Vel. Hil. Inrg. (2001). 17,2: 131·137

CiNSEL OLGUNLUK r;:AGINDA FARKLI CANLI AGIRLIGA SAHip BROYLER

PARENT GRUPLARI ARASINDAKi BiRLE$TiRMELERiN PERFORMANSA

ETKlsi : I.EBEVEYNLERiN PERFORMANSI'

Suleyman Oere@l M.AIiTeke~l

Effect of Matings Among Broiler Breeder Parent Groups of Different Body Weight on Broiler Performance :1 . Performance of broiler breeders

Summary: The purpose of this study is 10 determine the relationships between body weight and age of sexual ma­turity in broiler breeders and to determine the effects of housmg together male and female broiler parents with dif­ferent body weight at 22 weeks old age during production period on mortality. egg production, egg weight, hatchablity. fertility. As the research material, 778 Avian female and 116 Peterson male broiler breeders were used. Parent male and female chickens were separately divided into three base body weight groups called light. middle and heavy at 22 weeks old age. Separately three body weight subgroups which have almost Similar variance and average values were obtained from base body weight groups by using sensilive sampling method. Six male and 64 female broiler bre­eder parent chickens obtained from bodyweight subgroups were housed In 9 pens during production period. Egg pro­duclion percentage, egg weight, hatchability, fertility, age at sexual maturity of broiler breeder chicken groups were determined. Age at onset of lay of Hh (light male x light female) , Ha, Ho, Ah, Aa(Heavy male x heavy female). Ao, Oh, Oa and Oo(Middle male x middle female) broiter breeder female groups were determined as t 86, t79, 181, 186, t73. t81. 184, 176, and 180 days, respectively. There were no statistically significant differences among broiler bre· eder parent groups in respects of average production period egg production percentage, egg weight, fertility and hatc­hability. As a result, it can be said that there were need 10 investigate the effect of body weight trait 01 different mating groups at sexual maturity age in broiler breeders on the performance of their olfsprings.

Key words: Broiler breeder. Sexual maturity. Egg production, Body weight, fertility. hatchability

0zet: Bu ara~ l lrmanm amaCl, damlzt.k broylerferde canll aglrflk ile cinsel olgunluk ya~1 araslndaki il~kilerin ara~· l"llmasl, larkll cant. aglfhk gruplanndaki erkek ve di~Herin 22. haftadan ba~layarak verim dOnemi sonuna kadar bi­rarada bulundurulmaslnm, ebeveynlerin yumurta verimi, yumurta aglrflgl, kul~ka ran<hmanl, dOUGlGk Gzerine et­kilerinin belirlenmesi ve kar~lla~tlfllmasldlf. Ara~urma materyaJi olarak . 778 Avian di~i ve 116 Peterson erkek damlzllk broyler civciv kullamlml~tlf. Ebeveyn erkek ve d~iler cinsel olgunJuk ~gmda (22. hafta) hafif, orta aglf ve aglf olmak Gzere CM;:er temel canh aglrllk grubuna aynlml~lIr. Temel canh aglrllk gruplarmdan hassas 6mekleme metodu kullamlarak onalama ve varyanslan birbirine yakm G~er canh aglrflk altgruplan olu~turulmu~tur. Ebeveyn all gruplanmn her birinden 6'~r erkek ve 64'er difi 9 ayn odada verim donemi suresince birarada tutulmUl;llUr. Ebeveyn gruplarm yu­murta verimi , yumurta aglrllgl, kulU~ka randlmanl, dOlIGluk ve clnsel olgunluk ya~1 lespit edilmi~tir. Ebeveyn difi grup­lannm ilk yumurtlama ya~lannm, Hh(Halil erkek x Halil di~I), Ha, Ho. Ah. Aa(Aglr erkek x Aglf di~i) , Ao, Oh, Oa. ve Oo(Orta aglferkek x orta aglrdi~i) gruplannda slraslyla 186. 179. 181. 186. 173. 181. 184. 176, ve 180 gun oldugu be­lirlenmi~tir. Bu ar~tlrmada ebeveyn gruplan araslnda verim donemi ortalama yumurta verimi, yumurta aglrflgl. dOl­IGlGk ve kul~ka randlmanlan baklmlndan istalistiki Onemde farkhhklann bulunmadlgl beli rlenmi~lir. Son~ olarak cin­sel oIguntuk ~aglnda farkh can!! aglrflga sahip di~i ebeveynlerin birle~ti rilmeleriyle elde edilen gruplann performans degerleri arasmda farkhhk bulunmadlgl ancak yavrularmm periormansmln araftmlmasl gerektigl ortaya ~Ikml~tlr.

Anahtar kelimeler: Damlzhk broylerfer, Cinsel olgunluk, Yumuna verimi. Canh aglrhk, 001 venmi, Kul~ka randlmam

Girl,

Broyler ebevaynlerinde cinsel olgunluk do­nemindeki canll aglrllkla hem ebeveyn hem de ticari broyler pe rformans ozelilkieri arasmda gu~IO bir ili~­kinin varllgl s6z konusudur (Aksoy, 1995; Leeson ve Summers, 1982).

Ansah ve ark., (19BO); Lee ve Gulliver (1971)

Geh~ Tarihi: 22.02.2001 @: sdcre@sclc-uk.cdu.lr

ve Yu va ark. ( 1992b) Ebeveyn ve yavru canh aglr­hgl , McDaniel (1983) ise beden ag1rh91 i1e yumurta aglrh91 araslndaki iIi~kiler konusunda Cf811~ml~lard l r.

Fattori ve ark_ (1 991) clnse] olgunluk ~agmda

hafif, orta agl f ve aglr gruplardaki di~ilerin ortalama tavukfgun yumurta verimlerinin slraslyla 22-64 haf­talar arasmda %61.0. 63.3 ve 63.5; 64. hafta ve-

· Bu t;ah~m:a "broylcr cbcvcynlcrde farkh eanll a~lfllk gruplan arasmdakl birle~l i rmclcfln pcrformnns:a clkisl" ISHnJi doklOra le­£JIlin blr b610mildtir. I . Scl ~'uk Omversllcsi Velenner Faktiliesi. ZOOlekm An:abilim Dalt. KQNYA

DERE. TEKE~

rimlerinin ise %63.4, 58.7 ve 54.3 olduQunu ve yu· murta verimleri baklmlndan gruplar arasl istatistiki larld,hgln olmadlglnl bildirmi~lerdir. Lilburn ve Myers·Miller (1990) ile Anonim (1993) beden aglr­IIQI ve yumurta verimi uzerinde <:ah~ml~lardlr.

Ellan ve Soller (1994) broyler di~i ebe­veynlerde ilk yumurtlama ya~1n1n ham, aglr gruplar ve bunlann melezlerinde slraslyla 208.7. 190.6 ve 216. gOn oldugunu bildirmi~lerdir. Robinson ve ark. (1993) , Lee ve Gulliver (1971), Anonim (1993), Yu ve ark. (1992b) lie Fattori ve ark. (1 991) beden aglrllgl ile cinsel olgunluk ya~l, dOl veriml ve kulu~ka randlmam araSlndaki iIi~kiler Ozerinde <:a11~ml~lardlr .

Su <:ah~mada amay broyler ebeveynJerinin cinsel olgunluk <:agl (22. hafta) canh aglrllglna gOre. 0<: larkh aglrllk grubuna aynlmasl ve gruplar arasl birle~tirmelerin yapllmasl ile bu gruplardan elde editen verim periormanslarlnln kar­~Ita~!lntmasldlr. Damlzllk broylerlerde canh aglrllk ile cinsel olgunluk ya~1 araslndaki ili~kilerin ara~­

Mlmasl . lari<h canh aglthk gruplarlndaki horozlarla tavuklarm 23. haftadan ba~tayarak verim dOnemi son una kadar birlikte bulundurulmaslnln yumurta verimi. kulu<:ka randlmam. kulu<:kahk yumurtalarda dollOIOk Ozerine etkilerinin belirlenmesi va kar­~lla~tl(llmaS I sonucu elde edilecek bilgilerla broyler ebeveyn yeti~tiriciliginde en uygun ana ve ba­balann s~imini kolayla~tlrmak ve ebeveyn sO­rOlerden elde edilecek verimlerin de en yuksek se­viyeye <:Ikanlmaslnl saQlamaktlr.

Materyal ve Metol

Ara~tlrma. Selyuk Oniversitesi Veleriner Fa­kOltesi Deneme Uygulama ve Ara~llrma <;iltliginde herbiri 3.65 x 4.05 m 61yOIerinde olan pencereli (70x120 cm) odalar kullamlarak yurOtOlmO~tOr.

Hayvan materyalini 116 Peterson genotipli erkek dvciv ve 778 Avian genotipli di~ i broyler ebeveyn civciv olu~turmu~lur. Ebeveynler 78 haftahk ya~ta kesime sevkedilmi~tir. Ara~llfmanln yem ma­teryalini. besin madde miktarlan Table 1 'de bil­dirilen yemler olu~turmu~tur.

Ebeveynler ilk kez 6. haftada bireysel olarak tartllarak plastik kanal numaralan lakltml~. bundan sonra 22. haflahk ya~a kadar tartlmlar her halta lek­rarlanml~tlr. Hayvanlar dnsel olgunluk <:aQlna ula~­

tlglnda (22. Hafta) herblr cinsiyet iyin ayn ayn olmak Ozere canh aQlrhklanna gOre halil, orta ag" ve aglr olmak Ozere 0<: temel aglfhk grubuna b6lunmu~tOr. SOylece erkeklerde 3, di~ilerde 3 olmak Ozere top­lam 6 farkh temel canh aglrllk grubu olu~lururmu~tur. Temel aglrllk gruplarma aylrma i~lemi ~u ~ekilde ya­pllml~hr. Ferdi tartlm sonuylanndan elde editen cin­sel olgunluk <:aQI canh aglrhklanna g6re 22. haflada saQ kalan 666 di~i ve 78 erkeQin ayn ayn kO<:Okten bOyOge dogru canll aglrllk Slralamalan yapllml~; her all grupta 64'ar adel di~i blfakabilmek amaclyla hafif gruptan (di~ilerdekl canh aglthk slralamaslnda en hafif aQlrllk deQerinden orta aglra dogru se· <:imle) ve aQIt gruptan (di~ilerdekj canh aQlrhk 51' ralamaslnda en bOyOk canh aglrllklan orta aQlta do{lru se<:imle) slrayla 1 92'~er di~i s~ilmi~, orta grubun Os! ve alt sltalanndan toplam 90 di~i atllarak (Osllen 46, aillan 44 hayvan) orta grupta da 192 hayvan blrakllm l ~tl(. 86ylece gruplararasl lari< be­lirginle~tirilmi~tir. Er1<eklerde de her alt grupla 6 hay­van blrakabilmek amaclyla her temel a{Jlrtlk gru· buna 18 horoz dO~ecek ~ekilde di~ilerdekine

benzer bir gruplandlrma yapllarak, sonu<:ta 24 horoz deneme dl~1 blfakllml~tlf (Osnen 13, alUan 11 hayvan). Ebeveyn erkek ve di~ilerde olu~lurulan

ham. orta va aglr temel aglthk gruplannm her bi­rin<ten. hassas ornekleme metodu kullanllarak (Inal, 1995) ortalamalan ve varyanslan birbirine yakln 3'er tane alt grup olu~turulmu~tur. SOylece er­keklerde 6'~r ve di~i lerde 64' er hayvandan olu~n ay" ayn 3 ham, 3 orta (kontrol), 3 a{J1r grubu olmak Ozere toplam 18 canl! aglrllk grubu (9 eri<ek + 9 di~ i)

elde edilmi~tir.

Daneme dOzeni 3 farkh aglftlk grubuna ay­(Ilml~ olan erkeklerin herbir grubunun Vine 3 larkh canh aglrllk grubundaki di~ilerte bi rle~ti(llmesiyle

olu~turuJmu~tur. Deneme dOzeninin verildigi Tablo 2' de g6rOidOgO ~ekilde broyler erkek ebeveyn ve di~ileri 23. haftadan verim dOnemi son una kadar

T ablo 1. Ebeveynler iQln lar1dl dOnemlerde kullanllan yemlerdeki bazl besin madde miktarlan.'

Besin Maddeleri Civciv Balilanglt;: PiliQ Gelilitirme Damlzllk Oncesi Damlzllk

Ham protein.% 18-19 15·16 17-18 15.5·16.5 Metabolik enerji. (kcallkg) 2750·2915 2695-2915 2750·2915 2750-2915 KSlsryum. % 1-1. 1 0.9-1 .1 1.5·1.75 3·3.30 Foslor,% 0.65·0.75 0.6-0.7 0.65-0.75 0.65-0.75

' : Besin madde miklarlan fabrika elikellerinden ahnmllillr. Ayncs Ham prolein. kalsiyum ve tostor oranlan S. O. Vet. Fak. Hayvan 8esleme ve 8eslenme HaslaJlklan Anabil im Dallnda analiz edilmilitir.

132

Cinsel olgunluk ~aglllda farkh canh ~1J;lrhga sahip brnylcr ...

gevre ~artlan benzer olan 9 farkll odada bir arada tutulmu~tur

Tablo 2. Ara~lIrma deneme duzeni

Oda No Erkek Di~i Ebeveyn gruplan

Hafil Hafil Hh 2 Halif ana Ho 3 Hafif Aglr Ha 4 ana Ham Oh S ana ana 00 6 ana A{jIr Oa 7 Aglr Halil Ah S Aglr ana Ao 9 Aglr Aglr Aa

H: Hafil erkek O:Ol1a erkek A: Aglr erkek h: Halll dl~1 o:Orta di~ a:A~jIr di~i

Pencereli ve alUlkll odalardan 8'ine brayler da­mtzilQI olan 778 di§i GiVCN ve 2'sine de vine da­mlzllk olan 116 erkek civciv tesadOfi olarak va e~it saYllarda yerle~lirilmi~ ve baklm ugulamasl reh­berdekine uygun ger«ekle~tirilmj~lir(Anonim, 1993), Hayvanlar 22. haftada deneme dOzenine uygun olarak gruplandlnlml~ ve deneme sOresince aynl kombinasyonlar birarada lululmu~tur.

Damlzllk erkek ve di~iler 0-22 hallattk ya~lar arasmda ayn yeli~lirilmi~lir. Ilk 0« hafta cNciv yemi ve su ad libitum olarak verilmi~tir. 3-22. haflalar arasmda ilgili genotipin bro~urUnda (Anonim, 1993) lavsiye edildiQi ~ekilde gunhik klslUI yemleme uy­gulanml~, 23. haftadan ba~laylp verim donemi so­nuna kadar erkek ve di~iler birarada tulularak gOn-10k klSlll1 yemleme uygulamasma devam edilmi~tir. Ebeveynlerde 3. haftadan ba~layarak verim dO­nemi sonuna kadar sabah 1.5 saat, 6Qleden sonra 1.5 saat olmak Ozere gOnde 3 saat su verilerek su klsltlamasl yapllml~tlr.

Vumurta verimleri gOnlOk ola rak kaydedilmi~tir. Vumurtaya giri~ doneminde gruplarm ilk yu­murUama ya~lan (%5 verimde) lesbit edilmi~tir. Gruplarm yumurta verim yOzdeleri (hen/day) 7-11 ayhk ya~lar araslnda ayllk olarak hesaplanml~tlr. Gruplann herbirinden l 'er viyol yumurta 28-48 hal­talar arastnda haftaltk olarak tartllml~llr. Ebe­veynlerin canll aQ'lrllk lartlmlan haftallk olarak % 20 omekle ve ayllk lamamlnm lartllmasl ~ekJinde sa­bahleyin yemlemeden hemen once yapllml~llr. Yu­murtalann topianmasl i~lemj sabah ve oQ'leden sonra olmak Ozere gOnde iki kez yapllml~tlr. Ayn gruplardan 10 gOn sOreyle kOmesten toplanan yu-

133

murtalar normal oda slcakllgl ve nemine sahip olan kulU«kahanede biriktirildikten sonra herblr gruplan lemiz ve kulu9kallk yumurta ozelliQi gosleren 300'er ada! yumurta kulu9ka maklnasmda kulU<;:kaya alm­ml~tlr. KullJ((ka makinasmda kuru ve Istak ter­mometre degerleri 18 gOnlOk geli~me doneminde; straslyta 100.4 va 86 F iken inkGbasyonun 19-21 . gOnleri araslnda; slraslyla 98.6 ve 95 F seviyesinde sabit tututmu~tur (Altmel, 1995). Gruplardan «Ikan civcivler saYlllp kaydeditdikten soma herbir grupta civciv «Ikmayan yumurtalar aynltp sayllml~ ve dot­tOIOgOn tesbiti amaclyla lek lek klrllml~ltr. Klnlan yu­murtatardan yavru kesesi ve embriyo rasllananlar daltO, rastlanmayanlar d61s0z olarak tesbil editip kaydedilmi~lir (TGrkoglu ve Hbol, 1995). Kulu«ka uygulamalan ile ebeveynlerden civciv elde edil­mesi. di~iter 28 haftaltk ya~ta Iken ba~laYlp, 2'~er hafta araltkta 46. haftaltk ya~a kadar ve 66. haftallk ya~ta otmak Ozere toptam 11 kez ger­«ekle~tiritmi~tir.Ay1lk yumurta verimi, d61t0lUk ve ku ­IUyka randlmant deQerteri hesaplanml~ttr($enkoylO ,

199 1).

22. hafta canlt agtrllklanna gore s€«ilen erkek ve di~i brayler ebeveyn gruplanntn canlt aglrllk or­tatamalan arasmdaki farklthklann belirlenmesi Fis­her'in F testi ite grup ortatamatarmm birbirleri ara­stndaki far1<ltltgtn onemi Duncan'ln Multipte Range tesli ile incetenmi~ ve farkltltklann belirtilmesi ama­clyla gruplar harflendiritmi~tir (lnal, 1995). Ebeveyn gruptannda yumurta verimi yOzdeteri, yumurta aQtr­Itgl. doltOIOk, kullJ((ka randlmant ve canh aglrhk ba­k.mtndan gruptar arasl farkhltklann 6neminin be­tirtenmesinde 3x3 multifaktoriyel variyans analizi (ebeveynlere gore 3 erkek aQlrltk grubu x 3 di~i aQtr­Itk grubu); ozelti kler baklmmdan gruplar arasmdaki farkhtlktann belirtenmesinde Duncan'ln Multiple Range testi. ebeveyne gore erkek ve di~i agtrhk gruptan arasmdaki farkltltklann onem kontrolu ama­clyla ise Least Significant Difference lesti uy­gulanml~ltr . VOzde ile ilade edilen 6zelliklere ait ve­riler istatisliki analiza sokulmadan Once trans forme edilmi~tir (Sleet ve Torrie, 1960).

Bulgular

Brayler ebeveyn ara~ttrma gruplannda 22. hafta canlt aQlrltk ortatamatan Tabto 3'de veritmi~tir.

Tablo 4'de ebeveyn gruplannm ayltk yumurta verimteri (henlday,%) verilmi~lir. Broyler ebe­veynterde yumurta verim yOzdeteri baklmmdan he­riki cinsiyelin canh aglrhk faktorleri araslndaki et­kite~ i mter, 7 ve 9 ayhk ya~larda onemti ylkmazken, 8, 10 va 11 ayltk ya~larda istatistiki otarak onemli butunmu~tur (P<0.01).

DERE. TEKES

Tablo 3. S~lIen di,1 ebeveyn ve erkek gruplannm 22.hatta canh aglnlk Or1alamalan . 9

Gruplar

H1

H2

H3 01

02 03

A1 A2

A3 F

H; Hallf

64

64

64 64

64 64 64 64 64

0 : Dna

Dl!iiler

, ± S,

1976.00 ± 19.69 c 1975.00 ± 19.01 C

1973.91 ± 19.55 c 2332.66 ± .8.85 b

2334.06 ± 9.24 b 2332.19 ± 9.14b

2691.02 ± 18.55 a 2688.52 ± 22.25 a

2688.12 ±20. 17a

A: AQlr

6

6

6 6

6

6 6

6

6

El1telOer

, 2215.83 ± 112.43 c

2218.33±96.19c

2219.17t58.75c 3029.17±45.41 b

3030.83 t 44.26 b

3030.83 t 52.63 b

3739.17 ± 34.97 a 3742.50 ± 52.83 a 3741 .67 :t35.37 a

a.b.c;Aynl sutunda fal1th han ta'iyan grup ortalamalan arasmdaki lark OOemhdJr. " :P<.Ol

Tablo 4 Ebeveyn tavuklann ayhk yumurta varimleri (%. herVday).

7 • Gruplaf n x • S, nx±Sx

HI>

Ho

31 1164:1:265b 3166.69:1:1 .54b

31 21.88±3.78ab 31 68.21:i: 1.37b

Y8f(ay)

• 10

nx±Sx nx±Sx

28 76.30 ± 1.38 31 74.31 :1: 1.06& 28 67.97± 1.44 31 6O.89 :1: 0 .9Od

Ha 31 25.71':1: 3 893 31 68 36:1: I 56b 28 66.49 ± 1.67 31 70.99 ± 1.28ab

on 31 11.29 ±2.350 3 1 6O.48 ±2.12c 28 69.21 ± 1.40 31 66.94± l.02e

00 31 2O.26±3658b 31 73.03±1 .368 2872.06±1 .33 31 70.24±0.75 be

11

n x ± Sx

30 66.78:t. 1.24ab

30 5737 .t 1.48bc

30 69.93 :t. 0.958

30 61.22 :1: 1 15abc

30 63.53%1 .1Iab

GENEL

nx±Sx

5 59. 14:t 12.03

5 55.28:t 8 51

5 6O.30:t 8.68

5 5383:1:10.76

5 59.85.:1:10.03

Oa 31 27.02±4.14a 31 69.51±1.558b 2861.5511 .80 31 61.96±1 .9Id 30 61 .33:tl .27abc 5 56.27:t7.47

Ah 31 13. 15 ±2.90b 31 62.36±I .35e 2871 .25±1 .16 31 71.39:1: 1.11 8b

Ao 31 1815±3.32ab 31 69.11 :1:1.338b 2868.99±1.41 31 6O .55±I.I~d

Aa 31 28.38±3.948 31 69. 14 ±I . l0ab 2857.43 :1:1.46 31 61 .80±0.90d

E·HAFIF 93 19.74 :1:2.08 93 67.77 ± 0.86 84 70.26 ± 0.98 93 68.73 ± 0.86a

E·ORTA 93 19.52±2.09 9367.67:t1.12 8467.61':1:1 .00 9366.38±0.83b

E·A(;, IR 93 19.89:1:2.06 9366.87±0.79 8465.89±1 .02 93 64 .58±0.78b

O-HAFiF 93 12.03±1 .5 1 e 9363.17 .:1: 1.0 Ib 84 72.25±0.S2a 9370.88 :1:0.688

O-ORTA 93 20.10:1: 2.05 b 93 70.13 ± 0.808 84 69.68 ± O.82a 93 63.89:1:0.71 b

O-A(;,IR 93 27.03:1:2.28a 93 69.oo.t 0.81 a 84 61.82: 1.03b 93 64.92±0.93b

GENEL 2791972.t 1.19

VK KO

AlTGR. .ARASI 104892"

ERKEK 12.81 •

O l~ f 405878 .,

INTERAKSiVQN 62.13,

HATA 278.61

27967.44.t 0.54

<0 170.58 ••

10.96 483.32 ••

94 0 1

26.47

25267.92 ± 0.59 279 66.56.t 0.49

<0 498.08

203.29

1077.28

355.88

271.66

<0 335.10 ..

156.85 ..

503 .• 8 ..

340.04 ..

1722

30 64.24:1: 1.31 ab

30 SJ.69 :1: 1.30e

30 54.71 ± 1.41 e

90 64 .69% 0.9 1a

90 62.06 ± 0.68b

90 57.5S.t0.92e

90 64.08±0.75

90 58.23::1: 0.86

90 61 .99 .t 0.96

270 61 .43 % 0.52

<0 328.34 ..

430.17 ,.

183.66 34976 ••

92.76

H:Hafil eri<ak O:Orta Itfkak A:AOlf erkek h;Hafil d~ o:Orta d~ a.AOlf dl~

E; Erkek 0 : Of$! VK: Varyasyon kaynaOI KO: Karalef ortal3ma$1 GR: gruplar

5 56.48 ± 10.98

5 54.10::1:9.44

5 54 .29.t6.92

15 56.61 ±2.91

15 54.96 %4.96

15 58.24.t 5.32

15 56.65%5.13

15 56.95:t4.18

15 56,48 % 6.05

45 56.41 :t 5.06

<0 32.38

40,42

1.32

43.89

457.84

All gruplar. dip gruplafl va erkak gruplafl ~ariSinde aym sOtunda farkh hart ~yan gruplann ortalamalarl afaslndaki falxhhklaf Onemlidir.

' :Onamli (P<O.05) " :Onemli (P<O.OI) .: Onamli deOil (P> 0.05).

134

Cinsel ol~unluk ~aglllda rari. h canl! aglrhga sa hip broyler ...

Tablo 5. Ebeveyn gruplarmm verim d6nemi d611uluk ve kulu~ka randlmanl degerleri(%) . ile ilk yumurtlama ya~lari (gun) ve 28-48 haftallk ya~lar arasl yumurta a{Jlrtlklan(g)

0611010k KulU\tka randlmam ilk yumurtlama yumurta ya~1 aglrtlgl

Gruplar n , ± $, n , ± $, n , ± $,

Hh 11 75.77 ± 4.80 11 52.75 ± 6.34 186.0 21 61 .86 ± 0.87

Ho 11 76.50 ± 3.82 11 50.14 ± 5.34 181.0 21 61.80 ± 0.55

H. 11 76.41 ± 3.69 11 48.96 ± 6.32 179.0 21 62.12 ± 0.55

Oh 11 77.09 ± 3.01 11 50.62 ± 5.63 184.0 21 60.61 ± 0.77

00 11 81 .98 ± 2.18 11 59.09 ± 4.95 180.0 21 61.68 ± 0.63

0. 11 80.16 :t 2.21 11 54.01 ± 4.72 176.0 21 62.26 ± 0.53

Ah 11 81.03 ± 2.10 11 53.72 ± 5.56 186.0 ., 62.12 ± 0.61

Ao 11 79.75 ± 3.12 11 53.98 ± 5.25 181.0 21 61.23 ± 0.64 A. 11 75.62 ± 3.28 11 51.38 1 4.36 173.0 21 62.25 1 0.36

E-HAFiF 33 76.23 ± 2.31 33 50.62 ± 3.38 182.0 63 61.93 ± 0.38

E-ORTA 33 79.74 1. 1.44 33 54.57 ± 2.92 180.0 63 61.52 ± 0.38

E·AGIA 33 78.80 ± 1.66 33 53.03 ± 2.85 180.0 63 61.87 ± 0.32

O-HAFiF 33 77.96 ± 1.99 33 52.36 ± 3.28 185.3 63 61.53 ± 0.44

O-ORTA 33 79.41 ± 1.79 33 54.40 ± 2.97 180.6 63 61.57 ± 0.35 O-AGIA 33 77.40 ± 1.78 33 51 .45 ± 2.93 176.0 63 62.21 ± 0.28

GENEl 99 78.26 ± 1.06 99 52.74 ± 1.76 180.6 189 61.77 ± 0.21

VK KO KO KO

Al T GA.AAASI 26.70 36.02 6.30 ERKEK 40.95 48.02 3.13

DI"I 19.03 29. 16 9.31 INTERAKSIYON 23.41 33.46 6.28 HATA 50B.03 115.49 8.25

E: Erkek 0: Oi~i VK: Varyasyon kaynagl KO: Kareler onaiamasl GA: gruplar

.: Onemli degil (P> 0.05).

Ebeveyn gruplannm verim dOnemi dOIiOIOk ve kulU(;:ka randlmam deQer1eri, ile ilk yumurtlama ya~lan ve 28-46 haltahk ya~lar arasl yumurta aQl r­Ilkian. Tablo S'de verilmi~tir.

Tartl~ma ve Sonu~ Er1<ek ve di~i ebeveynlerin 0-22. hallalar ara­

sinda bildirilen standart eanh a!;Wllk deQeneriyle bu ara~lmnada elde edilen de~er1er araslrtda bir pa­ralelliQin oldu{Ju sOylenebilir(Anonim, 1995). Bu ~­h~mada 20. hafta eanh a~1r11k baklmlndan er1<ek ebeveynlerin di~i lerden 728.44 9 a~lr olduklan !espil edilmi~tir. Bu ara~t l rmada hafif, orta a~1r ve a{w di~j gruplann aglrllklannlrt Lee va Gulliver (1971)'in bul­gulanndan dO~Ok olmaslrtm sebebinin larkh dO­zeyde yemleme tie genolipik lar1<h llklardan neri gel­digi dO~OnOlmektedir. Di~i ebeveynlerden elde edilen 2334.41 9 22. hafta eanh a~lrllk de~erinin Eitan ve Soller (1991). Lee ve Gulliver (1971),

135

McDaniel (1983) ile Leeson ve Summers' In (1982) bildirdikleri eanh a~lrllk de~erlerinden dO~Ok, Soller ve ark.(1985) ile Avian (Anonim, 1993) ve Cobb (Anonim, 1995) lirmalan taralindan bildirilenlerle ben­zer, Abbake, ve Robbins (1994), Anthony ve ark. (1989) ile Willson ve ark.'nlrt (1983) bildirdigi canh a~l rllk degerlerinden yuksek oldugu gorCIlmekle, fark­Ilhklann ise bOyOk ebeveynler dOzeyinde canh aglrllk y6nOnden yapllan seleksiyon ile ebeveynlerdeki ge­nOlip fa r1<hllklar, far1<11 duzeyde va ~ekilde yem ve yemleme uygulamalan Ue yevresel far1<lIl1klardan ileri geldigi dO~Onulmekledir.

Bu ara~Urmada cinsel olgunluk d6neminde farkh canll agl rh~a sahip olan di~i ebeveyn canh aglrll k gru~ ~arl araslrtda verim donemi yumuna ve­rimleri baktmlrtdan onemli derecede lar1<lIllglrt 01-madlgl tespit edilmi~tir. Bu sonuy diger bazl ara~­Imnacllar laraflndan bildirilenlere benzerlik

DERE. TEK~

g6slermektedir. (Fallori ve ark. 1991: Lee ve Gul· liver. 1971.: Lewis. 1993). Ancak. Willson ve Harms (1986) yapllklan yall~mada cinset otguntuk d6nemlnde orta agM di~i grubun ham ve orta aglrllk gruplanndan 6nemli derecede fazla yumurta ver­dikterini (Pc:O.01) ham ve orta aglr di~i gruplan ara­smda yumurta verimi baklmlndan farklltlgln bu­tunmadlglnl bildirmi~lerdir. Di~j aglr1lk gruplannln verim d6nemindeki yumurta verimi ortalamalan; Lee ve Gulliver (1971), Lewis (1993) ve Fattori ve ark. (1991) nln bildirdigi degerlerle paralellik ar­zederken: saylsal olarak Lee ve Gulliver (1971) ve Lewis (1993)'in verilerinden yOksek. Faltori ve ark. (1991), nln degerlerinden dO~Ok oldugu tespil edllml~lir. Clnset olguntuk c;:aglnda bazl ara~tlrlcllar (Robinson ve ark .• 1993: Yu ve ark., 1992) hafif di~i gruplannln. Lilburn ve Myers -Miller (1990) ise aglr di~i gruplanmn ortalama verim d6nemi yu­murta verimlerinin daha yuksek (p<0.01) oldugunu blldlrmesine ragmen bu ara~tlrmada aglrllk gruplan araSlnda larkhllgln olmadlgl tespit editmi~tir. Yu­murta aglrllgl baklmlndan ebeveyn gruplan ara­slnda. di~i aglrllk gruplan araslnda ve erkek aglrhk gruplan araslnda istatistiki a~ldan onemli lark­IIhklann gozlenmemesi diger bir~ok ara~tmnaclmn bulgulanyJa benzerlik gostermektedir (Fattori ve ark .. 1991: Lee ve Gulliver, 1971: Leeson ve Sum· mers. 1982: Lewis, 1993: Litburn ve Myers-Miller, 1990; Yu ve ark .. 1992b).

Verim donemi d61t0tOk ve kulu~ka ran­dlmanlan baklmlndan ebeveyn gruplan araslnda, erkek aglrllk gruplan araslnda ve di~i aglr1lk grup­Ian araslnda istalistiki olarak 6nemli farkllhklar bu­tunmadlgl belirlenmi~lir. Su ara~tlfmada ebeveyn gruplannda %78.26 olarak bulunan d6110lOk de· geri Wilson ve ark. (1983)' OIn bildirdigi %69.4-81.3 degerlerine uygunluk gOslenrken. O'Sullivan ve ark. (1991)'nln bildirdigi %93-95 degerlerinden du~Ok bulunmu~tur. Su ara~llrmada elde editen, dl~i aglrllk gruplan arasinda verim dOnemi dOIlOIOk ortalamalan baklmlndan Onemli farkllllgin bu­lunmadlgl sonucu. bazl ara~tlrmacllann (Fasenko ve ark .. 1992; Fattori ve ark .. 1993: Lee ve Gulliver 1971) bulgulanna benzerlik g6slerirken, Yu ve ark. (1992b) hafil aglrllk grubundan olan di~ilerin. aglr ve orta aglr gruplannkinden daha bOyOk (P<O.Ol) dollOIOk degerlerine sahip oldugunu bildirmi~lerdir. Yu ve ark. (1992b) 'nln minimum cinsel olgunluk canh aglr1lglO1 yOksek lulmalarlnln ve ara~tlrma maleryalleri araslnda genolipik farkllilklarin bu­lunmaslnln farkllllgln ~Ikmaslnda Onemli elken ala· bilecegi dO~OnulmO~tOr.

Bu ara~llrmada %52.4 olarak lespil edilen kulu~ka randlmanl de{jerinin. bazi ara~lIrmacllann

136

(Benoff ve Renden, 1980; Fattori ve ark.,1991; Fal­lori ve ark.,1993: Lee ve Gulliver 1971: O'Sullivan ve ark .• 1991: 1?enk6ylu, 1991; Wilson ve ark., 1983; Yu ve ark. , 1992b) bildirmi~ oldugu %65 ile %89.3 araslOda degi~en degerterden dO~Ok oldugu tespil edilmi~lir. Di~j aglrltk gruplan araslOda venm doneml kulu.;:ka randimam ortalamasl baklmmdan farkltllgm bulunmadlgl sonucu bazl ara~lIfmacllarin (Fasenko ve ark.,1992: Fallori ve ark.,1993; Lee ve Gulliver. 1971) butgulanyla benzerlik gosterirken. Yu ve ark. (1992b) hafif aglrllk grubundan alan di· ~ilerin aglr ve orta aglt gruptan nkinden daha bOyuk (p<0.01) kulu.;:ka randlmanl degerine sahlp 01· dugunu bildirmi~lerdir. Yu ve ark. (1992b) nln bul­gulafinlO larkll ylkmaSlmn sebeplennin. genollpik farkllilklar ve minimum cinsel olgunluk canll ag lr­IIglOlO yOksek tululmaslOlO olabilecegi du­~OnulmO~IOr .

Ortalama ilk yumurtlama ya~l baklmlOdan bu ara~tlrmada lespil edilen 180.6 gOn degerinin. Kalz (1969)'10 bulgusuyla benzer, Eltan ve Soller (1994) ile Robinson ve ark. (1993)' nlO butgulanndan dO~Ok Anthony ve ark (1991) , Abbaker ve Robbins (1994). Leeson ve Summers (1982), 10 bitdlrdi~1 ve Avian genollpi i~in bildirilen Anonlm(1993) de­gerlerden yOksek oldugu beHrlenmi~tlr. Robinson ve ark. (1993) yaptlklan ~all~mada cinset olgunluk d6neminde hafil, orta aglt ve aglr di~i gruplarlOlO ilk yumurtlama ya~lannlO slraslyla 199.3, 186.1 va 183.7 gOn oldugunu bildirmi~lerdir. Su ara~tlrmada elde edilen degerlerin genelde dO~Ok olmakla bir­lil<le Robinson ve ark. (1993)'mn bildirdigi de­ger1erte paralellik goslerdigi soylenebilir. Soller ve ark. (1985) ~ah~malannda cinsel olgunluk do­neminde aglr ve arta aglrllktaki di~1 gruplannlO aynl zamanda yumurtaya girdiklerini bildirmeslOe rag ­men bu ara~tlrmada aglr di~i gruplan, orta aglr gruplan ortalama 4.6 gOn erken yumurtaya gir­mi~lerdir. Su ara~llrmada elde editen aglr di~i gru­bunun haliflerden ortatama 9.3 gOn erken yu­murtaya girdikleri sonucu Eilan ve Soller (1994) in bulgulanyla benzerlik gostermekledir. Ilk yu­murtlama ya~1 baklmlndan ara~tlrmatar arasinda gozlenen farkllhklann, bazl ara~llrmacllann da (Fal· tori ve ark .. 1993; LeWIS. 1993; Lee ve Gulliver 1971 : Robinson ve ark., 1993; Soller ve ark .. 1985; Yu ve ark., 1992) bildirdigi gibi, ebeveynlenn ge­notip, baklm ve beslemesi, canll aglrllk farkllilkiafi. erken yada 9SC 1~lk uyanml gibi farkll l~lk prog­ramlannlO uygulanmasl gibi fal<l6rlerden kay­naklanabilece{ji du~OnOtmektedir.

Su ara~llrmada, broyler ebeveyn sOrOde ye­li~tirme d6neminde meydana gelen Oniformile lark­II11g1 ve SSCim kullamlarak olu~turulan ve clnsel 01-

Cinsel olgunluk ~agmda farkh Cllnll aglrhga sahip broyler ...

gunluk ya{;jmda (22. halla) larkh canll aj;whk de· gerlenne sahip alan gruplar arasmda, verim dO­nemi ortalama yumurta verimleri, yumurta aglrll91, d6110lOk ve kuluyka randlmanlan baklmmdan is­tatisHki olarak onemli farkllilkiann olmadlgl soy­lenebilir. Ancak cinsel olgunluk yagl canh a9lr­IIklarma gore agl( alan di~ilerin ortalama ilk yumurtlama ya~larmm, ham ve orta aglr grup­lardan slraslyla 9.3 ve 4.6 gun kuyuk oldugunu soylemek mumkOndOr.

Kaynaklar Abbaker, A.I., Robbins, K.R. (1994). light and feed mao nagement of broiler breeder reared under shOf1 versus na­tural day length. Poult'Y Sci., 73, 603-609.

Aksoy. FT. (1995). Tavu~ulukla dalmzlrklann eIde edil~ ve baluml ile ilgii yeni geI~r . VI. Hayvanclhk ve Beslerme Sempozyumu. 23-25 Ekim, Konya.

Altlnel, A. (1995). Bloy1er uretiminin tema! ilkeleri ve va­riml~9n degerlendirilmesi. VI. Hayvanclbk ve Beslenme Sempozyumu, 23·25 Ekm, Konya.

Anonun(I993). Parent Bleeder Management Guide . Avian FalTllS Intemationalltd, U.S.A.

Anonim(I995). Cobb 500 damlzhk baklm rehberi.The Cobb Breeding Company, United Kingdom.

Ansah. GA, Buckland, R.B., Crober, D.C., Sefton. AE. (1980). Artificial insemination of indMdualty caged broiler breeder. II: The relationships of juvenile male traits with slb­sequent reproductive traits. Poultry Sci.,59, 1912·1917.

Anthony, N.B., Ounninglon, EA. Siegel, P.B. (1989). Egg productlOfl and egg corJ1X>Sition of parental ~nes and Fl and F2 crosses of White Rock chickens selected for 56 day body we9'l1. Poultry Sci., 68, 27-36. Anthony, N.B .. Emmerson, D.A. , Neslor, K.E .. Bacon, W.E., Siegel, P.B., Dunnington, E.A. (1991). Comparison of growth curves of weight selected jX>pUIations of turkeys, qua~ , and chickens. Poultry Sci., 70, 13-19.

Bencff. F.H., Rendefl, J.A. (1980). Broiler breeder egg shape 2. Hatchability of pole distinguishable and pole in­distingUIShable eggs. Poultry Sci.,59. 1682·1685.

Eitan. Y., Soler, M. (1991). Two way selection for threshold body weight at first egg in broiler strain females. 2. Effect of &.Wemental light on weight and age at first egg. PoultIy Sci., 70, 2017-2022.

Ertan. Y., Soller, M. (1994). Selection for high and low thres· hold body weight at first egg in broiler strain females. 4. Pho­topenodic drive in the selection lines and in commercial la­yers and broiler breeders. Poultry Sci .. 73. 769-780.

Fasenko. G.M .. Hardin, RT., Robinson, F.E. (1992). Re· lallonship 01 hen age and egg sequence position with fertility , hatchability, VIability. and preilClbation embryonic de­velopment in broiler breeders. Poultry Sci., 71. 1374-1383.

Fauon. T.R., Wilson, H.R.. HalTllS, RH, Miles, A.D. (1991). Response of broiler breeder females to feed restriction below recommended levels. 1. Grov.th and repmductive perfoonance. Poultry Sci., 70, 26-36.

Fauori, T.R .. Wilson, H.R., Hanns, R.H., Mather, F.B., Miles,

137

R.D .. Butcher, G.D. (1993). Response of broiler breeder fe­males to feed restriction below recommended levels. 3. Cha­racterising the onset of sexual maturity . Poultry SCI .. 72, 2044-2051 .

Ina!. $. (1995). Biyometri Ders Notlan. S.O.vet. FakOltesi Ya­Ylnlan, Kenya Katz, Z. (1969). A new approach for selecting breeder males. Poultry Digest, August. 39&399.

lee, P.J.w., Guln.er, Al. (1971). Restricted feeding of broiler breeder pullets during the rearing period and its effect on pro­ducti\lity and breding. British Poultry Sci .. 12, 499-510.

leeson, S., Summers. J.D. (1982). Consequence of inc­reased feed allowance for growing broiler breeder pullets as a means of stimulating early maturity. Poultry Sci., 62. 6-11 .

lewis, KC. (1993). Breier breeder females: maximize the productivity. Poultry Digest, February, 22-30.

lilburn, M.S., Myers·Mlller, D.J. (1990). Effect of body weight. feed allowance and dietary protein intake during the preb­reeder period on earty reproductive performance of broier breeder hens. Poultry Sci .. 69, 1118-1125.

McDaniel. G.R. (1983). The effect of vanous preproduction feeding regimes on performance of broiler breeder females. PouilrySci., 62,I603·1607.

O'SuBivan, N.P., Dunnington. E.A.. Siegel, P.B. (1991). Re­lationship among age of dam, egg components, eoi>ryo ~ transfer, and hatchability of broiler breeder eggs. Poultry Sci .. 70,2180-2185.

Robinson, F.E., Wilson. J.l., Yu, M.V., Fasenko. G.M .. Har· din. R.T. (1993). The relationship between body weigl and reproductive efficiency in meat type chickens. Poultry Sci.. 72, 912·922.

Soler, M., Brody, T .• Eitan, Y., Agursky, T. (1985). Growth and the onset 01 sexual maturity in chickens. Poultry Sci ., 64. 69().698.

Steel, R.G.D., Terrie, J.H. (1960). P~s and ProcedUres of Statistics. McGraw-Hili Company, Newyork.

$enk6ylO, N.(1991). Modem Tavuk Uretuni. Onaran Matbasl. Tekirdag.

TOrkoglu, M .. Elibol, 0.(1995). Kuh.Jt;ka problemleri ve t;Qzum yoIan. VI. Hayvanclhk va Beslenme 5empozylrnu. 23-25 Ekim, Konya.

Ulker, M., Ylk:lmm, Z. (1991). Damlzhk horoz va tavuldann ba· klml • beslervnesi ile yOnlendirilmeleri. 9ift1ik Dergisi , 94. 34· 43.

Wilson, H.R., Harms. R.H. (1986). Perlonnance of broilerlxe­eder as affecloo body weight during the breeding season . Poultry Sci., 65, 1052-1057.

Wilson, H.R .. Ingram, D.R . Harms, R.H. (1983). Restricted feecing of broiler breeders. Pooltry Sci., 62, 1133-1141 .

Yu, M.W., Robinson. F.E., Robbie. R.A. (1992). Effect of feed allowance during rearing and breeding on female broiler bre­eders. 1. Growth and carcass characteristics. Poultry Sci., 71 , 1739-1749.

Yu, M.W., Robinson, F.E., Chal1es, R.G .. Weingardt , R.b (1992b). Effect of feed allowance during rearing and breeding on female broiler breeders. 2. Ovarian morp/lolog-l and pro­duction. Poultry Sci., 71.1750-1761