บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - maejo university...4)...

18
15/01/59 1 บทท่ 7 ไฟฟ้าเคม เน อหาประกอบการสอน รายว ชา คม 100 เคมทั่วไป อ.ดร. เพชรลดา กันทาด 1 http://www.science.mju.ac.th/chemistry/staffs/p_kunthadee.htm 1) ปฏกร ยาในไฟฟ้าเคม - ไฟฟ้าเคม (Electrochemistry) กษาเก่ยวกับการเปล ่ยนแปลงระหวางพลังงาน ไฟฟาและปฏ กรยาเคม แบงได เป็น (1) ปฏ กรยาเคม ทาใหเกดกระแสไฟฟา ปฏ กรยาเกดข นไดเอง (spontaneous reaction) ตัวอยางพบในเซลลกัลวานก (Galvanic cell) (เชน ถานไฟฉาย แบตเตอร ่) (2) กระแสไฟฟาทาใหเกดปฏ กรยาเคม ปฏ กรยาเกดข นเองไม ได (non-spontaneous reaction) ตัวอยางพบในเซลลเล็กโทรไลต (Electrolytic cell) (เชน การชุบโลหะ การแยกสลาย วยไฟฟา) 2) ปฏกร ยาร ดอกซ์ - ปฏกรยารดอกซ์ (Redox reaction) ปฏกรยาท่มการถายเทอเล็กตรอนใหกัน ระหวางสารท่เขาทาปฏ กรยา เชน ปฏยาระหวางโลหะกับสารละลายซ่งมไอออนตางๆ 2 ปฏกร ยาในไฟฟ้าเคม ไฟฟาเคม เน อหาประกอบการสอน รายว ชา คม 100 เคมทั่วไป อ.ดร. เพชรลดา กันทาด

Upload: others

Post on 01-Aug-2020

4 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

1

บทท 7 ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด 1

http://www.science.mju.ac.th/chemistry/staffs/p_kunthadee.htm

1) ปฏกรยาในไฟฟาเคม - ไฟฟาเคม (Electrochemistry) ศกษาเกยวกบการเปลยนแปลงระหวางพลงงานไฟฟาและปฏกรยาเคม แบงไดเปน

(1) ปฏกรยาเคมท าใหเกดกระแสไฟฟา ปฏกรยาเกดขนไดเอง (spontaneous reaction) ตวอยางพบในเซลลกลวานก (Galvanic cell) (เชน ถานไฟฉาย แบตเตอร)

(2) กระแสไฟฟาท าใหเกดปฏกรยาเคม ปฏกรยาเกดขนเองไมได (non-spontaneous reaction) ตวอยางพบในเซลลอเลกโทรไลต (Electrolytic cell) (เชน การชบโลหะ การแยกสลายดวยไฟฟา)

2) ปฏกรยารดอกซ - ปฏกรยารดอกซ (Redox reaction) ปฏกรยาทมการถายเทอเลกตรอนใหกนระหวางสารทเขาท าปฏกรยา เชน ปฏกรยาระหวางโลหะกบสารละลายซงมไอออนตางๆ

2

ปฏกรยาในไฟฟาเคม ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 2: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

2

• พจารณาปฏกรยาระหวางแผนทองแดง Cu(s) กบสารละลาย AgNO3 (aq)

- เมอตงทงไว, สารละลายเปลยนจาก ไมมส สฟา (Cu Cu2+)

มของแขงสขาวปนเทามาเกาะทแผนทองแดง (Ag+ Ag)

- เขยนสมการแสดงปฏกรยาทเกดขนไดดงน

Oxidation: Cu (s) Cu2+ (aq) + 2 e-

Reduction: 2 Ag+ (aq) + 2 e- 2 Ag (s)

Redox: Cu (s) + 2 Ag+ (aq) Cu2+ (aq) + 2 Ag (s)

• สรปไดวา

1. ปฏกรยา oxidation สารทเขาท าปฏกรยาให e- แกสารอน

2. ปฏกรยา reduction สารทเขาท าปฏกรยารบ e- จากสารอน

3

ปฏกรยารดอกซ ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

3. ปฏกรยา redox (oxidation-reduction) มการใหและรบ e- ระหวางสารทเขาท าปฏกรยา

4. Cu (s) reducer ตวให e- เลขออกซเดชนเพมขน (Cu (s) Cu2+ (aq))

5. Ag+ (aq) oxidiser ตวรบ e- เลขออกซเดชนลดลง (Ag+ (aq) Ag (s))

ตวอยาง 7.1 จากปฏกรยา redox ตอไปน จงเขยนปฏกรยา oxidation และ reduction และระบวาสารใดเปน reducer สารใดเปน oxidiser

Fe2+ (aq) + Zn (s) Fe (s) + Zn2+ (aq)

วธท า พจารณา Fe2+ Fe จะเหนวา Fe2+ รบ 2 e- เกดเปน Fe Zn Zn2+ จะเหนวา Zn จาย 2 e- เกดเปน Zn2+

ดงนน ปฏกรยา oxidation: Zn (s) Zn2+ (aq) + 2 e- reduction: Fe2+ (aq) + 2 e- Fe (s) และ reducer = Zn (s), oxidiser = Fe2+ (aq)

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.เพชรลดา กนทาด 4

ปฏกรยารดอกซ ไฟฟาเคม

Page 3: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

3

3) การดลสมการรดอกซ ท าไดตามล าดบดงน

1. พจารณาสมการ หาโมเลกล/อะตอม/ไอออนทถก oxidize และถก reduce โดยด oxidation number ทเปลยนไป

2. เขยนครงปฏกรยาทเกด oxidation และ reduction

3. ท าครงปฏกรยาทงสองใหสมดลทงจ านวนอะตอมและจ านวนประจไฟฟา

4. ดลอะตอม O และ H ในสมการ โดยท

• ดล O ดวย H2O • ดล H ดวย H+

• ถาสารละลายเปนเบส ใหเตม OH- ทงสองดานเพอสะเทน H+ ในปฏกรยา (ถาม)

5. ท าจ านวน e- ทใหและรบในทงสองครงปฏกรยาใหเทากน

6. รวมครงสมการทงสองทดลแลวใหเปนสมการสทธของปฏกรยารดอกซ

การดลสมการรดอกซ ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด 5

ตวอยาง 7.2 จงดลสมการรดอกซตอไปน Fe2+ + Cl2 → Fe3+ + Cl-

1. หาตวออกซไดซและตวรดวซจากเลขออกซเดชนทเปลยนไป

Fe2+ + Cl2 → Fe3+ + Cl-

reducer oxidizer

2. เขยนครงปฏกรยา (ยงไมตองดล)

Oxidation: Fe2+ → Fe3+ + e- (จาย e- เลขออกซเดชนเพม) Reduction: Cl2 + e- → Cl- (รบ e- เลขออกซเดชนลด)

3. ดลจ านวนอะตอมและอเลกตรอน

Oxidation: Fe2+ → Fe3+ + e-

Reduction: Cl2 + 2 e- → 2 Cl-

การดลสมการรดอกซ ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด 6

Page 4: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

4

ตวอยาง 7.2 (ตอ)

4. ดลจ านวน e- ของสองครงปฏกรยา (เอาสมประสทธคณ) แลวรวมกน

2 Fe2+ + Cl2 + 2 e- → 2 Fe3+ + 2 e- + 2 Cl-

จะไดสมการเคมทดลแลว คอ

2 Fe2+ + Cl2 → 2 Fe3+ + 2 Cl-

ตวอยาง 7.3 จงดลสมการ H2S (aq) + NO3- (aq) → S (s) + NO (g)

1. เขยนครงปฏกรยา Oxidation: H2S (aq) → S (s)

Reduction: NO3- (aq) → NO (g)

การดลสมการรดอกซ ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด 7

ตวอยาง 7.3 (ตอ)

2. ดลสมการ

• Oxidation : H2S (aq) → S (s) - ดลอะตอม H ดวย H+, H2S (aq) → S (s) + 2 H+ (aq) – ดลประจดวยอเลกตรอน, H2S (aq) → S (s) + 2 H+ (aq) + 2 e-

– ปฏกรยาเกดในกรด ไมตองดล H+ อก

• Reduction: NO3- (aq) → NO (g)

– ดลอะตอม O ดวย H2O, NO3- (aq) → NO (g) + 2 H2O (l)

– ดลอะตอม H ดวย H+, NO3- (aq) + 4 H+ (aq) → NO (g) + 2 H2O (l)

– ดลประจดวยอเลกตรอน,

NO3- (aq) + 4 H+ (aq) + 3 e- → NO (g) + 2 H2O (l)

การดลสมการรดอกซ ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด 8

Page 5: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

5

ตวอยาง 7.3 (ตอ)

3. รวมครงปฏกรยา (ดลจ านวน e- ของทงสองปฏกรยา)

Oxidation: 3 H2S (aq) → 3 S (s) + 6 H+ (aq) + 6 e-

Reduction: 2 NO3- (aq) + 8 H+ (aq) + 6 e- → 2 NO (g) + 4 H2O (l)

จะไดสมการเคมทดลแลว คอ

3 H2S (aq) + 2 NO3- (aq) + 2 H+ (aq) → 2 NO (g) + 4 H2O (l) + 3 S (s)

การดลสมการรดอกซ ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด 9

4) เซลลกลวานก (Galvanic cell) - เซลลไฟฟาเคม ประกอบดวยขวไฟฟา (electrode) 2 ขวจมในสารละลายอเลกโทรไลต

- เมอตอครบวงจร ถาปฏกรยาทเกดขนเปนปฏกรยา redox (oxidation-reduction) แลว

ท าใหเกดกระแสไฟฟาขนไดเอง เรยกเซลลไฟฟานนวา เซลลกลวานก

- การถายเทอเลกตรอนจะเกดผานตวกลาง คอ ลวดไฟฟาทตอระหวางขวไฟฟา 2 ขว (ถายเททางออม)

- ตวอยางเซลลกลวานก เชน เซลลแดเนยลล (Daniell cell) ประกอบดวยขวไฟฟา ดงรป

10

ไฟฟาเคม

เซลลกลวานก

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 6: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

6

- แผนรพรน (porous plug) และสะพานเกลอ (salt bridge) ท าหนาทควบคมสมดลของประจไฟฟาของสองครงเซลล

- ปฏกรยาเกดขนไดเอง ตอเขากบแอมมเตอร จะมกระแสผานในวงจร หรอตอเขากบหลอดไฟฟาจะเกดแสงสวางขน

11

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

ใชแผนรพรน ใชสะพานเกลอ

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

- ทขวลบ หรอ anode: เกดปฏกรยา oxidation ทขว Zn (s) ดงน

Zn (s) Zn2+ (aq) + 2 e- E0anode = + 0.76 V

นนคอ แทงสงกะสละลายลงไปในสารละลาย ZnSO4 และจาย e- ผานลวดตวน าไปยง

ขว Cu (s)

- ทขวบวก หรอ cathode: เกดปฏกรยา reduction ทขว Cu (s) ดงน

Cu2+ (aq) + 2 e- Cu (s) E0cathode = + 0.34 V

นนคอ Cu2+ จากสารละลาย CuSO4 จะรบ e- เกดเปนโลหะทองแดงเกาะอยทขว Cu (s)

- ปฏกรยาทเกดขนแตละขว เรยกวา ปฏกรยาครงเซลล

- ปฏกรยารวมของเซลลจะเปนผลรวมของปฏกรยาครงเซลลทงสอง ดงน

Zn (s) + Cu2+ (aq) Zn2+(aq) + Cu (s) E0cell = + 1.10 V

12

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 7: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

7

- ในการเขยนเซลลไฟฟา ขวทให e- จะเขยนไวทางซายมอ, ขวทรบ e- เขยนไวทางขวามอ

- เซลลกลวานก ปฏกรยาเกดขนไดเอง และ E0cell = +

- แผนภาพของเซลล จะเขยนไดเปน Zn(s)/ Zn2+(aq)// Cu2+(aq)/ Cu(s)

(ครงเซลลออกซเดชน // ครงเซลลรดกชน) เมอ // คอ salt bridge

- ศกยไฟฟาของแตละขวอเลกโทรด หาไดจากแรงเคลอนไฟฟาของเซลลเมอตอขวนนกบอเลกโทรดไฮโดรเจนมาตรฐาน (SHE = standard hydrogen electrode, E0

H2 = 0.00 V) ทสภาวะมาตรฐาน (250 C, 1 atm)

- คา E0cell หาไดจาก E0

cell = E0cathode – E0

anode

- ตวอยางศกยไฟฟามาตรฐานของขวอเลกโทรด ท 250 C เปนดงตารางท 1

13

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

ตาราง 1 ตวอยางศกยไฟฟารดกชนมาตรฐานของขวอเลกโทรดท 250 C

ปฏกรยาทเกดขนทขว E0 (V)

Li+ + e- Li - 3.04

Cs+ + e- Cs - 2.95

K+ + e- K - 2.92

Al3+ + 3 e- Al - 1.66

Zn2+ + 2 e- Zn - 0.76

Pb2+ + 2 e- Pb - 0.13

2 H+ + 2 e- H2 0.00

Sn4+ + 2 e- Sn2+ + 0.15

Cu2+ + 2 e- Cu + 0.34

14

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

http://3.bp.blogspot.com/-72H7gMhAHEY/UFwHkBlfQtI/AAAAAAAAAAc/S21iz5IKwGE/s1600/chem2.png เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป

อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 8: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

8

ตาราง 1 ตวอยางศกยไฟฟารดกชนมาตรฐานของขวอเลกโทรดท 250 C (ตอ)

ปฏกรยาทเกดขนทขว E0 (V)

Br2 + 2 e- 2 Br- + 1.07

Au3+ + 3 e- Au + 1.50

F2 + 2 e- 2 F- + 2.87

จากตาราง จะไดวา

- คา E0 ยงมาก เปนตวรบ e- (oxidiser) ทด เกดปฏกรยา reduction ขว cathode

- คา E0 ยงนอย เปนตวให e- (reducer) ทด เกดปฏกรยา oxidation (ทศทาง ตรงขามกบในตาราง) ขว anode

15

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

ตวอยาง 7.4 จากปฏกรยาครงเซลลดงตอไปน E0 (V)

Ag+ + e- Ag 0.80

Fe3+ + e- Fe2+ 0.77

Ni2+ + e- Ni - 0.25

Fe2+ + 2 e- Fe - 0.44

Zn2+ + 2 e- Zn - 0.76

Cr3+ + 3 e- Cr - 0.74

Na+ + e- Na - 2.71

1) สารใดเปน oxidiser ทดทสด 2) จงแสดงการหาคา E0 ของครงเซลลคหนง

3) เซลล 2 Ag + Zn2+ 2 Ag+ + Zn ปฏกรยาจะเกดขนไดเองหรอไม

16

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 9: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

9

วธท า 1) สารใดเปน oxidiser ทดทสด

จากคา E0 ของครงเซลล จะเหนไดวาครงเซลล Ag+/ Ag มคา E0 มากทสด รบ e- ไดดทสด Ag+ เปน oxidiser ทดทสด

และเรยงล าดบความสามารถในการรบ e- หรอการเปน oxidiser ทดไดดงน

Ag+ > Fe3+ > Ni2+ > Fe2+ > Zn2+

2) จงแสดงการหาคา E0 ของครงเซลลคหนง

พจารณาสองครงเซลลดงน

Ni2+ + 2 e- Ni E0 = - 0.25 V

Na+ + e- Na E0 = - 2.71 V

การหาคา E0 ท าได 2 วธ ดงน

17

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

(ก) ถา E0 มากกวา ครงเซลลนนจะท าหนาทรบ e-

ถา E0 นอยกวา ครงเซลลนนจะท าหนาทให e-

2 Na 2 Na+ + 2 e- E0 = + 2.71 V

Ni2+ + 2 e- Ni E0 = - 0.25 V

2 Na + Ni2+ 2 Na+ + Ni E0cell = + 2.46 V

ขอสงเกต

- ปฏกรยาให e- จะสลบเครองหมายของ E0 เนองจากปฏกรยาตรงกนขาม

- ถามการเตมตวเลขในสมการ จะไมมการคณเขากบคา E0 (คา E0 คงท ไมขนกบปรมาณ)

- E0cell หาจากการน าคา E

0 ทงสองครงเซลลมารวมกน (ดงแสดงขางตน)

18

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 10: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

10

(ข) พจารณาคา E0 ของสองครงเซลลเปรยบเทยบกน

ถา E0 มากกวา รบ e- ท าหนาทเปน cathode

ถา E0 นอยกวา ให e- ท าหนาทเปน anode

จากนนใชสตร E0cell = E0 = E0

cathode – E0anode

= - 0.25 – (- 2.71) = + 2.46 V

ขอสงเกต การใชสตรสามารถน าคา E0 ทก าหนดใหมาค านวณไดเลย (ไมตองสลบเครองหมายเหมอนวธแรก)

3) เซลล 2 Ag + Zn2+ 2 Ag+ + Zn ปฏกรยาจะเกดขนไดเองหรอไม

จาก Ag+ + e- Ag E0 = 0.80 V (1)

Zn2+ + 2 e- Zn E0 = - 0.76 V (2)

19

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

จากโจทย 2 Ag + Zn2+ 2 Ag+ + Zn

จะเหนวาประกอบดวยครงปฏกรยา 2 Ag 2 Ag+ + 2 e- (oxidation, anode)

และ Zn2+ + 2 e- Zn (reduction, cathode)

E0 = E0cathode – E

0anode

= - 0.76 – (0.80) = - 1.56 V

(คาตดลบ ปฏกรยาเกดขนเองไมได)

แสดงวา ปฏกรยาจากโจทยเกดขนเองไมได

(ปฏกรยาทเกดขนได ควรเปน 2 Ag+ + Zn 2 Ag + Zn2+ )

20

เซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 11: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

11

5) ประโยชนของเซลลกลวานก - เซลลกลวานกทใชงาน แบงออกเปน 2 ชนด คอ

(1) เซลลปฐมภม (primary cell)

เมอใชงานจนหมดอายแลว ไมสามารถน ากลบมาใชซ าไดอก จดเปน เซลลทไมผนกลบ (irreversible cell) เชน เซลลแหง (dry cell) หรอถานไฟฉาย เปนตน และใหศกยไฟฟาประมาณ 1.5 V

สวนประกอบของ dry cell หรอถานไฟฉาย

http://www.myfirstbrain.com/thaidata/image.asp?ID=1660901

21

ประโยชนของเซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

ปฏกรยาทเกดขนในถานไฟฉาย เปนดงน

(-) Anode: Zn (s) Zn2+ (aq) + 2 e-

(+) Cathode: 2 MnO2 (s) + 2 NH4+ (aq) + 2 e- Mn2O3 + 2 NH3 + H2O

NH3 ทเกดขนเรอยๆ จะไปรวมตวกบ Zn2+ เกดเปนไอออนเชงซอน เพอรกษาความเขมขนของ Zn2+ ไมใหสงเกนไป และใหศกยไฟฟาเกอบคงทตลอดอายการใชงาน ดงสมการ Zn2+ + 4 NH3 [Zn(NH3)4]

2+ หรอ [Zn(NH3)2(H2O)2]2+

(ไอออนเชงซอน)

(2) เซลลทตยภม (secondary cell)

จดเปน เซลลทผนกลบได (reversible cell) นนคอ เมอจายไฟหมดแลว สามารถน ากลบมาอดไฟเพอใชใหมไดอก

ตวอยางเชน เซลลไฟฟาแบบตะกว (lead storage battery) หรอแบตเตอร เปนตน

22

ประโยชนของเซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 12: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

12

เซลลสะสมไฟฟาแบบตะกว หรอแบตเตอร

http://www.maceducation.com/e-

knowledge/2432209100/07_files/07-11.jpg

ปฏกรยาทเกดขนทขวไฟฟาทงสอง เปนดงน

(-) Anode: Pb (s) + SO42- (aq) PbSO4 (s) + 2 e-

(+) Cathode: PbO2 (s) + 4 H+ (aq) + SO42- (aq) + 2 e- PbSO4 (s) + 2 H2O

ปฏกรยารวม: Pb (s) + PbO2 (s) + 4 H+ (aq) + 2 SO42- (aq) 2 PbSO4 (s) + 2 H2O

23

ประโยชนของเซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

ปฏกรยารวม: Pb (s) + PbO2 (s) + 4 H+ (aq) + 2 SO42- (aq) 2 PbSO4 (s) + 2 H2O

- เซลลนสามารถผนกลบไดเมอตองการ โดยการอดไฟเขาท าใหเกดปฏกรยายอนกลบ

- จะได Pb (s) และ PbO2 (s) กลบมาทแตละขว และความเขมขนของกรด H2SO4

(electrolyte) เพมขน เกดปฏกรยาไดใหม

- 1 เซลลจะใหศกยไฟฟาประมาณ 2 V

- ถารถยนตใชแบตเตอร 12 V ตองตอ 6 เซลลเขาดวยกน

6) เซลลอเลกโทรไลต (Electrolytic cell) - ปฏกรยาเกดเองไมได ตองอาศยพลงงานไฟฟาจากแหลงภายนอก มาท าใหเกด ปฏกรยาเคมขน

24

ประโยชนของเซลลกลวานก ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 13: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

13

ประกอบดวย แหลงใหพลงงานไฟฟา ขวไฟฟา 2 ขว และ สารละลาย electrolyte

- ขว anode เกด oxidation

- ขว cathode เกด reduction

ตวอยางเซลลอเลกโทรไลต เชน กระบวนการแยกสลายดวยไฟฟา (electrolysis) ของสารละลายกรด HCl ดงรป

ตวอยางการท างานของ electrolytic cell

25

เซลลอเลกโทรไลต (Electrolytic cell) ไฟฟาเคม

เหมอนเซลลกลวานก แตตอขว +/- ตรงกนขาม

Cl-

H+

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

จากรป

- แบตเตอรจะจาย e- ไปตามเสนลวดถงขว cathode (-)

Cathode: 2 H+ (aq) + 2 e- H2 (g) E0 = 0.00 V

H+ วงไปรบ e- เกดกาซ H2 เปนฟองผดทขว cathode

- Cl- จะเคลอนมาจาย e- ทขว anode (+) เกดเปนกาซ Cl2

Anode: 2 Cl- (aq) Cl2 (g) + 2 e- E0 = - 1.36 V

ดงนน ปฏกรยารวม: 2 H+ (aq) + 2 Cl- (aq) H2 (g) + Cl2 (g) E0 = - 1.36 V

- จะเหนวา E0 = - ปฏกรยาเกดเองไมได (ตรงขามกบเซลลกลวานก)

26

ไฟฟาเคม

เซลลอเลกโทรไลต (Electrolytic cell)

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Cl-

H+

Page 14: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

14

7) กฎของฟาราเดย - Michael Faraday คนพบความสมพนธระหวางปรมาณไฟฟาและการเปลยนแปลงทางเคมทเกดขนทขวไฟฟาในกระบวนการของเซลลอเลกโทรไลต โดยจะสมพนธกบปรมาณ e- ทมการถายเทในปฏกรยาออกซเดชนและรดกชน

- ปรมาณไฟฟา 1 Faraday (F) = ปรมาณไฟฟาทตองผานเขาไปในเซลลเพอให e- 1 โมลท าปฏกรยาออกซเดชน-รดกชน

- ปกตปรมาณไฟฟา (Q) มหนวยเปน คลอมบ (coulomb) หาไดจาก

Q = I t

เมอ I = กระแสไฟฟาในหนวย แอมแปร (Ampere, A) t = เวลาในหนวย วนาท (second, s)

- และ ปรมาณไฟฟา 1 F = 96,487 coulomb ตอโมล e-

27

กฎของฟาราเดย ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

ตวอยาง 7.5 ในการแยกสารละลาย AgNO3 ดวยกระแสไฟฟา 2 แอมแปร เปนเวลา 1 ชวโมง จะมโลหะเงนเกดขนทขวลบกกรม

วธท า 1) หาปรมาณไฟฟาในหนวยฟาราเดย (F)

Q = I t

= (2 A) (1 x 60 x 60 s) = 7,200 A.s = 7,200 coulomb (C)

โดยปรมาณไฟฟา 96,487 C มคา 1 F

ถาปรมาณไฟฟา 7,200 C จะมคา = 1 F x 7,200 C = 0.075 F

96,487 C

28

กฎของฟาราเดย ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 15: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

15

2) หาน าหนกโลหะเงนทเกดขนทขวลบ

ทขว (-), cathode ปฏกรยาทเกดขน คอ Ag+ (aq) + e- Ag (s)

จากสมการ ปรมาณไฟฟา 1 F (1 mol e-) เกดโลหะเงน 1 mol = 107.868 g

ดงนน ถาปรมาณไฟฟา 0.075 F จะเกดโลหะเงนทขว = 107.868 g x 0.075 F

1 F

= 8.090 g

นนคอ จะเกดโลหะเงนทขวลบหนกเทากบ 8.090 กรม

29

กฎของฟาราเดย ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

ตวอยาง 7.6 จะตองใชเวลานานเทาไหร ในการผลต Cu 15.885 g จากสารละลาย CuSO4 โดยใชกระแสไฟฟา 25 A

วธท า 1) หาปรมาณไฟฟาเปน coulomb (C) ทท าใหเกด Cu 15.885 g

ท cathode: Cu2+ + 2 e- Cu (s)

จะเหนวา การเกดโลหะ Cu 1 mol (63.546 g) ตองมการรบ e- 2 mol หรอใชปรมาณไฟฟา 2 F

ปรมาณไฟฟา 1 F = 96,487 C

ถา ปรมาณไฟฟา 2 F = 96,487 C x 2 F = 192,974 C 1 F

นนคอ การเกดโลหะ Cu 63.546 g ใชปรมาณไฟฟา 192,974 C

ถาตองการ Cu 15.885 g จะใชปรมาณไฟฟา = 192,974 C x 15.885 g = 48,238.943 C 63.546

30

กฎของฟาราเดย ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 16: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

16

2) หาเวลาทใชในการแยกดวยกระแสไฟฟา

จาก สตร Q = I t

เมอ I = 25 A, Q = 48,238.943 C

แทนคา จะไดวา 48,238.943 = 25 x t

t = 48,238.943 s = 1,930 s

25

ดงนน จะตองใชเวลาเทากบ 1,930 วนาท หรอ 32 นาท 16 วนาท

31

กฎของฟาราเดย ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

8) ประโยชนของเซลลอเลกโทรไลต

เซลลอเลกโทรไลตสามารถน าไปประยกตใช ดงน

(1) การชบโลหะดวยกระแสไฟฟา

- เปนการเคลอบผวของโลหะดวยโลหะอน

- ท าเพอความสวยงาม หรอเพอปองกนการผกรอนของโลหะ

หลกการ 1) จายไฟฟากระแสตรง (DC) เชน กระแสไฟฟาจากแบตเตอร

2) ตอขว + (anode) โลหะทใชชบ

ตอขว – (cathode) โลหะทตองการชบ

3) สารละลาย electrolyte ตองประกอบดวยไอออนของโลหะทใชชบ

32

ประโยชนของเซลลอเลกโทรไลต ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 17: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

17

AgNO3 (aq)

+ - - ตวอยาง เชน การชบชอนโลหะดวยโลหะเงน Ag (s)

http://www.promma.ac.th/main/chemistry/web_electrochemistry/

images/4-22-2010%2011-11-53%20PM.jpg

Anode: Ag (s) Ag+ (aq) + e-

Cathode: Ag+ (aq) + e- Ag (s) (เคลอบทชอนโลหะ)

33

ประโยชนของเซลลอเลกโทรไลต ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

(2) การท าโลหะใหบรสทธ

ใชหลกการเดยวกบการชบโลหะดวยกระแสไฟฟา คอ

- ขว anode ตอกบโลหะทไมบรสทธ cathode ตอกบโลหะบรสทธ

- สารละลาย electrolyte ประกอบดวยไอออนของโลหะทเปนขว cathode

- ผานไฟกระแสตรงจากแบตเตอรเขาไป

34

ประโยชนของเซลลอเลกโทรไลต ไฟฟาเคม

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด

Page 18: บทที่ 2 ปริมาณสารสัมพันธ์ - Maejo University...4) เซลล ก ลวาน ก (Galvanic cell) - เซลล์ไฟฟ้าเคมี

15/01/59

18

- ตวอยางเชน การท าทองแดงใหบรสทธ ใช CuSO4 เปนสารละลาย electrolyte

พบวา - โลหะ Ag, Au, Pt เสย e- ได

ยากกวา Cu, Zn, Fe จะไม เกด oxidation และตกตะกอน อยดานลางภาชนะ

- Cu, Zn, Fe เกด oxidation Cu2+, Zn2+, Fe2+ แต Cu2+ รบ e- ไดดทสดจงมเพยง Cu2+ วงไปท cathode และรบ e- เกดเปน Cu (s) เคลอบบนขวทองแดง

- วธการนจะได Cu (s) บรสทธถง 99.95%

http://leelawat.exteen.com/images/slide0005_image014.gif 35

ประโยชนของเซลลอเลกโทรไลต ไฟฟาเคม

ทองแดงไมบรสทธ

(anode)

ทองแดงบรสทธ

(cathode)

เนอหาประกอบการสอน รายวชา คม 100 เคมทวไป อ.ดร. เพชรลดา กนทาด