ADALON TAKU UDUME UGUD

( L e t ' s Learn Other Languages)

A Phrase Book For Ka1inga:Tanudan

BY

Mrs. M a t i l d e Daluping

M r . Nicanor Daluping

Mr. Nelson Amangao

I l l u s t r a t e d by:

R ica rdo T. Dumarpa

Summer I n s t i t u t e of L i n g u i s t i c s , Inc.

T r a n s l a t o r s 1979 P u b l i s h e r s

P r i n t e d i n t h e P h i l i p p i n e s

P l ~ b l i shed i n c o o - r a t i o n w i z i -

3 u r e a u of ? u ~ l ic Schools and

I n s t i t u t e of N a t i o n a l Language of t h e

M i n i s t r y of Educatlo?. and C u l t u r e M a n i l a , P h i l i p p i n e s

A d d i t i o n a l copies o f t h i s p u b l i c a t i o n may be o b t a i n e d f ram:

F i l L i t F i l L i t P.O.Box 2270 or SIL , Bagabag A i r p o r t M a n i l a , 2801 Baqabag, Nueva V i z c a y a , 1505

A P h r a s e Book For Ka1inga:Tanudan 66 .l-479-2C 57.2OPQ-7960313

P r i n t e d i n the P h i l i p p i n e s

FOREWORD

Some of t h e g l o r y of t h e P h i l i p p i n e s l ies i n t h e b e a u t i f u l v a r i e t y o f p e ~ p l e and l a n g u a g e s w i t h i n i ts coasts. I t is to t h e g r e a t c r e d i t of t h e n a t i o n a l l e a d e r s h i p o v e r t h e y e a r s t h a t no a t t e m p t h a s been made t o d e s t r o y t h i s n a t i o n a l h e r i t a g e . The g o a l has Seen i n s t e a d to p r e s e r v e its i n t e g r i t y and d i g n i t y w h i l e b u i l d i n g on t h i s s t r o n g f o u n d a t i o n a l a s t i n g s u p e r s t r u c - t u r e of n a t i o n a l l a n g u a g e and c u l t u r e .

The p r e s e n t book i s one o f many d e s i g n e d f o r t h i s p u r p o s e . I t r e c o g n i z e s t h e p e d a g o g i c a l impor tance BE d i v i d i n g l i t e r a c y and s e c o n d l a n g u a g e l e a r n i n g i n t o two s t e p s - - l i t e r a c y b e i n g t h e f i r s t . When a s t u d e n t has l e a r n e d to r e a d t h e l a n g u a g e h e u n d e r s t a n d s bes t , t h e r e s u l t i n g s a t i s f a c t i o n i n h i s accomplish- ment g i v e s t h e d r i v e and c o n f i d e n c e h e n e e d s to l e a r n t h e n a t i o n a l l anguage . H i s a b i l i t y t o r e a d , f u r t h e r m o r e , is t h e i r rd i spe r , sab le tool f o r t h e s t u d y t h i s program w i l l r e q u i r e .

The M i n i s t r y o f E d u c a t i o n and C u l t u r e o f t h e P h i l i p p i n e s is proud t o p r e s e n t t h i s l a t e s t volume i n a n a t i o n w i d e series d e s i g n e d to t e a c h t h e n a t i o n a l l a n g u a g e t h r o u g h l i t e r a c y i n t h e v e r n a c u l z r s . I t w i l l s t r e n g t h e n b o t h t h e p a r t s o f t h e n a t i o n and t h e whole.

J U A N L. MANUEL X i n i s t e r

i i i

PREFACE

The purpose of t h i s b o o k l e t is t o h e l p s p e a k e r s o f Kal inga Tanudan communicate wi th s p e a k e r s of P i l i p i n o , I l o c a n o and Eng l i sh .

Conmronly used e x p r e s s i o n s are g iven i n t he f o u r languages. They a r e grouped by t o p i c s b u t a r e n o t d i a l o g u e s . T r a n s l a t i o n s are n o t l i t e r a l , b u t are des igned t o e x p r e s s each ph rase i n a way t h a t is n a t u r a l t o t h e language and c u l t u r e i n q u e s t i o n .

The p h r a s e s were compiled i n c o n s u l t a t i o n wi th r e s i d e n t s of t h e Mangali. Area i n t h e C e n t r a l Tanudan Va l l ey d u r i n g June-July 1978.

S p e c i a l t hanks a r e extended to Mr. Rodolfo Ba r i aan and Mr. P e r r y Macabuhay f o r p rov id ing t h e P i l i p i n o v e r s i o n s and to M i s s Helen Madrid and Mrs. P a t r i c i a Macabuhay f o r t h e I l ocano . A l l a r e f i e l d workers o f t h e T r a n s l a t o r s Committee of t h e P h i l i p p i n e s .

N e v i l l e & Gwen Thanas

Summer I n s t i t u t e of L i n g u i s t i c s

L I STAANE MABASA

S i Dalan S i Boloy Ambalu we Maugud Andandane Miyugud Mipanggob a t t a Tagu Mipanggob si Balyan Da An-aama Tagu .mpaagas de Long-ag Long-ag An-ug-:~qquci si G i l i Angg i 1 i Ka kan .%kan kngng i,na ya Ang ing ina Baat Kapnon Taicln Mipa.nggob si Sudad Si Iswilaan Da Kumayam Vlas Algaw ya Lab- Timpo S i l a n q P i l a ?

S i Dalan

Si Boloy

Ambalu w e Nauqud

Andandane M i yugud

Si Dalan -- 1. Dinu nalpuwam?

2. Dinu ayam?

3. Iyak si a n d i .

4 . I yak si igawyu.

S i Boloy - 1. Tagu.

2. Awwayyu.

3 . Suma kay kayu .

5. Iyakon.

6 . I n t akun .

1. Naggappuam?

2 . Papanam?

3. I d i a y .

4 . Mapanak i d i a y ayanyo.

2 . Dakayo gayam!

3. Umuli kayo- Sumrek kayo.

5. Agawidakon.

6 . I n t ayon .

Sa daan: -- 1. Saan kayo nanggal ing .

2. Saan kayo pupunta.

3. Diyan lang .

4 . Pupunta ako sa inyo.

3a bahay: - 1. Tao po!

2. Kayo p a l a .

3 . Umakyat kayo. Tuloy p o kayo.

4. Mauuna na ako sa inyo.

5. Uuwi na ako.

6 . Tayo na.

1. Where a r e you coming from?

2 . Where a r e you go ing?

3 . I am going t h e r e . ( I am just walking. )

4 . I am going t o your p l a c e .

1. Hello. ( c a l l when approach ing house)

2 . Oh i t ' s you!

3 . Come on up. Came i n s i d e .

4 . I ' l l go ahead. ( s a i d when l e a v i n g )

5. I ' m go ing home.

6 . L e t ' s go now.

Ambalu we Maugud - 1. Ambalu abengnu ya angkosdol. 1. Nagpin tas ti anakyon.

Nakaluklukmeg !

2. Ambalu igawyu. 2 . Napin tas t i luqaryo .

Pick s i n a t e angginnok. 3 . Kayatko d i t o y t a n a t a l n a .

Ambaluka ak an-utu. 4 . Nag l a ing ka nga ag l u to.

~ m p ' i ~ a k inantaku w e s a d i . 5. Nagimas t i kinnan tayo .

Nalaingka e a n g i n g l i s . 6 . Nag l a ing ka nqa ag i n g l i s .

Alak ud ig la tum. 7 . Mabalin nga l i t r a t u e n kayo?

Na. Adipun pay naqaga la . 8. Despensarem t a d i a k i nggagar a.

(Gappiya) 9 . Agyamana k .

1. Maganda ang iyong anak. 1. N a p a k a l u s q .

2. Magandang t i r a h a n ang iyonq 2 . l u g a r .

3 . Gusto ko r i to . Tahimik na 3 . l u g a r .

4 . Mahusay kang maglu to. 4 .

5. Napakasarap ng pagkaing iyon. 5.

6 . Mahusay kang mag s a l i t a ng 6 . I n g l e s .

7 . Maaari ba k i t a n g kunan nq 7 . larawan?

8. Ipagpaumanhin po ninyo , h i n d i 8 . ko p o s inasadya .

9. Salamat po. 9 .

Your c h i l d is b e a u t i f u l . So h e a l t h y . Your p l a c e is a n i c e p l a c e t o l i v e .

I l i k e it here ; i t ' s a peace£ u l p l ace .

You a r e a good cook.

Tha t meal was d e l i c i o u s .

You a r e an e x p e r t a t speaking Engl i sh . . May I t a k e your p i c t u r e ?

So r ry , i t wasn' t i n t e n t i o n a l

Thank you.

Andandane m i yugud

1. Tu-an, Ippun igammuk. 1. Diak ammo.

2. Ustu gay , Bay-am. 2. Bay-amon.

3. I n s i g u n kan s i k a , Awad kan 3 . Adda kenka. s i k a .

4. Sakon angwa. 4 . S i a k t o n .

5. Iyakon.

6 . Awwaynu.

5. Mapanakon.

6 . Umayka man d i toy .

7 . I t t a n a k a k coka cola. 7 . Ikkannak man iti coke.

8. Bukatam sawang. 8 . I l uka tmo man t a r idaw.

9 . Iyunobnu tawa.

10 . Uniyan.

11. Mibulunka kan sakon.

12 . Ngai ~ u l u n n u ?

9 . I r ikepmo t a tawa.

1 0 . M a b i i t l a e n g .

11. Makikuyugka kaniak.

12 . As ino d a y t a kadduam?

13 . I a g a m u ~ n Mayor s i d i ? 13 . Am-m.m t i mayor t i d a y t a a l u g a r ?

14 . 1gam;nuk S o s a l n a . 1 4 . Ammok no maki tak .

15 . Ngai ngadanna? 15. Ania ti naganna?

1. H i n d i ko alam.

2 . Bayaan mo na .

3. B a h a l a kayo.

Ako na.

A a l i s na ako .

H a l i k a r i to.

1. I d o n ' t know.

2 . Never mind.

3 . I t ' s up to you.

Dalhan mo a k o ng ' c o k e ' . 7 .

Buksan mo ang p i n t o . 8 .

I s a r a mo ang b i n t a n a . 9 .

S a n d a l i l a n g 10.

Summa kayo s a a k i n . 11.

S i n o ang kasama mo? 1 2 .

K i l a l a mo ba ang a l k a l d e sa 13. l u g a r n a iyon?

K i l a l a ko s l y a sa mukha. 1 4 .

Ano ang p a n g a l a n n i y a ? 15.

I ' l l d o i t .

I ' l l be g o i n g now.

Come h e r e .

B r i n g me a coke .

Open t h e door.

C l o s e t h e window

P l e a s e wait a moment.

Came w i t h me.

Who is your companion?

D o you know t h e mayor of t h a t p l a c e ?

1 know him by s i g h t .

What is h i s name?

1 6 . N a l i w a t a k .

17 . Adik pun ma-awatan.

18 . Ngai anna?

1 9 . Ngai s a n a t ?

20 . Ngai andi?

21, Ngai kan l a p i s s i s a n a t ?

22. Kamaan Ngai? Ngai kankuwa?

2 3 . Dinu , dimman? Ngaipa? Ngai inona?

24. Ngaipa a d i ?

25. Ipigwam ud yan imbagam.

1 6 . Diak malag ipen . N a l i p a t a kon.

1 7 . Diak maawatan.

18 . Ania d a y t o y ?

1 9 . Ania d a y t a ?

20. Ania d a y d i a y ?

21. Akin i a p i s d a y t a ?

22. Kanno? A s i no? Aklnkukua?

23. Adinno? Apay? Kasans?

2 4 . Apay nga s a a n .

25. Pangngaasim t a ul i temman.

26. Bulunanak ud yan? 26. Maba l in nga kuyugennak?

2 7 . Awad s u b l i m ? 2 7 . Addc s i n s i l y o m ?

28. S i g e . Agap-apuraak ngamin.

8

Hindi ko matandaan. Nakalimutan ko na.

Hindi k o maunawaan.

Ano i t03

Ano iyan?

Ano iyon?

Kaninong l a p i s iyan?

Ka i l a n ? S ino? Kanino?

Saan? -

B a k i t? Papaano?

B a k i t h i n d i ?

P a k i u l i t mornga ang iyong s i n a b i ?

Maaari bang -samahan mo ako?

May barya ka ba?

Nagmamadali ako!

16. I d o n ' t remember ./ I have f o r g o t t en .

17. I d o not unders tand .

18. What is t h i s ?

19. What is t h a t ?

20. What is t h a t yonder?

21. Whose p e n c i l is t h a t ?

22. When? Who? Whose ?

23. Where? Why? H w ?

24 . Why n o t ?

25. P l e a s e r e p e a t what you s a i d .

26. Would you please accompany me?

27. D o you have small change?

28. I ' m i n a hu r ry .

Mipanggob a t ta Tagu

Mipanggob si Balyan

Da An-aama

Tagu

Mipanggob a t t a Tagu -- 1. Dins gagangay ye i l i m ?

2. Dinu igawnu w e s a n a ?

3. Dinu nalpuwam?

4 . Ngai i t u l u n g k u kan s i k a ?

5. Umaliyak pos an-angoy . 6 . Kaddatong ka?

7 . On. Kappalpuwak ad Bagu i o a k k a l b i y a n .

1. Taga-ano k a a s i g u d ?

2 . Paggigianam i t a n ?

3. Yaggappuam i t a n ?

4 . An ia ti maba l in nga maipaayko kenka?

5. A g p a s s i a r a k l a e n g . 6 . Kasangsangpetmo?

7 . Wen, kasangsangpe t k o laeng i d i kalman a naggapu i d i a y Baguio .

b. Taga saan po ba kayong t a l aga?

2. Saan kayo naka t i r a ngayon?

3. Saan kayo g a l i ~ q ngaym?

4. Ano ang maipaglilingkod ko sa inyo?

5. Dumadalaw lang ako.

6. Karara t ing mo lang ba?

7 . 00, kar a r a t ing ko lang kahapon mula sa Baguio.

1. Where are you from o r i g i n a l l y ?

2. Where are you s t ay ing now?

3. Where d i d you j u s t come from?

4. What can I do for. you?

5. I j u s t came t o v i s i t .

6. Have you j u s t a r r i ved?

7 , Y e s , I came j u s t yesterday from Baguio.

Mipangqob - si Balyan

1. S i s s i y a k amam?

2. On. Yakon na toy ak inak si tawon.

3. P iga kayu w e ansusunud?

4. Walu kani ye ansusunud.

5. S ika pangulu?

6. Na-id. Udidiyak.

7 . Piga tawonnu?

8. Awad asawam?

9. Awad abengnu.

10. On. Lima da abengku.

11. Duwa e bubai ya t u l u w e l a lak i .

1. S i b i b i a g pay laeng n i t a t a n g mp?

2. S i b i b i a g pay l aeng n i Tatang, ngem n i Nanang k e t n a t a y i d i napalabas a tawen.

3. Mano kayo nga agkakabsat?

4 . Walo kami amin.

5. S i k a ti inauna?

6. Saan, s i a k t i inaudi .

7 . Mano ti tawenma3

8. Adda asawamon?

9. Adda annakmon?

10. Wen, adda liman.

11. Dua ti babbai ken ta l lo ti l a l l a k i .

1. Buhay pa ba zing t a t a y mo? 1. Is your f a t h e r s t i l l l i v i n g ?

2. (30, pero ang nanay ko ay 2. y e s , but my mother d ied l a s t namatay rloong i sang taon. year .

3. I l a n kayong magkakapatid?

4. Walo kamlng magkakapatid.

5 . Kayo ba ang panganay?

6. Hindi, ako ang bunso.

7 . I l a n taon na kayo?

8. May asawa ba kayo?

9. May mga anak na ba kayo?

10. 00, mayreon na akong limang anak.

11. Dalawang babae a t t a t l o n g l a l a k i .

3. Haw many b r o t h e r s and sisters d o you have?

4. There a r e e i g h t c h i l d r e n i n our family .

5. A r e you the e l d e s t ?

6. N o , I am t h e youngest.

7 . How o l d are you?

8. D o you have a wife?

9. D o you have c h i l d r e n ?

10. Y e s , I have f i v e ch i ld ren .

11. Two a r e g i r l s and t h r e e are bays.

Da - A n - a m

ma

i n a

-a be ng

asawa

asawa

p a n g i s , b a l u

a l - a l m

sunud

sunud

u d i d i

pangulu

aPu

aP" amaon, inaon

amuna kon

kapingsan

ama

i na

ahak

anak

asawa

asawa

balo

kaayan-ayat

kabsa t

kabsat

ub-ubing

in- inauna

apo

apo ko

u l i t e g , i k i t ,

kaanakan

k a s i n s i n

ma

i n a

anak

anak

asawa

asawa

ba l o

nobya

kapa t id

kapa t i d

bunso

Pang anal' nuno

aP0 a n t i t i y u h i n , t i y a h i n

pamang kin

p i ns an

f a t h e r

mother

o f f spr inq

son , daughter

husband

wi fe

widower, widow

f i a n c e e ?

bro the r , sister

younges t

o l d e s t

g randpa ren t

g r a n d c h i l d

unc le , a u n t

nephew, n i e c e

f i r s t c o u s i n

kat ug anga

asawan sunud ku

asawan sunud ku

manugang

susunud , aag i

Tag u

k a i l i y a n

bulbulun

kabusul

tagu

l a l a k i

babai

abeng

babalu

babalasang

malmalong-ag , mammad-an

katugangan

kayong

ipag

manugang

kabagyan

k a i l i a n

gayyem kabusor

t a o

l a l a k i

babai

ubing

bar o

balasang

l a l l a k a y , babbaket

b i yanan

bayaw

hipag

manugang

parent - in-law

bro ther - in-law

sister- in-law

son, daughter- in-law

(mga) kamag-anak r e l a t i v e (s)

kababayan

ka ib igan

kaaway

t a o

l a l a k i

babae

ba t a

b i na t a

da laga

townma t e

f r iend

enemy

per son

male

female

c h i l d

young man ( m a r r i ed)

young woman (unmarried)

ma tandang o l d man, 17 l a l a k i , babae o l d woman

Nu Ampaaga de Long-ag

Kamangay Ni Long-ag

Ampaagas - d e long-2g . 1. Ansasak i t .

2. Ansigab.

3 . Eka si doktor .

4 . Dinu igaw n i d n k t o r ?

1. Madi t i r i k r i k n a e n a .

5. Nqai inon n i giknam? 5.

6 . Analiwong uluk. 6 .

7 . Nan-utaak s i l a b i . 7 .

8. Maal-alimudongak ya anatongak. 8.

2. Masaki t .

3. Agpakitaka i t i dok to r .

4. Ayan t i dok to r?

9. Madakuwak n in .

1 0 . Indiksonok s i k a .

11. Inumm agase anna si mamatuk 11. a t t e inalgaw.

Ania t i r ikr iknaem?

Nasak i t ti ulok.

Nagsarwaak i d i r a b i i . Maululawak ken

aggurgur igorak .

Addan s a ma la r i ak .

Ind i ksionan daka.

Tomar e m daytoy ag a s kada tuinenaa t i aldaw.

1. Masama ang kanyang p a k i ramdam.

S i y a ay may s a k i t .

Pumunta ka s a manggagamot.

Saan ako ta tawag ng manggag amot ?

Ano ang i yong . nararamdaman?

Masaki t ang ak ing u lo .

Nagsuka ako kagabi . N a h i h i l o ako a t may l a g n a t .

9. May m a l a r i a y a t a ako.

10. I i n i k s i y u n a n k i t a .

11. Inumin n inyo ang gamot na i t o tuwing t a n g h a l i .

1. Be d o e s n ' t f e e l well.

2. He is s i c k .

3 . G o to t h e d o c t o r .

4. Where c a n I f i n d a d o c t o r ?

5. T e l l m e how you f e e l .

6. I have a headache.

7. I vomited l a s t n i g h t .

8. I f e e l d i z z y and have a f e v e r .

9. I t h i n k I have m a l a r i a .

10 . I w i l l g i v e you a s h o t .

11. Take t h i s medic ine eve ry day a t noon.

Long-ag

t akkay , ima

o d ~ g

long-ag

tung-a1

p a l a t a n g

b a l ukong

inga

s i k u

a t a

bos a1

g ayyamo t

suk i

k i d a y

buu k

ima, appal

puso

PUWog

t a k k i a g

l i k u d

bag i

tul ang

t i m i d

b a r ukong

l apayag

s i k o

mata

r upa

r amay

s a k a

mug ing

buok

ima

puso

t umeng

b i s i g

li kod

ka tawan

bu t o

ba ba

d i bd i b

ta i nga

si k o

ma t a

mu kha

d a l i r i

noo

bu ho k

kamay

pu so

t u hod

arm

, back

body

bone

c h i n

c h e s t

ea r

e l bow

eY e

f a c e

f i n q e r

f e e t

f o r ehead

h a i r (head)

hand

h e a r t

knee

ulpu

b i t - i n

ag t o y

sungad

kuku

bag ang

ongol

b u t i k

a b a l a

buwang, botak

baba

ulkuuk

pakkama

gayy-t

d e l a

l'JPP0

gurong

dalem

ngiwat

kuko

tengng ed

agong

Par agpag

abaga

t iyan

ng i pen

kar abu kob

tangan

tangan ti saka

d i l a

h i t a

b i n t i

a t a y

b i b i g

ku k o

lee9

il ong

tadyang

bal i ka t

t i y a n

ng ip in

l a lamunan

h i n l a l a k i

d a l i r i ng paa

d i l a

l e g , lower

Liver

mouth

n a i l

neck

nose

r i b

shoulder

stomach

t e e t h

t h r o a t

thumb

t o e

tongue

An-ug-uggud si G i l i

Anggil i

An-ug-uqgud si G i l i -- 1. Igammume anaga log? 1. Ahnmom t i ag taga log?

2 . Maawatak ak a k i t yakon ippun 2 . Maawatak b a s s i t ngem igammuke angiyugod. d i ak ammo nga i s a o .

3 . Ig ingak ak a k i t . 3. B a s s i t l aeng t i maisaok.

4 . Ngai si ugudyu? 4 . Ania ti i ti saoyo. -.

5. Maawatam ibagak? 5. Maawatam ti ibagbagak?

6 . Ippun maawatak. 6 . Diak maawatan.

7 . Ipigwam ud s a d i . 7 . U l it emrnan.

8. Ibanbannaynu ud. 8 . In-innayadem kad i ti agsao.

9 . Nalaingka e a n g i n g l i s . 9 . Naglaingka nga agsao ti Engl i sh .

10. Da-ampu k us t u an-uugudku. 10 . Saan nga kus to t i panagsaok .

11. An-ad-adalak w e angi lokano. 11. Agad-adalak pay laeng nga agsao i t i I locano .

1. P4arunong ba kayong m a g s a l i t a I. ng Tagalog?

2. Nauunawaan ko po ng k a u n t i 2. n g u n i t h i n d i ako makapag sa l i ta.

3 . Nakakapagsa l i ta ako ng kaun t i . 3 .

4 . Ano ang - sa inyong s a l i t a ? 4 .

5. Nauunawaan mo ba ang ak ing 5. sinasabi?

6. Hindi ko po nauunawaan. 6.

7 . P a k i u l i t mo nga.

9. Magsali t a kayo ng marahan. 8.

9. Mahusay kayong m a g s a l i t a ng 9. I n g l e s .

10. Hindi maayos ang ak ing 10. p a g s a s a l i t a .

11. Nag-aaral p a lamang akong 11. magsa l i t a ng I lokano .

Do you know how to speak P i l i p i n o ?

I unders tand a l i t t l e b u t I dont t know how t o speak it.

I speak it a l i t t l e .

How do you say - i n your language?

Do you unders tand what I am say ing?

I d o n ' t unders tand .

P l e a s e r e p e a t t h a t .

Speak more s l o w l y .

You speak Eng l i sh well.

My speech is n o t grammatical . I am s t i l l l e a r n i n g how to speak Ilocano..

A n g g i l i

1. Buludok ud yan bolpennu a k i t ? 1. Bulodekman ti penmo i t i a p a g b i i t.

2. A n u l a t a k kan i n a k 2. A g s u r a t a k t o ken n i N a nang .

3. Masapulku papel, istam 3. Masapulko i t i p a p e l , ya e n b e l o p . s e l y o ken s o b r e .

4 . I g i l i m ngadannu si a n n a . 4. I s u r a t m o d i t o y t i naga nrno .

5. A w i t m s u l a t w e anna a t t e 5. Pakibusonmo day toy p i s i n a . s u r a t k o .

6 . Ingin-anak a k duwa e i s t a m e 6. Gumatangak man t i dua t u l u n tansuwan y a o s s a a n e nga s e l y o nga s a g k i k i n s e t u l u n p a t i t a s a n . ken maysa nga sag-

s e s e n t a .

7 . Dinu a n t e i i g l a m a n n i ? 7 . Ayan ti p a g t e l e g r a m a a n d i t o y ?

1. Pahiram nga po ng 'ballpen' 1. May I borrow your pen for a ninyo sandali. moment?

2. Magpapadala ako ng sula t sa 2. I w i l l send a l e t t e r to my nanay ko. mother.

3 . Kailangan ko ng papel, selyo, 3 . I need paper, stamps and an a t sobre. envelope.

4. Lumagda kayo r i to . 4. Sign your name here.

5. Dalhin ninyo ang sula t na 5. Take t h i s l e t t e r t o the post i t o sa koreo. off ice.

6. Pagbilhan mo ako ng dalawang 6. Sell me two 15 centavo stamps selyong tig-kikinse a t isang and one -60 centavo stamp. selyong tig-sisisenta.

7 . Saan kami maaaring magpadala ng telegrama?

7 . Where can we send a telegram?

#a kan

Ma kan

Angngina ya Angingina

Kakan

1. NauLatak ya nauwawak.

2. ' Pngantaku we sana.

3. Ambusug kayu . Rdikayu mabain.

4 . Ampiya n a s i l i y a n .

5. bog-anyu

6 . Sadin. Nassugak.

7 . lhninumak ud yan.

1. Mabisinak ken maka- inumak .

2 . Mangan tayon.

3. Manganka a n a l a i n g . Dika agbabain.

4 , Naiinas ti s i n d a t ayo k e n medyo nagasang.

5 , Mangalaka pay.

6 . Ruston. ~ a b s u g a k o n .

7 . Makiinumak man b a s s i t .

1. Ako ay nagugutan a t nauuhaw.

2 . Kumain na t ayo .

3. Kumain kayong mabut i ; huwag kayong mahi h iya .

4 . Masarap a t maanghang- anghang ang pagkaing i to .

5. Kumuha pa kayo.

6 . Ayaw k o na , busog na ako.

7 . P a h i n g i nga po ng inumi n.

The Meal -- 1. I am hungry and t h i r s t y .

2. L e t ' s e a t now.

3 . E a t w e l l , d o n ' t be shy.

4 . I t ' s d e l i c i o u s and a l i t t l e peppery.

5. Take some more.

6. I c a n ' t , I'm f u l l .

7 . Give m e a d r i n k of w a t e r , p l e a s e .

Ma kan Mga G U M -- - D a Matipoy -

p a l y a b u t l u pukul ngu lay , a n t a k b a l a t u n g P u l yu balangaw bakaw k a l i t tubang bawang l a y a s a l u y o t s ibuyas k u l d i s p i t s a y s i l i tabungaw k u l basa g a s s e l a n g kamat is

Bunga e makan -- a t i s abukadu

p a r i a r abong sabunganay u tong b a l a t o n g r epo lyo kahoy mais t a r onq bawang l a y a s a l u y o t l a s o n a g i s a n t e s p e t say s i l i tabungaw kar abasa kamoti kamat i s

a t i s abocado

ampa l a y a l a bong puso ng sag ing s i t a o , s i t a w monggo, b a l a t o n g r e p l y - o kamoteng- kahoy ma is t a long bawang lu ya okra si buya s si t s a r o Pe t s a y s i l i n g puia UP0 ka l abasa kamoteng-baging kama t i s

ampal ay a bamboo s h o o t s banana blossom beans -- long beans--mongo cabbage ca s sava c o r n eg gpl an t g a r l i c g inge r ok ra on ion pe a s pechay red pepper squash--white squash--yellow sweet p o t a t o tomato

a t is avocado

bal a t iyug malnuse iyug bayabat kalamansi lamka pal a1 i gayunan aPaYa pinya palukuk s t a l ape1

Sida - baka manok agama b i l i s ugadiw kamit bolok

Ankalakalasi kap i i t s a gatas asin i n t i

saba niog naganus a niog bayabas kalamans i anangka mangga sangki s Pap aY a pinya lukban kaimito

karne ti baka karne ti manok rasa pindang ikan, lames pato karne ti b a b y

kap i i t s a gatas asin asukar

sag i ng n i yog buko, mura bayabas kalamansi na ng ka mangga dalanghita papaya pi nya s u ha kaimito, kaymito

Karne karneng baka karneng manok al imasag da ing isda karneng pato karneng baboy

Sar i-sar i kape t sa , tssa ga t a s as i n ssukal

banana coconut

guava kalamansi jackf r u i t mango or ang e Pa Pay a pineapple pomelo star-apple

beef chicken cr ab dried f i s h f i s h duck pork

coffee tea milk s a l t sugar

Angng i n a Ang i n g i n a

I. P iga s inkaba? 1. Mano t i sangayerda kadaytoy?

2. Nang ina . Ippun kossayna . 2. Nagngina daytan! . D i l a mabal in nga kissayam?

3, Pods nginana. 3. Malaka daytan .

4 . P iga de nginana? 4. Man0 ti kayatmo aya?

5. Dog-am ak a k i t .

6 . Makwa l ima?

7. P iga e kaba piom?

8. P i m e angnqina ak akkubaw?

9. Ngai nangwa?

13. Kingwak. Inimaak.

11. Dinu nangadalam e nangwa a k akkubaw.

1 2 . I n t u t t u d u n inak.

5. Nayonam pay b a s s i t ,

6 . ~ a b a l i n i t i l ima a p i s o s ?

7 . S i g e , mano nga yarda ti kaya tmo?

8 . Ading, Manang, gumatangka i ti baske t .

9. Asine t i nagaramid?

10. Inaramidko. Inaramia ti ima.

11. Sadino ti nagadaiam nga agaram amid t i b a s k e t ?

1 2 . Ni Nanang. I s u t i nal lgisuro kaniak .

Buyer and S e l l e r

1. Magkano ang i s a n g y a r d a ng 1. How much is a y a r d of t h i s t e l a n g i to. c l o t h ?

2 . Ang mahal naman. Maaari bang 2. T h a t ' s expens i v e . tumawad ? C a n ' t you g. ive a d i s c o u n t ?

3 . Napakamura na i to . 3. I t ' s v e r y i n e x p e n s i v e as it is.

4; Magkano ang g u s t o mo? 4 . How much would you want t o pay f o r i t ?

5. Dagdagan mo pa ng k a u n t i . 5. O f f e r a b i t more.

6 . I b i b i g a y n o ba ng limarlg p i s o ? 6 . Can you g i v e i t for PS.OO?

7 . S i g e . I l a n g y a r d a ang 7 . How many y a r d s d o you kukunin mo. want?

8. A l e , g u s t o ba ninyong b u m i l i , 8. Ma'am, would you l i k e t o buy ng b a s k e t ? a b a s k e t ?

9. S i n o ang gumawa n i y a n . 9. Who made i t?

1 0 . Ako po. Gawa p o i t o sa kamay. LO. I made it m y s e l f . I t ' s handmade.

11. Saan ka n a t u t o n g gumawa ng 11. Where d i d you l e a r n how t o b a s k e t ? make b a s k e t s ?

1 2 . T i n u r u a n po a k o ng nanay ko. 12. My mother t a u g h t me.

Baat

Kapnon

T a l u n

Mipanggob si Sudad

Baa t

1. D o p t a bukudok odonnu. i. S i a k o n t i xangkarga dayta k a r g a i , A p .

2. Ustu gay. Annat nangdon. 2. Bay-anon, addan ti mang kar ga .

3 . Tenam s a n a t ta onnak, 3. I b a t i n t a maysa t a a w i t e k .

4 . P i g a tangdan n i amin? 4 . M3no a m i n ti pagbayadko?

5. h o d ! Angi todak ak opat p i s o s w e abus .

6. I n k a d Ilokos? 6 . ?. On. Ngai a l l u g a n a k we umoy 7 .

s i d i ' ?

8 . Al luganka a t t e s a n a t . 8.

9 . Tun-udonak. 9 .

1 0 . Dinu a l a k s j ip we umoy LC! .. ad Santa M a r i a ?

11. S i d i , yakon cnnoyna zllucafik;. 11.. si t a l a y s i k a l .

N a p a i a l o unay d a y t a n . IkKanka i a e n g it1 q p a t nga ~isos, Mapanka ldialr Ilocos? Wen, a n i a t i p a g l u g a 2 a h naa mapan I d i a y .

Dsyta nga i u g a n t i pagiuganam.

Ryan ti 2acjlsganan ng z :napan i d i a y S a n t a Y a r i a ?

I d i a y , . nsem naaaysayaat no a g t r g y z i k e l k a .

. a 1 2 . Ramaan ni dclmnzknqaz nj. l u j a n 12* i t a s ? ? ~ rl kabayayna it; ad Baguio. p2nagbian e 252 mapan i d i 2>7

Eagu l. o? 10

A T r i p - I. Mama, ako na ang magdadala. 1. S i r , I will c a r r y . O.K.

2. Huwag na, may magdadala na. 2. Nevermind, soneone is doing it a l ready,

3. Iwan mo ang i sang iyan a t 3. Leave t h a t one; I w i l l c a r r y a k o na ang magdadala. it.

4 , Magkano anq s i s i n g i l i n mo s a 4. How much w i l l you charge f o r l a h a t ng ito? a l l t h i s ?

5. Ang mahal naman! Apat n a 5. T h a t ' s too much. I w i l l g i v e p i s o na lang. four pesos only.

6. Pupunta ba kayo sa Ilokos? 6. A r e you going to I l o c o s ? 7. 00, ano anq aking sasakyan 7. Yes, what do I t a k e to g e t

papunta roon. t h e r e ? 8. Sumakay kayo sa bus na iyon. 8. You t ake t h a t bus.

9, Sumunod kayo sa akin. 9. Follow m e . 10. Saan ang sakayan patungo 10. Where do I g e t t h e jeep to

s a Santa Maria. Santa Maria? 11. Sa dako roon, pero mabuti 11. Over t h e r e , b u t i t ' s better

pa ay sumakay kayo sa to t ake a t r i c y c l e . t r a y s i k e l .

12. Gaano k a t a g a l ang biyahe 12. How long is the t r i p to papunta s a Baguio? Bagu io?

4 1

13. Walu we u l a s bakon nu a k i t . 13. Dandani walo nga o ras .

1 4 . We andaan taku? 1 4 . Agbalon tayo?

15. Dinu a n d i s s a a g m ?

16. Urnali ka (+ngadan)

15. Sadino ti pagdissaagam?

16 . Pagdissaagan? Aglugan kayo, ta ta/nana?

1 7 . Awwaynu. Iggak odonnu ad ' 17. Aglugan kayon. Ikargak ngatu. t i kargayo d i t a rabaw ti

jeep.

18. Piga p u l i t i k ya s a odonku? 18. Mano ti p l e t e k kuntudo daytoy kargaK?

19. Dumissaagak si m a l k e t . 19. Di ta merkado ti pagd issaagak.

13. Humigit-kumulang s a walong oras.

14. Kailangan bang magdala t a y o ng makakain s a daan?

15. Saan kayo bababa?

16. Sasama ba kayo, mama/ a l e ?

17. Sakay na. I l a l a g a y ko ang kargada ninyo s a ibabaw ng dyip.

18. Magkano ang aking pasahe p a t i kargada ko?

19. Bababa ako sa palengke.

13. E igh t hours, more or less.

14. Should we t a k e saneth ing t o e a t on t h e way?

15. Where w i l l you g e t o f f ?

16 . A r e you cuning, uncle /aunt ie?

17. G e t on. I w i l l p u t your ca rgo on t o p of t h e jeep.

18. How much is the f a r e f o r myself and the cargo?

19. I ' l l g e t o f f a t t h e market.

Kapnon

1. Angaw-aska.

2. Ankapnka s i madawinan e dugyu.

3. Ankaponka si madawigi nu lakpusom l a n g t a y .

4 . D i m a n da am& kan inam?

5. Awad ak ama ad nga tu yakon awad ak i n a ad d o l a .

6 . Boloy d a u l i t o c k u de boloy s i pidong n i simbaan.

7 . Anagada kayu s i n a t .

8. Anosogka s i n a .

9 . Guminokka s i dugyu.

1 0 . Dumissaagak s i r a .

1. Agderetsoka l a e n g d i t a .

2. Agpakanawanka d i t a n a g s u l i a n t i ka lsada .

3 . Agpakanigidka ka lpasan ti rangtay .

4. Ayan n i Tatangmo ken n i Nanangmo?

5. Adda n i Tatang i d i a y nga to , nqem n i Nanang k e t adda d i t a baba.

6. T i b a l a y i t i l i k u d a n ti simbaan k e t b a l a y n i u l i t o g .

7 . Sumang-at kayo i d i a y .

8 , S u m a l q kayo d i t o y .

9. Agsardeng kayo d i t a n a g s u l i a n t i ka lsada .

10. Agdi ssaagak d i toyen.

D i r e c t i o n s

1. Lumakad kayo ng t u loy - tu loy . 1. G o s t r a i g h t ahead.

2. Kumanan kayo s a kanto . 2. Turn r i g h t a t t h e c o r n e r .

3 . Kumaliwa kayo pagkalampas 3. Turn l e f t a f t e r t h e b r i d g e . ng t u l a y .

4. Nasaan ang t a t a y a t nanay mo? 4. Where is your f a t h e r and mother?

5. Ang t a t a y a y n a s a i taas , ang 5. H e i s u p s t a i r s b u t mother is nanay p o naman a y na sa ibaba. downs t a i r s .

6 . Ang bahay n a n a s a l i k o d ng 6 . The house behind t h e chu rch simbahan ay sa a k i n g t i y o . is my u n c l e ' s .

7 . Umakyat kayo.

8,. Bumaba kayo.

9. Huminto sa kanto .

7 . Climb up t h e r e .

8. Come down he re .

9. S t o p a t t h e c o r n e r .

1 0 . Bababa na a k o r i t o . 1 0 . I w i l l g e t o f f he r e .

Talun

1. Ambalu t e n a l i g a t .

3 . Antungnin.

4 . Bumibbibbid t e awad d e b a l i ad Cagayan.

5. Ampipiyok d e k a l s a t e age led .

6. A m d d e udan ak kalbiyan.

7 . Nabngonak si k i d u l s i l a b i .

8. An-alisuub s i n a yakon antungnin ad Baquio.

1. Nasayaat t a saanen nga ag tudtudo.

2. Nakapudpudot t a kalgaw ngamin.

3. Naglanunin.

4. Naka-angangin t a adda ngamin bagyo i d i a y Caga yan .

5. Nakapi tpi t ak ti kalsada i t a nga panagtutudo.

6. Nagtudo ti napigsa i d i kalman.

7 . Nakariinqak gapu iti gurruod i d i r a b i i .

8. Napudot d i t o y ngem nalami is i d i a y Baguio.

Weather

1. Mabuti a t h i n d i na umuulan. 1. I t ' s good t h a t i t ' s no longe r r a i n i n g .

2. Napaka in i t d a h i l t a g - i n i t 2. I t is v e r y ho t because i t ' s na ngayon. d r y season.

3 . Maginaw. 3 . I t is c o l d .

4 . Mahangin d a h i l may bagyo s a 4 . I t is v e r y windy because

Cagayan. t h e r e ' s a typhoon i n Cagayan.

5. Ang daan ay maput ik d a h i l 5. The road is muddy because tag-ulan. i t ' s r a i n y season.

6 . Umulan ng napaka lakas kahapon. 6 . I t r a i n e d very ha rd yes t e rday .

7. ~ a g i s i n g ako d a h i l s a kulog 7. The thunder woke me up l a s t kaaabi . n i g h t .

8. Ma in i t d i t o p e r o maginaw s a 8. I t is h o t h e r e bu t i t i s c o l d Baguio. i n Bagu io.

Hipanggob si Sudad -- 1. Dinu angnginaak ak n iyus?

2. Dinu ampaipalogak si l i l u k ?

3 . Dinu igaw n i d e n t i s t ?

4 . Dinu o p i s i n a n n i e l o p l e n we anga lan si t i k e t ?

5. Dinu d a l a n si m l k e t ?

6. Dinu ambalu we l i s t a o l a n ?

7 . Ad-adayu ad T r i n i d a d ?

1. Ayan ti paggatangan iti

pag i war na k?

2. Ayan t i a g t a r t a r i m a a n t i relo d i t oy?

3 . A,yan ti d e n t i s t a ?

A . Ayan ti pengalaan ti ticket nga aglugan ti er apiano?

5. Ayan ti clalan nga mapan i d i a y mer kado.

6. Ayan ti nasayaa t nga r e s t a u r a n t ?

7 . Adayo pay t i T r i n i d a d ?

1. Saan ako makakabili ng pahayag an?

1. Where can I buy a newspaper?

2. Saan maaaring magpakumpuni 2. Where can I get a watch ng relo? repa ired?

3. Saan mayroon dentista? 3 . Where is a dentist?

4. Saan makakabili ng t ike t sa 4. Where is the airplane ticket eroplano? off ice?

5. Saan ang papuntang palengke? 5. Show me the way to the market.

6. Saan mayroon mabuting ' restaurant '?

6. Where is a good restaurant?

:. Xas malayo pa ba sa Trinidad? 7 . Is it much further to Tr i n idad?

Si Iswilaan

Da Kumayam

S i I s w i l a a n - 1. Dongnyonyu yan.

2. Dodongonyu.

- 3 . Songbatanyu maimus.

4 . Idangsolnu w e ambasa.

5. Igigignukyu we ambasa.

- 6 . Kasin yu basaon.

7.. Awad kad imusok, song ba t anyu .

8. Sumikad.

9. Tumukdu.

1 0 . I t ayagyu imayu nu igammuyu songbatna.

11. Idangsolnu gingam. Ippun mangngol .

13. S iya .

1. Denggenyo nga umuna.

2. Denggenyo nga n a l a i n g . 3. Sung batanyo ti sa ludsud . 4 . Pigsaanyo t i agbasa .

5. Dayta matayo t i pagbasayo.

6 . Adalenyon to m n e n .

7 . Agsaludsodak k e t sungbatanyo.

8. Tumakder kayo.

9. Aqtugaw kayo.

10. I t ayaqyo ti imayo no ammoyo ti sungbatna.

11. Pigsaam t i agsao. Saan daka nga mangngeg.

1 2 . Nasayaat.

13. K u s t o dayta.

1 4 . Dakampun, 1 4 , Sacin nga kus to .

1, Makinig muna kayo.

2 , Makinig kayong.mabuti.

3. Sagut in (ninyo) ang tanong.

4. Basahin (ninyo) ng malakas.

5, Basahin (ninyo) ng mahina.

6. Pag-aralan ninyo i t o n g muli.

7 . Magtatanong ako, s a g u t i n ninyo.

8. Tumayo ka.

9. Maupo kB.

10. I taas ninyo ang inyong kamay kung alam ninyo ang sago t .

11. Lakasan mo. Hindi namin mar i nig .

1 2 , Magaling.

1. L i s t e n f i r s t .

2. L i s t e n c a r e f u l l y .

3. Answer the ques t ion .

4. Read aloud.

5. Read s i l e n t l y .

6. Study it again .

7. 1'11 ask a q u e s t i o n , you answer .

8. Stand up.

9. S i t dawn.

10. Raise your hand i f you know the answer.

11. Speak louder . W e c a n ' t hear you.

12. Good.

13. Right.

1 4 . Wrong.

Da yam - luwang k u s a i s i w manuk baka buwaya

u g s a a s u t u k a k bayyok u l t i y o t g a n s u mangalak kabayu s i l a y kaag u t u t b o l o k k a w i t a n u l o g da9ga

nuang p u s a p i e k manok baka Suwaya

u g s a aso t u k a k bayyek a l i b u t g a n s o u Pa k a b a l y o a l u t i i t , b a n y a s sunggo u t u t baboy kaw i t a n u l e q Pag ong

ka l a ba w pu s a s i s i w manok b a k a buwaya

u s a a s o pa l a ka k i t i - k i t i t u ko g a n s a i n a h i n g manok ka ba y o b u t i k i m a t s i n q , unggoy dag a ha boy t a n d a n g a h a s pagong

An imals

ca r a b a o c a t c h i c k c h i c k e n COW

c r o c o d i l e , a l l i g a t o r

d e e r dog f r o g t a d p o l e gecko g o o s e hen h o r s e l i z a r d monkey m u s e p r a t p i g rooster snake t u r t l e

s i g a n iyukan buy ug an

kul lapoy a t t a t a d u gayyaman layak kan k a l a k a l ku l l a tungan k u l kuldong t i l a n g ampat l ingaw pisaw, dudon

kutu i l o k , wasayan atimbubukaw

kawa lakoy kulang

kuton uyu kan bar r a i rong

k u l ibang bang igg es gay aman i p s kuryat simot-simot k u l a l a n t i t imel uJJnog ng i l a w dudon

kuto , l i s - a lamok s i n a n kulibang-

bang lawwa- lawwa anay igges

langgam bu bu yog salagubang ,

uwang paru-paro higad a lup ihan i p i s k u l i g l i g t u t u b i a1 it a p t a p pulgas hanip langaw balang ,

t i p a klong ku to lamok

gagamba anay uod , bula t i

I n s e c t s an t bee b e e t l e

b u t t e r f l y c a t e r p i l l a r c e n t i p e d e cockroach c r i c k e t d ragonf ly f i r e f l y f l e a ch icken f l e a f l y grasshopper

l o u s e , lice mosquito moth

s p i d e r termite WO rn

U l a s

Algaw ya labi

Timpo

B i lang

Pilak

U l a s - 1. Kamaan ni s a l a d n i m i t i n g ?

2. Suminal a p b i g a t . Andangawel. Agag awe antaknang . Agagawe ansokba.

3. Nunnuwan?

4 . Ngai u l a s s i n s a d i ?

5. Naladawka .

Durn inggo

Ab-abus

Pakagwa

Pakaklu

Pakapat

Paka l ima

Sabadu

1. Ania nga o r a s t i mi t ing t ayo?

2. A la s nueve i ti b i g a t . Ala una i t i malem. Alas dos t r e i n t a iti m a l e m . Alas k u a t r o kua ren ta

i s i n g k o i t i malem.

3 . Mabayag pay?

4. Ania ti o r a s e n ?

5. Naladawkan.

Domi nggo

Lunes

Martes

M i e r k o l es

Huebes

Bier nes

Sabado

1. Anong o r a s magsis imula ang pulong .

2. A la s nuebe ng umaga. Ala- ma ng hapon. Alas-dos medya ng hapon. A l a s kwat ro-kwar en ta ' y

s ing ko ng hapon.

3. MatatagaPan pa ba?

4. Anong oras na?

5. Huli na kayo.

Lunes

Mar tes

Miyer k o l e s

Huebes

Biyer n e s

Sabado

1. What time does t h e meet ing s ta r t?

2. Nine i n t h e morning. 1:00 i n t h e a f t e r n o o n A t 2:30 pm. A t 4:45 pm.

3. W i l l it b e a long t ime y e t ?

4. What is t h e time?

5. You ' re la te .

Sunday

Monday

Tuesday . Wednesday

Thursday

F r iday

Sa turday

Algaw y a Labi A-

1. algaw, l a b i

2 . Ak u n i , A k l a b i .

3 . Akkalbiyan, S i l a b i .

4 . Apbiga t , Apbigat ak l a b i .

Osan ka lb iyan .

Sa osan l a b i .

Ag-agaw ak ka lb iyan .

Kolop,

Ug -ugab . Gawallabi . Mawa twa t . Bigb i g a t . Mamatuk.

Ag-agaw.

Mipi song.

1. aldaw, r a b i i

2. i t a nga aldaw, r a b i i

3 . i d i kalman, r a b i i

4. i n t o n b i g a t , r a b i i no b i g a t

5. i d i naminsan nga aldaw

6. i d i naminsan nga r a b i i

7 . i d i kalman ti m a l e m

8. sumipnget

9 . sardam

1 0 . tengnga t i r a b i i

11. parbangon

1 2 . agsapa

1 3 . tengnga t i aldaw, agmatuon

1 4 . maleln

i 5 . panagiennek ti i n i t

1. araw, g a b i

2. ngayon, mamayang g a b i

3. kahapon, kagabi

4. bukas, bukas ng g a b i

5. kamakalawa

6. kamakalawa ng gabi

7. kahapon ng hapon

8. agaw-dilim

9. pagka l ipas ng d i l i m

10. hating-gabi

11. madaling-araw

12. umaga

13. t a n g h a l i

14. hapon

15. paglubog ng a r aw

1. day, n i g h t

2. today, ton igh t

3. yes te rday , l a s t n igh t

4. tomorrow, tanorrow n i g h t

day be fo re yes te rday

n i g h t b e f o r e l a s t

yes terday a f t e rnoon

t w i l i g h t

a f t e r dark

midnight

dawn

morning

noon

a f t e rnoon

s u n s e t

Timpo 1. Akkanad 2. S i n s a d i y e b i g b i g a t . 3. Ak ag-agaw. 4 . S i n s a d i . 5. Umununi.

1. Sinalgaw ya s i l l a b i . 2 . Sindumingguwan. 3. Simbulan. 4. Sintawon 5 . Algaw. 6 . Labi .

1. Sa udume algaw. 2 . B i n i g a t 3. Sa tawon.

4 . Sana e tawon. 5. Osan tawon.

1. i t a y l aeng 2. i t a y b i g a t 3. i n t o n malem 4. i t a n 5. madamdama

1. maysa nga aldaw 2. maysa a lawas 3 . makabulan 4. makatawen 5. aldaw 6. r a b i i

1. addanto laeng ti aldaw 2 . kada-aldaw 3. i t a y napan, napa labas a

tawen. 4 . i t a nga tawen 5. i n t o n umay nga tawen

1. kanina 2. ngayon umaga 3 . ngayon hapon 4. ngayon 5. mamaya

1. i s a n g buong araw 2. i s a n g l i n g g o 3 . i s a n g buwan 4. i s a n g t a o n 5. araw 6. g a b i

1. balang-araw 2. araw-araw 3 . nakaraan t a o n

4. ngayon taong i to 5. s a susunod na t a o n

Time - 1. a whi le ago 2. t h i s morning 3. t h i s a f t e r n o o n 4. now 5. l a te r

1. one 24 hour p e r i o d 2. one week 3 . one month 4. one yea r 5. day time 6 . n i g h t t i m e

1. someday 2. e v e r y day 3 . l a s t yea r

4. t h i s yea r 5. n e x t yea r

3ilang isa duwa t u l u opa t 1 imav onom p i t u walu* s iyam s impulu duwampulu tulumpulu opa tpulu 1 irnampu l u onompulu p i t u m p u l ~ wal umpulu s iyampulu singgasut s i l l i b u

maysa dua t a l l o

uppat l ima i nnem p i t o walo siam sangapulo duapulo ta l lopulo uppat a pulo l imapu l o innem a pulc pitopulo walopulo siam a pulo sangagasut sangar ibo

dalawa t a t l o apat lima

si yam sampu dalawampu ta t i umpu apatnapu limampu

isang l i b 0

umuna

umasi

umaklu

m a p a t

mi ng s a n

amigwa

umuna

mai kad ua

rna ika t lo

mai kapat

maminsan

mamidua

ami k l u mamit lo

anq impa t mamimpat

a n g a i l ima maminlima

p a s i g , inalgaw masansan

amingpingsan , sagpaminsan amingsan

p a t i l a y o n , pupan kanayon

una f i r s t

ikalawa second

i k a t l o t h i r d

i k a p a t , i k a a p a t f o u r t h

m i nsan once

dalawang b e s e s , twice u l i t

t a t l o n g b e s e s , t h r i c e u l i t

a p a t na b e s e s , fou r times u l i t

limang beses, f i v e times u l i t

madalas of t e n , every day

b i h i r a seldom, o n l y once

m a l i m i t , p a l a g i always, d o n ' t f a i l

P i l a k

s a i s

p a t i t a s

s a l a p i

p i s o s

nasu lukan ak p a t i tas

nasu lukan ak s a l a p i

l i m a r n p i s o s

d i e s

b e i n t e

s ingkuenta

p i s o s

uno b a i n t e

uno s ingkuen t a

s ingko pesos , l ima a p i s o s

Abus na --

d i y e s , d i y e s s en t imos P .10

ben te , ben t e sen t imos P .20

s ingkwenta , s ingkwenta sen t imos P .50

p i s o PI. 00

uno b e i n t e P1.20

uno s ingkwenta PI. 50

*limang p i s o P5.00