couple dancing teachnique : ya lhan follow the … · 11 3 2017 67 บทคัดย่อ...

67 NRRU Community Research Journal Vol.11 No.3 (September - December 2017)

บทคดยอ ยาหรนตามนกยง เปนการแสดงชดหนงอยในการแสดงละครในเรอง อเหนา บทพระราชนพนธ

ของพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย (รชกาลท 2) เปนการร�าคทผแสดงจ�าเปนจะตองมทกษะขนสง

ในการปฏบตทาร�า รายงานการวจย เรอง เทคนคกระบวนการร�าค : ยาหรนตามนกยงน มวตถประสงค

เพอศกษาประวตความเปนมาของการร�าค ชดยาหรนตามนกยง รวมถงการสบทอดกระบวนทาร�าจากอดต

ถงปจจบนตลอดจนศกษาเทคนคกระบวนการร�าค ชดยาหรนตามนกยง ตามรปแบบกระบวนทาร�าของ

ครรตวรรณ กลยาณมตร วธด�าเนนการวจยประกอบดวย การคนควารวบรวมขอมลเอกสาร ต�ารา งานวจย

การสมภาษณผเชยวชาญนาฏศลปไทย การจดกจกรรมจดเกบองคความรจากครรตวรรณ กลยาณมตร

การสมภาษณผทเกยวของกบการแสดงและการฝกปฏบตการแสดงละครในเรองอเหนาตอนยาหรนตามนกยง

น�าขอมลทไดมาตรวจสอบ วเคราะหขอมล เรยบเรยงน�าเสนอรายงานการศกษาคนควาดวยวธการพรรณา

วเคราะห

ผลการวจยพบวาการร�าคชดยาหรนตามนกยงเปนการแสดงชดหนงประกอบอยในการแสดงละครใน

เรองอเหนา โดยมผสบทอดกระบวนทาร�าจากอดตมาสการจดการเรยนการสอนในวทยาลยนาฏศลป จ�านวน

3 ทาน ไดแก เจาจอมมารดาแยม หมอมครแยม และคณครลมล ยมะคปต (ผเชยวชาญดานนาฏศลปไทย)

ไดเขามาเปนครสอนในวทยาลยนาฏศลปจงไดมการน�ารปแบบการร�าค ชดยาหรนตามนกยงมาเปนบทเรยน

บรรจอยในหลกสตรการเรยนการสอนของวทยาลยนาฏศลปตงแตกอตง โรงเรยนนาฏดรยางค และยงคงใช

เปนบทเรยนสบทอดกนมาจนถงปจจบนการร�าคชดยาหรนตามนกยงเปนการแสดงอยในตอนโสกนตสยะตรา

เปนตอนทสยะตราโตเปนหนมออกตามหาอเหนาและบษบา สยะตราปลอมตวเปนโจรปาใชชอวา ยาหรน

เพอตดตามหาอเหนาและบษบา องคปะตาระกาหลาจงแปลงตนเปนนกยง มาหลอกลอใหยาหรน (สยะตรา)

ตดตามจนกระทงไปถงเมองดาหลง รปแบบกระบวนทาร�าเปนการร�าค ทมลกษณะการแสดงถงการไลตดตาม

ระหวางคนกบสตว

กระบวนการร�าค ชดนมลกษณะทาร�าคอ ผ แสดงตวยาหรนตองรายร�าดวยทาทางอนสงางาม

ตามแบบฉบบของตวพระในการแสดงละครใน ประกอบกบการแสดงทาทางทคลองแคลว ในการไลตดตาม

จบนกสวนผ แสดงเปนนกยงจะตองเลยนแบบกรยาทาทางของนกยงทมความคลองแคลวและสงางาม

เทคนคกระบวนการร�าค : ยาหรนตามนกยง

COUPLE DANCING TEACHNIQUE : YA LHAN FOLLOW THE PEACOCK

หฤทย นยโมกข

HARUETHAI NAIMOKEวทยาลยนาฏศลปนครราชสมา

NAKHON RATCHASIMA COLLEGE OF DRAMATIC ARTS

นครราชสมา

NAKHON RATCHASIMA

68 วารสารชมชนวจย ปท 11 ฉบบท 3 (กนยายน - ธนวาคม 2560)

และการร�าทาทางหลอกลอของนกยงในทวงทาตาง ๆ ใหมความสมพนธกนอยางกลมกลน เทคนค

ของกระบวนการร�าคชดนอยทการปฏบตทาร�ารกไลกนโดยอาศยทกษะของผปฏบตทาร�าทมความคลองแคลว

ผสานกบความสงางามสออารมณของตวละครในการไลจบตดตามกน ทงยงตองปฏบตทาร�าใหสอดประสาน

สมพนธกนกบค�ารองท�านองเพลงซงผแสดงจะตองแสดงฝมอในการรายร�าขนสงเนองจากเปนการแสดงประเภท

ละครในทมงเนนความประณตงดงาม

ค�าส�าคญ :ยาหรนตามนกยง,กระบวนการร�าค,ละครใน,อเหนา

ABSTRACT YaLhanfollowthepeacockisaperformanceinI-Nhoa,LiteraryworkbytheKingRama

II. It isadancingwithadvancedskill inacting,a researchofcoupledancing techniqueof

Ya Lhan follow thepeacockwaspurposed to studyofbackgroundof coupledancingof

YaLhantrackingthepeacockincludedcarriedonthetraditionofdancingfromthepastto

thepresentandstudyofdancing techniqueofYaLhan tracking thepeacockaccordance

techniqueofKhruRatiwanKallayanamitr.Forresearchmethodologyincludingcollectedthe

data by documentaries, textbooks, researchworks, interviewing of the expertise of Thai

Dancing,preparationtheactivitiesforknowledge’sKhruRatiwanKallayanamitr,interviewing

therelatedpersonsofperformanceandtrainerofI-Nhoa:YaKhantrackingthepeacockafter

thatexamined,analyzedthedata,arrangeddescriptivelyforpresentation.

Dancingtechnique istheactorasYaLhan isamainactorofthisperformancewith

liquidpostureoftheactorinplayperformedbyallfemaleandincludedactivelyactingin

trackingthepeacock.For theactoras thepeacockshallactactivelyandliquidly likethe

peacock, any actingof thepeacock is applied fromnature to art andmatched lyric and

melody,madecorrelated,impartedemotionalofperformanceisclearlyforimpressionfor

theaudiences.Forcoupledancing;theactorsshallperformwiththeiradvanceddancingskill

becausethisperformanceisemphasizeddancingartstyle.

Keywords :YaLhanfollowthepeacock,Coupledancing,Playperformedbyallfemale,I-Nhao

บทน�า นาฏศลปไทย เปนศลปะการฟอนร�าหรอความรแบบแผนของการฟอนร�า เปนสงทมนษยประดษฐ

ขนดวยความประณตงดงามมแบบแผนใหความบนเทงอนโนมนาวอารมณและความรสกของผชมใหคลอยตาม

ศลปะประเภทนตองอาศยการบรรเลงดนตร และการขบรองเขารวมดวย เพอสงเสรมใหเกดคณคายงขน

แตความหมายทเขาใจกนทวไปคอศลปะของรองร�าท�าเพลงซงเปนศลปะการรองร�าท�าเพลงทมนษยสรางขน

เปนผสรางสรรคโดยประดษฐขนอยางประณตและมแบบแผน ใหความร ความบนเทง ซงเปนพนฐานส�าคญ

ทแสดงใหเหนถงวฒนธรรมความรงเรองของชาตเปนอยางด(สมตรเทพวงษ,2548,น.2)


การแสดงนาฏศลปไทยมดวยกนหลายประเภททงในแบบเปนเรองราวอยางละคร และแบบทไมม

เรองราวทเรยกโดยรวม ๆ วา ร�า หรอระบ�า ทงทเปนแบบหลวงและแบบราษฎร โดยเฉพาะแบบหลวง

การแสดงร�า ระบ�าจะมวธปฏบตทเปนมาตรฐานหลายองคประกอบเพอใหการแสดงร�า ระบ�ามคณภาพและ

มเอกลกษณเฉพาะ (สวรรณ อดมผล, 2528, น.18) ตามประวตของการแสดงนาฏศลปไทยนน ค�าวา ระบ�า

ร�าฟอน เปนค�าคลองจองทแสดงถงประเภทของการแสดงไดอยางชดเจน ค�าวา ระบ�าและฟอน เปนค�า

ทหมายถงลกษณะของการแสดงทมงเนนศลปะการรายร�าทตองใชผแสดงจ�านวนมากแสดงทาทางรายร�า

ในทาทางตางๆแตไมไดมงเนนการด�าเนนเรองราวสวนค�าวาร�ามความหมายถงศลปะการรายร�าทมงหมาย

แสดงทาทางประกอบค�ารอง หรอการท�าทาทางตาง ๆ ใหมความงดงามมรปแบบการปฏบตทเปนมาตรฐาน

สบทอดกนมาแตไมไดมงเนนการด�าเนนเรองราวอยางการแสดงละครอาทเชนการร�าใชอาวธ ร�าตบทใชบท

ร�าเดยวและร�าค

การร�าคเปนลกษณะของการแสดงหมายถงการร�าตามบทรองและท�านองเพลงโดยมผแสดง2คน

เปนการแสดงในลกษณะทผแสดงจะตองร�าคกน หากแตมขอพจารณาในรายละเอยดของการแสดงประเภท

“ร�าค”ทมความแตกตางไปจากการแสดงประเภทระบ�ากลาวคอการแสดงประเภทระบ�าใชผแสดงจ�านวน

2 คนขนไป และรายร�าในทวงทาตามบทรองตามท�านองในทวงทาตาง ๆ ทเหมอนกน ถงแมจะมผแสดง

เพยงแค2คนกปฏบตทาร�าตามบทรองตามท�านองในทวงทาเดยวกนสวนการแสดงประเภทร�าคใชผแสดง

เพยงแค 2 คน รายร�าในทวงทา ตามท�านองค�ารองในแตละบทบาทลลาของผแสดงทมบทบาทตางกน แตม

ลกษณะการรายร�าทสอดคลองสมพนธกน บางครงเปนการแสดงทใชเบกโรงกอนการแสดง เชน ร�าเบกโรง

กงไมเงนทองร�าประเลงร�าเมขลารามสรแตสวนใหญมกเปนการแสดงของตวละครทตดตอนมาจากการแสดง

ตาง ๆ ทงการแสดงโขนและละคร เชน หนมานจบนางเบญจกาย หนมานจบนางสพรรณมจฉา พระราม

ตามกวางจากการแสดงโขนการแสดงชดพระลอตามไกทษยนตตามกวางรจนาเสยงพวงมาลยรถเสนจบมา

และยาหรนตามนกยงจากการแสดงละครเปนตน

การแสดงชดยาหรนตามนกยง เปนการแสดงร�าคชดหนงทอยในละครเรองอเหนา บทพระราชนพนธ

ของพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย (รชกาลท 2) ซงผแสดงจะตองแสดงฝมอในการรายร�าอยางสง

เนองจากเปนการแสดงประเภทละครในทมงเนนความประณตงดงามของศลปะการรายร�า และยงเปนตอน

ทเนนใหเหนลลาความสามารถของผร�าอนแสดงถงการไลตามระหวางคนและนกยงโดยผแสดงเปนนกยงจะตอง

เลยนแบบกรยาทาทางของนกยงทมความคลองแคลวและสงางาม เชน ทาโผผนของนกยง ทาเยองยาง

และทายงร�าแพน เปนตน สวนตวยาหรนซงถอไดวาเปนตวเอกของการแสดงตอนน กตองรายร�าดวยทาทาง

อนงดงาม เชน ทาควบขบอาชาของยาหรน ลกษณะการย�าเทาของมา เปนการน�าเอาธรรมชาตมาประดษฐ

ใหเกดเปนศลปะทประณตงดงามตามแบบแผนของละครในเชนกน ผฝกหดจะตองเปนผทมความสามารถ

เฉพาะตวจงสามารถแสดงลลาทงดงามโดยจ�าลองทาทางของตวละครทงสองตวออกมาอยางสมจรงและสวยงาม

ตามแบบแผน เนองจากการแสดงชดน เปนการแสดงอวดฝมอและผแสดงจะตองมความช�านาญในการปฏบต

ทาร�า ดงท สภาวด โพธเวชกล (2558, น. 6) ไดกลาวถงลกษณะการแสดงของการแสดงประเภทร�าไววา

“การร�าคนเดยว หรอร�า 2 คน นน ผแสดงจะตองสามารถตรงสายตาของผชมใหอยกบการแสดงของตนได

ตลอดเวลา ดงนนผทจะไดรบเลอกใหแสดงร�าเดยวหรอร�าคนน จะตองเปนผมความสามารถในการปฏบต

ทาร�าไดถกตองในระดบ“ฝมอ”หรออยางทเรยกกนวา“ร�างาม”นนเอง”


การร�าค ชดยาหรนตามนกยงเปนชดการแสดงทมกระบวนทาร�างดงามแสดงชนเชง ทวงท ลลา

ของผแสดงในการไลจบตดตามกนทมลกษณะตามรปแบบการแสดงอยางละครในและเปนชดการแสดงทไดรบ

การสบทอดกระบวนทาร�านมาแตโบราณซงไดรบการบรรจชดการแสดงนไวในหลกสตรการเรยนการสอนระดบ

มธยมศกษาปท6ของวทยาลยนาฏศลปทวประเทศซงเปนชดการแสดงทบรรจอยในการเรยนการสอนนบแต

เปดท�าการสอนเปนโรงเรยนนาฏดรยางคศลป ตอเนองมาตลอดจนถงปจจบน ซงกระบวนทาร�าชดยาหรน

ตามนกยงน เปนชดการแสดงทมกระบวนทาร�าทงดงามเหมาะแกการสบทอดอนรกษไวใหคงอย ผวจยได

ตระหนกและเลงเหนคณคาความส�าคญความงามทางนาฏศลปไทยของกระบวนการร�าคชดยาหรนตามนกยง

จงสนใจทจะศกษาคนควาและจดท�ารายงานการวจยเพอสบสานอนรกษและสบทอดกระบวนการร�าค

ชดยาหรนตามนกยงใหคงอยสบตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาประวตความเปนมาของการร�าคชดยาหรนตามนกยง และการสบทอดกระบวนทาร�า

จากอดตถงปจจบน

2. เพอศกษาเทคนคกระบวนการร�าคชดยาหรนตามนกยงตามรปแบบกระบวนทาร�าของครรตวรรณ

กลยาณมตร

ประโยชนของการวจย 1. ไดรบความรเกยวกบประวตความเปนมาของการร�าคชดยาหรนตามนกยง และการสบทอดทาร�า

จากอดตถงปจจบน

2. เปนการสบทอดทาร�า การร�าคชดยาหรนตามนกยง ตามรปแบบกระบวนทาร�าของคณครรตวรรณ

กลยาณมตรไวมใหสญหาย

3. ไดเทคนคกระบวนการปฏบตทาร�ากระบวนการร�าค ชดยาหรนตามนกยง ส�าหรบผ ทศกษา

ทางดานนาฏศลปไทย น�าไปใชเพอฝกฝนและพฒนาตนเองใหเปนผมทกษะความช�านาญในการปฏบตทาร�า

ยงขน

4. เอกสารรายงานการวจยฉบบนเปนเอกสารทางวชาการ ซงจะเปนประโยชนตอผทสนใจสบคน

ขอมลในวงวชาการดานนาฏศลปไทยตอไป

วธด�าเนนการวจย 1. การเกบรวบรวมขอมล

1.1 รวบรวมขอมลจากเอกสารทางวชาการทงทเปนต�ารา เอกสาร หนงสอ รายงานการศกษา

คนควาวทยานพนธศลปนพนธบทความจากหองสมดตางๆเชนหอสมดแหงชาตศนยรกษศลปสถาบน

บณฑตพฒนศลปฯลฯ

1.2 การจดท�าโครงการจดเกบองคความรจากผเชยวชาญดานนาฏศลปไทยเปนกจกรรมทจดขน

โดยเชญครรตวรรณกลยาณมตรผเชยวชาญดานนาฏศลปไทยเปนวทยากรในการใหความรทงเชงทฤษฎและ

ปฏบตเกยวกบการร�าคชดยาหรนตามนกยงโดยจดกจกรรมในลกษณะการสบทอดความรดวยวธอาศรมศกษา

โดยผวจยเปนผมสวนรวมในการฝกปฏบตทาร�าและรบการถายทอดเทคนคกระบวนทาร�า


1.3 การสมภาษณ (Interview guide) เปนการสมภาษณกบกลมผเกยวของเพอหาค�าตอบตามวตถประสงคของการวจย 1.4 การสงเกต(Observation)ประกอบดวยการสงเกตแบบมสวนรวมและแบบไมมสวนรวม(Participantandnonparticipantobservation) 1.4.1 การสงเกตแบบมสวนรวม (Participant observation) ผวจยไดเขาไปมสวนรวมในกจกรรมพรอมกบสงเกต ซกถามขอมลทยงสงสยและจดบนทกอยางเปนระบบ โดยผวจยไดรบมอบหมายใหเปนผด�าเนนกจกรรมตามโครงการจดเกบองคความรจากผเชยวชาญดานนาฏศลปไทย ผวจยจงมสวนรวมในการด�าเนนกจกรรมตงแตการเชญวทยากรผเชยวชาญมาใหความร ทงดานทฤษฎและปฏบต การถายทอดความรเกยวกบความเปนมาของการร�าคชดยาหรนตามนกยง การสบทอดกระบวนทาร�า เทคนควธการปฏบตทาร�าและเปนผรวมปฏบตทาร�าตวนกยงในการถายทอดทาร�าชดนใหกบกลมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6ทเขารวมกจกรรม 1.4.2 การสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-participantobservation)ผวจยท�าการสงเกตการปฏบตทาร�าจากภาพวดทศนทบนทก และเผยแพร โดยภาควชานาฏศลปไทยของวทยาลยนาฏศลป และสงเกตการปฏบตทาร�าจากวดทศนทบนทกไวจากการจดกจกรรมตามโครงการจดเกบองคความรจากผเชยวชาญดานนาฏศลปไทย 2. เครองมอทใชในการวจย ในการศกษาวจยเรองเทคนคกระบวนการร�าคชดยาหรนตามนกยงผวจยใชเครองมอทใชในการวจยในการศกษาและเกบรวบรวมขอมลประกอบดวย 2.1 แบบสมภาษณ ใชสมภาษณผ เชยวชาญดานนาฏศลปไทย ผ รบการถายทอดทาร�าและผมสวนเกยวของเกยวกบความเปนมาการสบทอดกระบวนทาร�าชดยาหรนตามนกยงเทคนคและกระบวนทาร�า ประกอบดวย แบบสมภาษณแบบมโครงสราง (Structured Interviews) และแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง(Nonstructuredinterview) 2.2 แบบบนทกการสงเกตแบบมสวนรวมและแบบบนทกการสงเกตแบบไมมสวนรวมเปนแบบบนทกทผวจยสรางขนเพอใชในการจดบนทกพฤตกรรมของผเขารบการถายทอดกระบวนทาร�าชดยาหรนตามนกยง 3. การวเคราะหขอมล 3.1 วเคราะหเนอหาจากเอกสารทเกยวของโดยด�าเนนการดงน 3.1.1 จดกลมเอกสารทจะวเคราะห สงเคราะหออกเปนกลมขอมลตาง ๆ ไดแก ประเภทของการแสดงนาฏศลปไทย ความเปนมาของการแสดงละครใน เรองอเหนา ความเปนมาของการร�าคชดยาหรนตามนกยง การสบทอดกระบวนทาร�าชด ยาหรนตามนกยง องคประกอบของการแสดงชดยาหรนตามนกยงวรรณกรรมทเกยวของและงานวจยทเกยวของเพอใหไดมาซงขอมลตามวตถประสงคของการวจย 3.1.2 น�าขอมลจากกลมเอกสารมาท�าการวเคราะหเนอหาสรปประเดนทเกยวของกบประเภทของการแสดงนาฏศลปไทย ความเปนมาของการแสดงละครใน เรองอเหนา ความเปนมาของการร�าคชดยาหรนตามนกยงการสบทอดกระบวนทาร�าชดยาหรนตามนกยงและองคประกอบของการแสดงชดยาหรนตามนกยง 3.2 วเคราะหขอมลจากแบบสงเกตแบบสมภาษณ โดยจะประมวลผลและวเคราะหขอมลทไดน�ามาวเคราะหในลกษณะเชงบรรยายวเคราะหเนอหาโดยการสรางขอสรป


3.3 การวเคราะหขอมล จากการจดกจกรรมโครงการจดเกบองคความร จากผเชยวชาญ

ดานนาฏศลปไทยครรตวรรณกลยาณมตรโดยจดกจกรรมในลกษณะการสบทอดความรดวยวธอาศรมศกษา

เพอศกษาและจดเกบความรทงเชงทฤษฎและปฏบต เกยวกบการร�าคชดยาหรนตามนกยง และน�าขอมลทได

มาวเคราะหสรปประเดนทเกยวของกบการสบทอดกระบวนทาร�า ลกษณะกระบวนทาร�า และเทคนควธ

การปฏบตทาร�าโดยด�าเนนการดงน

3.3.1 แยกประเภทขอมล

3.3.2 ลดทอนขอมลโดยการเลอกสาระส�าคญปรบใหเขาใจงายและบนทกขอมลในลกษณะ

การเขยนเปนประเดนทชดเจนเฉพาะสวนทเกยวของกบงานวจย

3.3.3 การจดระเบยบขอมลโดยการจดขอมลทวเคราะหแลว ลดทอนแลวใหเปนกลม

หมวดหมมความตอเนองตามล�าดบเนอหาทเกยวของ

3.3.4 การสรปความคดเหนและหาผลขอเทจจรงตางๆของขอมลนน

3.4 น�าเสนอขอมลทไดจากการวเคราะหสงเคราะหขอมลสรปอภปรายผลเชงพรรณนาวเคราะห

ตามวตถประสงคของการวจย โดยใชวตถประสงคของการวจย ขอบเขตของการศกษาวจยเปนกรอบแนวคด

ในการวเคราะหสงเคราะหและน�าเสนอขอมล

ผลการวจย การวจยเรองเทคนคกระบวนการร�าค ชดยาหรนตามนกยง ผวจยศกษาวจยโดยใชระเบยบวธวจย

เชงคณภาพ(Qualitativeresearch)โดยออกแบบกระบวนการวจยใหมความหลากหลายบรณาการเชอมโยง

รปแบบวธวจยทเหมาะสมกบเรองทศกษา อาทเชน ใชรปแบบการวจยเอกสารเปนการรวบรวมขอมล

ขอเทจจรงจากเอกสารหนงสอต�ารารายงานการศกษาคนควาในเรองทเกยวของกบประเภทของนาฏศลปไทย

และความเปนมาของการแสดงชดยาหรนตามนกยง การวจยจากการสงเกต โดยใชรปแบบการสงเกต

แบบมสวนรวมและไมมสวนรวมในการศกษาขอมลเกยวกบรปแบบเทคนคกระบวนทาร�าชดยาหรนตามนกยง

การวจยศกษาเฉพาะกรณ โดยมงเนนศกษากระบวนทาร�าและเทคนคการปฏบตทาร�าชดยาหรนตามนกยง

ของ ครรตวรรณ กลยาณมตร ผเชยวชาญดานนาฏศลปไทย และการวจยแบบมสวนรวม โดยผวจยไดจดท�า

โครงการจดเกบองคความร และเชญครรตวรรณ กลยาณมตร มาเปนผถายทอดทาร�าใหกบนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท6โดยมผวจยเปนผรวมถายทอดทาร�าและรบการถายทอดทาร�าผลจากการศกษาคนควา

และวเคราะหขอมลปรากฏผลสรปไดดงน

การร�าคชดยาหรนตามนกยง เปนการแสดงทอยในการแสดงละครใน เรอง อเหนา ตอนโสกนต

สยะตรา บทพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย กลาวถงสยะตรา นองชายของนาง

บษบาออกตดตามหานางบษบา โดยปลอมกายเปนโจรปาชอวา ยาหรน ฝายองคประตาระกาหลา

แปลงองคเปนนกยง มาหลอกลอชกจงใหยาหรนตดตามจนกระทงเดนทางไปถงเมองกาหลงจนไดพบกบ

กษตรยทง3พระองคไดแกบษบาอเหนาและวยะดา


ภาพท 1การร�าคชดยาหรนตามนกยง

ทมา:สถาบนนาฏดรยางคศลป(2542,น.94).

ดานการสบทอดทาร�าชดยาหรนตามนกยง มกระบวนร�าตามแบบแผนและลลาในเชงการแสดงมการ

สบทอดตอเนองมาจากละครหลวงในรชกาลท2โดยมผสบทอดเปนศลปนและครละครในสมยตางๆ ทส�าคญ

3ทานคอเจาจอมมารดาแยมตวละครส�าคญในรชกาลท2หมอมครแยมฝกหดละครกบเจาจอมมารดาแยม

ในสมยรชกาลท 4 ครสอนละครในวงสวนกหลาบ และคณครลมล ยมะคปต ศษยของหมอมครหลายทาน

รวมทงหมอมครแยมของคณะละครวงสวนกหลาบ ภายหลงไดเขารบราชการเปนผสอนนาฏศลปไทยใหกบ

โรงเรยนนาฏดรยางคศลป (วทยาลยนาฏศลปในปจจบน) ไดรบต�าแหนงผเชยวชาญการสอนนาฏศลปไทย

เปนผวางรากฐานการเรยนวชานาฏศลปไทยและไดถายทอดการแสดงชดยาหรนตามนกยงโดยก�าหนดใหเปน

บทเรยนหนงในการฝกหดนาฏศลปไทยของนกเรยนในวทยาลยนาฏศลปโดยปจจบนบรรจเปนเพลงในหลกสตร

การเรยนการสอนในระดบมธยมศกษาปท6ของวทยาลยนาฏศลปทงสวนกลางและสวนภมภาครวมถงในการ

จดการศกษาระดบอดมศกษาหลกสตรสาขานาฏศลปไทยในบางมหาวทยาลยไดบรรจกระบวนทาร�าชดยาหรน

ตามนกยงนไวในหลกสตร เพอใหนกศกษาไดศกษาและฝกปฏบตทาร�า เปนการสบทอดกระบวนทาร�า

สบตอมาตงแตอดตจนถงปจจบน

ภาพท 2ครลมลยมะคปต

ทมา:คณานสรณในการเสดจพระราชด�าเนนพระราชทานเพลงศพนางลมลยมะคปต(2526,หนาปก).


ลกษณะกระบวนการร�าคชดยาหรนตามนกยงตามรปแบบกระบวนทาร�าของครรตวรรณกลยาณมตร

จากการศกษาเกยวกบรปแบบการปฏบตทาร�าชดยาหรนตามนกยง สามารถสรปไดวา ลกษณะกระบวนทาร�า

มลกษณะทาร�าตามท�านองเพลง4เพลงคอทาร�าในเพลงเชดทาร�าในเพลงเชดฉงทาร�าในเพลงเชดจนตวสาม

และทาร�าในเพลงเชดซงเปนท�านองในตอนทายใหผแสดงเขาส�าหรบลกษณะกระบวนทาร�ายาหรนตามนกยง

เปนกระบวนทาร�าทมความเปนเอกลกษณเฉพาะ มแบบแผนทาร�าทเปนมาตรฐาน อกทงกระบวนทาร�า

มลกษณะเฉพาะทางการแสดง คอ ทาร�าของมนษย (ยาหรน) และทาทางการร�าเลยนแบบสตว (นกยง)

ทมกระบวนทาร�าสอดคลองสมพนธกนในการแสดง หรอการไลจบตดตามกน ประกอบการร�าตบทใชบท

ตามบทรอง ลกษณะพเศษของกระบวนทาร�าชดยาหรนตามนกยงน เปนลกษณะของกระบวนทาร�าทมความ

แตกตางจากการร�าคในชดอน ๆ กลาวคอ เปนการแสดงทวงทารายร�าในการไลจบตดตามระหวางมนษย

(ยาหรน) และ สตว (นกยง) แตลกษณะของกระบวนทาร�ายงคงความงดงามตามรปแบบกระบวนทาร�า

ของการแสดงละครใน ผแสดงฝายยาหรนนอกจากตองปฏบตทาร�าใหมลกษณะตามแบบแผนของละครใน

ทเรยกวา ร�างาม แลว ในบางทาทางกตองแสดงทาทางอยางคลองแคลว มชนเชงในลกษณะการรกไล เชน

การควบมา เรงมา สวนผแสดงฝายนกยงนอกจากจะตองปฏบตทาร�าใหมความงดงาม ตามแบบแผนแลว

ยงตองปฏบตทาร�าลกษณะเลยนแบบกรยาสตวปกในทาทางทตองท�าใหผชมรสกคลอยตามวาเปนนกยงจรงๆ

มารายร�าท�าทาหลอกลอ ใหรกไล ตดตามกนไป ซงลกษณะทวงทาในการรกไลกนน จะยงคงแบบแผน

ความงดงามตามรปแบบของการแสดงละครใน

ภาพท 3ครรตวรรณกลยาณมตรผเชยวชาญนาฏศลปไทย

ทมา: ถายภาพเมอวนท17กนยายน2558โดยหฤทยนยขโมกณวทยาลยนาฏศลปถนนราชน

แขวงพระบรมมหาราชวงเขตพระนครกรงเทพมหานคร.

สวนเทคนคการปฏบตทาร�าในการร�าคชดยาหรนตามนกยง สามารถสรปเทคนคกระบวนทาร�าชด

ยาหรนตามนกยงเปนค�าส�าคญไดดงนคอมททา,แมนจงหวะ,เขาถงบท,ร�าสมพนธกนดจหนงเดยวดงทผวจย

ขอขยายค�าส�าคญดงกลาวคอ “มทกษะเชงชนการรายร�า แสนแมนย�าย�าจงหวะใหฉะฉาน ทกทวงทหนไล

ใหเชยวชาญ ผสมผสานยงหยดดจหนงเดยว” ซงเทคนคการปฏบตทาร�าขางตนน ผวจยสรปวเคราะหมาจาก

การฝกปฏบตทาร�าและการสมภาษณครรตวรรณ กลยาณมตร และน�าค�าส�าคญทไดยนตลอดระยะเวลาทฝก

ปฏบตทาร�าในชวงเวลาทจดกจกรรมทครรตวรรณกลยาณมตรย�าเสมอๆ ในการปฏบตทาร�าชดนซงค�าส�าคญ

ดงกลาวนแสดงใหเหนถงเทคนคของการปฏบตทาร�าทมาจากกระบวนทาร�าของยาหรนและนกยงทเปนลกษณะ

กระบวนทาร�าทมความแตกตางไปจากการแสดงร�าคในชดอนๆ


อภปรายผล จากการศกษาคนควาวจยเรอง เทคนคกระบวนการร�าค : ยาหรนตามนกยงทผวจยสรปผลขางตนนน

สามารถอภปรายผลการวจยไดดงน

1. ประวตความเปนมาของการแสดงชดยาหรนตามนกยง เปนกระบวนการร�าค ดงท กรมศลปากร

(2550,น.189)ไดด�าเนนการศกษาวจยและรวบรวมขอมลเปนทะเบยนขอมล:ชดระบ�าร�าฟอนและระบวา

เปนการร�าคทเปนชดเปนตอน ส�าหรบประวตความเปนมาของการแสดงชดนเปนการแสดงทอยในการแสดง

ละครใน เรอง อเหนา ดงท นยนปพร ชตภาดา และ ส�าองค รตนรกษ (2550, น. 14) ไดศกษาขอมลไว

และอธบายเนอเรองในตอนโสกนตสยะตราไววา เมอสยะตราอายครบ 15 ป ทาวดาหาจงจดพธโสกนต

และแตงตงใหด�ารงต�าแหนงเปนวงหนาเมอเสรจสนพธโสกนตแลวสยะตราระลกถงอเหนาบษบาและวยะดา

ทพลดพรากจากกนไปเปนเวลานานจนเกดความทกขใจเพราะความปราถนาทจะไดรขาวของทงสามพระองค

พระพเลยง จงแนะน�าใหสยะตาออกเดนทางตามหาอเหนา บษบา และวยะดา โดยใหสยะตราเสแสรง

กราบทลลาพระชนกชนนออกประพาสปา สยะตราคลอยตามจงด�าเนนการตามทวางแผนไว เมอสยะตรา

ยกทพออกเดนทางจนพนเขตเมองดาหาจงปลอมตวเปนชาวปาและเปลยนชอเปน “ยาหรน”เพอออกเดนทาง

ตดตามหาอเหนา บษบา และวยะดา ยาหรนไมร จะตดตามไปในหนทางใดจงตงจตอธษฐานถงองค

ประตาระกาหลา ผเปนอยกา องคประตาระกาหลา แจงในทกขรอนของพระนดดาจงแปลงรางเปนนกยง

มาหลอกลอใหยาหรนออกตดตามยาหรนไมรวาความจรงแทวานกยงนนคอองคประตาระกาหลาคดหลงใหล

อยากไดนกยงมาครอบครองจงควบมาออกตดตามโดยทพระพเลยงและเหลาเสนาตดตามไมทนดวยอทธฤทธ

ของนกยงแปลงไดน�าทางยาหรนเดนทางมาจนถงเขตแดนของเมองกาหลงซงเปนถนทอยของอเหนา บษบา

และวยะดา ส�าหรบการแสดงชดยาหรนตามนกยงน มองคประกอบการแสดงทจะชวยใหการแสดงชดน

มความสมบรณมากขนไดแกดนตรประกอบการแสดงใชวงปพาทยอปกรณการแสดงในชดยาหรนตามนกยง

จะมอย 2 อยางดวยกน คอ แสกบมาแผง และผแสดงเปนยาหรนจะเหนบกรช ซงเปนอาวธประจ�าตวไว

ทขางเอวดานซายอยเสมอส�าหรบการแตงกายนนยาหรนแตงกายยนเครองพระสเหลองสวมปนจเหรจเพชร

สวนตวนกยงจะแตงกายยนเครอง สวมศรษะหวนกยง ใสเลบ สวมปกและหางนกยง และองคประกอบ

ของการแสดงทส�าคญส�าหรบการแสดงชดน ไดแก ผแสดง ซงสภาวด โพธเวชกล (2558, น. 127) และ

รตวรรณ กลยาณมตร (ม.ป.ป., น. 37) ไดใหความเหนไววา ผแสดงเปนยาหรน ซงเปนผแสดงตวเอก

ของการแสดงน จะตองมลกษณะคอ รปรางสงโปรง, ใบหนารปไขสวย, ร�าสวยมททา มลลาแบบละครใน

และทาทางคลองแคลวมภมในตว สวนผแสดงเปนนกยง ควรมลกษณะคอ เปนตวพระรปรางโปรง ตวเลก,

ใบหนาสวย ผวขาว, ร�าสวย มลลาแบบละครใน ลกษณะคลองแคลววองไว ซงลกษณะของผแสดงดงกลาว

ทระบขางตนน มลกษณะส�าคญทสงผลตอการแสดง ทงนเนองจากลกษณะของผแสดงเปนปจจยหนงทม

ความส�าคญตอผลส�าเรจหรอคณภาพของการแสดงทจะสามารถโนมนาวใหผทไดรบชมเกดความรสกคลอยตาม

ทเรยกกนวามอารมณรวมไปกบการแสดง

ดานการสบทอดกระบวนทาร�าชดยาหรนตามนกยงสามารถกลาวไดวาเปนกระบวนทาร�าทสบทอด

มาจากละครหลวงในรชกาลท 2 ดงท รตวรรณ กลยาณมตร (ม.ป.ป., น. 69) ไดเรยบเรยงขอมลไวเกยวกบ

การสบทอดทาร�าของการแสดงชดนวามผสบทอดทาร�าทส�าคญ3ทานไดแก


1.1 เจาจอมมารดาแยมเกดประมาณพ.ศ.2341บตรพระไกรเพชรรตนสงครามภกดพรยพาหะ

(ทองด) ไดเขาถวายตวเปนละครมาตงแตรชกาลท1และเปนตวละครส�าคญในรชกาลท2จนไดเปนเจาจอม

มารดาในรชกาลนตอมาในรชกาลท3-4ไดเปนครละครทมชอเสยงมลกศษยมากมายทส�าคญในการสบทอด

การแสดงชดยาหรนตามนกยงคอ เจาจอมมารดาวาด และหมอมครแยม เสยชวตในรชกาลท 5 ประมาณ

พ.ศ.2420ณวงกรมขนพทยลาภพฤฒธาดารวมอายได79ป

1.2 หมอมครแยม เรมปรากฏประวตเมอเขาฝกหดละครกบเจาจอมมารดาแยมในสมย รชกาล

ท 4 โดยเจาจอมมารดาแยมเปนผตงชอและประสทธประสาทวชาทางนาฏศลปไทยใหกบ หมอมครแยม

จนไดเขามาเปนตวละครส�าคญในคณะละครสมเดจเจาพระยาบรมมหาศรสรยวงศ (ชวง บนนาค)

จนทานเจาพระยาและบตรชายถงแกพราลย หมอมครแยมจงไดเขามาเปนครสอนละครในวงสวนกหลาบ

ของสมเดจพระเจานองยาเธอเจาฟาอษฎางคเดชาวธกรมหลวงนครราชสมา

1.3 คณครลมล ยมะคปต เกดวนท 2 มถนายน พ.ศ. 2448 เขาถวายตวเปนละครในวง

สวนกหลาบของสมเดจพระเจานองยาเธอ เจาฟาอษฎางคเดชาวธ กรมหลวงนครราชสมาตงแตอายได 6 ป

เปนศษยของหมอมครหลายทานรวมทงหมอมครแยมและมกไดรบบทบาทใหเปนตวเอกเสมอ ภายหลงได

เขารบราชการเปนผ สอนนาฏศลปไทยใหกบโรงเรยนนาฏดรยางคศลป (วทยาลยนาฏศลปในปจจบน)

จนเกษยณอาย วทยาลยนาฏศลปจงไดเชญใหเปนครพเศษสาขา นาฏศลปไทย (ละคร) จนไดรบต�าแหนง

ผเชยวชาญการสอนนาฏศลปไทยคณครลมลยมะคปตไดวางรากฐานการเรยนวชานาฏศลปไทยและไดถายทอด

การแสดงชดยาหรนตามนกยงใหเปนบทเรยนหนงในการฝกหดนาฏศลปไทยของนกเรยนในวทยาลยนาฏศลป

จนแพรหลายในปจจบนซงจากการสบทอดทาร�าดงกลาวสอดคลองกบรจนาสนทรานนท(2549,น.441-69)

ไดศกษานามานกรมนาฏยศลปน : การศกษาการสบทอดนาฏยศลปสกรมศลปากร พบวา รปแบบการเรยน

การสอนในโรงเรยนนาฏดรยางคศาสตร(วทยาลยนาฏศลปในปจจบน)ไดรบการสบทอดจากนาฏยศลปนโขน

และละครหลวงมาตงแตสมยรชกาลท 1 ซงรปแบบกระบวนทาร�าตาง ๆ น ไดรบสบทอดกนมารนตอรน

จนกระทงมการบรรจเปนหลกสตรและมการเรยนการสอนเปนทนยมแพรหลายในปจจบน

2. เทคนคกระบวนการร�าคชดยาหรนตามนกยงตามรปแบบกระบวนทาร�าของครรตวรรณกลยาณมตร

จากการศกษาเกยวกบรปแบบการปฏบตทาร�าชดยาหรนตามนกยงพบวามการรวบรวมศกษาเกยวกบกระบวน

ทาร�าชดยาหรนตามนกยงไวบางแลวแตผ วจยเลอกทจะศกษารปแบบ เทคนคกระบวนทาร�าชดยาหรน

ตามนกยง โดยมงเนนศกษากระบวนทาร�าและเทคนคการปฏบตทาร�าชดยาหรนตามนกยงของครรตวรรณ

กลยาณมตร ผเชยวชาญดานนาฏศลปไทย เนองจากครรตวรรณ กลยาณมตร เปนศษยทานหนงทไดรบการ

ถายทอดกระบวนทาร�าจากครลมล ยมะคปต ผเชยวชาญดานนาฏศลปผซงน�ากระบวนทาร�านมาบรรจไวเปน

หลกสตรการศกษาของวทยาลยนาฏศลปตงแตอดตจวบจนปจจบนครรตวรรณกลยาณมตรไดคดเลอกกระบวน

ทาร�าชดนจดท�าเปนเอกสารประกอบการสอนใชเปนผลงานทางวชาการเพอประเมนเพอเลอนระดบและผาน

การประเมนไดรบการเลอนระดบซงแสดงใหเหนถงความเชยวชาญของครรตวรรณกลยาณมตรอกทงจากการ

จดกจกรรมโครงการจดเกบองคความรจากผเชยวชาญดานนาฏศลปไทยครรตวรรณกลยาณมตร(สมภาษณ,

17 กนยายน 2558) ท�าใหทราบวารปแบบกระบวนทาร�ายาหรนตามนกยงมทงรปแบบส�าหรบการแสดง

และการเรยนการสอน ซงกระบวนทาร�าทครรตวรรณ กลยาณมตรไดรบการสบทอดจากครลมล ยมะคปต

นเปนกระบวนทาร�าทใชในการเรยนการสอนตามหลกสตรของวทยาลยนาฏศลปทงสวนกลางและสวนภมภาค


ซงจากการสงเกตอยางมสวนรวมดวยการเปนผด�าเนนกจกรรมตามโครงการจดเกบองคความรจากผเชยวชาญ

ดานนาฏศลปไทย โดยเชญครรตวรรณ กลยาณมตร เปนวทยากรผถายทอดทาร�าใหกบนกเรยนชนมธยม

ศกษาปท6โดยผวจยเปนผรวมปฏบตทาร�าและถายทอดทาร�าใหกบนกเรยนชดยาหรนตามนกยงในระหวาง

วนท 17-18 กนยายน 2558 สามารถสรปลกษณะกระบวนทาร�า เทคนค และกลวธการปฏบตทาร�า

ชดยาหรนตามนกยงไดดงน

2.1 ลกษณะกระบวนการร�าคชดยาหรนตามนกยง ตามรปแบบกระบวนทาร�าของครรตวรรณ

กลยาณมตรกระบวนการร�าคชดยาหรนตามนกยงนมกระบวนทาร�าดงทสภาวดโพธเวชกล(2558,น.127)

และ รตวรรณ กลยาณมตร (ม.ป.ป., น. 124) ไดสรปไวคอ มกระบวนทาร�าตามท�านองเพลงเชด ส�าหรบ

การเรมตนการแสดงเพอใหผแสดงปรากฏตวบนเวท มจ�านวน 2 ทา ทาร�าในเพลงเชดฉง ประกอบดวย

เนอรอง 2 ทอน และทาร�าในเพลงเชดจนตวสาม ส�าหรบแสดงถงเหตการณทยาหรนก�าลงตามไลจบนกยง

ตามลกษณะการปฏบตทาร�าทเรยกเปนค�าศพททางนาฏศลปไทยวา “โคมสามใบ” มทาร�าจ�านวน 32 ทา

ทาร�าในเพลงเชดส�าหรบใหผแสดงกลบเขาในฉากเมอจบการแสดง จ�านวน 3 ทา ลกษณะกระบวนการทาร�า

ของการแสดงชดนมอย2แบบคอทาร�าของมนษยคอยาหรนกบทาร�าทลอกเลยนแบบกรยาทาทางของสตว

คอตวนกยงซงจะมลกษณะทาร�าทตางกนและมบางทาทคลายกนโดยทาร�าของยาหรนเปนลกษณะของการ

นงอยบนหลงมา ฉะนนในการไลตดตาม ตวละครจะเคลอนทโดยการโขยกเทาเสมอนการควบมา สวนแสมา

ทถอไวนนกมไวเพอใชบงคบมา ทาทางการร�าแสดงลกษณะการเคลอนไหวของนกยงกคอ การใชมอทงสอง

ตงวงกลาง สนขอมอไปมาเสมอนวานกก�าลงกางปก โบยบน หรอร�าแพนหาง จากการจดกจกรรมจดเกบ

องคความรในลกษณะของอาศรมศกษาจากครรตวรรณกลยาณมตรไดอธบายลกษณะกระบวนทาร�าของการ

ร�าค ชดยาหรนตามนกยง ไววา ลกษณะทาร�าของตวนกยงเปนทาทผสมลกษณะการร�าแบบกงพระ กงนาง

ทเรยกวา“ร�าแบบผเมย”ผสมผสานกบทาทางแบบสตวปกทปรมาจารยดานนาฏศลปไทยไดประดษฐทาทาง

เลยนแบบกรยาสตวเหลานไว เชน ทาโผผน ทาบนโฉบเฉยว ทาบนหลอกลอ ซงนอกจากกระบวนทาร�า

ดงกลาวแลวยงมทาทางการร�าในลกษณะการร�าแบบตบทใชบทประกอบบทรองและการร�าในลกษณะทาร�า

ทเปนทาร�าพนฐานของนาฏศลปไทย

2.2 เทคนคการปฏบตทาร�าชดยาหรนตามนกยง จากการฝกปฏบตทาร�าและการสมภาษณ

ครรตวรรณ กลยาณมตร พบวา ผวจยจะไดยนค�าส�าคญทไดยนตลอดระยะเวลาทฝกปฏบตทาร�าในชวงเวลา

ทจดกจกรรมทครรตวรรณกลยาณมตรย�าเสมอๆในการปฏบตทาร�าชดนซงสามารถสรปไดวาเปนเทคนค

ทส�าคญของการปฏบตทาร�าในการแสดงชดนคอ มททา แมนจงหวะ เขาถงบท ร�าสมพนธกนดจหนงเดยว

ดงทผวจยขอขยายค�าส�าคญดงกลาวและสรปเปนเทคนคส�าคญของการปฏบตทาร�าชดนคอ “มทกษะเชงชน

การรายร�า แสนแมนย�า ย�าจงหวะใหฉะฉาน ทกทวงทหนไลใหเชยวชาญ ผสมผสานยงหยดดจหนงเดยว”

ซงเทคนคส�าคญดงกลาวนสอดคลองกบลกษณะส�าคญของการแสดงละครในทมงเนนความงามความประณต

ขององคประกอบการแสดง5ดานคอตวละครงามร�างามเพลงไพเราะบทกลอนเสนาะและปพาทยไพเราะ

2.3 กลวธในการปฏบตทาร�าชดยาหรนตามนกยง คอ การร�าเขาคกน ในการปฏบตทาร�า

ในแตละทา ทงทาทางการตบทใชบทตามบทรอง ทงทวงททแสดงออกในการไลตดตามกน การหลอกลอ

หยดยง ใหมความสมพนธกนอยางกลมกลน สออารมณของการแสดงตามบทละครใน การแสดงบทบาท

เปนตวละครตามเรองราวไดอยางชดเจน กลาวคอ ผแสดงเปนยาหรนตองแสดงอารมณของตวละครในการ

พยายามไลจบตดตาม และสอความหมายถงผชมในลกษณะของการอยากไดนกยงนมาชนชมจงไลจบตดตาม


สวนตวนกยงตองแสดงลกษณะทาทางอารมณใหผ ชมเกดความร สกคลอยตาม เปรยบประหนงผ แสดง

เปนนกยงจรง ๆ มารายร�า แสดงทาทางชนเชงใหยาหรนตดตามจบ ซงการโผผน บนหนของนกยง จะแสดง

ในชนเชงของการหลอกลอมากกวาหวาดกลว ดงนนผแสดงจงตองแสดงอารมณตามบทบาทของตวละคร

ทงสองตวไดเปนอยางด จงจะสรางความประทบใจใหกบผชม สวนการใชพนทในการเคลอนไหวของผแสดง

เนองจากเปนการไลตดตามโดยยาหรนขมาไลตดตาม นกยงบนหลอกลอ หลบหลก มรปแบบการเคลอนไหว

เปนวงกลมการไลตดตามการเคลอนไหวในทศทางทสวนทางกนไปทางซายหรอทางขวาพรอมกน ซงผแสดง

ทง 2 คน จะตองมการเคลอนไหวและใชพนทในการแสดงใหมความเหมาะสมในลกษณะของการร�าแบบ

เขาคกน

ส�าหรบแนวทางในการฝกปฏบตใหเกดเทคนคการปฏบตทาร�าตามเทคนคและกลวธการปฏบตทาร�า

ชดยาหรนตามนกยงผวจยสรปไดวาผฝกหดจะตองมวธการในการฝกฝนดงตอไปนคอ

1. อานและท�าความเขาใจกบบทละครใหรจกบคลกลกษณะของตวละครส�าคญในตอนนคอ ยาหรน

และนกยง

2. ฝกฝนการรองเพลงตามทวงท�านองและจงหวะเพลงเชดฉงเพอใหผปฏบตทาร�าสามารถจบจงหวะ

ในบทรองและท�านองเพลงไดอยางแมนย�า

3. ฝกฝนพนฐานการปฏบตทาร�าในทวงทาตางๆใหมความงดงามทเรยกกนวา“มท”

4. ฝกฝนปฏบตทาร�าใหมทวงทาตาง ๆ อยางคลองแคลวในลกษณะทาทางตามกระบวนทาร�า เชน

ผแสดงยาหรนตองมทาทางในการใชแส จบมาแผงและใชอปกรณคอ แสประกอบกบมาแผงในลกษณะตาง ๆ

ทงการขมา จบแสในขณะตบท จบแสในการเรงมาใหคลองแคลวและสงางาม สวนผแสดงนกยงกจะตอง

ใสหางนกยงและฝกการปฏบตทาทางในการร�าแพนหาง การบน การโฉบ การโผผน ยกเยองใหคลองแคลว

สวยงามเชนเดยวกน

5. การฝกปฏบตทาร�าเขาคกนใหมความสอดคลองสมพนธกนในทวงทาตาง ๆ ทงการตบท ใชบท

การปฏบตทาร�าตามบทบาทของตวละคร ฝายยาหรนตองท�าทาทางในการบงคบมา ฝายนกยงตองท�าทาทาง

ในการหลอกลอรกไลอยางมชนเชง

6. ฝกฝนการเคลอนไหวของตวละครทง 2 ตว ไดแก ยาหรน และนกยง ใหเคลอนไหวโดยใชพนท

บนเวทใหเหมาะสม ทงการเดนเปนวงกลม การรกไลไปทางซายและขวาของเวท การเดนตามจงหวะเพลง

เชดจนตวสามในลกษณะโคมสามใบ

7. ฝกฝนการถายทอดอารมณและความรสกของตวละคร ทงสองตว ยาหรนแมจะปลอมแปลงตนมา

แตกเปนการแปลงตนโดยความประสงคของตนเองแตกมจดมงหมายในการเดนทางออกตามหา และมความ

อยากไดอยากครอบครองนกยงจงถายทอดลกษณะทวงทาอารมณของตวละครออกมาใหผชมรสกคลอยตาม

สวนนกยงผแสดงตองถายทอดทาร�าในลกษณะเปนสตวปก และถายทอดอารมณความรสกใหผชมเชอใหไดวา

ผแสดงนนเปนนกยงการแสดงทวงทาในการหลบหลกหลอกลอกตองถายทอดและแสดงใหผชมรสกวาก�าลง

หลอกลอใหยาหรนตดตามมา

แนวทางในการฝกฝนการปฏบตทาร�าดงกลาวขางตนน เปนกลวธทจะท�าใหผทฝกฝนตามขนตอน

ตางๆเหลานจนเชยวชาญจะสามารถปฏบตทาร�าไดงดงามและสามารถปฏบตทาร�าตามเทคนคกระบวนการ

ร�าค ซงเปนกระบวนการร�าทมลกษณะพเศษของการร�า กลาวคอ เปนการร�าตบทตามบทรอง และรายร�า

ในการไลจบตดตามระหวางยาหรนและนกยง ลกษณะของทาร�ามความสมพนธและสอดคลองกน


รปแบบของการใชพนทในการแสดงเปนการร�ารอบเวท เคลอนไหวในลกษณะวงกลมมการตบทแสดงอารมณ

ถงความรก และเสนหาอยากไดนกยงตามบทรองของเพลง ผแสดงตวยาหรน ซงถอไดวาเปนตวเอกของการ

แสดงตอนนตองรายร�าดวยทาทางอนสงางามตามแบบฉบบของตวพระในการแสดงละครในประกอบกบการ

แสดงทาทาง ทคลองแคลว ในการไลตดตามจบนกยง สวนผแสดงเปนนกยง จะตองเลยนแบบกรยาทาทาง

ของนกยงทมความคลองแคลวและสงางาม และการร�าทาทางหลอกลอของนกยงในทวงทาตาง ๆ ซงเปนการ

น�าเอาทาทางจากธรรมชาตมาประดษฐใหเกดเปนศลปะทประณตงดงาม เปนลกษณะของการร�าเขาคกน

ซงผแสดงจะตองแสดงฝมอในการรายร�าอยางสงเนองจากเปนการแสดงประเภทละครในทมงเนนความประณต

งดงามของศลปะการรายร�า

ขอเสนอแนะ 1. จากการศกษาละครในเรองอเหนาตอนยาหรนตามนกยงพบวายงมการแสดงชดอนๆ ทนาสนใจ

ควรศกษาและสบทอดไวในรปแบบของงานวจย เชน การแสดงละครใน เรอง อเหนา ตอนอเหนาร�าพง

ถงสามนาง, การแสดงชดอเหนาตรวจพล เนองจากเปนชดการแสดงทยงคงไวเปนบทเรยนส�าหรบนกเรยน

นกศกษาของวทยาลยนาฏศลปทงสวนกลางและสวนภมภาค

2 การศกษาวจยเพอรวบรวมองคความรเกยวกบกระบวนการร�าหรอเทคนคการแสดงนยงมไมมากนก

ซงควรสงเสรม สนบสนนใหเกดการสบทอดองคความรเหลานไวในรปแบบของการศกษาวจย เพอประโยชน

ในการศกษาคนควาในวงวชาการดานนาฏศลปไทยสบไป

กตตกรรมประกาศ รายงานการวจย เรอง เทคนคกระบวนการร�าค ชดยาหรนตามนกยง เปนรายงานการศกษาวจยทได

มาจากการด�าเนนการจดท�าโครงการจดเกบองคความรจากผเชยวชาญนาฏศลปไทย ซงเปนโครงการทไดรบ

จดสรรงบประมาณสนบสนนจากงบประมาณเงนรายไดประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ของวทยาลย

นาฏศลปนครราชสมา รายงานการวจยฉบบนส�าเรจสมบรณไดดวยความกรณาและความชวยเหลออยางสงยง

จากผ อ�านวยการวทยาลยนาฏศลปนครราชสมา ในการใหความอนเคราะหการด�าเนนโครงการดวยด

รองผอ�านวยการฝายศลปวฒนธรรมนายนพดลโคตรมตรทกรณาสนบสนนและเหนชอบในการใชงบประมาณ

ในการด�าเนนงาน รองผอ�านวยการฝายกจการนกเรยนนกศกษา นายธนพจน โพสมคร ทชวยสนบสนน

และจดประกายความคดความเชอมนใหกบผวจยในการด�าเนนงานรองผอ�านวยการฝายวชาการนายอทธพทธ

ขรมสนเทยะครทสนบสนนสงเสรมผวจยในการด�าเนนงานดานวชาการมาโดยตลอดรองผอ�านวยการฝายแผน

และพฒนานายพงศกรทพยะสขศรทอนมตใหด�าเนนงานและรองผอ�านวยการฝายบรหารนางสาวกนกทพย

ประเสรฐผใหการสนบสนนสงเสรมผวจยในการด�าเนนงานดานตางๆดวยดเสมอมา

ขอขอบพระคณครรตวรรณกลยาณมตรผเชยวชาญนาฏศลปไทยสถาบนบณฑตพฒนศลปนางนนทา

นอยนตยครคศ.3วทยฐานะครช�านาญการพเศษจากวทยาลยนาฏศลปนางนฤมลขนสมฤทธครคศ.3

วทยฐานะครช�านาญการพเศษ จากวทยาลยนาฏศลปทกรณาใหขอมลอนเปนประโยชนยงตอการด�าเนนการ

จดเกบองคความรและการศกษาด�าเนนการวจยขอขอบคณนกศกษาระดบปรญญาตรปท4ปการศกษา2558

สาขาวชานาฏศลปไทยทเปนผชวยวจยผชวยในการด�าเนนงานจดเกบองคความรจากผเชยวชาญนาฏศลปไทย

นกศกษาระดบปรญญาตรปท 1 ปการศกษา 2558 สาขานาฏศลปไทย ทเปนผรบการสบทอดทาร�า


ตามโครงการจดเกบองคความรรวมถงนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท6สาขานาฏศลปไทยทเปนกลมตวอยางในการรบการถายทอดทาร�าชดยาหรนตามนกยงซงเปนผทมความส�าคญและเปนประโยชนยงตอการศกษาวจยประโยชนอนใดกตามซงเกดแกการศกษาวจยในครงน ผวจยขอใชเปนเครองบชาพระคณของบดา มารดา ครอาจารย รวมถงผ มพระคณทกทานทสงเสรมสนบสนนใหผ วจยไดรบโอกาสอนดงามตลอดมา ผ วจยหวงเปนอยางยงวารายงานการวจยฉบบนจะกอใหเกดประโยชนตอวงวชาการดานนาฏศลปไทยในดานการสบสานสบทอดองคความรทางนาฏศลปไทยใหคงอยสบตอไป

เอกสารอางองกรมศลปากร.(2550). ทะเบยนขอมล : วพธทศนาชดระบ�า ร�า ฟอน เลมท 2.กรงเทพมหานคร:ไทภม พบลชชง.คณานสรณในการเสดจพระราชด�าเนนพระราชทานเพลงศพนางลมล ยมะคปต ต.ม. ณ เมรวดมกฏกษตร ยาราม วนพฤหสบดท 29 ธนวาคม 2526. (2526). กรงเทพมหานคร:โรงพมพประยรวงศ.นยนปพรชตภาดาและส�าองครตนรกษ.(2550).ยาหรนตามนกยง. ศลปนพนธปรญญาศลปบณฑต สาขาวชานาฏศลปไทยคณะศลปนาฏดรยางคสถาบนบณฑตพฒนศลป,กรงเทพมหานคร.รจนาสนทรานนท.(2549).นามานกรมนาฏยศลปน : การศกษาการสบทอดนาฏยศลปสกรมศลปากร. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชานาฏศลปไทยภาควชานาฏยศลปคณะศลปกรรม ศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,กรงเทพมหานคร.รตวรรณกลยาณมตร.(2558,17กนยายน).(ผเชยวชาญการสอนนาฏศลปไทยคณะศลปศกษาสถาบน บณฑตพฒนศลป).สมภาษณ.รตวรรณกลยาณมตร.(ม.ป.ป.).คมอประกอบการสอนรายวชา นท. 3130 ละครในเรองอเหนา ตอนยาหรน ตามนกยง.กรงเทพมหานคร:วทยาลยนาฏศลปสถาบนนาฏดรยางคศลป.สถาบนนาฏดรยางคศลป.(2542).วพธทศนาพรอมค�าอธบายชดการแสดงและภาพประกอบ. กรงเทพมหานคร:เซเวนพรนตงกรป.สภาวดโพธเวชกล.(2558).บทท 3 การปฏบตร�าคชดยาหรนตามนกยง.สบคนเมอ22มถนายน2558, จากhttp:www.teacher.ssru.ac.th/supavadee_po/pluginfile.php/78/block_htmlสมตรเทพวงษ.(2548).นาฏศลปไทย : นาฏศลปส�าหรบครประถมศกษาและอดมศกษา.กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร.สวรรณอดมผล.(2528).วรรณกรรมการแสดงของไทย.กรงเทพมหานคร:ประกายพรก.[หฤทยนยโมกข,นางสาว].(17กนยายน2558).ภาพถายครรตวรรณ กลยาณมตร ผเชยวชาญนาฏศลปไทย. กรงเทพมหานคร:วทยาลยนาฏศลป.

ผเขยนบทความ ดร.หฤทยนยโมกข ครคศ.2วทยฐานะครช�านาญการ วทยาลยนาฏศลปนครราชสมา เลขท444ถนนมตรภาพต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองจงหวดนครราชสมา30280 E-mail:[email protected]

couple dancing teachnique : ya lhan follow the … · 11 3 2017 67 บทคัดย่อ...

Documents