CONTENTS

POLAND

ZABIERZÓW

HUNGARY

NYÍREGYHÁZA

UNITED

KINGDOM

CARDIFF

INTRODUCTION

This book is the product of the first year of the Comenius project

„ Stars on Europe's Sky”

Three schools from the following countries took part in this project :

1.Szkoła Podstawowa im.II Armii Wojska Polskiego, Zabierzów, POLAND

2.Springwood Primary School, Cardiff, WALES, UNITED KINGDAM

3.Arany János Gimnázium és Ältalános Iskola, Nyíregyháza, HUNGARY

During the school year, the partners exchanged information and

different materials(CDs, photos, drawings, etc.) as agreed at meetings

and through email.

The book includes photos and descriptions of customs associated

with Easter in each partner country.

It also provides photos of students engaged in activities associated with

this holiday. Traditions are described both in the native language of each

country and in English.

Thanks to the work on the project, pupils and teachers had

the opportunity to deepen their knowledge about the culture of

their country and the partner countries, too.

Comparing these materials the students become aware of similarities

and differences in the celebration of Easter in different European

countries.

They understand that having their own culture and traditions is a

great treasure that needs to be nurtured and shared with foreign partners.

We hope that the knowledge of the culture and traditions of other

nations will help to promote respect for others, tolerance and cooperation.

WPROWADZENIE

Książka ta jest produktem pierwszego roku Projektu Comenius pod

tytułem “Gwiazdy na europejskim niebie”

W projekcie wzięły udział trzy szkoły z następujących krajów:

1. Szkoła Podstawowa im.II Armii Wojska Polskiego, Zabierzów,

POLSKA

2. Springwood Primary School, Cardiff, WALES, UNITED KINGDAM

3. Arany János Gimnázium és Ältalános Iskola, Nyíregyháza,

HUNGARY

W czasie roku szkolnego partnerzy wymieniali informacje i różne

materiały (płyty CD, zdjęcia , rysunki itp.) zgodnie z ustaleniami

spotkań roboczych i maili.

W książce znajdują się zdjęcia wraz z opisami zwyczajów

związanych ze Świętami Wielkanocnymi w każdym partnerskim kraju.

Zamieszczono również zdjęcia przedstawiające uczniów wykonujących

konkretne działania związane z tymi świętami.

Dzięki pracy w projekcie , uczniowie i nauczyciele mieli szansę

pogłębić swoją wiedzę na temat kultury zarówno swojego kraju jak

i krajów partnerskich.

Porównując wymienione materiały uczniowie uświadomili sobie

podobieństwa i różnice w obchodzeniu świat wielkanocnych w różnych

krajach Europy.

Zrozumieli , że posiadanie własnej kultury i tradycji jest ogromnym

skarbem , który należy pielęgnować i dzielić się nim z zagranicznymi

partnerami.

Mamy nadzieję, że wiedza na temat kultury i tradycji innych narodów

przyczyni się do promowania szacunku dla innych, tolerancji i

współpracy.

Bevezetés

Ez a könyv a ’Stars on Europe’s sky’ azaz Sztárok Európa Egén elnevezésű

Comenius projekt első évének terméke.

A következő 3 iskola a projekt résztvevői:

1.Szkoła Podstawowa im.II Armii Wojska Polskiego, Zabierzów, POLAND

2.Springwood Primary School, Cardiff, WALES, UNITED KINGDAM

3.Arany János Gimnázium és Ältalános Iskola, Nyíregyháza, HUNGARY

Az első év folyamán a partneriskolákkal folyamatosan információt cseréltünk és

különböző munkákat küldtünk el egymásnak (CD, képeslapok, rajzok, fotók)

amelyekről a találkozók alkalmával egyeztünk meg illetve e-mailen keresztül is.

Ez a könyv képeket és a partnerországok Húsvéttal kapcsolatos szokásainak

leírását tartalmazza. Találhatók benne képek az iskola diákjairól amikor éppen

Húsvéti díszeket készítenek az iskolában.

A szokások minden ország anyanyelvén és angolul is olvashatóak.

A projekten való munkálkodás során a tanároknak és a diákoknak egyaránt

lehetőségünk nyílt elmélyíteni saját kultúrájukat, valamint megismerni a

partnerországokét.

A diákok számára összehasonlíthatóvá vált a 3 ország Húsvéti szokásai közötti

különbözőség valamint hasonlóság.

Megértették, hogy saját kultúránk és hagyományaink számunkra kincs, melyet

ápolni kell és megismertetni másokkal.

Reméljük, hogy más nemzetek kultúrájának és hagyományainak a megismerése

segíteni fog abban, hogy tanulóink toleránsak, megértőek, tisztelettudóak és

együttműködőek legyenek.

Niedziela Palmowa Niedziela przed Świętami Wielkanocnymi nazywana jest w Polsce Niedzielą Palmową. Upamiętnia ona uroczysty wjazd Chrystusa do Jerozolimy. Z młodych pędów wierzby z pączkami, ziół i papierowych kwiatów, wije się "palmy", które zanosi się do kościoła do poświęcenia. W niektórych rejonach Polski przygotowanie palm stało się prawdziwym rytuałem i okazją do współzawodnictwa na największą i najpiękniejszą palmę.

Palm Sunday

Sunday before Easter in Poland is called Palm Sunday. It commemorates the solemn arrival of Christ into Jerusalem. People bring “palms” (made of young shoots of willow, herbs and paper flowers) to church for the consecration. In some regions of Poland preparation of palms has become a real ritual and an opportunity to compete on the biggest and the most beautiful palm.

Pisanki

Nieodłącznym elementem świąt wielkanocnych jest pisanka. Do dziś cieszy się wielką popularnością wśród dzieci. Pisanka jest to najczęściej kurze jajko, które zdobione jest rożnymi technikami. Zwyczaj ten narodził się w Persji, a w Polsce najstarsza pisanka pochodzi z końca X wieku. Wzór rysowano na nich roztopionym woskiem, a następnie wkładano je do barwnika np. łupin cebuli, która nadawała brunatnego koloru. Takiej pisanki nie może zabraknąć na wielkanocnym stole. W zależności od techniki dekorowania, świąteczne jaja mają rożne nazwy: Kraszanki- powstają przez gotowanie jajka w wywarze barwnym, który uzyskiwany jest z naturalnych składników. Barwę brązową otrzymamy z łupin cebuli, a różową z buraka. Oklejanki- przyozdabiane są płatkarni bzu, skrawkami kolorowego, błyszczącego papieru lub tkaniny. Nalepianki- powstają przez ozdabianie skorupki jajka wycinankami z papieru.

Easter Eggs

Easter egg is an inseparable symbol of Easter. Until nowadays it is very popular among children. The Easter egg is usually a hen's egg, which is decorated in different techniques. This custom originated in Persia, and the oldest Polish Easter egg comes from the late tenth century. The pattern was drawn with melted wax, and then it was put into the natural dye, eg shells of onions,which gave them brown color. Such eggs can not miss the Easter table. Dependent on the way the egg has been decorated, Easter eggs have different names: Kraszanki-produced by cooking the egg in broth color, which is derived from natural ingredients. The brown colour we get using onions shell, and pink from beetroot. Oklejanki-are decorated with lilac flakes, strips of colored, glossy paper or fabric. Nalepianki-formed by decorating egg’s shell with paper cutouts.

Święcenie pokarmów Ważnym i niezwykle malowniczym zwyczajem wielkanocnym jest święcenie pokarmów. W wielką sobotę, dzień przed świętami chrześcijanie w Polsce idą do kościołów i kapliczek, gdzie księża poświęcają włożone do wiklinowych koszyczków pokarmy. Pokarmy te będą spożywane w pierwszym dniu świąt podczas wielkanocnego śniadania. W koszyczku zgodnie z tradycją muszą się znaleźć; pisanki - ozdabiane jajka, jako symbol nowego życia; sól, która ma chronić przed zepsuciem; cukrowy lub czekoladowy baranek, który jest symbolem zmartwychwstałego Chrystusa oraz chrzan, chleb i wędliny. Koszyczek ozdabiany jest listkami bukszpanu.

Blessing of food

An important and very beautiful Easter tradition is the

blessing of food. Christians in Poland on the Holy Saturday, the day before

Easter, go to churches and chapels, where priests bless the food

placed in wicker baskets.. It will be eaten on the first day of

holidays during the Easter breakfast. According to

tradition, the basket must contain: Easter eggs - decorated eggs as a

symbol of new life; salt, which preserves, sugar or a chocolate lamb, a symbol of the risen Christ, horseradish,

bread and sausage. The basket is decorated with boxwood leaves.

Niedziela Wielkanocna

Niedziela Wielkanocna (nazywana też Wielką

Niedzielą, Niedzielą Zmartwychwstania

Pańskiego) to pierwszy dzień Świąt Wielkanocnych. W

Polsce w godzinach porannych odprawiana jest uroczysta rezurekcja , która

swymi tradycjami sięga średniowiecza. Po powrocie

do domu w gronie rodzinnym zasiada się do uroczystego śniadania wielkanocnego, które rozpoczyna się

składaniem życzeń i dzieleniem się święconką z koszyczka. Na stołach znajdują się jajka, wędliny, wielkanocne baby i mazurki. Stoły zdobione są

bukietami z bazi i pierwszych wiosennych kwiatów.

Easter Sunday Easter Sunday (also known as Resurrection Sunday) is the first day of Easter. In Poland in the morning the solemn Resurrection is celebrated ( a holy Mass combined with a procession) which dates back to medieval times with its traditions. After returning home the family sit by the table to celebrate the solemn Easter breakfast, which begins with greetings and sharing food from the Easter basket. The tables are decorated with bouquets of green twigs and spring flowers, there are eggs, meats, Easter cakes and pies

Poniedziałek Wielkanocny Poniedziałek Wielkanocny (zwany też Lanym Poniedziałkiem, Śmigusem-dyngusem ) to drugi dzień świąt Wielkiej Nocy. W polskiej tradycji tego dnia polewa się dla żartów wodą inne osoby, nawet nieznajome. Polewanie wodą łączy się z symbolicznym budzeniem się przyrody do życia i co rok odnawialnej zdolności ziemi do rodzenia. Do dziś zwyczaj kropienia wodą święconą pól w poniedziałkowy ranek przez gospodarzy jest spotykany w całej Polsce

Easter Monday Easter Monday (also called mastic Monday, polish śmigus-dyngus) is the second day of Easter. In the Polish tradition it’s the day of tipping water and playing water jokes on people, even strangers. Water is also combined with a symbolic awakening of nature to life and yearly renewable earth's capacity to give birth. Until nowadays the custom of sprinkling fields with holy water on Easter Monday by farmers is seen throughout the country.

Palm Sunday The Sunday before Easter is known as Palm Sunday. It celebrates Jesus’ arrival in Jerusalem for the Jewish festival of the Passover. Crowds of people lined the streets shouting and praising Jesus. In Britain today some churches have a Palm procession around the church or local area. This is a photograph of procession in Llandudno, North Wales. Palm Sunday is also known as ‘Sul y Blodau’ by Welsh speakers. It is the custom to decorate the graves in graveyards with beautiful flowers in preparation for Easter.

Sul y blodau

Y dydd Sul cyn y pasg a elwir yn Sul y Blodau. Mae’n dathlu Iesu ‘ gyrraedd yn Jerwsalem ar gyfer yr wyl Iddewig y Bara Croyw. Torfeydd o bobl ar strydoedd gweddi a chanmol Iesu. Ym Mhrydain heddiw mae rhai eglwysi yn cael Palm gorymdaith o amgylch yr eglwys neu’r ardal leol. Dyma lun o orymdaith yn Llandudno, Gogledd Cymru. Mae'n arferiad i addurno'r beddau mewn mynwentydd gyda blodau hardd wrth baratoi ar gyfer y Pasg.

Maundy Thursday

Maundy Thursday is the day that Christians remember that Jesus washed his disciples feet. He acted like a servant as well as a leader. This tradition of washing feet continues in some churches today. Up until 1689 Kings and Queens of England would wash the feet of the poor in Westminster Abbey. But this tradition was replaced in the 13th century and the poor were given money. In Britian today, the Queen gives Maundy Money to pensioners who have been recommended by the leaders of religious communities in recognition of the good work they have done. Maundy money is made especially for the occassion. The money can be used to buy things, but the coins are very rare and valuable.

Dydd Iau Cablyd Dydd Iau Cablyd yw'r diwrnod y mae Cristnogion yn cofio bod Iesu wedi golchi ei draed ddisgyblion. Gweithredodd fel gwas yn ogystal fel arweinydd. Mae'r traddodiad o olchi traed yn parhau mewn rhai eglwysi heddiw.

Good Friday

Good Friday is a sad day because Christians remember that Jesus was killed on the cross, but the story has a happy ending. In Britain we eat ‘Hot cross buns’. These are small sweet buns made with currants, raisins and candid peel. Before baking a cross is cut into the top of the bun and after baking sugar icing is used to fill in the shape of the cross. A traditional rhyme is still sung by children today, Hot Cross buns, hot Cross buns, one a penny, two a penny, hot cross buns.

Dydd Gwener y Groglith Mae Dydd Gwener y Groglith yn ddiwrnod trist oherwydd bod Cristnogion yn credu fod Iesu wedi cael ei groeshoelio ar y diwrnod yma, ond mae gan y stori ddiweddglo hapus. Ym Mhrydain rydym yn bwyta bynsen arbennig ar gyfer y pasg. Bynsen bach yw hwn wedi ei wneud gyda chyrains a chroen oren. Cyn ei goginio mae croes yn cael ei wneud gyda chyllell ar ben y bynsen. Mae cân traddodiadol dal yn cael ei ganu gan plant heddiw sef ‘Hot cross buns, one a penny, two a penny, hot cross buns’.

Easter Sunday Easter Sunday is a very happy day for Christians because it is believed that Jesus rose from the dead on this day. However Easter eggs are a very old tradition from a time before Christianity. In Britain today we give and receive chocolate eggs, but before this, real eggs were given as gifts. The eggs were hard boiled and decorated with colour and patterns. The brightly coloured eggs were a sign of spring and new life. Other symbols are also used such as lambs, chicks and flowers. Young children are sometimes told that the Easter Bunny has hidden eggs in the garden, and children will go on an Easter egg hunt.

Dydd Sul y Pasg Mae Dydd Sul y Pasg yn ddiwrnod hapus ym mlwyddyn Cristnogol. Dyma’r diwrnod atgyfododd Iesu. Rydym yn rhoi ac yn derbyn wyau pasg wedi eu gwneud o siocled, ond cyn hyn roedd wyau iawn yn cael eu rhoi fel anrhegion. Roedd yr wyau yn cael eu berwi yn galed ac yna yn cael eu addurno gyda phatrymau lliwgar. Roedd yr wyau lliwgar yn symbol o’r Gwanwyn ac o fywyd newydd. Mae symbolau eraill hefyd yn cael eu defnyddio ar gyfer y Pasg fel, wyn bach, cywion a blodau. Mae plant bach yn cymeryd rhan mewn helfa wyau siocled.

Easter Monday

For many people in Britian Easter Monday is the last day of a four day weekend. However this day is not a public holiday in Scotland. If people have been away on a short holiday they use this day to travel back. For others it is a chance to enjoy a day off work gardening, sight seeing or engaing in hobbies. In some parts of Britian there are egg rolling competetions, Easter bonnet parade, displays of traditional dancing, festivals and sports activities.

Dydd Llun y Pasg I llawer o fobl ym Mhrydain, Dydd Llun y Pasg yw’r diwrnod olaf o wyliau sydd yn parhau am 4 diwrnod. Ond nid yw e’n ŵyl y banc yn yr Alban. Os yw pobl wedi bod ffwrdd ar wyliau byr, defnyddir y diwrnod yma i deithio yn ôl. I eraill mae’n ddiwrnod ar gyfer mwynhau diwrnod o’r gwaith yn garddio, ymweld neu gwneud gweithgareddau gwahanol. Yn rhannau o Brydain mae cystadlaethau rholio wyau, gwneud het pasg, dawnsio traddodiadol neu gwneud chwaraeon yn digwydd.

Celebrating Easter Dathliadau’r Pasg.

Húsvéti előkészületek - Preparation for Easter Húsvétot megelőző egy hét a tevékenységek időszaka, amikor a nők tavaszi nagytakarítást tartanak otthonaikban és tradicionális Húsvéti süteményeket sütnek. A falvakban, a kemény tojásokat kézzel festik bonyolult geometriai, stilizált virágformákkal. Ez egy tradicionális népművészet Magyarországon és a minták vidékről vidékre eltérnek egymástól. Templomi szertartásokat délután 3 órától rendezik mikor a templomba járó emberek megemlékeznek a Megváltó keresztre feszítéséről. Húsvét Vasárnap, a templomi szertartásokat reggel tartják. A szertartás után az emberek Jézus szobrot és vallásos zászlókat cipelnek a felvonulásban a plébánián keresztül, éneklik a megfelelő himnuszokat, énekeket.

The Week preceding Easter is a period of great activity when women spring-clean their homes and bake traditional Easter pastries. In the villages, hardboiled eggs are hand-painted with intricate geometrical or stylized floral designs. This is a traditional folk art in Hungary and patterns vary from region to region. Church services are held at 3 o'clock in the afternoon when church-goers all over the country recall the crucifixion of the Saviour. Easter Sunday, church services are held in the morning. After the service the people carry a statue of Christ and religious banners in a procession through the parish, singing appropriate hymns.

Locsolás

Sprinkling the girls

Magyarországon Húsvét Hétfőn a férfiak elindulnak és kölnivel meglocsolják a nőket. A 20. században vízzel történt a locsolás. Úgy gondoljuk, hogy ha a fiúk nem locsolják meg a lányokat, akkor ők elhervadnak. Húsvét Hétfőn a fiúk egy nagy túrára ind

ulnak, hogy az összes női ismerősüket meglocsolják. A ocsolásért cserébe csoki tojást a kisebbek locsolópénzt kapnak.

In Hungary people have a special habit on Easter.On Monday the boys go to sprinkle the girls,with some scented water.In the 20

th

century the boys usually sprinkle the girls with water.People think that, if the boys don’t sprinkle the girls, the girls will fade.On Monday the boys usually go on a big tour,and they sprinkle every girl and woman who they know. They usually get some money and chocolate eggs for this in return.

Locsoló vers A sprinkling poem Jó reggelt, jó reggelt

Kedves liliomszál. Megöntözlek rózsavizzel, Hogy el ne hervedozzál.

Kerekerdőn jártam, Piros tojást láttam,

Bárány húzta rengő kocsin, Mindjárt ideszálltam. Tessék hát rózsavíz,

Gyöngyöm, gyöngyvirágom. Hol a tojás, piros tojás? Tarisznyámba várom.

Good morning, good morning

my dear lily I’ll sprinkle you with the scent of rose

so that you won’t fade

I was walking in the forest I saw some red painted eggs

In a cart drawn by lambs I quickly ran here

So my dear, dear flowers Where are the red eggs? I want them in my bag.

Hagyományos Húsvéti Ételek Traditional dishes at Easter

Húsvét Hétfőn a lányos házaknál számos hagyományos étel várja a locsolókat. A sonka, a hidegtál, a sárga túró és a Húsvéti kalács minden asztalon megtalálható.

Traditional dishes are prepared especially at houses where there are women who except men to visit them on Easter Monday. Ham, yellow cottage cheese, cold meat dished served on a big plate and the Easter milk loaf can be found on a nicely laid table.

Tojáskeresés Egg hunting

A mi országunkban a gyerekek szerint a húsvéti nyuszi hozza a húsvéti tojásokat és édességeket, de ez nem igaz, mert a szüleik rejtik el a finomságokat a bokrokba. A tojáskeresés hagyományos része a húsvétnak. Van néhány tojás, amelyet a lányok különböző színűre festettek. A szülők elrejtik a bokrok és

fák alá az

édességeket.

In our country the children think the Easter Bunny brings the easter eggs and sweets, but it isn't true their parents hide the candies into the bushes. Egg hunting is a typical part of the Easter. There are some eggs which girls painted in many colours. The parents hide some sweets under the bushes and trees.

Egg hunting

A gyerekek megtalálják a csokikat a rejtett helyeken. Ha szerencsések és elég ügyesek, akkor nagyon sok nyalánkságot találhatnak. Az édességeket a zsebeikbe vagy a kosaraikba teszik. Végül szétosztják, majd megeszik őket.

Children find the chocolates in hidden places. If they are lucky and good enough they can find very much sweets. Children put their candies into their pockets or bakets. Finally they divide them and eat their sweets.

Iskolában is készülünk a Húsvétra Getting ready for Easter at school

Decorating the house is an important activity before Easter. In our school students prepare a lot of things with the help of their teachers. Here you can see some photos which were taken in the classrooms:

The students are proud of their work

COMENIUS TEAM :

Szkoła Podstawowa im. II Armii Wojska Polskiego, Zabierzów

Springwood Primary School, Cardiff

Arany János Gimnázium és Ältalános Iskola, Nyíregyháza