ยนดตอนรบอาจารย นสตแพทยและเจาหนาทจากโรงพยาบาลกาฬสนธ

" โครงการเพมพนการเรยน การสอน นสต แพทย กลมงานจตเวช โรงพยาบาลกาฬสนธ"

20 สงหาคม 2554 พฐชญาณ สขสาครธนาวฒน

Harm reduction Clinic

โรงพยาบาลธญญารกษขอนแกน กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข ทตง เลขท775 หม 19 ถ. มะลวลย ต. ศลาอ. เมอง จ.ขอนแกน

ผนำาเทคโนโลยการบำาบดรกษายาและสารเสพตดLeader in substance abuse treatment technology

วสยทศน

พนธะกจวจย พฒนา และถายทอดองคความร

เทคโนโลยการบำาบดรกษายาและสารเสพตด

เพอใหผตดยาและสารเสพตดสามารถดำารงชวตในสงคมไดอยางปกตสข

1. บำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผตดยาและสารเสพตด ทงในระบบสมครใจ ระบบบงคบบำาบดและระบบตองโทษ ภายใตกรอบของกฎหมาย2. วจยและพฒนาการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผตดยาและสารเสพตด3. ถายทอดองคความรและเทคโนโลยการบำาบดรกษาและฟ นฟ สมรรถภาพผตดยาและสารเสพตดใหแกบคลากรทางการแพทยและผมสวนเกยวของ

ขอบเขตบรการ

โรงพยาบาลขนาด 140 เตยง

ตกผปวยบำาบดยา 40 เตยง

ตกผปวยฟ นฟสมรรถภาพชาย 40

เตยง

ตกผปวยฟ นฟสมรรถภาพหญง 40

เตยง

ตกผปวยพเศษ 20 เตยง

ฟ นฟสมรรถภาพ กลบสสงคม ตดตามการรกษา ผรบบรการ บำาบดดวยยา เตรยมการ จงใจ

ขนตอนกระบวนการบำาบดผตดยาและสารเสพตด

ประกอบไปดวย 4 ขนตอน ดงน

แผนผงแสดงการใหบรการผใชยาและสารเสพตดผใชยา/สารเสพตด

มารบบรการ

ไมมอาการขาดยา เมายา มอาการขาดยา เมายา

ถอนพษยาประเมนเพอวางแผนการ

รกษา

มโรคแทรกซอนทางอายร

กรรมใหยารกษาโรคทางจต

ประสาท

ตดสนใจบำาบดลงเล ไมตองการบำาบด

โปรแกรมบำาบดฟ นฟ1.แบบผปวย

นอก2.แบบผปวยใน3.FAST

4.Harm clinic

5.Anonymous clinic

1.Counseling

2.MET

3.Art therapy

4.Harm clinic

5.Anonymous clinic

หยดเสพ (Remission)

โปรแกรมตดตามการรกษา

ไมเสพซำา

โปรแกรมจงใจบำาบด

Family therapy

จำาหนาย (Discharge)

มโรคทางจตประสาท

รวม

ใหยารกษาโรคทาง

อายรกรรม

สงตอ โรงพยาบาล

ทเกยวของ

สงตอ โรงพยาบาลจตเวช

Social intervention

Spiritual therapy

ยงคงเสพ

เสพซำา

การเตรยมความพรอมในการปฏบต งานดาน การบำาบดฟ นฟสมรรถภาพผตด

ยาและสารเสพตด

อางอง:นพ. อสระ เจยวรยบญญา

ธรรมชาตการตดยาเสพตด(โรคสมองตดยา)การเสพยาเสพตดในมมมองทางการแพทยและ

ทางกฎหมายเกณฑการวนจฉยการตดยา

องคความรพนฐานสำาหรบผปฏบตงานบำาบดรกษาผใชยาเสพตด

กฎหมายทเกยวของกบยาเสพตดและการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแนวทาง / หลกการดแลผตดยาเสพตด

ความหมายของศพททใชกนบอยๆ

นวตกรรมการบำาบด การบำาบดทางเลอก

การวดผลสำาเรจการบำาบดรกษา

การบำาบดผเสพและผตดสารเสพตดการบำาบด หมายถง การบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพ

สารเสพตด หมายถง ยาเสพตดและสารเสพตด

การบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผมปญหาการใชยาและสารเสพตด

ความหมายของศพททใชกนบอยๆ

Khonkaen Drug Dependence Treatment Center

Drug หมายถง Drugs and Substances

Dependence หมายถง Abuse and Dependence

Treatment หมายถง Treatment and Rehabilitation

Khonkaen Substances Abuse Treatment and Rehabilitation Center

Experimental use

ธรรมชาตของการตดยาและสารเสพตด

Occasional use

Regular use

Chronic use

ลองเสพ หาโอกาสเสพ

เสพประจำา

เสพตลอดเวลาAbuse Addiction

เสพสนก เสพเอามน เสพเอาเปนเอาตาย

Progressive brain damage Loss of cognitive functionสมองเสอม ความคด ปญญา ความจำา

ประชากรทวไป

ลองเสพ

หาโอกาสเสพ

เสพประจำา

เสพตลอดเวลา

กลมเสพ

กลมตด

ปกต อาการจตประสาท

100

30 5

Experimental users

Situational users

Regular users

Chronic users

ลองเสพ หาโอกาสเสพ

เสพประจำา

เสพตลอดเวลา100 50 20 5-10

เลก / หยดเลก / หยด

เลก / หยดเลก / หยด

Experimental users

Situational users

Regular users

Chronic users

ลองเสพ หาโอกาสเสพ

เสพประจำา

เสพตลอดเวลา100 50 20 5-10

เลก / หยดเลก / หยด

เลก / หยดเลก / หยด

มมมองทาง

สงคม

มมมองทาง

กฎหมาย

มมมองทางการแพทย

การเสพยาเสพตดในมมมองทางการแพทยและทางกฎหมาย

มมมองทางกฎหมาย

ผดกฎหมาย

ความผดอาญา

เบยงคด ชะลอฟอง

ผเสพเปนผปวย

มมมองทางสงคม

มลทน , ตราบาป

Stigma

การเขาถงการรกษา

Access to cares

โรคเรอน

โรคเอดส

โรคสมองตดยา

มมมองทางการแพทย

ผเสพทกรายเปนผปวย ??

รกษาอะไร ?? ( โรค / พฤตกรรรม )

รกษาอยางไร ?? ผลการรกษาเปนอยางไร ?? ( หาย

/ เรอรง )

- ตองเพมปรมาณการเสพมากขน- มอาการขาดยาเมอไมไดเสพ

- ควบคมปรมาณและระยะเวลาทเสพไมได- หมกมนกบการเสพและการหาสารมาเสพ- พยายามเลกเสพหลายครงแตไมสำาเรจ- เสพจนมผลกระทบตอสงคมและการงาน- คงเสพแมเกดผลเสยตอรางกายและจตใจ

เกณฑการวนจฉยการตดยา

พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.๒๕๒๒ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท ๑๓๕

(พ.ศ.๒๕๓๙)พ.ร.บ.ฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕

กฎหมายทเกยวของกบยาเสพตดและการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

พ.ร.บ.สขภาพจต พ.ศ.๒๕๕๑พ.ร.บ.สารระเหย

ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท ๑๓๕ (พ.ศ.๒๕๓๙)ประเภทท ๑ : ยาเสพตดใหโทษชนดรายแรง

เฮโรอน แอมเฟตามน เมทแอมเฟตามน เอกซตาซ แอลเอสดประเภทท ๒ : ยาเสพตดใหโทษทวไป

ใบโคคา โคคาอน โคเดอน ยาสกดเขมขนของตนฝนแหง เมทาโดน มอรฟน ฝน(ฝนทผานกรรมวธปรงแตงเพอใชในทางยา) ฝน(ฝนดบ ฝนสก มลฝน)ประเภทท ๓ : ยาเสพตดใหโทษทมลกษณะเปนตนตำารบยาและมสารเสพตดใหโทษประเภท ๒ ผสมอย ประเภทท ๔ : สารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษประเภท ๑ หรอ ๒ ประเภทท ๕ : ยาเสพตดใหโทษทไมเขาอยในประเภท ๑ ถง ๔ กญชา พชกระทอม

พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.๒๕๒๒

มโทษจำาคก คดอาญา

ผเสพยาเสพตดใหโทษประเภท ๑ , ๒ จำาคก ๖ เดอน ถง ๑๐ ป และปรบ ๕,๐๐๐ ถง ๑๐๐,๐๐๐

บาท ( ม.๑๗ )

พ.ร.บ.ฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕

หลกการ- ผเสพ (Drug users) คอผปวยมใชอาชญากร- ผตดยาเสพตด (Drug addict) เปนผปวยทตองไดรบการบำาบดรกษาหรอฟ นฟสมรรถภาพ

พ.ร.บ.ฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕

- ผเสพยาเสพตด - ผเสพและมไวครอบครอง - ผเสพและมไวครอบครองเพอจำาหนาย - เสพและจำาหนายยาเสพตดตาม

ลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณทกำาหนดไวในกฎกระทรวง

ฐานความผดตามพระราชบญญต

ผกระทำาความผดฐานเสพยาเสพตด

ศาล

จบกม ( มาตรา 19 )

สถานทควบคมเพอตรวจพสจน ตรวจพสจน ( มาตรา 21 )

คณะอนกรรมการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

ผตด

วนจฉย ( มาตรา22 )

กำาหนดวธการ ฟ นฟ

( มาตรา 23 )

คณะอนกรรมการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

ผเสพ

ไมใชผเสพ-ผตด

พนกงาน สอบสวน ,

พนกงานอยการ

ไมควบคม

ตว

ควบคมตวไมเขมงวด

ควบคมตวเขมงวด

ผลการฟ นฟ

นาพอใจ ไมนาพอใจ

ควบคมตวเขมงวด

- ศนยฟ นฟฯ- สถานพนจฯ- สถานทอน

ไมเขมงวด- สถาบนยาเสพตด- ศนยบำาบดรกษาฯ- สถานทอน

ไมควบคมตว

- ภายใต การคม

ประพฤต- สถานพยาบาล

ปลอยตว

สงพนกงานสอบสวนพนกงานอยการ

ผใชยาเสพตดตำารวจ

จบกม แบบคดกรอง

เรมเสพ

คายบำาบด

ตดตามการรกษา / ควบคมความประพฤต

ชมชน / อาสาสมครคมประพฤต

บำาบดดวยยาในโรงพยาบาล 1-2 สปดาห

ชมชนคนหา

เสพประจำา

เรมตด

โรคจตรวม

ปกต ร.พ.จตเวช พ.ร.บ.สขภาพจต

2551โปรแกรมฟ นฟสมรรถภาพ 1 ครง/สปดาห 10-12 สปดาห

ระบบบงคบบำาบด พ.ร.บ.ฟ นฟฯ 2545

เสพซำา

ขอเสนอ : ระบบการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผใชยาเสพตด

ระบบบงคบบำาบด พ.ร.บ.ฟ นฟฯ 2545

ตดหนก

ฟ นฟสมรรถภาพ กลบสสงคม ตดตามการรกษา ผรบบรการ บำาบดดวยยา เตรยมการ จงใจ

การบำาบดรกษาผตดยาเสพตด ตามระเบยบกระทรวงสาธารณสข

การฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ตาม พ.ร.บ.ฟ นฟฯ ๒๕๔๕

ฟ นฟสมรรถภาพ กลบสสงคม ผรบบรการ ตรวจพสจน

การบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพ

หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด

Addiction is a chronic, relapsing and treatable brain disease

1โรคเรอรง , เปนๆหายๆ(เสพซำา)

, รกษาได

Chronic, Relapsing and Treatable brain disease

โรคเรอรง , เปนๆหายๆ(เสพซำา) , รกษาได20% หยดได / เลก

ได80% เสพซำา / เสพ

ประจำา บำาบดรกษา

40% หยดได / เลกได

3-10 years

35% เสยชวต : โรคแทรกซอน, อบตเหต, ถกฆาตาย, อนๆ5% เปนบา , อยตามถนน ,

คนจรจด

Addiction change the brain : structure and function

เครองมอ วด cognitive function

2การตดยาเสพตดทำาใหสมอง

เปลยนแปลงทงโครงสรางและหนาท

หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด

No single method is appropriate or effective for treating all individuals

ประเมนและวางแผนการรกษาเปนรายบคคล ทมบำาบดทประกอบดวยสหวชาชพ ชวยใน

การบำาบด

3ไมมวธการบำาบดรกษารกษาใดทสามารถใหการรกษาไดอยางม

ประสทธภาพสำาหรบผตดยาทกๆคน

หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด

The sooner an addict get into treatment, the better4รบการบำาบดเรวเทาไหร ผลของ

การบำาบดจะด

หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด

The longer an addict stays in treatment, the greater the chance treatment will be effective

5

ประสทธภาพการบำาบดจะสงขน ตามระยะเวลาทเขารบการบำาบด

หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด

Relapse is part of the disease, not a sign of failure6

การกลบไปเสพซำาเปนสวนหนงของโรคสมองตดยา ไมใช ความ

ลมเหลวของการบำาบดรกษา

หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด

เตรยมการ / จงใจ

บำาบดดวยยา

ฟ นฟสมรรถภาพ

ตดตามการรกษา

ขนตอนการบำาบดรกษาผตดยาและสารเสพตด

นำาแนวคด Stage of Change มาใชในการใหโปรแกรมบำาบด

ลงเลใจ

ตดสนใจ

ลงมอปฏบต

หยดเสพ

เลกเสพ

เมนเฉย

เสพซำา

วงจรการเปลยนแปลงพฤตกรรม

ลงเลใจ

ตดสนใจ

ลงมอปฏบต

หยดเสพเลกเสพ

โปรแกรม / กจกรรมบำาบด

เมนเฉย

เสพซำา

โปรแกรม / กจกรรมบำาบด

โปรแกรม / กจกรรมบำาบด

โปรแกรม / กจกรรมบำาบด

เตรยมการ / จงใจ

บำาบดดวยยา

ฟ นฟสมรรถภาพ

ตดตามการรกษา

ลงเลใจ

ตดสนใจ

ลงมอปฏบต

หยดเสพเลกเสพ

โปรแกรม / กจกรรมบำาบด

เมนเฉย

เสพซำา

โปรแกรม / กจกรรมบำาบด

โปรแกรม / กจกรรมบำาบด

โปรแกรม / กจกรรมบำาบด

มตทางการแพทย

มตทางสงคม จตวทยา

มตทางจตวญญาณ

ผใชยา/สารเสพตด มารบบรการ

ไมมอาการขาดยา เมายา

มอาการขาดยา เมายา

บำาบดดวยยา

ประเมนเพอวางแผนการรกษา

มโรคทางอายรกรรมรวม

ใหยารกษา

โรคทางจต

ประสาท

ตดสนใจบำาบด

ลงเล ไมตองการ

บำาบดโปรแกรม

บำาบดฟ นฟ

1.MET / CBT / TSF

2.CM

1.Counseling

2.MI

หยดเสพโปรแกรม

ตดตามการรกษาไม

เสพซำา

โปรแกรมจงใจบำาบด

Family therapy

จำาหนาย (Discharge)

มโรคทางจต

ประสาทรวม

ใหยารกษาโรคทางอายร

กรรมสงตอ

โรงพยาบาล

ทเกยวขอ

ง

สงตอ โรง

พยาบาล

จตเวช

Social intervention

Spiritual therapy

ยงคงเสพ

เสพซำา

ผงกำากบการใหบรการ

Harm red. clinic

Anonymous clinic

Art therapy

โปรแกรมทางเลอก และโปรแกรมเสรมการรกษา

รกษาอะไร ??

รกษาอาการแทรกซอน ( เฉยบพลน และ เรอรง )

รกษาพฤตกรรมการใชยา ( กลมเสพ และ กลมตด )

การสรางแรงจงใจMET (Motivation Enhancement Therapy)

การบำาบดความคดพฤตกรรมCBT (Cognitive Behavioral Therapy)

สบสองขนตอนเพอการเลกยาTSF (Twelve Step Facilitator)

รกษาอยางไร ??

Motivation enhancement therapy (MET)Phase 1 : Health education and Feedback - change talk OARS

Phase 2 : Commitment strengthening - commitment talk - change planPhase 3 : Follow through

Motivation interviewing (MI)

วธการบำาบดรกษาทมหลกฐานเชงประจกษ

Cognitive behavioral therapy (CBT)

Phase 1 : Functional analysis - identified patient’s thoughts, feelings, circumstances before and after alcohol use - high risk situations - reason using alcoholPhase 2 : Skill training - strategies to cope with the problems

วธการบำาบดรกษาทมหลกฐานเชงประจกษ

Twelve step facilitator (TSF)กลมตดยานรนาม กลมสรานรนาม

วธการบำาบดรกษาทมหลกฐานเชงประจกษ

ระยะของการตดยา4 ระยะ

เรมตนใชยา

ใชยาตอเนอง

หมกมนกบยาวกฤต

•เสพเปนครงคราวเพอเขาสงคม•ยงมความรสกผดเมอเสพยา

• เสพยาบอยขน เพอคลายเครยด

•เรมมอาการขาดยา•เรมเสยการเรยนและความสมพนธกบคนใกลชด

• เรมหาขออางเพอเสพยา เรมโกหก

• ดอยามากขน ตองเสพยาถและปรมาณเพมมากขน• หมกมนแตการเสพยา ไมสนใจเรองอน

•ความคดและการตดสนใจเสยไป•เมายาตลอดทงวน

• ลมละลายในชวต ครอบครว สงคม

1.ระยะเรมตนเสพยา

2.ระยะเสพยาตอเนอง

3.ระยะเสพยาหมกมน (เรมตดยา)

4.ระยะเสพยาวกฤต(ตดยา)

เสนทางการตดยา 4 ระยะ

คดกรองประเม

นผเขารบการ

บำาบดฟ นฟ

สมรรถภาพ

การใชยาและสารเสพตด

บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช

ครอบครว และสงคม

แรงจงใจ

วางแผน

การบำาบดฟ นฟ

สมรรถภาพ

คดกรอง ประเมน และวางแผนการบำาบดฟ นฟสมรรถภาพ

การใชยาและสารเสพตด

บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช

ครอบครว และสงคม

แรงจงใจ

Abuse

Addiction

การใชยาและสารเสพตด

บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช

ครอบครว และสงคม

แรงจงใจ

ปกตบคลกภาพผด

ปกตอาการทางจตประสาทโรคทางจตประสาท โรคแทรกซอนอนๆ

ประเมน Cognitive function

บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช

ครอบครว และสงคม

แรงจงใจ

ปกตมความขดแยง

ถกทอดทงอทธพลกลม

เพอน

การใชยาและสารเสพตด

บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช

ครอบครว และสงคม

แรงจงใจ ตงใจ / ถกบงคบระยะการ

เปลยนแปลงพฤตกรรม

การใชยาและสารเสพตด

เปาหมายการรกษา

หยดการใชยาเสพตด

แกไขภาวะแทรกซอน

กลบมาทำาหนาทในสงคม

ถอนพษยา / บำาบดดวยยา 1-2 สปดาห

แผนการรกษา

ลงเลใจ MET

ตดสนใจ CBT

ฟ นฟสมรรถภาพ

1-2 สปดาห + นดฟ นฟตอเนอง 10 สปดาหตดตามการรกษา

ทก 1-2 เดอน เปนเวลา 12 เดอน

ระยะเตรยมการ จงใจ Stage of change

ระยะถอนพษยา withdrawal score , complication อตราการจงใจเขาสระยะฟ นฟฯสำาเรจ ระยะฟ นฟสมรรถภาพ อตราการหยดเสพ remission rateระยะตดตามการรกษา อตราการเสพซำา relapse rate

การวดผลสำาเรจของการบำาบดรกษา

ระยะขาดยา

ระยะฮนนมน

ระยะอปสรรค

ระยะคลคลาย

ระยะของการเลกยา 4 ระยะ

1. ระยะตน (6 สปดาหแรก)- ระยะขาดยา 3-10 วน- ระยะเรมตนหยดยาหรอระยะฮนนมน

1-6 สปดาห

3. ระยะปลาย (20 สปดาห - 1 ป)- ระยะปรบตว

2. ระยะกลาง (6 - 20 สปดาห)- ระยะฝาอปสรรค

การนอน

ทำางาน

กจกรรมทชวยทำาใหเลกยาได

การนอน

สรางสมพนธภาพ

การใชเวลาวาง

เครองชวดความสำาเรจของแตละขนตอนการบำาบดรกษาผปวยและสารเสพตด(KPI)

7-14วน

2-4 เดอน

6 เดอน-1ป

ขนคดกรองเตรยม

ถอนพษ

ฟ นฟ ตดตามผล

KPI-บำาบดครบ-หยดเสพ

KPI-อตราการกลบไปเสพซำา-อตราการตดตามครบ

KPI- หายจากเมายา / ขาดยา ไมมภาวะ แทรกซอน/การจงใจสำาเรจ

KPI-ประเมนถกตอง-รวดเรว-ไมเกดอนตราย จากภาวะแทรกซอน

Harm Reduction: การลดอนตรายจากการ ใชยาเสพต ด

การลดปญหา หรอภาวะเสยงอนตราย การแพร ระบาด การสญเสยจากการใชยาเสพตดทอาจ

เกดกบตวบคคล ชมชน และสงคมทงดาน สขภาพ

การเนนการปองกนโรค การตาย การพฒนา และรกษาชวต

การแบงแยกกดกนทางสงคม การคมขง การมคณภาพชวตทดขน

* เปาหมายสงสด ไมเสพซำาจนถงหยดใชยา*

ยทธศาสตรยทธศาสตร ในการนำานโยบายลดอนตรายจากการใชยาเสพตดสการปฏบต

กำาหนดไว 3 ยทธศาสตร1. ยทธศาสตร การบรการแบบบรณาการและครบวงจร2. ยทธศาสตร การบรการเชงรก3. ยทธศาสตร การศกษาวจยและประเมนผล

Therapeutic Community FAST Model Case Manager

IPD program CBT , MET Case Manager

CBT Perceptive therapy

นวตกรรมการบำาบด

นยาม

การบำาบดทางเลอกการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพ ดวยระบบการแพทยอน นอกเหนอจากการแพทยกระแสหลกหรอการแพทยแบบแผนตะวนตก

การแพทยแผนไทยจดเนน

ขอท 21 ทำางานอยางมความสข

“ทำางานกบฉน ฉนไมมอะไรจะให ฉนมแตความสขทรวมกนในการทำาประโยชนใหกบผอนเทานน”ทำาอะไรตองมความสขดวย  เพราะศกครงนยาวนาน ถาเราทำาอยางไมมความสข จะแพ แตถาเราม ความสข เราจะชนะ เพยงแตคนทำางานเกยวของกบยาเสพตดมความสข สนกกบการทำางานเพยงเทานน ถอวาเราชนะแลว

หลก 23 ขอในการทรงงานของในหลวง