Bartholomew Collection of Unpublished Materials SIL International - Mexico Branch
NOTICE This document comes from the archive of UNPUBLISHED language data created by the Mexico
Branch of SIL International. While the document does not meet SIL standards for publication, it
is shared here under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike license
(http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/) to make the content available to the language
community and to researchers. More information is available at: www.sil.org/resources/language-culture-archives.
AVISO
Este documento forma parte del archivo de datos lingüísticos INÉDITOS creado por la filial de SIL International en México. Aunque el documento no cumple con las normas de publicación de SIL, se
presenta aquí de acuerdo con la licencia "Creative Commons Atribución-NoComercial-CompartirIgual" (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/) para que esté accesible a la comunidad de habla y a
los investigadores. Para más información consulte el sitio: www.sil.org/resources/language-culture-archives.
CONTENTS OF NO. - 8?
Qeneral Introduction ...Pag* ill
HUICHOL (John B. Mclntosh) ...1-337
Texts 1-87
Stea Index 38-91
Dictionary .92-337
PUEBLA SIERRA AZTEC (Arch McKinlay, Harold and Mary Key) 338-566
Texts 342-472
Dictionary.... 473-686
OULF AZTEC.(Bciiard.W..Law) 666-707
Texts 669-682
Dictionary 683-707
TETELCINQO AZTEC (Richard S. Pittaan) 708-824
Taxts 712-736
Dictionary.. 737-817
Appendix: Modern Household Utensils of an Altec Village (Kay Pittman).... 818-834
ii
HÜICHOL AND AZTEC TEXTS
AND DICTIONARIES
By
John B. Mclntoeh, Arch McKinlay, Harold and Mary Key, Howard W. Law,
Richard S. Pittman
MICROFILM COLLECTION OP
MANUSCRIPTS ON MIDDLE AMERICAN
CULTURAL ANTHROPOLOGY
No. 27
UNIVERSITY OP CHICAGO LIBRARY
CHICAGO, ILLINOIS
1949
GENERAL IBTHDDUCTKW
The texts and dictionaries in this mater nava been collected
by Tarlotts members of the Summer Institute of Linguistics (Univer-
sity of CfclahoBa)f.worfctat la Mexico. The materials In the microfilm
consist essentially of seal-organised field notest text with transla-
tion, followed in each ease by a card-file or otherwise provisionally
arranged dictionary of the language or dialect. Each section contains
a list of contents, a brief introduction, and a content index to the
text aaterials.
It is hoped that certain of these aaterials way eventually be
prepared for printed or mimeographed publication; but s^jice such pub-
lication is not planned for the inmediato future, and since some of
the materials would probably otherwise be left unpublished entirely,
it has been considered adviseable to make the collection available in
microfilm for the benefit of linguists and anthropologists who nay
find it useful as source Material.
William L. Vonderly Summer Institute of Linguistics 19ii9
iii
AZTEC (IAHUATL) TEXTS
AND DICTIONARY
Dialeet of Tetelclngo, Norelos
RICHARD S. FITTNAN
SUMMER INSTITUTE OF LINGUISTICS
1949
JO?
7o<f Introduction page 710 Content Index to Texts 711 Texts 712-736
1. Cuento de un Brujo 712a 2. Cuanto de las Walatsitsi 714 3. EL Tlacuache y el Coyote, Version 1 716 4. La-Fiesta 718 5. Como se Toma el Mezcal 719 6. Cuando un Joven Quiere Casarse 719 7. EL Casamiento 720 8. Los Aires 721 9. EL Volcan (Popocatepetl) 722
10. Oraciones al Sol 722 11. £1 Cuento de los Volcanes • 724 12. £1 Tlacuache y el Coyote, Version II 725 13. Eclipse de la Luna 735 14. Parentesco 735 15. Domingo de Ramos 736
Dictionary 737-817 Spanish-Aztec 738 Aztec-Spanish 761
Appendix: Modern Household Utensils of an Aztec Village, by Kay Pittaan 818-824
vnwvoatiaa 7/o The following Materials «r* soa* «f sr jraogh field notes on
Teteleiago (l|areloa) bkw.il. These HN collected and eoapiled during the period 1940 - 47. sy principal lnforaant for Boat of this aaterial «as Martin I. liadas, a asa «boj «i ton 1B Tetelcingo about 1905 and «bo has resided than MBtlan^aaly fro» that tine until th* present except for the period of sttont 1915 - 1930 whan ha was a soldier in tba Herolutlon.
j
I eonsidar tha phonenas of this dialed! to bat a a> cb • •: h i li k kw 1 a n o oi p • t tl ta w x y. DM ¡to Tar/ing circuastanees and criteria during tha recording of these agitaríais, these phonemes have been arittan either as above or with variants as follows: « (•".**.*.»). ch (», a-, (ie), h (j), 1 (L *), i* (l), k (o, qu), kw (cu), oi (u), tl <i), ts (c, A, w (v, b, jf), x (I).
Ill», ; Tha principal phonetic variants of the jphoneaas fro» a General
Mexican Spanish norm arei at ÜJ, e ÉJ, ei ¿L$7, i A/» i: A7» lA? (syllable final), oi /g/i u ^9» * $7 before a, ei, i, or i:
after voiceless consonants
S. S. Pitman Mexico, Di T., April 1950.
7// COÍTTKííT INDEX TO íTAHUATL T3XTS (DIATC5CT O? TECSLCWGO, !:ciK3Loa)
(References are to pages) Aires 721 Brujería 712, 736 Casamiento 714, 719, 720, 733, 734 Ceremonias 71S, 719 Coyote 716, 717, 725-734 Curaciones 721 Domingo de Ramos 736 3clipses 735 3nfermedades 721 Fiestas 716, 717, 718 Oraciones 714, 715, 722 Parentesco 735 Piernas, mujeres sin (o cojas) 714, 715 Preñez 735 Sacerdotes 722, 736 Sangre 713, 714 Sol 722 Tlacuache 716, 717, 725-734 Tortuga 714, 715 Volcanes 722, 724
AZTEC (VAHDATL) TEXTS
Dialect of Tetelclngo, llórelos
7/A
' - n>T,~
Atókr A /w
)Cittí\t II yüfUllli »
Aí¿- (chi^Hx) li%<*- JLv
v-ariaiara.jrajkl unta aawAma. wa klJLtaa, *naj»„, / \
lallwla tlataljktf, noaAna.; 2^*» aantrfkMtaa aowAtty (/
iPVfM* «hlohtlK va, *k/Jt« •paa^aaja^M tlataljkl." V-,p^« ATM ehloKt
lawAtlflan *ksral<(j •í? "tlA, kvall xtlajolwjíll
kacWkvalI¿WklilaJohlvtko «onAMlkyh <., «. , . —„„ UÉKJtaa, "paa «valí yyy^Y1 Y* t***u£' * -*»*">*+ü/*-n /idUL "falo ¿M&**- tlVlJkfu. nltléfc)via.> 6. m íBI. tlAkatl •kilwr ls«w4 , X+tñu&a, /Ctd¿\¿." <f(i¡)£*tkJL&»4<U- Xtduc *U-S*>U¿B\ klj.taa, 7. *«>l«r tlA kwall tfBOtlajehtwllIa tlJttatl." toa.
S.'kianaao. poro tXkafatla tlA nlktláfehlwia nlkU.v>a okaanta
tlAkatl." 9. B»e alaka UAkatl akllwl akaaata, "xlniaoh-
pallawa tlktlaíjhlwlaTcI ini tlAkatl./ 10. «a eanta/okljta,
"pos kwail. \\0 solo naja naaaaltarawcf nlttlaaa ka roí ¿4t¿.l¡HC~. 5#&/**¿« W-tyt-stoUtait* .¿HUÍA at/*****'
tlkohlwaakl." ¿ íad va lnl t¿Aka,tl kXJtoa, -tlAJ •X**iA..' 'Ujletí /¿tvfct 3¿d¿ct, "S¿¿<
ko,
kwalAnla íaow^.J 1*. wa y»Ja ya aaokvlk }cá yovall kleaC pa
•ajtiak^ll war^ie ka yaírall. /i?. Jaohjjehi waxulutl wa í-T^Oí. a¿¿ Xé. syu^Ui'j.. v S& s<*¿-W -J"^*^ -•<$• kljtoa, kllwla laovA,. 1<S. "xlkljta. wj0a aaWlJ ehivaolciaal Ju. die*., ád¿u.a &*•/>**<4(/t, "@?UA¿-, **%• s»~<- 4*¿A^ ^_Sí>^«- alwaxulutl, wa xlkaalwl nokxIwA, nAnavf 17. klnkAjtiewa, y
ita^nlaka M»4tV> ko»o ya kllaatla InAalk yaya» l^.//wa lkxIwA
^klnkAJtlawa ^aúrlna, ,wa koautaa' akaantíL tJ Akatl. /l9. wrf
lttuiiiaká tlAkatl ém Wlwla^ laewa. aao klmatia. 20^/klltowAya>
.aJwAtl, kllwia lBAntal,u,>pas nana, ¿tllk* Uklyl nljohlwaltla
\ klpwwliz laowA, 13. TAxA Blktíi áA asir* a*- i£*¿-ij*, xl¿yC*t+- Xf¿*> iaaw^O 14. wa ya ja ym aaokwlk
klaa.
JtíalkT. 21. a% ka yawkll pa aajtlaktil w>nala ara a«aw
ahíohtiI
xlkSc
22. wa kjlwla lnAntal,,aixe, BU; M: "ixo, nal I iionAmlk lallwlif
ItSaehl. xomtiailak». xlktaajtaakwa ntxtalelo klawl tlkophi
23. wa AxA xlkplll kwt
%<**
poro amo.tlkoohle. 2$. xlklteta•onAalk.• «a nieka jowAtTVV- .
nchi. 26. HJtoa, "poo naja nonAalk •#
a.. il
tlaktll waneio ura (THAU
ioowA. kltelkwinl piewa pa.itf la. Mi-
ra ka
oohl.
Mccéu
V
29vJkoaJpa kaxlltla. •ajfclatatll wanu»e./30. klteikwínj
, itlajkotoro.wa ka/ye.kwall, yaja y«ya. 31. klmatl kooh^ 7
AvtuZR !••»*. • klnkl^tla itatlfA. HatlAl^a Iatfina. 32. *a yija
iya kJ»tlewa oonto xtqOninotoi// 33. wa aaéAtl o^Jfla. kwAk ye uya
mi kijtowa «a ifriel, 3*. "¿ilika inly/ye uyaAonAmlk? .AxA - // /* MV OU*. a. ¿Ma, "¿ (^tfWHa&'svL.a* jiu'snii ->*bU4r ? ¡2A^¿ / kljtao." 35. wa opio JcAnatl AkxIwA Mtoajl wa klkwlto íajak ^--¿L
kwawltl wa 0kI*lAlI Utlk tlltoinUI^/ 36. wa arga.wwAlak/..
tiltotntíl, oiéa klntlAll .ikxIwA .inAoiIk, kl*xutlatI./7 37. wa AMMfrL, v ¡UU M<As«r Mfa(U^<tw^tM<iv¿»<g, 14 koAk re oxutlatayl, inAKlfc/ayokwell ok patlAnI^,/V wa arga / ¿, ••/
f obuka. /T 39. wa owAÜu pa/ricaA aowatl neJjbontay7~wa owAla ka /' . isHivje/t^Jisti&nyCf- 14 ArCw &r*J
^^HacSik woxuluiviijlwIa^^owA^ 40. ¿J» eekwl ye offlfatiotiekak,
wa/fkIJto»l/fumbM,¿ye tlkoohir/il.'ixl'tlaohlaí amo Ijkou
/«kohiwa." JXÍ WJtpi oowAtl, "¿tHkl?" . *2. "¿tlika tivtlatla
nokgtlwa?" kZJtoa loowA,.2¿aJa aao rflk^atl tlA IJkiu / ^ /«vio ¡¿¿a 7' YJice- >v* /y*MÍl/i," 'Ifr-/** ¿*- -** cuyC- tI»»ohiwHIJtIne«I
44. «411 para tomokAwIl
por un Iliow/xl^iejqhl^altl.
Ilwla laowA, 48. "jttkljta
I. 43V amo//nIkMatI AkI kontlatl mokxljtai.
okAwIUJtiowa wa trlka, tomoneAemltIa?V
45. wa AlAkaJtl opínA. okaMk ^éltimoj wa, okItlapaoho/¿kxIwA.
47. oklJyAwIlI^WkxIw^. re wexului
yaja inl nokxIwA i^»PIa wff 5fr inu n«ko»Jn*i'JtI ¿*IkA notalwA. ¿^o ¡bife» M¿W- •£ "AsiMt*- (Xifc *y<¿ ^*^c^e<>.
49. joro aao x^kwalAnl. C'xlkljta nIkwAÍlkak tli lpa tltlakwaakl.
50. toa yo oklklxtí aonto xuxkuneta^/lka yoot^X. / konklxtlll tfyímti!) /lAfCH, ¿4¿¿ AM^L íMXIL. ^ M^f\k: fu. /AKAUT-
o
r,ehrAjhi Ajnh^ (ZZ&Z^-f/lt
yaatll lau alaka. tlAkatl tlataZJkZ. ¡51. 'wo xlkw^lAnZ." >^**ift£ *•*?««-A******- A&Sfy***-. "*Hv~Zi-A*i*Vto."
. pea kono rt a^tttlak i^xZwA, o«Ik. ^ /J •)!&*** &n*4<4M4, /OlAtAlAKr ••*4u«¿ni/o3 /rru*AA&~. *<P
52. wa ieowA aAtUpa lallwla okft'i x: 9AS2B?
Milton 54. w» kZjioa onpajáí onn acfete natutl. 55. okljti
a kwaii AZkA^ noehAntia alkA ¿ AUaJko.1 56. ira «so ¿fcZJ taya
a vjtlataltatZí 58. ga kZJta» walafcaZtsi .untaae . ^J^^^J^
fcZaAnkZlZJkzt kljto* IJkZyt karfOtlaiiftnkZlIJkl, 59i/ "tiet*po-
nAJtatj j4yu$a_i.^ wa#ijja aovAtl crapiiajtlj. 60. k^Jtoa,
BkáAhai
A¡¿K1I&!
62. td^ntlDJeJnaffll. tlA tlknekl,
," 6Í3. wf& niaka aowAtltfuya la leka xZkZlwZ nan tiaehAnaXX.* 6$. wfc niaka aowAtl^uya lohA
waiojnp»'aaZtjfllka aenti lallwla TODi4taa^aowAtl/kIlvl&, / /#
(b<. "¿til ttkajilwaakl n|,«pa, itfkaaanlfctlW úntame w£l>ttl>al?
o5. ¿fcoawaakltl ¿#¿«</U.<^iaV/*ife^«^«'¿Wv? &
66. "aa wAlA nokonWJkAaati aanta, -fy a#At iwiar Ak*^kAna,ti.»
68. dwAlaJkl inawA wa okljtojkl, «oQa alkAwA kwall tesI. \}¿*»IA**/ B»4M « Out***, "%u, *( c«tr /*mu& ¿ó*. • 69>^,a 4?»«*A •onajitlalktljkl. wa yaJaA ohoj- BwaABlktl.
"APae klenl ifoao tll/taytf»kIT ajfell kljtojkl,
tZMjBakl./f 71* MnlZ BZtMZa pora iwall nZkwItl Atalntll/f
ala kmawltl porka wall nokataSL- '¿24/wa pjat»ntlá okljto,
kZaAZajf lalZwZa o - x " """ "-" -^—«-»-s*- íyUiÁUL,
,jf. kijtowMra, •4klaal tlknaklftj*- )J&Ua\ "¿t^r *4*ÍM6<J?
7/J" (syyd U>~*.<k<*>*~>~)
15.*
7*. ano tTlrmatl kianl ika naja nlknekl noteocMwss.»
tlil|kotampll.''(f 77^/»a yaJajyakwAkMiu Aple xotieochtwa,
kJJtoa, ló. \tlatapofU\Jtai,
y aja yimi, ika\
ayutai." «a
tía toyulo to
tlajtla &3.¿
teochiwa. '79* kijtoa Mnte, "tieteponÁJtai,
inte klnAnkUIa, 60. "ye ontlayova» ye ontlaniea;
lAltJlcpJik tiachmokakityla, todeus do ¡bejw/.." •V&- -í-v<*4»£w- .¿¡¿a .
II taJwAftqkwlkatl^ Ü2. ysja jjini klmjjn'ekl
kii.M
teotal. paxo n«nt aao nenklHatI-4otl£»+W-
kiana'ftnrA toteotki t^ohinokoielllia 7"' ¿i aJUttf
aaeh kwall kiaaa \na»A tok^teaakl ka tietlanaklUJjtal j A*U*H**
o- .*K¿ *t*«<ii. _Juana fcénde* \ Ú- A-J Ú Tateloiugo, koralos
f ¡LA JV^tAA^OíL^i ^*t\MAA. ion- m#9- w
: ^* Sl Tlacueeh- y 3i coyote ](ka^,T *% É'ÉL
monto da ¿ak«a/l wa **yw/
•par Jallo Oaroia
law. *ak*a¿t ayowabtaya lkpak ¿BtokVat/ wa koya¿ vafa tjbk onaalko.
oklallfl koyqi. "4/1 taltaka, JfclAuftf"
«a ¿ak*tfl toMMs, "a—Ufa, alte alk*antaka jfaBojf*"
«a koynjf koaabto, "ole tUri/k*aa*"
«a Jfapafi koolXwl koyo¿, "an» tinlo&k*a. ¿Mano tlknakl ttk*aa
¿apo/?"
Wa koyu/ koaabto, "kiaaaMD." Va tka owokuku^ak koyu/ wa ootuaaoa
¿akva¿l oniolobtla. yaka.
«a oa/obJnito ]Mafl okaabpa lkpak a&eaoopalljf wa oksahpa napa
kohk*abtaya« auijfl lau jfak*a^la «a koyujf okaabpa ttarpa konaalto «a [•
konllwi, "oto ttkobtaa. alo ttal¿k*a*. «¿lka tbkowu tlalooonllwaltl
Ika ¿apojft olo alanpro tlal^'ao."
«a ¿ak*ajfl konlbto, "ana 6lBtotkwa. ¿Man» tlknakl tlbk*aa Butyl?"
wa koynX koaabto( "Ictonan»*" wa ¿ak*a/ft konllwi koyuj?, 'alkanakoyown
wa naba tlat¿£b¿abkalllla tbtlk nokaaak*" wa oatunsaa oontehttk nuajit
/ak*a¿l ** konakak, wa koyujf Ika owokuVn/oB/optae tka alib*a/. wa lbkowu
okaabpa jfakva¿i onoolobtlo, yaka* !
wa thkawa okaabpa onjfohkuto lkpak oka/t paro okaabpa konaalto kayo/
wa koaabta koyujf, -olo alawpve ttal»k*&s.\ s/ika lbkowu ttalooonatwaltt
tka auwjft?"
wa konllwi, "olo aao llnlook*a poxko naba olo alporlao wa ntoijfaaa-
kaakl tka poyatu wa alko tlnl¿llplttcwaa wa «ate italoooa. aaba
atk*altkaa lau plotu jit ntoonakaakl wa paira taba tlbk*aa. wa k*ak
ttkakta yo¿ak*opunl, outunsoa taba aata feimobtnta» porko lau aaba
youwpa nlwl¿ tka aopayo. wa aoloak koyulj. k*ak kuokak, aata pabp*akl*
7/7 «•Si Jtsk*a¿i ssnlujfaltlto ton ska/ ** koyu*,k»alc kunkak ye¿ak*opual,
sntmnssa art» Hktatu va. amo klaats jfo yaba oka/ yefcutaiwa kunehtak
ksgrujf skajf yasmjfe, asta motlhtelona, vero syek*ell emotohto, wa rapa
emUc Un» ¿Mla¿i *» ¿a**sjfl uuyo. yska.
Tstslslngo, Ucr*, 6 de agosto, 1942
Cuento del tlaeuaobe y el ooyoto
Aquel tlaeuaobe estaba arriba en un zapote (árbol) y el ooyoto
llego1 allá abajo. 31 ooyoto le dloo, "¿.juc está» basteado, tlaauaaae?" Y si tlssuashs le dijo, "Hada. Aquí estoy comiendo un sapote." Y el soyate le dijo, "Añora te voy a comer." Y el tlssuashs ls días al aoyots, "Bo no somas* ¿Ho qulorea oouor
un sapota?" Y al soyate le dijo, "Como no.* Y eon el (sopóte) le «"f
al ooyoto, y entonóos el tlasunoho se huye. Ya.
Y subió otra vas arriba en un nopal, y otra TOS alia estaba comiendo una tuna aquel tlaeuaobe. Y el soyote otra TOS llego y le dloo, "Ahora TST&S* Abara ts Tsy a comer.. ¿Por que me hiciste aef eon el rapóte?" Ahora siempre te voy a somsr."
Y al tlaauashs ls dijo, "Se as somas* ¿(jus no quieren oomer una tuna?" Y el ooyoto ls dijo, "Cono no*" Y el tlaeuaobe le dloo al coyote,
•Aere la bisa y yo la tirare adentro ds tu tose»" Y sntoneea el tlacu;*oa< corto una tuna y la tiro, y el coyote so copino la careante con lao espiase* Y estotra ves el tlaeuaobe ao buyo* Ya.
Y así otra res subte arriba en un s&rrlzu, poro otru vea llego ul# seyots, y ls dijo si soyote, "Ahora siempre te Toy a comer, ¿ior que me hiélete asi sos la tuna?"
Y la dlaa, "Ahora no as somas porque yo ahora soy padrino y me Ton t a dar una gallina y aquí te voy a amarrar y aquí rae esperan. Yo traero •amalla gallina % qua ms Tan a dsr,y tu la someras* Y cuando oyen,que y» truenan los soneto»i sntoneee tu, hasta baila, porque anual esre yo que Tange asa mi gallina." Y ds Tsras el coyote, cuando oyó, basta tsala goso. Poro si tlaeuaobe fue a enoender aquel carrlso, y el coyote, *~ sye que y» tronaba, entonces hasta baila y no sabe que es ti •arriso qus ya ss quenmi y rio el coyote que el carrizo ya no quena, y hasta se. csWo pero no pudo 4«4Wse- y alia murió son la lumbre y el tlaouaehs so fue. Ya*
7/£
t llwl/
f walls pan ilkaw* ara ka-yayawak, k*ak }ya-Xah/ayoa antlar, entlaro,
antunaaa ya-yawa /aaajialtaa taupa ka kaaflalahtl. lnlnonka tlkthttkatl
lpa •larkallá a tpaa aataro. inu uraa ami enka ¿1, aao ¿1 ooka, koao
amo onka llwijf pa alarkallá. inn ncaka tlalatlkatl para k*ak taupa.
•atonaaa nana naos wa aoaewa nl¿aawXaltl(kl taupa «a nl£aépvanas. /fo
yaka, utklnaaaa kantlalabtl ¿aalakl wa j£ yaka ya-naa nl¿a>ah¿aktlawas.
wa yaka* ya-naa* |
aaha ni/alwlklátaa wa no*walknlwa walfeakl no So para ¿ak'aklwl, wa
naha nlktnaakaa jil ktkvaakt wa yanwa yaakl taupa. jio yaka, umpa
•osaajfollakl wa waloakl pa naaa para kil^taakl llwljf. wa aowawa
klwaltkaakl aa/aal lpa noSo wa ¿aka wal<|akl noylhkl lpa noeo wa
kalaklakl aontokalko, napa yaakl. wa /<j yaka, yajfah/anlwa aeakol para
kohkenlwaa wa sowaaa tahtaal para parlnohtt lwa aualkoatl, wa noól
XokaX uvpakatl noyllkl para Xah¿ak"alua!tlalnoatl. wa ¿o yaka, waloakl
pornohtl lwa Mualkahtl uataaa lka aawaal* wa ¿a yaka* nolokl Xatyfanlakl
aaakol para konlakl, wa lpa ilwl/ klwaltkaakl aaata tototan>i jft>lka¿l
lpa la* ¿falwlkiatl. wa ¡Co yaka, ya-yavp pa talo aakawaakl aa-yanwa
aaortuawhtl para klaaakoaakl llwl/. ¿faiwiklatl klnjfalwlk Xafc£alwlltl t
para yahwa klalwaaki llwljf. kwak ya-oX«Panuk, yanwa ya-yawa
klnawatltlawa ¿alwlklstl wa ya-yawa. wji yaka. ya-oXapanuk.
la Tiesta 111
Tal T« «MO a las slat* horas da la tarda, cuando ya a* oaeureclo •ntaro, sntonaaa ya so,van a prender la velaa an al temple. Bato •otamos haslando al miércoles o al sábado. A aaaa bora* no hay nada, nada hay, «oao no hay fiesta oídla miércoles* Eytamoe haalendo aao para cuando hay temple (culto?). Entonóse yo Ira son mi esposas a prendar (•alas) an al tsuplo y Barrare. Si ya, aapsro que aeaben las •alaa y al ya* ya Toy a sarrar. Ya ya. Ya me voy.
To aaao la fiesta y mis haitianos Tendrán a mi caaa para comer. Y yo los dyy ds «ornar y silos Iran al templo. Si ya, alia se juntaran y •sadrán a ai sasa para TSr la flssfa. Y las Bajares traerán say Metates a al easa tf¿jt y los hombres vendrán también a mi easa y entraran a la eapllla y alli van a estar. Y si ya, ya yidsn meseal para tomar y las majares muelen para los padrinos y los maslsoa, y todos }os hombrea que están alli también para que saman todos* Y yi ya, vendrán dos padrinos eon las mujeres, y si ya, también pedirán meseal para tomar, y an la fiesta traerán un santo shlqulto a su sasa del que saoa la fiesta* Y si ya, ya se van a sos easas* Se van a quedar no mas los mayordomos para asabar la fiesta. El que sasa la fiesta les invito a fcstyyarse para que ellos nieleran la fiesta (en otro tiempo). Cuando ya paso, alloy ya se van, le avisan al que saaa la fiesta, y ya ss van. Y ya. Ya paso*
^<7Cwwse toma el mescal
msskel
senté jfayckonkl tleémaka meskol wa tleeilwea, "simoeiewl/rfinuko.
entunsss naba nitisilwea, "manikonl. matomaslevlko."
nos rl oí> Un jefe m*> da meseal y a» dlee, "Descanse Vd." ¿intonsos yo digo,
"Qna yo tomo, $ue descansemos."
4. Cuando un Joven quiere pagarse.
senté pelalakjfi klnekl mosowatis
jc^ak senté pelalak^l klnekl mosowatis, kllvea senté Ismael, *mawea
lio sislwanta, mskilwi kineki klwikas.f wa lya lama/íi wa umpa ¿apoa.
Cuando un Jovsn quiere «asarse, le dice a una anciana, quo vaya a su casad. I»muehayha y que* 1» diga qu« el la quiere llevar. Y se va la anciana y alia euenta.
*7¿ó noaowahtiluyo (nenomlkjtlluyo)
wljíi ok-aekl /ah/alwlltl para aoaowatJU pelalak/1 wa ooylnkl lio
alalwantu nolnki yawe Xabjfalwlltl para B-?noaalktls alalwantu. wa Xo
yeka, ye-kiaa ka wtolln «a aohotutea ka lipa oh/l* yawe para lio
alalwantu wa napa eeltiwl -awMaMvM. nobtutltoakl ka lpa oh/1 para
two pelalakjfl. wa Jfo yaka, noatutlakl leo pelalak/i. wa /o yeka*
yeojfapanuk. yaatt$leeiloa kara kle pa insabéo* yenoél.
El easanlenti»
Tienen otro» lnrltadoa para laa 'bodas del JoTen y también a au easa da la Tfft^r+ht tasblen ae ran lea lnrltaáoa para laa bodaa de la auena- eha* Y al ya, ya aalen «en ylolln y bailan en la ealle. Se Tan para la oaaa da la •aehaoVia y alia llagan* Bailaran en,eu eaaa de la Mena- aba. Otra Tea, al ya, también 0119a Iran y bailaran en la «alie haata la eaaa del Joren, y ai ya-, bailaran en ¿a eaaa del ¿oren, y al ya, ya paso* Se apartan eada quien a au eaes. Ta ea todo.
71/ t*.
yehlak&X
eento kokoSkl okaalk yeniekaX lpao talaXoll wa uwala ¿apahtea wa
okihto okl Xapabtea, "ininonka koko&kl klpea yeniekaX, okaalkl ipan
talaXoll." va kokeakl kihtoa» "mati meloak nikpea yeniekaX-" wa
entunaea okl /apabtaa okllwl. "taha tikpea yeniekaX olkoak lalewis
«a kineki nl/firika». Xo amo tonopahpowao, miaVikas yeniekaX» para
tomopahtla tlkmakaa yeniekaX X«bX»nl «ante peyotu lwa pulke para
ml^kawaa yeniekaX.* wa kihtoa kokoaki, "kwall nikantrekorus X* kineki
yeniekaX* Mlo manipahti." wa «ntunaes i mi alaka tiepahtl kihtoa,
«naha nleemomaglllaki para pahtiwas kokoaki porka kinekl tlawlkaski
lalewle opororo tlawlkaakl manlphhpoalo para tlekoaakl.wa oaopohpo
kokosl wa oklkahkl yohyekamo* wa ye-opahtlk.
Loa airee.
A un enfermo la agarraron los airee en una talatera y Tiene uno qua aura y la dijo el qua aura, "Sata enfermo tiene los airea." la agarraron an la t&latera." Y el enfermo diee, "Creo es cierto qua tango loa airea*" Y entoneea el que aura le dioe, "Tu tiene» los airea muy fuerte y quieran llorarte,. Si no te limpias, te Iteraran los airea* Para limpíate tu daraa a loa airea lo que ta piden, un pollo y pulque^para que loa airea te dejen*" Y diee el enfermo, "Muy Men, entregare lo qua Quieren loa aire», a©lo que me euro." Y ontoneea osa eurandera diee, mj¡( A mi me darán para ourar el enfermo porque quieren llorarlo mueho, apurados lo lloraran; que yo lo limpio para,que lo dejas, y lo limpio al enfermo, y lo dejaron loa airea* y ya ae euro.
Tetelcinso, Mor,, 194S Informante: José Catonja - Investisador: Ricardo Pittman
Instituto Lingüístico del Verano
¿1 Volc.-n (Po; >tl) 1*X*
aok>tf/t
ata tunalt aalt aoato toopllkt ktaakoa ¿kotatt tk*attkpak aakvta¿t,
wa lataaaka «Mil okilt pm tyoa MMIM, paro pura okaoato tiuuli
okoMo «ooptlkt, "olo yooaoitait pa*» MOO! tkpak aok"tajít." okontlo
•mi* kvahforta a» okt^altltbtt aoato wrnu va aya. kfak oaatto
«apa Ul*fe aok»ta/tv okaatak aall ook»ta/jt Um «aak taatwt¿.
yak'aktaa yate awtffakjfakUtl k*aU. «a ka jtk"aBfOrt« ktpoaya kerpua
apta aohaoat. ka apta k»ali oyoya, pan kalt ka atapa k*ak yajfakottt
avalt aahaaat tpaapa lalovta aaak taatwtjf Jktpaaya. «a ooa» tk*ahf ortu
ktpaagra karpaa, kaktaya tattk toot*l¿, «a ¡tka aojfaptkpUvtttoya,
•m tkkoa» oaatto aata ttol tk'apaota, pa*» kalt ka ¿akpak atk «alt
anataa, «a IIWI oaak"tk toatvVf. yate (aa aata olo ataataka impa lakataka. j
(dLourdU
/'• $AAAMe OÍ UL
aaat nalt «toaaqfctfl «a laaaAft ro nt¿o ro Tatalaloge k*ak ktaa
tuaalt, *towoa¿Mft «a laaajfeft am*te»aaj4aoa k*aat tka ktaa taoalt
«a ktatto* "yatopa aoktltttttoolrf Ooaa. jrottoiawlutaatmitatowVf.
ay-y roaa-a, tott k*ar«aa-a« aak»aXt attfelawpaaultall pa tataonka tuaall. leak-all attofcatiatoll.-
»a paa ¿aaka ktktoa* "ay-y roaa-a, totjt k*oroaa-a. yaatko topa taaoallrai yaakaahpa «opa toaakalakttt.*
«a akaabpa k*ak kalakt taaalt, okoahpJ kthtoa wtowoa¿a¿l wa laaa-
¿•ft* "ay roaa-a, tott k*eroaa-a« yo toifa toa»1ral«kaa. ya topa
toaakalakt. yottttafcnOan/intatttlUt, jya topa taao#ayoaaktltlt.
•lo attoovalaoaalaUl tpa tataooka yoaallj. Sttaavalatauttll.
ooUa/aaaaka¿i daua."
7¿3
Ls/t.
Li
rtle
túcoti»
fortu
Ll
apa
El Volean (Popocatepetl)
Oa dia, seg&a dleea» ua sacerdote quiso ir a ver la cúspide del Teleta y «ato a» le pode basar para Ir luego» pero para otro día dijo la eara* Ahora ya estoy Hato para ir arriba djel Toloan." ¿aso _ traer aa bastea y le puse un gorbua y ss fus* Cuando llagó allí al pie del volean* Ti* que todo el yeleln tiene aueho hielo» entonóos el se Viatica) bien y eon su bastea que tenia el gerbos ooaaoao a andar. Al seaeasar» iba bleat pero a&s adelanto ouando iba subiendo no pudo
r . , , andar porque bable auebo bielo» y osa» su bastón tenia un gorbua» lo (dLcu^HL) ->elare adentre del hielo y le agarraba y asi llego hasta esroa de la
cúspide» pero rala arriba ya as pude andar y allí no ais se convirtió en hielo. A*u*l hasta hoy, ee •e^qus/alllr estL parado. (Jfa /ufajPa,
V * $M */&ÜfKt4 Jsk 6 U
Casi todos los Tiejos y Tisjas de aquí do TeteleiagOt suaado sais si sel» les Tlsjos y las vlsjltae orusan lao •saos baeia deade sale el sol y dlsen» "Va sobro nosotros Tiene saliendo Dios» ,Ye nos Tiene alumbrando» Ay-y Dios» usflor Dlosi"
Y al aedio día dloen» "Ayyüios-s, seHor Ulos-s. Ya aquí sobre nosotros se Ta Vd. Ya otra TOS sobra nosotroe ss ra Vd. a entrar.
Y otra TSS ouando entra el sol» otra TOS dloen los Tiejos y las Tiejaa» "Ay-y Slos-s» usDor Dios-e» Ya sobre nosotros Vd. entra. Ya sobre nosotros Vd. entro. Ya uoe alumbro Vd. Ya sobra nosotros Vd. le biso ossursesr. Ahora* guárdanos sn ssta aoeho. Cuídanos! al saabls Dios.»
Isa
ai
7AV ft. £1 Jaén-;: „r,e \qs_
¿ahtull de ilk*lm
lnlnonka aakvl*jfl klpea lion, va lnlnonka aom¿ lalewla olp*ovak.
aatko tamil okaente ••kTis/l ekleellevs laewa re lnlnonka aek"leXl
va klaakea klkvlakvlllat «a aleka an» aiiko. yek*aklnu oplenkl anno/a
kaaenperoeo taalvi¿. k*ak Xalawla ka yjttauaaXakli kail lalewla
e/awlelnlk lnlnonka, wa oko aeate tealwjljf lalewla wleyl «a okitljfanell
okltall alero palkeek'aayo, okaalk, «a ioklkeékvotu. Ipanpanu oáo
lkaka keekotoktlk. j
21 Cuento da les Toloánea
lata roloan (Popocatepetl) tlena ra «ajar (Ixtaaaíauatl) y,«ata ••Jar aa auy blaaea* IXago al día en 411a al otro volean ¿asáa (SI Varado da Tolaaa) daaeo a «u •ajar fte aata Tolaan y quería aultaraala y aquel ao lo dejo. BatoaoOfi eomenaaron a tiraree eon grandes pedaaoa de blelo. Cuando ya ee¡tiraron mucho, este aa añojo tonaría mas y toa» an pedaso da hlalo m groada y ae lo tiro y le apunto an a} atara euello y la pago allí:y la aoeno la eabesa. Por eao noy aata mocho.
i
<Hk4U /f¥/ si* tunalI omoehi oyaya ••»*• koyutl wa ••at» tlakwatal.
lniaAnka tlakwatal lallwla klaajaatlya.
•la tuaall oyaya lkpak Mnt« taapokwawltl klkwajtaya
taapotl. kwAk yaja tlakwajtaya, aslko sent» koyutl itsintla
kwawltl n onia tlajtlanakwl. okljnak tlakwatal wa oajkopatlaohlx
ipa taapokwawltl. okljtak tlakwatal tlakpak wa koyutl
taoaljtaya «a kllwlya, "¿til taxtlka taja oapau?"
VIM itla. nonltlajtlakwajtlka."
okljto koyutl, "xlwoaalwl, xltaao. naja nuljkl nltaualwl
wa nlknakl tlmltakwaa. ya nlkpla nAwI tunalI amo nltlakwa wa
ka ini AxA lallwla nlteualwl."
onAwat tlakwatal, 'MM IJklu xlkohiwa, pwaa aao til tlmlj-
chiwllla. ¿til lpampa tlniadjlcwaa?" i
okljto koyutl, "tlmltsllljtlka lallwla nltaualwl. xltawo
ialjko." I
kljtoa tlakwatal, "xlkljt». was xlniaehkwa. naja nlkA
nlkwajtlka taapotl lallwla wiallk wa taopiallk. ¿amo tlknakl
tlaltaaakaa aanta?"
Cuento del Coyote y el Tlacuatai
Un día sucedió, había un coyote y un tlacuaehi. Sste tlacuafcai sabía mucho»
ün día (el t}acuaC)|i) estaba arriba en un árbol de zapote comiendo u)i zapote4>. Como el estaba comiendo, llego un coyote debajo del árbol y comenzó a/oler.* Olio el tlacuatai y miró arriba en el árbol de zapoje. Tfio el tlacuaffci arriba y el coyote tenia hambre y le dice, "¿Que estas haciendo tu allí?"
"Nada, aquí estoy comiendo*" Dijo el coyote, ^Apúrate, bájate. Yo también tengo hambre y quiero
comerte. Tengo cuatro días que no como y por eso ahora tengo mucho 10. hambre."
Contesto el tlacuatai, "No hagas así, pues no te hago nada. ¿Por qué me Tas a comer?"
Dijo el coyote, "Te estoy diciendo que tengo mucho hambre. Bájate pronto."
Dice el tlacuacbi, "Mira. No me comas. Yo aquí estoy comiendo un zapote muy sabroso y dulce.. ¿No quiere que te dé uno?"
7>4 "amo. aaja nTk—fcl tTwTfkwaa taja.*
Kljtoa tlakaatal, "aa alklara xikaatl kiwi Iks wlallk wa
tlkljtaa MU tlkaakla okaakl." |
yakwAkloa kljtaa kyontl. "lnnllj xlatachtlajkallll aaata."
yakwAklau otlajkok tlakaatal kacjal tlakpak kltajtaklto Uia
wi«/I taapotl wa jro «yakwIkaXk. «AxA, ••payai" okljto tlakaatal.
•xlklntaakwa mixtalolojwA. «a xlkaaakoiyawl ka tlakpak. awpayal *
yakwAklaa «rataXko t^ott Ut*k lkamak. koyntl uiim
oklkwaJtlwXta. eklwalmat. wa akljta koyutl, "aalAwak wlallk.
xlktajtiawa akaaata Ola kwall «a xlfflaanvAltlajkaini."
tlakaatal kljtoa. "poa kwall." tlakaatal otlajkok kaokX g
tlakpak kltajtlawuto tila, lallwla ka «layI wa aoxoktlk. |
yakwAkliai kljtoa tlakaatal, "ampaya: ( xlkamakoyowl." ¿
okawakoyo koyutl wa ijtlk Ikaawl; owetalko taapot xoxoktlk
wa IkopAk omotaXkuto. epla aotajtawltakl koyutl. monlmeloj-
tlaaalya wa mokawatamomotaowAya. aantlapXk. awall klklxtlyAya g
taapetl. yakwAklau otamotakla tlakwatai wa ocfcala.
"Ho. Yo quiero comerte a ti" ¡ # r "k" Sice el flacuatzl, "Ho mas siquiera prueba como esta sabroso y veras,
hasta querrás otros»" ! Entonces el coyote dice, "Bueno, tírame uno}" Entonces subió el tlaeuatzi mas arriba y fue a cortar un zapote muy
grande y bien maduro. "Ahora, allí raí" dijo el tlaeuatzi. "Cierra tu oaos y abre Ja boca para arriba. /AJ.lí ral"
Entonces cayo el zapote adentro de su boca. 21 coyote#luego se lo comi.fl. Le supo sabroso, y dijo el coyote, "Be veras, esta sabroso. TIIS— Busca otro tan bueno y tíaamelo.t r t
EJ tlaeuatzi dice, "Pues, muy bien."i SI tlaeuatzi subió mas arriba • y fue a buscar uno muy grande y rerde. ¡Entonces dice el tlaeuatzi, "Allí va. Abre la froQ|." ¡
El coyote abrió su boca y adentro de'su boca cayo el zapote verde y se atoro en su garganta. El coyote comenzó a golpearse y anduvo revolcándose y se arañaba la boca. Hi modo, lío pudo sacar el zapote. Entonces el tlaeuatzi bajó corriendo y ae buyo.
,7>7 nuahtll
tonto lallwXs aotajtawltlk koyutl. okXklztl tsapotl.
wa okljto koyutl, "AxAa U«t. kAnl nlkniaxtla tldmMl nljkwaa.
tlipara aiaabkajkayoa. • yakwAklnu onietakls. yw «napa
wlwlyokatl oaalto itlak ••at* aajkanopalltl. ya oapa opio
tlajtlajnakwl wa okljnak tlakwatsi. oajkopatlaohix m okljtak
tlakwatsi aspa sysya, «a kllwla» «Jal tlakaao onkAtlkaJ xltsmo
lsljko para tlMltakwas. ¿tli para tlnisohkajkayoa?*
kljtoa tlakwatsi» "walls ano naja, alyaktia tonkatl. ¿kiasa
•a naja nlnaal? tonkatl tlalyaktia «a kanowlyo tlyajyaJtlnaaX.*
kZJtoa koyutl, "tlA ano. tlA taja tlohlyaatlk wa IJklu
ikaka AkI niaohoakajkayo. *
kljtoa tlakwatsi, "ano «a naja nXohlyaatlk. tonoehti*
tlohlyantlkl, wa ka inu ano •aehlya Aklnu r« tonoehti* •Itsonkajkayo.
wa AxA tlknakl tlnisohkwas naja. xIwAla. ¿klawo tlknekl tljkwaa
•ant* nuohtll?*
"tielawov kljtoa koyutl. "ilnoaalwl, xltaao. ayekao
tlaltatlapojpolwls."
yakwAklnu kljtoa tlakwatsi. "naja am til tlmltswikllla.
walla okaaata iaka •Itsonohlwaltl, wa AxA ipanpa tlknekl
tlnloebkwaa. zlkwa aanta nuehtlXt saoh ka inu tlnApIspaliewis.
naja ouljkl lallwls nlteusXwI. klamaeh nlwAlkiatie r« noohA
aotlapajpaniko» wa AxA nlkA ye tlknakl tlnieohkwaa. -
As \anto azotaba* el coyoteí saco el zapote y dijo, "Ahora si, donde encuentro el tlacuatii lo Toy a comer porque me engaña." Entonces se levanto pronto y de allí temblando llego junto a un nopal. Allí comenzó a oler y olio el tlacuachi. Vio así arriba y vio el tlacuachi que allí estaca y le dice, "Ja,¡de modo que aquí estas!" Bájate pronto para que yo te coma. ¿Porjqué me engañas?"
Dice el tlacuachi, "Tal rrz yo no. Somos muchos. ¿Quizás sólo yo TíTO? Somos muchos y dondequiera andamos." ,
Dice el coyote, "No, si tu eres pardito y así eres quien me engaño." Dice el tlacuachi, "Ho sólo yo,#oy pardito. Todos somos parditos y
KXX por eso no se sabe quien dé^nosotros te engaño. Y ahora quieres comerme a mí. Ven, ¿que no quieres comer una tuna?"
"Ko," dice el coyote. "Apúrate, bájate. Ya no te perdono." Entonces dice el tlacuachi, "Yo no te debo nada. Fácil que otra
persona te hizo eso y ahora, ¿poraqué quieres comerme? Come una tuna; a ver si con eso se ayuda tu hambre. Yo también tengo mucha hambre. Apenas salí de mi casa a ver que hallo,.y ahora aquí ya quieres comerme."
yakwAklnu kZJtM koyutl, •xlawa^lwl, xltea» wa yalea,
tXkljtoa wall» okaeat* nlaohoakajkarqi, «a ale taja tlnlai
xXwAliwaa.» ! :ar
"aao.- kljtoa tlakwatai. "amo jjkau xXkehiwa. kaohlkwall !
xDoaatl til oaja aXkvajtXka «a tlA ttkweüaatl, aa ka loa tlkpla. i
«a tlA aa» tlkwalaatl, aantlaplk. af tlaltaoclplewall aanta
wa xDoamtl."
okljto koyutl, -kwull. poa xlafaohtlajlDainz aanta."
yekwAkXnu tlatamtal ekltak aantii nuohtll til ye oyakwIkaXk
«a okllwl, "xlkaaakoyvwl «a xajkopatiaehla. «apayai" i
yakwAklnu koyutl oajkopatlaohlx!wa oktasakoyo. kljtoa
tlakwatai, "xltiakwa nixtelolo." yekwAklau kwAltitla nuohtll.
owatalko ljtlk lfeuaak. aaaiatt okXk»* koyutl. oklwalaat, «a
okllwl tlakwatai, "tlakuao wlollk. aiaontlajkallll okaante."
kwAklnu ttakwatai otlojkok kaobi tlakpak okltejtaklto aanta
auohtll xoxoktXk lalXwXs wowltayo wa okljto, "xlkXntaakwa
alxtololoJwA wa xXkaankoyowX. " yakw.jiklnu kwAltltla nuohtll
xoxoktXk. owataXko IJteJc Ik—V koyntl wa oaotalkato aata
IkopAk. opie kojrutl raoalmolea wa moVraaat* »taoa. aantlaplk.
awoll oklklxtl nuchtll. epla aotajtjarttokl
tlakwatai wa odiólo* otooaoro aata lJtok AtlaktlZ.
yekwAkloa otawatakla
aotlAllto
It «oh eente wieyX tepatlatl. '
Entonces dice el coyote, "Apúrate, tájate, y ya. Tú dices que fácil (jue otro me engaño, y tú mismo me engaMste. Ven pronto." j
"•o," dice el tlacuacbi. "So nagas 6sí. Mejor prueba lo que yo estoy cosiendo y si le toma sabor» no mas con eso basta» y si no te toma sabor, ni modo* Voy a pelarte unaj, y pruébala."
Dijo el coyote, "Bueno, pues tírame una*" Sntonces el tlacuachi corto una tuna] que ya estaba bien madura y
le dijo, "Abre la boca y mírase arriba.! jAllí ral" Entonces el coyote se miro arriba y abrió la boca. ,Dice efl tlacuacbi, "Cierra tus ojos," Entonces dejo caer la tuna. Cayó adentiro de su boca. Luego lo comió el coyote. Le tomó sabor, y le dijo al: tlacuachi, "Si, es sabrosa. Tírame otra." ,
Sntonces el tlacuachi subió mas arriba y fue a cortar una tuna verde muy espinada, y dijo, "Cierra tus ojos y abre la boca." Entonces tiro la tuna verde. Vino a caer adentro de »u boca del coyote y_fae a torar oaBta su garganta. 31 coyote comenzó a; revolcarse y se arañaba la boca. Ni modo. No podía sacar la tuna. Comenzó,a azotarse. Sntonces el tlacuachi bajo corriendo y se huyó. Corrió hasta adentro de la barranca. Allí fue a sentarse junto a una gran peina.
tepatlatl.
yakwAklon okaajpa aalko koyutl ka oqpa •otlajtlatieaolltlwlta. 7*1
kaehl eawelkwall kaelko tlakwatel ltecb tepetlatl.
"AxAn kiena tlmltakvaa. lallwls ka ye nlteuBlwI. ayekao
tlmltetlapopolwla. "ye ka ujpa tlnieehkajkayoa. "
onAwat tlakwutsi, "acio nell tlniechonkwao. pos naja nlk-
•Aaajtlka c/'-oka tepetlatl para najkomo vetal, pos tlA netels,
tlamis tlAltlkpaktll. "
kljtoa koyutl. "ano oelAvak tli tlniechllwla. ayekmo
tlaltmeltoka, poa ye ujpa tlnieohkaJVuyo, wa AxA klpla re
tlaltakma.-
"¿kAnl tlmltakbjkayoajtlka?" okljto tlakwatsi. "naja reare
oniea tlAItlkpaktll onkA aljkitakljtlka inioAnka tepetlatl
para laajkaw» tlaal tlAItlkpaktll."
"tlA an» nelAwak." kljtoa koyutl. "tlA taja tlnleobkajkayo
perke tlohlyantlk."
Entonces otra Tez llegó el coyote allí 'buscando algo que comer, pero mejor alcanzp el Jlacuachi junto a la pef.a. Ahora sí, te comeré. Ya tengo mucha hambre. Ya no te perdono.
Ya dos reces, me engañas." Respondió el tlacuachi, "Creo que no me cameras» pues yo estoy
cargando esta peña para que no caiga, pues si se cae, se acata la tierral" Dice el coyote, "No es cierto lo que me dices. Ya no te creo, pues
ya dos,reces me engañaste y ahora hay que comerte." "¿Donde te estoy ensañando?" dijo el tlacuachi. "Yo, desde que
apareció la tierra aquí estoy deteniendo esta peña para que no se acabe la tierra (el mundo)." f ,
"Si no es cierto," dice el coyote. '"Tu me engañaste porque tu ere3 pardito."
•-—j-—u M*i
tía M ikalfB.
kljtea tlakwatal, "alyaktle tlafcXyaatXkX. we
nlapor «o a» naja ultlakwatai. alycktie motlakwaltla
¿kienl ika tlakaJkayoUmaaaekl? ki«¿I tlmltallwla, naja reara
eaiea tlAltlkpaktll onkA nlkaAaaJtlk*. inlnAnka tapatlatl. aat> AkI
aleohpaliewla. xoa»tlAkaohiwa xInie<¿hoaeal*awX. lallwla ka lal i
tlapXyoauaaakl «a. aoo oak» AkI nieehijaliewla tapltal. tlA
aXkaJkoaa am wetal lniaAnka tepetlat2, tlpellwlakl, «a aiapor apata
tlnieohkwae. tlAkaao tonochtX* tlmlji$xklakl." \
kljtaa kojrutl. "¿awOAwak til tl^iechllwla?"
kXJtoa tlakwatal, -xlníaohneltoÉa. naja alk tlmltakajkayoaa.
ye tlkaatl tlA tlnieohkwae, tlpollwi^kl «a aantlaplk tlniechkwaa."
okljto koyutl, "wteno. aa tXaIf.spallewX tapltal.
xontlaplyoeuti." I
yekwAklnn emapaoho koyatl lteofaj tapatlatl «a emopajpaoho
lallwla iteoh tapatlatl. antunaoa Uakwatsi okletlkls, ononere
aata kAnl Akaaellk IJtak Atlaktll. .jeicwAklmi koyutl lallwla
ka mokwajkwapltaoa itecib. tapatlatl aifta maeh mokwitlapaxlxikulle.
- % aa aaisa ontlAtlachlya awier kAnT IkaiwAlAe tlnkwatsl. poa lallwla J
ka yeklkokoa ikwitlapH, wa okljto, '•flA nlkajkowas ininAnka
tapatlatl, tlpollwiakl. ¿tlin ura WilAa aa nleonpatlakl?
lallwla ka ye niechkokoa nokwltlapa. ' mi ero, mi ero naja nlkajkowas.
•a wetal tupetlatl, mAs mi tlpolIwikA."
Sice el tlacuachi, "Muchos son pardos¡ no sólo yo, ni tampoco no más yo aoy tlacuachi. Uuchos comen no mas cían eso. ¿cómo andan engañando? Como te digo, yo, desde que apareólo el úundo aquí estoy cargando esta peña* So nay quien me ayuda* Hazme el £avor de ayudarme. Tengo muchas ganas de hacer el excusado y no hay quieit me ayuda un poco. Si dejo que caiga esta peña, nos perderemos y ya mi me comerás sino que todos moriremos."
Dice el coyote, "¿Es cierto lo que me dices?" Dice el tlacuachi, "Créeme. Yo nunca te engañaré. Ya sabes que
si me comes nos perderemos y de balde me comerás." Dijo el coyote, "Bueno, que yo te ayude un poquito. Anda a hacer
el excusado." Bntonces se arrimó el coyote Junto a lk peña y se arrimó (pegó) bien
Junto a la peña* Sntonces el tlacuachi sallo corriendo hasta donde había carrizo tierno adentro de la barranca. Bntonces el coyote se esfuerza mucho contra la peña hasta que se lerantV el pellejo de su espalda* Cada ratlto miraba a rer de donjie iba a venir el tlacuachi, pues harto le dolja BU espalda, y dijo, "Bi dejo esta peña, nos perdereaoi ¿A que hora Tendrá a cambiarme? Ya me dublé harto mi espalda. Ya mero Toy a soltar esto. Que caiga la peña, aujique nos perdamos."
731 yakvAklnu koyutl klnenewlll, Vljtoa, "nlkwltlakiatlkisaa
«a ma wetal. "
yekwAklnu okwltlnkist/ilkie, oaoaero, aata niepa wAlraokatSftto.
kltstlka tepetlatl *a amo owets. kachl lallwls okwalo. kljtoa,
"AxAn kiona ye ka yexpa nieehkajkayoa. Ax*. kAnl nlknAmlkla,
da por at "nljkwas."
neaowAJ tIluyo.
tlakwatai aantekltl klchiwaltljtie inu, omomero aata ijtek /
Atlaktll kAnl oyeya mlyak Aka aallk, wa ompa omojyonato. tepltsi
wejkopa aalto koyutl ka oiapa notla/tajtiaBiolrtl, kaohl aawalkwall
kaalto tlakwatsi ijtek uatutl kAnl Akaaellk. kwAk oklnlextl,
okljto koyutl, "AxAn kiema tifcltakwa». ayekrao tlmltatlapopolwia
lpaaqpa ye yexpa tlnleehkajkayo lallwla."
Entonces el coyote hace un esfuerzo y dice,,"SaJdré corriendo,#y que saiga." Entonces salto corriendo y, hasta alia fue a parar. Ksta mirando la peña y no cayo. Mucho mas se enojo. Dice, "Ahora sí son t tres reces que me engaña. Ahora donde yo le encuentre de por si lo comeré
El tlacuachi luego le biso esto. Corrió hasta adentro de una barranca donde había nacho carrizo tierno y allí fue a esconderse. Poco después fue a llegar el coyote allí y ra a buscar que comer, pero
lo mejor fue a alcanzar al tlacuachi adentro de una cuera donde habla rrizo tierno. Cuando lo utx encontró, dijo el coyote^Ahora Bí te carr
comeré Ta no te perdono porque ya tres reces me eng¡
-r.-in.iiJ ***<* ni»
I 13A enAvat tlakvatal, «amo til xlnlqe)j¿ahlwm. valle amo naja,
tonkatl tlmlyaktle amo media ikl reitanoehtle mljohivaltl
IJklu. naja y» lkaa onkA nlahAntl «a *jme kajna nlkiea. nlkA
nlkpl» mlyak tekltl, pea same mosoeowA^tlJtXkatl wa eeme klnekl
a» nlklncfcljohlta tlamAmletiIklJal para Uta klvikaekl tlakwmll
kAnl mosoeovAJtla., «a ka loa aaja muljkl nlaehtlalwla para
nlyla kAnl aeaovAJtlloya. ama alkpla jleker para nlyajtlnamla
ka ok-ai« loro, naja aa 1 testa tai aoúakvaltla, wa por lnu
tlmltallvia ke valla amo naja. AxA, til A tlkaakl. am tochlvakA
kieml tltlAkaikalti. xlnlaohpalievl »* tlklnchljehlvakA Aka
chlkljml, va ya tlkmatl til naja nleetyakaakl nochl para taja.*
yekvAklau kljtoa koyutl, *aajo mellak loa. aampor
tlnleehkajkayojtlka. aaatlaplk. tlmlfcakvaa. lallwla
nltaualvl. ye tlalaehivaltl am nlkva jteapatl. tlnlaohkvaltl
nuca ti I. tlnieohivaltl am nlkawma tep*tlatl. va ame aa inu, t
tlAkaao anljkl nekepAk tlktlajkal teapÍJtaJtapitatlI. aakopAk
tlktlajkal nuohtll ka tlava vita ti I. jam aall AxA lallvla nekukaa.
xlkljta nokvltlapa. lallvla anlkxlxlkylie ika tapetlatl ou
tlnlachaAamltl, va ka iai aa» tlmltatljmpopolvle. •
SI tlaeuaohl respondió, "Ho me bagas nada. Pa cil que no era yo. SOBOS muchos. So se quiena de nosotros tftdos te hizo asi. To ya tengo macho tiempo que aquí Tiro y no sa}go a nfnguna parte. Aquí tengo mucho trabajo, pues siempre se están casando y siempre quieren que yo este haciendo chiquigüites de carga para llorar comida con ellos donde se casan, y por eso a mi también me inrit&n para que yo este donde se están casando. So tengo tiempo para anda? a otro lado. Yo no mas en esto como y por eso te digo que fácil que no era yo. Ahora, si quieres, que hagamos como amigos. Ayúdame a que hkgamos chiquihuites de carrizo, y ya sales que lo que me darán todo será >ara ti." / t
Entonces dice el coyote, "Ho es cierto eso. Ho mas me estas engañ- ando. Hi modo. Te comeré Tengo •"ftha b abre. Ya me hiciste comer el zapoJe. He hiciste comer Ja tuna. Ke hi siete cargar la peña. Y no no mas eso, sino que también tiraste un zapote duro en mi garganta. Tiraste una tuna con todo y espinas en mi; garganta. Ahora me duele mucho. Mira mi espalda. He raspe mucho icon la peña que me hiciste cargar, y por esto no te perdono."
733 •aAwat tlakwatai, "amo IJklu xlkchiwa. uo xlniaohkwa.
xlkljta. AxA opororo nlka. tlA tlkn«kl tlnlachkwaa, M
nlklneankAwa chlkljml »a ka inu tlA tlnUchkwaa. ¿kl ano
tlknekl tJJkakl* til tlmltellwls? xlkljta. lpa ni«ka pwablo
•oaoaowAJtIJtlkatl wa naja niaohontlalwiko nall aa nlwla
nal I aa nlkloaika Ak/aohlkljljal para ijtek tlawljwikaekl.
wa nieohaakaakl pXyoal, niechmakaekl kalnielojkukonl. wa naja,
til para nOcnakl ínl? aa» nlkwanl. oa para. nlkA niemp^ollwl».
AxA kachlkwall xlnlechpaliewl wa ano xlniechkwa. axc til
tDctlAnls tlA tlniachkwas aa ni senté, mientras tlAkljtua
tooochlae aa. nlwla jca nlklialnkAwatl chlkljicl, wa tli niechmaltaBkl
para t&J a."
kljtoa i o/u ti, " naja aiao nlkaatl inu tekltl."
kljtoa tlakwatsi, "tlAkljtua amo tlkaatl, sitiera jl
aa xltlajpla cientraa naja nlya wa tlmltswAlIkllIa plyovi,
wexulual, pltaoal, salaielojtl. ¡ca inu tlk/'pia para o¡AA
tltla}£wajta3. "
"wieuo, kwall. poro aao tlniech rajkoyowas okaajpa. "
"aso xlkljto re iau. naja acó tli tlialjchiwilljtlka.
xlkljta. laa olwlya. amo nell tontlakwajtiewaa. •*
kljtoa koyutl, "amo. naja onkA tlmljohla»."
Contestó el tlacuachi, "lío hagas así. No me comas, líira. Ahora estoy muy apurado* Si#quieres comerme, deja que termine los chiquihuites y entonces si me comerás. ¿Que no quieres que te diga algo? Mira. Bn aquel pueblo se están casando y jn a mí me vinieron a invitar ojie raya y que llevara chiquihuites de carrizo para llevar las cosas adentro. Y me darán gallinas, me darán carneritos. Y yo, ¿para qué quiero esto? Yo no los como. No mas, se echan a perder aquí. ^Ahora mejor ayúdame y no me comas. 9o ganaras nada si me comes a mi sólo, mientras si esperas que yo vaya a dejar los chiquihuites y lo que me van a dar será para ti."
Dice el coyote, "Yo no se ese trabajo." Dice el tlacuachi, "Si no sabes, siquiera cuida mientras yo voy y
te traeré gallinas, guajolotes, marranos, borregos; con eso tienes para comer aquí."
"Bueno, muy bien. Pero no me engañas otra vez." "Ho digas,eso. Yo no te estoy haciendo nada, líira-— ya me voy
no sea que tú vayas a abandonar la casa." , Dice el coyote, "Ho, Yo aquí te esperare."
kljtoa tlakwatai, "kaahlkwaa.1 vjt tlkaniwakA loinAnka.
aa tlmltallpitiewa ka kariana, wa Ijjclu kaohXkwall, pork»
aw kajna tlyAa, »a ZJklu nlya lea. noWulo ipasapa nlkaaitl
Aklnu tlaplxtlka." j I
koyutl kljtou, "wiano, xlnieohlOfl. paro aao tlwejkAwIs. •
kljtoa tlakwatai, "aao nlwaJkAwiitl. aantakltl nlkXaaaka
ehlkljml wa niadhmaka rulkAml. yajvA oiass nlechkAwakiwI.
nieohkAwaiiwl ka aualkojtl. ka kowiietl wAltlakwapuntAs, «a ka
iuu. kv^k tlkakla ya tlakwapunl «a ym tlaellinl «a ye tlapitsa
nualkojtl, xIpajpAkl, ipaapa ya aapujwltaz aoyulkAwa.
kwAklnu koyutl kljtoa, "xlwlya.;"
tlakwatai uya, wa ka niepa ikwttlapa Akakanak klxutlaltlto
-Ikatl. kwAklnu opia ye tlakwskwepoka pljpitsajtai ka tlltaintll
¿katl. kwAklnu oklkfik koyutl» "AXAD kieaa ompawits notieko.
klwikata aopIyowA, nowexuluwA, nopItiaawA, nokalnialojwA." opio I
cotutly* koyutl re pAklllatll. kactfZ okXJtak ye oapawita
tlltaintll xutlatlvita Akaaellk. y<¿kwAkInu ajrakao motutlya
r« pAklllatll tlAkoao ye ople notojtjnwltaoa lpampa kljtak tlltaintll
oapawita. santlapik motoj towXtaoa, Loa yaja Ilpltlka. oapa kaaXko tlltaintll.asta kwAklna otla«Xk* ikwUcato koyatl «a tlakwatai.
Dice el tlacuachi, "líejor hagamos eajto. <fcie yo te amarre con una cadena, y asi mejor| para que no Tayas a ninguna parte, y así Toy contente porque se quien esta cuidando," '
El coyote dice, "Bueno, amárrame. Hsro no te rayas a tardar." Dice el tlacuachi, "No roy a tardar.} Luego que yo les entrego los
chiquihuites y que me dan los animales,' ellos mismo me Tienen a dejar, líe Tienen a dejar con los musióos y eehhndo cuetes y por eso, cuando MJMM oigas que ya truenan los cuetes y tra repican y ya tocan los músicos, gózate, porque ya Tienen tus animales."<
Entonces el coyote dice, "Ándale." j El tlacuachi* Be fue, y alia de aquet lado del carrizo fue a encender
el carrizo. Entonce5 el carrizo comenzó a tronar y a chillar^con la lumbre. Entonces oyó el coyote, "Ahora! si allá Tiene mi patrón. Trae mis gallinas, mis guajolotes, mis^marrajaos. mis borregos." El coyote comenzó a hallar de gozo. Pero TíO que allí Tenia la lumbre#quemando el carrizo. ,Entonces ya no hallaba de goza sino que.ya comenzó a forcejarse porque TíO la lumbre que Tenía. De baria se esforzó, pues el estaba amarrado. Alia Tino a alcanzarle la liinbre y hasta entonces Tino a ter- minar el cuento del coyote y el tlacuacki.
tliqujtus senté .soliupfl ijtstli 'leli cuac cual© mietstii, hua. tlfcqujtus sente .soliuat
^¡j^i^^m^j^^^
73¿~ soliuatl utstli»
SH4T *e-l*L+r
raietstli niltsyvtli, senta *ohuatl
'JL-A^fá
MJ-kM***k f
7 ^jw^4sL&J&^^ XJ fe /J7 Ijomin~o de '.cvic
liua/Jinu «fjftí siij'otl sorvirelñ v-ari'./X'.ifi.c P^-lffl *j-'-i/lqaic'iiljc'.ii"iiU3,s !^, £44, -**&**««/ M/viH. MMPtÁMiA^ler- ¿tíífvk^. !#¿a- ^*^ >e«i<íA- taá sacatl. ./Éervi^-reM pars/runo mopc.ohus afplijhtli iíi \
¿para qui?2.1ie"oM5 Jbli'-S- qi'jbíTÍj^liihua cali jorque/#ni lAeul:; cu^li
\\ leopixqui' ciút^chiliu-ii F'.iyatl 1er. T.tsi-.tlj. 3 r.Jt>-i! 4r*> r \r-'~otl
<4fLlU\í f U sCl ¿W Z-K, "-'' (neco tlr.cjr.o quieno Vomlivfi álpr.'-'io
A,
& )^t í
737 AZTK (MAHUaTL) OICTIOIABX
Dialect of Tétalelago, Moreloa
Mi'.trt
Spanish-Aztec pages 738-760
Aztec-Spanish 761-817
EXPLANATION OF DICTIONARY ENTRIES
In the Mexicano - Español section of the dictionary I have indicated the "principal parts" of many of the verbs.
These are as follows: til - written before a verb stem indicates that it is transitive, -a following a stem indicates that it takes that suffix in the present tense. (-) following a stem indicates that the preterite is formed by apocapation of the last stem vowel, (-k) following a stem indicates that the preterite is formed by suffixing -k. -li, -lti, -ti, -wi, -lwi indicate suffixes used to form 2nd person honor'Tics. -oa indi- cates a suffix used for 3rd person honori"".'
-K.S.Pittraan
íf
~ .-4IL>«»1iil •!•
cL
£
i i.
A Juris
', Í.VÍ , ..
klath
Ami*., ieks,, afct
alU, fftVy nit**
aejñeMí
o
§
I
0 a+tjbátaJr, w/ew*tkdcH
oMuJU ¿t ********, •fsxe'i
0 M*¿, ¿*xk¿, ottka
QMrJUU, o fa aet**/*-H
odtL, ¿AcUUI
AMtuMK, yu.%0Uclt Hz
QAU*uri mzktsfieto
0 OAC> xjkilA
OAAUfi., {¡titulA
0#¿MA,, HM ATj
¿Uí*, iyl*-, /ya/k/a
4 á-i&t, wi+«lh
73?
•£*r*t
¿
'—Tasnrt0Ui»an
O
b
¡Ui+iiñJL», iek.l.l
JLJi, iienh$n^/x
iLmpr, eiixt>i.uaM
sn£r*w<e*
huí, cA'i«k4-/x
U4fx >i ni-h/l
fliwM&y taMAcCbHWU
Ü
c
I
141
\j
¡i l~ I • • I . II 1
si c»*»**, kalftciik* ¡
ti '
I CO******, ¿XVAMzlxs-flt :
' I i p 0ft«J^ it ¿muy, tkiHlttnii j
f 'si OM., Xoy*Jt+ll ;
M I i !
| £44*. *«¿r ftkMnHr ^f«mkJEkr, 'M\»**\}Fí{ *¥»•
o&fc, %onéik*il
«do., mkfájhtJiunUl
««¿¿^ A4/tfc/x
u
o WuUuXá', ¡inttkk íwW*
íK á«&, IK+S HI
O eúu¿ut/ kulmAmaJz, k*tm*n r/it -fatU«m*n-f»k
^MmA^ «¡¿Ti dii*ja*
Q
«nJít/ i w; ¿fe»*
uttafa, ilaiekz, Hauktnx, +í**nhr frvnf
y/*M»Y «.*/
J í>M¿^^ -HatxeJ»+ik
! i
Hi jltcutds, ±\nm*bko)r\aA»wa.Hx.
\ \ Jü&y yelu.fl
Q
u
O
\ [j&H&áAs, ka.l*.kt
; \**t¡ú*A/*. a/qtui**, Htm» +¡p»¿3.ki* /ra* ' ! ()riem»f&*iXk'+T\ta.
¿¿CbuJiiL, MAC It +x (rs k*Jr
k^ijUbAivHc
\*fli**', WÍ W/i
¿HdÁ, W^jti/lisyt)
'Mií,f»iai*k» *1éiLt
oí i*¡fcM¿,, síJUIx
i^^> p¡ íUkí-
o
o
Olí ¡uta,, TÍMr-H
Ue, íTstzk, sfew&i
JL__ \
-JL
c
l fe
OMAAA,, yelti #14/
Í c
$ Ür, ikf*H
l¿fv, -f-nkno
- Jj»*Ct£4ÚL, íx-fíifoMM/x-s-f/r
^<¿jtu¿u/ 4l*ntelojk*pú*'a,li
JíéyiA,, eíiimHx
Q Jinda., •íiefoi*xtl*tl
Át¿A, C cholo ukf/a
•—-• .i^j.uuuwmt»
\i- -J \ !
-^•-SiggUjiylHttMi On»
it
\ \Je¿t, -flajiovattj:
( )
; UtCB/UU X' fall
\\¡u¿t¡ro*, ¡j-ecln A
!:
••-rsenMi.3f*»mK»
I M
{
i I
Oí
O!
O!
r, hedáis ^gQ
MA, 4lAtiJna.wa-"lxlT*Hx
JTXJUJL, xj+akdL-l-l
JutJ**, 4-lrfst/tilj:
MrfOAs, Wi ka.
Juibvia,; AfÍAVi/r + l
Ú
••• .: jriíMBf9t»% mim
l !
i i
>l
L
<**a£dí Jéo *jpo, i%k»k» ITS HI
stnA*fi-Á>j SHA si***
">r
t tt*X7X
C
f Itj fu.(4MWatx /I tit It
st*ta¿%**-) jn$.kt>a.¡i \ -- \.
sniAAíJr, ñírnik+lx
smÁo, kachr \ i
stnAffíea', senÜT
st*uuc£*4s, rpajíli \
sytuÚtp kUcilzkWtll I
4dtf*+¿T
O
1
N
ü
O
1
^IMAJ^-J :faohkis Hr ¡52*
smOíOA/•, JT/"/*-
/y****-, y ekdiio I kwx-f-la.il
SHISV»»^ "sanHa.t>xk
^*KO<ejZ¿^. /pASOIOX, ,pAS*l**T<Ss •
/totcuíí, soua.-fl
m&k*dvHoilz
•^:^innw9*^'\i mm.
X-o
yfu *wt íLW *
!/*<**( sa.kahot>a.h+¡
iAutiÁ ¿auras d¿U¿U^ i-rffiKffttXfcíj/****
U ! tde, 4khtk**txlrsHz
r ¡ti-elolo-Alr
p
C /Mí^ i*+* i.
/H/XJUT
f^f* >A«70
í_
/e/cAx/tTH
^*!
M", fro **l$5* 3
llptHtp»^
3 Á4u<A¿kj }/*jtow&»z
¡Wufijfa -hkyiA.liipanl-1-
•¿«¿Mr, fca.jht4fia.lT, /?M./¿*ta*¿/r
J*&*&, fciyawf/*nJ~lr
M*¿a, nos o
r
\slei- 1& k'attiáLcJta.lx
Qtik*., -jkwfur
yehfiieJ keohkiemx+L
* /íS2w&., mehcjk&melliwilxsl
T- &maneu
Ataban,, Wír/f», /f>AÍIacA TCL,
; /tafc^' -/-«T^»*;-f/r, h»homa.\)r\z
s
r—«VHW—I» I •.-,-,,*•..,..,.
® -s**A¿&y -heart k*
.¿dbfriAJL, hutxxk+fr, kukJdU'L-hH
.UtíMJl, jmvTs+xIrsHx
zukU. Q^A&J), -f-p-f-x+a) -fs /
o
/tor /rsoi
\5¿*r, /fdA-hfii IT
S*JU*>, na k*s k"f*jy<i¿l
Q i 'y cink^c Via iiii3.ti.nr Atufar, /etcAli'itnTJrilxs'l'lT
,' "Ti myiTOi anidan
-fceh>m*i+lT
xyt
C Mr. ticchr
€ J
i**l*f, +<MI
\
MAM, CO£AM*>4/ Cáeos etoTHé-eufu*; stpALr¡éc), jfewy+r
~¿&H*A,t -l-l&il0HitAa.lr
U
w
AAACBU, /s^rfl
, f-€JvJg.f!5Í
y-.
o sUCt*dtjLt 2fthsboHa.lt
sViAr, -Zj"ta, -\lac-llTy4,
/irvJk, %OtokM
sVta&ir, -fUkih+tx, -Hakte^x^
ypt*,, S&nieki fcanaXkiemáu Qn.uiuta', pala J
sirii+Zi'/ ye'tyeka+l
/ña**ír, kJtnai-fi-t-xa.lrs^>r
sisiiui&As, W«.\toA,lo
slrW*', -ili Ifik
sínica**, sek»rx%-flx
tekc
, gj'.ijirTWi'ii m «pii
DICTIOMHX—AZTFC^SPAHISH
a.
^ «jko/x, Ji*m^ 7"
í í
f- Ojwa,efcf7x, ¿infinita,
a,-, st*- a. i fe, súmeos (Lifto. jt*r
*t^t$T"}
c
^ a. yerno, ttd^f^^t^p aye kmo ya^M*- 0-~SOK> syúrjlolCÍ MUMS Cvv*VLAU**vy
vts^éy*'^
asf*, *t*d¿
C Mí, £•*** i! *
I' €
>w
7éx
aM-i, COMíA*
2.¡¿u. sem&lu+\jj<¡A¿rÁA¿»
a.*#ntíe k«vt K &*&«**»•
Hnnapamojisá^, e4*A/l£\£»4AA*—
yfsíifií,
éfyÁ,aÁ*+A~
_M
el
ekac A*/it+1,. OAJJUU
tkiJlttsüfHt, i, u»L¿uí»tÉ*m
c 3 í
ehi*ki l+lk, cMvJr
O
.<-•• eA/«A^r %
&Jn'*«., (cUckuu**&,^,Jm*£u¿é>*¿tjjht-$-
0
ek¡*/+, JOAUA/
efcíjcíiAli,
t» e/ixjjcWa., stew
O efafeMh, JJAWIMXL
O
cktk*'*-UaAoa/t J¿uumOAs
O
«Áíkwieyi, éclLer
O
o eAiAfcjftif/. caJedhM ""3
t/inin/c*1*, ea4a~AraÁu¿^Jt*«¿uL
7« Q tkripdLWa.k, M*«*r, J^f**
*«w * \Jh cjtp/o-*-, Ju**-
4i*utK, t
yL :Ak«+/.
i,+ijkl, iu^K>
nkWt.Mr
£ Jj-faJetiM, >fcr
|! C ft
\to+\\,JJr
f. I ÍC-7//CÍW0., ArJUjt
¡nimM.nk*., ufe
C »»n«/ >*'. r «.«««¿/
£ ip&mt>ast J*í*»*— 7**
lit, Oí/u*****, JddU*
its-hk, ¿a-. . "V
ifkokolxsHl, r itkokoxkl, <*r
1'xkwa.imu.t-lsetrll.r, JUíO-
¡xkwife+lj kiJx i
J
Q ¡Xoyu.il, /Mutua, 7*f
°'"^¿M^a^r^-^ tJmanMt,
h-hlalaiíll, r-.f
O ¡x+Uf*oí, /f-ijuat-au.
j-Hecíi i, jpurf* *-
( ) \\tvA\i\c, tMtJh-
Q
iy»U, outfit
k K-ri'l-*-*', JtAÍA
c
S\bX,MMAUAy
jjA/J^k taUr
Xl*rii), J/tJ*-
ÍX
J
talego.
—„^»^ --•..rf^pw^!i>T
77/
1 I , kukilij JMOAO*&~-
0
O
kA¡. r eA**s
I. c
m GO
1¿4toa.clníli<¡onl¡T JhuJw
Q. j¿aimaelia.¡r/ OMÚAJJI&I
toHmlcUl Mea,
¡cana,l¿i***•', asittK&o'
i C fapeh+ik, <**&*'
77»
i: c
/&s*/ieUf cafntU'
L
í i'
lexk+!aet,iut*dl, /uJ&b*04Jl,*tdb»iiiU>-é*^
i C
JSfl-'-'gaRW'g^r.
fcíatvr-M. Mu**. V*
i i *oc¿ii-fA k5-í/r, /«a#«-
£ fcocktitmrl*i It%4 it,<a***Zr
S c
¡<o tec IT * i \ r, ji*JtA^ut«&Jl
/<o(cu.k, AIAúAJüÍ?
1 ".
t ¡<0*+%k, OA¥éA¡Mr
^ M«j»a. *^,.L»-.-:-¿»¿-HtWJ.nw*TjFiTr «..- y.,*^
77^ ^ Kotoloa.! An***/
0
O
¡toynil, e^ttZC
fcukic-Hft/r, KJUJOU-
fculuil, uUeAA^
Ku.*l¿a+l, fwfa(Lut,jcAú
k vi/
777 JH$Aiut* tt.fmtikrJL iíLU0nm*<*uj»+t*UuA Jim litmáu . »t*M*v Je eiÚL 4<&i+
c fcw«.;-fsik-fli qirn^
Jcwa!
fif-lcwa.ina.ua,, Ir íí*&Q¿SUJ
fri/ilti IIU^- cgiin'
fcwa/j, JIIíMT
77?
i/\i\ija. imana., S*»I*AA, &»&aJCaAs
'KvJ*ri«sh*6L _, Í¿U»Jbr-¿ .¿VlAQsaJ
KV/AWJ y o ¡ +/r'IS^-aySt ¡u* di MMO. Ih. tout
i /¿wfft«yf'r) St**' '^j^t*$kñ$^
tdU Jk, Wart ^y .ft*. >W<< J^
6»
p.n/«iu/s ntnt^ij. ÍMmí/¡KÍn9¿tí^.
£wítsp*/j4 ÜuM*/
^•y'KvitiW&hAn-Hx, ¿rfédUb
77f
o
! ki*/íu«/¡ fx, J&I^A^ C~L - " •
i' f (cwi«cU4lk, Ji*»»' C*AÜW)
í K~y /^* ^T, fia/U- (.-'" .^Jb^ifc?)
í 1-
|ft.lxwjs( AW**V
/«MATS!, AtvtÚtMO'
m
i i/íi-moj-fi-a, ÍK^*»C¿C
;; í-"íJI¡s.lak'Ac¡i o-a. j ir ~U^.^l.-'^:,:
\. j mattkí, faJUr (¡toHrjuAfiül*)
'jG+tt^-
i (
mm- T^r** t
fHilmomoíoKiij:, coJr-
/Mímvvies, JlJiOf s*fl«aiJ*'
{.. mjfl, hrr
*B
^ mSLsieinlcih, ^O*L4¿CO~>+' px
1 ftlíV4)íWl+l, 4@AufMu¿r
'&$BÜB¡&M¿¡St£bL , .iioMirutmt'
nteka.t>a,lfot s»«A4Lb.JL
inetntfy smA<i»t*], puifcvéJr
m\%%yJ1, ÁMÜ>
-—T3J33arf^*rii.L »<•
0
Ml*
mo- :k. M^XZJ^
fnchíen^ki, ,f**£r
m«^«; st*a¿bt~uís
mJilifUHalr, <*uuiSK*.i/al
V) \
X
I C^Y •m
««.feas fcW«jy«.-H, XMÍW
| *i*/«wf/x, ruia,
hAk*.i\, eg/**—
MAMA, SPH+^HJL.
ih ttAUfcTi, CLV<**i,
utimikih:
MMMMMMMH
n*.*ie-iyC*sii*-
7#r
h, qp*->, twtr r-
/HJl'f-'i strivM*
1
ytufinemr, O^a&u/
Html II* T'II sirJleL.
%
£ nt%»'*', >**** e«oMc.^w,4t*iX
c
i*<k\*k,/CM> ifuJa
ttfi-ltfíAh Itsf*, s*A*ñ*kJl
% c
mcktL yapJL
\~ him for ,></.,
nxki. A¿UA¿ ?*7
nitmo»Ui\, ~toAfom*/r
hifit, ÁaUice^/ abOAU*—
noclnx, M**
'Tr^S^S0^^^H^mm^^T~ -
<gf 0<TÍT, OUHMMT
o
onkK ',, aquí*
Cj (t,tmTJtHr
hoso, f
nn
ts
iwyxikz, fá**¿<¿*'
j^xMihjk*^^
p
•Tit X.k*', ArAOAMu
in
1 r
jpa.lu.T'i AtülA
t o
<r
r-'f-*'
•Ml'l'mnmmr
^ /p«h«*/fr ¿A
IfO
fU»AWi/tf, ñ ñítiJb
f 'tL*ol»4, /HiáV^M.
O
Oí.soívi/x'a., y?tt*<e**i&L-
tMickea..
[Q&tiiloa., LAMOA*
£ U*kWrs+/r, M, JUAU IV
•Otean
C ftk«xlo, ¿zbfc-
f. ¡a-p&iU; JrJ^nidvtCennr-Á^
2
I tf Mail,
3 p¡*tíiV-r JnvJjtA**.—-
/cl-¿r*>, JVÜí*JL*. ir* l C
í 11; \i
;: crio, OáAOJüí^
I
O
m
gpgpdast
O
s
7f** ; i£.- ¿áiíatiofpalxil, smftJL
S<t, y*Ur/»MA0 •stCr
» i
SU*»!- \„J*biA; 4rt&*ir~
t«i«, ^^Bl'-'f:"-'!1 ^
* >
in
s-eh-Hx, srtnH*pl¿l&s
i )
Hx/i S-ehtl&lT JuM$4As
sitLWX /rsf/r. ga*4fr*<¿*'
S It x**vr-
£ s¡Mite,£*&&> 1V
•Seso lull.
Rí-selo-fl, £
í»hTAf/;
£nuA*X¡AA4>
-s+U-K -**£"*. G****kit
Suyo TI, A>*>l+t*Af-
^ftvujbeA,}
rgBumjiw» an
/ / •\ 0'.>iT-í*JO/rK¡ (vr¡TITHVU
^" TAÍÚL., X¿~ w
(- -\IK\A, 'Mf*
\*\an¿\Ms., sW*s
•fe i WÍTSi, Uoü¿
\cVx. K*GSX,
f I, ¿AO¿4A <• •YnVr.'A ,~í\aiUi-ir
t«l¿u/M.^-¿siwt£ 7Í1
Ü
-|--eo*ikrsfll,
4-€ofl«fe)tllS/pA - •Jeofkkilxl+ix
AtálL
-fe-jUXiJe+a, ^(Mét****., struduMMe^r
H*~ U
jkx-fí «fe-lí- ULK(c*y¿rJ^J^SS^£tJL^„* rían)
3
% f/€Xi(pa.l-f-ir, >*<r
•f-/e-f*»wS-fU4]J /hnJU,
\ • I ifianx, .muan/at,
i:
+/C Tj A Wl f /. A^HUA*«*«I.
•f ¡ I Uno;, SHIAAVJU*—
p
m %
+o -foe-fa; fsí, •3««á- 6¿ •Mi»aA£+S)
fl1
p
o -' / •.;:• I :"(i iv >•
f/flcJfZyA,, SHA., ¿HÚAAA,
$0%
+Uí/PAJO, JOMLJU*,I /ño&t
Hajil4r*+k, £*
^«j^j£afyfrK^I,(P*^«*t
•tfa i jo s/« n Tt ilh-
-fVajfu.ll'wiwa'fx/xs^r f
c -fV.WIcllI , A«t¿A> ,
I
I 3 i!*lc*/a.l-ts*h<>maj 4/r, sUyudÁéc
Vof C -i-Uímki-xk, e*uie*r
•i-Uhkccí, f/r J&JjL,
?! c
•f-/«jt»íialxsfíi) AÁ&JÁdií.
sí.- *
SOS
^*y'>
H »v u 11 ¡pa u ix, M*jtAá
(<£-Hi-jkaWJ-(Z, JírjJU^-
•í-//'l+rk,-vtW /nJLvdtJU'-, "Y
Mxh fu +1 r, //«*^p-, &»*k*-.
£ S
£>{*« 00 fl, 34K&-
+SÍ; € -bíu-hi+^Ai+li;/M«i
si C-, -KX/íH*,
fsiJt* QéiuJU Je I*I***UA. ¡éurtAs
ffo? +5*is0*nai4lí, Mu.
isOHtiü, Jf&XAS
4$0*M|p2.Mi7'H, ef&xís
+sonf«koma+(/ tak*aJ
'-'^aei.mmfn
Wf | fsottilt polocUttk, tur*/*»*'
%
fabtehk, dJxx^
ti o %
uu+i, Mi
tivtwfl, tu**es
V-TS-HT, ¿*t un^ >«M«a4a^i^
~--~~g»»»*'Hl| •!•
w
Y/0/, f.
c WfskaiM+l, MUaniflú
W«Xn|u.fl( a^alJUü 5 W
V/*V»IX+5 yú, jtopttwwou'
i *r-w¡k iUv
> v,
v/ifeAüT (WfcL-
%
ti>
I vtfiTs-ffr. ^^
wmrmm&MHFKiJtSGgllH!* ,'•:*•;', \>j
X
XfttfeH, ful*, QAéuéé*. C*u* ddumMÜép
D yLikam*,;
O •fiok+k
tikalT i£c
% lakilz ML {\ 7ioti«.kA-t
***?**> <4f*> *** , Sí
jV&kok»
XosAkaii
0 7
^yajt-f/r 7
,£) yíihimaLj JCC4U*A.
24
O xpÁff/í A
(&nA tiéít j/Át4<i\' tdt^nueq)
/»*«£*•//, aJdU,
•fi0Xokok«/A*'iHJ úMJU,
0 HOVAIíAH, sniáo&^i
§ **y yvya.ii4fc, «it-
oes >* ««£ Cü»
C**'
•» "
* o
S/S" !JT
Toctijtl •/""
•%ULÑAIA^4.t l/fanyo* AJi&a (LWHKtS
Xu. ,+V^ kT-jta+1 a'H-s.-a., ir-
* KX0/O e/tf/l
OJVJUMOJ
OAA/Aftaj
'«¿cV^^"- '"^4*^4»^^**^
R-
i
7*jw¿,^fc, ' **^r7#fc»<»[*«-wi+J*4/.. uydvM^JSfate,
M'ytkintLj n
h-
ytUtllA¿£
y^.«.5»jf ¡i( jua^L
y^sflt, ^«*^«—-
(7 ';
*^£afc
i
•í-TSafartPWMWi
) yam/a-lr, /yjKtJL-
0
Ve^i^lf/, /W^/«í»V
\ 0 Yu/síewr'rifír, J¡nóe^.rttí'