autisme in de hersenen Én de darmen · 2019. 1. 24. · • an n=1 case report of a child with...

AUTISME IN DE HERSENEN…

ÉN DE DARMEN

Caroline de Theije PhD

Universiteit Utrecht

UMC Utrecht

NVA congres - 11 november 2016

AUTISME

genen x omgevingsfactoren

THE RODAKIS CASE“HET IS MISSCHIEN NIET WAT ONS GELEERD IS”

© Lauren Silverman / KERA News

1.Het koorts-effect

2.Het antibiotica-effect

3.Het voedings-effect

Literatuur:

• www.NofOne.org

• An n=1 case report of a child with autism improving on antibiotics and a father's quest to

understand what it may mean. Rodakis J. 2015 Microb Ecol Health Dis.

John Rodakis- Amerikaanse moleculair bioloog

Zoon (5 jaar) met autisme

Dagelijks documenteren van 20 parameters van zijn

zoons gedrag Gedrag afhankelijk van

omgevingsfactoren.

1. HET “KOORTS-EFFECT”

Tijdelijke verbeteringen in autisme symptomen

gedurende koorts

Literatuur:

Behaviors associated with fever in children with autism spectrum disorders. Curran LK et al. 2007

Pediatrics.

prikkelbaarheid lethargie hyperactiviteit

stereotypiecommunicatie

problemen

10-daagse amoxicillinekuur wegens streptokokken

keelinfectie.

Vanaf dag 4: verbeteringen in autisme symptomen

oogcontact

meer taalgebruik

2. HET “ANTIBIOTICA-EFFECT”

Literatuur:

Short-term benefit from oral vancomycin treatment of regressive-onset autism. Sandler RH et al.

2000 J Child Neurol

• minder “rigide” denken en handelen

• meer energie

BACTERIËN IN DE DARM

MICROBIOTA SAMENSTELLING IN ASD

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

control VPA

Other

Tenericutes

Proteobacteria

Firmicutes

Deferribacteres

Bacteroidetes

ActinobacteriaBact

eri

al co

mp

osi

tio

n (%

)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

control VPA

Other

Tenericutes

Proteobacteria

Firmicutes

Deferribacteres

Bacteroidetes

ActinobacteriaBact

eri

al co

mp

osi

tio

n (%

)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

control VPA

Other

Tenericutes

Proteobacteria

Firmicutes

Deferribacteres

Bacteroidetes

ActinobacteriaBact

eri

al co

mp

osi

tio

n (%

)

MICROBIOTA IN MUIZEN MET AUTISME-

GERELATEERD GEDRAG

A B C

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS PBSVPA VPA

male female

0

1

2

3

4

5

PBS PBSVPA VPA

male female

*

Rela

tive t

ime in

zo

ne

10cm

A B C

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS PBSVPA VPA

male female

0

1

2

3

4

5

PBS PBSVPA VPA

male female

*

Rela

tive t

ime in

zo

ne

10cm

Literatuur:

Altered gut microbiota and activity in a murine model of autism spectrum disorders.

de Theije et al. 2014 Brain Behavior and Immunity

http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwilq5PY9ZvQAhUH2BoKHcmoBfIQjRwIBw&url=http://www.telegraaf.nl/binnenland/23960675/__Man_vindt_dode_muis_in_brood__.html&psig=AFQjCNH_U_NS8PoC1U2HDxOaaZIYmbJZsg&ust=1478789326452854http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwilq5PY9ZvQAhUH2BoKHcmoBfIQjRwIBw&url=http://www.telegraaf.nl/binnenland/23960675/__Man_vindt_dode_muis_in_brood__.html&psig=AFQjCNH_U_NS8PoC1U2HDxOaaZIYmbJZsg&ust=1478789326452854

DARMPROBLEMEN IN MUIZEN MET AUTISME-

GERELATEERD GEDRAG

A DCB

0

20

40

60

80

100 PBS

VPA

PBS

VPA

CX

CL-1

(p

g/m

g p

rote

in)

male

jejunum ileum

female

jejunum ileum

E F

0

20

40

60

80

*

malePBS

maleVPA

Wate

r in

faecu

s (%

)

G

0

25

50

75

100

male

*

PBS

VPA

PBS

VPA

jejunum ileum

MP

O (n

g/m

g p

rote

in)

female

jejunum ileum

PBS male VPA male PBS female VPA female

A B C

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS PBSVPA VPA

male female

0

1

2

3

4

5

PBS PBSVPA VPA

male female

*

Rela

tive t

ime in

zo

ne

10cm

Literatuur:

Intestinal inflammation in a murine model of autism spectrum disorders.



HOE BEÏNVLOEDEN DARMBACTERIËN GEDRAG?

ROUTES VAN DARM NAAR BREIN

KORTE-KETEN VETZUREN

Orale antibiotica: verlagen de aanwezigheid van

butyraat-producerende bacteriën

voedingsvezels bacteriën

0

5

10

15

20

25

30

control VPA control VPA

Bu

tyri

c aci

d [m

mo

l/kg

]

male female

*

A B C

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS PBSVPA VPA

male female

0

1

2

3

4

5

PBS PBSVPA VPA

male female

*

Rela

tive t

ime in

zo

ne

10cmA B C

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS PBSVPA VPA

male female

0

1

2

3

4

5

PBS PBSVPA VPA

male female

*

Rela

tive t

ime in

zo

ne

10cm

Literatuur:

Altered gut microbiota and activity in a murine model of autism spectrum disorders.


KORTE-KETEN VETZUREN IN MUIZEN MET AUTISME-

GERELATEERD GEDRAG


MOGELIJKE BEHANDELSTRATEGIEËN

Antibiotica

lange termijn behandeling gevaarlijk voor zowel individu

als samenleving

Microbiota transplantatie van gezonde donors

veiligheid en lange termijn effect op gezondheid nog niet

vastgesteld

Voedingspatronen aanpassen

minder risicovol

verandert microbiota samenstelling

effectiviteit op gedrag in de mens onbekend

1. Elimineren van “schadelijke” voedingsstoffen

2. Toevoegen van “gunstige” voedingsstoffen

Eliminatie van gluten leidde niet tot

gedragsveranderingen

Eliminatie van zuivel leidde vanaf dag 3 tot

verbeteringen in autisme symptomen:

Meer oogcontact

Verbetering in verbale communicatie

1. HET “VOEDINGS-EFFECT”

KLINISCH BEWIJS VOOR ELIMINATIE VAN

GLUTEN OF ZUIVEL

Te weinig studies met een juiste opzet en grootte van de

studie

In patiënten met autisme is er geen bewijs voor

de effectiviteit van gluten of zuivel eliminatie

Alleen geadviseerd wanneer er tevens sprake is

van een allergie of intolerantie

Literatuur:

Evidence of the gluten-free and casein-free diet in autism spectrum disorders: a systematic review.

Marí-Bauset S 2014 J Child Neurol.

VOEDINGSINTERVENTIE IN MUIZEN MET AUTISME-

GERELATEERD GEDRAG

Toevoeging van “gunstige” voedingscomponenten

Prebiotische vezels

Omega-3 vetzuren

200% vitamines

A B C

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS PBSVPA VPA

male female

0

1

2

3

4

5

PBS PBSVPA VPA

male female

*

Rela

tive t

ime in

zo

ne

10cm

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

control VPA

Other

Tenericutes

Proteobacteria

Firmicutes

Deferribacteres

Bacteroidetes

ActinobacteriaBact

eri

al co

mp

osi

tio

n (%

)

0

5

10

15

20

25

30

control VPA control VPA

Bu

tyri

c aci

d [m

mo

l/kg

]

male female

*


A B C

E

10cm

0

25

50

75

100

125

Tim

e in

zo

ne (s)

PBS VPA

control active

no target

0

25

50

75

100

125

Tim

e in

zo

ne (s)

PBS VPA

* **

target

0

2

4

6

8

10

Fre

qu

en

cy in

zo

ne

PBS VPA

*

0

100

200

300

Late

ncy

in

zo

ne (s)

PBS VPA

* **

D

0

500

1000

1500

2000

Dis

tan

ce (cm

)

PBS VPA

F

A B

0

10

20

30

40

50

Tim

e in

zo

ne (s)

control active

PBS VPA

** ***

0

100

200

300

Late

ncy

in

zo

ne (s)

PBS VPA

** **

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS VPA

** **C D

0

10

20

30

40

Fre

qu

en

cy in

zo

ne

PBS VPA

* *

A B C

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS PBSVPA VPA

male female

0

1

2

3

4

5

PBS PBSVPA VPA

male female

*

Rela

tive t

ime in

zo

ne

10cm

controle dieet

Literatuur:

de Theije et al. 2016 Submitted

A B

0

10

20

30

40

50

Tim

e in

zo

ne (s)

control active

PBS VPA

** ***

0

100

200

300

Late

ncy

in

zo

ne (s)

PBS VPA

** **

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)PBS VPA

** **C D

0

10

20

30

40

Fre

qu

en

cy in

zo

ne

PBS VPA

* *

10cm

A B

0

10

20

30

40

50

Tim

e in

zo

ne (s)

control active

PBS VPA

** ***

0

100

200

300

Late

ncy

in

zo

ne (s)

PBS VPA

** **

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS VPA

** **C D

0

10

20

30

40

Fre

qu

en

cy in

zo

ne

PBS VPA

* *

controle dieet

VOEDING HERSTELT HET GEDRAG IN MUIZEN


0

10

20

30

40

PBS VPA

*

0

5

10

15

20

5-H

IAA

(nm

ol/g)

PBS VPA

***

0

1

2

3

4

5

5-H

IAA

/5-H

T

PBS VPA

*****

5-H

T (n

mo

l/g

)

E

proximal

jejunum

A B C D

0

20

40

60

5-H

T (n

mo

l/g

)

PBS

*control active

VPA

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

5-H

IAA

/5-H

T

*

PBS VPA

*

0

2

4

6

8

10

5-H

IAA

(nm

ol/g)

PBS VPA

*

I J L

M N P

K

O

distal

jejunum

0

10

20

30

40

PBS VPA

*

0

5

10

15

20

5-H

IAA

(nm

ol/g)

PBS VPA

***

0

1

2

3

4

5

5-H

IAA

/5-H

T

PBS VPA

*****

distal

ileum

colon

0

10

20

30

40

PBS VPA

***

0

5

10

15

20

5-H

IAA

(nm

ol/g)

PBS VPA

0

2

4

6

8

10

5-H

IAA

/5-H

T

PBS VPA

****

0

2

4

6

8

5-H

IAA

/5-H

T

PBS VPA

*****

0

10

20

30

5-H

IAA

(nm

ol/g)

PBS VPA

**

0

20

40

60

80

PBS VPA

**

5-H

T (n

mo

l/g

)5-H

T (n

mo

l/g

)5-H

T (n

mo

l/g

)

A B

0

10

20

30

40

50

Tim

e in

zo

ne (s)

control active

PBS VPA

** ***

0

100

200

300

Late

ncy

in

zo

ne (s)

PBS VPA

** **

0

500

1000

1500

2000

2500

Dis

tan

ce (cm

)

PBS VPA

** **C D

0

10

20

30

40

Fre

qu

en

cy in

zo

ne

PBS VPA

* *

controle dieet

Literatuur:

de Theije et al. 2016 Submitted

VOEDING HERSTELT NEUROTRANSMITTER

SEROTONINE IN MUIZEN


CONCLUSIES

+ ≠

Darmproblemen en andere samenstelling darmbacteriën

Verandering in microbiota leidt

tot verandering in gedrag?

Voeding verbetert het gedrag ?

http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwilq5PY9ZvQAhUH2BoKHcmoBfIQjRwIBw&url=http://www.telegraaf.nl/binnenland/23960675/__Man_vindt_dode_muis_in_brood__.html&psig=AFQjCNH_U_NS8PoC1U2HDxOaaZIYmbJZsg&ust=1478789326452854http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwilq5PY9ZvQAhUH2BoKHcmoBfIQjRwIBw&url=http://www.telegraaf.nl/binnenland/23960675/__Man_vindt_dode_muis_in_brood__.html&psig=AFQjCNH_U_NS8PoC1U2HDxOaaZIYmbJZsg&ust=1478789326452854http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiijpSO95vQAhXCzRoKHRpoAzkQjRwIBw&url=http://nl.123rf.com/stock-foto/grote_groep_mensen.html&psig=AFQjCNGFfpVxPZqWDGr-78C_kie3_Hkhxw&ust=1478789696516382http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiijpSO95vQAhXCzRoKHRpoAzkQjRwIBw&url=http://nl.123rf.com/stock-foto/grote_groep_mensen.html&psig=AFQjCNGFfpVxPZqWDGr-78C_kie3_Hkhxw&ust=1478789696516382

DANKWOORD WTA

Aletta Kraneveld

Mechiel Korte

Johan Garssen

Berend Olivier

Sofia Lopes da Silva

Laus Broersen

Martine Groenendijk

Patrick Kamphuis

Harm Wopereis

Raish Oozeer

Jan Knol

Cora Nijboer

Universiteit UtrechtFarmacologie

Nutricia ResearchMedical Nutrition

Microbiology

UMC UtrechtNeuroimmunology & Developmental

Origins of Disease

Translational Neuroscience

Martien Kas

Maart 2017
http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiNl8XM-pvQAhWEhRoKHVzhBrsQjRwIBw&url=http://www.wta.nu/&psig=AFQjCNENJgMHOAntpA9-5CcPEEEFcfT7iA&ust=1478790627838247http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiNl8XM-pvQAhWEhRoKHVzhBrsQjRwIBw&url=http://www.wta.nu/&psig=AFQjCNENJgMHOAntpA9-5CcPEEEFcfT7iA&ust=1478790627838247

autisme in de hersenen Én de darmen · 2019. 1. 24. · • an n=1 case report of a child with...

Documents