รายงานการวจย

ชดโครงการวจย “การวจยชมชน อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ

เรอง

การใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกร ในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ Agricultural Information Usage of farmer

in Pran Buri Prachaub khiri khan

โดย ดวงแกว เงนพลทรพย

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย รายงานการวจยนไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2555

DPU

ก

ชอเรอง : การใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ

ผวจย : ดวงแกว เงนพลทรพย สถาบน : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ปทพมพ: 2555 สถานทพมพ : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย แหลงทเกบรายงานการวจยฉบบสมบรณ มหาวทยาลยธรกจบณฑตย จ านวนหนางานวจย: 63 หนา ลขสทธ : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ค าส าคญ : การใชสารสนเทศ, สารสนเทศทางการเกษตร, เกษตรกร,

อ าเภอปราณบร

บทคดยอ รายงานการวจยเรองการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร

จงหวดประจวบครขนธเปนการวจยเชงปรมาณ มงศกษาการใชสารสนเทศของเกษตรกรในดาน เนอหาสารสนเทศ แหลงสารสนเทศ รปแบบของสารสนเทศ ความพงพอใจ การใชประโยชน และปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตร ตลอดจนขอเสนอแนะในการจดบรการสารสนเทศทางการเกษตร โดยใชแบบสมภาษณเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล โดยเกบขอมลจากผแทนครวเรอนเกษตรกรใน 6 ต าบล และ 2 เทศบาลต าบล ทอยในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ จ านวนรวมทงสน 377 คน

ผลการวจยพบวา เกษตรกรสวนใหญใชและชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบวธการปลกพช/เลยงสตว ดานแหลงสารสนเทศประเภทบคคลพบวาเกษตรกรสวนใหญใชและพงพอใจในการใชสารสนเทศโดยการสอบถามจากเพอนรวมอาชพ โดยมความพงพอใจอยในระดบมาก ดานแหลงสารสนเทศประเภทสถานทพบวา เกษตรกรสวนใหญใชสารสนเทศทศนยสงเสรมการเกษตร และมความพงพอใจในการใชระดบปานกลาง และเมอพจารณาความพงพอใจทมคาเฉลยสงสดพบวา เกษตรกรพงพอใจการใชสารสนเทศจากอนเทอรเนตในระดบระดบมาก ดานรปแบบสารสนเทศพบวา เกษตรกรสวนใหญใชสารสนเทศโดยการอานจากหนงสอ โดยพงพอใจในระดบมาก และเมอพจารณาความพงพอใจทมคาเฉลยสงสดพบวา พงพอใจในการใชเอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ โดยพงพอใจในระดบมาก ดานการใชประโยชน เกษตรกรสวนใหญ ใชสารสนเทศเพอชวยเพมพนรายได และเกษตรกรสวนใหญประสบปญหาในการใชสารสนเทศคอไมมเวลาในการใชสารสนเทศ ขอเสนอแนะในการจดบรการสารสนเทศพบวาสารสนเทศทเกษตรกรตองการเพมเตมคอการใชปยและราคาปย โดยตองการใหมบรการสารสนเทศ ณ ทอานหนงสอประจ าหมบาน และตองการใหจดท าเปนแผนพบหรอใบปลว

DPU

ข

Title: Agricultural Information Usage of farmer in Pran Buri Prachaub khiri khan Researcher: Duangkaew Ngernpoolsap Institution: Dhurakij Pundit University Year of Publication : 2012 Publisher: Dhurakij Pundit University Sources: Dhurakij Pundit University No. of page : 63 pages Keyword: Information Usage, Copy right : Dhurakij Pundit University Agricultural Information, farmer, Pran Buri

Abstract

The research on agricultural information usage of farmers in Pranburi, Prachuap Khiri Khan is quantitative research. It aims to study farmers’ usage of information in many aspects: content of the information, sources of the information, satisfactions, uses of the information, problems in using agricultural information, and suggestions on providing agricultural information service. The data were collected by interviewing the representatives of the agricultural households in 6 districts and 2 municipal districts in Pranburi, Prachuap Khiri Khan. There were 377 subjects in total.

The study found that the majority of the farmers used and liked to use information regarding how to grow crops and raise animals. The investigation of information sources revealed that in terms of people, most of the farmers got the required information by consulting other farmers, and their level of satisfaction for this method was high. The investigation of information sources also revealed that in terms of places, most of the farmers got information from Agricultural Extension Centers. Their level of satisfaction for this method was moderate. When considering the satisfaction with the highest average, it was found that the farmers’ satisfaction from using the information in the Internet was at a high level. In terms type of information, the farmers mostly got information from book. Their level of satisfaction for this form of information was high. When looking at the satisfact ion with the highest average, it was found that the farmers were satisfied with published documents such as pamphlets and brochures. The satisfaction was at a high level. For the uses of information, most of the farmers used information to help increase their income. The problem that most of the farmers had was that they did not have time to use information. The suggestion regarding agricultural information service provision was that the farmers needed more information about fertilizer usage and prices. They wanted the information service to be available at community reading centers and they also wanted the information to be presented in brochures and leaflets

DPU

ค

กตตกรรมประกาศ

การวจยครงนส าเรจลลวงดวยด เพราะไดรบความกรณาแนะน าการออกแบบโครงรางงานวจยเปนอยางดยงจาก รองศาสตราจารย ดร.สรชย พศาลบตร ทปรกษารองอธการบดฝายวจยและพฒนา มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ผวจยจงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน และขอขอบพระคณ รองศาสตราจารยปรยา อนรตน คณะบดคณะศลปศาสตรและวทยาศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ผสนบสนนใหงานวจยส าเรจลลวง

ผวจยขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.อศวน แสงพกล หวหนาชดโครงการวจยชมชน อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธและนกวจยทกทานในชดโครงการฯ โดยเฉพาะอยางยงอาจารยปณรส สศรรตนทไดกรณาใหแนวคด ขอแนะน าหลายประการ ท าใหงานวจยฉบบนสมบรณมากยงขน

ขอบคณองคการบรหารสวนต าบลหนองตาแตมทไดกรณาใหขอมลพนฐานและอ านวยความสะดวกในการรวบรวมขอมลงานวจยในครงน

สดทายขอขอบคณเกษตรกรผใหสมภาษณทใหขอมลอยางเตมทท าใหงานวจยครงนส าเรจลลวงไปดวยด และขอขอบคณผใหความชวยเหลออกหลายทานซงไมสามารถกลาวนามในทนไดหมด

ดวงแกว เงนพลทรพย

DPU

(1)

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ (1) สารบญตาราง (2) สารบญภาพ (3) บทท 1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 2 สมมตฐานการวจย 2

ขอบเขตการวจย 2 นยามศพท 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 บทท 2 เอกสารและผลงานวจยทเกยวของ 4 บทท 3 ระเบยบวธวจย 24 ประชากรและกลมตวอยาง 24 เครองมอทใชในการวจย 24 การเกบรวบรวมขอมล 25 การวเคราะหขอมล 26 บทท 4 ผลการวจย 27 บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 44 สรปผลการวจยและอภปรายผล 45 ขอเสนอแนะ 50 บรรณานกรม 52 ภาคผนวก ก. แบบสมภาษณ 56 ข. ประวตผวจย 63

DPU

(2)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1. ภมล าเนาของเกษตรกร 28 2. เพศของเกษตรกร 28 3. อาย 29 4. ระดบการศกษา 30 5. สถานภาพการประกอบอาชพ 30 6. ประเภทของอาชพ 31 7. พชทเกษตรกรปลก 31 8. สตวทเกษตรกรเลยง 32 9. ระยะเวลาในการประกอบอาชพ 32 10.รายไดเฉลยตอเดอน 33 11.เนอหาสารสนเทศ 34 12.เนอหาสารสนเทศทชอบใชมากทสด 35 13.แหลงสารสนเทศประเภทบคคล 36 14.แหลงสารสนเทศประเภทบคคลทชอบใชมากทสด 37 15.แหลงสารสนเทศประเภทสถานททเกษตรกรใช 38 16.แหลงสารสนเทศประเภทสถานททเกษตรกรชอบใช 38 17.รปแบบของสารสนเทศ 39 18.สอ/กจกรรมทางการเกษตรทเกษตรกรชอบใชมากทสด 40 19.การใชประโยชนจากสารสนเทศทางการเกษตร 41 20.ปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตร 42

DPU

(3)

สารบญภาพ

ตารางท หนา 1. ตวอยางวารสารทางการเกษตร 10

2. ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศของวลสน 14

DPU

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท10 (พ.ศ.2550 – 2554) ไดก าหนดให “การสรางความเขมแขงของชมชนและสงคม” เปนยทธศาสตรส าคญในการพฒนาประเทศ โดยใหความส าคญกบกระบวนการจดการองคความรและระบบการเรยนรของชมชน พฒนาความรดานการจดการ การตลาด และทกษะในการประกอบอาชพ วธการเสรมสรางความเขมแขงของชมชนและสงคมตามแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 คอการ พฒนาศกยภาพใหคนในชมชนใหรวมกลมกน รวมกนคด รวมกนท า รวมรบผดชอบ และรกษาผลประโยชนของชมชนดวยตนเอง สนบสนนใหชมชนบรหารจดการและแกไขปญหาของชมชนเอง สงเสรมและสนบสนนใหชมชนไดมการเรยนร แลกเปลยนประสบการณเพอพฒนาอาชพและเศรษฐกจชมชน (กรมพฒนาชมชน ส านกเสรมสรางความเขมแขงของชมชน, ม.ป.ป.)

อาชพเกษตรกรรมเปนอาชพทมความส าคญตอการพฒนาชมชนเขมแขง ท าใหคนในชมชนด ารงชวตอยไดดวยการพงพาตนเอง เพราะเกษตรกรเปนผผลตอาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค ซงเปนปจจยส าคญในการด ารงชวต นอกจากนอาชพเกษตรกรรมยงเปนอาชพทท ารายไดหลกใหกบชมชน จากการจ าหนายสนคาทางการเกษตร อกท งยงชวยใหประชากรในชมชนมงานท า และชวยผลตวตถดบเพอปอนโรงงานอตสาหกรรม (วเชยร จนจ ารญ, ม.ป.ป.) สารสนเทศ หมายถง ขอมล ขอเทจรง เหตการณ เรองราว ทมการถายทอดและบนทกไวในรปแบบตาง ๆ เชน หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ โสตทศนวสด คอมพวเตอร ตลอดจนถายทอดไวในรปแบบอนๆ ทงรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ สารสนเทศมบทบาทและความส าคญตอเกษตรกรคอ เกษตรกรใชสารสนเทศชวยในการวางแผน การตดสนใจ และแกปญหาการท าการเกษตร (ประภาวด สบสนธ 2543; มาล ล าสกลม, 2547) เชน สารสนเทศเกยวกบแนวโนมราคาผลผลตชวยใหทราบวาควรปลกพชชนดใด ใชปยและสารจ ากดศตรพชชนดใด จงจะท าใหไดผลผลตมากและมรายไดสง

อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ มเนอทประมาณ 765.37 ตารางเมตร และมระยะทางหางจากจงหวดประจวบครขนธ 57 กโลเมตร เขตการปกครองประกอบดวย 2 เทศบาลต าบล 6 องคการบรหารสวนต าบล 44 หมบาน จ านวนครวเรอน 18,796 ครวเรอน จ าแนกเปนครวเรอนเกษตรกร 7,206 ครวเรอน คดเปนรอยละ 38.34 (ส านกงานเกษตรจงหวประจวบครขนธ,

DPU

2

2552 : 6, 26) ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธไดจดกจกรรมสงเสรมความรใหกบเกษตรกรดวยวธการหลากหลาย เชน การจดประชม การจดสมมนา ใหค าแนะน า/ปรกษา การถายทอดความร จดอบรม จดท าแปลงเรยนร จดท านทรรศการ จดเวทการเรยนร จากการจดกจกรรมดงกลาวมเพยงการรายงานผลการด าเนนงานของแตละกจกรรม แตยงไมมการส ารวจวากจกรรมใดสงเสรมความรใหกบเกษตรไดในระดบใด ผวจยจงเหนสมควรศกษาการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ในดานเนอหา แหลงสารสนเทศ รปแบบของสารสนเทศทใช ความพงพอใจประโยชน และปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตร รวมถงขอเสนอแนะในการจดบรการสารสนเทศ เพอใหหนวยงานทเกยวของน าผลการวจยไปใชในการปรบปรงการจดการและการใหบรการสารสนเทศใหกบเกษตรกรตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ในดานเนอหา แหลงสารสนเทศ และรปแบบของสารสนเทศทใช

2. เพอศกษาความพงพอใจและประโยชนในการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ 3. เพอศกษาปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอ ปราณบร จงหวดประจวบครขนธ และขอเสนอแนะในการจดบรการสารสนเทศ สมมตฐานการวจย

1. เกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธใชสารสนเทศทมเนอหา เกยวกบการปลกพชมากทสด และใชจากแหลงสารสนเทศประเภทบคคลมากทสด 2. เกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ มความพงพอใจในการใชสารสนเทศทางการเกษตรในแหลงสารสนเทศประเภทสถานทในระดบมาก ขอบเขตการวจย การวจยครงนเปนการศกษาการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอ ปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ในดานเนอหาสารสนเทศ แหลงสารสนเทศ รปแบบ ความ พงพอใจ การใชประโยชน และปญหาในการใชสารสนเทศ ตลอดจนขอเสนอแนะในการจดบรการสารสนเทศ ประชากรทใชในการศกษาคอเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวด

DPU

3

ประจวบครขนธใน 6 ต าบล ไดแก ไดแก ต าบลปากน าปราณ ต าบลปราณบร ต าบลเขานอย ต าบลหนองตาแตม ต าบลวงกพง ต าบลเขาจาว และ 2 เทศบาลต าบล ไดแก เทศบาลต าบลปราณบร เทศบาลต าบลปากน าปราณ จ านวน 7,206 คน นยามศพท

สารสนเทศ หมายถง ขอมล ขอเทจจรง เหตการณ เรองราว ทมการถายทอดและบนทกไวในรปแบบตางๆ เชน หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ โสตทศนวสด คอมพวเตอร ตลอดจนถายทอดไวในรปแบบอนๆ ทงรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ เกษตรกร หมายถง บคคลผประกอบอาชพแตละประเภทเกษตรกรรม เชน ท านา ท าสวน ท าไร เลยงสตว ประมง เปนตน

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. หนวยงานทเกยวของสามารถใชผลการวจยเปนแนวทางในการจดการและใหบรการ สารสนเทศทางการเกษตรตอเกษตรกร โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวด

ประจวบครขนธ

2. เกษตรกรไดรบสารสนเทศทตรงกบความตองการ จะสงผลใหเกษตรกรประสบความส า เ รจในการประกอบอาชพ อน เ ปนพ นฐานส าคญในการสราง ชมชนเขมแขง

DPU

DPU

บทท 2

เอกสารและผลงานวจยทเกยวของ

จากการศกษาเอกสารและผลงานวจยทเกยวของกบการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ประเดนส าคญทเกยวของไดแก สารสนเทศ สารสนเทศทางการเกษตร ความตองการสารสนเทศ การศกษาการใชสารสนเทศ เกษตรกร อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ การจดบรการสารสนเทศทางการเกษตรของอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ และงานวจยทเกยวของ รายละเอยดมดงน

สารสนเทศ นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของสารสนเทศไวดงน

สารสนเทศ หมายถง ขอเทจจรง เหตการณ ทผานกระบวนการประมวลผล มการถายทอดและบนทกไวในรปแบบตาง ๆ เชน หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ รายงาน โสตทศนวสด เทปคอมพวเตอร ตลอดจนการถายทอดในรปแบบอน ๆ เชน ค าพด โดยมวตถประสงคเพอเผยแพรใหผรบสารไดทราบ (ประภาวด สบสนธ, 2543: 6)

สารสนเทศ คอ ขอมล ขาวสาร ความร รปแบบตาง ๆ ทมการบนทก ประมวล หรอด าเนนการดวยวธใด ๆ และสามารถน าไปเผยแพรและใชประโยชนทงในสวนบคคลและสงคม (มาล ล าสกล, 2547: 5) สารสนเทศ หมายถง ขาวสาร ขอมลนานาประการ ความร ความรสกนกคด ขอเทจจรง ประสบการณ รวมถงจนตนาการของมนษย ซงมการจดการแลวบนทกลงในสอ หรอวสดสารสนเทศรปแบบใดรปแบบหนง และมการถายทอดเผยแพรอยางเปนทางการ หรอไมเปนทางการ (บญยน จนทรสวาง, 2548: 1) สารสนเทศ คอ ความร เรองราว ขอมล ขาวสาร ซงมการบนทกและจดการตามหลกวชาการ เพอเผยแพรและเพอใชประโยชนในการพฒนาดานตาง ๆ ในสวนบคคลและสงคม (สอางศร พรสวรรณ, ม.ป.ป: 43)

Madden (2000 : 344) ไดสรปความหมายของสารสนเทศไววา สารสนเทศคอขอมลหรอความรทถกจดเกบไวในหนงสอและสออเลกทรอนกส แลวน าสงไปยงผรบ โดยมวตถประสงคเพอสอขอความและใหขอมล เวลาและปจจยทางสงคมมบทบาทส าคญตอการประมวลผลและตความ

DPU

5

สารสนเทศ การเพมคณคาสารสนเทศท าไดโดยการเผยแพรหรอแลกเปลยน สารสนเทศ คอ ขอมลทน าเสนอในรปแบบทเขาใจไดงาย ความหมายขนอยกบบรบทท

น ามาใช ในแงพลวต หมายถง ขอความทใชสอสารหรอการแสดงออก ขอความทเฉพาะเจาะจงจะใหขอมลไดหรอไม ขนอยกบการรบรของแตละบคคล นอกจากนยงหมายถงขอเทจจรงทงหมด บทสรป แนวคด งานสรางสรรค จากสตปญญาและจนตนาการของมนษย ทถกสอสารในรปแบบตาง ๆ ทงเปนทางการและไมเปนทางการ (Reitz, n.d.) จากความหมายดงกลาวขางตนสรปไดวา สารสนเทศ หมายถง ขอเทจจรง เหตการณ ขอมล ขาวสาร ความร เรองราว ทผานการประมวลผลและบนทกอยในสอรปแบบตาง ไดแก หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ รายงาน โสตทศนวสด เทปคอมพวเตอร ฯลฯ โดยมการเผยแพรใหผอนไดทราบและใชประโยชน สารสนเทศทางการเกษตร ในสวนนกลาวถงแหลงสารสนเทศทางการเกษตร ประเภทของสารสนเทศทางการเกษตร การใชประโยชนจากสารสนเทศทางการเกษตร สอและกจกรรมทใชน าเสนอสารสนเทศทางการเกษตร

แหลงสารสนเทศทางการเกษตร แหลงสารสนเทศหมายถง แหลงผลต จดเกบ และบรการสารสนเทศ จ าแนกเปน 4 ประเภทไดแก แหลงสารสนเทศประเภทองคกร แหลงสารสนเทศประเภทบคคล แหลงสารสนเทศประเภทสงแวดลอมและชมชน และอนเทอรเนต รายละเอยดมดงน

1. แหลงสารสนเทศประเภทองคกร จ าแนกเปนแหลงสารสนเทศภาครฐและภาคเอกชน รายละเอยดมดงน

1.1 แหลงสารสนเทศภาครฐ หมายถงแหลงสารสนเทศทสงกดหนวยงานราชการ สารสนเทศจากแหลงสารสนเทศ

ภาครฐมกเปนสารสนเทศทมลกษณะทเปนทางการและผลตจากการบรหารงานของหนวยงาน เชน รายงานประจ าป เนอหาสารสนเทศเกยวของกบงานทหนวยงานนนปฏบต การเผยแพรสารสนเทศใชวธการทหลากหลาย อาจจดท าในรปของทรพยากรสารสนเทศประเภทตาง ๆ เชน หนงสอ วารสาร แผนพบ และอาจเผยแพรทางสอมวลชน เชน รายการวทย รายการโทรทศน หรออาจจดเปนกจกรรมอบรม สมมนา ตวอยางแหลงสารสนเทศภาครฐ เชน

ส านกงานสถตแหงชาต เปนแหลงสารสนเทศเกยวกบจ านวนครวเรอนเกษตรกร จ านวนปศสตวของสตวแตละชนด และจ านวนเนอททเกษตรกรถอครอง ฯลฯ

DPU

6

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร เปนแหลงสารสนเทศเกยวกบราคา ปจจยการผลต สถานการณการผลตและการตลาดรายสปดาห การน าเขา-สงออก การผลตสนคาการเกษตรทส าคญ สถานการณและแนวโนม ภาวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนและแรงงานเกษตร ฯลฯ กรมสงเสรมการเกษตร เปนแหลงสารสนเทศเกยวกบการแจงเตอนภยธรรมชาต ราคาสนคาเกษตรประจ าวน รายงานสถานการณการผลตการตลาดผลไมรายวน รายงานสถานการณศตรพชและรายงานแปลงระบาด ฯลฯ กรมประมง เปนแหลงสารสนเทศเกยวกบการเลยงสตวน า การแปรรปอาหารจากสตวน า พรรณไมน า เครองมอท าประมงของไทย ฯลฯ กรมปาไม เปนแหลงสารสนเทศเกยวกบการจดการปาไม การปองกนรกษาปา การฟนฟสภาพปา การจดการปาชมชน สถตปาไม ฯลฯ กระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนแหลงสารสนเทศเกยวกบโครงการในพระราชด าร กฎหมาย อนสญญาและขอตกลง มาตรฐานสนคาเกษตร เทคโนโลยและนวตกรรมเกษตร การพฒนาและการปฏรปทดน เศรษฐกจการเกษตร เกษตรกรและสถาบนเกษตรกร ราคาสนคา ฯลฯ

1.2 แหลงสารสนเทศภาคเอกชน หมายถงแหลงสารสนเทศทด าเนนธรกจเฉพาะทงทมวตถประสงคเพอการคา เชน

บรษทตาง ๆ และหนวยงานทไมแสวงหาก าไร เชน สมาคม มลนธ องคกรวชาชพ การผลตสารสนเทศโดยสวนใหญมงประชาสมพนธ แนะน า ใหขอมลขาวสารการด าเนนงานของหนวยงาน ขอบเขตสารสนเทศกวางขวางและแตกตางกนไปตามงานทหนวยงานรบผดชอบ อาจผลตสารสนเทศขนเองหรอวาจางใหหนวยงานอนผลตให การเขาถงสารสนเทศมทงทเผยแพรในวงกวางหรอสงวนไวเฉพาะผถอหนหรอสมาชกเทานน วตถประสงคในการเผยแพรสวนใหญเพอแนะน า/ขายสนคาของหนวยงาน ตวอยางแหลงสารสนเทศภาคเอกชน เชน บรษทเครอเจรญโภคภณฑใหสารสนเทศเกยวกบการก าจดศตรพช ธนาคารกสกรไทยใหสารสนเทศเกยวกบสนเชอเกษตรกรและเทคนคการท าการเกษตร นอกจากนยงมสมาคมวชาชพทางดานการเกษตรหลายสมาคมทเปนแหลงสารสนเทศทางการเกษตรทส าคญ เชน สมาคมวทยาศาสตรการเกษตรแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมป สตวแพทยสมาคมแหงประเทศไทย เปนตน

2. แหลงสารสนเทศประเภทบคคล แหลงสารสนเทศประเภทบคคลไดแก บคคลในครอบครว คร อาจารย ผเชยวชาญ

ปราชญชาวบาน การเขาถงแหลงสารสนเทศประเภทบคคลตองอาศยการเรยนรดวยตนเอง จากการไดเหน ไดยน การพดคยกบผรในสาขาวชาตาง ๆ ตวอยางแหลงสารสนเทศประเภทบคคล

DPU

7

ทางดานการเกษตร เชน ลงไกร ชมนอย เจาของสวนลงไกรทอ าเภอวงน าเขยว จงหวดนครราชสมา มความเชยวชาญทางดานการปลกผกปลอดสารพษ แหลงสารสนเทศประเภทบคคลทมบทบาทส าคญตอเกษตรกรไดแก เจาหนาทสงเสรมการเกษตร ซงมวธการตดตอทหลากหลายไดแก เจาหนาทมาพบเกษตรกรทบานพกหรอทพนทการเกษตร เกษตรกรมาพบเจาหนาททส านกงาน การตดตอทางจดหมายหรอโทรศพท ฯลฯ (บญธรรม จตตอนนต, 2540)

3. แหลงสารสนเทศประเภทสงแวดลอมและชมชน แหลงสารสนเทศประเภทสงแวดลอมและชมชนนหมายถง เหตการณ ปรากฎการณ

ขนบธรรมเนยมประเพณตาง ๆ ทเกดขน การเขาถงสารสนเทศเกดขนไดจากการเรยนรและการ สงสมประสบการณ เชน การลงแขกเกยวขาว การแหนางแมวเพอขอฝน การท าขวญขาว เปนตน

4. อนเทอรเนต บรการสารสนเทศบนอนเทอรเนตมอยหลากหลาย ท นยมใชในปจจบนไดแก

เวลดไวดเวบและเครอขายสงคม การใชสารสนเทศมขอควรพจารณาคอความนาเชอถอของขอมล เนองจากมจ านวนมาก จดท าไดงาย ขาดการกลนกรองความถกตองของขอมล ดงนนเมอตองการเขาถงควรพจารณาความนาเชอถอจากผจดท าเปนหลก โดยพจารณาวาผจดท านนมความเกยวของหรอมความเชยวชาญในเรองนน ๆ หรอไม ตวอยางแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต เชน เวบไซตของกระทรวงเกษตรและสหกรณ (www.moac.go.th) เวบไซตกรมวชาการเกษตร (www.doa.go.th) และเวบไซตกรมสงเสรมการเกษตร (www.doae.go.th) เปนตน แหลงบรการสารสนเทศทางการเกษตรมหลากหลาย ไดแก หองสมด ศนยสารสนเทศ หนวยงานจดหมายเหต พพธภณฑ หอประวต ศนยการเรยนร อนเทอรเนต ฯลฯ แตแหลงบรการสารสนเทศดงกลาวเปนแหลงทเกษตรกรเขาถงไดยาก แหลงบรการสารสนเทศทเกษตรกรเขาถงไดงายมกเปนแหลงทอยใกลตวหรอในทองถน เชน ศนยการเรยนรชมชนเพอสงเสรมการเกษตร ศนยการเรยนรชมชนเพอสงเสรมการเกษตรเปนศนยเรยนรทตงอยในชมชนเพอถายทอดความรและแลกเปลยนประสบการณดานการเกษตรทกรปแบบ ไมวาจะเปนวธการ ภมปญญา และวฒนธรรมประเพณ หลกการส าคญของศนยการเรยนรชมชนเพอสงเสรมการเกษตรคอ เนนการถายทอดความรจากประสบการณ โดยอาศยการมสวนรวมของคนในชมชน เนอหาจะตองตรงกบความตองการของผรบและมความเกยวของกบการด าเนนชวตประจ าวน โดยมงใหเกดการพงพาตนเอง

DPU

8

อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ มศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล ท าหนาทในการถายทอดเทคโนโลย จดท าขอมลพนฐานการเกษตร การพยากรณและการเตอนภยธรรมชาต ภยศตรพช และภยเศรษฐกจ การบงคบใชกฎหมายและการใหบรการประชาชน บรหารงานในรปคณะกรรมการซงประกอบดวยผแทนองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล นกวชาการสงเสรมการเกษตร และผแทนชมชน (กรมสงเสรมการเกษตร ส านกงานเกษตรอ าเภอปราณบร, 2552)

ประเภทของสารสนเทศทางการเกษตร การจ าแนกประเภทสารสนเทศทางการเกษตร หากจ าแนกตามการน าสารสนเทศไปใชประโยชนสามารถจ าแนกไดดงน

1. สารสนเทศเพอการผลตการเกษตร จ าแนกเปนชนดและกจกรรมการเกษตร ปจจยการผลต สภาพภมประเทศ ภมอากาศ และแหลงน า ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2. สารสนเทศเพอการพฒนาคณภาพสนคา จ าแนกเปนองคความรและเทคโนโลย การเกษตร และงานวจยทางการเกษตร

3. สารสนเทศเพอการจ าหนายและการตลาดสนคาเกษตร จ าแนกเปนการจดจ าหนาย การตลาด และราคาสนคา การสงออกและการน าเขา ภาวะเศรษฐกจและสงคม

4. สารสนเทศระดบทองถนเพอการสงเสรมการเกษตร เชน ทะเบยนเกษตรกร รายงาน ภาวะการผลตพช รายงานชนดและจ านวนการเลยงสตว เปนตน อภชาต พงษศรหดลชย ชลต อ านวน และดเรก ทองอราม (2539) ไดจ าแนกประเภทของสารสนเทศทางการเกษตรตามสาขาของการเกษตรไว 8 ประเภท ไดแก

1. สาขาพชจ าแนกเปนพชอาหาร พชน ามน พชเสนใย พชผก ไมผลและไมยนตน ไม ดอกและไมประดบ พชอน

2. สาขาปศสตว เชน โค กระบอ และสกร ฯลฯ 3. สาขาทดนและปาไม เชน การถอครองทดน การใชทดน ประโยชนจากทดน ฯลฯ 4. สาขาประมง เชน ประมงน าจด ธรกจประมง ฯลฯ 5. สาขาชลประทาน เชน ปรมาณน าฝน ความกดอากาศ โครงการชลประทาน ฯลฯ 6. สาขาเศรษฐกจการเกษตร เชน ตนทนการผลต การสงออก ราคาสนคา ฯลฯ 7. สาขาปจจยการผลต เชน ยาจ ากดศตรพช แรงงาน เมลดพนธ ฯลฯ 8. สาขาสถาบนเกษตร เชน สหกรณ กลมเกษตรกร ฯลฯ

DPU

9

การใชประโยชนจากสารสนเทศทางการเกษตร ประโยชนของสารสนเทศมหลายประการ (เฉลมศกด ตมหรญ, 2554) ดงน

1. การวางแผนการผลตของเกษตรกร สารสนเทศทางการเกษตรหลายดานมประโยชนตอการวางแผนการผลตของเกษตรกร ทง

วางแผนระยะส นและระยะยาว เมอมการวางแผนอยางรอบคอบจะชวยใหเกษตรกรประสบความส าเรจในการท าการเกษตร ตวอยางการใชสารสนเทศทางการเกษตรดานตาง ๆ ในการวางแผนท าการเกษตรมดงน

1.1 เงนลงทน เกษตรกรจะตองพจารณาวาการเกษตรทท านนใชเงนลงทนมากนอยเพยงใด

มเงนทนเพยงพอหรอไม และผลตอบแทนคมคาหรอไม 1.2 แรงงานในการประกอบการผลต เกษตรกรควรพจารณาวาแรงงานในครอบครวของตนเพยงพอตอการท า

การเกษตรหรอไม หากไมเพยงพอตองมการจางแรงงานจากภายนอก ซงท าใหตนทนการผลตเพมสงขน

1.3 ทดน หมายถงสภาพและชนดของดนเหมาะส าหรบการปลกพชชนดใด ราคาทดนท

เกษตรกรเปนเจาของมมลคาคมคาตอการท าการเกษตรหรอไม หรอสามารถใชทดนในการท าธรกจอนทมก าไรสงกวา เชน รสอรท คาขาย

2. การพฒนาความรในการประกอบอาชพเกษตรกร เกษตรกรควรไดรบสารสนเทศทเกยวของกบเทคโนโลยการผลต เคลดลบ และวธการใหม ๆ ในการท าการเกษตร เพอเพมก าไรอนจะสงผลใหคณภาพชวตของเกษตรกรดขน

3. การเลอกตดสนใจในการด าเนนกจกรรมการเกษตรของเกษตรกร สารสนเทศทางการเกษตรชวยใหเกษตรกรตดสนใจท าการเกษตรไดอยางถกตองแมนย าขน เชน สารสนเทศเกยวกบปรมาณน า ราคาปจจยการผลต โรคและศตรพช

4. การปรบเปลยนทศนะและความเชอของเกษตรกร ความรในการท าการเกษตรมกถกถายทอดจากประสบการณมาอยางยาวนาน จากบคคลในครอบครวและเพอนรวมอาชพ และยดถอปฏบตสบเนองกนมา หากตองการเผยแพรความรใหม ผ เผยแพรจ าเปนจะตองมสารสนเทศหรอหลกฐานทนาเชอถอมายนยนเพอเปลยนทศนคตและความคดเดมของเกษตรกร

DPU

10

สอทใชน าเสนอสารสนเทศทางการเกษตร สอทใชน าเสนอสารสนเทศทางการเกษตรมหลายรปแบบทงสอสงพมพ สอไมตพมพ และสออเลกทรอนกส (เฉลมศกด ตมหรญ, 2554) ตวอยางเชน

1. สอสงพมพ อาจเผยแพรอยในรปของแผนพบ จลสาร หนงสอ รายงาน ฯลฯ โดย อาจจดท าอยางตอเนองตามวาระหรอแจกในการประชมและนทรรศการทเกยวของ ตวอยางสอสงพมพ เชน คมอการฉดวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอยส าหรบเกษตรกร จดท าโดยกรม ปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ แผนพบประชาสมพนธเรองจะท าการประมงใหถกตองตามกฎหมายตองท าอยางไรบาง จดท าโดยส านกวจยและพฒนาประมงทะเล กรมประมง และเอกสารแนะน าการปรบปรงดนทใชปลกออย จดท าโดยกลมอนทรยวตถและวสดเหลอใช กองอนรกษดนและน าเปนตน

หนงสอพมพและวารสารเปนสงพมพทมก าหนดออกตอเนองและแนนอน เปนสอทนยมใชในปจจบนและมจ านวนมาก หากตองการสารสนเทศดานการเกษตร ควรเลอกอานวารสารและหนงสอพมพทเนนเผยแพรสารสนเทศดานการเกษตรโดยตรง เชน วารสารเคหการเกษตร เทคโนโลยชาวบาน วารสารแกนเกษตร วารสารเกษตรกาวหนา สวนหนงสอพมพทเนนน าเสนอสารสนเทศทางการเกษตรมจ านวนนอย เกษตรกรจงตองอานจากหนงสอพมพทวไป ซงจะมคอลมนทใหความรทางดานเกษตรอยดวย เชน หนงสอพมพเดลนวสมคอลมนดานการเกษตรหลายคอลมน เชน ดนดสมเปนนาสวน ทศทางเกษตร เกษตรทวไทย รมไรปลายนา เกษตรท างายรายไดงาม เกษตรนวตกรรม ไมผลแปลกและหายาก หนงสอพมพไทยรฐมคอลมนเกษตรกรบนแผนกระดาษใน เปนตน

ขอดของการใชสารสนเทศจากสอสงพมพคอสามารถใชไดทกเวลาและหากยงไมเขาใจกสามารถอานซ าไดตามตองการ

ภาพท 1 ตวอยางวารสารทางการเกษตร

2. รายการวทยกระจายเสยง การรบสารสนเทศจากรายการวทยสามารถรบไดชองทางเดยวคอการฟง มขอเสยคอเวลา

ของรายการอาจไมตรงกบเวลาวางของเกษตรกร แตเกษตรกรกสามารถฟงวทยไปพรอมกนกบการ

DPU

11

ท างานอน ๆ ได ปจจบนมหลายหนวยงานทจดท ารายการวทยทางดานการเกษตรโดยเฉพาะ เชน สถานวทยกระจายเสยงเพอการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ความถเอเอม 1386 กโลเฮรตซ สถานวทยมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ความถเอเอม 1107 กโลเฮรตซ เปนตน

3. รายการโทรทศน การเผยแพรสารสนเทศทางรายการโทรทศนเปนสอทน าเสนอสารสนเทศไดด เพราะ

น าเสนอทงภาพและเสยง ท าความเขาใจไดงาย แตมขอจ ากดในดานคาใชจาย ทงคาใชจายในการผลตรายการและคาเชาชวงเวลา รายการโทรทศนทางดานการเกษตรจงมกเผยแพรในชวงเชาประมาณ 04.00 – 06.00 น. เพราะเสยคาใชจายนอยกวาชวงเวลาอน ตวอยางรายการโทรทศนดานการเกษตร เชน สถานโทรทศน K-Station (สถานโทรทศนผานดาวเทยม) รายการบานทงลงเกษตร และรายการฉนจะเปนชาวนา สถานโทรทศนไทยพบเอส

4. เวบไซต เวบไซตเปนสอทเขาถงไดอยางสะดวก รวดเรว ไมมขอจ ากดดานเวลาและสถานท จง

เปนทนยมส าหรบนกวชาการและประชาชนทวไป ส าหรบเกษตรกรอาจมขอจดกดในการเขาถงอยบาง เพราะเปนสอทตองอาศยอปกรณและทกษะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ ตวอยางเวบไซตทางดานการเกษตร เชน เวบไซตของกระทรวงเกษตรและสหกรณ เวบไซตกรมวชาการเกษตร และเวบไซตส านกงานเศรษฐกจการเกษตร เปนตน

5. สอบคคล สอทน าเสนอสารสนเทศไดดและใกลชดกบเกษตรกรมากทสดคอบคคล ไดแก บคคลใน

ครอบครว เพอนรวมอาชพ นกวชาการ เจาหนาทของรฐ ฯลฯ การเผยแพรท าไดโดย การไปเยยมเยยนเพอพดคยแลกเปลยนความร ความคดเหนและประสบการณ การสาธต การจดฝกอบรม

กจกรรมทใชน าเสนอสารสนเทศทางการเกษตร การใหบรการสารสนเทศทางการเกษตรจะสามารถเขาถงเกษตรกรไดตองอาศยกจกรรมตาง ๆ (เฉลมศกด ตมหรญ, 2554) ดงตอไปน

1. การเยยมทบานหรอพนทท าการเกษตร เพอสรางความคนเคยกบเกษตรกร เจาหนาทสงเสรมการเกษตรหรอผทเกยวของสามารถเผยแพรสารสนเทศทางการเกษตรใหกบเกษตรกรโดยการเดนทางไปพดคยและใหขอมลดวยตนเองทบานหรอ ณ พนทท าการเกษตรของเกษตรกร เพอประหยดเวลาและคาใชจายในการเดนทางของเกษตรกรและเปนการใหบรการเชงรก การพดคยควรเปนกนเอง ใชภาษาทเขาใจงาย โดยอาจน าเอกสารความรตาง ๆ ไปแจกใหกบเกษตรกร รวมถงจงใจใหเกษตรกรเขารวมกจกรรมตาง ๆ ท

DPU

12

เปนประโยชน วธการดงกลาวมขอดคอชวยใหไดทราบขอมลปญหาตาง ๆ จากเกษตรกร แตมขอเสยคอใชเวลาและคาใชจายสง

2. การจดประชม อบรม และสมมนา ควรจดเรองทเฉพาะเจาะจงหรอหวขอใดหวขอหนงทเปนทสนใจอยในขณะนน โดยก าหนดกลมเปาหมายทชดเจน เชน แมบาน ยวเกษตรกร

3. การสาธต การน าเสนอสารสนเทศโดยเจาหนาทหรอวทยากรแสดงใหดและอาจใหเกษตรกรไดทดลองปฏบตดวยตนเอง วธนชวยใหเกษตรกรเรยนรจากการฟง การด และปฏบต เชน การจดท าแปลงเรยนรและจดงานวนสาธตการปองกนโรคเหยวสบปะรด

4. การทศนศกษา เปนการพาเกษตรกรไปเยยมชมสถานทตาง ๆ เพอศกษาเทคนคการท าการเกษตร เชนทศนศกษา ณ ศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยงหรอฟารมตวอยาง

5. การจดหนวยสงเสรมการเกษตรเคลอนท เปนการจดบรการสารสนเทศโดยการน าสอตาง ๆ เชน สงพมพ โสตทศนวสด ของจรง ฯลฯ ไปเผยแพรใหเกษตรกรถงบานหรอถงพนทท าการเกษตร โดยน าสอตาง ๆ เหลานนบรรทกและเดนทางโดยใชรถขนาดใหญเพราะตองบรรทกสงของตาง ๆ การด าเนนงานจะท าในลกษณะส านกงานเคลอนท

6. การจดประกวด/แขงขน การจดประกวด/แขงขนดานการเกษตรจะชวยใหเกษตรกรสนใจและอยากทราบเทคนค

และวธการตาง ๆ ทชวยใหการท าการเกษตรของผทไดรบรางวลประสบความส าเรจ ความตองการสารสนเทศ ความตองการสารสนเทศของผใชมความแตกตางกนขนอยกบปจจยหลายประการ เชน ภมหลง วฒนธรรม อาชพ วตถประสงคในการน าสารสนเทศไปใชประโยชน เปนตน ความตองการของผใชเปนประเดนทผใหบรการสารสนเทศตองใหความส าคญ เพอจดบรการสารสนเทศใหตรงกบความตองการกบกลมผใช อนจะสงผลใหการด าเนนงานมประสทธภาพ คมคาตอแรงงานและคาใชจายทไดลงทน การทราบความตองการของผใชชวยใหหนวยงานทเกยวของกบการบรการสารสนเทศสามารถก าหนดนโยบาย วางแผนการท างาน จดล าดบความส าคญของงาน ประเมนผลการท างาน พฒนาและปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากยงขน

DPU

13

ขนตอนการระบความตองการของผ ใชควรเรมจากการระบกลมผ ใชทหนวยงานรบผดชอบใหบรการ เชน ศนยถายทอดเทคโนโลยประจ าต าบลหนองตาแตม กลมผใชคอเกษตรกรทมภมล าเนาอยทต าบลหนองตาแตม จงหวดประจวบครขนธ ขนตอนถดมาคอการศกษาสภาพแวดลอมของผใช หากผใชเปนเกษตรกรใหศกษาพชทปลก /สตวทเลยง ชองทางในการน าสงสารสนเทศมชองทางใดบาง สารสนเทศทตองการมเนอหาเกยวกบอะไร เปนตน หลงจากศกษาสภาพแวดลอมโดยรวมของกลมผใชแลว ล าดบถดไปควรศกษาความตองการสารสนเทศของแตละบคคล เพราะแมจะอยในสภาพแวดลอมเดยวกนอาจมความตองการสารสนเทศทแตกตางกน ในขนนใหศกษาเนอหา ประเภท ขอบเขต และรปแบบสารสนเทศทผใชตองการ ตลอดจนศกษาล าดบความตองการและความพงพอใจในการใชสารสนเทศ วธการศกษามหลายวธไดแกการใชแบบสอบถาม การสมภาษณ การสงเกต การสนทนา และการศกษาจากเอกสารทเกยวของ ฯลฯ เมอไดขอมลความตองการของผ ใชแลวขนตอนสดทายคอวเคราะหและสรปความตองการสารสนเทศของผใช พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของผใช พฤตกรรมสารสนเทศหมายถง กจกรรมหรอปฏสมพนธทบคคลกระท าเพอแสวงหาสารสนเทศอยางมจดมงหมาย ทงนเพอสนองความตองการบางประการของผแสวงหา ผใชสวนใหญจะแสวงหาสารสนเทศจากแหลงใกลตว เขาถงไดงาย แมทราบดวาสารสนเทศเหลานนอาจไมมคณภาพและขาดความนาเชอถอ และผใชไมใหความส าคญกบการแสวงหาสารสนเทศแตใหความส าคญกบการแกปญหา ทง ๆ ทการแกปญหาจะประสบผลส าเรจนนตองอาศยสารสนเทศเปนปจจยส าคญ พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของผใชไมไดขนอยกบผใหบรการสารสนเทศแตจะขนอยกบบคคลใกลตว โดยอาจเกดจากการเลยนแบบโดยไมรตว เชนเมอเกษตรกรมปญหาในการท าการเกษตร มกปรกษาบคคลในครอบครวหรอเพอนรวมอาชพมากกวาทจะคนควาในหนงสอหรอสอบถามจากเจาหนาทของรฐ

Wilson (1981) ไดก าหนดโมเดลพฤตกรรมสารสนเทศไวดงภาพ

DPU

14

ภาพท 2 ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศของวลสน

พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศเกดขนจากการตระหนกรถงความตองการ พฤตกรรมดงกลาวมหลายรปแบบเชน ความตองระบบสารสนเทศทเปนทางการหรอระบบทท าหนาทและไมไดท าหนาทเกยวกบสารสนเทศเชน นายหนาอสงหารมทรพย นายหนาขายรถยนต ซงท าหนาทเกยวของกบการขาย ผใชสามารถแสวงหาสารสนเทศไดจากแหลงสารสนเทศประเภทบคคล ซงมความเกยวของกบการแลกเปลยนสารสนเทศ ความลมเหลวในการแสวงหาสารสนเทศขนอยกบประสบการณในการแสวงหาสารสนเทศของแตละบคคล การศกษาการใชสารสนเทศ

ความหมายของการศกษาการใชสารสนเทศ การศกษาการใชสารสนเทศหมายถง การรวบรวมและวเคราะหขอมลการใชสารสนเทศ

ของผใช โดยนยมศกษากบผใชเฉพาะกลม เชน นกศกษา อาจารย นกวจย พยาบาล เปนตน การศกษานนอาจศกษาปจจยดานสภาพแวดลอมและอทธพลในการใชสารสนเทศ วธการรวบรวม

ผใชสารสนเทศ

ความตองการ

พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ

การแลกเปลยนสารสนเทศ การแลกเปลยนสารสนเทศ

ความพงพอใจ/ไมพงพอใจ

ความตองการระบบสารสนเทศ ความตองการแหลงสารสนเทศอน ๆ

ความส าเรจ ความลมเหลว บคคล

การถายโอนสารสนเทศ

DPU

15

ขอมลการใชสารสนเทศท าไดหลายวธ ไดแก การส ารวจโดยใชแบบสอบถาม การสมภาษณ การสงเกต และการเกบสถต ฯลฯ

สมพร พทธาพทกษผล (2546 : 61) กลาววา ผใชสวนใหญนยมใชสารสนเทศจากแหลงสารสนเทศใกลตว เชน ความจ าของตนเอง สงพมพทมอยในทท างานหรอทบาน สอบถามคนรจก เปนตน มากกวาทจะใชสารสนเทศจากแหลงทเปนทางการ เชน ไปใชบรการหองสมด เพราะผใชคดวาเปนเรองยากในการคนหาสารสนเทศ การศกษาการใชสารสนเทศสามารถ ศกษาไดหลายประ เ ดน ไดแก เ นอหาสาระ คณลกษณะปรมาณ รปแบบของสารสนเทศ กระบวนการและขนตอน ความเรวในการไดรบสารสนเทศ ความทนสมย คณภาพ และระดบของสารสนเทศ การศกษาความตองการของผใชศกษาไดหลายประเดน ไดแก การศกษาความตองการของผใชจ าแนกตามกลมอาชพ เชน นกวจย นกศกษาแพทย นกขาว เปนตน นอกจากการศกษาจ าแนกตามกลมอาชพแลวในกลมอาชพเดยวกนอาจพจาณาบทบาทหนาท และต าแหนงทางอาชพของผใชดวย การศกษาความตองการใชบรการสารสนเทศ เปนการศกษาวาผใชใชบรการสารสนเทศทหนวยงานตาง ๆ จดใหบรการหรอไม ใชมากนอยเพยงใด และมความตองการบรการใดเพมเตมบาง รวมถงการศกษาถงความพงพอใจในการใชบรการ การศกษาในประเดนนเปนประเดนทหนวยงานบรการสารสนเทศควรใหความส าคญเพราะถอเปนการประเมนคณภาพการด านเนนงานของหนวยไดวธหนง

การศกษาผใชสารสนเทศในประเทศไทย งานวจยทเกยวของกบการศกษาผใชสารสนเทศในประเทศไทยสวนใหญมงศกษากบผใชเฉพาะกลม เชน นกศกษาแพทย นกวจย เกษตรกร เปนตน ประเดนทศกษาไดแก การใชสารสนเทศ ความตองการสารสนเทศ และพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ โดยพจารณาในดานวตถประสงคในการใช แหลงสารสนเทศทใช เนอหา รปแบบ ความถ ปญหาและความพงพอใจในการใชสารสนเทศ โดยอาจวเคราะหหาความแตกตางในการใชสารสนเทศระหวางตวแปร เชน เพศ อาย ระดบการศกษา ฯลฯ วธการศกษาสวนใหญใชแบบสอบถาม มบางงานวจยใชการทดลองหรอการสมภาษณ ระยะตอมาเรมมการศกษาทเฉพาะเจาะจงมากขนคอนอกจากศกษาผใชเฉพาะกลมแลวยงศกษาการใชสารสนเทศเพอวตถประสงคเฉพาะดวย เชน การศกษาการใชสารสนเทศของเกษตรกรเพอการปลกหนอไมฝรง เปนตน

DPU

16

เกษตรกร ความหมายของเกษตรกร เกษตรกรหมายถง ผประกอบอาชพทางดานเกษตรกรรม ไดแก การเพาะปลก พชไร

เชน ขาว ขาวโพด ออย พชผก ผลไม ตาง ๆ เชน คะนา ผกกาดขาว การเลยงสตวบกและสตวเพอการจ าหนายเชน เปด ไก สกร โค และเลยงไวใชงาน เชน ชาง มา กระบอ เปนตน (การบญชส าหรบเกษตรกร, ม.ป.ป.)

ประเภทของเกษตรกร สามารถแบงประเภทของเกษตรกรออกตามอาชพไดเปน 4 ประเภท คอ

1. อาชพไรนาสวนผสม 2. อาชพเลยงสตว 3. อาชพเพาะเลยงสตวน าจด 4. อาชพปลกสวนปา

ความตองการสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกร เกษตรกรในอนาคตมความตองการสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบการใชปยและยาปราบศตรพช เพอใชประกอบการตดสนใจเลอกใชไดอยางปลอดภยและประหยดคาใชจาย นอกจากนยงตองการสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบเทคโนโลยชวภาพเพอใชในการขยายพนธและเพมคณคาทางพนธกรรมพช การเกษตรในอนาคตมแนวโนมพฒนาไปเปนการเกษตรแบบอตสาหกรรม เกษตรกรจงมความตองการสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบการแปรรปผลตภณฑทางการเกษตรดวย เพอเพมคณคาและคดคนผลตภณฑใหม รวมถงเกษตรกรควรมความรในดานการลงทน การตลาด และการสงออก เพอความส าเรจในการท าการเกษตรแบบอตสาหกรรม (ศภรตน จตตจ านง, 2539) อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ

อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธมเนอทประมาณ 765.37 ตารางกโลเมตร หรอ 478,356.87 ไร ตงอยทางทศเหนอของจงหวดประจวบครขนธ ตามทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม) ระยะทางหางจากตวจงหวดประมาณ 72 กโลเมตร อาณาเขตทศเหนอตดกบอ าเภอหวหน ทศใตตดกบอ าเภอสามรอยยอด ทศตะวนออกตดกบอาวไทย และทศตะวนตกตดกบประเทศพมา การปกครองมการแบงเขตการปกครองออกเปน 6 ต าบล 44 หมบาน 6 ต าบลไดแก ต าบลเขานอย ต าบลปราณบร ต าบลหนองตาแตม ต าบลปากน าปราณ ต าบลวงกพง และต าบล

DPU

17

เขาจาว ลกษณะพนทโดยทวไป เปนทราบลาดเอยงจากทศตะวนตก มเทอกเขาและภเขากระจายอยทวไปทางทศตะวนตกและชายฝงทะเล ทดนสวนใหญเปนดนรวนปนทราย ลกลงไปเปนดนเหนยวปนทราย ดนเหนยวปนลกรงและบางแหงจะเปนหน

ภมอากาศรอนอบอาวในชวงฤดแลง บางชวงท าใหพชผลการเกษตรเสยหาย แตจะไมรอนมากนก เนองจากตดกบทะเลอาวไทย อณหภมโดยเฉลยประมาณ 27 องศาเซลเซยส บางปมกจะมฝนตกชกมาก ท าใหเกดน าทวมตามทลมและน าทวมซ าซากอยเสมอ

แหลงน าทส าคญ ไดแก แมน าปราณบรและมเขอนปราณบร เปนเขอนดนทใชกกเกบ น าไวใชเพอการเกษตร มคลองซอยส าหรบรบน าชลประทานเพอการเกษตร (กรมสงเสรมการเกษตร. ส านกงานเกษตรอ าเภอปราณบร, 2552)

ดานการเกษตร อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธมจ านวนครวเรอนทงสน 18,796 ครวเรอน จ าแนกเปนครวเรอนเกษตรกรจ านวน 7,206 ครวเรอน คดเปนรอยละ 38.34 ของจ านวนครวเรอนทงหมด การใชทดนในการเกษตรสวนใหญใชปลกพชไร ไมผล/ไมยนตน ขาว พชผก พชสมนไพร และไมดอกไมประดบตามล าดบ พชเศรษฐกจทส าคญไดแก สบปะรด มะพราว ยางพารา ปาลมน ามน ขาว มะมวง และออย การจดบรการสารสนเทศทางการเกษตร ในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ การใหบรการสารสนเทศทางการเกษตรในอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ มดงน

1. ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธ ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธ ไดจดโครงการใหความรกบเกษตรกรในทก

อ าเภอของจงหวด รวมถงอ าเภอปราณบร ดวย โครงการทจดในป 2552 เชน โครงการเพมประสทธภาพการปลกสบปะรดโดยจดท าแปลงเรยนรและสาธตการปองกนก าจดโรคเหยวสบปะรด โครงการเพมผลผลตมะพราวโดยจดอบรมและจดท าแปลงเรยนร โครงการสงเสรมการปลกมะพราวแซมสบปะรด โดยการจดประชมและจดชดนทรรศการ โครงการบรหารจดการดานการตลาดและราคาสนคาเกษตรโดยการจดประชมสมมนา โครงการเพมประสทธภาพการใหบรการงานสงเสรมการเกษตรโดยการจดประชมสมมนา โครงการสงเสรมและพฒนาองคกรเกษตรกรโดยการจดเวทเครอขายและเวทเรยนร ถายทอดความรดานกองทน การออม เปนตน (กรมสงเสรมการเกษตร. ส านกงานเกษตรอ าเภอปราณบร, ม.ป.ป.) อกทงยงมแผนปฏบตงานในปการศกษา 2553 ทจะบรการความรใหกบเกษตรกรอกหลายโครงการ เชน การถายทอดเทคโนโลย การอบรม การจดท าแปลงเรยนร การจดนทรรศการ การจดตงศนยเรยนร (ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธ, 2552)

DPU

18

2. ศนยบรการถายทอดเทคโนโลยประจ าต าบล ส านกงานเกษตรอ าเภอปราณบร ส านกงานเกษตรอ าเภอปราณบร ไดจดตงศนยบรการถายทอดเทคโนโลยประจ าต าบล

เพอใหบรการการถายทอดเทคโนโลยทางการเกษตร และจดท าขอมลพนฐานการเกษตร นอกจากนส านกงานเกษตรอ าเภอปราณบร ไดจดท าเวบไซตเพอใหบรการสารสนเทศตาง ๆ เชน ภาพขาวกจกรรม ขาวประชาสมพนธ ผลตภณฑเดน เปนตน งานวจยทเกยวของ

จากการศกษาพบวามงานวจยทเกยวของกบการใชสารสนเทศทางการเกษตร ดงน ประทม กฤกษกลาง (2527) ไดศกษาเกยวกบการประสานสมพนธการใชรายการวทยเพอ

ยวเกษตรและการแพรกระจายสารสนเทศระหวางบคคลเพอถายทอดวทยาการทางการเกษตร โดยศกษาเปรยบเทยบกบกลมยวเกษตรกรโกรกตะใกล อ าเภอคง และกลมยวเกษตรกรโคกเพชร อ าเภอชมพวง จงหวดนครราชสมา ผลการวจยพบวา รายการวทยเพอยวเกษตรกรกอใหเกดการยอมรบและการแพรกระจายนวตกรรมการเกษตร และสามารถท าหนาทในการแพรกระจายนวตกรรมการเกษตรได 3 ประการ คอ เปนชองทางในการถายทอดและแพรกระจายนวตกรรม ชวยลดชองวางความแตกตางในดานความรระหวางเจาหนาทสงเสรมนวตกรรมกบผรบการเผยแพร และชวยถายทอดสารสนเทศทางการเกษตรจากสอมวลชนไปสสงคม

ประภาวด สบสนธ (2530) ไดศกษาเกยวกบการใชและการแสวงหาสารนเทศของเกษตรกร อ าเภอมะขาม จงหวดจนทบร ผลการวจยพบวา เกษตรกรรบสารสนเทศจากการฟงวทย ดโทรทศน และอานหนงสอพมพ สารสนเทศทางการเกษตรทเกษตรกรตองการใช ไดแก สารสนเทศทเกยวของกบโรค ความสมบรณของตนไม การปองกน การบ ารงรกษา ปจจยการเกษตร การเลอกพนธ ยาฆาแมลงและปราบวชพช ปย ทดน น าทใชในการเพาะปลก เทคนคการเกษตร การเรงผลผลต การเตรยมดน การปราบวชพช ผลผลต รายได และการตลาด

สรตา ชาตกล (2543) ไดศกษาเกยวกบการรบสารนเทศดานการเกษตรของชาวเขาดอยอางขาง จงหวดเชยงใหม ผลการวจยพบวา ชาวเขาไดรบเนอหาสารนเทศอยในระดบปานกลาง แหลงสารนเทศทใชมากทสดคอ เจาหนาทสงเสรมการเกษตรทสง โดยเปดรบสารนเทศจากสอกจกรรมมากกวาสอมวลชน เปดรบจากโทรทศนมากทสด เปดรบจากเอกสารสงพมพตาง ๆ นอยทสด และประสบปญหาในการรบสารนเทศคอการไมรหนงสอ

ไพโรจน เอยมชยมงคล และนนทยา อกษณกตต (2551) ไดศกษาเกยวกบ แหลงขอมล ชองทางการรบร และปจจยทมความสมพนธกบการตดสนใจในการท าฟารมแบบมขอตกลง ของเกษตรกรทปลกหนอไมฝรงในจงหวดราชบร ผลการวจยพบวาเกษตรกรไดรบความรดานการ

DPU

19

เพาะปลกและราคาขายจากบคคลทเกยวของกบชวตประจ าวนโดยไดรบขอมลจากแหลงอน ๆ นอยมาก ปจจยทมความสมพนธกบการตดสนใจในการเพาะปลกแบบมขอตกลงคอบรษทคสญญาใหความชวยเหลอดานความรเกยวกบการเพาะปลกและการปองกนโรค เจาหนาทสงเสรมการเกษตรของภาครฐและเกษตรกรทเปนตวอยางใหเกษตรกรคนอน ๆ เปนชองทางการรบความรของเกษตรกรทมบทบาทส าคญ

Okai (1986) ไดศกษาเกยวกบการน าสงสารสนเทศทางการเกษตรใหกบเกษตรกร โดยมวตถประสงคเพอศกษาวาอาย การศกษา ประสบการณในการประกอบอาชพเกษตรกร รายได ขนาดของทดนทใชในการประกอบอาชพเกษตรกร และประเภทของอาชพเกษตรกร มผลตอการรบสารสนเทศทางการเกษตรจากแหลงสารสนเทศตาง ๆ หรอไม ประชากรทใชในการศกษาครงนคอครอบครวเกษตรกรขนาดเลกทางตอนใตของมสซร กลมตวอยางใชวธการสมตวอยางก าหนดใหมจ านวน 40 ครอบครว รวบรวมขอมลโดยใชวธการสมภาษณ ผลการวจยพบวาเกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศ 8 แหลงเรยงตามล าดบดงน ผชวยทางการศกษา สงพมพ เพอนและญาต วทยและโทรทศน หนงสอพมพและนตยสาร ผแทนจ าหนาย ผเชยวชาญในพนท อาจารยผสอนทางดานการเกษตร ประสบการณในการประกอบอาชพเกษตรกรทแตกตางกนไมมผลตอการใชสารสนเทศ เกษตรกรทมทดนการท าการเกษตรมากใชนตยสารมากกวาเกษตรกรทมทดนนอย

Ojiambo (1989) ไดศกษาเกยวกบการสอสารสารสนเทศทางการเกษตรระหวางนกวจยกบเกษตรกรในเคนยา เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลคอแบบสอบถามและแบบสมภาษณแบบมโครงสราง ผลการวจยในสวนทเกยวของกบเกษตรกรพบวา เกษตรกรนยมใชสารสนเทศทางการเกษตรจากแหลงสารสนเทศและชองทางการสอสารทไมเปนทางการหรอจากค าบอกเลา โดยเปนการสอสารจากญาตหรอเพอนรวมอาชพเกษตรกร เกษตรกรฟงรายการวทยบอย โดยมความตองการสารสนเทศตลอดท งป ประเภทของสารสนเทศทตองการแตกตางกนไปตามฤดกาล หองสมดและบรการสารสนเทศทเปนเอกสารไมมบทบาทส าคญตอเกษตรกร

Vergot (1991) ไดศกษาเกยวกบการใชแหลงและชองทางการสอสารสารสนเทศของเกษตรกรผปลกผกและผลไมทางตะวนตกเฉยงใตของมชแกน การวจยครงนมงศกษาแหลงและชองทางสารสนเทศ ลกษณะสวนบคคลมผลตอการใชขอมลเพอการท าการเกษตรวธใหมหรอไม เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไดแกแบบสอบถามทสงทางไปรษณย ชองทางการสอสารทเกษตรกรใชมากทสดคอนตยสารทเกยวของกบการเกษตร ไดแก Agricultural Bulletins ของ Michigan State University หรอนตยสารจากมหาวทยาลยอน จดหมายขาวรายสปดาหหรอรายเดอน ชองทางการสอสารทไมคอยไดใชหรอไมเคยใชเลยไดแกวดโอเทปและคอมพวเตอร

DPU

20

Sykanda (2007) ไดศกษาเกยวกบคณภาพของแหลงสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรผเลยงไก ทางตอนใตของออนตารโอ โดยมวตถประสงคเพอหาแหลงสารสนเทศทดทสดส าหรบการจดการฟารม เพอจดล าดบความส าคญของแหลงสารสนเทศของเกษตรกร เพออธบายลกษณะของเครอขายสารสนเทศซงเปนแหลงสารสนเทศทมคณภาพและนาเชอถอ เพอศกษาความพงพอใจในความตองการสารสนเทศตอระบบสารสนเทศในปจจบน เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลไดแกแบบสมภาษณแบบกงโครงสราง การสงเกตแบบมสวนรวม และแบบสอบถามอยางสน ผลการวจยพบวาแหลงสารสนเทศทเกษตรกรผเลยงไกใชไดแกการสอสารระหวางบคคล สอ และสารสนเทศจากองคกรทางดานการจดการฟารม เกษตรกรคดวาลกษณะส าคญของแหลงสารสนเทศทางการสอสารระหวางบคคลคอความเชยวชาญในวชาชพ และประสบการณในการท างานทเกยวของกบการเลยงไก ดานความพงพอใจตอระบบสารสนเทศพบวาเกษตรกรมความพงพอใจตอบรบทของระบบสารสนเทศ

Fadiji and Atala (2009) ไดศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกรและการใชประโยชนจากสารสนเทศ เกบขอมลจากกลมตวอยางโดยใชวธการสมตวอยางจ านวนทงสน 125 ตวอยาง ในรฐคาดนา ประเทศไนจเรย ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมทมงศกษาไดแก อาย การตระหนกร ระดบการศกษา การฟงรายการวทย การมสวนรวมทางสงคม และจ านวนทดนทครอบครอง ผลการศกษาพบวาการตระหนกรและการเขาถงรายการวทยของเกษตรกรมผลตอการใชประโยชนจากสารสนเทศ

Opara (2010) ไดศกษาเกยวกบการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในรฐไอโม ประเทศไนจเรย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอแบบสอบถาม กลมตวอยางมจ านวนทงสน 1,032 คน ผลการวจยพบวา การศกษา สถานภาพการสมรส รายได และสอทตองการมผลตอการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกร สวนการมสวนรวมทางสงคม สถานะการครอบครอง เพศ ขนาดของทดน ประสบการณในการประกอบอาชพเกษตรกร การท าการเกษตรเปนอาชพหลกหรอเปนอาชพเสรม และอายไมเกยวของกบการใชสารสนเทศทางการเกษตร

Ugboma (2010) ไดศกษาเกยวกบการใชสารสนเทศทางการเกษตรของชาวประมงในไนเจอร เดลตา ประเทศไนจเรย กลมตวอยางมจ านวน 300 คน เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลไดแก แบบสอบถาม แบบสมภาษณ และการสงเกต ผลการวจยพบวา สารสนเทศทนาเชอถอและเกยวของกบเกษตรกรสามารถหาไดในพนท สารสนเทศทเกษตรกรตองการเกยวกบการใหอาหารสตวน า วงเงนสนเชอ สารสนเทศนสามารถหาไดจากกระทรวงเกษตร ศนยวจยและบรการสงเสรมการเกษตรแหงชาต ศนยวจยทางการเกษตร หองสมด การประชมและการสมมนา

DPU

21

ปญหาทพบในการใชสารสนเทศดงกลาวคอ ไมสามารถเขาถงไดเนองจาก เจาหนาทสงเสรมการเกษตรมไมเพยงพอ ขาดการใชสอ ขอจ ากดทางภาษา จากการศกษางานวจย ทเกยวกบการใชสารสนเทศของเกษตรกรท งในประเทศและตางประเทศ สามารถจ าแนกเปนประเดนตาง ๆ ไดดงน

1. เนอหาสารสนเทศ ผลการศกษาการใชและการแสวงหาสารนเทศของเกษตรกร อ าเภอมะขาม จงหวด

จนทบร พบวาสารสนเทศทางการเกษตรทเกษตรกรตองการใช ไดแก สารสนเทศทเกยวของกบโรค ความสมบรณของตนไม การปองกน การบ ารงรกษา ปจจยการเกษตร การเลอกพนธ ยาฆาแมลงและปราบวชพช ปย ทดน น าทใชในการเพาะปลก เทคนคการเกษตร การเรงผลผลต การเตรยมดน การปราบวชพช ผลผลต รายได และการตลาด (ประภาวด สบสนธ, 2530)

2. แหลงสารสนเทศ ผลการศกษาการรบสารนเทศดานการเกษตรของชาวเขาดอยอางขาง จงหวดเชยงใหม

พบวาแหลงสารนเทศทใชมากทสดคอเจาหนาทสงเสรมการเกษตรทสง (สรตา ชาตกล, 2543) สอดคลองกบผลการศกษาแหลงขอมล ชองทางการรบร และปจจยทมความสมพนธกบการตดสนใจในการท าฟารมแบบมขอตกลง ของเกษตรกรทปลกหนอไมฝรงในจงหวดราชบรทพบวา เกษตรกรไดรบความรดานการเพาะปลกและราคาขายจากบคคลทเกยวของกบชวตประจ าวนโดยไดรบขอมลจากแหลงอน ๆ นอยมาก และเจาหนาทสงเสรมการเกษตรของภาครฐและเกษตรกรทเปนตวอยางใหเกษตรกรคนอน ๆ เปนชองทางการรบความรของเกษตรกรทมบทบาทส าคญ (ไพโรจน เอยมชยมงคล และนนทยา อกษรกตต, 2551) แตไมสอดคลองกบผลการศกษาการสอสารสารสนเทศทางการเกษตรระหวางนกวจยกบเกษตรกรในเคนยาทพบวา เกษตรกรนยมใชสารสนเทศทางการเกษตรจากแหลงสารสนเทศและชองทางการสอสารทไมเปนทางการหรอจากค าบอกเลา โดยเปนการสอสารจากญาตหรอเพอนรวมอาชพเกษตรกร (Ojiambo ,1989) และการศกษาคณภาพของแหลงสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรผเลยงไก ทางตอนใตของ ออนตารโอทพบวา แหลงสารสนเทศทเกษตรกรผเลยงไกใชไดแก การสอสารระหวางบคคล สอและสารสนเทศจากองคกรทางดานการจดการฟารม (Sykanda, 2007) และผลการศกษาการใชสารสนเทศทางการเกษตรของชาวประมงในไนเจอร เดลตา ประเทศไนจเรยทพบวา สารสนเทศทนาเชอถอและเกยวของกบเกษตรกรสามารถหาไดในพนท สารสนเทศทเกษตรกรตองการเกยวกบการใหอาหารสตวน า วงเงนสนเชอ สามารถหาไดจากกระทรวงเกษตร ศนยวจยและบรการ

DPU

22

สงเสรมการเกษตรแหงชาต ศนยวจยทางการเกษตร หองสมด การประชมและการสมมนา (Ugboma, 2010)

3. รปแบบและประเภทของสอสารสนเทศ ผลการศกษาการประสานสมพนธการใชรายการวทยเพอยวเกษตรและการแพรกระจาย

สารสนเทศระหวางบคคลเพอถายทอดวทยาการทางการเกษตร โดยศกษาเปรยบเทยบกบกลมยวเกษตรกรโกรกตะใกล อ าเภอคง และกลมยวเกษตรกรโคกเพชร อ าเภอชมพวง จงหวดนครราชสมาพบวา รายการวทยเพอยวเกษตรกรกอใหเกดการยอมรบและการแพรกระจายนวตกรรมการเกษตร และสามารถท าหนาทในการแพรกระจายนวตกรรมการเกษตรได (ประทม กฤษกลาง, 2527) สอดคลองกบผลการศกษาการใชและการแสวงหาสารนเทศของเกษตรกร อ าเภอมะขาม จงหวดจนทบรทพบวา เกษตรกรรบสารสนเทศจากการฟงวทย ดโทรทศน และอานหนงสอพมพ (ประภาวด สบสนธ ,2530) และผลการศกษาการสอสารสารสนเทศทางการเกษตรระหวางนกวจยกบเกษตรกรในเคนยาทพบวา เกษตรกรฟงรายการวทยบอย (Ojiambo,1989) แตไมสอดคลองกบผลการศกษาการรบสารนเทศดานการเกษตรของชาวเขาดอยอางขาง จงหวดเชยงใหม ทพบวาเกษตรกรเปดรบสารนเทศจากสอกจกรรมมากกวาสอมวลชน เปดรบจากโทรทศนมากทสด เปดรบจากเอกสารสงพมพตาง ๆ นอยทสด (สรตา ชาตกล, 2543) และการศกษาการใชแหลงและชองทางการสอสารสารสนเทศของเกษตรกรผปลกผกและผลไมทางตะวนตกเฉยงใตของมชแกนทพบวา ชองทางการสอสารทเกษตรกรใชมากทสดคอนตยสารทเกยวของกบการเกษตร ไดแก Agricultural Bulletins ของ Michigan State University หรอนตยสารจากมหาวทยาลยอน จดหมายขาวรายสปดาหหรอรายเดอน ชองทางการสอสารทไมคอยไดใชหรอไมเคยใชเลยไดแกวดโอเทปและคอมพวเตอร (Vergot, 1991)

4. ความพงพอใจในการใชสารสนเทศ ผลการศกษาการน าสงสารสนเทศทางการเกษตรใหกบครอบครวเกษตรกรขนาดเลกทาง

ตอนใตของรฐมสซรพบวา เกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศ 8 แหลงเรยงตามล าดบดงน ผชวยทางการศกษา สงพมพ เพอนและญาต วทยและโทรทศน หนงสอพมพและนตยสาร ผแทนจ าหนาย ผเชยวชาญในพนท อาจารยผสอนทางดานการเกษตร (Okai, 1986) และผลการศกษาคณภาพของแหลงสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรผเลยงไก ทางตอนใตของออนตารโอพบวา เกษตรกรมความพงพอใจตอบรบทของระบบสารสนเทศ (Sykanda, 2007)

5. ปญหาในการใชสารสนเทศ ผลการศกษาการรบสารนเทศดานการเกษตรของชาวเขาดอยอางขาง จงหวดเชยงใหม

DPU

23

พบวาเกษตรกรประสบปญหาในการรบสารนเทศคอการไมรหนงสอ (สรตา ชาตกล, 2543) ไมสอดคลองกบผลการศกษาการใชสารสนเทศทางการเกษตรของชาวประมงในไนเจอร เดลตา ประเทศไนจเรย ทพบวาปญหาทพบในการใชสารสนเทศดงกลาวคอ ไมสามารถเขาถงไดเนองจากเจาหนาทสงเสรมการเกษตรมไมเพยงพอ ขาดการใชสอ และขอจ ากดทางภาษา (Ugboma, 2010)

6. การใชประโยชนจากสารสนเทศ ผลการศกษาความสมพนธระหวางลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกรและการ

ใชประโยชนจากสารสนเทศในรฐคาดนา ประเทศไนจเรยพบวา การตระหนกรและการเขาถงรายการวทยของเกษตรกรมผลตอการใชประโยชนจากสารสนเทศ (Fadiji and Atala, 2009)

7. ลกษณะสวนบคคลทมผลตอการใชสารสนเทศ ผลการศกษาการน าสงสารสนเทศทางการเกษตรใหกบครอบครวเกษตรกรขนาดเลกทาง

ตอนใตของรฐมสซรพบวา ประสบการณในการประกอบอาชพเกษตรกรทแตกตางกนไมมผลตอการใชสารสนเทศ และเกษตรกรทมทดนการท าการเกษตรมากใชนตยสารมากกวาเกษตรกรทมทดนนอย (Okai, 1986) สอดคลองกบการศกษาการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในรฐไอโม ประเทศไนจเรยทพบวา ขนาดของทดน ประสบการณในการประกอบอาชพเกษตรกร การท าการเกษตรเปนอาชพหลกหรอเปนอาชพเสรม และอายไมเกยวของกบการใชสารสนเทศทางการเกษตร (Opara, 2010)

DPU

บทท 3

ระเบยบวธวจย

การวจยนเปนการวจยเชงส ารวจ มวตถประสงคเพอศกษาการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ในดานเนอหา แหลงสารสนเทศ รปแบบของสารสนเทศ ความพงพอใจ การใชประโยชน และปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตร

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทใชในการวจยคอหวหนาครวเรอนเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ 6 ต าบล ไดแก ต าบลปราณบร ต าบลเขานอย ต าบลหนองตาแตม ต าบลปากน าปราณ ต าบลวงกพง และต าบลเขาจาว และ 2 เทศบาลต าบล ไดแก เทศบาลต าบลปราณบร เทศบาลต าบลปากน าปราณ รวมทงสน 7,206 คน (ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธ, 2552 : 26) การก าหนดจ านวนกลมตวอยางจะใชตารางสมตวอยางส าเรจรปของยามาเน (Yamane, 1973) โดยก าหนดคาทความเชอมนรอยละ 95 และคาความคลาดเคลอนรอยละ +_5 ดงนนขนาดกลมตวอยางครงนจงเปน 378 คน

เครองมอทใชในการวจย การวจยนใชแบบสมภาษณเปนเครองมอในการรวบรวมขอมล โดยมขนตอนในการสรางแบบสมภาษณดงน

1. ศกษาคนควาทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการใชสารสนเทศ สารสนเทศทาง

การเกษตร เกษตรกร และอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ จากหนงสอ บทความ เอกสาร

สออเลกทรอนกส และเวบไซต

2. สรางแบบสมภาษณเพอใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลในการวจยโดย

จ าแนกเปน 3 ตอน คอ

DPU

25

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบหวหนาครวเรอนเกษตรกรทตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 การใชและความพงพอใจในการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ตอนท 3 การใชประโยชน ปญหา และขอเสนอแนะในการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ

ตอนท 4 ปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอ ปราณบร จงหวดประจวบครขนธ และขอเสนอแนะในการจดบรการสารสนเทศ ซงในสวนขอเสนอแนะเปนค าถามปลายเปดในดานเนอหาสารสนเทศ แหลงสารสนเทศ และรปแบบสารสนเทศ

1. ทดสอบแบบสมภาษณกบผแทนเกษตรกรในอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ

ทไมใชกลมตวอยางจ านวนทงสน 20 คน โดยผวจยและผชวยวจยท าการทดสอบดวยตนเอง

2. ปรบปรงแกไขแบบสมภาษณใหมความสมบรณ

การเกบรวบรวมขอมล

การวจยนเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณผแทนเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร

จงหวดประจวบครขนธใน 6 ต าบล ไดแก ต าบลปราณบร ต าบลเขานอย ต าบลหนองตาแตม

ต าบลวงกพง และต าบลเขาจาว ต าบลปากน าปราณและ 2 เทศบาลต าบล ไดแก เทศบาลต าบล

ปราณบร เทศบาลต าบลปากน าปราณ จ านวนรวมทงสน 378 คน การสมภาษณด าเนนการโดย

ผวจยและผชวยวจย โดยมขนตอนในการเกบรวบรวมขอมลดงน

1. ผวจยและผชวยวจยเดนทางไปสมภาษณเกษตรกร ณ บานพกหรอพนทท า

การเกษตร โดยกระจายไปใน6 ต าบล และ 2 เทศบาลต าบล การสมตวอยางใชการสมตวอยางแบบ

บงเอญคอครวเรอนเกษตรครวเรอนใดสะดวกใหสมภาษณกด าเนนการสมภาษณ หากครวเรอนฯ

ใดไมสะดวกใหสมภาษณกจะเดนทางไปครวเรอนอนตอไป

2. สมภาษณผแทนเกษตรกรครวเรอนละ 1 คน หากครวเรอนมสมาชกหลายคนจะ

สมภาษณผทสะดวกในการใหสมภาษณมากทสด โดยใหครวเรอนเกษตรเปนผเลอกผแทนเอง

DPU

26

3. การเกบรวบรวมขอมลเรมด าเนนการตงแตเดอนพฤษภาคม – กรกฎาคม 2552

รวมระยะเวลา 3 เดอน เกบรวบรวมแบบสมภาษณทสมบรณน ามาวเคราะหไดทงสน 377 คน คด

เปนรอยละ 99.74

การวเคราะหขอมล

วธการวเคราะหขอมลทไดจากแบบสมภาษณมดงน 1. แบบสมภาษณตอนท 1 ขอมลเกยวกบเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม ประกอบดวย

ภมล าเนา เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพการประกอบอาชพเกษตรกร ประเภทของอาชพ ระยะเวลาในการประกอบอาชพเกษตรกร และรายไดเฉลยตอเดอน วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถและหาคารอยละ

2. แบบสมภาษณตอนท 2 การใชและความพงพอใจในการใชสารสนเทศทางการเกษตร ประกอบดวยเนอหาสารสนเทศทางการเกษตรทใช เนอหาสารสนเทศทางการเกษตรทชอบใชมากทสด แหลงสารสนเทศประเภทบคคล แหลงสารสนเทศประเภทสถานท รปแบบของสารสนเทศทเกษตรกรใชและทชอบใชมากทสด วเคราะหขอมลโดยแจกแจงความถ หาคารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน เกณฑการแปลความหมายคาเฉลยมดงน คะแนนเฉลย 1.00 – 1.50 มความพงพอใจระดบ นอยทสด คะแนนเฉลย 1.51 – 2.50 มความพงพอใจระดบ นอย คะแนนเฉลย 2.51 – 3.50 มความพงพอใจระดบ ปานกลาง คะแนนเฉลย 3.51 – 4.50 มความพงพอใจระดบ มาก คะแนนเฉลย 4.51 – 5.00 มความพงพอใจระดบ มากทสด

3. แบบสมภาษณตอนท 3 การใชประโยชน ปญหา และขอเสนอแนะในการใช สารสนเทศทางการเกษตร วเคราะหขอมลโดยแจกแจงความถ หาคารอยละ สวนขอมลทเปนค าถามปลายเปดจะน ามาจดกลมและบรรยายสรปตามความเหมาะสม

4. รายงานผลการวเคราะหในรปบรรยายประกอบตาราง น าเสนอในบทท 4 5. สรปผลการวจย อภปรายผล และใหขอเสนอแนะ น าเสนอในบทท 5

DPU

บทท 4

ผลการวจย

การศกษาเรองการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเกษตรกรจ านวน 378 คน ใน 6 ต าบลและ 2 เทศบาลต าบล โดยสามารถรวบรวมขอมลทสมบรณและสามารถน าไปวเคราะหได 377 คน คดเปนรอยละ 99.74 การวเคราะหขอมลจ าแนกออกเปน 3 ตอนไดแก ตอนท 1 ขอมลเกยวกบเกษตรกรผใหสมภาษณ ประกอบดวยภมล าเนา เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพการประกอบอาชพเกษตรกร ประเภทของอาชพ ระยะเวลาในการประกอบอาชพเกษตรกร และรายไดเฉลยตอเดอน ตอนท 2 การใชสารสนเทศทางการเกษตร ประกอบดวยเนอหาสารสนเทศทางการเกษตร แหลงสารสนเทศประเภทบคคล แหลงสารสนเทศประเภทสถานท รปแบบของสารสนเทศ ทเกษตรกรใชและทชอบใชมากทสด ตอนท 3 การใชประโยชน ปญหา และขอเสนอแนะในการใชสารสนเทศทางการเกษตร

ผลการวเคราะหขอมลมรายละเอยดดงน

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบเกษตรกรทใหสมภาษณ ประกอบดวยภมล าเนา เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพการประกอบอาชพเกษตรกร ประเภทของอาชพ ระยะเวลาในการประกอบอาชพเกษตรกร และรายไดเฉลยตอเดอน

1.1 ภมล าเนา จากการสมภาษณกลมตวอยางเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ

จ านวน 378 คน ไดรบขอมลทสมบรณและสามารถน าไปวเคราะหได จ านวน 377 คน (รอยละ 99.74) จ าแนกเปนเกษตรกรต าบลปราณบร จ านวน 34 คน (รอยละ 9.02) ต าบลปากน าปราณ จ านวน 31 คน (รอยละ 8.22) ต าบลเขานอย จ านวน 42 คน (รอยละ 11.14) ต าบลหนองตาแตมจ านวน 142 คน (รอยละ 37.67) ต าบลวงกพงจ านวน 65 คน (รอยละ 17.24) ต าบลเขาจาวจ านวน 36 คน (รอยละ 9.55)

DPU

28

เทศบาลต าบลปราณบร จ านวน 19 คน (รอยละ 5.04) เทศบาลต าบลปากน าปราณจ านวน 8 คน (รอยละ 2.12) ดงตารางท 1 ตารางท 1 ภมล าเนาของเกษตรกร

ภมล าเนา จ านวน รอยละ ต าบลปราณบร 34 9.02 ต าบลปากน าปราณ 31 8.22 ต าบลเขานอย 42 11.14 ต าบลหนองตาแตม 142 37.67 ต าบลวงกพง 65 17.24 ต าบลเขาจาว 36 9.55 เทศบาลต าบลปราณบร 19 5.04 เทศบาลต าบลปากน าปราณ 8 2.12

รวม 377 100.00

1.2 เพศของเกษตรกร

เกษตรกรผตอบแบบสมภาษณ จ าแนกเปนเพศชาย จ านวน 224 คน (รอยละ 59.42) และเพศหญง 153 คน (รอยละ 40.58) ดงตารางท 2

ตารางท 2 เพศของเกษตรกร

เพศ จ านวน รอยละ ชาย 224 59.42 หญง 153 40.58

รวม 377 100.00

DPU

29

1.3 อาย เกษตรกรผตอบแบบสมภาษณมากทสดจ านวน 128 คน (รอยละ 33.95) มอายระหวาง 41 – 50

ป รองลงมามอายระหวาง 51 - 60 ป จ านวน 98 คน (รอยละ 25.99) อายระหวาง 31 – 40 ป จ านวน 79 คน (รอยละ 20.95) อายระหวาง 20 – 30 ป จ านวน 41 คน (รอยละ 10.88) อายมากกวา 60 ป จ านวน 26 คน (รอยละ 8.22) และจ านวนนอยทสดมอายต ากวา 20 ป จ านวน 5 คน (รอยละ 1.33) ดงตารางท 3 ตารางท 3 อาย

อาย จ านวน รอยละ ต ากวา 20 ป 5 1.33 20 – 30 ป 41 10.88 31 – 40 ป 79 20.95 41 – 50 ป 128 33.95 51 - 60 ป 98 25.99 มากกวา 60 ป 26 6.90

รวม 377 100.00

1.4 ระดบการศกษา เกษตรกรเกอบครงจ านวน 176 คน (รอยละ 46.68) ส าเรจการศกษาในระดบประถมศกษา

รองลงมาส าเรจการศกษาในระดบมธยมศกษา /อาชวศกษา 142 คน (รอยละ 37.67) ต ากวาประถมศกษา/ไมไดศกษา จ านวน 33 คน (รอยละ 8.75) ปรญญาตร จ านวน 26 คน (รอยละ 6.90) และไมมเกษตรกรทส าเรจการศกษาสงกวาระดบปรญญาตร ดงตารางท 4

DPU

30

ตารางท 4 ระดบการศกษา

ระดบการศกษา จ านวน รอยละ ต ากวาประถมศกษา/ไมไดศกษา 33 8.75 ประถมศกษา 176 46.68 มธยมศกษา/อาชวศกษา 142 37.67 ปรญญาตร 26 6.90 สงกวาปรญญาตร - -

รวม 377 100.00

1.5 สถานภาพการประกอบอาชพ เกษตรกรผตอบแบบสมภาษณสวนใหญจ านวน 329 คน (รอยละ 87.27) เปนเจาของกจการท

ตนท าการเกษตร รองลงมาจ านวน 25 คน (รอยละ 6.63) เปนลกจาง จ านวน 23 คน (รอยละ 6.10) เปนผดแล/หวหนาคนงาน ดงตารางท 5 ตารางท 5 สถานภาพการประกอบอาชพ

สถานภาพการประกอบอาชพเกษตรกร จ านวน รอยละ เจาของ 329 87.27 ผดแล/หวหนาคนงาน 23 6.10 ลกจาง 25 6.63

รวม 377 100.00

1.6 ประเภทของอาชพ เกษตรกรผตอบแบบสมภาษณจ านวน 313 คน (รอยละ 83.02) ประกอบอาชพปลกพช และจ านวน 64 คน (รอยละ 16.98) ประกอบอาชพเลยงสตว ดงตารางท 6

DPU

31

ตารางท 6 ประเภทของอาชพ ประเภทของอาชพเกษตรกร จ านวน รอยละ

ปลกพช 313 83.02 เลยงสตว 64 16.98

รวม 377 100.00

1.7 พชทเกษตรกรปลก เกษตรกรสวนใหญ จ านวน 162 คน (รอยละ 51.76) ปลกสบปะรด รองลงมาจ านวน 45 คน

(รอยละ 14.38) ปลกมะมวง จ านวน 28 คน (รอยละ8.95) ปลกมะพราว จ านวน 24 คน (รอยละ 7.67) ปลกยางพารา จ านวน 19 คน (รอยละ 6.07) ปลกขาว จ านวน 18 คน (รอยละ 5.75) ปลกปาลมน ามน และนอยทสดจ านวน 17 คน (รอยละ 5.43) ปลกออย ดงตารางท 7 ตารางท 7 พชทเกษตรกรปลก

พชทเกษตรกรปลก จ านวน รอยละ สบปะรด 162 51.76 มะพราว 28 8.95 ยางพารา 24 7.67 ปาลมน ามน 18 5.75 ขาว 19 6.07 มะมวง 45 14.38 ออย 17 5.43

รวม 313 100.00

1.8 สตวทเกษตรกรเลยง เกษตรกรจ านวนมากทสด 18 คน (รอยละ 28.13) เลยงวว รองลงมาจ านวน 16 คน (รอยละ

25) เลยงปลา จ านวน 13 คน (รอยละ 20.13) เลยงกง จ านวน 9 คน (รอยละ 14.06) เลยงไก และนอยทสดจ านวน 8 คน (รอยละ 12.50) เลยงสกร ดงตารางท 8

DPU

32

ตารางท 8 สตวทเกษตรกรเลยง

พชทเกษตรกรปลก จ านวน รอยละ วว 18 28.13 กง 13 20.31 สกร 8 12.50 ไก 9 14.06 ปลา 16 25.00

รวม 64 100.00

1.9 ระยะเวลาในการประกอบอาชพ เกษตรกรผตอบแบบสมภาษณมากทสดจ านวน 133 คน (รอยละ 35.28) ประกอบอาชพ

เกษตรกรมาแลว 5 – 10 ป รองลงมาจ านวน 90 คน (รอยละ 23.87) ประกอบอาชพเกษตรกรมาแลวต ากวา 5 ป จ านวน 65 คน (รอยละ 17.24) ประกอบอาชพเกษตรกรมาแลว 11 – 15 ป จ านวน 50 คน (รอยละ 13.26) ประกอบอาชพเกษตรกรมาแลว 16 – 20 ป และนอยทสดจ านวน 39 คน (รอยละ10.34) ประกอบอาชพเกษตรกรมาแลวมากกวา 20 ป ดงตารางท 9 ตารางท 9 ระยะเวลาในการประกอบอาชพ

ระยะเวลาในการประกอบอาชพ จ านวน รอยละ ต ากวา 5 ป 90 23.87 6 – 10 ป 133 35.28 11 – 15 ป 65 17.24 16 – 20 ป 50 13.26 มากกวา 20 ป 39 10.34

รวม 377 100.00

DPU

33

1.10 รายไดเฉลยตอเดอน เกษตรกรมากทสดจ านวน 117 คน (รอยละ31.03) มรายไดเฉลยตอเดอน นอยกวา 10,000

บาท รองลงมาจ านวน 82 คน (รอยละ 21.75) มรายไดเฉลยตอเดอน 10,000 - 15,000 บาท จ านวน 80 คน (รอยละ 21.22) มรายไดเฉลยตอเดอน 15,001 - 25,000 บาท จ านวน 55 คน (รอยละ 14.59) มรายไดเฉลยตอเดอน 25,001 - 35,000 บาท และนอยทสดจ านวน 43 คน (รอยละ 11.41) มรายไดเฉลยตอเดอนมากกวา 35,000 บาท ดงตารางท 10 ตารางท 10 รายไดเฉลยตอเดอน

รายไดเฉลยตอเดอน จ านวน รอยละ นอยกวา 10,000 บาท 117 31.03 10,000 - 15,000 บาท 82 21.75 15,001 - 25,000 บาท 80 21.22 25,001 - 35,000 บาท 55 14.59 มากกวา 35,000 บาท 43 11.41

รวม 377 100.00 ตอนท 2 การใชสารสนเทศทางการเกษตร ประกอบดวยเนอหาสารสนเทศทางการเกษตร แหลงสารสนเทศประเภทบคคล แหลงสารสนเทศประเภทสถานท รปแบบของสารสนเทศ ทเกษตรกรใชและทชอบใชมากทสด

2.1 เนอหาสารสนเทศ

เกษตรกรมากทสดจ านวน 217 คน (รอยละ 13.30) ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบวธการ

ปลกพช/เลยงสตว รองลงมาจ านวน 269 คน (รอยละ 13.20) ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบโรคและ

ศตรพช/สตว จ านวน 254 คน (รอยละ 12.46) ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบพนธพช/สตว จ านวน

253 คน (รอยละ 12.41) ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบการใชปย จ านวน 231 คน (รอยละ 11.33)

ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบแหลงน าและการใชน า จ านวน 202 คน (รอยละ 9.91) ใชสารสนเทศ

ทมเนอหาเกยวกบการลงทน/ ราคาสนคา/ การตลาด/ การสงออก จ านวน 178 คน (รอยละ 8.73) ใช

DPU

34

สารสนเทศทมเนอหาเกยวกบดนและการใชดน จ านวน 173 คน (รอยละ 8.49) ใชสารสนเทศทม

เนอหาเกยวกบเงนก/สนเชอ จ านวน 101 คน (รอยละ 4.96) ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบราคา

ทดน/คาเชาทดน จ านวน 81 คน (รอยละ 3.97) ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบการเกษตรการผลต/

การแปรรปผลตภณฑ/เทคโนโลยการผลตทางการเกษตร และนอยทสดจ านวน 25 คน (รอยละ 1.23)

ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบกฎหมายทเกยวของ ดงตารางท 11

ตาราง 11 เนอหาสารสนเทศทเคยใช

เนอหา เคยใช

จ านวน รอยละ

วธการปลกพช/เลยงสตว 271 13.30

พนธพช/สตว 254 12.46

โรคและศตรพช/สตว 269 13.20

การใชปย 253 12.41

แหลงน าและการใชน า 231 11.33

ดนและการใชดน 178 8.73

การผลต/การแปรรปผลตภณฑ/เทคโนโลยการ

ผลตทางการเกษตร 81 3.97

การลงทน/ ราคาสนคา/ การตลาด/ การสงออก 202 9.91

เงนก/สนเชอ 173 8.49

ราคาทดน/คาเชาทดน 101 4.96

กฎหมายทเกยวของกบการเกษตร 25 1.23

รวม 2,038 100.00

หมายเหต : ผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ

DPU

35

2.2 เนอหาสารสนเทศทชอบใชมากทสด

เกษตรกรมากทสดจ านวน 105 คน (รอยละ 27.85) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบวธการปลกพช/เลยงสตว รองลงมาจ านวน 70 คน (รอยละ 18.57) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบโรคและศตรพช/สตว จ านวน 53 คน (รอยละ 14.06) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบ เงนก/สนเชอ จ านวน 45 คน (รอยละ 11.94) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบการใชปย จ านวน 40 คน (รอยละ 10.61) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบการลงทน/ ราคาสนคา/ การตลาด/ การสงออก จ านวน 26 คน (รอยละ 6.90) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบพนธพช/พนธสตว จ านวน 18 คน (รอยละ 4.77) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบแหลงน าและการใชน า จ านวน 11 คน (รอยละ 2.92) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบการผลต/การแปรรปผลตภณฑ/เทคโนโลยการผลตทางการเกษตร จ านวน 5 คน (รอยละ1.33) ชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบดนและการใชดน และนอยทสดจ านวน 2 คน (รอยละ 0.53) ใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบราคาทดน/คาเชาทดน และกฎหมายทเกยวของกบการเกษตร ดงตารางท 12

ตาราง 12 เนอหาสารสนเทศทชอบใชมากทสด

เนอหาสารสนเทศทชอบมากทสด จ านวน รอยละ

วธการปลกพช/เลยงสตว 105 27.85

พนธพช/สตว 26 6.90

โรคและศตรพช/สตว 70 18.57

การใชปย 45 11.94

แหลงน าและการใชน า 18 4.77

ดนและการใชดน 5 1.33

การผลต/การแปรรปผลตภณฑ/เทคโนโลยการผลตทางการเกษตร 11 2.92

การลงทน/ ราคาสนคา/ การตลาด/ การสงออก 40 10.61

เงนก/สนเชอ 53 14.06

ราคาทดน/คาเชาทดน 2 0.53

กฎหมายทเกยวของกบการเกษตร 2 0.53

รวม 377 100.00

DPU

36

2.3 แหลงสารสนเทศประเภทบคคล เกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศประเภทบคคลโดยรวมในระดบมาก ( x = 3.56) โดยม

ความพงพอใจในแตละแหลง 2 ระดบ คอระดบมากและระดบปานกลาง ระดบมากเรยงตามล าดบดงน สอบถามจากเพอนรวมอาชพ ( x = 4.13) สมาชกในครอบครว/ญาต ( x =4.12) นายจาง/ลกจาง ( x =3.81) เพอนบาน ( x =3.79) ผจ าหนายสนคา เครองมอ ผลตภณฑทางการเกษตร ( x =3.78) และเจาหนาทสงเสรมการเกษตร/เกษตรต าบล/เกษตรอ าเภอ ( x =3.70)

ระดบปานกลางไดแก การสอบถามจากผ น าชมชน เชน ผ ใหญบาน ก านน เปนตน ( x =3.31) และคร/อาจารย ( x =3.02) ดงตารางท 13 ตารางท 13 แหลงสารสนเทศประเภทบคคล

บคคล

เคยใช ระดบความพงพอใจ

จ านวน รอยละ x SD แปลความ

สมาชกในครอบครว/ญาต 239

18.23 4.12 0.87 มาก

เพอนบาน

211

16.09 3.79 0.69 มาก

เพอนรวมอาชพ

305 23.26 4.13 0.84 มาก

ผน าชมชน เชน ผใหญบาน ก านน เปนตน

108 8.24 3.31 1.11 ปานกลาง

คร/อาจารย

55 4.20 3.02 0.99 ปานกลาง

เจาหนาทสงเสรมการเกษตร/เกษตรต าบล/เกษตรอ าเภอ

210 16.02 3.70 0.96 มาก

ผจ าหนายสนคา เครองมอ ผลตภณฑทางการเกษตร

141 10.76 3.78 0.89 มาก

นายจาง/ลกจาง

42 3.20 3.81 1.15 มาก

รวม 1,311 100.00 3.56 0.78 มาก

หมายเหต : ผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ

DPU

37

2.4 แหลงสารสนเทศประเภทบคคลทชอบใชมากทสด เกษตรกรมากทสดจ านวน 136 คน (รอยละ 36.07) ชอบใชสารสนเทศจากสมาชกในครอบครว/ญาตมากทสด รองลงมาจ านวน 107 คน (รอยละ 28.38) ชอบสอบถามจากเพอนรวมอาชพ จ านวน 67 คน (รอยละ 17.77) ชอบสอบถามจากเจาหนาทสงเสรมการเกษตร/เกษตรต าบล/เกษตรอ าเภอ จ านวน 26 คน (รอยละ 6.90) ชอบสอบถามจากผจ าหนายสนคา เครองมอ ผลตภณฑทางการเกษตร จ านวน 15 คน (รอยละ 3.98) ชอบสอบถามจากนายจาง/ลกจาง จ านวน 14 คน (รอยละ 3.71) ชอบสอบถามจากเพอนบาน จ านวน 8 คน (รอยละ 2.12) ชอบสอบถามจากผน าชมชน เชน ผใหญบาน ก านน เปนตน และนอยทสดจ านวน 4 คน (รอยละ 1.06) ชอบสอบถามจากคร/อาจารย ดงตารางท 14 ตารางท 14 แหลงสารสนเทศประเภทบคคลทชอบใชมากทสด

แหลงสารสนเทศประเภทบคคลทชอบใชมากทสด จ านวน รอยละ สมาชกในครอบครว/ญาต 136 36.07 เพอนบาน 14 3.71 เพอนรวมอาชพ 107 28.38 ผน าชมชน เชน ผใหญบาน ก านน เปนตน 8 2.12 คร/อาจารย 4 1.06 เจาหนาทสงเสรมการเกษตร/เกษตรต าบล/เกษตรอ าเภอ 67 17.77 ผจ าหนายสนคา เครองมอ ผลตภณฑทางการเกษตร 26 6.90 นายจาง/ลกจาง 15 3.98

รวม 377 100.00 2.5 แหลงสารสนเทศประเภทสถานททเกษตรกรใช เกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศประเภทสถานทโดยรวมในระดบปานกลาง ( x = 3.24)

โดยพงพอใจในระดบมากและระดบปานกลาง โดยในระดบปานกลางม 4 แหลง เรยงตามล าดบไดแก ศนยสงเสรมการเกษตร ( x = 3.21) หองสมด ( x = 3.05) ทอานหนงสอประจ าหมบาน ( x = 3.04) และปายประกาศขาว ( x = 2.94) และพงพอใจในระดบมากไดแกอนเทอรเนต ( x = 4.17) โดยมเกษตรกรเคยใชอนเทอรเนตเพยง 29 คน (รอยละ 6.30) ดงตารางท 15

DPU

38

ตารางท 15 แหลงสารสนเทศประเภทสถานททเกษตรกรใช

สถานท

เคยใช ระดบความพงพอใจ

จ านวน รอยละ x SD แปลความ

หองสมด 42 9.13 3.05 1.10 ปานกลาง

ทอานหนงสอประจ าหมบาน 109 23.70 3.04 0.93 ปานกลาง

ศนยสงเสรมการเกษตร 186 40.43 3.21 1.16 ปานกลาง

ปายประกาศขาว 94 20.43 2.94 0.95 ปานกลาง

อนเทอรเนต 29 6.30 4.17 1.00 มาก

รวม 460 100.00 3.24 1.08 ปานกลาง

หมายเหต : ผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ

2.6 แหลงสารสนเทศประเภทสถานททเกษตรกรชอบใช เกษตรกรเกอบครงจ านวน 180 คน (รอยละ 47.75) ชอบใชสารสนเทศทศนยสงเสรมการเกษตร รองลงมาจ านวน 93 คน (รอยละ 24.67) ชอบใชททอานหนงสอประจ าหมบาน จ านวน 57 คน (รอยละ 15.12) ชอบอานทปายประกาศขาว จ านวน 28 คน (รอยละ 7.43) ชอบใชทหองสมด และนอยทสดจ านวน 19 คน (รอยละ 5.04) ชอบใชอนเทอรเนต ดงตารางท 16

ตารางท 16 แหลงสารสนเทศประเภทสถานททเกษตรกรชอบใช

แหลงสารสนเทศประเภทสถานททเกษตรกรชอบใช จ านวน รอยละ หองสมด 28 7.43

ทอานหนงสอประจ าหมบาน 93 24.67

ศนยสงเสรมการเกษตร 180 47.75

ปายประกาศขาว 57 15.12

อนเทอรเนต 19 5.04

รวม 377 100.00

DPU

39

2.7 รปแบบของสารสนเทศทางการเกษตร เกษตรกรมความพงพอใจในรปแบบของสารสนเทศทางการเกษตรโดยรวมในระดบปานกลาง ( x = 3.33) โดยพงพอใจอยในระดบปานกลางและระดบมาก โดยระดบมากม 2 รปแบบเรยงตามล าดบ ไดแก เอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ ( x = 3.67) และหนงสอ ( x = 3.52) นอกจากนมความพงพอใจในระดบปานกลางเรยงตามล าดบจากมากไปนอยไดดงน สอโสตทศน เชน เทป ซด ดวด สไลด และการอบรม/ประชมกบเจาหนาทของรฐ ( x = 3.48) รายการโทรทศน ( x = 3.42) วารสาร ( x = 3.39) รายการวทย ( x = 3.37) หนงสอพมพ ( x = 3.36) การชมนทรรศการ ( x = 3.16) ปายประกาศ/โฆษณา ( x = 3.12) การทศนศกษา ( x = 3.10) ดงตารางท 17

ตารางท 17 รปแบบของสารสนเทศ

รปแบบสารสนเทศ

เคยใช ระดบความพงพอใจ

จ านวน รอยละ x SD แปลความ หนงสอ 166 13.98 3.52 0.80 มาก

หนงสอพมพ 155 13.06 3.36 0.70 ปานกลาง

วารสาร 96 8.09 3.39 0.98 ปานกลาง

เอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ 153 12.89 3.67 0.92 มาก

สอโสตทศน เชน เทป ซด ดวด สไลด 55 4.63 3.48 1.26 ปานกลาง

รายการวทย 114 9.60 3.37 0.78 ปานกลาง

รายการโทรทศน 162 13.65 3.42 0.79 ปานกลาง

ปายประกาศ/โฆษณา 103 8.68 3.12 0.84 ปานกลาง

การอบรม/ประชมกบเจาหนาทของรฐ 107 9.01 3.48 1.08 ปานกลาง

การชมนทรรศการ 55 4.63 3.16 1.12 ปานกลาง

การทศนศกษา 21 1.77 3.10 1.04 ปานกลาง

รวม 1,187 100.00 3.33 0.73 ปานกลาง

หมายเหต : ผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ 2.8 รปแบบสารสนเทศทางการเกษตรทเกษตรกรชอบใชมากทสด

DPU

40

เกษตรกรมากทสดจ านวน 102 คน (รอยละ 27.06) ชอบใชสารสนเทศจากรายการโทรทศน รองลงมาจ านวน 59 คน (รอยละ 15.65) ชอบใชเอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ จ านวน 44 คน (รอยละ 11.67) ชอบใชการอบรม/ประชมกบเจาหนาทของรฐ จ านวน 42 คน (รอยละ 11.14) ชอบใชหนงสอพมพ จ านวน 40 คน (รอยละ 10.61) ชอบใชหนงสอ จ านวน 37 คน (รอยละ 9.81) ชอบฟงรายการวทย จ านวน 18 คน (รอยละ 4.77) ชอบใชสอโสตทศน เชน เทป ซด ดวด สไลด จ านวน 16 คน (รอยละ 4.24) ชอบอานวารสาร จ านวน 9 คน (รอยละ 2.39) ชอบชมนทรรศการ จ านวน 7 คน (รอยละ 1.86) ชอบอานจากปายประกาศ/โฆษณา และนอยทสดจ านวน 3 คน (รอยละ 0.80) ชอบชมนทรรศการ ดงตารางท 18 ตารางท 18 สอ/กจกรรมทางการเกษตรทเกษตรกรชอบใชมากทสด

สอ/กจกรรมทางการเกษตร จ านวน รอยละ หนงสอ 40 10.61 หนงสอพมพ 42 11.14 วารสาร 16 4.24 เอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ 59 15.65 สอโสตทศน เชน เทป ซด ดวด สไลด 18 4.77 รายการวทย 37 9.81 รายการโทรทศน 102 27.06 ปายประกาศ/โฆษณา 7 1.86 การอบรม/ประชมกบเจาหนาทของรฐ 44 11.67 การชมนทรรศการ 9 2.39 การทศนศกษา 3 0.80

รวม 377 100.00

DPU

41

ตอนท 3 การใชประโยชน ปญหา และขอเสนอแนะในการใชสารสนเทศทางการเกษตร 3.1 การใชประโยชนจากสารสนเทศทางการเกษตร เกษตรกรมากทสดจ านวน 208 คน (รอยละ 29.63) ใชประโยชนจากสารสนเทศเพอเพมพน

รายได รองลงมาจ านวน 160 คน (รอยละ 22.79) ใชเพอแกปญหาในการท าการเกษตร จ านวน 148 คน (รอยละ 21.08) ใชปรบปรงผลผลต จ านวน 97 คน (รอยละ 13.82) ใชวางแผนในการท าการเกษตร และนอยทสดจ านวน 89 คน (รอยละ 12.68) ใชตดสนใจในการท าการเกษตร ดงตารางท 19 ตารางท 19 การใชประโยชนจากสารสนเทศทางการเกษตร

การใชประโยชน ผทเคยใช

จ านวน รอยละ ใชวางแผนการท าการเกษตร 97 13.82 ใชตดสนใจในการท าการเกษตร 89 12.68 ใชแกปญหาในการท าการเกษตร 160 22.79 ใชปรบปรงผลผลต 148 21.08 ใชเพมพนรายได 208 29.63

รวม 702 100.00 หมายเหต : ผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ

3.2 ปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตร เกษตรกรมากทสดจ านวน 221 คน (รอยละ 32.50) ประสบปญหาในการใชสารสนเทศคอ ไม

มเวลาในการใชสารสนเทศ รองลงมาจ านวน 131 คน (รอยละ 19.26) ไมสะดวกในการเดนทางจ านวน 82 คน (รอยละ 12.06) สารสนเทศเขาใจยาก จ านวน 80 คน (รอยละ 11.76) ไมทราบแหลงขอมล จ านวน 67 คน (รอยละ 9.85) สารสนเทศทมไมตรงกบความตองการ จ านวน 50 คน (รอยละ 7.35) ไดค าตอบลาชา น าไปใชไมทน จ านวน 25 คน (รอยละ 3.68) เสยคาใชจายมาก และนอยทสดจ านวน 24 คน (รอยละ 3.53) ไมรหนงสอ ดงตารางท 20

DPU

42

ตารางท 20 ปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตร

ปญหาในการใช ผทเคยใช

จ านวน รอยละ ไมสะดวกในการเดนทาง 131 19.26 ไมรหนงสอ 24 3.53 ไมมเวลา 221 32.50 ไมทราบแหลงขอมล 80 11.76 ไดค าตอบลาชา น าไปใชไมทน 50 7.35 เสยคาใชจายมาก 25 3.68 สารสนเทศเขาใจยาก

82 12.06 สารสนเทศทมใหบรการไมตรงกบความตองการ 67 9.85

รวม 680 100.00 หมายเหต : ผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ

3.3 ขอเสนอแนะในการจดบรการสารสนเทศ

เกษตรกรไดใหขอเสนอแนะดานเนอหาสารสนเทศ ดานแหลงสารสนเทศ และดานรปแบบของสารสนเทศ สรปไดดงน

3.3.1 เนอหาสารสนเทศทางการเกษตรทเกษตรกรตองการใหหนวยงานของรฐจดหา เพมเตมม 21 เรอง เรยงตามล าดบดงน การใชปยและราคาปย 29 คน โรคระบาดและการรกษา 23 คน แหลงจ าหนายสนคาเกษตร 19 คน สายพนธพชและสตว 15 คน การประกนราคา 14 คน การผลตและการปรบปรงผลผลต 10 คน อาหารสตว 8 คน การแปรผลผลตทางการเกษตร 8 คน ราคาผลผลตและการปลกพช เรองละ 7 คน เงนก/การเงน 6 คน การตลาด และการสงออก เรองละ 5 คน ยาฆาแมลง 4 คน การเพมพนรายได ผกปลอดสารพษการรวมกลมทางการเกษตร เรองละ 2 คน การเกบเกยวผลผลต การเจรญเตบโตของพช สารอาหารในดน การเลยงไก การลดตนทน การจดการโรงเรอน และภมอากาศ เรองละ 1 คน 3.3.2 สถานททเกษตรกรตองการใหหนวยงานของรฐจดใหมบรการสารสนเทศทางการเกษตคร เรยงตามล าดบดงน ทอานหนงสอประจ าหมบาน 59 คน รานคา 36 คน บาน

DPU

43

ผใหญบาน 20 คน ทวด 16 คน แหลงทรบซอผลผลต 8 คน ศาลากลาง/ประชมคมหมบาน 7 คน บานเจาของไรขนาดใหญ/นายจาง และศนยสงเสรมการเกษตร สถานทละ 4 คน ทไร/ฟารม ทบาน หองสมด มลนธการกศล และโรงเรยน สถานทละ 3 คน ทองคการบรหารสวนต าบล 2 คน ทแหลงทองเทยวและสมาคมชาวสวน สถานทละ 1 คน

3.3.3 รปแบบของสารสนเทศทางการเกษตรทเกษตรกรตองการใหหนวยงาน ของรฐจดหาใหเพมเตม เรยงตามล าดบจ านวนผตอบดงน แผนพบ/เอกสาร/ใบปลว 67 คน วดทศน (VCD/CD) 61 คน หนงสอคมอ 36 คน หนงสอ 26 คน การจดอบรม 5 คน จดหมายอเลกทรอนกส 4 คน วารสาร 3 คน เสยงตามสาย และปายประกาศ รปแบบละ 2 คน การสาธต ก า รประ ชม ร า ยการโทรทศน และแจง โดยตรง ทผ น า ชมชน รปแบบละ 1 คนDPU

44

DPU

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาเรองการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวด

ประจวบครขนธ มขอสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ดงน

วตถประสงคของการวจย 1 เพอศกษาการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ในดานเนอหา แหลงสารสนเทศ และรปแบบของสารสนเทศทใช

2 เพอศกษาความพงพอใจและการใชประโยชนจากสารสนเทศทางการเกษตรของ เกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ

3 เพอศกษาปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอ ปราณบร จงหวดประจวบครขนธ และขอเสนอแนะในการจดบรการสารสนเทศ สมมตฐานการวจย

1. เกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธใชสารสนเทศทมเนอหา

เกยวกบการปลกพชมากทสด และใชจากแหลงสารสนเทศประเภทบคคลมากทสด 2. เกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ มความพงพอใจในการใชสารสนเทศทางการเกษตรในแหลงสารสนเทศประเภทสถานทในระดบมาก วธด าเนนการวจย

ประชากรทใชในการวจย คอผ แทนครวเ รอน เกษตรกรในเขตอ า เภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ 6 ต าบล และ 2 เทศบาล รวมทงสน 7,206 คน (ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธ, 2552 : 26) การก าหนดจ านวนกลมตวอยางจะใชตารางสมตวอยางส าเรจรปของยามาเน (Yamane, 1973) โดยก าหนดคาทความเชอมนรอยละ 95 และคาความคลาดเคลอนรอยละ +_5 ดงนนขนาดกลมตวอยางครงนจงเปน 378 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไดแก แบบสมภาษณแบบมโครงสราง โดยสามารถรวบรวมขอมลทสมบรณและสามารถน าไปวเคราะหได 377 คน คดเปนรอยละ 99.74

DPU

45

วเคราะหขอมลทไดจากแบบสมภาษณโดยการแจกแจงความถ และหาคารอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน สวนขอมลทเปนค าถามปลายเปดจะน ามาจดกลมและบรรยายสรปตามความเหมาะสม สรปผลการวจยและอภปรายผล ไดดงน

1 ขอมลเกยวกบเกษตรกรทตอบแบบสอบถาม เกษตรกรผตอบแบบสอบถามจ านวนมากทสดมภมล าเนาอยทต าบลหนองตาแตม (รอยละ

37.67) รองลงมามภมล าเนาอยทต าบลวงกพง (รอยละ 17.24) และต าบลเขานอย (รอยละ 11.14) ตามล าดบ เกษตรกรจ านวนนอยทสดมภมล าเนาอยทเทศบาลต าบลปากน าปราณม (รอยละ 2.12)

เกษตรกรผตอบแบบสอบถามมากกวาครงหนงเปนเพศชาย (รอยละ 59.42) และเพศหญง จ านวน 153 คน (รอยละ 40.58) เกษตรกรสวนใหญ มอายระหวาง 41 – 50 ป (รอยละ 33.95) รองลงมามอายระหวาง 51 - 60 ป (รอยละ 25.99) และอายระหวาง 31 – 40 ป (รอยละ 20.95) ตามล าดบ เกษตรกรจ านวนนอยทสดมอายต ากวา 20 ป (รอยละ 1.33) เกษตรกรเกอบครงส าเรจการศกษาในระดบประถมศกษา (รอยละ 46.68) รองลงมาส าเรจการศกษาในระดบมธยมศกษา/อาชวศกษา 142 คน (รอยละ 37.67) และต ากวาประถมศกษา/ไมไดศกษา (รอยละ 8.75) ตามล าดบ และไมมเกษตรกรผตอบแบบสอบถามทานใดส าเรจการศกษาระดบสงกวาปรญญาตร

เกษตรกรสวนใหญเปนเจาของกจการทตนท าการเกษตร จ านวน 329 (รอยละ 87.27) รองลงมา เปนลกจาง (รอยละ 6.63) และนอยทสดเปนผดแล/หวหนาคนงาน (รอยละ 6.10) เกษตรกรสวนใหญประกอบอาชพปลกพช (รอยละ 83.02) และประกอบอาชพเลยงสตว (รอยละ 16.98) เกษตรกรจ านวนมากทสดประกอบอาชพเกษตรกรมาแลว 5 – 10 ป (รอยละ 35.28) รองลงมาประกอบอาชพเกษตรกรมาแลวต ากวา 5 ป (รอยละ 23.87) และ11 – 15 ป (รอยละ 17.24) ตามล าดบ

เกษตรกรจ านวนมากทสดมรายไดเฉลยตอเดอนต ากวา 10,000 บาท (รอยละ 31.03) รองลงมา มรายไดเฉลยตอเดอน 10,000 - 15,000 บาท (รอยละ 21.75) และ 15,001 - 25,000 บาท (รอยละ 21.22) ตามล าดบ และจ านวนนอยทสดมรายไดมากกวา 35,000 บาท (รอยละ 11.41)

2. การใชและความพงพอใจในการใชสารสนเทศทางการเกษตร

2.1 เนอหาสารสนเทศ

เกษตรกรสวนใหญใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบวธการปลกพช/เลยงสตว (รอยละ

DPU

46

13.30) รองลงมาใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบโรคและศตรพช/สตว (รอยละ 13.20) และพนธ

พช/สตว (รอยละ 12.46) และเกษตรกรจ านวนนอยทสดใชสารสนเทศเกยวกบกฎหมายท

เกยวของกบการเกษตร (รอยละ 1.23)

เกษตรกรจ านวนมากทสดชอบใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบวธการปลกพช/เลยงสตว

(รอยละ 27.85) รองลงมาชอบใชเนอหาเกยวกบโรคและศตรพช/สตว (รอยละ 18.57) เงนก/

สนเชอ(รอยละ 14.06) และนอยทสดม 2 เรองคอราคาทดน/คาเชาทดนและกฎหมายทเกยวของกบ

การเกษตร (รอยละ 0.53) เทากน

ผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบสมมตฐานขอ 1 ทวา “เกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธใชสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบการปลกพชมากทสด” การทเกษตรกรใชสารสนเทศเกยวกบการปลกพชมากทสดอาจเปนเพราะวาการปลกพชเปนสารสนเทศพนฐานทใชในการเรมตนท าการเกษตร

แตผลการวจยไมสอดคลองกบผลการวจยของประภาวด สบสนธ (2530) ทวาสารสนเทศทางการเกษตรทเกษตรกรตองการใชไดแก สารสนเทศทเกยวของกบโรค ความสมบรณของตนไม การปองกน การบ ารงรกษา ปจจยการเกษตร การเลอกพนธ ยาฆาแมลงและปราบวชพช ปย ทดน น าทใชในการเพาะปลก เทคนคการเกษตร การเรงผลผลต การเตรยมดน การปราบวชพช ผลผลต รายได และการตลาด

2.2 แหลงสารสนเทศประเภทบคคล

เกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศประเภทบคคล ในภาพรวมระดบมาก ( x = 3.56) โดยเมอพจารณาในแตละแหลงพบวาพงพอใจระดบมาก 6 แหลง เรยงตามล าดบดงน เพอนรวมอาชพ ( x = 4.13) สมาชกในครอบครว/ญาต ( x = 4.12) นายจาง/ลกจาง ( x = 3.81) เพอนบาน ( x =

3.79) ผจ าหนายสนคา เครองมอ ผลตภณฑทางการเกษตร ( x = 3.78) และเจาหนาทสงเสรมการเกษตร/เกษตรต าบล/เกษตรอ าเภอ ( x = 3.70)

เกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศประเภทบคคลระดบปานกลาง 2 แหลงไดแก ผน า

ชมชน เชน ผใหญบาน ก านน เปนตน ( x = 3.31) และการสอบถามจากคร/อาจารย ( x = 3.02)

ผลการวจยสอดคลองผลการวจยของ Okai (1986) วาเกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศ ไดแก เพอนและญาต ผแทนจ าหนาย ผเชยวชาญในพนท อาจารยผสอนทางดานการเกษตรและสอดคลองกบผลการวจยของ Sykanda (2007) ทวาแหลงสารสนเทศทเกษตรกรผเลยงไกใชไดแกการสอสารระหวางบคคล

DPU

47

เกษตรกรจ านวนมากทสดชอบใชสารสนเทศจากสมาชกในครอบครว/ญาต (รอยละ 36.07) รองลงมาชอบสอบถามจากเพอนรวมอาชพ (รอยละ 28.38) และชอบสอบถามจากเจาหนาทสงเสรมการเกษตร/เกษตรต าบล/เกษตรอ าเภอม (รอยละ 17.77) และนอยทสดสอบชอบถามจากคร/อาจารย (รอยละ 1.06) ผลการวจยสอดคลองกบผลการวจยของ Ojiambo (1989) ทวาเกษตรกรนยมใชสารสนเทศทางการเกษตรจากแหลงสารสนเทศและชองทางการสอสารทไมเปนทางการหรอจากค าบอกเลา โดยเปนการสอสารจากญาตหรอเพอนรวมอาชพเกษตรกร และสอดคลองกบผลการวจยของไพโรจน เอยมชยมงคล และนนทยา อกษณกตต (2551) วาเกษตรกรไดรบความรดานการเพาะปลกและราคาขายจากบคคลทเกยวของกบชวตประจ าวนโดยไดรบขอมลจากแหลงอน ๆ นอยมาก แตผลการวจยไมสอดคลองกบผลการวจยของสรตา ชาตกล (2543) ทวาแหลงสารนเทศทเกษตรใชมากทสดคอ เจาหนาทสงเสรมการเกษตร

ผลการวจยดานแหลงสารสนเทศประเภทบคคลพบวาเกษตรกรสวนใหญใชและมคาเฉลยความพงพอใจในการใชสารสนเทศทางการเกษตรมากทสดจากการสอบถามจากเพอนรวมอาชพ ผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบสมมตฐานขอ 2 ทวา “แหลงสารสนเทศประเภทบคคลทเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จวหวดประจวบครขนธชอบใชมากทสดคอการสอบถามจากเพอนรวมอาชพ” อาจเปนเพราะวาเปนแหลงสารสนเทศทอยใกลตว เขาถงไดงาย ไมเสยคาใชจาย และประหยดเวลา ซงสวนใหญสารสนเทศทไดจะมาจากประสบการณของเพอนรวมอาชพ

2.3 แหลงสารสนเทศประเภทสถานท เกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศประเภทสถานทในภาพรวมระดบปานกลาง ( x =3.24)

ไมสอดคลองกบสมมตฐานขอ 3 ทวา “เกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ มความพงพอใจในการใชสารสนเทศทางการเกษตรในดานแหลงสารสนเทศประเภทสถานทในระดบมาก ท งนอาจเปนเพราะวาเกษตรกรผ ตอบแบบสอบถามจ านวนนอยทเคยใชบรการสารสนเทศจากแหลงสารสนเทศประเภทสถานท เชน หองสมดมผเคยใชบรการเพยง 42 คน (รอยละ 9.13) ซงสงผลใหการประเมนความพงพอใจอยในระดบปานกลาง หองสมดจงควรปรบปรงการใหบรการโดยเนนบรการเชงรกทเขาถงตวเกษตรกร และควรประชาสมพนธให เกษตรกรไดทราบถงบรการตาง ๆ ทหองสมดม

เมอพจารณาความพงพอใจในแตละแหลงพบวา เกษตรกรพงพอใจระดบมาก 1 แหลงคออนเทอรเนต ( x =4.17) ทงนมผเคยใชอนเทอรเนตเพยง 29 คน (รอยละ 6.30 )

DPU

48

เกษตรกรจ านวนมากทสดชอบใชสารสนเทศทศนยสงเสรมการเกษตร (รอยละ 47.75) รองลงมาชอบใชททอานหนงสอประจ าหมบาน (รอยละ 24.67) และชอบอานทปายประกาศขาวม (รอยละ 15.12) และนอยทสดชอบใชอนเทอรเนต 19 คน (รอยละ 5.04)

ผลการวจยพบวาเกษตรกรพงพอใจการใชสารสนเทศประเภทสถานทในระดบมากเพยงรแหลงเดยวคออนเทอรเนตซงเปนแหลงทมจ านวนเกษตรกรเคยใชนอยทสด ทงนอาจเนองจากเกษตรกรผตอบแบบสอบถามสวนใหญส าเรจการศกษาในระดบประถมศกษาซงอาจขาดทกษะและอปกรณในการใชอนเทอรเนต

และผลการวจยพบวาเกษตรกรสวนใหญใชและชอบใชสารสนเทศทศนยสงเสรมการเกษตรเนองจาก อ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ไดจดใหมบรการสารสนเทศทางการเกษตรไวทศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบลซงชวยใหเกษตรกรเขาถงสารสนเทศไดงาย สะดวก และรวดเรว รวมมผแทนเกษตรกรท าหนาทเปนคณะกรรมการด าเนนงานศนยฯ ดวย ชวยใหการจดบรการตรงตามความตองการของเกษตกร

2.4 รปแบบของสารสนเทศ เกษตรกรจ านวนมากทสดใชสารสนเทศฯ ทางการเกษตรจากการอานหนงสอ (รอยละ

13.98) รองลงมาชมรายการโทรทศน (รอยละ 13.65) และอานจากหนงสอพมพ (รอยละ 13.06) และนอยทสดคอการทศนศกษา (รอยละ 1.77)

ผลการวจยพบวาเกษตรกรจ านวนมากทสดใชสารสนเทศทางการเกษตรจากการอานหนงสอเนองจากเปนสอทใชงายเพราะไมตองอาศยอปกรณชวยอาน อกทงมเผยแพรจ านวนมากและหาไดงาย

ผลการวจยนไมสอดคลองกบผลการวจยของ ประภาวด สบสนธ (2530) ทวาเกษตรกรรบสารสนเทศจากดโทรทศน อานหนงสอพมพ และการฟงรายการวทย ผลการวจยของ สรตา ชาตกล (2543) ทวาเกษตรกรเปดรบสารสนเทศจากโทรทศนมากทสด และเปดรบจากเอกสารสงพมพตาง ๆ นอยทสด และผลการวจยของ Ojiambo (1989) ทวาเกษตรกรฟงรายการวทยบอย

เมอพจารณาคาเฉลยความพงพอใจพบวา เกษตรกรพงพอใจในรปแบบสารสนเทศในภาพรวมระดบปานกลาง ( x = 3.33) เมอพจารณาความพงพอในแตละรปแบบพบวาพงพอใจระดบมาก 2 รปแบบ เรยงตามล าดบคาเฉลย ไดแก เอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ ( x = 3.67) และหนงสอ ( x = 3.52)

ผลการวจยไมสอดคลองกบงานวจยของ Ojiambo (1989) ทวาบรการสารสนเทศทเปนเอกสารไมมบทบาทส าคญตอเกษตรกร และผลการวจยของ Vergot (1991) ทวาชองทางการ

DPU

49

สอสารทเกษตรกรใชมากทสดคอนตยสารทเกยวของกบการเกษตร จดหมายขาวรายสปดาหหรอรายเดอน

เกษตรกรพงพอใจรปแบบสารสนเทศในระดบปานกลาง 8 รปแบบ เรยงตามล าดบคาเฉลย ไดแก สอโสตทศน เชน เทป ซด ดวด สไลด และการอบรม/ประชมกบเจาหนาทของรฐ ( x = 3.48) เทากน รายการโทรทศน ( x = 3.42) วารสาร ( x = 3.39) รายการวทย ( x = 3.37) หนงสอพมพ ( x = 3.36) การชมนทรรศการ ( x = 3.16) ปายประกาศ/โฆษณา ( x = 3.12) การ ทศนศกษา ( x = 3.10)

ผลการวจยสอดคลองกบผลการวจยของ Okai (1986) ทวาเกษตรกรพงพอใจแหลงสารสนเทศ เรยงตามล าดบดงน สงพมพ วทยและโทรทศน หนงสอพมพและนตยสาร แตไมสอดคลองกบงานวจยของ Vergot (1991) ทวาชองทางการสอสารทไมคอยไดใชหรอไมเคยใชเลยไดแกวดโอเทปและคอมพวเตอร

เกษตรกรจ านวนมากทสดชอบใชสารสนเทศจากรายการโทรทศน (รอยละ 27.06) รองลงมาชอบใชเอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ (รอยละ 15.65) และชอบการอบรม/ประชมกบเจาหนาทของรฐ (รอยละ 11.67) และจ านวนนอยทสดชอบการทศนศกษา (รอยละ 0.80) ผลการวจยพบวาเกษตรกรจ านวนสงสดชอบใชสารสนเทศจากรายการโทรทศน เนองจากเปนสอทน าเสนอสารสนเทศไดด เพราะน าเสนอทงภาพและเสยง ท าความเขาใจไดงาย แตปจจบนรายการโทรทศนทใหความรดานการเกษตรยงมจ านวนนอยและบางรายการอาจถกจ ากดในการรบชม เชน ตองรบชมผานทางระบบดาวเทยมซงตองอาศยอปกรณและมคาใชจายในการตดตง

2.5 การใชประโยชน เกษตรกรสวนใหญใชประโยชนจากสารสนเทศเพอเพมพนรายได (รอยละ 29.63) รองลงมาใชเพอแกปญหาในการท าการเกษตร (รอยละ 22.79) และใชเพอเพมผลผลตม (รอยละ 21.08) และนอยทสดใชตดสนใจในการท าการเกษตร (รอยละ 12.68) ผลการวจยพบวาเกษตรกรสวนใหญใชประโยชนจากสารสนเทศเพอเพมพนรายได เนองจากการเพมพนรายไดเปนเปาหมายหลกของการประกอบอาชพทก ๆ อาชพ รวมถงอาชพเกษตรกรดวย โดยเกษตรกรหวงวาสารสนเทศทไดรบจะชวยใหการท าการเกษตรประสบความส าเรจ ไดผลตผลทท าก าไรสง อนจะสงผลใหเกษตรกรมรายไดเพมขน เพอคณภาพชวตและความเปนอยทดของครอบครว

DPU

50

2.6 ปญหาในการใชสารสนเทศทางการเกษตร เกษตรกรสวนใหญประสบปญหาในการใชสารสนเทศคอไมมเวลาในการใช (รอยละ 32.50) รองลงมาไมสะดวกในการเดนทาง (รอยละ 19.26) และไมทราบแหลงขอมล (รอยละ 21.22) และจ านวนนอยทสดคอไมรหนงสอ (รอยละ 3.53)

จากผลการวจยไมสอดคลองกบผลการวจยของสรตา ชาตกล (2543) ทวาเกษตรประสบปญหาในการรบสารนเทศคอการไมรหนงสอ และไมสอดคลองกบงานวจยของ Ugboma (2010) ทวาปญหาทพบในการใชสารสนเทศคอ ไมสามารถเขาถงไดเนองจากเจาหนาทสงเสรมการเกษตรมไมเพยงพอ ขาดการใชสอ ขอจ ากดทางภาษา

ผลการวจยพบวาเกษตรกรสวนใหญประสบปญหาในการใชสารสนเทศคอไมมเวลาใช เนองจากชวงเวลาทหนวยงานตาง ๆ เปดใหบรการสารสนเทศมกตรงกบชวงเวลาในการท างานของเกษตรกร และเมอเกษตรเสรจสนจากการท างานแลวกมกตรงกบชวงเวลาทหนวยงานตาง ๆ ปดใหบรการ อกทงเกษตรกรอาจเกดความเหนอยลาจากการท าการเกษตรจงตองการพกผอน และไมมเวลาทจะใชสารสนเทศ

2.7 ขอเสนอแนะจากการวจย เกษตรกรไดใหขอเสนอแนะดานเนอหาสารสนเทศ ดานแหลงสารสนเทศ และดานรปแบบของสารสนเทศ สรปไดดงน

2.7.1 เนอหาสารสนเทศทางการเกษตรทเกษตรกรตองการใหหนวยงานของรฐ จดหาเพมเตมมากทสดคอเรองการใช/ราคาปย รองลงมาคอเรองโรคระบาดและการรกษา และแหลงจ าหนายสนคาเกษตร

2.7.2 สถานททเกษตรกรตองการใหหนวยงานของรฐจดใหมบรการสารสนเทศ ทางการเกษตรกรมากทสดคอทอานหนงสอประจ าหมบาน รองลงมาคอทรานคา และบานผใหญบาน

2.7.3 รปแบบของสารสนเทศทางการเกษตรทเกษตรกรตองการใหหนวยงาน ของรฐจดหาใหเพมเตมมากทสดคอ จดท าเปนแผนพบ/เอกสาร/ใบปลว รองลงมาอยากใหจดท าเปนวดทศน และหนงสอคมอ ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะจากผลการวจยทพบและการน าผลการวจยไปใช หนวยงานทเกยวของ เชน ศนยสงเสรมการเกษตร กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรม

การเกษตร เกษตรต าบล เกษตรอ าเภอ เจาหนาทสงเสรมการเกษตร หองสมด ศนยการศกษา

DPU

51

นอกโรงเรยนสามารถใชผลการวจยเปนแนวทางในการจดการและใหบรการสารสนเทศทางการเกษตรใหแกเกษตรกร ในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ในดานตาง ๆ ดงน

1.1 ดานเนอหา จากผลการวจยพบวาเกษตรกรสวนใหญใชสารสนเทศทม

เนอหาเกยวกบวธการปลกพช/เลยงสตว จงควรเนนใหบรการสารสนเทศทมเนอหาดงกลาว เพราะ

เปนสารสนเทศทเกษตรกรสวนใหญใชและชอบใชอกท งยงเปนสารสนเทศพนฐานทตองใช

ประกอบการวางแผนท าการเกษตร

1.2 ดานแหลงสารสนเทศ เมอมความตองการสารสนเทศ เกษตรกรจะ

สอบถามจากเพอนรวมอาชพและคนในครอบครว เพราะเปนแหลงสารสนเทศทอยใกล เขาถงได

งาย และไมเสยคาใชจาย จงควรจดบรการสารสนเทศทเนนใหความรแกหวหนาครวเรอนหรอ

หวหนากลมเกษตรกร เชน การอบรม การสาธต และการศกษาดงาน เปนตน เพอใหเกษตรกร

ทานอน ๆ ไดมาสอบถามสารสนเทศกบบคคลกลมนตอไป

1.3 ดานรปแบบสารสนเทศ รปแบบสารสนเทศทเหมาะสมกบเกษตรกร

ควรเปนสารสนเทศทประมวลขนใหมหรอสารสนเทศทปรบแตงแลว (repackage) โดยเนนเนอหา

เฉพาะเจาะจงและใชภาษาทเขาใจงาย อาจจดท าเปนเอกสารเผยแพร เชน แผนพบ เอกสาร

ใบปลว หรอวดทศน และหนงสอคมอ

1.4 ดานการใชประโยชน เกษตรกรสวนใหญใชประโยชนจากสารสนเทศ เพอเพมพนรายได จงควรจดบรการสารสนเทศทกอใหเกดประโยชนดงกลาว เชนสารสนเทศทมเนอหาเกยวกบ ราคาผลผลต การตลาด และการแปรรปผลผลต เปนตน

1.5 ดานปญหาในการใชสารสนเทศ เกษตรกรสวนใหญประสบปญหาไมม

เวลาในการใชสารสนเทศ จงควรจดบรการสารสนเทศในสถานทตาง ๆ ทเกยวของกบ

ชวตประจ าวนของเกษตรกร เชน ทอานหนงสอประจ าหมบาน ทรานคาในหมบาน ทสถานทรบ

ซอผลผลต เพราะเปนสถานททเกยวของกบชวตประจ าวนของเกษตรกร และเปนสถานททเขาถง

ไดงาย

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ควรศกษาพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรโดยใชวธการ

เกบรวบรวมขอมลโดยการโฟกสกรป เพอใหไดขอมลเชงลก

DPU

บรรณานกรม

กรมการพฒนาชมชน. ส านกเสรมสรางความเขมแขงของชมชน. [ม.ป.ป.]. แนวคดพนฐาน.

[ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://cddweb.cdd.go.th/chumchon/about/index.html. (20 มกราคม 2553).

__________. [ม.ป.ป.]. ความหมายของชมชนเขมแขง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://cddweb.cdd.go.th/chumchon/about/index.html. (20 มกราคม 2553).

__________. [ม.ป.ป.]. การเสรมสรางความเขมแขงของชมชนเขมแขง. [ออนไลน]. เขาถงได จาก: http://cddweb.cdd.go.th/chumchon/about/index.html. (20 มกราคม 2553).

กรมสงเสรมการเกษตร. ส านกงานเกษตรอ าเภอปราณบร. (2552). แนะน าส านกงาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://pranburi.prachuap.doae.go.th/introduce.html. (28 ตลาคม 2554)

การบญชส าหรบเกษตรกร. [ม.ป.ป.]. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.tice.ac.th/Online/Online1-2549/bussiness/krissana_homnan/page4-4.htm. (20 มกราคม 2553).

เฉลมศกด ตมหรญ และคนอน ๆ. (2554). เอกสารการสอนชดวชาสารสนเทศและสอทใชในงาน สงเสรมการเกษตร. นนทบร: สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชตมา สจจานนท. (2554). “แหลงสารสนเทศทางการเกษตรและสงเสรมการเกษตร.” ใน เฉลมศกด ตมหรญ. เอกสารการสอนชดวชาสารสนเทศและสอทใชในงานสงเสรม การเกษตร, 3-1 - 3-43. นนทบร: สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

บญธรรม จตตอนนต. (2540). การสงเสรมการเกษตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ส านกพมพ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

บญยน จนทรสวาง. (2548). “สารสนเทศและการรสารสนเทศ.” ใน ทกษะการรสารสนเทศ. 1. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ประทม ฤกษกลาง. (2527). การประสานสมพนธการใชรายการวทยเพอยวเกษตรกร และการ แพรกระจายสารสนเทศระหวางบคคล เพอถายทอดวทยาการทางการเกษตร : ศกษา เปรยบเทยบกลมยวเกษตรกรโกรกตะใกล อ าเภอคง และกลมยวเกษตรกรโคกเพชร

DPU

53

อ าเภอชมพวง จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประภาวด สบสนธ. (2530). การใชและการแสวงหาสารนเทศของเกษตรกร อ าเภอมะขาม จงหวดจนทบร. กรงเทพฯ. คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

__________. (2543). สารสนเทศในบรบทสงคม. กรงเทพฯ : สมาคมหองสมดแหงประเทศ ไทย.

ไพโรจน เอยมชยมงคล และนนทยา อกษรกตต. (2551). “แหลงขอมล ชองทางการรบความร และปจจยทมความสมพนธกบการตดสนใจในการท าฟารมแบบมขอตกลงของเกษตรกรทปลกหนอไมฝรงในจงหวดราชบร.” วารสารหองสมด. 52 (1) : 59 – 64.

มาล ล าสกล. (2547). สารสนเทศและสารสนเทศศาสตร. เอกสารการสอนชดวชา สารสนเทศศาสตรเบองตน. นนทบร: สาขาวชาศลปศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วเชยร จนจ ารญ. [ม.ป.ป.]. การงานอาชพฯ (การเกษตร). ปทมธาน : โรงเรยนปทมวไล. ศภรตน จตตจ านง. (2539). “เกษตรกรไทย เกษตรกรรมไทย เกษตรแบบอตสาหกรรม

อตสาหกรรมการเกษตร.” วารสารมหาวทยาลยมหาสารคาม. (2): 94 – 100. สมชาย วทยด ารงค. [ม.ป.ป.]. การขบเคลอนยทธศาสตรการสรางความเขมแขงของชมชน.

[ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.chumchon.cdd.go.th/web/home. (18 กรกฎาคม 2555).

สมพร พทธาพทกษผล. (2546). “พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศกบการศกษาผใชและการใช สารสนเทศ.” ในการบรการและเผยแพรสารสนเทศ. 60 – 64. นนทบร: สาขาวชาศลปะ ศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สรตา ชาตกล. (2543). การรบสารนเทศของชาวเขาดอยอางขาง จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต สาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร. มหาวทยาลยรามค าแหง.

สอางศร พรสวรรณ. [ม.ป.ป.]. สารสนเทศศาสตรและบรรณารกษศาสตร. กรงเทพฯ: ภาควชาสารสนเทศศาสตรและบรรณารกษศาสตร คณะศลปศาสตรและวทยาศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธ. [ม.ป.ป.]. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.prachuap.doae.go.th/home/index.php/. (23 มกราคม 2553).

ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธ. (2552). รายงานประจ าป 2552. ประจวบครขนธ : ฝาย

DPU

54

ยทธศาสตรและสารสนเทศ ส านกงานเกษตรจงหวดประจวบครขนธ. อภชาต พงษศรหดลชย ชลต อ านวน และดเรก ทองอราม. (2539). “ระบบสารสนเทศทาง

การเกษตร.” ใน สนนท สสงขและคณะ. ระบบสารสนเทศทางการเกษตร, 121 – 179. นนทบร: สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

Fadiji, T. O. and Atala, T. K. (2009). “Relationship between socio-economic characteristic of farmers and utilization of agricultural extension information in rural areas of Nigeria.” Continental Journal Agricultural Science (3): 65 – 74.

Madden, A.D. (2000). “A definition of information.” Aslib Proceedings. 52,9 (October) : 344.

Ojiambo, Joseph Bernard. (1989). Communication of agricultural information between research scientists, extension personnel and farmers in Kenya Diss. Doctoral thesis, University of Pittsburgh.

Okai, Miltin Nassu. (1986). Delivery of Agricultural Information to Small Farmers. Doctoral thesis, University of Missouri, Columbia.

Opara, Umunna Nnaemeka. (2010). “ Personal and Socio-Economic Determinants of Agricultural Information Use by Farmers in the Agricultural Development Programme

(ADP) Zones of Imo State, Nigeria.” Library Philosophy and Practice. (October): 1-8. Reitz, Joan M. [n.d.]. Online Dictionary for Library and Information Science.

[Online]. Available: http://www.abc-clio.com/ODLIS/odlis_i.aspx. (January 20, 2011). Sykanda, , Peter. (2007). Quality of information sources in agricultural extension for

poultry farm in southern in Ontario. Master thesis, University of Guelph. Ugboma, Margaret U. (2010). “Access to Agricultural Information by Fish Farmers in Niger

Delta Region of Nigeria.” Library Philosophy and Practice. (September): 1-8. Vergot, Pete. (1991). Southwest Michigan fruit and vegetable farmers' use of sources and

channels to gain information in regard to new agricultural practices. Doctoral thesis, Michigan State University.

Wilson, T. D. (1981). “On user studies and information needs.” Journal of Documentation. 37 (1): 15.

Yamane, Taro. (1973). Statistics: an introductory analysis. Third edition. New York: Harper & Row.

DPU

ภาคผนวก ก

DPU

ภาคผนวก ข

DPU

56

แบบสมภาษณ การใชสารสนเทศทางการเกษตรของเกษตรกรในเขตอ าเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ

กรณาท าเครองหมาย / ลงในชองวาง ( ) หนาค าตอบทเกษตรกรตอบ และกรอกขอความลงในชองวางใหสมบรณ

ชอผใหสมภาษณ..................................................................................................................................................... หมายเลขโทรศพท.................................................................................................................................................... ต าบล/เทศบาลต าบล ( ) 1ต าบลปราณบร ( ) 2ต าบลปากน าปราณ ( ) 3ต าบลเขานอย

( ) 4ต าบลหนองตาแตม ( ) 5ต าบลวงกพง ( ) 6ต าบลเขาจาว ( ) 7เทศบาลต าบลปราณบร ( ) 8เทศบาลต าบลปากน าปราณ

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบผใหสมภาษณ 1. เพศ ( ) 1หญง ( ) 2ชาย

2. อาย ( ) 1. ต ากวา 20 ป ( ) 2. 20 – 30 ป ( ) 3. 31 – 40 ป ( ) 4. 41 – 50 ป ( ) 5. 51 - 60 ป ( ) 6. มากกวา 60 ป

3. ระดบการศกษาสงสด ( ) 1ต ากวาประถมศกษา/ไมไดศกษา ( ) 2ประถมศกษา ( ) 3มธยมศกษา/อาชวศกษา ( ) 4ปรญญาตร ( ) 5สงกวาปรญญาตร ( ) 6อน ๆ (ระบ) ..........................................

4. สถานภาพการประกอบอาชพ ( ) 1เจาของ ( ) 2ผดแล/หวหนาคนงาน ( ) 3ลกจาง ( ) 4อน ๆ (ระบ) ............................................

5. ประเภทของอาชพ (ตอบเพยง 1 ประเภท)

( ) 1ปลกพช คอ ( ) 1.1สบปะรด ( ) 1.2มะพราว ( ) 1.3ยางพารา ( ) 1.4ปาลมน ามน ( ) 1.5ขาว ( ) 1.6มะมวง ( ) 1.7ออย ( ) 1.8อน ๆ (ระบ) ..........................................................

( ) 2เลยงสตว ( ) 1.1วว ( ) 1.2กง ( ) 1.3สกร ( ) 1.4ไก ( ) 1.5ปลา ( ) 1.8อน ๆ (ระบ).....................

ล ำดบท............

DPU

57

6. ระยะเวลาในการประกอบอาชพ (ตามขอ 5) มาแลว ( ) 1. ต ากวา 5 ป ( ) 2. 6 – 10 ป ( ) 3. 11 – 15 ป ( ) 4. 16 – 20 ป ( ) 5. มากกวา 20 ป

7. รายไดเฉลยตอเดอน ( ) 1. นอยกวา 10,000 บาท ( ) 2. 10,001 - 15,000 บาท

( ) 3. 15,001 - 25,000 บาท ( ) 4. 25,001 - 35,000 บาท ( ) 5. มากกวา 35,000 บาท

ตอนท 2 การใชสารสนเทศทางการเกษตร

1. ทานเคยคนหาขอมลตอไปนหรอไม

เรอง

การใช เคย ไมเคย

1.1 วธการปลกพช/เลยงสตว 1.2 พนธพช/สตว 1.3 โรคและศตรพช/สตว 1.4 การใชปย 1.5 แหลงน าและการใชน า 1.6 ดนและการใชดน 1.7 การผลต/การแปรรปผลตภณฑ/เทคโนโลยการผลตทางการเกษตร 1.8 การลงทน/ ราคาสนคา/ การตลาด/ การสงออก 1.9 เงนก/สนเชอ 1.10 ราคาทดน/คาเชาทดน 1.11 กฎหมายท เก ยวของกบการเกษตร 1.12 อน ๆ (ระบ) ................................................................

2. ทานชอบใชขอมลเรองใดมากทสด (ตอบเพยง 1 ขอ) ( ) 1วธการปลกพช /เลยงสตว ( ) 2พนธพช/สตว ( ) 3โรคและศตรพช/สตว ( ) 4การใชปย ( ) 5แหลงน าและการใชน า ( ) 6ดนและการใชดน ( ) 7การผลต/การแปรรปผลตภณฑ/เทคโนโลยการผลตทางการเกษตร

DPU

58

( ) 8การลงทน/ ราคาสนคา/ การตลาด/ การสงออกทางการเกษตร ( ) 9เงนก/สนเชอ ( ) 10ราคาทดน/คาเชาทดน ( ) 11กฎหมายท เกยวของกบการเกษตร ( ) 12อน ๆ (ระบ) .......................................................................................................................................... 3. ทานเคยสอบถามขอมลทางการเกษตรจากใครบาง

บคคล

การสอบถาม ระดบความพงพอใจ เคย ไมเคย มากทสด

5 มาก

4 ปานกลาง

3 นอย

2 นอยทสด

1

1.1 สมาชกในครอบครว/ญาต 1.2 เพอนบาน 1.3 เพอนรวมอาชพ 1.4 ผน าชมชน เชน ผใหญบาน ก านน เปนตน 1.5 คร/อาจารย 1.6 เจาหนาทสงเสรมการเกษตร/เกษตรต าบล/เกษตรอ าเภอ 1.7 ผจ าหนายสนคา เครองมอ ผลตภณฑทางการเกษตร 1.8 นายจาง/ลกจาง 1.9 อน ๆ (ระบ) ................................................................

หากไมเคยสอบถามจากใครเลย ไมตองตอบขอ 4 4. ทานสอบถามขอมลทางการเกษตรจากใครมากทสด (ตอบเพยง 1 ขอ) ( ) 1.1สมาชกในครอบครว/ญาต ( ) 1.2เพอนบาน ( ) 1.3เพอนรวมอาชพ ( ) 1.4ผน าชมชน เชน ผใหญบาน ก านน เปนตน ( ) 1.5คร/อาจารย ( ) 1.6เจาหนาทสงเสรมการเกษตร/เกษตรต าบล/เกษตรอ าเภอ ( ) 1.7ผจ าหนายสนคา เครองมอ ผลตภณฑทางการเกษตร ( ) 1.8 นายจาง/ลกจาง ( ) 1.9อน ๆ (ระบ) ............................................................................................................................................

DPU

59

5. ทานเคยใชขอมลทางการเกษตรจากทใดบาง

สถานท

การใช ระดบความพงพอใจ เคย ไมเคย มากทสด

5 มาก

4 ปานกลาง

3 นอย

2 นอยทสด

1

1.1 หองสมด 1.2 ทอานหนงสอประจ าหมบาน 1.3 ศนยสงเสรมการเกษตร 1.4 ปายประกาศขาว 1.5 อนเทอรเนต 1.6 อน ๆ (ระบ) ................................................................

หากไมเคยใชจากทใดเลย ไมตองตอบขอ 6 6. ทานชอบใชขอมลทางการเกษตรจากทใดมากทสด (ตอบเพยง 1 ขอ)

( ) 1หองสมด ( ) 2ทอานหนงสอประจ าหมบาน ( ) 3ศนยสงเสรมการเกษตร ( ) 4ปายประกาศขาว ( ) 5อนเทอรเนต ( ) 6อน ๆ (ระบ)....................................................................................................................................

7. ทานเคยใชสอ/กจกรรมทางการเกษตรใดบาง

สอ/กจกรรม

การใช ระดบความพงพอใจ เคย ไมเคย มากทสด

5 มาก

4 ปานกลาง

3 นอย

2 นอยทสด

1

1.1 หนงสอ 1.2 หนงสอพมพ 1.3 วารสาร 1.4 เอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ 1.5 สอโสตทศน เชน เทป ซด ดวด สไลด 1.6 รายการวทย 1.7 รายการโทรทศน 1.8 ปายประกาศ/โฆษณา 1.9 การอบรม/ประชมกบเจาหนาทของรฐ 1.10 การชมนทรรศการ 1.11 การทศนศกษา 1.12 อน ๆ (ระบ) ................................................................

DPU

60

หากไมเคยใชสอ/กจกรรมใดเลย ไมตองตอบขอ 8

8. ทานชอบใชสอ/กจกรรมทางการเกษตรจากทใดมากทสด (ตอบเพยง 1 ขอ) ( ) 1หนงสอ ( ) 2หนงสอพมพ ( ) 3วารสาร ( ) 4เอกสารเผยแพร เชน จลสาร แผนพบ ( ) 5สอโสตทศน เชน เทป ซด ดวด ( ) 6รายการวทย ( ) 7รายการโทรทศน ( ) 8ปายประกาศ/โฆษณา ( ) 9การอบรม/การประชมกบเจาหนาทของรฐ ( ) 10การชมนทรรศการ ( ) 11การทศนศกษา ( ) 12อน ๆ โปรดระบ.............................................................................

ตอนท 3 การใชประโยชน ปญหา และขอเสนอแนะในการใชสารสนเทศทางการเกษตร 1. ทานน าขอมลทางการเกษตรไปใชประโยชนในดานใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1ใชวางแผนการท าการเกษตร ( ) 2ใชตดสนใจในการท าการเกษตร ( ) 3ใชแกปญหาในการท าการเกษตร ( ) 4ใชปรบปรงผลผลต ( ) 5ใชเพ มพนรายได ( ) 6อน ๆ (ระบ) .........................................................................................................................

2. การใชขอมลทางการเกษตรของทานประสบปญหาใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1ไมสะดวกในการเดนทาง ( ) 2ไมรหนงสอ ( ) 3ไมมเวลา ( ) 4ไมทราบแหลงขอมล ( ) 5ไดค าตอบลาชา น าไปใชไมทน ( ) 6เสยคาใชจายมาก ( ) 7สารสนเทศเขาใจยาก ( ) 8สารสนเทศทมใหบรการไมตรงกบความตองการ

3. ขอเสนอแนะในการใชสารสนเทศ 3.1 อยากใหหนวยงานของรฐ หาขอมลเรองใดใหทานเพมบาง

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

3.2 อยากใหหนวยงานของรฐ จดบรการขอมลไวใหทใดบาง เชน ทหองสมด ทอานหนงสอประจ า หมบาน บานผใหญบาน เปนตน .............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

DPU

61

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................. 3.3 อยากใหหนวยงานของรฐ จดบรการขอมลในรปแบบใดบาง เชน แผนซด แผนพบ หนงสอคมอ

เปนตน

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

ชอ- สกล ผสมภาษณ.............................................................................................................................................. DPU

63

ประวตผวจย

ดวงแกว เงนพลทรพย ส าเรจการศกษาระดบปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

บรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการศกษา 2550 ประสบการณในการท างานเปนบรรณารกษ ศนยสนเทศและหอสมด มหาวทยาลยธรกจบณฑตย (พ.ศ. 2545 – 2549) อาจารยประจ าภาควชาสารสนเทศศาสตรและบรรณารกษศาสตร คณะศลปศาสตรและวทยาศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย (พ.ศ. 2550 – 2552) และปจจบนเปนอาจารยประจ าภาควชานเทศศาสตรและสารสนเทศศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วชาทสอนไดแก การใชทรพยากรหองสมด การสบคนเอกสารและบรรณานกรม และการรสารสนเทศ ผลงานวชาการไดแกเอกสารค าสอนเรองสารสนเทศและแหลงสารสนเทศ (พ.ศ. 2550)

DPU