€

D E

I M P E R I O T R A P E Z U N T I N OD I S S E R T A T I O

CUJUS P A R T E M S E X T A M

VENIA AMPL. FACULT. PHILOS. UPSAL.

p . p .

P E T R U S W I L E A F Z E L I U SPH IL . M A G . A D R E G . A C A D . B IB L IO T H E C A M

A M A N U X N SIS E. 0 .

H IS T O R IÆ U N IV E R S A L IS DOCENS

ET

J O H . C H R . L I N D S K O G .Vestro-Gothi.

I N A U D IT . GUST. DIE II JUNII MDCCCXXV.

H. P. M. S.

U P S A L I ER X C U D E B A N T REGIÆ ACADEMI.® T Y P O G R A P H Y

IN

S A C R A M R E G I A M M A J E S T A T E M

M A G N Æ F I D E I V I R O ,

A R C H I P R Æ POSITO ET P RI MA RI O T H E O L . P R O F E S S O R I ,

REGII ORDINIS DE S T E L L A P O L A R I

M E M B R O , M A X I M E R E V E R . A T Q U E C E L E B E R R I M O

S. S. THEOLOGIÆ DOCTORI

J O H A N N I W I N B O M

s a c r a m

v. d. R espondens.

IN

S A C R A M R E O I A M M A J E S T A T E M

S P E C T A T Æ F I D E I V I R O ,

S. S. THEOLOGIÆ CANDIDATO , P R Æ POSITO ATQUE

AD GYMNAS. SCAR. L E C T O R I C E L E B E R R I M O ,

DOMINO MAG. J O N Æ T O R I N

P a t r o n o O p t i m o

JOH. CHR. L INDSKOG.

De n ö mma s t e Mode r

Sonlig vördnad, kärlek och tacksamhet.

CValem, qui tertium compertus esfet læfæ fidei conjug a lis reus; nobilibus viris magis quam obfcuris opus es* fe» perpetuo in conjuges amore; fe vero omnia conliffa, qmae matrimonium fpectarent, rejicere, qufa viduitatem U ssq u e ad extremam fpiritum fervere ftatuisfet” nj. Haec qmum declarasfet Eudocia, Imperator Initio, quid esfet faciendum , dubitans, ne Cralis amicitia privaretur, «i ptropriam filiam uxorem dare, tandem ftatuit oj. Hæe fer ibit Pachymresy quem ut fequar inclinat animus; Nt~ tnph. Gregornt, qni eamdem rem o&rrat, in quibusdam ab e»o disfentit p)*

Insequenti a. 1199 q) Imperator fuperiori baud abfi- tmdem remj>erficere in animo habuit. Erat fnb id tempus Chumrrus Caniclei r) praefectus. Huic Imperator gratificari ftudens, filiam ejus, cui pater magnam dederat do-

m) Id. p . 1S6.4*) ibd.

p») Vid. Lib. 6 . p. 125.f ) P a c h y m , O b s . p . 6 1 5 .

r ) Atnplns fuit hic grrilas boneris. De munere Caniclei Praefecti Scriptores inter fe baud conveniant, OMicon fame res evfe ridetur. F x locis quibusdam apud N ktph . Qrtg. ioteIHgitur qua de omsfa Prse* fectus Caniclei c o n s o c e r (aufiBttbif os) Imperatoris adpeliatua fit* Tanta fcilicet erat haec dignités, ut filio Caniclei Praefecti filiam Imperatoris uxorem ducere, filiseque ejus cum filio Imperatoris jungi, licitum esfet. Vid. Codin, p« 279 fqu.

P

.tem, Alexio(qui patre, ut fupra fcriptum eft, mortuo, Laborum erat Princeps) jungere decrevit s). Brevi rem eo perduxit, ut Chumni filia, Defpoticis ornata infignibus, Alexii fponfa adpellaretur. Eudocia, Alexii m a te r , poft- quam confilium Imperatoris accepit, adeo id probare vifa eft, ut fimularet, fe ad filium, nuptiarum parandarum causfa, ituram t). Sed Alexius nec Avunculo, nec matri in hac re obedientiam præbuit. F e r tu r amore captus filiae cujusdam ex primoribus Iberorum hanc ad fe duxisfe, ri- teque cum illa nuptias celebrasfe. Id quuin audivisfet Imperator, jus tutorium fibi a patre Alexii traditum, fuam- que cum illo necesfitudinem his nuptiis objicere conatus eft. Verum in hac re fæcularis poteftatis vim haud adhibendam ra tus , causfam ad Ecclefiam deferre ftatuit. Neque dubitabat, quin Patriarcha et Synodus, quum esfent rei certiores facti, matrimonium, quod inierat A- iexius, improbarent u),

Causfa fynodice tractata, ferunt, quosdam Epifco. porum, qui erant dubii, quænam esfet in hac re legum fententia, poftulata Imperatoris ut aequa probavisfe; Patriarcham aliosque plures contra hos ftetisfe, ea imprimis de causfa, quod Iberica puella gravida esfe diceretur. Eudocia vero, dum haec geruntur, domum redeundi cupida, Praefecto Caniclei fpem injecit, fe, quum

s) Pachym. Andron, Lib. 4. p. 198 fqu.

‘0 Ib'd.

*») Ibd. ~

dom um pervenisfet, curare velle, u t filii matrimonium to lle re tu r , quod dicebat, fe præfenti fermone vultuque melius quam litteris efficere posfe. Sub hac fpecie, cum Eudocia veniam Imperatoris accepisfet, Lazicam petiit. Sed ubi eo pervenit, datam fidem fefellit. Aliter enim fe gefisfe m atrem , confiat, quam initio promiserat, li- cet omnis culpa filio tribueretur. Imperator, fpe omni abjecta, quum Ecclefia quoque rem ambiguam reliquis- fe t, illiberale tamen putavit, Chumni filiam, cui dignitatem privata forte potiorem ttibuerat, Defpoticis fpoli- are infignibus. Itaque ne puella amitteret oblatum fibi honorem , fpem illi adtulisfe fertur, fe illam Johanni filio, qui tunc erat Defpota, juncturum v j.

Poft feptem inde annos (nam fub his nihil de Imperio Trapezuntino narratur) a. 1306 x) Alexium in pugnam cum Genuenfibus incidisfe, ferunt. Haec dicitur fuisfe causfa pugnae: Genuenfes, qui a prifcis inde temporibus, propter mecaturæ causfam, Trapezuntiorum erant inquilini, partem lucri, quod pararunt, iis reddere folebant, qui Trapezunti imperabant. A t pofiquam Genuenfes Conftantinopoli opibus numeroque aucti, ibique immunitate donati, opulentia eo usque creverant, ut Ga- latam fuburbium pro domicilio haberent, turpe duxerunt, farcinas fuas Trapezunti ad partem Principi debitam ex torquendam inquiri. Indignabantur fe, qui tantis privilegiis ab Imperatore ornati erant* Toparchae cujusdam es-

«0 Ibd.x) Pachym. Obs. p. 624.

fe vectigales et ftipendiarios. Quod cum illis furuma iajuria videretur, primum Legatos ex fuis ad Alexium mittunt, qui quaedam poftularent. Verum his quum A- lexius nequaquam adfentfretur, fimularunt Genuenfes, fe omnes e Lazorum terris migrare velle. Itaque perna- ves, quæ in portu ftabant, per præconem edicunt” pararent fe omnes ad proximum abitum”. Quod ut erat imperatum, ita promte quisque, ne fieret m ora , operam dedit y).

His nihil motus Lazorum Princeps, abire Genuenfes fe perfacile pasfurum fingit, five credere t, hæc ab illis in fpeciem folum obtendi, five commercium cum iis parum curaret. Ceterum Alexius vehementer inftare, u t , quod fibi deberent, priusquam abirent, redderent. G enuenfes, haec quum declarasfet Princeps, facere, quod po- ftulabat, palam negabant, retrahebantque interim, quantas potuere, merces In naves. Tum Princeps non amplius cunctandum ratus, quas ad manum habuit ibericas copias ad pugnam educit. Proelium utrimque initum. Volantibus ultro citroque jaculis plurimi invicem cadunt. Victoria haud dubie ad Iberos inclinabat, maloque fiabat loco res Genuen- fium. Poftremo incumbentibus vehementius Iberis, Genuenfes refiftendo impares, et, quorfum evaderet, metuente s , in exterius fuburbium Trapezuntis ignem injiciunt, non tam fpe victoriae, quam fi forte, trepidantibus ad ignem exftinguendum oppidanis, quoddam inire posfent con-

y) Pachym . Lib. 5. p. 310 fqu.

fi l ium, fe fuaque in tqtum fubducendi. Magnum ex hoc incendio ort uni i neo fa»-uni damnum ; muito vero majuS Genuenfium luit. Nam farcinæ illorum pretiofis repletæ m ercibus, tantaque mole et numero, ut naves duodècim (quot* in portu ftabant) complerent, igne confumtse. H ac clade accepta , Genuenles fpiritus remittere pacem- que petere coacti. Unde factum eft, ut priftinum Tra- pezuntiornm cum illis commercium mox reftitueretur x j Pachymeres hæc anno i 5o6 inter Alexiuin et Genuenfes gefta narrat. Mirum eft, du Fresne, qui eumdem auctorem citavit, annum 1303 fcripfisfe a).

Cetera, quæ régnante Afexio II Comneno acta funt , reticuerunt fcriptores. Neque ab iis, quo anno e vita excesferit, indicatum eft. Constat eqm filium reliquisle, cui Bafilio nomen fuit. Huic difficillimum erat paternum fibi vindicare regnum. Poll multa certam ina, circa a. 1320 Imperium adiisfe dicitur b). A t dubius mihi videtu r hic annus, quem notavit du Fresne. Verifimile eft, Alexium ufque ad annum 1320 regnasfe c ) , filiumque ejus Bafilium, ab hoc inde tempore de regno pater> no ambigere coepisfe. Niceph. Gregoras, Bafilium, Alexii Comneni filium, a. 1337 Trapezunti imperasfe fcribit ,

*) Ibd.

«) du Fresne p. 193. b) du Fresne 1. c.

0 Quod Rtihs quoque indicare videtur. Handb, i Medeltid. H ifiofia, \ D. p. 187.

”paterna fuccesfione multis certaminibus confirmata atque uxore ducta Eudocia, filia Andronici Iunioris Imperatoris notha” d j. Sed ne in alium hic errorem incidamus, cavendum. D u Fresne, probatisfimæ'ceteroquin fidei Scrip to r, aliique nonulli, qui ejus auctoritate ufi funt, quia Niceph. Gregoras loco quodam (quem fateor me haud in-; venisfe) Bafilium quemdam juniorem commemorare di.' citur, inde conjiciunt hunc alium fuisfe, prioris, ut fert opinio, filium ej. Huic conjecturae, du Fresne judice, eam quoque ob causfam fides accedit, quod Bafilius hic junior Irenem, alteram Andronici Imperatoris filiam, in ma-; trimonio habuisfe dicitur. Nam, inquit, fi Irene prioris Bafilii primis vel fecundis nuptiis adfcriberetur, inde fe- queretur, eum duas forores duxisfe, quod ab ufu Ec- clefiæ Græcanicæ plane abhorruit. Haec causfa eft, cur du Fresne ceterique duos Bafilios ponant, quorum illi, pat r i , Eudociam, huic, filio, Irenem uxorem tribuunt. A t diftingvunt hi Scriptores Eudociam ab Irene, quamvis Niceph. Gregoras, hæc varia esfe ejusdem feminae nomina, haud quidem obfcure indicet f ) . Unum Colum Bafilium , quantum fcio, hic commemorat, quem narrat uxo-

N. d ) Hift. Byzant. Lib. XI. p. 329.

e) Vid. Univ. H iftory, Tom. 7. p. 290. Hift. du Bas-Emp, T . 2?. p. 205.

f ) ” Eudocia, quæ et Irene, filia Andronici Junioris notha, BafiiioTra. pezuntis Principi uxor data”. Vid. Indicem Rerum verborumque in Niceph. Gregor a Hiftoria, ubi fub voce E u d o c i a hæc verba occurrunt.

re»m habuisfe Eudociam, filiam Andronici Junioris notham, qmæ et I r e n e adpellabatur.

Hunc Bafilium, qui poft Alexinm patrem regnavit, a. 4340 morbo fubito exftinctum tradunt g ). Poftquain viixerat per breve tempus una cum legitima uxore Ire- nee, amori meritriculæ cujusdam, quæ et ipfa nomen Irœnes habuit, fe dedisfe fertur. Quum vero Bafilius, Iimperatricem, quæ tantam indignitatem amplius ferre ncon posfet, coelum terramque implorare, omnibusque a- niuni fui dolorem aperire, videret, illam e 'Palatio exegit. E tt forfan in animo habuit, violentam mortem uxori in- feîrre, ni plebem timuisfet, quæ, Irene ejecta, vehement e r commota, contra eum fremere et tumultari incepit. V erumtamen in facris canticis et publicis feftorum pom- piarumque fpectaculis celebrabatur Irenes et Bafiliifama, umde factum eft, ut ipfe Bafilius et fuæ libidini et plebi faitisfaceret, quam Irenes nominis fimilitudo fefellit. Hinc oirta fufpicio, Bafiiium infidiis Imperatricis clam interfe- cttum. Ceterum , quum Bafilius five hoc five alio modo imortem occubuisfet, Irene legitima ejus conjux, ornata omini auctoritate Imperatoria, in Palatium intravit, unde aUteram Bafilii uxorem ejecit, illamque, communi Tra- piezuntiorum fuffragio, una cum liberis Byzantium relega- vnt. Simul ad patrem Imperatorem Legatos mifit, acci- tturos quem, cui legitime nubere Regnique adminiftratio- mem tradere posfet h).

gy) Niceph. Greg♦ Lib. XI. p, 333, hit) Ibd.

Legati quum Byzantium pervenisfent ibique Imperatorem Thesfalonicæ esfe audivisfent, eo fe conferre decreverunt. A t Im perator, Thesfalonkas aliquantum temporis commoratus* Acarnaniam petiit, ubi quum eum Legati invenisfent, quae fibi mandata erant, nuntiaverunt. Quum vero res traheretur, nec interea fatis ftre- nue a muliere adminiftraretur Respublica, coeperunt quidam plebem concitare. Quæ res Irenem coegit alios mittere Legatos, qui priorem petitionem ad Imperatorem iterum deferrent. Qui cum ad Byzantium appulis- fent, et Imperatorem urbe abesfe accepisfent, equites quosdam præftantes genere et dignitate ad eum mittunt. Sed neque hi efficere potuerunt, ut praesentem Imperatorem convenirent. Quarnobrem iliis vifbm eft ibi con- flftere, causfamque adventas Imperatori per literas figni- ficare. Quum vero interea ad vulgi aures rumor per- venisfet, Irenem occulta cum Magno Domeftico i ) Tra- pezuntiorum confvetudine uti, populus inde ad reditionem concitabatur* Alii tum Tzanychitae favebant» qui dignitate et opibus plurimum valuit; alii fe Magno Do. meftico adjungebant. In hunc modum Civitate Trape- zuntina factionibus Vexata, In civile denique bellom res

«) Magnus Domefticus quartum ex bonoribus Paiatinis tenebat. ttsec dignitas Celireae proxima erat, Domefticcrs olhn idem ac Procora- to r , qui familiae omnisque domus curam gerebat. A re familiari id mltithm voce translata, flipm wnn exerctn» docem figotfic«, quia Magnus Domefticus copias militares fbb Imperatore duxit ona- niamque rerum adminiftrationem ab illo fibi demandatam tenuit. Codin. p. 17 & 3x.