R I O S I R A ' Í C H A R A
Echi Ukuríwami Testamento
1st Edition (Wycliffe) – 1972 (unknown printing)
1st Edition (Little Flock) – 2010 (___ copies)
1st Edition (Wycliffe)
The New Testament in the Tarahumara language of Samachique, Chihuahua (1972)
The Gospels and the Acts of the Apostles in Tarahumara, published by the Bible Society of Mexico in
1969, were reviewed for this edition of the New Testament.
Published for
La Biblioteca Mexicana del Hogar, A. K.
Apartado 25697
México 12, D.F.
1st Edition (Little Flock)
Digitized, revised, reproduced, and distributed by
Little Flock Christian Fellowship
Harrison, Arkansas, USA
March – October 2010
Scripture cross–references from the King James Bible (1611)
This printing of the New Testament in the Tarahumara language was produced as a ministry of
Little Flock Christian Fellowship. It is not to be sold or materially profited from in any manner.
Suwaba Karigá Napawika Osirúami je'ná
Ukuríwami Testamento Nirúami
Ta riwéami Pajinchi Mateosi Mt 5
Markosi Mr 145
Lukasi Lk 229
Juani Jn 383
Orárami Or 487
Rómachi Róm 631
1 Koríntochi 1 Kor 697
2 Koríntochi 2 Kor 763
Galásiachi Gal 805
Ejésochi Ej 831
Jirípochi Jir 853
Kolósachi Kol 869
1 Tesalónachi 1 Tes 885
2 Tesalónachi 2 Tes 899
1 Timoteo 1 Tim 907
2 Timoteo 2 Tim 927
Tito Tit 939
Jilemoni Jil 947
Ebreo Eb 951
Santiago San 1005
1 Pegro 1 Peg 1021
2 Pegro 2 Peg 1039
1 Juani 1 Jn 1051
2 Juani 2 Jn 1067
3 Juani 3 Jn 1069
Júriasi Júr 1073
Machirútami Mch 1079
Kawichi Echi kawichí kumi biteri Binoy Jesucristo
Echi kawichí kumi biteri echi Ukuríwami Testamento piréami
M A T E O S I Osári je'ná wabé Garabé Ra'íchari Jesucristo jiti rugá
Echi jaré ki'yá bachánara piréami pagótami mapu Jesucristo
pagótamawara níri
(Lukasi 3:23–38)
Jena'í osirúami ju echi jaré ki'yá bachánara piréami
pagótami riwará, sinéami mapu ikí Jesucristo pagótamawara níri. Echi Warubéra Jesucristo biré níri echi
Rabiri riwéami rijoy kúchara kúchuwara. Ayena cho Binoy
biré níri echi ki'yánara bitéami Abrami riwéami rijoy kúchara kúchuwara.
2 Echi Abrami níri echi Isaka onorá. Arí biché echi Isaka níri
echi Jakobo onorá. Arí biché echi Jakobo níri echi Jurá onorá, ayena cho onorá níri echi auché jaré Jurá ritémawara.
3 Arí biché echi Jurá níri echi Páresi riwéami rijoy onorá.
Ayena cho binoy níri echi Sera riwéami rijoy onorá. Arí biché echi Tamá riwéami mukwí aboni iyera níri. Arí biché echi
Páresi níri echi Esromi riwéami rijoy onorá. Arí biché echi
Esromi níri echi Arami riwéami rijoy onorá. 4 Arí biché echi Arami níri echi Aminarabi riwéami rijoy
onorá. Arí biché echi Aminarabi níri echi Nasona riwéami
rijoy onorá. Arí biché echi Nasona níri echi Salmoni riwéami rijoy onorá.
5 Arí biché echi Salmoni níri echi Bosa riwéami rijoy onorá.
Arí biché echi Ra'aba riwéami mukwí níri echi Bosa iyera. Arí biché echi Bosa níri echi Obera riwéami rijoy onorá. Arí biché
echi Ruta riwéami mukwí níri echi Obera iyera. Arí biché echi
Obera níri echi Isaí riwéami rijoy onorá. 6 Arí biché echi Isaí níri echi Rabiri riwéami rijoy onorá.
Arí biché pe wakinana echi Rabiri warura siríami níri.
Ayena cho echi Rabiri níri echi Salomoni onorá. Arí biché echi mukwí mapu chabénara echi Uríasi upira níri, échiko
níri echi Salomoni iyera.
7 Arí biché echi Salomoni níri echi Roboami riwéami rijoy onorá. Arí biché echi Roboami níri echi Abíasi riwéami rijoy
onorá. Arí biché echi Abíasi níri echi Asa riwéami rijoy onorá.
1:1 Lk 3:23 1
M A T E O S I 1 : 8 6
8 Arí biché echi Asa níri echi Josapati riwéami rijoy onorá. Arí biché echi Josapati níri echi Jorama riwéami rijoy onorá.
Arí biché echi Jorama níri echi Usíasi riwéami rijoy onorá.
9 Arí biché echi Usíasi níri echi Jótami riwéami rijoy onorá. Arí biché echi Jótami níri echi Akasa riwéami rijoy onorá. Arí
biché echi Akasa níri echi Esekíasi riwéami rijoy onorá.
10 Arí biché echi Esekíasi níri echi Manasesi riwéami rijoy onorá. Arí biché echi Manasesi níri echi Amoni riwéami rijoy
onorá. Arí biché echi Amoni níri echi Josíasi riwéami rijoy
onorá. 11 Arí biché echi Josíasi níri echi Jekoníasi riwéami rijoy
onorá. Ayena cho onorá níri echi auché jaré Jekoníasi
ritémawara. Echarí ki'yá níri maparí sinéami aboni pagótamawara miná si'wína kawichí torúami níri, mapo'ná
Babilóniachi aniríwachi níri.
12 Arí biché maparí echi pagótami ma si'wína torúami níri, pe wakinana echi Jekoníasi níri echi Salatieli riwéami rijoy
onorá. Arí biché echi Salatieli níri echi Sorobabéli riwéami
rijoy onorá. 13 Arí biché echi Sorobabéli níri echi Abiyura riwéami rijoy
onorá. Arí biché echi Abiyura níri echi Eliakimi riwéami rijoy
onorá. Arí biché echi Eliakimi níri echi Asori riwéami rijoy onorá.
14 Arí biché echi Asori níri echi Saroka riwéami rijoy onorá.
Arí biché echi Saroka níri echi Akimi riwéami rijoy onorá. Arí biché echi Akimi níri echi Eliyura riwéami rijoy onorá.
15 Arí biché echi Eliyura níri echi Eleasari riwéami rijoy
onorá. Arí biché echi Eleasari níri echi Matani riwéami rijoy onorá. Arí biché echi Matani níri echi Jakobo riwéami rijoy
onorá.
16 Arí biché echi Jakobo níri echi José onorá. Arí biché echi José, echi María kunara níri. Chopi chabénara nirá echi María
nawárari echi tá towí Jesusi, echi mapu Cristo anérami ju.
17 Echirigá ju mapu makoy miná nawó rijoy onorúami níri echi sinéami aboni kúchuwara yuwa, echarí jonsa maparí
echi Abrami bitéari, echarí yénasí maparí así bitéari echi
Rabiri. Arí biché echarí jonsa maparí bitéari echi Rabiri, makoy miná nawó rijoy ayena cho onorúami níri echi sinéami
7 M A T E O S I 1 : 2 3
aboni kúchuwara yuwa, echarí yénasí maparí echi pagótami miná si'wína torúami níri echo'ná Babilóniachi aniríwachi.
Arí biché auché jaré makoy miná nawó rijoy ayena cho
onorúami níri echi sinéami aboni kúchuwara yuwa, echarí jonsa maparí echi pagótami miná si'wína torúami níri echo'ná
Babilóniachi, echarí yénasí maparí así ranárati echi Warubéra
Jesucristo.
Jesucristo je'ná jerigá ranarúami níri
(Lukasi 2:1–7)
18 Arí biché echi Warubéra Jesucristo je'ná jerigá ranarúami níri: Biré mukwí, María riwéami, Binoy iyera níma riwéari.
Arí biché echi María kunema riwéari biré rijoy José riwéami.
Chopi maparí aboni ketasi cho napawiri, echarí riwírati mapu echi María ma bochámi níri, mapujiti echi Wabé Garabé Riosi
Iwigara echirigá 'yari.
19 Echarí echi José gará upema riwéari echi María. Chopi maparí echi José gará machiri mapu echi María ma bochámi
níri, echarí binoy ma ketasi nakiri upénara. Arí biché echi
José wabé garabé orámi níri, echijiti binoy ketasi nakiri echirigá ku ruyénara echi auché jaré pagótami.
20 Chopi mapuyénasí echi José je'ná jerigá 'nátari, echarí
binoy rimuga nirá riwari biré warura Riosi kapitánawara mapu jeaneri: Mujé José, mápumi echi Rabiri riwéami rijoy
kúchara kúchuwara ju, arigá upé echi María. Ketásirapé majá,
mapujiti échiko chopi bochámi ju mapujiti echi Garabé Riosi Iwigara echirigá 'yari.
21 Echarí echi warura Riosi kapitánawara ayena cho jeaneri:
Echi María nawárama biré tá towí múchari. Arí biché mujemi riwarama Jesusi nirá, mapujiti Binoy gará ku wikawama
sinéami echi jaré Binoy pagótamawara mapurigá aboni chati
orari. 22 Arí biché suwaba je'ná jerigá ikíri mapurigá echirigá gará
ikimea mapurigá echi Warubéra Riosi bachá nirá nureri
nawésanara, maparí echi warura Riosi jiti nawésami jerigá aniri:
23 Nibira! Biré tiwé ke biré cho wesi rijoy yuwa
kochíami arigá bocháma. Arí biché échiko
1:18 Lk 1:27
1:21 Lk 1:31
M A T E O S I 1 : 2 4 8
nawárama biré tá towí múchari. Arí bichemi Emanueli riwarama, echirigá mapu jerigá
aniwámi ju: Riosi tamujé tamí yuwa ju.
24 Arí biché maparí echi José gará ku búsureri, echarí binoy we yáti uperi echi tiwé mapurigá echi warura Riosi
kapitánawara nureri.
25 Chopi echi José ke cho kochiri binoy upira yuwa mapuyénasí échiko ke cho nawárari echi tá towí, ne bachá
wiríami kepu raná. Echarí echi tá towí múchari Jesusi
riwarárati.
Taré wabé 'nátami rijoy 'nébiya siri
Arí biché echi Erorsi warura siríami níri echo'ná Juréachi
aniríwachi kawírari maparí echi Jesusi ranárati echo'ná
Belénchi aniríwachi. Arí biché echarí rawé jaré wabé 'nátami rijoy siri echo'ná Jerusalémachi aniríwachi warúrachi. Arí
biché aboni ka'yé panina jonsa simíbami níri.
2 Arí biché aboni je'ná jerigá rukuésiya siri: Kumi atí echi tá towí mapu bukurí ranárati, echi mapu pe waminana ne
warubéra siríami níma, 'yemi Juríosi pagótami yuwa?
Echo'ná ka'yé bo'ónara waminá panina tamujeta ma riwari Binoy níwara soporí. Jípita ma siri mapurigata echo'ná
bachámi Binoy yuwa, wémi raweka, chokoba jaga, wabé
warubéraga anebo. 3 Chopi maparí echi warura siríami je'ná jerigá námari,
echarí binoy ne wabé majari, ne sinéami echi auché jaré
echo'ná Jerusalémachi piréami ayena cho. 4 Echarí echi Erorsi bayeri napawínara sinéami echi jaré
o'wéara sakerdote, ayena cho ne sinéami echi auché jaré
Juríosi pagótami níwara binériami, Riosi nurarira binériami. Arí biché echi Erorsi rukueri aboni kumi 'narina ranarúami
níma riwéari echi Cristo aniríwami.
5 Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri: Echo'ná Belénchi ranarúami níma riwéari, echo'ná Juréachi aniríwachi
kawírari, mapujiti echirigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi mapo'ná echi warura Riosi jiti nawésami je'ná jerigá osári mapurigá Riosi Binoy jeaniri:
2:1 Lk 2:6 2
9 M A T E O S I
6 Echo'ná Belénchi aniríwachi warúrachi, echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari nirúami, arigá wabé
warúrachi ju echi auché jaréana o'wéarachi yuwa,
echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari nirúami, mapujiti echo'ná Belénchi ranarúami níma biré tá
towí mapu warubéra nisériami níma, mapu gará
nisérama echi jaré Nijé níwara Isaeri aniríwami pagótami.
7 Echarí echi Erorsi chiná nirá bayeri echi jaré garabé
'nátami rijoy mapu echo'ná Jerusalémachi siri. Arí biché binoy rukugá machiri mapu chu kiríbuko ne bachá nirá
riwirúami níri echi soporí.
8 Arí biché echi Erorsi júraga, echo'ná Belénchi jeanigá júri: Echo'ná simíbaga, gará rukuesi kumi atigá echi tá towí.
Chopi maparítamo riwá, gará tamí ku ruyesi, mapurigá nijeni
ayena cho echo'ná simea, mapurigani ayena cho bachámi binoy yuwa, wémi raweka, chokoba wirigá o'wikema.
9 Arí biché maparí aboni ma je'ná jerigá námari mapurigá
echi warura siríami aneri, echarí aboni ku simíbari. Arí biché aboni auchéchoko riwari echi soporí mapu aboni ma riwari
bukurínara, echo'ná ka'yé panina. Arí biché echi soporí
bachámi ináraga, bayérari aboni mapuyénasí echo'ná Belénchi nawagá, echo'ná moba chukúbari mapo'ná echi tá
towí Jesucristo bu'wiri.
10 Echarí aboni ne wabé kaníri maparí aboni ku riwari echi soporí.
11 Arí biché ma mo'wigá echo'ná karírari, aboni riwari echi
tá towí Jesucristo, echi Binoy iyera, María riwéami, ayena cho. Arí biché aboni wémi raweka bachámi chokoba jaga
o'wikeri echi tá towí Jesucristo. Ayena cho aboni tori jaré
wabé natéami namuti. Arí biché aboni ma irápaga, kóri echi tá towí, echi wenomí oro aniríwami, biré wabé natéami
moruwá ayena cho, echi wabé su'weti mira aniríwami
asíchiko. 12 Arí biché maparí aboni ma kochigá rimuri, echarí Riosi
aneri aboni mapurigá aboni ketasi ku ruyema echi warura
Erorsi mapu kumi asari echi tá towí Jesucristo. Echijiti
2:6 Jn 7:41
M A T E O S I 10
echo'ná si'wína buwichí simáraga, aboni ku simíbari echo'ná aboni kawíwarachi.
Echo'ná Ejíptochi júmsari
13 Arí biché maparí echi jaré wabé 'nátami rijoy ma ku
simíbari, echarí echi José rimuga nirá, riwari echi warura Riosi kapitánawara mapu jeaneri: Asiska we yá mutú echi tá
towí! We sapú bayéraga togá echi tá towí, echi Binoy iyera
ayena cho, echo'ná auché biréana kawírari, Ejíptochi aniríwachi! Arí biché echo'ná tibí mapuyénasí nijé nimí
anema mápumi auchéchoko ku nawá jena'í mujé
kawíwarachi, mapujiti echi warura Erorsi we ama mi'rínara echi tá towí.
14 Arí biché echi José ku busuresa, we yáti, rokogó nirá
bayéraga tori echi towí, echi towí iyera ayena cho, arí biché echo'ná auché biréana kawírari, Ejíptochi aniríwachi simíbari.
15 Arí biché aboni echo'ná muchiri mapuyénasí ma mukuri
echi Erorsi. Echirigá ne sébari ikíri mapurigá Riosi bachá nirá aniri, mapurigá echi warura Riosi jiti nawésami jeanigá osári:
Echi Warubéra Riosi jean:
Echo'ná Ejíptochi jonsa bayérini echi keni Raná.
Echi warura Erorsi narari ko'wínara echi jaré kúchi
16 Arí biché echi Erorsi ne wabé yori maparí echi jaré wabé
'nátami rijoy ketasi ku ruyeri. Echarí binoy nureri ko'wínara
ne sinéami echi jaré kúchi kúrowi echo'ná Belénchi muchúami, echo'ná murubé norigá muchúami ayena cho, ne
sinéami mapu ikí ketasi cho okuá bamíbami níri, mapujiti
binoy ruyérami níri echi jaré wabé 'nátami rijoy jiti, mapurigá ketasi cho okuá bamíbami níri, maparí jonsa echi soporí
bachá nirá riwírati.
17 Echirigá ne sébari ikíri mapurigá bachá nirá anirúami níri, maparí echi warura Riosi jiti nawésami, Jeremíasi
riwéami, jeanigá osári:
18 Echo'ná Ramachi aniríwachi piréami pagótami námari biré mukwí wabé narámi. Echi Rakeli níri,
maparí ne wabé narari mapujiti ma ko'wirúami
níri binoy kúchuwara. Arí biché binoy ketasi
11 M A T E O S I
chirigá nakiri mapu ku kaníratami níma, mapujiti ma suwiri kepu kúchuwa.
Aboni ku ro'wiri echo'ná Ejíptochi jonsa
19 Arí biché maparí echi Erorsi ma mukúami níri, echarí
echi José rimuga bu'wiri echo'ná Ejíptochi maparí biré warura Riosi kapitánawara ra'íchari jeanigá:
20 Wirísaga auchecho siné bayéraga togá echi tá towí, kepu
iyé ayena cho, arí biché echo'ná echi jaré Isaeri aniríwami pagótami kawíwarachi ku simigá, mapujiti ma mukuri echi
Erorsi mapu miná mi'rinári echi tá towí Jesucristo.
21 Arí biché echi José we sapú wirísaga bayéraga tori echi tá towí Jesucristo, echi Binoy iyera ayena cho. Arí biché aboni
ku simíbari echo'ná Isaeri aniríwami pagótami kawíwarachi.
22 Chopi maparí echi José ruyérami níri mapurigá echi Arkelao riwéami ma wirárati mapurigá warura siríami nirá
echo'ná Juréachi, arí biché echi José we majari echo'ná simiyá,
mapujiti echi Arkelao, echi Erorsi ranára níri. Arí biché maparí echi José kochigá rimuri, echarí echi warura Riosi
kapitánawara ruyeri mapurigá echo'ná Galiléachi aniríwachi
kawírari simea. Arí biché echo'ná simíbari. 23 Arí biché maparí aboni siri echo'ná Galiléachi aniríwachi
kawírari, arí biché aboni piréari echo'ná biréana warúrachi
mapo'ná Nasarétachi aniríwachi níri. Echirigá ne sébari ikíri mapurigá bachá nirá nawésari echi jaré o'wéara Riosi jiti
nawésami mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi mapurigá echi Warubéra Jesucristo echo'ná Nasarétachi bitéami níma.
Echi Juani mapu pagóami níri we nawésari echo'ná biréana
waná kawichí
(Markosi 1:1–8; Lukasi 3:1–9, 15–17; Juani 1:19–28)
Echarí rawé echi Juani, mapu pagóami níri, echo'ná
biréana waná kawichí nawari, echo'ná Juréachi
aniríwachi kawírari. Arí biché echi Juani we nawésari echi pagótami echo'ná waná kawichí síami.
2 Arí biché jeanigá nawésari: Auchéchoko si'nú, garabéara
nirá ku 'natasi! Ku ro'wisi Riosi yuwa mapujiti ke 'me ayó
3:1 Mr 1:4 Lk 3:2
3
M A T E O S I 12
echi ripá riwigachi atíami Riosi gará nurema jena'í wichimóbachi piréami pagótami!
3 Arí biché je'ná Juani binoy níri echi rijoy mapu echi
warura Riosi jiti nawésami, Isaíasi riwéami, bachá nirá echijiti rugá nawésari mapurigá je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi:
Echo'ná biréana waná kawichí, biré rijoy o'weri ra'íchaga nawésama jeanigá: Echi Warubéra ke
sayiná nawama jena'í wichimóbachi. Arí biché
maparí biré warura echirigá nawama, 'yemitamo sinibí gará a'lara echi buwé mapurigá echo'ná
gará simírama echi warura. Jipi, ayena cho gará
a'lárasi 'yemi aboni surárachi achigorigá mapurigátamo sinibí gará a'lara echi buwé.
4 Arí biché echi Juani echi kameyo aniríwami bo'wara
niwárami napacha iyénari. Ayena cho biré wichí puka iyénari. Arí biché binoy ko'wari echi korochi wakichéami.
Ayena cho ko'wari echi korimena, echo'ná kawichí nirúami.
5 Arí biché ne sinéami pagótami echo'ná Jerusalémachi aniríwachi warúrachi piréami kipúbiya simíbari echo'ná
mapo'ná echi Juani nawesa asari. Ayena cho ne sinéami
echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari piréami echo'ná kipúbiya siri, ne sinéami pagótami echo'ná norigá bakóchi
Joránachi aniríwachi piréami ayena cho.
6 Arí biché echo'ná bakóchi Joránachi aniríwachi echi Juani gará pagóri echi sinéami pagótami, maparí aboni ku rugá
nawésari suwaba mapurigá aboni ma chati orari.
7 Chopi maparí echi Juani riwari mapu wikabé echi jaré Bariseo aniríwami binériami, ayena cho wikabé echi auché
jaré Saruseo aniríwami binériami echo'ná binoy yuwa siri
mapurigá aboni echirigá ba'wí jiti pagótami níma, arí biché binoy jeaneri: 'Yemi pagótami mapurigá jaré sinówi
kúchuwara ju! 'Yemitamo wabé 'yékami ju, echijítitamo
wakiná júmsari, mayega mapurigátamo ketasi kastigo 'yárami níbo waminana rawé!
8 Ne garabé orasi, mapurigátamo echirigá 'nérabo echi
auché jaré pagótami máputamo ma ne bichíwari ku garabé 'nátaga, ma ku ro'wiri Riosi yuwa.
3:3 Mr 1:3
3:7 Mt 12:34
13 M A T E O S I
9 Ketasi chopi 'natasi echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá mapu 'yemi aboni wabé garabé orámi pagótami ju, chopi
mapujiti 'yemitamo echi Abrami pagótamawara ju. Nijé 'yemi
nimí ané mapu a Riosi nakiságá mapu auché jaré wikabé Abrami pagótamawara niwárami níma, Riosi Binoy gará
omérama je'ná wikabé rité jiti, ne wikabé echi Abrami
pagótamawara niwayá. 10 Arí biché echi Juani ayena cho jeaniri: Echi jaré pagótami
mapurigá jaré rakéami namuti ju. Ayena cho ma muripi ju
maparí jaré rakéami namuti káraga mitétami níma. Echarí ne suwaba rakéami namuti mapu ketasi garabé rakeko, échiko
káraga mitéka, echo'ná na'írari urútami níma.
11 Nijé ne bichíwari 'yemi mi pagóra echi ba'wí jiti, mapujítitamo ma ku ro'wiri Riosi yuwa. Chopi echi
Warubéra mapu jubámi tamí yuwa inaro, Échiko ne wabé
simírami Warubéra ju ketasi mapurigá nijé. Arí biché nijé ketásini 'me we gará ju mapurigani gará murubéanama Binoy
yuwa. Nirapeni gará ju mapurigani akaráptama Binoy akará.
Echi Warubéra 'yemi mi 'yama echi wabé Garabé Riosi Iwigara, ayena cho Binoy warú kastigo 'yama echi jaré chati
orámi, echo'ná wabé chati ratámi na'írari.
12 Arí biché echi Warubéra ma karigá atí mapurigá kasúwama echi turío, mapujiti echo'ná rapirátachi Binoy
suwaba gará kasúwama Binoy níwara turío. Ayena cho Binoy
napabuka katiwama echi turío echo'ná pachá Binoy níwara rikóachi. Echarí Binoy káraga na'ema echi kajera echo'ná
warú na'írari mapo'ná tarapé siné cho'wíami níma.
Echi Jesusi ba'wí jiti pagótami níri
(Markosi 1:9–11; Lukasi 3:21–22)
13 Arí biché Jesusi echo'ná Galiléachi jonsa simisá, arí biché
nawari echo'ná bakóchi Joránachi aniríwachi, mapo'ná echi Juani asari. Arí biché Jesusi nakiri mapurigá Binoy ba'wí jiti
pagótami níma echi Juani jiti.
14 Chopi echi Juani wabé riwéraga, ketasi nakiri pagónara. Arí biché echi Juani jeaneri echi Jesusi: Arigá gará níma
mapurigá Mujé binoy tamí pagoma echi ba'wí jiti. Áchami
nakí Mujé mapurigá nijé nimí pagoma?
3:9 Jn 18:39
3:10 Mt 7:19
3:11 Mr 1:8 Lk 3:16 Jn 1:26
3:13 Mr 1:9 Lk 3:21
M A T E O S I 14
15 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Jipi arigá tamí pagó, mapujiti arigá 'wérari ju mapurigata echirigá sébari orabo ne
suwaba echi garabé oruwáwami. Arí biché echi Juani pagóri
echi Jesusi echi ba'wí jiti. 16 Arí biché maparí Jesusi echirigá ba'wí jiti pagótami níri,
arí biché ku machínsa echo'ná ba'wírari jonsa, Binoy riwari
echo'ná ripá riwigachi mapurigá we iráparami nirá níri. Ayena cho Binoy riwari mapurigá echi we Garabé Riosi
Iwigara echo'ná Binóichi moba rikínari mapurigá biré
makawi nirá. 17 Arí biché Riosi Binoy echo'ná ripá riwigachi jonsa
ra'íchaga jeaniri: Je'ná ju echi birépi Nijé Ranára mápuni ne
wabé karé. Nijeni ne wabé kaníri Binoy jiti.
Echi riablo we nakiri mapu Jesusi chati orama
(Markosi 1:12–13; Lukasi 4:1–13)
Arí biché echi we Garabé Riosi Iwigara bayérari echi Jesusi echo'ná biréana waná kawichí, mapurigá echi
riablo echo'ná ra'íchama Binoy Jesusi. Echi riablo chopi nakiri
mapurigá Jesusi chati orama, chopi Jesusi ketasi chirigá chati orari.
2 Arí biché maparí Jesusi tarapé namuti ko'wari nawosa
makoy rawé, nawosa makoy rokogó yénasí, arí biché Binoy ne wabé 'locheri.
3 Arí biché echi riablo echo'ná Jesusi yuwa nawagá, jeaneri:
Mujé a ne bichíwari Riosi Ranára nísagámi, gará nuré je'ná wikabé rité mapurigá wikabé pani nírama.
4 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi jerigá osirúami ju: Echi jaré pagótami ketasi chopi ko'wámi jiti
pirérama, chopi ayena cho arigá 'wérari ju mapu
aboni gará bichíma suwaba Riosi Ra'íchara, mapurigá aboni ne bichíwari sinibí nirá pirérama.
5 Arí biché echi riablo tori echi Jesusi echo'ná Garabé
Warúrachi, Jerusalémachi aniríwachi. Arí biché binoy wirari echi Jesusi echo'ná ripá moba echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi.
4:1 Mr 1:12 Lk 4:1
4
15 M A T E O S I
6 Arí biché echi riablo jeaneri: Mujé a ne bichíwari Riosi Ranára nísagá, jena'í jonsa mi ri'ré pochí, arí biché tarapé
namuti mi chibi ikimea, mapujiti jerigá osirúami ju echo'ná
Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Riosi nurema echi jaré wikabé kepu kapitánawara
mi jiti, mapurigá aboni mi mutútama echo'ná
kepu sikachí nirá, mapurigá mi ke siné chi'wimea kepu raráchi echo'ná ritérari.
7 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ayena cho je'ná
jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Ketasi mi waminá nuré mapurigá echi kemi
Riósawa chati orama.
8 Arí biché pe wakinana echi riablo tori echi Jesusi echo'ná ripá biréana wabé ripabé rabó. Arí biché sinepi nirá 'nérari
suníami kawichí warura nurárachi jena'í wichimóbachi
nirúami. Ayena cho 'nérari mapurigá echo'ná nurámi o'wéara ne wabé simírami o'wéara níri.
9 Arí biché echi riablo jeaneri: Nijé wabé omérami ju nimí
ayá mapurigami ne warubéra nurámi níma ne suníami jena'í wichimóbachi. Nijé nimí 'yama suwaba je'ná warubérawara a
Mujé arigá tamí yuwa bachámi chokoba wirísaga,
mapurigami tamí waminabi warubéraga anémami, Ketasi mapurigá Mujé.
10 Arí biché Jesusi jeaneri: Miná waná simigá mujé Satanasi
riwéami riablo, mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju:
Mujé chopi bachámi chokoba wirigá warubéraga
anema echi Warubéra mujé Riósawara. Ayena chomi chopi o'wikema echi Warubéra mujé
Riósawara.
11 Arí biché echi riablo ma ariweri. Arí biché echi jaré Riosi kapitánawara we yáti sisá, ku'wírari echi Jesusi.
Jesusi chótari nawésiya
(Markosi 1:14–15; Lukasi 4:14–15)
12 Arí biché maparí Jesusi ma námari mapu echi Juani ma
pachá bachárami níri, echarí Binoy ku simiri echo'ná
Galiléachi aniríwachi kawírari.
4:12 Mr 1:14 Lk 4:14 Jn 4:43
M A T E O S I 16
13 Arí biché Jesusi ketasi auchecho ku bitéari echo'ná Nasarétachi aniríwachi warúrachi, chopi Binoy nawagá
bitéari echo'ná Kapernaúmachi aniríwachi warúrachi,
echo'ná ba'wírari suwé mapo'ná Sabulona aniríwami pagótami kawíwarachi ju, echi auché jaré Nepalí aniríwami
pagótami kawíwarachi ayena cho,
14 mapurigá echirigá gará ikimea mapurigá bachá nirá aniri echi Warura Riosi jiti nawésami Isaíasi riwéami, maparí je'ná
jerigá osári:
15 Echo'ná echi jaré Sabulona aniríwami pagótami kawíwarachi, ayena cho echo'ná echi jaré Nepalí
aniríwami pagótami kawíwarachi, echo'ná warú
ba'wírari burúami, waminá bo'ónara Joránachi aniríwachi bakóchi, echo'ná Galiléachi aniríwachi
kawírari mapo'ná piré echi jaré isena pagótami.
16 Echi pagótami mapu echo'ná rokowárari piréari ma gará machíratami níri. Ayena cho echi jaré
pagótami mapu chopi suwímea riwéari, ma gará
rayéntami níri. 17 Echarí jonsa Jesusi chótari nawésiya jeanigá: Garabé
si'nú nirá 'natasi! Ku ro'wisi Riosi yuwa! Mapujiti ke 'me ayó
echi Riosi ripá riwigachi atíami gará nurema sinéami pagótami.
Jesusi bayeri nawó rijoy mapu rochí sirúami níri, mapurigá aboni
Binoy yuwa najátama
(Markosi 1:16–20; Lukasi 5:1–11)
18 Arí biché echo'ná ba'wírari suwé Galiléachi aniríwachi
iyénaga, Jesusi riwari okuá rijoy najirémami, echi mapu Simoni níri, mapu ayena cho Pegro riwéami níri, echi Antresi
ayena cho, mapu echi Simoni rijimara níri. Arí biché aboni we
pari echi warú namuti tétami mapuyiri chiní echo'ná ri'ré ba'wírari mapujiti aboni rochí sirúami níri.
19 Arí biché Jesusi jeaneri: Wakiná tamí yuwa najátasi, arí
bicheni 'yemi nimí binérama mapurigátamo gará omérabo binériya echi auché jaré pagótami, mapurigá aboni gará tamí
bichíma.
4:17 Mr 1:14
4:18 Mr 1:16
17 M A T E O S I
20 Arí biché aboni we yá ariwesa echi jaré o'weri namuti tétami mapuyiri chiní, arí biché Jesusi yuwa jubámi najátari.
21 Echo'ná jonsa, Jesusi pe minana simigá riwari auché jaré
okuá rijoy najirémami, echi mapu Santiago riwéami níri, echi Juani ayena cho mapu binoy Santiago rijimara níri. Okuánika
echi biré rijoy Sibireo riwéami kúchuwara níri. Je'ná okuá
najirémami muchiri echo'ná pachá biréana bárkochi, echi kepu onó Sibireo riwéami yuwa. Arí biché aboni pachókiya
muchiri echi o'weri tétami namuti mapuyiri chiní mapujiti
aboni chapiri echi wikabé rochí. Arí biché Jesusi bayeri echi aboni.
22 Arí biché okuánika aboni we yáti ariwesa echi barko,
ayena cho ariwesa aboni onorá, arí biché jubámi najátaga simíbari echi Jesusi yuwa.
Jesusi binérari wikabé pagótami
(Lukasi 6:17–19)
23 Arí biché Jesusi ne suníami iyénari echo'ná Galiléachi.
Ayena cho gará binéraga nawésari echo'ná suníami aboni
ri'obáwarachi. Binoy gará nawésari echi Garabé Riosi Ra'íchara, jeanigá mapu Riosi ma gará nuré echi pagótami.
Ayena cho Binoy gará ku sa'wari suwaba nayúkowami,
suwaba okókowami ayena cho. 24 Arí biché sinéami echo'ná Síriachi aniríwachi kawírari
piréami gará ikíri mapu Jesusi echirigá orari. Arí biché aboni
echo'ná Binoy yuwa pari ne sinéami echi jaré nayúkami, sinéami mapu karúrigá nayúkowami jiti nayúkari, ne sinéami
mapu ikí risú orárami níri echi okókowami jiti ayena cho, ne
sinéami echi auché jaré wabé chati riablo ariwara ariwéami ayena cho, ne sinéami echi auché jaré mugúsuwami ayena
cho, ne sinéami echi auché jaré ketasi omériami asísiya ayena
cho. Arí biché Jesusi gará ku sa'wari ne sinéami. 25 Arí biché Jesusi yuwa najátari wikabé pagótami echo'ná
Galiléachi aniríwachi kawírari piréami, echo'ná makóisana
o'wéarachi piréami ayena cho, echo'ná warúrachi Jerusalémachi piréami ayena cho, echo'ná Juréachi aniríwachi
kawírari piréami ayena cho, echo'ná bo'ónara bakóchi
Joránachi aniríwachi piréami ayena cho.
M A T E O S I 18
Jesusi gará nawesa, echo'ná ripá rabó asagá
Maparí Jesusi riwari echi wikabé pagótami, arí biché
Binoy mori echo'ná biréana ripá rabó. Arí biché maparí Binoy echo'ná asíbari, arí biché echi jaré mapu Binoy binérari
echo'ná siri mapo'ná Binoy asari.
2 Arí biché Jesusi chótari binéria, jeanigá:
Echi jaré wabé kaníriami
(Lukasi 6:20–23)
3 Arigá ne wabé kaníriami ju sinéami pagótami mapu ikí we o'mónami juko aboni surárachi nirá, mapujiti Riosi gará
nuré aboni.
4 Ayena cho arigá wabé kaníriami ju sinéami pagótami mapu ikí we narákako, mapujiti Riosi gará kaníratama aboni.
5 Ayena cho ne wabé kaníriami ju sinéami pagótami mapu
ikí ketasi níriami juko, mapujiti aboni narema je'ná kawí mapurigá aboni níwara nirá.
6 Ayena cho ne wabé kaníriami ju sinéami pagótami mapu
ikí ne wabé nakiko mapu aboni ku wikawárami níma, mapujiti aboni ne bichíwari gará ku wikawárami níma.
7 Ayena cho ne wabé kaníriami ju sinéami pagótami mapu
ikí we natimámi juko, mapujiti Riosi ne wabé natimama aboni.
8 Ayena cho ne wabé kaníriami ju sinéami pagótami mapu
ikí gará bi'wíami suréami juko, mapujiti aboni gará riwimea Riosi.
9 Ayena cho ne wabé kaníriami ju sinéami pagótami mapu
ikí gará ruyé echi auché jaré pagótami, jeanigá mapu aboni kirí orogá pirérama. Arí biché echirigá ruyéami pagótami
echirigá kanírama mapujiti Riosi anema aboni, Binoy
kúchuwara nirá. 10 Ayena cho sinéami gará bichíyami pagótami ne wabé
kaníriami ju maparí echi auché jaré ke bichíyami pagótami ne
wabé chati orogá a'najátama aboni, chopi mapujiti aboni gará bichí Riosi, ayena cho mapujiti aboni we garabé orá. Arí biché
aboni we kaníriami ju mapujiti Riosi gará nuré aboni.
11 'Yemitamo arigá ne wabé kaníriami ju maparí echi auché jaré ke bichíyami pagótami 'yemi mi wabé yóniga a'najátama
5
5:3 Lk 6:20
5:10 1 Peg 3:14
5:11 1 Peg 4:14
19 M A T E O S I
chopi mapujítitamo tamí bichí. Ayena chótamo arigá ne wabé kaníriami ju maparí aboni, 'yékaka nirá, wabé chárigá
ra'íchama, 'yemi mi sayéraga.
12 Echarí ne wabé kanírasi 'yemi, mapujítitamo gará ku natétarami níbo echo'ná ripá riwigachi. Echirigá achigorigá
kichiga a'najátarami níri echi jaré o'wéara Riosi jiti nawésami
mapu chabé ki'yá piréari, maparí 'yemitamo ketasi cho piréari.
Echi jaré bichíyami mapurigá echi koná ju
(Markosi 9:50; Lukasi 14:34–35)
13 'Yemitamo ju mapurigá echi koná, jena'í wichimóbachi
nirúami. Chopi a echi koná ketasi garabé akámi nísagá, echarí
echi koná ketasi chirigá gará ku akámi niwárami níma, chopi ma ketasi iré. Echarí miná machí pátami níma mapo'ná echi
pagótami we rikema.
Echi jaré bichíyami ayena cho mapurigá rajámi ju
14 'Yemitamo mapurigá rajámi ju, jena'í wichimóbachi. Ayena cho maparí wikabé karí niwárami nísa echo'ná biréana
ripá rabó, echarí echi karí sinibí gará riwirúami níma.
15 Maparí echi pagótami rajema echi chopé, ke wesi aboni wirama echi chopé rajámi echo'ná ri'ré pachá biréana
kajónchi. Chopi aboni ripabé ritérari wirama mapurigá aboni
echirigá machíratama sinéami echo'ná pachá karírari muchúami.
16 'Yemi ayena cho echirigá mapurigá rajámi nirá nísi,
echo'ná bachámi echi auché jaré pagótami yuwa. Ne garabé orogá pirérasi echi auché jaré pagótami yuwa, mapurigá
aboni gará riwimea mapurigá 'yemitamo sinibí garabé orogá
piré, mapurigá aboni echijiti waminabi warubéraga anema echi 'yemi Onorá mapu echo'ná ripá riwigachi atí.
Jesusi binérari mapurigá Riosi nureri echi pagótami
17 Ketasi 'natasi mapu Nijé nakubámiya nawari echi Riosi
nurarira. Ni biré cho 'natasi mapu Nijé nakubámiya nawari echi auché jaré osirúami, Riosi jiti nawésami oseríwara.
Ketásini nakubámiya nawari. Chopi Nijeni nawari
5:13 Mr 9:50 Lk 14:34
5:15 Mr 4:21 Lk 8:16 Lk 11:33
5:16 1 Peg 2:12
M A T E O S I 20
mapurigani echirigá ne sébari orama mapurigá echo'ná osirúami ju.
18 Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí ané mapu ketasi suwibama
biré tá osirúami, nirapé suwibama echi wabé tabéara osirúami mapu echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi osirúami
ju mapuyénasí abijí tibima Riosi bitérachi echo'ná ripá
riwigachi nirúami, mapuyénasí abijí tibima je'ná wichimoba ayena cho. Chopi ne suwaba gará ikimea mapurigá osirúami
ju echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi.
19 Mapuyíripi rijoy ketasi gará nijéwasagá echi wabé tabéara Riosi nurarira, chopi arigá binérasa echi auché jaré
pagótami mapurigá aboni ayena cho ketasi gará nijéwama,
échiko ne wabé tabéara níma echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Riosi we nurá mapurigá ne Warubéra nirá. Chopi mapuyíripi
rijoy ne gará nijéwasagá, ayena cho echirigá binérasa echi
auché jaré pagótami mapurigá aboni ayena cho gará nijéwama, échiko mapurigá biré warura nirá níma echo'ná
ripá riwigachi mapo'ná Riosi nurá mapurigá ne Warubéra
nirá. 20 Mapujiti 'yemi nimí ané mapu a 'yemi ketásitamo
waminabi garabé orámi nísagá, ketasi mapurigá echi jaré
Riosi nurarira binériami, ayena cho ketasi mapurigá echi Bariseo aniríwami binériami, arí biché 'yemitamo ketasi
chirigá sebabo echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Riosi we nurá
mapurigá ne Warubéra nirá.
Jesusi binérari echi pagótami jeanigá mapu aboni ketasi
na'áwama
(Lukasi 12:57–59)
21 Mátamo námari mapurigá Riosi aneri echi jaré ki'yá piréami, jeanigá: Ketásimi mi'yá auché jaré! Ayena cho echi
mapuyíripi mi'riságá auché jaré, échiko ne wabé wi'nijírami
níma. 22 Chopi Nijé 'yemi nimí jeané: Mapuyíripi rijoy ne wabé
simírami yónsagá echi auché jaré pagótami, échiko ne wabé
simírami wi'nijírami níma. Arí biché echi jaré o'wéara ochérami ayena cho wabé wi'nijima mapuyíripi rijoy mapu
wabé chati anésagá et hi auché jaré pagótami. Ayena cho
5:18 Lk 16:17
5:19 San 2:10
21 M A T E O S I
mapuyíripi rijoy wabé chati anésagá echi auché jaré, échiko echo'ná ri'ré riáblochi pátami níma, mapo'ná ne warú rajá.
23 Echijiti ami pásagá mujé níwara kónawami echo'ná
pachá Riosi níwara ri'obachi, mapurigami echo'ná bachámi 'yama Riosi, chópimi echo'ná a binoy 'natásagá mapurigá
auché biré rijoy mi we sayera, jaré namuti jiti,
24 echarí echo'ná pachá ri'obachi bachámi ariwé echi mujé níwara kónawami. Arí biché bachá nirá ku simigá ku
katéwaga kanírama echi auché biré rijoy yuwa mapu mi we
sayera. Echarimi auchecho sine ku simigá echo'ná ri'obachi mapurigami gará 'yama Riosi echi mujé níwara kónawami.
25 Sinibí we yáti ku katéwaga kaníri echi mujé sayera
yuwa, mapuyénasími binoy yuwa inaro echo'ná buwichí, maparí 'yemitamo okuánika katéwaga simabo echi jaré
igúsuwami yuwa. Echirigá we yáti ku katéwaga kaníri binoy
yuwa mapurigá ketasi ikimea mapu echi mujé sayera mi banírama echo'ná bachámi echi komisario yuwa, arí biché
echi komisario mi 'yama echi kapitáni, arí bichemi pachá
bachárami nímiré. 26 Ne bichíwari nimí ané mapu echirigá ikiságá, mujemi
ketasi ku machínama echo'ná pachá kumurachi jonsa,
mapuyénasími ke cho káraga natétasagá ne suwaba wenomí mapu ikí echi jaré igúsuwami mi bujénari.
Jesusi binérari jeanigá mapu echi jaré mapu niwíami juko ketasi
auché jaré isena yuwa kochimea
27 'Yemitamo ma námari mapurigá Riosi aneri echi jaré
ki'yá piréami jeanigá: 'Yemi rijoy jubéami ketasi kochisí echi jaré isena muguí yuwa. Ayena cho 'yemi muguí kunéami
ketasi kochisí echi jaré isena rijoy yuwa.
28 Chopi Nijé 'yemi nimí jeané: Mapuyíripi rijoy chopi we 'néniga nakí kochinara biré si'nú mukwí yuwa, échiko ma
chati orari pachana binoy surárachi nirá, achigorigá
mapurigá biré rijoy ne bichíwari we chati orá maparí binoy kochimea biré si'nú mukwí yuwa mapu ketasi binoy upira ju.
29 Echijiti a mujé busira echo'ná watoná mi chati orárasagá,
ketasi nakiwi mapu mujé binoy busira mi echirigá chati orárama. Waminá machí pa echi mujé busira, kéremá!
5:25 Lk 12:58
5:29 Mt 18:8 Mr 9:47
M A T E O S I 22
Waminabi ne gará níma wikáwasagá biréana busí, mapurigami arigá ku bitérama echo'ná ripá riwigachi,
mapurigami ketasi káraga pátami níma echo'ná ri'ré riáblochi
mapo'ná warú rajá. 30 Ayena cho a mujé sikara echo'ná watoná mi chati
orárasagá, ketasi nakiwi mapu mujé binoy sikara mi echirigá
chati orárama. Waminá ripuná echi mujé sikara, kéremá! Waminabi ne gará níma wikáwasagámu biréana siká
mapurigami arigá ku bitérama echo'ná ripá riwigachi,
mapurigami ketasi káraga pátami níma echo'ná ri'ré riáblochi mapo'ná warú rajá.
Jesusi binérari jeanigá mapu echi jaré mapu ma niwíami juko, ma
ketasi auchéchoko ku rojuama
(Mateosi 19:9; Markosi 10:11–12; Lukasi 16:18)
31 Ayena chótamo ma námari mapurigá echi Moisesi je'ná
jerigá osogá nureri echi jaré ki'yá piréami pagótami:
Mapuyíripi rijoy ma ariwesa binoy upira, echarí gará níma 'yasa biré oserí osirúami jeanigá mapu binoy ma ariweri echi
binoy upira, mapurigá aboni echirigá ma ku rojuama.
32 Chopi Nijé 'yemi nimí jeané: Mapuyíripi rijoy ariwesa binoy upira, arí biché auché biré upesa, aboni wabé chati orá
mapurigá biré si'nú mukwí yuwa kochíami. Chopi maparí
machirúami ju mapu echi mukwí kochiri si'nú rijoy yuwa, echarí risénsia ju miná ariwesa. Arí biché mapuyíripi upesa
echi mukwí ariwérami, ayena cho wabé chati orá mapurigá
echi mukwí ariwérami ju yuwa kochíami.
Jesusi binérari jeanigá mapu echi pagótami ketasi chuwé
ra'íchaga anema echi Warubéra Riosi riwará
33 Ayena chótamo ma námari mapurigá echi Moisesi je'ná
jerigá oserí echi ki'yá piréami pagótami: Ketásimi we chuwé
ra'íchaga ané echi Warubéra Riosi riwará. Chópimi ne bichíwaga ra'íchama Riosi yuwa.
34 Chopi Nijé 'yemi nimí jeané: Ketásitamo wepi chuwé
ra'íchasi tabiyiri namuti jiti, nirapétamo chuwé ra'íchasi echo'ná ripá riwigachi nirúami namuti jiti, mapujiti echo'ná
ripá riwigachi Riosi níwara asíbarachi ju.
5:31 Lk 16:18 1 Kor 7:10
23 M A T E O S I
35 Ketasi wepi chuwé ra'íchasi jena'í wichimóbachi nirúami namuti jiti, mapujiti jena'í wichimóbachi ju mapo'ná Riosi we
nuré echi pagótami. Nirapé wepi chuwé ra'íchasi echo'ná
Jerusalémachi aniríwachi warúrachi jiti, mapujiti echo'ná warúrachi echi Warubéra Riosi níwara ju.
36 Nirapétamo wepi chuwé ra'íchasi 'yemi mo'ora jiti,
mapujiti ketásitamo omérabo rosákami niwayá ni biré kupá, nirapétamo omérabo chókami niwayá.
37 Chópitamo jerigá ra'íchasi: Ayena. Ayena. Jerigá anigá
kéremá: Ketasi. Ketasi. Mapujiti suwaba mapu waminabi simírami ju je'ná jiti, échiko ketasi 'me garabé ra'ícharami ju.
Jesusi binérari jeanigá mapu echi pagótami ketasi ku kuwana
sayérama echi jaré aboni asayera
(Lukasi 6:29–30)
38 Mátamo námari mapurigá echi Moisesi je'ná jerigá nureri
echi jaré ki'yá piréami pagótami jeanigá: A biré rijoy mi
busugásanasagá biréana busí, arí biché mujé binoy ayena cho achigorigá ku busugásanama biréana echi rijoy busira. Ayena
cho mapu a biré rijoy mi na'mínasagá biréana ramé, arí biché
mujé binoy ayena cho achigorigá ku na'mini biréana echi rijoy ramirá.
39 Chopi Jesusi binoy ayena cho jeaniri: Nijé 'yemi nimí
jerigá ané: Ketásitamo echirigá ku kuwana sayérabo echi auché jaré pagótami mapu 'yemi mi chati orá. Chopi
mapuyíripi rijoy mi cho'nisá echo'ná watoná mujé banarachi,
ayena cho risénsia 'ya mapurigá binoy mi auchecho siné cho'nimea echo'ná o'winá mujé banarachi.
40 Arí biché mapuyíripi rijoy nakiko mapu mi 'yema mujé
napachara, maparí binoy justikia táni echi jaré igúsuwami yuwa, arigá káraga 'ya mujé napachara, mujé kimara ayena
cho.
41 Arí biché mapuyíripi rijoy mi nureko mapu mujé apanéraga simea binoy yuwa pe murubé nirá, arigá simigá
binoy yuwa auchecho miná osá nirá.
42 Gará 'ya mapuyíripi rijoy mi tániko biré namuti. Ayena cho gará wikanéwi mapuyíripi rijoy nakiko wikaneka
chapimea mujé níwara namuti.
5:37 San 5:12
5:39 Lk 6:29 Róm 12:17 1 Kor 6:7
M A T E O S I 24
Jesusi binérari jeanigá mapu echi pagótami arigá karema echi
jaré aboni sayérawara
(Lukasi 6:27–28, 32–36)
43 Mátamo námari mapurigá echi jaré ki'yá piréami
pagótami jeaniri: Ne garami karé echi jaré echo'ná murubé
mujé yuwa piréami, ayena cho ne wabé kichí echi jaré mujé sayérawara.
44 Chopi Nijé 'yemi nimí jeané: Ne gará karesi echi jaré
'yemi sayérawara. Ne garabé ra'íchasi echi jaré mapu 'yemi mi we chati ra'íchaga ané. Ne gará orasi echi jaré yuwa mapu
'yemi mi we kichí. Ayena cho Riosi yuwa tániga ra'íchasi echi
jaré jiti mapu 'yemi mi wabé kichiga, risú orá, ayena cho echi jaré jiti mapu 'yemi mi wabé kichiga a'najata.
45 Echirigá orasi mapurigátamo ne bichíwari kétamo Onó
tanara níbo, mapu echo'ná ripá riwigachi atí, mapujiti Binoy gará orá mapurigá echi Binoy níwara rayénari ne gará
rayénata echi jaré wabé chati orámi pagótami, achigorigá
mapurigá ayena cho rayénata echi auché jaré garabé orámi pagótami. Arí biché Riosi ayena cho nurá mapu gará ukumea
echo'ná echi jaré garabé bichíyami pirérachi, ayena cho
echo'ná echi jaré ketasi bichíyami pirérachi. 46 Mapujiti átamo chopi karésagá echi jaré pagótami mapu
ayena cho 'yemi mi wabé karé, chúrigátamo ku natétarami
níbo mapurigá garabé orámi nirá? Kechátamo echirigá achigorigá orá mapurigá echi jaré wenomí napabúami, mapu
'yemitamo we chati orámi nirá ané?
47 Arí biché átamo chopi naripásagá echi auché jaré 'yemi ritémawara, píritamo echirigá wabé simírami garabé orá?
Kechátamo echirigá achigorigá orá mapurigá echi auché jaré
ketasi bichíyami pagótami? 48 Ne gará nísi 'yemi, mapurigá kétamo Onó, ripá riwigachi
bitéami ne garabé ju.
Jesusi binérari jeanigá mapu chúrigá echi pagótami garabé
orama
Ketasi chopi orasi echi we garabé orarira bachámi echi auché jaré pagótami yuwa, mapurigátamo echirigá chopi
5:44 Lk 6:27 Lk 23:34 Or 7:60
5:46 Lk 6:32
6
25 M A T E O S I
gará riwirúami níbo echi jaré aboni jiti. Átamo echirigá orásagá ketásitamo ku natétarami níbo 'yemi Onorá jiti, mapu
echo'ná ripá riwigachi atí.
2 Maparimi kóma echi auché jaré we risúwati pagótami, ketasi echirigá orasi chopi mapurigá auché jaré pagótami
riwimea mápumi garabé orá. Ketasi nuresi we iwéami
siménara bachámi mujé yuwa maparimi echirigá kóma echi jaré risúwati. Echirigá chopi orá echi auché jaré mapu
garabéraga ané aboni nirá, chopi aboni arigá wabé 'yékaka
orá. Aboni chopi echirigá orá echo'ná pachá aboni ri'obáwarachi, echo'ná warúrachi nasipa ri'narátachi keremá,
mapurigá echi auché jaré pagótami echirigá riwisá, wabé
garabéraga anema aboni. Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí ané mapu aboni ma ku natétarami ju. Riosi ketasi waminabi
natétama aboni.
3 Chopi maparí mujemi kóma jaré we risúwati pagótami, gará níma chiná nirá kósa. Echarí ketasi kósi aboni echo'ná
bachámi auché jaré pagótami yuwa, mapurigá aboni echirigá
gará riwisá, arí biché animea mapu mujé binoy we garabé orámi ju.
4 Echijiti we chiná nirá kósi echi auché jaré we risúwati. Arí
biché mujé Onorá mapu ne gará ritiwá suwaba namuti chiná nasótami, échiko ne gará suwaba riwíraga mi gará ku
natétama.
Jesusi binérari jeanigá mapu chúrigá gará níma ra'íchasa Riosi
yuwa
(Lukasi 11:2–4)
5 Arí biché maparimi tániga ra'ícha Riosi yuwa, ketasi nísi
mapurigá echi auché jaré pagótami mapu chopi garabéraga ané aboni nirá, chopi aboni arigá wabé 'yékaka orá. Echi jaré
aboni we kaníriga jawi echo'ná pachá ri'obachi maparí aboni
orá mapurigá Riosi yuwa ra'íchaga nirá. Ayena cho aboni we kaníriga jawi echo'ná machímanomí maparí aboni ayena cho
echo'ná orá mapurigá Riosi yuwa ra'íchaga nirá. Aboni chopi
echirigá orá mapurigá echi auché jaré pagótami, echirigá riwisá, ne garabé orámi nirá anema echi aboni. Ne bichíwari
6:2 Róm 12:8
M A T E O S I 26
'yemi nimí ané mapu aboni ma niwa kepu natétawara. Riosi ketasi waminabi natétama aboni.
6 Chopi mujé maparimi ra'ícha Riosi yuwa, echo'ná
pachánara mujé karírachi bakí. Arí biché ma 'yéraga wirasa 'yera, arí biché ra'ícha mujé Onorá yuwa mapu chiná atí. Arí
biché mujé Onorá mapu gará ritiwá suwaba namuti chiná
nasótami, Binoy mi gará ne suwaba riwíraga ku natétama. 7 Arí biché maparimi ra'ícha Riosi yuwa, ketasi wisabé
ra'ícha birépi ra'íchari nirá mapurigá echi jaré ketasi garabé
bichíyami sinibí orá, mapujiti aboni mayé mapu Riosi gará námama aboni mapujiti aboni wisabé nirá ra'ícha birépi
ra'íchari nirá.
8 Ketasi nísi 'yemi mapurigá aboni nirá, mapujiti kétamo Onó gará machí mapu chubiyiri namútitamo newaré,
maparítamo ke cho táni.
9 'Yemitamo jerigá ra'íchabo Riosi yuwa: Tamujé Onorá mápumi echo'ná ripá riwigachi atí, ne gará o'wikérami níraga
Mujé riwará.
10 Ne gará nurá Mujé jena'í wichimóbachi, ne Warubéra nirá. Suwaba gará orá mapurigá Mujé nakí jena'í
wichimóbachi, achigorigá mapurigami orá echo'ná ripá
riwigachi. 11 Tamujé tamí 'ya echi ko'wámi máputa newaré jipi rawé.
12 Tamujé tamí ku wikawi suwaba mapurigata we chati
orari, mapurigá tamujé ayena cho ku wikawa sinéami echi auché jaré mapu tamujé tamí we chati orari.
13 Ketasi ariwé mapu echi wabé chati orámi riablo tamujé
tamí chati oránarama, chopi tamujé tamí 'ye echi wabé chati oruwáwami, mapujiti Mujé chopi risénsia ju mapu nurema
echi jaré pagótami, mapujiti Mujé suwaba omérami ju,
mapujítimi ne Warubéra ju ne sinibí nirá. Echirigá níraga! 14 Mapujiti ayénatamo ku wikawásagá echi auché jaré
pagótami maparí aboni 'yemi mi chati orama, arí biché
kétamo Onó, ripá riwigachi atíami, ayena cho 'yemi mi ku wikawama.
15 Chopi a ketásitamo ku wikawásagá echi auché jaré
pagótami maparí aboni 'yemi mi chati orama, arí biché
6:9 Lk 11:2
6:14 Mr 11:25
27 M A T E O S I
kétamo Onó ketasi cho 'yemi mi ku wikawama mapurigá 'yemi aboni we chati orari.
Jesusi binérari jeanigá mapu chúrigá gará níma orasa maparí
aboni wi'ribé nirá ketásirapé namuti ko'wá, maparí aboni chopi
Riosi yuwa ra'íchaga muchuwi
16 Ayena cho maparí 'yemitamo wi'ribé nirá ketásirapé
ko'wá, maparítamo chopi Riosi yuwa ra'ícha muchuwi, echarí ketasi wabé o'mónami nísi mapurigá orá echi auché jaré
pagótami mapu chopi garabéraga ané aboni nirá, maparí
aboni arigá wabé 'yékaka orá. Echi jaré aboni ne wabé chati chu'wéga o'mona mapurigá echi auché jaré pagótami
mayema mapurigá aboni echirigá tarapé ko'wá wi'ribé nirá,
maparí aboni chopi Riosi yuwa ra'ícha muchuwi. Arí biché aboni chopi echirigá orá mapurigá echi auché jaré pagótami
gará mayema mapu aboni wabé garabé orámi ju. Ne
bichíwari Nijé 'yemi nimí ané mapu aboni ma niwa kepu natétawa. Riosi ma ketasi waminabi natétama aboni.
17 Chopi maparí mujemi wi'ribé nirá ketásirapé namuti
ko'wá, maparimi chopi Riosi yuwa ra'ícha atí, echarí ne gará tichí mujé kupara, ayena cho gará basigó,
18 mapurigá echi auché jaré pagótami ketasi machimea
mápumi echirigá wi'ribé nirá ketásirapé namuti ko'wá, maparimi chopi Riosi yuwa ra'ícha atí. Echirigá orasi
mapurigá mujé Onorá mi gará suwaba riwíraga, gará ku
natétama, mapujiti Binoy ne gará ritiwá ne suwaba namuti chiná nasótami.
Jesusi binera jeanigá mapu chúrigá echi jaré bichíyami ne wabé
níwami níma echo'ná ripá riwigachi
(Lukasi 12:33–34)
19 Ketasi chopi napabusi wikabé garabé namuti jena'í
wichimóbachi, mapo'ná echi koséwari we suwá echi jaré
namuti, ayena cho mapo'ná echi jaré namuti we suwiba, ayena cho mapo'ná echi jaré chigórami we chigóbia,
mo'wimea echo'ná pachá 'yemi pirérachi.
20 Chopi ne wabé napabusi echi wabé garabéara echo'ná ripá riwigachi, mapo'ná echi koséwari ketasi suwábama echi
jaré namuti, ayena cho mapo'ná echi jaré namuti ketasi
6:20 Lk 12:33 1 Tim 6:19
M A T E O S I 28
suwibama, ayena cho mapo'ná echi jaré chigórami ketasi chigóbia, mo'wimea echo'ná 'yemi pirérachi.
21 Mapujiti echo'ná mapo'ná 'yemi níwara garabéara atí,
echo'ná 'yemi aboni ayena chótamo nakiboa muchínara.
Biré na'í rajámi nirá echo'ná pachana echi pagótami surárachi
nirúami
(Lukasi 11:34–36)
22 Mujé busira mapurigá biré na'í rajámi ju, echo'ná mujé sapárachi nirúami. Arí biché maparí mujé busira ne garabé
nísagá, echarí ne suníami echo'ná pachana mujé sapárachi
káraga gará machími níma, ayena chomi ne gará kónami níma, ayena cho Riosi gará machírama echo'ná pachana mujé
surárachi, mapurigami gará machimea Riosi Ra'íchara.
23 Chopi maparí mujé busira wabé chati nísagá, echarí ne suníami echo'ná pachana mujé sapárachi káraga rukuáwami
níma, ayena chomi ne wabé risirúami níma, ayena cho Riosi
ma ketasi machírama echo'ná. pachana mujé surárachi, echijítimi ketasi gará machimea Riosi Ra'íchara. Arí biché
maparí echi rajámi echo'ná pachana mujé surárachi nirúami
arigá we cho'wíami nísagá echarí ne wabé simírami rukuáwami níma echo'ná pachana mujé surárachi nirá!
Ketasi gará ju korúkawa echi wenomí
(Lukasi 16:13)
24 Ke wesi omérama sinepi nirá nijéwiya okuá rijoy o'wéara
mapurigá ibiri echi binoy warúrawara nísa, mapujiti echarí
biréara we kichima, siné káchi, arí biché auché biréara we karema, siné káchi. Echarí echi biré yuwa wabé kanírama
keremá, arí biché echi auché biré yuwa ketasi kanírama
keremá. Echijiti 'yemitamo ketasi omérabo o'wikeya Riosi, átamo sinepi nirá ne wabé korúsagá echi wikabé namuti
wenomí jena'í wichimóbachi nirúami.
Riosi ne gará nisé Binoy kúchuwara
(Lukasi 12:22–31)
25 Echijiti Nijé 'yemi nimí jeané: Ketasi wikabé namuti
wabé níraga 'natasi, mapu chúrigátamo waminabi pirérabo, mapu píritamo kopoa, mapu píritamo bajibo kéremá. Nirapé
6:22 Lk 11:34
6:24 Lk 16:13
6:25 Lk 12:22 1 Peg 5:7
29 M A T E O S I
'natasi 'yemi aboni jiti, mapu píritamo napachabo. Echi pagótami ariwara ne wabé simírami natiguí, ketasi mapurigá
echi ko'wámi. Ayena cho echi pagótami sapara waminabi ne
wabé simírami natiguí ketasi mapurigá echi jaré napachara. 26 Ne gará 'nesi echi jaré churuguí echo'ná ripá i'nika
'yénami, mapujiti aboni ketasi ichá, nirapé 'wí, nirapé napabú
echo'ná biréana rikówachi. Chopi kétamo Onó ripá riwigachi atíami ne gará ko'wa sinéami echi jaré churuguí. 'Yemitamo
waminabi wabé simírami natiguí, ketasi mapurigá echi jaré
churuguí! 27 Ke wesi 'yemi ne wabé níraga 'nátaga, omérama a binoy
auché pé wi'ribé niwayá biré makari.
28 Echijiti churékurátamo ne wabé níraga 'nata mapu chúrigátamo napachabo? Ne gará 'nesi mapurigá echi jaré
rakó, echo'ná kawichí nirúami, we gará ba'yóami nirá ochero.
Echi jaré rakó (birépi yiri siwáchari) ketásirapé nocha, nibiré niwá napacha.
29 Chopi Nijé 'yemi nimí ané mapu echi warura siríami
Salomoni riwéami ketásirapé echiyena ne wabé ba'yóami napachari ketasi mapurigá biré rakó (birépi yiri siwáchari)
nirá, maparí binoy ne wabé níwami níri.
30 Arí biché a Riosi echirigá ne wabé gará ba'yóami nirá napachátasagá echi rakó mapu jipi rawé gará jawi echo'ná
kawichí, chopi ba'arínara rawé echo'ná na'írari ikósarami
níma, Riosi Binoy 'yemi mi ne wabé simírami gará napachátama, 'yemi pagótami ke 'me gará bichíyami!
31 Echijiti ketasi wabé níraga 'natasi jeanigá: Pírita kopoa?
Jeanigá keremá: pírita bajibo? Jeanigá keremá: pírita napachabo?
32 Mapujiti echi auché jaré pagótami ke bichíyami wabé
níraga ami suwaba je'ná jeyiri namuti. Arí biché echi 'yemi Onorá, ripá riwigachi atíami, ne gará machí mapu 'yemitamo
we newaré suwaba je'ná jeyiri namuti.
33 Chopi ne bachá nirá tansi mapurigá Riosi 'yemi mi ne gará nurema pachana 'yemi surárachi nirá, ayena cho ne
garabé orogá pirérasi mapurigá Riosi nakí. Echarí Riosi ayena
cho 'yemi mi 'yama suwaba je'ná jeyiri namuti mapu ikítamo newarebo.
M A T E O S I 30
34 Echirigá ketasi wabé níraga 'natasi jeanigá: Chúrigá ikimea ba'arí rawé? Mapujiti ba'arínara rawé arigá nirúrama
auché jaré wikabé echiyiri namuti mapu 'yemi mi echirigá
wabé níraga 'natárama, átamo echirigá nakiságá 'natánara.
Ketasi wi'nijisi auché jaré pagótami
(Lukasi 6:37–38, 41–42)
Ketasi wi'nijisi auché jaré pagótami, mapurigá Riosi ketasi cho 'yemi mi wi'nijima.
2 Mapujiti mapurigá 'yemitamo wi'nijibo echi auché jaré,
echi Warubéra Riosi echirigá achigorigá 'yemi mi ku Arí biché a 'yemitamo pe téri nirá anáwisagá echi auché jaré
pagótami, echarí Riosi ayena cho echirigá achigorigá 'yemi mi
ku anáwima. 3 Churékurami we 'neni echi tá namuti busuékowami
mapu echo'ná mujé rijimara busírachi chukú, arí bichemi
ketásirapé 'neni echi warú kutega mapu echo'ná mujé binoy busírachi bu'wí?
4 Chúrigami omero jeané echi mujé rijimara, keremá: Pe téri
buwé. Nijé machí pásama echi tá busuékowami namuti echo'ná mujé busírachi jonsa, maparí echo'ná mujé binoy
busírachi abijí bu'wí biré warú kutega?
5 We 'yékami jumi! Ne bachá machí pa echi warú kutega echo'ná mujé binoy busírachi jonsa, arí bichemi ne gará
riwimea mapurigami machí pama echi tá namuti
busuékowami echo'ná mujé rijimara busírachi jonsa. 6 Ketasi 'yasi echi Riosi níwara wabé garabéara echi jaré
wabé simírami chati orámi pagótami yuwa, mapu arigá
mapurigá kochí ju. Nirapé achasi 'yemi níwara wabé garabéara, mapurigá echi perla aniríwami nirá, echo'ná
bachámi echi auché jaré wabé simírami chati orámi pagótami
mapu arigá mapurigá kutchi ju, mapurigá echi kochi ketasi miná rikema, ayena cho mapurigá aboni ketasi ku ro'wiga,
'yemi mi ikima.
Sinibí tániga ra'íchasi Riosi yuwa
(Lukasi 11:9–13; 6:31)
7:1 Lk 6:37 Róm 2:1
7 7:2 Mr 4:24 Lk 6:38
7:3 Lk 6:41
31 M A T E O S I
7 Gará tansi Riosi, arí bichétamo 'yárami níbo. Gará así mapurigá Riosi 'yemi mi 'yama, arí bichétamo gará riwiboa.
Gará bayesi mapurigá Riosi 'yemi mi irápama, arí bichétamo
gará iráparami níbo. 8 Mapujiti sinéami echi jaré mapu ikí tániko Riosi hit biré
namuti, abóniko ne gará narema. Arí biché echi jaré mapu ikí
gará amiko mapurigá Riosi 'yama aboni biré namuti, abóniko gará riwimea. Arí biché echi jaré mapu ikí gará bayeko
mapurigá Riosi irápama, abóniko gará iráparami níma.
9 Chigá rijoy nirú echo'ná 'yemichi, maparí binoy ranára gará tansa biré rimé, acha 'yama biré rité?
10 Arí biché maparí echi binoy ranára we táni biré rochí,
Acha 'yama biré sinówi? 11 Arí biché 'yemi pagótami ketásitamo garabé orámi ju
mapurigá Riosi nirá. Chopi a 'yemitamo arigá machiságá we
garabé namuti kóya 'yemi aboni kúchuwara, kecha Riosi Onorúami, ripá riwigachi atíami, wabé garabé namuti 'yama
echi jaré mapu gará tániko?
12 Echijiti ne suwaba namuti máputamo nakí mapu echi auché jaré pagótami 'yemi mi gará oríma, echirigá achigorigá
orasi 'yemi echi auché jaré pagótami yuwa, mapujiti suwaba
Riosi Ra'íchara osirúami tamujé tamí je'ná jerigá binera.
Echi pe uchí yéachi
(Lukasi 13:24)
13 Mo'wisí echo'ná wabé uchí yéachi, mapujiti ne wabé wi'ré ju echo'ná auché biréana yéachi, ayena cho wabé wi'ré
ju echo'ná buwichí, echo'ná ri'ré riáblochi burúami, mapo'ná
warú rajá, arí biché ne wikabé ju mapu echo'ná mo'wiko. 14 Mapujiti ne wabé uchí ju echo'ná yéachi, ayena cho ne
wabé uchí ju echo'ná buwichí mapo'ná arigá 'wérari ju
máputamo simárabo, átamo nakiságá máputamo sinibí piréami níbo. Arí biché pe okuá ju mapu riwako echi buwé.
Ibiri rakéami namuti gará machirúami níma maparí ma raké
(Lukasi 6:43–44)
15 Gará tibusi 'yemi aboni nirá, mapurigá echi jaré 'yékaka
nawésami ketasi 'yemi mi 'yékama, mapujiti aboni 'yemi mi
7:7 Mt 21:22 Mr 11:24 Lk 11:9 Jn 16:24 San 1:6
7:12 Lk 6:31
7:13 Lk 13:24
M A T E O S I 32
yuwa simea mapurigá Riosi pugura bo'wá nirá, chopi pachánara aboni arigá ne wabé aparúami ju mapurigá
naríwari nirá.
16 'Yemitamo gará machiboa aboni, acha ne bichíwari garabé orámi pagótami ju, mapujiti 'yemitamo gará riwiboa
mapurigá aboni orá, mapujiti aboni orarira mapurigá aboni
rakara nirá ju. 'Yemitamo gará machí mapu echi garabé uva aniríwami rakara ketasi ripunárami níma echo'ná biréana
su'uwárari. Ayena cho echi jaré garabé chuná rakara ketasi
ripunárami níma echo'ná biréana chakórari. 17 Echijiti suwaba garabé rakéami namuti, ne bichíwari
rakema echi garabé rakara. Ayena cho echi wabé sití rakéami
namuti chopi rakema echi we sití rakara. 18 Echi garabé rakéami namuti ketasi omero rakea echi
wabé sití rakara. Arí biché echi wabé sití rakéami namuti
ketásirapé omero rakea echi we garabé rakara. 19 Ne suwaba rakéami namuti mapu ketasi rakema echi
garabé rakara, échiko miná ripunárami níma, arí biché
echo'ná na'írari pátami níma. 20 Ne bichíwari 'yemitamo gará machiboa echi auché jaré
pagótami, acha garabé orámi ju, maparítamo riwiboa mapu
chúrigá aboni orogá piré, mapujiti aboni orarira ju mapurigá aboni rakara nirá.
Ketasi 'me sinéami pagótami mo'wimea echo'ná ripá riwigachi
(Lukasi 13:25–27)
21 Ayena cho Jesusi jeaniri: Ne wikabé pagótami wisabé
tamí jeané: Mujemi ne wabé Warubéra ju! Chopi Nijé 'yemi
nimí ané mapu ketasi 'me sinéami aboni mo'wimea echo'ná ripá riwigachi. Chopi echo'ná mo'wimea echi jaré mapu
garabé orama mapurigá Nijé Onorá ripá riwigachi atíami we
nakí. 22 Echarí ne jubá rawé wikabé pagótami jerigá tamí anema:
Tamujé Warubérawara! Tamujé wabé nawésari Mujé riwará
jiti, ayena chota Mujé riwará jiti ku machí a'wari echi jaré riablo ariwara echo'ná pachana jaré pagótami surárachi jonsa!
Tamujeta wisabé wabé garabé orari mujé riwará jiti,
mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero orayá!
7:16 Lk 6:43
7:19 Mt 3:10
7:21 Róm 2:13 San 1:22
33 M A T E O S I
23 Chopi echarí Nijeni ku nijéwaga jeanema: Nijeni ke siné 'yemi mi machiri. Waminá waná simíbaga! Tamí ariwesi,
'yemi chati orámi pagótami!
Okuá karí
(Lukasi 6:47–49; Markosi 1:22)
24 Mapuyíripi námiko je'ná Nijé Ra'íchara, mapu ayena cho
echirigá gará nijéwaga orá mapurigá Nijeni nurá, échiko mapurigá biré garabé 'nátami rijoy ju, echi mapu echo'ná
moba biréana rapichí niwari kepu karí.
25 Arí biché maparí ne warubé ukuri, ne warubé bu'wíbari ba'wí echo'ná karírari. Ayena cho maparí ne wabé ikari,
echarí ne wabé iwéami ichíbari echo'ná karírari, chopi echi
karí ketasi najuiri, mapujiti ne gará tigótami níri echo'ná moba biréana rapichí.
26 Chopi mapuyíripi námiko je'ná Nijé Ra'íchara, chopi
ketasi echirigá gará nijéwaga orásagá mapurigá Nijeni nurá, échiko mapurigá biré rijoy ketasi 'nátami ju, echi mapu
echo'ná satérari moba niwari kepu karí.
27 Arí biché maparí ne warubé ukuri, ne warú bu'wíbari ba'wí echo'ná karírari. Ayena cho ne wabé iwéami ikagá,
wabé ichíbari echo'ná karírari. Echarí echi karí káraga najuiri.
28 Arí biché Jesusi ma sunisa je'ná jerigá aniyá, echarí echi wikabé pagótami ne gará kirí 'nátaga tibiri, mapujiti aboni ne
wabé gará nirari mapurigá Jesusi nawésari.
29 Mapujiti Jesusi ne wabé machíami nirá binérari, mapurigá biré warubéra nirá. Binoy ketasi binérari mapurigá
echi jaré nuraríwami binériami, mapu chopi binérari
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy ne wabé chati chá nayúami
(Markosi 1:40–45; Lukasi 5:12–16)
Arí biché maparí Jesusi ku rikínari echo'ná ripá rabó jonsa, echarí Binoy yuwa najátari ne wikabé pagótami.
2 Echarí biré rijoy ne wabé chati cha nayúami nawari
echo'ná Jesusi yuwa. Arí biché wémi raweka, bachámi Jesusi yuwa chokóba wirigá, ne Warubéra aneri. Ayena cho jeaneri:
7:23 Lk 13:27 Lk 6:47
7:28 Mr 1:22 Lk 4:32
8 8:2 Mr 1:40 Lk 5:12
M A T E O S I 34
Ami gará nakiságá, Mujé we gará omérami ju mapurigami tamí ku sa'wama!
3 Arí biché Jesusi wachínaga nochogá jeaneri: Nijeni wabé
nakí! Gará ku sa'wárami níraga! Arí biché we yáti gará ku sa'wárami níri. Ma ketasi waminabi echirigá chati cha
nayúami níri.
4 Arí biché Jesusi jeaneri: Tarapé wesi ku ruyé mapurigami ku sa'wárami níri. Chopi ku simigá 'nérami echi sakerdote
aniríwami rijoy mápumi ma ku sa'wárami ju. Arí biché 'yami
echi jaré namuti mapu Moisesi osogá nurari mápumi 'yama riwéari, mapujítimi ma ku sa'wíami ju. Echirigá orá mapurigá
echi auché jaré pagótami gará machimea mápumi ma ku
sa'wíami ju.
Jesusi ku sa'wari echi warura sontarsi piónawara
(Lukasi 7:1–10)
5 Arí biché maparí Jesusi ma nawari echo'ná warúrachi, Kapernaúmachi aniríwachi, echarí echo'ná Binoy yuwa
nawari biré warura kapitáni, biré kiento sontarsi nuréami.
Échiko we risú anigá tánari, 6 jeanigá: Warubéra, nijé piónawara ne wabé nayúami
bu'wí echo'ná bitichí. Ketasi omero wirísiya.
7 Arí biché Jesusi jeaneri: Nijeni echo'ná simigá ku sa'wama echi mujé piónawara.
8 Chopi echi kapitáni ku nijéwaga jeaneri: Warubéra, nijeni
ketasi ne wabé garabé ju, mapurigá Mujé nirá. Echijiti ketasi gará nímiré Mujé bakiságá echo'ná pachá nijé bitérachi.
Chopi ra'íchaga nirá nurá Mujé, mapurigá ku sa'wárami
níma. Arí biché echi nijé piónawara gará ku sa'wimea. 9 Mapujiti echi jaré nijé o'wéarawara tamí we jiwériga nuré.
Arí biché nijé ayena cho jiwériga nuré echi auché jaré pe
kuchípara sontarsi. Arí biché maparini biré je'ná jerigá ané: Echo'ná simigá! Arí biché échiko ne bichíwari echo'ná simea.
Arí bicheni auché birécho jeanigá anésuwa: Wakiná simí! Arí
biché échiko we yáti wakiná simea. Arí bicheni echi keni piónawa jerigá anésuwa: je'ná jerigá orá! Arí biché échiko
ayena cho ne bichíwari echirigá orá. Echijiti chopi ra'íchaga
8:5 Lk 7:1
35 M A T E O S I
nirá nurá Mujé, mapurigá nijé piónawara gará ku sa'wimea. Arí biché ne bichíwari ku sa'wimea.
10 Arí biché maparí Jesusi námari je'ná jerigá aníachi, arí
biché Binoy ne wabé gará nirari echi rijoy. Arí biché Binoy aneri echi jaré pagótami Binoy yuwa síami, jeanigá: Ne
bichíwari Nijé 'yemi nimí jeané: Je'ná rijoy mapu si'nú
pagótami ju, ne wabé garabé nirá tamí bichí. Ke wésini riwari 'yemi Isaeri pagótami mapu je'ná jerigá ne garabé bichíyami
ju.
11 Ayena cho Nijé 'yemi nimí ané mapu ne wikabé simea, ne suníami a'nagú norigá jonsa, arí biché sinéami aboni
ko'meya muchíbama echo'ná ripá riwigachi, echi Abrami
yuwa, echi Isaka yuwa, ayena cho echi Jakobo yuwa. 12 Chopi jaré 'yemi Isaeri pagótami pagótamawara mapu
echo'ná muchima riwéari, arigá miná machí rokowárari
urútami níma mapujiti aboni ketasi gará bichíri. Arí biché echo'ná aboni ne wabé narákama, ayena cho aboni ne wabé
ki'rákama aboni ramirá, mapujiti aboni ne wabé risú orárami
níma. 13 Arí biché Jesusi jeaneri echi warura kapitáni: Ma ku
simigá! Mapurigami bichíri, echirigami orárami níraga! Arí
biché echi binoy piónawara echarí we yáti gará ku sa'wárami níri.
Jesusi ku sa'wari echi Pegro wasira
(Markosi 1:29–31; Lukasi 4:38–39)
14 Arí biché Jesusi nawagá echo'ná Pegro bitérachi, riwari
mapurigá echi Pegro wasira we ínuwa nayú bu'wiri.
15 Arí biché Jesusi chapiri echi mukwí sikara, arí biché we yáti ku sa'wárami níri. Ma ketasi ínuwa nayúami níri. Arí
biché ku asísaga, gará ku nigúraga nóchari echi Jesusi
ku'wíriya.
Jesusi ku sa'wari ne wikabé nayúkami
(Markosi 1:32–34; Lukasi 4:40–41)
16 Arí biché echarí rawé maparí ma rokogó níri, echo'ná Jesusi yuwa párati wikabé pagótami mapu wabé chati riablo
ariwara ariwéami níri. Arí biché Jesusi ra'íchaga chopi
8:14 Mr 1:29 Lk 4:38
8:16 1 Peg 2:24
M A T E O S I 36
nurega, gará ku machí a'wari echi jaré wabé chati riablo ariwara echo'ná pachana echi jaré pagótami surárachi jonsa.
Ayena cho Binoy ku sa'wari ne sinéami echi auché jaré
nayúkami. 17 Echirigá ne sébari ikíri mapurigá bachá nirá nawésarami
níri mapu ikimea riwéari, maparí echi ki'yánara bitéami
warura nawésami Isaíasi riwéami jerigá osári: Echi Warubéra Binoy ma ku sa'wari tamujé
okoríwara, ayena cho Binoy gará ku sa'wari
tamujé nayúkawara.
Jaré nakiri echi Jesusi yuwa najátanara
(Lukasi 9:57–62)
18 Arí biché maparí Jesusi riwari ne wikabé pagótami echo'ná ne norigá Binoy yuwa síami, echarí Binoy nureri echi
jaré mapu Binoy binérari mapurigá mi bo'ónara simea,
echo'ná warú ba'wírari moba simáraga. 19 Chopi we yáti echo'ná nawari biré rijoy nuraríwami
binériami, echi mapu jeaneri: Binériami, nijé nimí yuwa
najátama mapo'ná kanápuromí Mujemi simea. 20 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echi jaré kiyochi
echo'ná pachá iwárari piré. Ayena cho echi jaré churuguí a
niwa rosorá. Chopi Nijeni ketasi niwa biré karí mapo'ná ni bu'umea. Arigá Nijeni wirárami ju mapurigá Ku'wíriami nirá.
21 Arí biché auché biré mapu Jesusi binérari ayena cho
jeaneri: Warubéra, pe risénsia, nijeni buwema mapuyénasí nijé onorá ma mukumea, mapujiti ma we ochérami ju. Arí
biché maparini ma toma echi nijé onorá, echarí nijé nimí
yuwa najátama. 22 Arí biché Jesusi jeaneri: Arigá tamí najató! Echi auché
jaré ketasi bichíyami pagótami mapurigá suwíami nirá ju.
Ariwé mapurigá aboni toma echi auché jaré aboni níwara suwíami.
Jesusi ku wirábari echi wabé iwéami iká
(Markosi 4:35–41; Lukasi 8:22–25)
23 Arí biché Jesusi bakiri echo'ná pachá biréana bárkochi
mapurigá echo'ná asigá ku simea echo'ná warú ba'wírari
8:19 Lk 9:57
37 M A T E O S I
suwé jonsa. Arí biché echi jaré mapu Binoy binérari, ayena cho Binoy yuwa ku simíbari.
24 Chopi echo'ná warú ba'wírari ke sayiná ne wabé jiwériga
ikari. Echijiti echo'ná pachá bárkochi ne noguí buchiri ba'wí, chopi Jesusi we kochigá bu'wiri mapujiti ne wabé risíami níri.
25 Arí biché echo'ná Jesusi yuwa sigá echi jaré Binoy yuwa
binéami jeanigá ku achari: Warubéra, tamujé tamí ku'wira, wete suwibóaré!
26 Arí biché Binoy jeaneri: Churékurátamo wabé majá,
'yemi rijoy ketasi 'me bichíyami? Arí biché ku asísaka, Binoy we ra'ámari echi wabé jiwéami iká, echi warú ba'wí ayena
cho. Arí biché we yáti suwaba ne gará siwega ku wiríbari.
27 Arí biché echi jaré rijoy wabé 'nigá muchiri, jeanigá: Chuyiri wabé jiwéami Rijoy ju je'ná, mapujiti echi wabé
jiwéami iká ne gará nijewi, echi warú ba'wí ayena cho?
Okuá rijoy wabé chati riablo ariwara ariwéami ma ku sa'wárami
níri
(Markosi 5:1–20; Lukasi 8:26–39)
28 Arí biché maparí Jesusi ma nawari echo'ná bo'ónara
suwé mapo'ná Garárachi aniríwachi kawírari ju, echarí okuá rijoy we júmsaga natipábiya siri, mapu wabé chati riablo
ariwara ariwéami níri. Arí biché aboni echo'ná jaréana risochí
chu'wéchi jonsa 'machínari. Ayena cho okuánika ne wabé jobátami níri, mapuyénasí ke wesi omérari echo'ná murubé
simara.
29 Arí biché aboni ne wabé o'weri ra'íchaga jeanigá rukueri: Piri mi orama tamujé tamí yuwa, mujé Jesusi mápumi echi
birépi Riosi Ranára ju? Áchami nawari mapurigami bachá
nirá tamujé tamí risú orama, maparí ke cho sébachi ju? 30 Arí biché echo'ná pe mikabé wikabé kutchi ko'yá
uchútari.
31 Arí biché echi jaré wabé chati isena riablo ariwara we risú anigá jeaneri echi Jesusi: Ami tamujé tamí ku machí
a'wánarasagá, tamujé tamí risénsia 'ya máputa echo'ná
pachana echi wikabé kutchi mo'wibóata. 32 Arí biché Jesusi jeaneri: Echo'ná simíbaga! Arí biché echi
wikabé wabé chati riablo ariwara echo'ná echi rijoy surárachi
8:24 Mr 4:37 Lk 8:23
8:28 Mr 5:1 Lk 8:26
M A T E O S I 38
jonsa ku machínsa, echo'ná pachana echi wikabé kóchichi mo'wiri. Echarí ne suwaba echi wikabé kutchi ke sayiná miná
júmsari. Arí biché echo'ná biréana ripabé koráchi jonsa rujuiri
echo'ná ri'ré warú ba'wírari. Arí biché ne suwaba miná si'riri. 33 Echarí echi jaré kutchi mérami we sapú ku júmsaga ku
siri echo'ná warúrachi. Arí biché aboni suwaba ku ruyeri
echo'ná piréami mapurigá ikíri echi okuá rijoy yuwa mapu wabé chati riablo ariwara ariwéami níri.
34 Arí biché sinéami pagótami echo'ná warúrachi piréami
natipábiya simíbari echi Jesusi. Maparí aboni gará riwari, arí biché aboni ne risú anigá tánari mapurigá Binoy ku simea,
echo'ná aboni kawíwarachi jonsa.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy mapu tarapé omérami níri asísiya
(Markosi 2:1–12; Lukasi 5:17–26)
Arí biché Jesusi echo'ná bárkochi bakigá, mi bo'ónara
simiri. Arí biché nawari echo'ná warúrachi mapo'ná Binoy bitéari.
2 Echarí biré rijoy nayúami echo'ná Binoy yuwa párati,
biréana kimachí rikagá. Echi rijoy ke omériami níri asísiya. Arí biché Jesusi gará machigá mapurigá aboni gará bichíro,
arí biché jeaneri echi rijoy ke omériami asísiya: Keni raná,
gará tamí bichí mujé! Mami ku wikawárami ju ne suwaba mapurigami chati orari!
3 Arí biché jaré rijoy nuraríwami binériami je'ná jerigá 'nata
muchiri: Je'ná rijoy we sayéraga ra'ícha echi Warubéra Riosi, mapujiti chopi Riosi omero ku wikáwiya echi pagótami chati
orarira.
4 Arí biché Jesusi gará machigá echirigá 'nátachi aboni, arí biché jeaneri: Churékurátamo echirigá chati 'nata, echo'ná
'yemi surárachi?
5 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Ketasi wabé simírami oméami níri, Nijeni jeané je'ná rijoy: Mapurigami chati orari,
ma gará ku wikawárami ju! Arí biché échiko ne bichíwari we
yáti gará ku wikawárami níri. Nirapé cho oméami ju mapurigá Nijeni jeanema: Ku wirísaga, ku simigá! Arí biché
binoy ne bichíwari we yáti ku sa'wárami níma.
9 9:2 Mr 2:3 Lk 5:18
39 M A T E O S I
6 Echarí Jesusi jeaneri echi pagótami: 'Yemitamo ma riwiboa mapurigá Nijeni orama, echijítitamo ne gará
machiboa mapu Nijeni gará omero ku wikáwiya jena'í
wichimóbachi piréami pagótami chati orarira. Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá. Echarí Jesusi we yáti
jeaneri echi ke omériami asísiya: Asísaga, ku chapigá kemi
kimá, ku simigá echo'ná kemi bitérachi! 7 Arí biché echi rijoy ke akánami we yáti ku wirísari. Ma ku
sa'wárami níri. Arí biché binoy ku simiri echo'ná binoy
bitérachi. 8 Arí biché je'ná jerigá riwisá, echi pagótami ne wabé
'nátaga, wabé 'néniga muchiri. Ayena cho aboni ne Warubéra
aneri echi Riosi Onorúami mapu 'yari mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga orama.
Jesusi bayeri echi Mateo mapurigá Binoy yuwa simea
(Markosi 2:13–17; Lukasi 5:27–32)
9 Arí biché echo'ná jonsa ku simírasa, Jesusi riwari biré rijoy
wenomí napabúami, Mateo riwéami, mapu wenomí
napabuya asari echi warura siríami echo'ná nurámi natétimiya. Echarí Jesusi jeaneri: Tamí yuwa najató! Arí biché
echi Mateo ku wiríska, Jesusi yuwa simiri.
10 Arí biché Jesusi bayérami níri mapu ko'mea echo'ná echi Mateo bitérachi. Echarí wikabé echi auché jaré wenomí
napabúami ayena cho bayérami níri. Auché jaré wikabé
ayena cho bayérami níri mapu echi jaré Juríosi chati orámi nirá aneri. Echarí ne sinéami napawika ko'yá muchiri Jesusi
yuwa. Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari ayena cho
echo'ná ko'yá muchiri. 11 Arí biché maparí echi jaré Bariseo aniríwami binériami
je'ná jerigá riwari, echarí aboni jeaneri echi jaré mapu Jesusi
binérari: Churékura echirigá ko'wá echi 'yemi níwara binériami echi jaré wenomí napabúami yuwa, echi auché jaré
yuwa ayena cho mapu chati orámi anérami ju?
12 Arí biché Jesusi je'ná jerigá namsa jeaneri: Echi jaré mapu ketasi nayúkako ketasi newaré biré óyami. Chopi echi jaré
nayúkami newaré.
9:9 Mr 2:14 Lk 5:27
M A T E O S I 40
13 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Nijeni ketasi bayémiya nawari echi jaré garabé orámi pagótami. Chópini bayémiya
nawari echi auché jaré chati orámi pagótami, mapurigá aboni
ku ro'wisa, ne si'nú garabéara nirá 'natama. Ma ku simíbaga binesi 'yemi mapurigá aniwámi ju je'ná jerigá osirúami:
Nijeni nakí máputamo wabé natimámi níbo, ketasi
mapurigátamo chopi wikabé namuti ko'yagá, tamí 'yasa.
Echi jaré mapu Juani binérari we rukueri echi Jesusi
(Markosi 2:18–22; Lukasi 5:33–39)
14 Arí biché echi jaré mapu Juani binérari ma siri echo'ná Jesusi yuwa. Arí biché jeaneri: Tamujé wisabé, wi'ribé nirá
ketásita ko'wá, maparita chopi Riosi yuwa ra'ícha. Echi auché
jaré Bariseo aniríwami binériami ayena cho achigorigá orá. Churékura sinibí arigá wabé ko'wá echi jaré mapu Mujé
binérari?
15 Arí biché Jesusi jeaneri: Ketasi omérama ne wabé siweya echi jaré mapu jaré bukurí niwíami yuwa omáwiya muchuwi,
maparí echi bukurí niwíami rijoy aboni yuwa abijí asisá. Pe
waminánomí rawé, maparí echi bukurí niwíami rijoy ma 'yérami níma echo'ná abónichi, echarí rawé aboni ayena wabé
siwega ma ketasi ko'mea, wi'ribé nirá, maparí aboni chopi
Riosi yuwa tániga ra'ícha muchima. 16 Tarapé wesi pachókama biré luwíami napacha echi
bukuríwami chiní jiti, mapujiti echirigá pachókasuwa, echi
bukuríwami pachókarami we téri nírama, ma wichósuwa. Arí biché echi luwíami napacha waminabi chi'wama.
17 Nirapé wesi ro'wama echi bukuríwami uva aniríwami
ba'wira echo'ná pachana jaréana sití wichí chiwáwarachi. Echirigá orásagá, ma ronínasa, echi uva ba'wira we
chi'wanama echi sití wichí chiwáwara. Arí biché káraga
ku'lima echi uva ba'wira. Ayena cho echi wichí chiwáwara káraga chi'wama. Echijiti gará níma ro'wasa echi bukuríwami
uva ba'wira, ke cho ronóami, echo'ná pachana jaréana
bukuríwami wichí chiwáwarachi. Arí biché ne gará a'nawí a'nagupi nutétami níma.
Jesusi ku owíntaga achari biré tiwé mapu ma mukúami níri
9:13 Mt 12:7 1 Tim 1:15
9:14 Mr 2:18 Lk 5:33
41 M A T E O S I
(Markosi 5:21–43; Lukasi 8:40–56)
18 Arí biché mapuyénasí Jesusi abijí je'ná jerigá ra'íchari
aboni yuwa, echarí echo'ná nawari biré rijoy warura. Arí biché echo'ná Jesusi yuwa bachámi wémi raweka, chokoba
wirigá jeaneri: Nijé marara bukurí mukuri! Arigá tamí yuwa
simigá, Mujé sikara jiti nochogá, mapurigá ma ku bitérama! 19 Arí biché Jesusi we yáti wirísaga, echi rijoy yuwa simiri.
Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari ayena cho así
simíbari. 20 Arí biché maparí Jesusi iyénari echo'ná buwichí echi
wikabé pagótami yuwa, echarí biré mukwí, mapu makoy
miná okuá bamíbari jonsa we léniga nayúami níri, ne jubámi nawagá nóchari Jesusi napachara suwirá.
21 Mapujiti echi mukwí je'ná jerigá 'nátari: Chopi
nochásagáni echi Jesusi napachara suwirá, nijeni ma gará ku sa'wárami níma .
22 Chopi Jesusi ku ro'wiga, gará 'néniga jeaneri: Ne gará
kaníriga bichí! Mami ku sa'wárami ju, mapujítimi tamí bichíri. Echarí echi mukwí ma gará ku sa'wárami níri.
23 Arí biché maparí Jesusi nawari echo'ná echi Jáiro
bitérachi, Binoy echo'ná riwari wikabé echi jaré kuséami, ne wikabé pagótami we nakátara aníami ayena cho, mapujiti
echi jaré Juríosi sinibí echirigá orara maparí ma mukuri biré.
24 Arí biché Jesusi jeaneri: Waminá chakena simíbaga. Arí biché Binoy gará machiri mapu Binoy ku owíntama riwéari
echi tiwé mapu ma mukúami níri, echijiti Binoy jeaneri echi
jaré pagótami: Je'ná tiwé, tamí jiti, ketasi mapurigá mukúami ju, chopi kochíami nirá ju. Arí biché echo'ná muchúami wabé
kachigá tiníchari echirigá aníachi Jesusi.
25 Chopi maparí echi wikabé pagótami ma ku machí a'wátami níri, echarí Jesusi bakiri echo'ná mapo'ná echi
mukúami tiwé bu'wiri. Arí biché maparí Jesusi chapiri echi
mukúami tiwé sikara, echarí echi tiwé mapu bukurínara mukúami níri, ma ku wirísari, mapujiti binoy ma gará ku
bitéami níri.
26 Echijiti pe wakinana ne sinéami pagótami echo'ná kawírari piréami gará machiri mapu Jesusi echirigá ne wabé
jiwériga orari.
9:18 Mr 5:22 Lk 8:41
M A T E O S I 42
Jesusi ku sa'wari okuá rijoy mapu ke machíriami níri
27 Chopi maparí Jesusi simírari echo'ná jonsa, echarí okuá
rijoy ke machíriami we najátari Binoy yuwa, wabé o'weri ra'íchaga, jeanigá: Tamujé tamí we natimá, mujé Rabiri
Ranára!
28 Echarí maparí Jesusi nawari echo'ná biréana karírari, ayena cho echo'ná siri echi okuá rijoy ke machíriami. Arí
biché Jesusi jeanigá rukueri: Áchatamo bichí mapurigá Nijeni
omérama 'yemi mi ku machíriami niwayá? Arí biché aboni jeaneri: Ayena, Warubéra!
29 Arí biché Jesusi nochári aboni busira jeanigá:
Mapurigátamo gará bichíri, echirigá garátamo orámi níraga! 30 Arí biché aboni busira we yáti gará ku machíriami
niwárati. Arí biché Jesusi iwériga jeanigá nureri mapurigá
aboni tarapé wesi je'ná jerigá ruyema. 31 Chopi aboni ku simíbaga waminabi gará nawésari Binoy
jiti ne suníami echo'ná kawírari piréami.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy mapu ke ra'íchami níri
32 Arí biché maparí aboni ku simíbaga orari, echarí biré rijoy ke ra'íchami echo'ná párati mapu wabé chati riablo
ariwara ariwéami níri.
33 Chopi maparí echi we chati riablo ariwara ku machí pátami níri, echarí echi rijoy gará ku omérari ra'ícha. Arí
biché echi pagótami echo'ná piréami wepi we 'nátaga, 'nigá
muchiri, jeaniyá: Ke siné echirigá riwirúami níri jena'í tamujé Juríosi pagótami kawíwarachi.
34 Chopi echi jaré Bariseo aniríwami binériami jeaniri: Echi
Jesusi chopi omero ku a'wayá echi jaré chati riablo ariwara, echo'ná echi pagótami surárachi jonsa, mapujiti Binoy we
niwa echi ne warura riablo jiwérawara.
Jesusi wabé natimari echi wikabé pagótami
35 Arí biché Jesusi ne norigá iyénari echo'ná suníami warúrachi, echo'ná suníami rijówachi ayena cho. Arí biché
Binoy ne gará binérari echo'ná suníami aboni ri'obáwarachi,
mapujiti Binoy gará nawésari echi garabé nawésawara, jeanigá mapu Riosi ma gará nuré echi pagótami. Ayena cho
9:32 Lk 11:14
9:34 Mt 12:24 Mr 3:22 Lk 11:15
9:35 Mr 6:6 Lk 13:22
43 M A T E O S I
Binoy ku sa'wari suwaba nawirí, ne suwaba okori ayena cho, mapu ikí okori echo'ná piréami pagótami.
36 Arí biché maparí Jesusi riwari echi wikabé pagótami,
echarí Binoy we natimari aboni, mapujiti mapurigá wikabé bo'wá níri mapu we chijaka 'yena, mapu tarapé te mérami.
37 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Ne
wikabé pagótami ketasi cho gará bichí Riosi Ra'íchara, chopi Nijeni arigá nakí mapu aboni gará bichíma. Arí biché pé okuá
ju echi jaré mapu gará nawesa Riosi Ra'íchara.
38 Echijiti tánsi mapurigá echi Warubéra Riosi waminabi wikabé nawisánara jurama, mapurigá echi jaré pagótami gará
bichíma Riosi Ra'íchara.
Echi jaré makoy miná okuá mapu Jesusi binérari
(Markosi 3:13–19; Lukasi 6:12–16)
Arí biché Jesusi bayeri echi jaré makoy miná okuá
mapu Binoy binérari. Arí biché omérawami 'yari, echi jaré wabé chati riablo ariwara sayéraga, mapurigá echi jaré
mapu Binoy binérari gará omérama ku machí a'wá echi wabé
chati riablo ariwara echo'ná pachana jaré pagótami surárachi muchúwamichi jonsa. Ayena cho omérawami 'yari mapurigá
aboni ku sa'wama ne suwaba nayurí, ne suwaba okówami
ayena cho. 2 Arí biché echi jaré makoy miná okuá jurárami jerigá
riwéami níri: Echi ne bachá Simoni riwéami níri, mapu ayena
cho Pegro anérami níri; echi Antresi ayena cho biré níri, echi mapu binoy Pegro rijimara níri; echi Santiago ayena cho, echi
mapu echi Sibireo ranára níri; echi Juani ayena cho, echi
mapu echi Santiago rijimara níri; 3 echi Jiripi; echi Bataromé ayena cho; echi Tomasi; echi
Mateo, echi mapu wenomí napabúami níri ayena cho; echi
Santiago, echi Alibeo riwéami ranára; echi Libeo ayena cho, echi mapu ayena cho Tareo anérami níri;
4 echi Simoni, echo'ná Kananéachi aniríwachi bitéami
ayena cho, echi Júrasi Jiskarioti ayena cho, echi mapu pe wakinana bayébari echi jaré sontarsi mapurigá aboni borogá
chapimea echi Jesusi, mapurigá Binoy arigá mi'rirúami níma.
9:36 Mr 6:34
9:37 Lk 10:2
10:1 Mr 3:15 Lk 9:1
10
M A T E O S I 44
Jesusi nawésanara júri echi jaré makoy miná okuá
(Markosi 6:7–13; Lukasi 9:1–6)
5 Echarí Jesusi nawésanara júri je'ná makoy miná okuá,
ayena cho jeanigá nureri: 'Yemitamo Juríosi aniríwami
pagótami ju. Ketasi simasi echo'ná echi jaré isena pagótami buwirachi, nibiré mo'wisi echo'ná biréana warúrachi echi jaré
Samáriachi piréami warúrawarachi.
6 Chopi ne bachá simasi echi jaré Isaeri aniríwami pagótami yuwa, echi jaré mapu wikámi nirá 'yena mapurigá echi jaré
bo'wá wikámi nirá.
7 Arí bichétamo simíbaga, jeanigá nawisasi: Ke 'me ayó rawé Riosi gará nurema jena'í wichimóbachi piréami
pagótami.
8 Gará ku sa'wasi echi jaré nayúkami. Ayena cho ku sa'wasi echi jaré wabé chati cha nayúkami. Gará ku owíntasi echi jaré
ma suwíami. Ayena cho ku machí a'wasi echi jaré wabé chati
riablo ariwara, echo'ná pachana jaré pagótami surárachi muchúami. 'Yemitamo ketasirapé natétaga, arigá 'yárami níri
mapurigátamo gará omérabo echirigá ku sa'wayá echi jaré
nayúkami. Echijiti ketásirapé bujesa ku sa'wasi aboni. 9 Ketásirapé tosí echi wenomí oro aniríwami echo'ná 'yemi
níwara malétachi. Ketasi cho tosí echi wenomí plata
aniríwami, nírapé tosí echi jaré kúchi wenomí kobre aniríwami.
10 Ketasi tosí biré maleta echo'ná buwichí. Ketasi cho okuá
napachákoami tosí. Nibiré aká tosí, nibiré tisora, mapujiti gará níma mapurigá echi jaré Nijé níwara nóchami gará
kórami níma.
11 Chopi echo'ná chuwé biréana warúrachi mapo'nátamo mo'wiboa, echo'ná chuwé biréana rijówachi keremá, ne bachá
gará rukuesi chigá echo'ná bitéami gará orámi ju. Arí biché
echo'ná echi rijoy bitérachi tibisi, mapuyénasítamo ma ku simiba echo'ná warúrachi jonsa.
12 Arí biché maparítamo mo'wiboa echo'ná karírari, ne gará
kuíraga narépasi echo'ná piréami. Ayena cho tansi Riosi mapurigá aboni gará ku'wíratami níma.
13 Arí biché a echo'ná karírari piréami pagótami ne gará
bichísagá, arí biché aboni ne bichíwari gará ku'wíratami
10:6 Or 13:46
10:7 Lk 10:9
10:9 Mr 6:8 Lk 9:3 Lk 22:35
10:10 1 Tim 5:18 Lk 10:7
10:11 Lk 10:8
45 M A T E O S I
níma. Chopi a echo'ná piréami ketasi gará bichíyami nísagá, echarí aboni arigá ketasi gará ku'wíratami níma.
14 Arí biché maparí biréana piréami pagótami ketasi 'yemi
mi narésagá, nirapé 'yemi mi námanarasagá, echarí maparítamo ku simabo echo'ná jonsa, ne gará bi'wasi echi
napisó mapu ri'reka 'yemi rarárachi chukúbari. Echirigátamo
ku ruyebo mapu echo'ná piréami pagótami wabé chati orámi ju.
15 Ayena cho Jesusi jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí ané
mapu echarí ne jubá wi'nijíwachi rawé, echi jaré chati orámi pagótami echo'ná Sorómachi piréami, ayena cho echi jaré
chati orámi pagótami echo'ná Gomórachi piréami, ketasi 'me
warú kastigo 'yárami níma, mapurigá ne wabé kastigo 'yárami níma echi jaré pagótami mapu ketasi 'yemi mi
narigako.
Echi jaré nawésami kichiga a'najátarami níma
16 Arigá simíbaga nawisábasi echi Garabé Riosi Ra'íchara. Nijeni 'yemi mi jura mapurigátamo kirí orogá pirérabo
mapurigá jaré 'méchuri nirá, chópitamo nawésabo jaré
pagótami mapu ne wabé jobátami níma mapurigá echi jaré naríwari nirá. Echijiti ne gará 'nénami nísi mapurigá echi jaré
sinówi nirá, chopi ayena cho ne gará kirí orogá pirérasi
mapurigá echi jaré makawi nirá. 17 Ne gará tibusi 'yemi aboni nirá echi auché jaré pagótami
jiti, mapujiti aboni 'yemi mi borogá tomea echo'ná bachámi
echi jaré aboni o'wéarawara yuwa, ayena cho aboni Semi mi wipisoma echo'ná aboni ri'obáwarachi.
18 Ayena cho 'yemi baníratami níbo echo'ná bachámi jaré
o'wéara siríami yuwa, echo'ná bachámi jaré waminabi wabé o'wéara yuwa ayena cho. Echirigátamo risú orárami níbo
mapujítitamo tamí jiti bichíyami ju. Chopi je'ná jerigá ikimea
mapurigátamo gará omérabo nawésiya aboni, mapurigátamo ayena cho nawésabo echi auché jaré isena pagótami.
19 Chopi maparí aboni 'yemi mi echirigá banírama echo'ná
bachámi echi jaré o'wéara yuwa, echarí ketasi bachá nirá wabé níraga 'natasi mapu chúrigátamo ku nijéwaga aniboa,
10:14 Mr 6:11 Or 13:51
10:16 Lk 10:3
10:19 Mr 13:11 Lk 12:11
M A T E O S I 46
mapujiti echarí rawé 'yemi gará 'yárami níbo mapu chúrigátamo ra'íchabo.
20 Mapujiti 'yemi ketasi chopi ju máputamo ra'íchabo
echarí rawé, chopi echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, echi 'yemi Onorá Iwigara, echarí 'yemi mi binérama
mapurigátamo ra'íchabo.
21 Echarí rawé sébachi echi biré rijimá nijima auché biré binoy rijimara mapurigá miná mi'rirúami níma. Ayena cho
echarí rawé jaré onorúami nijima aboni tanara mapurigá
miná ko'wirúami níma. Ayena cho jaré kúchatami ne wabé sayérama aboni 'wénawara, mapurigá aboni 'wénawara
echirigá ko'wirúami níma.
22 Echarí rawé ne sinéami echi auché jaré pagótami 'yemi mi ne wabé kichima mapujítitamo tamí bichíyami ju. Chopi
ne sinéami 'yemi máputamo arigá gará bichíbo, echarí ne jubá
rawé iyénasí, 'yemitamo gará ku'wíratami níbo. 23 Chopi maparí biréana warúrachi piréami 'yemi mi wabé
kichiga a'najátama, echarí waminá júmsasi echo'ná auché
biréana, mapujiti ne bichíwari 'yemi nimí ané máputamo ketasi cho sunibo 'yena echo'ná ne suníami echi jaré Isaeri
pagótami o'wéarawarachi maparí Nijeni ma ku norínama
jena'í wichimóbachi. Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá.
24 Ayena cho Jesusi jeaneri: Echi jaré binéami mapu biré
rijoy gará binera ketasi waminabi o'wéara ju ketasi mapurigá echi biré mapu gará binéra aboni, chopi echi binériami
waminabi warura ju. Arí biché echi jaré pióntami nibiré cho
waminabi o'wéara ju ketasi mapurigá echi auché biré mapu aboni nurámi ju, chopi echi nurámi waminabi warura ju.
25 Chopi ne gará sébari ju mapurigá echi jaré mapu
binératami ju achigorigá níma mapurigá echi binériami mapu gará binéra aboni. Ayena cho sébari ju mapurigá echi jaré
pióntami achigorigá níma mapurigá aboni warúrawara. Arí
biché a jena'í wichimóbachi piréami tamí jeanésagá: Mujé echi Bersebubi riwéami riablo jumi! Echarí aboni 'yemi mi
waminabi echirigá chati anema.
Chigá narina gará níma máputa majasa?
10:21 Lk 21:16
10:22 Mr 13:13
10:24 Lk 6:40 Jn 13:16
47 M A T E O S I
(Lukasi 12:2–9)
26 Echirigá ketasi majasi 'yemi, echi jaré aboni jiti, mapujiti
suwaba namuti mapu ikí chiná nasótami ju, échiko pe minánomí gará ku riwirúami níma. Ayena cho suwaba echi
jaré namuti mapu ikí ke machirúami ju, échiko pe minánomí
gará ku machirúami níma. 27 Arí biché mapurigá Nijé 'yemi nimí ané echo'ná
rokowárari nirá, echirigá ne gará machíami nirá anesi 'yemi
echo'ná ne gará rayénachi nirá mapurigá ne sinéami echi auché jaré echirigá gará machimea. Arí biché mapurigá
'yemitamo ne nakachí nirá námari, echirigá ne gará machíami
nirá nawisasi mapurigá echo'ná ripá moba biréana karírari wiríami nawésami nirá, mapurigá sinéami pagótami gará
námama.
28 Jesusi jeaneri: Ketasi majasi echi auché jaré mapuyíripi ko'yako echi pagótami, chopi ketasi omero ko'wiyá echi
pagótami iwigara. Ne bachá gará majasi echi Riosi mapu gará
omero suwábiya echi pagótami iwigara, echi pagótami sapara ayena cho, maparí Binoy warú kastigo 'yama echo'ná
ri'ré riáblochi, wabé chati rajámi na'írari.
29 Echi jaré kúchi churuguí tarapé natéami ju. Okuá echi kúchi churuguí chopi natiguí biré kentavo. Arigá echi
Warubéra Riosi, kétamo Onó, gará machimea maparí biré tá
churuguí ri'ré wi'yérari wichí. 30 Riosi gará machí chu kipu kupá ibiri 'yemi niwa,
mapujiti echi wikabé 'yemi kupara arigá ne suwaba gará
tarárami ju. 31 Echirigá ketasi majasi 'yemi, mapujítitamo ne wabé
simírami natéami ju Riosi yuwa, ketasi mapurigá echi jaré
wikabé kúchi churuguí.
Jaré gará nawésako, jeanigá mapu aboni bichí Jesucristo nirá
(Lukasi 12:8–9)
32 Arí biché mapuyíripi nawésako echi auché jaré pagótami jeanigá mapu binoy gará tamí bichí, Nijeni ayena cho anema
echi Nijé Onorá echo'ná ripá riwigachi atíami mapu Nijeni
gará machí echiyiri rijoy.
10:26 Mr 4:22 Lk 8:17 Lk 12:2
10:28 Lk 12:4
10:30 Or 27:34
10:32 Lk 12:8
M A T E O S I 48
33 Arí biché mapuyíripi nawésako echi auché jaré pagótami jeanigá mapu binoy ketasi tamí bichí, Nijeni ayena cho anema
echi Nijé Onorá echo'ná ripá riwigachi atíami mapu Nijeni
ketasi machí echiyiri rijoy.
Jesusi okoná nirá rojuana jena'í wichimóbachi piréami
(Lukasi 12:51–53; 14:26–27)
34 Ketasi 'natasi mapu Nijeni nawari mapurigá jena'í wichimóbachi piréami chopi kirí orogá pirérama. Ketásini
echijiti nawari, chópini nawari mapurigá jena'í wichimóbachi
piréami pagótami okoná nirá rojonárami níma, 35 mapurigá biré rijoy ke bichíyami we sayérama kepu onó
mapu gará tamí bichíyami ju. Ayena cho mapurigá biré tiwé
mapu ke bichíyami ju we sayérama binoy iyera mapu gará tamí bichíyami ju. Ayena cho mapurigá biré mo'orí ke
bichíyami we sayérama binoy wasira mapu gará tamí
bichíyami ju. 36 Echirigá ikimea mapu echi auché jaré echo'ná binoy
bitérachi piréami ne wabé sayérama ibiri rijoy mapu tamí
bichíyami ju. 37 Mapuyíripi waminana ne wabé simírami kareko kepu
onó, kepu iyé, ketasi mapurigá binoy tamí karé, échiko ketasi
ne sébari tamí karé, nirapé garabé orá mapurigá Nijé yuwa binéami nirá. Ayena cho echi mapu waminana ne wabé
simírami kareko kepu kúchi ketasi mapurigá binoy tamí karé,
échiko nirapé ne sébari tamí karé, nirapé cho garabé orá mapurigá Nijé yuwa binéami nirá.
38 Ayena cho echi mapuyíripi ketasi arigá anachama
maparí binoy risú orárami níma, achigorigá mapurigá Nijeni arigá anachama maparini wabé risú orárami níma, échiko
nirapé ne sébari tamí karé, nirapé cho gará orá mapurigá Nijé
yuwa binéami nirá. 39 Mapuyíripi rijoy jena'í wichimóbachi chopi kaníraga
bitéranariko, échiko chopi miná mukumea. Arí biché
mapuyíripi rijoy chopi oránariko mapurigá Nijeni nakí, échiko ne sinibí nirá bitérama.
Echi garabé orámi pagótami gará ku natétarami níma
10:33 Mr 8:38 Lk 9:26 2 Tim 2:12
10:34 Lk 12:51
10:37 Lk 14:26
10:38 Mt 16:26 Lk 9:23 Mr 8:34
10:39 Jn 12:25
49 M A T E O S I
(Markosi 9:41)
40 Echi mapuyíripi 'yemi mi narigako, échiko ayena cho
tamí narigá. Arí biché echi mapu tamí narigako, échiko ayena cho narigá Riosi Onorúami, Echi mapu tamí júri.
41 Echi mapuyíripi gará bichíko mapurigá nawesa biré rijoy
Riosi jiti nawésami, mapujiti Riosi júri echi rijoy echirigá nawésanara, échiko sinibí nirá bitérama achigorigá mapurigá
echi Riosi jiti nawésami sinibí bitérama. Ayena cho echi mapu
gará narigako biré garabé orámi rijoy mapujiti echi rijoy garabé orámi ju, échiko gará ku natétarami níma, achigorigá
mapurigá echi garabé orámi rijoy ku natétarami níma.
42 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Echi jaré kúchi gará tamí bichíko. Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu ne gará ku
natétarami níma mapuyíripi rijoy 'yásagá pe tá ba'wí rurámi
biré je'ná kúchi, chopi mapujiti echiyiri rijoy tamí yuwa binéami ju.
Echi Juani rukuénara júri jaré rijoy
(Lukasi 7:18–35)
Maparí Jesusi ma suniri echirigá binériya echi jaré
makoy miná okuá mapu sinibí Binoy yuwa 'yénari
mapurigá binéami nirá, echarí Jesusi ku simiri echo'ná jonsa. Arí biché Binoy binériya, nawésiya, iyénari ne suníami
echo'ná nirúami o'wéarachi.
2 Arí biché maparí echi Juani echo'ná pachá kumurachi bachárami níri, echarí binoy gará ruyérami níri suwaba mapu
ikí echi Warubéra Jesucristo orari. Echarí echi Juani
rukuénara júri okuá rijoy mapu binoy Juani yuwa binéami níri.
3 Arí biché aboni jeanigá rukueri: Mujecha ju echi biré
nawésami mapu norínama riwéari? Áchata buwebo mapu auché biré norínama, keremá?
4 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ku simíbaga, ku
ruyébasi echi Juani suwaba namuti mapuyíripi 'yemitamo ma námari, ne suwaba namuti mapuyíripi 'yemitamo ma riwari
ayena cho.
5 Gará ku ruyébasi mapurigá echi jaré ke machíriami gará ku machiri, ayena cho mapurigá echi jaré ke akánami gará ku
10:40 Lk 10:16 Jn 13:20
10:42 Mr 9:41
11
11:2 Lk 7:18
M A T E O S I 50
'yena, ayena cho mapurigá echi jaré wabé chati cha nayúkami gará ku sa'wárami ju, ayena cho mapurigá echi jaré ke
námiami gará ku nami, ayena cho mapurigá echi jaré
suwíami gará ku o'wíntarami ju. Ayena cho mapurigá echi jaré wabé risúwati pagótami gará nawésarami ju echi Garabé
Riosi Ra'íchara.
6 Arí biché ne wabé kaníriami ju echi jaré mapu ketasi na'áwako tamí jiti.
7 Echarí maparí echi jaré mapu Juani jiti jurárami níri ma ku
simíbari, echarí Jesusi chótari nawésiya echi auché jaré pagótami, echi Juani jiti rugá. Echarí Jesusi jeaneri: Maparí
'yemitamo echo'ná waná kawichí 'yénari echi Juani 'nébiya,
echarí 'yemitamo ketasi echo'ná 'nébiya simíbari biré rijoy mapu ketasi ne birépi nirá wachínaga 'nátami ju. Echiyiri
rijoy mapurigá biré baká ju mapu we nokérami ju echi iká jiti.
8 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Echarí 'yemitamo ketasi cho echo'ná waná kawichí 'nébiya simíbari biré rijoy wabé
simírami garabé simati napáchami, mapujiti echi jaré garabé
simati napáchami chopi muchuwi echo'ná echi jaré o'wéara pirérachi. Echi jaré wabé simati napáchami ketasi 'yena
echo'ná jaréana waná kawichí.
9 Chopi 'yemitamo ne bichíwari echo'ná 'nébiya simíbari biré rijoy warura Riosi jiti nawésami. Ayena cho Nijé 'yemi
nimí ané máputamo biré rijoy waminabi wabé warubéra
'nébiya simíbari, ketasi mapurigá echi auché jaré o'wéara Riosi jiti nawésami.
10 Mapujiti je'ná Juani ju mapu binoy jiti rugá, je'ná jerigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Waminá bachámi mapo'ná Mujemi simírama,
echo'ná a'láranára jurámani biré keni kapitánawa.
Échiko bachá nawésama echi jaré pagótami, mapurigá aboni mi gará bichíma, echarí maparí
Mujé echo'ná nawama.
11 Ayena cho Jesusi jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu ke wesi jena'í wichimóbachi piréami pagótami
waminabi warubéra nirá wiríbari ketasi mapurigá echi Juani.
Chopi echi mapu ne wabé tabéara juko, echi auché jaré yuwa
51 M A T E O S I
mapu ikí Riosi gará nuré, échiko arigá waminabi warura ju ketasi mapurigá echi Juani.
12 Echarí chabénara rawé, echi Juani mapu pagóami níri
rawéwarachi jonsa, jipi rawé iyénasí, sinéami mapu ikí wabé nakiko oránara mapurigá Riosi nuré, abóniko wabé jiwériga
orogá, gará omero echirigá orayá. Arí biché echi jaré mapu ikí
ne wabé simírami bichínari, abóniko ne gará omero bichiya. 13 Mapujiti sinéami echi jaré Riosi jiti nawésami ki'yánara
piréami gará nawésari mapuyénasí echarí rawé maparí echi
Juani ayena cho nawésari. Arí biché aboni nawésari jeanigá mapurigá Riosi gará nurema riwéari echi pagótami. Ayena
cho Riosi nurarira mapurigá echi Moisesi osari, echirigá
achigorigá aniwámi ju mapu Riosi gará nurema riwéari echi pagótami jena'í wichimóbachi piréami.
14 Arí biché átamo nakiságá echirigá bichínara, echi Juani
ma garabé orogá nawari mapurigá echi ki'yánara bitéami Elíasi mapu ku norínama riwéari.
15 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemi máputamo nakeko, ne
gará namsi! 16 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Je'ná pagótami mapuyiri
echi jaré kúrowi ju, mapu echo'ná ri'narárachi ri'yeka,
a'nagupi o'weri ra'íchaga 17 jeaní: Tamujeta 'yemi mi tákari echi kusera, chópitamo
ketasi awiri! Ayena chota wabé o'móniga nawajiri, chópitamo
ketasi narákari! 18 Mapujiti maparí echi Juani nawari, binoy tarapé
ko'wéami níri, nirapé bajíami níri, chopi 'yemitamo jeaniri:
Echi Juani we riablo níwami ju! 19 Arí biché Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá.
Chopi maparí Nijeni nawari, mápuni ayena we ko'wá,
mápuni ayena bají, arí bichétamo jeaní: Nibira, biré rijoy we ko'wéami ju, ayena cho we bajíami ju echi uva aniríwami
ba'wira! Ayena cho echi jaré wenomí napabúami
apanérawara ju, echi auché jaré chati orámi pagótami ayena cho apanérawara ju. Arí biché echi we garabé machiwámi we
gará anérami ju, sinéami echi jaré wabé garabé machíami
pagótami jiti.
11:12 Lk 16:10
11:16 Lk 7:31
M A T E O S I 52
Jaréana o'wéarachi piréami ketasi gará nijéwami níri
(Lukasi 10:13–15)
20 Arí biché Jesusi 'nátaga yónari echi jaré pagótami
echo'ná jaréana o'wéarachi piréami mapo'ná Binoy Jesusi
chabénara nochogá ku sa'wari echi wikabé nayúkami, ayena cho mapo'ná Binoy wisabé wabé omériga orari mapurigá ke
wesi auché jaré pagótami omero orayá. Arí biché Binoy
echirigá yónari mapujiti echo'ná o'wéarachi piréami ketasi o'móniga ku ro'wiri Riosi yuwa, nirapé bichíri. Arí biché
Jesusi jerigá aniri:
21 Báji 'yemi pagótami echo'ná Korasinchi piréami! Báji 'yemi pagótami echo'ná Becháirachi piréami! Echo'ná Tírochi,
echo'ná Sirónachi piréami pagótami ketasi bichíyami ju,
chopi a Nijeni wabé omériga orásagá echo'ná abónichi achigorigá mapurigani ma orari echo'ná 'yemichi, echi jaré ke
bichíyami pagótami ma ku ro'wíami ními Riosi yuwa, ne
wabé chajótami napáchaga, ne wabé napisóami nísa, mapurigá wabé o'mónami nirá.
22 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Echijiti 'yemi nimí ané
mapu echo'ná Tírochi piréami, echo'ná Sirónachi piréami ketasi 'me kastigo 'yárami níma echarí ne jubá wi'nijíwachi
rawé, chopi 'yemitamo ne wabé kastigo 'yárami níbo.
23 Arí biché 'yemi pagótami echo'ná Kapernaúmachi piréami ne wabé o'wéaratami níri mapurigá echo'ná ripá
riwigachi muchúami nirá. Chópitamo ne echo'ná ri'ré
riáblochi rikibúrami níbo. Nijé nimí ané mapu echo'ná Sorómachi piréami pagótami ne wabé chati orámi níri, chopi
a Nijeni wabé omériga orásagá echo'ná abónichi mapurigá ke
wesi auché jaré pagótami omero orayá, achigorigá mapurigá Nijeni ma orari echo'ná 'yemichi, echi jaré pagótami echo'ná
Sorómachi piréami ketasi cho káraga suwábarami ními, jipi
rawé iyénasí. 24 Echijiti 'yemi nimí ané mapu echo'ná Sorómachi
aniríwachi kawírari piréami pagótami ketasi 'me warú
kastigo 'yárami níma echarí ne jubá wi'nijíwachi rawé, chopi 'yemitamo ne wabé simírami warubé kastigo 'yárami níbo.
Tamí yuwa sisi, arí bichétamo gará isábabo
11:20 Lk 10:13
53 M A T E O S I
(Lukasi 10:21–22)
25 Echarí rawé Jesusi. Riosi yuwa ra'íchaga, jeaniri: Nijé
nimí warú natétara 'ya Mujé Onorúami, mapujítimi ne Warubéra ju echo'ná ripá riwigachi, jena'í wichimóbachi
ayena cho. Nijé nimí warú natétara 'ya mapujítimi chinásarí
je'ná jeyiri namuti mapurigá echi jaré wabé machíami pagótami ketasi echirigá machimea, ayena cho mapurigá echi
auché jaré wabé 'nátami pagótami ketasi cho echirigá
machimea. Chópimi ma machírari je'ná jeyiri namuti echi jaré kúchi.
26 Echirigá Nijé nimí natétara 'ya Mujé Onorúami mapujiti
Mujemi echirigá ne wabé nakiri oránara. 27 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré pagótami: Keni Onó ma
tamí 'yari ne suwaba namuti mapu ikí nirú. Arí biché ke wesi
gará tamí machí, chopi Riosi Onorúami tamí machí, mapujítini Binoy Ranara ju. Arí biché ke wesi gará machí
Riosi Onorúami, chopi Nijeni gará machí Binoy, mapujítini
birépi Binoy Ranara ju. Arí biché echi auché jaré ayena cho gará machí Riosi Onorúami, sinéami mapu ikí Nijeni nakí
mápuni gará machírama aboni echi Onorúami.
28 Tamí yuwa sisí sinéami mapuyíripi wabé nocháratami ju, ayena cho sinéami mapuyíripi wabé uchérami ju. Arí
biché Nijé 'yemi nimí ku isábatama.
29 Buresa tosí Nijé níwara mosobera 'yemi nirá. Nijé 'yemi nimí yuwa ku'wíraga nochama. Tamí yuwa gará binesi,
mapujiti Nijeni ketasi chibisíami ju, nibiré choni níriami ju.
Arí bichétamo we gará isábabo echo'ná 'yemi surárachi nirá. 30 Mapujiti Nijé níwara mosobera ketasi oméami ju. Ayena
cho ketasi bitéami ju echi jaré Nijé níwara muruka mapu Nijé
'yemi nimí 'yama, mapujiti ketasi 'me oméami ju oruwawa mapurigá Nijeni nakí.
Echi jaré mapu Jesusi binérari we mosika kuri turío siné rawé
isábawachi
(Markosi 2:23–28; Lukasi 6:1–5)
Arí biché echarí siné rawé isábawachi Jesusi simírari
echo'ná mapo'ná echi turío ma wámi níri. Arí biché
11:25 Lk 10:21
11:27 Jn 3:35 Jn 6:46
11:30 1 Jn 5:3
12:1 Mr 2:23 Lk 6:1
12
M A T E O S I 54
echi jaré mapu Binoy binérari ne wabé 'locheka, chótari mosika kuya echi turío rakara.
2 Arí biché echi jaré Bariseo aniríwami binériami je'ná jerigá
riwisá jeaneri: Nibira! Echi jaré mapu Mujé binera we orá mapurigá ketasi risénsia ju oruwáwa jipi isábawachi rawé!
3 Chopi Jesusi jeanigá rukueri: Kechátamo siné 'nénari
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi, mapurigá echi warura siríami Rabiri riwéami orari maparí
binoy ne wabé 'locheri, echi auché jaré mapu binoy yuwa
muchiri ayena cho? 4 Mapujiti echi Rabiri ma bakigá echo'ná pachá Riosi
ri'obáwarachi we ko'wari echi jaré pani mapu Riosi 'yárami
níri. Arí biché ketasi risénsia níri mapu echi Rabiri ko'mea echi pani. Nirapé risénsia níri mapu echi auché jaré Rabiri
yuwa 'yénami ko'mea. Chopi risénsia níri mapu echi jaré
sakerdote aniríwami rijoy ko'mea. 5 Arí biché Jesusi ayena cho jeanigá rukueri: Kechátamo
siné 'nénari mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi nurarira
oseríwarachi mapurigá echo'ná pachá warubé Juríosi ri'obáwarachi echi jaré sakerdote aniríwami rijoy we nocha
sinibí isábawachi rawé, chopi aboni ketasi wi'nijírami ju?
6 Jipi Nijeni 'yemi nimí ané mapu Nijé Binoy mápuni jena'í atí, Nijeni waminabi ne Warubéra ju, ketasi mapurigá echi
warubé Juríosi ri'obáwara.
7 Chopi a garátamo machiságá mapu chúrigá aniwámi ju mapurigá Riosi Binoy aniri, mapurigá je'ná jerigá osirúami ju:
Nijeni nakí máputamo wabé natimámi níbo, ketásini nakí
mapurigátamo chopi wikabé namuti ko'yagá tamí 'yasa, arí biché 'yemitamo ketasi echirigá wi'nijibi echi auché jaré mapu
ketasi namó nokuámi ju.
8 Arí biché Jesusi jeaniri: Nijeni ne Warubéra ju echarí isábawachi rawé, mapujiti Nijeni wirárami níri mapurigá
Ku'wíriami nirá.
Biré rijoy ke akánami níri biréana sikachí
(Markosi 3:1–6; Lukasi 6:6–11)
9 Arí biché Jesusi echo'ná jonsa ku simírasa, echo'ná aboni
ri'obáwarachi nawari.
12:7 Mt 9:13
12:9 Mr 3:1 Lk 6:6
55 M A T E O S I
10 Arí biché echo'ná pachá asari biré rijoy, biréana sikachí ke akánami. Arí biché echi jaré Bariseo aniríwami binériami
wabé wi'nijínaraga rukueri jeanigá: Acha risénsia ju ku
sa'waríwa echi jaré ke akánami, jipi isábawachi rawé? 11 Arí biché Jesusi ku nijéwaga, jeanigá rukueri: Chigá rijoy
'yemi, biré bo'wá bukérasa, arí biché a echi bo'wá wichisá
echo'ná biréana jochi echarí isábawachi rawé kecha chapigá ku machí pama?
12 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Waminabi ne wabé
natéami ju biré rijoy, ketasi mapurigá biré bo'wá! Echijiti ne gará risénsia ju gará oruwawa echi jaré pagótami jipi
isábawachi rawé.
13 Arí biché Jesusi jeaneri echi rijoy biréana sikachí ke akánami: Wachiná kemi siká! Echarí echi rijoy gará ku
wachínari binoy sikara, mapujiti echarí jonsa binoy sikara we
yáti gará ku sa'wárami níri mapurigá echi auché biréara. 14 Arí biché maparí echi jaré Bariseo aniríwami binériami
ma ku 'machínari echo'ná ri'obachi jonsa, echarí aboni
a'nagupi ra'íchari echi Jesusi sayéraga, mapu chúrigá aboni omérama miná mi'rimea echi Binoy.
Chabé ki'yánara osirúami níri echi Jesusi jiti rugá
15 Chopi Jesusi echirigá gará machigá ku simiri echo'ná
jonsa. Arí biché wikabé pagótami Binoy yuwa najátari. Arí biché Jesusi ku sa'wari sinéami echi jaré mapu ikí nayúkami
níri.
16 Chopi Jesusi we iwéami nureri mapurigá aboni ketasi ku ruyema echi auché jaré pagótami mapurigá Binoy echirigá
omérari orayá.
17 Arí biché Jesusi echarí je'ná jerigá ra'íchari mapurigá echirigá gará ikimea mapurigá Riosi Binoy bachá nirá aniri
Binoy Jesusi jiti rugá, mapurigá echi warura Riosi jiti
nawésami, Isaíasi riwéami jeanigá osari: 18 Je'ná rijoy Nijé piónawara ju, echi mapu Nijeni
chapiri. Nijeni ne wabé karé echi Binoy. Ayena
cho Nijeni ne wabé kaníri echi Binoy jiti, echo'ná Nijé iwigárachi nirá. Ayena cho Nijeni 'yama
Binoy echi ne wabé Garabé Riosi Iwigara. Arí
M A T E O S I 56
biché Binoy justikia orama echi auché jaré isena pagótami yuwa, sinéami mapu ikí ketasi Juríosi
pagótami ju.
19 Arí biché echi Binoy ketasi yónama auché jaré yuwa, nibiré yónaga, o'weri ra'íchama echo'ná
warúrachi nasípasí. Nibiré wesi námama echi
Binoy o'weri yóniga ra'íchachi echo'ná pagótami napawírachi.
20 Echi Binoy ketasi miná ka'rínama echi biré baká
o'ríami. Nibiré cho'wama echi biré rajirí morínami, mapuyénasí Binoy ke cho seba justikia
orayá.
21 Arí biché echi jaré isena pagótami ne gará bichíma echi Binoy.
Jaré aniri mapu echi Jesusi níwari echi ne warura riablo ariwara
(Markosi 3:19–30; Lukasi 11:14–23; 12:10)
22 Arí biché echo'ná Jesusi yuwa párati biré rijoy mapu biré
wabé chati riablo ariwara ariwéami níri. Arí biché echi rijoy
ke machíriami níri, ke ra'íchami ayena cho, chopi Jesusi gará ku sa'wari. Arí biché echi rijoy ma gará ku machíriami níri,
ayena cho gará ku ra'íchari.
23 Arí biché ne sinéami echi jaré pagótami chopi wabé 'nigá muchiri. Arí biché aboni a'nagupi jeanigá rukueri: Kecha je'ná
ju iré echi Rabiri Ranara máputa we buwé?
24 Chopi echi jaré Bariseo aniríwami binériami je'ná jerigá námaga, jeaniri: Je'ná Jesusi chopi ku machí a'wasá echi jaré
riablo ariwara mapujiti Binoy niwa echi ne warura chati
riablo ariwara, Bersebubi riwéami. 25 Arí biché Jesusi gará machigá mapurigá aboni 'nátari, arí
biché jeaneri: Echo'ná suníami warura nurárachi piréami, ne
sinéami a aboni sayérasagá, ne sinéami káraga suwibama. Arí biché biréana rijówachi piréami a aboni sayérasagá, sinéami
miná suwibama. Ayena cho biréana karírari piréami a aboni
sayérasagá, sinéami miná suwibama. 26 Arí biché a echi Satanasi riwéami riablo ku machí
a'wásagá echi jaré riablo ariwara, echarí echi Satanasi a binoy
12:22 Lk 11:14
12:24 Mt 9:34
57 M A T E O S I
sayéraga orá. Arí biché a echirigá orásagá echi Satanasi ketasi waminabi mapurigá warura níma.
27 Arí biché a Nijeni echi Bersebubi riwéami riablo jiti ku
machí a'wásagá echi jaré we chati riablo ariwara, chigá jiti ku machí a'wasá echi auché jaré 'yemi pagótamawara? Echijiti
aboni 'yemi mi wi'nijíami níma.
28 Chopi a Nijé ku machí a'wásagá echi jaré wabé chati riablo ariwara mapujítini niwa echi Wabé Garabé Riosi
Iwigara, ne bichíwari Riosi ma gará nurá jena'í 'yemichi.
29 Arí biché echi riablo, Satanasi riwéami, ne wabé aparúami ju. Arí biché tarapé wesi gará omérama chigoya
echo'ná biré wabé aparúami rijoy bitérachi, maparí ketasi
bachá burérami nísa echi wabé aparúami rijoy. Chopi bachá buruságá, arí biché biré rijoy gará omérama chigoya echo'ná
echi wabé aparúami rijoy bitérachi.
30 Ayena cho Jesusi jeaneri: Echi mapu ketasi tamí yuwa juko, échiko chopi tamí sayérami ju. Arí biché echi mapu
ketasi tamí yuwa napabuko echi auché jaré pagótami, échiko
chopi waminá chijana echi pagótami mapurigá aboni ketasi tamí yuwa níma.
31 Echarí Jesusi jeaneri: Echijiti Nijeni 'yemi nimí ané mapu
ne suwaba echi jaré pagótami chati orarira gará ku wikawárami níma, a aboni gará ku tánsagá wikáwari. Ayena
cho suwaba mapurigá aboni chati ra'íchari tamí sayériga
echirigá ku wikawárami níma. Chopi echi jaré pagótami mapu we chati ra'íchako echi we Garabé Riosi Iwigara
sayéraga, abóniko ma ketasi ku wikawárami níma.
32 Arí biché Jesusi jeaneri: Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché mapuyíripi tamí sayéraga
ra'íchako, échiko gará ku wikawárami níma, a échiko
wikáwari ku tánsagá Riosi. Chopi mapuyíripi echi we Garabé Riosi Iwigara sayéraga ra'íchako, échiko ketasi siné ku
wikawárami níma mapuyénasí binoy abijí bitérasa jena'í
wichimóbachi, nirapé cho maparí binoy ma mukusá.
Ibiri rakéami namuti gará machirúami níma, acha gará ju, maparí
ma rakema
(Lukasi 6:43–45)
12:31 Mr 3:28 Lk 12:10 Jn 5:16
M A T E O S I 58
33 'Yemitamo gará machí mapu biré masana we garabé ju maparí échiko ne garabé nirá raké. Ayena chótamo gará
machi mapu auché biré masana we sití ju maparí échiko we
sití nirá raké, mapujiti ibiri masana gará machirúami níma echi masana rakara jiti, acha garabé raké, acha wabé sití raké,
kéramá.
34 'Yemi pagótami chopi mapurigá sinówi ju! 'Yemitamo ketasi omero garabé nirá ra'ícha mapujítitamo wabé chati
suréami ju, mapujiti ibiri rijoy chopi ra'ícha achigorigá
mapurigá binoy 'nata echo'ná binoy surárachi nirá. 35 Echi we garabé orámi rijoy we ra'ícha echi we garabé
ra'íchari mapujiti garabé suréami ju. Arí biché echi we chati
orámi rijoy we chati ra'ícha mapujiti we chati suréami ju. 36 Chopi Nijeni 'yemi mi ané mapu echarí ne jubá
wi'nijíwachi rawé echi jaré pagótami arigá ku ruyema Riosi
ne suwaba namuti mapurigá aboni we chati ra'íchari. 37 Mapujiti a mi garabé namuti ra'ichásagá, mujemi
ku'wíratami níma, chopi a mi wabé chati nirá ra'ichásagá
mujemi wi'nijírami níma.
Jaré chati orámi pagótami we nakiri 'nénara mapurigá Jesusi
wabé omériga orari
(Markosi 8:12; Lukasi 11:29–32)
38 Arí biché echi jaré nuraríwami binériami, echi auché jaré o'wéara Bariseo aniríwami binériami yuwa, sinéami ku
nijéwaga jeaneri: Binériami, tamujeta nakí mápumi we yáti
wabé omériga orama mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero orayá. Tamujeta nakí máputa we 'nebo maparimi
echirigá wabé omériga orama.
39 Arí biché Jesusi jeaneri: Jipi piréami wabé chati orámi pagótami ketasi gará bichíyami ju. Aboni chopi nakí 'nénara
maparí Nijeni wabé simírami omériga orá mapurigá ke wesi
auché jaré pagótami omero orayá. Chopi Nijeni ketásirapé namuti echirigá wabé simírami omériga orama chopi
mapurigá aboni tamí 'nema echirigá oráchi. Chopi aboni
arigá riwimea maparí Riosi wabé simírami omériga orama tamí yuwa mapurigá Binoy orari echi ki'yá bitéami Jonasi
riwéami rijoy yuwa, mapu Riosi jiti nawésami níri.
12:34 Lk 6:45
12:38 Mt 16:1 Lk 11:29 1 Kor 1:22
59 M A T E O S I
40 Mapujiti mapurigá echi Jonasi asari echo'ná pachá echi biré warubé rochí bikiyá rawé, bikiyá rokogó 'yénasi, echirigá
achigorigá Nijeni asimea ri'ré pachá wi'yérari bikiyá rawé,
bikiyá rokogó nirá. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
41 Arí biché Jesusi ayena cho jeaniri: Echarí ne jubá
wi'nijíwachi rawé echi jaré ki'yá piréami pagótami mapu echo'ná Nínibichi aniríwachi piréari, sinéami wi'nijíbiya ku
'muchísama je'ná jipi piréami pagótami sayérabiya. Mapujiti
echarí ne jubá rawé aboni 'yemi mi echirigá wi'nijima mapujiti aboni ne wabé o'móniga tánari wikáwari Riosi
maparí echi Jonasi we nawéseri aboni. Chopi jipi rawé Nijé
mápuni 'yemi mi jena'í nawésiya atí, ne wabé simírami Warubéra juni, ketasi mapurigá echi Jonasi, arí bichétamo
arigá ketasi o'móniga táni wikáwari Riosi.
42 Ayena cho Jesusi jeaniri: Echarí ne jubá wi'nijíwachi rawé, maparí je'ná jipi piréami pagótami wi'nijírami níma,
echarí echi mukwí warura siríami, mapu echo'ná mikabé
'naka bitéami níri, arigá wi'nijímiya ku asísima je'ná jipi piréami pagótami. Echarí echirigá ikimea mapujiti echi
mukwí warura siríami ne wabé mikabé jonsa kipúmiya simiri
mapurigá echi warura siríami Salomoni riwéami ne wabé machíami nirá nawésari. Chopi Nijé mápuni jipi rawé jena'í
'yemi yuwa atí, ne wabé simírami Warubéra juni, ketasi
mapurigá echi warura siríami Salomoni riwéami. Chopi 'yemitamo arigá ketasi nijewa mapurigá Nijeni 'yemi mi
nawesa.
Biré chati riablo ariwara ku nawari mapo'ná machí pátami níri
(Lukasi 11:24–26)
43 Arí biché Jesusi jeaniri: Maparí biré we chati riablo
ariwara ku machínsa echo'ná biré rijoy surárachi jonsa, arí biché echi we chati riablo ariwara echo'ná auché jaréana
wakichéachi aya iyena mapo'ná asimea. Chopi ketasi riwisá,
44 echarí echi chati riablo ariwara jerigá aní: Echo'ná ku nijé karírachi siméani mapo'nani jonsa machínari. Arí biché
maparí echi riablo ariwara ku nawá echo'ná rijoy surárachi
mapo'ná binoy chabénara bitéari, echarí binoy riwa echi rijoy
12:43 Lk 11:24
M A T E O S I 60
surárachi ma ne gará ku a'láratami nirá, mapurigá biré karí ne gará ba'yóratami, ma gará pichítami nirá.
45 Arí biché ku simisá echi riablo ariwara, arí biché binoy
yuwa chapimea auchecho kichao ne wabé simírami chati riablo ariwara, ketasi mapurigá binoy. Arí biché ne sinéami
echi jaré riablo ariwara echo'ná echi rijoy surárachi ku
mo'wisá, echo'ná pirérama. Echirigá pe jubámi echi rijoy ne wabé simírami risú orárami níma, ketasi mapurigá binoy risú
orárami níri ne bachana nirá. Echirigá achigorigá ayena cho
ikimea je'ná jipi piréami chati orámi pagótami.
Echi Jesusi iyera, Binoy 'némiya nawari echi jaré Binoy
ritémawara ayena cho
(Markosi 3:31–35; Lukasi 8:19–21)
46 Arí biché maparí Jesusi abijí echirigá ra'íchiya asari echi wikabé pagótami yuwa, echarí echo'ná machí asari echi Jesusi
iyera, echi jaré Binoy ritémawara ayena cho. Arí biché aboni
nakiri ra'ichánara Binoy yuwa. 47 Arí biché biré rijoy jeaneri: Nibira! Echi Mujé iyera, echi
jaré Mujé ritémawara echo'ná machí muchuwi. Aboni we
nakí Mujé yuwa ra'ichánara. 48 Chopi Jesusi ku nijéwaga jerigá rukueri echi rijoy:
Áchami ne gará machinári chigá ne bichíwari ju mapurigá
Nijé iyera, ayena cho mapurigá Nijé ritémawara nirá? 49 Echarí Jesusi, Binoy sikara jiti jówaga echi jaré mapu
Binoy binérari, arí biché jeanigá ku nijéwari: Nibira! Jena'í
muchuwi echi jaré Nijé ritémawara, echi Nijé iyera ayena cho. 50 Mapujiti mapuyíripi orako mapurigá Nijé Onorá, ripá
riwigachi atíami nakí, échiko ju Nijé rijimara, Nijé wayera
ayena cho, Nijé iyera ayena cho.
Echi turío ichámi
(Markosi 4:1–9; Lukasi 8:4–8)
Echarí rawé Jesusi ma machínsa echo'ná Binoy bitérachi jonsa, arí biché simigá echo'ná warú
ba'wírari suwé, echo'ná asíbari.
2 Arí biché echo'ná Jesusi yuwa napawiri wikabé pagótami. Arí biché Jesusi bakiri biréana barko echo'ná ba'wichí moba
12:45 Eb 6:4 Eb 10:26 2 Peg 2:20
12:46 Mr 3:31 Lk 8:20
13:1 Mr 4:1 13
61 M A T E O S I
chukúami. Echarí Binoy echo'ná bárkochi pachá asíbari. Arí biché sinéami echi wikabé pagótami echo'ná ba'wírari suwé
jari.
3 Arí biché Binoy wikabé namuti irétaga nawésari jeanigá: Nibira! Biré rijoy chótari turío ichayá.
4 Arí biché ma ichisuwa jaré raká rujuiri echo'ná murubé
biréana buwichí. Arí biché jaré churuguí echo'ná sisá, káraga suwari.
5 Arí biché auché jaré raká echo'ná biréana rapirúachi
rujuiri mapo'ná ketasi 'me wi'yéari. Arí biché echi jaré raká we yáti a'wiri mapujiti ketasi 'me rokóami wi'yéachi níri.
6 Chopi maparí wabé ratámi rayénari, echi kúchi turío
bukurí a'wíami ne wakicheka suwiri mapujiti ketasi ri'ré nawéari.
7 Arí biché auché jaré raká rujuiri echo'ná wabé su'uwéami
riyáwachi. Arí biché echi riyawi wabé ochérasa waminá noporíbanari echi turío. Echijiti ketasi rakeri.
8 Arí biché auché jaré raká echo'ná garabé wi'yérari rujuisa,
ne gará rakeri. Arí biché jaré raká ibiri nirá biré kiento rakeri. Auché jaré ibiri nirá usansa makoy rakeri. Auché jaré ibiri
nirá baisá makoy rakeri.
9 Arí biché Jesusi jeaneri: Mapuyíripi nakeko, gará kipú!
Jesusi irétaga nawésari echi pagótami
(Markosi 4:10–12; Lukasi 8:9–10)
10 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari murubéanaga mapo'ná Binoy asari, jeanigá rukueri: Churékurami sinibí
echirigá irétaga nirá ra'ícha echi pagótami?
11 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: 'Yemitamo ma gará machíratami ju mapu chúrigá Riosi we nuré echi pagótami.
Chopi echi auché jaré ketasi cho echirigá machíratami ju.
Aboni ketasi cho gará machí mapu chúrigá Riosi nurá, echijiti Nijeni ne suwaba irétaga nawesa echi auché jaré ke cho gará
bichíyami.
12 Mapujiti mapuyíripi ma gará níwako, échiko waminabi 'yárami níma, arí biché waminabi níwama. Chopi mayuyíripi
ketasi níwako, échiko suwaba 'yérami níma echi pe okuá
mapu binoy abijí niwa.
13:3 Lk 8:5
13:12 Mt 25:29
M A T E O S I 62
13 Echijiti Nijeni irétaga nawesa echi auché jaré pagótami, mapujiti aboni ma 'néniga, ketásirapé gará ritiwá, ayena cho
aboni ma kipuga, ketásirapé gará nami. Arí biché aboni ketasi
gará machí mapurigá Nijeni ra'ícha. 14 Echirigá ma gará sébari ikíri aboni yuwa mapurigá ne
bachá nirá nawésari echi warura Riosi jiti nawésami Isaíasi
riwéami maparí binoy aniri mapurigá je'ná jerigá osirúami ju: 'Yemi nakara jítitamo námabo, chópitamo ketasi
gará machiboa, ayena chótamo gará 'néniga
riwiboa, chópitamo ketasi gará machiboa. 15 Mapujiti je'ná pagótami we biwárami suréami ju.
Aboni ketasi nami aboni nakara jiti. Ayena cho
aboni ma kupiri aboni busira; mapurigá aboni ketasi 'nénama aboni busira jiti, mapurigá aboni
nirapé námama aboni nakara jiti, mapurigá aboni
nirapé machimea echo'ná aboni surárachi, mapurigá aboni ketasi ku ro'wima tamí yuwa,
mapurigá Nijeni ku sa'wama aboni.
16 Chopi 'yemitamo ne wabé kaníratami níbo mapujítitamo ma gará 'neni 'yemi busira jiti, ayena cho mapujítitamo ma
gará nami 'yemi nakara jiti.
17 Mapujiti ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu wikabé echi jaré o'wéara Riosi jiti nawésami, ayena cho wikabé echi jaré
garabé orámi pagótami, sinéami wabé nakiri 'nénara je'ná
jeyiri mapurigá 'yemitamo ma ritiwá, chopi aboni ketásirapé riwari. Ayena cho aboni nakiri námanara je'ná jeyiri
mapurigá 'yemitamo ma nami, chopi aboni ketásirapé
námari.
Je'ná jerigá aniwámi ju mapurigá Nijeni nawésari
(Markosi 4:13–20; Lukasi 8:11–15 )
18 Ne gará namsi 'yemi! Je'ná jerigá aniwámi ju echi mapurigá Nijeni irétaga nawésari echi pagótami, echi turío
ichámi jiti:
19 Mapuyíripi námako nawésawachi mapurigá Riosi gará nuré jena'í wichimóbachi piréami pagótami, arí biché ketasi
gará machiságá chu aniwámi nawésara ju, arí biché echi wabé
chati orámi riablo we yáti norinsa, miná 'wísama echi we
13:14 Mr 4:12 Lk 8:10 Jn 12:40 Or 28:26 Róm 11:8
13:17 Lk 10:24
63 M A T E O S I
Garabé Ra'íchari mapu echi rijoy ma gará námari. Echi we Garabé Ra'íchari mapurigá ichirúami nirá níri echo'ná echi
rijoy surárachi, chopi echi riablo miná 'wísari, mapurigá echi
rijoy ketasi waminabi echijiti 'natama. Echirigá achigorigá ikíri echi rijoy yuwa mapurigá ikíri echi jaré raká yuwa mapu
ichirúami níri echo'ná buwichí suwé, maparí echi jaré
churuguí sisá suwari. 20 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Mapurigá ikíri echi
jaré turío mapu echo'ná moba biréana rapirúachi rujuiri,
echirigá achigorigá ikimea echi jaré pagótami mapu bachá nirá gará kaníriga nami echi Garabé Riosi Ra'íchara;
21 chopi abóniko ketasi we yáti gará bichí ne surachí nirá,
mapujiti aboni achigorigá ju mapurigá echi jaré turío ketasi 'me gará nawéami. Aboni pe téri nirá bichíma, chopi maparí
aboni we risú orárami níma mapujiti aboni echirigá bichínari
Riosi Ra'íchara, echarí aboni ma ketasi waminabi gará bichíma.
22 Ayena cho mapurigá ikíri echi jaré turío mapu echo'ná
wabé su'uwéami riyáwachi ichirúami níri, achigorigá ikimea echi auché jaré pagótami, sinéami mapu ikí gará namsa Riosi
Ra'íchara, arigá ketasi gará bichíma. Aboni chopi wikabé
namuti wabé níraga, 'nátaga pirérama. Ayena cho aboni ne wabé koruma echi wikabé namuti jena'í wichimóbachi
nirúami. Echijiti aboni ketasi bichínari Riosi Ra'íchara. Arí
biché aboni ketasi gará ku'wíratami níma. 23 Arí biché mapurigá ikíri echi jaré turío mapu echo'ná
garabé wi'yérari ichirúami níri, echirigá achigorigá ikimea
echi auché jaré pagótami, sinéami mapu ikí gará namsa Riosi Ra'íchara ne gará surachí nirá bichíma. Aboni ne gará
nijéwaga orama mapurigá Riosi nuré, ayena cho wabé gará
bichíga, wabé garabé orogá pirérama jena'í wichimóbachi. Jaré aboni mapuyiri echi turío ju mapu baisá makoy rakeri.
Auché jaré mapuyiri echi auché jaré turío ju mapu usansa
makoy rakeri, mapujiti aboni waminabi garabé orama. Auché jaré mapuyiri echi auché jaré turío ju mapu biné kiento rakeri,
mapujiti aboni waminabi wabé simírami garabé orama.
Echi basiawi ichirúami níri echo'ná turíochi
M A T E O S I 64
24 Arí biché Jesusi auchecho siné irétaga ra'íchari jeanigá: Maparí Riosi we nuré echi pagótami, achigorigá ju mapurigá
maparí biré rijoy ichari ne garabé raká echo'ná binoy
kawíwarachi. 25 Chopi maparí echi auché jaré pagótami we kochigá bitiri,
echarí echo'ná nawari biré rijoy we sayérami mapu we ichari
echi basiawi echo'ná mapo'ná echi turío ichírati. Arí biché ku simiri.
26 Arí biché maparí echi turío ma gará mureri, echarí
echo'ná nasipa echi turío yuwa ayena cho riwirúami níri echi basiawi.
27 Echarí echi rijoy ichámi níwara pioni echo'ná binoy
yuwa sisá, jeaneri: Warura, kéchami ne turío chopi ichari echo'ná mujé kawíwarachi? Churékura biché echo'ná we
a'wiri echi basiawi?
28 Arí biché echi rijoy jeaneri: Auché biré rijoy tamí sayériga echirigá orari. Arí biché echi jaré pioni jeanigá
rukueri: Áchami nakí máputa ku simíbaga bo'niboa echi
basiawi? 29 Arí biché binoy jeaneri: Jipi ketasi echirigá bo'nisí echi
basiawi, mapujiti átamo bo'nisága echi basiawi, siné káchi
'yemitamo ayena cho echi turío yuwa bo'niboa. 30 Chopi ariwesi mapurigá okuánika napawika ochérama
mapuyénasí ma seba sikirékowachi. Echarí nijeni jeanema
echi jaré turío sikiréami jeanigá: Bachá chapisí echi basiawi. Arí biché buresa mapurigá sonó, suwaba na'esi. Chopi ku
napabusi echi turío echo'ná nijé níwara rikówachi.
Echi mostasa aniríwami rakara
(Markosi 4:30–32; Lukasi 13:18–19)
31 Echarí Jesusi ayena cho auchéchoko je'ná jerigá irétaga
binéraga jeaneri: Maparí Riosi gará nuré echi pagótami, echarí mapuyiri ju biré tá mostasa aniríwami rakara mapu
biré rijoy ichari echo'ná wi'yérari.
32 Echi mostasa aniríwami rakara ne bichíwari ne wabé tabéara ju suwaba echi auché jaré raká yuwa. Chopi maparí
ma ochérasa, echi mostasa ne wabé warubéra ju suwaba echi
auché jaré ichirúami namuti yuwa. Arí biché warubé ochera
13:31 Mr 4:30 Lk 13:19
65 M A T E O S I
mapurigá masana nirá, arí biché echi jaré churuguí, ripá i'nika 'yénami, echo'ná sisá we rosorama echo'ná echi
mostasa otowárachi.
Jesusi irétaga binera echi levadura jiti rugá
(Lukasi 13:20–21)
33 Arí biché Jesusi auchecho siné irétaga ra'íchari jeanigá:
Echi pani echi levadura jiti niwariwa. Arí biché maparí Riosi gará nuré echi pagótami, achigorigá ju mapurigá maparí biré
mukwí ma baisá nirá anáwaga echi harina, gará nasówari
echi levadura echi harina yuwa mapuyénasí suwaba gará kapótami níri.
Jesusi chopi irétaga nirá binérari mapujiti bachá nirá nawésarami
níri mapu Binoy echirigá binérama riwéari
(Markosi 4:33–34)
34 Echarí Jesusi suwaba je'ná jerigá irétaga ra'íchari echi
pagótami. Ayena cho Jesusi sinibí chopi irétaga nirá ra'íchari
aboni. 35 Mapurigá ne gará sébari ikimea mapurigá echi warura
Riosi jiti nawésami aniri maparí binoy je'ná jerigá osari
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Chotámani irétaga ra'íchiya. Ayena cho wiká
namuti nawésamani mapu ketasi siné machirúami
níri ki'yá chokichí jonsa, maparí je'ná kawí niwárati.
Jesusi nawésaga ané chúrigá aniwámi ju mapurigá Binoy
binérari echi basiawi rakara jiti rugá mapu ichirúami níri echo'ná
turíochi
36 Arí biché ma ku ripórasa echi wikabé pagótami, Jesusi
ku bakiri echo'ná pachá karírari. Arí biché echi jaré mapu Binoy binérari echo'ná Binoy yuwa sigá jeaneri: Tamujé tamí
ku ruyé mapu chúrigá aniwámi ju mapurigami irétaga
nawésari echi basiawi jiti. 37 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijeni wirárami níri
mapurigá Ku'wíriami nirá. Nijeni ju mápuni we ichá echi we
garabé raká.
13:33 Lk 13:20
13:34 Mr 4:33
M A T E O S I 66
38 Arí biché Jesusi waminabi jeaniri: Suwaba echi jaré raká ichirúami nirá níri jena'í wichimóbachi. Echi we garabé raká
mapurigá sinéami echi jaré pagótami ju mapu ikí gará
nijéwaga orá mapurigá Riosi nuré. Arí biché echi basiawi rakara mapurigá echi auché jaré chati orámi pagótami ju.
39 Arí biché echi sayé mapu ichari echi basiawi, échiko echi
riablo ju. Arí biché echarí sikirékowachi níma echarí ne jubá rawé. Arí biché echi sikiréami, echi jaré Riosi kapitánawara
ju.
40 Echirigá mapurigá echi basiawi bo'nirúami níma , ayena cho mapurigá na'érami níma echo'ná na'írari, echirigá
achigorigá níma echarí ne jubá rawé.
41 Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché echarí ne jubá rawé Nijeni jurama echi jaré Nijé kapitánawara
mapurigá aboni chapimea ne sinéami echi jaré wabé chati
oríriami, ayena cho echi jaré chati orámi mapu ikí nirú jena'í wichimóbachi mapo'nani Nurámi ju.
42 Arí biché ne sinéami aboni miná ri'ré wabé chati rajáchi
na'írari u'rútami níma. Echo'ná aboni ne wabé narákama, ayena cho aboni ne wabé ki'rákama aboni ramirá, mapujiti
aboni ne wabé risú orárami níma.
43 Arí biché echi auché jaré garabé orámi pagótami echo'ná ripá riwigáchi muchima mapo'ná aboni Onorá we Nurámi ju.
Arí biché aboni ne gará ratábama mapurigá echi rayénari
nirá. Sinéami 'yemi mapu ikítamo nakeko, ne gará namsi!
Echi wabé natéami namuti wenomí mapu chinátarami níri
44 Ayena cho maparí Riosi gará nuré echi pagótami,
achigorigá ju mapurigá maparí biré wabé natéami namuti
wenomí we chinásarami níri echo'ná biréana kawichí. Echarí biré rijoy ma riwisá echi wabé natéami namuti wenomí, arí
biché auchecho ku pórasa, ne bachá wabé kaníriga rarinea
suwaba echi jaré binoy níwara namuti, mapurigá echirigá wikabé napabusa wenomí, gará rarimea echi kawí mapo'ná
chinásarami ju echi wabé natéami namuti wenomí.
Echi wabé natéami perla aniríwami namuti
67 M A T E O S I
45 Ayena cho maparí Riosi gará nuré echi pagótami, achigorigá ju mapurigá maparí biré rijoy we amí echi we
garabé natéami perla aniríwami namuti.
46 Mapujiti maparí echi rijoy ma riwisá biré wabé garabé perla, echarí ma ku simigá rarinea suwaba binoy níwara
namuti, mapurigá echirigá napabusa wikabé wenomí, gará
rarimea echi wabé garabé perla aniríwami.
Echi warubé tétami namuti mapuyiri chiní
47 Ayena cho maparí Riosi gará nuré echi pagótami
achigorigá ju mapurigá maparí biré warubé tétami namuti
mapuyiri chiní echo'ná ri'ré warú ba'wírari achárami ju. Echi jaré rochí sirúami echirigá achasa, wikabé karúmati namuti
rochí rakoma.
48 Chopi maparí echi warubé tétami namuti mapuyiri chiní ma gará buchíami nísa echi jaré namuti rochí, echarí echo'ná
ba'wírari suwé ku machí pátami níma. Arí biché echo'ná
muchika, echi jaré rochí sirúami gará rojuániga, chapigá nutema echi jaré garabé rochí echo'ná jaréana warírari, chopi
echi auché jaré wabé sití namuti rochí waminá chakena
u'rútami níma. 49 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Echirigá achigorigá
níma echarí ne jubá rawé, mapujiti echi jaré Riosi
kapitánawara norínaga, miná rojonama echi jaré chati orámi pagótami, echi auché jaré garabé orámi pagótami ayena cho.
50 Arí biché echi jaré chati orámi pagótami miná ri'ré wabé
chati rajámi na'írari u'rútami níma . Arí biché echo'ná aboni ne wabé narákama, ayena cho aboni ne wabé na'áwaga
ki'rákama aboni ramirá.
Echi jaré bukuríwami garabé namuti, echi jaré chérami garabé
namuti yuwa
51 Arí biché Jesusi rukueri jeanigá: Áchatamo gará machiri suwaba je'ná jeyiri namuti? Arí biché aboni ku nijéwaga
jeaneri: Ayena, Warubéra.
52 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Echijiti ibiri rijoy Riosi nurarira binériami mapu ayena cho ma gará binératami ju
mapu chúrigá Riosi ma gará bukuríwami nuré echi pagótami,
M A T E O S I 68
échiko mapuyiri biré rijoy karíwami ju mapu echo'ná binoy níwara garabéarachi jonsa ku machí a'wá echi jaré ne
bukuríwami namuti, echi auché jaré ochárami namuti ayena
cho.
Jesusi ku nawari echo'ná Nasarétachi
(Markosi 6:1–6; Lukasi 4:16–30)
53 Arí biché maparí Jesusi ma suniri suwaba je'ná jerigá ra'ícha, arí biché Binoy ku simíri echo'ná jonsa.
54 Arí biché ma ku nawasa echo'ná Binoy kawíwarachi,
Jesusi gará binérari echo'ná piréami pagótami echo'ná aboni níwara ri'obachi. Echijiti sinéami aboni chopi we 'nigá
muchiri, jeanigá: Chúrigá gará omero je'ná rijoy echirigá ne
wabé gará machigá ra'ícha, ne suwaba namuti jiti rugá? Chúrigá je'ná jerigá wabé omériga orá mapurigá ke wesi
auché jaré pagótami omero orayá?
55 Arí biché aboni a'nagupi jeaneri: Tamujeta gará machí je'ná rijoy. Binoy echi tábala sipámi ju, echi María ranára.
Ayena chota gará machí binoy ritémawara, echi jaré mapu
Santiago riwéami ju, echi José ayena cho, echi Simoni ayena cho, echi Júrasi asíchiko.
56 Arí biché jena'í tamujé tamí yuwa muchuwi sinéami
Binoy a'wayera. Tamujeta machí mapu je'ná rijoy ketasi warubéra ju. Chúrigá biché gará omero suwaba je'ná jeyiri
namuti orayá?
57 Arí biché aboni wabé kichiri echi Jesusi. Chopi Binoy jeaneri: Sinéami pagótami gará o'wiké biré rijoy Riosi jiti
nawésami. Chopi echi auché jaré pagótami echo'ná echi binoy
Riosi jiti nawésami kawíwarachi piréami siné káchi ketasi o'wikema echi nawésami. Arí biché echi jaré echo'ná binoy
nawésami karírachi piréami nibiré cho o'wikema echi
nawésami. 58 Arí biché echo'ná Jesusi ketasi wabé omériga orari
wikabé namuti mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero
orayá, mapujiti aboni ketasi gará bichíyami níri.
Echi Juani mapu pagóami níri, ma mi'rirúami níri
(Markosi 6:14–29; Lukasi 9:7–9)
13:54 Mr 6:1 Lk 4:16
13:55 Jn 6:42
13:57 Mr 6:4 Lk 4:24 Jn 4:44
69 M A T E O S I
Echarí rawé echi warura siríami Erorsi riwéami gará námari echi Warubéra Jesusi jiti ra'ichárawachi.
2 Echijiti echi Erorsi jeaneri echi jaré binoy piónawara: Echi
rijoy echi Juani níma mapu chabénara pagóami níri! Échiko ma mukúami níri, chopi ma ku owínariré! Echijiti échiko gará
omero wabé omériga orayá mapurigá auché jaré pagótami,
ke wesi omero orayá. 3 Echi warura Erorsi echirigá aniri mapujiti chabénara
binoy nurari pachá bachánara echi Juani, mapujiti echi
Eroríasi riwéami mukwí wabé sayérari echi Juani. Echi Eroríasi riwéami mukwí echi Jiripi riwéami rijoy upira níri,
echi mapu echi binoy Erorsi rijimara níri. Chopi echi Erorsi
arigá chapiri echi Eroríasi mapurigá binoy upira nirá. Arí biché echi mukwí we sayérari echi Juani,
4 mapujiti echi Juani jeaneri echi Erorsi: Tarapé risénsia ju
mápumi echirigá chapimea kemi rijimá upira mapurigá kemi upí nirá.
5 Echijiti echi Erorsi we mi'rinári echi Juani, chopi binoy we
majari echi auché jaré pagótami jiti, mapujiti sinéami pagótami gará bichíri mapu echi Juani warura Riosi jiti
nawésami níro.
6 Chopi maparí echi Erorsi warú omáwari echarí sébachi rawé maparí binoy ranárati, echarí echi Eroríasi riwéami
mukwí kirá echo'ná nasípasí bakigá, we awiri echo'ná
bachámi. Arí biché echi Erorsi riwisá wabé kaníri. 7 Echijiti echi warura Erorsi ne bichíwaga 'yámorúri ne
suwaba mapu ikí tasa echi tiwé.
8 Arí biché echi tiwé bachá nirá nurérami níri binoy iyera jiti. Echijiti echi tiwé ku nijéwaga jeaneri: Echo'ná biréana
bitórachi achagá, we yáti tamí 'ya echi Juani mo'ora, echi
Juani mapu pagóami ju mo'ora. 9 Echarí echi warura siríami ne wabé majaga o'mónari.
Chopi mapujiti binoy ma echirigá ne bichíwaga aneri echi
tiwé, bachámi echi auché jaré echo'ná mésachi muchúami yuwa, echijiti binoy arigá nurari mapurigá echirigá orárami
níma mapurigá echi tiwé nakiri.
10 Echarí echi warura siríami júri biré sontarsi kotorénara echi Juani, mapu echo'ná pachá kumurachi bachárami níri.
14:1 Mr 6:14 Lk 9:7
14
14:3 Lk 3:19
14:5 Mt 21:26
M A T E O S I 70
11 Arí biché echi Juani mo'ora ku párami níri, echo'ná biréana bitórachi achagá. Arí biché 'yárami níri echi tiwé.
Echarí echi tiwé 'yari binoy iyera.
12 Arí biché echi jaré mapu echi Juani binérari, echo'ná sigá, chapiri echi mukúami sapara. Arí biché aboni chu'wiróbiya
tori. Echarí aboni ku simíbaga ruyeri echi Jesusi suwaba
mapurigá ikíri.
Jesusi gará kówari marí mil rijoy
(Markosi 6:30–44; Lukasi 9:10–17; Juani 6:1–14)
13 Arí biché maparí Jesusi je'ná jerigá námari, arí biché Binoy ku simiri echo'ná suwé jonsa, biréana bárkochi asigá.
Echarí Jesusi waminá bo'ónara biréana waná suwé siminári.
Chopi maparí echi wikabé pagótami ne suníami echo'ná o'wéarachi piréami echirigá gará námari mapurigá Jesusi
echirigá ku simiri, echarí aboni wichí jaga najátaga, mikabé
suwé simánari. Arí biché echirigá orogá aboni bachá siri echo'ná bo'ónara suwé mapo'ná Jesusi nawama riwéari.
14 Arí biché maparí Jesusi sébari echo'ná bo'ónara suwé, arí
biché maparí Binoy ku machínari echo'ná bárkochi jonsa, echarí Binoy riwari mapu echi wikabé pagótami ma echo'ná
napawíami muchiri. Arí biché Jesusi ne wabé natimari echi
pagótami. Echarí Binoy ku sa'wari ne sinéami mapu ikí nayúkami níri.
15 Arí biché echarí rawé maparí ma aríwachi níri, echi jaré
mapu Jesusi binérari, echo'ná Binoy yuwa sigá jeaneri: Jena'í wabé waná kawichí ju. Ayena cho ma ariwa. Ma ku ripori
echi wikabé pagótami mapurigá aboni ku simama echo'ná
jaréana murubé rijówachi, ko'wámi rariboya, mapujiti aboni tarapé niwa mapu ko'mea.
16 Chopi Jesusi jeaneri: Ketasi arigá 'wérari ju mapu aboni
ku simama. 'Yemí aboni 'yasi mapurigá aboni ko'mea! 17 Arí biché aboni jeaneri: Tarapeta niwa ko'wámi jena'ibi.
Chopi marí pani nirú, okuá kúchi rochí ayena cho.
18 Arí biché Jesusi jeaneri: Wakiná tosí! 19 Arí biché Binoy nureri echo'ná kasarátari muchínara echi
wikabé pagótami. Echarí Binoy chapigá echi marí pani, echi
okuá rochí ayena cho, arí biché ripá 'néniga, natétara 'yari
14:13 Mr 6:32 Lk 9:10
14:15 Jn 6:5 Mr 6:35
71 M A T E O S I
Riosi. Arí biché Jesusi rojuániga 'yari echi pani, echi jaré mapu Binoy binérari. Arí biché aboni gará nachútari echi
wikabé pagótami.
20 Arí biché sinéami echi wikabé pagótami ma kosá, ne gará posari. Arí biché ma sunisa ko'yá, aboni ku napaburi
echi kúchi ko'wámi tibíami. Arí biché aboni echirigá
buchíwari makoy miná okuá warírari. 21 Arí biché echi jaré wikabé mapu gará ko'wari, marí mili
rijoy níri, ke taraka echi jaré wikabé muguí, echi jaré kúchi ke
cho.
Jesusi wirigá iyénari echo'ná moba warubé ba'wírari
(Markosi 6:45–52; Juani 6:16–21)
22 Echarí Jesusi we yáti mo'wínara júri echo'ná bárkochi echi jaré mapu Binoy binérari. Arí biché Binoy bachá júri
sinéami aboni echo'ná bo'ónara warú ba'wírari suwé
simánara, mapuyénasí Binoy ku ripórari echi wikabé pagótami.
23 Arí biché Jesusi ma ripórasa echi wikabé pagótami,
waminá waná ripá rabo simiri, Riosi yuwa ra'ichámiya. Arí biché echarí arí chónachi Jesusi echo'ná waná ripá rabó we
bi'neri asari.
24 Ari biché echi barko ma echo'ná nasípasi warú ba'wírari inárari. Chopi echi barko wabé chati rakibúrami níri, mapujiti
echi wabé iwéami iká ku kuwana rakiburi, ayena cho echi
warú ba'wí we chati apurari. 25 Chopi echarí bi'yá chónachi, Jesusi Binoy echo'ná warú
ba'wichí moba wirigá iyénaga nawari echo'ná nasípasí
mapo'ná aboni echirigá sírari, echo'ná bárkochi 'yénaga. 26 Arí biché maparí aboni echirigá riwari echi Jesusi
echo'ná ba'wichí moba wirigá inárachi, arí biché aboni ne
wabé majajari, jeanigá: Biré chu'wí ju! Arí biché aboni ne wabé majaga sinákari.
27 Chopi Jesusi we yáti ra'íchari jeanigá: Ketasi majasi!
Nijeni ju. Tarapé namuti chibi ikimea! 28 Arí biché echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Warubéra, a
Mujé Binoy nísagá, tamí jurá mápuni echo'ná mi yuwa simea,
ba'wichí moba wirigá ináraga!
14:23 Mr 6:46 Jn 6:16
M A T E O S I 72
29 Arí biché Jesusi jeaneri: Wakiná simí! Arí biché echi Pegro ku rikínaga echo'ná bárkochi jonsa, ayena cho echo'ná
ba'wichí moba wirigá inárari, echo'ná Jesusi yuwa simiyá.
30 Chopi ke sayiná gará 'néniga mapurigá wabé iwéami ikari echo'ná warú ba'wírari, echarí echi Pegro ne wabé
majari. Arí biché we yá chótari butuwísiya. Chopi ne o'weri
sinari jeanigá: Warubéra, tamí ku'wiri! 31 Echarí Jesusi gará wachínaga Binoy sikara, we yáti
chapiri echi Pegro. Arí biché jeaneri: Mujé rijoy pébi
bichíyami churékura ketasi tamí bichíri? 32 Arí biché maparí okuánika ku mo'wiri echo'ná pachá
bárkochi, echarí ke sayiná ariweri ikayá.
33 Arí biché sinéami mapu ikí muchiri echo'ná bárkochi, echo'ná Jesusi yuwa sigá, wémi raweka chokoba jábari,
jeanigá: Ne bichíwari Mujemi bi'néripi Riosi Ranara ju!
Jesusi ku sa'wari echi jaré nayúkami echo'ná Jenesarétachi
muchúami
(Markosi 6:53–56)
34 Arí biché waminá bo'ónara sigá, echo'ná Jenesarétachi
aniríwachi kawírari siri. 35 Arí biché maparí echo'ná piréami gará machiri mapu
echi Jesusi níro, echarí aboni echo'ná ne suníami norigá jonsa
júri pánara echo'ná Binoy yuwa, ne sinéami mapu ikí nayúkami níri.
36 Arí biché aboni risénsia tánari mapurigá echi jaré
nayúkami chopi nochama echo'ná Jesusi napachara suwirá. Arí biché sinéami mapu ikí nocháriko, gará ku sa'wárami
níri.
Echi pagótami chati surérama mapujiti aboni chati 'nata
(Markosi 7:1–23)
Arí biché jaré rijoy nuraríwami binériami
murubéanari Jesusi yuwa, jaré rijoy Bariseo aniríwami binériami ayena, cho mapu echo'ná Jerusalémachi
jonsa simíbami níri. Arí biché aboni jeanigá rukueri:
2 Churékura echi jaré mapu Mujé binérari ketasi nijéwaga orá mapurigá echi jaré chabé ki'yá piréami o'wéara sinibí
14:34 Mr 6:53
15:1 Mr 7:1 15
73 M A T E O S I
orari? Aboni ketasi bachá si'winárigá panígasa, arigá we ko'wá.
3 Chopi Jesusi jeaneri: 'Yemitamo ayena cho ketasi nijéwaga
orá mapurigá Riosi nurari, chópitamo sinibí waminabi orá mapurigá echi auché jaré 'yemi pagótamawara sinibí orari.
4 Mapujiti Riosi je'ná jerigá nurari: Gará o'wiké kemi onó,
echi kemi iyé ayena cho. Echi mapu wabé yóniga aneko kepu onó, echi kepu iyé omá, échiko waminá mi'rirúami níma.
5 Chopi 'yemitamo jeaní: Mapuyíripi jeanésagá echi binoy
onorá, echi binoy iyera keremá, jeanigá: Maní 'yari Riosi ne suwaba nijé níwara namuti mapujiti nijé nimí ku'wírimi,
echijítini ma ketasi omero waminabi mi ku'wíriya.
6 Echarítamo ayena cho jeaní mapu ma ketasi arigá 'wérari ju mapurigá échiko waminabi ku'wírama kepu onó, kepu iyé
omá. Arí biché 'yemitamo echirigá orogá tarapé garabé nirari
Riosi nurarira. Chópitamo nijéwaga orá mapurigá echi auché jaré 'yemi pagótamawara sinibí orari.
7 'Yemitamo wabé 'yékami ju! Echi warura Isaíasi ne
bichíwaga nawésari 'yemi jiti rugá, máputamo wabé 'yékaka orámi ju, maparí binoy bachá nirá je'ná jerigá orari:
8 Je'ná pagótami chumuchí chopi ra'íchaga aní mapu
aboni wabé tamí o'wiké. Chopi aboni arigá ketasi ne surachí nirá, bichíwaga tamí karé.
9 Arí biché aboni ketasi bichíwari nirá tamí o'wiké,
aboni chopi nawesa mapurigá echi jaré pagótami nurá nawisánara. Arí biché aboni wepi 'yékaka
aní mapu Riosi achigorigá nurá.
10 Arí biché Jesusi bayegá echi wikabé pagótami, arí biché jeaneri: Gará námiga machisí je'ná jeyiri:
11 Echi pagótami ketasi chirigá chati surérama chopi
mapujiti aboni we ko'wá echi ko'wámi mapu ketasi risénsia ju mapu aboni ko'mea. Chopi echi pagótami ne bichíwari we
chati surérama mapujiti aboni wabé chati 'nátaga echo'ná
aboni surárachi, ayena cho wabé chati ra'ícha. 12 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari, echo'ná Binoy
yuwa sigá, jeaneri: Kéchami machí mapu echi jaré o'wéara
Bariseo ne wabé na'áwari mapujítimi echirigá ra'íchari?
15:5 Mr 7:11,12
15:10 Mr 7:14
M A T E O S I 74
13 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne suwaba echi jaré ichí mapu keni Onó, echo'ná ripá riwigachi atíami ketasi
ichari, échiko ku bo'nirúami níma.
14 Ayena cho Jesusi jeaneri: Ariwesi echi jaré Bariseo aniríwami o'wéara binériami. Aboni chopi mapurigá jaré ke
machíriami ju mapu we bayera auché jaré ke machíriami. Arí
biché a biré ke machíriami rijoy miná bayérasagá auché biré ke machíriami, okuánika echo'ná biréana jochi rujuímiré.
15 Arí biché echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Tamujé tamí ku
ruyé: Chu aniwámi ju mapurigami irétari? 16 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Kechátamo cho gará
machí mapu chúrigá aniwámi ju mapurigá Nijeni irétaga
binera echi pagótami? 17 Kechátamo cho machí mapu suwaba echi ko'wámi mapu
ikí biré rijoy ko'wako, échiko echo'ná echi rijoy ropárachi
chopi simigá, arí biché echo'ná jonsa simáraga ku machínama?
18 Chopi echi pagótami we chati ra'ícha achigorigá
mapurigá aboni chati suréami ju, echijiti aboni waminabi chati suréami niwárami ju.
19 Echi jaré pagótami wabé chati 'nata mapujiti aboni we
chati suréami ju. Auché jaré echijiti wabé nakówaka ko'yámi ju. Auché jaré mapu ma niwíami ju echijiti arigá kochí auché
jaré isena yuwa. Auché jaré mapu ke cho niwíami ju echijiti
ayena cho chati orogá wiká yuwa kochí. Auché jaré echijiti we chigórami ju. Auché jaré echijiti ikareka ra'ícha. Auché
jaré echijiti wabé sayéraga ra'ícha Riosi.
20 Maparí echi pagótami we chati orá, echarí aboni wabé chati surérama. Arí biché aboni ketasi chati surérama chopi
mapujiti aboni arigá ko'wá echi ko'wámi, maparí aboni ketasi
cho wisabé si'winárigá panígari.
Biré mukwí mapu si'nú ra'íchami níri arigá bichíri Jesusi
(Markosi 7:24–30)
21 Arí biché Jesusi ma ku simigá echo'ná jonsa, echo'ná biréana kawichí simiri mapo'ná murubé níri Tírochi
aniríwachi warúrachi, Sirónachi aniríwachi ayena cho.
15:13 Jn 15:2
15:14 Lk 6:39
15:15 Mr 7:17
15:21 Mr 7:24
75 M A T E O S I
22 Arí biché biré mukwí si'nú ra'íchami, echo'ná Kananéachi aniríwachi kawírari bitéami, echo'ná Jesusi yuwa
nawagá, o'weri ra'íchaga jeaneri: Mujé Warubéra Rabiri
Ranara, tamí natimá! Nijé kirá ne wabé risú orárami ju, mapujiti we niwa biré wabé chati riablo ariwara!
23 Chopi Jesusi ketásirapé ku nijéwari. Arí biché echi jaré
Binoy yuwa binéami, sigá jeaneri: Ku jurá echi mukwí mapujiti binoy chopi wabé sinaka najata tamujé tamí yuwa!
24 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijeni chopi
jurárami níri echi jaré Juríosi pagótami ku'wírimiya, sinéami mapu ikí aboni wikámi ju mapurigá bo'wá nirá.
25 Arí biché echi mukwí echo'ná nawagá, bachámi Jesusi
yuwa wémi raweka, chokoba wiríbari, jeanigá: Warubéra, tamí ku'wiro!
26 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echi jaré Juríosi
pagótami 'yemi mi ané kochí nirá, mapujítitamo isena pagótami ju. Echijiti ariwé mapu echi auché jaré mapu Riosi
kúchuwara anérami ju, ne bachá ko'mea. Ketasi gará níma
chapiwawa echi jaré Riosi kúchuwara níwara ko'wámi, waminá kochí kóruwa!
27 Arí biché echi mukwí jeaneri: Ayena, Warubéra! Chopi
echi jaré kochí arigá ko'wá echi kúchi ko'wámi chi'wámi mapu we rujuí echo'ná wi'yérari maparí echi jaré kochí
puguéami ko'yá muchuwi. Echijiti arigá tamí ku'wiro, pe tá
nirá! 28 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mukwí, ne garami
bichí! Gará mi orárami níraga mapurigami nakí! Arí biché
echi mukwí kirá we yáti gará ku sa'wárami níri echarí jonsa.
Jesusi ku sa'wari wikabé nayúkami
29 Ari biché Jesusi ku simigá echo'ná jonsa, ma nawari
echo'ná auché biréana mapo'ná murubé níri warubé ba'wírari
Galiléachi aniríwachi. Arí biché echo'ná suwé jonsa ku simigá, echo'ná ripá biréana rabó 'moka, echo'ná asíbari.
30 Arí biché echo'ná Jesusi yuwa siri ne wikabé pagótami.
Arí biché aboni así pari wikabé mapu ke akánami níri, auché jaré mapu ke machíriami níri ayena cho, auché jaré mapu ke
ra'íchami níri ayena cho, auché jaré sikamochi ayena cho,
15:24 Mt 10:6
15:29 Mr 7:31
M A T E O S I 76
auché jaré mapuyíripi nayurí jiti nayúkami níri asíchiko. Ne sinéami echo'ná Jesusi yuwa párati. Arí biché Binoy gará ku
sa'wari sinéami aboni.
31 Echijiti echi auché jaré pagótami chopi wabé 'nigá muchiri maparí aboni riwari mapu echi jaré ke ra'íchami ma
gará ra'íchari, ayena cho mapu echi jaré sikamochi gará ku
akánami níri, ayena cho mapu echi jaré ke 'machíriami gará ku 'nénari. Arí biché echi pagótami waminabi warubéraga
aneri echi Warubéra Riosi, echi Isaeri pagótami Riósawara.
Jesusi gará kówari nawó mili rijoy
(Markosi 8:1–10)
32 Arí biché Jesusi bayegá echi jaré mapu Binoy binérari, arí
biché jeaneri: Wabeni natimá je'ná wikabé pagótami mapujiti ma bikiyá chi'reri maparí jonsa aboni tamí yuwa muchuwi.
Arí biché aboni ma ketasi niwa mapu ko'mea. Arí bicheni
ketasi nakí mápuni ku jurama echirigá ke cho koságá aboni, mapujiti jaré ketasi omérama simiba echo'ná buwichí,
mapujiti aboni we mikabé jonsa simíbari.
33 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari jeaneri: Chúrigata gará kóbo je'ná wikabé pagótami jena'í mikabé
kawichí, mapurigá aboni gará posama?
34 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Chu kipu ko'wámi níwatamo? Arí biché aboni jeaneri: Chópita niwa kichao
kúchi pani, pe okuá kúchi rochí ayena cho.
35 Arí biché Jesusi nureri muchínara echi wikabé pagótami echo'ná wi'yérari.
36 Arí biché Binoy chapigá echi kichao pani, echi jaré rochí
ayena cho, arí biché natétara 'yari Riosi. Arí biché rojuániga 'yari echi jaré mapu Binoy binérari. Arí biché aboni nachútari
echi wikabé pagótami.
37 Arí biché sinéami echi wikabé pagótami ma kosá, ne gará posari. Arí biché aboni ku napaburi kichao warírari
buchíami echi kúchi chi'wámi ko'wámi tibíami.
38 Arí biché echi jaré wikabé pagótami mapu ko'wari, nawó mili rijoy níri. Arí biché ketasi tarárami níri echi jaré wikabé
muguí, echi jaré wikabé kúchi ke cho.
15:32 Mr 8:1
77 M A T E O S I
39 Arí biché maparí Jesusi ma ku ripórari echi pagótami, echarí Binoy ku bakiri echo'ná bárkochi. Arí biché echo'ná
pachá bárkochi asigá ku nawari echo'ná Makatárachi
aniríwachi kawírari.
Jaré rijoy tánari mapurigá Jesusi we yáti wabé omériga orama
mapurigá aboni riwimea echirigá oráchi
(Markosi 8:11–13; Lukasi 12:54–56)
Arí biché echi jaré Bariseo aniríwami binériami siri echo'ná Jesusi yuwa, echi auché jaré Saruseo
aniríwami ayena cho. Arí biché aboni ketasi bichíri mapu
Jesusi ne bichíwari ne wabé omériga orari mapurigá Riosi chopi omero orayá. Echijiti aboni tánari mapurigá Jesusi we
yáti echirigá wabé omériga orama sinepi nirá, mapurigá
aboni gará riwimea echirigá oráchi. 2 Chopi Binoy ku nijéwaga jeaneri: Sinibí aríwachi maparí
we sitana echi norí, echarí 'yemitamo jeaní: Ba'arí we gará
rawéwamiré. 3 Chopi ba'arínara bi'yá 'yemitamo jeaní: Jipi rawé warú
ukuméaré mapujiti we sitana echi norí, ayena cho mapujiti
we noré. 'Yemitamo ne wabé 'yékami ju! Sinibí rawé 'yemitamo gará machí chúrigá ikimea echarí rawé
maparítamo gará ritiwá echi norí. Chópitamo ketasi machí
chúrigá ikimea waminánomí rawé. Chopi bachá nirá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapurigá
ikimea riwéari waminánomí rawé. Ayena cho 'yemitamo ma
ritiwá mapurigá ma chótari echirigá ikiyá mapurigá bachá nirá osirúami níri mapurigá ikimea riwéari.
4 Ayena cho Jesusi jeaneri: Jipi piréami wabé chati orámi
pagótami ketasi gará bichíyami ju. Aboni chopi nakí 'nénara maparí Nijeni wabé simírami omériga orá mapurigá ke wesi
auché jaré pagótami omero orayá. Chopi Nijeni ketásirapé
namuti echirigá wabé simírami omériga orama chopi mapurigá aboni tamí 'nema echirigá oráchi. Arí biché aboni
arigá riwimea maparí Riosi wabé simírami omériga orama
tamí yuwa mapurigá Binoy orari echi ki'yá bitéami Jonasi riwéami rijoy yuwa, mapu Riosi jiti nawésami níri. Arí biché
Jesusi ma ariwesa aboni, arí biché ku simiri.
16:1 Mr 8:11 Lk 12:54
16
M A T E O S I 78
Echi levadura aniríwami
(Markosi 8:14–21)
5 Arí biché aboni siri echo'ná bo'ónara auché biréana warú
ba'wírari suwé, chopi maparí ma sébari, echarí aboni mayeri
mapu ke newareri jaré pani toyá. (Arí biché echi pani echi levadura aniríwami jiti niwariwa.)
6 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne gará 'nesi! A aboni nirá gará
tibusi mapurigátamo waminá ariwebo echi jaré Bariseo níwara levadura aniríwami, echi auché jaré Saruseo níwara
ayena cho.
7 Arí biché aboni je'ná jerigá 'nátari: Binoy echirigá aní mapujítita ketasi tori echi jaré pani, mapujiti echi jaré pani
echi levadura achigá niwaríwa.
8 Echarí Jesusi gará machigá je'ná jerigá 'nátachi aboni, echijiti jeaneri: 'Yemi rijoy pébi bichíyami ju. 'Yemitamo wabé
níraga 'nata chopi mapujítitamo ketasi biré pari echi jaré pani.
9 Kechátamo cho machí mapurigá Nijeni wabé omériga orá? Kechátamo newará mapurigá Nijeni orari maparítamo
nachútari echi marí kúchi pani, echi marí mili rijoy koya?
Nirapéchatamo newará chu kipu warírari buchíami 'yemitamo ku napaburi echi kúchi pani chi'wámi tibíami?
10 Kechátamo newará mapurigani orari maparítamo
nachútari echi kichao kúchi pani echi nawó mili rijoy koya? Nirapéchatamo newará chu kipu warírari buchíami
'yemitamo ku napaburi echi kúchi pani chi'wámi tibíami?
11 Churékurátamo ketasi machiri mapu Nijeni ketasi ra'íchari echi jaré pani jiti rugá, maparini jeaneri mapu 'yemi
aboni gará tibusi mapurigátamo miná ariwebo echi jaré
Bariseo níwara levadura, echi jaré Saruseo níwara ayena cho? 12 Echarí aboni gará machiri mapu Jesusi ketasi ra'íchari
echi jaré pani jiti rugá, maparí Binoy jeaneri mapu aboni
ariwema echi jaré Bariseo níwara levadura, chopi mapurigá aboni ketasi bichíma mapurigá echi jaré Bariseo binérari,
nirapé mapurigá echi jaré Saruseo binérari.
Echi Pegro gará nawesa
(Markosi 8:27–30; Lukasi 9:18–21)
16:9 Mt 14:17
16:10 Mt 15:34
79 M A T E O S I
13 Arí biché maparí Jesusi nawari echo'ná kawichí mapo'ná muripi ju echo'ná warúrachi Sesaréachi aniríwachi, echi Jiripi
níwara, echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari:
Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá, chopi chúrigá aní echi auché jaré pagótami? Aboni, chigá tamí mayé?
14 Arí biché aboni jeaneri: Jaré aboni mayé mapu Mujemi
echi Juani ju, echi mapu chabé pagori echi pagótami. Auché jaré mayé mápumi echi Elíasi ju. Auché jaré mayé mápumi
echi Jeramíasi ju, auché biré ki'yá bitéami Riosi jiti nawésami
rijoy keremá, mápumi ki'yá bitéari jena'í wichimóbachi, chopi mápumi ma ku owínari.
15 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: 'Yemi, chigátamo tamí
mayé? 16 Arí biché echi Simoni Pegro jeaneri: Mujé ju echi Cristo
aniríwami! Riosi mi wirari mapurigá Warubéra Nigúrami
nirá. Mujé ju echi sinibí bitéami Riosi Ranara! 17 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne wabé kaníratami
jumi mujé Simoni, mápumi echi Jonasi ranára ju, mapujiti ke
wesi rijoy mi echirigá machírari, chopi Nijé Onorá, ripá riwigáchi atíami, mi echirigá machírari.
18 Ayena cho Nijé nimí ané mapu mujemi Pegro riwé, echi
mapu je'ná jerigá aniwámi ju: Biré rité. Arí biché je'ná jerigá mapurigá mujemi aniri, ne bichíwari ju. Ayena cho je'ná
mapurigá mujemi aniri, mapurigá biréana rapichí ju mapo'ná
ketasi chirigá nokomea. Ayena cho achigorigá mapurigá wabé jiwérami ju 'piré karí mapu karirárami ju echo'ná moba
biréana rapichí, echirigá ayena cho sinéami echi jaré
napawika bichíyami mapu ikí bichíko mapu Nijeni birépi Riosi Ranara ju, abóniko garabé jiwériga napawika bichíyami
ju. Arí biché echi mukuwáwami ketasi omero ni'yura, echiyiri
bichíyami sayériya. Chopi aboni sinibí nirá gará tibútarami níma, mapujiti aboni sinibí piréami níma tamí yuwa.
19 Arí biché Nijé nimí 'yama mapurigami binérama echi
pagótami, mapurigá aboni gará machimea mapurigá Riosi nuré aboni. Arí biché ne sinéami mapu ikí ketasi bichíma
mapurigami binérama aboni jena'í wichimóbachi, abóniko
ketasi ku'wíratami níma echo'ná ripa riwigachi, chopi
16:13 Mr 8:27 Lk 9:18
16:16 Jn 6:69
16:18 Jn 1:42
16:19 Jn 20:23
M A T E O S I 80
sinéami mapu ikí gará bichíma, abóniko gará ku'wíratami níma echo'ná ripá riwigachi.
20 Arí biché Binoy nureri echi jaré mapu Binoy binérari
mapurigá aboni ke wesi ruyema mapu Binoy Jesusi, echi Cristo aniríwami níri.
Jesusi bachá nirá nawesa mapurigá Binoy mi'rirúami níma
riwéari
(Markosi 8:31–9:1; Lukasi 9:22–27)
21 Echarí jonsa Jesusi chótari ruyé echi jaré mapu Binoy
binérari mapurigá arigá 'wérari níri mapu Binoy simea
echo'ná Jerusalémachi, mapurigá Binoy echo'ná wabé risú orárami níma echi jaré o'wéara ochérami jiti, ayena cho echi
auché jaré o'wéara sakerdote jiti, ayena cho echi auché jaré
nuraríwami binériami jiti, ayena cho mapurigá Binoy Jesusi waminá mi'rirúami níma, chopi mapurigá Binoy auchecho
siné ku owínama riwéari ma bikiyá chi'rigá.
22 Arí biché echi Pegro waná togá, chótari jeaniyá: Warubéra, Riosi mi gará ku'wírama, ketasi arigá 'wérari ju
mápumi echirigá orárami níma!
23 Arí biché Jesusi ku kuwana 'néniga jeaneri echi Pegro: Miná waná simigá! Mujé tamí we kumé mapujítimi chopi
ra'ícha mapurigá echi Satanasi riwéami riablo nirá. Mujé
ketasi 'nata mapurigá Riosi 'nata, chópimi 'nata mapurigá echi auché jaré pagótami 'nata.
24 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: A
jaré 'yemi nakiságá oránara mapurigá Nijeni nakí máputamo orabo, ketasi waminabi orasi mapurigá 'yemi aboni chopi
nakí oránara. Chopi sinibí rawé nijéwaga orasi mapurigá Nijé
'yemi nimí nurema, ayena cho arigá anachasi maparítamo risú orárami níbo, achigorigá mapurigá Nijeni anachama
maparini risú orámi níma.
25 Mapujiti mapuyíripi chopi nakiságá mapu binoy wabé kaníraga bitérama jena'í wichimóbachi, échiko tarapé biyíri
orásagá chopi miná mukumea. Arí biché mapuyíripi chopi
nakiságá oránara mapurigá Nijeni nakí mapu binoy orama, échiko ne sinibí nirá bitérama.
16:24 Mt 10:38 Mr 8:34
81 M A T E O S I
26 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: A biré rijoy ne suwaba mésagá jena'í wichimóbachi nirúami namuti, arí biché arigá
miná mukusá, je'ná echiyiri rijoy tarapé chirigá ku'wíratami
níma suwaba echi jaré wikabé namuti jiti. Mapujiti ma mukúami nísa, binoy ketasi omérama we yáti auchecho ku
bitériya jena'í wichimóbachi. Nibiré wesi omérama echirigá
ku bitériya, a ne suwaba jena'í wichimóbachi nirúami wenomí jiti natétiya.
27 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Nijeni wirárami níri
mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché minánomí Nijeni ku nawama jena'í wichimóbachi ne wabé Warubéra nirá,
mapurigá Nijé Onorá ne Warubéra ju. Ayena cho echarini ku
norínama echi jaré wikabé Riosi kapitánawara yuwa. Arí bicheni ku kuwana natétama ibiri rijoy achigorigá mapurigá
binoy orari.
28 Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu jaré 'yemi jena'í muchúami ketasi cho suwiboa, átamo ketasi cho tamí riwisá
maparini. ne wabé Warubératami níma. Nijeni wirárami níri
mapurigá Ku'wíriami nirá.
Jesusi si'nú nakuríwarami níri
(Markosi 9:2–13; Lukasi 9:28–36)
Arí biché wakinánokuá usani rawé, Jesusi chapiri echi Pegro, echi Santiago ayena cho, echi Juani, echi
Santiago rijimara ayena cho. Arí biché echo'ná waná bayérari,
biréana ripabé rabó. 2 Arí biché aboni riwari mapurigá Jesusi akara si'nú
nakuríwarami níri, we garabé rajámi nirá mapurigá echi
rayénari. Ayena cho Binoy napachara ne wabé simírami rosákami niwárati, ne wabé ratábami nirá.
3 Arí biché ke sayiná echo'ná aboni yuwa jábari echi warura
Moisesi, echi warura Elíasi ayena cho, echi mapu chabé ki'yá piréari jena'í wichimóbachi, chopi aboni ma ku sigá, ra'íchari
echi Jesusi yuwa.
4 Arí biché echi Pegro jeaneri echi Jesusi: Warubéra, ne gará níma máputa jena'í tibibo! Ami nakiságá, bikiyá karí látami
niwabo jena'íbi. Echi biré Mujé níwara níma. Auché biré echi
Moisesi níwara níma. Auché biré echi Elíasi níwara níma .
16:27 Róm 2:6
16:28 Mr 9:1 Lk 9:27
17:1 Mr 9:2 Lk 9:28
17
M A T E O S I 82
5 Arí biché abijí ra'íchachi echi Pegro, echo'ná ne wabé ratábami bimori mapuyénasí aboni ma ketasi machíri. Echarí
ke sayiná Riosi Binoy we ra'íchari echo'ná bimorírari jonsa.
Arí biché jeaniri: Je'ná Jesusi Nijé Ranara ju, mapu Nijeni ne wabé karé! Nijeni ne wabé kaníri echi Binoy jiti! Gará namsi
mapurigá Binoy 'yemi mi nawesa!
6 Arí biché echi jaré bikiyá Jesusi yuwa binéami je'ná jerigá namsa, ne wabé majaga, akaná uchúpari.
7 Arí biché Jesusi murubéanaga echo'ná aboni yuwa,
chapigá jeaneri: Ku jásasi! Ketásirapé majasi! 8 Arí biché aboni auchéchoko gará ku 'néniga, ke wesi
riwari, chopi Jesusi.
9 Arí biché maparí aboni ku tiguínari echo'ná ripá rabó jonsa, Jesusi jeaneri: Nijeni wirárami níri mapurigá
Ku'wíriami nirá. Ke wesi ku ruyesi mapurigátamo riwari
echo'ná ripá rabó, mapuyénasí Nijeni auchéchoko ku owínama maparí Nijeni ma mukúami nísa.
10 Arí biché echi jaré Binoy yuwa binéami jeanigá rukueri:
Churékura echi jaré nuraríwami binériami aní mapu arigá 'wérari ju mapu echi warura Elíasi bachá ku norinama?
11 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari echi
Elíasi bachá ku norínaga, ne garabé ku niwama suwaba namuti.
12 Chopi Nijeni 'yemi mi ané mapu biré rijoy mapuyiri echi
Elíasi ma nawari. Arí biché echi jaré pagótami ketasi machiri echi rijoy, chopi aboni wabé risú orari echi binoy, suwaba
mapu ikí aboni nakiri oránara. Arí biché aboni ayena cho
tamí echirigá risú orama. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
13 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari gará machiri
mapu Binoy ra'íchari echi Juani jiti rugá, echi mapu pagóami níri.
Jesusi ku sa'wari biré towí mapu we mukúsawami níri
(Markosi 9:14–29; Lukasi 9:37–43)
14 Arí biché maparí aboni auchecho ku ski echo'ná mapo'ná
echi wikabé pagótami muchiri, echarí biré rijoy murubéanari
17:5 2 Peg 1:17
17:10 Mt 11:14 Mr 9:11
17:14 Mr 9:17 Lk 9:38
83 M A T E O S I
echo'ná Jesusi yuwa. Arí biché echo'ná bachámi wémi raweka chokoba wirigá
15 jeaneri: Warubéra, gará natimá echi nijé ranára, mapujiti
binoy we mukúsuwami ju! Echijiti binoy wabé chati risú orárami ju. Arí biché binoy wisabé wichí echo'ná na'írari,
echo'ná ba'wírari ayena cho.
16 Arí biché ma párini echo'ná echi jaré yuwa mapu Mujemi binérari, chopi aboni ketasi omérari ku sa'wayá.
17 Echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari:
'Yemitamo ketasi 'me gará bichíyami ju! Ma wi'ribé nirá Nijé 'yemi nimí yuwa asari chópitamo abijí ketasi cho gará tamí
bichíri. Chabé jonsa 'yemitamo ketasi gará nijéwaga orá
mapurigá Nijé 'yemi nimí nureri! Wakiná tosí echi towí! 18 Arí biché Jesusi we yóniga ra'íchari echi wabé chati
riablo ariwara mapu echo'ná pachana towírari asari. Echarí
echi wabé chati ariwá we yáti ku machínari echo'ná pachana towírari jonsa. Arí biché echi towí ma ne gará ku sa'wárami
níri echarí jonsa.
19 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari echo'ná siri Binoy yuwa. Arí biché pe waná togá, aboni jeanigá rukueri:
Churékura tamujé ketasi omérari ku machí paya echi wabé
chati riablo ariwara? 20 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemitamo ketasi omérari
mapujítitamo ketasi 'me gará bichí. Arí biché ne bichíwari
'yemi nimí ané mapu átamo pe tá mapu churú echi tá mostasa aniríwami rakara nirá bichísagá, arí biché átamo
jeanesa je'ná ripabé churichi: Echo'ná waná simigá jena'í
jonsa! Echarí ne bichíwari gará simírama. Arí bichétamo ne bichíwari echirigá gará omérabo ne suwaba namuti orayá.
21 Arí biché Jesusi ayena cho jeaniri: Je'ná jeyiri chati riablo
ariwara chopi ku machínama maparítamo we tánabo Riosi, ayena cho maparítamo wi'ribé nirá ketasi kopoa ko'wámi,
mapurigátamo chopi echirigá Riosi yuwa tániga ra'íchabo.
Jesusi auchecho siné bachá nirá nawesa jeanigá mapurigá Binoy
mi'rirúami níma riwéari
(Markosi 9:30–32; Lukasi 9:43–45)
17:20 Lk 17:6
M A T E O S I 84
22 Arí biché pe minana auchéchoko ku muchúwachi aboni echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari, echarí Jesusi jeaneri:
Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá, chopi Nijeni
arigá we nijírami níma mapurigá echi jaré pagótami tamí risú orama suwaba mapu ikí aboni nakí oránara.
23 Arí biché aboni tamí mi'rimea, chopi baikiyá chi'rigá
auchéchoko ku owínamani. Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari ne wabé simírami o'mónari.
Echi wenomí pachá echi rochí rinírachi atíami
24 Arí biché maparí aboni ku siri echo'ná Kapernaúmachi
aniríwachi warúrachi, echarí jaré rijoy nipámi echi Pegro yuwa siri, arí biché jeaneri: Echi 'yemi binériami, kecha
natétama echi okuá namúti wenomí mapu echi warubé
Juríosi ri'obáwara natétarawami ju? 25 Arí biché echi Pegro jeaneri: Ayena ne bichíwari
natétama. Arí biché maparí echi Pegro auchéchoko ku bakiri
echo'ná karírari, echarí Jesusi bachá ra'íchaga jeaneri: Simoni, chúrigami mayé mujé? Echi jaré o'wéara jena'í wichimóbachi
nurámi, chigá nipama aboni? Acha nipama echi jaré aboni
tanara? Kecha nipama echi auché jaré isena keremá? 26 Arí biché echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Aboni chopi
nipama echi auché jaré isena. Arí biché Jesusi jeaneri: Arí
biché echi jaré aboni kúchuwara ketasi natétama! 27 Chopi mapurigá aboni ketasi tamujé tamí yónama,
simigá mujé echo'ná warú ba'wírari mapurigami echo'ná
achama biré binorí, echarí chapigá echi rochí mápumi bachá chiwama, arí biché rinátaga riwiméami biré namuti wenomí
mapu echijiti káraga natétarami níma. Chapigá natétami
aboni, Nijé jiti, ayena cho mujé binoy jiti.
Chigá ne warura níma?
(Markosi 9:33–37; Lukasi 9:46–48)
Echarí rawé echo'ná siri jaré mapu Jesusi binérari. Arí biché aboni jeanigá rukueri: Chigá ne warura níma,
echi jaré yuwa mapu Riosi gará nuré?
2 Arí biché Jesusi bayegá biré ta towí, echo'ná nasípasí aboni yuwa achari.
17:22 Mt 20:17 Mr 9:31 Lk 9:44
18:1 Mr 9:33 Lk 9:46
18
85 M A T E O S I
3 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí ané: Átamo ketasi ku rowisa Riosi yuwa, ayena cho átamo ketasi
gará bichísagá mapurigá echi jaré kúchi gará bichíko, echarí
'yemitamo ketasi gará nijéwami níbo mapurigá Riosi 'yemi mi nuré.
4 Echijiti mapuyíripi tarapé níriami nísagá mapurigá je'ná
tá towí tarapé níriami ju, échiko ne warura ju sinéami echi auché jaré yuwa mapu ikí Riosi gará nuré.
5 Arí biché mapuyíripi kareko biré je'ná jeyiri tá towí
mapujiti binoy gará tamí bichí, échiko ayena cho gará tamí karé.
Ketasi chati orara auché jaré!
(Markosi 9:42–48; Lukasi 17:1–2)
6 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Mapuyíripi rijoy we chati
orárasagá biré tá mapu tamí bichí, échiko ne wabé simírami
chati orá. Ne bachá nirá ne gará nímiri echiyiri rijoy waminá warú ba'wírari pátami nísa, echo'ná binoy kutárachi biré
matá jiti burugá, mapurigá échiko ketasi echirigá chati
orárama echi biré tá mapu tamí bichíko. 7 Jena'í wichimóbachi piréami wabé chati risú orárami ju
mapujiti we nirú jaré mapu wabé chati oríriami ju echi auché
jare. Sinibí nirúrama jaré mapu echirigá chati oríriami níma, chopi sinéami mapu ikí echirigá chati orírasagá auché jaré,
abóniko pe minánomí arigá ne wabé simírami kástigo 'yárami
níma! 8 Wabé garabé nímiri mujé ke akánami nirá nísagá,
sikamochi nirá, kasimochi nirá kéremá, ami arigá pe
waminánomí ku bitérasa echo'ná ripá riwigachi. Chopi ketasi chirigá gará nímiri mujé arigá okuá sikeka, ayena cho okuá
roneka, waminá pátami nísa echo'ná ri'ré riáblochi mapo'ná
warú rajá. Echijiti a mujé sikara mi chati orárasagá, mujé ronora kéremá, waminá ripuná!
9 Wabé garabé nímiri mujé pe birépi buséami nísagá, ami
arigá pe waminánomí ku bitérasa echo'ná ripá riwigachi. Chopi ketasi chírigá gará nímiri mujé arigá okuá buseka,
waminá pátami nísa echo'ná ri'ré riáblochi mapo'ná warú
18:3 Mt 19:14 1 Kor 14:20
18:6 Mr 9:42 Lk 17:1,2
18:8 Mt 5:30 Mr 9:45
M A T E O S I 86
rajá. Echijiti a mujé busira mi chati orárasagá, waminá machí pa!
Echi bo'wá wikámi
(Lukasi 15:3–7)
10 Gará 'natasi! Ketasi kichisi nibiré je'ná jaré kúchi,
mapujiti Nijeni 'yemi mi ané mapu echi jaré o'wéara Riosi
kapitánawara ne gará nisé je'ná jaré kúchi. Arí biché echi jaré Riosi kapitánawara sinibí echo'ná bachámi keni Onó yuwa
muchuwi, mapu echo'ná ripá riwigachi atí.
11 Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá, arí biché Nijeni nawari jena'í wichimóbachi mapurigani ku riwisá,
ku'wírama echi jaré mapu ma wikámi níri.
12 Chúrigátamo mayé? A biré rijoy bukérasagá biré kiento bo'wá, arí biché a biré bo'wá waminá wikasa, kecha echo'ná
kawichí ariwema echi auché jaré kimakoisa makoy, miná
kimakoy, mapuyénasí binoy ámiya siméa echi biré wikámi? 13 Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi ané mapu a ku riwiságá
echi biré mapu wikámi níri, echi rijoy waminabi ne wabé
simírami kanírama echi biré bo'wá jiti, ketasi mapurigá binoy kanírama echi auché jaré kimakoisa makoy miná kimakoy jiti
mapu ketasi wikári.
14 Echirigá achigorigá echi 'yemi Onorá echo'ná ripá riwigachi atíami ketasi nakí mapu nibiré je'ná jaré kúchi miná
wikama.
Kara ku wikawasi echi auché jaré ritématami
(Lukasi 17:3)
15 Echijiti a mujé rijimara mi chati orogá sayérasagá,
echo'ná binoy yuwa simigá, mapurigami oyéraga ra'íchama binoy maparí 'yemi okuánika awínara muchuwi. Arí biché a
binoy gará kirí siwega kipúsagá, mami gará ku katéwari mujé
rijimara yuwa. 16 Chopi siné káchi a binoy ketasi nakiságá ku katiwánara
mi yuwa, echarí mi yuwa togá auché biré rijimara, auché
okuá keremá mapurigá suwaba ne gará machirúami níma okuá testigo jiti, bikiyá testigo jiti kéremá.
18:11 Lk 19:10
18:12 Lk 15:4
18:15 Lk 17:3
18:16 Jn 8:17 2 Kor 13:1 Eb 10:28
87 M A T E O S I
17 Chopi a echi rijimá ketasi kirí siwega kipúsagá echi auché jaré, echarí gará ku ruyé suwaba ne sinéami echi jaré
napawika bichíyami. Arí biché a binoy ketasi nakiságá kirí
siwega kipúnara sinéami echi auché jaré napawika bichíyami, echarí miná ariwé echi rijimá, mapurigá ke bichíyami nirá,
mapurigá wenomí napabúami kéremá.
18 Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu ne sinéami mapu ikí ketasi bichíma mapurigátamo binérabo aboni jena'í
wichimóbachi, abóniko ketasi ku'wíratami níma echo'ná ripá
riwigachi, chopi sinéami mapu ikí gará bichíma mapurigátamo binérabo aboni jena'í wichimóbachi, abóniko
gará ku'wíratami níma echo'ná ripá riwigachi.
19 Auchecho siné Nijeni 'yemi mi ané mapu a okuá 'yemi jena'í wichimóbachi muchúami sinepi nirá, ne chopi nirá
tánsagá Riosi mapurigá 'yemitamo nakí mapu Riosi 'yemi mi
oríma, echarí Riosi, echo'ná ripá riwigachi atíami, ne bichíwari echirigá orama achigorigá mapurigá 'yemi tánari.
Echi Warubéra Riosi Nijé Onorá ju!
20 Mapujiti mapo'ná okuá bichíyami napawika muchuwi mapujiti aboni gará tamí bichí, ayena cho mapo'ná bikiyá
napawika muchuwi keremá, echo'ná Nijeni ayena cho nasipa
aboni yuwa asimea. 21 Arí biché echi Pegro echo'ná Jesusi yuwa nawagá,
jeanigá rukueri: Warubéra, chu kisabi arigá 'wérari ju mapu
nijeni ku wikawama echi keni rijimá maparí binoy abijí waminabi tamí chati orogá sayérasa? Achani echirigá ku
wikawama kicháosa chokéami?
22 Arí biché Jesusi jeaneri: Ketásini chopi mi ané mápumi ku wikawi kichao siné, chopi Nijeni mi ané mápumi ku
wikawama mapuyénasí kicháosa nirá kicháosa makoy
chokéami.
Echi pioni mapu ketasi nakiri ku wikawánara auché jaré
23 Echijiti maparí Riosi gará nuré echi jaré pagótami,
mapuyiri ju biré rijoy warura siríami, echi mapu nipámorúri
echi jaré binoy piónawara.
18:17 1 Kor 5:9 2 Tes 3:14
18:18 Jn 20:23 1 Kor 5:4
18:21 Lk 17:4
M A T E O S I 88
24 Arí biché maparí echi warura siríami chótari echirigá nipásiya, echarí biré rijoy echo'ná párami níri mapu makoy
mili wabé natéami namuti wenomí wikari.
25 Chopi maparí je'ná rijoy ketasi omérari ku natétiya, echarí echi warura siríami nurari rarinéanara echi rijoy, binoy
upira ayena cho, binoy kúchuwara ayena cho, suwaba binoy
níwara ayena cho, mapurigá sinéami aboni wabé nochama mapurigá pioni ne sinibí nirá. Arí biché echi siríami echirigá
nurari rarinéanara, mapurigá echirigá gará ku natétarami
níma suwaba mapu ikí echi rijoy wikari. 26 Arí biché echi rijoy bachámi echi warura siríami yuwa,
wémi raweka, chokoba wiríbari. Arí biché waminabi
warubéra anega jeaneri: Tamí natimá! Pe téri buwé! Nijé nimí ku natétama ne suwaba!
27 Arí biché echi warura siríami wabé natimari echi rijoy.
Arí biché ku su'ránaga, ne suwaba ku wikáwari mapu ikí wikari.
28 Chopi maparí echi biré rijoy ku simiri, binoy we yáti
riwari auché biré rijoy mapu binoy apanérawara níri, echi mapu wikámi níri pe okuá peso. Arí biché kotochí
kusébanaraga chapiri, jeanigá: Tamí ku nateti mápumi tamí
wiké! 29 Echarí echi jubá rijoy echo'ná bachámi, wémi raweka,
chokoba wiríbari echi bachá rijoy yuwa. Arí biché ne wabé
risú anigá jeaneri: Tamí jiti natimaga buwé! Nijeni mi natétama ne suwaba.
30 Chopi echi bachá rijoy ketasi nakiri. Arí biché ku simigá,
binoy pachá bachari echi jubá rijoy echo'ná kumurachi, mapuyénasí ne suwaba ku natétama mapu ikí binoy wikari.
31 Arí biché echi auché jaré wikabé rijoy mapu ayena cho
apanérawara níri echi okuá rijoy yuwa, aboni ma riwisá suwaba mapurigá ikíri, ne wabé siweri. Arí biché aboni ku
simíbaga ruyeri echi warura siríami suwaba mapurigá ikíri.
32 Arí biché echi warura siríami bayeri echi rijoy. Arí biché jeaneri: Mujé chati orámi rijoy, nijeni mi ku wikáwari suwaba
mapu ikí mujemi tamí wikeri, mapujiti mujé tamí risú anigá
tánari.
89 M A T E O S I
33 Wabé gará nímiri mujé ayena cho gará natimasa mujé apanérawara, mapurigá nijé ayena cho nimí wabé natimari.
34 Echarí echi warura siríami ne wabé yoga nijari echi rijoy
echo'ná echi komisario yuwa, mapurigá echo'ná pachá kumurachi bachárami níma mapuyénasí ne suwaba ku
natétasa mapu ikí binoy wikari.
35 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Nijé Onorá, echo'ná ripá riwigachi bitéami, echirigá achigorigá orama 'yemi mi yuwa,
a 'yemitamo ketasi ku wikawásagá ne surachí nirá ibiri 'yemi
ritémawara mapu ikí 'yemi mi chati orogá sayérasa.
Jesusi jeanigá binérari mapu echi jaré niwíami ketasi risénsia ju
ku rojuasa
(Markosi 10:1–12; Lukasi 16:18)
Arí biché maparí Jesusi suniri je'ná jerigá nawésiya echi pagótami, echarí Binoy ku simiri echo'ná
Galiléachi aniríwachi kawírari jonsa. Arí biché Binoy ku
nawari echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari, echo'ná bakóchi Joránachi aniríwachi bo'ónara.
2 Arí biché ne wikabé pagótami jubámi najátari Jesusi
yuwa. Arí biché Binoy echo'ná gará ku sa'wari sinéami mapu ikí nayúkami níri.
3 Echarí echo'ná Jesusi yuwa siri echi jaré Bariseo aniríwami
binériami, echi mapu we w'nijínaraga jeanigá rukueri: Acha risénsia ju biré rijoy ariwesa kepu upí, chuwé biré namuti
yíriti?
4 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Kechátamo siné 'nénari echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi, mapurigá
osirúami ju mapu ki'yá chokichí maparí Riosi niwari echi
pagótami, mapu Binoy niwari biré rijoy, miná biré mukwí yuwa?
5 Arí biché Riosi ayena cho jeaneri: Echijiti biré rijoy miná
ariwema binoy onorá, binoy iyera ayena cho, ari biché echi rijoy upema kepu upí. Arí biché echarí jonsa okuánika ne
birépi sapá chopi níma.
6 Echirigá aboni ma ketasi okuá nirá ju, chopi birépi sapá ju. Echijiti 'yemi pagótami ketasi ku rojuasi echi jaré mapu Riosi
ma napaburi.
19:1 Mr 10:1 19
19:5 Ej 5:31 1 Kor 6:16
M A T E O S I 90
7 Arí biché aboni jeanigá rukueri: Churékura biché osogá nurari echi Moisesi máputa biré oserí ku rojuákowami
osibóata, arí biché risénsia ju ku ariwesa?
8 Arí biché Jesusi jeaneri: Echi Moisesi 'yemi mi risénsia 'yari ku ariwénara 'yemi jubira chopi mapujítitamo wabé
biwárami suréami ju; chopi ki'yá chokichí jonsa ketasi
echirigá níri. 9 Arí biché Nijeni 'yemi mi ané mapuyíripi rijoy ariwesa
binoy upira, arí biché auché biré upesa, aboni wabé chati orá
mapurigá biré si'nú mukwí yuwa kochíami. Chopi maparí machirúami ju mapu echi mukwí kochiri si'nú rijoy yuwa,
echarí risénsia ju miná ariwesa. Arí biché mapuyíripi upesa
echi mukwí ariwérami, ayena cho wabé chati orá mapurigá echi mukwí ariwérami ju yuwa kochíami.
10 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari jeaneri: Echirigá
nísagá maparí biré rijoy upé biré mukwí, ketasi gará níma upesa.
11 Arí biché Jesusi jeaneri: Jaré ketasi omero nijéwiya je'ná
mapurigátamo aniri, chopi mapuyíripi Riosi echirigá binérama, abóniko echirigá orama.
12 Mapujiti jaré rijoy ketasi jubé chopi mapujiti aboni ketasi
nakí jubénara. Auché jaré ke tasi jubé mapujiti aboni echirigá niwárami níri auché jaré pagótami jiti. Auché jaré rijoy ketasi
jubé mapujiti aboni chopi nijéwaga oránari mapurigá Riosi
nuré aboni. Ne sinéami mapu ikí omero je'ná jerigá nijéwiya, gará níma aboni echirigá orasa.
Jesusi garabéraga aneri echi jaré kúchi
(Markosi 10:13–16; Lukasi 18:15–17)
13 Echarí echo'ná Jesusi yuwa párati jaré kúchi mapurigá
Binoy echo'ná moba aboni mo'órachi chacheka, Riosi yuwa
ra'íchaga tánama mapurigá Riosi ku'wírama aboni. Chopi echi jaré mapu Jesusi binérari we ra'ámaga aneri echi jaré
mapu pari echi kúchi, mapu aboni ketasi echirigá kumema
echi Binoy. 14 Chopi Jesusi jeaneri: Ariwesi mapurigá echi jaré kúchi
tamí yuwa simea. Arí biché ketasi anesi mapu ketasi risénsia
19:9 Mt 5:32 Mr 10:11 Lk 16:18 1 Kor 7:11
19:13 Mr 10:13 Lk 18:15
91 M A T E O S I
ju mapu aboni tamí yuwa simea, mapujiti Riosi gará nuré sinéami echiyiri bichíyami.
15 Arí biché Jesusi ma echirigá chacheka aboni, arí biché
Binoy echo'ná jonsa ku simiri.
Echi rijoy wikabé namuti níwami
(Markosi 10:17–31; Lukasi 18:18–30)
16 Arí biché biré rijoy echo'ná Jesusi yuwa nawagá jeaneri: Ne garabé Binériami, piri garabé namuti orámani mapurigá
nijeni echijiti sinibí nirá bitérama?
17 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Churékurami tamí Garabé ané? Mujemi machí mapu chopi Riosi bi'néripi garabé
ju. Chopi ami nakiságá mápumi sinibí bitérama, ne gará
nijewi Riosi nurarira. 18 Arí biché echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Chu yiri? Arí
biché Jesusi jeaneri: Ketasi mi'yá auché jaré pagótami. Ketasi
si'nú mukwí yuwa kochí. Ketasi chigó. Ketasi ikarega ra'ichá. 19 Gará o'wiké kemi onó, echi kemi iyé ayena cho. Ne wabé
karé echi auché jaré pagótami echo'ná muripi mujé yuwa
piréami, achigorigá mapurigami karé mujé binoy nirá. 20 Arí biché echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Nijeni sinibí
suwaba echirigá gará nijéwaga orari, chabé chokichí jonsa
maparini tá níri. Piri namuti abijí 'wérari ju mapurigani orama?
21 Arí biché Jesusi jeaneri: Ami nakiságá mápumi ne garabé
níma, ku simigá rarinéami ne suwaba mujé níwara namuti. Arí biché 'yami echi natigara echi jaré risúwati. Echarimi
wabé níwami níma echo'ná ripá riwigachi. Arí biché wakiná
tamí yuwa simigá, tamí najató. 22 Arí biché echi rijoy je'ná jerigá námsa, ne wabé o'móniga
ku simiri, mapujiti binoy wikabé namuti níwami níri.
23 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi ané mapu ne wabé nóchari ju
mapurigá biré rijoy wikabé namuti níwami gará nijéwaga
orama mapurigá Riosi nurá! 24 Nijeni 'yemi mi auchéchoko ané mapu ketasi 'me nóchari
orogá simíramiré biré warú namuti kameyo aniríwami
echo'ná biréana wichá iwárari. Chopi ne wabé simírami
19:16 Mr 10:17 Lk 18:18
M A T E O S I 92
nóchari ju mapurigá biré rijoy wikabé namuti níwami gará nijéwaga orama mapurigá Riosi nurá.
25 Echarí echi jaré mapu Jesusi binérari, je'ná jerigá namsa,
chopi ne wabé 'nata muchiri. Arí biché aboni jeanigá rukueri: Chigá biché gará ku'wíratami níma?
26 Arí biché Jesusi gará 'néniga echi jaré aboni, echarí Binoy
jeaneri: Echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami ketasi omero ku'wíriya echi auché jaré wabé níwami pagótami
mapurigá aboni gará nijéwaga orama mapurigá Riosi nuré
aboni oránara. Chopi Riosi Binoy ne wabé simírami omérami ju ku'wíriya echi jaré wabé níwami pagótami mapurigá aboni
gará omérama echirigá orá, mapujiti Riosi ne suwaba namuti
gará omérami ju. 27 Arí biché echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Binériami,
tamujé ne suwábata ariweri. Arí bicheta mi yuwa najátari.
Pírita níwabo waminana rawé? 28 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí ané
mapu Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí
biché waminana rawé maparí ne suwaba namuti ku bukuríwami niwárami níma, maparí Nijeni asibama echo 'ría
Nijé níwara warubéra ripabé asibárawachi, echarí 'yemitamo
ayena cho muchíbabo echo 'ría makoy miná okuá ripabé muchíbawachi mapurigátamo justikia orabo echi jaré makoy
miná okuá rojámi echi jaré Isaeri aniríwami pagótami.
29 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Jaré mapu tamí bichíko, arigá ariweri kepu karí mapujiti aboni wabé tamí kareri.
Auché jaré ariweri kepu ritémawa mapujiti aboni wabé tamí
kareri. Auché jaré echijiti ariweri kepu 'wénawa ayena cho. Auché jaré echijiti ariwéri kepu jubí ayena cho. Auché jaré
echijiti ariweri kepu kúchuwa ayena cho. Auché jaré echijiti
ariweri kepu kawíwara ayena cho. Echarí Jesusi ayena cho waminabi jeaneri: Mapuyíripi echirigá orako mapujiti binoy
tamí wabé karé, échiko ku narema biré kiento chokéami nirá
suwaba, ayena cho échiko 'yárami níma mapurigá binoy ne sinibí nirá bitérama.
30 Chopi wikabé mapu jipi rawé ne bachá o'wéara juko,
abóniko ne jubá tabéara níma echarí rawé. Arí biché wikabé
19:27 Mr 10:28 Lk 18:28
19:28 Lk 22:30
19:30 Mt 20:16 Mr 10:31 Lk 13:30
93 M A T E O S I
mapu jipi rawé ne jubá tabéara juko, abóniko ne bachá o'wéara níma echarí rawé.
Jesusi binérari jaré rijoy nóchami jiti rugá
Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Maparí Riosi gará
nuré echi pagótami, mapuyiri ju maparí biré rijoy uva ichámi siné rawé bi'yá simiri jaré nóchami ásiya mapurigá
aboni nochama echi uva aniríwami rakara napabuya, echo'ná
mapo'ná ichirúami níri wikabé echi jaré uva aniríwami rakéami namuti.
2 Echarí echi rijoy ma katéwaga aboni yuwa makoy peso
natétama ruyesa siné rawé, arí biché júri nochánara echo'ná binoy kawíwarachi.
3 Arí biché ma ratabáchi echi rijoy ku simigá riwari auché
jaré echo'ná warúrachi nasípasí ke nóchaga, wepi muchúami. 4 Arí biché jeaneri: Ayena cho simíbaga nochábasi 'yemi
echo'ná nijé kawíwarachi mapo'ná wámi ju echi uva
aniríwami rakara. Arí biché nijeni 'yemi mi gará natétama. Arí biché aboni ayena cho nochábiya simíbari.
5 Arí biché echi rijoy auchecho ku simiri ne nasipa rawé,
ayena cho auchecho ku simiri ma kisúwachi, arí biché echarí achigorigá auché jaré nureri nochánara.
6 Arí biché pe aríwachi ke 'me ayó ku buyáchi echi jaré
nóchami echi rijoy ayena cho riwari auché jaré ketasi nóchaga muchúami. Arí biché jeaneri: Churékurátamo wepi muchuwi
ke nóchaga, bi'yá jonsa?
7 Arí biché aboni jeaneri: Jena'ita muchuwi mapujiti ke wesi tamujé tamí nureri nochánara. Arí biché echi rijoy jeaneri:
Ayena cho nochábiya simíbaga 'yemi echo'ná nijé
kawíwarachi, arí bichétamo gará natétarami níbo. 8 Arí biché echarí ma aríwachi echi rijoy uva níwami jeaneri
echi biré nurámi binoy yuwa nóchami: Ku bayegá echi jaré
nóchami, ma nateti echi nóchara. Ne bachá nateti echi jaré mapu ne jubá chótari nochasia. Arí biché ne jubá nateti echi
jaré mapu ne bachá chótari nochasia.
9 Arí biché ma sisá echi jaré mapu ma aríwachi chótari, maparí ke 'me ayó buyama riwéari echi nóchami, arí biché
ibiri nirá makoy peso natétarati.
20
M A T E O S I 94
10 Arí biché ayena cho sisá echi jaré mapu ne bachá chótari nochásia, arí biché aboni mayeri mapu pe waminabi
natétarami níma riwéari. Chopi aboni ayena cho ibiri nirá
chopi makoy peso natétarati. 11 Arí biché chapigá echi natétara aboni sayériga ra'íchari
echi rijoy uva ichámi,
12 jeanigá: Je'ná jaré mapu ne jubá chótari, chopi pe téri nóchari, arí bichemi achigorigá natétari mapurigami tamujé
tamí natétari. Chopi tamujé, bi'yá jonsa, echarí wabé ratáchi
ayena cho, ne aríwachi iyénasí, ne wabé simírami nóchari. 13 Arí biché echi rijoy uva ichámi ku nijéwaga jeaneri biré
aboni: Apanero, nijeni ketasi mi 'yékaka orá. Mujemi arigá
tamí aneri mápumi nochama riwéari makoy peso nirá siné rawé.
14 Chapigá mujé níwara, ku simigá. Chopi nijeni natétanari
je'ná mapu pe téri nóchari achigorigá mapurigá nijeni mi natétari.
15 Nijé chopi binoy risénsia ju mapurigá nijeni orama
mapurigá nijé binoy nakí, echi nijé níwara wenomí jiti. Ketasi gará ju mapu mujé korúkami níma, chopi mapujiti nijé binoy
garabé orámi ju!
16 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Echirigá níma mapu echi jaré mapu jipi rawé ne bachá o'wéara juko, abóniko ne
jubá tabéara níma echarí rawé, mapujiti ne wikabé bayérami
ju, chopi pé okuá chapirúami ju.
Jesusi auchecho siné bachá nirá nawésari mapurigá Binoy
mi'rirúami níma riwéari
(Markosi 10:32–34; Lukasi 18:31–34)
17 Arí biché maparí Jesusi moyénaga inárari echo'ná Jerusalémachi simiyá, echarí echo'ná buwichí Binoy waná
bayéraga echi jaré makoy miná okuá mapu Binoy binérari, arí
biché jeaneri: 18 Tamí gará kipusi. Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami
nirá. Chopi mata moyena echo'ná Jerusalémachi simiba.
Echo'ná Nijeni echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré nuraríwami binériami 'yárami nímani. Arí biché aboni we
tamí wi'nijiga mi'rinárama.
20:16 Mt 19:30
20:17 Mr 10:32 Lk 18:31
95 M A T E O S I
19 Arí bicheni echo'ná isena pagótamichi nijírami níma, mapurigá aboni tamí mi'rimea. Arí biché aboni we tamí
tiníchama, ayena cho tamí ne wabé wipisoma, arí biché aboni
tamí michóniga mi'rimea echo'ná kúrsichi. Chopi bikiyá chi'rigá, auchéchoko ku owínamani.
Echi Sibireo upira tánari Jesusi
(Markosi 10:35–45)
20 Arí biché echo'ná Jesusi yuwa nawari echi Sibireo
kúchuwara iyera, echi okuá binoy kúchuwara yuwa. Arí
biché echo'ná Jesusi yuwa bachámi wémi raweka chokoba wiríbari. Arí biché wabé Warubéra anega tánari mapurigá
biré namuti orárami níma.
21 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Chúrigami nakí mapurigá Nijé nimí oríma? Arí biché echi mukwí jeaneri: Tamí 'ya
mapurigá je'ná okuá nijé kúchuwara mi yuwa murubé
a'nagupi muchíbama mapurigá pe kuchípara nurámi nirá, echarí maparí Mujemi ne Warubéra nirá nurama. Tamí
risénsia 'ya mapurigá biré echo'ná watonachi asimea, ayena
cho mapurigá echi auché biré echo'ná o'winachi asimea. 22 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: 'Yemitamo tarapé
machí mapu píritamo tamí táni. Áchatamo anáchaga
omérabo mapurigá Nijeni anachama maparini wabé simírami risú orárami níma? Áchatamo anáchaga omérabo mapurigá
Nijeni anachama maparini mi'rirúami níma? Arí biché aboni
jeaneri: Ayénata omérabo. 23 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari arigá 'wérari ju
mapu 'yemitamo achigorigá anachabo mapurigá Nijeni
anachama. Ayena cho 'wérari ju mapurigátamo ko'wirúami níbo, achigorigá mapurigá Nijé Binoy mi'rirúami níma. Chopi
Nijé ketasi risénsia ju mápuni 'yemi mi 'yama máputamo
muchibo echo'ná keni watonachi, echo'ná keni o'winachi kéremá. Chopi risénsia ju mapu echo'ná muchima echi jaré
mapu Keni Onó, aboni jiti echo'ná a'láraga 'yánari mapu
echo'ná muchima. 24 Arí biché maparí echi auché jaré makoy binéami je'ná
jerigá námari, echarí aboni ne wabé na'áwari echi okuá
najirémami sayéraga.
20:19 Jn 18:32
20:20 Mr 10:35
M A T E O S I 96
25 Arí biché Jesusi bayegá sinéami echi jaré aboni, arí biché jeaneri: 'Yemitamo gará machí mapu echi jaré isena pagótami
o'wéarawara ne wabé 'wérari nuré echi jaré isena pagótami.
Ayena chótamo machí mapu echi jaré aboni sirínawara ne wabé 'wérari orá aboni yuwa.
26 Chopi 'yemi yuwa ketasi echirigá níma, mapujiti
mapuyíripi 'yemi nakiságá mapu ne warura níma sinéami echi auché jaré 'yemi yuwa, échiko mapurigá sinéami 'yemi
piónawara níraga.
27 Ayena cho echi mapu ne bi'neri ne warura níranariko sinéami echi auché jaré 'yemi yuwa, échiko wepi nigúrami
níraga, echi auché jaré 'yemi yuwa.
28 Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Nijeni ketasi nawari chopi mapurigani ku'wíratami níma. Chopi
Nijeni ku'wírimiya nawari echi auché jaré pagótami. Ayena
cho mukunáriya nawárini, mapurigani mukumea echi auché jaré pagótami chati orarira jiti, mapurigani echirigá ku
natétama wikabé pagótami chati orarira jiti.
Jesusi ku sa'wari okuá rijoy mapu ke machíriami níri
(Markosi 10:46–52; Lukasi 18:35–43)
29 Arí biché maparí aboni ku simíbari echo'ná Jerikochi
aniríwachi warúrachi jonsa, echarí ne wikabé pagótami jubámi najátari Jesusi yuwa.
30 Arí biché echo'ná murubé buwichí muchiri okuá rijoy ke
machíriami. Arí biché maparí aboni mayeri mapu echi Jesusi echo'ná simíraga inárari, echarí aboni o'weri ra'íchaga jeaneri:
Warubéra Rabiri Ranara, tamujé tamí natimá!
31 Arí biché echi auché jaré pagótami ra'ámaga aneri mapu ketasi echirigá o'weri ra'íchama. Chopi aboni waminabi wabé
o'weri ra'íchaga jeaneri: Mujé Warubéra Rabiri Ranara,
tamujé tamí wabé natimá! 32 Echarí Jesusi echo'ná wiríbaga, bayegá echi okuá ke
machíriami, arí biché jeanigá rukueri: Chúrigátamo nakí
mapurigani 'yemi mi oríma? 33 Arí biché aboni jeaneri: Warubéra, tamujeta wabé nakí
mapurigata ku machíriami niwárami níbo!
20:25 Lk 22:25
20:28 Jir 2:7
20:29 Mk 10:46 Lk 18:35
97 M A T E O S I
34 Arí biché Jesusi wabé natimaga chacheri aboni busírachi. Echarí we yáti aboni gará ku machíriami níri. Arí biché aboni
ayena cho jubámi najátaga simíbari Jesusi yuwa.
Jesusi nawari echo'ná Jerusalémachi
(Markosi 11:1–11; Lukasi 19:28–40; Juani 12:12–19)
Arí biché maparí echi wikabé pagótami murubéanari
echo'ná Jerusalémachi, maparí aboni siri echo'ná Betajechi aniríwachi, mapo'ná muripi ju echo'ná ripá rabó
Olíbachi aniríwachi, echarí Jesusi okuá júri echi jaré mapu
Binoy binérari. 2 Arí biché Binoy jeaneri: Mi bachámi, echo'ná rijówachi
simíbaga. Echo'ná 'yémítamo we yá riwiboa biré burito
ranéami, wíra chukúami. Ayena chótamo riwiboa echi burito ranára, ma warú. Ku botánaga, wakiná tosí okuánika!
3 Arí biché a jaré echo'ná muchúami ketasi nakiságá, echarí
'yemitamo jeanebo: Echi Warubéra Jesusi wabé newaré je'ná burito. Arí biché aboni we yá nijima.
4 Arí biché suwaba je'ná jerigá ne bichíwari ikíri mapurigá
echi warura Riosi jiti nawésami bachá nirá aniri mapu ikimea riwéari, mapurigá je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara osiríwarachi:
5 Jeanesi echo'ná Jerusalémachi piréami pagótami: Gará 'nigá muchisi! Echi 'yemi Warubérawara
'yemi mi yuwa nawama, echi mapu ketásirapé
chibisíami níma. Echi Binoy we asema biré burito, echi mapu auché biré gará binéami burito ranára
níma.
6 Arí biché echi okuá binéami echo'ná simíbaga orari mapurigá Jesusi nureri.
7 Arí biché aboni echo'ná pari echi burito mukira, echi
ranára ayena cho. Echarí aboni gará pérari echi burito, aboni kimira jiti. Echarí Jesusi gará aseri echi burito ranára ma
warú.
8 Arí biché echi jaré wikabé pagótami pérasari aboni kimira echo'ná buwichí mapo'ná Jesusi simírama riwéari. Ayena cho
jaré aboni echi chariwá sawéami ripúnaga, ayena cho echo'ná
buwichí pérasari.
21:1 Mr 11:1 Lk 19:29
21
21:5 Jn 12:15
21:6 Mr 11:2
M A T E O S I 98
9 Echarí echi jaré wikabé pagótami mapu bachámi sírari, ayena cho echi auché jaré wikabé mapu jubámi sírari, sinéami
o'weri ra'íchaga jeaneri: Tamujeta nakí mapu Riosi mi
ku'wírama, Mujé mápumi Rabiri Ranara ju. Echi Warubéra Riosi mapu mi júri jena'í wichimóbachi, Binoy mi we gará 'ya
suwaba echi wabé garabéara. Tamujeta nakí mapu echi Ripá
Riwigachi Atíami Riosi mi gará ku'wírama! 10 Echarí maparí Jesusi ma nawari echo'ná Jerusalémachi,
ne sinéami echo'ná warúrachi piréami ne wabé cha'igá
napawika, buchuwí anigá ra'íchari. Ayena cho a'nagupi jeanigá rukueri: Chigá ju je'ná rijoy?
11 Arí biché echi jaré pagótami Jesusi yuwa 'yénami ku
nijéwaga jeaneri: Je'ná ju echi Jesusi, echo'ná Nasarétachi, echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari bitéami, echi mapu
warubéra Riosi jiti nawésami ju!
Jesusi ku machí a'wari echi jaré rarinéami echo'ná Riosi
ri'obáwarachi jonsa
(Markosi 11:15–19; Lukasi 19:45–48; Juani 2:13–22)
12 Echarí Jesusi bakiri echo'ná warubé ri'obachi, Riosi
ri'obáwarachi. Arí biché Binoy ku machí a'wari echo'ná jonsa sinéami echi jaré pagótami mapu echo'ná pachá rarinéaga
nóchami níri, ayena cho machí a'wari sinéami echi auché jaré
echo'ná rarámi. Arí biché Binoy miná na'mínari echi jaré jubechi mapo'ná auché jaré wenomí nakuríwiya muchiri.
Ayena cho na'mínari echi jubechi mapo'ná auché jaré echi
makawi rarinea muchiri. 13 Echarí Jesusi jeaneri: Echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Nijé karira, Riosi yuwa
ra'ichárawami karí anérami níma. Chopi 'yemitamo ma niwari Riosi karira mapurigá echi jaré chigórami risochíwara
nirá.
14 Arí biché echo'ná warubé ri'obachi machímana Jesusi yuwa siri jaré ke machíriami, auché jaré ke akánami ayena
cho. Echarí Jesusi gará ku sa'wari sínéami aboni.
15 Chopi echi jaré o'wéara sakerdote, ayena cho echi auché jaré nuraríwami binériami ne wabé na'áwari maparí aboni
riwari echi Jesusi wikabé namuti wabé omériga oráchi,
21:10 Mr 11:15 Lk 19:45 Jn 2:13
21:13 Mr 11:17 Lk 19:46
99 M A T E O S I
mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero orayá. Ayena cho aboni na'áwari maparí aboni námari echi jaré kúrowi
echo'ná ri'obachi jeaníami: Tamujé tamí ku'wiro, Mujé Rabiri
Ranara! 16 Echarí aboni jeaneri echi Jesusi: Kéchami nami mapurigá
je'ná jaré kúrowi aní? Arí biché Jesusi jeaniri: Ayena.
Kechátamo siné 'nénari 'yemi mapurigá je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
Echi jaré kúchi mi warubéraga anema, echi auché
jaré kúchi chi'íami ayena cho? 17 Arí biché Jesusi ma ariwesa aboni, echarí Binoy ku simiri
echo'ná warúrachi jonsa. Arí biché echo'ná Betániachi
aniríwachi simigá, echo'ná chi'rébari.
Jesusi yóniga aneri biré chuná
(Markosi 11:12–14, 20–26)
18 Arí biché ba'arínara rawé bi'yá maparí Jesusi echo'ná buwichí inárari, echo'ná warúrachi ku simiyá, echarí Binoy
ne wabé 'locheri.
19 Arí biché Binoy riwari biré chuná echo'ná muripi buwichí wiríami. Chopi ma nawagá echo'ná chunárari,
ketásirapé riwari rakara, chopi wabé nirúri sawara. Arí biché
Jesusi ra'íchaga jeaneri echi chuná: Ke sine waminabi raké mujé chuná! Arí biché echi chuná we yáti waminá wakicheri.
20 Arí biché maparí echi jaré binéami je'ná jerigá riwari,
echarí aboni chopi wabé 'nigá jari. Arí biché jeaniri: Chúrigá echirigá wabé yáti káraga wakicheri echi chuná?
21 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari Nijeni
'yemi mi ané mapu átamo ne sinibí ne gará bichísagá, echarí 'yemitamo ketasi chopi je'ná jerigá orabo mapurigá Nijeni
orari je'ná chuná yuwa, chopi átamo ayena cho jeanésagá
je'ná ripá rabó: Echomí! Echo'ná warú ba'wírari simigá! Echarí ne bichíwari echirigá orárami níma.
22 Arí biché mapu chubiyíritamo tásagá maparítamo Riosi
yuwa tániga ra'íchabo, echirigátamo ne bichíwari narepo, átamo ne gará bichísagá.
Jesusi sinibí orari mapurigá Warubéra nirá
21:19 Mr 11:13
M A T E O S I 100
(Markosi 11:27–33; Lukasi 20:1–8)
23 Arí biché maparí Jesusi ku nawari echo'ná warubé
Juríosi ri'obáwarachi echarí Binoy binérari echi pagótami. Arí biché Binoy yuwa siri echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré
o'wéara ochérami pagótami o'wéarawara ayena cho. Arí
biché aboni jeanigá rukueri: Chúrigami echirigá wabé omériga orá je'ná jeyiri namuti? Chigami risénsia 'yari
mapurigami je'ná jerigá orama?
24 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijeni ayena cho 'yemi mi sinepi rukuema. Arí biché átamo tamí ku nijéwasagá,
echarí Nijeni ayena cho 'yemi mi anema chigá tamí risénsia
'yari mapurigá Nijeni wabé omériga orama je'ná jeyiri namuti.
25 Acha Riosi ripá riwigachi atíami nureri echi Juani
pagónara echi pagótami? Acha auché jaré pagótami echirigá nureri kéremá? Echarí aboni kirí nirá a'nagupi ra'íchaga
jeaniri: A tamujé jeaniságá: Echi Riosi ripá riwigachi atíami
echirigá nureri oránara, echarí Binoy tamujé tamí je'ná jerigá rukuema: Churékura bichétamo ketasi bichíri mapurigá echi
Juani tamí jiti nawésari?
26 Arí biché ata jeaniságá: Jaré pagótami nureri echi Juani pagónara echi pagótami, arí bicheta wabé majá echi pagótami
jiti, mapujiti sinéami pagótami gará bichíri mapu echi Juani,
warura Riosi jiti nawésami níri. 27 Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri: Ketásita machí chigá
nureri echi Juani pagónara echi pagótami. Arí biché Jesusi
ayena cho jeaneri: Nijeni ketasi cho 'yemi mi anema chigá tamí risénsia 'yari mapurigani je'ná jerigá orama.
Biré rijoy okuá kúrowi kúchari
28 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Chúrigátamo mayé?
Biré rijoy okuá kúrowi kúchari. Arí biché echi rijoy echo'ná echi bachá wiríami yuwa nawagá jeaneri: Keni raná, jipi
simigá nochá echo'ná nijé kawíwarachi mapo'ná echi uva
aniríwami ichirúami ju. 29 Arí biché echi towí ku nijéwaga jeaneri: Ketásini nakí!
Chopi pe wiribeko gará ku 'nátaga, arigá simiri nochánara.
21:23 Mr 11:27 Lk 20:1
21:26 Mt 14:5
101 M A T E O S I
30 Arí biché echi rijoy echi auché biré towí yuwa nawagá achigorigá aneri. Echarí echi jubá wiríami towí jeaneri: Gará
ju onó, nijeni ayena simea nochámiya; chopi binoy arigá
ketasi simiri. 31 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Chuyiri echi okuá gará
nijéwaga orari mapurigá kepu onó nureri? Arí biché aboni ku
nijéwaga jeaneri: Echi bachá wiríami chopi echirigá orari. Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu echi
jaré chati orámi wenomí napabúami, echi jaré wabé chati
orámi muguí ayena cho ne bachá wabé o'móniga ku ro'wiga Riosi yuwa, garabé orama mapurigá Riosi nurá, maparí
'yemitamo ketasi cho echirigá orabo.
32 Mapujiti echi Juani chabénara wabé garabé orogá nawari 'yemi yuwa, chópitamo ketasi bichíri. Arí biché echi jaré chati
orámi wenomí napabúami gará bichíri mapurigá Juani
nawésari, echi jaré wabé chati orámi muguí ayena cho. Arí biché 'yemitamo je'ná jerigá gará riwisá arigá ketasi ku
ro'wiri Riosi yuwa, nirapétamo bichíri.
Echi jaré chati orámi nóchami
(Markosi 12:1–12; Lukasi 20:9–19)
33 Ayena cho Jesusi jeaneri: Gará kipusi mapurigani
auchecho siné irétaga ra'íchama: Biré rijoy onorúami echo'ná biréana kawichí ichari wikabé uva aniriwami rakéami
namuti. Arí biché echi rijoy ne gará 'yérari echo'ná kawírari.
Echarí gará joka, echo'ná niwari mapo'ná kaminama echi uva rakara, mapurigá ku machí pama echi uva ba'wira. Ayena
cho echo'ná pe ripabé karirari mapurigá echo'ná jonsa gará
omérama 'néniya suwaba echo'ná ichirúami. Arí biché echi rijoy suwaba tanéwaga 'yari auché jaré nóchami. Echarí binoy
auché biréana kawichí ne wabé mikabé simiri.
34 Arí biché pe kinana maparí ma sébari echi uva rakara ripunárawachi, echarí echi uva níwami rijoy jaré pioni júri
echo'ná echi jaré nóchami yuwa mapurigá aboni narema
binoy níwara uva rakara. 35 Chopi echi jaré nóchami echo'ná tibúami chapiri echi
auché jaré pioni. Arí biché biré we chi'wari, auché biré arigá
mi'yari, auché biré riteti basiburi.
21:32 Mt 3:1
21:33 Mr 12:1 Lk 20:9
M A T E O S I 102
36 Arí biché echi rijoy waminabi wikabé auché jaré pioni júri. Chopi echi jaré nóchami achigorigá orari aboni yuwa.
37 Arí biché ne jubámi echi rijoy júri birépi kepu raná,
mapujiti jeaniri: Aboni gará o'wikémiré je'ná nijé ranára. 38 Chopi echi jaré chati orámi nóchami ma riwisá echi rijoy
ranára, arí biché a'nagupi jeaneri: Je'ná ju echi mapu ne
suwaba níwami níma. Kiná simasi, chapigá mi'riboa, arí bicheta chapiboa binoy níwara kawí!
39 Arí biché aboni ma chapigá, miná machí paka echo'ná
kawírari jonsa, arigá mi'yari. 40 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Maparí ma ku nawasa echi
wikabé uva níwami, chúrigá kastigo 'yama echi jaré chati
orámi nóchami? 41 Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri: Échiko suwaba
suwábama echi jaré chati orámi nóchami! Echarí tanéwaga
'yama binoy níwara kawí auché jaré nóchami. Arí biché aboni gará nijima echi binoy níwara raká maparí ma wámi ju.
42 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Kechátamo siné 'nénari
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapurigá tamí jiti rugá, je'ná jerigá osirúami ju?
Echi rité mapu echi jaré karí niwámi miná
chakena pari, mapurigá ketasi garabé nirá, je'ná rité echo'ná sitochi, ma bachá nirá achárami ju.
Echi Warubéra Riosi je'ná jerigá orari. Tamujeta
ne gará machí mapurigá Binoy echirigá ne wabé jiwériga orari, mapurigá ke wesi auché jaré omero
orayá.
43 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Echijiti Nijeni 'yemi mi ané mapu Riosi ketasi waminabi gará nurema 'yemi
pagótami, chopi Binoy nurema auché jaré isena pagótami
mapu gará nijéwaga orogá pirérama mapurigá Riosi nurema aboni.
44 Arí biché mapuyíripi echo'ná moba je'ná Ritérari
wichiságá, échiko arigá nosobúrami nirá níma. Arí biché mapuyíripi echo'ná binoy móbachi wichiságá je'ná Rité,
échiko we kúchi mojonárami nirá níma.
45 Arí biché maparí echi jaré o'wéara sakerdote, ayena cho echi jaré o'wéara Bariseo aniríwami binériami gará kipuri
21:38 Mt 26:3 Jn 11:53
21:42 Or 4:11
21:44 Rom 9:33 1 Peg 2:7
103 M A T E O S I
mapurigá Jesusi irétaga binérari, echarí aboni machiri mapu Binoy, aboni jiti rugá ra'íchari.
46 Arí biché aboni wabé chapinári echi Binoy, chopi aboni
arigá wabé majari echi auché jaré pagótami, mapujiti echi pagótami mayeri mapurigá Jesusi ne bichíwari warubéra
Riosi jiti nawésami níri.
Jesusi binera echi niwíami jiti rugá
Arí biché Jesusi auchecho siné irétaga ra'íchaga jeaneri:
2 Maparí Riosi gará nuré echi pagótami, mapuyiri ju maparí
biré warura siríami warú omáwari maparí binoy norá we niwiri.
3 Echarí echi warura siríami júri jaré binoy piónawara we
yáti bayénara echi jaré mapu ma bayérami níri, mapurigá aboni ma simea echo'ná omowárawachi. Chopi echi jaré
mapu echirigá bayérami níri, ketasi nakiri simánara.
4 Arí biché echi warura siríami auché jaré jeanigá' júri: Jeanébasi echi jaré mapu bachá bayérami níri: Mani a'lárari
echi ko'wáwami. Mani ko'yari nijé bukura bóisi, echi jaré
wási sabéami ayena cho. Suwaba ma gará kariwérari. Ma simasi echo'ná omowárawachi!
5 Chopi aboni ketasi chirigá nijéwaga, auché jaréana
simíbari. Biré echo'ná binoy níwara ichírachi simiri. Auché biré echo'ná binoy níwara nócharachi simiri.
6 Auché jaré chapigá echi warura siríami piónawara wabé
chibi orogá, miná ko'yari. 7 Arí biché echi warura siríami je'ná jerigá námiga wabé
yónari. Arí biché júri binoy sontársawara ko'wínara echi jaré
jobátami rijoy. Arí biché miná ikósari aboni warúrawarachi. 8 Echarí echi warura siríami jeaneri echi jaré binoy
piónawara: Ma ne bichíwari gará a'láratami ju mapurigá
omoáwaga niwima nijé norá, chopi echi jaré mapu bayérami níri ketasi nakiri simánara. Ne sinéami aboni echirigá chati
orámi níri.
9 Ayena cho jeaneri: Echo'ná suníami buwichí simíbaga mapo'ná echi jaré pagótami 'yena. Wakiná omowárawachi
bayesi sinéami mapu ikítamo ritiwá.
22:1 Lk 14:16 Mch 19:9
22
M A T E O S I 104
10 Arí biché echi jaré piónatami echo'ná wikanámi buwichí simíbaga, gará napaburi sinéami echi jaré pagótami mapu ikí
aboni riwari. Arí biché jaré chati orámi níri, chopi auché jaré
garabé orámi níri. Arí biché echo'ná omowárawachi ne sébari buchiri echi wikabé pagótami mapu echirigá bayérami níri.
11 Echarí echi warura siríami echo'ná pachá 'némiya bakiri
echi jaré mapu echo'ná bayérami níri. Chopi binoy echo'ná riwari biré rijoy mapu ketasi napachátarami níri mapurigá
echi warura ma 'yari napachánara ibiri nirá mapu ikí echo'ná
bayérami níri. 12 Echarí echi warura siríami jeaneri: Amígowa, chúrigami
bakiri jena'ibi, mapujitimi ketasi napachátarami ju mapurigá
'wérari ju napachasa maparimi simea jena'í niwíkawachi? Chopi echi rijoy ketásirapé namuti omérari ku nijéwaga
ra'ícha.
13 Echarí echi warura siríami jeaneri echi jaré binoy piónawara: Chapigá buresi echi rijoy ronórachi, binoy
sikárachi ayena cho! Miná machí rokowárari pasi! Echo'ná
rokowárari echi rijoy ne sinibí nirá wabé narama, ayena cho binoy ne wabé ki'rákama binoy ramirá, mapujiti binoy wabé
risú orárami níma.
14 Mapujiti wikabé pagótami bayérami ju, chopi pe okuá narétami ju.
Acha risénsia ju máputa wenomí 'yabo echi siríami?
(Markosi 12:13–17; Lukasi 20:20–26)
15 Echarí echi jaré Bariseo aniríwami binériami ku simíbari.
Arí biché aboni a'nagupi ra'íchaga we 'nátari mapu chúrigá
aboni rukuema riwéari echi Jesusi. Arí biché aboni chopi nakiri mapu echi Jesusi ku nijéwaga ra'íchama, echi
nuraríwami sayéraga, mapurigá aboni echijiti gará omérama
wi'nijiya Binoy Jesusi. 16 Echarí echi jaré Bariseo júri auché jaré mapu aboni
binérari, ayena cho auché jaré mapu Erorsi amígowara níri,
mapurigá sinéami aboni ra'íchama Jesusi yuwa. Arí biché sinéami aboni Jesusi yuwa ra'íchaga jeaneri: Binériami,
tamujeta gará machí mápumi chopi ra'ícha echi ne bichíwari,
ayena cho mápumi ne bichíwari binera mapu echi pagótami
22:14 Mt 20:16
22:15 Mr 12:13 Lk 20:20
105 M A T E O S I
chopi gará bichíga orama mapurigá Riosi nuré aboni. Mujemi ke biré wesi majá, chópimi garabé orá echi jaré tabéara yuwa,
achigorigá mapurigami orá echi auché jaré o'wéara yuwa.
17 Arí biché aboni waminabi jeaneri: Tamujé tamí ku nijewi, chúrigá mi mayé? Acha risénsia ju máputa wenomí
'yabo echi warura siríami Sesara aniríwami? Kéchata 'yabo
kéremá? 18 Chopi Jesusi gará machiri mapurigá aboni wabé 'yékaka
ra'íchari. Echijiti Binoy jeanigá rukueri: Churékurátamo nakí
mapurigani sayéraga ra'íchama echi warura Sésara? 'Yemitamo ne wabé 'yékami ju.
19 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Tamí 'nérasi echi
wenomí, echi warura natétara. Arí biché aboni 'yari biré namuti wenomí mapurigá aboni natétaga orari echi warura
siríami.
20 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Chigá ju je'ná mapu jena'í wenomírari atí? Chigá riwará ju jena'í osirúami?
21 Arí biché aboni jeaneri: Echi warura Sésara níwara ju
suwaba. Arí biché Jesusi jeaneri: Echijiti gará natétasi echi Sésara echi mapu echi Sésara níwara ju. Chopi 'yasi Riosi
suwaba mapu Riosi níwara ju.
22 Arí biché je'ná jerigá námiga, aboni chopi wabé 'nátaga muchiri. Arí biché aboni ma ariwesa ku simíbari.
Echi jaré suwíami arigá ku o'wínama
(Markosi 12:18–27; Lukasi 20:27–40)
23 Echarí rawé echo'ná Jesusi yuwa siri echi jaré Saruseo
aniríwami. Aboni we bichí mapu echi jaré mapu ma suwíami
ju ketasi ku o'wínama. Echarí aboni rukueri, 24 jeanigá: Binériami, echi ki'yá bitéami Moisesi tamujé
tamí osogá nureri mapu a biré rijoy ke cho kúchuwaga
mukusá, chopi ariwesa binoy upira, mapu echarí arigá 'wérari ju mapu echi mukúami rijoy rijimara upema echi
mukwí kunámami, mapurigá jaré kúcharama. Arí biché echi
jaré kúcharami mapurigá echi mukúami rijimara kúchawara níma.
25 Arí biché aboni waminabi jeaneri: Tamujé yuwa kichao
rijoy najirémami níri. Arí biché echi bachirúami ne bachá
22:21 Róm 13:7
22:23 Mr 12:18 Lk 20:27 Or 23:8
M A T E O S I 106
uperi, chopi tarapé cho kúcharasa mukuri. Echirigá binoy ariweri binoy upira mapurigá echi bonirúami echirigá
upema.
26 Arí biché echirigá achigorigá ikíri echi osá wiríami bonirúami, echi baisá wiríami bonirúami ayena cho, waminá
echi kicháosa wiríami bonirúami ayénasí. Ibiri nirá echi jaré
kichao najirémami echirigá uperi echi mukwí. 27 Arí biché ne jubá ayena cho mukuri echi mukwí.
28 Arí biché echi jaré Saruseo aniríwami rijoy jeaneri: Echarí
maparí echi jaré ma suwíami ku o'wínamiré, chu yiri marina upira níma echi mukwí? Mapujiti sinéami echi jaré kichao
najirémami ibiri nirá uperi.
29 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: 'Yemitamo wabé 'yékarami ju mapujítitamo ketasi gará machí mapurigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi, nirapétamo
machí mapurigá Riosi suwaba omériami ju. 30 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Maparí echi jaré ma
suwíami ku o'wínama, echarí aboni tarapé wesi jubema,
nirapé wesi kunema. Chopi mapurigá echo'ná ripá riwigachi muchúami Riosi kapitánawara níma.
31 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Echi jaré ma suwíami ne
bichíwari ku o'wínama! Ayena cho 'yemitamo siné káchi ma wisabé 'nénari mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi mapurigá Riosi Binoy jeanigá ra'íchari:
32 Nijeni ju echi Warubéra Riosi. Echirigá Nijeni abijí ju echi ki'yá bitéami Abrami Riósawara, ayena cho Nijeni abijí
ju echi ki'yá bitéami Isaka Riósawara, ayena cho Nijeni abijí
ju echi ki'yá bitéami Jakobo Riósawara, mapujiti aboni abijí piré tamí yuwa jena'í ripabé riwigachi. Echarí Jesusi Binoy
jeaniri: Sinéami echi jaré mapu ikí gará bichíri Riosi, ketasi
mapurigá ma suwíami nirá ju, mapujiti Riosi níwara pagótami sinibí piréami ju Riosi yuwa.
33 Arí biché echi jaré pagótami wabé kirí 'nátaga muchiri
maparí aboni námari je'ná jerigá binérachi echi Jesusi.
Chuyiri 'narí ju mapurigá ne bachá nurá Riosi?
(Markosi 12:28–34)
107 M A T E O S I
34 Arí biché maparí echi jaré Bariseo aniríwami binériami gará machiri mapurigá Jesusi echirigá binériga ra'ámari echi
jaré Saruseo aniríwami, echarí aboni birénapi napawiri
mapo'ná Jesusi asari. 35 Echarí biré aboni mapu echi nuraríwami binériami níri,
je'ná we machináriga rukueri jeanigá:
36 Binériami, chu yiri 'narí ju mapurigá ne bachá nurá Riosi?
37 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne wabé karesi echi Warubéra
kétamo Riósawa ne surachí nirá. Ayena cho ne wabé karesi Riosi ne suwaba kétamo ariwá nirá. Ayena cho ne gará karesi
Riosi ne suwaba kétamo 'nátawa nirá.
38 Riosi echirigá nurá ne bachá nirá. Arí biché je'ná nuraríwami ne wabé simírami warubéra ju, ne suwaba echi
auché jaré Riosi nurarira yuwa.
39 Chopi ne noguí a'nawí ju mapurigá Riosi osá nirá, je'ná jerigá nurá: Ne wabé karé echi auché jaré pagótami
achigorigá mapurigami karé mujé binoy nirá.
40 Arí biché maparítamo gará nijéwabo je'ná okuá nuraríwami, echarí 'yemitamo ayena cho gará nijéwami
níbotamo ne suwaba echi auché jaré Riosi nurarira, ne
suwaba mapurigá osari echi jaré o'wéara Riosi jiti nawésami ayena cho.
Chigá ranára ju echi Cristo aniríwami?
(Markosi 12:35–37; Lukasi 20:41–44)
41 Echarí abijí napawika muchúachi echi jaré Bariseo
aniríwami binériami, arí biché Jesusi jeanigá rukueri:
42 'Yemi, chu irela echi Cristo aniríwami, echi mapu Riosi júri jena'í wichimóbachi? Chigá ranára u? Echarí aboni ku
nijéwaga jeaneri: Echi warura Rabiri ranára ju.
43 Echarí Jesusi jeaneri: Maparí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara gará nureri echi Rabiri, echarí echi Rabiri osari mapu
echi Cristo aniríwami, binoy Warubérawara ju. Churékura
biché aní mapu binoy ranára, arigá binoy Warubérawara ju? Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi osirúami ju
mapurigá echi Rabiri jeanigá osari:
22:34 Mr 12:28
22:37 Lk 10:27
22:41 Mr 12:35 Lk 20:41
M A T E O S I 108
44 Echi Warubéra Riosi jeaneri echi keni Warubérawa: Jena'í tamí yuwa watonachi asagá, mapuyénako Nijeni wabé
omériga ro'wama echi jaré Mujé sayera echo'na ri'réami Mujé
rarárachi mapurigami echirigá gará omérama aboni. 45 Arí biché echi Rabiri echirigá aniságá mapu binoy
Warubérawara ju, chúrigá binoy ranára níma ?
46 Echarí ke wesi auché jaré gará omérari ku nijéwiya. Ayena cho ke wesi waminabi rukueri, mapujiti sinéami we
majari waminabi rukueya.
Jesusi we wi'nijíri echi jaré Bariseo aniríwami binériami, echi
nuraríwami binériami ayena cho
(Markosi 12:38–40; Lukasi 11:37–54; 20:45–47)
Echarí Jesusi gará ra'íchari echi jaré pagótami. Ayena
cho Binoy ra'íchari echi jaré mapu Binoy binérari. Ari biché je'ná jerigá ra'íchari:
2 Echi jaré nuraríwami binériami, ayena cho echi jaré
Bariseo aniríwami binériami, sinéami we binera mapurigá echi ki'yá bitéami warura Moisesi osogá nurari.
3 Echirigá ne suwaba gará nijéwaga orasi mapurigá aboni
'yemi mi ané mapu echi Moisesi osogá nurari. Chopi ketasi orasi mapurigá aboni orá, mapujiti aboni we binera mapurigá
echi jaré pagótami echirigá nijéwaga orama, chopi aboni
ketásirapé echirigá orá. 4 Mapujiti maparí echi jaré echiyiri binériami echirigá nuré
echi auché jaré pagótami oránara, achigorigá ju mapurigá
maparí biré rijoy ne wabé simírami bitéami nirá uché auché jaré pagótami, mapuyénasí aboni ne noguí ketasi omérama
apériya echiyena wabé bitéami muruka. Chopi echi rijoy
arigá ketásirapé nakí ku'wíranára aboni. 5 Echiyiri binériami suwaba echirigá orá mapurigá echi
auché jaré pagótami ma riwisá aboni echirigá oráchi, echarí
jeanimea: Echi jaré binériami ne wabé garabé orámi ju. Echijiti echiyiri binériami ayena cho wabé nakí burugá 'yéna
jaré oserí echo'ná aboni kowárachi, ayena cho echo'ná aboni
matóchawarachi, mapo'ná osirúami ju jaré ra'íchari, Riosi Ra'íchara osirúami. Ayena cho aboni echijiti ne wabé i'wéari
niwá aboni napachara suwirá nakara.
23
23:4 Lk 11:46
109 M A T E O S I
6 Ayena cho aboni echijiti chopi ne bachá nirá muchínari echo'ná omáwiga ko'wáwachi. Ayena cho aboni echijiti chopi
ne bachámi muchínari echo'ná pachá ri'obachi
napawíkowachi. 7 Ayena cho aboni wabé nakí mapurigá echi auché jaré
pagótami ne wabé o'wikeka natipama aboni maparí sinéami
pagótami napawí. Ayena cho aboni wabé nakí mapurigá echi auché jaré pagótami jeanema: We kaníri, keni binériami!
8 Chopi ketasi ariwesi 'yemi mapurigá echi auché jaré
pagótami 'yemi mi jeanema: Keni Binériami! Mapujiti birépi ju 'yemi níwara Binériami. Echi Cristo aniríwami birépi ju
'yemi níwara Binériami. Arí biché sinéami 'yemi ritémtami ju.
9 Arí biché ketasi anesi 'yemi biré rijoy jena'í wichimóbachi bitéami jeanigá: Kétamo Onó! mapujiti birépi ju 'yemi Onorá,
echi mapu echo'ná ripá riwigachi atí.
10 Ketasi ariwesi mapurigá auché jaré pagótami 'yemi mi anema Binériami nirá, mapujiti echi Cristo aniríwami birépi
ju 'yemi níwara Binériami.
11 Echi mapu ne bachá ju sinéami echi auché 'yemi yuwa, échiko mapurigá sinéami 'yemi piónawara níraga!
12 Mapujiti echi mapu a binoy nirá wirako mapurigá
warura, échiko chopi mapurigá wabé tabéara niwárami níma. Arí biché echi mapu a binoy nirá wabé tabéara niwako,
échiko warura nirá wirárami níma.
13 Chopi 'yemi nuraríwami binériami ne wabé risú orárami níbo, 'yemi Bariseo aniríwami binériami ayena cho.
'Yemitamo ne wabé 'yékami ju, mapujítitamo ketasi ariwé
mapurigá echi auché jaré pagótami gará nijéwaga orama mapurigá Riosi nuré aboni. Arí biché 'yemi aboni ketasi
echirigá nijéwaga orá, nirapé chótamo ariwé mapurigá auché
jaré pagótami echirigá nijéwaga orama, maparí aboni arigá wabé nakí echirigá nijéwaga oránara.
14 Ne wabé risú orárami níbo 'yemi nuraríwami binériami,
'yemi Bariseo aniríwami binériami ayena cho. 'Yemitamo ne wabé 'yékami ju, mapujítitamo we 'ye echi jaré kunámami
karira, arí bichétamo chopi we 'yékaka nirá ra'ícha mapurigá
Riosi yuwa ra'íchaga nirá. Echijiti 'yemitamo waminabi wabé wi'nijírami níbo.
23:6 Mr 12:38 Lk 11:43
23:8 San 3:1
23:12 Lk 14:11 Lk 18:14
23:13 Lk 11:52
23:14 Mr 12:40 Lk 20:47
M A T E O S I 110
15 Ne wabé risú orárami níbo 'yemi nuraríwami binériami, 'yemi Bariseo aniríwami binériami ayena cho. 'Yemitamo ne
wabé 'yékami ju! Mapujítitamo ne wabé simírami nóchari orá
mapurigátamo echirigá ne sébari binérabo biré rijoy mapurigá binoy bichíma achigorigá mapurigá
'yemitamo bichí. Chopi maparí échiko ma echirigá
binératami ju, echarí binoy ma niwárami ju waminabi osá chokéami 'yékaka orámi ketasi mapurigá 'yemi nirá,
mapurigá echiyiri rijoy echijiti pátami níma echo'ná ri'ré
wabé chati na'írari mapo'ná ne warú rajá. 16 'Yemitamo ne wabé risú orárami níbo, mapujítitamo
mapurigá ke machíriami nirá ju, chópitamo arigá we nakí
bayéranára echi auché jaré pagótami mapu ketasi machí mapo'ná aboni simiba. 'Yemitamo ketasi gará machí Riosi
Ra'íchara, chópitamo arigá wabé nakí binéranára echi auché
jaré pagótami. Arí biché a biré rijoy wepi jeanisá: Riosi ri'obáwara, maparí binoy bichíwaga aní mapu binoy ne
bichíwari orama biré namuti, echarí 'yemitamo aní mapu
ketasi arigá 'wérari ju mapu echiyiri rijoy ne bichíwari echirigá orama. Chopi a biré rijoy wepi jeanisá: Echi oro
aniríwami wenomí echo'ná ri'obachi nirúami, echarí
'yemitamo aní mapu ne bichíwari arigá 'wérari ju mapu echiyiri rijoy ne bichíwari echirigá sébari orama mapurigá
binoy bichíwaga aniri.
17 'Yemitamo ke newarite ju! Ayena chótamo mapurigá ke machíriami ju! Mapujiti 'yemitamo aní mapu echi wikabé oro
aniríwami wenomí ne wabé simírami garabé ju, ketasi
mapurigá echi warubé Juríosi ri'obáwara. Arí biché echi wikabé oro aniríwami wenomí chopi garabé ju mapujiti echi
oro echo'ná pachá echi warubé Juríosi pagótami
ri'obáwarachi muchuwi. 18 Arí biché a biré rijoy jeaniságá: Nijeni ne bichíwari
orama biré namuti, mapujiti echo'ná pachá Juríosi
ri'obáwarachi nirúami ripámi mésachi wabé garabé ju. Echarí 'yemitamo aní mapu ketasi arigá 'wérari ju mapu binoy ne
bichíwari echirigá orama. Chopi a biré rijoy jeaniságá mapu
binoy ne bichíwari orama biré namuti mapujiti echi jaré namuti ne wabé garabé ju mapu echo'ná moba ripámi
111 M A T E O S I
mésachi muchúwaga 'yárami ju Riosi, echarí 'yemitamo aní mapu ayena arigá 'wérari ju mapu echiyiri rijoy ne bichíwari
orama mapurigá binoy bichíwaga aniri.
19 'Yemitamo ke newarite ju! Ayena chótamo mapurigá ke machíriami ju! Mapujiti echi jaré namuti mapu echo'ná moba
ripámi mésachi muchúwaga 'yárami ju Riosi, échiko chopi
wabé garabé niwárami ju mapujiti echi ripámi mesa wabé garabé ju.
20 Arí biché mapuyíripi ne bichíwaga anesa mapu binoy ne
bichíwari orama biré namuti mapujiti echo'ná Juríosi ri'obáwarachi bachámi nirúami ripámi mesa ne wabé garabé
ju, échiko echijiti ne bichíwaga ané, chopi binoy ayena cho
echirigá bichíwaga ané mapujiti echi jaré namuti mapu echo'ná muchúwaga 'yárami ju Riosi ayena cho ne wabé
garabé ju.
21 Arí biché echi jaré pagótami mapu ne bichíwaga ané mapu aboni ne bichíwari orama biré namuti, mapujiti echi
warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi wabé garabé ju,
abóniko echijiti bichíwaga ané, chopi aboni ayena cho echirigá bichíwaga ané mapujiti echi Warubéra Riosi ne wabé
garabé ju mapu echo Iná echi warubé Juríosi pagótami
ri'obáwarachi bité. 22 Arí biché echi jaré pagótami mapu ne bichíwaga ané
mapu aboni ne bichíwari orama biré namuti mapujiti echo'ná
ripá riwigachi wabé garabé ju, abóniko echijiti bichíwaga ané. Chopi aboni ayena cho echirigá bichíwaga ané mapujiti
echo'ná ripá riwigachi nirúami ripabé wiríami Riosi
asíbarachi ne wabé garabé ju. Ayena cho aboni echirigá bichíwaga ané mapujiti echi Warubéra Riosi ne wabé garabé
ju mapu echo'ná atí.
23 Ne wabé risú orárami níbo 'yemi nuraríwami binériami, 'yemi Bariseo aniríwami binériami ayena cho! 'Yemitamo ne
wabé 'yékami ju! Mapujítitamo ne gará tibuka 'ya Riosi
biréana rojonárami ibiri makoy echi jaré garabé sawara ichirúami mapu ikítamo napabú, mapurigá echi bawena
aniríwami, echi auché biré anérero aniríwami ayena cho, echi
auché biré komino aniríwami asíchiko. Chópitamo tarapé nijéwaga orari mapurigá ne wabé simírami 'wérari níri
23:23 Lk 11:42
M A T E O S I 112
máputamo nijéwaga orabo mapurigá Riosi 'yemi mi nureri, mapujítitamo ketasi garabé orari, nirapétamo natimari echi
auché jaré pagótami, nirapétamo gará bichíri Riosi Ra'íchara.
Arigá 'wérari níri máputamo echirigá suwaba nijéwaga orabo, ayena cho máputamo biré rojonárami 'yabo Riosi, ibiri
makoy echi jaré namuti ichirúami, mapu ikítamo napabú.
24 'Yemitamo mapurigá ke machíriami nirá ju, chópitamo arigá we nakí bayéranára auché jaré pagótami mapu ketasi
machí mapo'ná aboni simiba! 'Yemitamo sinibí ne gará
nijéwaga orá mapurigátamo ke 'me 'wérari nurérami níri máputamo orabo, chópitamo ketasi chirigá nijéwaga orá
mapurigátamo ne wabé simírami 'wérari nirá nurérami níri
máputamo orabo. 25 Ne wabé risú orárami níbo 'yemi nuraríwami binériami,
'yemi Bariseo aniríwami binériami ayena cho. 'Yemitamo ne
wabé 'yékami ju! Mapujítitamo gará kirí nirá ne gará bi'wá echi jaré vaso echo'ná machíami chopi nirá. Ayena chótamo
ne gará kirí nirá ne gará bi'wá echi jaré bitori echo'ná
machíami chopi nirá, chópitamo echo'ná pachana 'yemi surárachi ne buchíami nirá ju echi wabé chati oruwáwami,
mapurigá echi chigórawami nirá, auché jaré wikabé namuti
chati oruwáwami ayena cho. 26 'Yemi Bariseo aniríwami binériami mapurigá ke
machíriami nirá ju! Ne bachá bi'wasi echo'ná pachánara echi
vaso, ayena cho echo'ná pachánara echi bitórachi, mapurigá echo'ná machíami ayena cho ne gará bi'wíami níma!
27 'Yemi nuraríwami binériami ne wabé risú orárami níbo,
'yemi Bariseo aniríwami binériami ayena cho! Wabé 'yékami jútamo! 'Yemitamo mapurigá jaréana karirátachi chu'wéchi
ju, mapo'ná ne gará rosántami ju echo'ná machíami nirá,
mapurigá echi jaré pagótami ne gará ba'yórama, chopi echo'ná pachana ne buchíami ju suwíami ochirá, ne suwaba
echi wabé chati júkami ayena cho.
28 Echirigá 'yemi achigorigá ne bichíwari garabé oránari chopi mapurigá echi auché jaré pagótami 'yemi mi riwimea
echirigá oráchi, mapurigá aboni echirigá mayema máputamo
ne garabé orámi ju. Chópitamo echo'ná pachana 'yemi
23:25 Lk 11:39
113 M A T E O S I
surárachi nirá ne wabé buchíami nirá ju echi wabé 'yékuruwami jiti, ayena cho echi wabé chati oruwáwami jiti.
29 'Yemi nuraríwami binériami ne wabé risú orárami níbo,
'yemi Bariseo aniríwami binériami ayena cho! 'Yemitamo ne wabé 'yékami ju! 'Yemitamo arigá karí niwiwa echo 'na moba
chu'wéchi mapo'ná chu'wirótami níri echi jaré ki'yá piréami
Riosi jiti nawésami, ayena chótamo we ba'yora mapo'ná chu'wirótami níri echi auché jaré ki'yá piréami mapu ne wabé
garabé orámi níri.
30 Ayena chótamo jeaní: A tamujé chabé ki'yá pirérasagá maparí tamujé 'wénawara piréari, tamujeta ketasi ku'wíribiri
maparí aboni ko'yari echi jaré Riosi jiti nawésami.
31 'Yemitamo echirigá ne bichíwaga nawesa, 'yemi aboni sayéraga, mapu 'yemitamo arigá tanara ju, echi jaré
chabénara piréami mapu ko'yari echi jaré Riosi jiti nawésami.
32 jipi káraga orasi 'yemi ne suwaba mapurigá echi jaré 'yemi 'wénawara nakiri oránara!
33 'Yemi mapurigá sinówi jútamo! Mapurigá sayawi
kúchuwara jútamo! Echijiti 'yemitamo ketasi omero garabé orayá. Ayena chótamo echijiti warú kastigo 'yárami níbo
echo'ná ri'ré riáblochi mapo'ná warú rajá!
34 'Yemitamo wabé chati orámi ju! Echijiti Nijeni 'yemi mi yuwa jurama jaré wabé garabé machíami rijoy, auché jaré
o'wéara Riosi jiti nawésami ayena cho. Arí bichétamo arigá
ko'wiboa jaré aboni. Ayena chótamo echo'ná jaréana kúrsichi michóniga ko'wiboa auché jaré aboni. Ayena cho echo'ná
'yemi ri'obáwarachi 'yemitamo waminá wipisopo auché jaré
aboni. Ayena chótamo wabé kichiga a'najátabo auché jaré aboni, jena'í warúrachi jonsa, echo'ná auché jaréana
o'wéarachi iyénasí.
35 Echijítitamo wi'nijírami níbo mapurigá ko'yámi nirá sinéami echi jaré wikabé garabé orámi pagótami, ne sinéami
mapu ikí ko'wirúami níri jena'í wichimóbachi, ki'yá chokichí
jonsa maparí echi garabé orámi Abeli riwéami rijoy mi'rírati, wakinana iyénasí maparí echi Sakaríasi riwéami rijoy
mi'rírati, echi mapu echi Berekíasi riwéami rijoy ranára níri.
Arí biché 'yemitamo mi'yari échiko echo'ná machímana echi
M A T E O S I 114
warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi, echo'ná bachámi mapo'ná echi jaré wikabé namuti ko'yagá 'yárami ju Riosi.
36 Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi jeané mapu 'yemi jipi
piréami pagótami ne wabé wi'nijírami níbo mapurigá ko'yámi nirá ne sinéami echi jaré garabé orámi pagótami
mapu echirigá ko'wirúami níri.
Jesusi wabé natimari echo'ná Jerusalémachi piréami
(Lukasi 13:34–35 )
37 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Ne wabé risú orárami
níbo 'yemi echo'ná Jerusalémachi piréami! 'Yemitamo waminá ko'yá echi jaré Riosi jiti nawésami, ayena chótamo
riteti basibuka ko'yá echi auché jaré mapu Riosi júri 'yemi mi
nawésanara. Nijeni wisabé nakiri 'yemi mi nisénara mapurigá biré torí ranéami we nisé echi jaré binoy níwara
churipi, maparí binoy we rakó echi churipi echo'ná ri'ré
pachá binoy anarachi! Chopi 'yemitamo ketasi nakiri mapurigá Nijé 'yemi nimí nisema!
38 Nibira! 'Yemitamo ma waná chijanárami níbo jena'í
'yemi warúrawachi jonsa. 39 Mapujiti Nijé 'yemi nimí jeané mapu 'yemitamo ma
ketasi auchéchoko tamí riwiboa. Chópitamo arigá tamí
riwiboa echarí ne jubá rawé maparítamo jeaniboa: Riosi ne wabé garabérari je'ná Rijoy mapu ma ku nawá mapurigá ne
Warubéra nirá!
Jesusi bachá nirá nawésari jeanigá mapu echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi káraga najunárami níma riwéari
(Markosi 13:1–2; Lukasi 21:5–6)
Arí biché maparí Jesusi ku simigá machínari echo'ná
pachá echi warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi jonsa, echarí echi jaré mapu Binoy binérari murubéanari
Binoy yuwa, mapurigá aboni gará 'nérama Binoy Jesusi echi
warú ri'obá. 2 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemitamo gará ritiwá suwaba
je'na warubé ri'obá. Chopi Nijeni ne bichíwari 'yemi mi ané
mapu ne suwaba je'ná ri'obá waminá najunárami níma, mapu tarapé biré rité jena'í tigótami ripima.
23:37 Lk 13:34
24:1 Mr 13:1 Lk 21:5
24
24:2 Lk 19:44
115 M A T E O S I
Je'ná jerigá ikimea, ke cho sébachi echarí ne jubá rawé
(Markosi 13:3–23; Lukasi 21:7–24)
3 Arí biché mapuyénasí Jesusi isábaga asari echo'ná ripá
rabó Olíbochi aniríwachi, echarí echo'ná Binoy yuwa
murubéanari echi jaré mapu Binoy binérari. Arí biché aboni pe waná togá jeaneri: Tamujé tamí ané: Kiríbuko je'ná jerigá
ikimea? Chúrigata gará machiboa maparí ma ke 'me ayó
sébachi níma mapurigá Mujemi ku nawama jena'í wichimóbachi? Chúrigata gará machiboa maparí ke 'me ayó
níma echarí ne jubá suwibárawachi rawé?
4 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne gará 'nátaga tibusi 'yemi aboni nirá mapurigá ke wesi 'yemi mi 'yékama.
5 Mapujiti pe waminánomí wikabé rijoy norínama mapu
ibiri nirá wabé 'yékaka jeanimea: Nijé binoy ju echi Warubéra Cristo! Ayena cho aboni echirigá anigá, ne wabé 'yékama
wikabé auché jaré pagótami.
6 Echarítamo námabo wikabé sontarsi nakóami ra'ichárawachi. Ayena chótamo námabo wikanámi
nakónarawachi. Chopi a aboni tibusi mapurigátamo ketasi
majajabo, mapujiti arigá 'wérari ju mapurigá suwaba je'ná jeyiri ne bichíwari ikimea. Chopi echarí abijí ketasi cho níma
ne jubá suwibárawachi rawé.
7 Mapujiti echarí rawé jaréana warura nurárachi kawírari piréami wabé nakoma, auché jaréana warura nurárachi
kawírari piréami sayéraga. Arí biché jaré o'wéara siríami
pagótamawara ne wabé nakoma auché jaré o'wéara siríami pagótamawara sayéraga. Ayena cho wikabé pagótami ne
wabé 'lochema. Arí biché auché jaré wikabé pagótami ne
wabé nayúkama. Ayena cho wikanámi jena'í wichimóbachi ne wabé nokomea kawí.
8 Echarí je'ná jerigá chotama jena'í wichimóbachi piréami
pagótami wabé risú níriya. Chopi auché pe waminánomí aboni waminabi ne wabé simírami risú nírama.
9 Echarí rawé aboni 'yemi mi nijima mapurigátamo ne
wabé risú orárami níbo. Arí biché aboni 'yemi mi ko'wimea. Arí biché sinéami echi auché jaré pagótami 'yemi mi echirigá
ne wabé kichima mapujítitamo tamí bichíyami ju.
24:9 Mt 10:17 Lk 21:12 Jn 16:2
M A T E O S I 116
10 Echarí wikabé ma ketasi tamí gará bichíma. Ayena cho jaré miná nijima auché jaré mapurigá aboni kastigo 'yárami
níma. Ayena cho auché jaré a'nagupi ne wabé nakichima.
11 Arí biché wikabé 'yékaka nawésami norínama, mapu wabé 'yékama wikabé auché jaré pagótami.
12 Arí biché mapujiti echarí ne wabé muwéwama echi wabé
chati oruwáwami echijiti wikabé pagótami ma ketasi 'me karema Riosi.
13 Chopi sinéami mapu ikí arigá gará bichísama echarí ne
jubá rawé iyénasí, abóniko gará ku'wíratami níma. 14 Arí biché je'ná Garabé Riosi Ra'íchara gará nawisárami
níma ne suníami jena'í wichimóbachi, jeanigá mapu Riosi ne
gará nurema echi jaré pagótami. Echarí ma sebama ne jubá suwibárawachi rawé.
15 Echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi osirúami ju
mapurigá echi warura Riosi jiti nawésami Ranieli riwéami nawésari echi wabé chati suwibáriami namuti jiti rugá. (Gará
níma mapuyíripi machiko oserí 'néniya, ne gará machisá je'ná
jeyiri.) Echijiti maparí 'yemitamo riwiboa echo'ná wabé garabéarachi atíami echi wabé chati suwibáriami namuti,
16 echarí 'yemi máputamo echo'ná Juréachi aniríwachi
kawírari muchuwi miná júmsasi echo'ná jaréana ripá rabó. 17 Echarí rawé sébachi arigá 'wérari níma máputamo wabé
yáti miná júmsabo. Echijiti a jaré 'yemi echo'ná 'yemi
karírachi murubé machímana muchísagá, ketasi auchecho ku mo'wisí echo'ná pachá, jaré namuti uboya, chopi we yáti
miná júmsasi.
18 Echarí a jaré 'yemi echo'ná kawichí nocha 'yénasagá, ketasi ku ro'wisi ku chapiboya 'yemi níwara kimá, chopi we
yáti miná júmsasi.
19 Arí biché Jesusi wabé natimaga jeaniri: Echarí rawé ne wabé simírami risú orárami níma sinéami echi jaré muguí
mapu ikí pochámi nímako, ayena cho ne sinéami mapu ikí
kúchi kúchuwami nímako. 20 Wabé tansi Riosi mapu ketasi romó níma echarí rawé
maparí 'wérari níma máputamo miná júmsabo, ayena cho
mapu ketasi isábawachi rawé níma.
24:15 Mr 13:14
117 M A T E O S I
21 Mapujiti echarí rawé jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne wabé simírami risú nírama. Arí biché chabénara
ke wesi siné echiyena risú orárami níri, ki'yá chokichí jonsa
maparí Riosi niwari je'ná wichimoba, jipi rawé iyénasí. Arí biché waminánomí rawé ke wesi auché jaré echiyena risú
orárami níma.
22 Arí biché a echi Warubéra Riosi ariwésagá mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne wi'ribé bamíbari
echiyena risú orárami níma, echarí ke wesi pagótami tibimi.
Chopi Riosi ma nurari mapurigá echi pagótami pe okuá bamíbari echirigá risú orárami níma, mapujiti Binoy wabé
kareri echi jaré pagótami mapu Binoy chapiri.
23 Echarí rawé a biré rijoy 'yemi mi jeanésagá: 'Nesi, jena'í atí echi Cristo aniríwami mapu Riosi júri jena'í wichimóbachi!
A jeaniságá kéremá: Echo'ná auché biréana atí echi Cristo
aniríwami. Ketasi bichísi echirigá aníami rijoy! 24 Mapujiti jaré wabé 'yékami rijoy jeanísiya norínama: Nijé
binoy ju echi Warubéra Cristo aniríwami! Arí biché auché
jaré wabé 'yékaka jeanimea: Nijé binoy ju biré warubéra Riosi jiti nawésami! Arí biché aboni arigá wabé omériga orama
wikabé namuti mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero
orayá. Arí biché aboni echirigá orogá we nakimea 'yékanara echi jaré mapu Riosi ma chapiri mapurigá Binoy níwara.
Chopi aboni ketasi omérama 'yékanara echi jaré Riosi níwara.
25 Nijeni echirigá ma 'yemi mi ne bachá nirá aneri ne suwaba mapurigá ne bichíwari ikimea pe waminánomí.
26 Echirigá maparí jaré 'yemi mi jeanésagá: Gará 'nesi, echi
Cristo aniríwami echo'ná auché biréana waná kawichí atí. Echarí ketasi echo'ná simasi mapujiti ketasi bichíwari níma.
Ayena cho maparí jaré 'yemi mi jeanésagá: Echi Cristo
echo'ná pachá biréana karírari atí. Echarí ketasi bichísi echirigá aníachi.
27 Mapujiti mapurigá echo'ná norírari ne wabé ni'wika simí
echo'ná panina jonsa, echo'ná tu bo'ónara iyénasí, echirigá achigorigá Nijeni ku norínama. Nijeni wirárami níri
mapurigá Ku'wíriami nirá.
24:23 Mr 13:21 Lk 17:23
M A T E O S I 118
28 Chopi 'yemitamo wabé chati orámi ju, echijiti echi jaré 'yemi sayera ma sisá, 'yemi mi suwábamiré mapurigá echi
jaré wikabé wirú waminá suwá echi jaré namuti suwíami.
Echarí ne jubá rawé Jesucristo riwirúami níma ripá norírari ku
norínachi
(Markosi 13:24–37; Lukasi 21:25–33; 17:26–30, 34–36)
29 Arí biché waminánomí ma sunisa echarí rawé maparí
jena'í wichimóbachi piréami echirigá ne wabé risú orárami níma, echarí we rokowama echi rayénari, ayena cho echi
michá ma ketasi ratábama. Arí biché echi jaré soporí waminá
rujuima, echo'ná ripá jonsa. Arí biché ne suwaba echi jaré namuti echo'ná ripá nirúami echirigá waminá nakuríwarami
níma.
30 Arí biché Jesusi jeaniri: Nijé Binoy wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché echarí ne jubá rawé Nijé
Binoy riwirúami níma echo'ná ripá norírari ku norínachi,
wabé omérami nirá. Echarí sinéami pagótami ne suníami jena'í wichimóbachi tibíami wabé o'monama maparí aboni
tamí riwimea echo'ná ripana norírari ku norínachi. Echarí
Nijeni ne wabé omérami níma, ne wabé Warubéra ayena cho. 31 Echarí rawé Nijeni jurama echi jaré keni o'wéara
kapitánawa ne wabé iwéami taka napabúnara ne sinéami
mapu ikí Nijé Binoy chapiri, ne suníami a'nagú jena'í wichimóbachi piréami, echo'ná wabé 'naka jonsa, echo'ná tu
bo'ónara yénasí.
32 Ayena cho Jesusi jeaneri: Ne gará binesi mapurigá Nijeni 'yemi mi irétaga binérama, biré chuná jiti rugá. Mapujiti
maparí echi chuná chariwara ma chota súsiya, maparí ma
gará sawará, echarítamo gará machí mapu ma ne murubé kuwesámaré.
33 Echirigá ayena cho maparítamo riwiboa ikíachi suwaba
je'ná jeyiri namuti, echarí gará machisí mapu ke 'me ayó suwibama suwaba namuti, ayena cho mapu Nijeni ma ne
murubé sébachi iyena, echo'ná murubé yéachi nirá.
34 Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi jeané mapu ke cho suwisá sinéami je'ná pagótami, ne suwaba je'ná jerigá ikimea.
24:28 Lk 17:37
24:29 Mr 13:24 Lk 21:25
24:30 Mch 1:7
24:31 1 Kor 15:52 1 Tes 4:16
119 M A T E O S I
35 Echo'ná ripá suwaba káraga suwibama. Jena'í wichimóbachi ayena cho suwaba suwibama. Chopi echi Nijé
Ra'íchara ketasi siné suwibama.
36 Chopi ke wesi gará machí chu kiríbuko echirigá ikimea. Nibiré wesi gará machí chu yénako níma echarí rawé maparí
echirigá ikimea. Echi jaré Riosi kapitánawara echo'ná ripá
riwigachi muchúami nirapé machí. Nijé ke cho machí, mápuni birépi Riosi Ranara ju. Chopi echi Nijé Onorá
bi'néripi gará machí chu kiríbuko echirigá ikimea.
37 Chopi mapurigá níri chabé ki'yá maparí echi Noé riwéami rijoy bitéari jenagí wichimóbachi, echirigá achigorigá
níma echarí ne jubá rawé maparí Nijeni ku norínama jena'í
wichimóbachi. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
38 Mapujiti echarí chabé ki'yá rawé maparí ketasi cho ne
ripabé buchiri ba'wí ne suníami jena'í wichimóbachi, echarí echi jaré ki'yá piréami pagótami chopi wabé ko'ogá, bajiga
muchiri. Ayena cho jaré aboni we niwíriya muchiri. Auché
jaré 'yárami níri mapurigá ukunema. Arí biché aboni echirigá orari echarí rawé iyénasí maparí echi Noé bakiri echo'ná
pachá echi warubé karírari ba'wichí moba yénami, arka
aniríwami. 39 Arí biché echi pagótami ketasi cho gará machiri mapu
echi ba'wí echirigá ne ripabé buchima riwéari. Chopi maparí
ma chótari echirigá buchísiya, echarí aboni machiri mapu echirigá ikimea riwéari. Arí biché ne sinéami aboni miná
si'riri echo'ná ba'wírari. Arí biché echirigá achigorigá ikimea
mapu Nijeni ke sayiná ku norínama jena'í wichimóbachi. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
40 Echarí rawé okuá rijoy echo'ná biréana kawichí nocha
'yénama. Echarí biré ku torúami níma, chopi auché biré ariwérami níma.
41 Echarí rawé okuá muguí napawika batuya uchuma. Arí
biché biré ku torúami níma, chopi auché biré ariwérami níma. 42 Ne gará 'nigá muchisi 'yemi, mapujítitamo ketasi machí
chu kiríbuko Nijeni ku norínama jena'í wichimóbachi. Nijeni
'yemi Warubérawara ju.
24:35 Mr 13:31
24:38 Lk 17:26
24:40 Lk 17:36
24:42 Mr 13:35
M A T E O S I 120
43 Chopi je'ná gará machisí: Echi rijoy karíwami a gará machiságá mapu chu yénako nawama riwéaro echi
chigórami, ne bichíwari echi rijoy karíwami ne gará tibumi,
arí biché ketasi ariwemi mapurigá binoy karírachi miná chigóratami ními.
44 Echijiti ayena cho ne gará a'láraga muchisi 'yemi,
mapujiti Nijeni ke sayiná ku norínama. Arí biché 'yemitamo ketásirapé machiboa chu yénako níma maparí Nijeni ku
norínama. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
Echi garabé orámi pioni, echi ketasi gará orámi pioni yuwa
(Lukasi 12:41–48)
45 Echi wabé gará orámi pioni, garabé 'nátami, echi ju
mapu echi warubéra karíwami we wirá mapurigá warura nurámi nirá, echi auché jaré echo'ná binoy karírachi piréami
yuwa, mapurigá échiko ibiri nirá 'yami ko'wámi maparí ma
seba tétari. 46 Echarí maparí echi warubéra karíwami ku nawama,
echiyiri pioni ne wabé kaníratami níma maparí binoy
riwirúami níma echirigá oráchi. 47 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Ne bichíwari Nijé 'yemi
nimí ané mapu echi warubéra karíwami we nurema echiyiri
pioni tibúnara ne suwaba Binoy níwara namuti. 48 Chopi siné káchi echi pioni ketasi garabé orámi nísagá,
arí biché échiko a binoy nirá jeaniságá: Echi nijé
warubérawara ketasi we yáti ku norínamiré. 49 Ayena cho siné káchi chotásagá chi'wana echi auché jaré
pióntami, ayena cho chotásagá ko'yá, ayena cho bajiya echi
jaré tékuri yuwa, 50 echarí rawé ke sayiná ku norínama echi warubéra
karíwami maparí echi chati orámi pioni ketasi 'nátaga buwé.
Echarí rawé ke sayiná ku norínama maparí echi pioni ketasi machí chu yénako ku norínama riwéari.
51 Echarí echi warubéra karíwami ne warú kastigo 'yama
echiyiri pioni. Arí biché binoy waminá achama echi auché jaré wabé 'yékami yuwa. Arí biché echo'ná sinéami aboni ne
wabé narákama, ayena cho ne wabé ki'rákama aboni ramirá,
mapujiti aboni ne wabé risú orárami níma.
24:43 Lk 12:39 1 Tes 5:2 Mch 16:15
24:45 Lk 12:42
121 M A T E O S I
Jesusi binera echi jaré makoy iwé jiti rugá
Maparí Riosi gará nuré jena'í wichimóbachi piréami
pagótami, echarí mapuyiri ju maparí makoy iwé natipásiya simíbari echi biré rijoy mapu niwíami níma
riwéari. Echarí ibiri echi jaré iwé chapigá tori biré lámpara
aniríwami. 2 Arí biché marí echi jaré iwé gará 'nátami níri, chopi echi
auché jaré marí ketasi garabé 'nátami níri.
3 Arí biché echi jaré marí ketasi garabé 'nátami, aboni yuwa tori aboni níwara lámpara, chopi aboni ketasi así tori echi
petróleo aniríwami.
4 Chopi echi auché jaré marí garabé 'nátami así tori echi petróleo echo'ná aboni níwara limétachi, echi jaré aboni
níwara lámpara yuwa.
5 Arí biché maparí echi rijoy mapu niwíami níma riwéari ketasi we yáti nawari, echarí ne sinéami echi jaré iwé wabé
kochináriga, gará kochiri.
6 Arí biché echarí nasipa rokogó jaré o'weri ra'íchami gará námtami níri jeanigá: Gará busuresi! Echi rijoy mapu niwíami
níma riwéari ma ne murubé inaro! Echo'ná simíbaga 'yemi,
ne gará naripasi! 7 Arí biché ne sinéami echi jaré iwé ma ku muchísaga, gará
ku katéwari aboni níwara lámpara.
8 Echarí echi jaré ketasi gará 'nátami jeaneri echi auché jaré wabé garabé 'nátami, jeanigá: Pe tá tamujé tamí 'yasi echi
'yemi níwara petróleo, mapujiti tamujé níwara lámpara ma
ne cho'wísimi. 9 Chopi echi jaré garabé 'nátami ku nijéwaga jeaneri: Ne
bachá simíbaga 'yemi echi jaré rarinéami yuwa, mapurigá
'yemi aboni gará rariboa. Echirigata ketasi newarebo tamujé, ayena cho 'yemi aboni echirigá gará níwabo.
10 Chopi mapu iyénasí aboni echirigá rariboya simíbari,
echarí ke sayiná nawari echi rijoy mapu niwíami níma riwéari. Echarí binoy yuwa mo'wiri echo'ná niwíkowachi ne
sinéami echi jaré iwé mapu ma gará a'láraga muchiri. Arí
biché echarí ma 'yératami níri echi 'yera.
25
M A T E O S I 122
11 Chopi pé wiribeko echi auché jaré ketasi garabé 'nátami iwé ayena cho echo'ná 'yétachi siri. Arí biché aboni wabé
bayegá jeaneri: Warubéra! Warubéra! Tamujé tamí irapi!
12 Chopi echi warura echo'ná pachá jonsa ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari nijeni 'yemi mi ané mápuni ketasi 'yemi
mi machí!
13 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Echijiti ne gará 'nigá muchisi sinéami 'yemi, mapujítitamo ketasi machí chu
kiríbuko Nijeni ku nawama jena'í wichimóbachi. Nirapétamo
machí chu yénako níma echarí rawé maparini ku nawama. Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá.
Jesusi binera echi jaré wabé natéami namuti wenomí jiti rugá
14 Mapujiti maparí Riosi gará nuré jena'í wichimóbachi
piréami pagótami, echarí mapuyiri ju maparí biré rijoy ne wabé mikabé siminári. Echarí echi rijoy bayegá echi jaré
binoy piónawara, arí biché aboni yuwa tanéwaga 'yari
suwaba binoy níwara wenomí. 15 Echarí biré pioni 'yárami níri marí wabé natéami namuti
wenomí. Auché biré ketasi 'me 'nátami 'yárami níri okuá.
Auché biré 'yárami níri pe birépi. Ibiri nirá echirigá 'yárami níri achigorigá mapurigá aboni ibiri 'nátami níri. Echarí echi
rijoy miná mikabé simiri.
16 Arí biché echi pioni mapu 'yárami níri echi marí wabé natéami namuti wenomí, échiko ku simigá namuti raragá, ku
rarinéaga gará meri auché jaré marí wabé natéami namuti
wenomí. 17 Achigorigá orari echi auché biré pioni mapu 'yárami níri
echi okuá wabé natéami namuti wenomí. Échiko ayena cho
meri auché jaré okuá wabé natéami namuti wenomí. 18 Chopi echi mapu pe birépi 'yárami níri, échiko ku simigá
echo'ná wi'yérari joka nasori echi biré wabé natéami namuti
wenomí. 19 Arí biché wabé kinánokuá rawé ma ku nawari echi jaré
pióntami warubérawara. Echarí binoy nakiri bujénara echi
jaré pióntami níwara wenomí. 20 Arí biché echi biré pioni mapu 'yárami níri echi marí
wabé natéami namuti wenomí, échiko nawagá ku pari auché
25:13 Mt 24:42 Mr 13:33
25:14 Lk 19:12
123 M A T E O S I
jaré marí. Arí biché binoy jeaneri: Warubéra, mujé tamí 'yari marí wabé natéami namuti wenomí. Nibira, Nijeni namuti
raragá, auchéchoko ku rarinéaga ma gará meri auché jaré
marí wabé natéami namuti wenomí. 21 Echarí echi binoy warubérawara jeaneri: We gará ju mujé
garabé pióntami, we gará orámi. Mujemi pe okuá jiti ma ne
garabé orari. Jipi nijeni mi auchéchoko waminabi wikabé namuti nurema tibútanara. Tamí yuwa pachá simigá, ne
wabé kaníri! Nijeni mujé Warubérawara ju.
22 Arí biché echi auché biré pioni mapu 'yárami níri okuá wabé natéami namuti wenomí, échiko ayena cho nawagá
jeaneri: Warubéra, mujé tamí 'yari okuá wabé natéami namuti
wenomí. Nibira, nijeni namuti raragá, auchéchoko rarinéaga, ma gará meri auché jaré okuá.
23 Echarí echi binoy warubérawara jeaneri: We gará ju mujé
garabé pióntami, we gará orámi. Mujemi pe okuá jiti ma ne garabé orari. Jipi nijeni mi auchéchoko waminabi wikabé
namuti nurema tibútanara. 'Tamí yuwa pachá simigá, ne
wabé kaníri! Nijeni mujé Warubérawara ju. 24 Arí biché echi auché biré mapu 'yárami níri pe birépi
wabé natéami namuti wenomí, échiko ayena cho nawagá
jeaneri: Warubéra, nijeni mi gará machiri mápumi we jiwériga orá tamujé tamí yuwa. Nijeni machí mápumi we
sikiré echi turío mapo'ná mujé binoy ketasi ichari. Ayena
chomi we chapí echi turío, mapo'nami ketasi mosiri echi rakara.
25 Echijiti nijeni wabé majaga ku simigá, echo'ná wi'yérari
joka nasori echi mujé níwara wabé natéami namuti wenomí. Jena'í atí. Ku togá mujé níwara wenomí!
26 Echarí echi pioni warubérawara ku nijéwaga jeaneri:
Mujé we nasínami, chati orámi pioni, mujemi gará machiri mapu nijeni we sikiré echi turío mapo'nani ketasi ichari,
ayena cho mápuni we chapí echi turío mapo'nani ketasi
mosiri echi rakara. 27 Echijiti gará níri 'yásami echi nijé níwara wabé natéami
namuti wenomí, echi jaré wenomí tibúami yuwa, mapurigá
maparini ku nawasa, echarini ku naremi echi nijé níwara wenomí, ayena cho echi mapu waminabi muwéari.
M A T E O S I 124
28 Echarí echi warura jeanigá nureri echi auché jaré pagótami echo'ná muchúami: Ku 'yesi echi wabé natéami
namuti wenomí! Ayena cho 'yasi echi auché biré rijoy mapu
ma niwa makoy wabé natéami namuti wenomí! 29 Mapujiti mapuyíripi ma wikabé níwako, échiko waminá
auché jaré wikabé 'yárami níma. Chopi mapuyíripi ketasi
níwako, échiko káraga 'yérami níma echi pe okuá mapu binoy abijí niwa.
30 Arí biché echi warubéra waminabi jeaneri echo'ná
muchúami pagótami: Waminá machíami ne wabé chati rokowárari pasi echi ketasi garabé orámi pioni. Echo'ná binoy
ne wabé narama, ayena cho ne wabé ki'rákama binoy ramirá!
Ne sinéami pagótami justikia orárami níma
31 Arí biché maparí Nijeni ku norínama, echarí Nijeni ne wabé Warubéra níma. Echarí ne sinéami echi jaré o'wéara
Riosi kapitánawara ayena cho simea tamí yuwa. Arí biché
Nijeni asibama echo'ná Nijé níwara ripabé asibárawachi mapurigá ne Warubéra nirá. Nijeni wirárami níri mapurigá
Ku'wíriami nirá.
32 Arí biché echo'ná bachámi tamí yuwa napabúrami níma ne sinéami echi jaré pagótami mapu ikí piréari jena'í
wichimóbachi ki'yá chokichí jonsa. Arí biché Nijeni okoná
nirá rojonama ne sinéami aboni, mapurigá biré rijoy namuti niséami gará waná rojuana echi jaré chibá, ayena cho
mapurigá binoy waná rojuana echi jaré bo'wá.
33 Arí biché Nijeni echo'ná watonachi tamí yuwa uchuchama echi jaré bo'wá. Chópini echo'ná o'winachi tamí
yuwa uchuchama echi jaré chibá.
34 Echarí mapurigá Warubéra Siríami nirá Nijeni jeanema echi jaré echo'ná watonachi muchúami jeanigá: Wakiná
simasi 'yemi mapu echi Nijé Onorá ma 'yemi mi ne wabé
garabératari. Jipi jonsa echi Nijé Onorá 'yemi mi ne gará nurema, mapurigá Binoy 'yemi mi nurema riwéari ki'yá
chokichí jonsa, maparí jena'í wichimóbachi ke cho
gayénarami níri. 35 Mapujiti Nijeni wabé 'locheri, arí bichétamo tamí gará
kóri. Arí biché Nijeni ne wabé barámari, arí bichétamo tamí
25:29 Mt 13:12 Mr 4:25 Lk 8:18
125 M A T E O S I
'yari mápuni bajima. Arí biché Nijeni si'wína bitéami níri, arí bichétamo tamí gará nareri echo'ná 'yemi pirérachi.
36 Arí biché Nijeni ketasi napachari, arí bichétamo tamí
gará napachátari. Arí biché Nijeni nayúami níri, arí bichétamo tamí 'nébiya siri. Arí biché Nijeni bachárami níri
echo'ná kumurachi, arí bichétamo tamí yuwa 'nébiya siri.
37 Arí biché echi jaré garabé orámi ku nijéwaga jeanema: Warubéra, Chu kiríbukota mi riwari 'lochéami, arí bicheta mi
kóri? Chu kiríbokota mi riwari barámami, arí bicheta mi 'yari
mápumi bajima? 38 Chu kiríbukota mi riwari si'wína bitéami nirá, arí bicheta
mi nareri echo'ná tamujé pirérachi? Chu kiríbukota mi riwari
ke napáchami, arí bicheta mi gará napachátari? 39 Chu kiríbukota mi riwari nayúami nirá, echo'ná
kumurachi bachárami nísa keremá, arí bicheta mi yuwa siri?
40 Arí biché Nijeni mapurigá Warubéra Siríami nirá ku nijéwaga jeanema: Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu átamo
echirigá orásagá mapuyíripi biré Nijé ritémawara yuwa,
echarítamo ayena cho echirigá tamí orari. 41 Echarí Nijeni ayena cho jeanema echi jaré echo'ná
o'winachi tamí yuwa muchúami, jeanigá: Waminá chakena
simíbaga 'yemi wabé chati orámi pagótami! Echo'ná wabé chati sinibí rajámi na'írari simíbaga Echo'ná a'láratami níri
mapurigá echi riablo echo'ná pátami níma, echi jaré binoy
kapitánawara ayena cho. 42 Mapujiti Nijeni we 'locheri, ari bichétamo ketasi tamí
kóri. Arí biché Nijeni ne wabé barámari, arí bichétamo ketasi
tamí 'yari mápuni bajima. 43 Arí biché Nijeni si'wína bitéami níri. Arí bichétamo
ketasi tamí nareri echo'ná 'yemi pirérachi. Arí biché Nijeni
ketasi napáchami níri, arí bichétamo ketasi tamí napachátari. Arí biché Nijeni nayúami níri, ayena choni echo'ná
kumurachi bachárami níri, arí bichétamo ketasi tamí yuwa
'nébiya siri. 44 Arí biché aboni ayena cho tamí ku nijéwaga jeanema:
Warubéra, chu kiríbukota mi riwari 'lochéami nirá, barámami
nirá keremá, si'wína bitéami nirá keremá, ke napáchami nirá
25:41 Mt 7:23
M A T E O S I 126
keremá, nayúami nirá keremá, pachá bachárami nirá keremá, maparita ketasi mi ku'wírari?
45 Arí biché Nijeni ku. nijéwaga. jeanema: Ne bichíwari
'yemi nimí ané mapu a ketásitamo echirigá ku'wírasagá ibiri je'ná jaré mapu risú orárami níri, echarítamo ketasi cho
echirigá tamí ku'wírari.
46 Arí biché je'ná jaré chati orámi waminá simama echo'ná mapo'ná aboni sinibí nirá kastigo 'yárami níma. Arí biché
echi jaré garabé orámi simama echo'ná mapo'ná aboni sinibí
nirá pirérama.
Echi jaré Jesusi sayera a'nagupi katéwari mapurigá Binoy
mi'rirúami níma
(Markosi 14:1–2; Lukasi 22:1–2; Juani 11:45–53)
Arí biché echarí maparí Jesusi ma suniri je'ná jerigá ra'íchaga echi wikabé pagótami, echarí Binoy
waminabi aneri echi jaré mapu Binoy binérari jeanigá:
2 'Yemitamo gará machí mapu jipi jonsa, okuá chi'rigá sebama echi omáwari maparí echi jaré kúchi bo'wá
ko'wirúami níma. Echarí Nijeni nijírami níma mapurigá echi
jaré pagótami tamí mi'rimea, echo'ná biréana kúrsichi michóniga. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
3 Arí biché echarí rawé maparí Jesusi echirigá ra'íchari,
echarí echi jaré o'wéara sakerdote ma napawika muchiri echo'ná echi ne warura sakerdote, Kaijasi riwéami bitérachi
machímana ri'narátachi. Ayena cho echi auché jaré
nuraríwami binériami echo'ná aboni yuwa napawika muchiri, echi auché jaré o'wéara ochérami asíchiko.
4 Echarí sinéami aboni napawika katéwaga ra'íchari mapu
chúrigá 'yékami nirá chapirúami níma echi Jesusi mapurigá Binoy miná mi'rirúami níma.
5 Chopi aboni a'nagupi jeaneri: Arigá ketásita chapiboa echi
Jesusi mapuyénasí abijí omowárawachi rawé ju, mapurigá echi auché jaré wikabé pagótami ketasi ne wabé simírami
na'áwama.
Biré mukwí ucheri wabé su'weti júkami akeite echo'ná Jesusi
mo'órachi
(Markosi 14:3–9; Juani 12:1–8)
25:46 Jn 5:29
26 26:2 Mr 14:1 Lk 22:1 Jn 13:1
26:3 Jn 11:47
127 M A T E O S I
6 Echarí Jesusi echo'ná Betániachi aniríwachi asari, echo'ná echi Simoni bitérachi, echi mapu chabénara wabé chati chá
nayúami níri.
7 Arí biché maparí Jesusi echo'ná ko'yá asari, echarí echo'ná nawari biré mukwí, biré limeta chapigá, echi mapu rité
alabástro aniríwami jiti niwárami níri. Arí biché akeite we
su'weti júkami, wabé natéami, maniri. Echarí echi mukwí ne suwaba ro'weri echo'ná Jesusi mo'órachi.
8 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari ma je'ná jerigá
'nénasa, ne wabé na'áwari. Echarí aboni a'nagupi ra'íchaga jeaniri: Baji, je'ná wabé natéami akeite wepi ri'echárami níri!
9 Mapujiti je'ná akeite ne wabé simírami natéami níri.
Rarinéaga gará nímiri, mapurigata ku'wírabo echi jaré wabé risúwati echi wikabé wenomí jiti.
10 Arí biché Jesusi gará machigá je'ná jerigá aníachi aboni,
echarí Binoy jeaneri: Ketasi echirigá riwérata je'ná mukwí! Binoy echirigá orogá we garabé nirá tamí orari!
11 Mapujiti ne sinibí nirá 'yemi mi yuwa muchima jaré we
risúwati pagótami. Chopi Nijeni ketasi 'yemi mi yuwa asimea ne sinibí nirá.
12 Mapujiti maparí je'ná mukwí tamí ucheri je'ná wabé
su'weti júkami jiti, echi binoy ne bachá nirá echirigá orari mapurigá echi jaré pagótami tamí uchema maparí Nijeni ma
mukusá, chu'wirótami níma.
13 Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu kanápuromí jena'í wichimóbachi mapo'ná je'ná we garabé Riosi Ra'íchara
nawisárami níma, echo'ná ayena cho gará irétarami níma
mapurigá je'ná mukwí orari, mapurigá ne sinéami pagótami gará machimea mapurigá binoy gará tamí orari.
Echi Júrasi Jiskarioti nijiri Jesusi
(Markosi 14:10–11; Lukasi 22:3–6)
14 Echarí biré rijoy, Júrasi Jiskarioti riwéami, echi mapu biré
níri echi jaré makoy miná okuá, échiko katéwaga ra'íchari
echi jaré o'wéari sakerdote yuwa, 15 arí biché binoy jeanigá rukueri: Píritamo tamí 'yabo
mapurigá nijeni nijima echi Jesusi, mapurigá 'yemitamo gará
26:6 Mr 14:3 Jn 11:1
26:14 Mr 14:10 Lk 22:3
M A T E O S I 128
chapiboa? Arí biché aboni baisá makoy chirúrami wenomí plata natétari.
16 Arí biché echarí jonsa echi Júrasi Jiskarioti we 'nátari
mapu chu kiríbuko gará níma mapu binoy nijima echi Jesusi, mapurigá echi jaré Jesusi sayera chapimea.
Echi Warubéra Jesucristo ko'wari echi jaré yuwa mapu Binoy
binérari
(Markosi 14:12–25; Lukasi 22:7–14, 21–23; Juani 13:21–30)
17 Echarí sébachi níri ne bachá omowárawachi rawé maparí
echi jaré Juríosi pagótami ko'wari echi jaré pani, ke
nasówarami echi levadura aniríwami, echi mapu jiti echi pani we garabé niwariwa. Echarí echi jaré mapu Jesusi binérari,
sinéami echo'ná Binoy yuwa jeanigá siri: Kumi mi nakí
máputa a'lárabo mapurigami ko'mea echi kúchi bo'wá sapara, jipi omowárawachi rawé?
18 Arí biché Jesusi jeaneri: Echo'ná warúrachi simíbaga, biré
rijoy yuwa mapu Nijé 'yemi nimí riwírama. Echarí jeanesi: Echi Binériami mi jeané: Nijé tétawara ke 'me ayó sebama.
Jipi rawé, echo'ná mujé bitérachi Nijeni omáwaga ko'mea
echi bo'wá sapara awérami, echi jaré mapu Nijeni binérari yuwa.
19 Echarí echi jaré binéami echirigá orari mapurigá Jesusi
nureri aboni. Arí biché aboni gará a'lárari mapurigá sinéami aboni omáwaga ko'mea echi bo'wá sapara awérami echarí
omowárawachi rawé.
20 Arí biché ma aríwachi echarí rawé, echarí Jesusi asíbari echo'ná ko'wáwachi echi jaré makoy miná okuá yuwa.
21 Arí biché maparí aboni echo'ná ko'yá muchiri, echarí
Jesusi jeaneri: Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi ané mapu biré 'yemi tamí nijima mapurigá echi jaré tamí sayérami arigá
tamí chapimea.
22 Echarí aboni wabé o'móniga chótari ibiri nirá jeanigá: Warubéra, acha nijé nímaré?
23 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echi biré 'yemi
mapu jena'í birénapi bitórachi tamí yuwa pagueko, échiko tamí nijima.
26:17 Mr 14:12 Lk 22:7
26:20 Mr 14:18 Lk 22:14 Jn 13:21
129 M A T E O S I
24 Ne bichíwari suwaba tamí yuwa ikimea achigorigá mapurigá tamí jiti rugá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi. Riosi tamí wirari mapurigá. Ku'wíriami nirá.
Chopi ne wabé risú nírama echi rijoy mapu tamí nijima mapurigá echi pagótami tamí chapimea. Ne gará nímiri
echiyiri rijoy ketasi cho ranarúami nísa.
25 Arí biché echi Júrasi níri mapu nijima riwéari. Échiko ku nijéwaga jeanigá rukueri: Binériami, Acha nijé ju mápuni mi
nijima riwéari? Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mujemi ne
bichíwaga aniri mapu mujemi ju! 26 Arí biché mapuyénasí aboni ko'yá muchiri, Jesusi
chapigá biré warú pani, Riosi yuwa ra'íchaga tánari mapurigá
garabératama. Arí biché Binoy rojuánaga 'yari ne sinéami echi jaré mapu Binoy binérari. Echarí jeaneri: Chapigá kosí.
Je'ná ju Nijé sapara.
27 Arí biché Jesusi chapiri echi vaso mapo'ná maníami níri echi uva aniríwami ba'wira. Arí biché ma natétara 'yasa Riosi,
sinéami 'yari bajínara. Arí biché jeaneri: Sinéami 'yemi gará
bajisi je'ná. 28 Mapujiti je'ná ju Nijé lalá, echi mapu Riosi bukuríwami
nirá bichíwaga aniri mapu wikabé pagótami jiti ku luwárami
ju, mapurigá aboni chati orarira ku wikawárami níma. 29 Arí biché Nijeni 'yemi mi ané mapu jipi jonsa ketásini
waminabi bajima je'ná uva aniríwami ba'wira. Chópini
auchéchoko bajima echarí rawé maparí Nijeni bukurí bajima sinéami 'yemi yuwa echarí maparí Nijé Onorá gará nurema
jena'í wichimóbachi piréami pagótami.
Jesusi bachá nirá nawésari jeanigá mapu echi Pegro 'yékaka
animea mapu binoy ketasi machiri echi Jesusi
(Markosi 14:26–31; Lukasi 22:31–34; Juani 13:36–38)
30 Arí biché maparí aboni ma nawajiri, echarí aboni ku
simíbari echo'ná ripá rabó Olíbochi aniríwachi. 31 Arí biché Jesusi jeaneri: Tériko rokogó sinéami
'yemitamo tamí waminá ariwebo, mapurigá tamí jiti rugá,
je'ná jerigá osirúami ju: Echi bo'wá Niséami mi'rirúami níma, arí biché echi jaré Binoy pugura bo'wá waminá chijanárami
níma.
26:26 1 Kor 11:24
26:31 Mr 14:27 Jn 16:32
M A T E O S I 130
32 Chopi maparí Nijeni ma ku owinsa, echarini bachá simea echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari. Arí biché 'yemitamo
ayena cho pe wakinana echo'ná simabo.
33 Echarí echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: A ne sinéami echi auché jaré mi bi'neri ariwésagá, nijeni ketasi siné mi bi'neri
ariwema!
34 Echarí Jesusi jeaneri: Ne bichíwari Nijé nimí ané mapu jipi rokogó ke cho kusúwachi echi torí, echarí mujemi baisá
chokéami animea mápumi ketasi tamí machí.
35 Arí biché echi Pegro jeaneri: Arigá ne wabé 'wérari nísagá mapu nijeni mi yuwa mukumea, ke sineni animea
mápuni ketasi mi machí! Arí biché ne sinéami echi auché jaré
binéami achigorigá aniri.
Echo'ná Jechamanichi aniríwachi Jesusi we ra'ícha Riosi yuwa
(Markosi 14:32–42; Lukasi 22:39–46)
36 Arí biché Jesusi nawari echo'ná biréana mapo'ná Jechamanichi aniríwachi níri. Ne sinéami echi jaré mapu
Binoy binérari ayena cho siri. Echarí Jesusi jeaneri: Jena'í
muchisi mapuyénasí Nijeni pe minana simigá ra'íchama Riosi yuwa.
37 Arí biché Jesusi echo'ná Binoy yuwa togá echi Pegro,
ayena cho echi okuá Sibiréo tanara, arí biché chótari ne wabé siwega o'mona.
38 Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni ne wabé simírami o'mona ne
surachí nirá. Echijiti Nijeni ne noguí mukuméaré! Jena'í tibisi. Gará 'nagá muchisi tamí yuwa.
39 Arí biché pe waminana simigá, Jesusi akaná chukúbaga,
Riosi yuwa ra'íchaga jeaneri: Nijé Onorá, a Mujé echirigá nakiságá, tamí ku'wiro mapurigani ketasi risú orárami níma.
Chopi ketasi tamí orá mapurigá Nijé Binoy chopi nakí. Tamí
orá mapurigá Mujé Binoy nakí. 40 Echarí pe wakinana ma ku nawagá mapo'ná abijí
muchiri echi auché jaré mapu Jesusi binérari, echarí Binoy
jeaneri echi Pegro: 'Yemitamo arigá ketasi omérari pé teri 'nagá muchuwa tamí yuwa!
41 Ne gará 'nagá muchisi! Riosi yuwa tániga ra'íchasi,
mapurigátamo ketasi chati orabo maparí echi riablo 'yemi mi
26:32 Mr 14:28 Mr 16:7
26:34 Jn 13:38
26:36 Mr 14:32 Lk 22:39
131 M A T E O S I
wabé chati oránarama. Ne surachí nirá 'yemitamo ne wabé garabé oránari, chopi 'yemi aboni ketasi omérami ju garabé
orayá.
42 Arí biché Jesusi auchecho siné Riosi yuwa jeanigá ra'íchari: Nijé Onorá, a mi arigá nakiságá mapurigá Nijeni
risú orárami níma, ne suwaba gará orárami níraga mapurigá
Mujé Binoy nakí. 43 Arí biché Jesusi auchecho siné ku nawagá, auchecho siné
riwari we kochigá bitíami, mapujiti aboni ne wabé kochinári.
44 Arí biché Jesusi ku ariwesa, auchecho siné simiri. Arí biché baisá chokéami Riosi yuwa ra'íchaga, achigorigá aniri.
45 Arí biché Jesusi ku nawagá mapo'ná bitiri echi jaré mapu
Binoy binérari, echarí jeaneri: Ma kochisí. Ma gará isábasi. Nesi! Ma seba tétari. Nijeni ma nijírami níma mapurigá echi
jaré chati orámi pagótami tamí chapimea. Nijeni wirárami
níri mapurigá Ku'wíriami nirá. 46 Jási! Ma simabo. Gará 'nesi. Ma nawari echi mapu tamí
nijima riwéari.
Jesusi borogá tórati
(Markosi 14:43–50; Lukasi 22:47–53; Juani 18:2–11)
47 Echarí abijí ra'íchachi Jesusi, echo'ná nawari echi Júrasi,
echi mapu biré níri echi auché jaré makoy miná okuá yuwa. Ayena cho echi Júrasi yuwa siri wikabé pagótami ripiyá
kami, auché jaré kusí kami ayena cho. Arí biché sinéami
aboni nurérati echi jaré o'wéara sakerdote jiti, echi jaré o'wéara ochérami jiti ayena cho.
48 Arí biché echi mapu nijiri, chabénara nirá, katéwaga
jeaneri: Echi mapu nijeni naripama, echi ju. Ne gará chapisí. 49 Echarí echi Júrasi echo'ná nawari mapo'ná Jesusi wiriri.
Arí biché binoy we yáti jeaneri: Kuira, Binériami! Arí biché
we kaníriga narépari. 50 Arí biché Jesusi jeaneri: Apanero, pírimi orámiya
nawari? Echarí echi auché jaré ripiyá kami murubé sigá
chapiri echi Jesusi. Arí biché gará bureri. 51 Echarí biré rijoy mapu Jesusi yuwa iyénari, chapigá
binoy níwara wiribé ripiyá, ku machí pari. Arí biché echi
26:47 Mr 14:43 Lk 22:47 Jn 18:3
M A T E O S I 132
ripiyá jiti chi'wánaga, káraga ripúnari echi warura sakerdote piónawara nakara.
52 Echarí Jesusi jeaneri: Ku nasó mujé níwara ripiyá echo'ná
wichibácharachi, mapujiti sinéami echi jaré mapu ripiyá jiti nakówako, abóniko ayena cho ripiyá jiti mi'rirúami níma.
53 A Nijeni tánasagá echi keni Onó, echarí Binoy tamí yuwa
ku'wíranaga jurama wabé simírami wikabé o'wéara Riosi kapitánawara mapuyénasí 'yemitamo ma ketasi omérabo
taraya.
54 Chopi a Nijeni echirigá orásagá, echarí ketasi chirigá ikimea mapurigá chabé ki'yá osirúami níri echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi mapurigá Nijeni arigá je'ná jerigá
chapirúami níma riwéari. 55 Echarí Jesusi jeaneri echi pagótami: 'Yemitamo ripiyá ka
siri, kusí ka ayena cho, mapurigátamo tamí chapiboa
mapurigá Nijé biré chigórami nísa. Chabénara Nijé sinibí rawé 'yemi nimí yuwa binériya asari echo'ná warubé Juríosi
riobáwarachi, chopi echarí 'yemitamo ketasi chirigá tamí
chapiri. 56 Chopi suwaba je'ná jeyiri jerigá orárami ju mapurigá ne
gará sébari ikimea suwaba mapurigá chabé ki'yá osirúami
níri mapu tamí yuwa ikimea riwéari, mapurigá echi jaré ki'yá piréami Riosi jiti nawésami osari.
Echarí biché ne sinéami echi jaré mapu Jesusi binérari, ma
ariwesa, miná júmsari.
Jesusi bachámi tórati echi jaré o'wéara Juríosi yuwa
(Markosi 14:53–65; Lukasi 22:54–55,63–71; Juani 18:12–14,19–
24)
57 Echarí Jesusi chapigá tórati echo'ná echi ne warura sakerdote Kaijasi riwéami yuwa. Arí biché echi jaré
nuraríwami binériami, echi auché jaré o'wéara ochérami
ayena cho echo'ná napawika muchiri. 58 Chopi echi Pegro pe 'naka nirá, jubá najátari echo'ná echi
ne warura sakerdote karírachi yénasí. Arí biché echo'ná
pachá rapirátachi bakigá, echo'ná asibari echi jaré kapitáni yuwa, mapurigá 'nema chúrigá ikimea.
26:52 Mch 13:10
26:57 Mr 14:53 Lk 22:54 Jn 18:13
133 M A T E O S I
59 Arí biché echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré o'wéara ochérami ayena cho, echi auché jaré igúsuwami ayena cho, ne
sinéami ne wabé wi'nijínari echi Jesusi. Echijiti aboni bayeri
jaré wabé 'yékami rijoy mapurigá aboni 'yékaka wi'nijima echi Jesusi mapurigá Binoy nijika mi'rirúami níma.
60 Arí biché aboni ke wesi riwari. Chopi wikabé nakiri
'yékaka nawésanara, echi Jesusi sayéraga. Arí biché ne jubá siri okuá rijoy 'yékaka nawésami,
61 mapu jeaniri: Je'ná rijoy jeaniri: Nijeni omero najuina
echi warubé Riosi ri'obáwara. Ayena cho nijeni omero bikiyá chi'rigá auchecho siné ku niwayá.
62 Echarí echi ne warura sakerdote wiríbaga jeanigá
rukueri: Kéchami biré namuti nijiyama? Piri ju mapu je'ná jaré mujemi sayéraga nawesa?
63 Chopi Jesusi arigá tarapé namuti ku nijéwari. Echarí echi
ne warura sakerdote ku nijéwaga jeaneri: Nijeni mi jiwériga nuré, echi sinibí bitéami Riosi jiti, mápumi tamí ku ruyema:
Áchami ju echi Cristo, echi bi'néripi Riosi Ranara?
64 Echarí Jesusi jeaneri: Ne bichíwari Nijeni ju. Ayena cho Nijeni Semi mi ané mapu waminánomí rawé 'yemitamo tamí
riwiboa echo'ná otonachi, echi suwaba omérami Riosi yuwa
atíami. Ayena cho tamí riwiboa echo'ná ripá riwigachi norírari ku norínachi. Nijeni wirárami níri mapurigá
Ku'wíriami nirá.
65 Echarí echi ne warura sakerdote ne chi'wánari binoy napachara mapurigá ne wabé o'mónami nirá, Ayena cho
binoy jeaniri: Je'ná Jesusi ne wabé chati ra'íchari, Riosi
sayéraga! Tamujeta ma ketasi waminabi newaré auché jaré testigo. Nibira, jipi 'yemitamo ma gará námari mapurigá
binoy wabé chati ra'íchari, Riosi sayéraga!
66 Chúrigátamo mayé? Arí biché sinéami aboni ku nijéwaga jeaneri: Gará níma miná mi'rirúami nísa!
67 Arí biché aboni wabé kachípari Jesusi akárachi. Ayena
cho aboni sikara wabé kapóraga chiwari echi Jesusi. Arí biché auché jaré wabé cho'nari Binoy akárachi.
68 Ayena cho aboni jeaneri: A mujemi nísagá echi Cristo
aniríwami, mapu Riosi jurama riwéari jena'í wichimóbachi,
26:61 Jn 2:19
26:64 Mt 16:27 1 Tes 4:16 Róm 14:10
M A T E O S I 134
mujemi gará machimé suwaba namuti. Echijiti tamujé tamí ku ruyé: Chigá níri mapu mi chiwari?
Echi Pegro 'yékaka aniri mapu binoy ketasi machiri echi Jesusi
(Markosi 14:66–72; Lukasi 22:56–62; Juani 18:15–18, 25–27)
69 Echarí echi Pegro echo'ná machímana ri'narátachi asari.
Arí biché biré tiwé pióntami echo'ná binoy yuwa nawagá
jeaneri: Mujemi ayena cho echi Jesusi yuwa iyénari, mapu echo'ná Galiléachi bitéami ju.
70 Chopi echo'ná bachámi sinéami echi auché jaré yuwa,
echi Pegro we 'yékaka jeaniri: Ketásini machí mapurigami aní!
71 Arí biché maparí echi Pegro ku machínari echo'ná
yéwachi, echarí binoy riwirúami níri auché biré tiwé pióntami jiti. Echarí echi tiwé ayena cho aneri echo'ná
muchúami pagótami jeanigá: Je'ná rijoy ayena cho asari echi
Jesusi yuwa, mapu echo'ná Nasarétachi bitéami ju. 72 Echarí echi Pegro auchecho siné ne bichíwaga nirá anigá,
arigá ne wabé 'yékaka jeaneri: Ketásini machí echi Rijoy!
73 Arí biché pe wiribeko echi auché jaré echo'ná muchúami, echo'ná echi Pegro yuwa murubéanaga jeaneri: Ne bichíwari
mujemi ayena cho echi auché jaré yuwa jumi mapu echi
Jesusi binérari, mapujiti mujemi achigorigá ra'ícha mapurigá aboni.
74 Echarí echi Pegro chótari we 'yékaka nirá ra'ícha. Chopi
binoy bichíwaga nirá aniri mapu arigá ne bichíwaga ra'íchari. Echarí echi Pegro arigá 'yékaka jeaniri: Ketásini machí echi
Rijoy! Arí biché echarí we yáti kusuri echi torí.
75 Arí biché echi Pegro binoy ku kirí nirá 'nátari mapurigá Jesusi chabénara jeaneri: Ke cho kusúwachi echi torí, mujemi
baisá chokéami we 'yékaka jeanimea mápumi ketasi tamí
machí. Echarí echi Pegro ku machí machínaga, ne wabé o'móniga narari.
Jesusi tórati echi warura siríami Pilato riwéami yuwa
(Markosi 15:1; Lukasi 23:1–2; Juani 18:28–32)
Arí biché echarí ba'arínara rawé bi'yá bijí, ne sinéami
echi jaré o'wéara sakerdote napawiri, sinéami echi
26:69 Mr 14:66 Lk 22:55 Jn 18:25
27:1 Mr 15:1 Lk 22:66 Jn 18:28
27
135 M A T E O S I
jaré o'wéara ochérami ayena cho. Echarí sinéami aboni a'nagupi katéwaga ra'íchari Jesusi sayéraga, mapujiti aboni
wabé nakiri mapu echi Jesusi waminá nijírami nírasa,
mapurigá Binoy mi'rirúami níma. 2 Echarí aboni borogá tosá echi Jesusi, echi warura siríami
Ponkio Pilato riwéami 'yari.
Echi Júrasi a binoy nirá wijaga kusébari
3 Arí biché echi Júrasi níri mapu nijari echi Jesusi mapurigá echi jaré sontarsi chapimea Binoy. Echarí maparí echi Júrasi
riwari mapurigá Jesusi arigá waminá mi'rirúami níma
riwéari, echarí binoy wabé siwega ku pari echi jaré baisá makoy chirúrami wenomí plata, echi jaré o'wéara sakerdote,
echi jaré o'wéara ochérami yuwa.
4 Echarí echi Júrasi jeaneri: Nijeni wabé chati orogá nijiri je'ná rijoy ke chibisíami, mapurigá Binoy waminá mi'rirúami
níma! Chopi echi jaré o'wéara sakerdote jeaneri: Tamujé
ketasita echo'ná así ju! Mujé binoy ku katewi! 5 Arí biché echi Júrasi echo'ná pachá warubé Juríosi
ri'obáwarachi waminá wichí a'wari echi baisá makoy
chirúrami wenomí plata. Echarí echi Júrasi ku simigá, a binoy nirá wijaga kusébari.
6 Chopi echi jaré o'wéara sakerdote ku ba'nagá echi jaré
chirúrami wenomí, arí biché a'nagupi jeaneri: Ketasi risénsia ju máputa muchuwabo je'ná wenomí jena'í Riosi
ri'obáwarachi wenomí muchuwárachi, mapujiti je'ná wenomí
nijírami níri mapurigá biré rijoy waminá mi'rirúami níma. 7 Arí biché maparí aboni ma a'nagupi katéwaga ra'íchari,
echarí aboni rarari biré kawí echi wenomí jiti, mapurigá
echo'ná chu'wirótami níma echi jaré si'wína piréami pagótami, sinéami mapu ikí suwímea riwéari echo'ná
warúrachi.
8 Echijiti echi kawí jipi rawé iyénasí: Kawí léami, aniríwami ju. Arí biché echo'ná kawichí níri mapo'ná chabénara echi
pagótami echo'ná joka, machí pari echi wichorí, echi sikorí
niwaríwami. 9 Echirigá ne sébari ikíri mapurigá echi warura Riosi jiti
nawésami Jeramíasi riwéami aniri, maparí je'ná jerigá osari:
27:5 Or 1:18
27:8 Or 1:19
M A T E O S I 136
Aboni chapiri echi baisá makoy chirúrami wenomí plata, mapu natétarami níri echi Binoy jiti mapu echi jaré Isaeri
pagótami echirigá natéami mayeri.
10 Echarí aboni suwaba nijiri echi kawí rarínara mapo'ná nirúari echi wichorí, sikorí niwaríwami, mapurigá tamí
nureri echi Warubéra.
Jesusi wi'nijírami níri bachámi echi Pilato yuwa
(Markosi 15:2–5; Lukasi 23:3–5; Juani 18:33–38)
11 Arí biché Jesusi echo'ná bachámi wiriri echi warura
siríami yuwa. Echarí echi warura siríami jeanigá rukueri: Acha mujé ju echi jaré Juríosi pagótami warubéra sirínawara?
Echarí Jesusi jeaneri: Mujemi ne bichíwaga aní mapu Nijeni
ju. 12 Arí biché echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré o'wéara
ochérami yuwa ne wabé wi'nijiri echi Jesusi. Chopi Binoy
tarapé namuti ku nijéwari. 13 Arí biché echi Pilato jeaneri: Mujemi gará nami mapurigá
aboni wikabé namuti ruwigá mi sayéraga ra'ícha.
14 Chopi Jesusi tarapé biré ku nijéwaga ra'íchari. Echijiti echi warura siríami wabé si'winárigá anátari, mapujiti Binoy
ke biré namuti ku nijéwari.
Echi Pilato nurari mapurigá Jesusi mi'rirúami níma
(Markosi 15:6–15; Lukasi 23:13–25; Juani 18:38–19:16)
15 Arí biché sinibí bamíbari, echarí omowárawachi sébachi,
echi warura siríami ku machí pari biré Juríosi rijoy mapu pachá bachárami níri, mapuyíripi echi auché jaré Juríosi
pagótami biré ku machí pánara risénsia tániko.
16 Arí biché echarí pachá bachárami níri biré wabé chati orámi rijoy Barabasi riwéami.
17 Arí biché echarí rawé maparí echi wikabé pagótami
napawika muchiri, echarí echi Pilato jeanigá rukueri: Chigá narínatamo nakí mapu Nijeni ku machí pama? Áchani ku
machí pama echi Barabasi riwéami rijoy, echi Jesusi kere, echi
mapu Cristo anérami ju? 18 Arí biché echi Pilato echirigá rukueri mapujiti binoy gará
machiri mapu aboni ne wabé kichiga nijiri echi Jesusi.
23:15 Lk 23:17
137 M A T E O S I
19 Arí biché maparí echi Pilato asari echo'ná echi warura siríami asíbarachi, echarí binoy upira jeanigá júri:
Ketásirapémi chibi orá echi garabé orámi Rijoy, mapujítini
wabé risú níri jipi rawé maparini we rimuri echi Jesusi jiti. 20 Chopi echi jaré o'wéara sakerdote, ayena cho echi jaré
o'wéara ochérami 'wériga aneri echi pagótami mapu echi
Barabasi tánama. Ayena cho mapurigá echi Jesusi waminá mi'rirúami níma.
21 Arí biché echi warura siríami ku nijéwaga jeaneri:
Chuyíritamo nakí echi okuá, mapu Nijeni ku machí pama? Echarí aboni jeaneri: Ku machí pa echi Barabasi!
22 Echarí echi Pilato jeaneri: Chucheni orama echi Jesusi,
echi mapu Cristo anérami ju? Arí biché sinéami aboni o'weri ra'íchaga jeaneri: Echo'ná kúrsichi michóntami níraga!
23 Arí biché echi warura siríami jeanigá rukueri: Piri biché
chati orari je'ná rijoy? Chopi aboni waminabi o'weri ra'íchaga jeaneri: Echo'ná kúrsichi michóntami níraga!
24 Echarí echi Pilato ma riwisá mapurigá binoy ketasi biyiri
niyúrari, chopi mapurigá echi wikabé pagótami waminabi wabé na'áwari, echarí echi Pilato ba'wí jiti paníkari echo'ná
bachámi echi wikabé pagótami yuwa. Ayena cho echi Pilato
jeaneri: Nijeni tarapé chokira ju a je'ná garabé orámi Rijoy waminá mi'rirúami nísa. Echijiti nijeni gará paníkari bachámi
'yemi yuwa. Gará machisí mapu 'yemitamo chopi chokira ju!
Mapujiti je'ná rijoy chopi mi'rirúami níma mapujiti 'yemitamo echirigá nakiri.
25 Chopi ne sinéami echi jaré wikabé pagótami ku nijéwaga
jeaneri: Tamujé aboni chopi chokira nírabota, maparí Binoy mi'rirúami níma! Arí biché echi jaré tamujé kúchuwara ayena
cho chokira níma.
26 Arí biché echi Pilato ku machí pásari echi Barabasi. Arí biché ma nurasa mapu echi Jesusi waminá wipisótami níma,
arí biché ayena cho nurari mapu Binoy echo'ná biréana
kúrsichi michóniga mi'rirúami níma. 27 Arí biché jaré echi warura siríami sontársawara chapigá
tori echi Jesusi echo'ná pachá warú karírachi Betório
aniríwachi. Arí biché echo'ná pachá ne norigá Jesusi yuwa napawiri ne sinéami echi wikabé sontarsi.
27:20 Jn 18:40 Or 3:14
27:27 Jn 19:1
M A T E O S I 138
28 Arí biché maparí aboni ma káraga 'yeti Binoy napachara, arí biché aboni sitákami kimérari echi Binoy mapurigá biré
warura siríami nirá.
29 Arí biché aboni biré so'uwá niwárami koyétari echo'ná Jesusi mo'órachi. Echarí Binoy ayena cho 'yárami níri biré
kusí echo'ná Binoy sikárachi watoná, mapurigá biré warura
kusíwami nirá. Arí biché aboni wabé tiníchaga nirá, echo'ná bachámi Jesusi yuwa chokóbaga jari. Arí biché aboni jeaniri:
Kuira, Mujé Warubéra Juríosi Sirínawara!
30 Arí biché aboni wabé kachípari echo'ná Binoy akárachi, ayena cho echi kusí jiti wipisori Binoy mo'órachi.
31 Arí biché maparí aboni ma suniri echirigá tiníchiya,
echarí aboni ku 'yeti echi sitákami napácha. Arí biché Binoy níwara napacha ku napachátari. Echarí aboni waminá tori
echi Jesusi mapurigá Binoy mi'rirúami níma echo'ná kúrsichi
michóniga.
Jesusi klavo jiti michóntami níri echo'ná kúrsichi
(Markosi 15:21–32; Lukasi 23:26–43; Juani 19:17–27)
32 Arí biché maparí aboni ma ku 'machínaga simíbari echo'ná warúrachi jonsa, echan aboni chapiri biré rijoy
echo'ná Sirénachi aniríwachi bitéami, mapurigá binoy
matórama echi kursi. 33 Arí biché aboni siri echo'ná Gorótachi aniríwachi
mapo'ná aniríwami ju: Chu'wí mo'órachi.
34 Echarí Jesusi bajínara 'yárati echi uva ba'wira, biré wabé chipúami owámi nasówaga. Chopi Binoy gará machigá, ma
ketasi bajínari.
35 Arí biché Jesusi echo'ná kúrsichi klavo jiti michónarami níri, echo'ná Binoy sikárachi, Binoy ronórachi ayena cho.
Echarí echi jaré sontarsi we rijibaka ri'yékari mapu chigá
mema riwéari echi jaré namuti Binoy níwara napacha. Arí biché echirigá orárami níri mapurigá suwaba echirigá gará
ikimea achigorigá mapurigá echi warura Riosi jiti nawésami
aniri, mapurigá bachá nirá je'ná jerigá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Aboni chapigá rojuánari
suwaba namuti Nijé níwara napacha. Arí biché aboni rijibaka
ri'yékari mapu chigá mema riwéari Nijé níwara kimira.
27:32 Mr 15:21 Lk 23:26
27:33 Jn 19:17
139 M A T E O S I
36 Arí biché echi jaré sontarsi echo'ná muchíbaga, gará tibútari.
37 Echarí echo'ná kúrsichi ripá moba Jesusi mo'órachi je'ná
jerigá osirúami níri, mapurigá Binoy je'ná jiti mi'rirúami níma riwéari: Je'ná, echi Jesusi ju, echi Warubéra Juríosi
Sirínawara.
38 Echarí rawé okuá rijoy chigórami ayena cho ko'wirúami níri Jesusi yuwa, echo'ná auché jaréana kúrsichi michóniga.
Biré echo'ná watoná kúrsichi michóntami níri. Auché biré
echo'ná o'winá kúrsichi michóntami níri. 39 Arí biché echi jaré pagótami echo'ná simárami, ne
mo'óraga, tiníchaga,
40 yóniga jeaneri: Mujé mápumi najunama echi warubé Juríosi pagótami ri'obáwara, mápumi bikiyá chírigá auchecho
ku niwama, a binoy ku'wira! A mi bi'néripi Riosi Ranara
nísagámi, ku rikina echo'ná kúrsichi jonsa! 41 Echirigá echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré
nuraríwami binériami ayena cho, echi jaré Bariseo aniríwami
binériami ayena cho, echi jaré o'wéara ochérami asíchiko, sinéami achigorigá we kichiga tiníchaga jeaniri:
42 Binoy auché jaré ku'wíranáraga orari, chopi a Binoy
ketasi omero ku'wíriya. Je'ná, ne bichíwari nísagá tamujé Isaeri pagótami warubéra sirínawara, gará níma ku rikinsa
echo'ná kúrsichi jonsa. Echaríta ne gará bichíbo Binoy!
43 Je'ná rijoy aniri mapu Binoy gará bichíri Riosi. Jipi gará níma Riosi ku'wírasa echi Binoy, a gará nakiságá Riosi,
mapujiti je'ná rijoy jeaniri: Nijé bi'néripi Riosi Ranara juni!
44 Arí biché echirigá achigorigá kichiga tiníchaga ra'íchari echi okuá chigórami mapu achigorigá kúrsichi michóntami
níri Jesusi yuwa.
Echi Jesusi ma mukuri
(Markosi 15:33–41; Lukasi 23:44–49; Juani 19:28–30)
45 Arí biché echarí rawé ne wabé rokowárari ne buchuwí
jena'í wichimóbachi, nasipa rawé jonsa, ma kisúwachi iyénasi.
46 Arí biché echarí ma kisúwachi Jesusi o'weri ra'íchaga
jeaniri: Elí, Elí, lama sabaktani? Mapu Rarámuri ra'íchari nirá,
M A T E O S I 140
je'ná jerigá aniwámi ju: Keni Riósawa, keni Riósawa, churékurami tamí bi'neri ariweri?
47 Arí biché jaré echo'ná muchúami ma námaga mapurigá
Binoy ra'íchari, arí biché jeaniri: Je'ná Rijoy, echi Elíasi bayé! 48 Arí biché biré aboni we yáti 'maga sa'méchari biré tá
bo'osari echo'ná wabé chipúami uva ba'wírachi. Arí biché
echo'ná biréana kusírari ochogá 'yari echi Jesusi, chunugá bajínara.
49 Arí biché echi auché jaré jeaniri: Ariwesi. 'Nebo acha
norínama echi Elíasi, ku'wírimiya. 50 Arí biché maparí Jesusi ma auchecho sine o'weri
ra'íchari, echarí ma ku nijaga Binoy ariwara, waminá mukuri.
51 Arí biché echarí echi warubé chiní, we ru'námi, mapuyiri kimá, mapu echo'ná pachá echi warubé Juríosi ri'obáwarachi
chukuri, ke sayiná ripana jonsa okoná nasipa chi'wari. Arí
biché echi kawí wabé nokari. Arí biché wikabé rité wabé rapari.
52 Arí biché wikanámi chu'wétachi ke sayiná ku iráparami
níri. Arí biché wikabé gará bichíyami pagótami mapu chabénara suwiri, ma ku o'wínari.
53 Arí biché maparí Cristo ma ku owínari, echarí aboni ku
'machínari echo'ná chu'wétachi jonsa. Arí biché echo'ná garabé warúrachi sigá, wikabé jiti riwirúami níri.
54 Arí biché echi warura kapitáni, biré kiento sontarsi
nurámi, ayena cho echi auché jaré binoy yuwa muchúami mapu tiburi echi Jesusi, sinéami aboni gará riwisá mapurigá
wabé nokari echi kawí, ayena cho riwisá suwaba je'ná jerigá
ikíachi, arí biché aboni ne wabé majaga jeaniri: Ne bichíwari je'ná Rijoy bi'néripi Riosi Ranara níri!
55 Arí biché echo'ná mikabé 'nagá muchiri wiká muguí,
echi jaré mapu Jesusi yuwa ku'wíribiya najátari echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari jonsa.
56 Arí biché echi María, echo'ná Makatárachi bitéami biré
níri echi auché jaré muguí yuwa. Echi auché biré María, echi Santiago, echi José iyera auché biré níri echi wiká yuwa. Echi
Sibireo riwéami rijoy kúchuwara iyera ayena cho biré níri
echi jaré yuwa.
141 M A T E O S I
Echi Jesusi chu'wirótami níri
(Markosi 15:42–47; Lukasi 23:50–56; Juani 19:38–42)
57 Arí biché echarí rawé maparí ma aríwachi níri, echo'ná
nawari biré rijoy wabé níwami, José riwéami, echo'ná
Arimatéachi bitéami, echi mapu ayena cho Jesusi yuwa binéami níri.
58 Arí biché je'ná rijoy nawari echo'ná mapo'ná echi Pilato
asari. Arí biché binoy tónaraga tánari echi Jesusi mukúami sapara. Arí biché echi Pilato nurari 'yánara.
59 Arí biché echi José chapigá echi mukúami sapara, arí
biché biré chiní kimira jiti kabiri. 60 Echarí echi José chu'wirori Jesusi mukúami sapara
echo'ná biréana chu'wéchi mapo'ná bukurí iwarárami níri
echo'ná ritérari mapurigá risochí nirá. Arí biché biré warú rité jiti 'yérari. Echarí echi José ku simiri.
61 Arí biché echo'ná bachámi chu'wéchi ayena cho muchiri
echi María echo'ná Makatárachi bitéami, echi auché biré María ayena cho.
Jaré sontarsi jurárati tibúnara echo'ná chu'wéchi mapo'ná Jesusi
chu'wirótami níri
62 Arí biché echarí ba'arínara isábawachi rawé echi jaré
o'wéara sakerdote, echi auché jaré Bariseo yuwa, sinéami napawiri echo'ná bachámi echi Pilato yuwa.
63 Echarí aboni jeaneri: Warura, tamujeta newará mapu
echi wabé 'yékami Rijoy chabénara aniri maparí Binoy abijí bitéari, mapu Binoy ku owínama riwéari ma bakiyá chi'rigá,
maparí Binoy mi'rirúami nísa.
64 Gará níma mujé nurasa echo'ná chu'wéchi tibúnara mapu iyénasí bikiyá chi'resa, mapurigá echi jaré mapu Binoy
binérari ketasi rokogó nirá sigá 'wísama Binoy mukúami
sapara. Echarí aboni jeanema echi pagótami: Ma ku owínari, maparí ma mukúami níri! Echarí aboni wabé simírami
'yékarama echi pagótami, ketasi mapurigá chabé chokichí.
65 Echarí echi Pilato jeaneri: Echo'ná tibúnara tosí jaré sontarsi. Ku simíbaga, ne gará tibútanarasi echo'ná
chu'wéchi, mapurigátamo mayé mapu ne 'wérari ju.
27:57 Mr 15:42 Lk 23:50 Jn 19:38
M A T E O S I 142
66 Echarí aboni ku simíbaga júri echi jaré sontarsi echo'ná chu'wéchi tibúnara. Arí biché aboni ne gará 'yeri echo'ná
chu'wéchi yéwarachi, echi warubé rité jiti. Ayena cho aboni
echo'ná ritérari norigá uchugá, moba oseri mapurigá ke wesi irápama.
Jesusi ku owínari maparí ma mukúami níri
(Markosi 16:1–8; Lukasi 24:1–12; Juani 20:1–10)
Arí biché ma simírasa echarí isábawachi rawé,
ba'arínara bi'yábijí maparí ma chi'rári echarí oméachi
rawé, echarí echo'ná chu'wéchi 'nébiya siri echi María echo'ná Makatárachi bitéami, echi auché biré María ayena cho.
2 Arí biché ke sayiná ne wabé nokari echi kawí, mapujiti
biré warura Riosi kapitánawara ripá riwigachi jonsa rikínaga, echo'ná nawagá ri'naburi echi warubé rité echo'ná chu'wéchi
yéwarachi atíami. Arí biché échiko echo'ná moba asíbari.
3 Arí biché echi warura Riosi kapitánawara ne wabé simírami ratábami níri mapurigá echi ukuí ni'wíami nirá.
Ayena cho binoy napachara ne wabé rosákami níri mapurigá
echi kiparí. 4 Arí biché echi jaré sontarsi tibúami ne wabé majajari echi
binoy jiti. Arí biché aboni echirigá ne wabé sayirúmaga
majaga bitíbari mapurigá suwíami nirá. 5 Echarí echi warura Riosi kapitánawara jeaneri echi muguí:
Ketasi majasi 'yemi, mapujiti nijeni gará machí máputamo
amí echi Jesusi, echi mapu echo'ná kúrsichi klavo jiti michóniga mi'rirúami níri.
6 Binoy ketasi te jena'ibi, mapujiti ma ku owínari, mapurigá
Binoy 'yemi mi bachá nirá aneri mapu ikimea riwéari! Wakiná simíbaga, 'nesi mapo'ná echi Warubéra Jesusi
rikárami níri.
7 Wabé sapuka simíbaga ruyébasi echi jaré mapu Binoy binérari, mapurigá Binoy ma ku owínari. Nibira, Binoy 'yemi
mi yuwa bachá simea echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari.
Echo'nátamo riwiboa echi Binoy. Nibira nijeni 'yemi mi ma echirigá ne bichíwaga ruyeri.
8 Echarí echi muguí ne wabé majaga ku simíbari echo'ná
chu'wéchi jonsa, chopi aboni ayena cho ne wabé kaníri. Arí
28:1 Mr 16:1 Jn 20:1
28
143 M A T E O S I
biché aboni ne júmaga ku simíbari, ne bukuríwami nirá ruyébiya echi jaré mapu Jesusi binérari. Arí biché
mapuyénasí aboni abijí echirigá sírari,
9 echi Jesusi ke sayiná echo'ná nawagá natépari aboni. Echarí Jesusi jeaneri: Kuira! Kanírasi! Arí biché echi jaré
muguí echo'ná sigá, bachámi Binoy yuwa chokóba jaga wabé
warubéraga aneri, Binoy rarárachi chapigá. 10 Arí biché Jesusi jeaneri: Kestasi majasi. Ma ku simíbaga
ruyébasi echi jaré Nijé ritémawara je'ná jerigá mapurigá ne
bukuríwami ikíri. Jeanesi mapurigá aboni simama echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari. Echo'ná aboni tamí riwimea!
Echi jaré sontarsi wabé 'yékaka nawésari
11 Arí biché mapuyénasí echi jaré muguí echirigá simíbari,
echarí echi jaré sontarsi mapu tiburi echo'ná chu'wéchi, abóniko echo'ná warúrachi ku ruyébiya siri echi jaré o'wéara
sakerdote, ne suwaba mapurigá ikíri.
12 Arí biché echi jaré o'wéara sakerdote napawiri echi jaré o'wéara ochérami yuwa. Arí biché maparí aboni ma a'nagupi
katéwaga ra'íchari, echarí aboni wikabé natétari wenomí echi
jaré sontarsi. 13 Ayena cho jeaneri: Jeanesi 'yemi: Echi jaré mapu Jesusi
binérari, abóniko rokogó nirá sigá 'wísari Binoy mukúami
sapara, maparí tamujeta we kochigá bitiri. 14 Arí biché echi warura siríami a gará námsagá je'ná jeyiri,
echarí tamujeta gará katéwaga anebi echi binoy, mapurigá
'yemi ketasi echijiti kastigo 'yárami níbo. 15 Echarí echi jaré sontarsi ma naresa echi wenomí, echirigá
aneri echi jaré pagótami mapurigá aboni nurérami níri. Arí
biché je'ná echirigá anirúami ne sébari ruyérami níri echi jaré Juríosi pagótami yuwa, echarí rawé jonsa, jipi rawé iyénasí.
Jesusi nawésanara júri echi jaré mapu Binoy binérari
(Markosi 16:14–18; Lukasi 24:36–49; Juani 20:19–23)
16 Arí biché echi jaré makoy miná biré binéami ku simíbari
echo'ná Galiléachi, echo'ná ripá biréana rabó mapo'ná Jesusi
chabénara aneri mapo'ná aboni riwimea riwéari echi Binoy.
M A T E O S I 144
17 Arí biché maparí aboni riwari echi Jesusi, echarí aboni bachámi Binoy yuwa, wémi raweka, chokoba jaga
warubéraga aneri. Chopi jaré ketasi 'me gará bichíri.
18 Echarí Jesusi echo'ná nawagá jeaneri: Mani 'yárami ju mapurigá Nijeni ne suwaba omérami níma echo'ná ripá
riwigachi, jena'í wichimóbachi ayena cho.
19 Echijiti ku simíbaga 'yemi, gará bichíraga binérasi ne sinéami echi jaré pagótami, ne suníami jena'í wichimóbachi
piréami. Arí biché maparí aboni gará bichíko, echarítamo ne
sinéami pagopo aboni, mapurigá sinéami echi auché jaré pagótami ne gará machimea mapu echi jaré bichíyami gará
ku'wíratami ju Riosi Onorúami jiti, echi birépi Riosi Ranara
jiti ayena cho, echi wabé Garabé Riosi Iwigara jiti asíchiko. 20 Ne gará binérasi echi jaré pagótami mapurigá aboni gará
nijéwaga orama ne suwaba namuti mapurigá Nijeni 'yemi mi
nureri. Ayena cho ne gará machisí mapurigá Nijeni 'yemi mi yuwa atí sinibí rawé, echarí ne jubá wichimóbachi
suwibáriachi rawé iyénasí. Echirigá níraga!
28:19 Mr 16:15
M A R K O S I Osari je'ná wabé Garabé Ra'íchari Jesucristo jiti rugá
Echi Juani mapu pagóami níri we nawésari echo'ná biréana
waná
(Mateosi 3:1–12; Lukasi 3:1–9, 15–17; Juani 1:19–28)
Je'ná jerigá chótani echi we Garabé Riosi Ra'íchara osayá.
Je'ná Ra'íchari 'yemi mi ruyé echi Warubéra Jesucristo jiti nawésaga, mapujiti Binoy ju bi'néripi Riosi Ranara.
2 Echi warura Riosi jiti nawésami Isaíasi riwéami je'ná
jeanigá osari: Waminá bachámi mapo'nami simírama, echo'ná
a'láranára jurámani biré keni kapitánawa. Échiko
bachá nawésama echi jaré pagótami mapurigá aboni mi gará bichíma, echarí maparí Mujé
echo'ná nawama.
3 Biré rijoy o'weri ra'íchaga nawésama echo'ná biréana waná kawichí. Je'ná jeanigá nawésama:
Echi Warubéra ke sayiná nawama jena'í
wichimóbachi. Arí biché maparí biré warura echirigá nawama, 'yemitamo we gará a'lara echi
buwé mapurigá echo'ná gará simírama echi
warura. Jipi, ayena cho gará a'lárasi 'yemi aboni surárachi, achigorigá mapurigátamo sinibí gará
a'lara echi buwé.
4 Arí biché echi Juani echirigá iyénari echo'ná biréana waná kawichí. Binoy gará pagori echi jaré pagótami echo'ná síami.
Arí biché binoy bachá nirá we gará nawésari jeanigá
mapurigá sinéami aboni ba'wí jiti pagótami níma, ayena cho mapurigá aboni auchecho si'winárigá, ne garabé nirá 'nátaga,
ku ro'wima Riosi yuwa, mapurigá Riosi ku wikawama
suwaba mapurigá aboni chati orari. 5 Arí biché ne sinéami echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari
piréami kipúbiya simíbari echo'ná mapo'ná echi Juani
nawesa asari. Arí biché echo'ná warúrachi Jerusalémachi aniríwachi piréami ayena cho echo'ná siri. Arí biché echo'ná
bakóchi Joránachi aniríwachi echi Juani gará pagori echi
1
1:3 Lk 3:4 Jn 1:23
1:4 Mt 3:1
1:5 Mt 3:5
M A R K O S I 146
sinéami pagótami, maparí aboni ku rugá nawésari suwaba mapurigá aboni ma chati orari.
6 Arí biché echi Juani echi kameyo aniríwami bo'wara
napacha iyénari. Ayena cho biré wichí puka iyénari. Arí biché binoy ko'wari echi korochi wakichéami; ayena cho ko'wari
echi korimena, echo'ná kawichí nirúami.
7 Echi Juani ne gará nawésari echi jaré pagótami jeanigá: Echi Warubéra pe murubé jubá tamí yuwa inaro. Nijé
ketásini 'me warura ju mapurigá Binoy nirá. Ketásini 'me we
gará ju mapurigani murubéanama Binoy yuwa. Nirapeni gará ju mapurigani akarápatama Binoy akará.
8 Arí biché echi Juani ayena cho jeanigá nawésari: Nijé
'yemi nimí pagori ba'wí jiti, chopi echi Warubéra 'yemi mi 'yama echi We Garabé Riosi Iwigara.
Echi Jesusi ba'wí jiti pagótami níri
(Mateosi 3:13–17; Lukasi 3:21–22)
9 Arí biché echarí rawé Jesusi ku simiri echo'ná Nasarétachi
aniríwachi jonsa. Echo'ná Nasarétachi biréana warúrachi ju,
echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari nirúami. Arí biché Jesusi nawari echo'ná bakóchi Joránachi aniríwachi. Arí biché
Juani echo'ná bakóchi pagori echi Jesusi.
10 Arí biché maparí Jesusi ku machínari echo'ná ba'wírari jonsa, arí biché Binoy riwari echo'ná ripá riwigachi, mapurigá
we iráparami nirá níri. Arí biché echi Jesusi we yáti riwari
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná Binoychi moba rikínami mapurigá biré makawi nirá.
11 Arí biché Jesusi gará námari maparí Riosi, echo'ná ripá
riwigachi jonsa, ra'íchaga jeaneri: Mujé ju birépi keni Raná. Nijé nimí ne wabé karé. Mujemi tamí ne wabé kanírari.
Echi riablo nakiri mapu Jesusi we chati orama
(Mateosi 4:1–11; Lukasi 4:1–13)
12 Arí biché echi We Garabé Riosi Iwigara we yáti bayérari
echi Jesusi echo'ná biréana waná kawichí.
13 Arí biché Jesusi tibiri echo'ná waná kawichí nawosa makoy rawé yénasí. Echo'ná kawichí mapo'ná Binoy asari
jaré jobátami namuti chopi nirúari. Arí biché echi riablo,
1:6 Mt 3:4
1:9 Mt 3:13
1:12 Mt 4:1
147 M A R K O S I
Satanasi riwéami, echo'ná nawagá ra'íchari Jesusi yuwa, mapujiti echi riablo wabé nakiri mapurigá Jesusi we chati
orama, chopi Binoy ketasi nijéwari. Arí biché echi jaré
o'wéara Riosi kapitánawara echo'ná sigá we gará ku'wírari.
Jesusi chótari nawesa
(Mateosi 4:12–17; Lukasi 4:14–15)
14 Arí biché maparí ma bachárati echi Juani, Jesusi nawisásiya simiri echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari. Arí
biché Binoy nawésari echi We Garabé Riosi Ra'íchara, jeanigá
mapu Riosi ne gará nurema ne sinéami pagótami. 15 Arí biché Binoy jeaniri: Ma sébari tétari. Ke 'me ayó rawé
Riosi ma gará nurema sinéami pagótami. Bukuríwami garabé
si'nú nirá 'natasi. Gará bichísi je'ná Garabé Riosi Ra'íchara.
Jesusi bayeri nawó rijoy mapu rochí sirúami níri
(Mateosi 4:18–22; Lukasi 5:1–11)
16 Arí biché Jesusi iyénari echo'ná warú ba'wírari suwé, echo'ná Galiléachi aniríwachi. Echo'ná riwari echi Simoni,
echi binoy Simoni rijimara, Antresi riwéami ayena cho. Echi
mapu aboni we sirúami níri rochí. Echijiti aboni ríré ba'wírari botuburi echi warú chipérami chiní tétami, mapurigá aboni
echirigá chapimea jaré rochí.
17 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemitamo rochí sirúami ju. Jipi tamí yuwa najátasi. Nijé 'yemi nimí binérama mapurigátamo
gará omérabo binériya echi auché jaré pagótami, mapurigá
aboni gará tamí bichíma. 18 Arí biché aboni we yá ariwesa echi warú chipérami chiní
tétami, Jesusi yuwa simíbari.
19 Echo'ná jonsa, Jesusi pe minana simigá riwari echi Santiago, echi Juani ayena cho, echi mapu okuánika
najirémami níri, echi biré rijoy Sibiréo riwéami kúchuwara.
Je'ná okuá najirémami muchiri echo'ná pachá biréana warú barko aniríwami. Arí biché echi barko mapuyiri biré warubé
kajoni niwárami níri, echi mapu echo'ná warú ba'wírari moba
yénari. Arí biché aboni pachókiya muchiri echi warú chipérami chiní tétami, mapujiti aboni echi warú chipérami
chiní tétami jiti chapiri echi wikabé rochí.
1:14 Mt 4:12
1:16 Mt 4:18
M A R K O S I 148
20 Arí biché Jesusi bayeri echi aboni. Okuánika we yáti ariwesa kepu onó, Sibireo riwéami, Binoy yuwa simíbari.
Echi Sibireo echo'ná pachá bárkochi tibiri, echi jaré binoy
piónawara yuwa.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy mapu we chati riablo ariwara ariwéami
níri
(Lukasi 4:31–37)
21 Arí biché aboni siri echo'ná warúrachi Kapernaúmachi aniríwachi. Arí biché echarí isábawachi rawé Jesusi simiri
echo'ná echi jaré Juríosi aniríwami pagótami ri'obáwarachi.
Arí biché Binoy gará binérari echo'ná piréami pagótami. 22 Arí biché maparí Jesusi binérari echi pagótami, aboni we
gará kirí kipuri, mapujiti Binoy ra'íchari mapurigá biré
warura nirá. Ketasi ra'íchari mapurigá echi jaré nuraríwami binériami ra'íchara. Aboni chopi binérari mapurigá echi
Moisesi osogá nurari.
23 Arí biché echo'ná pachá ri'obachi biré rijoy asari mapu wabé chati riablo ariwara ariwéami níri, mapu o'weri
ra'íchaka,
24 jeaniri: Churékurami tamujé tamí kumé Mujé Jesusi, Nasarétachi bitéami? Achami nawari tamujé tamí
suwábamiya? Nijé nimí gará machí. Mujé ju echi we garabé
Rijoy mapu mi Riosi jiti jurárami ju. 25 Arí biché Jesusi we yónari echi we chati ariwá jeanigá:
Kirí asá mujé we chati ariwá! Ariwé echi rijoy!
26 Arí biché echi we chati riablo ariwara ne wabé jiwériga sayirúmtari echi rijoy. Arí biché echi we chati ariwá o'weri
sinaga, we yáti ku machínari echo'ná pachana echi rijoy
surárachi jonsa. 27 Arí biché sinéami echi jaré pagótami wabé majaga
'nénaga, aboni a'nagupi rukueri jeanigá: Piri ju je'ná? Chúrigá
bukuríwami ra'íchari ju je'ná? Je'ná Jesusi we jiwériga nuré echi jaré we chati riablo ariwara. Arí biché aboni we gará
nijéwa.
28 Arí biché ne sinéami echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari piréami we yáti ikíari mapurigá Jesusi echirigá wabé
jiwériga orari.
1:21 Mt 4:13
1:22 Mt 7:28
1:23 Lk 4:33
149 M A R K O S I
Jesusi ku sa'wari echi Pegro wasira
(Mateosi 8:14–15; Lukasi 4:38–39)
29 Maparí aboni ku simíbari echo'ná ri'obachi jonsa, arí
biché Jesusi simiri echo'ná karírari mapo'ná echi Simoni, echi
Antresi piréari. Ayena cho napawika simíbari echi Santiago, echi Juani yuwa.
30 Arí biché echi Simoni wasira we ínuwa nayú bu'wiri. Arí
biché ruyérati echi Jesusi mapurigá echi mukwí we nayúami níri.
31 Arí biché Jesusi echo'ná nawagá, echi mukwí nayúami
sikara chapigá, ku achari. Arí biché echi mukwí we yáti ku sa'wisá, gará ku nigúraga nóchari.
Jesusi ku sa'wari ne wikabé nayúkami
(Mateosi 8:16–17; Lukasi 4:40–41)
32 Arí biché pe arí, ma bokowíachi rayénari, wikabé
pagótami echo'ná siri mapo'ná Jesusi asari. Aboni echo'ná
pari sinéami mapu ikí echo'ná piréami nayúkami níri. Ayena cho echo'ná párati echi jaré mapu wabé chati riablo ariwara
ariwéami níri..
33 Arí biché echo'ná warúrachi piréami ne sinéami napawiri echo'ná yéachi mapo'ná Jesusi asari.
34 Arí biché Jesusi wikabé ku sa'wari echi jaré mapu chibi
yiri nayúkami níri. Ayena cho nureri mapurigá ku machí simama wikabé wabé chati riablo ariwara mapu echo'ná
pachana jaré pagótami surárachi muchiri. Arí biché Jesusi
tarapé risénsia 'yari mapu echi jaré chati ariwá ra'íchama, mapujiti aboni gará machiri mapu Binoy Jesusi bi'néripi níri
Riosi Ranara.
Jesusi nawesa iyénari echo'ná Galiléachi
(Lukasi 4:42–44)
35 Arí biché ba'arínara bi'yá chónachi Jesusi ku asísari. Arí
biché Binoy simiri echo'ná biréana waná kawichí, mapo'ná Binoy ra'íchari Riosi yuwa.
36 Arí biché pe wiribeko echi Simoni, ayena cho echi auché
jaré binoy yuwa muchúami jubámi ásaka najátari.
1:29 Mt 8:14
M A R K O S I 150
37 Arí biché ma riwisá echi Jesusi, aboni jeaneri: Ne sinéami pagótami mi amí!
38 Ari biché Jesusi nijéwaga jeaneri: Ma simabo echo'ná echi
auché jaréana murubé rijówachi, mapurigani nawésama echo'ná piréami pagótami. Nijeni je'ná chopi jiti nawari,
mapurigani nawésama echi jaré pagótami.
39 Arí biché Jesusi ne suníami echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari iyénaga, ne gará nawésari echo'ná suníami echi jaré
Juríosi ri'obáwarachi. Arí biché Binoy ku machí a'wari echi
jaré we chati riablo ariwara, echo'ná jaré pagótami surárachi muchúami.
Jesusi ku sáwari biré rijoy wabé chati sití cha nayúami
(Mateosi 8:1–4; Lukasi 5:12–16)
40 Arí biché mapo'ná Jesusi asari, echo'ná nawari biré rijoy
wabé chati cha nayúami. Echi rijoy chokoba wirigá risú anigá
jeaneri: A Mujé nakiságá, Mujé gará omériami ju mapurigami tamí ku sa'wama.
41 Arí biché Jesusi we natimaga chapisá echi nayúami rijoy
sikara, jeaneri: Nijeni we gará nakí! Mami ku sa'wárami ju! 42 Arí biché maparí Jesusi echirigá aneri, we yáti ku sa'wiri
echi rijoy. Ma ketasi waminabi nayúami níri.
43 Arí biché Jesusi ku ripóraga echi rijoy, ne gará jeanigá nureri:
44 Tarapé wesi ku ruyé mapurigami ku sa'wárami. níri.
Chopi ku simigá 'nérami echi sakerdote aniríwami rijoy mápumi ma ku sa'wárami ju. Arí biché 'yami echi jaré namuti
mapu Moisesi osogá nurari mapu mi 'yama riwéari
mapujítimi ma ku sa'wíami ju. Echirigá orá mapurigá echi auché jaré pagótami gará machimea mápumi ma ku sa'wíami
ju.
45 Chopi echi rijoy ku simigá, we yáti chótari sinéami pagótami nawésiya mapurigá Jesusi echirigá ku sa'wari
binoy. Echijiti Jesusi ma tarapé omérari machiná nirá iyena
nibiréana warúrachi, mapujiti ne wikabé pagótami sinibí ne cha'igá napawiri mapo'ná Binoy asari, mapujiti sinéami
pagótami wabé nakiri mapu 'nema echi Binoy Jesusi. Echijiti
1:40 Mt 8:2
1:45 Lk 5:15
151 M A R K O S I
Jesusi we iyénari echo'ná jaréana waná kawichí. Chopi ne suníami piréami pagótami echo'ná siri Binoy yuwa.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy ke akánami
(Mateosi 9:1–8; Lukasi 5:17–26)
Arí biché pé wakinánokuá rawé Jesusi ku nawari
echo'ná warúrachi Kapernaúmachi. Arí biché ne sinéami
echo'ná piréami gará ruyérati mapu Binoy ku asari echo'ná Binoy bitérachi.
2 Arí biché we yáti wikabé pagótami ne cha'igá napawiri
echo'ná mapo'ná Jesusi asari, mapuyénasí auché jaré ma ketasi omérari echo'ná yéachi murubéana. Arí biché Jesusi
chopi echi We Garabé Riosi Ra'íchara nawésaga ruyeri echi
pagótami. 3 Arí biché nawó rijoy echo'ná pari biré rijoy ke akánami,
echi mapu tarapé omérari asísiya.
4 Arí biché echo'ná pachá karírari mapo'ná Jesusi asari, aboni tarapé omérari mo'wiyá, mapujiti ne wikabé pagótami
ne cha'igá muchiri. Arí biché ripana karírari irápaga, borogá
simérari echi rijoy ke akánami. Echirigá echo'ná pachá rikiburi mapo'ná Jesusi asari.
5 Arí biché Jesusi gará machiri mapurigá aboni gará
bichíyami níro, echijiti Binoy jeaneri echi rijoy ke akánami: Keni raná, mami gará ku wikawárami ju ne suwaba
mapurigami chati orari.
6 Arí biché echo'ná 'nagá muchiri jaré rijoy mapu Riosi nurarira binériami níri. Arí biché aboni je'ná jerigá 'nata
muchiri:
7 Churékura echirigá ra'ícha je'ná rijoy? Binoy ne wabé sayéraga ra'ícha echi Warubéra Riosi, mapujiti ke wesi rijoy
gará omero ku wikáwiya echi pagótami chati orarira. Chopi
Riosi gará omero ku wikáwiya. 8 Arí biché Binoy Jesusi we gará machiri echirigá 'nátachi
aboni. Arí biché Binoy jerigá rukueri: Churékurátamo
echirigá 'nata? 9 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Ketasi 'me oméami ju
mapurigá Nijeni jeanema je'ná rijoy: Mapurigami chati orari,
2:1 Mt 9:1 2
M A R K O S I 152
ma gará ku wikawárami ju. Nibiré cho oméami ju mapurigá Nijé jeanema: Ku wirísaga ku simigá!
10 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Riosi tamí wirari
mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché Nijeni je'ná jerigá orá mapurigátamo gará machiboa mapurigá Nijé gará omero ku
wikáwiya echi pagótami chati orarira. Arí biché Binoy jeaneri
echi rijoy ke akánami: 11 Nijé nimí ané: Ku wirísaga, ku chapisá kemi kimá, ku
simigá echo'ná kemi bitérachi!
12 Arí biché echi rijoy ke akánami we sapú ku wirísari. Arí biché ku chapigá binoy níwara kimá, echo'ná abónichi jonsa
ku simiri. Arí biché echi auché jaré echo'ná muchúami ne
wabé majaga 'nénaga waminabi warubéraga aneri Riosi jeanigá: Tarapé sineta riwari echirigá omériga orámi biré
rijoy!
Jesusi bayeri echi Libí
(Mateosi 9:9–13; Lukasi 5:27–32)
13 Arí biché Jesusi auché siné simiri echo'ná warú ba'wírari
suwé. Sinéami pagótami echo'ná siri mapo'ná Binoy asari. Arí biché Binoy gará nawésaga binérari echi wikabé pagótami.
14 Arí biché maparí Jesusi ku simiri echo'ná jonsa, echo'ná
riwari echi Libí riwéami rijoy, echi Alibeo riwéami rijoy ranára. Arí biché echi Libí wenomí napabuya asari mapurigá
natétama echi warura siríami echo'ná nurámi. Arí biché
Jesusi echo'ná simíraga jeaneri: Tamí najató! Arí biché echi Libí we sapú wirísaga, echi Jesusi yuwa simiri.
15 Arí biché echi Libí bayeri echi Jesusi mapurigá Binoy
echo'ná Libí bitérachi ko'mea. Auché jaré wikabé echi jaré wenomí napabúami ayena cho bayérami níri. Arí biché
wikabé Juríosi aniríwami pagótami ayena cho bayérami níri,
echi jaré mapu echi auché jaré Juríosi chati orámi nirá aneri. Je'ná pagótami, sinéami echo'ná napawika ko'yá muchiri,
echi Warubéra Jesusi yuwa. Echi auché jaré mapu Jesusi
binérari ayena cho echo'ná muchiri, mapujiti wikabé pagótami Jesusi yuwa najátari.
16 Arí biché echo'ná muchiri jaré Bariseo aniríwami
binériami, ayena cho auché jaré rijoy mapu Riosi nurarira
2:14 Mt 9:9
153 M A R K O S I
binériami níri. Je'ná sinéami gará riwari mapurigá Jesusi ko'yá asari echi jaré wenomí napabúami yuwa, ayena cho
echi auché jaré yuwa mapu aboni aneri chati orámi nirá.
Echijiti aboni jeanigá rukueri echi jaré mapu Jesusi binérari: Churékura echi Jesusi ko'wá, ayena cho bají echi jaré wenomí
napabúami yuwa, ayena cho echi auché jaré yuwa mapu
chati orámi anérami ju? 17 Arí biché Jesusi je'ná jerigá namsa, jeaneri: Echi jaré
mapu ketasi nayúkako ketasi newaré biré óyami. Chopi echi
jaré nayúkami ne bichíwari newaré biré óyami. Nijé ketásini bayémiya nawari echi jaré garabé orámi pagótami. Chópini
bayémiya nawari echi jaré chati orámi pagótami.
Jesusi binérari echi jaré pagótami
(Mateosi 9:14–17; Lukasi 5:33–39)
18 Arí biché echi jaré mapu Juani binérari, aboni wi'ribé
nirá ketasi ko'wari maparí aboni chopi Riosi yuwa ra'ícha muchiri. Echi jaré Bariseo ayena cho achigorigá orari. Arí
biché siné rawé jaré pagótami jeaneri echi Jesusi: Echi jaré
mapu Juani binérari ketasi ko'wá, wi'ribé nirá, maparí aboni chopi Riosi yuwa ra'ícha. Arí biché echi jaré Bariseo
aniríwami binériami ayena cho achigorigá orá. Churékura
echi jaré mapu Mujé binérari arigá sinibí wabé ko'wá? 19 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Kecha we ko'mea echi
jaré pagótami mapu echi jaré bukurí niwíami yuwa
muchuwi? Ayena cho jeaneri: Echi pagótami arigá ko'mea maparí echi rijoy bukurí niwíami abijí echo'ná aboni yuwa
atí.
20 Chopi pé waminánomí maparí echi bukurí niwíami ketasi aboni yuwa asimea, echarí aboni wi'ribé nirá ketasi
ko'mea.
21 Arí biché tarapé wesi pachókama biré luwíami napacha echi bukuríwami chiní jiti, mapujiti echirigá pachókasuwa,
echi bukuríwami pachókarami we téri nírama, ma
wichósuwa. Arí biché echi luwíami napacha waminabi chi'wama.
22 Nirapé wesi ro'wama echi bukuríwami uva aniríwami
ba'wira echo'ná pachana jaréana sití wichí chiwáwarachi.
2:18 Mt 9:14 Lk 5:32
M A R K O S I 154
Echirigá orásagá, ma ronínasa, echi uva ba'wira we chi'wanama echi sití wichí chiwáwara. Arí biché káraga
ku'lima echi uva ba'wira, ayena cho echi wichí chiwáwara
káraga chi'wama. Echijiti gará níma ro'wasa echi bukuríwami uva ba'wira ke cho ronóami, echo'ná pachana jaréana
bukuríwami wichí chiwáwarachi.
Echi jaré binéami mosika kuri turío
(Mateosi 12:1–8; Lukasi 6:1–5 )
23 Arí biché siné isábawachi rawé Jesusi simírari echo'ná
mapo'ná turío ichírati, echi jaré mapu Binoy binérari yuwa. Arí biché echi jaré mapu Binoy binérari echo'ná simáraga
mosika kuri turío.
24 Echarí echi jaré o'wéara binériami, Bariseo aniríwami rijoy jeanigá rukueri: Churékura echirigá orá echi jaré mapu
Mujé binérari? Mapujiti ketasi risénsia ju máputa echirigá
orabo jipi isábawachi rawé. 25 Chopi Jesusi jeanigá rukueri: Kechátamo siné 'nénari
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi
mapurigá echi warura Rabiri orari maparí binoy we newareri ko'wámi, maparí binoy we 'locheri, echi auché jaré binoy
yuwa muchúami ayena cho?
26 Mapujiti echi Rabiri bakiri echo'ná pachá Riosi ri'obáwarachi maparí echi Abiatari riwéami rijoy warura
sakerdote aniríwami níri. Echarí echi Rabiri ko'wari echi jaré
pani mapu echo'ná pachá, Riosi 'yárami níri. Arí biché ketasi risénsia níri mapu echi Rabiri ko'mea. Chopi risénsia níri
mapu echi jaré sakerdote chopi ko'mea. Arí biché echi Rabiri
arigá kosá ayena cho 'yari ko'núra echi auché jaré rijoy mapu binoy yuwa muchiri.
27 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Riosi nureri echi
pagótami mapurigá gará isábama sinibí isábawachi rawé. Riosi ketasi niwari echi pagótami mapurigá chopi echirigá we
nóchari orogá, o'wikeka isábama echarí isábawachi rawé.
28 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Echijiti Nijé ayena cho ne Warubéra ju echarí isábawachi rawé, mapujiti Riosi tamí
wirari mapurigá Ku'wíriami nirá.
2:23 Mt 12:1
155 M A R K O S I
Bire rijoy wabé nakórami sikéami ku sa'wárami níri
(Mateosi 12:9–14; Lukasi 6:6–11)
Arí biché Jesusi auchecho siné bakiri echo'ná pachá
biréana ri'obachi echi jaré Juríosi ri'obáwarachi. Arí biché
echo'ná pachá asari biré rijoy, echi mapu biréana sikachí wabé nakórami sikéami níri.
2 Arí biché jaré rijoy echo'ná pachá muchúami wabé kichiga
'nénari echi Warubéra Jesusi. Aboni jerigá 'náta muchiri: Acha gará ku sa'wama echi Jesusi je'ná rijoy, jipi isábawachi
rawé? Echirigá aboni ne wabé kichiga wi'nijínari echi Jesusi,
mapujiti aboni mayeri mapu ketasi risénsia níri mapu Jesusi ku sa'wama echi rijoy echarí isábawachi rawé.
3 Arí biché Jesusi jeaneri echi rijoy biréana sikachí nakórami
sikéami: Ku wirísaga, wiribá jena'í nasipa tamujé yuwa! 4 Arí biché Jesusi jeaniga rukueri echi auché jaré rijoy:
Chúrigá 'narí gará risénsia ju máputa garabé orabo jipi
isábawachi rawé? Acha risénsia keremá máputa chibi yiri orabo? Acha risénsia ju máputa ku sa'wabo je'ná rijoy? Acha
risénsia keremá máputa miná mi'riboa je'ná rijoy? Arí biché
aboni tarapé biyiri ku nijéwari. 5 Ari biché Jesusi we yóniga 'nénari aboni, ayena cho we
siweri mapujiti aboni ne wabé biwárami suréami níri. Arí
biché Binoy jeaneri echi nakórami sikéami rijoy: Wachiná kemi siká! Echarí echi rijoy gará ku wachínari binoy sikara,
mapujiti binoy sikara we yáti ma gará ku sa'wárami níri.
6 Arí biché echi jaré sayérami rijoy Bariseo aniríwami binériami níri. Maparí aboni ku 'machínari echo'ná ri'obachi
jonsa, aboni we yáti nakaréwaga ra'íchari echi auché jaré
Erorsi riwéami rijoy amígowara yuwa, mapu chúrigá aboni gará omérama chapiyá echi Jesusi mapurigá aboni echirigá
gará omérama mi'ayá echi Binoy.
Ne wikabé pagótami napawiri echo'ná warú ba'wírari suwé
7 Chopi echi Jesusi ku simiri echo'ná warú ba'wírari suwé, ayena cho simíbari echi jaré mapu Binoy binérari. Echi
wikabé pagótami echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari
piréami ayena cho simíbari.
3:1 Mt 12:9 3
M A R K O S I 156
8 Arí biché maparí echi wikabé pagótami gará machiri mapurigá Jesusi wikabé namuti wabé omériga orari, mapu ke
wesi auché jaré rijoy omérari echirigá orayá, arí biché wikabé
pagótami echo'ná Binoy yuwa 'nébiya simíbari. Arí biché wikabé aboni echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari jonsa
napawíami níri. Auché jaré aboni echo'ná warúrachi
Jerusalémachi jonsa napawiri. Auché jaré aboni echo'ná Iruméachi aniríwachi kawírari jonsa napawiri. Auché jaré
echo'ná bo'ónara warú bakóchi Joránachi aniríwachi jonsa
napawiri. Ayena cho auché jaré echo'ná kawírari jonsa napawiri mapo'ná murubé ju echo'ná o'wéarachi Tírochi
aniríwachi, Sirónachi aniríwachi.
9 Arí biché ne wikabé pagótami echirigá ne cha'igá napawiri echo'ná warú ba'wírari suwé mapo'ná Jesusi asari.
Echijiti Jesusi nureri echi jaré mapu Binoy binérari mapurigá
echo'ná warú ba'wírari suwé uchárami níma biré barko aniríwami, echo'ná ba'wírari moba yénami. Arí biché Jesusi
asinári echo'ná moba bárkochi, mapurigá echi auché jaré
wikabé pagótami ketasi rachináma Binoy, echo'ná warú ba'wírari suwé atíachi.
10 Echarí rawé Jesusi ku sa'wari wikabé nayúkami, echijiti
sinéami mapu ikí echo'ná piréami nayúkami níri ne cha'igá napawiri Binoy yuwa. Arí biché ne sinéami echi jaré
nayúkami nakiri mapu chachema echi Binoy, mapurigá
echirigá ne ibiri nirá ku sa'wárami níma. 11 Arí biché echo'ná mapo'ná Jesusi asari ayena cho siri jaré
pagótami mapu wabé chati Riablo ariwara ariwéami níri.
Aboni echo'ná bachámi Jesusi yuwa wémi raweka chokoba jábari. Arí biché echi wikabé riablo ariwara, echo'ná pachá
echi pagótami surárachi muchúami, ra'íchari jeanigá: Mujemi
ju echi birépi Riosi Ranara! 12 Arí biché Jesusi we iwéami ra'ámari echi jaré riablo
ariwara, jeanigá mapu aboni ke wesi auché jaré pagótami
ruyema mapu Binoy echi birépi Riosi Ranara níri.
Jesusi chapiri makoy miná okuá rijoy mapurigá aboni Binoy yuwa
'yénama
(Mateosi 10:1–4; Lukasi 6:12–16)
157 M A R K O S I
13 Arí biché Jesusi pe wiribeko echo'ná biréana ripá rabó simigá, echo'ná bayérari echi jaré mapu Binoy nakiri
mapurigá Binoy yuwa 'yénama. Arí biché aboni echo'ná
Binoy yuwa siri. 14 Arí biché chapiri makoy miná okuá, mapurigá aboni
Binoy yuwa 'yénama, ayena cho mapurigá Binoy jurama echi
Wabé Garabé Riosi Ra'íchara nawisánara. 15 Arí biché Jesusi we gará iwébanari echi aboni mapurigá
aboni gará omérama ku sa'wayá echi jaré wikabé nayúkami,
ayena cho mapurigá aboni gará omérama ku machí a'waya echi jaré wabé chati riablo ariwara mapu echo'ná pachana
jaré pagótami surárachi muchuwi.
16 Arí biché je'ná ju echi jaré makoy miná okuá: Echi Simoni mapu Jesusi ayena cho Pegro riwarari;
17 echi Santiago ayena cho; echi Juani, echi mapu echi
Santiago rijimara níri, ayena cho. Je'ná okuánika echi Sibireo riwéami rijoy kúchuwara níri. Arí biché Jesusi ayena cho
jerigá rijiri echi okuánika aboni: Boanesi. Echi mapu je'ná
jerigá aniwámi ju: Ukuí ri'óami. 18 Arí biché echi Antresi biré níri, echi Jiripi ayena cho, echi
Bataromé ayena cho, echi Mateo ayena cho, echi Tomasi
ayena cho, echi Santiago, mapu echi Alibeo riwéami rijoy ranára níri ayena cho, echi Tareo ayena cho, echi Simoni
echo'ná Kananéachi bitéami ayena cho;
19 echi Júrasi Jiskarioti ayena cho. Arí biché echi níri mapu pe kinánokuá bayébari echi jaré so'ntarsi mapurigá aboni
borogá chapimea echi Jesusi, mapurigá Binoy arigá
mi'rirúami níma.
Jaré wabé sayérari echi we Garabé Riosi Iwigara
(Mateosi 12:22–32; Lukasi 11:14–23, 12:10)
Arí biché maparí Jesusi ma suniri chapigá jawá aboni, arí biché Binoy bakiri echo'ná biréana karírari si'neami aboni
yuwa.
20 Arí biché auchecho siné ne wikabé pagótami ne cha'igá napawiri echo'ná Jesusi yuwa. Echijiti Jesusi, ayena cho echi
jaré mapu Binoy binérari ketasi chirigá omérari ko'yá.
3:13 Mt 10:1
M A R K O S I 158
21 Arí biché echi jaré Jesusi ritémawara je'ná jerigá machisá, aboni ku toboya siri, mapujiti jeaniri: Binoy ma ke newaríte
nírari.
22 Arí biché echi jaré nuraríwami binériami, echo'ná Jerusalémachi jonsa napawíami jeaniri: Echi Jesusi níwa echi
Bersebubi aniríwami riablo. Binoy we riablo chopi suréami ju,
echijiti Binoy gará omero machí a'waya echi jaré riablo ariwara.
23 Arí biché Jesusi bayesa echi aboni, irétaga jeaneri:
Chúrigá omérama echi Satanasi riwéami riablo ku machí pá a binoy Satanasi?
24 Maparí biréana warúrachi piréami o'wéara nurámi
a'nagupi nasayérasagá, aboni tarapé omérama waminabi nurayá echo'ná piréami.
25 Arí biché maparí biréana karírari piréami a'nagupi
nasayérasagá, ketasi omérama waminabi napawika rijowa. 26 Arí biché echi Satanasi a binoy nirá sayérasagá, ma ketasi
waminabi warura níma. Chopi a binoy nirá suwábaga
suwibama. 27 Echi riablo, Satanasi riwéami, mapurigá biré rijoy wabé
aparúami ju. Tarapé wesi gará omérama chigoya echo'ná biré
wabé aparúami rijoy bitérachi, maparí ketasi bachá burérami nísa. Chopi bachá buruságá, arí biché echi jaré pagótami gará
omérama chigoya echo'ná echi wabé aparúami rijoy bitérachi.
28 Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu Riosi gará omero ku wikáwiya ne suwaba mapu ikí echi jaré pagótami chati orari,
ayena cho ne suwaba mapu ikí aboni we chati ra'íchari.
29 Chopi mapuyíripi we chati ra'íchako echi we garabé Riosi Iwigara sayéraga, échiko tarapé siné ku wikawárami
níma, chopi binoy ne wabé wi'nijírami níma ne sinibí nirá.
30 Arí biché Jesusi echirigá aneri mapujiti aboni aniri mapu Binoy Jesusi ne wabé chati riablo ariwara ariwéami níri.
Jesusi iyera echo'ná Binoy yuwa nawari, echi jaré binoy
ritémawara ayena cho
(Mateosi 12:46–50; Lukasi 8:19–21)
2:22 Mt 9:34
2:28 Mt 12:31
2:31 Mt 12:46
159 M A R K O S I
31 Arí biché pe wiribeko Jesusi iyera echo'ná nawari, echi jaré binoy ritémawara ayena cho. Arí biché aboni echo'ná
machí jaga, auché biré júri bayénara echi Jesusi.
32 Arí biché echi jaré mapu echo'ná Jesusi yuwa murubé norigá muchiri jeaneri: Mujé iyera, ayena cho echi jaré mujé
ritémawara ma sisá, echo'ná machí muchuwi. Aboni echo'ná
Mujé mi bayé. 33 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Chigá ju Nijé iyera?
Chigá ju Nijé ritémawara?
34 Arí biché gará 'néniga echi jaré mapu Binoy yuwa norigá muchiri, Binoy jeaneri: Je'ná jaré mapu tamí yuwa muchuwi,
échiko mapurigá Nijé iyera nirá ju, ayena cho mapurigá Nijé
ritémawara nirá ju. 35 Arí biché mapu yíripi orako mapurigá Riosi nurá, échiko
mapurigá Nijé rijimara nirá ju, ayena cho mapurigá Nijé iyera
nirá ju.
Biré rijoy turío ichámi
(Mateosi 13:1–9; Lukasi 8:4–8)
Arí biché Jesusi echo'ná warú ba'wírari suwé asagá, auchecho siné chótari nawésiya. Arí biché echo'ná Binoy
yuwa ne wikabé pagótami ne cha'igá napawiri, Binoy
ra'íchara kipúbiya. Echijiti Binoy asíbari echo'ná moba biréana bárkochi mapu echo'ná bawichí moba chukuri. Arí
biché echi wikabé pagótami echo'ná ba'wírari suwé muchiri.
2 Arí biché Jesusi ne wikabé namuti irétaga nawésari echi wikabé pagótami jeanigá:
3 Gará námsi je'ná: Biré rijoy chótari turío ichayá.
4 Arí biché ma ichisuwa jaré turío echo'ná murubé buwichí rujuiri. Arí biché echi jaré churuguí echo'ná sisá káraga
suwari.
5 Ayena cho auché jaré turío echo'ná biréana rapirúachi rujuiri, mapo'ná ke 'mé wi'yéari. Arí biché echi jaré turío we
sapú a'wiri mapujiti echo'ná ke 'me wi'yéachi níri.
6 Chopi maparí we ratámi rayénari, echarí echi kúchi turío bukurí a'wíami we yáti wakicheri, mapujiti ketasi cho gará
nawarari.
4:1 Mt 13:1 4
M A R K O S I 160
7 Ayena cho auché jaré turío rujuiri echo'ná we kasaréachi. Arí biché echi kasará o'weri ochérasa, ko'yari echi turío.
Echijiti tarapé rakeri.
8 Auché jaré turío we gará wi'yéachi rujuisa, gará a'wisá, o'weri ochérasa, ne gará rakeri. Arí biché jaré turío baisá
makoy rakeri. Auché jaré usánsa makoy rakeri. Auché jaré
biré kiento rakeri. 9 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemi máputamo nakeko gará
namsi.
Jesusi ruyegá aní mapu churékura Binoy irétaga nawésari echi
pagótami
(Mateosi 13:10–17; Lukasi 8:9–10)
10 Arí biché pe wiribeko echi wikabé pagótami ma ketasi
Jesusi yuwa muchiri. Chopi jaré pe okuá pagótami ayena murubé Binoy yuwa 'yénari, echi auché jaré mapu Binoy
binérari ayena cho. Arí biché sinéami aboni jeanigá rukueri
Jesusi: Chúrigá aniwámi ju echirigá mapurigami irétaga nawésari?
11 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemitamo ma gará machíratami
ju mapu chúrigá Riosi nurá, chopi echi auché jaré ketasi cho echirigá machíratami ju. Abóni ketasi cho gará machí mapu
chúrigá Riosi nurá, echijítini Nijé ne suwaba irétaga
nawésama echi auché jaré ke cho gará bichíyami. 12 Arí biché Nijeni irétaga nawésama echi aboni, mapurigá
aboni gará 'néniga, arigá ketasi gará machimea mapurigá
Nijeni nawesa. Arí biché aboni echirigá gará námama Nijé Ra'íchara, chopi arigá ketasi gará machimea mapurigá Nijeni
binéraga nawesa. Echijiti aboni arigá ketasi bukuríwami
nakuríwarami níma, nirapé cho ku wikawárami níma mapurigá aboni chati orari.
Jesusi nawésaga aní mapu chúrigá aniwámi ju mapurigá Binoy
binérari
(Mateosi 13:18–23; Lukasi 8:11–15)
13 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Kechátamo machiri
mapurigá Nijé 'yemi mi irétaga nawésari? Chúrigá bichétamo
gará machiboa suwaba echi auché jaré namuti mapu Nijé 'yemi nimí irétari?
4:12 Mt 13:14
161 M A R K O S I
14 Echi mapu ichako echi turío, échiko mapurigá biré rijoy Riosi Ra'íchara nawésami nirá ju.
15 Arí biché mapurigá ikíri echi jaré turío mapu echo'ná
buwichí rujuiri, achigorigá ikimea echi jaré pagótami mapu bachá nirá gará namsa echi Garabé Riosi Ra'íchara, arigá
ketasi we yá bichíma. Achigorigá ikiméa mapujiti echi riablo
we yáti miná 'yema echi Garabé Riosi Ra'íchara mapu aboni ma námari, achigorigá mapurigá echi jaré churuguí suwaba
suwari echi jaré turío echo'ná buwichí rujuíami.
16 Ari biché Jesusi ayena cho jeaniri: Mapurigá ikíri echi jaré turío mapu echo'ná biréana rapirúachi rujuiri, echirigá
achigorigá ikimea echi jaré pagótami mapu bachá nirá gará
kaníriga namsa Riosi Ra'íchara, arigá ketasi gará ne surachí nirá bichíma.
17 Abóni achigorigá ju mapurigá echi jaré turío ketasi 'me
gará nawéami. Aboni bichíma pe téri nirá. Chopi maparí we risú orárami níma mapujiti echirigá gará bichínari Riosi
Ra'íchara, echarí aboni ma ketasi waminabi napawima echi
auché jaré bichíyami yuwa, mapujiti ma ketasi waminabi gará bichíma.
18 Ayena cho mapurigá ikíri echi jaré turío mapu echo'ná
wabé kasaréachi rujuiri, achigorigá ikimea echi auché jaré pagótami, suwaba mapu ikí gará namsa Riosi Ra'íchara, arigá
ketasi gará bichíma.
19 Arí biché aboni chopi waminabi orama achigorigá mapurigá aboni chabénara orari. Aboni ketasi bukuríwami
nakuríwarami níma, chopi wikabé namuti wabé 'nátaga
pirérama. Aboni chopi wabé koruma echi wikabé namuti jena'í wichimóbachi nirúami, ayena cho chopi ne wabé
kaníriga orogá piréranari. Echijiti aboni ketasi gará bichínari
Riosi Ra'íchara. Arí biché aboni ketasi gará ku'wíratami níma. 20 Arí biché mapurigá ikíri echi jaré turío, echo'ná garabé
wi'yérari rujuíami, achigorigá ikimea echi auché jaré
pagótami, sinéami mapu ikí gará namsa Riosi Ra'íchara ne gará surachí nirá bichíma. Aboni ne gará nijéwaga orama
mapurigá Riosi nuré, ayena cho waminabi gará bichíga, wabé
garabé orogá pirérama jena'í wichimóbachi. Jaré aboni mapuyiri echi turío ju mapu baisá makoy nirá rakeri. Auché
4:19 1 Tim 6:17
M A R K O S I 162
jaré mapuyiri echi jaré turío ju mapu usansa makoy rakeri mapujiti aboni waminabi garabé orá. Auché jaré mapuyiri
echi jaré turío ju mapu biré kiento rakeri mapujiti aboni
waminabi wabé simírami garabé orá.
Echi jaré namuti mapu chiná nasótami ju arigá gará ku riwirúami
níma
(Lukasi 8:16–18)
21 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Tarapé wesi póraga wirama biré chopé rajámi echo'ná ri'ré pachá biréana
sikorichi, nibiré wirama echo'ná ri'ré pachá biréana jubechi.
Chopi sinéami pagótami ripabé ne gará machiná nirá wirama echi chopé rajámi mapurigá aboni echirigá ne gará
machírama. sinéami mapu ikí mo'wíko echo'ná pachá
karírari. Achigorigá 'wérari ju mapu Riosi Ra'íchara ne gará nawisárami níma mapurigá sineami pagótami ne gará
machimea.
22 Arí biché suwaba namuti mapu ikí chiná nasótami ju, échiko pe minánomí gará ku riwirúami níma. Arí biché
suwaba echi jaré namuti mapu ikí ke machirúami ju, échiko
pe minánomí gará ku machirúami níma. 23 'Yemi máputamo a nakeko, ne gará namsi!
24 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Suwaba ne gará
'natasi mapurigátamo kipunú. Átamo ne gará 'nátaga kipúsagá, 'yemitamo waminabi garabé machíami níbo,
mapujiti Riosi 'yemi mi waminabi machírama.
25 Mapujiti echi mapu ne gará machiko, waminabi 'yárami níma mapurigá binoy waminabi gará machimea. Chopi echi
mapu ketasi machiko, arigá 'yérami níma echi mapu binoy
machiri.
Echi turío rakara gará a'wí
26 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Maparí echi pagótami
gará nijéwaga orá mapurigá Riosi nuré aboni, echarí arigá
ikimea aboni mapurigá ikí maparí biré rijoy we ichá echi turío echo'ná wi'yérari.
27 Mapujiti echi rijoy rokogó chopi we kochí, arí biché
sinibí bi'yá we asísimi. Chopi echi turío gará a'wisá, warú
4:21 Mt 5:15
4:22 Mt 10:26
4:24 Mt 7:2
4:25 Mt 13:12
163 M A R K O S I
ochero. Arí biché echi rijoy ketasi machí chúrigá omero echirigá ochériya echi turío.
28 Arí biché echi turío ne gará raké echo'ná wi'yérari
ichisúwa. Arí biché ne bachá gará ochérasa, murénsa pe wiribeko echo'ná murarachi gará raké.
29 Arí biché ma gará rakéachi, echi mapu ichari we yáti
sikirema, mapujiti ma gará sébari echi turío sikirékowachi.
Echi mostasa rakara
(Mateosi 13:31–32; Lukasi 13:18–19)
30 Arí biché Jesusi jeaneri: Nijeni 'yemi mi irétaga binera mapurigátamo gará machiboa mapu chúrigá gará nurá Riosi.
31 Maparí Riosi we nuré echi pagótami, mapuyiri echi tá
mostasa aniríwami rakara ju, mapu biré rijoy echo'ná wi'yérari ichá. Mapujiti echi mostasa rakara ne wabé tá ju, arí
biché auché biré ne tabéara raká tarapé auché biré nirú jena'í
wichimóbachi. 32 Chopi maparí ma ichisuwa, gará a'wisá, warú ochérasa,
o'weri otowata. Arí biché echi o'weri churuguí echo'ná ri'ré
pachá gará kábama.
Mapurigá Jesusi irétaga ra'íchari
(Mateosi 13:34–35)
33 Arí biché Jesusi echirigá irétaga binérari Riosi Ra'íchara mapuyénasí aboni gará omérari machigá bineya.
34 Binoy chopi irétaga nirá ra'íchari echi jaré aboni. Arí
biché maparí echi jaré mapu Binoy binérari waná awínari muchiri, arí biché Binoy gará ruyeri aboni mapu chúrigá
aniwámi níri suwaba.
Jesusi ku ra'ámari echi wabé jiwérami iká
(Mateosi 8:23–27; Lukasi 8:22–25)
35 Echarí rawé ma aríwachi Jesusi jeaneri echi aboni: Ma
echo'ná warú ba'wírari bo'ónara simabo. 36 Arí biché ma ariwesa echi wikabé pagótami, echi jaré
binéami echo'ná biréana bárkochi, echo'ná warú ba'wírari
moba iyénamichi muchiga, ku simíbari. Arí biché aboni ayena cho tori echi Warubéra Jesusi. Arí biché ayena cho
4:30 Mt 13:31
4:33 Mt 13:34
4:35 Mt 8:23
M A R K O S I 164
aboni yuwa ku simíbari auché jaré kúchi barko, echo'ná warú ba'wírari moba 'yénami.
37 Chopi ke sayiná ne wabé jiwériga ikari. Echijiti echo'ná
pachana bárkochi, warú ba'wírari moba yénamichi, ne noguí buchiri ba'wí.
38 Arí biché Jesusi we kochigá bu'wiri echo'ná biréana
mosobétachi, echo'ná bárkochi jubámi. Arí biché echi jaré binéami jeanigá ku achari: Binériami, Kéchami tamujé tamí
natimá? Ma suwibóaré!
39 Arí biché Jesusi asísaga ku ra'ámari echi iká. Arí biché jeaneri echi warú ba'wí: Kirí asagá! Arí biché echi warú ba'wí
we yáti ne gará siwega ku wiríbari.
40 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Churékurátamo echirigá majajari? Ayena cho jeanigá rukueri:
Churékurátamo ketasi gará bichíri?
41 Arí biché aboni ne wabé majajari mapujiti aboni ketasi gará machiri chúrigá Jesusi echirigá omérari ra'ama echi
wabé iwéami iká, mapujiti echi iká arigá gará nijéwari, echi
warú ba'wí ayena cho.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy mapu wabé chati riablo ariwara
ariwéami níri
(Mateosi 8:28–34; Lukasi 8:26–39)
Arí biché aboni siri echo'ná warú ba'wírari bo'ónara mapo'ná Garátachi aniríwachi ju.
2 Arí biché maparí Jesusi ku machínari echo'ná bárkochi
jonsa, we yá echo'ná nawari biré rijoy mapu wabé chati riablo ariwara ariwéami níri, echi mapu echo'ná jaréana risochí
chu'wéchi jonsa nawari.
3 Echi rijoy echo'ná biréana risochí chu'wéchi bitéami níri. Binoy ne wabé aparúami níri. Echijiti ke wesi omérari wiya
jiti boragá achayá, nirapé omérari echi jiero wiya jiti boragá
achayá. 4 Echo'ná piréami pagótami arigá wisabé burari echi rijoy
sikárachi, echi jiero wiya jiti. Ayena cho wisabé echirigá
burari binoy ronórachi, chopi binoy sinibí wabé omériga ripúnari echi jiero wiya. Echijiti ke wesi gará omérari echi
rijoy.
5:1 Mt 8:28 5
165 M A R K O S I
5 Binoy sinibí rawé, sinibí rokogó echo'ná kawichí wabé sinaka iyénari, echo'ná risochí chu'wéchi ayena cho. Arí biché
a binoy riteti michoka iyénari.
6 Arí biché echi rijoy mikabé jonsa riwisá, we sapú echo'ná Jesusi yuwa 'maga, bachámi wémi raweka chokoba wiríbari.
7 Arí biché o'weri sinaga jeaneri: Pírimi orama tamí yuwa,
Mujé Jesusi? Mujemi echi Riosi ripabé riwigáchi atíami Ranara ju. Wabé nimí táni Riosi jiti, mapurigami ketasi tamí
risú orama.
8 Arí biché binoy je'ná jerigá aníri mapujiti Jesusi ma bachá nureri echi wabé chati riablo ariwara jeanigá: Ku machínaga
echo'ná pachana je'ná rijóchi jonsa, mujé wabé chati riablo
ariwara! 9 Arí biché Jesusi rukueri echi rijoy jeanigá: Chu mi riwé?
Arí biché echi rijoy jeaneri: Wikabé sontarsi ni riwé mapujítita
wikabé ju. 10 Arí biché echi rijoy ne wabé risú anigá tari mapurigá
Jesusi ketasi miná waná jurama echi jaré wikabé riablo
ariwara mapu echo'ná pachana binoy rijóchi muchiri. 11 Arí biché echo'ná kawichí wikabé kutchi ko'yá uchútari.
12 Echijiti ne suwaba echi jaré isena riablo ariwara we risú
anigá taxi jeanigá: Tamujé tamí echo'ná wikabé kutchi pachana jurá, mapurigata echo'ná pachana mo'wiboa.
13 Arí biché Jesusi echirigá risénsia 'yari. Arí biché echi
wikabé wabé chati riablo ariwara we yáti ku machínsa, echo'ná pachana echi rijóchi jonsa, we sapú mo'wiri echo'ná
pachana echi wikabé mapuyena okuá mili kutchi. Echijiti echi
wikabé kutchi ke sayiná echo'ná ripá jonsa wabé majaga júmsaga, echo'ná biréana koráchi ri'rena rujuiga, waminá ri'ré
ba'wírari siriri.
14 Arí biché echi jaré kutchi mérami we sapú ku simíbari, echo'ná warúrachi piréami suwaba ruyébiya mapurigá ikíri.
Echo'ná murubé norigá kawichí piréami ayena cho ruyérami
níri. Echijiti wikabé pagótami 'nébiya simíbari mapurigá ikíri. 15 Arí biché aboni echo'ná siri mapo'ná Jesusi asari. Arí
biché aboni riwari echi rijoy mapu chabénara wikabé wabé
chati riablo ariwara ariwéami níri. Chopi ma gará ku 'natasa,
M A R K O S I 166
ma gará ku napacha asari. Echijiti echi wikabé pagótami ne wabé majari.
16 Arí biché echi jaré mapu gará riwáriko, gará ruyeri
suwaba mapurigá ikíri echi rijoy jiti mapu chabénara wikabé wabé chati riablo ariwara ariwéami níri. Ayena cho ku ruyeri
mapurigá ikíri echi wikabé kutchi.
17 Arí biché sinéami echo'ná piréami pagótami chótari risú anigá ané mapu echi Warubéra Jesusi ma ku simea echo'ná
jonsa.
18 Arí biché Jesusi auchécho siné 'mori echo'ná ripá moba bárkochi, mapurigá Binoy echo'ná asagá ku simea echo'ná
aboni kawíwarachi jonsa. Chopi echi rijoy mapu chabénara
wikabé wabé chati riablo ariwara ariwéami níri, risénsia tánari mapurigá binoy ayena cho Jesusi yuwa simea.
19 Chopi Jesusi tarapé risénsia 'yasa, jerigá aneri: Echo'ná
kemi bitérachi ku simigá. Ku ruyemi echi jaré kemi ritémawa mapurigá echi Warubéra Riosi wabé gará natimaka orari mi
yuwa.
20 Arí biché echi rijoy ku simisá ruyeri ne sinéami echo'ná makóina o'wérachi piréami mapurigá echi Warubéra Jesusi
echirigá wabé omériga orari binoy yuwa. Arí biché ne
sinéami echo'ná piréami ne wabé 'nátaga kipuri maparí echi rijoy echirigá ruyeri aboni.
Jesusi ku owíntari biré tiwé ma mukúami
(Mateosi 9:18–26; Lukasi 8:40–56)
21 Arí biché Jesusi ma ku simiri echo'ná biréana bárkochi
warú ba'wírari iyénamichi ripá moba asagá. Arí biché Binoy
ma nawasa echo'ná auché biréana waná suwé, auchecho siné ne wikabé pagótami napawiri Binoy yuwa.
22 Arí biché echo'ná nawari biré rijoy Jairo riwéami, echi
mapu ayena cho warura níri echo'ná echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Arí biché echi Jairo riwisá echi
Jesusi, echo'ná bachámi wémi raweka chokoba wiríbari
mapo'ná Jesusi asari. 23 Arí biché we risú anigá jeaniri: Keni mará ma
mukuméaré. Wakiná tamí yuwa simigá, Mujé sikara jiti
nochogá ku sa'wá, mapurigá binoy ketasi mukumea.
5:22 Mt 9:18
167 M A R K O S I
24 Arí biché Jesusi we yáti simiri binoy yuwa, chopi wikabé pagótami ne cha'igá najátari Jesusi yuwa.
25 Ayena cho echo'ná inárari biré mukwí mapu we léniga
nayúami níri, makoy miná okuá bamíbari jonsa. 26 Arí biché echi mukwí chabé jonsa ne wabé nayúami níri.
Arí biché wikabé óyami wisabé nakiri mapu ówima, chopi
tarapé ku sa'wisá, binoy waminabi okori. Arí biché binoy ma káraga suwábari echi jaré binoy níwara namuti, echi óyami
natétiya.
27 Arí biché maparí echi mukwí námari echi pagótami Jesusi jiti rugá ra'icháchanachi, arí biché binoy, wikabé yuwa,
jubámi nawagá nóchari Jesusi napachara.
28 Mapujiti binoy mukwí jerigá 'nátari: Chopi echi Jesusi napachara nochásagáni, ma gará ku sa'wárami nímani.
29 Arí biché echi mukwí ma nochasa echi Jesusi napachara,
ma ke sayiná ketasi waminabi lénari, chopi binoy gará machiri mapu ma ku sa'wárami níri.
30 Arí biché Jesusi we yá machiri mapurigá Binoy echirigá
ku sa'wari biré. Echijiti ku kuwana 'néniga, Binoy jeanigá rukueri echi jaré wikabé mapu Binoy yuwa najátari: Chigá
nóchari tamí napachara?
31 Arí biché echi jaré mapu Binoy binérari jeaneri: Mujé gará machí mapu wikabé pagótami mi wabé rachina.
Churékurami jeaní: Chigá tamí nóchari?
32 Chopi Jesusi norigá 'nénari mapurigá gará riwimea chigá nocharo Binoy.
33 Arí biché echi mukwí we sayirúmaga majari mapujiti
binoy gará machiri mapurigá ma gará ku sa'wárami níri. Arí biché binoy we yá bachámi Jesusi yuwa wémi raweka,
chokóbaga wirigá ne bichíwari ku ruyeri suwaba mapurigá
ikíri. 34 Arí biché Jesusi jeaneri: Mukwí, Nijé ma nimí ku sa'wari
mapujítimi gará bichíri. We kaníriga ku simigá mapujítimi
ma ketasi auché siné echirigá nayuma. 35 Arí biché Jesusi abijí ra'íchachi, jaré rijoy echo'ná siri
mapu echo'ná echi Jairo bitérachi jonsa simíbami níri. Aboni
jeaneri echi Jairo: Mujé marara ma mukuri. Churékurami waminabi kumé echi Binériami?
M A R K O S I 168
36 Chopi maparí Jesusi námari echi jaré echirigá aníachi, Binoy jeaneri echi Jairo: Ketasi majá! Chopi gará bichí!
37 Arí biché Jesusi chopi risénsia 'yari mapu Binoy yuwa
simea echi Pegro, echi Santiago ayena cho, echi Juani, echi mapu Santiago rijimara níri, asíchiko.
38 Arí biché maparí Jesusi nawari echo'ná Jairo bitérachi,
Binoy riwari wikabé pagótami ne wabé buchuwí anigá, o'weri narákachi.
39 Arí biché Jesusi gará machiri mapu Binoy gará ku
owíntama echi tiwé mapu ma mukúami níri. Echijiti Binoy jeaneri echi jaré pagótami: ?Churékurátamo echirigá we
buchuwí anigá naraka? Je'ná tiwé, tamí jiti ketasi mapurigá
mukúami ju, chopi kochíami nirá ju. 40 Arí biché echo'ná muchúami pagótami wabé kachigá
tiníchari echirigá aníachi Jesusi. Arí biché Binoy ku machí júri
ne sinéami aboni. Arí biché binoy yuwa bayéraga echi tiwé 'wénawara, ayena cho echi jaré bikiyá Binoy yuwa 'yénami,
echo'ná pachá bakiri mapo'ná echi mukúami tiwé bu'wíri.
41 Arí biché Jesusi chapigá echi mukúami tiwé sikara, Binoy Jesusi ra'íchara nirá jeaneri: Talita kumi. Echi mapu
Rarámuri ra'íchara nirá, jerigá aniwámi ju: Tiwé, ku asísaga!
42 Arí biché echi tiwé we sapú ku asísari. Ma ketasi mukúami nírasa, gará iyénari mapujiti makoy miná okuá
bamíbami níri. Arí biché sinéami echo'ná muchúami
pagótami ne wabé majajari. 43 Chopi Jesusi we iwéami nureri mapu ke wesi ruyema
mapurigá echirigá ikíri. Arí biché nureri mapu ko'wámi yama
echi tiwé.
Jesusi ku nawari echo'ná Nasarétachi
(Mateosi 13:53–58; Lukasi 4:16–30)
Arí biché Jesusi echo'ná jonsa ku simisá, echo'ná Binoy kawíwarachi ku nawari. Echi jaré mapu Binoy binérari
ayena cho Binoy yuwa siri.
2 Arí biché maparí isábawachi rawé níri, echarí Jesusi chótari nawésiya echo'ná echi jaré Juríosi pagótami
ri'obáwarachi. Arí biché wikabé pagótami wabé 'nátaga, kirí
kipuga, a'nagupi jeanigá rukueri: Chúrigá gará omero je'ná
6:1 Mt 13:54 6
169 M A R K O S I
rijoy echirigá ne wabé gará machigá ra'ícha, ne suwaba namuti jiti rugá? Chúrigá gará omero nochogá ku sa'wayá
echi jaré nayúkami?
3 Arí biché aboni a'nagupi jeaneri: Tamujeta gará machí je'ná rijoy. Binoy echi tábala sipámi ju, echi María ranára.
Ayena chota gará machí echi Santiago, echi José, echi Júrasi,
echi Simoni, mapu sinéami je'ná aboni, Binoy ritémawara ju. Ayena cho jena'í tamujé yuwa muchuwi Binoy a'wayera. Arí
biché echo'ná piréami ketasi bichíri mapu Jesusi birépi Riosi
Ranara níri, mapujiti aboni chabénara tá káchi gará machiri echi Binoy.
4 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne sinéami pagótami gará o 'wiké
biré warura Riosi jiti nawésami, chopi echo'ná binoy kawíwarachi piréami ketasi o'wiké, echi jaré binoy
ritémawara ketasi cho, echi jaré echo'ná binoy bitérachi
piréami ketasi cho. 5 Arí biché maparí Jesusi echo'ná Binoy kawíwarachi
iyénari Binoy ketasi omérari wabé omériga orayá, chopi pe
okuá nayúkami ku sa'wari, Binoy sikara jiti nochogá. 6 Jesusi ne wabé siwega 'nátari mapujiti aboni tarapé
bichíri. Arí biché pe kinana Binoy nawésiya iyénari echo'ná
ne suníami murubé norigá rijówachi.
Jesusi júri nawisánara echi jaré makoy miná okuá
(Mateosi 10:5–15; Lukasi 9:1–6)
7 Arí biché Jesusi bayeri echi jaré makoy miná okuá mapu Binoy binérari. Echarí okuá nirá nawisánara júraga, Jesusi ne
gará jiwératari mapurigá aboni omérama ku machí a'waya
echi jaré we chati riablo ariwara, echo'ná jaré pagótami surárachi muchúami.
8 Ayena cho nureri mapurigá aboni tarapé biyiri tomea
echo'ná buwichí simiba. Chopi nureri mapu ibíripi biré tisora tomea; ayena cho nureri mapu ketasi tomea nibiré
chiwáwara, ayena cho mapu ketasi tomea ko'wámi, ayena
cho mapu nirapé tomea wenomí. 9 Ayena cho Jesusi nureri mapu wási wichira chopi akarasa,
ibíripi birépi napacha napachama.
6:4 Jn 4:44
6:6 Mt 9:35 Lk 13:22
6:7 Mt 10:1
M A R K O S I 170
10 Ayena cho jeaneri: Maparítamo chi'ribábiya mo'wiboa echo'ná biréana karírari, echo'ná birénapi karírari aripisi
mapuyénasítamo ku simiba echo'ná warúrachi jonsa.
11 Arí biché maparí biréana piréami ketasi 'yemi mi narésagá, nirapé 'yemi mi námanarasagá, arí biché
maparítamo ku simabo echo'ná jonsa, ne gará bi'wasi echi
napisó mapu ri'reka 'yemi rarárachi chukúbari. Echirigátamo ku ruyebo mapurigá aboni wabé chati orámi ju. Arí biché
echi we chati orámi pagótami echo'ná Sorómachi aniríwachi
piréami, ayena cho echo'ná Gomórachi aniríwachi piréami ne wabé wi'nijírami níma echarí ne jubá suwibáruwachi rawe.
Chopi echi jaré pagótami mapu ke námanariko 'yemi
nawésawara ne wabé simírami wi'nijírami níma echarí rawé. 12 Ari biché aboni ma simasa nawésari mapurigá echi jaré
pagótami bukuríwami, garabé nirá ku 'natama.
13 Arí biché aboni ayena cho ku machí a'wari wikabé wabé chati riablo ariwara echo'ná pachana echi jaré chati orámi
pagótami surárachi muchúwamichi jonsa, ayena cho aboni
akeite uchugá wikabé ku sa'wari echi jaré nayúkami.
Echi Juani mi'rirúami níri
(Mateosi 14:1–12; Lukasi 9:7–9)
14 Arí biché echi warura siríami Erorsi riwéami gará machiri je'ná jeyiri, mapujiti kanápuromí piréami pagótami
ma gará machiri echi Jesusi jiti ra'ichárawachi. Echijiti echi
Erorsi echirigá namsa jeaniri: Echi Rijoy echi Juani níma mapu chabénara pagóami níri. Echiko ma mukúami níri,
chopi ma ku owínariré! Echijiti je'ná binoy ne wabé omériga
orá! 15 Arí biché auché jaré jeaniri: Je'ná Rijoy echi Elíasi nímaré.
Auché jaré jeaniri: Biré warura Riosi jiti nawésami ju,
mapurigá echi auché jaré ki'yá piréami Riosi jiti nawésami. 16 Arí biché echi Erorsi je'ná jerigá namsa jeaniri: Ne
bichíwari je'ná rijoy echi Juani nímaré, echi mapu nijé
chabénara nurari ripunánara binoy kutárachi. Binoy ma mukúami níri, chopi ma ku owínariré!
17 Echi Erorsi echirigá aniri mapujiti chabénara binoy
nurari bachánara echi Juani, mapujiti echi Eroríasi riwéami
6:11 Mt 10:14 Or 13:51
6:13 San 5:14
6:14 Mt 14:1
6:16 Lk 3:19
171 M A R K O S I
mukwí wabé sayérari echi Juani. Arí biché echi Eroríasi echi Jiripi riwéami rijoy upira níri. Arí biché echi Jiripi, echi binoy
Erorsi rijimara níri, chopi echi Erorsi arigá chapiri echi
Eroríasi mapurigá binoy upira nirá. Echijiti echi mukwí we sayérari echi Juani.
18 Mapujiti echi Juani jeaneri echi warura Erorsi: Tarapé
risénsia níri mápumi chapimea kemi rijimá upira mapurigá kemi upí nirá.
19 Echijiti echi Eroríasi riwéami mukwí we kichiri echi
Juani, ayena cho we nakiri mapurigá echi Juani mi'rirúami níma, chopi ketasi omérari mi'ayá.
20 Mapujiti echi warura Erorsi arigá we gará nirari echi
Juani mapujiti binoy gará machiri mapu echi Juani wabé garabé orámi níri. Echijiti Erorsi gará tibútari echi Juani,
mapurigá echi mukwí ketasi nurama chibi oránara; ayena cho
echi Erorsi gará námari echi Juani nawésawara, chopi ketasi 'me nijéwanari.
21 Arí biché echi mukwí Eroríasi riwéami arigá 'nátaga
machiri mapu chúrigá mi'rirúami níma echi Juani, mapujiti echi Erorsi warú omáwari echarí rawé sébachi maparí binoy
ranárati. Echarí binoy ayena cho sinéami bayeri mapu ikí
igúsuwami níri echo'ná Galiléachi piréami, echi auché jaré o'wéara ayena cho, echi jaré kapitáni ayena cho.
22 Arí biché echo'ná pachá mapo'ná echi warura omáwari,
echo'ná bakiri biré tiwé mapu echi Eroríasi riwéami mukwí ranára níri. Echi tiwé we awiri mapurigá echi jaré rijoy we
'nema. Arí biché echi Erorsi we kaníriga 'nénari maparí echi
tiwé awiri, ayena cho echi auché jaré o'wéara wabé kaníriga 'nénari. Arí biché echi Erorsi jeaneri echi tiwé: Tamí táni
mapu ikí namuti mi nakí. Nijé nimí 'yama.
23 Ayena cho jeaneri: Ne bichíwari nimí ané: Nijé nimí 'yama suwaba mapu ikimi tamí táni. Ne nasípasí nimí 'yama
keremá mapu ikí nijé niwa. Arí biché nijeni ne wabé níwami
ju, mapujítini ne warura siríami ju. 24 Arí biché echi tiwé machí simigá jeanigá rukueri kepu
iyé: Pírini tánama? Arí biché binoy iyera nijéwaga jeaneri:
Táni mapurigami 'yárami níma echi Juani mo'ora, mapujiti
M A R K O S I 172
nijeni we nakí mapu mi'rirúami níma echi Juani mapu pagóami ju.
25 Arí biché echi tiwé we sapú ku bakiri echo'ná pachá
mapo'ná echi Erorsi asari. Arí biché jeaneri: Nijeni nakí mápumi we yáti echo'ná biréana bitórachi achagá, tamí 'yama
echi Juani mo'ora, mapu pagóami ju.
26 Arí biché echi warura Erorsi echirigá namsa ne wabé siweri. Chopi mapujiti binoy ma echirigá ne bichíwaga nirá
aneri echi tiwé, echijiti binoy ma ketasi nakiri mapu 'yékama.
Echijiti binoy arigá nurari oránara mapurigá echi tiwé nakiri, mapujiti echi auché jaré o'wéara ayena cho gará námari
mapurigá echi Erorsi echirigá bichíwaga aneri echi tiwé.
27 Arí biché echi warura Erorsi we yá júri biré sontarsi ripuna 'noránara echi Juani mo'ora.
28 Arí biché echi sontarsi echo'ná kumurachi simigá
ripúnari echi Juani mo'ora. Arí biché echo'ná biréana bitórachi achagá 'yari echi tiwé. Arí biché echi tiwé 'yari kepu
iyé.
29 Arí biché maparí echi jaré mapu echi Juani binérari ma gará machisá je'ná jerigá ikíchi, aboni echo'ná sisá ku chapiri
echi Juani mukúami sapara. Arí biché chu'wiróbiya ku tori
aboni.
Jesusi kówari marí mili pagótami
(Mateosi 14:13–21; Lukasi 9:10–17; Juani 6:1–14)
30 Arí biché echi jaré mapu Jesusi júri nawisánara, sinéami ku napawisa Binoy yuwa suwaba ku ruyeri mapu ikí namuti
aboni orari maparí aboni nawésiya 'yénari.
31 Arí biché Jesusi nijéwaga jeaneri: Auché biréana waná suwé simabo mapurigátamo gará isábabo. Binoy echirigá
aneri mapujiti wikabé pagótami echo'ná napawísari, arí biché
auché jaré wabé a'yápi ku simásari. Echijiti echi jaré mapu Jesusi binérari ketasi chirigá omérari ko'yá, mapujiti echi
wikabé pagótami we kumeri.
32 Arí biché aboni echo'ná bo'ónara biréana waná kawichí suwé simíbari, echo'ná biréana bárkochi ba'wírari moba
iyénamichi muchiga.
6:30 Lk 9:10
6:32 Mt 14:13
173 M A R K O S I
33 Chopi maparí aboni echirigá ku simíbari, echi wikabé pagótami ne suníami echo'ná o'wéarachi piréami gará riwari
mapu Jesusi ayena cho simiri, echi jaré mapu Binoy binérari
yuwa. Echijiti echi wikabé pagótami echo'ná ba'wírari suwé jonsa, wichí jaga jumsa, arigá ne bachá siri echo'ná bo'ónara
mapo'ná Jesusi Binoy nawama riwéari.
34 Arí biché Jesusi nawasa echo'ná waná suwé, we yáti riwari wikabé pagótami echo'ná napawika muchúami. Arí
biché Binoy we natimari echi pagótami mapujiti aboni
mapurigá wikabé bo'wá níri, mapu tarapé téri biré mérami. Echijiti Jesusi wikabé namuti nawésari aboni.
35 Arí biché maparí ma we aríwachi níri, echi jaré mapu
Jesusi binérari, echo'ná sisá mapo'ná Binoy asari, jeaneri: Ma we ariwa. jena'í wabé waná kawichí ju.
36 Echijiti ku jurá echi wikabé pagótami, mapurigá aboni
echo'ná murubé rijówachi simíbaga rarimea ko'wámi, mapujiti aboni tarapé niwa mapu ko'mea.
37 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemi aboni 'yasi mapurigá
ko'mea! Chopi echi jaré mapu Binoy binérari jeaneri: Tamujé ketásita omérabo ko'wámi rarayá, mapuyena okuá mili peso
natéami, mapurigata 'yabo echiyena wikabé pagótami.
38 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Chu kíputamo ko'wámi niwa 'yemi? Simíbaga 'nébasi! Arí biché aboni ma gará
machigá jeaneri: Marí kúchi pani nirú, ayena cho nirú okuá
rochí. 39 Arí biché Jesusi nureri mapurigá echi wikabé pagótami
echo'ná kasarátari rojuaga muchima.
40 Arí biché sinéami aboni echirigá rojuaga muchíbari, biré kiento nirá, ayena cho marisa makoy nirá.
41 Arí biché Jesusi chapiri echi marí pani, ayena cho echi
okuá rochí. Arí biché ripá riwigachi 'nénaga, natétara agá ra'íchari Riosi yuwa. Arí biché rojuánaga echi marí pani,
Binoy 'yari echi jaré mapu Binoy binérari mapurigá
nachútama echi wikabé pagótami; ayena cho rojuánaga nachútari echi okuá rochí ne sinéami pagótami.
42 Arí biché sinéami echi wikabé pagótami ma kosá, ne
gará posari.
6:34 Mt 6:39
6:35 Mt 14:15
M A R K O S I 174
43 Arí biché ma sunisa ko'yá, makoy miná okuá warírari ku napaburi echi kúchi pani chi'wámi tibíami, ayena cho echi
kúchi rochí chi'wámi tibíami.
44 Arí biché echi pagótami mapu gará posaka ko'wari, mapuyena marí mili rijoy níri.
Jesusi echo'ná warú ba'wírari moba wirigá iyénari
(Mateosi 14:22–27; Juani 6:16–21)
45 Echarí Jesusi we yáti bachá júri echi jaré mapu Binoy
binérari mapurigá aboni bachá simama echo'ná bo'ónara
warú ba'wírari suwé, mapo'ná Becháirachi aniríwachi níri. Arí biché aboni echo'ná pachá biréana bárkochi muchiga ku
simíbari. Chopi Jesusi ketasi ku simiri aboni yuwa, mapujiti
Binoy echi wikabé pagótami ripóriya tibiri. 46 Arí biché Jesusi ma ku ripórasa echi wikabé pagótami,
waminá ripá rabó simiri, mapurigá Binoy bi'neri nirá
ra'íchama Riosi yuwa. 47 Arí biché maparí ma we rokogó níri, echi barko pe
bukurí echo'ná nasipa warú ba'wírari inárari. Chopi Jesusi we
bi'neri asari echo'ná biréana warú ba'wírari suwé. 48 Arí biché Jesusi echo'ná mikabé jonsa riwari echi jaré
binéami mapu ne wabé risíami níri, mapujiti aboni wabé
nóchari, kusí ku'rínaga simíriya echi warú barko, echo'ná warú ba'wírari moba yénami. Chopi echi barko arigá ketasi
'me simiri, mapujiti echi iká we ku kuwana rakiburi. Arí
biché echarí bi'yá chónachi Jesusi ba'wichí moba wirigá ináraga nawari echo'ná mapo'ná aboni sírari. Arí biché Binoy
waminá bachámi simíranaga orari.
49 Chopi maparí aboni riwari Jesusi echo'ná warú ba'wírari moba wirigá inárami, echarí aboni ketasi machiri mapu echi
Jesusi níro. Chopi biré chu'wí mayega, aboni wabé majaga
sinákari, 50 mapujiti si'néamika riwari echi Jesusi echo'ná warú
ba'wírari moba wirigá inárami. Arí biché aboni riwisá, ne
wabé majajari, mapujiti aboni ketasi cho machiri mapu echi Jesusi níro, chopi Binoy we sapú ra'íchari echi aboni jeanigá:
We kanírisi. Nijeni ju. Ketasi majasi.
6:47 Mt 14:23
175 M A R K O S I
51 Arí biché Jesusi echo'ná bárkochi warú ba'wírari moba yénamichi bakisá, echo'ná pachá, aboni yuwa asíbari. Arí
biché ke sayiná ariweri ikayá. Chopi aboni ne wabé majaga
'nata muchiri. 52 Arí biché aboni echirigá ne wabé majari mapujiti aboni
ketasi cho machiri mapu echi Jesusi ne wabé Warubéra níro.
Aboni gará riwari maparí Binoy, pé okuá ko'wámi chapigá, arigá wabé omériga orari mapurigá ne wikabé muwéwari,
mapuyénasí Binoy gará omérari ne wikabé pagótami kóya;
chopi aboni arigá ketasi cho machiri mapu Jesusi ne suwaba omérami níro, mapujiti aboni we biwárami suréami níri.
Jesusi ku sa'wari wikabé nayúkami echo'ná Jenesarétachi
piréami
(Mateosi 14:34–36)
53 Arí biché maparí aboni miná bo'ónara Jenesarétachi
aniríwachi siri, echarí aboni echo'ná suwé bureri echi barko
mapurigá echo'ná chukumea. 54 Arí biché maparí aboni ku machínari echo'ná bárkochi
jonsa, echo'ná piréami pagótami we yá gará machiri echi
Jesusi. 55 Echarí aboni ne suníami murubé rijówachi júmaga,
echo'ná jonsa pari ne sinéami mapu ikí nayúkami níri. Arí
biché ibiri nayúami nawoka párati echo'ná mapo'ná Jesusi asari.
56 Arí biché echo'ná mapu ikínomí rijówachi iyénari Jesusi,
ayena cho mapu ikínomí o'wéarachi iyénari, ayena cho mapu ikínomí ipó mapo'ná Binoy iyénari, echo'ná murubé buwichí
ro'wárati sinéami mapu ikí nayúkami níri. Arí biché maparí
Jesusi echo'ná simírama riwéari, aboni risénsia tánari mapu ibiri nirá echi jaré nayúkami gará chapimea Jesusi napachara
suwirá. Arí biché sinéami mapu ikí chapiri echi wi'rí
napachara suwirá, we yáti ku sa'wárami níri.
Echi jaré namuti chati 'nátari ju, mapu wabé chati surératama
echi pagótami
(Mateosi 15:1–20)
Arí biché jaré o'wéara binériami rijoy, Bariseo aniríwami, echo'ná siri mapo'ná Jesusi asari. Ayena cho
6:53 Mt 14:34
7:1 Mt 15:1 7
M A R K O S I 176
siri jaré rijoy echo'ná Jerusalémachi jonsa simíbami mapu Riosi nurarira binériami níri.
2 Arí biché echi jaré Bariseo aniríwami binériami wabé
wi'nijiri echi jaré mapu Jesusi binérari, mapujiti riwari mapu echi jaré mapu Jesusi binérari, ketasi cho si'winárigá panígasa
arigá ko'wari.
3 Mapujiti echi jaré Bariseo aniríwami binériami, ayena cho sinéami echi auché jaré Juríosi pagótami ke siné ko'wari,
ketasi bachá nirá wisabé si'winárigá panígasagá. Arí biché
aboni sinibí echirigá orari mapujiti aboni o'wéarawara mapu chabé ki'yá piréari sinibí echirigá orari.
4 Echijiti sinibí maparí echi jaré Juríosi ku siri echo'ná aboni
pirérachi, echo'ná auché jaréana rijówachi jonsa, echarí aboni ketasi ko'wari, a ketasi bachá nirá wisabé si'winárigá
panígasagá. Arí biché aboni auché jaré wikabé echiyiri
namuti orari mapurigá echi jaré chabé ki'yá piréami o'wéara orari. Arí biché aboni echirigá sinibí si'winárigá pabákari echi
jaré labá, echi jaré sikorí ayena cho, echi jaré basi asíchiko.
5 Arí biché echi jaré Bariseo, ayena cho echi jaré nuraríwami binériami, aboni we rukueri Jesusi jeanigá: Churékura echi
jaré mapu Mujé binérari ketasi echirigá orá mapurigá echi
jaré chabé ki'yá piréami o'wéara sinibí orari? Aboni ketasi bachá si'winárigá panígasa, arigá we ko'wá.
6 Arí biché Jesusi nijéwaga jeaneri: Echi warura Isaíasi ne
bichíwaga nawésari 'yemi jiti rugá, máputamo wabé 'yékaka orámi ju, maparí binoy je'ná jerigá orari:
Je'ná pagótami chumuchí chopi ra'íchaga aní
mapu aboni wabé tamí o'wiké. Chopi aboni arigá ketasi ne surachí nirá, bichíwaga tamí karé.
7 Arí biché aboni ketasi bichíwari nirá tamí o'wiké, chopi
nawesa mapurigá echi jaré pagótami nurá. Arí biché aboni wepi 'yékaka aní mapu Riosi achigorigá nurá.
8 Mapujítitamo ma ariweri Riosi nurarira. Jípitamo chopi
nijéwaga orá mapurigá jaré pagótami nurá, mapujítitamo wisabé si'winárigá pabaka echi jaré sikorí, ayena chótamo
wisabé echirigá pabaka echi jaré basi, ayena chótamo auché
jaré echiyiri wikabé namuti orá.
7:6 Mt 15:8
177 M A R K O S I
9 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: 'Yemitamo tarapé o'wiké Riosi nurarira. Chopi 'yemitamo si'winárigá
achigorigá orá mapurigá chabé ki'yá jonsa, sinibí orari echi
jaré 'yemi pagótamawara. 10 Ari biché echi Moisesi je'ná jerigá osari mapurigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara osiríwarachi: Gará o'wiké
kemi onó, echi kemi iyé ayena cho. Echi mapu wabé yóniga anéko kepu onó, echi kepu iyé omá, échiko waminá
mi'rirúami níma.
11 Chopi 'yemitamo aní mapu gará risénsia ju mapu biré rijoy jeanema kepu onó, kepu iyé omá: Mani Riosi 'yari
suwaba echi jaré nijé níwara namuti. Echijítini ma ketasi
omero waminabi mi ku'wíriya. 12 Arí biché biré rijoy echirigá anésagá kepu 'wénawa, arí
biché 'yemitamo aní mapu ma ketasi arigá 'wérari ju
mapurigá waminabi ku'wírama kepu onó, kepu iyé omá. 13 Arí biché 'yemitamo echirigá orogá tarapé garabé nirari
Riosi Ra'íchara. Chópitamo nijéwaga orá mapurigá echi
auché jaré pagótami binera. Echirigátamo auché jaré wikabé chibi yiri namuti orá.
14 Arí biché Jesusi auchecho sine bayegá echi pagótami,
jeaneri: Gará namsi. Ne gará machisí Nijé ra'íchara. 15 Ayena cho jeaneri: Echi pagótami ketasi chirigá chati
surérama mapujiti aboni ko'wá echi jaré ko'wámi mapu
ketasi risénsia ju mapu aboni ko'mea. Chopi echi pagótami we chati surera mapujiti aboni wabé nakí mapu chati orama.
16 'Yemi máputamo gará nakéami juko, gará namsi!
17 Arí biché maparí Jesusi ariweri echi wikabé pagótami, Binoy echo'ná pachá karírari ku bakiri. Arí biché echi jaré
mapu Binoy binérari we rukueri mapu chúrigá aniwámi níri
mapurigá Binoy echirigá irétaga nawésari. 18 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Kechátamo cho gará
machí mapurigani irétari? Kechátamo machí mapu echi
ko'wámi mapu ikí biré rijoy ko'wá, ketasi chirigá omero chati suréami niwayá echi rijoy?
19 Echi ko'wámi ketasi bakí echo'ná rijoy surárachi, chopi
echo'ná binoy ropárachi bakisá, echo'ná jonsa we simírama. Echarí Jesusi echirigá anigá ruyeri mapu ne suwaba ko'wámi
7:11 Mt 15:5
7:14 Mt 15:10
M A R K O S I 178
gará risénsia ju mapu ko'mea, mapujiti echi ko'wámi ketasi chati suréami niwá echi pagótami.
20 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Echi jaré namuti mapu
echo'ná pachana echi jaré pagótami surárachi jonsa ku machínako, echi chopi ju mapu we chati suréami niwá echi
pagótami.
21 Mapujiti echo'ná pachana echi pagótami surárachi jonsa ku 'machina echi jaré wabé chati 'nátari. Ne sinéami pagótami
chati suréami ju, echijiti echi jaré mapu ma niwíami ju, arigá
auché jaré wiká isena yuwa kochí; echijiti echi auché jaré mapu ketasi cho niwíami ju ayena cho wabé chati orogá,
wiká yuwa kochí. Echi pagótami wabé chati suréami ju,
echijiti aboni wabé nakówaka ko'yámi ju; 22 echijiti aboni we chigórami ju; echijiti aboni wabé
korúkami ju; echijiti aboni we chati orámi ju; echijiti aboni we
ikaréami ju; echijiti aboni we chati orogá piréami ju; echijiti aboni we nakichika nakawérami ju; echijiti aboni wabé chati
ra'íchami ju; echijiti aboni wabé chati 'nátaga nóchama;
echijiti aboni wabé nataguésuri ju. 23 Ne suwaba je'ná jeyiri wikabé namuti chati oruwáwami
ku 'machina echo'ná pachana echi chati orámi pagótami
surárachi jonsa. Echijiti echi pagótami waminabi wabé chati suréami niwárami ju.
Biré mukwí si'wína bitéami gará bichíri echi Jesusi
(Mateosi 15:21–28)
24 Arí biché Jesusi ku simigá echo'ná jonsa, echo'ná Tírochi
aniríwachi simiri, echo'ná Sirónachi aniríwachi ayena cho.
Arí biché echo'ná biréana karírari bakigá ketasi nakiri mapu echo'ná piréami pagótami machimea kumi asaro Binoy.
Chopi jaré arigá gará machiri mapo'ná Binoy asari.
25 Ayena cho biré mukwí, echo'ná bitéami we yámiti gará machiri mapu Jesusi echo'ná asaro. Echi mukwí ranára tiwé
we chati riablo ariwara ariwéami níri. Echijiti echi mukwí
echo'ná nawagá, echo'ná bachámi wémi raweka chokoba wiríbari mapo'ná Jesusi asari.
26 Arí biché echi mukwí ketasi Juríosi aniríwami pagótami
níri, chopi si'nú ra'íchami níri, ayena cho si'wína bitéami níri.
7:22 Mt 15:19
7:24 Mt 15:21
179 M A R K O S I
Arí biché echi mukwí wabé risú anigá tánari mapurigá Jesusi ku machí pama echi riablo ariwara echo'ná pachana echi tiwé
surárachi jonsa.
27 Arí biché Jesusi jeaneri: Echi jaré Juríosi pagótami 'yemi mi ané kochí nirá, mapujítitamo isena pagótami ju. Echijiti
ariwé mapu echi jaré mapu Riosi kúchuwara anérami ju, ne
bachá ko'mea. Ketasi risénsia ju chapisá echi jaré Riosi kúchuwara níwara ko'wámi, waminá kochí kóruwa.
28 Arí biché echi mukwí ku nijéwaga jeaneri: Ayena, gará
ju. Chopi echi kochí, ri'ré pachá mésachi uchútami, arigá gará ko'wá echi kúchi chi'wámi ko'wámi mapu echi kúchi kúrowi
rujuina.
29 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne garami aniri. Ma ku simigá! Echi wabé chati riablo ariwara ma ku machínari echo'ná
pachana mujé ranára surárachi jonsa.
30 Arí biché echi mukwí ma ku nawagá echo'ná binoy bitérachi, we yáti riwari ku machínaro echi wabé chati riablo
ariwara, chopi echi tiwé echo'ná pétachi bu'wiri.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy ke námiami, ayena cho ke ra'íchami
31 Arí biché maparí Jesusi ku simiri echo'ná Tírochi aniríwachi jonsa, echo'ná Sirónachi aniríwachi simíraga,
ayena cho echo'ná makóina o'wéarachi simírari. Arí biché
Binoy ku nawari echo'ná warú ba'wírari suwé Galiléachi aniríwachi.
32 Arí biché echo'ná párati biré rijoy ke námiami, mapu
ayena cho ke omérami níri ra'ícha. Arí biché Jesusi tánarati mapurigá moba nochogá, ku sa'wama.
33 Arí biché Jesusi waná bayéraga, pachana echi rijoy
nakárachi nóchari, Binoy sikara jiti. Arí biché kachípaga, sariwá jiti ucheri echi rijoy cha'méroarachi.
34 Arí biché Jesusi ripá riwigachi 'néniga, we iwiga jeaneri:
Ejata! Echi mapu Jesusi ra'íchara nirá, jerigá aniwámi ju: Ku iráparaga!
35 Arí biché echi rijoy we yáti gará ku námari. Ayena cho
binoy cha'méroarachi ma ku sa'wárami níri. Ayena cho ma ku omérari ra'ícha.
M A R K O S I 180
36 Arí biché Jesusi ra'ámaga nureri mapu ke wesi ruyema mapurigá ikíri. Chopi maparí Jesusi waminabi echirigá aneri,
echi pagótami waminabi nawésari mapurigá ikíri.
37 Arí biché aboni wabé 'néniga jeaniri: Je'ná Jesusi suwaba ne gará orá. Binoy gará ku sa'wá echi pagótami mapu ke
námiami ju! Ayena cho Binoy gará ku ra'icháraga orá echi
pagótami mapu ke omérami ju ra'ícha!
Jesusi ko'wa nawó mili pagótami
(Mateosi 15:32–39)
Arí biché echarí rawé wikabé pagótami napawiri mapo'ná Jesusi asari, chopi aboni tarapé téri mapu
ko'mea. Echijiti Jesusi bayegá jeaneri echi jaré mapu Binoy
binérari: 2 Wabeni natimá je'ná wikabé pagótami mapujiti ma bikiyá
chi'reri mapu jonsa aboni tamí yuwa muchuwi. Arí biché
aboni ma ketasi niwa ko'wámi. 3 Arí bicheni ke kósa, ku jurásagá echo'ná aboni pirérachi,
jaré aboni ketasi omérama simiba echo'ná buwichí, mapujiti
jaré aboni mikabé jonsa simíbari. 4 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari jeaneri: Chúrigata
kóbo je'ná wikabé pagótami jena'í mikabé kawichí?
5 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Chu kipu ko'wámi niwa 'yemi? Arí biché aboni jeaneri: Chópita niwa kichao kúchi
pani!
6 Arí biché Jesusi nureri echo'ná muchínara echi wikabé pagótami. Arí biché Binoy chapigá echi kichao kúchi pani, ma
natétara 'yasa Riosi, gará rojuánari. Arí biché Binoy 'yari echi
jaré mapu Binoy binérari mapurigá aboni nachútaga 'yama echi jaré wikabé pagótami.
7 Ayena cho nirúari pe okuá rochí. Je'ná jiti Jesusi, Riosi
yuwa ra'íchaga, natétara 'yasa, ayena cho nurari nachutánara. 8 Arí biché ne sinéami echi wikabé pagótami ma kosá, ne
gará posari. Arí biché ma sunisa ko'yá, kichao warírari
buchíami ku napaburi echi kúchi chi'wámi ko'wámi tibíami. 9 Echarí echi pagótami mapu ko'wari, ne wikabé, nawó mili
níri. Arí biché Jesusi ma ripóraga, ku júri echo'ná aboni
pirérachi.
8:1 Mt 15:32 8
181 M A R K O S I
10 Echarí Jesusi ku bakiri echo'ná bárkochi ba'wírari moba yénamichi. Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari ayena cho
Binoy yuwa mo'wisá, sinéami echo'ná muchiga, auché
biréana ku simíbari mapo'ná Ramanútachi aniríwachi níri.
Echi jaré Bariseo we sayera Jesusi
(Mateosi 16:1–4; Lukasi 12:54–56)
11 Arí biché jaré o'wéara binériami Bariseo aniríwami rijoy, echo'ná Jesusi yuwa sigá, wabé sayéraga ra'íchari Binoy
yuwa, mapujiti aboni ketasi bichíri mapu Riosi ne bichíwari
jiwérawa 'yari mapurigá Jesusi ne wabé omériga orama mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero echirigá orayá.
Echijiti aboni tánari mapurigá Jesusi we yáti wabé omériga
orama sinepi nirá mapurigá aboni echirigá gará machimea acha Binoy ne bichíwari echirigá omérari orayá.
12 Arí biché Jesusi we iwiga jeaniri: Churékura je'ná
pagótami we taní mápuni Nijé we omériga orama sinepi nirá? Aboni chopi we nakí mapu 'nema Nijé echirigá oráchi.
13 Arí biché Jesusi echo'ná ariwesa echi jaré o'wéara
binériami Bariseo aniríwami rijoy, auchécho ku bakiri echo'ná pachá bárkochi, echo'ná warú ba'wírari moba yénami.
Echi jaré Bariseo wabé 'yékaka binérari
(Mateosi 16:5–12)
14 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari ke newarari
ko'wámi nutuguériya. Arí biché aboni pe birépi pani chopi
nutugueka sírari echo'ná bárkochi ba'wírari moba yénamichi. 15 (Echi jaré pani echi levadura aniríwami jiti niwariwa.)
Arí biché Jesusi jeaneri: Ne gará 'nesa, a aboni tibusi
mapurigátamo miná ariwebo echi jaré Bariseo níwara levadura aniríwami, ayena cho ariwesi echi Erorsi níwara
levadura.
16 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari a'nagupi ra'íchaga chótari jeaniyá: Binoy echirigá ra'ícha mapujítita
ketasi wikabé nutuguérari echi jaré pani, mapujiti echi pani
echi levadura achigá niwariwa. 17 Arí biché Jesusi gará machiri mapurigá aboni mayeri
mapu Binoy echirigá ra'íchari echi pani jiti rugá; chopi Jesusi
8:11 Mt 16:1
8:14 Mt 16:5
8:16 Mt 16:7
M A R K O S I 182
echirigá aneri mapurigá aboni ketasi orama mapurigá echi jaré Bariseo orogá binérari, nibiré mapurigá echi jaré Erorsi
amígowara binérari. Echijiti Jesusi auchécho siné rukueri
jeanigá: Churékurátamo a'nagupi ra'íchaga aní máputamo ketasi wikabé nutuguérari echi pani? Ayena cho rukueri
jeanigá: Kechátamo cho machí mapurigá Nijé wabé omériga
orari? Áchatamo echiyena wabé biwárami suréami ju? 18 Kechátamo busuchí jiti ritiwá? Nirapéchatamo nakachí
jiti nami? Kechátamo newará?
19 Chabé maparini rojuániga nachútari echi marí pani, echi marí mili rijoy koya, chukíputamo warírari ku buchíwaga
napaburi, echi kúchi chi'wámi pani tibíami? Arí biché aboni
jeaneri: Echarita buchíwari makoy miná okuá warírari. 20 Ayena cho Jesusi jeaneri: Arí biché maparini rojuániga
nachútari echi kichao pani echi auché jaré nawó mili rijoy
koya, chukíputamo warírari ku buchíwaga napaburi, echi kúchi chi'wámi pani tibíami? Arí biché aboni jeaneri: Echarita
buchíwari kichao warírari.
21 Arí biché Jesusi jeaneri: Kechátamo cho machí mapu Nijeni wabé omérami ju, suwaba namuti orayá?
Jesusi ku sa'wari biré rijoy ke machíriami
22 Arí biché aboni echo'ná bo'ónara Becháirachi aniríwachi
siri. Arí biché mapo'ná Jesusi asari, echo'ná párati biré rijoy ke machíriami. Arí biché echi jaré mapu pari, wabé risú anigá
tánari mapurigá Jesusi, Binoy sikara jiti nochogá, ku sa'wama
echi rijoy. 23 Arí biché Jesusi chapigá echi ke machíriami rijoy sikara,
waná tori echo'ná rijówachi jonsa. Arí biché Jesusi kachípaga,
sariwá jiti ucheri echi ke machíriami busírachi. Arí biché rukueri jeanigá: Áchamo ma gará machiri?
24 Arí biché echi mapu ke machíriami níri, ma ku 'néniga
jeaneri: Mani ritiwá 'yénami echi pagótami! Chopi nijeni ritiwá mapurigá jaré rojuá 'yénami nirá!
25 Arí biché Jesusi auchecho siné sikati nóchari echi rijoy
busírachi. Arí biché echi rijoy gará ku 'néniga, ma ne gará machíriami níraga, suwaba ne machina riwari.
183 M A R K O S I
26 Arí biché Jesusi, echo'ná binoy bitérachi, ku júri echi rijoy, jeanigá: Ketasi simigá echo'ná rijówachi, nibiré wesi
ruyé mapurigami ikíri.
Pegro aní mapu echi Jesusi, Warubéra Cristo ju
(Mateosi 16:13–20; Lukasi 9:18–21)
27 Arí biché Jesusi simiri echo'ná jaréana rijówachi mapo'ná
muripi níri echo'ná warúrachi Sesarea Jirípochi aniríwachi. Echi jaré mapu Binoy binérari ayena cho simíbari. Arí biché
echo'ná buwichí síraga, Jesusi jeanigá rukueri echi aboni: Echi
auché jaré pagótami, Chigá tamí mayé? 28 Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri: Jaré mayé mapu
Mujé, echi Juani ju mapu chabénara pagori echi pagótami.
Auché jaré mayé mápumi echi Elíasi ju, mápumi ma ku nawari jena'í wichimóbachi. Auché jaré mayé mápumi biré
Riosi jiti nawésami ju, mápumi ki'yá bitéari jena'í
wichimóbachi, chopi mápumi ma ku owínari. 29 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: 'Yemi, chigátamo tamí
mayé? Arí biché echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Mujé ju echi
Cristo aniríwami. Riosi mi wirari mapurigá Warubéra Nigúrami nirá.
30 Arí biché Jesusi we nureri mapurigá aboni ke wesi
echirigá ruyema Binoy jiti.
Jesusi bachá nirá jeanigá nawésari mapu Binoy mi'rirúami níma
(Mateosi 16:21–28; Lukasi 9:22–27)
31 Arí biché Jesusi chótari jeanigá nawésiya mapu Riosi wirari Binoy mapurigá Ku'wíriami nirá. Ayena cho jeaniri
mapu Binoy ne wabé kichiga, risú orárami níma, echi jaré
o'wéara Juríosi jiti. Ayena cho jeaniri mapu Binoy echirigá wabé kichiga, risú orárami níma, echi jaré o'wéara sakerdote
jiti, ayena cho echi jaré nuraríwami binériami jiti. Arí biché
Binoy Jesusi ayena cho jeaniri: Echi jaré pagótami tamí mi'rimea, chopi maparini ma mi'rirúami nísa, echarini bikiyá
chi'rigá auchecho siné ku owínama.
32 Arí biché Jesusi je'ná jerigá ne machina nirá, ne bichíwaga aneri. Arí biché echi Pegro pe waná bayéraga
8:27 Mt 16:13
M A R K O S I 184
jeaneri mapu ketasi 'wérari níma mapurigá Jesusi echirigá orárami níma.
33 Arí biché Jesusi ku kuwana 'nénari echi auché jaré mapu
Binoy binérari. Arí biché Binoy jeaneri echi Pegro: Miná waná simigá! Mujé chopi ra'ícha mapurigá echi riablo, Satanasi
riwéami! Mujé tarapé 'nata mapurigá Riosi 'nata, chópimi
'nata mapurigá echi auché jaré pagótami 'nata! 34 Arí biché Jesusi bayeri echi jaré mapu Binoy binérari,
echi auché jaré pagótami ayena cho. Arí biché Binoy jeaneri:
A jaré 'yemi oránarasagá mapurigá Nijé nakí, ketasi waminabi orasi mapurigá 'yemi aboni chopi nakí. Chopi
sinibí rawé nijéwaga orasi mapurigá Nijé 'yemi mi nurema,
ayena cho arigá anachasi maparítamo risú orárami níbo, achigorigá mapurigá Nijé anachama maparini wabé risú
orárami níma.
35 Mapujiti mapuyíripi rijoy jena'í wichimóbachi chopi kaníraga bitéranariko, échiko chopi miná mukumea. Arí
biché mapuyíripi rijoy mapu oránariko mapurigá Nijé nakí,
ayena cho echi mapu Riosi chopi Ra'íchara jiti bichínaraga biteko, échiko ne sinibí nirá bitérama.
36 Ayena cho jeaneri: A biré rijoy ne suwaba mésagá jena'í
wichimóbachi nirúami namuti, arí biché arigá miná mukusá, je'ná echiyiri rijoy arigá tarapé chirigá ku'wíratami níma
suwaba echi jaré wikabé namuti jiti.
37 Mapujiti biré rijoy ma mukúami nísa ketasi omérama we yáti auchecho ku bitériya jena'í wichimóbachi. Nibiré wesi
omérama, a ne suwaba jena'í wichimóbachi nirúami wenomí
jiti natétiya. 38 Jena'í wichimóbachi piréami pagótami wabé chati orámi
ju, ayena cho aboni tarapé gará bichíyami ju. Echijiti a biré
rijoy tamí jiti riwérasagá, ayena cho riwérasagá Nijé Ra'íchara jiti, Nijé ayena choni riwíma je'ná jeyiri rijoy maparini ku
nawama jena'í wichimóbachi, echi jaré o'wéara Riosi
kapitánawara yuwa. Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché maparini ku nawama jena'í wichimóbachi,
echarí Nijeni ne wabé Warubéra níma mapurigá Nijé Onorá
ne wabé simírami Warubéra ju.
8:34 Mt 10:38
8:38 Mt 10:33
185 M A R K O S I
Ayena cho jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu jaré 'yemi jena'í jáwami ketasi cho suwibóatamo, ke cho
'nénasa mapurigá Riosi wabé oméraga nurá.
Jesusi si'nú nakuríwarami níri
(Mateosi 17:1–13; Lukasi 9:28–36)
2 Arí biché pe kinana, ma simírasachi usani rawé, echarí
Jesusi simiri echo'ná waná biréana ripabé rabó. Arí biché Jesusi bayérari echi Pegro, echi Santiago ayena cho, echi Juani
asíchiko. Arí biché echo'ná bachámi aboni yuwa Jesusi ke
sayiná si'nú nakuríwarami níri, ne garabé ratábami nirá. 3 Arí biché Jesusi napachara we gará ratábami niwárami
níri. Ne wabé simírami rosákami níri, ketasi mapurigá kiparí.
Arí biché tarapé wesi jena'í wichimóbachi piréami gará omero echiyena wabé rosákami niwayá.
4 Echarí ke sayiná okuá rijoy echo'ná aboni yuwa jábari,
echi mapu Elíasi níri, echi Moisesi ayena cho, mapu chabé ki'yá bachá piréari jena'í wichimóbachi. Arí biché aboni we
ra'íchari Jesusi yuwa.
5 Arí biché Pegro jeaneri echi Jesusi: Binériami, Ne wabé gará ju mapurigata jena'í muchuwi! Gará níma jena'í
niwásata bikiyá karí látami. Biré Mujé níwara níma. Auché
biré echi Moisesi níwara níma. Auché biré echi Elíasi níwara níma.
6 Echarí echi jaré Jesusi yuwa binéami ne wabé
majajáratami níri. Echijiti echi Pegro ketasi machiri chúrigá ra'ícharo.
7 Arí biché echo'ná ke sayiná ne wabé bimori. Echarí Riosi
Binoy ke sayiná echo'ná bimorírari jonsa ra'íchaga jeaneri: Je'ná ju keni Raná, mápuni wabé karé. Gará namsi Binoy
ra'íchara!
8 Echarí we yáti ku kawiri echi bimorí. Arí biché echi jaré binéami we yáti ke wesi riwari echo'ná aboni yuwa jáwami,
chopi bi'neri Jesusi riwari echo'ná aboni yuwa wiríami.
9 Arí biché maparí aboni ku tikina sírari echo'ná ripá rabó jonsa, echarí Jesusi ra'ámaga nureri echi aboni mapu ke wesi
ruyema mapurigá aboni riwari echo'ná ripá rabó; chopi
9:1 Mt 16:28 9
9:2 Mt 17:1
M A R K O S I 186
nureri mapurigá aboni echirigá ku ruyema maparí Binoy ma mi'rirúami nísa, auchecho ku owinsa.
10 Echijiti aboni tarapé wesi ku ruyeri, chopi aboni a'nagupi
jeanigá rukueri: Chúrigá aniwámi ju mapurigá Binoy aní: Maparini ma mi'rirúami nísa, auchecho siné ku owínama?
11 Arí biché aboni rukueri jeanigá: Churékura echirigá aní
echi jaré nuraríwami binériami mapu echi Elíasi bachá nirá ku nawama jena'í wichimóbachi?
12 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari ju
mapu echi Elíasi bachá nawagá, ne bukuríwami niwama suwaba namuti; ayena cho jeaneri: Riosi tamí wirari
mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché tamí jiti rugá osirúami
ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapurigani wabé risú orárami níma, ayena cho mapurigani wabé kichírami níma.
13 Arí biché Nijé 'yemi nimí ané mapu ma nawari biré rijoy
jena'í wichimóbachi mapu achigorigá jiwériga orari mapurigá echi Elíasi orari chabé ki'yá rawé. Chopi jena'í wichimóbachi
piréami o'wéara ma chíbirigá orari echi rijoy yuwa ne suwaba
mapurigá aboni nakiri, echirigá mapurigá bachá nirá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara osiríwarachi mapurigá
ikimea riwéari binoy.
Jesusi ku sa'wari biré towí mapu wabé chati riablo ariwara
ariwéami níri
(Mateosi 17:14–21; Lukasi 9:37–43)
14 Arí biché ku tiguínaga echo'ná ripá jonsa, echo'ná ku siri
mapo'ná echi auché jaré binéami buwigá muchiri. Arí biché wikabé pagótami napawika muchiri echo'ná echi jaré binéami
yuwa. Echarí jaré nuraríwami binériami wabé na'áwaga
ra'íchari echi aboni yuwa. 15 Arí biché maparí echi wikabé pagótami riwari Jesusi,
sinéami aboni echo'ná júmaga ne wabé karúriga narépari.
16 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Churékurátamo echirigá ra'ícha aboni yuwa?
17 Echarí biré rijoy echo'ná wiríami jeaneri: Binériami, nijé
nimí 'yébari keni raná, mapu we chati riablo ariwara ariwéami ju, ayena cho ketasi ra'íchami ju.
9:14 Mt 17:14
187 M A R K O S I
18 Arí biché echi wabé chati riablo ariwara wabé jiwériga nuré echi keni raná. Echijiti echi keni raná wabé ronénaga,
ramichí ki'rákaka, ri'ré bu'wiba. Echijiti binoy tarapé jiwera.
Jipi nijeni tánari echi jaré mapu Mujé binérari mapurigá aboni ku machí pama echi we chati riablo ariwara. Chopi aboni
ketasi omérari.
19 Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Bá! 'Yemi pagótami ketásitamo bichíyami ju. Chu yénasí arigá 'wérari ju mápuni
'yemi yuwa asimea? Chu yénasí echirigani anachama 'yemi
jiti, mapujítitamo ketasi bichí? Wakiná tosí echi towí! 20 Arí biché echo'ná Jesusi yuwa párati echi towí, echi
mapu wabé chati riablo ariwara ariwéami níri. Arí biché echi
riablo ariwara gará riwisá echi Jesusi, ne wabé jiwériga nokérari echi towí. Arí biché echi towí echo'ná wi'yérari
ri'nagápuraga, bu'wíraga, ne wabé ronénari.
21 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri echi towí onorá: Kiríbuko jonsa je'ná jerigá risú orárami níri? Arí biché binoy
onorá jeaneri: Chabé tága jonsa.
22 Arí biché echi riablo ariwara wisabé chokéami wabé mi'rináraga, echo'ná na'írari pasá, echo'ná we rokóchi
ba'wírari ayena cho. A mi omérasagá tamujé tamí ku'wíriya,
gará tamujé natimaka ku'wiro! 23 Arí biché Jesusi nijéwaga jeaneri: Kéchami bichí
mapurigani gará omero? Maparimi gará bichí Riosi, mujemi
gará omérama ne suwaba namuti orayá. 24 Arí biché echi towí onorá we yáti o'weri ra'íchaga
jeaneri: Ayénani gará bichí Riosi! Tamí ku'wiro mapurigani
waminabi gará bichíma! 25 Arí biché maparí Jesusi riwari wikabé pagótami echo'ná
napawísiami, Binoy we yáti nureri echi we chati riablo
ariwara mapu echo'ná pachana towírari asari. Arí biché jeaneri: Mujé we chati riablo ariwara mápumi ke námtiga, ke
ra'íchami niwá je'ná towí, Nijé nimí nuré: Ku machínaga
echo'ná pachana towírari jonsa! Tarapé auché siné ku bakí echo'ná pachana towírari!
26 Arí biché echi we chati riablo ariwara o'weri sinaga,
wabé jiwéraga nokérari echi towí. Arí biché echi riablo ariwara ma ku machínari echo'ná pachana towírari jonsa.
M A R K O S I 188
Echarí echi towí mapurigá mukúami nirá tibiri. Echijiti echi jaré wikabé jeaniri: Ma mukúami ju!
27 Chopi Jesusi chapigá echi towí sikara, gará ku achari. Arí
biché echi towí gará ku wiríbari. 28 Arí biché maparí Jesusi bakiri biréana karírari, arí biché
Binoy echo'ná bi'neri atíachi, echi jaré mapu Binoy binérari
jeanigá rukueri: Churékura tamujé ketasi gará omérari ku machí paya echi wabé chati riablo ariwara?
29 Arí biché Jesusi jeaneri: Je'ná jeyiri riablo ariwara chopi
ku machina maparítamo we tánabo Riosi, ayena cho maparítamo wi'ribé nirá ketasi kopoa ko'wámi,
mapurigátamo echirigá Riosi chópitamo yuwa ra'íchabo.
Jesusi auchecho siné nawésaga aní mapu Binoy mi'rirúami níma
(Mt 17:22–23; Lukasi 9:43–45)
30 Arí biché echo'ná jonsa ku simasa, echo'ná Galiléachi
aniríwachi kawírari simárari. Arí biché Jesusi ketasi nakiri mapu echo'ná Galiléachi piréami machimea mapu Binoy
echo'ná iyénari.
31 Mapujiti Jesusi chopi binériya iyénari echi jaré mapu Binoy yuwa binéami níri. Arí biché Binoy jeanigá binérari:
Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá, chópini nijírami
níma mapurigá echi pagótami o'wéarawara nurama tamí mi'rínara, chopi maparini ma mi'rirúami nísa, bikiyá chi'rigá
auchecho ku owínamani.
32 Arí biché aboni tarapé machiri chúrigá aniwámi níri mapurigá Jesusi ra'íchaga aniri, ayena cho we majari
rukueya.
Chigá warura níma tamujé aboni yuwa?
(Mateosi 18:1–5; Lukasi 9:46–48)
33 Arí biché aboni echo'ná Kapernaúmachi aniríwachi
warúrachi siri. Arí biché maparí Jesusi echo'ná pachá karírari asari, Binoy rukueri echi jaré binéami jeanigá: Piri jítitamo
rugá ra'íchari maparítamo echo'ná buwichí sírari?
34 Chopi aboni wabé riwéraga, ketasi ku nijéwanari, mapujiti echo'ná buwichí aboni chopi a'nagupi na'áwaga
9:30 Mt 17:22
9:33 Mt 18:1
189 M A R K O S I
ra'íchaga sírari, mapujiti ibíripi nirá jerigá 'nátari: Nijé binoy ne warura nímani echi auché jaré yuwa.
35 Arí biché Jesusi echo'ná asíbaga, bayegá echi jaré makoy
miná okuá binéami, jeaneri: Echi mapuyíripi nakiko mapu ne warura níma echi auché jaré 'yemi yuwa, échiko ne jubá
níraga mapurigá chopi ku'wíraga orama sinéami 'yemi yuwa.
36 Arí biché Jesusi chapigá biré tá towí, echo'ná aboni yuwa nasipa achari. Arí biché echo'ná Binoy sikárachi mutuka,
jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari:
37 Echi rijoy mapuyíripi kareko je'ná jeyiri kúchi, mapujiti binoy gará tamí bichí, échiko ayena cho we tamí karé. Arí
biché echi mapu yíripi tamí kareko, ayena cho we karé Riosi,
echi mapu tamí júri jena'í wichimóbachi.
Echi mapu ketasi tamujé tamí sayérako, échiko tamujé tamí
yuwa ju
(Mateosi 10:42; Lukasi 9:49–50)
38 Arí biché echi Juani jeaneri: Binériami, tamujeta riwari biré rijoy mapu miná machí a'wari echi jaré riablo ariwara
echo'ná jaré pagótami surárachi jonsa maparí binoy we
ra'íchaga aniri Mujé riwará. Arí bicheta jeaneri mapu ketasi risénsia níri mapurigá binoy echirigá orama, mapujiti ketasi
tamujé tamí yuwa iyena.
39 Arí biché Jesusi jeaneri: Ketasi echirigá ra'amasi, mapujiti maparí biré rijoy gará omero echirigá wabé omériga orayá
mapujiti binoy gará tamí bichí, echi yiri rijoy ketasi we yáti
tamí sayéraga ra'íchama. 40 Mapujiti echi mapu ketasi tamujé tamí sayérako, échiko
tamujé tamí yuwa ju.
41 Ne bichíwari 'yemi nimí jeané: Mapuyíripi rijoy 'yemi mi pe tá namuti 'yásagá, mapurigá pe tá ba'wí nirá bajínara,
mapujítitamo Cristo níwara ju, échiko arigá gará ku
natétarami níma.
Ketasi gará ju we chati orárasa echi auché jaré pagótami
(Mateosi 18:6–9; Lukasi 17:1–2)
42 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Mapuyíripi rijoy we chati orárasagá biré tá mapu tamí jiti bichíyami ju, échiko ne
9:38 Lk 9:49
9:39 1 Kor 12:3
9:41 Mt 10:42
9:42 Mt 18:6
M A R K O S I 190
wabé simírami chati orá. Ne bachá nirá, ne gará níri echiyiri rijoy miná warú ba'wírari pátami nísa, echo'ná binoy
kutárachi biré matá jiti burugá, mapurigá binoy ketasi
echirigá chati oráriami níma echi biré tá mapu tamí bichí. 43 Arí biché a kemi siká mi chati orárasagá, Miná ripuná!
Waminabi ne gará níma, mujé echirigá sikamochi nirá
bitérasa jena'í wichimóbachi, mapurigami pe minánomí arigá sinibí nirá bitérama echo'ná ripá riwigachi. Arí biché ketasi
gará níma echirigá mi okuá sikeka, arigá echo'ná ri'ré
riáblochi pátami nísa, mapo'ná echi warubé na'í, we rajámi, tarapé siné cho'wíami níma.
44 Mapujiti echo'ná ri'ré riáblochi nirúami kuchíwari tarapé
siné suwí, ayena cho echo'ná nirúami warubé na'í tarapé siné cho'wí.
45 Arí biché a kemi ronó mi chati orárasagá, Miná ripuná!
Waminabi ne gará níma, mujé echirigá kasimochi nirá bitérasa jena'í wichimóbachi, mapurigami pe minánomí arigá
sinibí nirá bitérama echo'ná ripá riwigachi. Arí biché ketasi
gará níma echirigami okuá roneka, arigá echo'ná ri'ré riáblochi pátami nísa, mapo'ná echi warubé na'í, we rajámi,
tarapé siné cho'wíami níma.
46 Mapujiti echo'ná ri'ré riáblochi nirúami kuchíwari tarapé siné suwí, ayena cho echo'ná nirúami warubé na'í tarapé siné
cho'wí.
47 Arí biché a kemi busí mi chati orárasagá, miná machí pa! Waminabi ne gará níma, mujé echirigá birénapi buseka
bitérasa jena'í wichimóbachi, mapurigami pe minánomí arigá
sinibí nirá bitérama echo'ná ripá riwigachi. Arí biché ketasi gará níma echirigami okuá buseka, arigá echo'ná ri'ré
riáblochi pátami nísa, mapo'ná echi warubé na'í, we rajámi,
tarapé siné cho'wíami níma. 48 Mapujiti echo'ná ri'ré riáblochi nirúami kuchíwari tarapé
siné suwí, ayena cho echo'ná nirúami warubé na'í tarapé siné
cho'wí. 49 Arí biché ne sinéami 'yemi ne wabé risú orárami níbo,
mapurigátamo waminabi gará bichíyami níbo Riosi. Arí biché
suwaba echi jaré namuti máputamo ko'ogá 'yabo Riosi, ne gará akáwarami níma.
9:43 Mt 5:29 Mt 18:8
191 M A R K O S I
50 We gará ju echi koná, chopi a echi koná ketasi 'me akámi nísa, ketasi chirigá auchecho siné ku gará akámi niwárami
níma. Echijiti ne garabé nírasi 'yemi, achigorigá mapurigá
echi koná ne garabé ju, ayena cho kirí rijóirasi a'nagupi.
Jesusi binérari mapu ketasi risénsia ju mapu ku rojuama echi jaré
mapu ma niwíami ju
(Mateosi 19:1–12; Lukasi 16:18)
Arí biché Jesusi echo'ná Kapernaúmachi aniríwachi warúrachi jonsa ku simigá, echo'ná Juréachi
aniríwachi kawírari ku nawari, ayena cho echo'ná bakóchi
Joránachi aniríwachi bo'ónara ku nawari. Arí biché echo'ná piréami auchecho siné napawísachi echo'ná Jesusi yuwa,
Binoy auchecho siné nawésari echi aboni mapurigá Binoy
sinibí orari. 2 Echarí jaré o'wéara binériami, Bariseo aniríwami rijoy
echo'ná sisá, wabé wi'nijínaraga jeanigá rukueri: Acha
risénsia ju mapu biré rijoy upéami miná ariwema binoy upira?
3 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeanigá rukueri: Chúrigá
osirúami ju mapurigá echi warura Moisesi 'yemi mi nureri? 4 Arí biché aboni jeaneri: Echi warura Moisesi risénsia nijari
mapu biré rijoy arigá ariwema binoy upira, maparí echi rijoy
biré osirí jeanigá niwasa mapu binoy ma ariweri echi binoy upira.
5 Arí biché Jesusi jeaneri: Echi warura Moisesi chopi 'yemi
mi echirigá osagá nureri mapujítitamo wabé biwárami suréami ju.
6 Ayena cho jeaneri: Ki'yá chokichí maparí Riosi niwari ne
suwaba namuti, echarí Riosi niwari biré rijoy, miná biré mukwí yuwa.
7 Echijiti biré rijoy ariwema kepu onó, kepu iyé omá, arí
biché binoy upema kepu upí. 8 Arí biché echi mapu okuá juko, échiko mapurigá birépi
nirá níma. Ma ketasi mapurigá okuá ju, chopi okuánika birépi
nirá ju. 9 Echijiti ketasi risénsia ju mapu ku rojuama echi jaré mapu
ma niwíami ju, mapujiti Riosi ma echirigá napaburi.
9:50 Mt 5:13
10:1 Mt 19:1 10
M A R K O S I 192
10 Arí biché maparí aboni echo'ná pachá biréana karírari muchiri, echarí echi jaré mapu Binoy binérari gará rukueri
chúrigá aniwámi níri je'ná.
11 Arí biché Jesusi jeaneri: Mapuyíripi rijoy ariwesa kepu upí, arí biché auché biré upésagá, échiko wabé chati orá,
mapujiti ma ariwesa echi ne binoy upira, auché biré si'nú
mukwí yuwa kochí. 12 Ayena cho biré mukwí ariwesa kepu kuná, arí biché
auché bire yuwa kunésagá, echi mukwí ayena cho we chati
orá, mapujiti ma ariwesa echi ne binoy kunara, auché biré si'nú rijoy yuwa kochí.
Jesusi garabéraga ané echi jaré kúchi
(Mateosi 19:13–15; Lukasi 18:15–17)
13 Arí biché jaré pagótami echo'ná pari jaré kúchi mapurigá
Jesusi, Binoy sikara nochama echo'ná abónichi. Arí biché echi
jaré mapu Jesusi binérari ra'ámaga aneri echi jaré pagótami mapu ketasi pama echi kúchi.
14 Chopi maparí Jesusi je'ná jerigá námari, echarí Binoy
yóniga jeaneri: Ariwesi mapu echi kúchi wakiná tamí yuwa simama. Tarapé kumesi aboni, mapujiti Riosi gará nuré
sinéami echirigá bichíyami.
15 Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí jeané: Ne sinéami echi jaré kúchi gará bichí Riosi. Arí biché echi jaré pagótami mapu
ketasi echirigá bichíko Riosi, échiko ketasi chirigá Riosi
níwara níma. 16 Echarí Jesusi gará mutuka echi jaré kúchi, echo'ná moba
aboni mo'órachi nochogá, arí biché Riosi yuwa ra'íchaga
jeaneri: Keni Onó, ne gará nisé je'ná kúchi.
Biré rijoy wabé níwami
(Mateosi 19:16–30; Lukasi 18:18–30)
17 Arí biché maparí Jesusi pe minabi simigá inárari, echarí biré rijoy we 'maga nawari echo'ná Binoy yuwa. Echi rijoy
echo'ná bachámi Binoy yuwa wémi raweka chokoba wirigá
jeaneri: Chúrigani orogá bitérama, mapurigá echirigani orasa, ne sinibí bitéami nímani?
10:11 Mt 5:32 Mt 19:9
10:13 Mt 19:13
10:17 Mt 19:16
193 M A R K O S I
18 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeanigá rukueri: Churékurami tamí we garabé ané? Riosi bi'néripi we garabé
ju.
19 Mujé gará machí mapu Riosi je'ná jerigá nurá: Ketasi si'nú mukwí yuwa kochí. Ketasi mi'yá auché jaré pagótami.
Ketasi chigó. Ketasi ikareka ra'ichá. Ketasi 'yékaka orá. Gará
o'wiké kemi onó, echi kemi iyé omá. 20 Arí biché echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Binériami, nijé
sinibini echirigá gará nijéwaga orari, chabé chokichí jonsa
maparini ranárati. 21 Arí biché Jesusi we natimaga 'néniga jeaneri: Biré namuti
ketásimi cho orari. Jipi ku simigá rarinéami suwaba namuti
mapu ikí mi niwa. Arí biché 'yami suwaba echi wenomí echi auché jaré we risúwati. Echirigami wabé níwami níma
echo'ná ripá riwigachi. Arí biché ne gará bichíga, tamí najató.
22 Arí biché echi rijoy ne wabé siwega 'nátari maparí binoy námari je'ná jerigá ra'íchachi Jesusi. Echirigá wabé siwega ku
simiri, mapujiti ne wikabé namuti níwami níri.
23 Arí biché Jesusi ne norigá 'néniga jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Ne wabé nóchari ju mapurigá echi jaré wikabé
namuti níwami gará nijéwaga orama mapurigá Riosi nurá!
24 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari ne wabé chami níraga ikigá 'nátari maparí aboni námari echirigá ra'íchachi
Binoy. Arí biché Jesusi auchecho siné ra'íchaga jeaneri: Keni
kúchuwa, ne wabé nóchari ju mapurigá echi jaré wikabé namuti níwami gará nijéwaga orama mapurigá Riosi nurá!
25 Arí biché echi kameyo aniríwami namuti, warú
mapurigá biré kawé ju. Arí biché echi kameyo, siné káchi ketasi 'me nóchari orogá simíramiré echo'ná biréana
wichárari uchí iwáchi, chopi ne wabé simírami nóchari ju
mapurigá echi jaré wikabé namuti níwami gará nijéwaga orama mapurigá Riosi nurá.
26 Arí biché aboni je'ná jerigá námaga waminabi ne wabé
chami níraga ikigá 'nátaga, a'nagupi jeanigá rukueri: Chigá 'narina gará ku'wíratami níma?
27 Arí biché Jesusi 'néniga jeaneri: Echi jaré pagótami ketasi
omero je'ná jerigá orayá, chopi Riosi ne gará omero, mapujiti Riosi suwaba namuti gará omérami ju.
M A R K O S I 194
28 Arí biché echi Pegro jeanigá chótari ra'ícha: Tamujeta ma ariweri suwaba tamujé níwara namuti. Arí bicheta mi yuwa
najátari.
29 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí jeané: Jaré mapu tamí bichíko arigá ariwema kepu karí mapurigá
aboni Riosi Ra'íchara chopi nawésiya 'yénama. Echijiti auché
jaré ariwema kepu ritémawa, kepu 'wénawa keremá, kepu jubí keremá, kepu kúchuwa keremá. Arí biché auché jaré
echijiti ariwema aboni kawíwara.
30 Arí biché ne sinéami mapuyíripi echirigá orako, aboni jena'í wichimóbachi abijí piréraga narema biré kiento
ritémawa nirá. Ayena cho narema biré kiento iyé nirá. Ayena
cho narema biré kiento kúchuwa nirá. Ayena cho narema biré kiento kawí nirá. Chopi ayena cho we yóniga, kichiga
a'najátarami níma. Arí biché waminana ma suwisá, arigá
auchecho ku pirérama ne sinibí nirá. 31 Chopi wikabé mapu jipi rawé ne bachá o'wéara juko,
aboni pe minana we kúchara níma. Arí biché wikabé mapu
jipi rawé wabé kúchara juko, aboni ne bachá o'wéara níma.
Jesusi auchecho siné bachá aniri mapurigá Binoy mi'rirúami
níma
(Mateosi 20:17–19; Lukasi 18:31–34)
32 Así biché aboni echo'ná Jerusalémachi burúami moyena sírari. Arí biché Jesusi bachá inárari echi jaré mapu Binoy
binérari yuwa. Echarí echi jaré mapu Binoy binérari ne wabé
majaga najátari Binoy yuwa. Arí biché Jesusi auchecho siné waná rojuánaga echi jaré makoy miná okuá, gará ruyeri
suwaba mapurigá ikimea riwéari.
33 Arí biché Jesusi jeaneri: Tamí gará kipusi. Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá. Chopi mata moyena
echo'ná Jerusalémachi simiba. Echo'ná Nijeni echi jaré
o'wéara sakerdote, echi jaré nuraríwami binériami 'yárami níma. Arí biché aboni tamí we wi'nijiga mi'rinárama. Ari
bicheni echo'ná isena pagótamichi nijírami níma, mapurigá
aboni tamí mi'rimea. 34 Arí biché aboni tamí we tiníchama, ayena cho ne wabé
tamí wipisoma, ayena cho ne wabé tamí kachípama. Arí
10:28 Mt 19:27
10:31 Mt 19:30
10:32 Mt 20:17
195 M A R K O S I
biché aboni tamí mi'rimea. Chopi bikiyá chi'rigá, auchecho ku owínamani.
Echi Santiago, echi Juani we taní mapu Jesusi orama mapurigá
aboni nakí
(Mateosi 20:20–28)
35 Arí biché echi Santiago, echi Juani napawika sisá jeaneri:
Binériami, tamujeta nakí mapurigami tamujé tamí oríma
mapurigata mi tánabo. Arí biché je'ná okuánika Sibireo kúchuwara níri.
36 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Chúrigátamo nakí
mapurigani 'yemi mi oríma? 37 Arí biché aboni jeaneri: Tamujé tamí 'ya máputa mi
yuwa murubé muchibo echarí maparimi wabé warubératami
níma. Tamujé tamí aya mapu biré tamujé echo'ná Mujé yuwa watoná asimea, ayena cho mapu auché biré echo'ná Mujé
yuwa o'winá asimea.
38 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemi tarapétamo machí mapurigátamo tamí táni. Áchatamo anáchaga omérabo
mapurigá Nijé anachama maparini wabé simírami risú
orárami níma? Áchatamo anáchaga omérabo mapurigá Nijé anachama maparini mi'rirúami níma?
39 Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri: Ayénata gará
omérabo. Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari arigá 'wérari ju mapu 'yemitamo achigorigá anachabo mapurigá Nijé
anachama, ayena cho 'wérari ju mapurigátamo ko'wirúami
níbo, achigorigá mapurigá Nijé binoy mi'rirúami níma. 40 Chopi Nijé ketasi risénsia ju mápuni 'yemi mi 'yama
máputamo muchibo echo'ná keni watonachi, echo'ná keni
o'winachi keremá. Chopi risénsia ju mapu echo'ná muchima echi jaré mapu Riosi, aboni jiti, echo'ná ma a'lárari.
41 Arí biché echi auché jaré makoy, je'ná jerigá namsa, ne
wabé na'áwari, echi Santiago, echi Juani sayéraga. 42 Arí biché Jesusi bayegá echi jaré aboni, jeaneri:
'Yemitamo gará machí mapurigá echi jaré isena pagótami
o'wéarawara ne wabé 'wérari nuré echi pagótami, ayena cho echi jaré aboni sirínawara ne wabé 'wérari orá aboni yuwa.
10:35 Mt 20:20
10:42 Lk 22:25
M A R K O S I 196
43 Chopi 'yemi tarapé echirigá orasi. Si'winárigá mapu yíripi 'yemi mapu nakiko warura níranára 'yemi aboni yuwa,
échiko gará níma mapurigá pióntami nirá nísa, mapurigá
binoy chopi ku'wírama echi auché jaré 'yemi. 44 Arí biché mapuyíripi 'yemi máputamo nakiko wabé
warura níranára ne sinéami echi auché jaré 'yemi yuwa,
échiko gará níma mapurigá sinéami 'yemi piónawara nirá nísa mapurigá binoy chopi ku'wírama echi auché jaré 'yemi.
45 Arí biché Jesusi auchecho siné jeaneri: Riosi tamí wirari
mapurigá Ku'wíriami nirá, mapurigani gará ku'wírama echi wikabé pagótami jena'í wichimóbachi piréami. Nijé ketásini
nawari jena'í wichimóbachi mapurigá echi jaré pagótami
chopi tamí ku'wírama. Nijeni nawari mapurigani ku'wírama echi pagótami, ayena cho mapurigani mi'rirúami níma aboni
chati orarira jiti, mapurigani echijiti gará omérama ku
wikáwiya wikabé pagótami.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy ke machíriami
(Mateosi 20:29–34; Lukasi 18:35–43)
46 Arí biché aboni siri echo'ná Jerikochi aniríwachi warúrachi. Arí biché maparí Jesusi auchecho ku simiyá
inárari echo'ná warúrachi jonsa, echi jaré mapu Binoy
binérari ayena cho sírari. Auché jaré wikabé pagótami ayena cho sírari. Arí biché echo'ná murubé buwichí asari echi
Batimeo riwéami rijoy, echi mapu ke machíriami níri. Je'ná
rijoy echi Timeo riwéami rijoy ranára níri. Arí biché echi Batimeo wenomí tá asari, mapujiti ke machíriami níri.
47 Arí biché echi Batimeo anérati mapu echi Jesusi, echo'ná
Nasarétachi bitéami echo'ná simira inárari. Arí biché echi Batimeo chótari o'weri ra'ícha jeanigá: Tamí natimá, Mujé
Jesusi! Mujé echi Rabiri Ranara ju!
48 Arí biché wikabé pagótami yóniga ra'ámari echi Batimeo mapujiti binoy wisabé echirigá o'weri ra'íchari. Chopi echi
Batimeo waminabi o'weri ra'íchaga jeaniri: Tamí natimá Mujé
Jesusi, mápumi echi Rabiri Ranara ju! 49 Arí biché Jesusi námaga echirigá ra'íchachi, pe mikabé
nirá wiríbari. Arí biché Binoy jeaneri echo'ná murubé Binoy
yuwa jáwami: Wakiná bayesi echi rijoy! Echirigá aboni
10:46 Mt 20:29
197 M A R K O S I
jeanigá bayeri echi ke machíriami: Kaníriga wirísaga! Echi Warubéra mi bayé!
50 Arí biché echi Batimeo echo'ná ariwesa binoy kimara, we
yáti pochika wirísari. Arí biché binoy we yáti murubéanari Jesusi yuwa.
51 Arí biché Jesusi jeaneri: Piri mi nakí mapurigani mi
oríma? Arí biché echi ke machíriami jeaneri: Binériami, tamí ku machíriami niwá!
52 Arí biché Jesusi jeaneri: Ku simigá! Mami gará ku
machíriami ju, mapujítimi gará tamí bichíri. Arí biché echi ke machíriami we yáti ma gará ku omérari 'néniya, ayena cho
wabé kaníriga najátari Jesusi yuwa echo'ná buwichí inárachi.
Jesusi nawari echo'ná Jerusalémachi
(Mateosi 21:1–11; Lukasi 19:28–40; Juani 12:12–19)
Arí biché maparí aboni ma murubé sírari echo'ná
warúrachi Jerusalémachi aniríwachi, echarí murubé simárari echo'ná rijówachi Betajechi aniríwachi, ayena cho
murubé simárari echo'ná Betániachi aniríwachi rijówachi. Arí
biché maparí aboni murubé simárari echo'ná ripá rabó Olíbochi aniríwachi, Jesusi okuá júri echi jaré mapu Binoy
binérari,
2 jeanigá: Echo'ná murubé rijówachi simíbaga. Echo'nátamo riwiboa biré burito wíra chukúami, ke cho binéami asiriwa.
Botániga, wakiná tosí.
3 A jaré 'yemi mi jeanésagá: Churékurátamo botana echi burito? Arí bichétamo jeanebo: Echi Warubéra Jesusi we
risénsia taní. Pe tériko ku nijima.
4 Arí biché aboni simasa riwari echi burito biréana karírari machímanamí wíra chukúami, mapo'ná warú burúri. Arí
biché botánari.
5 Echarí jaré echo'ná muchúami jeanigá rukueri: Píritamo orá? Churékurátamo ku botana echi burito?
6 Arí biché echi jaré Jesusi yuwa binéami ku nijéwari
mapurigá Jesusi bachá nirá aneri. Arí biché echo'ná muchúami risénsia 'yari mapurigá aboni tomea echi burito.
11:1 Mt 21:1 11
M A R K O S I 198
7 Arí biché aboni pari echi burito echo'ná mapo'ná Jesusi asari. Echarí aboni kepu kimara jiti pérasa, Jesusi aneri echi
burito.
8 Arí biché echo'ná buwichí mapo'ná Jesusi simírama riwéari, wikabé pagótami aboni kimara jiti pérari, ayena cho
auché jaré rakú sawara na'rínaga pérari.
9 Echarí echi jaré mapu Jesusi yuwa bachámi sírari, ayena cho echi jaré mapu jubámi sírari, ne sinéami o'weri ra'íchaga
jeaniri: Tamujé tamí ku'wiro! Wabé garabé ju jená Jesusi
mapu echi Warubéra Riosi wirari mapurigá Warubéra Nigúrami nirá.
10 Wabé garabé ju je'ná Jesusi mapu tamujé tamí nurema
achigorigá mapurigá tamujé warúrawara Rabiri riwéami tamujé tamí nureri. Tamujé tamí ku'wiro, Mujé Riosi echo'ná
ripabé riwigachi atíami!
11 Arí biché Jesusi ku nawari echo'ná Jerusalémachi. Arí biché echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi bakisá, Binoy ne
norigá 'néniga riwari suwaba mapu ikí echoná ikíri. Echo'ná
jonsa auchecho ku simiri echoná Betániachi aniríwachi mapujiti ma we arí níri. Echi auché jaré mapu Binoy binérari
ayena cho simíbari, Binoy yuwa.
Jesusi yónari biré chuná ke rakéami
(Mateosi 21:18–19)
12 Arí biché ba'arínara rawé maparí Jesusi auchecho ku
simiri echo'ná Betániachi jonsa, echarí Binoy ne wabé 'locheri. 13 Arí biché pé mikabé riwari biré chuná, we sawéami.
Binoy echo'ná simiri 'némiya acha rakéami níra echi chuná.
Arí biché echoná nawagá, sawara chopi riwari, mapujiti ketasi cho rakéachi níri.
14 Echarí Jesusi ra'íchaga jeaneri echi chuná: jipi jonsa ma
ke siné raké! Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari, sinéami gará námari je'ná jerigá ra'íchachi.
Jesusi machí a'wari echi jaré rarinéami echo'ná Riosi
ri'obáwarachi jonsa
(Mateosi 21:12–17; Lukasi 19:45–48; Juani 2:13–22)
11:13 Mt 21:19
11:15 Mt 21:12
199 M A R K O S I
15 Pe wiribeko aboni ku sisá echo'ná Jerusalémachi, Jesusi ku bakiri echo'ná pachá echi warubé Juríosi ri'obáwarachi.
Echarí Binoy chótari miná machí a'wá echi jaré pagótami
mapu echo'ná pachá, namuti rarinea 'yénari, ayena cho ku machí a'wari echi jaré mapu rarari, ayena cho Binoy miná
na'mínari echi juberi mapo'ná jaré rijoy wenomí nakuríwiya
muchiri, ayena cho Binoy miná na'mínari echi juberi mapo'ná auché jaré rijoy makawi rarinea muchiri.
16 Arí biché Jesusi tarapé risénsia 'yari mapurigá echi
pagótami wiká namuti apéraga mo'wama echo'ná pachá nasipa ri'narátachi warubé Juríosi ri'obáwarachi.
17 Arí biché Jesusi nawésari jeanigá: Echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi, je'ná jerigá osirúami ju: Suníami piréami pagótami jeanimea mapu echo'ná Riosi karírachi ju, mapo'ná
echi pagótami Riosi yuwa ra'íchama; chopi 'yemitamo ma
niwari je'ná Riosi karira mapurigá biréana risochí, chigórami pirérachi nirá.
18 Arí biché echi o'wéara sakerdote gará námari je'ná jerigá
ra'íchachi Jesusi. Echi jaré nuraríwami binériami ayena cho echirigá námari. Echarí ne sinéami aboni a'nagupi ra'íchaga
'nátari mapu chúrigá aboni gará omérama mi'ayá echi Jesusi.
Chopi aboni arigá wabé majari, mapujiti ne sinéami echi auché jaré pagótami sinibí chopi ne wabé gará kirí kipuga
muchiri maparí Jesusi binéraga nawésari.
19 Echarí rawé ma aríwachi Jesusi auchecho ku simiri echo'ná warúrachi jonsa.
Echi chuná káraga wakicheri
(Mateosi 21:20–22)
20 Arí biché ba'arínara bi'yá aboni auchecho siné echo'ná ku
simáraga riwari echi chuná ma káraga wakichéami.
21 Arí biché echi Pegro ku 'nátaga jeaneri: Binériami Nibira! Echi chuná mápumi yóniga aneri, ma káraga wakicheri.
22 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Gará bichísi Riosi.
23 Ne bichíwari 'yemi nimí jeané: Mapuyíripi jeanésagá je'ná warubé kawí churíchi: Echomí! Miná tu warubé
ba'wírari simigá wichimé! Arí biché mapuyíripi echirigá ne
gará surachí nirá bichísagá mapu echirigá ne bichíwari
11:20 Mt 21:19
M A R K O S I 200
ikimea mapurigá binoy aneri, ayena ne suwaba ne bichíwari echirigá ikimea.
24 Echijiti Nijé 'yemi nimí jeané: Ne suwaba mapu ikítamo
tániko Riosi, echirigátamo suwaba ne bichíwari narepo, átamo gará bichísagá mapu Riosi echirigá 'yemi mi 'yama.
25 Arí biché maparítamo Riosi yuwa ra'ícha jawi, gará ku
wikawasi echi auché jaré mapu 'yemi mi sayera, achigorigá mapurigá kétamo Onó, ripá riwigachi atíami, ayena cho ne
gará 'yemi mi ku wikawa mapurigátamo we chati orari.
26 Mapujiti ketásitamo ku wikawásagá echi auché jaré, ayena cho echi kétamo Onó, ripá riwigachi atíami, ketasi
'yemi mi ku wikawama mapurigátamo chati orari.
Chigá mi risénsia 'yari mapurigami je'ná jerigá orama?
(Mateosi 21:23–27; Lukasi 20:1–8)
27 Arí biché aboni echo'ná Jerusalémachi ku siri. Arí biché
Jesusi echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi iyénachi, echo'ná Binoy yuwa siri echi jaré o'wéara sakerdote echi jaré
nuraríwami binériami ayena cho, echi jaré o'wéara ochérami
ayena cho. 28 Arí biché aboni jeanigá rukueri: Churékurami je'ná jerigá
wabé 'wérari orá? Chigá mi risénsia 'yari mapurigami je'ná
jerigá orama? 29 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijé ayena cho 'yemi
nimí biré namuti rukuema. Arí biché a 'yemitamo tamí gará
ku ruyésagá, echarí Nijé ayena cho 'yemi nimí gará ku ruyema chigá tamí risénsia 'yari mapurigani je'ná jerigá
orama.
30 Acha Riosi ripá riwigachi atíami nureri echi Juani mapurigá binoy pagoma echi pagótami? Acha jaré pagótami
nureri, keremá? Tamí ku nijéwasi!
31 Arí biché aboni a'nagupi ra'íchaga jeaniri: Chúrigata ku nijéwabo? A tamujeta jeanésagá: Echi Riosi ripá riwigachi
atíami nureri, arí biché Binoy tamujé tamí jeanigá ku
rukuema: Churékura bichétamo ketasi bichíri mapurigá echi Juani tamí jiti nawésari?
32 Ayena cho aboni a'nagupi ra'íchaga jeaniri: Ketasi gará
nímiré tamujé jeanésagá mapu echi jaré pagótami chopi
11:24 Mt 7:7
11:25 Mt 6:14
11:27 Mt 21:23
201 M A R K O S I
nureri echi Juani echirigá pagónara, mapujiti ne sinéami pagótami mayé mapu echi Juani ne bichíwari Riosi jiti
nawésami níri. Echijiti aboni wabé majari echirigá ku
nijéwiya. 33 Arí biché aboni jeaneri: Ketásita machí chigá nureri echi
Juani, echirigá pagónara. Echarí Jesusi jeaneri: Nijé ketasi cho
'yemi nimí ruyema chigá tamí risénsia 'yari mapurigani je'ná jerigá orama.
Jaré pagótami chati orámi
(Mateosi 21:33–46; Lukasi 20:9–19)
Arí biché Jesusi chótari irétaga ra'ícha jeanigá: Biré
rijoy ichari wikabé rakéami namuti, uva aniríwami;
ayena cho echi rijoy we gará 'yérari echo'ná mapo'ná binoy ichari echi uva aniríwami, ayena cho ri'ré joka niwari
mapo'ná kaminarí, echi uva rakara ba'wira machí paya,
ayena cho echo'ná niwari biré ripá wiríami karí, mapurigá echo'ná jonsa gará omériga 'nénama suwaba echo'ná
ichirúami. Arí biché echi uva níwami, jaré pioni tibútasa,
auché biréana mikabé simiri. 2 Arí biché pe kinana maparí ma sébari echi uva rakara
ripunárawachi, echarí echi uva níwami rijoy echo'ná júri
auché biré binoy piónawara, mapurigá rojuana 'norama mapu ikí binoy níwara níma riwéari.
3 Chopi echi auché jaré pióntami mapu echo'ná tibua
muchiri, chapigá wipisori echi pióntami mapu jurárami níri rojuana 'noránara. Arí biché tarapé biyiri 'yasa, ku júri.
4 Arí biché echi uva níwami rijoy, auchecho biré pioni júri.
Chopi aboni we basibuka, binoy mo'órachi chi'wánari. Arí biché echirigá wabé chíbirigá orasa, ku júri.
5 Arí biché pe jubámi auchecho biré júri, chopi échiko aboni
waminá mi'yari. Arí biché auchecho siné pe kinana wisabé, wikabé júri. Arí biché aboni chi'wánari jaré, ayena cho ko'yari
auché jaré.
6 Arí biché abijí tibiri birépi ne jubáwara echi uva níwami ranára, mapu ne wabé karérami níri binoy onorá jiti. Arí
biché echi uva níwami ne jubámi júri echi kepu raná, jeanigá
mapu aboni we gará o'wikémiré keni raná.
12:1 Mt 21:33 12
M A R K O S I 202
7 Chopi echi jaré pióntami gará riwisá echi ranarúami, aboni a'nagupi jeaneri: Je'ná birépi ju echi uva níwami ranára.
Je'ná ju mapu pe minana ne suwaba níwami níma, je'ná
wikabé uva ichirúami. Echijiti miná mi'riboa. Arí biché ne suwaba je'ná ichirúami tamujé níwara níma.
8 Arí biché aboni chapigá mi'yari echi uva níwami ranára.
Arí biché aboni, ma mi'risá, echo'ná ichirúamichi jonsa miná machí pari echi mukúami sapara.
9 Piri orama echi uva níwami? We yáti nawagá suwábamiré
echi jaré chati orámi pióntami. Arí biché binoy tibútama auché jaré gará orámi pióntami, mapurigá aboni we gará
nochama echo'ná ichirúamichi.
10 Ayena cho Jesusi jeanigá rukueri: Kechátamo siné 'nénari echo'ná Riosi Ra'íchara osiríwarachi mapurigá tamí jiti rugá,
je'ná jerigá osirúami ju:
Echi Rité mapu echi jaré karí niwámi miná chakena pari, mapurigá ketasi garabé nirá, je'ná
Rité echo'ná sitochi, ma bachá nirá achárami ju;
11 Echi Warubéra Riosi je'ná jerigá orari; tamujeta ne gará machí mapurigá Binoy echirigá ne wabé
jiwériga orari?
12 Arí biché echi jaré Juríosi o'wéarawara nakiri mapurigá chapigá pachá bachárami níma echi Jesusi, mapujiti aboni
gará machiri mapu Jesusi echirigá irétaga sayérari echi aboni.
Chopi aboni ketasi chirigá chapiri, mapujiti aboni wabé majari echi auché jaré pagótami. Arí biché aboni ma ariwesa
ku simíbari.
Acha risénsia ju natétawa echi warura siríami?
(Mateosi 22:15–22; Lukasi 20:20–26)
13 Arí biché pe wakinana echo'ná mapo'ná Jesusi asari, jaré
o'wéara Bariseo aniríwami binériami jurárati, ayena cho jurárati echi auché jaré mapu echi warura siríami Erorsi
riwéami apanérawara níri. Je'ná pagótami kipúnara jurárati
Jesusi ra'íchara, mapurigá sine káchi echijiti gará omérama wi'nijiya echi Jesusi.
14 Arí biché aboni echo'ná Jesusi yuwa sisá jeaneri:
Tamujeta gará machí mápumi ne bichíwaga ra'íchami ju.
12:13 Mt 22:15
203 M A R K O S I
Ayena chota machí mápumi ketasi nijéwaga orá mapurigá echi jaré pagótami chopi mi nuré, mapujítimi ne sinéami
pagótami a'nawí nirá karé. Arí bichemi ne bichíwari gará
nawésaga binera mapurigata we gará bichíga najátabo Riosi yuwa. Echijítita jipi tamujé mi rukué: Acha risénsia ju Riosi
yuwa máputa wenomí natétabo echi warura siríami Sésara
aniríwami? Áchata natétabo? Siné káchi ketasi risénsia keremá máputa natétabo.
15 Arí biché Jesusi gará machiri mapurigá aboni wabé
'yékaka ra'íchari. Echijiti Binoy jeanigá rukueri: Churékurátamo nakí mapurigani sayéraga ra'íchama echi
warura Sésara? Ayena cho jeaneri: Wakiná tosí biré wenomí
chitúrami mapurigani gará 'nema! 16 Arí biché maparí aboni echo'ná pari, Jesusi 'néniga
rukueri: Chigá ju jena'í wenomírari atíami? Chigá riwará ju
echo'ná osirúami? Arí biché aboni jeaneri: Echi warura Sésara ju.
17 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Gará natétasi
suwaba mapu ikí echi warura Sesara aniríwami taní, chopi ayena cho 'yasi Riosi suwaba mapu ikí Binoy taní.
Chúrigá ku o'wínama echi jaré ma suwíami?
(Mateosi 22:23–33; Lukasi 20:27–40)
18 Arí biché jaré Saruseo aniríwami rijoy echo'ná siri
mapo'ná Jesusi asari. Je'ná aboni we binérari mapu echi
pagótamí ma suwíami nísa, ketasi auchecho ku o'wínama. Aboni echo'ná sisá jeanigá rukueri:
19 Binériami, echi ki'yá bitéami Moisesi tamujé tamí osogá
nureri mapu a biré rijoy mukuságá, arí biché echirigá mukugá ariwésagá kepu upí, chopi ketasi kúchuwami nísagá,
arí biché arigá 'wérari ju mapu echi rijoy rijimara upema echi
mukwí kunámami, mapurigá kúcharama. Arí biché echi jaré kúcharami mapurigá echi mukúami rijimara kúchuwara
níma.
20 Arí biché aboni jeaniri: Kichao najirémami níri. Echi bachirúami ne bachá uperi. Arí biché pe kinana tarapé cho
kúcharasa mukuri.
12:18 Mt 22:23
M A R K O S I 204
21 Arí biché echi bonirúami echirigá uperi echi mukwí, chopi ayena cho tarapé cho kúcharasa mukuri. Arí biché
auché biré pe jubáwara bonirúami uperi echi mukwí. Je'ná
ayena cho tarapé kúcharasa mukuri. 22 Echirigá kichao najirémami ibíri yuwa kuneri echi
mukwí. Arí biché ibiri nirá aboni echirigá tarapé kúcharasa
suwiri. Ayena cho echi mukwí ne jubá mukuri. 23 Arí biché echi Saruseo aniríwami rijoy jeaneri: Maparí
echi jaré ma suwíami ku o'wínamiré Chigá 'narí nímaré echi
mukwí kunara? Mapujiti echi jaré kichao rijoy ibiri nirá uperi echi mukwí.
24 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: 'Yemitamo wabé
'yékarami ju, mapujítitamo ketasi gará machí mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara Osiríwarachi osirúami ju, ayena cho
mapujítitamo ketasi gará machí mapurigá Riosi wabé
omérami ju. 25 Arí biché Jesusi jeaneri: Maparí echi jaré ma suwíami ku
o'wínama, echarí aboni tarapé wesi jubema, nirapé wesi
kunema, chopi mapurigá echo'ná ripá riwigachi muchúami Riosi kapitánawara níma.
26 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Echi jaré ma suwíami
ne bichíwari ku o'wínama. Kechátamo siné 'nénari mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara Osiríwarachi osirúami ju? Echo'ná
osirúami ju mapurigá Riosi, echi Moisesi yuwa ra'íchari
echo'ná biréana ku'wíchari rajámichi jonsa. Echarí Riosi Binoy jeaneri echi Moisesi: Nijé ju echi Warubéra Riosi, ayena
cho Nijé abijí ju echi ki'yá bitéami Abrami Riósawara. Ayena
cho Nijé abijí ju echi Isaka Riósawara, echi mapu echi Abrami ranára níri. Ayena cho Nijé abijí ju echi chabé ki'yá bitéami
Jakobo Riósawara. Aboni sinibí piré tamí yuwa echo'ná ripá
riwigachi. 27 Echi jaré mapu ikí gará bichíko Riosi, ketasi mapurigá
ma suwíami nirá ju, chopi aboni ne sinibí piréami ju, mapujiti
aboni gará bichí Riosi. 'Yemitamo we si'winárigá bichí, echijítitamo wabé 'yékarami ju.
Chuyiri 'narí ju mapurigá ne bachá nurá Riosi?
(Mateosi 22:34–40)
205 M A R K O S I
28 Arí biché biré rijoy echo'ná nawari mapu Riosi nurarira binériami níri. Je'ná rijoy gará námari Jesusi ra'icháchanachi
echi auché jaré yuwa. Arí biché ne gará machigá mapurigá
Jesusi ne garabé nirá ku nijéwari, je'ná rijoy jeanigá rukueri: Chu yiri 'narí ju mapurigá ne bachá nurá Riosi?
29 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bachá nirá Riosi je'ná jerigá
nurá: Gará namsi 'yemi Isaeri kúchuwara, echi Warubéra tamujé Riósawara echi birépi bi'néripi Warubéra Riosi ju.
30 Ne surachí nirá ne wabé karesi echi Warubéra kétamo
Riósawa. Ayena cho ne suwaba kétamo iwigá nirá ne gará karési Riosi. Ayena cho ne suwaba kétamo 'nátawa nirá ne
gará karesi Riosi. Ayena cho ne suwaba kétamo jiwérawa nirá
ne gará karesi Riosi. 31 Arí biché Riosi pe jubámi nirá, achigó yiri je'ná jerigá
nurá: Ne wabé karé echi auché jaré pagótami, achigorigá
mapurigami a mujé binoy nirá karé. 32 Arí biché echi rijoy Riosi nurarira binériami jeaneri:
Binériami, gará mi ne bichíwaga aní mapu birépi nirú Riosi,
ayena cho mapu tarapé auché biré nirú. 33 Ayena chomi ne bichíwaga aní mapu Riosi ne bachá nirá
tamujé tamí nuré máputa echirigá ne simírami karebo Binoy
Riosi ne surachí nirá, ayena cho ne suwaba keta iwigá nirá, ayena cho ne suwaba keta 'nátawa nirá, ayena cho ne suwaba
keta jiwérawa nirá; ayena cho máputa wabé karebo echi
auché jaré pagótami achigorigá mapurigata karé a tamujé aboni nirá. Ayena cho ne bichíwari ju máputa ayena echirigá
wabé simírami nirá karésagá Riosi, ari bicheta ne bichíwari
nijéwaga orabo mapurigá Riosi tamujé tamí nuré. Chopi ayénata wikabé namuti ko'yagá, ikósaga, orásagá mapurigá
Riosi ayá, echirigata ketasi chirigá orabo mapurigá Riosi
tamujé tamí nuré, a ketásita ne surachí nirá karésaga Riosi. 34 Arí biché maparí Jesusi námari mapurigá echi rijoy ne
garabé nirá ku nijéwari, arí biché Jesusi jeaneri: Pé ke 'me ayó
ju maparimi gará nijéwaga bitérama mapurigá Riosi mi nuré. Arí biché sinéami echi auché jaré ne wabé majari waminabi
rukueya.
Chigá Ranara ju echi Cristo?
12:28 Mt 22:35
M A R K O S I 206
(Mateosi 22:41–46; Lukasi 20:41–44)
35 Echarí Jesusi echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi
nawésaga jeanigá rukueri: Churékura aní echi jaré nuraríwami binériami mapu echi Cristo aniríwami, echi
warura Rabiri riwéami ranára ju?
36 Mapujiti maparí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara gará nureri echi Rabiri, echarí echi Rabiri binoy jeanigá osari:
Echi Warubéra Rio si Onorúami aneri echi keni
Warubérawa Cristo jeanigá: Tamí yuwa asagá jena'í keni watonachi, mapuyénasí Nijé nimí
jiwératama mapurigami gará omérama sinéami
echi jaré mapu ikí mi sayera. 37 Jesusi ayena cho jeaneri: Echi Rabiri binoy echirigá aniri
mapu echi Cristo aniríwami, binoy Warubérawara ju.
Chúrigá echirigá kepu raná nirá níma? Arí biché echi auché jaré wikabé pagótami wabé kaníriga
námari Jesusi nawésawara.
Jesusi we wi'nijí echi jaré rijoy nuraríwami binériami
(Mateosi 23:1–36; Lukasi 11:37–54, 20:45–47)
38 Arí biché Jesusi nawésaga jeaneri: Ne garabé nirá 'natasi
mapurigá echi jaré nuraríwami binériami ketasi 'yemi mi 'yékama. Aboni chopi i'weri napáchaga 'yénanari, ayena cho
aboni ne wabé nakí mapu echi auché jaré pagótami sinibí ne
wabé o'wikeka narepama. 39 Arí biché echo'ná aboni ri'obáwarachi, aboni chopi we
nakí mapu echo'ná ne wabé garabéarachi muchima,
mapurigá o'wéara nirá; ayena cho maparí aboni bayérami ju ko'núra echo'ná auché jaré pagótami pirérachi, aboni chopi
we nakí mapu bachá nirá ko'mea.
40 Arí biché aboni arigá miná 'yesa echi jaré muguí kunámami karira, arí biché echo'ná ri'obachi wi'rí nirá
amachika orá, mapurigá echi auché jaré pagótami mayema
mapu aboni ne wabé garabé orámi ju. Echijiti aboni waminabi wabé kastigo 'yárami níma.
Biré mukwí kunámami muchúwari wenomí
(Lukasi 21:1–4)
12:35 Mt 22:41
12:38 Mt 23:5
12:40 Mt 23:14
207 M A R K O S I
41 Sine rawé Jesusi asari echo'ná pachá warubé Juríosi ri'obáwarachi, echo'ná bachámi mapo'ná echi wenomí
muchuwárawachi níri. Arí biché Binoy riwari maparí echi
pagótami echo'ná muchúwari wenomí. Echarí wikabé echi jaré wabé níwami wikabé wenomí muchúwari.
42 Arí biché biré wabé risúwati mukwí kunámami echo'ná
nawagá, okuá kúchi wenomí muchúwari. 43 Arí biché Jesusi bayegá echi jaré mapu Binoy binérari,
jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu Nijeni ne wabé
simírami nirá mapurigá je'ná wabé risúwati mukwí kunámami muchúwari, chópini ketasi 'me simírami nirá
mapurigá echi auché jaré wabé níwami muchúwari.
44 Mapujiti sinéami echi auché jaré we níwami, abijí wikabé wenomí tibíka muchúwari. Chopi je'ná risúwati mukwí
kunámami suwaba muchúwari mapu ikí wenomíwaga, binoy
ko'ogá bitérama riwéari.
Jesusi bachá nirá nawésari jeanigá mapu echi warubé Juríosi
ri'obáwara suwaba miná najunárami níma riwéari
(Mateosi 24:1–2; Lukasi 21:5–6)
Arí biché maparí Jesusi ku machínari echo'ná pachá warubé Juríosi ri'obáwarachi jonsa, echarí echi biré
mapu Binoy binérari, jeaneri: Binériami Nibira! Je'ná ri'obá ne
wabé garabé nirá nóchaga niwárami ju! Ne wabé warubé ju! 2 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemitamo wabé ba'yóriga 'neni
je'ná warubé ri'obá, chopi Nijé 'yemi nimí ané mapu ne
suwaba waminá najunárami níma. Jena'í tarapé biré rité tigótami ripima.
Mapurigá ikimea echarí ne jubá rawé
(Mateosi 24:3–28; Lukasi 21:7–24, 17:22–24)
3 Arí biché aboni echo'ná ripá rabó Olíbochi aniríwachi
simíbari, mapu echo'ná bachámi echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi ju. Arí biché maparí Jesusi echo'ná asíbari, echi Pegro echo'ná Binoy yuwa nawari, echi Santiago ayena cho,
echi Juani ayena cho, echi Antresi asíchiko. Arí biché aboni
jeanigá rukueri:
12:41 Lk 21:1
13:1 Mt 24:1 13
M A R K O S I 208
4 Kiríbuko je'ná jerigá ikimea? Chúrigata gará machiboa maparí ma murubé sebama echarí maparí je'ná jerigá suwaba
ikimea?
5 Ari biché Jesusi jeaneri: Ne gará tibuka 'natasi 'yemi aboni, mapurigá ke wesi 'yemi mi 'yékama.
6 Mapujiti pe minana wikabé ibiri nirá norínama mapu
wabé 'yékaka nirá jeanimea: Nijé binoy ju echi Warubéra Cristo. Arí biché echirigá anigá, wabé 'yékama wikabé
pagótami.
7 Chopi ketasi majasi maparítamo námabo ne wikabé sontarsi nakóami ra'ichárawachi, nirapé majasi maparítamo
námabo wikanámi nakónarawachi, mapujiti arigá 'wérari ju
mapu echirigá ikimea, chopi echarí ke cho sebama echarí ne jubá suwibárawachi rawé.
8 Mapujiti biré warura siríami kawíwarachi piréami wabé
nakoma auché biré warura siríami kawíwarachi piréami sayéraga. Arí biché biréana kawírari piréami pagótami wabé
nakoma auché biréana kawírari piréami pagótami sayéraga.
Arí biché wikanámi wabé nokomea je'ná kawí. Ayena cho wikabé ne wabé 'lochema jena'í wichimóbachi piréami
pagótami. Ayena cho wikabé pagótami a'nagupi na'áwaga
we nakichima. Arí biché je'ná jerigá chotama jena'í wichimóbachi piréami pagótami we risú níriya, chopi pe
minánomí ne wabé simírami risú nírama.
9 Chopi ne gará tibusi 'yemi aboni nirá, mapujiti echi auché jaré pagótami 'yemi mi borogá tomea echo'ná bachámi echi
jaré o'wéara yuwa. Ayena cho echo'ná aboni ri'obáwarachi
'semi mi wabé wipisoma, ayena cho echi jaré o'wéara 'yemi mi bayegá, ne wabé oyérama mapujítitamo tamí bichíyami ju.
Chopi je'ná jerigá ikimea mapurigá 'yemitamo gará omérabo
nawésiya Nijé Ra'íchara echi aboni. 10 Arí biché ke cho sébachi echarí ne jubá rawé, arigá
'wérari ju mapurigá je'ná Garabé Riosi Ra'íchara ne suníami
jena'í wichimóbachi piréami pagótami nawésarami níma. 11 Arí biché maparí echi auché jaré pagótami 'yemi mi
borogá tomea echo'ná bachámi echi jaré o'wéara yuwa, echarí
ketasi wiká namuti bachá 'natasi mapu chúrigátamo nijéwaga ra'íchabo. Chopi echarí rawé ra'íchasi mapurigá echi We
13:4 Mt 24:3
13:11 Mt 10:19
209 M A R K O S I
Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi ruyema, mapujiti ketasi 'yemi chopi ju máputamo ra'íchabo, chopi echi We Garabé Riosi
Iwigara 'yemi jiti ra'íchama.
12 Arí biché echarí rawé jaré nijima aboni ritémawara mapurigá aboni miná ko'wirúami níma. Ayena cho jaré
onorúami nijima aboni kúchuwara mapurigá miná
ko'wirúami níma. Ayena cho jaré kúcharami wabé sayéraga kepu 'wénawa, miná ko'wimea.
13 Echarí ne suwaba echi auché jaré pagótami 'yemi mi ne
wabé kichima mapujítitamo tamí bichíyami ju. Chopi ne sinéami 'yemi máputamo arigá waminabi garabé bichíbo
echarí ne jubá rawé iyénasí, 'yemitamo gará ku'wíratami
níbo. 14 (Ne sinéami 'yemi máputamo ne gará machí oserí
'néniya, ne gará machisí mapurigá aniwámi ju je'ná jeyiri.)
Echi warura Riosi jiti nawésami Ranieli riwéami osari echi biré namuti wabé chati nosobúami jiti rugá. Arí biché maparí
'yemitamo ritiwá je'ná biré namuti wabé chati nosobúami
echo'ná atíami mapo'ná ketasi risénsia ju, echarí ne sinéami 'yemi mapu ikítamo echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari
pireko, ne gará níma miná echo'ná jaréana ripá rabó júmsasa.
15 Echarí rawé sébachi arigá 'wérari níma máputamo miná júmsabo. Echijiti a jaré 'yemi echo'ná 'yemi karírachi murubé
muchísagá, ketasi auchecho ku mo'wisí echo'ná pachá
karírari, jaré namuti uboya, chopi we yáti miná júmsasi. 16 Ayena cho a jaré 'yemi waminá jaréana waná kawichí
muchísagá, ketasi ku ro'wisi echo'ná kétamo pirérachi, ku
chapiboya kétamo kimá. 17 Arí biché Jesusi wabé natimaga jeaniri: Echarí rawé ne
wabé simírami risú orárami níma sinéami muguí mapu ikí
pochámi nímako, ayena cho ne wabé risú orárami níma echi auché jaré muguí mapu kúchi kúchuwami nímako.
18 Ne wabé tansi Riosi mapurigá ketasi ne wabé rurárama
echarí maparí arigá 'wérari níma máputamo waminá júmsabo.
19 Mapujiti echarí rawé jena'í wichimóbachi piréami ne
wabé simírami risú nírama. Ki'yá chokichí jonsa ke wesi siné echiyena risú orárami níri, mapu jonsa Riosi niwari je'ná
13:14 Mt 24:15
M A R K O S I 210
wichimoba. Arí biché pe minana rawé ke siné auché echiyena risú orárami níma.
20 Chopi a echi Warubéra Riosi ariwésagá mapurigá echi
jaré jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne wi'ribé bamíbari echiyena risú orárami níma, arí biché ne sinéami
miná suwábarami nímiré. Chopi Riosi ma nurari mapurigá
echi pagótami pe téri bamíbari echirigá risú orárami níma mapujiti Riosi we natimari echi jaré Binoy níwara pagótami
mapu ikí Binoy chapiri.
21 Echarí rawé a jaré 'yemi mi jeanésagá: Gará 'nesi! Jena'í atí echi Cristo aniríwami! A jeanesa keremá: Gará 'nesi!
Echo'ná biréana atí. Ketasi bichísi echirigá ra'íchaga aniwáchi.
22 Mapujiti jaré wabé 'yékami rijoy jeanísiya norínama: Nijé ju echi Warubéra Cristo. Ayena cho norínama auché jaré
wabé 'yékaka nawésami rijoy mapu wabé omériga orama
wikabé namuti mapu ke wesi auché jaré pagótami omero echirigá orayá. Arí biché aboni chopi echirigá orama mapujiti
aboni we nakimea mapurigá we si'wináriga bichírama echi
jaré mapu Riosi ma chapiri. Chopi aboni ketasi echirigá omérama.
23 'Yemi aboni gará 'nátaga muchisi. Nijé ma suwaba 'yemi
nimí bachá nirá aneri.
Jesusi ku norínama jena'í wichimóbachi
(Mateosi 24:29–35, 42–44; Lukasi 21:25–36)
24 Arí biché ma sunisa echarí rawé maparí jena'í wichimóbachi piréami ne wabé risú orárami níma, echarí we
rokowama echi rayénari, ayena cho echi michá ketasi
waminabi rajamea. 25 Ayena cho echarí echi soporí we rujuima echo'ná ripá
riwigachi jonsa. Ayena cho ne wabé nokomea suwaba namuti
rajámi echo'ná riwigáchi nirúami. 26 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Riosi tamí wirari
mapurigá Ku'wíriami nirá. Ayena cho echarí ne jubá rawé
echi pagótami jena'í wichimóbachi piréami tamí gará riwimea echo'ná ripana norírari inárami. Echarí Nijeni ne wabé
omérami níma, ayena choni ne wabé warubératami níma.
13:21 Mt 24:23
13:24 Mt 24:29
211 M A R K O S I
27 Arí biché echarí rawé Nijeni jurama echi keni o'wéara kapitánawa napabúnara echi jaré pagótami mápuni ma
chapiri. Arí biché echi wikabé keni kapitánawa napabuma ne
sinéami Nijé níwara pagótami mapu ikí ne suníami jena'í wichimóbachi muchuwi, ayena cho ne sinéami mapu ikí ne
suníami echo'ná ripá riwigachi muchuwi.
28 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Nijé 'yemi nimí biré chuná jiti rugá binérama: Maparí echi chuná ma chota
sawarásiya, echarítamo gará machí mapu ma murubé
kuwesámiré. 29 Echirigá ayena cho maparítamo ritiwá je'ná jerigá ikíachi,
echarí ne gará machisí mapu ma murubé sébachi ju maparí
Nijeni ku nawama. 30 Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu ke cho suwisá je'ná
pagótami, suwaba je'ná jerigá ikimea.
31 Mapu ikita ritiwá echo'ná wabé ripá kara suwibama, ayena cho jena'í wichimóba suwaba suwibama; chopi Nijé
Ra'íchara tarapé siné suwibama.
32 Chopi ke wesi gará machí chu kiríbuko rawé echirigá ikimea. Echi o'wéara Riosi kapitánawara ripá riwigachi
muchúami tarapé machí. Ayena cho Nijé bi'néripi Riosi
Ranara ketásini machí. Chopi echi Onorúami bi'néripi gará machí chu kiríbuko Mima.
33 Echijiti 'yemi aboni gará 'nátaga muchisi. Sinibí tibusi
aboni nirá. Sinibí tániga ra'íchasi Riosi yuwa, mapujiti 'yemitamo ketasi machí chu kiríbuko sebama echarí rawé.
34 Echirigá ikimea mapurigá maparí biré wabé níwami
rijoy mikabé auché biréana si'wína kawírari inámiya simea. Echijiti echi rijoy gará nuré ibiri nirá binoy piónawara, ayena
cho ibiri nirá 'ya nóchari, ayena cho ne gará nuré echo'ná
binoy karírachi tibúami mapurigá ne gará tibuma. 35 Echijiti gará 'nátaga muchisi, mapujítitamo ketasi machí
chu kiríbuko ku norínama echi Warubéra karí níwami.
'Yemitamo ketasi machí acha ku norínama pe arí chónachi, acha ku norínama nasipa rokogó keremá, acha ku norínama
ba'arí bi'yá torí kusúwachi keremá, acha ku norínama ba'arí
bi'yá rawéwachi keremá.
13:33 Mt 24:42
M A R K O S I 212
36 Sinibí gará 'nátaga muchisi mapurigá maparí Binoy ke sayiná ku norínasa, echarí Binoy ketasi 'yemi mi kochigá
bitíami riwimea.
37 Arí biché mapurigá Nijé 'yemi nimí ané, echirigani ané ne sinéami pagótami. Gará 'nátaga muchisi!
Jesusi ma chapigá mi'rinárati
(Mateosi 26:1–5; Lukasi 22:1–2; Juani 11:45–53)
Arí biché wakiná waniwínara echi Juríosi pagótami
omáwara sébachi níri maparí aboni ko'yari echi jaré
kúchi bo'wá, ayena cho maparí aboni ko'wari echi jaré pani, ketasi nasówarami echi levadura aniríwami, echi mapujiti
echi pani garabé niwariwa. Echarí rawé echi jaré o'wéara
sakerdote, ayena cho echi jaré nuraríwami binériami sinéami wabé sayérari Jesusi. Arí biché aboni 'yékaka nirá
chapináraga mi'rinári Jesusi.
2 Chopi aboni a'nagupi jeaneri: Ketásita chapiboa echi Jesusi mapuyénasí abijí omoárawachi rawé ju, mapurigá echi
jaré pagótami ketasi ne wabé simírami na'áwama.
Biré mukwí ucheri Jesusi mo'órachi
(Mateosi 26:6–13; Juani 12:1–8)
3 Arí biché Jesusi echo'ná Betániachi aniríwachi asari.
Echarí echo'ná Simoni bitérachi ko'yá asari, echi mapu chabénara wabé chati cha nayúami níri. Arí biché biré mukwí
echo'ná nawagá, biré limeta rité niwárami pari, akeite we
júkami maníami. Arí biché echi akeite ne wabé natéami níri, chopi echi mukwí ma kasinasa echi rité limeta, kara ucheri
echo'ná Jesusi mo'órachi.
4 Arí biché jaré echo'ná muchúami wabé na'áwaga jeaniri: Churékura echirigá ri'ichárami níri echi wabé su'weti júkami
akeite?
5 Echi akeite rarinéate riwéari, simírami bikiyá mili peso natéami nirá. Rarinéaga, echi jaré we risúwati ku'wírasa echi
wenomí jiti, ne gará nímiri. Echirigá aboni a'nagupi ra'íchari
echi mukwí sayéraga.
14:1 Mt 26:2 14
14:3 Mt 26:6
213 M A R K O S I
6 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré aboni: Ariwesi! Churékurátamo we kumé echi mukwí? Binoy we garabé tamí
orari.
7 Arigá ne sinibí nirá nirúrama jaré wabé risúwati pagótami jena'í 'yemi yuwa. Ne sinibí maparítamo nakí ku'wiranára
echi jaré we tisíwati, echarítamo gará omérabo ku'wíriya.
Chopi Nijé mápuni 'yemi mi yuwa atí jipi rawé, ketásini ne sinibí nirá 'yemi mi yuwa asimea.
8 Je'ná mukwí ne sébari tamí garabé orari mapuyénasí
binoy omérari. Binoy bachá nirá tamí wabé su'weti júkami ucheri Nijé sapárachi, mapurigá echi pagótami pe minánomí
tamí uchema maparini ma mukusá, chu'wirótami níma.
9 Ne bichíwari 'yemi nimí jeané: Ne suníami jena'í wichimóbachi, echo'ná kanápuromí mapo'ná je'ná Garabé
Riosi Ra'íchara nawisárami níma, echo'ná ibírana ayena cho
gará irétarami níma suwaba mapu ikí orari je'ná mukwí, mapurigá wikabé pagótami gará machimea mapu chúrigá
binoy tamí garabé orari.
Echi Júrasi we nakiri nijínara Jesusi mapurigá Binoy mi'rirúami
níma
(Mateosi 26:14–16; Lukasi 22:3–6)
10 Arí biché echi Júrasi Jiskarioti riwéami rijoy ra'íchamiya
simiri echi jaré o'wéara sakerdote yuwa. Je'ná rijoy katéwaga ra'íchari echi jaré o'wéara yuwa, mapu chúrigá binoy gará
omérama nijiya echi Jesusi, mapurigá aboni echirigá gará
chapimea Binoy. Echi Júrasi Jiskarioti biré níri echi jaré makoy miná okuá mapu Jesusi binérari.
11 Arí biché echi jaré o'wéara wabé kaníriga námari
mapurigá echi Júrasi katéwaga ra'íchari. Arí biché aboni wenomí 'yabo ruyeri. Echarí jonsa echi Júrasi we 'nátari mapu
chúrigá binoy omérama nijiya echi Jesusi, ayena cho mapu
kiríbuko echirigá nijima.
Jesusi ko'wari echi jaré bichíyami yuwa
(Mateosi 26:17–29; Lukasi 22:7–23; Juani 13:21–30;
1 Koríntochi 11:23–26)
12 Arí biché ma sébachi níri echarí bachá rawé maparí echi
jaré Juríosi omáwaga ko'wari echi jaré pani ke nasówarami
14:10 Mt 26:14
14:12 Mt 26:17
M A R K O S I 214
echi levadura aniríwami, ayena cho maparí aboni ko'yari echi jaré kúchi bo'wá. Echarí rawé echi jaré mapu Jesusi binérari
jeanigá rukueri: Kumi mi nakí máputa a'lárabo mapurigami
ko'mea echi kúchi bo'wá sapara, jipi omowárawachi rawé? 13 Arí biché Jesusi okuá rijoy jeanigá júri mapu Binoy
binérari: Echo'ná warúrachi simíbaga. Echo'nátamo riwiboa
biré rijoy ba'wí tuka inárami. Echi rijoy yuwa simasi. 14 Echo'ná karírari mapo'ná echi rijoy bakimea, echo'ná
echi karí níwami jeanesi: Echi Binériami mi rukué jeanigá:
Chuyiri karírari ju mapo'nani ko'mea jipi ari omowárawachi rawé, echi jaré mapu Nijé binérari yuwa?
15 Arí biché echo'ná karí níwami 'yemi mi 'nérama biré
warú kara, ripá okuá anamótami, mapo'ná ma gará pichítami níma. Echo'ná a'lárasi mapurigata kopoa tériko arí.
16 Arí biché echi okuá mapu Jesusi binérari ma simasa,
echo'ná warúrachi siri. Arí biché aboni riwari ne suwaba mapurigá Jesusi bachá nirá aneri. Arí biché echo'ná karírari
aboni a'lárari mapurigá sinéami aboni echo'ná ko'mea echarí
omowárawachi rawe. 17 Arí biché echarí ma aríwachi Jesusi echo'ná nawari, echi
jaré makoy miná okuá yuwa.
18 Arí biché maparí aboni echo'ná ko'yá muchiri, Jesusi jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí jeané: Biré 'yemi mapu tamí
yuwa ko'yá atí, échiko tamí sayéraga nijima.
19 Arí biché aboni je'ná jerigá namsa, ne wabé o'mónari. Aboni ibiri nirá jeanigá rukueri: Acha nijé nímaré? Echarí ne
sinéami ibiri nirá chópirigá rukueri.
20 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: 'Yemitamo makoy miná okuá ju. Sinéami 'yemitamo tamí yuwa birénapi
bitórachi pakega ko'wá pani; chopi biré 'yemi arigá tamí
nijima mapurigani mi'rirúami níma. 21 Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Chopi
suwaba tamí yuwa ikimea achigorigá mapurigá bachá nirá
osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapurigá ikimea waminánomí. Ari biché echi rijoy mapu tamí nijima,
ne wabé risú nírama. Ne wabé simírami gará nímiré ketasi
ranarúami nísa echi rijoy.
14:18 Mt 26:20
215 M A R K O S I
22 Arí biché mapuyénasí aboni ko'yá muchiri, Jesusi chapiri biré warú pani. Ari biché ma natétara 'yasa Riosi, rojuánaga
nachútari. Arí biché jeaneri: Chapigá kosí. Je'ná ju Nijé
sapara. 23 Ayena cho Binoy chapiri biré baso ne buchíwaga
ro'wárami echi uva aniríwami ba'wira. Arí biché ma natétara
'yasa Riosi, sinéami 'yari bajínara. Echirigá aboni ibiri kúchi nirá bajiri.
24 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Je'ná ju Nijé lalá. Echi
Nijé lalá 'yemi mi binera mapurigá Nijé ma 'yemi mi aneri, mapurigá Nijé 'yemi mi ku'wírama maparí Nijé ne wabé
léntiga mi'rirúami níma. Arí biché ne wikabé pagótami gará
ku wikawárami níma, maparí aboni gará bichíma mapu Nijé lalá echi aboni jiti ku 'luwárami ju.
25 Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapurigá jipi jonsa ketásini
auché siné bajima echi uva aniríwami ba'wira, chópini bukuríwami bajima maparí Riosi ma gará nurá jena'í
wichimóbachi.
Jesusi bachá nirá aniri mapurigá echi Pegro animea riwéari
mapu binoy ketasi machiri echi Jesusi
(Mateosi 26:30–35; Lukasi 22:31–34; Juani 13:36–38)
26 Arí biché ma nawajisa, aboni echo'ná ripá rabó Olíbochi
aniríwachi simíbari. 27 Arí biché Jesusi jeaneri: Tériko rokogó sinéami
'yemitamo wabé riwérabo tamí jiti, mapurigá echo'ná Riosi
Ra'íchara osiríwarachi tamí jiti rugá, jerigá osirúami ju: Echi bo'wá niséami mi'rirúami níma. Arí biché echi bo'wá miná
wikámi nirá 'yénama.
28 Ari bicheni ma mukusá ku owinsa, bachá siméani echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari.
29 Arí biché echi Pegro jeaneri: Ne sinéami echi auché jaré
arigá mi jiti riwérasagá, nijeni ke siné riwérama mi jiti. 30 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari nimí ané
mapu jipi rokogó, ke cho osá kusúachi echi torí, mujemi baisá
chokéami 'yékaka animea mápumi ketasi tamí machí. 31 Chopi echi Pegro wisabé echirigá ne wabé bichíwaga
jeaneri: Arigani mi yuwa mi'rirúami nísagá, nijé ketasi
14:22 Mt 26:26
14:27 Mt 26:31
14:29 Mt 26:33
M A R K O S I 216
'yékaka animea mápuni ketasi mi machí. Arí biché echi auché jaré sinéami achigorigá aneri.
Jesusi ra'ícha Riosi yuwa
(Mateosi 26:36–46; Lukasi 22:39–46)
32 Arí biché aboni echo'ná Jechamanichi aniríwachi siri. Arí
biché Jesusi jeaneri echi aboni: Jena'í muchisi mapuyénasí
Nijé pe minana simigá, Riosi yuwa ra'íchama. 33 Arí biché Jesusi pe minana bachámi bayérari echi Pegro,
echi Santiago ayena cho, echi Juani asíchiko. Arí biché Jesusi
chótari ne wabé siwega o'mona. 34 Arí biché Binoy jeaneri: Nijé, ne surachí nirá, ne wabé
simírami o'mona. Mani ne mukuméaré. Jena'í buwesi. Ne
gará 'nagá muchisi. 35 Arí biché waminá pe bachámi simigá, Jesusi akaná
bu'wíbaga tánari Riosi mapurigá a echirigá nakiságá Riosi,
Binoy ketasi risú orárami nírama. Chopi arigá 'wérari níri mapurigá Jesusi wabé risú orárami níma echarí rawé.
36 Ayena cho Binoy, Riosi yuwa ra'íchaga jeaneri: Keni onó,
Mujé ne suwaba omérami ju. A Mujé nakiságá, tamí ku'wiro mapurigani ketasi risú orárami níma. Chopi ketasi tamí yuwa
orá mapurigá Nijé binoy chopi nakí. Ne suwaba tamí yuwa
orá mapurigá Mujé Binoy chopi nakí. 37 Arí biché Jesusi ku nawari mapo'ná echi auché jaré
buweri. Arí biché we kochigá bitíami riwari. Echarí Jesusi
jeaneri echi Pegro: Simoni, Kochigáchami bu'wí? Kéchami orasa níri, pe téri nirá ke kochiyá?
38 Gará 'nagá buwesi. Sinibí Riosi yuwa tániga ra'íchasi,
mapurigátamo ketasi chati orabo maparí echi riablo 'yemi mi chati oránarama. Ne bichíwari 'yemitamo surachi nirá, ne
garabé oránari, chopi 'yemi aboni ketasi omérami ju garabé
orayá. 39 Arí biché Jesusi auchecho siné waná simigá, achigorigá
ra'íchari Riosi yuwa.
40 Pe wiribeko auchecho siné ku nawari mapo'ná aboni buweri. Chopi auchecho siné riwari kochigá bitíami, mapujiti
aboni ne wabé simírami kochinári. Arí biché aboni ma
14:32 Mt 26:36
217 M A R K O S I
busuresa ne wabé riwéraga, tarapé omérari ku nijéwaga ra'íchiya.
41 Arí biché Jesusi auchecho siné simiri Riosi yuwa
ra'ichámiya. Echirigá Binoy baisá chokéami ku nawagá mapo'ná aboni buweri, echarí jeaneri: Ma gará isábaga
kochisí! Ma gará ju, mapujiti ma sébari tétari. Riosi tamí
wirari mapurigá Ku'wíriami nirá, chopi echi jaré tamí sayérami ma tamí nijima mapurigá echi auché jaré chati
orámi pagótami tamí chapimea.
42 Jási! Ma simabo. Echi mapu tamí nijima ma ne murubé inaro.
Jesusi borogá tórati
(Mateosi 26:47–56; Lukasi 22:47–53; Juani 18:2–11)
43 Arí biché Jesusi abijí echirigá ra'íchachi, echarí echi Júrasi
we yáti echo'ná nawari, echi mapu biré níri echi jaré makoy
miná okuá mapu Jesusi binérari; ayena cho wikabé pagótami echi Júrasi yuwa siri. Jaré ripiyá kami níri, auché jaré kusí
kami níri, mapujiti aboni chapiboya siri echi Jesusi, mapujiti
echi jaré o'wéara sakerdote echirigá júri echi Jesusi chapínara. Echi auché jaré nuraríwami binériami ayena cho júri.
44 Arí biché echi Júrasi echi Jesusi nijímiya nawari,
mapurigá aboni echirigá gará chapimea. Echijiti Júrasi bachá nirá gará ruyeri echi auché jaré, jeanigá: Echi mapu nijé
naripama, echi níma. Chapigá, ne gará borogá tosí.
45 Arí biché echi Júrasi echo'ná nawagá, murubé nawíri mapo'ná Jesusi wiriri. Arí biché jeanigá wabé kaníriga
narépari: Kuira! We kaníriga, Mujé tamí binériami!
46 Arí biché echi auché jaré mapu binoy yuwa siri, we chapigá echi Jesusi, borogá tori.
47 Arí biché biré rijoy Jesusi yuwa iyénami machí pari kepu
ripiyá. Arí biché biréana nakárachi ripúnari echi biré warura sakerdote piónawara.
48 Arí biché Jesusi jeaneri echi auché jaré: 'Yemitamo we
ripiyá ka siri, kusí ayena chótamo ka siri. Áchatamo tamí echirigá chapiboa mapurigá Nijé biré chigórami nirá?
49 Sinibí rawé Nijé 'yemi nimí yuwa binériya iyénari
echo'ná echi warubé Juríosi ri'obáwarachi. Echarí ketásitamo
14:43 Mt 26:47
M A R K O S I 218
tamí chapiri. Chopi jipi rawé ma suwaba je'na jeriga ikimea mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara osiríwarachi echirigá bachá
nirá osirúami níri tamí jiti rugá, mapurigá je'ná jerigá suwaba
ikimea riwéari. 50 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari, ne sinéami miná
júmsari. Echirigá Binoy bi'neri tibiri, echi jaré Binoy sayera
yuwa.
Biré ri'marí miná másami
51 Arí biché biré ri'marí Jesusi yuwa najátari, echi mapu
chopi biré kimira napáchami níri. Arí biché echi auché jaré
rijoy wabé chapináraga chapirí binoy chiníwara. 52 Chopi ariwesa echi chiní kimira, miná machí sapeka
másari.
Jesusi ma torúami níri echo'ná bachámi echi jaré o'wéara yuwa
(Mateosi 26:57–68; Lukasi 22:54–55,63–71; Juani 18:12–14,19–
24)
53 Arí biché Jesusi tórati echo'ná mapo'ná echi ne warura
sakerdote asari. Arí biché echo'ná napawiri ne sinéami echi jaré o'wéara sakerdote, echi auché jaré o'weara ochérami
ayena cho, echi auché jaré nuraríwami binériami ayena cho.
54 Arí biché echi Pegro pe 'naka nirá jubá najátari maparí echi Jesusi echo'ná echi jaré o'wéara yuwa párati. Echirigá
echi Pegro echo'ná pachá echi ne warura sakerdote karírachi
ri'narátachi nawagá, echo'ná sokuara asari echi jaré kapitáni yuwa.
55 Arí biché echi jaré o'wéara sakerdote ne wabé wi'nijínari
echi Jesusi. Ne suwaba echi auché jaré Juríosi o'wéarawara ayena cho we wínijínari. Echijiti aboni bayeri jaré wabé
'yékami rijoy mapurigá aboni wabé 'yékaka wi'nijima
mapurigá Jesusi echijiti miná mi'rirúami níma. Chopi echi jaré rijoy arigá ketasi chópirigá a'nawí nirá aniri.
56 Ne wikabé níri mapu 'yékaka chopi wi'nijiri echi Jesusi,
chopi ke wesi a'nawí nirá chópirigá wi'nijiri. 57 Echarí auché jaré jásaga 'yékaka nirá sayéraga wi'nijiri
jeanigá:
14:53 Mt 26:57
14:55 Mt 26:59
219 M A R K O S I
58 Tamujeta námari echi Jesusi jeaníami: Nijeni najunama je'ná warubé Juríosi ri'obáwara mapu echi pagótami jiti
niwárami níri. Arí bichéni bikiyá chi'rigá auché biré ri'obá ku
niwama mapu ketasi pagótami jiti niwárami níma. 59 Chopi echi jaré abijí ketasi chirigá chópirigá aniri.
60 Echarí echi ne warura sakerdote wiríbaga, jeanigá
rukueri echi Jesusi: Kéchami tarapé tamí ku nijéwama? Acha bichíwari ju echirigá mapurigá aboni mi wabé wi'nijí?
61 Chopi Jesusi arigá tarapé namuti ku nijéwari. Arí biché
echi warura sakerdote auchecho siné jeanigá rukueri: Mujecha aní mapu mi echi Wabé Garabé Riosi Ranara ju,
mapu Riosi mi wirari Warubéra Nigúrami nirá, echi mapu
Cristo aniríwami ju? 62 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ayena, Nijeni ju.
Arí biché 'yemitamo tamí riwiboa echo'ná echi suwaba
omérami Riosi watonachi atíami. Ayena cho 'yemitamo tami riwiboa ripana norírari inárami, maparini ku nawama, jena'í
wichimóbachi.
63 Echarí echi ne warura sakerdote ne wabé chi'wánari binoy napachara mapurigá ne wabé o'mónami nirá. Arí biché
jeanigá rukueri echi auché jaré: Churékuráta waminabi
wi'nijibo? 64 'Yemitamo ma gará námari mapurigá je'ná rijoy Riosi
sayéraga ra'íchari. Chúrigátamo aní? Echarí ne sinéami echi
jaré o'wéara jeaniri mapu gará níma miná mi'rirúami nísa echi Jesusi.
65 Arí biché jaré chótari kachípiya Jesusi. Arí biché ma
pórasa Binoy busírachi, wabé cho'nari Binoy banarachi jeanigá: Tamujé tamí ruyé: Chigá mi cho'nari? Echarí echi jaré
kapitáni ayena cho cho'nari.
Echi Pegro 'yékaka aní mapu binoy ketasi machí echi Jesusi
(Mateosi 26:69–75; Lukasi 22:56–62; Juani 18:15–18, 25–29)
66 Arí biché echi Pegro echo'ná machí ri'ré ri'narátachi
asari, maparí biré tiwé, echi ne warura sakerdote yuwa nóchami, echo'ná nawari.
14:62 Mt 24:30
14:66 Mt 26:69
M A R K O S I 220
67 Arí biché echi tiwé riwisá echi Pegro echo'ná sokuáriya atíami, jeaneri: Mujé ayena cho echi Jesusi Nasarétachi
bitéami yuwa iyénami jumi.
68 Chopi echi Pegro 'yékaka jeaneri: Tarapeni machí echi Jesusi, nirapeni machí mapurigami aní.
69 Arí biché pe wiribeko echi tiwé auchecho siné riwari echi
Pegro. Echarí echi tiwé jeaneri echi auché jaré echo'ná muchúami: Je'ná rijoy ayena cho echi Jesusi yuwa iyénami ju.
70 Chopi echi Pegro auchecho siné 'yékaka jeaniri mapu
binoy ketasi machiri echi Jesusi. Pe wiribeko echi auché jaré echo'ná muchúami auchecho siné jeaneri echi Pegro: Ne
bichíwari mi aboni yuwa iyénami ju. Tamujéta gará machí
mápumi echo'ná Galiléachi bitéami ju, mapujítimi achigorigá ra'ícha mapurigá echo'ná Galiléachi piréami.
71 Echarí echi Pegro chótari jeanigá ra'ícha: Gará níma Riosi
tamí kastigo 'yasa, a ketásini bichíwaga aniságá! Chopi binoy arigá we yáti 'yékaka ra'íchari jeanigá: Nijé ketásini machí
echi rijoy máputamo 'yemi rugá ra'ícha!
72 Ari biché we yáti echi torí osá chokéami kusuri. Ari biché echi Pegro 'nátaga newarari mapurigá Jesusi bachá nirá
jeaneri: Ke cho osá chokéami kusúachi echi torí, mujemi baisá
chokéami 'yékaka animea mápumi ketasi tamí machí. Arí biché echirigá 'nátaga echi Pegro wabé narari.
Jesusi tórati echo'ná bachámi echi warura siríami Pilato riwéami
yuwa
(Mateosi 27:1–2, 11–14; Lukasi 23:1–5; Juani 18:28–38)
Arí biché ba'arínara bi'yábijí echi jaré o'wéara
sakerdote napawiri echi jaré o'wéara ochérami yuwa,
ayena cho echi jaré nuraríwami binériami yuwa, ayena cho ne suwaba echi jaré o'wéara Juríosi yuwa. Echarí aboni borogá
togá echi Jesusi, echi warura siríami Pilato riwéami 'yari.
2 Ari biché echi Pilato jeanigá rukueri: Acha mi echi jaré Juríosi pagótami sirínawara ju? Arí biché Jesusi jeaneri:
Ayena. Ne bichíwari Nijeni ju.
3 Arí biché echi jaré o'wéara sakerdote wikabé namuti jiti ne wabé 'yékaka wi'nijiri echi Jesusi.
14:72 Mt 26:75
15:1 Mt 27:1 15
15:4 Mt 27:13
221 M A R K O S I
4 Arí biché echi Pilato auchecho siné jeanigá rukueri: Kéchami nijiyama? Nibira! Wikabé namuti jiti mi wi'nijiwa!
5 Chopi Jesusi tarapé biyiri ku nijéwari. Echijiti echi Pilato
ketasi machiri piri jiti ke nijéwari.
Echi siríami ma nurá mapu Jesusi mi'rirúami níma
(Mateosi 27:15–31; Lukasi 23:13–25; Juani 18:38–19:16)
6 Ari biché sinibí bamíbari echarí omowárawachi sébachi echi Pilato ku machí pari biré Juríosi rijoy mapu pachá
bachara asari, mapuyíripi echi auché jaré Juríosi biré ku
machí pánara risénsia taniko. 7 Arí biché echarí rawé bachara asari biré rijoy, Barabasi
riwéami. Je'ná rijoy bachara asari auché jaré yuwa mapujiti
aboni nakówaka ko'yari auché jaré. 8 Arí biché echi pagótami echi Pilato yuwa sigá tánari
mapurigá binoy ku machí pama biré Juríosi pachá bachara
atíami, mapurigá binoy orari sinibí bamíbari. 9 Echarí echi Pilato jeanigá rukueri: Áchatamo nakí mápuni
ku machí pama echi 'yemi Juríosi pagótami níwara Warubéra
Siríami? 10 Echirigá aniri mapujiti binoy gará machiri mapu echi jaré
o'wéara sakerdote chopi wabé kichiga nijiri echi Jesusi.
11 Arí biché echi o'wéara sakerdote gará ruyeri echi pagótami mapurigá aboni tama mapurigá bachá ku machí
pátami níma echi Barabasi.
12 Arí biché echi Pilato jeanigá rukueri: Chúrigá bichétamo nakiko mápuni orama echi rijoy yuwa mapu 'yemitamo echi
Warubéra Juríosi Sirínawara ané?
13 Echarí aboni o'weri ra'íchaga jeaneri: Kúrsichi michoné! 14 Arí biché echi Pilato jeanigá rukueri: Churikóriaba?
Chúrigá chati orara? Chopi aboni auchecho siné wabé o'weri
ra'íchaga jeaneri: Kúrsichi michoné! 15 Arí biché Pilato ku machí pari echi Barabasi mapujiti
binoy we nakiri mapu echi jaré Juríosi pagótami we
kanírama. Arí biché ma nurasa mapu Jesusi wipisótami níma, ayena cho nurari mapu Binoy echo'ná biréana kúrsichi
michóniga mi'rirúami níma.
M A R K O S I 222
16 Arí biché jaré sontarsi tori echi Jesusi echo'ná pachá biréana warubé karírari, Betorio aniríwachi, mapo'ná echi
warura siríami bitérachi níri. Echarí ne sinéami echi wikabé
sontarsi echo'ná pachá napawiri. 17 Arí biché aboni sitákami chomítawami napachátari echi
Jesusi, mapurigá warura siríami nirá. Ayena cho biré so'uwá
niwárami koyétari echo'ná Binoy mo'órachi. 18 Arí biché aboni chótari o'weri ra'íchaga jeanigá: Kuira,
mujé Warubéra Juríosi Sirínawara!
19 Arí biché biré kusí jiti aboni we wipisori Binoy Jesusi mo'órachi, ayena cho we kachípari. Arí biché echi jaré
sontarsi we tiníchaga, echo'ná bachámi wémi raweka
chokoba jábari. 20 Arí biché ma sunisa echirigá tiníchaga oroyá, aboni ku
'yeti echi pe sitákami chomítuami napacha. Arí biché a Binoy
napachara ku napachátari. Arí biché pe wiribeko ku machí párati echi Jesusi, mapurigá Binoy mi'rirúami níma, echo'ná
kúrsichi michóniga.
Jesusi mi'rirúami níri echo'ná kúrsichi michóniga
(Mateosi 27:32–44; Lukasi 23:26–43; Juani 19:17–27)
21 Arí biché aboni chapiri biré rijoy echo'ná inárami
mapurigá matórama echi kursi. Echi rijoy echo'ná biréana kawichí jonsa inárami níri, echi mapu Simoni riwéami níri.
Arí biché echi Lijanto onorá níri, echi Rujo ayena cho.
22 Arí biché echi jaré sontarsi tori echi Jesusi echo'ná mapo'ná Gorótachi aniríwachi níri, mapo'ná je'ná jerigá
aniwáwami ju: Chuwí mo'órachi.
23 Arí biché Jesusi bajínara 'yárati echi uva aniríwami ba'wira, echi wabé chokówami mira aniríwami namuti
nasówarami, mapurigá Binoy ke 'me okoma. Chopi ketasi
bajiri. 24 Arí biché Jesusi echo'ná kúrsichi, klavo jiti, michónarati
echo'ná Binoy sikárachi, ayena cho echo'ná. Binoy ronórachi.
Echarí echi jaré sontarsi rijibaka ri'yékari mapu chigá mema riwéari echi jaré namuti Jesusi napachara.
25 Arí biché pe bi'yá ratabáchi níri maparí Jesusi echo'ná
kúrsichi michónarati.
15:21 Mt 27:32
223 M A R K O S I
26 Arí biché echo'ná ripá kúrsichi osirúami níri mapu piri jiti Jesusi echirigá klavo jiti michóntami níri echo'ná kúrsichi.
Arí biché echi osirúami je'ná jerigá aniwámi níri: Je'ná ju echi
Warubéra Juríosi Sirínawara. 27 Arí biché maparí Jesusi mi'rírati, echarí okuá chigórami
ayena cho ko'wirúami níri. Biré aboni Jesusi yuwa echo'ná
auché biréana waná watoná kúrsichi michónarami níri. Echi auché biré echo'ná biréana o'winá kúrsichi michónarami níri.
28 Echirigá ne bichíwari ikíri mapurigá echo'ná Riosi
Ra'íchara osiríwarachi osirúami níri mapurigá ikimea riwéari, mapujiti je'ná jerigá osirúami ju: Echi jaré pagótami mayeri
mapurigá Binoy chati orámi níri, mapujiti Binoy mi'rirúami
níri echi auché jaré chati orámi yuwa. 29 Arí biché echi jaré pagótami mapu echo'ná simárari ne
mo'óraga, ne wabé kichiga ra'íchaga jeaneri: Baji! Mujemi
aniri mápumi najunama echi warubé Juríosi ri'obáwara, arí bichemi bikiyá chi'rigá ku niwama.
30 Mujé binoy nirá a ku ku'wira! Ku rikina echo'ná kúrsichi
jonsa! 31 Arí biché echi jaré o'wéara sakerdote, ayena cho echi jaré
nuraríwami binériami achigorigá tiníchari Jesusi maparí
aboni a'nagupi jeaneri: Je'ná Jesusi auché jaré gará ku'wírariré. Chopi a binoy, ketasi omero a ku ku'wíriya!
32 Jipi ayénata riwiságá ku rikínami echo'ná kúrsichi jonsa,
ayénata gará bichíbi mapu je'ná echi Warubéra Cristo ju, echi Warubéra Juríosi Sirínawara nirá. Ayena cho echi jaré okuá
mapu Jesusi yuwa achigorigá echo'ná auché jaréana kúrsichi
michónarami níri, ayena cho ne wabé chati anigá ra'íchari Binoy Jesusi sayéraga.
Jesusi ma mukuri
(Mateosi 27:45–56; Lukasi 23:44–49; Juani 19:28–30)
33 Arí biché maparí ma nasipa rawé níri, ne suníami
echo'ná kawírari ke sayiná ne wabé rukuáwari. Arí biché ma
pe aríwachi gará ku rayénari. 34 Echarí echi Jesusi we yá o'weri ra'íchaga jeaniri: Eloi,
Eloi, Lama sabatani? mapu je'ná jerigá aniwámi ju: Keni
Riósawa, Keni Riósawa, Churékurami tamí bi'neri ariweri?
15:34 Mt 27:46
M A R K O S I 224
35 Arí biché jaré echo'ná jáwami echirigá ra'íchami namsa, jeaniri: Namsi. Binoy echi Elíasi bayé chaní.
36 Echarí biré rijoy echo'ná we 'maga, pagueri pe tá bo'osari
echo'ná maníami wabé chokóami ba'wírachi. Arí biché echo'ná biréana kusírari ochogá 'yari echi Jesusi chunugá
bajínara. Ayena cho echi rijoy jeaniri: Ariwesi. Gará 'nebo
acha norínama echi Elíasi ku rikibúmiya echo'ná ripá kúrsichi jonsa.
37 Arí biché Jesusi ma o'weri ra'íchasa, arí biché mukuri.
38 Echarí we yámiti echi warú chiní, wabé runámi, mapuyiri kimá, echo'ná pachá echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi chukúami, ke sayiná, ripana jonsa nasipa
chi'wari. 39 Arí biché echi biré warura kapitáni mapu echo'ná
bachámi wiriri mapo'ná Jesusi kúrsichi michónarati, je'ná
binoy riwisá mapurigá Jesusi echirigá o'weri ra'íchaga mukuri, arí biché jeaniri: Ne bichíwari je'ná rijoy Riosi Ranara
níri.
40 Echarí jaré muguí ayena cho echo'ná pe 'naka nirá, 'nagá jari. Biré, echi María níri, mapu echo'ná. Makatárachi
aniríwachi bitéari. Auché biré ayena cho María riwéami níri,
echi mapu echi José iyera níri, ayena cho echi Santiago, echi mapu tabéara anérati, iyera níri. Arí biché auché biré muguí
Salomé riwéami níri.
41 Arí biché je'ná muguí Jesusi yuwa ku'wíraga 'yénami níri maparí Binoy echo'ná Galiléachi iyénari. Arí biché auché
jaré wikabé muguí ayena cho echo'ná jari mapu pe chabénara
echo'ná ripámi Jerusalémachi ayena cho simíbari Jesusi yuwa.
Jesusi chu'wirótami níri
(Mateosi 27:57–61; Lukasi 23:50–56; Juani 19:38–42)
42 Echarí ma aríwachi níri. Ayena cho ba'arínara rawé isábawachi rawé níri.
43 Echijiti echi José, echo'ná Arimatéachi bitéami, echo'ná
nawari echi Jesusi sapara mukúami a'láramiya. Arí biché echi José ayena cho pe warura níri echi jaré Juríosi yuwa, mapu
binoy ayena cho we buweri mapurigá Riosi ne gará nurema
jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Echarí echi José
15:41 Lk 8:3
15:42 Mt 27:57
225 M A R K O S I
tarapé majaga bakiri echo'ná mapo'ná echi warura siríami Pilato riwéami asari. Arí biché risénsia tánari echi Jesusi
mukúami sapara, mapurigá ku tomea.
44 Echarí echi Pilato ketasi mayeri mapu ma mukúami níri echi Jesusi. Echijiti binoy rukuénaraga bayeri echi warura
kapitáni, acha ne bichíwari mukúami níri.
45 Maparí echi warura kapitáni aneri mapu Jesusi ma mukúami níri, arí biché echi Pilato risénsia 'yari echi José
mapurigá binoy ku tomea echi Jesusi sapara mukúami.
46 Echarí echi José rarari biré chiní kimira we natéami. Arí biché echo'ná kúrsichi ku rikibuka echi Jesusi mukúami
sapara, echi chiní kimira jiti kabika, echo'ná biréana risochí
rikari, mapo'ná niwárami níri mapurigá chu'wirówami nirá. Arí biché echo'ná yéachi 'yérari biré warú rité jiti.
47 Arí biché echi María, echo'ná Makatárachi bitéami gará
riwari mapo'ná chu'wirótami níri echi Jesusi. Echi auché biré María riwéami mukwí, echi mapu echi José iyera níri, ayena
cho gará riwari mapo'ná chu'wirórati.
Jesusi ma ku owínari
(Mateosi 28:1–10; Lukasi 24:1–12; Juani 20:1–10)
Arí biché maparí ma simírari echarí isábawachi rawé,
echarí echi María, echo'ná Makatárachi bitéami, ayena cho echi auché biré Maria, echi mapu echi Santiago
iyera níri, ayena cho echi auché biré mukwí, Salomé riwéami,
aboni je'ná muguí rarari jaré wabé su'weti júkami namuti mapurigá echi Jesusi sapara mukúami uchema.
2 Arí biché bi'yá bijí echarí oméachi rawé pe bukurí
machínachi rayénari echi muguí echo'ná risochí chu'wirótachi siri.
3 Arí biché echo'ná buwichí sira aboni a'nagupi jeanigá
rukueri: Chigá tamujé tamí chakena pásama echi warubé rité, mapu echo'ná risochí chu'wéchi 'yéachi 'yératami níri?
4 Chopi maparí aboni ma murubé 'nénari, arí biché riwari
mapu echi warubé rité ma chakena ri'nabura atíami níri. 5 Arí biché echo'ná pachá risochí mo'wisá, aboni riwari biré
warura Riosi kapitánawara echo'ná watoná atíami, echi mapu
16
16:2 Lk 24:1 Jn 20:1
16:5 Jn 20:11
M A R K O S I 226
wiribé napacha, we rosákami napáchami níri. Echijiti ne wabé majajari echi muguí.
6 Chopi echi warura Riosi kapitánawara jeaneri: Ketasi
majasi! 'Yemitamo ami echi Jesusi echo'ná Nasarétachi bitéami, mapu echo'ná kúrsichi mi'rírati. Binoy ma ku
owinari! Tarapé te jena'íbi! 'Nesi mapo'ná rikárati!
7 Ku simíbaga ruyébasi echi jaré mapu Binoy binérari, echi Pegro ayena cho. Jeanébasi mapu Jesusi Binoy 'yemi yuwa
bachá siméa echo'ná Galiléachi. Echo'nátamo riwiboa
mapurigá Binoy bachá nirá 'yemi mi aneri. 8 Arí biché echi muguí echo'ná chu'wéchi jonsa ne wabé
júmaga ku simíbari, mapujiti aboni we sayirúmaga majajari.
Arí biché aboni ke wesi ruyeri mapurigá ikíri, mapujiti aboni ne wabé majari.
Echi María echo'ná Makatárachi bitéami bachá riwari ku bitéami
nirá echi Jesusi
(Juani 20:11–18)
9 Echarí bi'yá oméachi rawé maparí Jesusi ku owínari, echi
María, echo'ná Makatárachi bitéami, bachá riwari ma ku
bitéami nirá. Arí biché echi María níri mapu Jesusi chabénara nirá ku machí a'wari kichao wabé chati riablo ariwara
echo'ná pachana binoy María surárachi jonsa.
10 Arí biché je'ná María ma riwisá ku bitéami nirá echi Jesusi, we yáti ku simigá ruyeri echi auché jaré mapu
chabénara Jesusi yuwa 'yénari. Arí biché maparí echi María
echo'ná ku ruyémiya nawari, aboni we siwega naraka muchiri.
11 Chopi maparí aboni námari mapu Jesusi ma ku bitéami
níri, ayena cho mapu echi María ma riwari ku bitéami nirá, echarí aboni arigá tarapé bichíri.
Echi okuá mapu Jesusi binérari ma riwari echi Binoy ma ku
bitéami nirá echo'ná biréana buwichí
(Lukasi 24:13–35)
12 Arí biché pe wiribeko auché jaré okuá aboni gará riwari
ma ku bitéami nirá echi Warubéra Jesusi. Echarí aboni riwari
maparí echo'ná biréana buwichí sírari, echo'ná biréana kawichí simiba.
16:7 Mt 26:32
16:9 Lk 8:2 Jn 20:14
16:12 Lk 24:13
227 M A R K O S I
13 Arí biché aboni we yáti ku ro'wiri echi auché jaré bichíyami ku ruyésiya. Chopi maparí echirigá ruyérati, echarí
aboni ketasi cho bichíri mapurigá Jesusi ma ku bitéami níri.
Jesusi júri nawesánara echi jaré mapu Binoy binérari
(Mateosi 28:16–20; Lukasi 24:36–49; Juani 20:19–23)
14 Arí biché pe wiribeko Jesusi auchecho siné ke sayiná
nawari echo'ná pachá mapo'ná echi jaré makoy miná biré ko'yá muchiri. Echarí Binoy pé oyérari echi aboni mapujiti
aboni ketasi 'me gará bichíyami níri, ayena cho mapujiti
aboni we biwárami suréami níri, mapujiti aboni ketasi bichíri echi auché jaré mapu bachá riwisá, ku ruyeri mapu Jesusi ma
ku owínami níri.
15 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne suníami jena'í wichimóbachi simíbaga nawisasi je'ná garabé Riosi Ra'íchara, mapurigá ne
sinéami pagótami gará machimea.
16 Arí biché echi jaré mapu gará bichíko, echi mapu pagótami juko omá, échiko gará ku'wíratami níma, chopi echi
jaré mapu ketasi bichíko, echijiti aboni sinibí kastigo 'yárami
níma. 17 Arí biché echi jaré mapu gará bichíko, abóniko gará
machirúami níma mapujiti aboni, Nijé iwérawara jiti, ku
machí a'wama echi jaré riablo ariwara. Ayena cho gará machirúami níma mapujiti aboni auché si'nú ra'íchari
ra'íchama.
18 Arí biché aboni gará chapimea echi jaré sinówi. Arí biché a bajisa jaré namuti mukuwáwami, tarapé namuti chibi
ikimea. Ayena cho echo'ná echi jaré nayúkamichi a moba
nochasa aboni sikara, gará ku sa'wimea echi jaré nayúkami.
Jesusi ku moyénari echo'ná ripá riwigachi
(Lukasi 24:50–53)
19 Arí biché ma sunisa echirigá ra'ícha, echi Warubéra Jesucristo echo'ná ripá riwigachi ku torúami níri. Ari biché
Binoy echo'ná Riosi yuwa, watonachi asíbari.
20 Arí biché aboni ne suníami wichimóbachi nawisásiya simíbari. Arí biché echi Warubéra Jesucristo echirigá sinibí
ku'wírari echi aboni, ayena cho Binoy Jesucristo gará
16:14 Lk 24:36 Jn 20:19
16:15 Mt 28:19
16:16 Jn 12:48
16:17 Or 2:4 Or 16:18
16:18 Or 28:5 Or 28:8
16:19 Lk 24:51
16:20 Eb 2:4
M A R K O S I 228
machírari echi auché jaré pagótami mapu echi nawisárawami ne bichíwari níri. Binoy 'yari mapurigá echi jaré bichíyami
wisabé wabé omériga orama mapurigá ke wesi auché jaré
pagótami omero orayá. Echirigá níraga!
L Ú K A S I Osári je'ná Garabé Ra'íchari Jesucristo jiti rugá
Lúkasi nakiri Riosi Ra'íchara osánara
Wikabé echi auché jaré ritémtami ma chótari uchúchaga
osoyá ne suwaba namuti jiti, mapurigá ma ikíri tamujé tamí yuwa máputa ma gará bichíri Jesucristo nirá.
2 Arí biché aboni ma suwaba oséri achigorigá mapurigá
echi auché jaré gará riwari, sinéami mapu ikí chabé chokichí jonsa gará riwari echirigá ikíachi. Arí biché aboni mapu
echirigá oséri, aboni níri mapu wabé ku'wírari, je'ná Garabé
Riosi Ra'íchara nawésiya. 3 Arí biché mujé garabé orámi Tiójilo riwéami, nijeni ayena
cho ma ne gará rukugá machiri suwaba echi jaré namuti jiti
mapurigá ikíri chabé chokichí jonsa. 4 Echijiti jipi nijeni mi jerigá osé mapurigami ne gará
machimea mapu suwaba je'ná namuti ne bichíwari ju,
achigorigá mapurigami ayena cho ma gará binératami níri.
Biré Riosi kapitánawara bachá nirá nawésari jeanigá mapu echi
Juani pe minana ranarúami níma
5 Chabé ki'yá maparí echi Erorsi riwéami rijoy ne warura
siríami níri echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari, echarí biré
rijoy, Sakaríasi riwéami bitéari, echi mapu sakerdote nirá nóchari echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi. Arí biché je'ná
Sakaríasi biré níri echi auché jaré wikabé sakerdote mapu
napawika achigorigá orari mapurigá echi ki'yánara bitéami Abíasi riwéami sakerdote orari. Arí biché echi Sakaríasi upira
Elisabeti riwéami níri. Echi Elisabeti onorá ayena cho
sakerdote níri, achigorigá mapurigá echi Aroni riwéami rijoy ayena cho sakerdote níri chabé ki'yá.
6 Arí biché echi Sakaríasi garabé orámi níri Riosi yuwa, echi
Elisabeti ayena cho echirigá garabé orámi níri. Ayena cho okuánika ne gará nijéwami níri suwaba echi Warubéra Riosi
nurarira. Echijiti ketasi wesi chibi yiri jiti omérari wi'nijiya
aboni.
1
L Ú K A S I 230
7 Chopi aboni ketasi kúchuwami níri, mapujiti echi Elisabeti ketasi ranámi níri. Ayena cho echi okuánika aboni
ma ne wabé ochérami níri.
8 Siné rawé echi Sakaríasi nochama riwéari echo'ná pachá echi warubé Juríosi ri'obáwarachi, echi auché jaré binoy yuwa
nóchami sakerdote yuwa.
9 Echarí rawé echi Sakaríasi chapirúami níri echi auché jaré sakerdote jiti, mapurigá binoy morémiya bakimea echo'ná ne
wabé pachánara echi Warubéra Riosi ri'obáwarachi, mapujiti
aboni sinibí rawé chapiri biré aboni echirigá oránara. 10 Echarí mapuyénasí echi Sakaríasi echo'ná ne wabé
pachánara iyénari echi moriwá morémiya, ne sinéami echi
auché jaré pagótami echo'ná machímana, Riosi yuwa tániga ra'ícha jari.
11 Arí biché echo'ná pachá ri'obachi ke sayiná wiríbari biré
warura Riosi kapitánawara. Arí biché echi Sakaríasi gará riwari echi Riosi kapitánawara echo'ná watonachi wiríami
mapo'ná echi moriwá morérachi níri.
12 Arí biché maparí echi Sakaríasi echirigá riwari echi warura Riosi kapitánawara, echarí binoy ne wabé majaga
'nénari. Arí biché echi Sakaríasi ketasi machiri piri orama.
13 Chopi echi warura Riosi kapitánawara jeaneri: Mujé Sakaríasi, ketasi majá! Chopi ne gará bichí, mapujiti Riosi ma
gará námari mapurigami tániga ra'íchari Binoy yuwa. Echijiti
echi mujé upira, Elisabeti riwéami, ma nawárama biré tá towí. Arí bichemi Juani riwarama.
14 Echarimi ne wabé kanírama, ayena cho auché jaré
wikabé wabé kanírama maparí echi tá towí ranarúami níma; 15 mapujiti echi mujé ranára, ma ochérasa, ne wabé warura
níma bachámi Riosi yuwa. Binoy tarapé bajima echi uva
ba'wira, nibiré bajima auché jaré namuti rikúkuwami. Arí biché echi mujé ranára ne gará nurérami níma echi wabé
Garabé Riosi Iwigara jiti, echarí jonsa maparí binoy ne bukurí
ranarúami níma. 16 Ayena cho echi mujé ranára gará nawésaga bichírama
wikabé echi jaré Isaeri pagótami, mapurigá aboni wikáwari
tánama Riosi, ayena cho mapurigá aboni ku ro'wima echi Warubéra aboni Riósawara yuwa.
231 L Ú K A S I
17 Arí biché echi warubéra Riosi kapitánawara ayena cho jeaneri: Echi Juani ayena cho bachá nirá nawésama echi
pagótami maparí ma murubé ke 'me ayó sébachi níma
mapurigá echi Warubéra nawama jena'í wichimóbachi. Arí biché mapurigá echi Elíasi ne wabé jiwériga orogá nawésari
echi jaré ki'yá piréami pagótami, echirigá echi Juani
achigorigá nawésama mapurigá echi jaré 'wéntami gará bichíga kirí rijóirama aboni kúchawara yuwa, ayena cho
mapurigá echi jaré ke nijéwami ku gará nijéwaga orama. Arí
biché echi Juani echirigá nawésaga ne gará a'lárama echi jaré pagótami mapurigá aboni ne gará bichíma echi Warubéra
nirá.
18 Arí biché echi Sakaríasi jeanigá rukueri echi warubéra Riosi kapitánawara: Chúrigá ne bichíwari abijí kúchaboata?
Nijé ma we chérami ju, ayena cho nijé upira ma wikabé
bamíbami ju. 19 Echarí echi warura Riosi kapitánawara ku nijéwaga
jeaneri: Nijeni Gabrieli riwé. Nijeni we nigúrami ju Riosi
yuwa. Ayena cho Riosi tamí júri mi yuwa ra'ichánara, mapurigá nijeni mi ra'íchama je'ná wabé garabé ra'íchari.
20 Chopi jípimi ketasi námiami níma, ayena chomi ketasi
omérama ra'ícha mapuyénasí ma ranarúami níma echi mujé ranára, echi mapu arigá ranarúami níma. Chopi ne suwaba
mapurigá nijeni mi aneri arigá achigorigá ikimea maparí ma
echirigá sébachi níma. 21 Arí biché echo'ná machímana warubé ri'obachi echi
wikabé pagótami buwigá muchiri echi Sakaríasi mapuyénasí
échiko echo'ná pachá ri'obachi iyénari echi moriwá moreya. Arí biché echi pagótami wabé majaga 'nátari mapujiti wi'ribé
nirá echi Sakaríasi ketasi cho ku machínari echo'ná pachá
ri'obachi jonsa. 22 Chopi pe wiribeko maparí echi Sakaríasi ma ku
machínari, binoy ma ketasi omérari ra'ícha. Echarí echi jaré
pagótami echo'ná machímana muchúami gará machiri mapu Riosi ma gará riwírari echi Sakaríasi jaré wabé omériga
ikíami namuti maparí binoy iyénari echo'ná pachá ri'obachi.
Maparí echi Sakaríasi ku machínari binoy ne wabé nakiri ra'ichánara aboni yuwa, chopi binoy ma ketasi omérari
L Ú K A S I 232
ra'ícha. Echarí echi Sakaríasi chopi binoy sikara jiti jówari, mapujiti binoy ma ketasi omérari ra'ícha.
23 Arí biché echi Sakaríasi nurérami níri nochánara pe
wikabé rawé nirá, echo'ná echi warubé Juríosi ri'obáwarachi. Arí biché maparí binoy ma nóchari echikí rawé echarí binoy
ku simiri echo'ná binoy bitérachi.
24 Arí biché pe kinana echi Sakaríasi upira, Elisabeti riwéami, ma bochátari. Arí biché echarí jonsa echi Elisabeti
ketasi ku machínari echo'ná pachá binoy bitérachi jonsa marí
michá iyénasí. Echarí echi Elisabeti chopi je'ná jerigá 'nátari: 25 Echi Warubéra Riosi ne wabé garabé ju, mapujiti Binoy
ma tamí 'yari mapurigani nawárama biré tá múchari,
mapurigá echi auché jaré pagótami ma ketasi waminabi tamí anema ke ranámi nirá.
Bachá nirá nawésarami níri mapu Jesusi ranarúami níma
26 Arí biché pe wakinánokuá usani michá Riosi júri kepu
kapitáni Gabrieli riwéami echo'ná biréana warúrachi Nasarétachi aniríwachi, echo'ná Galiléachi aniríwachi
kawírari nirúami.
27 Echarí échiko echo'ná jurárami níri biré mukwí 'némiya, echi mapu María riwéami níri. Echi María tarapé siné cho
kunéami Mini, nirapé cho biré rijoy yuwa kochíami níri.
Chopi echi María ma biré rijoy yuwa kunema riwéari, echi mapu José riwéami níri. Arí biché echi José biré níri echi ki'yá
bitéami Rabiri riwéami rijoy kúchara kúchawara nirá.
28 Arí biché echi warubéra Riosi kapitánawara bakiri echo'ná pachá mapo'ná echi Maria asari. Arí biché echi Riosi
kapitánawara jeaneri: Kuira! Riosi mi wabé karé. Echi
Warubéra mi yuwa ju. Echi Warubéra Riosi ma mi wabé simírami ku'wírari, ketasi mapurigá Binoy ku'wírari echi
auché jaré muguí.
29 Chopi echi María ne gará riwisá echi warura Riosi kapitánawara, ne wabé majajari, mapujiti binoy ma gará
námari echirigá ra'íchachi echi warura Riosi kapitánawara.
Echarí echi María wabé 'nátaga tibiri, mapu chúrigá echirigá kuíraga ra'íchari echi warura Riosi kapitánawara.
233 L Ú K A S I
30 Echarí echi warura Riosi kapitánawara jeaneri: María, ketasi majá, mapujiti Riosi mi wabé karé.
31 Jipi jonsa mujemi ma bochámi níma. Arí biché pe
minánomí mujemi nawárama biré tá towí. Arí bichemi JESUSI riwarama.
32 Arí biché echi Jesusi ma ochérasa, ne wabé Warubéra
níma. Binoy anérami níma echi Ripá Riwigachi Atíami Riosi Ranara. Arí biché echi Warubéra Riosi wirama echi Jesusi
mapurigá Warubéra siríami nirá, mapurigá Binoy arigá
nurema echi jaré Isaeri pagótami mapurigá aboni Sirínawara nirá, achigorigá mapurigá echi warura siríami Rabiri riwéami
ayena cho nureri aboni chabé ki'yá. Arí biché echi Rabiri
arigá pe ritémtami níri echi Jesusi yuwa. 33 Arí biché echi Jesusi ne sinibí nirá echirigá nurema echi
jaré Isaeri pagótami. Ayena cho Binoy ne sinibí nirá aboni
sirínawara níma. 34 Echarí echi María ku nijéwaga jeaneri echi warura Riosi
kapitánawara: Chúrigá echirigá ikimea? Nijeni ke wesi siné
biré rijoy yuwa naperi! 35 Arí biché echi warura Riosi kapitánawara ku nijéwaga
jeaneri: Echi wabé Garabé Riosi Iwigara mi gará omératama,
ayena cho echi Ripabé Atíami Riosi mi gará jiwératama, echijiti echi towí mápumi nawárama Riosi níwara níma. Arí
biché Binoy echi bi'néripi Riosi Ranára anérami níma.
36 Ayena cho echi warura Riosi kapitánawara waminabi jeaneri: Mujemi pe rijimara ju echi Elisabeti riwéami mukwí
yuwa. Échiko ma wirárasa ayena cho nawárama biré tá towí.
Chabé jonsa echi Elisabeti ke ranámi anérati. Chopi échiko ma bochátari chabénara usani michá jonsa.
37 Mapujiti echi Warubéra Riosi ne wabé omérami ju, ne
suwaba namuti orayá. 38 Arí biché echi María ku nijéwaga jeaneri echi Riosi
kapitánawara: Nijeni ne suwaba gará nijéwaga orama
mapurigá echi Warubéra Riosi tamí nurema. Nijeni chopi mapurigá Binoy piónawara níma. Ne gará níma Riosi ne
suwaba tamí echirigá orasa achigorigá mapurigá mujemi
tamí aneri. Echarí echi warura Riosi kapitánawara ma ku simiri.
1:31 Mt 1:21
L Ú K A S I 234
Echi Maria kóramiya simiri echi Elisabeti
39 Echarí rawé echi María we sapunú simiri echo'ná ripámi
wérachi, echo'ná biréana warúrachi mapo'ná echi jaré Jura kúchara kúchuwara kawíwarachi ju.
40 Echarí echi María nawari echo'ná echi Sakaríasi bitérachi.
Arí biché echo'ná pachá bakigá, echi María kuíraga narépari echi Elisabeti.
41 Arí biché maparí echi Elisabeti námari echi María
echirigá kuíraga narépachi, echarí echi tá múchari mapu ketasi cho ranarúami níri, arigá ne wabé nokuari echo'ná
pachá echi Elisabeti ropárachi; ayena cho echarí echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara ne gará nureri echi Elisabeti. 42 Echarí echi Elisabeti o'wari ra'íchaga jeaneri echi María:
Echi Warubéra Riosi ma mi wabé simírami ku'wírari, ketasi
mapurigá Binoy ku'wírari echi auché jaré muguí; ayena cho Riosi ne wabé simírami ku'wírari echi tá towí mapu mi
nawárama.
43 Ayena cho echi Elisabeti waminabi jeaneri: Nijeni ne wabé kaníri mapujiti mujemi ma tamí 'némiya nawari,
mapujiti echi tá towí mápumi nawárama, échiko nijé
Warubérawara níma. 44 Ayena cho echi Elisabeti waminabi jeaneri: Ne garani
machiri je'ná jeyiri mapujiti maparini bachá nirá gará námari
maparimi kuíraga narépaga aniri, echarí echi tá towí ke cho ranarúami, wabé kaníraga nokuari jena'í pachá nijé
ropárachi.
45 Mujemi wabé kaníratami ju mapujítimi gará bichíri mapurigá Riosi kapitánawara mi aneri, mapujiti ne suwaba
arigá ikimea, achigorigá mapurigá echi warura Riosi
kapitánawara mi ne bichíwaga aneri. 46 Echarí echi María ku nijéwaga jeaniri:
Ne wabeni kaníri pachana nijé surárachi nirá,
echijiti wabeni nakí waminabi warubéraga aneya echi Warubéra Riosi.
47 Ayena cho echi María jeaniri:
Ne wabeni kaníri nijé surárachi nirá, mapujítini ne gará bichí Riosi, echi mapu tamí Ku'wími ju.
235 L Ú K A S I
48 Mapujiti nijeni mapurigá echi wabé tabéara Binoy piónawara ju, chopi Riosi tamí wabé natimari;
echijiti jipi jonsa echarí ne jubá rawé iyénasí, ne
sinéami pagótami tamí ne wabé kaníriami anema. 49 Arí biché echi Maria ayena cho jeaniri:
Ne wabeni kaníri mapujiti echi suwaba omérami
Riosi ma ne wabé omériga orari tamí yuwa. Binoy ne wabé Garabé ju.
50 Ayena cho jeaniri:
Echi Warubéra Riosi sinibí ne wabé natimama sinéami echi jaré pagótami mapu ikí gará
o'wikeko Binoy Riosi.
51 Echi Warubéra Riosi ne wabé omériga orari. Binoy ma wabé omérari echi jaré mapu ne wabé
'nóchaga níriami ju, aboni surárachi nirá.
52 Ayena cho echi Warubéra Riosi ma ku machí a'wari echi jaré mapu o'wéara nirá jawárami níri,
ayena cho Binoy auché jaré jáwari mapu kirí
orámi níri. 53 Ayena cho echi María jeaniri:
Riosi ma garabé nirá kóri echi jaré wabé
'lochéami, ayena 'cho Binoy we yiri nirá ku júri echi auché jaré mapu wabé níwami
54 Riosi ma gará ku'wírari echi jaré Binoy níwara
pagótami, Isaeri aniríwami. Riosi sinibí natimari aboni.
55 Riosi ma tamujé tamí ku'wírari achigorigá
mapurigá Binoy bichíwaga aneri echi jaré ki'yá piréami tamujé níwara pagótami. Chabé ki'yá
Riosi echirigá bichíwaga aneri echi Abrami.
Echarí Riosi bichíwaga aniri mapurigá Binoy sinibí nirá ku'wírama riwéari echi auché jaré
wikabé Abrami kúchara kúchuwara.
56 Echarí echi María echo'ná tibiri echi Elisabeti yuwa bikiyá michá iyénasí. Arí biché ma ku simiri echo'ná binoy
bitérachi.
Ma ranárati echi Juani mapu pagóami níma riwéari
L Ú K A S I 236
57 Maparí ma sébari echarí rawé maparí echi Elisabeti nawárama riwéari biré tá múchari, echarí binoy nawárari biré
tá towí.
58 Echarí maparí sinéami echi jaré murubé piréami pagótami gará námari mapurigá Riosi echirigá wabé
natimaga ku'wírari echi Elisabeti, ayena cho maparí echi
auché jaré Elisabeti ritémawara echirigá námari, echarí ne sinéami aboni ne wabé kaníri binoy yuwa.
59 Echarí jonsa wakinánokuá osá nawó rawé echo'ná siri
echi jaré pagótami mapurigá aboni norigá sikirema echi tá towí, mapurigá echi jaré Juríosi pagótami sinibí orari. Echarí
echi auché jaré pagótami nakiri riwaránara echi tá towí,
Sakaríasi nirá, mapurigá binoy onorá riwéari. 60 Chopi echi tá towí iyera ku nijéwaga jeaneri: Ketasi
echirigá riwarasi. Juani riwéami níma.
61 Echarí aboni jeanigá rukueri: Churékura echirigá riwéami níma? Tarapé wesi te 'yemi ritémawara echirigá
riwéami.
62 Arí biché aboni sikati jówaga rukueri echi towí onorá mapu chúrigá binoy nakiri riwaránara, mapujiti binoy abijí
ke námiami níri, ayena cho; ketasi cho omérari ra'ícha.
63 Echarí echi towí onorá, biré oserí tasa, echo'ná jeanigá osári: Juani riwéami ju. Echarí sinéami echi auché jaré echo'ná
jáwami chopi ne wabé kirí 'nátaga tibiri.
64 Echarí we yáti echi Sakaríasi ma ku omérari ra'ícha. Arí biché binoy chótari jeanigá mapu Riosi ne wabé Warubéra ju.
65 Echijiti sinéami echi jaré pagótami echo'ná murubé
piréami ne wabé 'nátaga tibiri. Ayena cho sinéami pagótami echo'ná ripámi wérachi, Juréachi aniríwachi kawírari piréami,
a'nagupi rugá wé ra'íchari mapurigá je'ná jerigá ikíri.
66 Arí biché ne sinéami echi jaré pagótami mapu ikí gará námari je'ná jerigá ikíachi, abóniko ibiri nirá ne wabé kirí
'nátaga muchiri. Echarí aboni a'nagupi jeaniri: Je'ná towí ne
wabé warura nímiré maparí binoy ma ochérasa. Aboni echirigá aniri mapujiti sinéami gará machiri mapurigá Riosi
wabé karigá ku'wírari echi tá towí.
Echi Sakaríasi ne gará nawesa
237 L Ú K A S I
67 Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ne gará nureri echi towí onorá, Sakaríasi riwéami. Echarí binoy we ra'íchari
mapurigá Riosi 'yari ra'ichánara, maparí binoy jeaniri:
68 Ne gará níma ne sinéami pagótami jeanigá mapu echi tamujé Isaeri pagótami Riósawara ne
Warubéra Riosi ju; mapujiti tamujé Riósawara ma
tamujé tamí ku'wírari máputa Binoy níwara pagótami ju, ayena cho Binoy tamujé tamí ma ku
wikáwari.
69 Echi tamujé Riósawara ma tamujé tamí 'yari biré wabé omérami Ku'wími. Échiko biré ju echi ki'yá
bitéami Rabiri riwéami rijoy kúchara kúchuwara.
Arí biché echi Rabiri riwéami rijoy Riosi piónawara nirá níri.
70 Chabé ki'yá Riosi nurari echirigá bichíwaga
anénara, maparí Binoy nawésanara júri echi jaré garabé orámi rijoy mapu Binoy jiti nawésami níri.
71 Riosi echirigá tamujé tamí bichíwaga aneri,
mapurigá Binoy tamujé tamí ku'wírama riwéari mapurigá echi jaré mapu tamujé tamí sayérami ju
ketasi tamujé tamí omérama, ayena cho mapurigá
echi jaré mapu tamujé tamí wabé kichí, arigá ketasi tamujé tamí omérama.
72 Ayena cho Riosi echirigá waminabi tamujé tamí
natimari achigorigá mapurigá Binoy wabé natimari echi jaré ki'yá piréami tamujé níwara
pagótami. Riosi sinibí 'natama mapurigá Binoy
bichíwaga aneri aboni. 73 Riosi je'ná jerigá ne bichíwaga aneri echi Abrami,
echi mapu tamujé onorá nirá níri, mapu chabé
ki'yá bitéari: 74 Mapu Riosi Binoy tamujé tamí ku'wírama riwéari,
mapurigá echi jaré tamujé sayera ketasi tamujé
tamí omérama, ayena cho mapurigá tamujeta tarapé majaga, gará nijéwaga orabo mapurigá
Riosi tamujé tamí nuré.
75 Chopi mapurigata garabé níbo, ayena cho mapurigata chopi orabo mapurigá Riosi tamujé
L Ú K A S I 238
tamí nuré ne sinibí mapuyénasíta piré jena'í wichimóbachi.
76 Echarí echi Sakaríasi jeaneri echi tá towí: Mujé
mápumi tá nijé ranára ju, mujemi hire warura Riosi jiti nawésami anérami nímani, mapujiti echi
Warubéra Ripá Riwigachi Atíami Riosi mi jurama
nawisánara. Arí biché mujemi bachá nirá nawésama echi jaré pagótami, 4 mapurigá aboni
gará bichíma echi Warubéra Jesucristo, maparí
Binoy pe waminánomí gará nawésama aboni. 77 Echarí mujemi nawésama echi jaré Binoy níwara
pagótami mapurigá aboni gará ku'wíratami níma,
ayena cho mapurigá aboni chati orarira gará ku wikawárami níma.
78 Ne bichíwari ju mapu echi Warubéra Riosi echo'ná
ripá riwigachi atíami tamujé tamí wabé ku'wírari, mapujiti Binoy tamujé tamí wabé natimaka kareri.
Ayena cho Riosi Binoy júri echi Warubéra
Ku'wími mapurigá Binoy tamujé tamí machírama suwaba namuti. Arí biché echi rayénari chopi
tamujé tamí rayénata sinibí rawé mapurigata gará
riwiboa suwaba namuti jena'í wichimóbachi nirúami.
79 Jena'í wichimóbachi tamujé chopi mapurigá
echo'ná rokowárari nirá piré, ayena chota pe waminánomí arigá suwiboa; chopi echi Warubéra
Ku'wími tamujé tamí gará machíratama
mapurigata gará machiboa Riosi Ra'íchara, ayena cho Binoy tamujé tamí binérama mapurigata kirí
orogá pirérabo.
80 Arí biché echi tá towí Juani riwéami gará ochérari. Ayena cho binoy gará bichíri Riosi. Arí biché echi Juani
bitéari echo'ná jaréana waná kawichí, echarí rawé iyénasí
maparí ma sébachi níri mapurigá Riosi jurama echi binoy nawésanara echi jaré Isaeri aniríwami pagótami.
Echi Jesusi ranarúami níri
(Mateosi 1:18–25)
239 L Ú K A S I
Echarí ki'yá rawé echi warura siríami Augusto riwéami we nurámi níri ne suníami jena'í
wichimóbachi. Arí biché échiko nurari mapu ne suníami
jena'í wichimóbachi piréami pagótami osárichi ro'ogá tarárami níma.
2 Echarí bamíbari ne chokichí níri maparí echi warura
siríami echirigá nurari taránara sinéami pagótami. Echarí echi Sirénio riwéami rijoy warura siríami níri echo'ná Síriachi
aniríwachi kawírari.
3 Echarí ne sinéami pagótami arigá simíbari echo'ná ibírana aboni o'wéarawarachi mapurigá aboni riwará echo'ná
osárichi osirúami níma.
4 Arí biché echi José echo'ná Nasarétachi, echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari jonsa simiri, echo'ná Juréachi aniríwachi
kawírari simiyá, echo'ná mapo'ná echi Rabiri riwéami rijoy
warúrawachi níri, mapo'ná Belénchi anérati, mapujiti binoy José biré níri echi ki'yá bitéami Rabiri kúchara kúchuwara.
5 Echi José echo'ná simiri, echi binoy upira Maria riwéami
yuwa, mapurigá aboni riwará ayena cho echo'ná osárichi ro'ogá tarárami níma. Arí biché echi María níri mapu chabé
jonsa kunema riwéari echi José yuwa. Arí biché ma bochámi
níri. 6 Echarí rawé maparí aboni echo'ná Belénchi muchiri, ma
sébari maparí echi María nawárama riwéari biré tá múchari.
7 Arí biché echi Maria nawárari birépi tá towí múchari ne bachá. Echarí jaré chiní kimírachi kabiri. Arí biché echo'ná
sonórari rikari mapo'ná biréana wási sonó kórachi níri,
mapujiti ketasi nirúari mapo'ná aboni pachá muchima echo'ná biréana karírari pagótami kochírachi.
Jaré Riosi kapitánawara echo'ná siri
8 Echarí ki'yá rokogó echo'ná kawichí mapo'ná murubé níri
echo'ná Belénchi jaré bo'wá niséami gará tibuka muchiri echi wikabé aboni pugura bo'wá.
9 Arí biché ke sayiná biré warura Riosi kapitánawara
echo'ná moba echi jaré bo'wá niséami yuwa nawari. Echarí ne wabé simírami ratábari echo'ná ne norigá aboni yuwa
2
2:5 Jn 7:42
L Ú K A S I 240
mapujiti Riosi ne wabé Warubéra ju. Arí biché aboni ne wabé majajari.
10 Chopi echi warura Riosi kapitánawara jeaneri: Ketasi
majasi! Nijeni 'yemi mi ruyema echi ne garabéara mapurigá bukurí ikíri. Je'ná jiti ne sinéami pagótami ne wabé kanírama.
11 Jipi rokogó echo'ná echi Rabbi warúrawarachi ma
ranárati biré tá towí, echi mapu Warubéra Ku'wími níma 'yemi pagótami yuwa. Échiko echi Warubéra Cristo níma,
echi mapu Riosi wirama ruri mapurigá Warubéra Ku'wími
nirá. 12 'Yemitamo gará machiboa chuyiri ju echi tá towí,
mapujítitamo gará riwiboa chiní kimírachi kabita bu'wíami,
echo'ná biréana sonórari, wási kórachi. 13 Echarí ke sayiná echo'ná pe ripana nirá, wikabé o'wéara
Riosi kapitánawara jábari echi auché biré Riosi kapitánawara
yuwa. Arí biché ne sinéami aboni waminabi warubéraga aneri Riosi maparí aboni jeaniri:
14 Waminabi wabé warubéraga anérami níraga Riosi,
echo'ná ripá riwigachi atíami! Kirí pirérasi 'yemi pagótami jena'í wichimóbachi piréami! A'nagupi
karesi! Riosi 'yemi mi ne wabé karé.
15 Echarí maparí echi jaré o'wéara Riosi kapitánawara ma ku simíbari echo'ná ripá riwigachi, echarí echi jaré bo'wá
niséami we yáti chótari a'nagupi ra'íchaga jeaniyá: Ma
simabo echo'ná Belénchi, je'ná jerigá ikíami 'nébiya, mapurigá tamujé Warubérawara ma tamujé tamí ruyeri.
16 Echarí aboni we sapú simíbari echo'ná Belénchi. Arí
biché aboni echo'ná riwari echi María, echi José ayena cho, echi tá towí asíchiko, echi mapu echo'ná biréana sonórari
wási kórachi bu'wíami níri.
17 Maparí aboni ma riwari echi tá towí, arí biché aboni gará nawésaga ku ruyeri mapurigá echi warubéra Riosi
kapitánawara ma aneri aboni, echi tá towí jiti rugá.
18 Echarí ne sinéami mapu ikí echirigá námariko, sinéami we gará kirí 'nátaga kipuri mapurigá echi jaré bo'wá niséami
aniri.
19 Chopi echi María sinibí, surachí nirá, 'nátaga newarari ne suwaba echi jaré namuti mapurigá ikíri.
241 L Ú K A S I
20 Arí biché echi jaré bo'wá niséami ku simíbaga nawésari echi auché jaré pagótami jeanigá mapurigá Riosi ne wabé
Warubéra ju, mapujiti Binoy suwaba gará orari achigorigá
mapurigá Binoy bachá nirá ruyegá 'nérari aboni mapu ikimea riwéari.
Echi tá towí Jesusi párami níri echo'ná echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi
21 Maparí ma simírari osá nawó rawé, echarí echi jaré
Juríosi norigá sikireri echi tá towí, mapurigá aboni sinibí orari echi jaré kúchi kúrowi yuwa. Arí biché echi tá towí Jesusi
riwarárati, achigorigá mapurigá echi warubéra Riosi
kapitánawara bachá nirá aneri echi María, maparí binoy ke cho bochámi níri.
22 Ma sébari echarí rawé maparí aboni ma ku bi'wárami
níma riwéari, mapurigá echi Moisesi osogá nurari. Echarí rawé echo'ná Jerusalémachi tórati echi tá towí Jesusi
mapurigá Binoy echi warubéra Riosi 'yárami níma.
23 Echarí echi tá towí 'wénawara echirigá orari mapujiti echi Warubéra Riosi echirigá nurari, mapurigá je'ná jerigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Ne sinéami
echi jaré kúchi kúrowi mapu ikí ne bachá nirá, ranarúami nímako, maparí aboni iyera ne bachá nirá nawara biré tá,
abóniko 'yárami níma echi Warubéra Riosi.
24 Arí biché echi tá towí echirigá tórati echo'ná Jerusalémachi maparí Binoy 'wénawara echo'ná simíbari
mapurigá aboni suwaba nijéwaga orama mapurigá je'ná
jerigá osirúami ju mapurigá jaré namuti 'yárami níma riwéari Riosi: 'Yemitamo ko'ogá 'yabo Riosi okuá makawi echo'ná
kawichí nirúami, auché jaré okuá makawi echo'ná bitichí
nirúami keremá, maparí biré mukwí bachá nirá nawára biré tá towí múchari.
25 Arí biché echarí biré rijoy Simioni riwéami echo'ná
Jerusalémachi bitéari. Échiko garabé orámi níri, ayena cho binoy gará bichíyami níri Riosi. Ayena cho echi Simioni
bichíga buweri echarí rawé sébachi maparí echi jaré Isaeri
aniríwami pagótami gará ku'wíratami níma riwéari. Échiko gará nurérami níri echi wabé garabé Riosi Iwigara jiti.
2:21 Mt 1:21
L Ú K A S I 242
26 Arí biché echi Garabé Riosi Iwigara chabénara ma ruyeri echi Simioni mapurigá binoy ketasi cho mukumea riwéari, a
ketasi cho riwisá echi Cristo, echi mapu echi Warubéra Riosi
wirama riwéari mapurigá Warubéra Ku'wíriami nirá. 27 Pe wakinana siné rawé echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
júri echi Simioni echo'ná echi warubé Juríosi ri'obáwarachi.
Echarí rawé níri maparí echi tá towí 'wénawara echo'ná pari echi tá towí Jesusi, mapurigá Binoy gará orárami níma
mapurigá echi jaré Juríosi nurérami níri oránara sinéami echi
jaré kúchi kúrowi yuwa. 28 Echarí echi Simioni echo'ná binoy sikárachi muturi echi
tá towí Jesusi. Arí biché echi Simioni waminabi warubéraga
aneri Riosi maparí binoy jeaneri: 29 Keni Warubérawa, nijeni chopi mapurigá Mujé
piónawara ju. Jipi ma ariwé mapurigá nijeni ma
gará bichíga mukumea, mapujítimi ma ne sébari orari mapurigami bachá nirá tamí ne bichíwaga
aneri.
30 Mapujiti nijé binoy ma gará riwari echi Ku'wími, 31 mapu Mujemi wirari mapurigá Binoy ku'wírama
ne sinéami pagótami.
32 Echi Warubéra Ku'wími, ayena cho gará machírama echi auché jaré isena pagótami mapu
ketasi Juríosi pagótami ju; ayena cho Binoy
waminabi o'wéaratama echi jaré Mujé níwara Isaeri aniríwami pagótami.
33 Echarí echi José, echi Jesusi iyera ayena cho, ne wabé kirí
'nátaga kipuri mapurigá echi Simioni nawésaga aniri echi tá towí jiti rugá.
34 Echarí echi Simioni ne wabé karigá ra'íchari aboni. Binoy
ayena cho aneri echi Jesusi iyera, María riwéami, jeanigá: Nibira, je'ná tá towí ma ochérasa ne wabé Warubéra níma.
Binoy jiti wikabé echi jaré Isaeri pagótami mind chakena
rujuima. Chopi auché jaré wikabé aboni, Binoy jiti ku jawásarami níma. Binoy ayena cho jurárami ju mapurigá
wikabé pagótami gará machíratami níma. Chopi wikabé
arigá wabé kichima echi Binoy.
2:34 Róm 9:32
243 L Ú K A S I
35 Ayena cho echi mujé Ranára gará machírama mapurigá echi jaré pagótami ibiri nirá 'nata echo'ná aboni surárachi
nirá; ayena cho mujé binoy ne wabé simírami o'monáratami
níma mapurigá maparí biré wi'ribé ripiyá ichesa mujé surárachi nirá.
36 Echarí rawé biré mukwí Ana riwéami ayena cho asari
echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi. Echi Ana we nawésami níri mapurigá Riosi nureri binoy nawésanara, échiko biré
rijoy Janueli riwéami marara níri. Arí biché echi Janueli biré
níri echi jaré Aseri aniríwami rojuámi, echi jaré Juríosi pagótami. Echi Ana ne wabé wirámi níri. Chabénara echi Ana
wabé tiwé ká kuneri. Echarí jonsa binoy bitéari kepu kuná
yuwa kichao bamíbari nirá, chopi binoy kunara echarí ma mukuri.
37 Arí biché echi Ana ma kunámami níri osá nawosa
makoy mind nawó bamíbari jonsa. Arí biché echi Ana sinibí rawé, sinibí rokogó asari echo'ná pachá echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi. Ayena cho echi Ana wi'ribé nirá ketasi ko'wari
maparí binoy chopi Riosi yuwa tániga asari. 38 Echarí rawé echi Ana ayena cho nawari echo'ná warubé
Juríosi ri'obáwarachi maparí echi tá towí Jesusi echo'ná
párati. Arí biché echi Ana ayena cho we yáti warú natétara 'yari Riosi, ayena cho binoy chótari ra'ícha echi tá towí Jesusi
jiti rugá ne sinéami pagótami mapu ikí gará bichíga buweri
mapurigá echo'ná Jerusalémachi piréami gará ku'wíratami níma.
Aboni ku simíbari echo'ná Nasarétachi
39 Arí biché aboni echirigá ma sebárari suwaba namuti
orayá echi tá towí yuwa, mapurigá echi jaré Juríosi nurérami níri oránara mapurigá osirúami ju echo'ná echi Warubéra
nurarira oseríwarachi. Arí biché aboni ma ku simíbari
echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari, echo'ná aboni warúrawarachi mapo'ná Nasarétachi aniríwachi ju.
40 Echarí jonsa echi tá towí Jesusi gará ochéraga, waminabi
jiwérari, ayena cho waminabi wabé 'nátami níri. Arí biché Riosi wabé karigá ku'wírari echi binoy.
L Ú K A S I 244
Echi towí Jesusi tibiri echo'ná pachá echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi
41 Sinibí bamíbari Binoy 'wénawara simíbari echo'ná
Jerusalémachi maparí omáwarachi sébachi níri maparí echi jaré Juríosi omáwaga ko'yari echi jaré kúchi bo'wá.
42 Arí biché maparí echi Jesusi makoy mind okuá
bamíbami níri, echarí bamíbari sinéami aboni muyénari echo'ná ripámi Jerusalémachi, mapurigá aboni orari sinibí
bamíbari echarí omáwarachi rawé sébachi.
43 Arí biché ma sunisa echirigá omawa, echarí aboni ma ku simíbari. Arí biché echi towí Jesusi echo'ná Jerusalémachi
ripiri, chopi echi José ketasi machiri mapu Jesusi echo'ná
ripiri. Echi Jesusi iyera nirapé machiri. 44 Chopi aboni mayeri mapu echi towí Jesusi ayena cho
yuwa simiri echo'ná buwechí iyénaga, echi auché jaré wikabé
pagótami yuwa mapu ku simiba 'yénari. Arí biché aboni echirigá pe mikabé 'yénari, siné rawé inárawami nirá. Echarí
ma aríwachi aboni arí echo'ná aboni ritémawarachi, echo'ná
aboni amígowarachi ayena cho. 45 Chopi aboni ketasi riwari. Ali biché ba'arínara rawé
aboni ku ro'wiri echo'ná Jerusalémachi echi towí Jesusi ásiya.
46 Arí biché wakinánokuá baikiyá chi'rigá aboni ma riwari echi towí Jesusi echo'ná pachá echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi atíami. Echarí echi towí Jesusi echo'ná nasipa
asari echi jaré nuraríwami binériami yuwa. Echarí Binoy gará kipuri aboni nawésawara, ayena cho Binoy wikabé namuti
rukueri aboni.
47 Echarí ne sinéami pagótami mapu ikí námari mapurigá echi towí Jesusi echirigá gará machigá ku nijéwari, abóniko
aniri mapu Binoy ne wabé machíami níri. Ayena cho aboni
aniri mapu Binoy sinibí ne wabé simírami gará machigá ku nijéwari.
48 Arí biché maparí echi Jesusi 'wénawara ma echirigá
riwari echi jaré o'wéari yuwa ra'íchachi, echarí aboni ma riwisá ne wabé kirí 'nátari. Arí biché Binoy iyera jeaneri: Keni
rand, churékura mi ketasi tamujé tamí yuwa simiri? Kemi
onó, nijé ayena cho, wabeta o'móniga 'yénari mi ayá.
245 L Ú K A S I
49 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Churékurátamo tamí ari? Kechátamo machiri mapu arigá 'wérari ju mapu Nijeni
orogá Mama Nijé Onorá orarira?
50 Chopi aboni ketasi gará machiri mapurigá Binoy ra'íchaga aneri.
51 Echarí echi towí Jesusi ma ku simiri Binoy 'wénawara
yuwa. Arí biché aboni ku siri echo'ná Nasarétachi. Arí biché echi towí Jesusi ne gará nijéwami níri aboni yuwa. Arí biché
Binoy iyera ne surachí nirá ne gará 'nátari suwaba je'ná
namuti jiti. 52 Echarí echi towí Jesusi waminabi gará ochéraga,
waminabi wabé machíami níri. Arí biché Riosi ne gará nirari
echi Jesusi. Ayena cho echi jaré pagótami ne gará nirari Binoy.
Echi Juani mapu pagóami Mini we nawésari echo'ná biréana
waná kawichí
(Mateosi 3:1–12; Markosi 1:1–8; Juani 1:19–28)
Maparí echi warura Tibério ma ne warubéra nurámi
níri echo'ná Rómachi aniríwachi makoy mind marí
bamíbari jonsa, echarí bamíbari echi Ponkio Pilato ayena cho siríami níri echo'ná Juréachi. Ayena cho echi Erorsi warura
siríami níri echo'ná Galiléachi. Echarí echi Erorsi rijimara,
Jiripi riwéami, ayena cho siríami níri echo'ná Ituréachi, echo'ná Trakonítachi ayena cho. Arí biché echarí bamíbari
echi Lisánia riwéami rijoy warura siríami níri echo'ná
Abilíniachi. 2 Ayena cho echarí bamíbari echi Anasi, echi Kaijasi
o'wéara sakerdote níri echi jaré Juríosi pagótami yuwa.
Echarí bamíbari níri maparí Riosi nawisánara júri echi Juani, echi Garabé Riosi Ra'íchara. Echi Juani níri echi Sakaríasi
ranára. Ayena cho echi Juani bitéari echo'ná biréana waná
kawichí. 3 Echarí echi Juani nawésasiya simiri echo'ná suníami ne
norigá rijówachi, echo'ná bakóchi Joránachi aniríwachi.
Echarí echi Juani nawésari echi pagótami jeanigá mapu aboni ba'wí jiti pagótami níma, ayena cho mapu sinéami aboni
3
3:3 Mt 3:1
L Ú K A S I 246
garabé nirá 'nátaga, ku ro'wima Riosi yuwa mapurigá aboni ku wikawárami níma mapurigá aboni chati orari.
4 Ne suwaba je'ná jerigá ikíri mapurigá echi warura Riosi
jiti nawésami, Isaíasi riwéami bachá nirá jeanigá osári: Biré rijoy o'weri ra'íchaga nawisama echo'ná
biréana waná kawichí. Échiko jeanigá nawésama:
Echi Warubéra ke sayiná nawama jena'í 'wichimóbachi. Echijiti ne gará a'lárasi 'yemi
aboni surárachi mapurigátamo ayena cho we gará
a'lara echi buwé maparí biré warura echo'ná simíraga nawama.
5 Echarí ne suníami ri'ré komichi we gará ku
buchíwarami níma, ne suníami gará ri'narátami níma mapurigá ipó nirá. Echarí ne suníami ripabé
rabó ayena cho mind najunárami níma; ne
suníami gará ri'narátami níma. Arí biché echo'ná suníami wabé nakórami buwichí gará ku
wachinárami níma. Ayena cho ne suníami
buwichí wabé charikáchi gará ku a'láratami níma. 6 Echarí ne sinéami pagótami gará riwimea echi
Ku'wími mapu Riosi jurama jena'í wichimóbachi.
7 Echarí maparí echi wikabé pagótami simíbari echo'ná waná kawichí mapurigá echi Juani ba'wí jiti pagoma aboni,
echarí echi Juani jeaneri: 'Yemi pagótami mapurigá jaré
sinówi kúchuwara ju máputamo wakiná júmsari mapujítitamo wabé majari! Chigá 'yemi mi ruyeri máputamo
wakiná júmsabo, mapurigátamo ketasi kastigo 'yárami níbo
waminánomí rawé? 8 Ne garabé orasi, mapurigátamo echirigá gará 'nérabo echi
auché jaré pagótami máputamo ma ne bichíwari ku garabé
nirá 'nátaga, ma ku ro'wiri Riosi yuwa. Ketasi chopi 'natasi mapu 'yemi aboni we garabé orámi ju, mapujítitamo echi
Abrami pagótamawara ju. Nijé 'yemi nimí ané mapu Riosi
wabé omérami ju, je'ná wikabé rite nakuríwiya, mapurigá je'ná wikabé rite ma nakuríwasa, wikabé Abrami
pagótamawara nirá níma.
9 Jípiko echi ripurá ma ne echo'ná masana chokirachi uchárami ju; ayena cho ne suwaba masana mapu ikí ketasi
3:7 Mt 3:7
247 L Ú K A S I
garabé rakeko, échiko arigá ripúnaga, echo'ná na'írari pátami níma. Riosi ayena cho achigorigá kastigo 'yama echi jaré
pagótami, sinéami mapu ikí ketasi garabé orako.
10 Echarí echi jaré pagótami jeanigá rukueri: Chúrigá biché orabo tamujé?
11 Arí biché echi Juani ku nijéwaga jeaneri: Gará níma ibiri
'yemi máputamo ikí okuá napáchako, pe biré 'yasa echi auché jaré mapu ketasi biré niwa. Arí biché 'yemi máputamo niwa
ko'wámi, gará níma 'yemi kósa echi auché jaré mapu
ketásirapé niwa. 12 Echarí echo'ná siri jaré rijoy mapu wenomí bujé 'yénari,
echo'ná nurámi warura siríami 'yánara. Arí biché aboni nakiri
mapu echi Juani ba'wí jiti pagoma ibiri aboni. Echarí aboni jeanigá rukueri: Binériami, chúrigata orabo tamujé?
13 Arí biché echi Juani jeaneri: Ketasi waminabi simírami
nirá nipasi. Chopi ibiri nirá nipasi mapurigátamo risénsia nurérami ju.
14 Arí biché jaré sontarsi ayena cho jeanigá rukueri:
Chúrigá orabo tamujé? Arí biché echi Juani ku nijéwaga jeaneri: Ketasi wesi majáraga 'yesi aboni níwara namuti.
Nibiré wesi 'yékaka wi'nijisi mapurigátamo echirigá 'yebo
jaré aboni níwara namuti. Chopi ne gará kanírasi mapurigátamo natétarawa.
15 Echarí echi jaré Juríosi pagótami we buwigá muchiri
mapurigá Riosi jurama biré Warubéra Ku'wíriami jena'í wichimóbachi, echi mapu Cristo anérami níma riwéari.
Echijiti ne sinéami aboni ayena cho je'ná jerigá 'nátaga
muchiri: Acha echi Juani ju echi mapu Cristo anérami níma? 16 Chopi echi Juani ku nijéwaga jeaneri echi sinéami
pagótami: Nijeni ne bichíwari 'yemi mi pagori ba'wí jiti.
Chopi echi Cristo aniríwami mapu ne bichíwari ke 'me ayó nawama 'yemi yuwa, Échiko 'yemi mi 'yama echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara. Arí biché echi Garabé Riosi Iwigara
mapurigá na'í nirá nawama jena'í wichimóbachi. Chopi echi Warubéra Cristo ne wabé simírami Warubéra ju, ketasi
mapurigá nijé. Mapujiti nijeni ketasi 'me garabé orámi ju,
mapurigani echijiti omérama ku'wíriya echi Binoy, nibiré mapurigani ku akaráptama Binoy akará.
3:11 San 2:15 1 Jn 3:17
3:16 Mt 3:11
L Ú K A S I 248
17 Echi Binoy ma gará kasúwama binoy níwara turío, ayena cho Binoy gará katiwama echi turío echo'ná pachá Binoy
níwara rikówachi. Echarí Binoy waminá ikósama echi kajera
echo'ná na'írari mapo'ná tarapé siné cho'wimea. Echirigá ayena cho Riosi achigorigá kastigo 'yama echi jaré chati orámi
pagótami, sinéami mapu ikí ketasi ku wikawárami ju.
18 Arí biché echi Juani je'ná jerigá wabé gará nawésari echi pagótami. Ayena cho binoy auché jaré wikabé namuti aneri
aboni maparí binoy echirigá nawésari echi Garabé Riosi
Ra'íchara. 19 Echi Juani ayena cho ruyeri echi warura siríami Erorsi
riwéami mapu ketasi risénsia níri mapu binoy chapimea echi
Eroríasi riwéami mukwí mapurigá binoy upira nirá, mapujiti echi mukwí chopi echi Jiripi upira níri, echi mapu echi Erorsi
rijimara níri. Chopi echi Erorsi arigá chapiri echi Jiripi upira
mapurigá binoy upira nirá. Ayena cho echi Juani ruyeri echi Erorsi mapurigá binoy auché jaré wikabé namuti chati orari.
20 Chopi echi Erorsi ketasi wikáwari tánari. Arí biché echi
Erorsi waminabi chati orari maparí binoy nurari pachá bachánara echi Juani.
Jesusi pagótami níri ba'wí jiti
(Mateosi 3:13–17; Markosi 1:9–11)
21 Chopi chabé bachánara je'ná jerigá ke cho ikíachi, echarí
echi Juani pagoya iyénari echi jaré pagótami. Echarí echi
Jesusi echo'ná nawagá ayena cho pagótami níri. Arí biché Jesusi abijí Riosi yuwa ra'íchaga wiriri maparí Binoy riwari
mapurigá echo'ná ripá riwigachi ke sayiná iráparami nirá
níri. 22 Echarí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara riwirúami níri
echo'ná moba echi Jesusi yuwa rikínami mapurigá biré
makawi nirá. Arí biché echi Warubéra Riosi echo'ná ripá riwigachi atíami we ra'íchari jeanigá: Mujé ju birépi keni
Rand. Nijé nimí wabé kare. Mujé tamí wabé kaníratari.
Echi jaré ki'yá piréami Jesusi pagótamawara
(Mateosi 1:1–17)
3:19 Mt 14:3
3:21 Mt 3:13
249 L Ú K A S I
23 Arí biché echarí maparí echi Jesusi chótari nawésiya, Binoy mapuyena baisá makoy bamíbami níri. Arí biché echi
auché jaré pagótami mayeri mapu Jesusi echi José ranára níri,
echi mapu Eli ranára níri, 24 echi mapu Matata ranára níri, echi mapu Libí ranára níri,
echi mapu Melchí ranára níri, echi mapu Jana ranára níri, echi
mapu José ranára níri, 25 echi mapu Matatíasi ranára níri, echi mapu Amosi ranára
níri, echi mapu Naúmi ranára níri, echi mapu Islí ranára níri,
echi mapu Nagai ranára níri, 26 echi mapu Mata ranára níri, echi mapu Matatíasi ranára
níri, echi mapu Semeí ranára níri, echi mapu auché biré rijoy
José riwéami ranára níri, echi mapu Jurá ranára níri, 27 echi mapu Juani ranára níri, echi mapu Resa ranára níri,
echi mapu Sorobabéli ranára níri, echi mapu Sareteli ranára
níri, echi mapu Neria ranára níri, 28 echi mapu Melchí ranára níri, echi mapu Abiri ranára
níri, echi mapu Kosami ranára níri, echi mapu Ilmorámi
ranára níri, echi mapu Ere ranára níri, 29 echi mapu Jusué ranára níri, echi mapu Elieseri ranára
níri, echi mapu Joremi ranára níri, echi mapu Matata ranára
níri, 30 echi mapu Libí ranára níri, echi mapu Simioni ranára
níri, echi mapu Jura ranára níri, echi mapu auché biré baisá
rijoy José riwéami ranára níri, echi mapu Jonani ranára níri, echi mapu Iliakimi ranára níri,
31 echi mapu Milea ranára níri, echi mapu Mainani ranára
níri, echi mapu Matata ranára níri, echi mapu Natáni ranára níri,
32 echi mapu Rabiri ranára níri, echi mapu Isaí ranára níri,
echi mapu Oberi ranára níri, echi mapu Bosi ranára níri, echi mapu Salomoni ranára níri, echi mapu Nasoni ranára níri,
33 echi mapu Aminarabi ranára níri, echi mapu Arami
ranára níri, echi mapu Isoromi ranára níri, echi mapu Párisi ranára níri, echi mapu Jurá ranára níri,
34 echi mapu Jakobo ranára níri, echi mapu Isaka ranára
níri, echi mapu Abrami ranára níri, echi mapu Taré ranára níri, echi mapu Nachori ranára níri,
L Ú K A S I 250
35 echi mapu Serubi ranára níri, echi mapu Rakau ranára níri, echi mapu Paleka ranára níri, echi mapu Eberi ranára
níri, echi mapu Sala ranára níri,
36 echi mapu Kainani ranára níri, echi mapu Arpásari ranára níri, echi mapu Semi ranára níri, echi mapu Noé
ranára níri, echi mapu Lamechi ranára níri,
37 echi mapu Matúsara ranára níri, echi mapu Enochi ranára níri, echi mapu Jareri ranára níri, echi mapu Malaleri
ranára níri, echi mapu Kainani ranára níri,
38 echi mapu Enosi ranára níri, echi mapu Seta ranára níri, echi mapu Arani ranára níri, echi mapu Riosi jiti niwárami
níri.
Echi riablo nakiri mapurigá Jesusi we chati orama. Chopi Jesusi
ketasi chirigá chati orari
(Mateosi 4:1–11; Markosi 1:12–13)
Echarí echi wabé Garabé Riosi Iwigara gará nureri echi
Jesusi echo'ná Binoy surárachi nirá. Arí biché Binoy ku simiri echo'ná bakóchi Joránachi aniríwachi jonsa. Arí biché
echi wabé Garabé Riosi Iwigara júri echi Jesusi echo'ná
biréana waná kawichí. 2 Echarí Jesusi echo'ná waná kawichí asari nawosa makoy
rawé yénasí. Echarí echi riablo echo'ná nawagá ra'íchari
Jesusi yuwa mapujiti echi riablo wabé nakiri mapurigá Jesusi we chati orama, chopi Binoy ketasi nijéwari. Arí biché echarí
nawosa makoy rawé yénasí echi Jesusi ketasi biyiri namuti
ko'wari. Echijiti pé wakinana ne wabé 'locheri. 3 Echarí echi riablo jeaneri: A mi ne bichíwari echi birépi
Riosi Ranára nísagá, gará nuré je'ná wikabé rité mapurigá
wikabé pani nírama, mapurigami gará bosama. 4 Ad biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi jerigá osirúami ju: Echi jaré pagótami
ketasi chopi ko'wámi jiti pirérama, chopi ayena cho arigá 'wérari ju mapu aboni gará bichíma suwaba Riosi Ra'íchara,
mapurigá aboni ne bichíwari sinibí nirá pirérama.
5 Arí biché echi riablo tori echi Jesusi echo'ná biréana wabé ripabé rabó. Arí biché sinepi nirá 'nérari suníami kawichí
warura nurárachi jena'í wichimóbachi nirúami.
4:1 Mt 4:1 4
251 L Ú K A S I
6 Echarí echi riablo jeaneri: Nijé ne wabé omérami ju mapurigá nijeni mi 'yama mapurigami ne warubéra nurámi
níma ne suníami jena'í wichimóbachi. Nijeni ayena cho wabé
omérami ju mapurigá nijeni mi wirama jena'í wichimóbachi mapurigá ne wabé warubéra nirá. Echirigá tamí 'yárami níri;
ayena cho jipi nijeni ne warubéra nirá wirama mapuyíripi
rijoy mapu nijé binoy nakí. 7 Echarí echi riablo waminabi jeaneri: Jipi nijé nimí 'yama
ne suwaba je'ná warubérara, a mi jena'í bachámi tamí yuwa,
wémi raweka, chokoba wiriságámi. Nijé nimí wirama wabé warubéra nirá, a mi tamí jeanésagá mapu nijé binoy wabé
simírami warubéra ju, ketasi mapurigá mujé.
8 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Waminá waná simigá mujé Satanasi riwéami riablo, mapujiti echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi jerigá osirúami ju: Chopi echi birépi
mujé Riósawara chokoba wirigá warubéraga ané mujé; ayena cho chopi nijéwaga orá mapurigá echi Warubéra mujé
Riósawara nakí mápumi orama.
9 Ari biché echi riablo tori echi Jesusi echo'ná Jerusalémachi aniríwachi warúrachi. Echarí binoy ne wabé ripabé wirari
echi Jesusi echo'ná ripá moba echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi. Arí biché echi riablo jeaneri: A mi ne bichíwari echi bi'néripi Riosi Ranára nísagá, jena'í ripabé jonsa echo'ná
ri'ré pochí,
10 mapujiti Riosi mi gará tibútama mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju:
Riosi nurema echi jaré kepu kapitánawa
mapurigá aboni mi ne gará tibútama. 11 Arí biché echi riablo waminabi jeanerí: Ayena cho jerigá
osirúami ju:
Echi jaré Riosi kapitánawara mi mutútama echo'ná aboni sikárachi mapurigá mi ketasi
chi'wama mujé rarárachi echo'ná biréana ritérari.
12 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ayena cho je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
Ketasi mi nuré mapurigá echi kemi Riósawa chati
orama.
L Ú K A S I 252
13 Arí biché maparí Jesusi tarapé chirigá nijéwari mapurigá echi riablo nureri, echarí echi riablo miná ariweri pe téri nirá.
Jesusi chótari nawésiya
(Mateosi 4:12–17; Markosi 1:14–15)
14 Echarí Jesusi ku simiri echo'ná Galiléachi aniríwachi
kawírari. Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara káraga
nureri Jesusi. Arí biché sinéami pagótami echo'ná norigá Galiléachi piréami ra'íchaga aniri mapurigá Jesusi ne wabé
Warubéra níri.
15 Arí biché Jesusi binéraga nawésari echo'ná suníami echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Echarí sinéami aboni
warubéraga aneri echi Binoy.
Jesusi ku machí pátami níri echo'ná Nasarétachi jonsa
(Mateosi 13:53–58; Markosi 6:1–6)
16 Echarí rawé Jesusi ku simiri echo'ná Nasarétachi
mapo'ná Binoy ochérari. Arí biché echarí isábawachi rawé Jesusi bakiri echo'ná pachá echi Jaré Juríosi pagótami
ri'obáwarachi, mapujiti Binoy sinibí echirigá orari, ne sinibí
maparí isábawachi rawé níri. Echarí Jesusi echo'ná nasipa wiríbari mapujiti Binoy we nakiri echi Riosi Ra'íchara
oseríwarachi 'nénara.
17 Arí biché Binoy 'yárami níri echi Riosi Ra'íchara oseríwara, mapo'ná osirúami ju mapurigá echi warura Isaíasi
riwéami rijoy osári. Échiko warura Riosi jiti nawésami níri.
Echarí Jesusi ku ra'lánaga echi oserí, we yáti riwari mapo'ná je'ná jerigá osirúami ju:
18 Echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamí yuwa
pachana atí. Binoy tamí wirari mapurigani garabé nawésama echi Garabé Riosi Ra'íchara, echi jaré
wabé risúwati pagótami. Echi Wabé Garabé Riosi
Iwigara ayena cho tamí júri ku kaníratamiya sinéami echi auché jaré mapu ikí wabé o'mónami
ju surachí nirá. Ayena cho Binoy tamí júri
ruyénara echi auché jaré mapu pachá mo'wárami nirá ju, mapu aboni ku machí a'wátami níma,
ayena cho tamí júri mapurigá echi auché jaré ke
4:16 Mt 13:54
253 L Ú K A S I
'machíriami gará ku 'machíratami níma. Ayena choni jurárami níri mapurigani ku'wírama echi
jaré mapu wabé risú orárami níri.
19 Ayena choni jurárami níri mapurigani ruyema sinéami pagótami mapu jipi rawé ma sébachi ju
maparí Riosi ku wikawama sinéami mapu ikí
gará bichíma. 20 Echarí Jesusi ma ku romínaga echi oserí, ku 'yari echi
oserí tibúami. Arí biché Jesusi ku asíbari. Echarí ne sinéami
pagótami echo'ná pachá ri'obachi muchúami ne wabé 'nigá muchisi echi Jesusi.
21 Echarí Jesusi chótari jeaneya: Jipi rawé ma echirigá sébari
ikíri mapurigá chabé ki'yá bachá nirá osirúami níri tamí jiti rugá, echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi. Echirigá ma sébari
ikíri mapuyénasí 'yemitamo námari Nijé Binoy echirigá
ra'íchachi! 22 Arí biché ne sinéami aboni a'nagupi ra'íchari jeanigá
mapu Jesusi wabé garabé orámi níri. Ayena cho aboni ne
wabé ba'yóriga 'nátari mapujiti Binoy echirigá ne wabé garabé nirá ra'íchari. Chopi aboni ayena cho a'nagupi jeanigá
rukueri: Kecha je'ná ju echi José ranára?
23 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: 'Yemitamo arigá je'ná jerigá tamí jeanebo: Mujé mápumi ku sawá echi auché
jaré, gará ku sawá a mujé binoy nirá! Ayena cho 'yemitamo
tamí jeanebo: Tamujé ma námari mapurigami wikabé namuti wabé omériga orari echo'ná Kapernaúmachi aniríwachi
warúrachi. Jipi, echirigá achigorigá orá jena'í mujé binoy
kawíwarachi. 24 Arí biché Jesusi waminabi nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari
Nijé 'yemi nimí jeané: Maparí Riosi júra nawisánara biré rijoy,
echo'ná binoy kawíwarachi, echarí echi auché jaré pagótami ketasi gará nírama echi rijoy mapurigá biré warura Riosi jiti
nawésami nirá, mapujiti aboni ma gará machiri echi rijoy
chabé jonsa. 25 Ayena cho Jesusi jeaneri: Nijé 'yemi nimí ne bichíwaga
ané mapu nirúari wikabé kunámami echo'ná echi jaré Isaeri
pagótami yuwa maparí Riosi júri echi Elíasi riwéami rijoy nawésanara aboni. Echarí rawé níri maparí ketasi ukuri
4:24 Mt 13:57
L Ú K A S I 254
baikiyá bamíbari miná nasipa yénasí. Echarí echo'ná kawírari piréami pagótami ne wabé 'locheri.
26 Chopi echarí rawé Riosi ketasi júri echi Elíasi echo'ná
echi jaré Isaeri pagótami pirérachi, jaré Isaeri pagótami muguí kunámami yuwa. Chopi Riosi si'wína júri echo'ná
Sarépachi aníriwachi, mapo'ná murubé ju Sirónachi, mapo'ná
biré mukwí kunámami bitéari, echi mapu ketasi Isaeri pagótami níri.
27 Ayena cho ne wikabé echi jaré Isaeri pagótami wabé
chati cha nayúkami níri echarí chabé ki'yá maparí Riosi júri nawésanara echi Eliseo riwéami rijoy. Echarí tarapé wesi
aboni ku sa'wárami níri, chopi echi Na'amani riwéami rijoy
ku sa'wárami níri. Arí biché échiko ketasi Isaeri pagótami níri, chopi binoy echo'ná Síriachi aniríwachi kawírari bitéami
níri.
28 Arí biché maparí echi pagótami je'ná jerigá námari, echarí ne sinéami aboni mapu ikí echo'ná aboni ri'obáwarachi
muchiri, ne sinéami ne wabé na'áwari, echi Jesusi sayéraga,
mapujiti sinéami aboni Isaeri pagótami níri. 29 Arí biché sinéami aboni wabé sapú jásaka waminá machí
tori echi Jesusi echo'ná aboni warúrawarachi jonsa. Arí biché
echo'ná warúrachi biréana suwé wabé kowata níri. Echijiti aboni tori echi Jesusi echo'ná biréana waná kowata nirá,
mapujiti aboni nakiri ri'rena pánara mapurigá Binoy echirigá
mi'rirúami níma. 30 Chopi Jesusi nasipa simíraga echo'ná abónichi, arigá ku
simiri.
Biré rijoy wabé chati riablo ariwara ariwéami níri
(Markosi 1:21–28)
31 Echarí Jesusi ku rikínari echo'ná Kapernaúmachi
aniríwachi mapo'ná biréana warúrachi níri echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari. Arí biché Binoy we binérari echo'ná
piréami pagótami sinibí isábawachi rawé.
32 Arí biché echo'ná piréami pagótami wabé kirí 'nátaga kipuri Jesusi nawésawara mapujiti Binoy ra'íchari mapurigá
biré warura nirá.
4:32 Mt 7:29
255 L Ú K A S I
33 Echarí rawé echo'ná aboni ri'obáwarachi asari biré rijoy mapu wabé chati riablo ariwara ariwéami níri, echi mapu
wabé o'weri ra'íchaga
34 jeaneri: Tamujé tamí ariwé, Mujé Jesusi mápumi echo'ná Nasarétachi bitéami ju! Churékurami tamujé tamí kumé?
Áchami nawari, tamujé tamí suwábamiya? Nijé nimí gará
machí. Riosi mi júri jena'í wichimóbachi. 35 Echarí Jesusi we yónaga jeaneri echi riablo ariwara: Cha
nakátari! Ku machínaga echo'ná pachana echi rijoy surárachi
jonsa! Echarí echi wabé chati riablo ariwara wabé iwéami rikábari echi rijoy, arí biché we yáti ku machínari echo'ná
binoy surárachi jonsa. Arí biché tarapé chibi ikíri echi rijoy.
36 Echarí sinéami echi jaré pagótami wabé majaga a'nagupi jeanigá rukueri: .Chúrigá bukuríwami ra'íchari ju je'ná,
mapurigá je'ná rijoy we jiwériga nuré echi jaré wabé chati
riablo ariwara? Nibira mapurigá echi jaré riablo ariwara we yáti gará nijéwaga ku 'machina echo'ná pachana echi jaré
pagótami surárachi jonsa!
37 Arí biché ne suníami echo'ná norigá piréami pagótami a'nagupi wabé ra'íchari echi Jesusi jiti rugá.
Jesusi ku sa'wari echi Pegro wasira
(Mateosi 8:14–15; Markosi 1:29–31)
38 Echarí Jesusi wiríska ku machínari echo'ná ri'obachi
jonsa. Arí biché Binoy bakiri echo'ná Simoni bitérachi. Echarí
rawé echi Simoni wasira ne wabé ínuwami nayú bu'wiri. Echijiti aboni we yáti tari mapurigá Jesusi ku sa'wama echi
mukwí.
39 Echarí Jesusi echo'ná murubé yóraga, wabé yónari echi nayurí. Arí biché echi mukwí we yáti ma gará ku sa'wárami
níri. Echarí echi mukwí we yáti ku wiriska ku nigúraga
nóchari.
Jesusi ku sa'wari wikabé nayúkami
(Mateosi 8:16–17; Markosi 1:32–34)
40 Echarí rawé ma bokowíachi rayénari, echo'ná piréami pagótami echo'ná Jesusi yuwa tori echi auché jaré aboni
pagótamawara, sinéami mapu ikí nayúkami níri, mapu
4:33 Mr 1:23
4:38 Mt 8:14
L Ú K A S I 256
chubiyiri nayurí níri. Echarí Jesusi echo'ná ibírana abónichi, Binoy sikara jiti moba nochogá, gará ku sa'wari sinéami
aboni.
41 Ayena cho wikabé echi jaré riablo ariwara ku 'machínari echo'ná pachana jaré pagótami surárachi jonsa, maparí Jesusi
echirigá nureri. Echarí echi jaré riablo ariwara we o'weri
ra'íchaga aneri echi Jesusi jeanigá: Mujemi ju echi birépi Riosi Ranara! Chopi Jesusi wabé yóniga aneri mapu echi jaré riablo
ariwara ketasi waminabi echirigá ra'íchama, mapujiti aboni
gará machiri mapu echi Jesusi níri echi Warubéra Cristo aniríwami, echi mapu Riosi ki'yá chokichí jonsa jurama
riwéari jena'í wichimóbachi.
Jesusi we nawésiya iyena echo'ná Galiléachi
(Markosi 1:35–39)
42 Arí biché ba'arínara rawé bukurí chi'rásiachi Jesusi ku
simiri echo'ná jonsa, echo'ná biréana waná kawichí simiyá. Chopi echi auché jaré pagótami wabé ari echi Jesusi. Arí
biché aboni siri echo'ná waná kawichí mapo'ná Jesusi asari.
Arí biché aboni ketasi nakiri mapurigá Jesusi miná waná simea echo'ná abónichi jonsa.
43 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Arigá 'wérari ju
mapurigá Nijeni ayena cho nawésama echo'ná auché jaréana o'wéarachi piréami pagótami, jeanigá mapu Riosi wabé gará
nuré sinéami pagótami. Mapujiti Riosi Binoy tamí júri
echirigá nawésanara. 44 Arí biché Jesusi echirigá nawésari echo'ná suníami echi
jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi echo'ná Galiléachi
aniríwachi kawírari nirúami.
Ne wikabé rochí chapírati
(Mateosi 4:18–22; Markosi 1:16–20)
Siné rawé maparí Jesusi echo'ná warú ba'wírari suwé asari mapo'ná Jenesarétachi aniríwachi níri, mapo'ná
ayena cho Galiléachi aniríwachi níri, echarí ne wikabé
pagótami napawiri Binoy yuwa mapujiti aboni wabé nakiri echi wabé Garabé Riosi Ra'íchara kipúnara. Arí biché echarí
4:41 Mr 1:34
5:1 Mt 4:18 5
257 L Ú K A S I
rawé echo'ná ba'wírari suwé aboni ne cha'iká jábari, mapuyénasí aboni ne noguí rachínari echi Warubéra Jesusi.
2 Echarí Jesusi riwari okuá barko aniríwami echo'ná warú
ba'wírari suwé uchúami. Arí biché ke wesi asari echo'ná pachá bárkochi mapujiti echi jaré rochí sirúami ma tikinsa,
echo'ná suwé 'yénari. Arí biché aboni echo'ná ba'wechi suwé
pagueka achápari echi jaré o'weri tétami namuti mapuyiri jaré chiní. Arí biché echi jaré namuti níri mapu aboni echijiti
chapiri echi wikabé rochí.
3 Echarí Jesusi moba asíbari echo'ná biréana bárkochi, echi mapu echi Simoni níwara níri. Arí biché Binoy tániga aneri
echi Simoni mapu pe minana ba'wechi moba uchama echi
barko echo'ná suwé jonsa. Arí biché Jesusi echo'ná bárkochi asíbaga chótari nawésiya echi wikabé pagótami echo'ná
ba'wechi suwé jáwami.
4 Arí biché maparí Jesusi ma suniri ra'ícha, arí biché Binoy jeaneri echi Simoni: Pe waminabi wabé rokóachi moba uchá
je'ná barko. Echo'ná ri'rena ba'wírari botobú echi warú tétami
namuti mapuyiri biré warú chiní mapurigami chapimea wikabé rochí.
5 Arí biché echi Simoni ku nijéwaga jeaneri: Binériami, bi'yá
rokogó, sinibí rokogó tamujeta wabé nóchari. Chópita tarapé biré rochí chapiri. Arigá a Mujémi echirigá nakiságá, nijeni
auchecho siné ri'rena botobuma echi warú tétami namuti
mapuyiri biré warú chiní. 6 Chopi maparí aboni echirigá ri'rena ba'wírari botoburi
echi warú namuti mapuyiri biré warú chiní, echarí aboni we
yáti rakoka chapiri ne wikabé rochí, mapuyénasí echi warú namuti mapuyiri chiní ma chótari chi'wásiya.
7 Arí biché aboni sikati jówaga bayeri echi auché jaré
apanero mapu echo'ná auché biréana bárkochi muchiri, mapurigá sinéami aboni echo'ná sigá ayena cho nigúrama.
Echarí echi auché jaré we yáti echo'ná siri. Arí biché sinéami
aboni okonáchana bárkochi buchíwari echi rochí, mapuyénasí okuánika barko ma ne noguí botowiri mapujiti
ne wabé simírami buchíami níri.
8 Arí biché maparí echi Simoni Pegro je'ná jerigá riwari, echarí binoy echo'ná bachámi Jesusi yuwa chokóbaga
L Ú K A S I 258
wiríbari. Ari biché jeaneri: Keni Warubérawa, Mujemi ne wabé simírami Warubéra ju, chopi nijeni wabé chati orámi ju.
Echijiti gará níma Mujé waminá waná simigá jena'í tamí
yuwa jonsa! 9 Arí biché echi Simoni echirigá ra'íchari mapujiti binoy ne
wabé majari, ma riwisá mapurigá aboni chapiri echiyena ne
wabé wikabé rochí. Ayena cho echi auché jaré mapu binoy yuwa 'yénari, sinéami ne wabé majari mapujiti chabé
chokichí jonsa aboni tarapé siné chapiri echiyena wikabé
rochí. 10 Ayena cho achigorigá majari echi Santiago, echi Juani,
echi mapu echi Sibireo kúchuwara níri. Aboni echi Simoni
apanérawara níri. Arí biché Jesusi jeaneri echi Simoni: Ketasi majá! Jipi jonsa 'yemitamo ketasi waminabi siruma echi rochí,
chópitamo binérabo echi auché jaré pagótami mapurigá aboni
gará bichíma Nijé Ra'íchara. 11 Arí biché maparí aboni ku siri echo'ná warubé ba'wechi
suwé, echarí aboni echo'ná ariweri echi jaré barko mapurigá
aboni chopi echi Jesusi yuwa najátaga simama.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy wabé chati cha nayúami
(Mateosi 8:1–4; Markosi 1:40–45)
12 Arí biché siné rawé Jesusi asari echo'ná biréana warúrachi. Echarí rawé echo'ná nawari biré rijoy mapu wabé
chati cha nayúami níri. Arí biché maparí echi rijoy riwari echi
Jesusi, echarí binoy chokoba wiríbari echo'ná bachámi Jesusi yuwa. Arí biché echi nayúami ri'ré yóraga, we risú anigá
jeaneri: Warubéra, Mujemi gará omérami ju tamí ku sa'wayá,
ámi gará nakiságá. 13 Arí biché Jesusi, Binoy sikara jiti nochogá, jeaneri: Nijeni
we gará nakí mi ku sa'wayá. Mami gará ku sa'wárami ju! Arí
biché maparí Jesusi echirigá aneri echi rijoy, echarí we yáti ma gará ku sa'wárami níri.
14 Echarí Jesusi nureri echi rijoy ketasi wesi ruyénara
mapurigá ikíri. Arí biché Jesusi jeaneri: Chopi simigá echo'ná warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi, mapurigá biré
sakerdote aniríwami rijoy gará riwimea mapurigami ma ku
sa'wíami ju. Ayena cho 'yami echi jaré namuti mapurigá
5:12 Mt 8:2
259 L Ú K A S I
Moisesi osogá nurari 'yánara, mapujítini ma ku sa'wíami ju. Ne suwaba echirigá orami mapurigá echi auché jaré
pagótami gará machimea mapurigami ma ku sa'wíami ju.
15 Chopi ne sinéami pagótami arigá waminabi gará ruyérami níri mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga orari.
Sinibí rawé ne wikabé pagótami napawiri echi Jesusi yuwa,
mapujiti aboni we nakiri Jesusi nawésawara kipúnara, ayena cho mapujiti aboni nakiri mapurigá Jesusi ku sa'wama echi
jaré aboni mapu ikí nayúkami níri.
16 Chopi Jesusi echo'ná biréana waná kawichí simigá, Riosi yuwa ra'íchari.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy mapu ketasi omérami níri asísiya
(Mateosi 9:1–8; Markosi 2:1–12)
17 Siné rawé Jesusi binériya asari echo'ná pachá biréana
karírari. Echarí ne wikabé pagótami norigá muchiri Jesusi
yuwa, mapujiti sinéami aboni we kipúnari Binoy ra'íchara. Arí biché jaré Bariseo aniríwami rijoy ayena cho echo'ná
muchiri, jaré nuraríwami binériami ayena cho. Arí biché
aboni ne suníami rijówachi echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari jonsa síami níri, ne suníami rijówachi echo'ná
Juréachi aniríwachi kawírari jonsa ayena cho, echo'ná
Jerusalémachi jonsa asíchiko. Echarí Jesusi wabé omériga ku sa'wari echi jaré nayúkami mapurigá Riosi omératari Binoy
orayá.
18 Echarí rawé nawó rijoy echo'ná pari auché biré rijoy nayúami, echo'ná biréana kimachí rikagá, mapujiti échiko
ketasi omérami níri asísiya. Ari biché aboni nakiri echo'ná
pachá karírari mo'wináriya, mapo'ná Jesusi binériga asari. 19 Chopi aboni ketasi omérari mo'wiyá, mapujiti echi jaré
wikabé pagótami ne wabé cha'iká muchiri echo'ná pachá
karírari. Echijiti aboni ripana irápaga simérari, echo'ná biréana kimachí rikagá. Echirigá aboni wiya jiti burugá, ku
wichí pari echi nayúami, echo'ná pachá karírari mapo'ná
Jesusi asari. Echirigá echi nayúami echo'ná bachámi Jesusi yuwa rikárati.
20 Arí biché maparí Jesusi ne gará machiri mapurigá aboni
gará bichíri mapu Binoy we omérami níri ku sa'wayá echi
5:18 Mt 9:2
L Ú K A S I 260
rijoy mapu ketasi omérari asísiya, echarí Jesusi jeaneri echi rijoy: Rijoy, mami ku wikawárami ju suwaba mapurigami
chati orari!
21 Echarí echi jaré nuraríwami binériami, echi auché jaré Bariseo aniríwami binériami yuwa, ne sinéami chótari je'ná
jerigá 'nátaga: Je'ná rijoy mayé mapurigá Binoy gará omero
ku wikáwiya mapurigá echi jaré pagótami chati orari. Binoy chopi wabé sayéraga ra'ícha Riosi, mapujiti Riosi Binoy
chopi gará omero echirigá ku wikáwiya echi jaré pagótami
chati orarira. 22 Chopi Jesusi ne gará machiri mapurigá aboni 'nátari.
Echijiti Binoy jeanigá rukueri: Churékurátamo echirigá 'nata?
23 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Ketasi 'me oméami ju mapurigá Nijeni jeanema je'ná rijoy: Mapurigami chati orari
mami gará ku wikawárami ju! Nibiré cho 'me oméami ju
mapurigá Nijeni jeanema: Ku wirísaga, ku simigá! 24 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Riosi tamí wirari
mapurigá Ku'wíriami nirá. Chopi Nijeni nakí mapu
'yemitamo ne gará machiboa mapurigá Nijé Binoy gará omérami ju ku wikáwiya jena'í wichimóbachi piréami
pagótami chati orarira. Echijiti Nijeni jeané je'ná rijoy mapu
ketasi omero asísiya: Nijeni mi jeané: Ku wirísaga, ku chapigá kemi kimá, ku simigá echo'ná kemi bitérachi!
25 Echarí sinéami aboni gará riwari mapurigá echi rijoy we
sapú gará ku wirísari. Arí biché ku chapigá binoy kimara, échiko ma gará ku iyénaga, ku simiri echo'ná binoy bitérachi;
ayena cho echi rijoy waminabi warubéraga aneri Riosi.
26 Ne sinéami echo'ná muchúami pagótami ne wabé kirí 'nátaga 'nénari maparí Jesusi ku sa'wari echi rijoy mapu
ketasi omérami níri asísiya. Echarí aboni ne wabé warubéraga
aneri Riosi. Ayena cho aboni ne wabé majaga a'nagupi jeaneri: Jipi rawé tamujeta ma riwari mapurigá echi Jesusi
wabé omériga orá mapurigá ke wesi auché jaré pagótami
omero orayá.
Jesusi bayeri echi Libí mapurigá échiko inama Binoy yuwa
(Mateosi 9:9–13; Markosi 2:13–17)
261 L Ú K A S I
27 Pe wiribeko Jesusi ma ku simiri echo'ná jonsa. Echarí Binoy riwari biré rijoy, Libí riwéami, mapu wenomí
napabúami níri, echi warura siríami natétarawami. Arí biché
Jesusi jeaneri: Tamí najató! 28 Echarí echi Libí ma ariwesa suwaba binoy nóchara, we
yáti wiriska najátari echi Jesusi yuwa.
29 Pé wakinánokuá echi Libí bayeri echi Jesusi mapurigá Binoy ko'mea echo'ná binoy Libí bitérachi. Echarí auché jaré
wikabé pagótami ayena cho echo'ná bayérami níri, echijiti
echo'ná Jesusi yuwa ko'yá muchiri wikabé echi auché jaré mapu wenomí napabúami níri, echi warura siríami
natétarawami, ayena cho auché jaré wikabé pagótami Binoy
yuwa ko'yá muchiri. 30 Echarí echi jaré Bariseo aniríwami binériami, echi auché
jaré nuraríwami binériami ayena cho, sinéami chótari
sayéraga ra'ícha echi auché jaré yuwa mapu Jesusi binérari. Aboni jeanigá rukueri echi jaré mapu Jesusi binérari:
Churékurátamo echirigá ko'wá, ayena chótamo bají echi uva
aniríwami ba'wira, echi auché jaré wenomí napabúami yuwa, ayena cho echi auché jaré chati orámi pagótami yuwa?
31 Chopi Jesusi Binoy ku nijéwaga jeaneri: Echi jaré mapu
ketasi nayúkami ju, abóniko tarapé newaré biré óyami; chopi echi jaré nayúkami ne wabé newaré biré óyami.
32 Nijé ketasi nawari mapurigani bayema echi jaré mapu
aboni mayé we garabé orámi ju. Nijeni chopi nawari mapurigani bayema echi jaré chati orámi pagótami, mapurigá
aboni ku ro'wima Riosi yuwa, ayena cho mapurigá aboni ku
wikáwari tánama.
Jesusi wi'nijírami níri mapujiti echi jaré mapu Binoy binérari sinibí
we ko'wari
(Mateosi 9:14–17; Markosi 2:18–22)
33 Echarí aboni, Jesusi yuwa ra'íchaga, jeaneri: Echi jaré mapu echi Juani binérari wi'ribé nirá ketasi ko'wá maparí
aboni chopi Riosi yuwa ra'ícha muchuwi. Ayena cho echi jaré
mapu tamujé Bariseo aniríwami binérari echirigá achigorigá orá. Chopi echi jaré mapu Mujé binérari sinibí wabé ko'wá,
ayena cho aboni sinibí bají echi uva aniríwami ba'wira.
5:27 Mt 9:9
5:33 Mt 9:14
L Ú K A S I 262
34 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne sinéami pagótami arigá we kaníriga ko'wá, maparí aboni biré rijoy bukurí
niwíami yuwa muchuwi.
35 Chopi pé minánomí maparí echi bukurí niwíami rijoy ketasi aboni yuwa asimea, echarí aboni ne bichíwari, wi'ribé
nirá ketasi ko'mea, maparí aboni chopi Riosi yuwa ra'íchaga
muchima. Echirigá achigorigá echi jaré mapu Nijé binérari pé minánomí ketasi ko'mea wi'ribé nirá mapurigá aboni chopi
Riosi yuwa ra'íchama maparí Nijeni ketasi aboni yuwa
asimea. 36 Echarí Jesusi ayena cho je'ná jerigá irétaga nawésari:
Tarapé wesi pé tá chi'wanama biré bukuríwami napacha,
auché biré echi ma luwíami napacha pachókamiya. A echirigá orásagá echi bukuríwami napacha ma chi'wanárami
níma, ayena cho echi pachókara ketasi a'nawí níma echi
luwíami napacha yuwa. Nijeni bukuríwami nirá binera echi ne bichíwari, echijiti arigá 'wérari ju máputamo bichíbo
mapurigá Nijeni binera, ketasi mapurigátamo waminabi
nijéwaga orabo mapurigá echi auché jaré binériami chabénara nirá 'yemi mi binérari.
37 Ayena cho ke wesi ro'wama echi bukuríwami uva
ba'wira echo'ná pachana echi jaré sití, ma ochárami wichí chiwáwarachi. A echirigá orásagá, ayena cho a gará burésagá
echi wichí chiwáwarachi, echarí echi bukuríwami uva
ba'wira, ma gará ronínsa, wabé cha'isa, waminá chi'wanama echi jaré ochárami wichí chiwáwarachi. Echarí echi ba'wira
káraga miná Ayena cho echi wichí chiwáwara káraga miná
nosowima. 38 Echijiti gará níma ro'wasa echi ne bukuríwami uva
ba'wira echo'ná jaréana bukuríwami wichí chiwáwarachi. Arí
biché a echirigá orásagá, echi ba'wira gará nutétarami níma, ayena cho echi jaré wichí chiwáwara ketasi miná chi'wama.
Echirigá achigorigá ma ketasi waminabi arigá 'wérari ju
mapurigá echi jaré mapu gará bichíko mapurigá Nijeni binera arigá orama mapurigá echi auché jaré binériami chabénara
nirá binérari.
39 Ayena cho ma gará bajisa echi bamíbami ba'wira, ke wesi we yáti jubámi nakimea bajínara echi bukuríwami
263 L Ú K A S I
ba'wira; mapujiti sinéami jeaní: Echi bamíbami ba'wira ne wabé simírami garabé ju.
Echi jaré mapu Jesusi binérari mosika kumiri echi turío echarí
siné isábawachi rawé
(Mateosi 12:1–8; Markosi 2:23–28)
Arí biché auché siné isábawachi rawé Jesusi simírari
echo'ná mapo'ná echi turío ma gará wámí níri. Arí biché
echi jaré mapu Jesusi binérari ayena cho simárarí. Echarí aboni echi turío murará ripúnaga, we mosika kumísiya
simárari echi turío rakara.
2 Chopi jaré rijoy Bariseo aniríwami binériami jeanigá rukueri aboni: Churékurátamo echirigá orá mapurigá ketasi
risénsia ju oruwáwa jipi rawé, mapujiti isábawachi rawé ju?
3 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeanigá rukueri: Kechátamo siné 'néniga riwari mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi mapurigá echi Rabiri riwéami rijoy
orari siné rawé maparí binoy we 'locheri, echi auché jaré mapu binoy yuwa 'yénari ayena cho?
4 Echarí rawé echi Rabiri bakigá echo'ná pachá Riosi
ri'obáwarachi, arí biché chapigá ko'wari echi jaré pani mapu Riosi 'yárami níri; echarí binoy ayena cho 'yari echi auché jaré
rijoy mapu binoy yuwa 'yénari. Arí biché tarapé wesi risénsia
níri aboni echi jaré pani ko'mea; chopi echi jaré sakerdote risénsia níri.
5 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Riosi tamí wirari
mapurigá Ku'wíriami nirá, ayena cho Nijeni ne Warubéra ju echarí isábawachi rawé.
Biré rijoy biréana sikachí ke akánami gará ku sa'wárami níri
(Mateosi 12:9–14; Markosi 3:1–6)
6 Ayena cho auché siné isábawachi rawé Jesusi echo'ná
pachá echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi bakigá, we
binérari echi pagótami. Echarí echo'ná pachá ri'obachi asari biré rijoy biréana sikachí watoná ke akánami.
7 Echarí echi jaré nuraríwami binériami we 'nigá muchiri,
mapujiti aboni chopi we 'nátaga buweri acha ku sa'wama Jesusi echi rijoy mapu ke akánami níri biréana sikachí. Echarí
6:1 Mr 12:1 6
6:6 Mt 12:9
L Ú K A S I 264
rawé isábawachi rawé níri, echijiti aboni chopi we wi'nijínari echi Jesusi, mapujiti aboni mayeri mapu ketasi risénsia níri
mapurigá Jesusi ku sa'wama echi jaré nayúkami echarí
maparí siné rawé isábawachi níri. 8 Chopi Jesusi gará machiri mapurigá aboni echirigá 'nata
muchiri. Arí biché Binoy jeaneri echi rijoy ke akánami biréana
sikachí: Ku wirísaga, echo'ná nasipa wiribá! Arí biché echi rijoy ku wirísaga, echo'ná wiríbari.
9 Echarí Jesusi jeaneri echi auché jaré pagótami: Sinibí
risénsia ju máputa we gará orabo maparí siné isábawachi rawé ju. Ketasi risénsia ju máputa wabé chati orabo. Echijiti
ayena risénsia ju máputa ku sa'wabo echi jaré nayúkami jipi
isábawachi rawé, achigorigá mapurigá ketasi risénsia ju máputa waminá mi'riboa echi jaré pagótami.
10 Echarí Jesusi gará 'nénari echo'ná norigá Binoy yuwa
muchúami pagótami. Arí biché Binoy jeaneri echi rijoy ke akánami biréana sikachí: Ku wachiná kemi siká! Echarí binoy
we yáti wachínari binoy sikara. Arí biché binoy sikara ke
sayiná ma gará ku sa'wárami níri. 11 Echarí echi jaré nuraríwami binériami ne wabé na'áwari.
Arí biché aboni chótari a'nagupi ra'íchaga katewa mapu
chúrigá aboni gará omérama echi Jesusi sayériya.
Jesusi chapiri makoy miná okuá rijoy mapurigá Binoy jurama
aboni nawisánara
(Mateosi 10:1–4; Markosi 3:13–19)
12 Echarí rawé Jesusi simiri echo'ná biréana ripá rabó, mapurigá Binoy echo'ná waná nirá ra'íchama Riosi yuwa. Arí
biché echarí rokogó Jesusi Riosi yuwa ra'ícha chi'rébari.
13 Arí biché ba'arínara rawé bi'yá chi'ráchi Jesusi ku bayeri echi jaré mapu Binoy binérari. Echarí Jesusi chapiri makoy
miná okuá aboni mapurigá Binoy juráma aboni nawisánara.
Arí biché Jesusi aneri aboni: Riosi jiti jurárami nirá. 14 Arí biché je'ná níri echi makoy miná okuá: Echi Simoni,
echi mapu Jesusi ayena cho Pegro riwarari; echi Antresi
ayena cho, echi mapu echi Pegro rijimara níri; echi Santiago; echi Juani ayena cho; echi Jiripi; echi Bataromé ayena cho;
6:13 Mt 10:1
265 L Ú K A S I
15 echi Mateo; echi Tomasi ayena cho; echi auché biré Santiago ayena cho, echi mapu echi Alibeo riwéami rijoy
ranára níri; echi auché biré Simoni, echi mapu ayena cho
Selote anérati; 16 echi Júrasi‡, echi mapu Santiago rijimara níri ayena cho;
echi Júrasi Jiskarioti ayena cho, echi mapu pé wakinánokuá
bayérari echi jaré sontarsi maparí aboni borogá chapiri echi Warubéra Jesusi.
Echi Warubéra Jesusi binérari wikabé pagótami
(Mateosi 4:23–25)
17 Arí biché Jesusi ku rikínari echo'ná ripá rabó jonsa, ne
sinéami aboni yuwa. Echarí Jesusi nawari echo'ná biréana
ipó, echi jaré mapu Binoy binérari yuwa. Arí biché auché jaré wikabé pagótami ayena cho echo'ná napawiri. Arí biché
aboni echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari jonsa síami níri,
echo'ná Jerusalémachi jonsa ayena cho, echo'ná tu warú ba'wírari suwé jonsa ayena cho, mapo'ná Tírochi aniríwachi
ju, Sirónachi aniríwachi ayena cho. Arí biché sinéami je'ná
jaré echo'ná napawiri mapurigá aboni gará kipuma Jesusi nawésawara, ayena cho mapurigá Binoy ku sa'wama sinéami
mapu ikí nayúkami níri.
18 Arí biché auché jaré pagótami mapu wabé chati isena riablo ariwara ariwéami níri ayena cho gará ku sa'wárami
níri.
19 Arí biché sinéami echi jaré pagótami wabé nakiri echi Jesusi nochánara, mapujiti Jesusi wabé omériga ku sa'wari
sinéami mapu ikí nocháriko echi Binoy.
Jaré wabé kaníriami ju, chopi auché jaré wabé risú nírama
(Mateosi 5:1–12)
20 Echarí Jesusi gará 'néniga echi jaré mapu Binoy binérari,
arí biché jeaneri: 'Yemi wabé risúwati arigá wabé kaníriami ju, mapujiti Riosi 'yemi mi ne gará nuré.
21 'Yemi máputamo jipi ne wabé 'loché, arigá wabé
kaníriami ju, mapujiti pe minánomí 'yemitamo arigá ne wabé posámi níbo. Arí biché 'yemi máputamo jipi ne wabé
6:16 ‡Júr 1
6:20 Mt 5:3
L Ú K A S I 266
narákako, arigá ne wabé kaníriami ju mapujiti pe minánomí 'yemitamo ne wabé achiboa.
22 Ayena cho 'yemitamo ne wabé kaníriami níbo maparí
echi auché jaré pagótami 'yemi mi kichima, ayena cho maparí aboni 'yemi mi waminá machí a'wama echo'ná aboni
ri'obáwarachi jonsa. Ayena chótamo kaníriami níbo maparí
aboni 'yemi mi wabé kichiga ra'íchama, ayena cho maparí aboni 'yemi mi ne wabé kichima mapujítitamo tamí
bichíyami ju.
23 Echarí rawé ne wabé simírami kanírasi 'yemi, mapujiti Riosi 'yemi mi echijiti ne wabé simírami 'yama maparítamo
sebasa echo'ná ripá riwigachi. Chabé ki'yá echi jaré aboni
pagótamawara, achigorigá risú orari echi jaré mapu Riosi jiti nawésari echarí ki'yá rawé.
24 Chopi 'yemi máputamo wikabé namuti niwa, arigátamo
ne wabé o'mónami ju, mapujítitamo ma wabé kaníri jena'í wichimóbachi, chópitamo ketasi waminabi 'yárami níbo
echo'ná ripá riwigachi.
25 Arí biché 'yemi máputamo jipi ne gará posámi ju, 'yemitamo pe minánomí ne wabé o'mónami níbo,
mapujítitamo ne wabé 'lochébo. Ayena cho 'yemi máputamo
jipi ne wabé kaníriga achí, 'yemitamo pe minánomí ne wabé o'mónami níbo, mapujítitamo ne wabé risú anigá narákabo.
26 Arí biché maparí ne sinéami echi auché jaré pagótami
aniko mapu 'yemitamo ne wabé garabé orámi ju, echarí gará níma 'yemi ne wabé o'monasa, mapujiti echi jaré ki'yá
piréami aboni pagótamawara ayena cho we garabé orámi
aneri jaré rijoy mapu ne wabé 'yékami nawésami níri.
Gará karesi echi auché jaré mapu ikí 'yemi mi kichí
(Mateosi 5:38–48; 7:12)
27 Arí biché máputamo tamí námiko, nijé 'yemi nimí jeané: Gará karesi echi auché jaré mapu ikí 'yemi mi sayera. Wabé
gará orasi echi auché jaré mapu ikí 'yemi mi kichí.
28 Ne garabé ra'íchasi echi auché jaré mapu ikí 'yemi mi we chati ra'íchaga ané; ayena cho tansi Riosi mapurigá Binoy
ku'wírama echi auché jaré, sinéami mapu ikí 'yemi mi wabé
risú orako.
6:27 Mt 5:44
267 L Ú K A S I
29 Arí biché a biré rijoy mi cho'niságá echo'ná biréana mujé banarachi, ketasi yona; chopi ayena cho ariwé mapurigá
binoy mi cho'nimea echo'ná auché biréana mujé banarachi.
Arí biché a biré rijoy mi 'yésagá kemi kimá, ayena cho ariwé mapurigá binoy tomea kemi napacha.
30 Gará ko'wa mapuyíripi mi tániko. Arí biché a biré rijoy
mi 'yésagá jaré mujé níwara namuti, ariwé mapurigá binoy arigá tomea. Ketasi auchéchoko ku táni echi jaré mujé níwara
namuti.
31 Sinibí garabé orasi echi auché jaré pagótami yuwa, achigorigá mapurigá 'yemitamo wabé nakí mapu aboni sinibí
wabé garabé orama 'yemi aboni yuwa.
32 'Yemitamo ketasi wabé simírami garabé orá, átamo chopi wabé karésagá echi auché jaré pagótami mapu ikí ayena cho
'yemi mi wabé karé, mapujiti echi jaré chati orámi pagótami
ayena cho wabé karé echi auché jaré mapu ikí wabé karé aboni.
33 Nirapétamo wabé simírami garabé orá, átamo chopi
garabé orásagá echi auché jaré pagótami, sinéami mapu ikí ayena cho 'yemi mi garabé orá. Mapujiti echi jaré chati orámi
pagótami ayena cho garabé orá echi auché jaré, sinéami mapu
ikí garabé orá aboni yuwa. 34 Nirapétamo wabé simírami garabé orá, átamo chopi
tanéwasagá echi auché jaré pagótami, sinéami mapu ikí
'yemitamo mayé gará ku kuwana natétama. Mapujiti echi auché jaré chati orámi pagótami ayena cho we tanewi echi
auché jaré chati orámi pagótami, sinéami mapu ikí aboni
mayé gará ku kuwana natétama. 35 Echijiti gará karesi 'yemi ne sinéami echi auché jaré
pagótami mapu ikí 'yemi mi sayera. Ne garabé orasi echi
auché jaré pagótami, ayena cho gará tanéwasi echi auché jaré newaréami. Arí biché ketasi buwesi mapurigá aboni 'yemi mi
ku kuwana natétama. Átamo echirigá orásagá, Riosi Binoy
'yemi mi gará ku natétama, ayena cho 'yemitamo ne bichíwari echi Ripá Riwigachi bitéami Riosi kúchuwara níbo,
mapujiti Riosi ayena cho wabé garabé orá echi jaré mapu
ketasi ku natétara 'ya; ayena cho Binoy garabé orá echi auché jaré chati orámi pagótami.
6:29 Mt 5:39 1 Kor 6:7
6:31 Mt 7:12
6:32 Mt 5:46
6:34 Mt 5:42
L Ú K A S I 268
36 Ne garabé natimámi nísi 'yemi, achigorigá mapurigá 'yemi Onorá ne garabé natimámi ju.
Ketasi wi'nijisi auché jaré pagótami
(Mateosi 7:1–5)
37 Ketasi wi'nijisi auché jaré pagótami. Arí biché Riosi
ketasi 'yemi mi wi'nijima. Ketasi anesi mapu auché jaré
pagótami wabé sití ju. Arí biché Riosi ketasi anema mapu 'yemi mi wabé siti ju. Gará ku wikawasi echi auché jaré
pagótami mapu ikí 'yemi mi chati orá, arí biché Riosi ayena
cho 'yemi mi ku wikawama. 38 Gará 'yasi echi auché jaré we risúwati suwaba mapu ikí
aboni newaré. Arí biché Riosi ayena cho 'yemi mi 'yama
suwaba mapu ikí 'yemi aboni newaré. Echarí Riosi 'yemi mi ne wabé simírami nirá 'yama, átamo ayena cho gará 'yásagá
echi auché jaré pagótami. Chopi átamo pé okuabi 'yásagá echi
auché jaré pagótami, echarí Riosi ayena cho pé okuabi nirá 'yemi mi 'yama.
39 Arí biché Jesusi irétaga jeaneri: Biré rijoy ke machíriami
ketasi omero bayériya auché biré rijoy ke machíriami. A echirigá orásagá, siné káchi okuánika rujuima echo'ná
biréana jochi.
40 Echi biré mapu binératami níri ketasi bachá warura ju echi binériami yuwa mapu ma gará binérari binoy. Chopi
maparí échiko ma sébari gará binératami níma, binoy ayena
cho ma gará machíami níma achigorigá mapurigá echi binériami mapu ma gará binérari binoy.
41 Mujemi we gará omero 'néniya biré tá namuti
busuékowami mapu echo'ná echi auché biré ritémtami busírachi chukú. Chópitamo ketasi nakí ménara echi warú
namuti kusí mapu echo'ná mujé binoy busírachi bu'wí.
Echirigá ayena cho 'yemitamo we wi'nijí auché jaré pagótami mapurigá chati orámi nirá, chópitamo ketásirapé ku ruyé
mapu 'yemi aboni waminabi wabé simírami chati orámi ju.
42 Arí bichemi we nakí jeanénara echi auché biré mujé rijimara: Keni rijimá, tamí risénsia 'ya mapurigá nijeni mi
machí pásama echi tá namuti busuékowami mapu echo'ná
mujé busírachi chukú. Chópi mujemi tarapé chirigá omero
6:37 Mt 7:1
6:39 Mt 15:14
6:40 Mt 10:24
6:41 Mt 7:3
269 L Ú K A S I
'nénia mapurigá biré warú namuti, mapurigá biré kusí, arigá bu'wí echo'ná mujé binoy busírachi. Mujé chopi wabé
'yékami nirá ju! Ne bachá nirá ku machí pa echi kusí, echo'ná
mujé binoy busírachi jonsa. Echarimi gará omérama 'nénia mapurigami gará ku machí pama echi tá namuti
busuékowami mapu echo'ná mujé rijimara busírachi chukú.
Maparí echi jaré masana ma raké, echarí ibiri masana gará
machirúami níma, acha garabé ju
(Mateosi 7:17–20; 12:34–35)
43 Echi jaré garabé masana chopi raké echi garabé masana
rakara, ayena cho echi jaré sití masana chopi raké echi sití masana rakara.
44 Ibiri rakéami namuti gará machirúami níma acha gará ju,
maparí echi rakéami namuti ma gará raké. Echijiti echi jaré chuná ketasi chirigá ripunárami níma echo'ná biréana
su'uwárari; nibiré cho ripunárami níma echi jaré uva
aniríwami namuti echo'ná biréana i'wícharachi. 45 Echirigá achigorigá ibiri rijoy gará machirúami níma,
acha garabé orámi ju, maparí echi auché jaré pagótami ma
gará machí chúrigá orogá bité echi rijoy. Biré wabé garabé rijoy arigá wabé garabé orá, mapujiti binoy garabé suréami
ju; ayena cho auché biré chati orámi rijoy arigá we chati orá
mapujiti binoy we chati suréami ju. Arí biché sinéami pagótami chopi ra'íchaga aní echi jaré namuti, suwaba mapu
ikí nirú echo'ná pachana aboni surárachi nirá; echijiti jaré
pagótami ra'ícha echi jaré garabé namuti, chopi auché jaré pagótami we ra'ícha echi jaré wabé sití namuti.
Arigá 'wérari ju garabé nirá ri'ré bachá tigótami nísa ibiri karí
(Mateosi 7:24–27)
46 Echarí Jesusi waminabi jeanigá rukueri: Churékurátamo
wisabé tamí jeané: Warubéra! Maparítamo ketasi nijéwaga
orá mapurigá Nijé 'yemi nimí ané? 47 Ayena cho Jesusi jeaneri: Echi jaré pagótami mapu tamí
yuwa siko, sinéami mapu ikí gará kipuko Nijé Ra'íchara,
ayena cho sinéami mapu ikí gará nijéwaga orako mapurigá Nijeni nurá,
6:43 Mt 7:16
6:46 Mt 7:21
L Ú K A S I 270
48 aboniko mapuyiri biré rijoy ju mapu we garabé nirá karirari. Echi rijoy wabé ri'ré joka, bachá tigori echo'ná
rapichí. Arí biché maparí echo'ná karírari warú bu'wíbari
ba'wí, echarí echi karí ketasi najuiri mapujiti ne wabé garabé tigótami níri echo'ná rapichí jonsa.
49 Chopi echi auché jaré pagótami mapu tamí kipuko, echi
jaré mapu ketasi nijéwaga orako mapurigá Nijeni nurá, abóniko mapuyiri biré rijoy ju, echi mapu echo'ná wi'yérari
moba karirari, echi mapu ketasi bachá tigori echo'ná ri'ré
rapichí. Arí biché echarí maparí echo'ná warú bu'wíbari ba'wí, echi rijoy níwara karí káraga najuiri.
Echi Warubéra Jesusi ku sa'wari echi warura sontarsi piónawara
(Mateosi 8:5–13)
Maparí Jesusi ma suniri echi pagótami nawésiya, arí
biché Binoy ku simiri echo'ná Kapernaúmachi
aniríwachi. 2 Arí biché echo'ná Kapernaúmachi bitéari biré warura
sontarsi, echi mapu Romano aniríwami pagótami níri. Arí
biché echi warura sontarsi ne wabé kareri biré rijoy mapu binoy piónawara níri. Echarí rawé echi binoy piónawara ne
wabé nayú bu'wiri, echi mapu ma ne murubé mukumea
riwéari. 3 Ari biché maparí echi warura sontarsi námari echi Jesusi
jiti ra'ichárawachi, echarí échiko júri jaré o'wéara ochérami
Juríosi echi Jesusi bayénara, mapurigá Jesusi ku sa'wama echi binoy piónawara.
4 Echarí echi jaré mapu jurárami níri we yáti simíbari
echo'ná mapo'ná Jesusi asari. Arí biché aboni, Jesusi yuwa murubéanaga, wabé tániga jeaneri mapu gará níma Jesusi
ku'wírasa echi warura sontarsi.
5 Ayena cho aboni jeaneri: Gará níma mápumi ku'wírama echi warura sontarsi, mapujiti binoy ne wabé karé tamujé
Juríosi pagótami, ayena cho binoy nurari niwánara tamujé
ri'obáwara. 6 Echarí Jesusi ku simiri aboni yuwa. Arí biché maparí
aboni ma ne murubé sírari echo'ná echi warura sontarsi
bitérachi, echarí echi warura sontarsi jeanigá júri jaré binoy
7:1 Mt 8:5 7
271 L Ú K A S I
amígowara: Warubéra, ketasi nóchari orá! Ketasi arigá 'wérari ju mapu Mujemi bakimea jena'í nijé karírachi,
mapujiti Mujé ne wabé simírami garabé orámi ju, ketasi
mapurigá nijé. 7 Ayena cho echijiti nijé binoy ketásini simiri mi bayémiya.
Jipi, chopi ra'íchaga nirá gará nurá mapurigá echi nijé
piónawara ma ku sa'wárami níma. Arí biché échiko ne bichíwari ku sa'wimea.
8 Mapujiti echi jaré nijé o'wéarawara ayena cho tamí we
jiwériga nuré. Ayena cho nijeni jiwériga nuré echi auché jaré pé kuchípara sontarsi. Ayena cho maparini biré je'ná jerigá
ané: Echo'ná auché biréana simigá! Echarí échiko ne
bichíwari echo'ná simea. Ayena cho maparini biré je'ná jerigá ané: Wakiná simí! Echarí échiko ne bichíwari wakiná simí.
Ayena choni echi keni piónawa jerigá anésuwa: Je'ná jerigá
orá! Echarí échiko ne bichíwari echirigá orá. Nijeni bichí mapu Mujé ayena cho wabé omérami ju echirigá nurayá
mapurigá ma ku sa'wárami níma echi nijé piónawara
maparimi arigá mikabé nirá atí. 9 Arí biché maparí Jesusi námari je'ná jerigá aníachi, echarí
Binoy ne wabé garabé nirari echi rijoy. Arí biché Binoy aneri
echi jaré pagótami Binoy yuwa síami, jeanigá: Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí jeané: Je'ná rijoy mapu si'nú pagótami ju, ne
wabé garabé nirá tamí bichí. Ke wésini riwari 'yemi Isaeri
pagótami mapu je'ná jerigá ne garabé bichíyami ju. 10 Echijiti Jesusi ketasi simiri echo'ná echi warura sontarsi
bitérachi. Binoy chopi nurari mapurigá echo'ná bitichí
bu'wíami pioni ma gará ku sa'wárami níma. Arí biché maparí echi jaré mapu jurárami níri Jesusi bayénara ma ku siri
echo'ná echi warura sontarsi bitérachi, echarí aboni riwari
mapurigá echi pioni ma gará ku sa'wíami níri.
Jesusi ku owíntari biré ri'marí mapu ma mukúami níri
11 Arí biché pe wakinana Jesusi inárari echo'ná biréana
warúrachi mapo'ná Naínachi aniríwachi níri. Echarí wikabé
mapu Jesusi binérari ayena cho así simíbari Jesusi yuwa, wikabé auché jaré pagótami ayena cho.
L Ú K A S I 272
12 Arí biché maparí Jesusi ma ne murubé inárari echo'ná warúrachi, echarí Binoy riwari jaré pagótami mapu biré
mukúami chu'wiróbiya sírari. Échiko biré ri'marí níri, echi
mapu birépi níri biré mukwí ranára, echi mapu ma kunámami níri. Arí biché wikabé auché jaré pagótami ayena
cho así sírari echi mukwí yuwa, echi binoy ranára
chu'wiróbiya. 13 Arí biché maparí echi Warubéra Jesusi riwari echi
mukwí, echarí Binoy ne wabé gará natimaga jeaneri: Ketasi
waminabi nará! 14 Arí biché Jesusi murubé nawagá nochári echi kajoni. Arí
biché echi jaré tóami echo'ná jábari. Echarí Jesusi ra'íchaga
jeaneri echi ri'marí mapu ma mukúami níri: Ri'marí! Ku wirísaga!
15 Echarí echi ri'marí mapu mukúami níri, ma ku asiska, ku
ra'íchari. Arí biché Jesusi echi iyera ku 'yari. 16 Arí biché sinéami echo'ná 'yénami ne wabé majari.
Ayena cho aboni waminabi warubéraga aneri Riosi, jeanigá
mapu biré warubéra Riosi jiti nawésami ma nawari jena'í tamujé yuwa. Arí biché aboni ayena cho aniri mapu Riosi ma
nawagá jena'í wichimóbachi, ma wabé natimari Binoy
pagótamawara. 17 Echarí ne suníami echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari
piréami ne gará ikíari mapu Jesusi je'ná jerigá wabé omériga
orari. Arí biché ne suníami echo'ná norigá piréami ayena cho echirigá ikíari.
Echi Juani júri rukuénara echi Jesusi
(Mateosi 11:2–19)
18 Arí biché echi jaré mapu echi Juani binérari, aboni gará
ruyeri echi Juani ne suwaba je'ná jeyiri. Echarí echi Juani
bayegá okuá aboni, 19 jeanigá júri rukuénara echi Jesusi: Áchami ne bichíwari
ju echi mapu Riosi wirama riwéari mapurigá Warubéra
Nigúrami nirá, echi Cristo aniríwami? Acha buwebo mapurigá auché biré nawama, kéramá?
20 Arí biché maparí echi jaré mapu jurárami níri, ma siri
mapo'ná Jesusi asari, echarí aboni jeaneri: Echi Juani mapu
7:18 Mt 11:2
273 L Ú K A S I
pagóami ju, ma tamujé tamí júri mi yuwa jerigá rukuénara: Áchami ne bichíwari ju echi mapu Riosi wirama riwéari
mapurigá Warubéra Nigúrami nirá, echi Cristo aniríwami?
Acha buwebo mapurigá auché biré nawama kéremá? 21 Chopi echarí rawé maparí aboni echo'ná siri, echarí
Jesusi sinepi nirá ku sa'wari ne wikabé nayúkami mapu
wikabé nayurí jiti nayúkami níri. Echarí Binoy ayena cho ku sa'wari echi auché jaré nayúkami mapu we chati nachútaga
nayútari auché jaré; ayena cho Binoy ku machí a'wari echi
jaré chati riablo ariwara echo'ná jaré pagótami surárachi jonsa; ayena cho Binoy gará ku 'machíriami niwari wikabé
auché jaré mapu ke 'machíriami níri.
22 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri echi jaré mapu Juani rukuénara júri: Ma ku simíbaga, ku ruyébasi echi Juani
suwaba mapurigátamo riwari jipi rawé, ayena cho suwaba
mapurigátamo námari. Gará ku ruyébasi mapurigá echi jaré ke 'machíriami ma gará ku 'machíriami niwárati, ayena cho
mapurigá echi jaré ke akánami ma gará ku 'yena, ayena cho
mapurigá echi auché jaré wabé chati cha nayúkami gará ku sa'wárami níri, ayena cho mapurigá echi jaré ke námiami
gará ku námiami niwárati, ayena cho mapurigá echi jaré
suwíami ku o'wíntarami níri, ayena cho mapurigá echi Garabé Riosi Ra'íchara ma gará nawésarami ju echi jaré we
risúwati.
23 Ayena cho Jesusi jeaneri: Ne wabé kaníriami ju ne sinéami echi jaré mapu sinibí gará tamí bichí.
24 Arí biché ma ku simíbari echi jaré mapu echi Juani júri
rukuénara echi Jesusi. Echarí Jesusi chótari ra'ícha echi auché jaré pagótami, echi Juani jiti rugá. Arí biché Jesusi jeaneri:
'Yemitamo ne bichíwari echo'ná biréana waná kawichí
simíbari mapurigátamo 'nebo echi Juani. Chopi 'yemitamo ketasi echo'ná simíbari mapurigátamo 'nebo biré rijoy mapu
ketasi sinibí gará bichíyami níri. Echiyiri rijoy mapuyiri biré
namuti wiríami ju mapu echi iká jiti nokérami ju, chopi echi Juani ne gará jiwériga bichíyami níri.
25 'Yemitamo ketasi echo'ná simíbari mapurigátamo
riwiboa biré rijoy wabé gará simati napáchami. 'Yemitamo gará machí mapu echiyiri napáchami rijoy chopi muchúwi
L Ú K A S I 274
echo'ná echi jaré o'wéara nurámi warubé karírachi, mapo'ná ayena cho piré echi jaré mapu chopi wabé nakí kaníriga
piréranára sinibí rawé.
26 Chopi 'yemitamo ne bichíwari echo'ná simíbari biré warura Riosi jiti nawésami 'nébiya. Jipi Nijé 'yemi nimí ne
bichíwaga ané mapu echi Juani ne wabé simírami warura ju,
ketasi mapurigá echi auché jaré o'wéara Riosi jiti nawésami nirá.
27 Ne bachá nirá je'ná jerigá osirúami níri echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi, echi Juani jiti rugá, mapurigá Riosi jeaneri kepu Raná:
Waminá bachámi mapo'ná Mujemi simírama,
echo'ná Nijeni a'láranaga jurama biré nawésami. Échiko bachá nawésama echi jaré pagótami,
jeanigá mapu aboni mi gará narema, echarí
maparí Mujemi echo'ná nawama. 28 Ayenacho Jesusi jeaneri echi jaré pagótami: Nijé 'yemi
nimí ané mapu ke wesi auché biré Riosi jiti nawésami
waminabi wabé warubéra níri, ketasi mapurigá echi Juani mapu pagóami ju. Chopi echi mapu wabé tabéara ju echi jaré
yuwa mapu Riosi gará nuré, échiko arigá bachá warura ju
echi Juani yuwa. 29 Echarí ne sinéami echi jaré pagótami mapu ikí echi Juani
chabénara gará pagori echo'ná ba'wírari, abóniko ma gará
námari Jesusi nawésawara. Ayena cho echi jaré mapu wenomí napabúami níri, echi warura siríami natétanara,
sinéami gará námari Jesusi nawésawara. Arí biché ne sinéami
aboni gará bichíri Riosi. 30 Chopi echi jaré Bariseo aniríwami binériami, echi auché
jaré nuraríwami binériami ayena cho, sinéami mapu ikí ketasi
nakiri mapurigá aboni echirigá ba'wí jiti pagótami níma echi Juani jiti, abóniko echirigá wabé kichiri mapurigá Riosi we
nakiri oránara aboni yuwa.
31 Echarí echi Warubéra Jesusi jeaneri: Nijeni 'yemi mi irétaga binéraga ruyema je'ná jipi piréami pagótami jiti.
32 Aboni chopi mapuyiri jaré kúrowi ju, mapu echo'ná
ri'narátachi ri'yékaka, a'nagupi o'weri ra'íchaga jeaní: Tamujé 'yemi mi tákari echi kusera, chópitamo ketasi awiri; ayena
7:31 Mt 11:16
275 L Ú K A S I
cho tamujé 'yemi mi wabé o'móniga nawajiri, chópitamo arigá ketasi narákari.
33 Echarí echi Warubéra Jesusi ayena cho jeaneri: Nijé 'yemi
nimí echirigá aneri mapujiti chabénara maparí echi Juani nawari mapu pagóami ju, échiko ketasi ko'wari echi pani,
nibiré bajiri echi uva aniríwami ba'wira. Chopi 'yemitamo
arigá jeaní: Echi Juani we riablo ariwara ariwéami ju! 34 Arí biché Riosi arigá tamí wirari mapurigá Ku'wíriami
nirá; chopi maparí Nijeni nawari 'yemi yuwa, 'yemitamo
aniri mapu Nijeni we ko'wéami ju, ayena cho mapu Nijeni we bajíami ju echi uva ba'wira. Ayena chótamo aniri mapu
Nijeni chopi apanero ju echi jaré wenomí napabúami yuwa,
ayena cho echi auché jaré yuwa mapu 'yemitamo chati orámi ané.
35 Chopi sinéami pagótami gará machíami ju mapu ikí gará
bichíri Riosi, ayena cho abóniko gará machira auché jaré mapu Riosi ne gará bichíwaga orá.
Jesusi bayérami níri mapu ko'mea
36 Arí biché biré rijoy Bariseo aniríwami binériami bayeri
Jesusi mapurigá ko'mea binoy yuwa. Echijiti Jesusi simiri echo'ná echi rijoy bitérachi. Chopi echarí ki'yá rawé echi
pagótami sinibí wabé bitigá nirá ko'wari echo'ná mésachi.
37 Echarí rawé maparí Jesusi echirigá bitigá nirá ko'wari echo'ná karírari, echarí biré mukwí echo'ná warúrachi
bitéami gará machiri mapu Jesusi echo'ná ko'yá asari. Echijiti
echi mukwí echo'ná ka nawari biré limeta, rité niwárami, echi mapu akeite ne wabé su'weti júkami ro'wárami níri, chopi
echi mukwí chabénara wabé chati orámi níri.
38 Echijiti echi mukwí ne wabé o'móniga narari mapujiti binoy ma ketasi nakiri waminabi echirigá chati oránara.
Echarí echi mukwí echirigá ne wabé naraka, ne wabé
simírami ukuénari. Arí biché binoy ukuénawara we pachuri echo'ná Jesusi ronórachi. Arí biché echi mukwí ku bi'wari
Jesusi ronórachi binoy kupara jiti. Arí biché echi mukwí ne
wabé kaníri, echijiti binoy chumirá jiti we chu'miri echi Jesusi ronórachi. Ayena cho binoy ucheri echi wabé su'weti júkami
akeite echo'ná Jesusi ronórachi.
7:36 Mr 14:3
L Ú K A S I 276
39 Echarí echo'ná 'nigá asari echi rijoy Bariseo mapu bayeri Jesusi mapurigá ko'mea binoy yuwa; chopi maparí echi rijoy
gará riwari suwaba je'ná jeyiri, echarí échiko je'ná jerigá
'nátari: Echi mukwí ne wabé chati orámi mukwí ju. A je'ná Jesusi ne bichíwari Riosi jiti nawésami nísagá, echarí binoy ne
bichíwari machimé mapu je'ná mukwí wabé chati orámi ju;
ayena cho machimé mapu ketasi risénsia ju mapu echi yiri mukwí nochama binoy ronórachi.
40 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri; Simoni, biré namuti
nimí anema. Echarí échiko ku nijéwaga jeaneri: Binériami, tamí ané.
41 Arí biché Jesusi jeaneri: Okuá rijoy wikabé wenomí
wikeri mapu echi auché biré rijoy tanéwaga 'yari. Arí biché echi biré je'ná rijoy wikeri marí mili peso. Arí biché echi
auché biréara chopi wikeri marí kiento peso.
42 Arí biché okuánika tarapé biyiri níwari, echijiti aboni tarapé omérari ku natétiya echi auché biré rijoy tanéwiami.
Echijiti echi rijoy tanéwiami arigá su'ránaga, okuánika
waminá wikáwari suwaba mapu ikí aboni wikari. Echarí Jesusi ayena cho ra'íchaga echi Simoni yuwa, jeaneri: Jipi tamí
ku nijéwaga ané mapurigá mujemi mayé: Chuyiri marina
je'ná okuá rijoy waminabi ne wabé simírami karema echi auché biré rijoy mapu echirigá waminá wikáwaga ariweri
suwaba mapu ikí okuánika wikari?
43 Arí biché echi Simoni ku nijéwaga jeaneri: Nijeni mayé mapu echi rijoy mapu waminabi wikabé ku wikawárami níri,
ayena cho waminabi wabé simírami karema echi rijoy mapu
ku wikáwari ne suwaba. Echarí Jesusi jeaneri: Ne bichíwari mi aniri.
44 Arí biché Jesusi auchéchoko gará 'néniga echi mukwí,
echarí Binoy jeaneri echi Simoni: Mujemi gará riwari mapurigá je'ná mukwí orari. Chopi maparí Nijé Binoy bakiri
jena'í pachá mujé karírachi, echarí mujemi ketasi tamí
pabákari ba'wí jiti echo'ná Nijé rarárachi mapurigá tamujé Juríosi pagótami sinibí orá. Chopi je'ná mukwí wabé naraka,
ne wabé ukuénari. Arí biché binoy ukuénawara pachuri
echo'ná Nijé rarárachi. Echarí binoy ku bi'wari Nijé rarárachi binoy kupara jiti.
277 L Ú K A S I
45 Arí biché mujemi ketasi tamí kaníriga narépari, chopi je'ná mukwí chótari wabé karigá chu'miyá Nijé rarárachi
maparí jonsa Nijeni bachá nawari jena'ibi, mapujiti binoy
wabé tamí karé. 46 Arí biché mujemi ketasi tamí ucheri echi akeite echo'ná
Nijé mo'órachi. Chopi je'ná mukwí tamí rarárachi ucheri echi
wabé su'weti júkami akeite jiti. 47 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Echijiti Nijé nimí ané
mapu ma ku wikawárami ju suwaba mapurigá je'ná mukwí
wabé chati orari, mapujiti je'ná mukwí wabé tamí kareri; chopi echi jaré mapu pébi jiti ku wikawárami ju, abóniko pébi
nirá tamí karé.
48 Echarí Jesusi jeaneri echi mukwí: Mapurigami chati orari mami gará ku wikawárami ju.
49 Arí biché maparí echi auché jaré echo'ná ko'yá
muchúami je'ná jerigá námari, arí biché aboni je'ná jerigá 'nátari: Churékura echirigá aní je'ná rijoy mapu binoy gará
oméro ku wikáwiya mapurigá auché jaré pagótami chati
orari? 50 Echarí Jesusi jeaneri echi mukwí: Mujemi ma gará ku
wikawárami ju, mapujítimi gará tamí bichíri. Kaníriga ku
simigá echo'ná mujé bitérachi.
Jaré muguí we ku'wírari echi Jesusi
Arí biché pé wakinánokuá Jesusi nawisásiya simiri
echo'ná wikanámi o'wéarachi, wikanámi rijówachi ayena
cho. Arí biché Binoy nawisásiya simiri jeanigá mapu Riosi ne gará nuréami ju sinéami pagótami yuwa. Arí biché echi jaré
makoy miná okuá mapu Jesusi júri nawisánara ayena cho así
simíbari. 2 Arí biché jaré muguí ayena cho así simíbari. Ari biché
aboni níri echi jaré mapu Jesusi chabénara ku sa'wari. Jaré
aboni we nayúkami níri, chopi Jesusi ma ku sa'wari aboni. Auché jaré aboni wabé chati riablo ariwara ariwéami níri,
chopi Jesusi ma ku machí a'wari echi jaré isena riablo ariwara
echo'ná aboni surárachi jonsa. Arí biché echi María echo'ná Makatárachi bitéami biré níri mapu así simiri. Arí biché echi
María níri mapu chabénara echi Jesusi ku machí a'wári
8
8:2 Mr 16:9
L Ú K A S I 278
kichao wabé chati riablo ariwara echo'ná pachana binoy surárachi jonsa.
3 Ayena cho echi Juana así simiri. Échiko echi Chusa
riwéami rijoy upira níri, echi rijoy mapu warura nigúrami níri echi warura siríami Erorsi riwéami yuwa. Arí biché echi
Susana riwéami mukwí ayena cho así simiri, auché jaré
wikabé muguí ayena cho así simíbari, echi jaré mapu aboni níwara namuti gará agá, echirigá ku'wírari echi Jesusi.
Echi turío ichámi
(Mateosi 13:1–23; Markosi 4:1–20)
4 Arí biché ne wikabé pagótami napawiri echi Jesusi
'nébiya. Arí biché aboni echo'ná suníami rijówachi jonsa
síami níri. Arí biché Jesusi irétaga binérari echi wikabé pagótami jeanigá mapu Riosi Ra'íchara mapuyiri echi jaré
turío rakara ju. Echarí Jesusi jeaneri:
5 Siné rawé biré rijoy ichayá iyénari echi turío. Echarí jaré turío rakara rujuiri echo'ná biréana buwichí, mapo'ná echi
jaré pagótami we rikeka simárari. Arí biché echi jaré churuguí
káraga suwari echo'ná rujuíami turío rakara. 6 Arí biché auché jaré turío rakara rujuiri echo'ná biréana
rapirúachi mapo'ná ketasi 'me wi'yéari. Arí biché ma a'wisá,
suwaba káraga wakicheri mapujiti echo'ná ketasi 'me sa'miri. 7 Arí biché auché jaré turío rakara echo'ná we kasaréachi
rujuiri, chopi echi kasará o'wari ochérasa, waminá
noporíbanari echi turío. 8 Chopi auché jaré turío rakara rujuiri echo'ná we garabé
wi'yérari mapo'ná ma ochérasa wabé gará rakeri. Jaré echi
turío rakara biré kiento nirá rakeri, chopi auché jaré ketasi 'me wiká rakeri. Arí biché Jesusi ma je'ná jerigá anesa, echarí
Binoy ayena cho o'weri ra'íchaga jeaneri: 'Yemi máputamo
nakeko ne gará namsi mapurigá Nijeni aní! 9 Pé wiribeko echi jaré mapu Jesusi binérari we rukueri
mapu chúrigá aniwámi níri mapurigá Binoy echirigá irétaga
binérari echi pagótami. 10 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Riosi ma 'yemi mi 'yari
mapurigá 'yemitamo gará machiboa mapurigá Binoy gará
nuré echi jaré pagótami, chopi echi auché jaré pagótami
8:4 Mt 13:2
279 L Ú K A S I
ketasi cho gará machí mapurigá Riosi nuré aboni. Echijiti Nijeni irétaga nawesa echi auché jaré pagótami mapurigá
aboni gará kipuma Nijé nawésawara, chopi aboni arigá ketasi
cho gará machimea echi ne bichíwari, ayena cho mapurigá aboni gará kipuma Nijé nawésawara chopi aboni arigá ketasi
cho gará machimea chu aniwámi ju mapurigá Nijeni irétaga
binera aboni. 11 Chopi mapurigá Nijeni irétaga binérari, je'ná jerigá
aniwámi ju: Echi turío rakara mapuyiri Riosi Ra'íchara ju.
12 Arí biché mapurigá ikíri echi jaré turío rakara mapu echo'ná biréana buwichí rujuiri, echirigá achigorigá ikimea
echi jaré pagótami mapu bachá nirá gará namsa echi Riosi
Ra'íchara, arigá ketasi we yáti bichíma, mapujiti echi riablo we yáti miná 'yema echi Garabé Riosi Ra'íchara mapu aboni
ma námari, achigorigá mapurigá echi jaré churuguí suwaba
suwari echi jaré turío rakara mapu echo'ná buwichí rujuiri. Arí biché echi riablo chopi echirigá orá mapurigá echi jaré
pagótami ketasi gará bichíma Riosi Ra'íchara, ayena cho
mapurigá aboni ketasi gará ku wikawárami níma. 13 Arí biché mapurigá ikíri echi jaré turío rakara mapu
echo'ná biréana rapirúachi rujuiri, echirigá achigorigá ikimea
echi jaré pagótami, sinéami mapu ikí bachá nirá gará kaníriga namsa Riosi Ra'íchara, arigá ketasi gará ne surachí nirá
bichíma. Abóniko achigorigá ju mapurigá echi jaré turío
mapu ketasi gará nawéami ju. Abóniko pé téri nirá bichíma, chopi maparí aboni risú orárami níma mapujiti aboni echirigá
bichínari Riosi Ra'íchara, echarí aboni ma ketasi waminabi
napawima echi auché jaré bichíyami yuwa, arí biché aboni ma ketasi waminabi gará bichíma.
14 Arí biché mapurigá ikíri echi jaré turío rakara mapu
echo'ná wabé kasaréachi rujuiri, echirigá achigorigá ikimea echi auché jaré pagótami, sinéami mapu ikí gará namsa Riosi
Ra'íchara, arigá ketasi gará bichíma. Arí biché aboni chopi
waminabi orogá pirérama achigorigá mapurigá aboni chabénara orogá piréari. Abóniko ketasi bukurí
nakuríwarami níma, mapujiti aboni chopi wikabé namúti
wabé níraga 'nata. Ayena cho aboni chopi wabé koruma echi wikabé namuti jena'í wichimóbachi nirúami. Ayena cho
8:11 Mt 13:18
L Ú K A S I 280
aboni chopi wabé chuwé orogá piréranára, echijiti aboni ketasi gará bichínari Riosi Ra'íchara, ayena cho aboni ketasi
gará ku'wíratami níma.
15 Arí biché mapurigá ikíri echi jaré turío rakara mapu echo'ná garabé wi'yérari ichirúami níri, echirigá achigorigá
ikimea echi auché jaré pagótami, sinéami mapu ikí gará
namsa Riosi Ra'íchara ne gará surachí nirá bichíma. Abóniko ne gará nijéwaga orama mapurigá Riosi nuré aboni, ayena
cho aboni waminabi gará bichíga, wabé garabé orogá
pirérama jena'í wichimóbachi. Echirigá aboni achigorigá ju mapurigá echi jaré turío rakara mapu we garabé rakeri.
Arigá 'wérari ju mapu Riosi Ra'íchara gará nawisárami níma
(Markosi 4:21–25)
16 Jesusi ayena cho jeanigá irétaga binérari echi jaré
pagótami: Tarapé wesi póraga rikama biré chopé rajámi
echo'ná ri'ré pachá biréana sikorichi, nibiré cho echo'ná ri'ré pachá biréana jubechi, keremá. Chopi sinéami pagótami
ripabé, ne gará machiná nirá rikama echi chopé rajámi,
mapurigá echirigá ne gará machírama sinéami mapu ikí mo'wiko echo'ná pachá karírari. Echirigá achigorigá arigá
'wérari ju mapu Riosi Ra'íchara ne gará nawisárami níma,
mapurigá sinéami pagótami ne gará machimea. 17 Arí biché pé waminánomí suwaba namuti ne gará
machirúami níma, mapujiti ne suwaba gará machiná nirá
riwíratami níma; ayena cho echi jaré namuti mapu ke wesi gará machí jipi rawé, suwaba ne gará riwíratami níma.
18 Echijiti ne gará námiga bichísi Nijé Ra'íchara, mapujiti
átamo ne gará bichísagá Nijé Ra'íchara, Nijé 'yemi nimí waminabi garabé binérama. Chopi átamo ketasi gará
bichísagá mapurigá Nijé 'yemi nimí binera, echarí 'yemitamo
arigá 'yérami níbo suwaba mapurigá Nijé ma 'yemi nimí binérari.
Echi Jesusi iyera, echi jaré Jesusi ritémawara ayena cho,
echo'ná siri Jesusi yuwa
(Mateosi 12:46–50; Markosi 3:31–35)
8:16 Mt 5:15
8:17 Mt 10:26
8:18 Mt 13:12
8:19 Mt 12:46
281 L Ú K A S I
19 Arí biché echi Jesusi iyera, ayena cho echi jaré Jesusi ritémawara echo'ná siri Jesusi yuwa. Chopi aboni tarapé
chirigá omérari murubé siyá echo'ná Jesusi yuwa, mapujiti ne
wikabé pagótami ne cha]iká norigá muchiri Binoy yuwa. 20 Chopi biré rijoy jeanigá ruyeri echi Jesusi: Kemi iyé
echo'ná machíami atí, echi jaré kemi ritémawa ayena cho.
Aboni we nakí mi 'nénara. 21 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echi jaré mapu gará
námiko Riosi Ra'íchara, sinéami mapu ikí gará bichíga orako
mapurigá Riosi ané, abóniko mapurigá Nijé iyera ju, ayena cho abóniko mapurigá nijé ritémawara ju.
Jesusi ku wirábari echi wabé iwéami iká
(Mateosi 8:23–27; Markosi 4:35–41)
22 Siné rawé Jesusi moka asíbari echo'ná biréana bárkochi,
echi auché jaré mapu Binoy binérari yuwa. Echarí Jesusi
jeaneri: Echo'ná warú ba'wechi bo'ónara simabo. Arí biché aboni echirigá echo'ná bárkochi muchiga ku simíbari.
23 Arí biché mapuyénasí aboni echo'ná nasipa warú
ba'wechi 'yénari, echi Jesusi we kochigá bu'wiri echo'ná pachá bárkochi. Chopi echo'ná warú ba'wechi ke sayiná ne
wabé iwéami ikari, echijiti echo'ná pachá bárkochi ne noguí
buchiri ba'wí. Echarí echi jaré mapu Jesusi binérari ne wabé majari mapujiti aboni ne noguí suwímea riwéari.
24 Arí biché aboni we yáti ku busurébanari echi Jesusi.
Echarí aboni jeaneri: Binériami, suwibóaréta! Echarí Jesusi ku asiska, ku wirábari echi wabé iwéami iká, echi warú ba'wí
ayena cho. Arí biché we yáti echi warú ba'wí gará ku kirí
siwega wiríbari. 25 Echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari:
Churékurátamo echirigá majari? Kechátamo bichíri mapurigá
Nijé 'yemi nimí ku'wírama riwéari? Chopi aboni wabé majaga 'nátaga muchiri. Arí biché aboni chopi a'nagupi
rukueri jeanigá: Kecha je'ná Jesusi echi birépi Riosi Ranára ju?
Nibira mapurigá echi wabé iwéami iká wabé yáti ku wiríbari maparí Binoy nureri ku wirábanara! Nibira mapurigá echi
warú ba'wí ayena cho we yáti ku siwega wiríbari!
8:22 Mt 8:23
L Ú K A S I 282
Echi biré rijoy echo'ná Garárachi bitéami mapu wabé chati riablo
ariwara ariwéami níri
(Mateosi 8:28–34; Markosi 5:1–20)
26 Pe wiribeko aboni echirigá sébari echo'ná bo'ónara warú
ba'wírari mapo'ná Garárachi aniríwachi kawírari ju, echo'ná
mapo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari jonsa waminá bo'ónara ju.
27 Arí biché maparí Jesusi nawari echo'ná suwé, echarí we
yáti echo'ná natipámiya nawari biré rijoy echo'ná bitéami, echi mapu wi'ribé bamíbari jonsa wabé chati riablo ariwara
ariwéami níri. Échiko we machí sapeka iyénari, ayena cho
binoy ketasi siné bitéari echo'ná biréana karírari, chopi binoy sinibí bitéari echo'ná jaréana risochí chu'wétachi.
28 Chopi maparí echi rijoy riwari echi Jesusi, echarí echo'ná
bachámi Jesusi yuwa nawagá, binoy we yáti chokoba wiríbari. Arí biché o'weri ra'íchaga jeanigá rukueri: Piri mi
orama tamí yuwa, Mujé Jesusi, mápumi echi Ripabé
Riwigachi Atíami Riosi Ranára ju? Wabé nimí táni mapurigami ketasi tamí risú orama!
29 Chopi echi rijoy echirigá aniri mapujiti Jesusi ma bachá
nureri echi wabé chati si'nú riablo ariwara ku machínara echo'ná pachana echi rijoy surárachi jonsa. Chabé jonsa echi
si'nú riablo ariwara echirigá ne wabé omériga nureri echi
rijoy, echijiti échiko sinibí wabé chati orari. Arí biché echo'ná piréami pagótami we nakiri borogá tibútanara echi rijoy;
ayena cho binoy wisabé burírati binoy sikárachi echi jiero
wiya jiti, echo'ná binoy ronórachi ayena cho. Chopi echi rijoy sinibí we ripúnari echi jiero wiya, ayena cho echi riablo
ariwara wisabé nureri echi rijoy másanara echo'ná jaréana
waná kawírari. 30 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Chu mi riwé? Arí biché
echi rijoy jeaneri: Wikabé sontarsi ni riwé. Arí biché echi rijoy
echirigá ku nijéwari mapujiti wikabé isena riablo ariwara muchiri echo'ná pachana binoy surárachi. Ari biché echi
wikabé isena riablo ariwara nureri echirigá ra'ichánara.
31 Echarí echi jaré isena riablo ariwara we ra'íchaga tánari mapurigá Jesusi ketasi cho jurama aboni echo'ná ri'ré
riáblochi, mapurigá aboni ketasi cho kastigo 'yárami níma.
8:26 Mt 8:28
283 L Ú K A S I
32 Echarí rawé echo'ná kawichí wikabé kutchi ko'yá uchútari. Echijiti echi wikabé isena riablo ariwara we risú
anigá táni mapurigá echi Jesusi risénsia 'yama mapurigá
aboni echo'ná pachana echi wikabé kutchi mo'wimea. Arí biché Jesusi risénsia 'yari.
33 Echarí echi wikabé isena riablo ariwara we yáti ku
'machínari echo'ná pachana echi rijoy surárachi jonsa. Arí biché aboni we yáti mo'wiri echo'ná pachana echi wikabé
kutchi. Echarí echi jaré wikabé kutchi ke sayiná miná júmsari.
Arí biché ne suwaba echo'ná ripá biréana kowata jonsa ri'ré rujuiri echo'ná warú ba'wírari. Ari biché ne suwaba si'riri
echo'ná ba'wírari.
34 Arí biché maparí echi jaré kochi mérami gará riwari echirigá ikíachi, echarí aboni we yáti wabé majaga ku
ruyébiya simíbari. Arí biché aboni ruyeri echo'ná warúrachi
piréami suwaba mapurigá ikíri, ayena cho aboni echirigá ruyeri suníami echo'ná murubé rijówachi piréami.
35 Echarí ne sinéami echo'ná piréami pagótami we 'nébiya
simíbari mapurigá ikíri. Arí biché maparí aboni siri echo'ná mapo'ná Jesusi asari, echarí aboni riwari echi rijoy mapu
echo'ná pachana binoy surárachi jonsa 'machínari echi
wikabé riablo ariwara. Chopi échiko ma gará ku napáchaga, ne gará ku 'nátaga asari echo'ná Jesusi yuwa. Echarí echi jaré
pagótami, echirigá riwisá, ne wabé majari.
36 Chopi echi jaré pagótami mapu gará riwari echirigá ikíachi, abóniko ku ruyeri echi auché jaré pagótami ne
suwaba mapurigá echi wikabé isena riablo ariwara ku
a'wátami níri echo'ná pachana echi rijoy surárachi jonsa mapu chabénara wikabé chati riablo ariwara ariwéami níri.
37 Chopi maparí echo'ná Garárachi aniríwachi piréami
pagótami gará machiri mapurigá ikíri, echarí sinéami aboni wabé tánari mapurigá Jesusi we yáti ku simea echo'ná aboni
kawíwarachi jonsa, mapujiti aboni ne wabé majari. Arí biché
Jesusi echo'ná bárkochi asíbaga, echirigá ku simiri echo'ná jonsa.
38 Chopi maparí Jesusi ke cho ku simiri, echarí echi rijoy
mapu echo'ná pachana binoy surárachi jonsa ma ku 'machínari echi wikabé wabé chati riablo ariwara, échiko ne
L Ú K A S I 284
wabé tánari mapurigá Jesusi risénsia 'yama mapurigá binoy ayena cho así simea Jesusi yuwa; chopi Jesusi ketasi risénsia
'yari. Echarí Jesusi ku ripórari echi rijoy jeanigá:
39 Ku simigá echo'ná kemi bitérachi! Ne suwaba gará ku ruyemi mapurigá Riosi mi ku'wírari. Echarí echi rijoy ku
simiri echo'ná binoy bitérachi. Arí biché binoy gará nawésaga
ruyeri sinéami echo'ná norigá piréami mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga ku'wírari binoy.
Jesusi ku owíntari echi Jáiro marara maparí échiko ma mukúami
níri
(Mateosi 9:18–26; Markosi 5:21–43)
40 Chopi maparí Jesusi auchéchoko ku nawari echo'ná
bo'ónara mapo'ná jonsa Binoy simiri echarí bi'yá, arí biché
echo'ná piréami pagótami ne wabé kaníriga nareri echi Jesusi, mapujiti sinéami aboni chopi wabé buweri mapurigá Binoy
echirigá ku nawama echo'ná aboni yuwa.
41 Echarí biré rijoy Jáiro riwéami echo'ná Jesusi yuwa nawari. Arí biché echi Jáiro ne warura nurámi níri echo'ná
echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Échiko echo'ná
nawagá we yáti, wémi raweka, chokóbaga wiríbari echo'ná bachámi Jesusi yuwa. Echarí binoy wabé risú anigá tánari
mapurigá Jesusi we yáti simea echo'ná binoy Jáiro bitérachi,
42 mapujiti binoy marara ne wabé nayú bu'wiri, ayena cho echi tiwé ma ne mukumea riwéari. Arí biché echi Jáiro pe
birépi maréari, echi mapu makoy miná okuá bamíbami níriré;
chopi maparí Jesusi ku simiri echi Jáiro yuwa, ne wabé wikabé pagótami así simíbari. Arí biché echo'ná buwichí echi
wikabé pagótami ne wabé charigá 'yénari Jesusi yuwa.
43 Echarí echo'ná echi jaré wikabé pagótami yuwa ayena cho así simiri biré mukwí mapu makoy miná okuá bamíbari
jonsa ne wabé léniga nayúami níri. Arí biché echi mukwí ma
káraga suwábari binoy níwara namuti, echi jaré óyami natétiya, mapu ikí o'wari binoy. Chopi ketasi wesi omérari ku
sa'wayá echi mukwí.
44 Echarí rawé echi mukwí jubámi nirá murubéanaga Jesusi yuwa, we nóchari Binoy napachara suwirá. Arí biché echi
8:41 Mt 9:18
285 L Ú K A S I
mukwí ke sayiná ma ku sa'wárami níri, mapujiti binoy ma ketasi waminabi lénari.
45 Arí biché Jesusi we yáti jeanigá rukueri: Chigá tamí
nóchari? Chopi maparí ne sinéami aneri mapu ketasi wesi nóchari, echarí echi Pegro, echi auché jaré binoy apanérawara
yuwa, sinéami jeaneri: Binériami, echi wikabé pagótami mi
norigá we cha'íraga rachina. Churékurami jeanigá rukue: Chigá tamí nóchari? Ne wikabé pagótami ma mi nocháriré!
46 Chopi Jesusi jeaneri: Ne bichíwari biré tamí nóchari.
Nijeni gará machiri mapurigani ne wabé omériga ku sa'wari echi biré.
47 Echarí echi mukwí gará machiri mapu Jesusi ma gará
machiro mapurigá binoy mukwí orari. Echijiti échiko ne sayirúmaga, wémi raweka, chokóbaga wiríbari echo'ná
bachámi Jesusi yuwa. Arí biché ne suwaba ku ruyeri echi
Jesusi mapu piri jiti binoy nóchari Jesusi napachara suwirá, ayena cho mapu chúrigá binoy we yáti gará ku sa'wárami
níri, ayena cho ne sinéami echi auché jaré pagótami echirigá
gará námari. 48 Arí biché Jesusi jeaneri: Mukwí, mami ku sa'wárami ju
mapujítimi gará tamí bichíri. Ne gará kaníraga ku simigá.
49 Arí biché Jesusi abijí echirigá ra'íchachi, echarí nawari biré rijoy echo'ná echi Jáiro bitérachi jonsa simíami. Échiko
jeaneri echi Jáiro: Mujé marara ma mukuri. Ketasi waminabi
kumé echi Warubéra. 50 Chopi maparí Jesusi námari echirigá anéachi, echarí
Binoy jeaneri echi Jáiro: Ketasi majá! Chopi gará tamí bichí.
Arí biché mujé marara arigá ku bitérama. 51 Arí biché maparí Jesusi nawari echo'ná Jáiro bitérachi,
echarí Binoy chopi risénsia 'yari mapu Binoy yuwa pachá
mo'wimea echi Pegro, echi Santiago ayena cho, echi Juani ayena cho, echi tiwé 'wénawara asíchiko.
52 Echarí ne sinéami echo'ná muchúami pagótami ne wabé
o'móniga, o'weri narákari mapujiti echi tiwé ma mukuri. Arí biché Jesusi gará machiri mapurigá Binoy ku owíntama
riwéari echi tiwé mapu ma mukúami níri. Echijiti Binoy
jeaneri echi jaré pagótami: Ketasi echirigá narákasi. Je'ná
L Ú K A S I 286
tiwé, tamí jiti, ketasi mapurigá mukúami nirá ju, chopi mapurigá kochíami nirá ju.
53 Chopi aboni we achiri maparí Jesusi echirigá aneri,
mapujiti aboni gará machiri mapurigá echi tiwé ma mukúami níro.
54 Echarí Jesusi, echi tiwé sikárachi chapigá, o'weri
ra'íchaga jeaneri: Tiwé, ku asísaka! 55 Arí biché ke sayiná echi tiwé auchecho siné ma ku
bitéari. Arí biché binoy we yáti ku wirísari. Echarí Jesusi
nureri aboni ku kónara echi tiwé. 56 Echarí echi tiwé 'wénawara ne wabé cha níraga, ne wabé
kaníri; chopi Jesusi nureri aboni ketasi wesi ruyénara
mapurigá Binoy orari.
Jesusi júri nawisánara echi jaré makoy mina okuá mapu Binoy
binérari
(Mateosi 10:5–15; Markosi 6:7–13)
Arí biché Jesusi napaburi echi jaré makoy miná okuá mapu Binoy binérari. Arí biché Binoy iwératari aboni
mapurigá aboni gará omérama miná machí a'waya echi jaré
isena riablo ariwara echo'ná jaré pagótami surárachi jonsa. Arí biché Jesusi ayena cho we gará iwératari aboni mapurigá
aboni gará omérama ku sa'wayá echi jaré nayúkami.
2 Echarí Jesusi júri aboni nawisánara mapurigá aboni jeanimea mapu Riosi wabé gará nuré sinéami echi jaré jena'í
wichimóbachi piréami pagótami mapu ikí gará bichíyami ju;
ayena cho Jesusi júri aboni ku sa'wánara echi jaré nayúkami. 3 Arí biché Jesusi jeaneri aboni: Tarapebi yiri namuti tosí
echo'ná buwichí. Nirapé biré kusí tisora tosí, ni biré maleta,
ni ko'wámi tosí, ni wenomí ketasi cho tosí. Arí biché ibiri 'yemi chopi birépi napacha tosí.
4 Arí biché mapuyíripi karírari mapo'nátamo mo'wí
chi'rebánara, echo'ná birénapi karírari ripisi mapuyénasítamo ma ku simabo echo'ná rijówachi jonsa.
5 Ayena cho Jesusi jeaneri: A jaré pagótami ketasi 'yemi mi
narésagá, arí biché maparítamo ku simabo echo'ná aboni rijówarachi jonsa, echarí ne gará asáwaga bi'wasi echi napisó,
echo'ná 'yemi rarárachi chukúbami. Echirigátamo ku ruyebo
9:1 Mt 10:1 9
287 L Ú K A S I
echo'ná piréami pagótami mapurigá aboni ketasi garabé orari, maparí aboni ketasi kipúnari 'yemi nawésawara.
6 Arí biché aboni nawisásiya simíbari echo'ná ne suníami
rijówachi. Arí biché aboni nawésari echi wabé Garabé Riosi Ra'íchara. Ayena cho aboni ku sa'wari echi jaré nayúkami.
Echi warura siríami Erorsi riwéami we nakiri echi Jesusi ménara
(Mateosi 14:1–12; Markosi 6:14–29)
7 Arí biché echi warura siríami Erorsi riwéami suwaba gará
machiri mapurigá Jesusi orari. Echarí echi Erorsi wabé 'nátari
mapu chúrigá Jesusi gará omérari echirigá orayá, mapujiti auché jaré pagótami aneri mapu echi Juani mapu pagóami
níri, ma ku owínariré. Ayena cho aboni aneri mapu echi
Jesusi níri echi Juani mapu ma ku owínariré. 8 Ayena cho auché jaré pagótami jeaniri: Echi Jesusi ju echi
ki'yá bitéami Elíasi mapu ma ku nawáriré jena'í
wichimóbachi. Auché jaré jeaniri: Biré chabé ki'yá bitéami Riosi jiti nawésami ju, mapu ma ku owínariré.
9 Chopi echi Erorsi jeaniri: Nijé binoy ma nurari kutachí
ripunánara echi Juani. Échiko ma mi'rirúami níri. Chigá biché níma je'ná rijoy? Nijeni ma námari mapurigá Binoy wikabé
namuti wabé omériga orari. Arí biché echi warura Erorsi
wabé nakiri echi Jesusi 'nénara.
Jesusi kówari echi jaré marí mili rijoy
(Mateosi 14:13–21; Markosi 6:30–44; Juani 6:1–14)
10 Arí biché ma ku siri echi jaré jurárami mapu Jesusi chabénara júri nawisánara. Echarí aboni gará ku ruyeri echi
Jesusi suwaba mapu ikí aboni orari maparí aboni nawésiya
'yénari. Arí biché Jesusi bayérari aboni echo'ná biréana waná kawichí mapo'ná muripi ju biréana warúrachi mapo'ná
Becháirachi aniríwachi ju.
11 Chopi maparí echi wikabé pagótami gará machiri mapo'ná Jesusi siméa orari, echarí aboni ayena cho echo'ná
así simíbari. Arí biché Jesusi auchéchoko gará nareri echi
wikabé pagótami, ayena cho Binoy gará nawésari aboni, jeanigá mapu Riosi ne gará nuré sinéami pagótami mapu ikí
9:7 Mat 14:1
9:10 Mat 14:13
L Ú K A S I 288
gará bichíyami ju. Echarí Binoy ayena cho ku sa'wari echi jaré nayúkami.
12 Echarí rawé ma aríwachi, echi jaré makoy miná okuá
mapu Jesusi binérari, ne sinéami echo'ná Binoy yuwa siri. Echarí aboni jeaneri: Ma ku jurá echi wikabé pagótami
mapurigá aboni echo'ná murubé rijówachi simíbaga riwimea
mapo'ná chi'ribama, ayena cho mapurigá aboni echo'ná rarimea ko'wámi, mapujiti jena'í waná kawichí tarapé te
ko'wámi.
13 Chopi Jesusi jeaneri: 'Yemi aboni 'yasi mapurigá abóniko gará ko'mea. Echarí echi jaré makoy miná okuá jeaneri:
Tamujeta chopi pe maripi pani niwa, okuá rochí ayena cho.
Echijiti tamujeta ketasi omérabo kóya je'ná wikabé pagótami, ata ketasi auchecho siné ku simásagá, auché jaré wikabé
ko'wámi rariboya.
14 Arí biché echi wikabé pagótami mapuyena marí mili rijoy níri. Chopi Jesusi ayena cho jeaneri echi jaré makoy
miná okuá: Echo'ná rojuaga muchínarasi echi wikabé
pagótami, marisa makoy iyénasí nirá. 15 Arí biché aboni echirigá orari. Ayena cho echi wikabé
pagótami echirigá rojuaga muchíbari.
16 Echarí Jesusi chapiri echi marí kúchi pani, echi okuá rochí ayena cho. Arí biché Binoy 'néniga echo'ná ripá
riwigachi, natétara 'yari Riosi. Echarí Jesusi gará rojuániga
'yari echi jaré mapu Binoy binérari, mapurigá aboni nachútama echi jaré wikabé pagótami. Arí biché maparí
Jesusi echirigá orari, echarí echi jaré pani wikabé muwéari.
17 Arí biché sinéami echi jaré wikabé pagótami gará ko'wari, ayena cho aboni ne gará posári. Ari biché ma sunisa
ko'yá, aboni ku napaburi suwaba echi jaré kúchi chi'wámi
ko'wámi mapu ikí tibiri. Arí biché aboni echirigá gará buchíwari makoy miná okuá warírari.
Echi Pegro gará nawesa mapu Riosi ma wirari echi Jesusi
mapurigá Warubéra Ku'wíriami nirá, echi Cristo aniríwami
(Mateosi 16:13–20 Markosi 8:27–29)
18 Siné rawé Jesusi waminá waná simiri mapurigá Binoy
bi'neri nirá ra'íchama Riosi yuwa. Echarí chopi Binoy yuwa
9:12 Mt 14:15
9:18 Mt 16:13
289 L Ú K A S I
muchiri echi jaré makoy miná okuá mapu Binoy binérari. Echarí Jesusi jeanigá rukueri aboni: Chúrigá aní echi auché
jaré pagótami? Chigá tamí mayé mapu Nijé ju?
19 Echarí aboni ku nijéwaga jeaneri: Jaré pagótami aní mapu Mujé ju echi Juani mapu pagóami níri, mápumi ma ku
owínari maparí mi ma mi'rirúami níri. Auché jarecho aní
mápumi echi Elíasi ju, mápumi ma ku nawari jena'í wichimóbachi. Auché jarecho aní mápumi biré ki'yá bitéami
Riosi jiti nawésami ju, mápumi ma ku owínari.
20 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: 'Yemitamo, chigá tamí mayé? Echarí echi Simoni Pegro ku nijéwaga jeaneri: Mujé ju
echi Cristo! Riosi mi wirari mapurigá Warubéra Ku'wími
nirá! 21 Chopi Jesusi wabé nureri mapu aboni ketasi wesi je'ná
jerigá ruyema.
Jesusi bachá nirá nawesa jeanigá mapurigá Binoy mi'rirúami
níma
(Mateosi 16:20–28; Markosi 8:30–9:1)
22 Arí biché Jesusi jeaneri: Riosi ne bichíwari tamí wirari
mapurigá Ku'wíriami nirá. Ayena cho arigá 'wérari ju mapurigani ne wabé risú orárami níma. Arí biché echi jaré
o'wéara ochérami Juríosi tamí kichima, echi jaré o'wéara
sakerdote ayéna cho, echi jaré nuraríwami binériami asíchiko. Arí biché Nijeni arigá mi'rirúami níma, chopi Nijeni baikiyá
chi'rigá auchéchoko ku owínama.
23 Arí biché Jesusi jeanigá ruyeri sinéami aboni: A jaré 'yemi nakiságá oránara mapurigá Nijeni nakí máputamo
orabo, ketasi waminabi orasi mapurigá 'yemi aboni chopi
nakí oránara. Sinibí rawé chopi gará nijéwaga orasi mapurigá Nijé 'yemi nimí nuré, ayena cho arigá anachasi maparítamo
risú orárami níbo, achigorigá mapurigá Nijeni anachama
maparí Nijeni wabé risú orárami níma. 24 Mapuyíripi rijoy chopi kaníraga bitéranariko jena'í
wichimóbachi, échiko chopi miná mukumea. Chopi
mapuyíripi rijoy chopi oránariko mapurigá Nijeni nakí, arigá siné káchi waminá mi'rirúami nísa, échiko ne sinibí nirá ku
bitérama.
9:22 Mt 17:22
9:23 Mt 10:38
L Ú K A S I 290
25 Arí biché Jesusi jeaneri: A biré rijoy ne suwaba mésagá jena'í wichimóbachi nirúami wikabé namuti, chopi a échiko
arigá miná mukuságá, echarí suwaba echi jaré wikabé namuti
tarapé ku ku'wírama echi yiri rijoy. 26 Mapujiti mapuyíripi rijoy tamí jiti riwérasagá, Nijé
Ra'íchara jiti riwérasagá omá, Nijeni ayena cho riwérama
echiyiri rijoy jiti maparí Nijeni wabé omériga ku nawama jena'í wichimóbachi mapurigá ne wabé Warubéra nirá. Riosi
tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché echarí
maparini ku nawama jena'í wichimóbachi, Riosi Onorúami waminabi tamí warubérama, ayena cho echi jaré Riosi
kapitánawara tamí warubérama.
27 Ayena cho Jesusi jeaneri: Nijé 'yemi nimí ne bichíwaga ané mapu jaré 'yemi jena'í jáwami ketasi cho suwibóatamo,
átamo ketasi cho riwiságá mapurigá Riosi ne wabé omériga
nuré jena'í wichimóbachi piréami pagótami, sinéami mapu ikí gará bichíyami ju.
Echi Jesusi niwárami níri ne wabé ratábami nirá
(Mateosi 17:1–8; Markosi 9:2–8)
28 Arí biché pe wakinánokuá osá nawó rawé iyénasí
maparí jonsa Jesusi je'ná jerigá aniri, echarí Jesusi moyénari
echo'ná biréana wabé ripabé rabó, mapurigá Binoy echo'ná ra'íchama Riosi yuwa. Arí biché Jesusi así tori echi Pegro, echi
Santiago ayena cho, echi Juani asíchiko.
29 Arí biché maparí Jesusi, Riosi yuwa ra'íchari, echarí Binoy akara si'nú nakuríwarami níri. Arí biché Binoy
napachara ayena cho ne wabé rosákami nakuríwarami níri,
ne wabé ratábami ayena cho. 30 Echarí ke sayiná echo'ná Jesusi yuwa jábari okuá rijoy
mapu Binoy yuwa ra'íchari. Arí biché echi okuá echi Moisesi
níri, echi Elíasi ayena cho. Okuánika chabé ki'yánara piréari jena'í wichimóbachi.
31 Chopi echarí rawé abóniko echo'ná ripá riwigachi jonsa
síami níri, echijiti okuánika ne wabé ratábami níri. Arí biché aboni, Jesusi yuwa, ra'íchaga aniri mapu chúrigá echi Jesusi
mi'rirúami níma riwéari echo'ná Jerusalémachi.
9:25 Mt 16:26 Mr 8:36
9:26 Mt 10:33
9:27 Mt 16:28
9:28 Mt 17:1
291 L Ú K A S I
32 Echarí echi Pegro ne wabé kochinári, echi auché jaré binoy yuwa muchúami ayena cho. Chopi aboni arigá ketasi
kochiri. Echarí aboni gará riwari mapurigá Jesusi ne wabé
ratábami nirá nakuríwarami níri; ayena cho aboni gará riwari echi auché okuá rijoy mapu Jesusi yuwa muchiri.
33 Arí biché maparí echi okuá rijoy ma ku simiba 'yénari
echo'ná jonsa mapo'ná Jesusi wiriri, echarí echi Pegro jeaneri echi Jesusi: Binériami, ne wabé gará ju mapu tamujeta jena'í
muchuwi! Jena'í niwabo bikiyá karí látami. Biré karí Mujé
níwara níma, auché biré echi Moisesi níwara níma, auché biré echi Elíasi níwara níma. Chopi echi Pegro ne wabé
majajáratami níri, echijiti binoy ketasi machiri mapurigá
binoy ra'íchaga aniri. 34 Arí biché maparí echi Pegro abijí echirigá ra'íchari, echarí
ke sayiná echo'ná ne wabé simírami bimori mapu yénasí
aboni ma ke machíri. Arí biché aboni ne wabé majari maparí echirigá ikíri.
35 Echarí Riosi Binoy echo'ná bimorírari jonsa ra'íchaga
jeaniri: Je'ná Jesusi ju keni Raná mápuni ne wabé karé. Wabé gará namsi Binoy Ra'íchara.
36 Chopi maparí Riosi ma suniri echirigá ra'ícha, echarí echi
bimorí ma ku kawiri. Arí biché maparí echi jaré binéami auchéchoko gará 'nénari, echarí aboni riwari mapu echi Jesusi
we bi'neri tibiri; chopi echarí rawé aboni ke wesi ku ruyeri
mapurigá aboni riwari.
Jesusi machí pari biré riablo ariwara echo'ná pachá biré towí
surárachi jonsa
(Mateosi 17:14–21; Markosi 9:14–29)
37 Arí biché ba'arínara rawé maparí aboni auchéchoko ku tiguínari echo'ná ripá rabó jonsa, echarí wikabé pagótami
simíbari Jesusi natipábiya.
38 Echarí biré rijoy echo'ná wikabé pagótamichi inárari mapu o'weri ra'íchaga jeaneri: Binériami, ne wabé nimí táni
mapurigami ku sa'wama keni raná, mapujiti échiko birépi ju
keni raná. 39 Ayena cho binoy wabé risú orárami ju, mapujiti biré
wabé chati riablo ariwara bakí echo'ná pachana binoy
9:37 Mt 17:14
L Ú K A S I 292
surárachi. Echarí echi riablo ariwara ne wabé o'weri sinata echi nijé ranára, ayena cho echi riablo ariwara orá mapurigá
echi keni raná wabé mukúsuwami nirá níma mapuyénasí
binoy ne wabé simírami ronena. Arí biché echi wabé chati riablo ariwara sinibí echirigá wabé risú orá echi nijé ranára;
chopi maparí echi riablo ariwara ma suní ne wabé simírami
risú orayá, echarí échiko ma ariwé echi keni raná. 40 Jipi nijeni wabé tánari echi jaré mapu Mujé binérari
mapurigá aboni ku machí pama echi riablo ariwara, chopi
aboni ketasi omérari. 41 Echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Mbá!
'Yemitamo ketasi gará bichíyami ju! 'Yemitamo chopi wabé
nakóraga orámi ju! Kiríbuko yénasí arigá 'wérari ju mapu Nijeni 'yemi nimí yuwa asimea? Chu yénasí 'wérari ju mapu
Nijeni echirigá anachama mapujítitamo ketasi gará tamí
bichí? Echarí Jesusi jeaneri echi towí onorá: Wakiná to echi mujé ranára!
42 Chopi maparí echi towí murubéanari Jesusi yuwa, echarí
echi wabé chati riablo ariwara auchecho siné rikábari echi towí. Echarí echi si'nú ariwara auchéchoko wabé rikúmtari
echi towí. Chopi Jesusi wabé iwéami nureri echi riablo
ariwara mapu ku machínama echo'ná pachana echi towí surárachi jonsa. Arí biché maparí échiko ma ku machínari,
echarí echi towí ma ku sa'wíami níri. Arí biché Jesusi
auchecho ku 'yari echi onorá. 43 Arí biché sinéami echi jaré pagótami chopi wabé 'nátaga
muchiri mapurigá Riosi ne wabé Warubéra ju.
Jesusi auchéchoko bachá nirá ruyé mapurigá Binoy mi'rirúami
níma riwéari
(Mateosi 17:22–23; Markosi 9:30–32)
Arí biché mapuyénasí sinéami pagótami echirigá wabé
'nátari mapurigá Jesusi wabé omériga orari, echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari:
44 Ne gará kipusi je'ná jeyiri, ayena cho ketasi ku wikawasi
mapurigá Nijé 'yemi nimí jeané: Echi auché jaré pagótami tamí borogá tomea mapurigá aboni tamí mi'rimea. Nijeni
wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
9:44 Mt 17:22
293 L Ú K A S I
45 Chopi echi jaré mapu Jesusi binérari ketasi gará machiri mapurigá binoy ra'íchaga aneri aboni, mapujiti aboni ketasi
'yárami níri mapurigá aboni echirigá gará machimea; ayena
cho aboni wabé majari rukuénara mapu chúrigá aniwámi níri mapurigá Binoy ra'íchaga aniri.
Chigá 'narí tamujé ne wabé simírami warura ju?
(Mateosi 18:1–5; Markosi 9:33–37)
46 Echarí echi jaré mapu Jesusi binérari wabé yáti chótari
a'nagupi ra'íchaga nasayérasiya maparí aboni a'nagupi
ra'íchaga rukueri mapu chigá 'narí aboni ne warura níma echi auché jaré aboni yuwa.
47 Chopi Jesusi ne gará machiri mapurigá aboni 'nátari.
Echarí Binoy chapigá biré tá towí, echo'ná Binoy yuwa achari. 48 Echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Je'ná
towí wabé tabéara ju, chopi átamo tamí karésagá, arigá
'wérari ju máputamo ayena cho karebo echiyiri kúchi. Arí biché echi mapu tamí kareko, échiko ayena cho wabé karé
Riosi, mapu tamí júri jena'í wichimóbachi. Ayena cho Nijé
'yemi nimí ané mapu echi biré 'yemi mapu waminabi tabéara ju, échiko arigá ne warura ju sinéami echi auché jaré 'yemi
yuwa.
Echi mapu ketasi tamujé tamí sayérako échiko tamujé tamí yuwa
ju
(Markosi 9:38–40)
49 Arí biché echi Juani jeaneri: Binériami, tamujeta riwari
biré rijoy mapu miná machí a'wari echi jaré riablo ariwara echo'ná jaré pagótami surárachi jonsa, maparí binoy Mujé
riwará jiti rugá nureri echi jaré riablo ariwara mapurigá aboni
echirigá ku 'machínama. Arí biché tamujeta ra'ámari mapu ketasi echirigá orama, mapujiti échiko ketasi tamujé tamí
yuwa najata.
50 Arí biché Jesusi jeaneri: Ketasi echirigá ra'amasi, mapujiti echi mapu ketasi tamujé tamí sayérako, échiko tamujé tamí
yuwa ju.
Jesusi pé oyérari echi Santiago, echi Juani
9:46 Mt 18:1 Mr 9:34
9:49 Mr 9:38
L Ú K A S I 294
51 Arí biché maparí ma sebama riwéari echarí rawé maparí Jesusi echo'ná ripá riwigachi ku torúami níma, echarí Jesusi
tarapé majaga chótari echo'ná Jerusalémachi ku simiyá.
52 Arí biché Jesusi echo'ná bachámi a'láranára júri jaré rijoy. Echarí aboni bachá simíbari echo'ná biréana warúrachi,
echo'ná Samáriachi aniríwachi kawírari nirúami. Arí biché
aboni tari biré karí mapo'ná Jesusi kochimea riwéari echarí rokogó.
53 Chopi echo'ná piréami pagótami tarapé risénsia 'yari
mapurigá Jesusi echo'ná kochimea, mapujiti aboni gará machiri mapu Binoy echi jaré Juríosi pagótami níri, ayena cho
mapu Binoy echo'ná Jerusalémachi simíami níri.
54 Arí biché echi Santiago, echi Juani ayena cho, Jesusi yuwa binéami níri. Chopi maparí aboni riwari mapu echo'ná
piréami pagótami ketasi risénsia 'yari mapurigá Jesusi
echo'ná kochiméa, echarí aboni we na'áwari. Echijiti aboni jeanigá rukueri echi Jesusi: Warubéra, kechami nakí máputa
nurabo mapu echi na'í rikínama echo'ná ripá riwigachi jonsa,
mapurigá aboni káraga suwábarami níma, achigorigá mapurigá echi warura Elíasi orari chabé ki'yá rawé?
55 Echarí Jesusi ku kuwana 'néniga pé oyéraga jeaneri:
'Yemitamo mayé mapu echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi nuré echirigá oránara. Chopi 'yemitamo echirigá
oránari achigorigá mapurigá echi auché jaré chati orámi
pagótami nakí oránara. 56 Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché
Nijeni ketasi nawari jena'í wichimóbachi mapurigani
suwábama echi jaré pagótami. Chópini nawari mapurigani wabé ku'wírama aboni, ayena cho mapurigani ku wikawama
mapurigá aboni chati orari. Echarí sinéami aboni waminá
simíbari echo'ná auché biréana rijówachi iyénasí, mapurigá aboni echo'ná chi'ribama.
Jaré nakiri Jesusi yuwa najátanara
(Mateosi 8:19–22)
57 Arí biché maparí aboni echo'ná buwichí sírari, echarí
biré rijoy jeanigá aneri echi Jesusi: Warubéra, nijé nimí sinibí
najátama echo'ná kanápuromí mapo'ná mi simea!
9:57 Mt 8:19
295 L Ú K A S I
58 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echi jaré kiyochi echo'ná iwárari piré; ayena cho echi jaré churuguí niwa aboni
rosorá. Chopi Nijeni ketasi niwa biré karí mapo'nani
bu'umea. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. 59 Ayena cho Jesusi aneri auché biré rijoy jeanigá: Tamí
najató! Chopi echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Warubéra, nijé
onorá ke 'me ayó mukuméaré mapujiti ma we chérami ju. Abijí tamí ariwé mapuyénasí nijeni ma wi'yérari toma echi
nijé onorá. Echarí nijé nimí najátama.
60 Chopi Jesusi jeaneri: Echi jaré pagótami mapu ikí ketasi bichíyami ju, ma mapurigá suwíami nirá ju. Ariwé mapurigá
aboni toma echi auché jaré aboni níwara suwíami. Chopi
mujé we yáti simigá, nawisá mapurigá Riosi gará nuré echi jaré pagótami mapu ikí gará bichíyami ju.
61 Arí biché auché birécho jeaneri: Warubéra, nijeni nakí mi
yuwa najátanara, chopi abijí tamí ariwé mapurigani ku simigá, gará ku ripórama echi auché jaré echo'ná nijé
bitérachi muchúami.
62 Echarí Jesusi jeaneri: Jaré pagótami bachá nirá we nakí Nijé nóchara orayá, chopi aboni ketasi sinibí nirá tamí yuwa
nocha mapujiti aboni chopi we 'nata muchuwi mapurigá
aboni ma ariweri wikabé namuti. Arí biché aboni ketasi garabé nocha Nijé nóchara orayá, achigorigá mapurigá biré
rijoy ketasi gará nocha maparí binoy sinibí ku kuwana 'neni
maparí binoy wasaraya iyena. Echijiti echiyiri bichíyami ketasi chirigá garabé nocha Nijé nóchara orayá.
Jesusi júri nawisánara kicháosamakóy rijoy
Pe wakinánokuá echi Warubéra Jesusi ayena cho
chapiri auché jaré kicháosa makoy rijoy bichíyami, mapurigá Binoy nawisánara jurama, mapurigá aboni, okuá
nirá bachá simama echo'ná ne suníami o'wéarachi, ayena cho
ne suníami rijówachi mapo'ná Jesusi Binoy nawama riwéari. 2 Echarí Jesusi jeaneri aboni: Ne wikabé pagótami ketasi
cho gará bichí Riosi Ra'íchara, chopi Nijeni arigá nakí mapu
aboni gará bichíma. Arí biché pe okuá pagótami ju mapu nawesa Riosi Ra'íchara. Echijiti tansi mapurigá echi Warubéra
9:59 Mt 8:21
10:1 Mt 10:1 10
10:2 Mat 9:37
L Ú K A S I 296
Riosi waminabi wikabé nawésanaraga jurama, mapurigá echi auché jaré pagótami gará bichíma Riosi Ra'íchara.
3 Arigá simíbaga nawisábasi echi Garabé Riosi Ra'íchara.
Nijeni 'yemi mi jura mapurigátamo kirí orogá pirérabo mapurigá jaré 'méchuri nirá, chópitamo nawésabo jaré
pagótami mapu ne wabé jobátami níma mapurigá echi jaré
naríwari nirá. 4 Echarí ketasi tosí biré chiwáwara maparítamo simabo
echo'ná buwichí. Nirapé tosí biré maleta. Ayena cho gará
akarasa, ketasi tosí auché jaré aká. Ketasi wi'ribé nirá ra'íchasi, maparítamo naripabo auché jaré pagótami echo'ná
buwichí, chopi we sapú simasi.
5 Ayena cho maparítamo chi'ribábiya mo'wiboa echo'ná jaréana karírari, we yáti ripóraga jeanesi echo'ná piréami:
Tánabota Riosi mapurigátamo kirí orogá pirérabo.
6 Arí biché a echo'ná muchísagá jaré pagótami mapu we nakí kirí orogá piréranára, abóniko ne gará nijéwaga orama
mapurigá 'yemitamo nawésabo aboni. Echarí aboni ne
bichíwari gará kirí orogá pirérama, chopi a echi jaré pagótami ketasi nakiságá echirigá kirí orogá piréranára, echarí abóniko
ketasi nijéwaga orama mapurigá 'yemitamo nawésabo aboni.
7 Ayena cho maparí jaré pagótami 'yemi mi narema echo'ná aboni pirérachi, echo'ná birénapi karírari tibisi. Gará kosí
mapu ikí echo'ná piréami 'yemi mi ko'wa. Gará níma echirigá
orogá, mapujiti gará ju mapu sinéami echi jaré nóchami gará ku natétarami níma. Ketasi simasi echo'ná suníami karírari
echi ko'wámi tásiya.
8 Arí biché echo'ná kanápuromí o'wéarachi mapo'nátamo sebabo mapo'ná echo'ná piréami pagótami 'yemi mi risénsia
'yama tibínara echo'ná aboni karírachi, echo'ná gará kosí
mapu ikí aboni 'yemi mi ko'wa. 9 Ayena cho gará ku sa'wasi sinéami echi jaré nayúkami
mapu ikí muchuwi echo'ná o'wéarachi. Echarí jeanigá ruyesi
echo'ná piréami pagótami: Ke 'me ayó rawé Riosi 'yemi mi gará nurema, átamo gará bichísagá.
10 Chopi átamo siságá echo'ná biréana warúrachi mapo'ná
echo'ná piréami pagótami ketásirapé kipúnari 'yemi
10:3 Mt 10:16
10:5 Mt 10:11
297 L Ú K A S I
nawésawara, echarí maparítamo ku simiba echo'ná jonsa, je'ná jeanigá nawésasi:
11 Tamujé ma ku bi'wabo ne suwaba 'yemi warúrawarachi
nirúami napisó mapu jena'í tamujé ronórachi chukúbari. Tamujé echirigá orabo mapujiti 'yemitamo ketasi bichínari
tamujé nawésawara. Chopi arigá machisí 'yemi, mapu ma
sébari tétari maparí Riosi we nakí nurénara 'yemi, echo'ná 'yemi surárachi nirá.
12 Echarí Jesusi aneri echi jaré mapu Binoy júri nawisánara,
jeanigá: 'Yemi nimí ané mapu echarí ne jubá rawé, echo'ná warúrachi piréami pagótami ne wabé simírami warubé
kastigo 'yárami níma, chopi echo'ná Sorómachi aniríwachi
chati orámi pagótami ketasi 'me warú kastigo 'yárami níma mapurigá aboni.
Jaréana o 'wérachi piréami ketasi bichíri
(Mateosi 11:20–24)
13 'Yemi pagótami echo'ná Korasínchi aniríwachi piréami
ne wabé risú orárami níbotamo, 'yemi pagótami echo'ná
Becháirachi aniríwachi piréami ayena cho. Nijeni wisabé wabé omériga orogá iyénari echo'ná 'yemichi, chopi
'yemitamo arigá ketasi tamí bichíri. Chopi a Nijeni echirigá
wabé omériga orogá inásagá echo'ná Tírochi aniríwachi, echo'ná Sirónachi aniríwachi ayena cho, mapo'ná we piré echi
jaré isena pagótami, echarí aboni chabénara nirá ma wikáwari
tánami Riosi, ne wabé chajótami napáchaga; ayena cho ne wabé napisó uchérami nísa, mapujiti aboni ma ne wabé
o'mónami ními mapujiti aboni echirigá chati orari.
14 Echijiti echarí ne juba rawé 'yemitamo ne wabé simírami warubé kastigo 'yárami níbo, chopi echo'ná Tírochi piréami
ketasi 'me kastigo 'yárami níma, echo'ná Sirónachi piréami
ketasi cho. 15 Arí biché 'yemi echo'ná Kapernaúmachi piréami we
mayé máputamo wabé ripabé jawárami níbo. Chópitamo
arigá miná ri'ré riáblochi a'wátami níbo. 16 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré kicháosa makoy: Echi
jaré mapu gará bichíko 'yemi nawésawara, abóniko ayena
cho gará tamí bichí. Arí biché echi jaré mapu 'yemi mi we
10:13 Mt 11:21
10:16 Mt 10:40
L Ú K A S I 298
kichiko, abóniko ayena cho tamí wabé kichí. Arí biché echi jaré mapu tamí kichiko, abóniko ayena cho wabé kichí Riosi
mapu tamí júri jena'í wichimóbachi.
Echi jaré kicháosa makoy ma ku siri
17 Echarí pe wakinánokuá echi jaré kicháosa makoy ma ku siri. Arí biché aboni ne wabé kaníriga jeaneri: Warubéra!
Tamujeta nureri echi jaré chati riablo ariwara mapurigá aboni
ma ku 'machínama echo'ná echi jaré pagótami surárachi jonsa, arí biché abóniko arigá tamujé tamí nijéwari, maparita
ra'íchari Mujé Riwará jiti!
18 Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni ma riwari echi Satanasi riwéami riablo echo'ná ripá riwigachi jonsa wichíami
mapurigá biré ukuí ni'wíami nirá.
19 Ayena cho Nijé 'yemi nimí jiwératari mapurigátamo arigá omérabo rikeya echi jaré sinówi, echi jaré machira
ayena cho. 'Yemitamo arigá omérabo echi riablo, ayena cho
binoy ma ketasi omérama 'yemi mi chati oríriya. 20 Chopi ketasi kanírasi 'yemi mapujiti echi jaré riablo
ariwara gará nijewi maparí 'yemitamo wabé nuré. Chopi
wabé kanírasi mapujiti 'yemi riwará ma osirúami ju echo'ná ripá riwigachi mapurigá Riosi níwara nirá!
Jesusi ne wabé kaníri
(Mateosi 11:25–27; 13:16–17)
21 Echarí Jesusi ne wabé simírami kaníri, mapujiti echi
wabé Garabé Riosi Iwigara ne wabé kaníratari Binoy. Arí
biché Jesusi, Riosi yuwa ra'íchaga jeaneri: Nijé nimí waminabi wabé warubéraga ané, Mujé Onorúami, mápumi ne wabé
Warubéra ju echo'ná ripá riwigachi, jena'í wichimóbachi
ayena cho, mapujítimi chinásari suwaba je'ná we garabé namuti mapurigá echi jaré wabé 'nátami pagótami ketasi
machimea, ayena cho mapurigá echi jaré wabé machíami
pagótami ketasi cho machimea. Chópimi je'ná jerigá ma gará riwírari echi jaré kúchi mapujítimi echirigá nakiri.
22 Echarí Jesusi ayena cho jeanigá aneri echi jaré pagótami:
Echi keni Onó ma tamí 'yari ne suwaba namuti. Ke wesi gará machí mapu Nijé Binoy bi'néripi Riosi Ranára ju; chopi echi
299 L Ú K A S I
Warubéra Onorúami gará machí, ayena cho ke wesi gará machí echi Onorúami, chopi Nijeni gará machí Binoy. Nijeni
bi'néripi Riosi Ranára ju; ayena cho echi jaré pagótami gará
machí echi Onorúami, sinéami mapu ikí aboni Nijeni nakiri machíranára echi Onorúami.
23 Echarí Jesusi gará 'néniga jeaneri echi jaré mapu Binoy
binérari: 'Yemitamo ne wabé kaníriami ju mapujítitamo gará ritiwá suwaba je'ná jeyiri namuti mapurigá Nijeni orá.
24 Mapujiti Nijé 'yemi nimí ané mapu wikabé echi jaré ki'yá
piréami Riosi jiti nawésami, ayena cho wikabé echi jaré o'wéara siríami ne wabé nakiri 'nénara mapurigá 'yemitamo
ma riwari mapu Nijeni wabé omériga orari, chopi abóniko
ketasi chirigá riwari. Ayena cho aboni wabé nakiri námanara mapurigá 'yemitamo ma námari mapurigá Nijeni nawésari,
chopi abóniko arigá ketasi echirigá námari.
Jesusi irétaga nawésari biré garabé orámi rijoy jiti rugá, mapu
echo'ná Samáriachi bitéami níri
25 Echarí biré rijoy nuraríwami binériami we nakiri machinara mapurigá Jesusi binérari. Echijiti echi rijoy jeanigá
rukueri: Chúrigani orama mapurigá nijeni gará ku bitérama
Riosi yuwa, ne sinibí nirá? 26 Arí biché Jesusi jeanigá rukueri: Chúrigá osirúami ju
echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi? Mujé binoy gará machí
mapurigá echo'ná osirúami ju. 27 Echarí echi rijoy nuraríwami binériami ku nijéwaga
jeaneri: Ne surachí nirá ne wabé karesi echi Warubéra kétamo
Riósawa, ayena cho ne suwaba kétamo iwigá nirá ne gará karesi Riosi, ayena cho ne suwaba kétamo jiwérawa nirá ne
gará karesi Riosi. Arí biché ne suwaba kétamo 'nátawa nirá
ne gará karesi Riosi; ayena cho ne wabé karesi echi auché jaré pagótami achigorigá mapurigami a mujé binoy nirá kare.
28 Echarí Jesusi jeaneri: Mujemi ne gará ku nijéwaga aniri.
Echirigami orásagá, arí bichemi sinibí bitéami níma. 29 Echarí echi nuraríwami binériami we nakigá mapu a
binoy nirá garabéarama, arí biché jeanigá rukueri: Chigá
biché 'narina karémani echi auché jaré pagótami?
10:23 Mt 13:16
10:25 Mt 22:35
L Ú K A S I 300
30 Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Siné rawé biré rijoy rikínaga inárari echo'ná ripámi Jerusalémachi jonsa, echo'ná tu
Jerikochi simiyá. Chopi echo'ná buwichí inárami jaré
chigórami waminá chapiri, echi jaré mapu káraga chigosa echi rijoy níwara namuti, waminá 'yeti binoy napachara. Arí
biché wabé chi'wanasa, echo'ná buwichí ariweri, ma ne noguí
mukúami nirá. 31 Echarí rawé biré sakerdote aniríwami rijoy ayena cho
simíraga inárari echo'ná buwichí, echi mapu ma riwisá echi
rijoy mapu wabé chi'wanárami níri, arigá ketasi ku'wírari, chopi waminá chakena simírari.
32 Ayena cho echo'ná simírari biré Levita aniríwami rijoy
echi mapu echo'ná ri'obachi nóchami níri. Échiko ayena cho murubéanaga, gará riwari echi rijoy mapu chi'wanárami níri.
Chopi binoy ayena cho chakena simíraga, ketásirapé
ku'wíraga, arigá waminá mikabé simiri. 33 Chopi biré rijoy echo'ná Samáriachi bitéami ayena cho
echo'ná buwichí inárari, echi mapu ma riwisá echi rijoy mapu
chi'wanárami níri, ne wabé natimari. 34 Arí biché echo'ná murubé binoy yuwa nawagá, échiko
akeite uchugá ówari mapo'ná chi'wanárami níri. Ayena cho
echi uva aniríwami ba'wira uchugá, echarí chiní jiti bureri. Arí biché echo'ná binoy bukúrachi ripá achagá, echo'ná
biréana karírari tosá, ne gará niseri echarí rawé.
35 Ayena cho ba'arínara rawé maparí echo'ná Samáriachi bitéami rijoy ma ku simiri, echarí échiko 'yari osámakóy peso
echo'ná karíwami, ayena cho jeaneri: Ne gará tibú je'ná rijoy.
Arí biché ami waminabi suwábasagá wenomí, nijé nimí ku natétama, auchecho ku nawasa.
36 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Chúrigami mayé? Chu yiri
'narina echi jaré bikiyá rijoy gará kareri echi auché biré rijoy mapu chi'wanárami níri?
37 Echarí echi nuraríwami binériami ku nijéwaga jeaneri:
Nijeni mayé mapu echi mapu ne gará natimari, waminabi gará kareri. Arí biché Jesusi jeaneri: Ayena cho ku simigá
mujé, achigorigá garéami níraga sinéami echi auché jaré
pagótami mapu ikí mujemi natepa.
301 L Ú K A S I
Jesusi nawari echo'ná echi Marta, echi María pirérachi
38 Arí biché Jesusi waminabi simigá echo'ná buwichí,
echarí sébari biréana rijówachi mapo'ná biré mukwí, Marta riwéami, gará nareri echi Jesusi echo'ná binoy bitérachi.
39 Arí biché echi Marta ayena cho rijiméari binoy binirá,
echi mapu María riwéami níri, echi mapu murubé Jesusi yuwa asíbari mapujiti binoy we nakiri kipúnara Jesusi
ra'íchara.
40 Chopi echi Marta wabé níriami níri, mapujiti binoy we nóchari echi ko'wámi niwayá. Echarí echi Marta
murubéanaga Jesusi yuwa, jeaneri: Warubéra, Kéchami
machí mapu echi nijé binirá tamí ariweri mapurigani nochama? Jeané mapu tamí ku'wírama!
41 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mujé Marta wabé
níriami ju, mapujítimi wikabé namuti nóchari 'nátami ju. 42 Chopi birépi namuti arigá 'wérari ju máputamo orabo.
Arí biché echi María chopi nakiri oránara echi ne garabéara;
ayena cho ketasi wesi omérama jiwériga orayá mapuyénasí echi Maria ma ketasi echirigá binema Nijé Ra'íchara.
Jesusi we binera chúrigá gará ju Riosi yuwa ra'ícha
(Mateosi 6:9–15; 7:7–11)
Siné rawé Jesusi, Riosi yuwa, ra'ícha asari echo'ná
biréana waná. Arí biché maparí Binoy ma suniri,
echarí biré mapu Binoy binérari je'ná jerigá aneri: Warubéra, tamujé tamí binera Riosi yuwa ra'ícha, mapurigá echi Juani
ayena cho binérari echi auché jaré mapu binoy yuwa binéami
Mini. 2 Echarí Jesusi jeaneri: Maparítamo Riosi yuwa ra'ícha, je'ná
jerigá anesi: Tamujé Onorá mápumi echo'ná ripá riwigachi
atí, waminabi ne wabé garabé anérami níraga Mujé riwará. Ne gará nuré Mujé, jena'í wichimóbachi piréami pagótami.
Ne suwaba gará orárami níraga jena'í wichimóbachi,
mapurigá Mujemi chopi nakí, echo'ná ripá riwigachi ayena cho.
3 Tamujé tamí 'ya echi ko'wámi máputa newaré jipi rawé.
4 Tamujé tamí ku wikawi mapurigata we chati orari, mapujiti tamujé ayena cho ku wikáwata ne sinéami echi
11
11:2 Mt 6:9
L Ú K A S I 302
auché jaré mapu tamujé tamí chati orari. Ketasi ariwé Mujé mapu tamujeta chati orántarami níbo. Chopi tamujé tamí
ku'wira mapurigata ketasi chati orabo.
5 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Siné káchi biré 'yemi níwasagá biré amígowa, echi mapu nasipa rokogó jeanigá
nawasa echo'ná echi biré 'yemi bitérachi: Keni amígowa, tamí
tanewi bikiyá pani, 6 mapujiti auché biré nijé amígowara mikabé jonsa simíami,
bukurí nawari echo'ná nijé bitérachi. Chópini ketasi te
ko'wámi mapu nijeni kóma binoy, 7 echarí Nijeni mayé mapu echi biré 'yemi echo'ná pachá
jonsa ku nijéwaga jeanema: Ketasi tamí kumé. Echi 'yera ma
'yeta wirí. Ayena cho keni kúchuwa ma tamí yuwa bití jena'í pétachi. Ma ketásini omero asísiya, mapurigá nimí 'yama
ko'wámi.
8 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Nijé 'yemi nimí ané mapu échiko ketasi 'yánaraga asísima mapujiti binoy amígowara ju,
chopi a échiko waminabi tanéwaga kumésagá, echi rijoy arigá
asísiga 'yama ne suwaba mapu ikí binoy amigówara newaré. 9 Echirigá Nijé 'yemi nimí jeané: Gará tansi Riosi, arí biché
Binoy 'yemi mi 'yama. Waminabi gará así, arí bichétamo
riwiboa. Waminabi bayesi echo'ná yéachi, arí biché echi 'yera 'yemi mi gará iráparami níma.
10 Mapujiti sinéami mapu ikí tániko, ne gará narema; ayena
cho sinéami mapu ikí amiko, ne gará riwimea, ayena cho sinéami mapu ikí bayeko echo'ná yéachi, gará iráparami
níma.
11 Ke wesi 'yemi onorúami arigá 'yama biré rité maparí 'yemi kúchawara táni biré rimé. Nibiré wesi 'yama biré
sinówi, maparí aboni táni biré rochí.
12 Nibiré wesi 'yama biré machira maparí aboni táni biré torí ka'wara.
13 Arí biché 'yemi máputamo chati orámi ju, arigá
machiságá garabé namuti koya echi jaré 'yemi kúchuwara, echi 'yemi Onorá echo'ná ripá riwigachi atíami waminabi
garabé nijima echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echi jaré mapu
tániko.
11:9 Mt 7:7
11:11 Mt 7:9
303 L Ú K A S I
Jesusi wi'nijírami níri mapurigá echi ne warura riablo ariwara
omérawara níwami nirá
(Mateosi 12:22–30; Markosi 3:19–27)
14 Siné rawé Jesusi ku machí pánaraga orari biré wabé chati
riablo ariwara echo'ná pachá biré rijoy surárachi jonsa. Arí
biché echi rijoy ke ra'íchami níri mapujiti binoy níwari echi wabé chati riablo ariwara; chopi maparí echi riablo ariwara
ma ku machínari, echarí echi rijoy ma ku omérari ra'ícha.
Echarí echi pagótami echijiti wabé warubéraga aneri echi Jesusi,
15 chopi jaré jeaniri: Je'ná Jesusi chopi ku machí a'wá echi
jaré riablo ariwara, echo'ná pachana echi pagótami surárachi jonsa mapujiti binoy níwa echi Bersebubi riwéami warubéra
riablo ariwara omérawara.
16 Ayena cho auché jaré we tánari mapurigá Jesusi sinepi nirá wabé omériga orama mapurigá ke wesi auché jaré
pagótami omérari orayá, mapurigá Riosi chopi 'yari Binoy
oránara. Echarí aboni chopi nakiri machinara acha Jesusi ne bichíwari omérari echirigá wabé omériga orayá.
17 Chopi Jesusi gará machiri mapurigá aboni 'nátari. Echijiti
Binoy jeaneri: Maparí biréana warúrachi piréami a aboni nirá a'nagupi nasayéraga, wikanámi nirá rojuasa, echarí echo'ná
warúrachi piréami ma ketasi waminabi omérama napawika
pirériya mapurigá biréana warúrachi piréami nirá. Ayena cho a biré rijoy kúchuwara a'nagupi nasayérasagá, aboni ma
ketasi omérama napawika pirériya mapurigá biré rijoy
kúchuwara nirá. 18 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri: Echirigá ayena cho a
echi Satanasi riwéami riablo a binoy kapitánawara waminá
sayérasagá, echarí echi Satanasi ma ketasi waminabi mapurigá biré warubéra níma. Echarí Jesusi waminabi
jeaneri: Nijé 'yemi nimí je'ná jerigá aneri, mapujiti 'yemitamo
aniri mapu Nijeni chopi omero ku machí a'wayá echi jaré riablo ariwara, mapujítitamo aní mapu Nijeni niwa echi ne
warura riablo ariwara omérawara.
19 Chopi a Nijeni echijiti omérasagá ku machí a'wayá echi jaré riablo ariwara, chúrigá echi 'yemi pagótamawara ayena
cho omérama ku machí a'wayá echi riablo ariwara? Echijiti
11:15 Mt 9:34 Mt 12:24
L Ú K A S I 304
'yemi aboni pagótamawara echirigá gará machira mapurigá 'yemitamo ne wabé 'yékarami ju maparítamo aní mapu
Nijeni niwa echi ne warura riablo ariwara omérawara!
20 Chopi Nijeni ne bichíwari ku machí a'wá echi jaré riablo ariwara, mapujiti Nijeni niwa Riosi níwara omérawara.
Echirigá ju mapu Riosi ma gará nurá jena'í 'yemichi.
21 Maparí biré jiwérami rijoy, biré wi'rí ripiyá ka, gará tibusa echo'ná binoy bitérachi, echarí suwaba binoy níwara
namuti gará tibútarami ju.
22 Chopi siné káchi echo'ná nawásagá biré chigórami ne wabé simírami jiwérami, échiko waminá niyúrama. Arí biché
echi chigórami suwaba 'yema echo'ná karíwami rijoy níwara
wi'rí ripiyá, echi mapujiti echi karíwami rijoy tarapé majámi níri. Echarí echi chigórami suwaba 'yesa echo'ná karíwami
níwara namuti, suwaba nachutama mapu ikí binoy echirigá
chigoka 'wísari. 23 Echi mapu ketasi tamí yuwa juko, échiko tamí sayérami
ju. Ayena cho echi mapu ketasi tamí yuwa napabuko echi
auché jaré pagótami, échiko chopi waná chijana echi jaré aboni.
Echi chati riablo ariwara mapu ku nawari echo'ná mapo'ná jonsa
échiko machí pátami níri
(Mateosi 12:43–45)
24 Ayena cho Jesusi jeaneri: Maparí biré wabé chati riablo
ariwara ku machínsa echo'ná pachana biré rijoy surárachi
jonsa, echarí echi riablo ariwara echo'ná auché jaréana wakichéachi ayá iyena mapo'ná binoy bitérama, chopi ketasi
riwisá, echarí je'ná jerigá 'natama: Echo'ná nijé bitérachi ku
siméani mapo'ná jonsa nijeni bukurí ku machínari. 25 Chopi maparí echi riablo ariwara ku nawá echo'ná pachá
echi rijoy surárachi mapo'ná jonsa binoy bukurí chabénara ku
machínari, echarí binoy riwimea echi rijoy surárachi ne gará a'láratami mapurigá biré karí ne gará pichítami, ne gará
a'láratami nirá.
26 Echarí echi biré wabé chati riablo ariwara ku simisá, auché jaré kichao wabé chati riablo ariwara bayérama, mapu
waminabi wabé chati orámi níma, ketasi mapurigá binoy
11:24 Mt 12:43
305 L Ú K A S I
nirá. Echarí ne sinéami echo'ná pachá echi rijoy surárachi mo'wisá, echo'ná pirérama. Echirigá ikimea mapu echi rijoy
waminabi wabé simírami risú orárami níma, ketasi mapurigá
ne bachá rawé.
Echi ne bichíwari kanírawami
27 Chopi maparí Jesusi je'ná jerigá nawésari, echarí biré
mukwí echo'ná echi wikabé pagótami yuwa 'yénami, o'weri
ra'íchaga jeaneri: Ne wabé kaníriami ju echi Mujé iyera mapu mi nawárari, echi mapu mi chi'írari maparimi tá níri.
28 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Waminabi ne wabé
kaníriami ju sinéami echi jaré mapu ikí gará kipusa Riosi Ra'íchara, echirigá ne gará nijéwaga orako!
Echi jaré chati orámi pagótami we nakiri 'nénara mapurigá Jesusi
wabé omériga orama mapurigá ke wesi auché jaré pagótami
omero orayá
(Mateosi 12:38–42; Markosi 8:12)
29 Echarí rawé waminabi wikabé pagótami napawísari
echo'ná norigá Jesusi yuwa. Arí biché Binoy jeanigá nawésari:
Je'ná jipi piréami pagótami wabé chati orámi ju. Echijiti aboni chopi taní mapurigá Nijeni wabé omériga orama mapurigá
ke wesi auché jaré pagótami omero orayá, mapurigá aboni
chopi tamí riwimea echirigá oráchi, chopi Nijeni ketasi echirigá orama bachámi aboni yuwa. Pe minana aboni arigá
riwimea tamí yuwa ne wabé omériga oráchi mapurigá
orárami níri echi warura Riosi jiti nawésami Jonasi riwéami yuwa.
30 Mapujiti achigorigá mapurigá echi jaré ki'yá piréami
pagótami echo'ná Nínibichi piréami riwari mapurigá ne wabé omériga orárami níri echi Jonasi riwéami yuwa, echirigá
ayena cho je'ná jipi piréami pagótami gará riwimea mapurigá
achigorigá wabé omériga orárami níma tamí yuwa. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
31 Ayena cho Jesusi jeaniri: Echarí ne jubá wi'nijíwachi
rawé, maparí je'ná jipi piréami pagótami wi'nijírami níma, echarí echi mukwí warura siríami mapu echo'ná mikabé
'naka bitéami níri, arigá wi'nijímiya ku asísima je'ná jipi
piréami pagótami. Echarí echirigá ikimea mapujiti echi
11:29 Mt 12:38
L Ú K A S I 306
mukwí warura siríami ne wabé mikabé jonsa kipúmiya simiri mapurigá echi warura siríami Salomoni riwéami ne wabé
machíami nirá nawésari; chopi Nijé mápuni jipi rawé jena'í
'yemi yuwa atí, ne wabé simírami Warubéra juni, ketasi mapurigá echi warura siríami Salomoni riwéami. Arí biché
'yemitamo arigá ketasi nijewa mapurigá Nijeni 'yemi mi
nawesa. 32 Ayena cho echarí ne jubá wi'nijíwachi rawé echi jaré
ki'yá piréami pagótami mapu echo'ná Nínibichi aniríwachi
piréami níri, sinéami wi'nijíbiya ku 'muchísama je'ná jipi piréami pagótami sayériya, mapujiti ne sinéami aboni gará
bichíga ku ro'wiri Riosi yuwa maparí echi Jonasi nawésari
aboni mapurigá Riosi nureri nawésanara. Chopi Nijé mápuni jipi rawé 'yemi mi yuwa nawésiya atí, ne wabé simírami
Warubéra juni ketasi mapurigá echi Jonasi. Chopi 'yemitamo
arigá ketasi nijewa mapurigá Nijeni 'yemi mi nawesa.
Biré na'í rajámi nirá, echo Ina pachana echi pagótami surárachi
nirúami
(Mateosi 5:15; 6:22–23)
33 Echarí Jesusi ayena cho nawésaga jeaneri: Tarapé wesi nasoka rikama biré chopé rajámi, nirapé wesi póraga rikama
echo'ná ri'ré pachá biréana kajónchi, keremá. Chopi sinéami
pagótami ripabé ne gará machiná nirá rikama echi chopé rajámi, mapurigá echirigá ne gará machírama sinéami mapu
ikí mo'wiko echo'ná pachá karírari.
34 Mujé busira mapurigá biré na'í rajámi ju, echo'ná mujé sapárachi nirúami. Arí biché maparí mujé busira ne garabé
nísagá, echarí mujemi gará machíriami níma, ayena chomi ne
gará kónami níma. Ayena cho Riosi gará machírama echo'ná pachana mujé surárachi, mapurigami gará machimea Riosi
Ra'íchara. Chopi maparí mujé busira wabé chati nísagá,
echarí mujemi mapurigá ke machíriami nirá níma, ayena chomi ne wabé risirúami níma. Echarí Riosi ma ketasi
machírama echo'ná pachana mujé surárachi, echijítimi ketasi
gará machimea Riosi Ra'íchara.
11:33 Mt 5:15
11:34 Mt 6:22
307 L Ú K A S I
35 Echijiti ne gará 'nagá tibú mapurigami ketasi rokowáratami níma, chopi mapurigami gará machimea Riosi
Ra'íchara.
36 Arí biché ami ne suníami echirigá gará rajérami : nísagá, ayena cho ami tarapé rukuwáwami nísaga, echarimi ne
suwaba gará riwimea mapurigá maparí biré na'í rajámi mi
we gará rajérama.
Jesusi we oyérari echi jaré Bariseo aniríwami binériami, echi jaré
nuraríwami binériami ayena cho
(Mateosi 23:1–36; Markosi 12:38–40; Lukasi 20:45–47)
37 Maparí Jesusi ma suniri echirigá ra'ícha, echarí biré rijoy Bariseo aniríwami binériami we bayeri, binoy yuwa
ko'wánara echo'ná binoy bitérachi. Echarí Jesusi ma echo'ná
bakigá, echo'ná mésachi asíbari. 38 Chopi echi Bariseo aniríwami binériami rijoy ma riwisá
mapu Jesusi ketasi bachá nirá wisabé paníkari maparí ma
ko'méa riwéari, mapurigá echi auché jaré Juríosi pagótami sinibí orari, echarí echi Bariseo mayeri mapu echi Jesusi
ketasi garabé orámi níri.
39 Chopi echi Warubéra Jesusi jeaneri: 'Yemi Bariseo aniríwami binériami ne bichíwari mapurigá jaré pagótami ju
mapu moba chopi pabaka echi jaré vaso, echi jaré bitori ayena
cho, chopi aboni ketasi pabaka echo'ná pachana. Echirigá achigorigá 'yemitamo chopi wikabé namuti orá mapurigá
echi auché jaré pagótami mayema máputamo wabé garabé
orámi ju. Chopi echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá, 'yemitamo wabé korúkami ju, ayena chótamo wabé chati
orámi ju.
40 'Yemitamo tarapé 'nátami ju! Echi Warubéra Riosi mapu niwari ne suwaba namuti, ayena cho gará machí ne suwaba
namuti. Riosi gará machí echi jaré namuti mapu echo'ná
pachana 'yemi surárachi nirú. 41 Chopi ne wabé garabé orámi nírasi 'yemi, arí bichétamo
echirigá ne gará bi'wíami nísa echo'ná pachana 'yemi
surárachi nirá, ayena cho echi jaré namuti mapu machímana nirú ne gará bi'wíami níma.
11:39 Mt 23:25
L Ú K A S I 308
42 'Yemi Bariseo aniríwami binériami wabé kastigo 'yárami níbo. 'Yemitamo ibírana makoy napawíkami, pe biré 'yeka
'yátamo Riosi suwaba namuti bawena mapu ikí 'ochera
echo'ná 'yemi kawíwarachi. Ayena chótamo ibírana makoy napawíkami, pe biré 'yeka 'yátamo Riosi suwaba namuti ruta
aniríwami mapu ikí 'ochera echo'ná 'yemi kawíwarachi.
Ayena chótamo echirigá orá suwaba echi auché jaré namuti kiribá yuwa. Chópitamo ketasi chirigá garabé orá echi auché
jaré pagótami, mapurigá Riosi 'yemi mi nuré oránara,
nirapétamo garéami ju mapurigá Riosi nakí máputamo garéami níbo. Arigá 'wérari ju máputamo garabé orabo echi
auché jaré pagótami, ayena cho máputamo garéami níbo.
Chopi ayena cho 'wérari ju máputamo ibírana makoy napawíkami, pe biré 'yeka 'yábotamo Riosi suwaba namuti
mapu ikí 'ochera echo'ná 'yemi kawíwarachi.
43 'Yemi Bariseo aniríwami binériami wabé kastigo 'yárami níbo! mapujiti 'yemitamo chopi nakí echo'ná ne bachámi, ne
wabé garabéarachi, muchínara echo'ná pachana 'yemi
ri'obáwarachi. Ayena chótamo chopi nakí mapu echi auché jaré pagótami 'yemi mi ne wabé warubéraga anega naripama
echo'ná warúrachi ri'narátachi.
44 'Yemi nuraríwami binériami wabé kastigo 'yárami níbo, 'yemi Bariseo aniríwami binériami ayena cho! 'Yemitamo ne
wabé 'yékami ju! 'Yemitamo chopi mapuyiri jaréana
chu'wéchi ju, mapo'ná ketasi machina ju. Ari biché echi jaré pagótami mapu echo'ná moba rikeka 'yena ketasi machí
mapu chu'wéchi ju.
45 Echarí biré echi jaré nuraríwami binériami ku nijéwaga jeaneri: Binériami, maparimi je'ná jerigá aní, Mujemi ayena
cho tamujé tamí wabé oyera.
46 Echarí Jesusi jeaneri: nuraríwami binériami ayena cho ne wabé kastigo 'yárami níbo! mapujítitamo chopi nuré echi
auché jaré pagótami oránara ne wikabé namuti mapurigá
echi Moisesi nurari. Ari biché mapurigá 'yemitamo nuré echi jaré pagótami, mapuyiri jaré wabé bitéami muruka ju, mapu
'yemitamo uché echi auché jaré pagótami, mapuyénasí aboni
ma ketasi omérama apeya. Chopi 'yemitamo tarapé chirigá nakí ku'wíranára echi jaré aboni.
11:43 Mt 23:6
11:46 Mt 23:4
309 L Ú K A S I
47 'Yemitamo wabé kastigo 'yárami níbo mapujítitamo wabé 'yékaka orá, mapujiti 'yemi pagótamawara níri mapu
waminá ko'yari echi jaré ki'yá piréami o'wéara mapu Riosi jiti
nawésami níri, chopi jipi rawé 'yemitamo wabé o'wikeka nirá niwá jaré karí chu'wiróami, mapo'nátamo wabé o'wikeka nirá
chu'wiró echi jaré nawésami ochirá.
48 Echirigá orogá 'yemitamo gará ku ruyé máputamo achigorigá nakiri oránara mapurigá echi jaré ki'yá piréami
'yemi pagótamawara orari. Echi jaré aboni ne bichíwari
ko'yari echi jaré Riosi jiti nawésami, chopi jipi rawé 'yemitamo we niwá echi jaré karí chu'wiróami mapo'nátamo
chu'wiró echi jaré ki'yá piréami nawésami ochirá.
49 Echi Warubéra Riosi ne gará machiri suwaba je'ná jeyiri, echijiti Riosi bachá nirá jeaniri: Echo'ná aboni yuwa
nawésanaraga jurámani jaré o'wéara mapu tamí jiti
nawésama, ayena cho aboni yuwa jurámani auché jaré o'wéara mapu Riosi jiti jurárami anérami níma. Chopi echi
jaré pagótami ko'wimea jaré echi nawésami, ayena cho aboni
wabé kichiga a'najátama auché jaré mapu Nijeni echirigá jurama nawésanara.
50 Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí ané mapu je'ná jipi piréami
pagótami ne wabé níma mapurigá ko'yámi nirá, mapurigá ko'wírati ne sinéami echi jaré o'wéara Riosi jiti nawésami
mapu ikí ko'wirúami níri ki'yá chokichí jonsa maparí
51 Aboni echirigá wi'nijírami níma mapurigá mi'yámi nirá mapurigá mi'rírati echi ki'yá bitéami Abeli riwéami rijoy echi
mapu mi'rirúami níri chabé ki'yá rawé. Ayena cho aboni
wi'nijírami níma mapurigá ko'yámi nirá, mapurigá ko'wírati ne sinéami echi auché jaré Riosi jiti nawésami mapu ikí
ko'wirúami níri; mapuyénasí mi'rirúami níri echi Sakaríasi
riwéami rijoy, echi mapu aboni wakinana mi'yari echo'ná Riosi ri'obáwarachi machímana, echo'ná bachámi mapo'ná
echi jaré bo'wá sinibí ko'wirúami níri.
52 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: 'Yemi nuraríwami binériami ne wabé risú orárami níbo, mapujiti 'yemitamo
gará machiri Riosi Ra'íchara osirúami, chópitamo ketasi
nakiri bichínara mapurigá Riosi Ra'íchara 'yemi mi binera,
11:47 Mt 23:29
11:52 Mt 23:13
L Ú K A S I 310
tamí jiti rugá. Nibiré chótamo ariweri mapu echi auché jaré pagótami bichíma, sinéami mapu ikí we nakiri bichínara.
53 Chopi maparí Jesusi je'ná jerigá aniri, echarí echi jaré
nuraríwami binériami ne wabé na'áwari Jesusi sayéraga, ayena cho echi jaré Bariseo aniríwami binériami echirigá
na'áwari. Echarí sinéami aboni chótari wikabé namuti
rukugá, mapujiti aboni we nakiri mapu Jesusi jaré namuti sayéraga ku nijéwama.
54 Echarí aboni chopi wabé sayéraga kipuri mapurigá
Jesusi nawésari, mapujiti aboni chopi nakiri mapurigá aboni gará omérama wi'nijiya echi Jesusi, jaré namuti jiti mapurigá
Binoy ra'íchari.
Ariwesi echi 'yékarawami
Echarí maparí ne wabé wikabé pagótami napawísari echo'ná Jesusi yuwa, echi pagótami ne wabé
rachínaga napawiri mapuyénasí aboni a'nagupi rikeri. Echarí
Jesusi bachá nirá chótari nawésiya echi jaré mapu Binoy binérari jeanigá: Ne gará 'nesa, a aboni tibusi mapurigátamo
waminá ariwebo echi jaré Bariseo níwara levadura
aniríwami. Ketasi 'yékami nísi mapurigá aboni nirá! 2 Mapujiti pe waminánomí gará ku machirúami níma
suwaba namuti mapu ikí echi jaré pagótami ketasi nakí ku
ruyénara jipi rawé; ayena cho gará ku ruyérami níma ne suwaba mapu echi jaré pagótami chiná nirá orá jipi rawé.
3 Echijiti mapurigá 'yemitamo echo'ná rokowárari nirá
ra'íchari, ne suwaba echirigá achigorigá gará ku námarami níma echo'ná ne gará machíachi; ayena cho mapurigátamo
echo'ná pachá 'yemi karírachi, nakachí nirá ra'íchari, echirigá
achigorigá echi auché jaré pagótami o'wéri ra'íchaga ku nawisama, echo'ná ripá moba 'yemi karírachi jaga.
Gará bichíga majasi Riosi
(Mateosi 10:28–31)
4 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: 'Yemi keni apanérawa,
Nijé 'yemi nimí jeané: Ketasi majasi echi auché jaré mapu
waminá ko'yá pagótami, chopi aboni ketasi omero waminabi orayá.
12:1 Mt 16:6 12
12:2 Mt 10:26
12:4 Mt 10:28
311 L Ú K A S I
5 Chopi Nijé 'yemi nimí bachá nirá ané mapu gará níma máputamo wabé majabo echi Warubéra Riosi. Gará majasi
Riosi mapujiti Binoy gará omero ko'oyá echi jaré pagótami,
ayena cho ma ko'wisá, Binoy gará omero echo'ná ri'ré riáblochi a'wá aboni ariwara. Echo'ná ne wabé chati rajá
sinibí nirá. Ne bichíwari gará bichíga majasi echi Warubéra
Riosi. 6 Echi jaré churuguí ketasi 'me natiguí. Mari kúchi
churuguí chopi natiguí okuá kentavo, chopi Riosi arigá gará
newará ibiri echi jaré kúchi churuguí jiti. 7 Ayena cho suwaba echi wikabé 'yemi kupara, ibiri nirá,
gará tarárami ju. Echi Warubéra Riosi gará machí chu kipu ju.
Echijiti ketásirapé majasi 'yemi, mapujiti Riosi mayé mapu 'yemitamo ne wabé simírami natiguí, ketasi mapurigá wikabé
kúchi churuguí.
Gará ku ruyesi máputamo bichí echi Warubéra Jesucristo nirá
(Mateosi 10:32–33, 12:32, 10:19–20)
8 Ayena cho Jesusi jeaneri: Nijeni wirárami níri mapurigá
Ku'wíriami nirá; ayena cho Nijé 'yemi nimí ané mapu ne sinéami echi jaré gará bichíyami pagótami mapu ikí ruyeko
auché jaré jeanigá mapu aboni tamí jiti bichíyami ju. Nijeni
ayena cho ruyema Riosi, echo'ná bachámi echi jaré o'wéara Riosi kapitánawara yuwa, jeanigá mapu sinéami echi yiri
ruyéami pagótami Nijé níwara ju.
9 Chopi ne sinéami mapu ikí echo'ná pagótamichi aniko mapu aboni ketasi tamí jiti bichíyami ju, Nijeni ayena cho
ruyema Riosi, echo'ná bachámi echi jaré o'wéara Riosi
kapitánawara yuwa, jeanigá mapu echirigá ruyéami pagótami ketasi Nijé níwara ju.
10 Ayena cho Jesusi jeaneri: Ne bichíwari Nijeni wirárami
níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché ne sinéami pagótami mapu ikí tamí jiti sayéraga ra'íchako, abóniko arigá
ku wikawárami níma, a aboni gará tánsagá wikáwari. Chopi
echi jaré mapu ikí wabé chati ra'íchako, echi Wabé Garabé Riosi Iwigara sayéraga, abóniko ketasi siné ku wikawárami
níma.
12:8 Mt 10:32 2 Tim 2:12
L Ú K A S I 312
11 Maparí echi jaré sayérami 'yemi mi tomea echo'ná aboni ri'obáwarachi, ayena cho maparí aboni 'yemi mi tomea
echo'ná bachámi echi jaré o'wéara igúsuwami yuwa, echarí
ketasi wabé níraga 'natasi mapu chúrigátamo ra'íchaga ku nijiyabo.
12 Mapujiti echarí rawé echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
'yemi mi binérama mapu chúrigátamo ra'íchaga ku nijiyabo.
Jesucristo binera echi we níwami rijoy jiti, echi map' ketasi
'nátami níri
13 Echarí echo'ná echi wikabé pagótami yuwa asari biré
rijoy mapu Jesusi yuwa ra'íchaga, jeaneri: Binériami, jerigá
ané echi keni rijimá, mapu binoy tamí yuwa rojonama echi jaré tamujé níwara namuti, mapu tamujé onorá tamujé tamí
ariweri.
14 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ke wesi tamí nureri mapurigani justikia orama 'yemi najirémami yuwa. Nibiré
wesi tamí wirari mapurigá Nijeni rojuánami níma 'yemi
yuwa. 15 Ayena cho Jesusi jeaneri: Ne gará 'nátaga pirérasi. Ketasi
korúkami nísi, mapujiti 'yemi pagótami ketásitamo kaníraga
pirérabo, chopi mapujítitamo niwa ne wikabé namuti. 16 Echarí Jesusi irétaga jeaneri: Biré rijoy wabé níwami we
ichari echo'ná binoy kawíwarachi. Arí biché echirigá
ichisuwa ne wabé simírami rakeri. 17 Echarí echi wabé níwami rijoy jerigá 'nátari: Pírini
orama? Jipi ne wabé simírami rakeri, ayena cho ne wabé
buchiri echo'ná nijé níwara rikówachi, echijiti ketásini niwa mapo'ná nijeni katiwama je'ná wikabé namuti nijé níwara
'wírami.
18 Arí biché binoy waminabi je'ná jerigá 'nátari: Maní gará machí mapurigani orama: Maní waminá najuinama echi jaré
nijé níwara rikówachi. Arí biché nijeni auché jaré waminabi
o'wari niwama. Echarí nijeni echo'ná pachá suwaba katiwama echi jaré wikabé namuti nijé níwara 'wírami.
Ayena cho echo'ná gará katiwámani karúmati echi auché jaré
wikabé nijé níwara namuti.
12:11 Mt 10:19
313 L Ú K A S I
19 Echarí nijeni jerigá 'natama, nijé binoy nirá: Nijeni ma niwa wikabé namuti katiwárami, mapurigani sebárama
wikabé bamíbari. Jípini gará isábama. Chopi gará kosá, warú
bajiga, ne wabé kaníramani. 20 Chopi Riosi Binoy jeaneri echi rijoy: Mujemi ke newarite
jumi! jipi rokogó mujemi ma mukumea! Echarí echi wikabé
mujé níwara namuti auché biré si'nú níwara níma. 21 Echarí Jesusi waminabi nawésaga jeaneri aboni: Echirigá
achigorigá ikimea ibiri rijoy yuwa mapu ikí chopi
muwéwako binoy níwara namuti jena'í wichimóbachi, chopi ketásirapé namuti níwami ju Riosi yuwa.
Riosi gará tibura echi jaré Binoy níwara
(Mateosi 6:25–34)
22 Pe wakinana Jesusi jeaneri echi jaré mapu binoy binérari:
Nijé 'yemi nimí jeané: Ketasi wikabé namuti wabé níraga
'natasi, mapu chúrigátamo waminabi pirérabo, mapu píritamo kopoa. Nirapé níraga 'natasi 'yemi aboni jiti, mapu
píritamo napachabo.
23 Mapujiti echi ko'wámi arigá ketasi 'me natéami ju, chopi waminabi wabé simírami natéami ju máputamo waminabi
pirérabo. Ayena cho echi chiní arigá ketasi 'me natéami ju,
chopi 'yemi aboni waminabi wabé simírami natéami ju. 24 Ne gará 'nesi echi jaré kolachi, mapu ketasi ichá, nirapé
siné 'wí. Echi jaré kolachi ketasi kariwa, nirapé rikowa, chopi
Riosi we gará ko'wa aboni. 'Yemi nimí ané mapu 'yemitamo ne wabé simírami natiguí, ketasi mapurigá echi jaré kolachi.
25 Ke wesi 'yemi ne wabé níraga 'nátaga, omérama a binoy
auché pé wi'ribé niwayá biré makari. 26 Átamo ketasi omérasagá 'yemi aboni auché pe wi'ribé
niwayá, churékurátamo ne wabé níriami ju echi auché jaré
namuti jiti? 27 Ne gará 'nesi mapurigá echi jaré rakó, echo'ná kawichí
nirúami, ne gará ba'yóami nirá ochero. Echi jaré rakó
ketásirapé nocha, nirapé tema, chopi Nijé 'yemi nimí ané mapu echi warura siríami Salomoni riwéami ketásirapé echi
yena ba'yóami nirá napachari mapurigá biré rakó nirá,
maparí binoy warubéra siríami níri.
12:22 Mt 6:25
L Ú K A S I 314
28 Arí biché a Riosi echirigá ne wabé gará ba'yóami nirá ochébanasagá echi jaré rakó mapu jipi rawé gará jawi echo'ná
kawichí, chopi ba'arínara rawé echo'ná na'írari ikósarami
níma, Riosi Binoy 'yemi mi ne wabé simírami gará napachátama, 'yemi pagótami ke 'me gará bichíyami!
29 Echijiti ketasi wabé níraga así mapu píritamo kopoa,
mapu píritamo bajibo keremá. 30 Mapujiti echi auché jaré pagótami ke bichíyami ne wabé
níriga ama suwaba je'ná jeyiri namuti, chopi 'yemitamo oné
echi Onorúami, ripá riwigachi atíami, mapu ne gará machí mapu 'yemitamo we newaré suwaba je'ná jeyiri namuti.
31 Chopi ne bachá nirá tansi mapurigá Riosi 'yemi mi ne
gará nurema pachana 'yemi surárachi nirá. Echarí Riosi ayena cho 'yemi mi 'yama suwaba je'ná jeyiri namuti.
Echi jaré bichíyami ne wabé níwami níma echo'ná ripá riwigachi
(Mateosi 6:19–21)
32 Tarapé majasi, mapujiti 'yemitamo mapurigá Nijé
pugura bo'wá ju, mapu Nijeni gará nisé. 'Yemitamo pé okuá
ju, chopi 'yemi Onorá, echo'ná ripá riwigachi atíami, ne wabé kaníraga nurema 'yemi echo'ná pachá 'yemi surárachi nirá.
33 Rarinéasi mapu ikítamo niwa, arí biché gará kówasi echi
jaré we risúwati. Echirigá orogá 'yemitamo ne wabé níwami níbo echo'ná ripá riwigachi, mapo'ná echi jaré namuti ketasi
siné suwibama; mapujiti echo'ná ripá riwigachi echi jaré
chigórami ketasi omero chigoya, ayena cho echi jaré koséwari ketasi omero suwaba.
34 Mapujiti echo'ná mapo'ná 'yemi níwara garabéara nirú,
echo'ná 'yemi aboni ayena chótamo nakiboa muchínara.
Arigá 'wérari ju máputa gará kariwesa muchibo mapujiti tamujé
Warubérawara ke sayiná ku norínama jena'í wichimóbachi
35 Ne gará 'nagá muchisi mapurigá jaré garabé orámi
pióntami we rajigá buwé, rokogó nirá, mapuyénasí aboni
warúrawara ke sayiná ku norínama, mapujiti Nijeni ayena cho ke sayiná ku norínama jena'í wichimóbachi.
36 Mapurigá echi jaré garabé orámi pióntami nísi 'yemi.
Echi jaré aboni we buwigá muchuwi mapuyénasí aboni
12:33 Mt 6:20
12:35 1 Peg 1:13
315 L Ú K A S I
warúrawara ku norínama echo'ná jonsa mapo'ná jaré wabé kaníriga omáwiga niwira. Arí biché aboni echirigá buwé
mapurigá aboni omérama we yáti ku irápiya maparí aboni
warúrawara ke sayiná ku nawasa, bayema aboni. Echirigá achigorigá gará 'nagá muchisi 'yemi, mapujiti Nijeni ke
sayiná ku norínama jena'í wichimóbachi.
37 Ne wabé kaníriami níma echi jaré piónatami, sinéami mapu ikí aboni warúrawara echirigá gará 'nagá buwéami
riwimea maparí binoy ku nawama. Ne bichíwari 'yemi nimí
ané mapu echi warura gará a'láraga, echo'ná ko'wárachi muchínarama aboni. Echarí echi warura binoy nirá, echirigá
wabé kóma echi jaré pióntami. Echirigá achigorigá ikimea
'yemi yuwa, átamo gará 'nagá muchúami nísagá maparí Nijeni ke sayiná ku norínama jena'í wichimóbachi.
38 Arí biché a aboni warúrawara ne nasipa rokogó ku
nawásagá, ba'arínara bi'yá chónachi keremá, echarí echi jaré pióntami ne wabé kaníriami níma, a aboni warúrawara
echirigá ku riwiságá aboni, gará 'nagá muchúami.
39 Chopi gará machisí 'yemi je'ná jeyiri: A gará machiságá echi karíwami mapu chuyénako nawama riwéari echi
chigórami, echarí ne bichíwari echi karíwami ne gará tibumi,
ayena cho ketasi ariwemi mapurigá échiko we chigoma echo'ná karírari.
40 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: 'Yemi ayena cho echirigá
ne gará 'nagá muchisi, mapujiti Nijeni ke sayiná ku norínama maparí 'yemitamo ketasi tamí buwema, mapujiti 'yemitamo
ketasi machí mapu kiríbuko Nijeni ke sayiná ku norínama.
Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
Jaré pióntami garabé orámi ju, chopi auché jar' wabé chati orámi
ju
(Mateosi 24:45–51)
41 Echarí echi Pegro jeanigá rukueri: Warubéra, áchami chopi tamujé tamí echirigá irétaga ané? Kéchami ayena cho
echirigá ané sinéami echi auché jaré pagótami?
42 Echarí echi Warubéra Jesusi jeaneri: Echi wabé gará orámi pioni, garabé 'nátami, echi ju mapu echi warubéra
karíwami we wirá mapurigá warura nurámi nirá, echi auché
12:39 Mt 24:43
L Ú K A S I 316
jaré echo'ná binoy karírachi piréami yuwa, mapurigá échiko ibiri nirá 'yama ko'wámi maparí ma seba tétari.
43 Ne wabé kaníriami níma ibiri pióntami mapu binoy
warúrawara ma ku nawasa echirigá riwimea, sébari gará oráchi.
44 Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu echi warura
karíwami ne warura nirá wirama echiyiri pioni, mapurigá échiko gará nurámi níma ne suwaba echi karíwami rijoy
níwara namuti.
45 Chopi a echiyiri pióntami 'natásagá mapu binoy warúrawara wabé wi'ribeko ku norínama, echarí siné káchi
échiko chotama wabé chíbirigá orísiya echi auché jaré
pióntami, echi muguí pióntami ayena cho. Arí biché échiko siné káchi chotama warú kosísiya, warú bajísiya mapuyénasí
wabé rikuma.
46 Arí biché maparí echirigá orámi pioni ketasi buwigá asimea, echarí ke sayiná binoy warúrawara ku nawama,
mapuyena echi pioni ketasi machimea mapu echi binoy
warúrawara ku norínama riwéari. Echarí echi warura karíwami ne wabé kastigo 'yama echi pioni mapujiti échiko
ketasi garabé orámi níri.
47 Echi pióntami mapu ne gará machiri mapurigá echi binoy warúrawara nureri, chopi binoy ketasi a'lárari maparí
binoy warúrawara ke 'me ayó ku norínama riwéari, nirapé
orari mapurigá binoy warúrawara nakiri, échiko ne wabé simírari wipisótami níma.
48 Chopi echi auché biré pióntami mapu ketasi machiri
mapurigá binoy warúrawara nurari, chopi binoy arigá chati orari mapuyénasí binoy warú kastigo 'yárami níma riwéari,
échiko arigá ketasi 'me wisabé wipisótami níma. Mapujiti
mapuyíripi ne wabé simírami 'yárami níri, échiko ayena cho ne wabé simírami ku kuwana tánarami níma; ayena cho
mapuyíripi ne wabé simírami nareri, échiko waminabi ne
wabé simírami tánarami níma.
Jaré mapu ketasi bichíma Jesucristo Ra'íchara wabé sayérama
echi auché jaré maple gará bichíma
(Mateosi 10:34–36)
317 L Ú K A S I
49 Ayena cho Jesusi jeaneri: Nijeni nawésiya nawari jena'í wichimóbachi piréami pagótami, chopi echi jaré mapu ketasi
bichíma Nijé Ra'íchara siné káchi wabé na'áwaga sayérama
echi auché jaré, sinéami mapu ikí ne gará bichíma. Jipi Nijeni arigá wabé nakí mapurigá Nijeni ma mi'rirúami níma,
mapurigá sinéami pagótami ke 'me ayó nawésarami níma
Nijé Ra'íchara. Echarí wikabé gará bichíma, chopi siné káchi, echi auché jaré wabé sayérama aboni.
50 Arigá 'wérari ju mapurigá Nijeni waminá mi'rirúami
níma; ayena cho Nijeni wabé risú nírama mapuyénasí echirigá ikimea.
51 'Yemitamo mayé mapu Nijeni nawari jena'í
wichimóbachi mapurigá echi jaré pagótami sinibí kirí orogá pirérama, chopi ketásini echijiti nawari, chopi Nijeni nawari
mapurigá echi jaré pagótami waminá rojonárami níma.
52 Mapujiti jipi jonsa pe waminánomí biréana bitichí piréami, marí we rojonárami níma. Echi bikiyá, echi auché
jaré okuá sayérama, ayena cho echi okuá, echi auché jaré
bikiyá sayérama, mapujiti echi jaré mapu ketasi tamí bichíma, arigá sayérama echi auché jaré mapu gará tamí bichíma.
53 Jaré onorúami we sayérama echi jaré aboni kúchuwara
kúrowi, ayena cho jaré kúrowi we sayérama echi jaré aboni onorá. Arí biché jaré muguí 'wéntami we sayérama echi jaré
aboni tanara iwé, ayena cho jaré iwé sayérama echi jaré aboni
iyera, ayena cho jaré muguí wasirúami wabé sayérama echi jaré aboni mo'orira, ayena cho jaré mo'orítami wabé
sayérama echi jaré aboni wasira.
Jesusi ruyeri aboni mapu chúrigá aboni machimea mapurigá pe
waminana ikimea riwéari
(Mateosi 16:1–4; Markosi 8:11–13)
54 Ayena cho Jesusi jeaneri echi jaré pagótami: Maparítamo
ritiwá echi norí echo'ná ri'reri machínami, echarítamo aní mapu ukuméaré. Ayena cho echirigá ke 'me ayó gará ukú.
55 Ayena cho maparí echo'ná ka'yé 'naka jonsa wabé iká,
echarítamo aní mapu ne wabé ratáramiré. Ayena cho echarí echirigá wabé ratárama.
12:51 Mt 10:34
12:54 Mt 16:2
L Ú K A S I 318
56 Wabé 'yékami jútamo! 'Yemitamo gará machí mapu chúrigá ikimea siné rawé maparítamo ritiwá echo'ná norírari,
ayena cho maparítamo ritiwá chúrigá iká. Churékurátamo
ketasi ayena cho gará machí mapurigá ikimea pe waminánomí rawé maparítamo gará ritiwá mapurigá ma
chota ikiyá jipi rawé?
Ne gará a'lari echi majá sayera yuwa
(Mateosi 5:25–26)
57 Churékurátamo 'yemi aboni ketasi gará 'nátaga nijéwa
echi mapu ne wabé garabéara ju? 58 Maparí mujé sayera mi wi'nijínaraga tomea echo'ná
bachámi echi jaré igúsuwami yuwa, gará níma ku katéwasa
echi mujé sayera yuwa maparítamo abijí echo'ná buwichí 'yena echo'ná echi jaré igúsuwami muchírachi simiba.
Echirigá orá mapurigá binoy ketasi mi wabé wi'nijima
echo'ná bachámi echi komisario yuwa, mapujiti echarí echi komisario siné káchi mi nijima echi jaré kapitáni yuwa
mapurigami pachá bachárami níma echo'ná komurachi.
59 Nijé nimí ané mápumi ketasi ku machínama echo'ná pachá jonsa mapuyénasí mujemi ke cho káraga natétasagá
suwaba mapu ikí aboni mi bujema.
Arigá 'wérari ju mapu sinéami pagótami si'nú, garabé nirá
'nátaga, ku ro'wima Riosi yuwa
Echarí rawé jaré rijoy echo'ná sigá aneri echi Jesusi mapurigá echi warura siríami Pilato riwéami nurari
ko'wínara jaré rijoy echo'ná Galiléachi piréami; ayena cho
aneri mapu chúrigá echi jaré rijoy ko'wirúami níri maparí aboni jaré namuti ko'yá 'yénari, echi Warubéra Riosi 'yábiya,
echo'ná pachá echi warubé Juríosi ri'obáwarachi.
2 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeanigá rukueri: Áchatamo mayé mapu echirigá ikíri echi jaré rijoy Galiléachi piréami
yuwa mapujiti aboni ne wabé simírami chati orámi níri,
ketasi mapurigá echi auché jaré pagótami echo'ná Galiléachi piréami?
3 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: 'Yemi nimí ané mapu
ketasi echirigá níri, chopi a 'yemitamo ketasi si'nú, garabéara
12:58 Mt 5:25
13
319 L Ú K A S I
nirá 'natásagá, ayena cho átamo ketasi ku ro'wísagá Riosi yuwa, echarí sinéami 'yemitamo achigorigá suwibabo.
4 Ayena chótamo gará machí mapurigá echi wabé ripabé
wiríami karí echo'ná Siloechi nirúami waminá najuiri, ayena cho mapurigá echarí makoy mind osá nawó rijoy waminá
mitáchari. Áchatamo mayé mapu echirigá ikíri echi jaré rijoy
yuwa mapujiti aboni ne wabé simírami chati orámi níri, ketasi mapurigá echi auché jaré pagótami echo'ná
Jerusalémachi piréami?
5 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: 'Yemi nimí ané mapu ketasi echirigá níri, chopi a 'yemitamo ketasi si'nú, garabéara
nirá 'natásagá, ayena cho átamo ketasi ku ro'wísagá Riosi
yuwa, echarí sinéami 'yemitamo achigorigá suwibabo.
Echi chuná mapu ke siné rakéami níri
6 Echarí Jesusi irétaga nirá jeaneri: Biré rijoy níwari biré
chuná mapu ichirúami níri echo'ná binoy kawíwarachi. Arí
biché echi rijoy sinibí bamíbari echo'ná ari echi chuná rakara, chopi ke siné riwari mapujiti ketasi rakéami níri.
7 Arí biché echi chuná níwami ra'íchaga echi binoy
piónawara yuwa mapu echo'ná nóchami níri arí biché jeaneri: Nibira, ma bikiyá bamíbari ju maparí jonsa nijeni ari echi
chuná rakara jena'í chunárari, chopi ke siné riwárini. Miná
ripuná! mapurigá ma ketasi wirimea jena'í garabé wi'yéachi. 8 Chopi echo'ná nóchami pioni ku nijéwaga jeaneri:
Warura, abijí jipi bamíbari ariwé, mapuyénasí nijeni ne
norigá jóraga, ripuka achema. 9 Echarí gará rakémiré, chopi a ketasi cho rakésagá, echarí auché
biréara bamíbari mujemi nurema ripunánara.
Biré mukwí ku sa'wárami níri siné rawé isábawachi
10 Siné rawé isábawachi Jesusi binériya asari echi jaré pagótami, echo'ná biréana aboni ri'obáwarachi.
11 Echarí rawé echo'ná pachá ri'obachi asari biré mukwí
mapu nayúami níri makoy miná osá nawó bamíbari jonsa. Arí biché echi mukwí wabé bunaga iyénari, mapujiti biré
wabé chati riablo ariwari chabé jonsa echirigá orari. Echijiti
echi mukwí tarapé chirigá omérari ku wachísiya binoy nirá.
L Ú K A S I 320
12 Chopi maparí Jesusi gará riwari echi mukwí, echarí Binoy bayegá jeaneri: Mukwí, mami gará ku sa'wárami ju!
Mami ketasi waminabi echirigá nayúami níma.
13 Echarí Jesusi moba nóchari echi mukwí móbachi; ayena cho echi mukwí we 'yáti ku sa'wárami nísa, gará ku wachiri.
Arí biché binoy chótari waminabi wabé warubéraga aneya
Riosi. 14 Chopi echi warura echo'ná ri'obachi nurámi ne wabé
yori mapujiti Jesusi echirigá ku sa'wari echi mukwí echarí
rawé maparí isábawachi rawé níri. Echijiti echi warura nurámi jeaneri echi pagótami: Usani rawé nirú sinibí tarari
maparí risénsia ju máputa gará nochabo. Echijiti echarí usani
rawé chopi sisí mapurigátamo ku sa'wárami níbo, chopi ketasi risénsia ju máputamo ku sa'wárami níbo maparí
isábawachi rawé ju.
15 Echarí echi Warubéra Jesusi ku nijéwaga jeaneri: 'Yemitamo wabé 'yékami ju. 'Yemitamo arigá ku botana echi
jaré 'yemi pugura wási, echi 'yemi pugura burito ayena cho,
maparí isábawachi rawé ju, mapurigátamo echo'ná komichi toga, bajírabo ba'wí. Echirigátamo pe nocha maparí
isábawachi rawé ju.
16 Chópitamo arigá aní mapu ketasi risénsia ju mapu Nijeni ku sa'wama je'ná mukwí jipi rawé maparí isábawachi rawé
ju. Chopi je'ná mukwí biré echi jaré Abrami kúchara
kúchuwara ju mapu echi Satanasi riwéami riablo ma je'ná jerigá risú orari makoy mind osá nawó bamíbari jonsa.
Echijiti Nijeni mayé mapu arigá risénsia ju mapu je'ná mukwí
ku sa'wárami níma jipi isábawachi rawé. 17 Arí biché maparí Jesusi echirigá aneri, echarí sinéami
echi jaré Binoy sayera wabé riwéraga tibiri; chopi ne sinéami
echi auché jaré pagótami ne wabé kaníri maparí aboni riwari mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga orari.
Echi mostasa aniríwami rakara
(Mateosi 13:31–32; Markosi 4:30–32)
18 Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni 'yemi mi irétaga binérama
mapurigátamo gará machiboa mapu chúrigá Riosi gará nurá. 13:18 Mt 13:31
321 L Ú K A S I
19 Maparí Riosi we nuré echi pagótami, mapuyiri echi tá mostasa aniríwami rakara ju mapu biré rijoy ichá echo'ná
binoy kawíwarachi. Mapujiti echi tá mostasa rakara ma
a'wisá, ne warubé ochero, mapurigá biré masana nirá, mapuyénasí echi jaré churuguí echo'ná mostasa otowárachi
rosorama.
Jesusi irétaga binera echi levadura jiti rugá
(Mateosi 13:33)
20 Echarí Jesusi ayena cho irétaga binérari jeanigá: Nijeni
'yemi mi irétaga binérama mapurigátamo gará machiboa mapurigá Riosi nuré echi pagótami.
21 Maparí Riosi gará nuré echi pagótami, achigorigá ju
mapurigá maparí biré mukwí ma baisá nirá anáwaga echi harina, gará nasówari echi levadura echi harina yuwa
mapuyénasí suwaba gará kapótami níma.
Echi pe uchí yéachi
(Mateosi 7:13–14, 21–23)
22 Echarí Jesusi we binérasiya inárari echo'ná Jerusalémachi
simiyá, echirigá orogá Binoy simírari echo'ná ne suníami o'wéarachi, ayena cho ne suníami rijówachi. Arí biché Binoy
gará binérari Riosi Raíchara.
23 Echarí biré rijoy jeanigá rukueri: Warubéra, Acha pe okuá ju echi jaré pagótami mapu gará ku wikawárami níma?
Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri:
24 Mapurigátamo ne 'wérari orogá nakí mo'wináriya echo'ná biréana uchí yéachi, echirigá achigorigá ne wabé
níraga tansi mapurigátamo ku wikawárami níbo, mapujiti
Nijé 'yemi nimí ané mapu pe waminánomí wikabé nakimea mapurigá aboni ku wikawárami níma, chopi echarí aboni
ketasi chirigá ku wikawárami níma.
25 Mapujiti pe wiribeko maparí echi Warubéra karí níwami ku wirísaga, 'yérama echo'ná yéachi, echarí 'yemitamo
echo'ná machímana jáwami wabé anéraga echo'ná yéachi
'yéachi jeaniboa: Warubéra, tamujé tamí irapi! Chopi echi Warubéra ku nijéwaga jeanimea: Nijeni ketasi machí 'yemi!
Nirapeni machí kúmitamo piréami ju!
13:22 Mt 9:35
13:24 Mt 7:13
L Ú K A S I 322
26 Echarí 'yemitamo jeanebo: Mujemi tamujé tamí gará machí, mapujiti tamujé mi yuwa ko'wari; ayena chota mi
yuwa bajiri echi uva ba'wira; ayena chomi binériga iyénari
echo'ná tamujé warúrawarachi ri'narátachi. 27 Chopi Binoy 'yemi mi ku nijéwaga jeanema: Maní 'yemi
mi aneri mapu Nijeni ketasi machí kúmitamo piréami ju.
Waminá waná simíbaga, sinéami 'yemi we chati orámi pagótami.
28 Echarí 'yemitamo wabé narákabo, ayena chótamo wabé
ki'rákabo 'yemi ramirá, maparítamo riwiboa echo'ná ripá riwigachi muchúami echi Abrami, echi Isaka ayena cho, echi
Jakobo ayena cho, ne sinéami echi auché jaré Riosi jiti
nawésami ayena cho. Chopi 'yemitamo echo'ná machímana tibibo.
29 Echarí rawé ne suníami a'nagú norigá jonsa sisá wikabé
pagótami ko'meya muchíbama echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Riosi gará nuré echi pagótami.
30 Arí biché jaré mapu jipi rawé ne jubá juko, abóniko ne
bachá níma echarí rawé; ayena cho jaré mapu jipi rawé ne bachá ju, abóniko ne jubá níma.
Jesusi ne wabé narari maparí Binoy 'nátari echo'ná
Jerusalémachi piréami jiti
(Mateosi 23:37–39)
31 Echarí rawé echo'ná Jesusi yuwa siri jaré Bariseo
aniríwami binériami mapu jerigá aneri: Jena jonsa ku simigá,
mapujiti echi warura Erorsi mi mi'rinári. 32 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echi Erorsi mapurigá
biré kiyochi ju. Ku simíbaga anesi mapurigá Nijeni jeané:
Nibira, Nijeni machí a'wasá echi we chati riablo ariwara, ayena choni ne gará ku sa'wá echi jaré nayúkami jipi rawé,
ba'arí ayena cho. Arí biché waniwí ma sunímani.
33 Chopi arigá 'wérari ju mapu Nijeni echirigá waminabi sísima echo'ná Nijé buwirachi jipi rawé, ba'arí ayena cho,
waniwí asíchiko, mapujiti arigá 'wérari ju mapu ibiri Riosi jiti
nawésami mi'rirúami níma echo'ná Jerusalémachi aniríwachi warúrachi.
13:27 Mt 7:23
13:30 Mt 19:30
323 L Ú K A S I
34 'Yemi pagótami echo'ná Jerusalémachi piréami ne wabé risú orárami níbo! Mapujítitamo we ko'yá echi jaré Riosi jiti
nawésami, ayena chótamo we basibuka ko'yá echi jaré mapu
Riosi echo'ná 'yemi mi nawésanaraga júri. Wisabé chokéami Nijeni nakíri napabúnara 'yemi tamí yuwa, mapurigá biré
torí ranéami wabé rakó binoy níwara churipi echo'ná ri'ré
pachá binoy anarachi! Chopi 'yemitamo ketasi nakiri! 35 Nibira! 'Yemi ri'obáwara waminá bi'neri ripí. Riosi ma
'yemi mi ariweri! Ayena cho Nijeni 'yemi nimí ané mapu jipi
jonsa 'yemitamo chopi auchéchoko tamí riwiboa echarí rawé maparítamo jeaniboa: Ne wabé garabératami ju Je'ná mapu
ku nawá mapurigá ne Warubéra nirá!
Jesusi ku sa'wari biré rijoy siné rawé isábawachi
Siné rawé isábawachi Jesusi ko'meya bakiri echo'ná biré warura Bariseo aniríwami binériami bitérachi.
Arí biché echarí echi auché jaré Bariseo echo'ná ne wabé
kichiga 'nigá muchiri. 2 Echarí biré rijoy nayúami mapu wabé bajákami níri,
ayena cho echo'ná bachámi Jesusi yuwa asari.
3 Echarí Jesusi rukueri echi jaré nuraríwami binériami, echi auché jaré Bariseo aniríwami binériami ayena cho. Arí biché
jerigá rukueri: Ácha risénsia ju mapu Nijeni ku sa'wama biré
nayúami jipi isábawachi rawé? 4 Chopi aboni tarapé namuti ku nijéwari. Echarí Jesusi
chapigá echi nayúami, gará ku sa'wari. Echarí Jesusi aneri
echi rijoy mapu ma ku simea. 5 Chopi Jesusi jeaneri echi jaré Bariseo aniríwami binériami:
Ibiri rijoy 'yemi mapu ikí bukérasa biré burito, biré bóisi
keremá, mapu echarí siné rawé isábawachi waminá wichisá echo'ná biréana jochi, arigá we yáti ku machí pama maparí
isábawachi rawé ju. Nijeni ayena cho ku sa'wari je'ná rijoy
jipi isábawachi rawé. 6 Echarí aboni ketasi chirigá omérari ku nijéwiya.
Echi jaré mapu bayérami níri echo'ná biréana niwíkowachi
13:34 Mt 23:37
14
L Ú K A S I 324
7 Echarí maparí Jesusi riwari mapurigá echi auché jaré mapu echo'ná bayérami níri chopi echo'ná wabé garabéarachi
muchínari, echarí Binoy jerigá ruyeri:
8 Maparí biré rijoy mi bayesa echo'ná biréana niwíkowachi, ketasi bachá asibá echo'ná ne wabé garabéarachi, mapujiti
siné káchi auché biré rijoy waminabi wabé warubéra ketasi
mapurigá mujé ayena cho bayérami níma. 9 Echarí echi mapu mi bayeri echo'ná mujé yuwa norínama,
echi auché biré rijoy yuwa mapu waminabi warubéra ju. Arí
biché mi jeanema: Je'ná 'ya mapu binoy echo'ná asimea! Echarí mujemi wabé riwériga siméa echo'ná wabé jubámi
asiba.
10 Chopi maparí mi bayérami ju, echo'ná simigá ne jubámi asibá, mapurigá maparí norinsa echi mapu mi bayeri, échiko
mi jerigá anema: Keni amígowa, wakiná ne bachámi simigá,
asagá. Echarí echi auché jaré echo'ná napawika muchúami gará riwimea mapurigá mujemi echirigá warúratami níma.
11 Mapujiti echi mapuyíripi a binoy warubératako, échiko
wabé tabéaratami níma. Arí biché echi mapu a binoy wabé tabéaratako, échiko arigá warúratami níma.
12 Jesusi ayena cho ra'íchari echi rijoy mapu Binoy bayeri.
Echarí Jesusi jeaneri: Maparí mujemi jerigá wabé gará kóma echi jaré mapu ikí mi bayé, ketasi chopi bayé echi jaré mujé
garabé amígowara, nibiré bayé echi jaré mujé ritémawara,
nibiré bayé echi auché jaré mujé pagótamawara, nibiré cho bayé echi auché jaré wabé níwami echo'ná murubé mujé
yuwa piréami, mapujiti sinéami aboni auchecho ku kuwana
mi bayema, arí bichemi echirigá ku natétarami níma. 13 Chopi maparí mujemi we gará kónama ko'wámi, echo'ná
chopi bayé echi jaré wabé risúwati, echi jaré ke akánami
ayena cho, echi jaré sikamochi ayena cho, echi jaré kasimochi ayena cho, echi jaré ke 'machíriami asíchiko.
14 Echarí mujemi ne wabé kaníriami níma mapujiti aboni
ketasi omero mi ku kuwana natétiya; chopi Riosi 'yemi mi ku natétama echarí ne jubá rawé maparí sinéami echi jaré gará
orámi pagótami ku o'wínama.
Biré rijoy gará kówari wikabé pagótami
14:11 Mt 23:12
325 L Ú K A S I
15 Echarí biré rijoy echo'ná atíami, echi Jesusi yuwa ra'íchaga, jeaneri: Ne wabé kaníriami níma ibiri rijoy mapu
ko'mea echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Riosi gará nuré echi
pagótami. 16 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Siné rokogó biré rijoy
warú omáwaga, warú niwari ko'wámi. Arí biché wikabé
pagótami bayérami níri. 17 Chopi maparí ma sébachi níri ko'wáwachi, ke wesi
echo'ná siri. Echarí echi rijoy júri auchéchoko bayénara
sinéami echi jaré mapu bachá nirá bayérami níri. Echarí binoy jeanigá júri bayénara: We yá wakiná simasi, mapujiti suwaba
ma gará a'láratami ju!
18 Chopi si'néamika ibiri nirá chótari ku wikáwari tásiya. Echarí echi bacháwara jerigá aneri: Bukurini rarari biré kawí
ichiwáwami. Jípini 'némiya simea echi kawí. Nijé nimí táni
mapurigami tamí wikawama. 19 Auché biré jerigá aneri: Nijeni bukurí rarari maríana burí
wási ibóisi, jípini 'néniga simea machimeya. Nijé nimí táni
mápumi tamí wikawama. 20 Auché birécho jerigá aneri: Bukurini niwiri. Echijiti nijeni
ketasi omero simiyá.
21 Echarí maparí echi mapu jurárami níri ma auchecho ku nawari, binoy suwaba je'ná jerigá ruyeri echi binoy
warúrawara. Chopi echi warura ne wabé yoga jeaneri: We
sapú simigá echo'ná warúrachi ri'narátachi, echo'ná pagótami napawírachi ayena cho, arí biché wakiná bayé echi jaré
risúwati, echi jaré ke akánami ayena cho, echi jaré sikamochi
ayena cho, echi jaré kasimochi ayena cho, echi jaré ke 'machíriami asíchiko.
22 Echarí echi pioni jeaneri: Warura, maní gará orari
mapurigami tamí nuré, chopi ke cho buchiri echo'ná pachá karírari mapo'ná mujemi omowama.
23 Echarí echi warura jeaneri echi binoy piónawara: Ku
simigá echo'ná suníami buwichí, kanápuromí mapo'ná echi pagótami 'yena, arí biché ne 'wérari wakiná mo'wá auché jaré
mapurigá ne gará buchima echo'ná pachá nijé karírachi.
14:15 Mch 19:9
14:16 Mt 22:2
L Ú K A S I 326
24 Mapujiti 'yemi nimi ané mapu ke wesi echi jaré pagótami mapu bachá bayérami níri, gará ko'mea echi wabé garabé
ko'wámi mapu nijeni a'larari.
Gará níma máputa ariwebo suwaba echi auché jaré namuti
mapurigata chopi Jesusi yuwa najátabo
25 Echarí rawé wikabé pagótami Jesusi yuwa najátari echo'ná buwichí. Arí biché Binoy ku kuwana 'néniga jeaneri:
26 A biré tamí bichínaragá, arigá 'wérari ju mapu échiko
wabé tamí karema. Echirigá arigá 'wérari ju mapu binoy waminabi tamí karema ketasi mapurigá binoy karé kepu onó,
kepu iyé ayena cho. Arigá 'wérari ju mapu échiko waminabi
tamí karema ketasi mapurigá binoy karé kepu upí, kepu kúchuwara ayena cho, kepu ritémawa ayena cho. Ayena cho
'wérari ju mapu échiko waminabi tamí karema ketasi
mapurigá binoy karé a binoy nirá. Arí biché a ketasi tamí echirigá karésagá, échiko kétasi omérama tamí yuwa binéami
níriya.
27 Ayena cho mapuyíripi ketasi arigá anachama maparí binoy risú orárami níma, achigorigá mapurigá Nijeni arigá
anachama maparini wabé risú orárami níma, échiko ketasi
omérama tamí yuwa binéami níriya. 28 Ayena cho ibiri 'yemi mapuyíripi niwánari biré ripabé
wiríami karí, ne bachá nirá gará 'natama chu kipu
suwábamiré wenomí echi karí niwayá, acha binoy niwa echikí wikabé wenomí, mapurigá binoy gará omérama
kayena echi ripá wiríami karí.
29 Mapujiti a binoy bachá nirá tigosa, chopi a ketasi omérasagá suniya echi karí niwayá, echarí sinéami echi auché
jaré pagótami echo'ná piréami echirigá riwisá, chotama binoy
jiti kachigá ra'ícha 30 jeanigá: Echi rijoy chótari echi ripabé wiríami karí
niwayá, chopi ketásirapé omérari suniya.
31 Ayena cho ibiri warura siríami mapu ikí niwa makoy mili sontarsi mapu nakómiya simea, auché biré warura
siríami sayérsiya mapu arigá niwa osá makoy mili sontarsi,
échiko bachá nirá asíbaga, gará 'natama acha binoy omérama
14:26 Mt 10:37
327 L Ú K A S I
niyura echi auché biré warura siríami sayera mapu osá makoy mili sontarsi yuwa inaro.
32 Chopi a mayésagá mapu binoy ketasi omero niyura,
echarí binoy jaré katéwami jurama ku katewánara echi auché biré warura siríami yuwa, mapuyénasí échiko abijí mikabé
inárachi.
33 Echirigá mapuyíripi 'yemitamo ketasi ariwésagá suwaba echi jaré 'yemi níwara namuti ketasi omero tamí yuwa
binéami níriya.
Maparí echi koná ketasi akámi nísa
(Mateosi 5:13; Markosi 9:50)
34 Ne gará ju echi koná. Chopi a ketasi gará akámi nísagá,
echarí ketasi chirigá gará ku akámi niwárami níma. 35 Echiyiri koná ketasi iré. Echarí echi koná chopi machí
pátami níma echo'ná wiyérari, echo'ná ripúkachi keremá.
Sinéami 'yemitamo mapu ikí nakeko, ne gará namsi mapurigá Nijé 'yemi nimí jerigá ané!
Jesusi binera echi bo'wá wikámi jiti rugá
(Mateosi 18:10–14)
Echarí rawé sinéami echi jaré wenomí napabúami
echo'ná murubé Jesusi yuwa kipúbiya siri. Ayena cho
echi auché jaré rijoy echo'ná kipúbiya siri, sinéami mapu ikí echi auché jaré Juríosi pagótami aneri chati orámi nirá.
2 Echijiti echi jaré Bariseo aniríwami binériami ayena cho
echi auché jaré nuraríwami binériami, sinéami echi Jesusi sayéraga ra'íchari. Arí biché aboni jeaneri: Echi Jesusi gará
narigá echi jaré chati orámi pagótami, ayena cho Binoy we
ko'wá echi jaré aboni yuwa! 3 Chopi Jesusi je'ná jerigá irétaga jeaneri:
4 Ibiri 'yemi mapu ikí bukérasa biré kiento bo'wá, maparí
biré wikáwasa, waminá gará tibútaga ariwema echi auché jaré kimakóisa makoy miná kimakoy echo'ná kawichí,
mapuyénasí binoy ámiya simea echi mapu wikari,
mapuyénasí binoy ma ku riwá. 5 Chopi maparí ma gará riwá, echarí matochi rikagá binoy
we kaníraga ku bitichí tomea.
14:34 Mt 5:13
15
15:4 Mt 18:12
L Ú K A S I 328
6 Arí biché ma ku nawagá echo'ná bitichí, binoy we yáti ku napabuma echi jaré binoy amígowara, jeanigá: Tamí yuwa ne
wabé kanírisi, mapujítini ma riwari echi bo'wá mapu ma
wikámi níri. 7 Echarí Jesusi jeaneri: 'Yemi nimí ané mapu echirigá
achigorigá waminabi ne wabé kanírama echo'ná ripá
riwigachi muchúami maparí biré chatí orámi rijoy ma ku wikáwari tansa, ku ro'wíma Riosi yuwa, ketasi mapurigá
maparí kimakóisa makoy miná kimakoy pagótami mayé
mapu aboni wabé garabé orámi ju, echijiti aboni ketasi nakí ku wikáwari tánara.
Echi wenomí wikámi
8 Ayena cho mapuyíripi mukwí níwasa makoy peso plata,
chopi a wikáwasa biré peso, we yáti rajema biré chopé, ayena cho ne suníami gará pichika echo'ná pachá karírari, kirí nirá
ama mapuyénasí ku riwimea.
9 Chopi ma gará riwisá, echi mukwí we yáti napabuma echi jaré binoy amígowara, arí biché jeanema: Tamí yuwa ne wabé
kanírisi, mapujítini ma ku riwari echi biré peso plata mapu
ma wikámi níri. 10 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: 'Yemi nimí ané mapu
echi jaré Riosi kapitánawara echo'ná ripá riwigachi
muchúami ne wabé kanírama maparí ibiri echi jaré chati orámi pagótami, wikáwari taga, gará ku ro'wima Riosi yuwa.
Echi towí mapu káraga suwábari binoy onorá níwara namuti
11 Jesusi ayena cho jeaneri: Biré rijoy okuá kúrowi
kúchuwami níri. 12 Arí biché echi pe tabéara jerigá aneri binoy onorá: Keni
onó, we yáti tamí 'ya echi jaré mujé níwara namuti mapu nijé
níwara nímiré. Echarí echi onorúami gará rojuániga binoy níwara namuti, nasipa 'yari echi binoy ranára tabéara.
13 Chopi pe wakinana rawé echi tabéara ranarúami ne
suwaba rarinéari echi jaré binoy níwara namuti. Arí biché ma napabusa binoy níwara wenomí, waminá mikabé auché
biréna si'wína kawírari simiri; chopi echo'ná bitéraga binoy
chuwé orogá káraga suwábari binoy níwara wenomí.
329 L Ú K A S I
14 Arí biché maparí echi tabéara ranarúami ma káraga echirigá suwábari binoy níwara wenomí, echarí echo'ná
kawírari piréami pagótami ne wabé simírami 'locheri, ayena
cho echi tabéara ranarúami echirigá ne wabé 'locheri. 15 Chopi binoy riwari nóchari echo'ná biré rijoy bitérachi
echo'ná kawírari bitéami. Echarí echi rijoy waminá júri echi
wikabé binoy bukura kutchi nisénara. 16 Chopi echi tabéara ranarúami arigá ne wabé 'locheri,
mapujiti ke wesi 'yari ko'wámi. Echarí binoy ne wabé
simírami 'lochega, wabé nakiri echi rojuí kumugá bosánara mapurigá echi kutchi ko'wari.
17 Chopi binoy jeriga ku 'nátari: Echo'ná nijé onorá
bitérachi ne wikabé pioni nirú mapu gará posaka ko'wá, chopi jena'í nijeni we lowa!
18 Maní ku simea echo'ná mapo'ná nijé onorá atí, arí biché
nijeni jeanema: Keni onó, nijeni we chati orari Riosi sayéraga, ayena choni chati orari mujé sayéraga.
19 Ma ketasi gará ju mapurigá nijeni waminabi mujé ranára
nirá anérami níma. Tamí niwá mapurigá biré mujé piónawara nirá!
20 Echarí echi tabéara ranarúami ma ku simigá, pe
wakinana ku nawari echo'ná binoy onorá bitérachi. Chopi maparí echi tabéara ranarúami abijí mikabé 'naka
inárachi, echarí echi binoy onorá gará riwisá, arigá ne wabé
natimari. Echarí echi onorúami we 'maga natépari, ayena cho wabé kaníriga narépari.
21 Chopi echi tabéara ranarúami chótari jerigá anésiya:
Keni onó, nijeni we chati orari Riosi sayéraga, ayena choni chati orari mujé sayéraga. Ma ketasi gará ju mapurigá nijeni
waminabi mujé ranára nirá anérami níma.
22 Chopi echi onorúami echarí we yáti jeaneri echi jaré binoy piónawara jeanigá: We yáti machí pasa echi we
garabéara napacha, gará ku napachátasi; ayena cho gará
uchesi echi garabé simati chitúrami jiero echo'ná binoy makúsuwarachi, ayena cho gará ku akárasi.
23 Echarí echi onorúami ayena cho jeaneri: Wakiná 'norasa
mi'risí echi biré bisero wabé sapéami, mapujiti tamujeta ma we kaníriga omáwaga kopoa.
L Ú K A S I 330
24 Mapujiti je'ná keni raná mapurigá mukúami nirá níri, chopi ma ku bitéami ju. Binoy waminá wikámi níri, chopi
mata ku riwari! Echarí aboni chótari omáwaga kosísiya.
25 Echarí echi rijoy ranára bachirúami echo'ná kawichí iyénari, chopi ma ku murubé nawagá echo'ná bitichí, échiko
we námari echirigá we kaníriga tákawachi.
26 Arí biché binoy bayegá rukueri biré pioni mapu piri jiti echirigá orari echo'ná pachá bitichí.
27 Arí biché echi pioni jeaneri: Mujé rijimara ma ku nawari!
Echijiti mujé onorá ma nurari mi'rínara echi bisero wabé sapéami, mapurigata wabé kaníriga kopoa, mapujiti mujé
rijimara ma gará ku nawari.
28 Chopi echi bachirúami ne wabé yoga, ketasi nakiri bakinára echo'ná pachá bitichí. Echijiti binoy onorá ku
machínaga, we tánari mapurigá pachá bakimea.
29 Chopi echi bachirúami we yóniga ku nijéwaga jeaneri echi kepu onó: Mujemi gará machí mapurigá nijeni ma
wikabé bamíbari mi yuwa nóchari. Nijeni sinibí ne gará nimí
nijéwari, chopi mujemi tarapé siné tamí 'yari biré tá chibá mapurigá nijeni kaníraga omáwaga ko'mea echi auché jaré
nijé amígowara yuwa.
30 Chopi maparí ke sayiná ku nawari je'ná mujé ranára mapu káraga suwábari mujé níwara namuti wikabé chati
orámi muguí yuwa bitéraga, jipi mujemi ma mi'yari echi
bisero wabé sapéami mapurigá échiko wabé kaníriga omáwaga ko'mea.
31 Echarí echi onorúami jeaneri: Keni raná, mujemi sinibí
tamí yuwa asari, nijé nimí 'yari suwaba mapu ikí mi newareri, ayena cho ne suwaba nijé níwara namuti, mujé
níwara ju.
32 Chopi jipi rawé arigá 'wérari níri mapurigata wabé kaníriga omáwaga kopoa, mapujiti kemi rijimá mapu
tamujeta mukúami nirá mayeri ma gará ku bitéari. Binoy ma
wikámi níri, chopi tamujéta ma ku riwari.
Echi ketasi garabé orámi tabéara nurámi
Echarí Jesusi ayena cho ra'íchaga echi jaré mapu
Binoy binérari, jeaneri: Biré rijoy warura ne wabé 16
331 L Ú K A S I
níwami níri. Échiko auché biré si'nú nureri mapurigá tabéara nurámi nirá, mapurigá échiko nurámi níma ne suwaba echi
warura níwara namuti jiti. Chopi pe wakinana je'ná tabéara
nurámi mapurigá suwábami nirá, echi warura níwara namuti.
2 Echarí echi wabé níwami rijoy bayegá ra'íchari echi
tabéara nurámi, jeanigá: Piri ju je'ná mapu echi auché jaré pagótami mi wi'nijí? Jipi ne suwaba nijé níwara namuti ku
taraga ma auchéchoko ku tamí 'ya, mapujiti mujemi ma
ketasi waminabi nochama mapurigá tabéara nurámi nirá, nijé níwara namuti jiti.
3 Echarí echi tabéara nurámi jerigá 'nátari: Pírini orama jipi?
mapujiti keni warúrawa ma ketasi tamí nakiwi mapurigani nochama mapurigá tabéara nurámi nirá. Nijeni ketasi omero
iwéami nocha. Ketásini omero wasaraya, nibiré choni omero
ichayá, ayena cho nijeni we riwera wepi taga iyena namuti. 4 Echarí échiko jerigá 'nátari: Maní gará machí mapurigani
orama, mapurigá maparí keni warúrawa ma tamí 'yesa echi
nóchari, echarí echi auché jaré pagótami gará tamí risénsia 'yama echo'ná aboni pirérachi.
5 Arí biché ibiri nirá bayegá echi auché jaré pagótami mapu
ikí wikeri echi binoy warúrawara, jerigá rukueri echi bacháwara: Chu kípumi wiké echi keni warúrawa?
6 Arí biché échiko ku nijéwaga jeaneri: Nijeni wiké biré
kiento o'weri sikorichi echi akeite. Echarí echi tabéara nurámi jeaneri: Jena'í osárichi osirúami ju mapu ikí mujemi wiké. We
sapú asagá, osá mápumi chopi wikema marisa makoy o'weri
sikorichi echi akeite! 7 Pe wiribeko echi tabéara nurámi jeanigá rukueri auché
biré: Mujé, chu kípumi wiké? Arí biché échiko jeaneri: Nijeni
wiké biré kiento arimuri turío. Echarí echi tabéara nurámi jeaneri: Jena'í osárichi osirúami ju mapu ikí mujemi wiké. We
sapú asagá osá mápumi chopi wikema osá nawósamakóy
arimuri echi turío! 8 Echarí echi warura ne wabé yónari mapujiti echi tabéara
nurámi echirigá 'yékaka orari, chopi echi warura arigá mayeri
mapurigá echi tabéara nurámi ne wabé 'nátaga orari. Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: Echi auché jaré ke bichíyami
L Ú K A S I 332
pagótami, jena'í wichimóbachi piréami, waminabi wabé 'yékaka bujéami ju ketasi mapurigá echi auché jaré Nijé
níwara pagótami, sinéami mapu ikí bichíko Riosi Ra'íchara.
9 Echarí Jesusi ayena cho jeaneri: We gará kówasi jaré 'yemi níwara namuti echi auché jaré bichíyami pagótami mapu ikí
we newaré. Ketasi chopi napabusi echi wikabé namuti
níwarawami jena'í wichimóbachi, mapurigá echi auché jaré chati orámi pagótami we oránari. Arí biché a 'yemitamo
echirigá gará kónami nísagá jena'í wichimóbachi, echarí echi
jaré bichíyami mapu 'yemitamo we kówari jena'í wichimóbachi, abóniko 'yemi mi wabé kaníriga narépama
echo'ná ripá riwigachi, echarí maparí 'yemitamo gará sebabo
echo'ná. 10 Echi jaré mapu ne bichíwari garabé orako maparí aboni
pébi orá, abóniko ayena cho ne bichíwari garabé orama
maparí aboni wabé simírami orá. Arí biché echi jaré mapu wabé 'yékaka orako maparí aboni pébi orá, abóniko ayena
cho wabé 'yékaka orama maparí aboni wabé simírami orá.
11 Echirigá ju mapu átamo ketasi garabé orásagá echi wikabé namuti níwarawami jena'í wichimóbachi nirúami
yuwa, mapo'ná echi jaré pagótami wabé chati orámi ju, echarí
Riosi ketasi cho 'yemi mi anema Binoy kúchuwara nirá. 12 Ayena cho átamo ketasi garabé orásagá auché jaré
pagótami níwara namuti yuwa, 'yemitamo ketasi 'yárami
níbo echi jaré namuti níwarawami mapu 'yemi aboni níwara níma.
13 Ke wesi pióntami omérama nóchiya okuá o'wéara yuwa
sinepi nirá. Mapujiti a echirigá oránarasagá, echi pioni biréara kichima siné káchi, echi auché biréara karema kéremá. Siné
káchi echi biré yuwa wabé kaníriga nochama, chopi echi
auché biré yuwa ketasi kaníriga nochama kéremá. Echijiti 'yemitamo ketasi omérabo Riosi níwara nóchari orayá, átamo
sinepi nirá echi wikabé namuti níwarawami jiti chopi
nóchaga orásagá. 14 Echarí echi jaré Bariseo aniríwami binériami gará námari
suwaba je'ná mapurigá Jesusi ra'íchari. Echi jaré aboni wabé
korúkami níri wenomí, echijiti aboni we kichiga ra'íchaga sayérari mapurigá Jesusi echirigá nawésari.
16:13 Mt 6:24
333 L Ú K A S I
15 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemitamo karúmati orá mapurigá echi auché jaré pagótami mayema mapu 'yemi
aboni wabé simírami garabé orámi ju. Chopi Riosi ne gará
machí mapurigá 'yemitamo 'nata echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá. Ayena cho ne gará machisí 'yemi mapu echi
Warubéra Riosi arigá kichí echi jaré namuti mapu echi
pagótami garabé mayé.
Riosi nurarira gará osirúami níri, chopi Riosi ayena cho nureri
echi jaré bichíyami pagótami echo'ná pachana aboni surárachi
nirá
16 Mapuyénasí nawari jena'í wichimóbachi echi Juani mapu
pagóami níri, chopi nirúari Riosi nurarira osirúami mapurigá
echi Moisesi osári; ayena cho nirúari Riosi Ra'íchara mapurigá echi jaré o'wéara Riosi jiti nawésami osári, chopi
maparí echi Juani nawari, echarí jonsa gará nawésarami níri
echi we Garabé Ra'íchari jeanigá mapu Riosi ma gará nuré echi jaré gará bichíyami pagótami echo'ná aboni surárachi
nirá. Arí biché mapuyíripi wabé nakiko, échiko gará omero
echirigá bichiya. 17 Arigá 'wérari ju mapu suwaba achigorigá Ikimea
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi.
Siné káchi ripá riwigachi suwaba suwibama, jena'í wichimóbachi ayena cho, chopi arigá ikimea ne suwaba
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi.
Jesusi binera jeanigá mapu echi jaré mapu ma niwíami juko
ketasi ku rojuama
(Mateosi 19:1–12; Markosi 10:1–12)
18 Mapuyíripi ku ariwésagá binoy upira, arí biché auché
biré yuwa upesa, échiko we chati orá, mapurigá ayena cho chati orá echi mapu niwíami ju maparí si'nú yuwa kochí. Arí
biché echi mapu upeko echi mukwí ariwérami, échiko ayena
cho echirigá we chati orá.
Echi rijoy wabé níwami, echi Lásaro ayena cho
19 Biré rijoy wabé simírami níwami níri, echi mapu sinibí
ne wabé gará simati napachari; ayena cho sinibí rawé echi
rijoy ne wabé garabé ko'wari mapurigá omáwaga nirá.
16:16 Mt 11:12
16:17 Mt 5:18
16:18 Mt 5:32
L Ú K A S I 334
20 Ayena cho echo'ná bitéari auché biré rijoy mapu ne wabé risúwati níri, echi mapu Lásaro riwéami níri. Échiko ne wabé
buchuwí chánami níri. Ayena cho binoy sinibí rawé asari
echo'ná echi wabé níwami rijoy bitérachi yéwachi machímana.
21 Arí biché je'ná wabé risúwati rijoy ne wabé 'locheri,
mapuyénasí binoy wabé nakiri ko'náriya echi jaré wakichéami rimé mojuámi, echo'ná echi wabé níwami rijoy
bitérachi tibíami. Ayena cho echi jaré kochí echo'ná binoy
yuwa sisá, waminá cha'miri binoy chánawarachi. 22 Echarí siné rawé echi wabé risúwati rijoy ma mukuri. Arí
biché echi jaré Riosi kapitánawara tori binoy ariwara echo'ná
ripá riwigachi mapo'ná echi warura Abrami ma asari Riosi yuwa. Arí biché pe wakinana echi wabé níwami rijoy ayena
cho mukuri. Echarí binoy chu'wirótami níri.
23 Arí biché maparí echi wabé níwami rijoy ne wabé chati risú orárami níri echo'ná ri'ré riáblochi mapujiti binoy ketasi
bichíyami níri, echarí binoy mikabé nirá 'néniga riwari echi
warura Abrami echo'ná ripá riwigachi atíami, echi Lásaro ayena cho, mapujiti aboni gará bichíyami níri.
24 Echarí echi rijoy mapu wabé níwami níri, wabé o'weri
ra'íchaga jeaneri: Keni onó Abrami, tamí we natimá! Wakiná jurá echi Lásaro, mapurigá binoy makúsawara ba'wí jiti
sa'méchasa, rorobáchanama nijé cha'mérawara, mapujiti
nijeni ne wabé risú orárami ju jena'í chati na'írari! 25 Echarí echi Abrami ku nijéwaga jeaneri: Rijoy, gará 'natá
mapurigami sinibí nareri echi wabé garabéara maparimi abijí
bitéari. Ayena cho 'natá mapurigá echi Lásaro risú orárami níri. Chopi jipi rawé echi Lásaro ne wabé kaníratami ju jena'í
tamí yuwa, chopi mujemi ma we risú orárami ju, echo'ná
wabé chati na'írari. 26 Ayena cho echi Abrami waminabi jeaneri: Suwaba je'ná
jerigá ne bichíwari ju, chopi ayena cho tamujé yuwa, 'yemi
yuwa nasipa ne wabé simírami ri'ré a'nagú korátami niwárami ju. Echijiti mapuyíripi nakiko simáranára jena'í
jonsa echo'ná bo'ónara iyénasí, mapo'ná 'yemitamo muchuwi,
ketasi chirigá omérama. Nibiré wesi omérama simáriya
335 L Ú K A S I
echo'ná jonsa mapo'ná 'yemitamo muchuwi wakiná iyénasí mapo'ná tamujé muchuwi.
27 Echarí echi rijoy mapu wabé níwami níri, ma ku
nijéwaga jeaneri: Mujé Abrami mapurigá nijé onorá ju! Perikó jurá echi Lásaro echo'ná keni onó bitérachi!
28 Mapujiti abijí echo'ná muchuwi echi jaré marí nijé
ritémawara; mapurigá echi Lásaro gará nawésaga ruyema aboni, mapurigá aboni ketasi ayena cho wakiná simama jena'í
wabé chati na'írari mapo'ná nijeni ma ne wabé simírami chati
risú orárami ju. 29 Chopi echi Abrami ku nijéwaga jeaneri: Aboni ma níwa
Riosi Ra'íchara oseríwara mapurigá echi Moisesi osári, ayena
cho mapurigá echi auché jaré Riosi jiti nawésami osári. Gará níma aboni echirigá gará nijéwaga orasa!
30 Chopi echi rijoy mapu wabé níwami níri ma ku
nijéwaga, jeaneri: Siné káchi aboni ketasi bichíma mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi, chopi a biré
rijoy echo'ná aboni yuwa ku simiságá mapu ma ku owínari
maparí binoy ma mukúami níri, echarí aboni ne bichíwari gará bichíga ku ro'wima Riosi yuwa, mapurigá aboni ku
wikawárami níma.
31 Chopi echi Abrami ku nijéwaga jeaneri: A aboni ke nakiságá bichínara mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi, mapurigá echi Moisesi osári, echi
auché jaré Riosi jiti nawésami ayena cho, echarí aboni ketasi cho bichíma a biré rijoy ku owínsa maparí binoy ma
mukúami níri.
Echi riablo sinibí chati orántama echi pagótami
(Mateosi 18:6–7, 21–22; Markosi 9:42)
Echarí Jesusi ra'íchaga echi jaré yuwa mapu Binoy
binérari, jerigá aneri: Echi riablo sinibí chati orántama jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Chopi arigá wabé risú
orárami níma ibiri rijoy mapu ikí chati orara auché jaré!
2 Ne bachá nirá ne gará nímiri biré rijoy waminá warú ba'wírari pátami nísa, echo'ná binoy kutárachi biré matá jiti
burugá, mapurigá échiko ketasi chati orárama echiyiri tá
mapu tamí jiti bichíko.
17:1 Mt 18:7 17
L Ú K A S I 336
3 Ne gará tibusi 'yemi aboni nirá. A echi kemi rijimá we chati orogá mi sayérasagá, ku gará ra'ámaga ruyé. Arí biché a
binoy gará ku wikáwari tásagá, gará ku wikawi.
4 Ayena cho a échiko mi we chati orogá sayérasagá kicháosa chokéami siné rawé nirá, ayena cho a binoy
kicháosa chokéami mi jeanésagá: Ma ketásini auchecho siné
echirigá orama. Echarí gará níma mujemi ayena cho kicháosa nirá ku wikáwasa echi binoy.
Tamujé tamí 'ya mapurigata waminabi gará bichíbo!
5 Echarí echi jaré mapu Jesusi júri nawisánara, sinéami je'ná
jerigá aneri echi Warubéra Jesusi: Tamujé tamí 'yá mapurigata waminabi gará bichíbo!
6 Echarí echi Warubéra Jesusi jeaneri: Je'ná sikómoro
aniríwami namuti ne warú ju mapu churú rojuá, ayena cho echi tá mostasa aniríwami rakara ne wabé tabéara ju. Chopi
Nijé 'yemi nimí ané mapu átamo ne bichíwari pé tá nirá
bichísagá Riosi mapu churú biré tá mostasa rakara, echarí átamo jeanésagá je'ná warubé sikómoro aniríwami: Jena'í
jonsa káraga machínaga, nawara así, echo'ná tu warubé
ba'wírari wîrimé! Nijeni 'yemi nimí ané mapu je'ná warú namuti mapu churn biré rojuá, echarí we yáti 'yemi mi gará
ku nijéwaga, ne bichíwari echirigá orama!
Gará llama biré pioni gará nijéwaga nochasa
7 A biré 'yemi níwara pioni we wasaraga nocha inasa, namuti nisé kéremá, maparí échiko ku nawá echo'ná bitichí,
ke wesi 'yemi we yáti jeanema echi pioni jeanigá: Simiró
mujé! We yáti asagá, gará ko'wá! 8 Chópitamo bachá nirá jerigá anema: Bachá gará a Mari
mujé mapurigá nijeni gará ko'mea. Arí biché pé jubámi
mujemi ayena cho ko'mea. 9 Ayena cho Jesusi jeaneri: Nijeni mayé mapu ke wesi 'yemi
ne warubé natétara 'yama maparí biré 'yemi níwara pioni
echirigá gará nijéwaga orasa mapurigá 'yemitamo nureri oránara, mapujiti échiko chopi orari mapurigá mujemi nureri
oránara. Binoy ketasi waminabi wabé simírami garabé orari.
17:3 Mt 18:21
17:6 Mt 17:20
337 L Ú K A S I
10 Echirigá achigorigá níma maparí 'yemitamo ma sébari orari mapurigá Riosi 'yemi mi nuré. Echarí chopi jerigá anesi
Riosi: Tamujé ketasi wabé simírami garabé orámi pióntami
juta, mapujiti tamujeta chopi orari mapurigá arigá 'wérari níri mapurigata orabo. Arí biché tamujeta ketasi waminabi wabé
simírari orari.
Jesusi ku sa'wari makoy rijoy mapu wabé chati cha nayúkami níri
11 Echarí rawé maparí Jesusi inárari echo'ná Jerusalémachi simiyá, echarí Binoy nasipa simírari echo'ná Samáriachi
aniriwachi kawírari, echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari
yuwa. 12 Arí biché maparí Jesusi nawama riwéari echo'ná biréana
rijówachi, echarí makoy rijoy wabé chati cha nayúkami
natipábiya simasa, echo'ná mikabé 'nagá jábari. 13 Echarí aboni o'weri ra'íchaga jeaneri: Binériami! Mujé
Jesusi, tamujé tamí wabé natimá!
14 Maparí Jesusi gará riwari echi aboni, echarí Binoy jeaneri: Ku simíbaga 'nérasi echi jaré sakerdote
mapurigátamo ma ku sa'wárami ju! Arí biché mapuyénasí
aboni echirigá ku kuwana sírari, echarí aboni ke sayiná ma gará ku sa'wíami níri.
15 Chopi biré aboni riwisá mapu binoy ma gará ku
sa'wárami níri, echarí binoy auchéchoko ku kuwana ro'wiri mapo'ná Jesusi inárari, arí biché echi rijoy o'weri ra'íchaga ne
wabé Warubéra aneri Riosi.
16 Ayena cho binoy echo'ná bachámi Jesusi yuwa wémi raweka chokóbaga wirigá ne warú natétara 'yari. Arí biché
echi rijoy echo'ná Samáriachi bitéami níri, échiko ketasi
Juríosi pagótami níri. 17 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaniri: Makoy níri mapu gará
ku sa'wárami níri, chopi echi auché jaré kímakoy ma ku
simíbari. 18 Ke wesi aboni ku ro'wiga, warú natétara 'yari Riosi. Je'ná
si'wína bitéami rijoy chopi warú natétara 'yari.
19 Echarí Jesusi jeaneri: Wiriska, ku simigá! Mujemi ma gará ku sa'wárami ju mapujítimi tamí bichíri.
L Ú K A S I 338
Mapurigá Riosi nurema echi pagótami
(Mateosi 24:23–28, 36–41)
20 Echarí echi jaré Bariseo aniríwami binériami rukueri
Jesusi mapu chu kiríbuko Riosi gará nurema riwéari echi
pagótami jena'í wichimóbachi piréami. Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Maparí Riosi gará nuré echi pagótami,
'yemitamo ketásirapé namuti riwiboa.
21 Nirapétamo jerigá aniboa: Nibira, jena'í Riosi gará nuré echi pagótami! Nirapétamo jeaniboa keremá: Nibira, echo'ná
auché biréana Riosi gará nuré echi pagótami! Mapujiti Riosi
chopi nuré echi pagótami echo'ná pachana aboni surárachi nirá.
22 Echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari:
Waminánomí rawé 'yemitamo ne wabé simírami nakiboa 'nénara auché biré Nijé rawéwara, chópitamo ketasi riwiboa.
Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
23 Echarí rawé jaré pagótami 'yemi mi jeanema: Echi Warubéra Jesucristo jena'í atí! 'Yemi mi jeanema keremá: Echi
Warubéra Jesucristo echo'ná auché biréana atí! Chopi ketasi
echo'ná simasi, nibiré najátasi echirigá nawésami, mapujiti Nijeni ketasi chiná nirá nawama.
24 Mapujiti mapurigá echo'ná ripá norírari ne wabé ni'wika
simí echo'ná panina jonsa, echo'ná tu bo'ónara iyénasí, echirigá achigorigá Nijeni ku norinama echarí ne jubá rawé,
Nijé rawéwarachi. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami
nirá. 25 Chopi bachá nirá arigá 'wérari ju mapu jipi piréami
pagótami tamí wabé risú orama; ayena cho aboni ketasi tamí
narema, mapujiti aboni wabé tamí kichima. 26 Arí biché mapurigá ikíri chabé ki'yá rawé maparí echi
Noé riwéami rijoy bitéari, echirigá achigorigá ikimea echarí
ne jubá rawé, Nijé rawéwarachi. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
27 Echarí rawé echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi
piréami chopi wabé ko'ogá, bajiga muchiri, ayena cho echi jaré rijoy we juberi, ayena cho aboni we risénsia 'yari
mapurigá aboni marara we kunema, mapuyénasí sébari
echarí rawé maparí echi Noé bakiri echo'ná pachá warubé
17:23 Mt 24:23
339 L Ú K A S I
karírari, echo'ná warú ba'wírari moba yénami, arka aniríwami. Echarí ne warubé ukugá, suníami jena'í
wichimóbachi ne ripabé buchíri ba'wí. Arí biché ne sinéami
echi jaré pagótami waminá suwiri. 28 Echirigá ayena cho achigorigá ikíri chabé ki'yá rawé
maparí echi Lote riwéami rijoy bitéari. Echarí echi pagótami
ayena cho chopi wabé ko'ogá, bajiga muchiri, ayena cho aboni wabé raragá 'yénari, wabé rarinéaga ayena cho, ayena
cho aboni wepi ichayá nóchari, ayena cho aboni karirAyá
nóchari. 29 Chopi echarí rawé maparí echi Lote ma ku machínari
echo'ná Sorómachi aniríwachi warúrachi jonsa, echarí rawé
echo'ná ripá riwigachi jonsa we rujuiri na'í rajámi, echi asújiri aniríwami rajámi ayena cho. Echarí ne sinéami echi jaré
pagótami echo'ná piréami waminá suwábarami níri.
30 Echirigá achigorigá níma echarí ne jubá rawé maparí Nijeni ku norínama jena'í wichimóbachi. Nijeni wirárami níri
mapurigá Ku'wíriami nirá.
31 Echarí rawé sébachi a jaré 'yemi echo'ná 'yemi karírachi murubé machímana muchísagá, ayena cho a níwasagá jaré
namuti echo'ná pachá karírari, ketasi auchecho ku mo'wisí
echo'ná pachá, jaré 'yemi níwara namuti uboya, chopi we yáti waminá júmsasi. Ayena cho a jaré 'yemi echo'ná kawichí
'yénasagá, ketasi cho ku ro'wisi echo'ná kepu bitichí, chopi
we yáti waminá júmsasi. 32 Auchéchoko gará 'natasi mapurigá chabé ki'yá ikíri echi
Lote riwéami rijoy upira.
33 Mapujiti mapuyíripi chopi kaníraga bitéranariko jena'í wichimóbachi, échiko arigá waminá mukumea. Chopi
mapuyíripi arigá mukuságá mapujiti binoy chopi oránari
mapurigá Nijeni nakí, échiko arigá sinibí nirá ku bitérama. 34 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Echarí maparí Nijeni
ke sayiná ku norínama, echarí okuá rijoy napawika kochigá
bitíami níma. Echarí Nijeni ke sayiná waminá tomea biré, chópini ariwema echi auché biré.
35 Arí biché okuá muguí napawika batú uchútami níma.
Echarí Nijeni waminá tomea biré, chópini ariwema echi auché biré.
17:33 Mt 16:25
17:34 Mt 24:40
L Ú K A S I 340
36 Ayena cho echarí rawé okuá rijoy echo'ná kawichí 'yénami níma. Nijeni ke sayiná tomea hire, chopi ariwémani
echi auché biré.
37 Echarí echi jaré mapu Jesusi binérari we jeanigá rukueri: Warubéra, kumi ariwérami níma echi jaré? Chopi Jesusi ku
nijéwaga jeaneri: Mapo'ná biré mukúami namuti bu'wí,
echo'ná ayena cho we ko'meya napawima echi jaré wirú. Echirigá ayena cho maparí echi jaré pagótami ketasi sinibí
piréami ju, echarí aboni chopi waminá kastigo 'yárami níma.
Jesusi binera biré kunámami jiti rugá, biré warura komisario jiti
ayena cho
Echi Warubéra Jesusi ayena cho je'ná jerigá irétaga binérari echi pagótami, jeanigá mapu arigá 'wérari ju
mapu aboni sinibí rawé ra'íchama Riosi yuwa, ayena cho
mapu aboni ketásirapé siné ariwema echirigá Riosi yuwa ra'ícha.
2 Echarí Jesusi jeanigá irétaga ra'íchari: Biré warura
komisario bitéari echo'ná biréana warúrachi, echi mapu ketasi majari Riosi, nibiré cho o'wikeri echi ruche jaré
pagótami.
3 Ayena cho echo'ná bitéari biré mukwí kunámami, echi mapu wisabé echo'ná echi komisario yuwa nawagá jeaniri
mapu binoy kastigo 'yama auché biré rijoy mapu we sayérari
binoy mukwí kunámami. 4 Echarí wi'ribé rawé iyénasí echi komisario ketasi nakiri
nijéwanara echi mukwí kunámami. Chopi echi mukwí abijí
waminabi tánari justikia, echijiti pe wakinánara echi komisario je'ná jerigá 'nátari: Nijeni ketasi majawá Riosi,
nibiré choni o'wiké echi auché jaré pagótami,
5 chopi mapujiti je'ná mukwí kunámami we tamí kumé, nijeni arigá oríma justikia, mapurigá binoy ketasi waminabi
tamí yuwa nawagá, waminabi wabé simírami tamí kumema.
6 Arí biché echi warubéra Jesusi jeaniri: Echirigá 'nátari biré warura komisario mapu ketasi garabé orámi níri.
7 Nijé 'yemi nimí jeané mapu echi Warubéra Riosi ayena
cho justikia oríma echi jaré mapu Binoy chapiri, sinéami mapu ikí Riosi yuwa tániga ra'ícha sinibí rawé, sinibí rokogó
17:37 Mt 24:28
18:1 1 Tes 5:17 18
341 L Ú K A S I
nirá. Nijé 'yemi nimí ané mapu Riosi ketasi wi'rí sima ku'wíriya aboni.
8 Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí ané mapu Riosi we yáti
ku'wírama aboni. Chopi maparí Nijeni ku norínama jena'í wichimóbachi, áchani abijí riwimea jaré gará bichíyami
pagótami? Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
Jesusi binera biré Bariseo aniríwami binériami jiti hire wenomí
napabúami jiti ayena cho
9 Ayena cho Jesusi jerigá irétaga binérari echi jaré pagótami mapu aboni chopi nirá we garabé nirá mayeri, chopi aboni
ketasi 'me garabé nirari echi auché jaré pagótami. Echarí
Jesusi jeaneri: 10 Siné rawé okuá rijoy echo'ná warubé Juríosi
ri'obáwarachi Riosi yuwa ra'ichábiya simíbari. Biré aboni echi
Bariseo aniríwami binériami níri. Echi auché bite rijoy wenomí napabúami níri.
11 Echarí echi biré rijoy mapu Bariseo aniríwami binériami
níri, échiko echo'ná ri'obachi wirigá, mapurigá Riosi yuwa ra'íchaga nirá, jeaniri: Mujé Riosi, nijé nimí warú natétara 'ya
mapujiti nijeni ketasi mapuyiri echi auché jaré pagótami juni.
Nijeni ketasi chigórami ju. Nibiré choni chati orámi ju. Nibiré choni isena muguí yuwa kochí. Nibiré choni chati orámi ju
mapurigá je'ná rijoy wenomí napabúami.
12 Ibiri tarari nijeni osá chokéami ketásirapé ko'wá wi'ribé nirá, maparini chopi Riosi yuwa ra'íchaga orá; ayena choni
echi makoy, biré 'yeka, 'yani Riosi, suwaba namuti mapu ikí
nijeni mé. 13 Chopi echi wenomí napabúami mikabé 'naka nirá
wirigá, ketasi nakiri nirapé mapu echo'ná ripá riwigachi
'ninama; chopi binoy jerigá anigá we cho'nari binoy surárachi: Mujé Riosi tamí gará natimaga, tamí ku wikawi,
mapujiti nijeni we chati orámi ju!
14 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Nijé 'yemi nimí jeané mapu echi wenomí napabúami rijoy ma ku wikawárami níri
echarí maparí binoy ku simiri, chopi echi Bariseo aniríwami
binériami ketasi cho ku wikawárami níri. Mapujiti mapuyíripi a binoy nirá warúrawako, échiko arigá wabé
18:14 Mt 23:12
L Ú K A S I 342
tabéaratami níma, chopi mapuyíripi a binoy nirá we tabéaratako, échiko arigá warúratami níma.
Echi jaré pagótami pari aboni kúchuwara echo'ná Jesusi yuwa
(Mateosi 19:13–15; Markosi 10:13–16)
15 Ayena cho jaré pagótami echo'ná pari jaré kúchi
mapurigá Jesusi, Binoy sikara jiti, nochama aboni. Chopi echi
jaré mapu Jesusi binérari, abóniko we ra'ámaga aneri echi pagótami mapu ketasi echirigá pama echi kúchi.
16 Chopi Jesusi bayegá echi jaré mapu Binoy binérari,
echarí jeaneri: Ariwesi mapurigá echi jaré kúchi tamí yuwa simea. Ketásirapé kumesi aboni, mapujiti Riosi we gará nuré
sinéami echiyiri bichíyami.
17 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí jeané: Ne sinéami echi jaré kúchi gará bichí Riosi.
Chopi echi jaré pagótami mapu ketasi echirigá achigorigá
bichíko Riosi, abóniko ketasi chirigá Riosi níwara níma.
Biré rijoy wabé níwami, Jesusi yuwa ra'íchari
(Mateosi 19:16–30; Markosi 10:17–31)
18 Echarí biré rijoy warura, Jesusi yuwa ra'íchaga, jerigá rukueri: Wabé garabé Binériami, chúrigani garabé orama
mapurigani echijiti sinibí nirá bitérama?
19 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mujemi tamí ané mapu Nijeni wabé garabé ju. Ne bichíwari Nijeni garabé ju,
mapujiti chopi Riosi bi'néripi wabé garabé ju!
20 Mujemi gará machí mapu Riosi je'ná jerigá nuré echi pagótami: Ketasi kochí auché biré si'nú mukwí yuwa. Ketasi
wesi mi'yá auché jaré pagótami. Ketasi chigó. Ketasi 'yékaka
nawisá, auché jaré sayéraga. Ne gará karé echi kemi onó, echi kemi iyé omá.
21 Echarí echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Nijeni ne gará
nijéwaga orari suwaba je'ná jeyiri maparí jonsa nijeni wabé tá níri.
22 Maparí Jesusi je'ná jerigá námari, echarí Binoy jeaneri:
Mujemi ketasi cho orari biré namuti mapu arigá 'wérari ju oruwawa: Ma ku rarinéaga suwaba namuti mapu ikimi niwa,
echi natigara nachútaga 'ya echi jaré risúwati. Echarí mujemi
18:19 Mt 19:16
343 L Ú K A S I
wabé níwami níma echo'ná ripá riwigachi. Arí biché wakiná simigá tamí najató.
23 Chopi maparí echi wabé níwami rijoy je'ná jerigá námari,
echarí binoy ne wabé siweri, mapujiti binoy ne wabé níwami níri. Arí biché binoy ketasi nakiri 'yánara suwaba echi jaré
binoy níwara namuti echi jaré risúwati.
24 Maparí Jesusi riwari mapurigá echi wabé níwami rijoy ne wabé siweri, echarí Jesusi jeaniri: Ne wabé nóchari ju
mapurigá echi jaré wabé níwami pagótami gará nijéwaga
orama mapurigá Riosi nuré! 25 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Echi kameyo
aniríwami namuti ne warú ju mapurigá biré kawé nirá, chopi
echi kameyo siné káchi ketasi 'me nóchari orogá simíramiré echo'ná biréana wichárari uchí iwáchi. Chopi ne wabé
simírami nóchari ju mapurigá echi jaré wikabé namuti
níwami pagótami gará nijéwaga orama mapurigá Riosi nuré. 26 Echarí aboni je'ná jerigá namsa jeaniri: A echirigá : ne
bichíwari nísagá, arí biché ke wesi gará ku wikawárami níma!
27 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echi jaré pagótami ketasi omero je'ná jerigá orayá, chopi Riosi ne gará omero,
mapujiti Riosi suwaba namuti gará omérami ju.
28 Echarí echi Pegro jeaneri: Warubéra, tamujé ma ariweri ne suwaba tamujé níwara namuti, mapurigata mi yuwa
najátabo!
29 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Jaré mapu tamí bichíko ne bichíwari ma ariweri kepu karí mapujiti aboni wabé
oránari mapurigá Riosi nuré aboni. Auché jaré ma ariweri
kepu 'wénawara mapujiti aboni oránari mapurigá Riosi nuré aboni. Auché jaré echijiti ariweri kepu ritémawara. Auché
jaré echijiti pe teri nirá ariweri aboni jubira. Auché jaré echijiti
pe teri nirá ariweri aboni kúchuwara. 30 Echarí Jesusi ayena cho waminabi jeaneri: Mapuyíripi
echirigá orásagá mapujiti binoy tamí wabé kare, échiko
waminabi wabé simírami narema jena'í wichimóbachi, ayena cho échiko 'yárami níma mapurigá binoy ne sinibí nirá
bitérama Riosi yuwa echo'ná ripá riwigachi.
18:28 Mt 19:27
L Ú K A S I 344
Jesusi auchecho siné bachá nirá aní mapu Binoy mi'rirúami níma
riwéari
(Mateosi 20:17–19; Markosi 10:32–34)
31 Arí biché Jesusi pe waná bayegá echi jaré makoy mind
okuá mapu Binoy nawésanaraga júri, echarí jeaneri: Jipi mata
echo'ná Jerusalémachi simabo. Echo'ná ma sébari ikimea ne suwaba 1 mapu ikí echi jaré Riosi jiti nawésami bachá nirá
tamí jiti rugá osári. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami
nirá. 32 Arí biché echo'ná Jerusalémachi piréami pagótami A
tamí nijima mapurigá echi auché jaré si'wína piréami
pagótami tamí kastigo 'yama. Arí biché aboni tamí wabé chati anega tiníchama, ayena cho aboni wabé tamí kichiga
riwérama, ayena cho aboni tamí wabé kachípama.
33 Arí biché ma tamí wabé cho'nisá, aboni tamí waminá mi'rimea; chopi ma bikiyá chi'rigá Nijeni auchéchoko ku
owínama.
34 Echarí aboni tarapé gará machiri je'ná jeyiri. I Aboni nirapé machiri churékura Jesusi echirigá ra'íchari, mapujiti
aboni ketasi omérari echirigá machiyá.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy ke machíriami
(Mateosi 20:29–34; Markosi 10:46–52)
35 Arí biché maparí Jesusi murubé inárari echo'ná Jerikochi
aniríwachi warúrachi simiyá, echarí biré ke machíriami echo'ná murubé buwichí, namuti tá asari.
36 Arí biché ma namsa echo'ná simárachi echi wikabé
pagótami, echarí echi ke machíriami we rukueri mapu piri jiti echirigá simárari.
37 Echarí binoy jeanérati mapu echi Jesusi, echo'ná
Nasarétachi bitéami, echo'ná simíraga inárari. 38 Echarí we yáti échiko o'weri ra'íchaga jeaneri: Mujé
Jesusi, mápumi echi Rabiri ranára ju, tamí wabé natimá!
39 Echarí echi jaré pagótami mapu bachámi sírari, sinéami we yónaga ra'ámari; chopi echi ke machíriami waminabi
wabé o'weri ra'íchaga jeaneri: Mujé Rabiri ranára tamí wabé
natimá!
18:31 Mt 20:17
18:35 Mt 20:29
345 L Ú K A S I
40 Arí biché Jesusi echo'ná wiríbaga nurari mapu echi ke machíriami echo'ná párami níma. Ari biché maparí ma
echo'ná párati, echarí Jesusi jeanigá rukueri:
41 Chúrigá mi nakí mapurigá Nijé nimí oríma? Echarí echi ke machíriami jeaneri: Warubéra, tamí ku machíriami niwá!
42 Echarí Jesusi jeaneri: Gará ku 'niná! Mujemi ma gará ku
sa'wárami ju mapujítimi gará tamí bichíri. 43 Así biché echi rijoy mapu ke machíriami níri, we yáti ma
gará ku omérari 'néniya. Echarí binoy ne wabé Warubéra
anega Riosi, we najátari echi Jesusi yuwa echo'ná buwichí. Arí biché ne sinéami pagótami je'ná jerigá riwisá, ne wabé
garabéraga aneri Riosi.
Jesusi ripiri echo'ná Sakeo bitérachi
Echarí Jesusi ma bakisá echo'ná Jerikochi aniríwachi warúrachi, echo'ná simíraga inárari.
2 Arí biché echo'ná warúrachi bitéari biré rijoy, Sakeo
riwéami, mapu ne wabé níwami níri. Ayena cho je'ná rijoy ne warura níri echi auché jaré wenomí napabúami yuwa.
3 Je'ná Sakeo wabé nakiri 'néniga machináriya echi Jesusi,
chopi binoy tarapé chirigá omérari 'néniya, mapujiti ne wikabé auché jaré pagótami wabé cha'igá, norigá 'yénari
Jesusi yuwa. Ayena cho echi Sakeo we téri níri.
4 Chopi echi Sakeo echo'ná bachámi we 'maga, ripá mori echo'ná ripá biréana sikómoro aniríwamichi, mapuyiri rojuá.
Echi Warubéra Jesusi echo'ná simírama riwéari. Arí biché
echi Sakeo echo'ná ripámi asagá, we nakiri 'nénara. 5 Echarí maparí Jesusi echo'ná nawari, Binoy echo'ná ripá
'néniga, gará riwisá echi Sakeo, echarí jeaneri: Mujé Sakeo, we
sapú ku rikina, mapujiti jipi rawé arigá ju mapu Nijeni ripima echo'ná mujé bitérachi.
6 Echarí echi Sakeo we sapú ku rikínaga, we kaníraga
narépari echi Jesusi. 7 Chopi maparí echi auché jaré wikabé pagótami je'ná jerigá
riwari, echarí sinéami aboni chótari we sayéraga ra'ícha,
mapujiti aboni aniri mapu Jesusi ma chi'ribámiya simiri echo'ná biré wabé chati orámi rijoy bitérachi.
19
L Ú K A S I 346
8 Echarí echi Sakeo wirísaga jeaneri echi Jesusi: Nibira keni Warubérawa, nasípasíni 'yama echi jaré risúwati mapu ikí
namuti nijeni niwa! Ayena cho chabénara nirá a nijeni jaré
namuti 'yékaka 'yésagá, jipi nijeni auchéchoko ku kuwana 'yama, nawosa chokéami nirá.
9 Arí biché Jesusi jeaniri: Jipi rawé ma ku wikawárami níri
jena'í karírari bitéami, mapujiti je'ná rijoy ayena cho, biré echi ki'yá bitéami Abrami pagótamawara ju.
10 Ayena cho Jesusi jeaniri: Nijeni wirárami níri mapurigá
Ku'wíriami nirá, ayena cho Nijeni we ámiya, ku ku'wírimiya nawari echi jaré pagótami mapu ma wikámi níri.
Jesusi binera echi jaré makoy namuti wenomí jiti rugá
11 Echarí mapuyénasí echi pagótami gará námari je'ná
jerigá ra'íchachi Jesusi, echarí Binoy auchecho siné irétaga ra'íchari aboni, mapujiti aboni ma ne murubé sísari echo'ná
Jerusalémachi, ayena cho mapujiti sinéami pagótami mayeri
mapu Riosi we yáti nurema riwéari jena'í wichimóbachi piréami pagótami.
12 Echarí Jesusi jerigá irétaga nawésari: Biré rijoy warura
waminá mikabé auché biréana kawírari simiri mapurigá binoy wirárami níma mapurigá warubéra siríami nirá
echo'ná binoy kawíwarachi, mapurigá maparí binoy ma ku
nawasa echo'ná binoy kawíwarachi, échiko ne warubéra nurámi níma.
13 Chopi maparí ke cho simiri, echi warura bayegá makoy
echi jaré binoy piónawara, ibiri nirá 'yari hire wabé natéami namuti wenomí. Arí biché binoy jeaneri ibiri aboni: Namuti
raragá, auchéchoko ku raninéaga gará ku mesi auché jaré
wenomí, mapuyénasí nijeni ku nawama. 14 Chopi echi auché jaré pagótami echo'ná echi rijoy
kawíwarachi piréami wabé kichiga auché jaré jubámi jeanigá
júri: Tamujeta ketasi nakí mapurigá je'ná rijoy wirárami níma mapurigá tamujé warubéra sirínawara nirá!
15 Chopi echi rijoy arigá wirárami níri mapurigá ne
warubéra siríami nirá. Ari biché binoy ma ku nawari echo'ná binoy kawíwarachi. Echarí binoy bayénara júri echi jaré
19:10 Mt 18:11
19:12 Mt 25:14
347 L Ú K A S I
makoy pioni mapu 'yárami Mini echi wenomí, mapurigá binoy gará machimea mapu chu kipu meri ibiri pioni.
16 Echarí echi biré mapu bachá nawari, échiko jeaneri:
Warura, echi mujé níwara wabé natéami namuti wenomí ma auché jaré makoy muwéari.
17 Echarí echi warura siríami ku nijéwaga jeaneri: We gará
juko. Mujé we garabé pióntami jumi. Mami pe okuabi jiti gará bichíwari orari. Jipi nijé nimí wirama warura nurámi nirá
echo'ná makóina o'wéarachi.
18 Echarí auché birécho jeanísiya nawari: Warura, echi mujé níwara wabé natéami namuti wenomí ma auché jaré marí
muwéari.
19 Ari biché echi warura siríami ayena cho jeaneri: Jipi nijé nimí wirama warura nurámi nirá echo'ná maríana
o'wéarachi.
20 Arí biché auché biré jeanísiya nawari: Warura, ' jena'í atí mujé níwara we natéami namuti wenomí, mapu nijeni
echo'ná biréana wisibúrachi rakoka katéwari.
21 Mapujiti nijé nimí ne wabé majari mapujiti mujemi wabé aparúami ju. Mujemi auchéchoko ku chapí echi jaré namuti
mapu mujemi ketasi muchúwari; ayena chomi we 'wí
mapo'ná mujemi ketasi ichari. 22 Echarí echi warura siríami jeaneri: Mujé pióntami wabé
chati orámi jumi! Mapurigá mujé binoy aniri, echirigá nijé
nimí wi'nijima. Mujemi gará machiri mapu nijeni we aparúami níro; ayena chomi gará machiri mapu nijeni ku
chapí echi jaré namuti mapu nijeni ketasi muchúwari, ayena
cho mapu nijeni we 'wí mapo'ná nijeni ketasi ichari. 23 Churékura bichemi ketasi nijari echi nijé níwara wabé
natéami namuti wenomí, echi jaré wenomí tibúami yuwa?
Arí biché nijeni ku narema riwéari echi nijé níwara wenomí, ayena cho echi auché jaré mapu muwema riwéari, maparí
nijeni ma ku nawasa echo'ná nijé bitérachi.
24 Arí biché echi warura siríami jeaneri echi auché jaré echo'ná muchúami: Ku 'yesi echi wabé natéami namuti
wenomí. Arí biché 'yasi echi mapu ma niwa makoy wabé
natéami namuti wenomí.
L Ú K A S I 348
25 Chopi aboni jeaneri: Warubéra, échiko ma niwa makoy wabé natéami namuti wenomí!
26 Echarí echi warura siríami ku nijéwaga jeaneri: Echi
mapuyíripi wikabé níwako, waminabi auché jaré 'yárami níma. Chopi echi mapuyíripi ketasi wikabé níwako, échiko
waminabi 'yérami níma echi jaré pé okuá mapu binoy abijí
niwa. 27 Ayena cho echi warura siríami waminabi jeaneri:
Wakiná tosí echi jaré nijé sayera mapu ketasi nakiri mapu
nijé, aboni sirínawara níma. Waminá ko'wisí sinéami aboni jena'í bachámi tamí yuwa!
Jesusi ma bakiri echo'ná Jerusalémachi
(Mateosi 21:1–11; Markosi 11:1–11; Juani 12:12–19)
28 Arí biché ma je'ná jerigá anisá, Jesusi waminabi sísari
echo'ná Jerusalémachi simiyá.
29 Echarí maparí Binoy ma murubé sébari echo'ná Betajechi, echo'ná Betániachi ayena cho, mapo'ná murubé ju
echo'ná ripá rabó Olíbochi aniríwachi, echarí Jesusi okuá júri
echi jaré mapu Binoy binérari. 30 Arí biché Jesusi jeaneri: Echo'ná murubé rijówachi
simíbaga. Arí biché maparítamo echo'ná sebasa, 'yemitamo
riwiboa biré burito wíra chukúami, echi mapu ketasi cho binératami ju. Botánaga, wakiná tosí!
31 Chopi a jaré 'yemi mi jeanigá rukuésagá: Churékurátamo
waminá botana? Echarí jeanesi: Echi Warubéra Jesusi we newaré!
32 Echarí echi jaré mapu Jesusi júri, echo'ná simíbaga
achigorigá riwari mapurigá Jesusi bachá nirá aneri aboni. 33 Arí biché maparí aboni ma botana uchútari echi burito,
echarí echi burito níwami jeanigá rukueri: Churékurátamo
botana echi burito? 34 Echarí echi jaré Jesusi yuwa binéami jeaneri: Tamujeta
toboa mapujiti echi Warubéra Jesusi we newaré.
35 Arí biché aboni tori echi burito echo'ná mapo'ná Jesusi asari. Echarí ma aboni kimira jiti pérasa echi burito, aboni
'yari echi burito mapurigá Jesusi asema.
19:26 Mt 13:12
19:29 Mt 21:1
349 L Ú K A S I
36 Arí biché auché jaré pagótami we pérasari aboni kimira echo'ná buwichí mapo'ná Jesusi simírama riwéari echi burito
asigá.
37 Arí biché Jesusi ma murubé ripuna simírama riwéari biréana buwichí mapo'ná echo'ná ripá rabó Olíbochi
aniríwachi jonsa ko'nana simiwáwami ju. Echarí sinéami echi
jaré bichíyami mapu Binoy yuwa najátari ke sayiná chótari wabé kaníriga o'weri ra'ícha anega mapu Riosi ne wabé
Warubéra ju. Arí biché echi jaré bichíyami echirigá ne wabé
simírami kaníri mapujiti aboni auchéchoko newarari mapurigá aboni chabénara riwari maparí Jesusi wisabé wabé
omériga orari mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero
orayá. 38 Echarí echi jaré bichíyami o'weri ra'íchaga jeaniri: Ne
wabé garabé ju je'ná Warubéra Siríami mapu ma inaro
mapujiti echi Warubéra Riosi júri! Ayena cho Riosi 'yama mapurigá Binoy pagótamawara kirí orogá pirérama echo'ná
ripá riwigachi! Waminabi wabé Warubéra níraga Riosi!
39 Echarí jaré Bariseo aniríwami binériami ayena cho echo'ná 'yénari echi auché jaré wikabé pagótami yuwa.
Abóniko jeaneri: Binériami, oyériga ra'amá echi jaré mapu
Mujé binérari! 40 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijé 'yemi nimí ané
mapu a je'ná jaré ketasi echirigá aniságá, echarí echi jaré rite
o'weri nirá echirigá ra'ichámiré! 41 Arí biché maparí Jesusi ma murubé sébari echo'ná
Jerusalémachi aniríwachi warúrachi, ma gará 'néniga echi
warúrachi, Jesusi wabé natimaga echo'ná piréami pagótami, wabé narari.
42 Echarí Jesusi jeaniri: Ne garabé nímiri jena'í
,Jerusalémachi piréami pagótami machiságá mapurigá Nijeni omérami ju ayá mapurigá aboni kirí orogá pirérama! Jipi
rawé jena'ini atí, chopi aboni ketasi machí mapurigá Nijeni
ku'wírama riwéari aboni. 43 Echarí Jesusi ayena cho jeaniri: Waminánomí rawé jena'í
Jerusalémachi piréami pagótami ne wabé risú orárami níma,
mapujiti echi jaré aboni sayera ne norigá ripabé tigoma jena'í
L Ú K A S I 350
warúrachi. Echirigá echi jaré aboni sayera ne norigá sigá wabé nakoma jena'í Jerusalémachi piréami sayéraga!
44 Echarí echi jaré asayera waminá omérama jena'í
Jerusalémachi piréami, mapuyénasí wikabé aboni waminá ko'wirúami níma. Arí biché je'ná warúrachi káraga
najuinárami níma mapuyénasí ketasi ripima biré rite tigótami
nirá, mapujiti jena'í piréami pagótami ketasi machiri mapu Riosi tamí júri ku'wíranára aboni.
Jesusi ku machí a'wari echi jaré rarinéami echo'ná pachá echi
warubé Juríosi ri'obáwarachi jonsa
(Mateosi 21:12–17; Markosi 11:15–19; Juani 2:13–22)
45 Echarí Jesusi echo'ná pachá echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi bakisá, chótari mind machí a'wá sinéami mapu
ikí echo'ná 'yénari namuti rarinéwa, sinéami mapu ikí namuti rarari ayena cho.
46 Echarí Jesusi jeaneri: Echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Nijé karírachi ju mapo'ná echi pagótami Riosi yuwa ra'íchama, chopi
'yemitamo ma niwari je'ná Riosi karira mapurigá biréana
risochí, chigórami pirérachi nirá! 47 Arí biché Jesusi sinibí rawé we gará binérari echi
pagótami echo'ná pachá echi warubé Juríosi ri'obáwarachi.
Chopi echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré nuraríwami binériami ayena cho, echi jaré o'wéara Juríosi ayena cho,
sinéami wabé nakiri mi'rínara echi Jesusi. 48 Chopi aboni ketasi chirigá Jesusi echarí, mapujiti echi auché
jaré wikabé pagótami wabé kaníriga námari Jesusi nawésawara.
Jesusi wabé omériga orari
(Mateosi 21:23–27; Markosi 11:27–33)
Siné rawé Jesusi asari echo'ná pachá echi warubé
Juríosi ri'obáwarachi. Echarí Binoy binériga nawésari
echi wabé Garabé Riosi Ra'íchara echi wikabé pagótami. Arí biché ke sayiná echo'ná siri echi jaré o'wéara sakerdote, echi
jaré nuraríwami binériami ayena cho, echi jaré o'wéara
ochérami Juríosi ayena cho.
19:45 Mt 21:12
20:1 Mt 21:23 20
351 L Ú K A S I
2 Echarí aboni jeaneri: Tamujé tamí ku ruyé chúrigami echirigá wabé omériga ord. Chigá mi echirigá 'yari
mapurigami echirigá omero orayá?
3 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijé ayena cho 'yemi nimí rukuema biré namuti. Tamí ku nijéwasi.
4 Acha Riosi, echo'ná ripá riwigachi atíami, nureri echi
Juani pagónara echi pagótami? Acha jaré pagótami echirigá nureri, kéremá?
5 Chopi aboni chótari a'nagupi ra'íchaga jeanigá: Ata
jeaniságá mapu Riosi nureri echi Juani pagónara echi pagótami, echarí echi Jesusi Binoy tamujé tamí jeanigá
rukuema: Churékurátamo ketasi bichíri mapurigá echi Juani
tamí jiti rugá nawésari? 6 Echarí aboni waminabi je'ná jerigá 'nátari: Ata jeaniságá
mapu jaré pagótami nureri echi Juani pagónara echi
pagótami, echarí sinéami pagótami tamujé tamí basibuka ko'wimea, mapujiti aboni mayé mapu Riosi ne bichíwari júri
echi Juani pagónara echi pagótami.
7 Arí biché je'ná jerigá 'nátaga aboni ku nijéwaga jeaneri mapu aboni ketasi machiri chigá nureri echi ,Juani echirigá
pagónara echi pagótami.
8 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijé ketasi cho 'yemi nimí ruyema chigá tamí 'yari mapurigani je'ná jerigá wabé
omériga orama.
Jesusi binera jaré wabé chati orámi nóchami jiti rugá
(Mateosi 21:33–44; Markosi 12:1–11)
9 Echarí Jesusi chótari irétaga ra'ícha echi pagótami, jeanigá:
Biré rijoy onorúami ichari wikabé uva aniríwami rakéami namuti echo'ná binoy kawíwarachi. Ali biché échiko suwaba
tanéwaga 'yari auché jaré nóchami, mapuyénasí binoy wi'ribé
iyénari echo'ná auché biréana kawírari. 10 Chopi maparí ma sébari echi uva rakara ripunárawachi,
echarí echi rijoy júri biré binoy piónawara echo'ná echi jaré
nóchami yuwa mapurigá échiko gará narema binoy níwara uva rakara; chopi echi jaré nóchami we chi'wánaga, yiri ku
júri.
20:9 Mt 21:33
L Ú K A S I 352
11 Echarí echi uva níwami auchecho biré pióntami júri. Chopi echi jaré nóchami je'ná ayena cho we chi'wánaga, wabé
riwératasa, yiri ku júri.
12 Arí biché echi uva níwami auchecho siné auché biré pióntami júri. Chopi echi jaré chati orámi nóchami ayena cho
waminá chi'wánaga, waminá júri.
13 Echarí echi uva níwami ne jubámi nirá jerigá 'nátari: Chúrigani orama? Jipi nijeni echo'ná jurama echi keni raná
mápuni ne wabé kare'. Aboni gará 'nénasa keni raná, we
karigá narémiré. 14 Chopi maparí echi jaré chati orámi nóchami ma riwari
echi uva níwami ranára, echarí aboni a'nagupi jeaniri: Je'ná
ri'marí ju mapu suwaba je'ná uva níwami níma. Waminá mi'riboa, mapurigá tamujé aboni echirigá níwabo suwaba
je'ná ichirúami!
15 Echarí aboni ma ku machí pasa echo'ná ichirúamichi jonsa, waminá mi'yari.
Ari biché Jesusi waminabi jeanigá rukueri: Ma ku nawasa
echi uva níwami rijoy, chúrigá kastigo 'yama echi jaré chati orámi nóchami?
16 Nijeni mayé mapu echi rijoy uva níwami ma ku
norínasa, waminá suwábamiré echi jaré chati orámi nóchami; ayena cho échiko tanéwaga 'yama binoy níwara ichirúami
auché jaré gará orámi nóchami. Chopi maparí echi jaré
pagótami námari Jesusi je'ná jerigá ra'íchachi, echarí aboni jeaniri: Ketasi echirigá ikigá!
17 Chopi Jesusi gará 'néniga, jeanigá rukueri: Chúrigá biché
aniwámi ju mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi? Je'ná jerigá osirúami ju:
Echi rite mapu echi jaré karí niwámi mina
chakena pari mapurigá ketasi garabé nirá, je'ná rite echo'ná sitochi, ma bachá nirá achárami ju.
18 Ayena cho Jesusi waminabi jeaniri: Mapuyíripi echo'ná
moba je'ná Ritérari wichiságá, échiko arigá nosobúrami níma, chopi mapuyíripi echo'ná binoy móbachi wichiságá je'ná Rite,
échiko waminá suwábarami níma.
Acha risénsiya ju máputa wenomí 'yabo echi siríami?
353 L Ú K A S I
(Mateosi 21:45–46; 22:15–22; Markosi 12:12–17)
19 Echarí echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré nuraríwami
binériami ayena cho, we yáti nakiri buresa tonáriya echi Jesusi mapujiti aboni gará machiri mapu Jesusi echirigá
irétaga ra'ícha, wabé sayérari aboni. Chopi aboni arigá wabé
majari echirigá orayá, mapujiti echi auché jaré pagótami wabé garabé nirari echi Jesusi.
20 Echarí aboni júri auché jaré 'yékami rijoy mapurigá aboni
kipuma Jesusi nawésawara. Echi auché jaré rijoy ne wabé 'yékami níri, chopi aboni orari mapurigá garabé orámi nirá.
Echijiti aboni wikabé namuti rukueri. Arí biché aboni wabé
wi'nijínaraga kipuri maparí Jesusi ku nijéwari, mapujiti aboni chopi wabé wi'nijínari Jesusi echi jaré o'wéara igúsuwami
yuwa.
21 Echijiti aboni jeaneri: Binériami, tamujeta gará machí mapu Mujé sinibí ra'ícha echi ne bichíwari, ayena cho
mápumi chopi binera mapurigá echi pagótami garabé orama,
ayena chomi ketasi 'yékaka wi'nijí echi auché jaré pagótami, chópimi ne bichíwari binera mapurigá aboni orama mapurigá
Riosi nuré aboni.
22 Echijiti tamujé tamí ku nijéwaga ruyé: Acha risénsia ju máputa wenomí napabusa natétabo echi warura siríami
Sésara riwéami? Ke risénsia kéremá.
23 Chopi Jesusi gará machiri mapurigá aboni chopi wabé 'yékaka nirá rukueri, echijiti Binoy jeaneri:
24 Tamí 'nérasi echi wenomí! Arí biché maparí aboni 'yari
biré namuti wenomí, echarí Binoy jeanigá rukueri: Chigá cho'orá ju mapu jena'í atí? Chigá riwará ju jena'í osirúami?
Echarí aboni ku nijéwaga jeaneri: Echi warubéra siríami
Sésara riwéami níwara ju. 25 Echarí Jesusi jeaneri: Gará nijéwaga orasi mapurigá echi
warubéra siríami Sésara aniríwami 'yemi mi nuré, chopi
bachá nirá gará nijéwaga orasi mapurigá Riosi Binoy 'yemi mi nuré.
26 Echijiti aboni ketasi chirigá omérari wi'nijiya echi Jesusi
echo'ná echi jaré o'wéara igúsuwami yuwa, mapujiti Binoy echirigá ne garabé machíami nirá ku nijéwari. Chopi aboni
wabé kirí muchiga 'nátari mapurigá Binoy garabé ra'íchaga
20:21 Mt 22:16
L Ú K A S I 354
ku nijéwari. Arí biché aboni ketasi biré namuti waminabi ku aneri.
Jaré rukueri mapu chúrigá ku o'wínama echi jaré ma suwíami
(Mateosi 22:23–33; Markosi 12:18–27)
27 Pe wiribeko jaré Saruseo aniríwami binériami echo'ná
siri. Abóniko ketasi bichíri mapu echi jaré suwíami ku
o'wínama waminánomí rawé. Echijiti aboni jeanigá ra'íchari Jesusi yuwa:
28 Binériami, echi warura Moisesi osogá nurari mapu a biré
rijoy ketasi cho kúchuwaga mukuságá, chopi echirigá kunámami nirá ariwésagá echi binoy upira, mapu echarí
arigá 'wérari ju mapu echi mukúami rijoy rijimara upema
echi mukwí ariwérami mapurigá binoy gará kúchuwama. Echarí echi jaré kúchi anérami níma mapurigá echi mukúami
rijimara kúchuwara nirá.
29 Chabé tamujé yuwa muchiri kichao rijoy najirémami. Arí biché echi bachirúami gará uperi, chopi tarapé cho
kúchuwasa mukuri.
30 Echarí echi osá jubáwara uperi echi mukwí kunámami, chopi échiko ayena cho ke cho kúchuwasa mukuri.
31 Echirigá achigorigá echi baisáwara ayena cho uperi echi
mukwí kunámami; ayena cho sinéami echi auché jaré najirémami ibiri nirá echirigá uperi echi mukwí; ayena cho
ibiri nirá tarapé cho kúchuwami nísa waminá suwísari.
32 Echarí jubámi echi mukwí ayena cho waminá mukuri. 33 Echarí echi jaré Saruseo jeanigá rukueri: Chu yiri 'narina
upira níma, maparí echi jaré suwíami ma ku o'wínama?
Mapujiti sinéami echi jaré kichao najirémami ibiri nirá gará uperi echi mukwí.
34 Echarí Jesusi jeanigá ku nijéwari: Jena'í wichimóbachi
echi jaré rijoy we jubé, ayena cho echi jaré muguí we kuné. 35 Chopi sinéami echi jaré rijoy mapu ikí auchéchoko ku
o'wíntarami níma mapujiti aboni gará bichíyami ju, abóniko
ma ketasi auchéchoko mapurigá jubéami níma echo'ná ripá riwigachi. Nibiré cho mapurigá kunéami níma echi jaré
muguí echo'ná ripá riwigachi. Echarí echi jaré rijoy ma ketasi
'yama aboni marara mapurigá aboni kunema.
20:27 Mt 22:23
355 L Ú K A S I
36 Mapujiti aboni ketasi chirigá auchéchoko suwímea, chopi aboni sinibí pirérama achigorigá mapurigá echi jaré
o'wéara Riosi kapitánawara sinibí piré. Ayena cho aboni ma
Riosi kúchuwara níma, mapujiti aboni ma ku o'wínari maparí aboni ma suwíami níri.
37 Ayena cho echi Moisesi nawésari jeanigá mapurigá echi
jaré mapu ma suwíami ju, pe waminánomí auchéchoko ku o'wínama. Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi
mapo'ná osirúami ju mapurigá Riosi ra'íchari echi Moisesi
echo'ná mapo'ná biré i'wíchari we rajínari, echo'ná osirúami ju mapu echi Warubéra Riosi abijí Riósawara ju echi Abrami,
echi Isaka ayena cho, echi Jakobo asíchiko.
38 Ne sinéami echi jaré Riosi níwara pagótami ketasi mapurigá suwíami ju, chopi aboni sinibí piréami ju Riosi
yuwa.
39 Echarí jaré nuraríwami binériami jeaneri: Binériami, Mujemi ne wabé garabé aniri.
40 Echarí aboni wabé majari waminabi rukué.
Chigá Ranára ju echi Cristo aniríwami?
(Mateosi 22:41–46; Markosi 12:35–37)
41 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Churékura echarí jaré
mapu echi Cristo aniríwami echi Rabiri ranára u? 42 Mapujiti binoy Rabiri je'ná jerigá aniri mapurigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapo'ná
Salmo aniríwami ju: Echi Warubéra Riosi jeaneri echi nijé
Warubérawara: Jena'í Nijé otonachi asagá,
43 Mapuyénako Nijeni wabé omériga ro'wama echi jaré Mujé sayera echo'ná ri'réami Mujé rarárachi,
mapurigami echirigá gará omérama aboni.
44 Echarí Jesusi waminabi jeanigá rukueri: Chúrigá Rabiri ranára níma, maparí Rabiri binoy echirigá ané binoy
Warubérawara?
Jesusi we wi'nijí echi jaré nuraríwami binériami
(Mateosi 23:1–36; Markosi 12:38–40; Lukasi 11:37–54)
20:41 Mt 22:42
L Ú K A S I 356
45 Ne sinéami echi jaré pagótami gará kipuga muchiri maparí Jesusi je'ná jerigá aneri echi jaré mapu Binoy binérari:
46 Ne garabé nirá 'natasi mapurigá echi jaré nuraríwami
binériami ketasi 'yemi mi 'yékama. Aboni chopi i'weri napáchaga 'yénanari. Ayena cho aboni ne wabé nakí mapu
echi auché jaré pagótami sinibí ne wabé o'wikeka naripama.
Ayena cho aboni chopi muchínari echo'ná wabé garabéarachi echo'ná pachá aboni ri'obáwarachi, mapurigá wabé o'wéara
nirá. Ayena cho maparí aboni bayérami ju ko'núra echo'ná
auché jaré pagótami pirérachi, aboni chopi nakí mapu bachá nirá ko'mea.
47 Chopi aboni ayena cho wabé 'yékaka nirá waminá 'ye
echi jaré kunámami karira. Arí biché aboni wi'ribé nirá ra'ícha mapurigá Riosi yuwa ra'íchaga nirá. Echijiti aboni
waminabi wabé kastigo 'yárami níma.
Echi wabé risúwati kunámami mukwí muchúwari wenomí
(Markosi 12:41–44)
Arí biché Jesusi 'néniga riwari mapurigá echi jaré
wabé níwami pagótami wikabé muchúwari wenomí echo'ná wenomí muchuwárachi echo'ná pachá echi warubé
Juríosi ri'obáwarachi.
2 Echarí binoy ayena cho riwari biré wabé risúwati mukwí kunámami maparí echo'ná muchúwari okuá kentavo.
3 Echarí Jesusi jeaneri echi auché jaré: Ne bichíwari 'yemi
nimí ané mapu Nijeni ne wabé simírami natéami nirá nirari mapurigá je'ná wabé risúwati mukwí muchúwari, chopi
Nijeni ketasi 'me nirari mapurigá echi jaré wabé níwami
muchúwari. 4 Mapujiti sinéami echi auché jaré, abijí wikabé tibíka
echo'ná muchúwari, Riosi ayá. Chopi je'ná mukwí ne wabé
risúwati nísa, arigá suwaba muchúwari mapu ikí binoy níwari, mapurigá namuti raragá bitérama.
Jesusi bachá nirá nawésaga aní mapu echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi waminá najuinárami níma
(Mateosi 24:1–2; Markosi 13:1–2)
20:46 Mt 23:5
21:1 Mr 12:41 21
21:5 Mt 24:1
357 L Ú K A S I
5 Echarí jaré mapu Jesusi binérari a'nagupi ra'íchari echi warubé Juríosi ri'obáwara jiti rugá mapurigá wabé simati rité
jiti niwárami níri, ayena cho mapurigá wabé ba'yóratami níri
echi jaré wabé simati namuti jiti mapu echi jaré Juríosi pagótami ma 'yari. Art biché Jesusi jeaneri:
6 Waminánomí rawé ne suwaba je'ná namuti mapu
'yemitamo ritiwá waminá najuinárami níma. Echarí nibiré rité ripima tigótami nirá.
Je'ná jerigá ikimea ke cho sébachi echarí ne jubá rawé
(Mateosi 24:3–28; Markosi 13:3–23)
7 Echarí aboni jeanigá rukueri: Binériami, chu kiríbuko je'ná
jerigá ikimea? Tamujé tamí ruyé mapu chúrigá tamujeta
machiboa maparí je'ná jerigá ke 'me ayó ikimea. 8 Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne gará tibuka 'natasi 'yemi
aboni mapurigá ke wesi 'yemi mi 'yékama. Pe waminánomi
wikabé ibiri nirá norínama mapu wabé 'yékaka nirá jeanimea: Nijé binoy ju echi Warubéra Cristo! Ayena cho jeanimea: Ma
sébachi ju! Chopi 'yemi ketasi najátasi aboni yuwa.
9 Ayena cho maparítamo nami echi pagótami ra'íchachi mapu ne wikabé sontarsi wabé nakowi, ayena cho mapu
wikabé pagótami wabé na'awa, echarí ketasi majasi mapujiti
arigá 'wérari ju mapu je'ná jerigá bachá ikimea, chopi echarí ketasi cho sébachi níma echarí ne jubá suwibárawachi rawé.
10 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Echarí rawé biréana
warura nurárachi kawírari piréami wabé nakoma, auché biréana warura nurárachi kawírari piréami sayéraga; ayena
cho biré warura siríami pagótamawara wabé nakoma auché
biré warura siríami pagótamawara sayéraga. 11 Echarí wikanámi wabé nokomea je'ná kawí, ayena cho
wikanámi jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne wabé
'lochema, ayena cho wikabé pagótami wabé nayúkama. Ari biché echarí rawé jena'í wichimóbachi piréami wikabé
riwimea wabé majajáriami namuti echo'ná ripá norírari,
ayena cho auché jaré o'weri namuti 'nératami níma. 12 Chopi bachá ke cho sébachi je'ná jerigá ikíachi echi jaré
'yemi sayera 'yemi mi waminá chapigá wabé risú orama.
Aboni 'yemi mi borogá tomea echo'ná aboni ri'obáwarachi
21:10 Mt 24:7
L Ú K A S I 358
mapurigátamo kastigo 'yárami níbo. 'Yemitamo pachá mo'wárami níbo, ayena chótamo torúami níbo echo'ná
bachámi jaré o'wéara siríami yuwa mapujítitamo tamí
bichíyami ju. 13 Echirigá ikimea 'yemi mi yuwa mapurigátamo gará
omérabo Nijé ra'íchara nawésiya echi jaré o'wéara.
14 Chopi ketasi wikabé namuti níraga 'natasi mapu chúrigátamo ku nijéwaga ra'íchaga na'úrabo echarí rawé.
15 Mapujiti echarí rawé Nijé Binoy 'yemi nimí garabé
'natárama mapurigátamo gará ku na'úraga ra'íchabo. Arí biché ke wesi echi jaré 'yemi sayera gará omérama 'yemi mi
ku nijéwiya. Nibiré wesi omérama 'yemi mi wi'nijiya, ne
bichíwari nirá. 16 Chopi jaré 'yemi waminá nijírami níbo 'yemi aboni
'wénawara jiti mapurigátamo kastigo 'yárami níbo. Auché
jaré 'yemi waminá nijírami níbo 'yemi aboni ritémawara jiti mapurigátamo kastigo 'yárami níbo. Auché jaré 'yemi
waminá nijírami níbo 'yemi amígowara jiti mapurigátamo
kastigo 'yárami níbo, ayena cho jaré 'yemi waminá ko'wirúami níbo.
17 Arí biché ne sinéami pagótami jena'í wichimóbachi
piréami 'yemi mi wabé kichima mapujiti 'yemitamo tamí bichíyami ju.
18 Arigá nirapé biré wikama 'yemi kupara, echo'ná 'yemi
mo'órachi jáwami. 19 Átamo sinibí nirá gará bichísagá, 'yemitamo arigá sinibí
nirá pirérabo Riosi yuwa.
20 Arí biché maparítamo ma ritiwá wikabé sontarsi ne norigá jáwami echo'ná Jerusalémachi aniríwachi warúrachi,
echarí gará machisí mapu ke me ayó echo'ná warúrachi
káraga waminá suwábarami níma. 21 Echarí gará níma mapu echi jaré pagótami mapu echo'ná
Juréachi aniríwachi kawírari muchuwi, arigá waminá ripá
rabó júmsama. Ayena cho gará níma mapu echi jaré pagótami mapu echo'ná Jerusalémachi aniríwachi muchuwi waminá
mikabé júmsama. Ayena cho gará níma mapu echi jaré
pagótami mapu echo'ná kawichí 'yena ketasi ku mo'wimea echo'ná warúrachi.
21:14 Mt 10:19
21:18 Mt 10:30
21:20 Mt 24:15
359 L Ú K A S I
22 Mapujiti echarí rawé echi pagótami ne wabé simírami risú orárami níma, mapuyénasí káraga ikimea mapurigá
bachá nirá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi
mapurigá ikimea riwéari. 23 Echarí Jesusi wabé natimaga jeaniri: Echarí rawé echi jaré
muguí mapu ikí pochámi nímako ne wabé risú orárami níma,
echi auché jaré muguí mapu kúchi kúchuwami nímako ayena cho! Mapujiti jena'í Jerusalémachi piréami pagótami ne wabé
okótarami níma, ne wabé simírami risú orárami a yena cho.
24 Jaré aboni waminá ko'wirúami níma maparí aboni wabé nakówako auché jaré pagótami sayéraga. Auché jaré aboni
borogá torúami níma echo'ná auché jaréana si'wína kawírari.
Arí biché echi jaré isena pagótami we nurama mapurigá o'wéara nurámi nirá jena'í Jerusalémachi wi'ribé bamíbari
nirá, mapuyénasí Riosi echirigá risénsia 'yama.
Jesucristo ku norínama jena'í wichimóbachi
(Mateosi 24:29–35, 42–44; Markosi 13:24–37)
25 Echarí echi rayénari si'wináriga nakuríwarami níma, echi
michá ayena cho, echi jaré soporí asíchiko. Arí biché echi pagótami jena'í wichimóbachi piréami wabé majaga ke
newarama; ayena cho aboni ne wabé majajárami níma
mapujiti ne wabé chati anema echi ba'wí echo'ná ri'ré suwé mapo'ná warú maní ba'wí; ayena cho aboni majajárami níma
mapujiti ne wabé simírami o'weri chipoma echi warú ba'wí.
26 Echarí echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami ne wabé majaga, tarapé chiwikisá nírama, mapujiti aboni wabé
majajáratami níma maparí aboni wabé 'natama mapu chúrigá
ikimea riwéari jena'í wichimóbachi; ayena cho suwaba namuti echo'ná ripá riwigachi nirúami waminá
nakuríwarami níma.
27 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami ayena cho tamí riwimea maparí Nijeni
ku nawama ne wabé Warubéra nirá, mapujiti waminánomí
rawé Nijeni ku nawama echo'ná ripá norírari jonsa ne wabé ratábami nirá. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami
nirá.
21:25 Mt 24:29
L Ú K A S I 360
28 Arí biché maparí ma chota je'ná jerigá ikiyá echarí wabé kanírasi. Ayena cho ripabé 'ninasi, mapujiti ke 'me ayó
'yemitamo gará ku'wíratami níbo.
29 Echarí Jesusi ayena cho je'ná jerigá irétaga jeaneri: Ne gará 'nesi mapurigá echi jaré chuná ma o'wí sawarásiya, echi
auché jaré namuti masana ayena cho.
30 Maparí 'yemitamo ritiwá mapu echi jaré namuti ma o'wí sawará, echarí 'yemitamo ma gará machí mapu ke 'me ayó
gará kuwisama.
31 Echirigá achigorigá maparí 'yemitamo ma riwiboa mapu je'ná jerigá gará ikí, echarí gará machisí mapu ke 'me ayó
Riosi gará nurema jena'í wichimóbachi piréami pagótami.
32 Ne bichíwari 'yemi nimí ané mapu ne suwaba je'ná jerigá sébari ikimea maparí je'ná jipi piréami pagótami ketasi cho
suwí.
33 Echirigá ne bichíwari ikimea mapujiti echo'ná ripá riwigachi káraga suwibama, je'ná wichimoba I ayena cho
suwibama, chopi Nijé Ra'íchara ketasi siné suwibama.
34 Sinibí gará 'nagá muchisi. Ketasi chati orasi 1 mapurigátamo ketasi echijiti wabé biwárami surérabo,
mapujiti átamo waminá tékasagá, ayena cho átamo wabé
níriami nísagá, echarítamo wabé níraga 'natásagá karúmati jiti majáratami níbo maparí Nijeni ke sayiná ku norínama
jena'í wichimóbachi.
35 Mapujiti echarí ne jubá rawé Nijeni k sayiná ku norínama jena'í wichimóbachi. Echarí echi jaré pagótami ne
suníami jena'í wichimóbachi piréami ke sayiná kastigo
'yárami níma, achigorigá mapurigá echi jaré namuti kawichí nirúami ke sayiná chapirúami ju echo'ná mapo'ná biréana
misúkuwami wirí.
36 Gará 'nagá muchisi; ayena cho sinibí tániga ra'íchasi Riosi yuwa mapurigá ketasi ikimea 'yemi yuwa mapurigá ne
bichíwari ikimea echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami
pagótami; ayena cho tansi mapurigá 'yemitamo bachámi tamí yuwa jawárami níbo. Nijeni wirárami níri mapurigá
Ku'wíriami nirá.
37 Echarí Jesusi sinibí rawé nawésaga binérari echi pagótami echo'ná warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi,
361 L Ú K A S I
chopi sinibí rokogó Binoy chi'rébari echo'ná ripá rabó Olíbochi aniríwachi.
38 Arí biché ne sinéami echi jaré pagótami bi'yá abijí
napawiri echo'ná warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi mapurigá aboni gará kipuma Binoy nawésawara.
Echi jaré o'wéara Juríosi wabé sayérari echi Jesusi
(Mateosi 26:1–5, 14–16; Markosi 14:1–2, 10–11; Juani 11:45–53)
Arí biché ma murubé sébachi níri echarí
omowárawachi maparí echi jaré Juríosi ko'wari echi
jaré pani ke nasówarami echi levadura aniríwami echi mapu echi pani garabé niwariwa. Echarí ayena cho níri maparí
aboni ko'yari echi jaré kúchi bo'wá.
2 Echarí echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré nuraríwami binériami ayena cho, sinéami katéwaga ra'íchari mapu
chúrigá aboni gará omérama mi'ayá echi Jesusi, chopi aboni
arigá majari echi auché jaré pagótami jiti, mapujiti echi auché jaré pagótami echi Jesusi amígowara níri.
3 Echarí echi Júrasi gará nijéwari, surachí nirá, mapurigá
echi Satanasi riwéami riablo nureri. Arí biché echi Júrasi ayena cho Jiskarioti rijíkowami níri. Échiko ayena cho biré
níri echi jaré makoy miná okuá mapu Jesusi júri nawisánara.
4 Arí biché echi Júrasi simisá ra'íchari echi jaré o'wéara sakerdote yuwa, echi auché jaré o'wéara echo'ná warubé
Juríosi ri'obáwarachi nurámi ayena cho, mapu chúrigá binoy
nijima echi Jesusi echi jaré o'wéara yuwa mapurigá Binoy kastigo 'yárami níma.
5 Echarí echi jaré o'wéara echirigá namsa, we kaníri; ayena
cho aboni bichíwaga aneri echi Júrasi mapu wenomí 'yama riwéari.
6 Echarí echi Júrasi gará nirari mapurigá aboni natétama
riwéari. Arí biché echarí jonsa echi Júrasi gará machigá 'nátari mapu chúrigá omérama nijiya echi Jesusi, echi jaré sontarsi
yuwa, maparí echi wikabé pagótami ketasi Binoy yuwa
'yénari.
Jesusi ma ne jubá ko'wari echi jaré mapu Binoy binérari yuwa
(Mateosi 26:17–29; Markosi 14:12–25; Juani 13:21–30;
22:1 Mt 26:2 22
22:3 Mt 26:14
L Ú K A S I 362
1 Koríntochi 11:23–26)
7 Arí biché ma sébari echarí omowárawachi rawé maparí
echi jaré Juríosi pagótami ko'wari echi pani, ke nasówarami echi levadura aniríwami. Arí biché echi pani chopi garabé
niwariwa echi levadura nasówaga. Echarí omowárawachi
ayena cho níri maparí echi kúchi bo'wá ko'wírati. 8 Echarí Jesusi jeanigá júri echi Pegro, echi Juani: Simíbaga
a'lárabasi mapurigá tamujeta kopoa echi kúchi bo'wá sapara
awérami jipi arí omowárawachi rawé. 9 Arí biché aboni ku nijéwaga jeanigá rukueri: Kúmimi nakí
máputa a'lárabo?
10 Echarí Jesusi jeaneri: Maparítamo ma sisá echo'ná warúrachi, echarítamo natipabo biré rijoy ba'wí tuka mató
inárachi biréana sikoríchi. Najátasi echi rijoy mapo'ná iyénasí
bakí biréana karírari. 11 Echarí jeanesi echo'ná karíwami: Echi Binériami tamujé
tamí júri mi jeanigá rukuénara: Kumi 'narí ju echi karí
mapo'ná Nijeni ko'mea jipi arí omowárawachi rawé, echi jaré mapu nijé binérari yuwa?
12 Echarí echo'ná karíwami 'yemi mi 'nérama 'hire warú
karí echo'ná osá anamótami mapo'ná ma gará pichítami níma. Echo'ná gará a'lárasi mapurigá tamujeta kopoa echi tá
bo'wá sapara awérami jipi arí omowárawachi.
13 Echarí aboni ku simíbaga riwari achigorigá mapurigá Jesusi echirigá aneri. Arí biché aboni gará a'lárari mapurigá
sinéami aboni echirigá ko'mea echi tá bo'wá sapara awérami
echarí arí omowárawachi rawé. 14 Arí biché ma aríwachi maparí ma sébari tétari, echarí
Jesusi echo'ná mésachi asíbari ko'meya echi auché jaré yuwa
mapu Binoy nawésanaraga júri. 15 Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni ne wabé nakiri mapurigani
ko'mea je'ná bo'wá sapara awérami 'yemi mi yuwa maparini
abijí ke cho mi'rirúami nísa! 16 Mapujiti Nijé 'yemi nimí ané mapu Nijeni ma ketasi
auchecho siné omáwaga ko'mea echi tá bo'wá sapara
awérami jena'í wichimóbachi. Chopi Nijeni auchecho siné ko'mea echo'ná ripá riwigachi maparí Riosi ne Warubéra
Nuréami níma ne sinéami pagótami yuwa, maparí Nijeni ma
22:7 Mt 26:17
22:14 Mt 26:20
363 L Ú K A S I
mi'rirúami nísa aboni jiti, mapurigá Riosi níwara Méchuri nirá.
17 Echarí Jesusi ma chapisá biré vaso echi uva ba'wira
ro'wárami, warú natétara 'yari Riosi. Arí biché Binoy jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Chapigá je'ná, pé kúchi bajisi
ibiri 'yemi!
18 Mapujiti Nijé 'yemi nimí ané mápuni ma ketasi auchecho siné bajima echi uva ba'wira jena'í wichimóbachi, chópini
auchecho siné bajima echo'ná ripá riwigachi maparí Riosi ne
Warubéra Nuréami níma ne sinéami pagótami yuwa. 19 Echarí Jesusi ma chapiri echi pani. Arí biché natétara
'yasa Riosi, ma rojonasa, 'yari echi jaré aboni. Echarí jeaneri:
Je'ná ju Nijé sapara. Nijeni ma mi'rirúami níma mapurigá 'yemi níwara Ku'wíriami nirá. Sinibí je'ná jerigá orasi
mapurigátamo gará 'natabo tamí jiti.
20 Arí biché ma sunisa ko'yá, Binoy echirigá ayena, cho 'yari echi vaso mapo'ná uva ba'wira ro'wárami níri. Echarí
Binoy jeaneri: Je'ná uva ba'wira mapurigá Nijé lalá ju. Riosi
bukuríwami nirá a'láraga nurari mapurigá Nijeni mi'rirúami nísa, Nijé lalá echirigá ku'luwárami níma 'yemi jiti,
mapurigátamo ku wikawárami níbo.
21 Chopi jena'í birénapi ko'wárachi tamí yuwa atí echi biré rijoy mapu arigá tamí nijima mapurigá echi jare Nijé sayera
tamí chapimea.
22 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. Arí biché ne suwaba tamí yuwa
ne bichíwari ikimea mapurigá Riosi ki'yá jonsa aniri mapu
ikimea riwéari. Chopi ne wabé risú orárami níma echi biré rijoy mapu tamí nijima mapurigani waminá mi'rirúami níma.
23 Echarí aboni chótari a'nagupi rukué mapu chigá 'narí
biré aboni echirigá nijima riwéari echi Jesusi mapurigá Binoy waminá chapirúami níma.
Aboni we ra'íchaga rukué mapu chip aboni ne warura níma
riwéari
24 Echarí echi jaré mapu Jesusi binérari ayena cho a'nagupi
ra'íchaga rukueri mapu chigá biré aboni ne warura níma riwéari echi auché jaré aboni yuwa.
22:19 Mt 26:26
22:21 Mt 26:21
L Ú K A S I 364
25 Chopi Jesusi jeaneri: Echi jaré o'wéara siríami, echi auché jaré pagótami sirínawara, wabé 'wérari nuré echi jaré
pagótami. Ayena cho echi pagótami ané aboni: O'wéara
nigúrami nirá. 26 Ketasi echirigá nísi 'yemi; chopi gará níma mapu 'yemi
warúrawara mapurigá echi wabé tabéara níraga, ayena cho
gará níma mapu 'yemi níwara warura nurámi mapurigá nigúrami níraga.
27 Mapujiti echi biré mapu echo'ná ko'wárachi ko'yá atí
waminabi warura ju ketasi mapurigá echi auché biré mapu echo'ná nigúraga nocha. Chopi Nijeni we nigúraga nocha
'yemi mi ku'wíriya.
28 'Yemi ju máputamo sinibí tamí yuwa 'yénari maparí Nijeni risú orárami níri.
29 Echijiti Nijé 'yemi nimí 'ya máputamo nurebo auché jaré
pagótami mapurigá o'wéara nirá, achigorigá mapurigá Nijé Onorá tamí 'yari mapurigani nurema echi pagótami
mapurigá ne Warubéra nirá.
30 Echijiti 'yemitamo tamí yuwa kopoa, maparí Nijeni ne Warubéra Nurámi .níma. Arí biché 'yemitamo muchíbabo
echo'ná makoy mind okuá o'wéara muchíbarachi
mapurigátamo justikia orabo echi jaré makoy miná okuá rojuaka piréami Isaeri pagótami yuwa.
Jesusi bachá nirá aniri mapurigá echi Pegro 'yékaka animea
riwéari mapurigá binoy ketasi machiri echi Jesusi
(Mateosi 26:31–35; Markosi 14:27–31; Juani 13:36–38)
31 Echi Warubéra Jesucristo ayena cho jeaneri: Mujé Simoni
gará 'natá mapurigá echi Satanasi riwéami riablo ma risénsia
tánari mapurigá binoy 'yemi mi chati oránarama. Echi riablo 'yemi mi echirigá risú orama mapurigá binoy gará machimea
áchatamo garabé orámi ju. Echirigá ayena cho echi jaré
pagótami we kasuwa echi turío mapurigá garabé machínama. 32 Chopi Nijeni we tánari mapurigá Riosi mi waminabi
gará bichírama. Echijiti waminánomí maparí mujemi
auchéchoko ku wikáwari tánama Riosi, echarí ne gará bichíraga nawesa mujé echi auché jaré mujé ritémawara
bichíyami.
22:25 Mt 20:25
22:30 Mt 19:28
22:31 1 Peg 5:8
365 L Ú K A S I
33 Echi Simoni ku nijéwaga jeaneri: Warubéra, nijeni sinibí gará bichíma, ani arigá pachá bachárami nísagá mi yuwa
echo'ná pachá kumurachi! Ayena cho nijeni sinibí gará
bichíma, arigá 'wérari nísagá mapurigá nijé waminá mi'rirúami níma mi yuwa!
34 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mujé, Pegro, Nijé nimí
ané mapu jipi rokogó, we yá maparí ke cho kusumea echi tori, mujemi baisá chokéami 'yékaka animea mápumi ketasi
tamí machí!
Ma ne murubé sébachi mini maparí Jesus risú orárami níma
riwéari
35 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Áchatamo newareri biré namuti maparí Nijé 'yemi nimí júraga nureri máputamo
ketasi toboa 'yemi níwara namuti echo'ná chiwáwarachi
maparítamo echo'ná buwichí 'yénari? Áchatamo newareri maparítamo ketasi tori 'yemi níwara maleta, maparítamo
ketasi tori auché jaré aká, keremá? Echarí aboni ku nijéwaga
jeaneri: Ketásita biyiri newareri. 36 Echarí Jesusi jeaneri: Jípiko echi mapu níwako hire
chiwáwara, echo'ná toga binoy níwara namuti; a yena cho
echi mapu níwako biré maleta, togá binoy níwara wenomí; ayena cho echi mapu ketasi níwako biré wíribé ripiyá, ma
rarinéaga binoy kimara, rará biré wíribé ripiyá.
37 Mapujiti Nijé 'yemi nimí ané mapu arigá 'wérari ju mapurigá sébari ikimea tamí yuwa mapurigá je'ná jerigá
osirúami ju tamí jiti rugá echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi: Echi jaré pagótami mayeri mapurigá Binoy chati orámi níri mapurigá echi a uché jaré chati orámi
pagótami. Echirigá ikimea mapujiti mapurigá tamí jiti rugá
osirúami ju, echirigá arigá ikimea. 38 Arí biché aboni jeaneri: Warubéra, jena'í nirú okuá i'wéri
ripiyá. Echarí Jesusi jeaneri: Ma gará sébari ju.
Jesusi ra'ícha Riosi yuwa echo'ná Jechamanichi
(Mateosi 26:36–46; Markosi 14:32–42)
39 Ari biché Jesusi ma ku machínari echo'ná warúrachi
jonsa. Echarí Binoy simiri echo'ná ripá rabó Olíbochi
22:34 Mt 26:34
22:35 Mt 10:9
22:39 Mt 26:36
L Ú K A S I 366
aniríwachi mapurigá Binoy wisabé orari; ayena cho echi jaré mapu Binoy binérari así simíbari.
40 Arí biché maparí aboni ma sébari echo'ná, echarí Jesusi
jeaneri: Riosi yuwa ra'íchasi mapurigá echi riablo ketasi 'yemi mi chati oránarama.
41 Echarí Jesusi pe waná simiri mapuyena biré rijoy omero
biré rité basibuka paya. Echarí Binoy chokóbaga wirigá Riosi yuwa ra'íchari,
42 jeanigá: Keni Onó, a Mujemi nakiságá, tamí ku'wiro
mapurigá Nijeni ketasi risú orárami níma, chopi ketasi tamí orira mapurigá Nijeni chopi A nakí. Arigá tamí orira
mapurigá Mujé Binoy nakí.
43 Echarí biré warura Riosi kapitánawara echo'ná ripá riwigachi jonsa simíami, echo'ná Jesusi yuwa iwébanaraga
nawari.
44 Echarí Jesusi ne wabé simírami risú orárami níri, echijiti Binoy waminabi wabé níraga ra'íchari Riosi yuwa. Arí biché
Jesusi chiriwara mapurigá o'weri la pachúrawara níri, mapu
ne ri'ré wi'yérari yénasí pachuri. 45 Arí biché ma sunisa Riosi yuwa ra'ícha, Jesusi ku
wirísari. Echarí Binoy ku simiri echo'ná echi jaré yuwa mapu
Binoy binérari; chopi Binoy riwari aboni we kochigá bitíami mapujiti aboni wabé simírami siweri.
46 Echarí Jesusi jeaneri: Churékurátamo wepi kochí? Ku
muchísaga, Riosi yuwa ra'íchasi, mapurigá echi riablo ketasi 'yemi mi chati oránarama.
Jesusi borogá chapirúami níri
(Mateosi 26:47–56; Markosi 14:43–50; Juani 18:2–11)
47 Echarí maparí Jesusi abijí echirigá ra'íchachi, we yá
echo'ná siri wikabé pagótami. Arí biché echi Júrasi riwéami
mapu biré níri echi jaré makoy mind okuá mapu Jesusi binérari, échiko bayébari echi wikabé pagótami. Echarí binoy
murubéanaga Jesusi yuwa, we nakiri naripánara.
48 Echarí Jesusi jeaneri: Mujé Júrasi, .áchami ne narépaga tamí nijima mapurigá Nijé borogá chapirúami níma? Nijeni
arigá wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
22:40 Mt 26:41
22:47 Mt 26:47
367 L Ú K A S I
49 Arí biché echi jaré mapu Jesusi yuwa 'yénari, ma gará riwisá mapurigá ikimea riwéari, echarí jeanigá rukueri:
Warubéra, e:áchata sayéraga nakobo ripiyá jiti?
50 Chopi biré aboni arigá chiwari biré rijoy mapu echi ne warura sakerdote piónawara níri. Echirigá echi rijoy watoná
nakárachi káraga ripunárami níri.
51 Chopi Jesusi jeaneri: Ariwesi! Ma gará ju. Echarí .Jesusi nochogá echi pioni nakárachi, gará ku sa'wari.
52 Echarí echi jaré o'wéara sakerdote, ayena cho echi auché
jaré o'wéara echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi nurámi, ayena cho echi jaré o'wéara ochérami Juríosi, sinéami
chapiboya siri echi Warubéra Jesusi. Chopi Jesusi jeanigá
rukueri: Áchatamo ripiyá ka, ayena cho kusí ka siri tamí' chapiboya mapurigá Nijé biré chigórami nirá?
53 Ayena cho waminabi jeaneri: Sinibí rawé maparí Nijé
'yemi nimí yuwa asari echo'ná pachá warubé Juríosi ri'obáwarachi, echarítamo ketasi tamí chapiri, chopi jipi ma
sébari 'yemi tétawara maparítamo omero orayá mapurigá
'yemi aboni nakí, mapujiti echi wabé chati oruwáwami wabé muweri mapurigá echi rukuwáwami nirá.
Echi Pegro we 'yékaka aní mapu binoy ketasi machí echi Jesusi
(Mateosi 26:57–58, 69–75; Markosi 14:53–54, 66–72;
Juani 18:12–18, 25–27)
54 Echarí aboni borogá chapiri echi Warubéra Jesusi. Arí biché aboni burusá tori echo'ná echi ne warura sakerdote
bitérachi. Echarí echi Pegro 'naka nirá jubámi najátari.
55 Arí biché ma sebasa echo'ná echi warura sakerdote bitérachi, aboni ma na'asa echo'ná pachá nasipa ri'narátachi,
echo'ná sokuáriya muchíbari. Echarí echi Pegro ayena cho
echo'ná sokuáriya asíbari. 56 Chopi biré mukwí pióntami riwari echi Pegro echo'ná
sokuáriya atíami. Echarí echi mukwí gará 'néniga jeaniri:
Je'ná rijoy ayena cho echi Jesusi yuwa 'yénari. 57 Chopi echi Pegro wabé 'yékaka jeaneri: Mukwí, ketásini
machí echi Jesusi!
22:54 Mt 26:57
22:55 Mt 26:69
L Ú K A S I 368
58 Auché pé wiribeko auché biré rijoy riwisá jeaneri: Mujé ayena cho aboni yuwa Mini! Chopi Pegro ku nijéwaga
jeaneri: Rijoy, ketásini níri!
59 Auché pe wabé wiribeko, auché birécho ne wabé bichíwaga jerigá aniri: Ne bichíwari je'ná rijoy ayena cho echi
Jesusi yuwa asari, mapujiti je'ná rijoy ayena cho echo'ná
Galiléachi bitéami ju. 60 Echarí Pegro jeaneri: Rijoy, ketásini machí mapurigá
mujemi aní! Chopi we yáti we kusuri biré tori.
61 Echarí echi Warubéra Jesusi ku kuwana 'nénari echi Pegro. Ayena cho Pegro ku 'nátari mapurigá Jesusi bachá nirá
jeanigá aneri: Jipi rawé ke cho kusúwachi echi torí, mujemi
baisá chokéami we 'yékaka jeanimea mápumi ketasi tamí machí.
62 Echarí echi Pegro ma ku machínaga ne wabé o'móniga
narari.
Jesusi risú orárami níri
(Mateosi 26:67–68; Markosi 14:65)
63 Echarí echi jaré rijoy mapu chapigá tiburi echi ,Jesusi, ne wabé chibi orogá tiníchaga, wabé cho'nari echi Binoy.
64 Echarí aboni ma póraga Jesusi busírachi, waminá chiwari
Binoy akárachi, jeanigá: A Mujemi nísagá echi Cristo mapu Riosi jurama riwéari, mujemi gará machimé suwaba namuti.
Echijiti tamujé tamí ku ruyé: Chigá níri mapu mi chiwari?
65 Ayena cho aboni auché jaré wikabé namuti waminabi wabé chati anigá riwérataga aneri.
Jesusi párati echo'ná bachámi ne sinéami echi jaré Juríosi
pagótamawara o'wéarawara
(Mateosi 26:59–66; Markosi 14:55–64; Juani 18:19–24)
66 Echarí rawé maparí ma chi'rári, echo'ná napawiri echi
jaré o'wéara ochérami, echi jaré o'wéara sakerdote ayena cho,
echi jaré nuraríwami binériami asíchiko. Echarí Jesusi echo'ná bachámi p:írati ne sinéami echi jaré o'wéara Juríosi pagótami
yuwa. Echarí aboni jeanigá rukueri:
22:66 Mt 27:1
369 L Ú K A S I
67 Tamujé tamí ku ruyé: Áchami Mujé ju echi Cristo aniríwami mapu Riosi jurama riwéari jena'í wichimóbachi?
Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri:
68 A Nijé 'yemi nimí jeanésagá mapu Nijé ne bichíwari ju echi Cristo, echarí 'yemitamo ketasi tamí bichíbi; ayena cho a
Nijé 'yemi nimí rukuésagá jaré namuti, 'yemitamo ketasi tamí
ku nijéwabo. Nibiré cho tamí ku ni'yúbanabo. 69 Ayena cho Jesusi waminabi jeaneri: Jipi jonsa
waminánomí Nijeni echo'ná watonachi echi suwaba omérami
Riosi yuwa asimea! 70 Echarí we yáti sinéami aboni jeanigá rukueri: Mujecha ju
echi birépi Riosi Ranara? Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri:
Ayena Nijeni ju, mapurigá 'yemi aboni ma aniri! 71 Echarí aboni we yáti jeaniri: Binoy we chati ra'íchari
Riosi sayéraga! Tamujé ma ketasi newaré auché biré testigo
mapurigá échiko nawésama je'ná Jesusi sayéraga, mapujiti tamujé aboni ma námari mapurigá Jesusi Binoy wabé
sayéraga ra'íchari Riosi!
Jesusi echo'ná bachámi Pilato yuwa párati
(Mateosi 27:1–2, 11–14; Markosi 15:1–5; Juani 18:28–38)
Arí biché ne sinéami aboni jásga tori Jesusi echo'ná
bachámi echi warura siríami Pilato riwéami yuwa, mapu echo'ná Juréachi warura nurámi níri.
2 Echarí ne sinéami aboni chótari wi'nijísiya Jesusi l maparí
aboni jeaniri: Tamujeta riwari mapu je'ná rijoy wabé na'áwatara tamujé pagótamawara, mapujiti jeaní mapu ketasi
risénsia ju mapu tamujé natétabo wenomí echi warura siríami
Sésara riwéami; ayena cho je'ná rijoy aní mapu binoy ju echi Cristo aniríwami, mapurigá biré warubéra siríami nirá.
3 Echarí echi Pilato jeanigá rukueri: Mujecha ju warubéra
siríami echi jaré Juríosi pagótami yuwa? Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari Nijeni ju mapurigá mujemi
aniri!
4 Echarí echi warura Pilato ku nijéwaga aneri echi jaré o'wéara sakerdote, echi auché jaré pagótami ayena cho:
Nijeni mayé mapu je'ná Rijoy ketásirapé chati orámi ju.
22:70 Mr 14:62
23
23:3 Mt 27:11
L Ú K A S I 370
5 Chopi echi jaré pagótami waminabi o'weri jeanigá aneri: Je'ná Rijoy sinibí wabé chati binéraga na'áwata echi auché
jaré pagótami jena'í Juréachi piréami. Binoy chótari binériya
echo'ná Galiléachi piréami pagótami, chopi jipi ayena cho ma binériya nawari jena'í Juréachi.
Jesusi echo'ná bachámi echi Erorsi yuwa párati
6 Ma namsa je'ná jerigá aníachi, echarí echi Pilato rukueri
acha Jesusi echo'ná Galiléachi bitéami níro. 7 Arí biché maparí jaré aneri mapu ayena echi Jesusi
echo'ná Galiléachi bitéami níri, echarí echi Pilato nurari
mapurigá Jesusi echo'ná torúami níma mapo'ná echi Erorsi asari, mapujiti echi Erorsi warura siríami níri echo'ná
Galiléachi nurámi. Arí biché echi Erorsi ayena cho echo'ná
Jerusalémachi asari echarí rawé. 8 Arí biché echi Erorsi we kaníri maparí binoy ma riwari
echi Jesusi, mapujiti wi'ribé jonsa echi Erorsi wabé 'nénari;
mapujiti binoy ma we námari wikabé namuti echi Jesusi jiti ra'ichárawachi, ayena cho echi Erorsi wabé nakiri 'nénara
maparí Jesusi wabé omériga orari mapurigá ke wesi auché
jaré pagótami omérari orayá. 9 Echarí echi Erorsi wikabé namuti rukueri, chopi Jesusi
ketasi biré namuti ku nijéwari.
10 Arí biché echi jaré o'wéara sakerdote ayena cho echo'ná muchiri, echi jaré nuraríwami binériami ayena cho. Echarí
aboni waminabi ne wabé níraga wi'nijiri echi Jesusi.
11 Echarí echi Erorsi, echi jaré binoy sontársawara yuwa, ne wabé chibi orari echi Jesusi. Ayena cho aboni we nakiri
tiníchanara echi Jesusi, echijiti aboni we napachátari biré
garabé wi'ribé napacha mapurigá biré warubéra siríami nirá. Echarí aboni auchéchoko ku júri echo'ná mapo'ná echi Pilato
asari.
12 Echarí rawé echi Pilato, echi Erorsi yuwa napawika auchéchoko gará ku amígowara níri, mapujiti chabénara
aboni chopi a'nagupi we nasayérari.
Echi Pilato nurari mapurigá Jesusi waminá mi'rirúami níma
(Mateosi 27:15–26; Markosi 15:6–15; Juani 18:39–19:16)
371 L Ú K A S I
13 Echarí echi Pilato napaburi echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré pagótami o'wéarawara ayena cho, echi wikabé
pagótami asíchiko,
14 echarí binoy jeaneri: 'Yemitamo tamí 'yari je'ná rijoy mapurigá we na'áwatiami nirá echi auché jaré pagótami.
Chopi nijeni ma suwaba we rukueri jena'í bachámi 'yemi
yuwa, arí biché nijeni ketasi riwari mapu binoy chati orámi ju, mapurigá 'yemitamo wikabé namuti wi'nijí.
15 Ayena cho echi Pilato waminabi jeaneri: Echi Erorsi
ketasi cho riwari chati orámi nirá, mapujiti echi Erorsi ma auchecho ku kuwana júri tamujé yuwa. Jipi 'yemitamo ma
gará ritiwá mapu je'ná rijoy tarapé biyiri chati orámi ju.
Echijiti nijeni mayé mapu ketasi 'wérari ju mapu Binoy waminá mi'rirúami níma.
16 Nijeni nurama wipisónara. Arí bicheni ku ni'yúbanama.
17 Mapujiti echarí omowárawachi arigá 'wérari níri mapurigá echi warura siríami ku machí pama biré Juríosi
rijoy mapu pachá bachárami níri, mapujiti echi siríami
echirigá orari sinibí bamíbari. 18 Chopi sinéami echi jaré wikabé Juríosi pagótami chótari
o'weri ra'íchaga jeanigá: Ketásita nakí echi Jesusi! Ku machí
pa echi Barabasi! 19 Arí biché echi Barabasi riwéami rijoy pachá kumurachi
bachara asari mapujiti binoy wabé sayérari echo'ná
warúrachi nurámi o'wéara, ayena cho mapujiti binoy mi'yari auché biré rijoy.
20 Echarí echi Pilato nakiri ku ni'yúbanara echi Jesusi,
echijiti binoy auchéchoko ra'íchari echi pagótami. 21 Chopi aboni auchéchoko waminabi wabé o'weri
ra'íchaga jeaniri: Kúrsichi michoné! Kúrsichi michoné!
22 Echarí echi Pilato ma auché baisá chokéami nirá ra'íchari. Échiko jeanigá rukueri: Churékura echo'ná kúrsichi
michóntami níma? Chúrigá chati orari? Nijeni tarapé riwari
je'ná rijoy chati orámi nirá, mapurigá binoy echijiti waminá mi'rirúami níma riwéari. Nijeni nurama wipisónara. Arí
bicheni nurama ku ni'yúbanara.
23 Chopi aboni waminabi o'weri ra'íchaga tari mapurigá Jesusi echo'ná kúrsichi michóniga mi'rirúami níma. Arí biché
23:13 Mt 27:23
L Ú K A S I 372
echi jaré o'wéara sakerdote ayena cho echirigá tánari. Echijiti echi Pilato echirigá chopi orari mapurigá aboni nakiri.
24 Mapujiti binoy nurari mapurigá Jesusi echirigá
mi'rirúami níma, achigorigá mapurigá aboni nakiri. 25 Ayena cho echi Pilato nurari ku machí pánara echi
Barabasi riwéami rijoy mapu echo'ná kumurachi pachá
bachárami níri mapujiti échiko wabé sayérari echo'ná warúrachi nurámi o'wéara, ayena cho mapujiti binoy mi'yari
auché biré rijoy. Chopi echi Pilato waminá nijiri echi Jesusi
mapurigá Binoy mi'rirúami níma mapurigá aboni nakiri.
Jesusi klavo jiti michóntami mini echo'ná kúrsichi
(Mateosi 27:32–44; Markosi 15:21–32; Juani 19:17–27)
26 Echarí echirigá towáwachi Jesusi, mapurigá Binoy echo'ná kúrsichi michóniga mi'rirúami níma, aboni chapiri
biré rijoy Simoni riwéami, mapu echo'ná kawichí jonsa
inárami níri. Échiko 'wérari anérati mapurigá binoy matórama echi wabé bitéami kursi echo'ná jubámi Jesusi
yuwa ináraga.
27 Echarí rawé ne wikabé pagótami jubámi najátari echi Jesusi yuwa. Wikabé muguí ayena cho jubámi najátaga ne
wabé o'móniga narákari mapujiti Jesusi echirigá mi'rirúami
níma riwéari. 28 Chopi Jesusi ku kuwana 'néniga jeaneri echi jaré muguí:
'Yemi muguí jena'í Jerusalémachi piréami, ketasi tamí
natimaga narákasi. Chopi 'yemi aboni jiti natimaga narákasi, echi jaré 'yemi kúchuwara jiti natimaga ayena cho.
29 Mapujiti pe waminánomí rawé echi jaré pagótami
jeanimea: Echi jaré muguí mapu ketasi tanéami ju, arigá ne wabé kaníriami ju; ayena cho ne wabé kaníriami ju echi jaré
muguí mapu ketasi siné ranámi níri; ayena cho kaníriami ju
echi jaré mapu ke siné chi'írari echi jaré kúchi. 30 Echarí rawé jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne
wabé risú orárami níma, echijiti aboni chotama jeané echi
ripabé rabótami: Wakiná tamujé tamichi moba najuisi, mapurigata waminá suwibabo! Ayena cho aboni jeanema
echi kúchi rabótami: Tamujé tamí moba poré!
23:26 Mt 27:32
23:30 Mch 6:16
373 L Ú K A S I
31 Mapujiti a Nijeni je'ná jerigá risú orárami nísagá, echi jaré wabé chati orámi pagótami jena'í Jerusalémachi piréami
waminabi wabé simírami chati risú orárami níma.
32 Echarí rawé okuá wabé chati orámi rijoy ayena cho torúami níri Binoy Jesusi yuwa, mapurigá aboni ayena cho
waminá ko'wirúami níma.
33 Echarí maparí aboni ma sébari echo'ná biréana mapo'ná Chu'wí Mo'órachi aniríwachi níri, echarí Jesusi echo'ná
biréana kúrsichi, klavo jiti, michóntami níri Binoy sikárachi,
Binoy ronórachi ayena cho. Arí biché echi okuá chati orámi rijoy echo'ná auché jaréana kúrsichi michóntami níri. Biré
aboni michóntami níri echo'ná biréana kúrsichi Jesusi yuwa
watonachi wiríami. Echi auché biré michóntami níri echo'ná auché biréana kúrsichi Jesusi yuwa o'winachi wiríami.
34 Arí biché maparí aboni echirigá michónsari Jesusi, echarí
Binoy we yáti Riosi yuwa ra'íchaga jeaneri: Keni Ono, gará wikawé aboni, mapujiti aboni ketasi machí mapurigá aboni
chopi nirá orá! Echarí echi jaré sontarsi, aboni nirá, rojuánari
echi jaré namuti Jesusi napachara, maparí aboni namuti ri'échaga orari mapurigá echirigá machimea chigá mema
riwéari ibiri namuti.
35 Echarí echi wikabé pagótami echo'ná 'nigá jari. Ayena cho echi jaré aboni o'wéarawara wabé kichiga tiníchari echi
Jesusi maparí aboni jeaniri: je'ná rijoy aniri mapurigá binoy
gará omérari ku'wíriya auché jaré. Jipi gará níma a binoy nirá ku'wírasa, a ne bichíwari binoy nísagá echi Cristo aniríwami
mapu Riosi chapiri!
36 Echi jaré sontarsi ayena cho wabé chibi orogá tiníchari echi Jesusi maparí aboni murubéanaga Binoy yuwa, 'yari
bajínara wabé chokóami namuti ba'wira.
37 Echarí aboni ayena cho jeaneri: A mujé nísagá 'chi warubéra Juríosi pagótami sirínawara, a mujé binoy nirá gará
ku'wira!
38 Ayena cho echo'ná kúrsichi ripá moba mapo'ná Jesusi michóntami níri je'ná jerigá osirúami níri: Je'ná ju echi
Warubéra Juríosi Sirímawara. Echirigá osirúami níri Griego
aniríwami ra'íchara nirá, echi Ebreo aniríwami ra'íchara ayena cho, echi Latini aniríwami ra'íchara asíchiko.
23:31 1 Peg 4:17
23:32 Mt 27:38
L Ú K A S I 374
39 Echarí biré echi wabé chati orámi rijoy mapu ayena cho echo'ná auché biréana kúrsichi michóntami níri, échiko wabé
chati anigá jeaneri: A mujé ne bichíwari nísagá echi Cristo
aniríwami mapu Riosi jurama riwéari, a mujé binoy ku ku'wira, tamujé tamí ayena cho ku'wira!
40 Chopi echi auché biréara jeanigá oyérari: Kéchami
majawá Riosi mápumi achigorigá kastigo 'yárami ju mapurigá Binoy?
41 Arigá gará níri mapu tamujé jerigá kastigo 'yárami níbo,
mapujiti tamujé chopi echiyena kastigo 'yárami níri, achigorigá mapurigata wabé chati orámi Mini; chopi je'ná
rijoy tarapé namuti chati orari.
42 Echarí echi rijoy jeaneri: Mujé Jesusi, waminánomí rawé gará tamí jiti 'natá, maparimi ne Warubéra Nurámi níma!
43 Echarí Jesusi jeaneri: Ne bichíwari nimí ané mapu jípimi
tamí yuwa asimea echo'ná ripá riwigachi.
Jesusi ma mukuri
(Mateosi 27:45–56; Markosi 15:33–41; Juani 19:28–30)
44 Arí biché echarí rawé maparí ma nasipa rawé Mini, ke sayiná ne suníami jena'í wichimóbachi we rukuáwari nasipa
aríwachi iyénasí.
45 Echi rayénari wabé chónari. Echarí echi warubé runámi namuti mapuyiri biré kimá tétami mapu echo'ná pachá
warubé Juríosi ri'obáwarachi 'yératami nirá chukuri, échiko
ke sayiná ne nasipa chi'wari. 46 Arí biché Jesusi o'weri ra'íchaga jeaniri: Keni Onó ne
gará nisé keni ariwá! Arí biché je'ná jerigá anisá, ma mukuri.
47 Arí biché maparí echi warura sontarsi riwari suwaba je'ná jerigá mapurigá ikíri, echarí binoy ne wabé warubéra
anega Riosi, waminabi jeaniri: Ne bichíwari je'ná Rijoy ne
wabé garabé níri. 48 Ayena cho sinéami pagótami mapu echo'ná 'nigá
muchiri, je'ná jerigá riwisá wabé siwega cho'nagá aboni
surárachi ku simíbari. 49 Chopi sinéami echi jaré mapu ikí Jesusi amígowara níri,
echi jaré muguí ayena cho, sinéami mapu ikí echo'ná
375 L Ú K A S I
Galiléachi jonsa najátari Jesusi yuwa, ne sinéami aboni pe mikabé 'naka, we 'nigá jari je'ná jerigá mapurigá ikíri.
Jesusi ma chu'wirótami níri
(Mateosi 27:57–61; Markosi 15:42–47; Juani 19:38–42)
50 Echo'ná Arimatéachi aniríwachi, echo'ná Juréachi
aniríwachi kawírari bitéari biré garabé orámi rijoy mapu José
riwéami níri. Échiko biré níri echi auché jaré o'wéara Juríosi yuwa.
51 Chopi binoy bichíga buweri mapurigá Riosi nurema
jena'í wichimóbachi piréami pagótami, echijiti binoy ketasi nakiri mapurigá Jesusi mi'rirúami níma echo'ná kúrsichi
mapurigá echi auché jaré o'wéara Juríosi nurari mi'rínara.
52 Je'ná rijoy simigá mapo'ná echi warura Pilato asari, we risénsia tari mapu binoy chu'wirómiya tomea echi Jesusi
mukúami sapara.
53 Echarí ma echo'ná ripá kúrsichi jonsa rikibusa echi Jesusi mukúami sapara, echi José biréana kimírachi kabiri. Arí biché
echo'ná biréana risochí chu'wirórachi rikari, mapo'ná echo'ná
biréana koráchi niwárami níri mapurigá risochí nirá. Echarí ke wesi cho echo'ná chu'wirótami níri.
54 Echarí ma pe ba'arínara níri isábawachi rawé.
55 Echarí echi jaré muguí mapu ayena cho Jesusi yuwa siri echo'ná Galiléachi jonsa, abóniko ayena cho echo'ná
chu'wirórachi sigá gará riwari mapurigá echi Jesusi mukúami
sapara echo'ná rikárami níri. 56 Echarí aboni ku ro'wiga echo'ná bitichí, gará a'lárari jaré
wabé su'weti júkami namuti, jaré uchuríwami namuti ayena
cho, echi Jesusi mukúami sapara uchénara. Chopi aboni gará isábari echarí isábawachi rawé mapurigá echi jaré Juríosi
pagótami nurérami níri.
Echi Warubéra Jesus: ku owínari maparí ma mukúami níri
(Mateosi 28:1–10; Markosi 16:1–8; Juani 20:1–10)
Chopi echarí oméachi rawé, mapu echarí 24 jonsa
biré tarari níma, ne wabé bi'yá echi jaré muguí
23:50 Mt 27:57
24:1 Mt 28:1 24
L Ú K A S I 376
echo'ná chu'wéchi siri, echi wabé su'wéti júkami namuti togá, echi mapu aboni ma a'lárari. Ayena cho auché jaré muguí
aboni yuwa simíbari.
2 Chopi maparí aboni ma sébari echo'ná chu'wéchi, echarí aboni riwari ma ri'nabura atíami echi warubé rité mapu
echo'ná chu'wéchi oyératami níri.
3 Echarí echo'ná pachá chu'wéchi mo'wisá, aboni ketasi riwari echi Warubéra Jesusi mukúami sapara echo'ná
bu'wíami, mapo'ná bachánara rikárami níri.
4 Echijiti aboni ne wabé majari, chopi aboni waminabi wabé majajárami níri maparí aboni ke sayiná riwari okuá rijoy
echo'ná napawika aboni yuwa jáwami, echi mapu ne wabé
simírami ratábami napáchami níri. 5 Echarí echi jaré muguí waminabi wabé majaga, chopi ri'ré
wi'yérari 'nénari. Arí biché echi okuá o'wéara Riosi
kapitánawara jeanigá rukueri: Churékurátamo jena'í chu'wéchi ami echi Jesusi mapu ma ku bitéami ju?
6 Binoy ma ketasi te jena'ibi, mapujiti ma ku owínari. Gará
'nátaga newarasi mapurigá Binoy bachánara 'yemi mi aneri maparí Binoy abijí iyénari echo'ná Galiléachi.
7 Echarí Binoy Jesusi 'yemi mi jeaneri mapu arigá 'wérari
níri mapu Binoy waminá nijírami níma, mapurigá echi auché jaré chati orámi pagótami chapigá mi'rimea, echo'ná biréana
kúrsichi michóniga, chopi mapurigá Binoy bikiyá chi'rigá ku
owínama riwéari. Binoy wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
8 Echarí aboni gará 'nátaga newarari mapurigá Binoy
chabénara aneri. 9 Arí biché echarí maparí echi jaré muguí ku siri echo'ná
warúrachi, echo'ná chu'wéchi jonsa, echarí aboni ku ruyeri
suwaba je'ná jeyiri echi jaré makoy miná biré mapu chabénara jurárami níri nawisánara. Ayena cho echirigá
ruyeri echi auché jaré bichíyami.
10 Arí biché echi jaré muguí mapu je'ná jerigá ne bukuríwami nirá ruyeri echi jaré mapu jurárami níri
nawisánara, abóniko echi María, echo'ná Makatárachi bitéami
níri, echi Juana ayena cho, echi auché biré María ayena cho,
24:6 Mt 17:23
377 L Ú K A S I
echi mapu echi Santiago iyera níri; ayena cho auché jaré muguí aboni yuwa 'yénari.
11 Chopi echi jaré makoy miná biré mapu jurárami níri
nawisánara, aboni mayeri mapu echi jaré muguí chopi mapurigá ke newarite nirá ra'íchari. Arí biché aboni ketasi
bichíri mapurigá echi jaré muguí nawésari.
12 Chopi echi Pegro arigá machínaga ne wabé 'maga simiri echo'ná chu'wéchi. Arí biché maparí binoy 'nénari echo'ná
pachá, echi chiní kimira chopi riwari echo'ná chakena
achárami. Echarí echi Pegro ku simigá, ne wabé 'nátari suwaba je'ná jeyiri jiti mapurigá ikíri.
Mapurigá ikíri echo'ná Emaúsachi burúami
(Markosi 16:12–13)
13 Echarí rawé okuá aboni echo'ná biréana rijówachi sírari
mapo'ná Emaúsachi anérati, mapo'ná murubé níri echo'ná
Jerusalémachi jonsa, mapuyena makoy mind biré kilometro nirá.
14 Echarí aboni a'nagupi ra'ichásiya sírari suwaba
mapurigá ikíri. 15 Arí biché mapuyénasí aboni echirigá a'nagupi ra'ichásiya
sírari, echarí Jesusi Binoy echo'ná murubéanaga, aboni yuwa
inárari. 16 Echarí aboni gará riwari mapurigá biré rijoy aboni yuwa
iyénari, chopi aboni ketasi omérari machiyá chigá níri,
mapujiti Riosi echirigá orari. 17 Echarí Jesusi jeanigá rukueri aboni: Piri ju máputamo
echirigá wabé siwega a'nagupi ra'ícha mapuyénasítamo jena'í
buwichí 'yena? 18 Arí biché biré aboni mapu Klioba riwéami níri, échiko ku
nijéwaga jeaneri: Sinéami pagótami gará machí mapurigá
ikíri jena'í Jerusalémachi bukurí rawé jonsa! Áchami ju mápumi ketasi machí?
19 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Chúrigá ikíri? Arí biché
aboni jeaneri: Mapurigá ikíri echi Jesusi, echi mapu echo'ná Nasarétachi bitéami níri, echi mapu Riosi jiti nawésami rijoy
níri, echi mapu Riosi yuwa, ayena cho sinéami pagótami
24:12 Jn 20:6
24:13 Mr 16:12
L Ú K A S I 378
yuwa, ne wabé omériga orámi níri, ne wabé omériga ra'íchami ayena cho.
20 Bukurí nirá echi jaré o'wéara sakerdote, echi auché jaré
tamujé o'wéarawara ayena cho nijiri echi Jesusi mapurigá Binoy wi'nijírami níma, ayena cho mapurigá Binoy waminá
níma echo'ná kúrsichi michóniga.
21 Chopi tamujeta mayeri mapu Binoy wirárami níma riwéari mapurigá Warubéra Siríami nirá, echi mapu
Ku'wíriami níma riwéari tamujé Isaeri pagótami yuwa,
mapurigata ketasi waminabi nurérami níbo echi auché jaré isena pagótami jiti. Arí biché jipi arigá ma bikiyá chi'ré mapu
jonsa je'ná jerigá ikíri.
22 Chopi jaré tamujé níwara muguí tamujé tamí majajáraga aneri mapu Binoy ma auchéchoko ku bite, mapujiti echi jaré
muguí bi'yá chi'ráchi simíbari echo'ná chu'wéchi,
23 chopi aboni ketasi riwari Binoy Jesusi mukúami sapara. Ari biché aboni tamujé tamí jeanésiya ku siri mapurigá aboni
riwari jaré o'wéara Riosi kapitánawara, echi mapu ruyeri
mapu Binoy Jesusi ma ku bitéami ju! 24 Ayena cho jaré rijoy tamujé apanérawara echo'ná
chu'wéchi simíbari. Arí biché aboni achigorigá riwari
mapurigá echi jaré muguí aniri, chopi aboni ketasi cho riwari echi Jesusi mukúami sapara.
25 Echarí Jesusi Binoy jeaneri: Báji! 'Yemitamo tarapé gará
'nátami ju; ayena chótamo wi'ribénokuá mapurigátamo gará bichíbo suwaba mapurigá echi tare Riosi jiti nawésami aniri,
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi.
26 Arigá 'wérari níri mapu echi Cristo echirigá risú orárami ními, maparí Binoy ke cho ne wabé Warubératami níma!
27 Echarí Jesusi chótari binériga ruyé mapu chúrigá
aniwámi ju Riosi Ra'íchara osirúami, ne suníami maparí Jesusi Binoy jiti rugá anirúami ju. Bachá nirá Binoy echirigá
binériga ruyeri mapurigá echi Moisesi osári, ayena cho Binoy
binériga ruyeri mapurigá echi auché jaré Riosi jiti nawésami osári.
28 Echarí aboni ma sébari echo'ná rijówachi mapo'ná aboni
simiba sírari, chopi echi Jesusi orari mapurigá waminabi simíami nirá.
379 L Ú K A S I
29 Chopi aboni 'wérari nirá suriri, jeanigá: Jena'í tamujé tamí yuwa ripí, mapujiti ma we ariwa, ayena cho ma ne
murubé chonámiré. Echarí Jesusi echo'ná pachá bakiri
mapurigá aboni yuwa ripima. 30 Arí biché maparí Jesusi ma ko'yá asari aboni yuwa,
echarí Binoy chapigá echi pani, ma natétara 'yasa, rojuánaga
'yari mapurigá aboni ko'mea. 31 Echarí aboni we yáti gará machíriami niwárati, ayena
cho aboni ma gará machiri mapu Jesusi Binoy níro, chopi
Binoy ma ke sayiná ke newikiri. 32 Echarí aboni a'nagupi jeaneri: Kéchata ne bichíwari wabé
simírami kaníri maparí Binoy tamujé tamí yuwa ra'íchaga
inárari echo'ná buwichí, ayena cho maparí Binoy tamujé tamí ra'íchaga ruyeri mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi?
33 Echarí we yáti aboni ku simíbari echo'ná Jerusalémachi, mapo'ná aboni napawika muchúwami riwari echi jaré makoy
miná biré, echi auché jaré aboni apanérawara yuwa.
34 Echarí sinéami echo'ná muchúami we yáti jeaneri: Ne bichíwari ma ku owínari echi Warubéra Jesusi! Arí biché je'ná
Simoni ma gará riwari.
35 Echarí echi okuá ayena cho aneri mapurigá ikíri echo'ná buwichí, ayena cho mapu chúrigá aboni gará machiri echi
warubéra Jesusi maparí Binoy rojuánari echi pani.
Jesusi ke sayiná wiríbari echo'ná echi jaré yuwa mapu Binoy
binérari
(Mateosi 28:16–20; Markosi 16:14–18; Juani 20:19–23)
36 Chopi maparí aboni abijí je'ná jerigá ra'íchari, echarí ke
sayiná Jesusi Binoy echo'ná wiríbari nasipa aboni yuwa; ayena cho Binoy kuíraga jeaneri: Kirí nirá orogá pirérasi!
37 Chopi aboni wabé majajáratami níri;; ayena cho wabé
majaga 'nátari mapu aboni riwari biré ariwá. 38 Chopi Jesusi jeanigá rukueri: Churékurátamo echirigá
majajáratami ju? Churékurátamo si'winárigá mata echo'ná
'yemi surárachi?
24:36 Mr 16:14
L Ú K A S I 380
39 Gará 'nesi Nijé sikárachi, Nijé ronórachi ayena cho. Nijé Binoy juni! Tamí nochogá mapujiti biré ariwá ketasi sapé,
nirapé oché, mapurigátamo tamí ritiwá.
40 Arí biché je'ná jerigá anisá, Jesusi 'nérari Binoy sikárachi, Binoy ronórachi ayena cho.
41 Chopi mapuyénasí aboni abijí ke cho gará bichíri
mapujiti aboni ne wabé simírami kaníri, ayena cho mapujiti aboni chopi wabé majaga 'nátaga 'nénari, echarí Jesusi jeanigá
rukueri: Áchatamo niwa jaré namuti ko'wámi jena'ibi?
42 Echarí aboni rojuániga biré warú rochí awérami, pe tá 'yari ko'wánara echi Jesusi, pe tá korimena ayena cho.
43 Arí biché Jesusi chapigá ko'wari echo'ná bachámi
mapo'ná aboni 'nigá jari. 44 Echarí Jesusi jeaneri: Je'ná jerigá mapurigá ikíri tamí
yuwa, chopi ju mapurigá Nijeni 'yemi mi aneri maparini abijí
'yemi nimí yuwa asari: Mapu arigá 'wérari níri mapu suwaba ikimea mapurigá tamí jiti rugá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi, mapurigá echi Moisesi osári, ayena
cho mapurigá echi jaré o'wéara Riosi jiti nawésami osári, ayena cho mapurigá osirúami ju echo'ná Siloechi aniríwachi.
45 Echarí Jesusi gará machírari aboni mapu chúrigá
aniwámi ju suwaba Riosi Ra'íchara mapurigá osirúami ju. 46 Echarí Jesusi jeaneri: Echirigá osirúami ju mapu arigá
'wérari níri mapurigá Nijeni wabé risú orárami ními, ayena
cho mapurigá ,Nijeni mi'rirúami ními, ayena cho mapurigá baikiyá chi'rigá Nijeni ku owínama riwéari, maparí Nijeni ma
mi'rirúami nísa. Nijeni ju echi Warubéra Cristo aniríwami
mapu Riosi júri jena'í wichimóbachi. 47 Ayena cho arigá 'wérari ju mapurigá echi jaré mapu ikí
tamí bichíyami ju gará nawésama Nijé Ra'íchara ne sinéami
pagótami, ne suníami jena'í wichimóbachi piréami. Arigá 'wérari ju chótaga nawésiya jena'í Jerusalémachi jonsa, chopi
ne suníami jena'í wichimóbachi ayena cho nawisárami níma,
jeanigá mapurigá ne sinéami pagótami we siwega ku ro'wima Riosi yuwa, mapurigá gará ku wikawárami níma
mapurigá aboni chati orari.
48 'Yemitamo ne gará machí suwaba je'ná jeyiri namuti, echijiti arigá 'wérari ju mapurigátamo we nawisabo.
381 L Ú K A S I
49 Nibira, Nijeni jurama echo'ná moba 'yemichi echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, Echi mapu Nijé Onorá ne bichíwaga
aneri mapu nijima riwéari. Chopi jena'í Jerusalémachi tibisi
mapuyénasí 'yemitamo 'yárami níbo mapurigátamo wabé omériga orabo mapurigá echi ripá riwigachi atíami Riosi
'yemi mi 'yama riwéari.
Jesusi torúami níri echo'ná ripá riwigachi
(Markosi 16:19–20)
50 Echarí Jesusi bayérari aboni echo'ná warúrachi
Jerusalémachi aniríwachi jonsa, mapuyénasí Betániachi aniríwachi. Echo'ná echi Warubéra Jesusi ripá sikéraga, wabé
garabéraga aneri aboni.
51 Echarí maparí Jesusi echirigá garabéraga aneri aboni, ke sayiná Binoy ku simiri echo'ná abónichi jonsa. Arí biché
Binoy echo'ná ripá riwigachi torúami níri.
52 Echarí aboni ma chokoba jaga waminabi warubéraga aneri echi Warubéra Jesusi, ari biché aboni ne wabé kaníraga
ku simíbari echo'ná Jerusalémachi.
53 Arí biché aboni sinibí rawé muchiri echo'ná echi warubé Juríosi ri'obáwarachi, mapo'ná aboni sinibí wabé garabé aneri
Riosi. Echirigá níraga!
24:49 Jn 15:26 Or 1:4
24:51 Mr 16:19 Or 1:9
J U A N I Osari je'ná wabé Garabé Ra'íchari Jesucristo jiti rugá
Jesucristo mapu Riosi Ra'íchara anérami ju, ma ranarúami níri
jena'í wichimóbachi
Ki'yá chokichí echi Riosi Ra'íchara níri. Echi Riosi
Ra'íchara sinibí Riosi yuwa asari. Arí biché Echi mapu Riosi Ra'íchara anérami ju, ayena cho Riosi ju.
2 Je'ná, ki'yá chokichí, Riosi yuwa asari.
3 Je'ná Binoy jiti, Riosi niwari ne suwaba namuti. Arí biché tarapé biyiri namuti nirú mapu Binoy ketasi niwari.
4 Arí biché Echi mapu Riosi Ra'íchara anérami ju, Échiko
we gará 'ya mapurigá echi pagótami sinibí nirá piréami níma. Arí biché maparí echi pagótami ma sinibí nirá piréami ju,
echarí aboni ma gará machimea ne garabé orogá pirériya.
5 Jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne wabé chati orámi ju. Echijiti aboni mapurigá echo'ná rokowárari nirá
chopi 'yénami ju. Arí biché Echi mapu Riosi Ra'íchara
anérami ju, Échiko gará machíramiya nawari echi pagótami jena'í wichimóbachi piréami. Arí biché echi riablo we nakí
mapurigá echi pagótami chopi chati orogá pirérama
mapurigá echo'ná rokowárari piréami nirá; chopi binoy ketasi omero orayá mapurigá ne si'néami pagótami echirigá
orama, mapujiti echi Riosi Ra'íchara arigá machíraga orá
si'néami echi jaré mapu ikí nakiko mapu gará bichíma Riosi. 6 Riosi chabénara bachá júri biré rijoy, Juani riwéami, echi
mapu pagóami níri.
7 Je'ná Juani nawari mapurigá nawésami nirá. Binoy nawésari echi auché biré Rijoy jiti, echi mapu gará machíraga
orá jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Je'ná Juani
echirigá nawésari mapujiti binoy we nakiri mapu ne si'néami pagótami gará bichíma echi auché biré Rijoy jiti.
8 Echi Juani ketasi níri echi mapu gará machíraga orá echi
pagótami, chopi echi Juani bachá nirá nawari mapurigá binoy nawisama echi auché biré Rijoy jiti, echi mapu gará
machíraga orá echi pagótami.
9 Echarí echi auché Biré mapu ne bichíwari machíraga orá si'néami pagótami ma nawama riwéari jena'í wichimóbachi.
1
1:3 Kol 1:16
1:6 Mt 3:1
J U A N I 384
10 Je'ná Binoy jena'í wichimóbachi asari. Arí biché ki'yá chokichí Binoy niwari jena'í wichimóbachi, chopi jena'í
wichimóbachi piréami pagótami ketasi gará machiri echi
Binoy. 11 Echirigá binoy jena'í kepu níwarachi nawari; chopi echi
jaré Binoy níwara pagótami arigá ketasi nareri echi Binoy.
12 Chopi jaré jena'í wichimóbachi piréami arigá ne gará bichíri echi Binoy, echijiti Binoy gará 'yari mapurigá aboni
niwárami níma Riosi kúchuwara nirá, ne si'néami mapu ikí
aboni gará bichíko Binoy riwará nirá. 13 Ne si'néami mapu ikí gará bichíga narériko echi Binoy,
aboni ma Riosi kúchuwara nirá ranarúami ju. Riosi ma niwari
echi aboni mapurigá Binoy kúchuwara nirá. Arí biché aboni ketasi echirigá ranarúami ju mapujiti aboni chopi echirigá
nakiri, nirapé mapujiti auché biré rijoy echirigá nakiri; chopi
ranarúami ju Riosi kúchuwara nirá mapujiti aboni ma gará
bichíga nareri echi Biré mapu gará machíraga orá echi
pagótami.
14 Arí biché Echi mapu Riosi Ra'íchara anérami ju, ma ranarúami níri jena'í wichimóbachi mapurigá echi pagótami
kúchuwara ranarúami ju. Je'ná Binoy, rijoy nirá, bitéari jena'í
wichimóbachi, tamujé yuwa. Arí biché tamujeta riwari echi Binoy ne wabé Warubéra nirá, echarí maparí Riosi Onorúami
aneri mapu bi'néripi Binoy Ranara ju, ayena chota machiri
mapu Binoy ne wabé simírami garéami ju, ayena cho ne wabé
simírami bichíwaga ra'íchami nirá.
15 Echi Juani nawésari echi Binoy jiti rugá maparí o'weri
ra'íchaga jeaniri: Nijeni 'yemi mi nawésari je'ná Rijoy jiti rugá, maparini jerigá aniri: Nijeni ma nawari 'yemi mi nawésisiya,
chopi auché Biré ke 'me ayó ayena cho nawama 'yemi mi
nawésisiya. Je'ná Binoy waminabi ne wabé simírami Warubéra ju ketasi mapurigá nijé, mapujiti Binoy ki'yá sinibí
bitéari maparí nijeni ke cho ranarúami níri.
16 Binoy ne wabé simírami garéami ju. Ayena cho Binoy tamujé tamí ne wabé simírami kareri. Echirigá Binoy wisabé,
sinibí nirá tamujé tamí ne wabé ku'wírari.
17 Echi Moisesi riwéami rijoy osari Riosi nurarira mapurigá Riosi Binoy nurari, chopi echi Warubéra Jesucristo tamujé
1:10 Eb 11:3
1:14 Mt 1:16
1:16 Kol 1:19
385 J U A N I
tamí 'yari mapurigata garéami níbo, ayena cho Binoy tamujé tamí 'yari echi ne Bichíwari.
18 Ke wesi tarapé siné riwari Riosi, chopi echi bi'néripi
Riosi Ranara, echi mapu echo'ná ne murubé Riosi Onorúami yuwa atí, je'ná Binoy, tamujé tamí ne gará machírari echi
Onorúami.
Echi Juani ma nawésari Jesucristo jiti rugá
(Mateosi 3:11–12; Markosi 1:7–8; Lukasi 3:15–17)
19 Maparí echi jaré Juríosi echo'ná Jerusalémachi piréami
júri jaré sakerdote aniríwami rijoy, ayena cho jaré Libita aniríwami rijoy, mapurigá jerigá rukuema echi Juani: Chigá
'narí warura Riosi jiti nawésami ju mujé? Echarí echi Juani ne
bichíwaga nawésari, 20 maparí binoy ne gará machíami nirá jeaniri: Nijé ketásini
ju echi Warubéra Cristo aniríwami, echi mapu Riosi wirari
warubéra Nigúrami nirá. 21 Arí biché aboni auchecho siné rukueri jeanigá: Chigá
bichemi juko? Áchami ju echi warura Riosi jiti nawésami,
Elíasi riwéami, mapu chabé ki'yá bitéari jena'í wichimóbachi? Arí biché echi Juani jeaneri: Ketásini ju. Arí biché aboni
auchecho siné waminabi jeanigá rukueri: Áchami ju echi
auché biré warura Riosi jiti nawésami máputa we buwé? Arí biché jeaneri: Ketásini ju.
22 Arí biché aboni jeanigá rukueri: Chigá bichemi juko?
Churigami tamujé tamí ané mujé binoy? 'Wérari ju mapurigata echirigá ne gará ku ruyebo echi jaré o'wéara
mapu tamujé tamí júri.
23 Arí biché jeaneri: Nijeni ju echi rijoy mapu echo'ná biréana waná kawichí nawésaga jeaní: Echi Warubéra ke
sayiná nawama jena'í wichimóbachi. Echijiti gará a'lárasi
'yemi aboni surárachi, achigórigá mapurigátamo ayena cho gará a'lara echo'ná buwichí maparí biré warura echo'ná
simírama. Echirigá orasi mapurigá echi warura Riosi jiti
nawésami Isaíasi riwéami osogá nurari. 24 Arí biché echi jaré mapu echirigá jurárami níri, ayena
cho o'wéara Bariseo aniríwami binériami níri.
1:18 1 Jn 4:12 1 Tim 6:16
1:23 Mt 3:3
J U A N I 386
25 Arí biché aboni jeanigá rukueri: Churékura bichemi echirigá pagoka orá echi pagótami, ketásimi echi Warubéra
Cristo aniríwami nísagá, nirapemi echi Elíasi nísagá,
nirapemi echi auché biré warura nawésami nísagá? 26 Arí biché echi Juani ku nijéwaga jeaneri: Nijeni pagora
ba'wí jiti, chopi auché Biré ma 'yemi yuwa atí, mapu
'yemitamo ketasi cho gará machí. 27 Je'ná ju Echi mapu tamí yuwa pe jubá nawá 'yemi mi
nawésisiya. Binoy ju Echi mapu waminabi ne wabé simírami
Warubéra ju, ketasi mapurigá nijé. Nijeni ma aniri mápuni ketasi 'me gará ju mapurigani murubéanama echo'ná Binoy
yuwa, nirapé mapurigani akarápatama Binoy akará.
28 Suwaba je'ná echirigá ikiri echo'ná Betábarachi aniríwachi, mapo'ná bo'ónara waná ju echo'ná Joránachi
aniríwachi bakóchi, mapo'ná echi Juani pagoya asari echi
wikabé pagótami.
Jesusi, echi Riosi níwara Méchuri ju
29 Arí biché echarí jonsa ba'arínara rawé echi Juani
auchecho siné echo'ná iyénari. Echarí binoy riwari echi Jesusi
echo'ná murubé nawáchi. Arí biché echi Juani jeaneri echi jaré binoy yuwa 'yénami: Je'ná Rijoy, echi Riosi níwara Méchuri
ju, mapu we omériami ju bi'wayá jena'í wichimóbachi
piréami chati orarira. 30 Je'ná Rijoy ju mapu nijé, echi Binoy jiti rugá, chabé 'yemi
nimí jeaneri: Auché Biré ke 'me ayó nawama 'yemi mi
nawésisiya, echi mapu waminabi wabé Warubéra ju Binoy, ketasi mapurigá nijé, mapujiti Binoy ki'yá sinibí bitéari
maparini nijé ketasi cho ranarúami níri.
31 Arí biché nijé ketasini machiri echi Binoy. Chopi nijé arigá ba'wí jiti pagómiya nawárini, mapurigá echi jaré
wikabé Isaeri aniríwami pagótami ne gará machimea echi
Binoy. 32 Ayena cho echi Juani jeanigá nawésari: Nijeni riwari echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná ripá riwigachi jonsa
rikínami mapurigá biré makawi nirá. Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná echi Jesusi yuwa moba tibiri.
1:27 Mt 3:11 Or 15:4
1:32 Mt 3:16
387 J U A N I
33 Echarí nijeni ketasi cho machiri echi Binoy, chopi Riosi mapu tamí júri ba'wí jiti pagónara echi pagótami, echi Binoy
tamí bachá nirá jeaneri: Maparimi riwimea echi Wabé Garabé
Riosi Iwigara echo'ná ripá riwigachi jonsa rikínami, ayena cho maparimi riwimea echi Riosi Iwigara echo'ná moba
tibíami biré rijoy yuwa, echi Rijoy níma mapu ne gará 'yama
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echi jaré pagótami. 34 Nijeni ma riwari echi Binoy; ayena cho nijeni nawésaga
aní mapu je'ná Rijoy, echi bi'néripi Riosi Ranara ju.
Jesusi ma chota binériya jaré rijoy
35 Arí biché echarí jonsa ba'arínara rawé echi Juani auchecho sine echo'ná asari. Echi auché jaré okuá mapu binoy
binérari ayena cho echo'ná binoy yuwa muchiri.
36 Echarí echi Juani gará riwisá echo'ná iyénachi echi Jesusi, arí biché jeaniri: Echi rijoy, echi Riosi níwara Méchuri ju!
37 Echarí echi okuá rijoy mapu Juani binérari, ma gará
namsa mapurigá echi Juani aniri, arí biché aboni jubámi najátaga simíbari mapo'ná Jesusi inárari.
38 Arí biché Jesusi ku kuwana 'néniga riwari echi okuá
Binoy yuwa jubámi nátachi. Arí biché jeanigá rukueri: Píritamo amí? Echarí aboni jeaneri: Binériami, kumi bité
Mujé?
39 Arí biché Jesusi jeaneri: Kiná simíbaga, 'nesi! Arí biché echo'ná simasa riwari mapo'ná bitéari. Arí biché echarí rawé
aboni Binoy yuwa tibiri, mapujiti ma nasipa aríwachi níri.
40 Arí biché echi Antresi mapu echi Simoni Pegro rijimara níri, je'ná biré níri echi okuá mapu gará námari echi Juani
echirigá aníachi. Echarí echi okuánika jubámi najátaga
simíbari mapo'mí Jesusi simiri. 41 Je'ná Antresi bachá ari kepu rijimá, echi mapu Simoni
riwéami níri. Arí biché ma riwisá jeaneri: Tamujeta ma riwari
echi Mesíasi aniríwami! (Echi mapu jerigá aniwámi ju. Echi Warubéra Nigúrami Cristo aniríwami.)
42 Arí biché echi Antresi bayébari echi Simoni echo'ná
mapo'ná Jesusi asari. Echarí Jesusi gará 'néniga jeaneri: Mujé, Simoni riwéami ju, echi Jonasi ranara, chopi jípimi Pegro
riwéami níma, echi mapu jerigá aniwámi ju: Biré rité.
J U A N I 388
Jesusi bayeri echi Jiripi, echi Natanaeli ayena cho
43 Echarí jonsa, ba'arínara rawé Jesusi siminári echo'ná
Galiléachi aniríwachi kawírari. Echarí Jesusi riwari echi Jiripi echi mapu Binoy jeaneri: Tamí najató!
44 Echi Jiripi echo'ná Becháirachi aniríwachi warúrachi
bitéami níri, mapo'ná piréari echi Antresi, echi Pegro ayena cho.
45 Arí biché echi Jiripi ma riwisá auché biré rijoy, Natanaeli
riwéami, arí biché jeaneri: Tamujé ma riwari echi Rijoy mapu echi warura Moisesi, echo'ná Riosi Ra'íchara osiríwarachi
osogá aniri mapu nawama riwéari! je'ná ju echi mapu echi
auché jaré Riosi jiti nawésami ayena cho osogá aniri mapu nawama riwéari! Echi Jesusi ju, echo'ná Nasarétachi bitéami,
echi José ranara!
46 Arí biché echi Natanaeli jeanigá rukueri: Acha norínama biré rijoy Warubéra echo'ná Nasarétachi jonsa? Arí biché echi
Jiripi chopi jeaneri: Kiná simigá 'ne echi Rijoy!
47 Arí biché maparí Jesusi riwari echi Natanaeli echo'ná Binoy yuwa nawáchi, arí biché Jesusi echi Natanaeli jiti rugá
jeaniri: Nibira! Wakiná inaro biré rijoy mapu Isaeri pagótami
ju, echi mapu ne bichíwari tarapé 'yékami ju. 48 Arí biché echi Natanaeli echirigá namsa, jeanigá rukueri:
Churigami tamí gará machí? Arí biché Jesusi jeaneri: Maparí
echi Jiripi ke cho mi bayeri, Nijé ma nimí gará riwari, maparimi echo'ná ri'ré pachá biréana chunárari asari!
49 Arí biché echi Natanaeli jeaneri: Binériami, Mujé ju echi
birepi bi'néripi Riosi Ranara! Mujé ju echi Warubéra, tamujé Isaeri pagótami Sirínawara!
50 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mapujiti Nijé nimí
aneri mapu nimí riwari echo'ná ri'ré pachá biréana chunárari, áchami gará tamí bichí jipi? Pé waminana mujemi waminabi
wabé simírami o'weri namuti riwiméa ketasi mapurigá je'ná.
51 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari Nijé nimí jeané: Jipi jonsa pé waminana 'yemitamo gará riwiboa echo'ná ripá
riwigachi ma iráparami nirá. Ayena chótamo echarí riwiboa
echi jaré Riosi kapitánawara echo'ná ripá moyénaga, ayena cho ku tiguínami mapo'ná Nijé binoy asimea, mapujiti Nijé
wirárami ju mapurigá Ku'wíriami nirá.
389 J U A N I
Jaré warú omáwaga niwiri echo'ná Kanachi aniríwachi
Arí biché echarí jonsa wakiná bikiyá chi'rínara, echo'ná
Kanachi aniríwachi rijówachi, echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari, jaré warú omáwaga niwiri. Echarí echi
Jesusi iyera ayena cho echo'ná asari.
2 Arí biché echo'ná bayérami níri echi Jesusi, echi jaré mapu Binoy binérari ayena cho.
3 Arí biché si'néami echi wikabé mapu bayérati, ibiri nirá
pé kúchi nirá 'yárati bajínara, uva aniríwami rakéami namuti ba'wira; chopi maparí ma suwari echi uva ba'wira, echarí echi
Jesusi iyera jeaneri: Ma suwiri echi uva ba'wira!
4 Arí biché Jesusi jeaneri: Mukwí, churékurami echirigá tamí ané? Nijé tétawara ketasi cho sébari.
5 Chopi echi Binoy iyera jeaneri echi jaré mapu kónaga
nachútari: Suwaba orasi mapurigá Binoy 'yemi mi anema. 6 Arí biché echo'ná nirúari usani o'weri sikorí rité
niwárami, ba'wí ro'oríwami, mapujiti echi jaré Juríosi
pagótami echirigá nurérami níri wikabé namuti pabákanara echi ba'wí jiti. Arí biché echi sikorí wabé o'weri níri. Ibiri
sikorí buchiri okuá ba'wí tura, bikiyá ba'wí tura keremá.
7 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré mapu kóniga nachútari: buchíwasi echo'ná usani o'weri sikorichi. Arí biché we yámiti
we gará buchíwarati.
8 Echarí Jesusi jeaneri: Jipi ma pe tá ku tusa 'yasi bajínara echi warura kónami. Arí biché echirigá 'yari.
9 Arí biché echi warura kónami pe tá bajika machiri echi
ba'wí, chopi ma uva ba'wira nirá nakuríwarami níri. Arí biché echi warura kónami ketasi cho machiri mapu echi
garabé uva ba'wira, ba'wí jiti niwárami níri. Chopi echi auché
jaré mapu kóniga nachútari, ne gará machiri mapu ba'wí chopi ro'wárami níri echo'ná sikorichi, ayena cho aboni gará
machiri mapu Jesusi ma wabé omériga orogá, ne suwaba, uva
ba'wira nirá nakuríwari. Arí biché echi warura kónami echarí ma gará ra'íraga echi uva ba'wira, ba'wí niwárami, echo'ná
bayegá echi kunara, bukurí niwíami rijoy,
10 jeaneri: Si'néami pagótami bachá nachútaga kona echi wabé garabéara uva ba'wira. Arí biché maparí echi jaré
bayérami ma gará bajiri, echarí pé jubámi echi pagótami
2
J U A N I 390
kóniga nachuta echi pé ke 'me garabéara. Chopi mujemi jipi iyénasí nuteri je'ná ne wabé garabéara uva ba'wira!
11 Arí biché Jesusi echo'ná Kanachi aniríwachi, echo'ná
Galiléachi aniríwachi asagá, echirigá chótari wabé omériga orayá mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero orayá.
Echirigá Jesusi gará machírari echi pagótami mapu Binoy ne
wabé Warubéra ju. Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari, gará bichíri Binoy nirá.
12 Echarí jonsa, pé wakinana, Jesusi auchecho sine ku
rikínari echo'ná Kapernaúmachi aniríwachi, Binoy iyera yuwa, echi jaré Binoy ritémawara ayena cho, echi auché jaré
mapu Binoy binérari ayena cho. Arí biché si'néami echo'ná
muchiri ke 'me wikabé rawé.
Jesusi machí a'wari si'néami mapu ikí rarinea muchiri echo'ná
pachá warubé Juríosi ri'obáwarachi
(Mateosi 21:12–13; Markosi 11:15–18; Lukasi 19:45–46)
13 Echarí ma murubé sébachi níri echi Juríosi pagótami omáwara maparí echi kúchi bo'wá
ko'wírati. Echijiti Jesusi auchecho siné ku muyénari echo'ná
ripámi Jerusalémachi. 14 Arí biché Jesusi ma ku nawari echo'ná Jerusalémachi. Arí
biché Binoy riwari jaré rijoy wási rarinea muchúami echo'ná
pachá warubé ri'obachi, echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Arí biché auché jaré bo'wá rarinéami ayena
cho echo'ná pachá muchiri, auché jaré makawi rarinéami
ayena cho. Arí biché Binoy ayena cho echo'ná riwari jaré wenomí nakuríwiya muchúami.
15 Arí biché Jesusi biré wiya wichiwera niwasa, si'néami
miná machí a'wari echo'ná ri'obachi jonsa, echi jaré bo'wá ayena cho, echi jaré wási ayena cho. Arí biché Binoy miná
rujuínari echi jaré wenomí nakuríwami rijoy níwara wenomí;
ayena cho Binoy miná ri'naburi aboni níwara juberi. 16 Arí biché Jesusi jeaneri echi jaré makawi rarinéami:
Chakena, waminá machí tosí je'ná namuti! Ketasi niwasi je'ná
Nijé Onorá karírachi mapurigá rarinéaruwami karira nirá! 17 Arí biché echi jaré mapu Jesusi binérari, gará 'nátaga
machiri mapurigá je'ná jerigá osirúami níri echo'ná Riosi
391 J U A N I
Ra'íchara Osiríwarachi: Nijeni ne wabé simírami, ne gará tibura Mujé karira.
18 Arí biché echi jaré Juríosi jeanigá rukueri: Chigá mi
risénsia 'yari mapurigami echirigá 'wérari orama? Jipi, we yáti wabé omériga orá sinepi nirá, mapurigá ke wesi auché
jaré omero orayá! Echirigata gará machiboa mápumi risénsia
niwa je'ná jerigá 'wérari oruwáwami orayá! 19 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Miná káraga
suwábasi je'ná ri'obá, arí bicheni bikiyá chi'rigá ku niwama!
20 Arí biché echi jaré Juríosi jeaneri: Je'ná warubé ri'obá nawosa makoy miná usani bamíbaga niwárami níri. Áchami
bikiyá chi'rigá ku niwama Mujé?
21 Chopi Jesusi, Binoy kepu sapá, mapurigá biré ri'obá nirá rugá ra'íchari.
22 Echijiti echarí maparí Jesusi ma mukusá, ku owínari,
echarí echi jaré mapu Binoy binérari, gará 'nátaga machiri mapurigá Binoy chabénara je'ná jerigá anigá ra'íchari. Echarí
aboni gará bichíri mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara Osiríwarachi; ayena cho aboni gará bichíri mapurigá Jesusi Binoy ma aneri echi aboni.
Jesusi gará machí ne si'néami
23 Arí biché maparí omowárawachi rawé níri, maparí echi
kúchi bo'wá ko'wírati, echarí rawé Jesusi echo'ná Jerusalémachi asari. Echarí wikabé pagótami bichíri Binoy
nirá, mapujiti wisabé riwari wabé omériga oráchi Binoy,
mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero echirigá orayá. 24 Chopi Jesusi Binoy mayeri mapu aboni ketasi 'me
bichíwaga orari, mapujiti Binoy ne gará machiri ne si'néami
aboni. 25 Arí biché Jesusi ketasi newareri mapurigá auché jaré
pagótami jiti ruyérami níma Binoy, mapurigá echi pagótami
'nata echo'ná pachana aboni surárachi nirá, mapujiti Jesusi Binoy ne gará machí mapurigá ju echo'ná pachana ibiri rijoy
surárachi.
Echi Nikoremo Jesusi yuwa ra'ícha
2:19 Mt 26:61
J U A N I 392
Arí biché biré rijoy, Bariseo aniríwami binériami, echo'ná asari, echi mapu Nikoremo riwéami níri. Je'ná rijoy, echi
jaré Juríosi yuwa, warura níri.
2 Je'ná rijoy, Nikoremo riwéami, rokogó nirá nawari mapo'ná Jesusi asari. Arí biché jeaneri: Binériami, tamujeta ne
gará machí mapu Riosi Binoy mi júri mapurigami tamujé
tamí binérama, mapujiti ke wesi rijoy gará omero orayá mapurigami wabé omériga orá, a echi Warubéra Riosi ketasi
ku'wírasagá binoy.
3 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari nimí ané: Echi mapuyíripi ketasi auché siné bukuríwami nirá
ranarúami juko, échiko ketasi chirigá nijéwaga orá mapurigá
Riosi nuré. 4 Arí biché echi Nikoremo jeaneri: Churigá auchecho siné
ranarúami níma biré rijoy, ma ochérami nísa? Acha gará ku
bakimea echo'ná pachá kepu iyé ropárachi, mapurigá binoy echirigá auchecho siné ku ranarúami níma?
5 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari nimí
ané: Echi mapuyíripi ketasi ba'wí jiti ranarúami juko, ayena cho echi mapuyíripi ketasi Riosi Iwigara jiti ranarúami juko,
échiko ketasi chirigá nijéwaga orá mapurigá Riosi nuré.
6 Jena'í wichimóbachi ne si'néami pagótami ranarúami ju, kepu 'wénawa kúchuwara nirá, chopi echi jaré mapuyíripi
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti ranarúami juko, échiko
Riosi kúchuwara ju. 7 Ketasi we majaga 'natasi mapujiti Nijé nimí aneri mapu
arigá 'wérari ju mapu ne si'néami pagótami auché siné
bukuríwami nirá ranarúami níma. 8 Echi iká mapu kanápuromí we iká. Arí bichemi gará nami
maparí echi iká we ané, chopi arigá tarapemi machí kumi
jonsa echirigá we iká. Nirapemi machí kumi simigá iká. Echirigá ju maparí echi pagótami auché siné bukuríwami nirá
ranarúami ju echi Garabé Riosi Iwigara jiti, mapujiti Riosi
Iwigara mapurigá echi iká ju. 9 Arí biché echi Nikoremo auchecho siné jeanigá rukueri:
Churigá echirigá níma je'ná?
3
393 J U A N I
10 Echarí Jesusi jeaneri: Mujé, mápumi warura binériami ju echi wikabé Isaeri pagótami yuwa, kéchami machí je'ná jeyiri
namuti?
11 Nijé 'yemi nimí ané echi ne bichíwari, ayena cho Nijeni ne gará machí mápuni 'yemi mi ne bichíwaga ra'ícha,
mapujiti Nijeni ma gará riwari echi jaré namuti mapu Nijé
'yemi nimí ruyegá nawesa; chopi 'yemitamo ketasi bichí mapurigá Nijé 'yemi nimí nawésaga ané.
12 Nijeni 'yemi mi aneri jena'í wichimóbachi nirúami
namuti jiti. Arí biché tarapétamo bichíri. Churigátamo bichíbo, a Nijé 'yemi nimí anésagá echo'ná ripá riwigáchi
nirúami namuti jiti?
13 Tarapé wesi jena'í wichimóbachi piréami echo'ná ripá riwigachi munasa, jena'í wichimóbachi ku rikínari, mapurigá
aboni ne gará nawésama jena'í wichimóbachi piréami
mapurigá ju echo'ná ripá riwigachi. Chopi Nijeni 'yemi mi echirigá ne bichíwaga nawesa mapujítini echo'ná ripá
riwigachi asari. Arí biché Nijeni rikínari jena'í wichimóbachi,
ayena choni bité echo'ná ripá riwigachi. Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá.
14 Arí biché echi Moisesi echo'ná ripá biréana kusírari
uchari biré namuti mapuyiri sinowi niwárami, maparí echi wikabé Isaeri pagótami echo'ná biréana waná kawichí
'yénachi, echi wikabé sinowi jiti ikírami níri. Echirigá
achigórigá 'wérari ju mapu jena'í wichimóbachi piréami pagótami ayena cho tamí ripá biréana kusírari wijáwaga
uchama,
15 mapurigá ne si'néami mapu ikí tamí gará bichíko tarapé 'wigaga suwimea, chopi sinibí piréami níma.
Echi Warubéra Riosi ne wabé kareri jena'í wichimóbachi piréami
pagótami
16 Mapujiti echi Warubéra Riosi ne wabé kareri jena'í
wichimóbachi piréami pagótami. Echijiti nijari birepi kepu Raná, mapurigá ne si'néami pagótami. mapu ikí gará bichíko
echi Binoy jiti, ketasi mapurigá suwíami nirá níma, chopi
sinibí piréami níma Riosi yuwa.
3:16 1 Jn 4:9
J U A N I 394
17 Echi Warubéra Riosi ketasi júri kepu Raná mapurigá wi'nijima jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Chopi júri
mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami gará
ku'wíratami níma echi Binoy jiti. 18 Ne si'néami mapu ikí echi Binoy jiti bichíko, ketasi
wi'nijírami ju; chopi ne si'néami mapu ikí ketasi bichíko, ma
wi'nijírami ju, mapujiti aboni ketasi bichíri echi birepi bi'néripi Riosi Ranara.
19 Arí biché ne si'néami mapu ikí ketasi bichíko, ma
wi'nijírami ju, mapujiti ma nawari jena'í wichimóbachi echi Warubéra mapu gará machíraga orá echi pagótami. Arí biché
echi chati orámi pagótami sinibí nakiri mapu wabé chati
orogá, echo'ná rokowárari nirá chopi 'yénama, mapujiti aboni wabé chati orámi níri.
20 Arí biché si'néami mapu ikí we chati orako, échiko wabé
kichí echi Warubéra mapu gará machíraga orá echi pagótami. Arí biché aboni ketasi nakí mapu bichíma echi Binoy nirá,
nirapé mapurigá aboni murubéanama Binoy yuwa, mapujiti
aboni ketasi nakí mapu aboni chati orarira gará ku machirúami níma.
21 Chopi echi auché jaré mapu ne bichíwari garabé orako,
aboni ayena murubéana echi Warubéra yuwa mapu gará machíraga orá echi pagótami, mapurigá echi auché jaré
pagótami gará machimea mapu echi Warubéra Riosi
ku'wíraga orá echi jaré aboni yuwa.
Echi Juani auchecho siné nawésari echi Jesusi jiti rugá
22 Pe wakinana Jesusi simiri echo'ná Juréachi aniríwachi
kawírari, echi jaré mapu Binoy binérari yuwa. Arí biché
Binoy echo'ná aboni yuwa asagá, we pagóri echi auché jaré wikabé pagótami.
23 Ayena cho echi Juani pagoya iyénari echo'ná. Enónachi
aniríwachi mapo'ná murubé ju echo'ná Salímachi aniríwachi, mapujiti echo'ná warú ba'wéari. Echarí echi Juani gará pagóri
echi wikabé pagótami mapu echo'ná siri.
24 Mapujiti echi Juani ketasi cho pachá bachárami níri.
3:17 Jn 12:47
3:19 Jn 1:4
3:22 Jn 4:2
395 J U A N I
25 Arí biché echi jaré mapu Juani binérari, auché jaré Juríosi pagótami yuwa, a'nagupi rukugá ra'íchari mapujiti echi jaré
Juríosi sinibí nirá wikabé namuti pabákaka orari.
26 Arí biché ne si'néami aboni echo'ná echi Juani yuwa sigá, jeaneri: Binériami, echi Rijoy mapu mujé yuwa asari echo'ná
bo'ónara bakóchi Joránachi aniríwachi, echi mapu mujé
nawésari echi Binoy jiti, je'ná Rijoy we pagora echi pagótami. Arí biché ne si'néami, Binoy yuwa sísimi.
27 Arí biché echi Juani ku nijéwaga jeaneri: Biré rijoy tarapé
chirigá omérama wabé omériga orayá, a echi Warubéra Riosi ketasi echirigá 'yásagá.
28 'Yemitamo aboni ma bachá nirá gará námari mapurigani
'yemi mi aneri mapu nijé binoy ketasi ju echi Cristo aniríwami, echi mapu Riosi wirari Warubéra Nigúrami nirá,
chopi echi Warubéra Riosi tamí bachá júri a'láranara echi
Binoy jiti. 29 Maparí biré rijoy bukurí niwíami ju, échiko we kanira
mapujiti ma pe bukurí upéami ju. Arí biché echi auché biré
mapu echi bukurí niwíami rijoy amígowara ju, mapu echo'ná murubé asagá gará nami echi bukurí niwíami rijoy ra'íchara,
je'ná binoy amígowara echirigá namsa, ayena cho ne wabé
kanira. Achigórigá nijé ayena choni ne wabé kanira jipi. 30 Arigá 'werari ju mapu echi Jesusi waminabi ne wabé
Warubéra nirá níma. Chopi nijeni arigá waminabi tabéara
nirá níma.
Echi mapu ripá riwigachi jonsa nawako
31 Echi mapu ripá riwigachi jonsa nawako, échiko ne
Warubéra ju si'néami pagótami yuwa. Arí biché echi mapu
jena'í wichimóbachi bitéami juko, échiko wichimóbachi chopi bitéami ju, ayena cho wichimóbachi nirúami namuti chopi jiti
ra'ícha. Echi mapu echo'ná ripá riwigachi jonsa nawako,
échiko ne Warubéra ju si'néami pagótami yuwa. 32 Je'ná Binoy mapurigá námiga riwari, je'ná echirigá
nawesa, cho pi ke 'me wesi bichí mapurigá Binoy nawesa.
33 Arí biché echi jaré mapu arigá bichí mapurigá Binoy nawesa, aboni echirigá ne bichíwaga aní mapu Riosi ne
bichíwami ju.
3:26 Jn 1:7, 34
3:27 Eb 5:4
3:28 Jn 1:20
3:33 Róm 3:4
J U A N I 396
34 Mapujiti echi mapu Riosi júriko jena'í wichimóbachi, je'ná Binoy wabé gará ra'ícha Riosi Ra'íchara, mapujiti Riosi
Onorúami ne suwaba, ne bichíwaga 'yari echo'ná Binóichi
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara. 35 Arí biché echi Onorúami we karé Binoy kepu Raná,
ayena cho omérawami 'yari ne suwaba namuti jiti.
36 Ne si'néami mapu ikí gará bichíko echi Riosi Ranara jiti, échiko ma sinibí piréami ju. Chopi echi auché jaré mapu
ketasi nakiko mapu bichíma Riosi Ranara, échiko ketasi
echirigá sinibí piréami níma. Chopi Riosi arigá ne sinibí nirá, ne wabé kastigo 'yama.
Jesusi ra'íchari echo'ná Samáriachi bitéami mukwí yuwa
Arí biché echi jaré Bariseo aniríwami binériami ma
námari mapu echi Warubéra Jesusi ne wabé simírami wikabé binéraga pagóri, ayena cho námari mapu echi Juani
ketasi 'me wikabé binéraga pagóri echi pagótami.
2 Arí biché Jesusi Binoy ketasi pagóri, chopi echi jaré makoy miná okuá mapu Binoy binérari, aboni wikabé pagóri.
3 Arí biché maparí Jesusi je'ná jerigá machisá, echarí Binoy
echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari jonsa ku simisá, echo'ná Galileáchi aniríwachi kawírari ku simiri.
4 Echarí echo'ná buwichí ináraga, arigá 'wérari níri mapu
echo'ná Samáriachi aniríwachi kawírari simírama. 5 Echarí rawé Jesusi nawari echo'ná biréana warúrachi
echo'ná Samáriachi aniríwachi kawírari nirúami, mapo'ná
Sikárachi aniríwachi níri. Arí biché echo'ná muripi níri echi kawí pátami mapu echi Jacobo 'yari binoy kepu raná, echi
José riwéami.
6 Echo'ná nirúari biréana jótami, wabé rokóami, mapo'ná maniri ba'wí, mapu echi Jacobo ki'yá chabénara niwari.
Echarí rawé Jesusi echo'ná buwichí ináraga, ma we risisá,
echo'ná muripi jótachi asíbari. Arí biché ma nasipa rawé níri. 7 Echarí biré mukwí echo'ná Samáriachi bitéami echo'ná
nawari, ba'wí túmiya, echi mapu Jesusi jeanigá tánari: Pe
risénsia, tamí pé ta ba'wí 'ya mápuni bajima. 8 Mapujiti echi jaré mapu Jesusi binérari echo'ná warúrachi
'yénari, ko'wámi rarayá.
3:35 Mt 11:27
3:36 1 Jn 5:10
4
397 J U A N I
9 Arí biché echi mukwí echo'ná Samáriachi bitéami jeaneri: Churékura mi tamí táni ba'wí bajíwami, mapujítimi Mujé
Juríosi pagótami ju? Arí biché nijeni jena'í Samáriachi bitéami
ju. Echirigá aneri mapujiti echi Juríosi pagóami ketasi nakiri echo'ná Samáriachi piréami pagótami yuwa.
10 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ayénami machiságá
mapurigá Riosi garabé nijá, ayena chomi machiságá chigá ju Nijé mapu nimí jeané: Tamí 'ya ba'wí mápuni bajima, echarí
ne bichíwari mujemi tamí tánami, arí biché Nijé ayena nimí
'yama echi sinibí bitérowami ba'wí. 11 Arí biché echi mukwí jeaneri: Keni warúrawa, Mujé
ketasi te mápumi jiti tuma ba'wí, mapujiti jena'í jochi ne wabé
rokóami ju. Mujé, kúmimi niwa echi sinibí bitérowami ba'wí? 12 Echi ki'yá bitéami Jacobo mapu tamujé tamí 'yari je'ná
jótami, mapurigá tamujé onorá níri. Binoy jena'í bajiri, echi
jaré binoy kúchuwara ayena cho, binoy pugura wási ayena cho. Mujecha ne simírami warubéra ju ketasi mapurigá echi
binoy?
13 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mapuyíripi je'ná ba'wí bajisa, auchecho siné ku barámama.
14 Chopi si'néami mapu ikí bajiko mapu Nijé nijima ba'wí,
abóniko sinibí ketasi auché siné barámama; chopi echi ba'wí mapu Nijé nijima, pachana aboni yuwa machínama mapurigá
biréana bajichi nirá, ayena cho echi jaré mapu bajiko echi
ba'wí, sinibí nirá piréami níma. 15 Arí biché echi mukwí jeaneri: Keni warúrawa, perikó
tamí 'ya echi ba'wí, mapurigani ma ketasi siné barámama,
mapurigani ayena cho nirapé auché siné jena'í inama ba'wí tuya.
16 Arí biché Jesusi jeaneri: Simigá bayémisa kemi kuná,
kiná simasi. 17 Arí biché echi mukwí ku nijéwaga jeaneri: Nijé ketásini
kuné. Arí biché Jesusi jeaneri: Ne gará mi bichíwaga aniri
mápumi ketasi kuné, 18 mapujiti mi marí rijoy kunéami níri. Arí biché echi rijoy
mápumi jipi kuné, échiko ne bichíwari ketasi mapurigá mujé
kunara ju. Echirigami ne bichíwaga aniri.
J U A N I 398
19 Arí biché echi mukwí ma je'ná jerigá namsa, jeaneri: Keni Warúrawa, nijeni mayé mapu Mujé ju biré warura Riosi jiti
nawésami!
20 Echi jaré piréami mapu tamujé 'wénawara 'wénara níri, aboni jena'í ripá rabó chokoba jaga Riosi yuwa ra'íchari, chopi
'yemi Juríosi pagótami aní mapu echo'ná Jerusalémachi chopi
ju mapo'ná chokoba jaga Riosi yuwa ra'íchabo. 21 Arí biché Jesusi jeaneri: Mukwí, tamí gará bichiwi mapu
pe minana ketasi 'wérari níma mapu 'yemitamo munabo
jena'í ripá rabó, nirapé máputamo simabo echo'ná Jerusalémachi mapurigátamo waminabi warubéraga anebo
echi Onorúami.
22 'Yemi Samáriachi piréami wétamo nakí máputamo chokoba jaga o'wikebo Riosi, chópitamo ketasi machí Riosi.
Arí biché tamujé Juríosi pagótami ne bichíwagata o'wiké
Riosi, mapujítita tamujé ne gará machí Binoy. Arí biché Nijé mápuni echi pagótami ku wikáwiami ju, ayena choni Juríosi
pagótami ju.
23 Ma ke 'me ayó echirigátamo ne bichíwaga warubéraga anebo Riosi, mapujiti jipi ma nawari tétari maparí si'néami
mapu ikí ne bichíwaga warubéraga anema echi Onorúami,
abóniko echirigá ne gará bichíga surachí nirá, waminabi warubéraga anema Binoy. Arí biché Riosi Onorúami we nakí
mapu echi pagótami echirigá gará bichíga waminabi
warubéraga anema Binoy nirá. 24 Riosi chopi Iwigá nirá ju. Arí biché echi jaré mapu ikí
waminabi warubéraga anema Riosi, arigá 'wérari ju mapu
abóniko gará bichíga, surachí nirá, echirigá waminabi warubéraga anema.
25 Arí biché echi mukwí jeaneri: Ayénani gará machí mapu
echi Mesíasi aniríwami nawama, echi mapu Cristo aniríwami ju. Maparí Binoy ma nawasa, tamujé tamí suwaba namuti ne
gará ruyema.
26 Arí biché Jesusi jeaneri: Nijé Binoy echi Cristo ju, mapu nimí yuwa ra'ícha.
27 Echarí we yáti siri echi jaré mapu Jesusi binérari. Arí
biché aboni we 'néniga 'nátari mapujiti Binoy echi biré mukwí yuwa ra'ícha asari, chopi arigá tarapé wesi rukueri
4:24 2 Kor 3:17
399 J U A N I
mapu piri rukueri Binoy. Ni biré wesi rukueri mapu churigá Binoy ra'íchari echi biré mukwí yuwa.
28 Arí biché echi mukwí echo'ná ariwesa binoy sikoríwara,
we yámiti echo'ná warúrachi simisá, ruyeri echo'ná piréami pagótami, jeanigá:
29 Kiná simíbaga, 'nesi biré Rijoy, echi mapu ne suwaba
tamí aneri mapurigá nijeni orari chabé chokichí jonsa. Kecha je'ná nímaré echi Cristo aniríwami?
30 Arí biché echi si'néami pagótami echo'ná warúrachi
jonsa simasa, echo'ná siri mapo'ná Jesusi asari. 31 Arí biché mapuyénasí echi mukwí bayémiya simiri
echo'ná piréami pagótami, echi jaré mapu Jesusi binérari
jeaneri: Binériami, Ma ko'wá! 32 Arí biché Binoy jeaneri: Nijeni niwa biré ko'wámi
mápuni ayena ko'wá, echi mapu 'yemitamo ketasi machí.
33 Arí biché echi jaré mapu Binoy binérari a'nagupi jeanigá rukueri: Acha jaré páriré mapu Binoy ko'mea?
34 Arí biché Jesusi jeaneri: 'Yemitamo chopi we ko'nari echi
ko'wámi; chopi echi Warubéra Riosi tamí júri jena'í wichimóbachi, Binoy nóchara oránara, ayena cho Nijeni
chopi ne wabé simírami oránari mapurigá Binoy tamí nuré.
Echijítini ma ketasi ko'nari jipi. 35 'Yemitamo we aní mapu abijí nawó michá ju mapuyena
ma sebama 'wíwachi, maparita we nochabo, chopi Nijeni
'yemi mi ané mapu jipi ma sébari Riosi níwara 'wíwachi rawé. Jipi we yáti gará níma we nochasa, Riosi nóchara orayá,
mapujiti jipi rawé jaré pagótami arigá gará bichíma, átamo
gará nawisásagá Riosi Ra'íchara. Echirigátamo we napabubo echi jaré pagótami Riosi yuwa, mapurigá echi 'wíami we
napabú echi sunú.
36 Arí biché si'néami mapu ikí echirigá Riosi nóchara orogá 'wiko, ne gará ku natétarami níma, mapujiti we napabuma
echi pagótami Riosi yuwa mapurigá aboni sinibí piréami
níma. Echirigá echi mapu ichako ne wabé kanírama. Arí biché echi mapu 'wiko ayena cho ne wabé kanírama.
37 Mapujiti je'ná jerigá ne bichíwari anirúami ju: Biré rijoy
chopi we ichá echi tari, arí biché auché biré si'nú rijoy chopi we 'wima echi raká.
4:35 Mt 9:37
J U A N I 400
38 Nijeni 'yemi mi 'wínara nirá júri echo'ná mapo'ná 'yemitamo ketasi ichari, chopi auché jaré we nóchari Riosi
Ra'íchara nawésiya. Arí biché 'yemitamo we kaníri
mapujítitamo ritiwá mapurigá echi jaré pagótami ma gará bichíri.
39 Arí biché echo'ná Samáriachi aniríwachi piréami, wikabé
bichíri echi Jesusi jiti, mapujiti echi mukwí jeanigá nawésari: Echi Jesusi ne suwaba tamí aneri mapurigani orari chabé
chokichí jonsa.
40 Arí biché echo'ná Samáriachi piréami pagótami echo'ná Jesusi yuwa sigá, tániga aneri mapu Binoy echo'ná aboni
yuwa ripima. Arí biché Jesusi echo'ná ripiri osá rawé.
41 Arí biché auché jaré wikabé echo'ná Samáriachi piréami gará bichíri maparí gará námari mapurigá Jesusi Binoy
nawésaga aniri.
42 Echarí si'néami aboni jeaneri echi mukwí: Jípita ma ne gará bichíri echi Jesusi nirá. Chabé bachánara tamujeta bichíri
mapujiti mujemi tamujé tamí nawésari echi Binoy jiti rugá,
chopi pe wakiná bukurínara tamujeta waminabi gará bichíri mapujiti tamujé aboni ma gará kipuri mapurigá Binoy Jesusi
aniri. Jípita ma gará ne bichíwari machí mapu je'ná Jesusi echi
Warubéra Cristo aniríwami ju, echi mapu gará ku Wikáwami ju jena'í wichimóbachi piréami pagótami chati orarira.
Jesusi ku sa'wari biré towí
43 Pe wakinánokuá okuá chi'rigá Jesusi ma ku simiri
echo'ná Samáriachi aniríwachi jonsa, echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari ku simináriya.
44 Echarí ku simiri Jesusi echo'ná Galiléachi mapujiti Jesusi
Binoy jeaniri mapu ke wesi warura Riosi jiti nawésami we karékawami ju binoy kawíwarachi piréami pagótami jiti.
45 Chopi maparí Jesusi ku nawari echo'ná Galiléachi
aniríwachi kawírari, echarí echo'ná piréami pagótami arigá gará nareri echi Binoy, mapujiti aboni chabénara riwari
suwaba mapu ikí Jesusi wabé omériga orari echo'ná
Jerusalémachi echarí maparí echi jaré Juríosi pagótami omowábiya ko'yari echi jaré kúchi bo'wá. Echarí
4:43 Mt 13:57
401 J U A N I
omowárawachi echi jaré Galiléachi piréami ayena cho omowábiya 'yénari echo'ná Jerusalémachi.
46 Echarí Jesusi auchecho siné ku nawari echo'ná Kanachi
aniríwachi, echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari, mapo'ná chabénara Binoy echi ba'wí niwari mapurigá uva aniríwami
ba'wira nirá. Arí biché echo'ná Kapernaúmachi aniríwachi
asari biré rijoy mapu ku'wíriami níri echo'ná nurámi warura siríami yuwa. Echarí echi rijoy ranara towí ne wabé nayúami
bu'wiri.
47 Arí biché maparí echi rijoy machiri mapu echi ,Jesusi ma ku nawari echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari, echo'ná
Juréachi aniríwachi kawírari jonsa simigá, echarí binoy
'némiya simiri. Arí biché risú anigá tari mapurigá Jesusi ri'reti Kapernaúmachi echo'ná binoy bitérachi simigá, gará ku
sa'wama binoy ranara towí, mapujiti ma ne murubé
mukumea riwéari. 48 Echarí Jesusi jeaneri: 'Yemitamo ketasi nakí tamí
bichínara, átamo ketasi bachá riwiságá mapurigá nijeni wabé
omerigá orá, mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá. 49 Chopi echi rijoy warura siríami ku'wíriami jeaneri:
Warubéra, we yáti tamí yuwa simí, abijí ke cho mukúwachi
nijé ranara! 50 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ma ku simigá echo'ná
mujé bitérachi, mapujiti mujé ranara ma ku sa'wiri! Echarí
echi rijoy gará bichíga mapurigá Jesusi aneri, ma ku simiri. 51 Ba'arínara rawé maparí echi rijoy ma ne murubé ku
nawámiya riwéari echo'ná binoy bitérachi, echarí echi jaré
binoy piónawara natipábiya simasa jeaneri: Mujé ranara ma ku sa'wiri!
52 Echarí echi rijoy rukueri jeanigá: Chuyénako jonsa
chótari ku sa'wiyá nijé ranara? Echarí aboni jeaneri: Rapako, pe bukurí aríwachi ku sa'wiri.
53 Arí biché echi rijoy onorúami 'nátaga machiri mapu
echiyénako níri maparí Jesusi jeaneri: Mujé ranara ma ku sa'wiri! Echarí binoy we yáti gará bichíri echi Jesusi nirá, ne
si'néami echo'ná binoy bitérachi piréami ayena cho.
54 Echarí rawé maparí Jesusi echirigá ku simiri echo'ná Juréachi jonsa, Binoy je'ná jerigá orari maparí Binoy ku
4:46 Jn 2:1
J U A N I 402
nawari echo'ná Galiléachi. Echarí je'ná jerigá orá osá sérari mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga orari echo'ná
Galiléachi mapurigá ke wesi auché jaré omérari orayá.
Jesusi ku sa'wari biré rijoy ke akánami echo'ná Betéstachi
bitéami
Echarí pe wakinánokuá echi jaré Juríosi pagótami omáwara níri. Echijiti Jesusi ku simiri echo'ná ripámi
Jerusalémachi.
2 Arí biché echo'ná warúrachi ne murubé echo'ná yéwachi mapo'ná sinibí siméraga mo'wárati wikabé bo'wá, echo'ná
nirúari biréana warú jótachi mapo'ná maniri Echo'ná echi
Ebreo ra'íchara nirá Betéstachi aniríwachi níri, ayena cho echo'ná norigá nirúari maríana kayága uchuchárami
3 mapo'ná sinibí echo'ná ri'ré pachá bitiri wikabé
nayúkami. Jaré ke machíriami níri; auché jaré ke 'agánami níri; auché jaré ke omériami níri muchísiya; chopi si'néamika
echirigá buwigá bitiri mapu chu yénako ke sayiná nokomea
echi ba'wí. 4 Mapujiti pe sinéami káchi biré warura Riosi kapitánawara
echo'ná jótachi nawagá we nokeri echi ba'wí. Arí biché ma
nokáchi echi ba'wí, echarí echi mapuyíripi biré nayúami bachá nirá rikínako echo'ná ba'wírari, échiko we yáti ma gará
ku sa'wíami níri mapu chuyíripi nayurí jiti nayúami níriko.
5 Echo'ná bu'wiri biré rijoy echi mapu baisá makoy miná osá nawó bamíbari jonsa ke akánami níri.
6 Maparí Jesusi riwari echi rijoy echo'ná bu'wíami, ma gará
machigá mapu wi'ribé bamíbari echirigá ke akánami nirá níro, echarí Binoy rukueri jeanigá: Áchami nakí mápumi ku
gará akánami níma?
7 Echarí echi rijoy ke akánami ku nijéwaga jeaneri: Keni warubérawa, ke wesi ne mapu tamí bachama echo'ná
pachana ba'wírari, maparí ma nokuá echi ba'wí. Sinibí nijeni
chopi nakiri bachá bakináriya, chopi auché biré arigá bachá bakí.
8 Echarí Jesusi jeaneri: Wiriska, ku chapigá kemi perí ma ku
simigá!
5
403 J U A N I
9 Echarí we yáti echi rijoy ma gará ku akánami niwárati. Arí biché binoy ku chapigá kepu perí, ma ku simiri. Chopi
echarí rawé, isábawachi rawé níri.
10 Echijiti echi jaré Juríosi pagótami jeaneri echi rijoy mapu ma ku akánami niwárati: Jipi, isábawachi rawé ju. Ketasi
risénsia ju mápumi echirigá tomea kemi perí!
11 Chopi echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Echi rijoy mapu tamí gará ku akánami niwari, échiko tamí jeaneri: Ku chapigá
kemi perí, ma ku simigá!
12 Echarí echi jaré Juríosi rukueri jeanigá: Chigá ju echi mapu mi jeaneri: Ku chapigá kemi perí, ma ku simigá?
13 Chopi echi rijoy mapu ku gará akánami niwárati ketasi
machiri chu riwéami níro Jesusi, mapujiti echo'ná 'yénari wikabé pagótami. Echijiti Jesusi we yáti waná simiri.
14 Pé wiribeko, echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi, Jesusi
auchecho siné riwisá echi rijoy, echarí jeaneri: Nibí, jípimi ma gará ku akánami jumi! Ketasi auché siné chati orá,
mapurigami ketasi auché simírami risú ikimea, ketasi
mapurigá chabénara bachá! 15 Echarí echi rijoy ku simigá ruyeri echi jaré Juríosi
pagótami mapu Jesusi níro echi mapu gará ku akánami
niwari. 16 Je'ná jiti echi jaré Juríosi pagótami wabé kichiga
a'najátaga mi'rinári echi Warubéra Jesusi mapujiti Binoy ku
sa'wari echi rijoy maparí isábawachi rawé níri. 17 Chopi Jesusi jeaneri: Keni Onó jipi isábawachi rawé
'wérari orá. Nijeni ayena cho 'wérari orá jipi isábawachi rawé.
18 Echijiti echi jaré Juríosi pagótami waminabi wabé mi'rinári echi Jesusi, mapujiti Binoy ketasi nijéwaga orari
mapurigá echi jaré Juríosi pagótami nurérami níri oránara
sinibí isábawachi rawé; ayena cho aboni mi'rinári mapujiti Jesusi Binoy aniri mapu Binoy achigó yiri níri Riosi yuwa,
mapujiti Jesusi jeaniri: Echi Warubéra Riosi nijé Onorá ju!
Riosi Ranara ne wabé Warubéra ju
19 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari Nijé 'yemi nimí jeané: Nijé ju Riosi Ranara, chopi Nijeni ketasi biyiri omero
orayá, Nijé Binoy chopi nirá. Chópini orá mápuni ritiwá
J U A N I 404
echirigá oráchi Riosi Onorúami. Ne suwaba mapurigá Onorúami orá, echirigá Nijeni ayena cho orá, mapujiti Nijeni
Riosi Ranara ju.
20 Riosi Onorúami wabé tamí karé. Nijeni birepi Riosi Ranara ju. Arí biché Riosi Onorúami tamí riwiri ne suwaba
mapu ikí Binoy orá, chopi pé waminánomí Onorúami tamí
riwírama mapurigá Binoy waminabi ne wabé simírami omériga orama, mapurigá 'yemitamo ma echirigá riwisá ne
wabé simírami chami níriki ikigá 'natábotamo.
21 Mapujiti achigórigá mapurigá echi Onorúami ku o'wíntaga ku akami niwá echi jaré suwíami, echirigá ayena
cho Nijeni sinibí piréami nirá niwá si'néami mapu ikí Nijeni
nakí echirigá niwayá, mapujiti Nijé birepi ju Riosi Ranara. 22 Arí biché Onorúami ketasi nurá mapu echi pagótami
waminá kastigo 'yárami níma; chopi Binoy tamí 'yari
mapurigá Nijé Binoy nurama kastigo 'yánara echi jaré chati orámi pagótami mapujiti Nijeni birepi Riosi Ranara ju.
23 Onorúami tamí echirigá 'yari mapurigá ne si'néami
pagótami tamí warubéraga anema, achigórigá mapurigá aboni warubéraga ané Riosi Onorúami. Echi jaré mapu ikí
ketasi tamí warubéraga aneko, abóniko ketasi cho
warubéraga ané Riosi Onorúami, mapujiti Nijeni birepi Riosi Ranara ju. Arí biché Onorúami tamí júri jena'í wichimóbachi.
24 Echarí Jesusi waminabi jeaniri: Ne bichíwari 'yemi nimí
jeané: Si'néami echi jaré mapu ikí nijéwaga orako mapurigá Nijeni aní, echi jaré mapu ayena cho gará bichíko echi
Onorúamí mapu tamí júri jena'í wichimóbachi, abóniko ma
sinibí piréami ju. Arí biché aboni ke siné kastigo 'yárami níma, mapujiti aboni ma ku wikawárami ju. Arí biché aboni
ma ketasi suwíami nirá níma, chopi sinibí nirá pirérama.
25 Ne bichíwari Nijeni ayena cho 'yemi mi jeané: Jipi ma sébari tétari maparí echi jaré suwíami tamí námama
ra'íchachi, mapujiti Nijeni birepi ju Riosi Ranara. Arí biché
si'néami mapu ikí gará nijéwaga bichíko mapurigá Nijeni aní, abóniko sinibí nirá pirérama.
26 Mapujiti Riosi Onorúami Binoy wabé omérami ju iwítiya
echi pagótami, ayena cho Onorúami tamí 'yari mapurigá
405 J U A N I
Nijeni gará omérama sinibí piréami nirá niwayá echi jaré pagótami, mapujítini birepi ju Riosi Ranara.
27 Ayena cho Onorúami tamí nureri mapurigani justikia
oríma echi jaré pagótami mapujiti Binoy tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá.
28 Ketasi majaga 'natasi je'ná jiti, mapujiti pe waminánomí
sebama tétari maparí ne si'néami echi jaré suwíami tamí námama ra'íchachi.
29 Echarí ne si'néami echi jaré suwíami ku o'wínaga
buyáma echo'ná chu'wéchi jonsa. Ari biché echi jaré mapu ikí gará oráriko, abóniko ku o'wínama mapurigá aboni sinibí
pirérama Riosi yuwa, chopi echi auché jaré mapu ikí chati
oráriko, aboniko ku o'wínama mapurigá aboni sinibí nirá kastigo 'yárami níma.
Echi Jesusi ne bichíwari Warubéra ju
30 Echarí Jesusi waminabi jeaniri: Nijeni ketasi biyiri omero
'wérari orayá Nijé Binoy nirá; chopi Nijeni sinibí justikia orá mapurigá Onorúami tamí nuré. Arí biché Nijeni ne bichíwari
orá justikia mapujiti Nijeni ketasi orá mapurigá Nijé Binoy
nakí, chópini sinibí orá mapurigá Onorúami nakí, echi mapu tamí júri jena'í wichimóbachi.
31 A Nijé Binoy bi'néripi jeaniságá: Nijeni birepi Riosi
Ranara ju! Echarí echi jaré pagótami ketasi bichíma mapurigá Nijeni aní.
32 Chopi auché Biré nirú mapu tamí jiti nawesa jeanigá
mapu Nijeni birepi Riosi Ranara ju. Arí biché Nijeni gará machí mapu Échiko ne bichíwaga nawesa tamí jiti, maparí
Binoy ne bichíwaga aní mapu Nijeni birepi Riosi Ranara ju.
33 'Yemitamo jaré júri echi Juani rukuénara. Echarí echi Juani ne bichíwari nirá nawésari tamí jiti.
34 Chopi Nijeni ketasi newaré mapurigá jaré rijoy tamí jiti
nawesa jeanigá mapu Nijeni birepi Riosi Ranara ju. Arigá Nijeni nakí máputamo bichíbo mapurigá echi Juani tamí jiti
nawésari, mapurigátamo gará ku wikawárami níbo.
35 Echi Juani ne bichíwari nawésari tamí jiti. Echijiti binoy mapurigá biré namuti warú rajámi nirá níri mapu gará
5:29 Mt 25:46
5:31 Jn 8:14
5:32 Mt 3:17
5:33 Jn 1:7
J U A N I 406
ratábaga rajá echo'ná rokowárari. Arí biché 'yemitamo pe téri nirá we kaníriga kipuri mapurigá echi Juani nawésari.
36 Echi Juani ne bichíwari nawésari tamí jiti rugá mapu
Nijeni birepi Riosi Ranara ju; chopi echi jaré pagótami waminabi gará machíratami ju mapu Nijeni birepi Riosi
Ranara ju, mapujiti Nijeni wabé omériga orá mapurigá
Onorúami tamí júri oránara. 37 Arí biché Onorúami mapu tamí júri, Binoy ayena cho
tamí jiti nawésari; chopi 'yemitamo ke sine námari Onorúami
ra'íchachi, nirapé chótamo riwari chu yíriko Binoy. 38 Ayena cho 'yemitamo ketasi bichíri ne surachí nirá
mapurigá Onorúami tamí jiti nawésari, mapujiti 'yemitamo
ketasi tamí bichíri. Arí biché Onorúami Binoy tamí júri jena'í wichimóbachi.
39 'Yemitamo wisabé nirá we gará 'neni Riosi Ra'íchara
oseríwarachi, mapujítitamo mayé mapu átamo echirigá bichísagá mapurigá osirúami ju, echarí 'yemitamo ne sinibí
nirá piréami níbo Riosi yuwa. Arí biché echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi ju mapo'ná ne bichíwari tamí jiti rugá osirúami ju.
40 Arí biché 'yemitamo ketasi tamí bichínari mapurigátamo
echijiti ne sinibí piréami níbo. 41 Nijeni ketasi nakí mapurigá jena'í wichimóbachi piréami
pagótami echirigá chopi animea mapu Nijeni we garabé rijoy
ju, mapujiti Nijeni ne bichíwari Riosi Ranara ju. 42 Arí biché Nijeni gará machí 'yemi, ayena choni gará
machí máputamo ketasi ne surachí nirá karé Riosi.
43 Nijeni nawari jena'í wichimóbachi mapujiti Nijé Onorá tamí júri, chopi 'yemitamo ketasi tamí bichíri. A birecho 'yemi
yuwa nawásagá, binoy chopi jeanigá mapu biré warubéra ju,
echarítamo gará bichíbo echi binoy. 44 Churigátamo omérabo gará tamí bichíya? Mapujítitamo
a'nagupi nirá o'wéara ané, chópitamo ketasi nakí mapurigá
echi birepi Warubéra Riosi 'yemi mi ne bichíwari o'wéarama. 45 Ketasi mayesi mapu Nijeni 'yemi mi wi'nijima echo'ná
bachámi Keni Onó yuwa. Echo'ná 'yemitamo chopi
wi'nijírami níbo mapujítitamo ketasi bichíri mapurigá echi warura Moisesi osari, mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi
5:37 Mt 3:17 Mt 17:5
5:44 Jn 12:43
407 J U A N I
Ra'íchara oseríwarachi; chópitamo arigá aní máputamo wabé gará nijewa echi Moisesi.
46 Mapujiti a 'yemitamo gará bichísagá mapurigá echi
Moisesi osari, ayena chótamo tamí gará bichíbi, mapujiti echi Moisesi tamí jiti rugá osari.
47 Chopi átamo ketasi gará bichísagá mapurigá echi
Moisesi osari, churigátamo bichíbo mapurigá Nijeni 'yemi mi ané?
Jesusi ko'wa marí mil rijoy
(Mateosi 14:13–21; Markosi 6:30–44; Lukasi 9:10–17)
Echarí ma je'ná jerigá anisá, echi Jesusi echo'ná warú
ba'wírari Galiléachi aniríwachi moba simíraga, ku simiri
echo'ná bo'ónara suwé. Echo'ná warú ba'wírari ayena cho Tibériachi anérati.
2 Arí biché ne wikabé pagótami ayena cho jubá najátaga
simíbari Jesusi yuwa, mapujiti aboni ma wikabé riwari mapurigá Jesusi wabé omériga orari mapurigá ke wesi auché
jaré omero orayá, mapujiti Jesusi chopi chacheka ku sa'wari
echi jaré nayúkami. 3 Echarí Jesusi simigá echo'ná biréana ripá rabó, echo'ná
asíbari echi auché jaré yuwa mapu Binoy binérari.
4 Echarí ma murubé sébachi níri echi jaré Juríosi pagótami omáwara maparí echi kúchi bo'wá ko'wírati.
5 Echarí rawé Jesusi 'néniga riwari ne wikabé pagótami
echo'ná Binoy yuwa síami. Echarí Binoy rukueri echi Jiripi jeanigá: Kumicheta rariboa wikabé ko'wámi, mapurigá
si'néami je'ná wikabé pagótami gará posama?
6 Chopi Jesusi echirigá rukueri mapu churigá anirá echi Jiripi, mapujiti Jesusi Binoy gará machiri mapurigá Binoy
orama.
7 Echarí echi Jiripi ku nijéwaga jeaneri: Okuá kiento peso natéami ko'wámi ketasi sebama mapurigá ibiri aboni pe
kúchi chapimea!
8 Arí biché echi Antresi biré níri mapu Jesusi binérari, ayena cho binoy rijimara níri echi Simoni Pegro. Echi Antresi
jeaneri echi Jesusi:
6
6:5 Mt 14:15
J U A N I 408
9 Jena'í atí biré towí mapu marí kúchi pani niwa, echi sebara aniríwami niwárami. Échiko ayena cho niwa okuá
kúchi rochí. Chopi echikipi ko'wámi ketasi chirigá sebama
mapurigá je'ná wikabé pagótami ko 'mea! 10 Echarí Jesusi jeaneri: Jeanesi echi wikabé pagótami mapu
ne si'néami jena'í garabé kasarátari muchíbama. Arí biché
echo'ná muchíbari wikabé marí mil rijoy nirá. 11 Echarí Jesusi chapiri echi jaré pani. Arí biché ma natétara
'yasa Riosi, Binoy 'yari echi jaré mapu Binoy binérari
mapurigá aboni nachútama echi auché jaré wikabé pagótami. Echarí we yáti echi marí kúchi pani wikabé muweri. Arí biché
aboni nachútari echi wikabé pagótami echo'ná muchúami.
Echarí echi Warubéra Jesusi achigórigá orara echi okuá kúchi rochí yuwa. Arí biché echi wikabé pagótami ko'wari suwaba
mapu ikí aboni nakiri.
12 Maparí echi wikabé pagótami ma gará posari, echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Ku napabusi echi
kúchi chi'wámi tibíami mapurigá tarapé namuti waminá
ri'ichárama. 13 Arí biché ma napabusa, aboni buchíri makoy miná okuá
warírari echi kúchi chiwámi mapu tibiri maparí echi wikabé
pagótami ma gará posaka ko'wari, maparí Jesusi bachá 'yari ko'núriya echi marí kúchi pani sebara niwárami.
14 Arí biché ma riwisá mapurigá Jesusi echirigá wabé
omériga orari mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá, echarí echi wikabé pagótami jeaniri: Ne bichíwari je'ná Jesusi
echi Warubéra Riosi jiti nawésami ju mapu nawama riwéari
jena'í wichimóbachi! 15 Chopi Jesusi gará machiri mapurigá aboni ne 'wérari
tonári, warura siríami nirá wirábiya, echijiti Binoy auchecho
sine, bi'neri nirá, waminá waná ripá rabó simiri.
Jesusi echo'ná warú ba'wírari moba wirigá iyénari
(Mateosi 14:22–27; Markosi 6:45–52)
16 Chopi maparí ma chónachi níri, echarí echi jaré mapu Jesusi binérari ku ri'rena simíbari echo'ná warú ba'wírari
suwé.
6:16 Mt 14:23
409 J U A N I
17 Arí biché aboni mo'wiri echo'ná pachá biréana bárkochi ba'wichí moba iyénami. Echarí aboni chótari waminá
bo'ómana simiba, echo'ná Kapernaúmachi aniríwachi. Echarí
ma we chónachi níri, arí biché Jesusi ketasi cho ku nawari aboni yuwa.
18 Echarí chótari ne wabé iwéami ikayá, echijiti echi
warubé ba'wí wabé apurari. 19 Arí biché maparí aboni ma mikabé sírari mapuyena marí
kilómetro, usani kilómetro keremá, echarí aboni ke sayiná
riwari echi Warubéra Jesusi echo'ná warú ba'wírari moba inárami. Arí biché Binoy murubéanari echo'ná bárkochi,
chopi aboni ne wabé majajari.
20 Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni ju. Ketasi majasi! 21 Arí biché aboni wabé kaníriga narega, pachá bachari
echo'ná bárkochi. Echarí ke sayiná echi barko ma nawari
echo'ná suwé mapo'ná aboni sírari. Echi jaré wikabé pagótami we amí echi Jesusi
22 Ba'arínara rawé echi jaré wikabé pagótami abijí tibiri
echo'ná warú ba'wírari suwé mapo'ná Jesusi gará kóri aboni. Arí biché aboni gará machiri mapurigá echi Warubéra Jesusi
ketasi así ku simiro echi jaré yuwa mapu Binoy binérari
maparí aboni ku simíbari echo'ná pachá echi birepi bárkochi muchiga mapu echo'ná jonsa ku simiri.
23 Chopi mapuyénasí echi jaré pagótami abijí buwigá tibiri
echo'ná suwé, echarí auché jaré barko, echo'ná Tibériachi jonsa simíbami, ma sébari echo'ná auché biréana pe waná
suwé, mapo'ná muripi níri echo'ná mapo'ná aboni bachánara
ko'wari echi jaré pani, maparí echi Warubéra Jesusi ma natétara 'yari Riosi.
24 Echarí maparí echi jaré pagótami riwari mapurigá echi
Warubéra Jesusi ketasi echo'ná asari, ayena cho mapurigá echi jaré mapu Jesusi binérari ketasi echo'ná muchiri, echarí
aboni mo'wiri echo'ná pachá echi auché jaréana bárkochi. Arí
biché aboni echo'ná pachá muchiga ku simíbari echo'ná bo'ónara Kapernaúmachi aniríwachi, echi Jesusi ásiya.
Jesusi ju echi ko'wámi mapu sinibí piréami niwa echi jaré
pagótami
J U A N I 410
25 Arí biché ma riwisá echi Warubéra Jesusi echo'ná bo'ónara suwé, echarí aboni rukueri jeanigá: Binériami,
kiríbukomi nawari jena'ibi?
26 Chopi Jesusi jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí ané máputamo chopi tamí amí mapujítitamo gará posaka ko'wari.
'Yemitamo ketasi tamí ami mapujítitamo gará machiri
mapurigá Nijeni wabé omériga orari, mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá.
27 Ketasi chopi nochasi mapurigátamo mepo echi ko'wámi
mapu arigá we yáti suwibama, chopi nochasi mapurigátamo mepo echi ko'wámi mapu sinibí nirá tibima, echi mapu 'yemi
mi 'yama mapurigátamo sinibí pirérabo. Riosi tamí wirari
mapurigá Ku'wíriami nirá. Nijeni 'yemi mi 'yama echi ko'wámi mapu sinibí tibima, mapujiti Riosi Onorúami echijiti
tamí wirari.
28 Echarí aboni rukueri jeanigá: Churigata orogá echirigá orabo suwaba mapurigá Riosi nakí máputa orabo?
29 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echi Warubéra Riosi
chopi nakí máputamo je'ná jerigá orabo: Ne gará tamí bichísi, mapujiti Riosi Binoy tamí júri jena'í wichimóbachi.
30 Echarí aboni rukueri jeanigá: Pírimi karúmati omero ne
wabé omériga orayá, mapurigá auché jaré ketasi omero orayá? Tamujé tamí riwiri, mapurigata gará riwisá, echarí
garata mi bichíbo. Piri ju mápumi echirigá orá?
31 Tamujé pagótamawara ki'yá piréami gará ko'wari echi maná aniríwami ko'wámi echo'ná waná kawichí, mapurigá
jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Riosi
'yari mapurigá aboni ko'mea echi ko'wámi mapu ripá riwigachi jonsa rikínari.
32 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari Nijé
'yemi nimí jeané: Echi Moisesi ketasi níri mapu 'yemi mi 'yari echi ko'wámi echo'ná ripá riwigachi jonsa. Chopi echi keni
Onó ju mapu 'yemi mi 'ya echi ne bichíwari ko'wámi echo'ná
ripá riwigachi jonsa. 33 Mapujiti echi ko'wámi mapu Riosi nijá, echi ju mapu ma
rikínari ripá riwigachi jonsa. Echi ju mapu gará 'ya mapu
jena'í wichimóbachi piréami pagótami sinibí pirérama.
6:27 Mt 3:17
6:29 1 Jn 3:23
411 J U A N I
34 Echarí aboni jeaneri: Warubéra, sinibí tamujé tamí 'ya echi ko'wámi!
35 Chopi Jesusi jeaneri: Nijé Binoy ju echi ko'wámi mápuni
nijá mapurigá echi pagótami sinibí pirérama. Si'néami mapu ikí tamí yuwa siko, tarapé siné 'lochema. Si'néami mapu ikí
tamí bichíko, tarapé siné barámama.
36 Chopi mapurigá Nijeni ma 'yemi mi aneri, 'yemi ayénatamo tamí riwari, chópitamo arigá ketasi tamí bichíri.
37 Ne si'néami echi jaré mapu ikí Onorúami tamí 'yari,
abóniko arigá tamí yuwa simea. Arí biché ke wesi ku machí a'wámani echi jaré mapu ikí tamí yuwa siko.
38 Mapujiti Nijeni echo'ná ripá riwigachi jonsa simisá
nawari jena'í wichimóbachi mapurigani chopi orama mapurigá Onorúami nakí mapu tamí júri. Nijeni ketasi chopi
nawari jena'í wichimóbachi mapurigani orama mapurigá Nijé
Binoy chopi nakí. 39 Arí biché Onorúami, mapu tamí júri, je'ná jerigá nakí:
Mapu Nijeni ke wesi wikiyama echi jaré mapu Binoy tamí
'yari, chopi mapurigá Nijeni ne si'néami ku o'wíntama echarí ne jubá rawé.
40 Echi Onorúami mapu tamí júri, je'ná jerigá nakí: Mapu
ne si'néami mapu ikí tamí 'néniga bichíko ne sinibí piréami níma, mapujiti Nijeni birepi Riosi Ranara ju. Arí biché Nijeni
ku o'wíntama aboni echarí ne jubá rawé.
41 Echarí echi jaré Juríosi pagótami chótari kichiga ra'ícha, echi Jesusi sayéraga, mapujiti Binoy jeaniri: Nijé Binoy ju echi
ko'wámi, echi mapu ripá riwigachi jonsa rikínari.
42 Echarí aboni a'nagupi ra'íchaga jeaniri: Kecha je'ná ju Jesusi, echi José ranara? Tamujeta gará machí binoy onorá,
binoy iyera ayena cho. Churikória echaní mapu binoy rikínari
echo'ná ripá riwigachi jonsa? 43 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ketasi echirigá ra'íchasi
a'nagupi, tamí sayéraga.
44 Ke wesi omérama tamí bichiya, a echi Onorúami mapu tamí júri ketasi gará bichírasagá aboni. Arí biché echarí ne
jubá rawé Nijeni ku o'wíntama si'néami mapu ikí gará tamí
bichíko.
6:42 Mt 13:55
J U A N I 412
45 Echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi osirúami ju mapurigá echi jaré Riosi jiti nawésami jerigá osari: Riosi
si'néami 'yemi mi gará binérama. Echirigá ju mapu si'néami
mapu ikí gará kipuga binéko mapurigá Onorúami binera, abóniko gará tamí bichíma.
46 Ketasi bichíwari ju mapu jaré ma riwari Onorúami; chopi
Nijeni mápuni birepi Riosi Ranara ju, mapu Riosi tamí júri jena'í wichimóbachi, Nijeni ma gará riwari Onorúami.
47 Ne bichíwari 'yemi nimí jeané: Echi jaré mapu tamí
bichíko, abóniko ne sinibí piréami ju. 48 Nijé Binoy ju echi ko'wámi mápuni nijá mapurigá echi
pagótami sinibí pirérama.
49 Echi jaré ki'yá piréami 'yemi pagótamawara ko'wari echi maná aniríwami ko'wámi echo'ná biréana waná kawichí,
chopi aboni arigá waminá suwiri.
50 Chopi Nijeni 'yemi mi ra'ícha echi ko'wámi jiti rugá mapu ripá riwigachi jonsa rikínari, mapurigá echi jaré mapu
ikí ko'wako echi ko'wámi ma ketasi suwimea.
51 Nijé Binoy ju echi ko'wámi sinibí bitéami mapu rikínari echo'ná ripá riwigachi jonsa. Si'néami mapu ikí ko'wako je'ná
ko'wámi ne sinibí nirá pirérama. Arí biché echi ko'wámi
mapu Nijeni nijá, Nijé Binoy sapara chopi ju. Nijeni 'yama Nijé Binoy sapara mapurigá jena'í wichimóbachi piréami
pagótami sinibí pirérama.
52 Echarí echi jaré Juríosi pagótami a'nagupi rukueri jeanigá: Churigá omérama je'ná rijoy tamujé tamí ayá binoy
sapara mapurigata kopoa mapurigá ko'wámi nirá?
53 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi jeané: A ketásitamo koságá Nijé sapara, ayena cho a
ketásitamo bajísagá Nijé lalá, arí bichétamo ketasi sinibí
piréami ju. Riosi tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá. 54 Si'néami mapu ikí ko'wako Nijé sapara, echi jaré mapu
ayena cho bajiko Nijé lalá, abóniko sinibí piréami ju. Arí biché
Nijeni ku o'wíntama aboni echarí ne jubá rawé. 55 Mapujiti Nijé sapara echi ne bichíwari ko'wámi ju. Arí
biché Nijé lalá echi ne bichíwari bajíwami ju.
6:46 Mt 11:27
413 J U A N I
56 Si'néami mapu ikí ko'wako Nijé sapara, echi jaré mapu ayena cho bajiko Nijé lalá, abóniko sinibí tamí yuwa piré,
ayena cho Nijeni sinibí aboni yuwa bite.
57 Riosi Onorúami, mapu tamí júri jena'í wichimóbachi, sinibí bitéami ju. Arí biché Nijeni sinibí bite Binoy jiti. Arí
biché si'néami mapu ikí tamí ko'wako, abóniko ayena cho
achigórigá sinibí pirérama tamí jiti. 58 Nijeni ra'ícha echi ko'wámi jiti rugá mapu ripá riwigachi
jonsa rikínari. Je'ná ko'wámi ketasi mapurigá echi maná
aniríwami ko'wámi ju, echi mapu echi jaré 'yemi pagótamawara ki'yá piréami ko'wari, chopi aboni arigá
waminá suwiri. Jipi si'néami mapu ikí ko'wako je'ná
ko'wámi, mapu ripá riwigachi jonsa rikínari, aboniko sinibí nirá pirérama.
59 Echi Warubéra Jesusi je'ná jerigá binéraga nawésari
echo'ná Kapernaúmachi maparí echi jaré Juríosi pagótami napawiri echo'ná aboni ri'obáwarachi.
Jesucristo Ra'íchara 'ya mapurigá echi pagótami ne sinibí
pirérama
60 Je'ná jerigá námsa wikabé mapu Jesusi yuwa najátari
a'nagupi jeaneri: We nóchari ju máputa echirigá bichíbo mapurigá Binoy binera. Ke wesi omérama echirigá nijéwiya.
61 Echarí Jesusi Binoy gará machiri mapurigá aboni echijiti
a'nagupi chírawaga ra'íchari. Arí biché Binoy rukueri jeanigá: Wabéchatamo cha níri je'ná jiti mapurigá Nijeni 'yemi mi
aneri?
62 Churigá bichétamo aniboa átamo tamí riwiságá echo'ná ripá riwigachi ku moyénachi, mapo'nani bachá asari? Riosi
tamí wirari mapurigá Ku'wíriami nirá.
63 Echi pagótami chopi sinibí pirérama Nijé Iwigara jiti. Aboni ketasi chirigá omérama sinibí pirériya aboni sapara jiti.
Nijeni 'yemi mi ne bichíwaga aneri mapu churigátamo
omérabo sinibí pirériya. Arí biché átamo gará echirigá bichísagá, 'yemitamo ne bichíwari sinibí pirérabo.
64 Chopi jaré 'yemi abijí ketasi cho bichí. Echarí Jesusi
echirigá aneri mapujiti chabé chokichí jonsa Binoy gará
6:62 Jn 3:13
J U A N I 414
machiri chigá níri mapu ke bichíma; ayena cho Jesusi gará machiri chigá jiti Binoy waminá nijírami níma riwéari.
65 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Echijiti Nijeni 'yemi
mi aneri mapu ke wesi omérama tamí bichíya, a Onorúami ketasi echirigá bichírasagá.
66 Echarí jonsa wikabé pagótami mapu Jesusi yuwa najátari
ma waminá ku ariweri. Ari biché aboni ma ketasi 'yénari Binoy yuwa.
67 Echarí Jesusi rukueri echi jaré makoy miná okuá binéami
jeanigá: 'Yemi áchatamo ayena cho waná simánari tamí ariwesa?
68 Chopi echi Simoni Pegro ku nijéwaga rukueri jeanigá:
Warubéra, chigá bicheta yuwa simabo? Mujé Ra'íchara chopi tamujé tamí 'ya mapurigata sinibí pirérabo!
69 Ayena cho tamujé ma gará bichíri Mujé nirá. Jípita gará
machí mapu Mujemi ju echi Cristo aniríwami. Mujemi ju echi birepi Riosi Ranara.
70 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijé Binoy chapiri
'yemi máputamo makoy miná okuá ju. Chopi arigá biré rijoy 'yemi we sití suréami ju mapurigá echi riablo nirá!
71 Chopi Jesusi echirigá ra'íchari echi Júrasi Jiskarioti
riwéami rijoy jiti rugá. Échiko auché biré rijoy, Simoni Jiskarioti riwéami, ranara níri. Echi Júrasi níri mapu waminá
nijima riwéari echi Jesusi mapurigá Binoy mi'rirúami níma.
Arí biché Jesusi Binoy binérari echi Júrasi. Echi yuwa si'néami makoy miná okuá níri mapu Jesusi binérari.
Echi jaré mapu Binoy ritémawara nirá níri ketasi bichíri Jesusi
nirá
Pe wakináokuá echi Warubéra Jesusi iyénari echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari. Echarí Binoy ketasi
nakiri inánara echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari, mapujiti
echo'ná piréami Juríosi pagotami ne wabé mi'rinári echi Binoy.
2 Echarí ma, ne murubé sébachi níri echi jaré Juríosi
pagótami omáwara maparí sawá laka muchíwachi níri.
6:69 Mt 16:16
7
415 J U A N I
3 Echarí echi jaré Jesusi ritémawara jeaneri: Ketasi tibí jena'í Galiléachi, chopi echo'ná Juréachi simigá mapurigá echo'ná
piréami pagótami mapu ikí gará bichí mujé nirá ayena cho
riwimea mapurigá mujemi orá. 4 Mapujiti a biré rijoy nakiságá mapu binoy gará
machirúami níma echi auché jaré pagótami jiti, échiko sinibí
ne machiná nirá orá suwaba namuti mapurigá echi auché jaré pagótami gará riwimea mapurigá binoy orá. A mujemi ne
bichíwari omérasagá orayá mapurigá ke wesi auché jaré
pagótami omero orayá, echirigá orá ne machiná nirá, mapurigá ne si'néami pagótami gará riwimea mapurigami
orá.
5 Echarí aboni echirigá aneri mapujiti aboni echi Jesusi ritémawara ke, arigá ketasi bichíri Binoy nirá.
6 Arí biché Jesusi jeaneri: Ke cho abijí séba Nijé tétara; chopi
'yemitamo sinibí orá mapu ikí 'yemi abónitamo nakí. 7 Jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi omérama
'yemi mi kichiya, chopi aboni wabé tamí kichí mapujiti Nijeni
ne bichíwaga nawesa aboni jiti rugá, mapu aboni wabé chati orámi ju.
8 Bachá simíbaga 'yemi echo'ná Jerusalémachi, mapujiti
omowárawachi sébachi ju. Nijeni ketasi cho simea, mapujiti Nijé tétara ketasi cho seba.
9 Arí biché ma je'ná jerigá anesa, echi Warubéra Jesusi abijí
tibiri echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari.
Jesusi simiri echo'ná Jerusalémachi maparí omowárawachi
sébachi níri maparí sawá laka muchíwachi níri
10 Chopi pe jubá maparí echi jaré Jesusi ritémawara ma
simíbari echo'ná Jerusalémachi echarí omowárawachi
sébachi, echarí Jesusi ayena cho echo'ná simiri; chopi Binoy ketasi iyénari wikabé pagótami yuwa, echijiti ketasi
machirúami níri mapurigá Binoy echo'ná iyénari.
11 Echarí echi jaré Juríosi pagótami mapu ma echo'ná Jerusalémachi omawa muchiri, abóniko a'nagupi jeanigá we
ari echi Jesusi: Kumi 'narí iyena echi rijoy?
12 Echarí rawé echo'ná wikabé pagótami napawika muchúwachi jaré wikabé a'nagupi ra'íchari echi Warubéra
7:8 Jn 8:20
J U A N I 416
Jesusi jiti rugá. Jarecho jeaniri: Echi Jesusi we garabé ju. Arí biché auché jaré jeaniri: Echi rijoy ketasi garabé ju, chopi
binoy wabé 'yékaka nawésiami ju echi jaré pagótami.
13 Chopi echarí aboni ke wesi machiná nirá ra'íchari echi Warubéra Jesusi jiti rugá, mapujiti si'néami we majari echi
jaré o'wéara Juríosi.
14 Arí biché ma nasipa sérari sunísiya echi omáwari maparí echi Warubéra Jesusi binéramiya bakiri echo'ná pachá echi
warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi.
15 Echarí echi jaré Juríosi pagótami wabé kirí kipuri maparí echi Warubéra Jesusi binéraga nawésari; ayena cho aboni we
cha níraga a'nagupi rukueri: Churigá gará machí je'ná Rijoy
wikabé karúmati namuti, mapujiti Binoy ke siné bineri mapurigá echi auché jaré wabé machíami sinibí we binera?
16 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mapurigá Nijeni
binera, ketasi Nijé níwara ju. Chopi Echi mapu tamí júri jena'í wichimóbachi, Echi níwara ju.
17 Arí biché a jaré nakiságá echirigá oránara mapurigá Riosi
nakí mapurigá echi pagótami orama, abóniko gará machimea acha Riosi Binoy tamí júri echirigá binera echi pagótami, acha
Nijé, binoy chopi nirá, echirigá binérimiya kéremá.
18 Mapuyíripi rijoy chopi ra'íchaga nawésako mapurigá binoy nakí, échiko echirigá orá mapurigá binoy warubéraga
anérami níma echi auché jaré pagótami jiti. Arí biché
mapuyíripi rijoy chopi nakiko mapu warubéraga anérami níma echi biré mapu bachá nári, échiko ne bichíwaga
ra'íchami ju, ayena cho binoy tarapé 'yékami ju.
19 Ne bichíwari ju mapu echi warura Moisesi 'yemi mi 'yari Riosi nurarira osirúami, chopi ke wesi 'yemi ne gará nijéwaga
orari mapurigátamo nurérami níri. Jipi, churékurátamo tamí
mi'rinári? 20 Echarí echi jaré pagótami ku nijéwaga jeaneri: We chati
riablo ariwara ariwéami jumi. Chigá biché mi mi'rinári?
21 Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni garabé orogá ku sa'wari biré rijoy echarí maparí isábawachi rawé níri, echijiti
si'néamitamo wabé si'wináriga 'nátari.
22 Chopi echi Moisesi 'yemi mi nureri norigá sikirénara echi jaré kúchi kúrowi 'yemi kúchara, arí bichétamo arigá
7:19 Jn 5:18
417 J U A N I
norigá sikiré biré tá towí maparí isábawachi rawé ju. (Chopi echi Moisesi ketasi níri mapu bachá nirá echirigá orari,
mapujiti echi auché jaré chabé ki'yánara piréami 'yemi
pagótamawara bachá nirá echirigá orari. ) 23 Arí biché a 'yemitamo norigá sikirésagá biré tá towí,
maparí isábawachi rawé ju, mapurigátamo echirigá suwaba
gará nijéwaga orabo mapurigá Moisesi 'yemi mi osogá nureri, churékurátamo na'awa tamí yuwa mapujítini ne suwaba ku
sa'wari biré rijoy maparí isábawachi rawé níri?
24 Ketasi chuwé wi'nijisi auché jaré. Maparí 'yemitamo chopi 'nátaga mayé mapu, siné káchi, aboni we chati orá;
chopi gará machigá wi'nijisi maparí 'yemitamo ne bichíwari
gará machí mapurigá auché jaré chati orá.
Jesusi nawésaga aní mapu Binoy jurárami níri Riosi jiti
25 Echarí jaré echo'ná Jerusalémachi piréami chótari
a'nagupi rukuésiya jeanigá: Kecha je'ná ju echi rijoy mapu
aya 'yénarati mi'riboya? 26 Jipi jena'í ne machiná nirá nawesa, chopi ke wesi chibi
ané. Acha nímiré mapu echi jaré o'wéara ne bichíwari mayé
mapu je'ná rijoy echi Cristo aniríwami ju? 27 Ayena cho aboni a'nagupi jeaneri: Chopi tamujeta gará
machí je'ná rijoy, mapu kumi bitéami ko. Arí biché maparí
echi Cristo aniríwami norínsa, ke wesi machimea kumi jonsa nawaro.
28 Echarí Jesusi nawésaga binérari echi jaré pagótami
echo'ná pachá echi warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi; chopi ma kipusa mapurigá aboni a'nagupi aniri, echarí Binoy
o'weri ra'íchaga jeaneri: 'Yemitamo mayé máputamo gará
tamí machí, ayena chótamo mayé máputamo gará machí mapu kúmini 'narí okuá nawaro. Arí bichétamo ketasi gará
tamí machí, nirapétamo gará machí mapu kúmini 'narí okuá
nawari, mapujiti Nijeni ketasi orámiya nawari mapurigá Nijé Binoy chopi nakí. Nijeni jurárami níri jena'í wichimóbachi.
Arí biché Echi mapu tamí júri ne bichíwari ju, chopi
'yemitamo ketasi machí Binoy. 29 Chopi Nijeni gará machí Binoy, mapujítini nawari
echo'ná jonsa mapo'ná Binoy atí. Ayena cho Binoy tamí júri.
J U A N I 418
30 Echarí echi jaré Juríosi pagótami chapinári borogá tonária echi Jesusi; chopi ke wesi chapiri mapujiti ketasi cho
sébari Binoy tétara.
31 Arí biché wikabé pagótami arigá bichíri Jesusi nirá. Echarí aboni jeaniri: Je'ná Rijoy ne bichíwari ju echi Cristo
aniríwami, mapujiti Binoy ne wabé omériga orá wikabé
namuti, mapurigá auché jaré pagótami ketasi omero orayá. Arí biché echirigá orama riwéari echi Cristo aniríwami.
Echi jaré Bariseo aniríwami binériami júri jaré kapitani echi Jesusi
chapinara
32 Echarí echi jaré Bariseo aniríwami binériami gará námari
mapurigá echi auché jaré pagótami aniri, Jesusi jiti rugá. Echijiti echi jaré Bariseo, ayena cho echi jaré o'wéara
sakerdote, si'néamika napawika katéwaga júri jaré kapitani,
echo'ná warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi jonsa, mapurigá aboni chapisá borogá tomea echi Warubéra Jesusi.
33 Arí biché echi Warubéra Jesusi jeaneri: Pé teri raweni
chopi asimea 'yemi yuwa. Arí biché pé waminánomí Nijeni auchecho ku simea Echi yuwa mapu tamí júri jena'í
wichimóbachi.
34 Echarí 'yemitamo tamí abo, chópitamo ketasi tamí riwiboa, mapujiti 'yemitamo ketasi omérabo simiba echo'ná
mapo'ná Nijeni asimea.
35 Arí biché echi jaré Juríosi pagótami chótari a'nagupi nirá rukué jeanigá: Kumi siméaré je'ná, mapo'ná tamujeta ketasi
riwiboa? Acha echo'ná auché jaréana simea, echi auché jaré
Juríosi pagótami yuwa, si'néami mapu ikí chijaga piré, echi auché jaré isena Griego aniríwami pagótami yuwa, mapurigá
Binoy nawésaga binérama echi auché jaré isena pagótami?
36 Tamujeta ketasi machí chu aniwámi ju mapurigá Binoy tamujé tamí aneri jeanigá: 'Yemitamo tamí abo, chópitamo
ketasi tamí riwiboa, mapujiti 'yemitamo ketasi omérabo
simiba echo'ná mapo'ná Nijeni asimea.
Jesusi nawésari echi sinibí bitéami ba'wí jiti rugá
37 Echarí ne jubá rawé omowárawachi, ne wabé simírami
warubéara omowárawachi rawé níri. Echarí rawé Jesusi
7:34 Jn 13:33
419 J U A N I
wirísaga, o'weri ra'íchaga jeaniri: A jaré 'yemi barámasagá, wakiná tamí yuwa simíbaga bajisi echi ba'wí mapu Nijeni
nijá.
38 Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi tamí jiti rugá, jerigá osirúami ju: Si'néami mapu ikí tamí bichíko,
echo'ná pachana abónichi jonsa warubé simea ba'wí mapu
Nijeni nijá, mapurigá wikanámi bakóchi nirá, mapurigá si'néami mapu ikí bajima echi ba'wí, ne sinibí nirá pirérama.
39 Arí biché je'ná jerigá anisá, Jesusi jerigá aninári mapu
si'néami mapu ikí bichíma Binoy nirá, gará narema echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná pachana aboni surárachi
nirá. Echarí rawé Jesusi echirigá aniri mapujiti echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara echarí ketasi cho nawari jena'í wichimóbachi, mapujiti Binoy Jesusi ketasi cho wabé
warubératami níri.
Jaré pagótami waná cho 'nátami níri
40 Echarí jaré echi pagótami echo'ná muchúami je'ná jerigá namsa jeaniri: Je'ná Rijoy ne bichíwari ju echi Riosi jiti
nawésami mapu jena'í wichimóbachi norínama riwéari.
41 Chopi auché jaré jeaniri: Je'ná Rijoy echi Warubéra Cristo aniríwami ju! Chopi auché jaré jeaniri: Je'ná ketasi nímiré echi
Cristo, mapujiti echi Cristo ketasi echo'ná Galiléachi bitéami
níma. 42 Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi osirúami
ju mapurigá echi Warubéra Cristo biré níma echi warura
siríami Rabiri riwéami kúchara kúchuwara; ayena cho osirúami ju mapurigá echi Cristo echo'ná Belénchi ranarúami
níma riwéari, mapo'ná echi Rabiri bitéari chabé ki'yá.
43 Echarí echi pagótami echirigá wikanámi 'nátaga, waminá rojuari, mapujiti aboni ketasi ne chópirigá bichíri echi Jesusi
nirá.
44 Echarí jaré borogá tonári echi Jesusi, chopi ke wesi echirigá orari.
Echi jaré o'wéara ketasi bichíri Jesusi nirá
45 Echarí echi jaré kapitani mapu jurárami níri echo'ná.
warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi jonsa, ma ku siri
7:42 Mt 2:5
J U A N I 420
mapo'ná echi jaré Bariseo, echi jaré o'wéara sakerdote muchiri. Arí biché echi jaré o'wéára jeanigá rukueri:
Churékurátamo ke wakiná pari echi Jesusi?
46 Echarí echi jaré kapitani ku nijéwaga jeaneri: Ke wesi siné echirigá ra'íchari mapurigá echi Rijoy ra'ícha!
47 Arí biché echi jaré Bariseo jeanigá rukueri: Áchatamo
ayena cho ariweri mapurigá echi Rijoy 'yemi mi 'yékama? 48 Ke wesi tamujé o'wéarawara gará bichíri echi Jesusi nirá,
nirapé wesi echi jaré Bariseo!
49 Chopi je'ná jaré pagótami mapu ketasi machiko mapurigá nurárami ju, abóniko wabé si'winárigá bichírarati.
50 Echarí echi Nikoremo riwéami rijoy, mapu chabénara
rokogó nirá 'némiya simiri echi Jesusi, échiko biré níri echi jaré Bariseo echo'ná muchúami. Arí biché echi Nikoremo
jeaneri echi auché jaré:
51 Tamujé nurarira chopi jiti ketásita omérabo kastigo ayá biré rijoy maparita ke cho bachá nirá gará rukuésagá,
mapurigata gará machiboa mapu piri chati oraro binoy.
52 Chopi echi auché jaré o'wéara ku nijéwaga jeaneri: Áchami ayena cho echo'ná Galiléachi bitéami jumi? Ne gará
machigá 'ne mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi, mapujítimi riwimea mapu ke wesi o'wéara Riosi jiti nawésami echo'ná Galiléachi piréami níri!
Echi chati orámi mukwí
53 Echarí aboni ibiri nirá ku bitichí simíbari.
Chopi Jesusi simiri echo'ná ripá rabó Olíbochi
aniríwachi.
2 Arí biché ba'arínara rawé bi'yá chi'rásiachi Jesusi auchecho ku nawasa echo'ná Jerusalémachi, auchecho ku
bakiri echo'ná pachá warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi.
Echarí si'néami pagótami murubéanari Binoy yuwa. Arí biché Binoy echo'ná asíbaga, chótari binériya aboni.
3 Arí biché jaré nuraríwami binériami, jaré Bariseo yuwa,
echo'ná pari biré chati orámi mukwí, echi mapu riwírati si'nú rijoy yuwa kochíami. Echarí aboni echo'ná nasipa wirari echi
mukwí echi jaré echo'ná muchúami yuwa.
7:50 Jn 3:2
8
421 J U A N I
4 Arí biché aboni jeaneri echi Jesusi: Binériami, je'ná mukwí riwirúami níri si'nú rijoy yuwa kochíami.
5 Arí biché echi warura Moisesi tamujé tamí osogá nureri
máputa basibuka ko'wiboa echirigá chati orámi muguí, chopi Mujeru, chumi aní?
6 Echarí aboni chopi echirigá rukueri mapujiti aboni nakiri
kipúnara mapu churigá echi Jesusi ku nijéwama riwéaro, mapujiti aboni wabé wi'nijínari echi Jesusi. Arí biché Jesusi
yóraga ri'ré wi'yérari osari Binoy makúsawara jiti.
7 Arí biché mapujiti aboni waminabi rukueri, echarí Jesusi ku wachí wiríbaga jeaneri: Mapuyíripi 'yemi máputamo ke
biré siné chati orari, échiko bachá basibú echi mukwí
sayéraga. 8 Echarí Jesusi auchecho siné ku yóraga, auchéchoko ri'ré
wi'yérari osari.
9 Chopi aboni wabé 'nátaga tibiri mapurigá Jesusi aneri. Echijiti aboni ne wabé wi'nijírami nirá níri pachana aboni
surárachi nirá, mapujiti ibiri we 'nátari mapurigá aboni ayena
cho we chati orámi níri. Echarí aboni chótari ibíripi nirá ku buyásiya echo'ná pachá jonsa mapo'ná Jesusi asari. Echi jaré
wabé ochérami ne bachá buyásari, echarí echi auché jaré ke
'me ochérami ayena cho ku buyásari, mapuyénasí echi Jesusi bi'neri tibiri echi mukwí yuwa, mapu ayena echo'ná tibiri.
10 Echarí Jesusi ku wirísari. Arí biché maparí Binoy chopi
riwari echi mukwí echo'ná wiríami, echarí Binoy jeanigá rukueri: Mujé mukwí, kumi muchuwi echi jaré mapu mi
wi'nijiri? Macha ke wesi néaré mapu mi kastigo 'yánari?
11 Arí biché echi mukwí jeaneri: Keni Warubérawa, ke wesi ne mapu tamí kastigo 'yánari. Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni
ketasi cho mi kastigo 'yánari. Ma ku simigá echo'ná mujé
bitérachi, chopi ketasi auché chati orá.
Jesusi gará machíraga orá jena'í wichimóbachi piréami pagótami
12 Arí biché Jesusi auchecho siné ra'íchari echi pagótami.
Echarí Binoy jeaneri: Nijeni we gará machíraga orá jena'í
wichimóbachi piréami pagótami. Si'néami mapu ikí orako mapurigá Nijeni aní, abóniko machimea garabé orogá
pirériya. Arí biché aboni ketasi chuwé orogá pirérama
8:12 Jn 1:5 Jn 9:5
J U A N I 422
mapurigá echi jaré pagótami mapu ketasi machí mapo'ná aboni 'yena, mapurigá echi jaré pagótami mapu we 'yena
echo'ná rokowárari nirá.
13 Echarí echi jaré Bariseo aniríwami binériami jeaneri: Mujé Binoy chopi ra'íchaga aní mápumi we omérami ju
echirigá orayá, chopi ketasi bichíwari ju mapurigá mujé mi
aní mujé binoy jiti rugá. 14 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ayena bichíwari ju
mapurigá Nijeni aniri mapu Nijeni gará machíraga orá echi
pagótami, mapujiti Nijeni gará machí kúmini jonsa nawari; ayena choni gará machí mapu kúmini simea, chopi
'yemitamo ketasi machí mapu kúmini jonsa nawaro,
nirapétamo machí mapu kúmini siméarikó. 15 'Yemitamo chopi tamí wi'nijí mapurigá jena'í
wichimóbachi piréami pagótami 'nátaga wi'nijí auché jaré.
Arí biché Nijé Binoy ketasi wesi wi'nijí. 16 Chopi a Nijeni wi'nijísagá auché jaré, Nijeni ne bichíwari
nirá wi'nijima, mapujiti Nijeni ketasi bi'neri nirá wi'nijima,
chopi echi Onorúami mapu tamí júri jena'í wichimóbachi, Échiko tamí yuwa, okuákáta napawika wi'nijíbota.
17 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Echo'ná 'yemi nurarira
oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Maparí okuá rijoy a'nawí chópirigá nawisásagá, echarí mapurigá aboni nawesa
ne bichíwari ju.
18 Gará ju. Nijé Binoy bichíwaga aní mapu Riosi Onorúami tamí júri jena'í wichimóbachi. Arí biché Onorúami auché Biré
ju mapu bichíwaga aniri mapu Binoy tamí júri.
19 Echarí echi jaré Juríosi pagótami jeaneri: Kumi atí Mujé Onorá? Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: 'Yemitamo ketasi
tamí gará machí. Nirapétamo machí echi Nijé Onorá. Átamo
tamí gará machiságá, ayena chótamo machiboi echi Nijé Onorá.
20 Echarí Jesusi je'ná jerigá nawésaga aneri mapuyénasí
Binoy binérari echi jaré pagótami echo'ná pachá echi warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi, echo'ná bachámi mapo'ná
wenomí muchuwárawachi níri; chopi ke wesi cho burari
mapujiti ketasi cho sébari Binoy tétara.
8:14 Jn 5:31
8:17 Mt 18:16
423 J U A N I
Echo'ná mapo'ná Nijeni simea, 'yemitamo ketasi omérabo
echo'ná simiba
21 Arí biché Jesusi auchecho siné jeaneri: Mani ku simea.
Arí biché 'yemitamo tamí abo, chópitamo wamíná suwiboa. Arí bichétamo ketasi ku wikawárami níbo mapurigátamo
chati oran. Arí biché echo'ná mapo'ná Nijeni simea,
'yemitamo ketasi omérabo echo'ná simiba. 22 Echijiti echi jaré Juríosi pagótami a'nagupi rukueri
jeanigá: Acha mi'rimea Binoy nirá? Siné káchi Binoy echijiti
echaní mapu tamujé ketasi omérabo simiba echo'ná mapo'ná Binoy simea.
23 Echarí Jesusi jeaneri: 'Yemitamo jena'í ri'ré piréami ju,
chopi Nijeni echo'ná ripá riwigachi jonsa nawámi ju. 'Yemitamo chopi jena'í wichimóbachi piréami ju, chopi Nijeni
ketasi sinibí nirá jena'í wichimóbachi bitéami níma.
24 Echijítini 'yemi mi echirigá aneri máputamo arigá waminá suwiboa, chópitamo ketasi ku wikawárami níbo
mapurigátamo chati orari, mapujiti átamo ketasi bichísagá
mapu Nijé ne bichíwari ju echi birepi Riosi Ranara, echarítamo arigá waminá suwiboa, chópitamo ketasi ku
wikawárami níbo mapurigátamo chati orari.
25 Echarí echi jaré Juríosi pagótami jeanigá rukueri: Mujé, chigá bichemi ju? Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mani
'yemi mi gará aneri chabé chokichí jonsa mapu chigani ju
Nijé. 26 Abijini niwa wikabé namuti mápuni animea 'yemi jiti
rugá; ayena cho Nijeni abijí 'yemi mi wi'nijima wikabé
namuti jiti, chopi Echi mapu tamí júri jena'í wichimóbachi ne bichíwaga aní. Arí biché Nijeni chopi ané jena'í wichimóbachi
piréami pagótami achigórigá mapurigá Nijeni námari aníami
Echi mapu tamí júri. 27 Chopi aboni ketasi machiri mapu Jesusi ra'íchari echi
Onorúami jiti rugá.
28 Echijiti Jesusi jeaneri: Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá, chopi maparítamo tamí ripá uchabo,
echarítamo gará machiboa mapu Nijé ne bichíwari ju echi
Birepi Riosi Ranara. Echarítamo ayena cho machiboa. mapu
J U A N I 424
Nijeni ketasi biyiri orá Nijé Binoy chopi nirá, chopi mapurigá Onorúami tamí binérari, echirigani ra'ícha.
29 Mapujiti Echi mapu tamí júri, sinibí tamí yuwa atí. Nijé
Onorá ketasi. tamí bi'neri ariweri, mapujiti Nijeni sinibí orá mapurigá Binoy nakí, mapurigá Binoy echijiti wabé
kanírama.
30 Arí biché maparí Jesusi echirigá aneri, ne wikabé echi jaré Juríosi pagótami gará bichíri Binoy nirá.
Echi jaré Riosi kúchuwara, echi auché jaré chati orámi yuwa
31 Echarí Jesusi jeaneri echi jaré Juríosi mapu gará bichíri
Binoy nirá: Átamo sinibí nirá gará bichísagá mapurigá Nijeni 'yemi mi aneri, echarítamo ne bichíwari tamí yuwa binéami
níbotamo.
32 Echarítamo machiboa echi ne bichíwari. Arí biché maparítamo gará machiboa echi ne bichíwari, echarítamo ma
ku machí a'wátami nirá níbo, mapurigátamo ma ketasi
waminabi nurékowami níbo pióntami nirá. 33 Echarí aboni ku nijéwaga jeaneri: Echi Abrami kúchara
kúchuwara chopi juta. Ke wesi, ke siné tamujé tamí nureri
mapurigá pióntami nirá. Churigámi tamujé tamí ané máputa ku machí a'wátami nirá níbo?
34 Arí biché Jesusi jeaneri: Ne bichíwari 'yemi nimí ané
mapu si'néami mapu ikí chati orako, abóniko waminabi echirigá chati orama, a ketasi ku wikawárami nísagá,
achigórigá mapurigá 'wérari ju mapu biré pioni sinibí ne
wabé nochama. 35 Arí biché biré pioni ketasi mapurigá echi karíwami rijoy
ranara ju, chopi echi karíwami rijoy ranara sinibi bité echo'ná
karírari mapujiti échiko echo'ná karírari bitéami rijoy ranara ju.
36 Arí biché Jesusi waminabi jeaneri: Nijé ne bichíwari
birepi Riosi Ranara ju. Arí biché a Nijeni 'yemi mi ku'wírasagá mapurigá ma ketasi 'werari níma mapurigátamo
waminabi chati orabo, echarítamo ne bichíwari ketasi
waminabi nurérami níbo mapurigá echi riablo piónawara nirá.
8:34 Róm 6:20 2 Peg 2:19
425 J U A N I
37 Nijeni gará machí mapu 'yemi echi ki'yá bitéami Abrami kúchara kúchuwara jútamo, chopi 'yemitamo tamí mi'rinári
mapujítitamo ketasi bichíri mapurigá Nijé 'yemi nimí aneri.
38 Nijé 'yemi nimí nawésaga ruyé mapurigá Keni. Onó tamí 'nérari. Ari biché 'yemitamo chopi orá mapurigá 'yemi onorá
'yemi mi aneri.
39 Echarí aboni ku nijéwaga jeaneri: Echi ki'yá bitéami Abrami chopi mapurigá tamujé onorá níri. Arí biché Jesusi
jeaneri: Átamo ne bichíwari mapurigá echi Abrami kúchara
kúchuwara nísagá, arí bichétamo orabi mapurigá echi Abrami orari.
40 Arí biché Nijeni chopi 'yemi nimí bichíwaga ruyeri
mapurigá Riosi Binoy tamí binérari, chopi 'yemitamo arigá tamí mi'rinári. Echi Abrami ke siné echirigá chati orari!
41 'Yemitamo achigórigá orá mapurigá orá echi 'yemi
onorá! Echarí aboni jeaneri: Tamujeta birepi nirá, echi Warubéra Riosi chópita oné! Tamujeta ketasi ranarúami níri
mapurigá biré mukwí ke kunéami bi'neri asagá rané.
42 Echarí Jesusi jeaneri: A echi Warubéra Riosi ne bichíwari nísagá 'yemi onorá, echarí 'yemitamo gará tamí karebi,
mapujiti Nijeni chopi nawari jena'í wichimóbachi mapujiti
echi Warubéra Riosi tamí júri. Nijeni ketasi orámiya nawari mapurigá Nijé Binoy chopi nakiri, mapujiti Riosi Binoy tamí
júri.
43 Churékurátamo ketasi omero machiyá mapurigá Nijeni 'yemi mi ané? Nijeni mayé máputamo ketasi omero echirigá
machiyá mapujítitamo ketasi nakí nijéwiya mapurigá Nijeni
'yemi mi nawésaga aneri. 44 'Yemitamo oné echi riablo. Arí biché 'yemi chopi echi
riablo níwara jútamo, ayena chótamo chopi nakí oránara
mapurigá binoy nakí. Arí biché echi riablo ne wabé nikówami níri ki'yá chokichí jonsa. Arí biché binoy ke siné bichíwaga
orari, nibiré cho bichíwaga ra'ícha. Arí biché maparí echi
riablo ne wabé 'yékaka ra'ícha, binoy chopi echirigá ra'ícha mapujiti binoy ne wabé 'yékami ju; ayena cho echi riablo ne
chokira ju ne suwaba echi 'yékarawami.
45 Chopi mapujiti Nijeni ne bichíwaga ra'ícha 'yemitamo ketasi tamí bichí.
8:44 1 Jn 3:8
J U A N I 426
46 Nijeni ke siné chati orari. Echijiti ke wesi 'yemi gará omérama riwíriya mapurigá Nijeni chati orámi ju. Arí biché
ani ne bichíwaga aníságá, churékurátamo ke tamí bichí?
47 Ne si'néami mapu ikí Riosi níwara pagótami juko, abóniko we gará nakí námanara Riosi Ra'íchara; chopi
'yemitamo ketasi Riosi níwara pagótami ju. Echijiti 'yemitamo
ketasi nakí námanara Riosi Ra'íchara.
Echi Warubéra Jesucristo arigá sinibí níri maparí echi kí'yá
bitéami Abrami ke cho bitéari
48 Echarí echi jaré Juríosi pagótami ku nijéwaga jeaneri:
Ayénata ne bichíwari aniri maparita aniri mapu Mujemi chati
orámi ju, mápumi echo'ná Samáriachi bitéami jumi, ayena cho mápumi wabé chati riablo ariwara ariwéami ju.
49 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijeni ketasi we chati
riablo ariwara ariwéami juni. Chópini wabé warubéraga ané echi Nijé Onorá. Arí biché 'yemitamo ketasi tamí warubéraga
ané, chópitamo wabé sití ra'íchari tamí sayéraga.
50 Arí biché Nijeni ketasi amí mapurigá echi pagótami tamí chopi warubéraga anema, chopi abirecho ju mapu we amí
mapurigá Nijé Binoy waminabi warubéraga anérami níma.
Arí biché Échiko ne bichíwari justikia orama. 51 Ne bichíwari 'yemi nimí jeané: Si'néami mapu yíripi gará
nijéwaga orako mapurigá Nijeni aní, abóniko ke siné
suwimea! 52 Echarí echi jaré Juríosi pagótami jeaneri: Jípita gará
machí mápumi we chati riablo ariwara ariwéami jumi! Echi
Abrami waminá mukuri, ayena cho echi. jaré Riosi jiti nawésami waminá suwiri, chopi mujemi echaní: Mapu yíripi
gará nijéwaga orako mapurigá Nijeni aní, abóniko ke siné
suwimea! 53 Mujecha waminabi wabé warura ju, ketasi mapurigá echi
Abrami echi mapu tamujé onorá nirá níri? Arí biché echi
Abrami waminá mukuri, ayena cho echi jaré o'wéara Riosi jiti nawésami waminá suwiri. Chigáchamiko mayé niri mujé
binoy nirá?
54 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: A Nijeni warubéraga anésagá Nijé Binoy nirá, echarí ketasi ne bichíwari Warubéra
8:47 1 Jn 4:6
427 J U A N I
níma Nijé; chopi Nijé Onorá ju mapu tamí warubéraga ané. Arí biché 'yemitamo aní mapu echi Binoy 'yemi Riósawara ju.
55 Chopi 'yemitamo ketasi machí Nijé Onorá. Arí biché
Nijeni gará machí echi Binoy, chopi a Nijeni aniságá mapu Nijé ketasi machí echi Binoy, echarí Nijeni ne wabé ikaréami
níma, achigórigá mapurigá 'yemi nirá. Arí biché Nijeni ne
bichíwari gará machí echi Nijé Onorá, ayena choni gará nijéwaga orá mapurigá Binoy tamí ané.
56 Echi Abrami 'yemi Juríosi pagótami onorá nirá níri.
Échiko ne wabé kaníri mapujiti Nijeni nawama riwéari jena'í wichimóbachi. Ki'yá bachánara echi Abrami gará bichíga,
arigá riwari echarí rawé maparí Nijeni nawama riwéari jena'í
wichimóbachi, echijiti binoy ne wabé kaníri. 57 Echarí echi jaré Juríosi pagótami we yáti ku nijéwaga
jeaneri echi Jesusi: Mujé tarapé cho marisa makoy bamíbami
jumi. Churikória bichemi aní mapu Mujemi ayena riwari echi ki'yá bitéami Abrami?
58 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ne bichíwari 'yemi
nimí jeané: Chabé ki'yá maparí echi Abrami ke cho bitéari, ne bachá cho Nijeni sinibí níri, mapujiti Nijeni sinibí bité.
59 Echarí aboni chapiri rité mapujiti aboni nakiri basibuka
mi'rináriya echi Jesusi, chopi Binoy ke ne ikigá waminá norowiri. Arí biché mapo'ná aboni jari nasipa simíraga ku
machínari echo'ná warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi
jonsa.
Jesusi gará ku machíriami niwari biré rijoy mapu ke machíriami
níri mapu jonsa ranárati
Siné rawé Jesusi echo'ná warúrachi iyénaga simírari
echo'ná biréana mapo'ná Binoy riwari biré rijoy mapu ke
machíriami níri maparí jonsa ranárati. 2 Echarí echi jaré mapu Jesusi binérari we rukueri jeanigá:
Binériami, churékura echirigá ke machíriami nirá ranárati
je'ná rijoy? Acha níriré mapujiti binoy 'wénawara we chati orari? Acha níri mapujiti binoy chati oráriré omá?
3 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ketasi echirigá ikiri
mapujiti binoy 'wénawara chati orámi níri, nibiré cho mapujiti binoy chati orámi níri; chopi echirigá ikiri mapurigá
9
J U A N I 428
jena'í wichimóbachi piréami pagótami gará riwíratami níma mapurigá Riosi wabé omérigá orama je'ná rijoy yuwa.
4 Mapuyénasí abijí rawewa arigá 'wérari ju mapurigá
Nijeni orama Binoy nóchara orayá mapu tamí júri jena'í wichimóbachi, mapujiti ke 'me ayó wabé rokowama maparí
ke wesi omérama waminabi nochásiya.
5 Chopi mapuyénasí Nijeni abijí atí jena'í wichimóbachi, Nijeni gará machíraga orama jena'í wichimóbachi piréami
pagótami.
6 Echarí Jesusi ma je'ná jerigá anisá, ri'ré wi'yérari kachípari. Arí biché echi sa'riwá jiti wisogá niwari. Echarí
Binoy ucheri echi wisogá echo'ná echi ke machíriami rijoy
busírachi. 7 Echarí Jesusi jeaneri echi rijoy ke machíriami: We yáti
simigá echo'ná wi'ré jótachi Siloechi aniríwachi, mapo'ná
juráramichi aniríwami ju. Echarí gará basigomi echo'ná maníami ba'wí jiti. Arí biché echi ke machíriami echo'ná
simigá gará basigori. Arí biché maparí ku nawari echo'ná
jonsa, binoy gará ku machíriami níri. 8 Echarí echi auché jaré echo'ná piréami, ayena cho echi jaré
mapu chabénara riwari mapu ke machíriami níro, si'néamika
a'nagupi rukueri jeanigá: Kecha je'ná ju echi mapu chabé jonsa wenomí tá asari?
9 Echarí jaré jeaniri: Ayena, echi ju. Chopi auché jarecho
jerigá aniri: Ketasi echi ju, chopi echi néchigo yiri ju. Echarí echi rijoy binoy jeaniri: Ayena nijeni ju!
10 Echarí aboni rukueri jeanigá: Churigami gará ku
machíri? 11 Echarí echi rijoy mapu ke machíriami níri ku nijéwaga
jeaneri: Echi Rijoy mapu Jesusi riwéami ju pé tá wisogá, tamí
ucheri busuchí. Arí biché tamí jeaneri: Simigá echo'ná wi'ré jótachi Siloechi aniríwachi. Gará basigomi echo'ná maníami
ba'wí jiti. Echarí nijeni echo'ná simigá basigori. Arí bicheni
we yáti gará ku machíri. 12 Arí biché aboni rukueri jeanigá: Kumi atí echi rijoy?
Echarí binoy jeaneri: Ketásini machí.
9:5 Jn 1:9
429 J U A N I
Echi jaré Bariseo aniríwami binériami wabé rukueri echi rijoy
mapu ma ku machíriami niwárati
13 Echarí echi rijoy mapu chabénara ke machíriami níri, ma
tórati echo'ná bachámi mapo'ná echi jaré o'wéara binériami Bariseo aniríwami muchiri.
14 Chopi maparí Jesusi wisogá niwasa, gará ku machíriami
niwari echi rijoy, echarí rawé siné isábawachi rawé níri. 15 Echijiti echi jaré Bariseo auchecho siné rukueri echi rijoy
mapu churigá binoy ma ku gará machíri. Echarí echi rijoy
jeaneri: Echi Jesusi tamí wisogá ucheri nijé busírachi. Echarí nijeni gará basigori. Arí biché jípini ma gará ku machíri.
16 Echarí jaré echi Bariseo aniríwami binériami jeaniri:
Tamujeta mayé mapu echi rijoy mapu echirigá orá ketasi Riosi jiti jurárami níri mapujiti binoy arigá orá maparí
isábawachi rawé ju! Chopi auché jarecho jeaniri: Echi rijoy
ketásirapé omérama echirigá orayá, a binoy wabé chati orámi nísagá, mapujiti ke wesi auché jaré pagótami omero echirigá
orayá mapurigá binoy orá. Echirigá níri mapu echi pagótami
okoná nirá rojuari. Jaré mayeri mapu Jesusi garabé orámi níri, chopi auché jaré mayeri mapu Binoy chati orámi níri.
17 Echarí echi jaré Bariseo auchecho siné jeanigá rukueri
echi mapu chabénara ke machíriami níri: Mujemi, churigami aní echi rijoy jiti rugá mapu mi ku machíriami niwari? Echarí
echi rijoy jeaneri: Nijeni mayé mapu échiko Riosi jiti
nawésami ju. 18 Chopi echi jaré Juríosi pagótami ketasi nakiri bichínara
mapu echi rijoy chabénara ke machíriami níri, chopi mapu
ma ku machíriami niwárati. Echarí aboni bayeri echi rijoy 'wénawara, echi mapu ma ku machíriami niwárati.
19 Echarí jeanigá rukuérati: Acha je'ná ju kepu raná, echi
mapu 'yemitamo aní mapu ke machíriami ranarúami níri? Churigá biché gará ku machíri jipi?
20 Arí biché echi rijoy 'wénawara ku nijéwaga jeaneri:
Tamujeta gará machí mapu je'ná ju tamujé ranara, echi mapu ke machíriami ranarúami níri.
21 Chópita ketasi machí churigá binoy gará ku machíri jipi.
Nirapeta machí chigá ku machíriami niwari. Binoy rukuesi
J U A N I 430
jipi. Ma warú ochérami ju. Binoy nirá suwaba gará nawisama mapu churigá gará ku machíriami niwárati.
22 Echi rijoy 'wénawara wabé majaga echirigá aneri
mapujiti echi auché jaré Juríosi pagótami ma gará aniri mapu a jaré jeaniságá mapu echi Jesusi, echi Warubéra Cristo
aniríwami ju, abóniko ma ketasi risénsia níma mapu
mo'wimea echo'ná pachá aboni ri'obáwarachi. 23 Echijiti echi rijoy 'wénawara echirigá jeaneri: Binoy
rukuesi. Ma warú ochérami ju.
24 Echarí echi jaré Juríosi auchecho siné bayegá echi rijoy mapu chabénara ke machíriami níri, arí biché jeaneri: Ne gará
bichíwari tamujé tamí wakiná ku nawisá, mapujiti Riosi mi
gará kipú. Tamujeta gará machí mapu echi rijoy wabé chati orámi ju.
25 Arí biché echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Nijeni ketasi
machí acha chati orámi ju, siné káchi ketasi chati orámi kéremá; chópini biré namuti gará machí. Chabeni ke
machíriami níri, chopi jípini gará ku machíri!
26 Echarí echi jaré Juríosi auchecho siné rukueri jeanigá: Churigá mi orari echi rijoy? Churigá mi ku machíriami
niwari?
27 Echarí echi rijoy mapu chabénara ke machíriami níri ma ku nijéwaga jeaneri: Maní 'yemi mi gará aneri, chópitamo
ketasi tamí bichíri. Churékurátamo nakí mápuni auchecho
siné 'yemi mi anema? Siné káchi 'yemitamo ayena cho najátaga binénari Binoy yuwa!
28 Echarí aboni wabé na'áwaga, chibi aneri jeanigá: Mujé
chopi echi rijoy yuwa binéami jumi. Chopi tamujeta binéami ju mapurigá echi warura Moisesi osari.
29 Tamujeta gará machí mapu Riosi we ra'íchari echi
Moisesi yuwa; chopi ketásita machí acha ra'íchari echi Jesusi yuwa. Nirapeta machí kumi jonsa nawari binoy.
30 Echarí echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Je'ná ne wabé
bukuríwami ju, mapu 'yemitamo ketasi machí kumi jonsa nawaro echi Jesusi! Chopi echi Jesusi arigá ma tamí ku
machíriami niwari!
31 Tamujeta gará machí mapu Riosi ketasi nijéwaga orá mapurigá echi jaré chati orámi we taní, mapujiti Riosi chopi
431 J U A N I
ku nijéwaga orá mapurigá taní echi auché jaré mapu ikí waminabi warubéraga anega, chopi orako mapurigá Riosi
Binoy nakí.
32 Chopi tarapé siné námarite mapu auché biré rijoy ku machíriami niwari biré mapu ke machíriami níri mapu jonsa
ranárati!
33 Arí biché a echi Jesusi ketasi Riosi jiti jurárami nísagá, tarapé omérami echirigá orayá.
34 Echarí aboni jeaneri: Mujemi wabé chati orámi níri
maparí jonsa mi ranárati, chópimi nakí tamujé tamí binéranara! Echarí echi jaré o'wéara Juríosi nurari mapurigá
echi rijoy ma ke siné auché bakimea echo'ná pachá aboni
ri'obáwarachi.
Echi jaré pagótami ketasi omérari machiyá Riosi Ra'íchara
35 Echarí Jesusi gará machiri mapurigá aboni ma nurari
mapu echi rijoy ke siné auché bakimea echo'ná pachá aboni
ri'obáwarachi. Arí biché Jesusi auché riwisá echi rijoy, echarí jeanigá rukueri: Áchami bichí birepi Riosi Ranara nirá?
36 Chopi echi rijoy ku nijéwaga jeaneri: Keni Warubérawa,
chiga ju echi Birepi Riosi Ranara, mapurigá nijeni gará bichíma Binoy nirá?
37 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mujemi ma gará riwari
echi Birepi Riosi Ranara. Nijeni ju, mápuni mi yuwa ra'ícha! 38 Echarí echi rijoy we yáti echo'ná bachámi Jesusi yuwa
chokoba wiríbaga jeaneri: Keni Warubérawa, ne gará nimí
bichí! 39 Echarí Jesusi jeaniri: Nijeni nawari jena'í wichimóbachi
mapurigani justikia orama, mapurigá echi jaré ke machíriami
gará ku machírama, ayena cho mapurigá echi auché jaré mapu mayeko mapu aboni gará machí suwaba namuti, arigá
tibima mapurigá ke machíriami nirá.
40 Arí biché jaré echi Bariseo aniríwami binériami mapu echo'ná Jesusi yuwa muchiri, ma je'ná jerigá namsa, echarí
jeanigá rukueri: Áchami mayé mapu tamujé ayena cho
mapurigá ke machíriami nirá juta? 41 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Átamo ne bichíwari ke
machíriami nísagá, echarítamo ketasi wi'nijírami níbitamo,
J U A N I 432
'yemi chati orarira jiti. Chopi mapujítitamo jeani: Tamujeta ne gará machí, echijiti 'yemitamo abijí wi'nijírami níbo.
Jesusi binera echi jaré bo'wá jiti rugá
Ne bichíwari Nijéni 'yemi mi jeané: Echi mapu ketasi
bakiko ne yéachi nirá, echo'ná warú karí, bo'wá karírachi, echi mapu echo'ná chakena ripámi 'moka simira
bakiko, échiko we chigórami ju, ayena cho chiná 'wísami ju,
2 chopi echi mapu echo'ná ne yéachi nirá bakiko, échiko echi garabé bo'wá niséami ju.
3 Echo'ná bo'wá karira yéachi tibúami gará irapa mapurigá
echi garabé bo'wá niséami bakimea. Arí biché suwaba ibiri nirá echi jaré bo'wá ne gará machí echi garabé bo'wá niséami
ra'íchara, ayena cho echi garabé bo'wá niséami ibíripi nirá
bayé mapurigá riwéami nirá binoy pugura bo'wá. Arí biché suwaba machí a'wasá echo'ná bo'wá karírachi jonsa.
4 Arí biché maparí echi garabé bo'wá niséami ma ku machí
a'wasa suwaba binoy pugura bo'wá, echarí binoy bachá inárama echi jaré bo'wá yuwa. Arí biché echi bo'wá jubámi
gará najata mapujiti suwaba gará machí echi garabé bo'wá
niséami ra'íchara. 5 Chopi echi bo'wá ketasi najátama auché biré si'nú niséami
mapu aboni ketasi machí, chopi 'narí waminá júmsama
echo'ná binóichi jonsa, mapujiti aboni ketasi machí echi si'nú niséami ra'íchara.
6 Echarí Jesusi je'ná jerigá irétaga ra'íchari aboni, chopi
aboni ketasi machiri churigá aniwámi níro mapurigá Binoy aneri.
Echi Warubéra Jesusi ju echi garabé bo'wá niséami
7 Echarí Jesusi auchecho siné ra'íchari jeanigá: Ne bichíwari
Nijeni 'yemi mi jeané: Nijé ju mapurigá echi yéachi mapo'ná echi bo'wá mo'wimea.
8 Si'néami echi auché jaré mapu bachá nirá síriko, Nijé ke
cho nawáchi, abóniko we chigórami ju, ayena cho chiná 'wísami ju; chopi Nijé pugura bo'wá ketasi nijéwari maparí
aboni bayeri.
10
433 J U A N I
9 Nijeni ju echi yéachi. Si'néami mapu ikí tamí jiti mo'wiko, abóniko ku'wíratami níma. Arí biché aboni mapurigá echi
bo'wá níma mapu sinibí arí mo'wigá, sinibí rawé ku
'machínaga, we riwimea kasará. 10 Echi chigórami chopi chigoka, ko'ogá, suwábamiya
nawá; chopi Nijeni nawari mapurigá echi jaré Nijé níwara
pagótami ne sinibí pirérama, ayena cho mapurigá aboni ne wabé simírami kaníriga pirérama.
11 Echarí Jesusi ayena cho jeaniri: Nijé ju echi we garabé
bo'wá niséami. Nijeni mukumea mapurigani ku'wírama Nijé pugura bo'wá.
12 Chopi echi mapu pióntami nirá nóchako, échiko ma
riwisá inárachi echi naríwari, we yáti ariwesa echi bo'wá, waminá másimi, mapujiti binoy ketasi ne bo'wá niséami ju,
ayena cho ketasi ne binoy pugura ju echi bo'wá. Echarí echi
naríwari jaré chapisá, suwaba waminá chijana echi auché jaré bo'wá.
13 Echi rijoy waminá másimi mapujiti binoy chopi
mapurigá pióntami nirá nóchami ju. Echijiti binoy tarapé natimá echi bo'wá.
14–15 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Nijeni ju echi we
garabé bo'wá niséami. Arí biché mapurigá Nijé Onorá gará tamí machí, ayena cho mapurigá Nijeni gará machí Nijé
Onorá, echirigá achigórigá Nijeni gará machí Nijé pugura
bo'wá, ayena cho nijé pugura bo'wá gará tamí machí. Arí biché Nijeni ariwema mapurigá echi jaré Nijé asayera tamí
mi'rimea mapurigani echijiti omérama ku'wíriya Nijé pugura
bo'wá. 16 Ayena cho Nijeni pugué auché jaré isena bo'wá mapu
ketasi napawika mo'wíami ju je'ná bo'wá yuwa. Arigá 'wérari
ju mapurigá Nijeni ayena cho wakiná 'norama echi auché jaré isena bo'wá. Aboni gará tamí nijéwama. Arí biché ne suwaba
Nijé pugura napawika, birénapi 'yénama tamí yuwa, mapujiti
Nijeni birepi ju echi garabé bo'wá niséami. 17 Onorúami tamí wabé karé mapujiti Nijeni ariwema
mapurigá Nijé asayera tamí mi'rimea, mapurigani pe
waminánomí auchecho siné ku owínama.
J U A N I 434
18 Tarapé wesi aboni wabé omérami ju tamí mi'ayá, chopi Nijé Binoy ariwema mapurigá aboni tamí mi'rimea,
mapurigani echijiti omérama ku'wíriya Nijé pugura bo'wá.
Nijé gará risénsia juni ariwesa. mapurigá aboni tamí mi'rimea, ayena choni risénsia ju mapurigani ku owínama
maparini ma mi'rirúami nísa. Nijé Onorá echirigá tamí
nureri. 19 Maparí echi jaré Juríosi pagótami námari echi Warubéra
Jesusi je'ná jerigá ra'íchachi, echarí aboni auchecho siné okoná
nirá rojuari. 20 Echarí wikabé aboni jeaniri: Echi Jesusi wabé chati riablo
ariwara ariwéami ju, ayena cho ke newarite ju.
Churékurátamo gará bichí mapurigá Binoy aní? 21 Chopi auché jarecho jeaniri: Ke biré wesi omérama
echirigá ne garabé nirá ra'ícha, a binoy wabé chati riablo
ariwara ariwéami nísagá. Nibiré wesi chati riablo ariwéami omérama ku machíratiya echi jaré ke 'machíriami.
Echi jaré Juríosi ketasi bichíri Jesusi nirá
22 Echarí echo'ná Jerusalémachi warú omowárati mapujiti
omowárawachi sébachi níri maparí echi jaré Juríosi pagótami sinibí bamíbari echirigá orári mapu jonsa echi ri'obá ne
bukuríwami níri. Arí biché echarí rawé we romó níri.
23 Echarí rawé echi Warubéra Jesusi echo'ná warú Juríosi pagótami ri'obáwarachi biréana machímana iyénari mapo'ná
echi warura siríami Salomoni riwéami níwarachi anérati.
24 Echarí echi jaré Juríosi pagótami echo'ná sisá ne norigá jábaga jeanigá rukueri: Kiríbuko mujemi tamujé tamí anema
mapu chigá mi ju Mujé? Ami ne bichíwari nísagá echi
Warubéra Cristo aniríwami, ne gará tamujé tamí ané! 25 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mani 'yemi mi ne
gará aneri, chópitamo ketasi tamí bichíri. Arí biché ne suwaba
mapurigá Nijeni wabé omériga orá, mapurigá Nijé Onorá tamí risénsia 'yari oránara, ne suwaba echi Nijé orarira ne
machíami nirá 'nera mapu chigani ju Nijé.
26 Chopi 'yemitamo ketasi bichí mapujítitamo ketasi Nijé pugura bo'wá nirá ju, mapurigá Nijeni ma 'yemi nimí aneri.
10:18 Or 2:24
435 J U A N I
27 Echi jaré Nijé pugura bo'wá ne gará machí Nijé Ra'íchara, ayena cho Nijeni ne gará machí aboni. Arí biché
aboni gará tamí najata.
28 Nijeni 'ya mapurigá aboni ne sinibí pirérama. Arí biché aboni ke siné suwimea. Nirapé wesi tamí 'yésama Nijé
sikárachi jonsa.
29 Nijé Onorá tamí 'yari echi jaré Nijé pugura bo'wá. Echi Nijé Onorá ne bachá bi'néripi Warubéra ju si'néami echi
auché jaré yuwa. Arí biché ke wesi omérama waminá 'yésia
echi Nijé Onorá sikárachi jonsa. 30 Echarí echi Warubéra Jesusi waminabi jeaniri: Nijé, echi
Onorúami yuwa, mapurigá birepi nirá juta!
31 Echarí we yáti echi jaré Juríosi pagótami auchecho sine chapísari rité, mapujiti basibuka mi'rinári echi Warubéra
Jesusi.
32 Chopi Binoy jeaneri: Wisabé Nijeni garabé wabé omériga orari echo'ná bachámi 'yemi yuwa, mapurigá Nijé Onorá
tamí 'yari mapurigani orama. Chu yiri 'narí echi wikabé
garabé oruwáwami jítitamo tamí basibuka mi'rinári? 33 Echarí echi jaré Juríosi pagótami ku nijéwaga jeaneri:
Echi garabé oruwáwami jiti ketásita mi basibuka mi'riboa,
chopi mapujiti Mujemi we chati ra'íchari Riosi sayéraga, mapujítimi pe rijoy kemu, arigá aní mápumi Riosi ju.
34 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Echo'ná 'yemi
nurarira oseríwarachi osirúami ju mapu Riosi jeaniri: 'Yemitamo jaré riosi jútamo.
35 Arí bicheta gará machí mapu Riosi Ra'íchara ne
bichíwari ju mapurigá oserichi osirúami ju, echijiti ke wesi pagótami omérama ne bichíwaga aniyá mapu Riosi Ra'íchara
ketasi bichíwari ju. Arí biché echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi osirúami ju mapu Riosi Binoy ra'íchaga aneri jaré riosi nirá echi jaré pagótami mapu gará nareri Binoy
Ra'íchara.
36 Arí biché a Riosi tamí chapiságá mapurigá Binoy tamí jurama jena'í wichimóbachi, churigátamo gará omero aniyá
mapu Nijeni we chati ra'íchari Riosi sayéraga mapujítini aniri
mapu Nijeni Birepi Riosi Ranara ju?
J U A N I 436
37 Arí biché a Nijeni ketasi achigórigá orásagá mapurigá Nijé Onorá we orá, echarí ketasi tamí bichísi.
38 Chopi a Nijeni ne bichíwari achigórigá orásagá mapurigá
Nijé Onorá we orá, echarí gará tamí bichísi mapujítini echirigá wabé omériga orá, arigátamo ketasi bichísagá
mapurigá Nijeni ra'ícha. Echarí 'yemitamo sinepi nirá ne gará
machiboa mapurigá Onorúami pachana tamí yuwa ju, ayena cho mapurigá Nijeni Onorúami yuwa ju.
39 Echarí echi jaré Juríosi pagótami auchecho siné chapinári
echi Jesusi mapurigá borogá tomea, chopi Binoy ku simiri echo'ná jonsa mapurigá aboni ketasi omérama chapiyá.
40 Arí biché Jesusi ku nawari echo'ná bakóchi, Joránachi
aniríwachi bo'ónara suwé. Arí biché Binoy echo'ná tibiri mapo'ná echi Juani chabénara pagó iyénari echi jaré
pagótami.
41 Echarí rawé auché jaré ne wikabé pagótami echo'ná bakóchi siri 'nébiya echi Jesusi. Arí biché echi pagótami
jeaniri: Ne bichíwari echi Juani ketasi biré namuti wabé
omériga orari mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá, chopi suwaba ne bichíwari níri mapurigá echi Juani
nawésaga aniri je'ná Jesusi jiti rugá.
42 Arí biché wikabé pagótami gará bichíri Jesusi nirá maparí Binoy echo'ná asari.
Echi Lásaro ma mukuri
Echo'ná Betániachi aniríwachi biré rijoy we nayú
bu'wiri, echi mapu Lásaro riwéami níri. Echo'ná ayena cho piréari echi María riwéami mukwí, echi binoy
rijimara Marta riwéami yuwa.
2 Arí biché echi María najirémami níri echi Lásaro yuwa mapu we nayú bu'wiri; ayena cho echi María níri mapu
uchema riwéari echi Warubéra Jesusi rarárachi echi wabé
su'weti júkami akeite jiti, ayena cho binoy kupara jiti ku bi'wama riwéari.
3 Echarí rawé echi okuá muguí najirémami biré rijoy júri
jerigá anénara echi Warubéra Jesusi: Tamujé Warubérawara, echi rijoy, Mujé amígowara ne wabé nayurú.
11
11:2 Mt 26:7
437 J U A N I
4 Echarí echi Warubéra Jesusi ma je'ná jerigá namsa, jeaniri: Echi Lásaro ketasi waminá mukúami tibima je'ná nayurí jiti.
Échiko chopi wabé nayurú jipi rawé mapurigá pé
waminánomí echi jaré pagótami riwíratami níma mapurigá Riosi ne wabé Warubéra ju, ayena cho mapurigá je'ná nayurí
jiti aboni riwíratami níma mapurigá Nijé Binoy ne wabé
Warubéra ju. Nijeni birepi Riosi Ranara ju. 5 Arí biché Jesusi arigá we kareri echi Marta, echi binoy
Marta binirá ayena cho, echi Lásaro asíchiko.
6 Chopi maparí Jesusi ma anérati mapurigá echi Lásaro echirigá ne wabé nayú bu'wiri, echarí Jesusi abijí osá rawé
tibiri echo'ná mapo'ná Binoy asari.
7 Chopi wakiná waniwínara rawé Jesusi auchecho ra'íchari echi jaré mapu Binoy binérari. Echarí jeaneri: Ma auchecho ku
simabo echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari.
8 Chopi echi jaré mapu Binoy binérari jeaneri: Binériami bukurí echo'ná Juréachi piréami Juríosi pagótami wabé nakiri
mi basibuka mi'rináriya! Áchami auchéchoko siminári
echo'ná? 9 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ibíripi rawé pé téripi ju.
Echijiti echi pagótami chopi we 'yena mapuyénasí abijí rawé
ju, mapurigá aboni ne gará machíraga, ketasi turúpama. 10 Chopi a rokogó 'yénasagá aboni we turúpama mapujiti
rokogó nirá ketasi gará machí.
11 Pe wiribeko Jesusi ayena cho jeaneri: Echi Lásaro, tamujé apanérawara ma kochiri, chopi Nijeni ku busurébanama.
12 Echarí echi jaré mapu Jesusi binérari jeaneri: Keta
Warubérawa, a echi Lásaro ma kochíami nísagá, jípiko gará ku sa'wiméaré.
13 Echarí Jesusi echirigá aneri mapujiti echi Lásaro ma
mukúami níro, chopi echi auché jaré mapu Binoy binérari we mayeri mapu Binoy ra'íchari kochiwámi nirá.
14 Echarí Jesusi ne gará machíami nirá jeaneri: Echi Lásaro
ma mukuri. 15 Arí biché 'yemi jiti weni kaníri mapujiti Nijeni ketasi
echo'ná asari, mapurigá jípitamo gará bichíbo; chopi ma
simabo echo'ná echi Lásaro yuwa.
J U A N I 438
16 Echarí echi Tomasi, echi mapu 'marachi anérati, échiko jeaneri echi auché jaré mapu Jesusi binérari: Mata ayena cho
simabo, mapurigata ayena cho Binoy yuwa waminá suwiboa.
Echi Jesusi ku o'wíntiami ju, Binoy nijá echi sinibí pirérawami
ayena cho
17 Chopi maparí Jesusi echo'ná nawari, Binoy riwari mapu ma nawó chi'réami níro mapu jonsa chu'wirórati echi Lásaro.
18 Echo'ná Betániachi aniríwachi ne murubé ju echo'ná
Jerusalémachi yuwa, mapuyena okuá kilómetro miná nasipa nirá.
19 Arí biché wikabé echi jaré Juríosi pagótami wabé
natimaka 'nésiya siri echi Marta, echi María mapujiti ma mukuri aboni rijimara.
20 Chopi maparí echi Marta gará machiri mapu echi Jesusi
ma murubé nawásari, echarí binoy natipámiya simiri; chopi echi María abijí tibiri echo'ná bitichí.
21 Echarí echi Marta jeaneri Jesusi: Keni Warubérawa, a mi
bukurí jena'í asiságá, ketasi mukumeri keni rijimá! 22 Chopi nijeni gará machí mapu Riosi mi 'yama ne suwaba
mapu ikí Mujemi tánsagá.
23 Echarí Jesusi jeaneri: Echi mujé rijimara auchecho ku bitérama!
24 Arí biché echi Marta jeaneri: Nijeni gará machí mapu
binoy auchecho ku bitérama echarí ne jubá rawé, maparí ne si'néami echi jaré suwíami ku 'owínama.
25 Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni ku o'wíntiami ju, ayena cho
Nijeni nijá echi sinibí pirérawami. Si'néami mapu ikí tamí bichíko arigá waminá suwiságá, auchecho siné ku pirérama.
26 Ayena cho ne si'néami mapu ikí abijí piré mapu gará
tamí bichíko, abóniko ke siné suwimea. Áchami bichí je'ná? 27 Echarí echi Marta jeaneri: Ayena, keni Warubérawa,
nijeni gará bichí mapu Mujé ju echi Cristo aniríwami,
mápumi echi birepi Riosi Ranara ju, mapu ki'yá chokichí jonsa nawama riwéari jena'í wichimóbachi!
Jesusi we narari mapujiti echi Lásaro ma mukúami níri
11:24 Lk 14:14 Jn 5:29
11:25 Jn 6:35
439 J U A N I
28 Arí biché echi Marta ma je'ná jerigá anisá, we yáti ku bitichí simiri, echo'ná bayémiya echi binoy rijimara, María
riwéami. Echarí echi Marta chiná nirá jeaneri: Tamujé tamí
Binériami jena'í atí. Binoy tamí júri mi bayénara. 29 Echarí we yáti jerigá namsa echi María we sapú wirísaka
simiri echi Jesusi 'némiya.
30 Mapujiti echi Jesusi ke cho nawari echo'ná rijówachi chopi Binoy abijí tibiri echo'ná mapo'ná echi Marta natépari.
31 Echarí echi jaré Juríosi pagótami mapu natimásiya siri
echi María, abijí echo'ná tibiri echi María karírachi; chopi maparí aboni riwari mapurigá echi María echirigá we sapu
wirísaka ku machínari, echarí aboni jubá najátari mayega
mapu echi María echo'ná chu'wéchi simea narámiya. 32 Arí biché maparí echi María nawari echo'ná mapo'ná
Jesusi asari, we yáti riwisá, bachámi chokoba wirigá jeaneri:
Keni Warubérawa, a mi bukurí jena'í asiságá ketasi mukumeri keni rijimá!
33 Chopi maparí Jesusi riwari echi María naráchi, ayena cho
echi jaré Juríosi pagótami narákachi, mapu echi María yuwa siri, echarí Binoy wabé siwega o'mónari surachí nirá.
34 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Kúmitamo chu'wirori? Arí
biché echi jaré pagótami ku nijéwaga jeaneri: Warubéra, wakiná simigá, gará 'ne mapo'nata chu'wirori.
35 Echarí Jesusi we narari.
36 Arí biché echi jaré Juríosi jeaniri: Nibira, echi Jesusi ne wabé simírami kareri echi Lásaro!
37 Chopi auché jaré aboni jeaniri: Je'ná mapu gará ku
machíriami niwari echi ke machíriami, kecha o'mérari ku'wíriya echi Lásaro mapurigá ketasi mukumé?
Jesusi ku owíntari echi Lásaro
38 Arí biché Jesusi auchéchoko wabé o'mónari maparí
Binoy nawari echo'ná chu'wéchi. Echo'ná biréana risochí níri. Arí biché echo'ná yéachi biré rité 'yératami níri.
39 Arí biché Jesusi jeaneri: Waminá chakena pasi echi warú
rité! Chopi echi Marta mapu najirémami níri echi mapu ma mukuri, échiko jeaneri: Warubéra, ma we cha júramaré,
mapujiti ma nawó chi'reri mapu jonsa mukuri!
11:37 Jn 9:6
J U A N I 440
40 Echarí Jesusi jeaneri: Ma nimí aneri mapu ami gará bichísagá mujemi riwimea mapu Riosi ne wabé Warubéra ju.
41 Echarí ma chakena párati echi rité. Arí biché Jesusi ripá
'néniga Riosi yuwa ra'íchaga jeaneri: Keni Onó, warú natétara nimi 'ya mapujítimi ma gará tamí kipuri.
42 Nijeni gará machí mápumi sinibí tamí kipú, chópini
echirigá aní mapurigá jena'í jáwami pagótami ku'wíratami níma, mapurigá aboni bichíma mapu Mujemi tamí júri jena'í
wichimóbachi.
43 Echarí ma je'ná jerigá anisá, Jesusi o'weri ra'íchaga jeaniri: Lásaro, wakiná machina!
44 Echarí we yáti echi mapu mukúami níri ma ku
machínari, chopi binoy sikárachi abiji chiní jiti burirúami níri, binoy ronórachi ayena cho. Arí biché binoy mo'órachi biré
wisiburi jiti burirúami níri. Echarí Jesusi jeaneri echi auché
jaré pagótami: Ma ku botonasi! Ariwesi mapurigá gará ku inama.
Echi jaré Jesusi sayérami a'nagupi gará aniri echi Jesusi
chapiboya
(Mateosi 26:1–5; Markosi 14:1–2; Lukasi 22:1–2)
45 Echarí wikabé echi jaré Juríosi pagótami mapu echi
María yuwa 'yénari, ma gará bichíri Jesusi nirá, maparí aboni
riwari mapurigá Jesusi ku owíntari echi Lásaro. 46 Chopi auché jaré echi Juríosi pagótami 'nébiya simíbari
echi jaré Bariseo aniríwami binériami. Echarí aboni ruyeri
suwaba mapurigá orari Jesusi. 47 Echarí echi jaré Bariseo ayena cho echi jaré o'wéara
sakerdote birénapi napawiri ne si'néami echi auché jaré
o'wéara Juríosi pagótami yuwa. Echarí aboni a'nagupi ra'íchaga jeaniri: Chu bicheta orabo? Echi Jesusi wikabé
namuti wabé omériga orá mapurigá ke wesi auché jaré omero
orayá! 48 Ata wi'ribé rawé echirigá ariwésagá, ne si'néami
pagótami bichíma Binoy nirá. Echarí, siné káchi, echi jaré
o'wéara Romano norinsa najunama tamujé ri'obáwara; ayena cho aboni ketasi waminabi tamujé tamí nirama mapurigá
o'wéara nirá.
441 J U A N I
49 Echarí bamíbari biré rijoy Kaijasi riwéami ne warubéra sakerdote níri. Echarí échiko echo'ná aboni yuwa asagá
jeaneri: 'Yemitamo tarapé gará 'nátami ju,
50 nirapétamo machí mapu waminabi gará níma tamujé yuwa mapu pe biré rijoy waminá mukumea, echi auché jaré
pagótami jiti, mapurigá ne si'neami tamujé Juríosi pagotami
ketasi waminá suwábarami níbo. 51 Echarí echi Kaijasi ketasi ne binoy nirá 'nátaga echirigá
aniri, chopi mapurigá binoy ne warura Riosi sakerdótawara
níri echarí bamíbari, echijiti Riosi Binoy echirigá ra'ichárari, mapurigá echi Kaijasi jeanimea mapu echi Warubéra Jesusi
mukumea riwéari ne si'néami echi jaré Juríosi pagótami jiti.
52 Ayena cho mapurigá Binoy ketasi mukumea riwéari echi jaré Juríosi pagótami chopi jiti, mapujiti Binoy ayena cho
mukumea riwéari ne si'néami echi auché jaré isena pagótami
jiti, si'néami mapu ikí Riosi kúchuwara níri, mapu chijaga piréari ne suníami jena'í wichimóbachi, mapurigá ne si'néami
echi jaré Riosi kúchuwara birepi pagótami nirá níma.
53 Arí biché echarí rawé jonsa echi jaré Juríosi pagótami o'wéarawara wabé 'nátaga ra'íchari mapu churigá chapisá
waminá mi'rirúami níma echi Jesusi.
54 Echijiti Jesusi ma ketasi ne machiná iyénari echo'ná echi jaré Juríosi pagótami rijówachi; chopi Binoy ku simiri echo'ná
Juréachi aniríwachi kawírari jonsa, echo'ná biréana warúrachi
Eparínachi aniríwachi iyénasí mapo'ná muripi ju echi wabé satibótami kawí. Echarí Jesusi echo'ná asari echi jaré mapu
Binoy binérari yuwa.
55 Echarí murubé sébachi níri echi jaré Juríosi pagótami omáwara maparí echi kúchi bo'wá ko'wírati. Echijiti wikabé
pagótami ne suníami o'wéarachi piréami moyénsari echo'ná
Jerusalémachi simiba. Echarí omowárawachi echi pagótami bachá nirá simíbari mapurigá gará bi'wama aboni nirá,
mapurigá echi jaré Juríosi sinibí orari echo'ná warubé aboni
ri'obáwarachi. 56 Echarí echi wikabé pagótami we ari echi Jesusi echo ná
Jerusalémachi. Ayena cho maparí aboni echo'ná warubé
aboni ri'obáwarachi 'yénari, echarí a'nagupi ra'íchaga rukueri
11:50 Jn 18:14
J U A N I 442
jeanigá: 'Yemiru churigátamo maye? Acha norínamaré omowámiya echi Jesusi? Ke norínama keremá!
57 Echirigá aniri mapujiti echi jaré o'wéara sakerdote, echi
jaré Bariseo aniríwami binériami ayena cho, ma nurari mapu a jaré machiságá maponá echi Jesusi asaro, we yá ku rumea
mapurigá aboni borogá chapimea.
Biré mukwí ucheri wabé su'weti júkami akeite echo'ná Jesusi
rarárachi
(Mateosi 26:6–13; Markosi 14:3–9)
Pé bachánara usani rawé nirá, echarí omowárawachi
rawé sebámiachi maparí echi kúchi bo'wá ko'wírati, echarí rawé Jesusi simiri echo'ná Betániachi mapo'ná echi
Lásaro bitéari, echi mapu Jesusi chabénara ku owíntari
maparí echi Lásaro ma mukúami níri. 2 Echarí arí echo'ná piréami niwari we garabé ko'wámi echi
Jesusi kóbiya, echi auché jaré Binoy amígowara ayena cho.
Echarí echi Marta niwari echi ko'wámi. Arí biché echi Lásaro biré níri mapu Jesusi yuwa ko'yá asari.
3 Arí biché echi María mapuyena nasipa litro pari we
su'weti júkami akeite mapu wabé natéami níri. Echarí echi María echo'ná Jesusi rarárachi uchesa, kepu kupá jiti ku
bi'wari. Arí biché echo'ná pachá karírari buchuwí jubari echi
we su'weti júkami jiti. 4 Arí biché echi Júrasi Jiskarioti biré rijoy Simoni riwéami
ranara níri. Échiko biré níri mapu Jesusi binérari, chopi binoy
ayena cho níri mapu nijima riwéaro echi Jesusi mapurigá echi jaré Binoy asayera borogá chapimea. Echarí rawé echi Júrasi
jeaniri:
5 Churékura ke waminá rarinéarati je'ná wabé su'weti júkami akeite mapuyena bikiyá mili peso natéami nirá,
mapurigata gará 'yabi, ku'wírabiya echi jaré wabé tisúwati?
6 Chopi echi Júrasi ketasi natimámi níri echi jaré tisúwati. Binoy echirigá aniri mapujiti ne wabé chigórami níri. Arí
biché mapujiti binoy nurérami níri mapu ka inama echi
maleta wenomí muchuwara mapu aboni si'néamika níwara níri, binoy chiná nirá, sinibí pé o'yó nirá 'wiri echo'ná
muchuwásarami.
12
12:6 Jn 13:29
443 J U A N I
7 Echarí Jesusi jeaneri echi Júrasi: Ariwé echi mukwí! Ketasi waminabi yoni, mapujiti binoy bachá nirá tamí ucheri echi
wabé su'weti júkami jiti, mapurigá echi pagótami tamí
uchema echarí rawé maparí Nijeni chu'wirótami níma. 8 Ne sinibí nirá 'yemi mi yuwa muchima jaré pagótami we
tisúwati, chopi Nijeko ketásini 'yemi mi yuwa asimea ne
sinibí nirá.
Echi jaré Juríosi pagótami ayena cho mi'rinári echi Lásaro
9 Echarí wikabé echi jaré Juríosi pagótami machiri mapu
Jesusi echo'ná Betániachi asari. Arí biché aboni echo'ná
simíbari mapurigá aboni gará 'nema echi Jesusi, ayena cho mapurigá aboni gará 'nema echi Lásaro, echi mapu Jesusi ku
owíntari maparí binoy ma mukúami níri.
10 Echarí echi jaré o'wéara sakerdote a'nagupi gará aniri ayena cho mi'rináriya echi Lásaro.
11 Mapujiti wikabé Juríosi pagótami ma riwisá echi Lásaro,
echarí waminá ariwésari echi jaré o'wéara sakerdote mapurigá aboni chopi bichíma echi Jesusi nirá.
Jesusi ku nawari echo'ná Jerusalémachi
(Mateosi 21:1–11; Markosi 11:1–11; Lukasi 19:28–40)
12 Echarí wikabé pagótami ma bachá nirá simíbari echo'ná
Jerusalémachi mapujiti omowárawachi sébachi níri maparí
echi kúchi bo'wá ko'wírati. Arí biché echi pagótami gará machiri mapu Jesusi echo'ná warúrachi nawama. riwéaro
ba'arínara rawé.
13 Echarí echi wikabé pagótami rakú sawara ripúnaga, ka simíbari echi Jesusi natipábiya. Echarí aboni o'weri ra'íchaga
jeaniri: Waminabi wabé Warubéra níraga Riosi! Ne wabé
garabé ju je'ná Warubéra Jesusi mapu Riosi jiti inaro! Wabé garabé ju je'ná Jesusi mapu tamujé Isaeri pagótami sirínawara
ju!
14 Echarí Jesusi biré burito riwisá, Binoy aseri, mapurigá jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
15 Ketasi majasi 'yemi pagótami echo'ná
Jerusalémachi piréami. 'Nesi mapurigá 'yemi warubéra sirínawara biré burito asigá inaro.
12:12 Jn 21:8
J U A N I 444
16 Echarí rawé echi jaré mapu Jesusi binérari ketasi machiri chu aniwámi níro mapurigá Jesusi orari, chopi pe wakinana
maparí Binoy ne wabé warubératami níri, echarí aboni gará
ku 'nátaga machiri mapu suwaba je'ná jerigá osirúami níri, Binoy jiti rugá, echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi, ayena
cho mapurigá suwaba echirigá orárami níri.
17 Echarí echi jaré pagótami mapu chabénara 'yénari echi Warubéra Jesusi yuwa maparí Binoy echo'ná chu'wéchi jonsa
bayegá ku owíntari echi Lásaro mapu ma mukúami níri,
abóniko bachánara ma suwaba gará ku ruyeri echi auché jaré mapurigá aboni riwari echarí rawé.
18 Echijiti echi wikabé pagótami echi Jesusi natipábiya
simíbari echarí rawé, mapujiti aboni ma gará machiri mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga orari, mapurigá ke
wesi auché jaré omero orayá.
19 Echarí echi jaré Bariseo aniríwami binériami a'nagupi jeaniri: Mátamo gará machí máputamo ketasi 'me 'wérari orá
echi Jesusi sayérasiya. Jipi gará 'nesi, ne si'néami pagótami
Binoy yuwa najata!
Jaré Griego aniríwami pagótami we 'nénari echi Jesusi
20 Echarí omowárawachi rawé jaré Griego aniríwami rijoy
ayena cho siri echo'ná Jerusalémachi mapurigá amachima
echi jaré wikabé Juríosi pagótami yuwa. 21 Echarí je'ná pe okuá rijoy echo'ná siri mapo'ná echi Jiripi
asari, echi mapu echo'ná Becháirachi bitéami níri echo'ná
Galiléachi aniríwachi kawírari. Arí biché aboni jerigá tániga aniri: Jesúsita 'néboriyé.
22 Echarí echi Jiripi ku simigá echirigá aneri echi Antresi.
Arí biché echi Antresi, echi Jiripi yuwa, okuánika napawika simíbari echirigá ruyébiya Jesusi Binoy.
23 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ma sébari tétari maparí
Nijeni wabé warubératami níma. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
24 Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi ané mapu biré turío rakara
ke ichirúami nísagá ri'ré wi'yérari mapurigá echirigá waminá mukumea, echarí echi birepi turío rakara gará nutétami
nísagá, sinibí birepi bi'néripi níma, chopi ma echo'ná
445 J U A N I
wi'yérari ichirúami nísagá, mapurigá echirigá waminá mukumea, echarí pe waminánomí waminabi wikabé rakema.
25 Echi jaré mapuyíripi chopi nakiko kaníraga piréranara
mapurigá aboni waminabi orama mapurigá aboni nakí, abóniko pe waminánomí arigá suwimea; chopi echi auché
jaré mapuyíripi ketasi chopi nakiko echirigá kaníraga
piréranariko mapurigá aboni nakí, echi jaré mapuyíripi chopi nakiko waminabi piréranariko jena'í wichimóbachi mapurigá
aboni orama mapurigá Nijeni nakí, abóniko ne bichíwari
sinibí pirérama Riosi yuwa. 26 A jaré tamí ku'wíranarasagá gará níma abóniko sinibí
tamí yuwa najátasa. Arí biché mapo'ná Nijeni asimea, echo'ná
ayena cho muchima echi jaré tamí ku'wíriami. Arí biché a jaré tamí ku'wíranarasagá, abóniko o'wéaratami Mina keni Onó
jiti.
Jesusi bachá nirá aní mapurigá Binoy mi'rirúami níma
27 Jípini ne wikabé karúmati jiti ne wabé siwega 'nátani. Arí biché, churigani animea? Áchani jeanimea: Keni Onó tamí
ku'wiro mapurigani ketasi risú orárami níma? Chopi ami
je'ná jiti tamí jurásagá jena'í wichimóbachi, 28 echarí keni Onó, chopi orá mapurigá Mujé Binoy
waminabi wabé warubéraga anérami níma. Echarí aboni
námari maparí Riosi Binoy ripá riwigachi atíami ra'íchaga jeaniri: Mani wabé warubérari Nijé Binoy nirá, chópini
auchecho siné waminabi wabé warubérama.
29 Echarí echi jaré pagótami mapu echo'ná námiya jari, we yáti jeaniri: níri! Auché jaré jeaniri: Biré warubéra Riosi
kapitánawara, Binoy yuwa ra'íchariré.
30 Echarí Jesusi jeaneri: Riosi ketasi echirigá ra'íchari mapurigá Nijé bi'neri námama, chopi Binoy echirigá ra'íchari
mapurigá 'yemi gará námabo.
31 Jipi jena'í wichimóbachi piréami ma wi'nijírami níma, ayena cho echi mapu warura nurámi ju jena'í wichimóbachi
ma waminá machí pátami níma.
32 Arí biché maparí Nijeni ri'ré wichí jonsa, ripá kúrsichi uchárami nísa, echarí Nijeni napabuma jaré ibiri pagótami
12:25 Mt 10:39
J U A N I 446
mapu ikí piré ne suníami jena'í wichimóbachi, mapurigá aboni tamí yuwa níma.
33 Echarí Jesusi je'ná jerigá anigá, bachá nirá machírari
mapu churigá Binoy mi'rirúami níma riwéari. 34 Chopi echi pagótami ku nijéwaga jeaneri: Tamujeta
wisabé námari 'nékowachi mapurigá osirúami ju Riosi
Nurarira, mapu echi Cristo aniríwami ne sinibí nirá bitérama, chopi Mujemi aní mapu Riosi mi wirari mapurigá Ku'wíriami
nirá, ayena cho mápumi ripá kúrsichi uchárami níma.
Chigami ju Mujé? 35 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Abijí pe téri nirá Nijeni
'yemi mi yuwa asimea, mapurigani 'yemi mi gará machíraga
orama. Echijiti kaníraga 'yensi mapuyénasí Nijeni abijí 'yemi mi echirigá machíraga orá, mapurigátamo ketasi rokowárari
nirá 'yénabo, mapujiti si'néami mapu ikí rokowárari nirá
'yénako, ketasi machí kumi 'narí simama. 36 Gará tamí bichísi mapuyénasí Nijeni abijí 'yemi mi
echirigá machíraga orá, mapurigátamo Nijé pagótamawara
nirá níbo, ne gará machíratami nirá. Echarí ma je'ná jerigá anisá, Jesusi chiná nirá ku simiri
mapurigá aboni ketasi waminabi riwimea.
Echi jaré Juríosi pagótami ketasi omérari bichiya Jesusi nirá,
mapujiti aboni rokowárari nirá 'yénari
37 Echarí echi pagótami wisabé riwari Jesusi echirigá wabé omériga oráchi mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá,
chopi aboni arigá ketasi bichíri Binoy nirá.
38 Mapujiti echirigá arigá ikimea riwéari mapurigá osari echi warura Riosi jiti nawésami Isaíasi riwéami, mapurigá
jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
Warubéra, chigá gará bichíri mapurigata nawésari? Chigá 'narí gará riwíratami níri echi
Warubéra Riosi jiti, mapu Binoy Riosi ne suwaba
omérami ju? 39 Echirigá níri mapu aboni ketasi omérari bichíya, mapujiti
echi Isaíasi ayena cho jerigá osari:
40 Riosi ke machírari aboni busira. Ayena cho Binoy waminá biwachébanari aboni surárachi, mapurigá
12:38 Róm 10:16
12:40 Mt 13:14
447 J U A N I
aboni ma ketasi 'ninama aboni busira jiti, ayena cho mapurigá aboni ketasi machimea surachí nirá,
ayena cho mapurigá aboni ma ketasi ku ro'wima
echi Warubéra Riosi yuwa, mapurigá Binoy gará ku wikawama aboni.
41 Echi warura Isaíasi je'ná jerigá aniri mapujiti binoy bachá
nirá riwari mapurigá Jesucristo wabé warubératami níma waminánomí, echijiti echi Isaíasi echirigá ra'íchari echi
Warubéra Jesucristo jiti rugá.
42 Echarí wikabé echi jaré Juríosi pagótami arigá. gará bichíri Jesusi nirá. Taré aboni o'wéarawara ayena cho bichíri
chopi aboni ketasi machina nirá aniri mapu aboni echirigá
bichíri, mapujiti aboni we majari mapurigá echi jaré Bariseo aniríwami binériami echirigá machisá ma ketasi risénsia
nijima riwéaro mapurigá aboni waminabi mo'wimea echo'ná
echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. 43 Echi jaré o'wéara echirigá orari mapujiti aboni ne wabé
nakiri mapurigá echi auché jaré pagótami anema aboni
waminabi wabé o'wéara nirá, chopi aboni ketasi 'me nakiri mapurigá Riosi Binoy anema aboni ne wabé o'wéara nirá.
Echi jaré pagótami ne wabé wi'nijírami níma maparí aboni ketasi
bichí Jesucristo Ra'íchara
44 Echarí Jesusi o'weri ra'íchaga jeaniri: Si'néami mapu ikí
tamí bichíko, abóniko ketasi tamí bi'néripi nirá bichí, chopi aboni ayena cho gará bichí Riosi Onorúami mapu tamí júri
jena'í wichimóbachi.
45 Si'néami mapu ikí tamí ritiwako, abóniko ayena cho gará ritiwá Onorúami mapu tamí júri jena'í wichimóbachi.
46 Nijeni mápuni gará machíraga orá echi jaré pagótami,
mani nawari jena'í wichimóbachi mapurigá echi jaré mapu ikí tamí bichíko ma ketasi tibima mapurigá ke machíami nirá.
47 Arí biché a jaré gará námsagá mapurigá Nijeni ra'ícha,
chopi a ketasi gará nijiyásagá, Nijeni ketasi ju mápuni wi'nijima aboni, mapujiti Nijeni ketasi wi'nijímiya nawari
jena'í wichimóbachi piréami pagótami, chópini nawari
mapurigani gará ku wikawama aboni.
12:43 Jn 5:44
12:46 Jn 3:19
12:47 Jn 3:17
J U A N I 448
48 Si'néami mapu ikí tamí kichiga, ketasi nijéwaga orako mapurigá Nijeni ra'íchari, abóniko arigá ma wi'nijírami ju.
Arí biché aboni kastigo 'yárami níma echarí ne jubá rawé,
mapujiti aboni ketasi nijéwaga orari mapurigá Nijeni ra'íchari.
49 Mapujiti Nijeni ketasi ra'ícha mapurigá Nijé Binoy chopi
nakí. Echi Nijé Onorá mapu tamí júri jena'í wichimóbachi, Binoy tamí binérari mapu churigani animea, ayena cho mapu
churigani binérama echi pagótami.
50 Arí bicheni gará machí mapu Nijé Onorá tamí nureri echirigá binéranara echi pagótami, mapurigá aboni ne sinibí
nirá pirérama. Arí biché mapurigá Nijeni ra'ícha, echirigani
chopi ra'ícha mapurigá Onorúami tamí nureri anénara.
Jesusi gará pabákari echi jaré mapu Binoy binérari rarárachi
Echarí rawé níri maparí ba'arínara sebama riwéari
echi jaré Juríosi pagótami omáwara, maparí aboni
ko'yari echi kúchi bo'wá. Arí biché Jesusi gará machiri mapu ma murubé sebásari tétari maparí Binoy ma simea riwéari
jena'í wichimóbachi jonsa, mapurigá Binoy ku simea
Onorúami yuwa. Binoy Jesusi sinibí ne wabé kareri echi jaré Binoy níwara jena'í wichimóbachi muchúami chopi echarí
rawé Jesusi machírari aboni, mapurigá Binoy ne wabé
simírami garéami níri. 2 Echarí echi riablo ma 'natárari echi Júrasi Jiskarioti
mapurigá binoy waminá nijima echi Jesusi mapurigá echi jaré
Binoy asayera waminá mi'rimea. Arí biché echi Júrasi, echi Simoni Jiskarioti riwéami rijoy ranara níri.
3 Echarí Jesusi gará machiri mapu Binoy nawari jena'í
wichimóbachi, mapujiti Riosi Binoy nári. Ayena cho Jesusi gará machiri mapurigá Binoy auchecho ku simea riwéari
Riosi yuwa. Ayena cho Binoy gará machiri mapurigá
Onorúami ma wirari Binoy ne bachá wiríami Warubéra nirá. 4 Echarí arí maparí aboni ko'yá muchiri, echi Warubéra
Jesusi ku wirísaga waminá 'yeri biré wi'rí napacha móbara
chukúami. Arí biché chapisá biré chiní wakichébanarawami, gará bureri echo'ná Binoy umírachi.
12:48 Mr 16:16
13:1 Mt 26:2 13
449 J U A N I
5 Echarí Binoy ro'wari ba'wí echo'ná biréana warú bitórachi. Arí biché Binoy chótari pabákasiya echi jaré mapu
Binoy binérari rarárachi. Echarí Binoy ku wakichébanari echi
chiní jiti mapu Binoy umírachi bureri. 6 Chopi maparí Jesusi ma pabákama riwéari echi Simoni
Pegro rarárachi, echarí échiko jeanigá rukueri: Warubéra,
Mujéchami pabákama tamí rarárachi? 7 Echarí Jesusi ku nijéwaga. jeaneri: Jipi mujemi tarapé
machí mapu churékura Nijeni je'ná jerigá orá, chópimi gará
machimea pe waminánomí. 8 Echarí echi Pegro jeaneri: Nijeni ke siné nimí nakíma
mápumi tamí pabákama nijé rarárachi! Chopi Jesusi ku
nijéwaga jeaneri: A Nijeni ketasi mi pabákasagá, mujemi ma ketasi omérama tamí yuwa níriya.
9 Echarí echi Simoni Pegro we yáti jeaneri: Keni
Warubérawa, ketasi chopi pabaki nijé rarárachi. Ayena cho pabaki nijé sikárachi, nijé mo'órachi asicho!
10 Echarí Jesusi jeaneri: Maparí jaré pagótami bukuripi
'wíbariko, echarí chopi 'wérari ju mapu aboni waminá pabákama aboni rarárachi, mapujiti aboni ma gará bi'wíami
ju. Arí biché 'yemi ma gará bi'wíami ju, chopi ketasi ne
si'néami. 11 Echarí Jesusi echirigá aniri mapu ketasi, ne si'néami
bi'wíami níri, mapujiti Binoy gará machiri mapu chigá 'narí
aboni waminá nijima riwéaro Binoy, mapurigá echi jaré Binoy asayera waminá mi'rimea.
12 Pe wiribeko maparí Jesusi ma suniri pabákasiya si'néami
aboni rarárachi, echarí Binoy auchecho ku napachasa, auchéchoko asíbari echo'ná mapo'ná aboni ko 'yá muchiri.
Echarí Binoy jeaneri: Áchatamo gará machí mapurigá Nijeni
'yemi mi orari? 13 'Yemitamo sinibí tamí jeané: Binériami! Ayena chótamo
tamí jeané: Warubéra! Arí biché ne gará ju máputamo
echirigá tamí ané, mapujiti Nijeni ne bichíwari 'yemi mi Binériami ju, ayena choni 'yemi Warubérawara ju.
14 Arí biché Nijeni mápuni 'yemi mi Binériami ju, ayena
cho mápuni 'yemi Warubérawara ju, Nijeni ma 'yemi mi
J U A N I 450
pabákari 'yemi rarárachi. Echijiti gará níma 'yemi aboni ayena cho a'nagupi nirá pabákasa 'yemi aboni rarárachi.
15 Mapujiti Nijeni bachá nirá echirigá orari mapurigá
'yemitamo ayena cho achigórigá orabo mapurigá Nijeni orari. 16 Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi ané mapu ke wesi pióntami
ne wabé o'wéara ju, Chopi echi nurámi mapu gará nuré echi
jaré pióntami, échiko waminabi wabé simírami warubéra ju, ketasi mapurigá echi jaré pióntami.
17 Átamo gará machiságá je'ná jeyiri namuti, we kaníriami
níbotamo, átamo ayena cho echirigá orásagá. 18 Nijeni ketasi echirigá aniri ne si'néami 'yemi jiti rugá.
Nijeni gará machí mapu chigá ju echi jaré mapu Nijeni
chapiri. Chopi arigá 'wérari ju mapu je'ná jerigá ikimea, mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi osirúami ju
jeanigá: Echi mapu tamí yuwa ko'wako, échiko wabé tamí
sayérari. 19 Nijeni 'yemi mi echirigá ané ne bachá nirá, ke cho
echirigá ikíchi, mapurigá pe waminánomí maparí ne
bichíwari echirigá ikimea, echarítamo ne gará bichíbo mapu Nijeni birepi Riosi Ranara ju.
20 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Ne bichíwari Nijeni
'yemi mi jeané: Si'néami mapu ikí gará narigako echi mapu Nijeni jurama aboni yuwa, abóniko ne bichíwari tamí narigá;
ayena cho si'néami mapu ikí tamí narigako, abóniko ayena
cho narigá Onorúami mapu tamí júri jena'í wichimóbachi.
Jesusi bachá nirá aniri mapu echi Júrasi níri mapu nijima riwéari
Binoy Jesusi mapurigá Binoy waminá mi'rirúami níma
(Mateosi 26:20–25; Markosi 14:17–21; Lukasi 22:21–23)
21 Ma je'ná jerigá anisá, Jesusi we siwega o'mónari surachí nirá. Echarí Binoy ne machíami nirá jeaneri: Ne bichíwari
Nijeni 'yemi mi ané mapu biré 'yemi tamí nijima mapurigá
echi jaré Nijé sayera tamí mi'rimea. 22 Echarí si'néami echi jaré mapu Jesusi binérari chótari
a'nagupi 'nena mapujiti aboni ketasi machiri mapu chigá jiti
rugá ra'ícharo echi Jesusi. 23 Echarí biré rijoy mapu Jesusi binérari, murubé nirá Binoy
yuwa ko'yá asari, echi mapu Jesusi wabé kareri.
13:16 Mt 10:24 Jn 15:20
13:20 Mt 10:40
13:21 Mt 26:21
451 J U A N I
24 Echarí echi Simoni Pegro kepu siká jiti gará riwírataga ruyeri mapurigá echi rijoy gará rukuema Jesusi mapu chigá
'narí rugá aniro.
25 Arí biché echi rijoy murubé ámi chukúbaga mapo'ná Jesusi asari, echarí rukueri jeanigá: Warubéra, chigá ju echi?
26 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Pe tá pani pagueka,
Nijeni 'yama echi mapu tamí nijima mapurigani mi'rirúami níma. Arí biché ma pagueka echi pani, we yáti 'yari echi
Júrasi Jiskarioti, echi mapu Simoni Jiskarioti ranara níri.
27 Arí biché maparí echi Júrasi ma chapiri echi pani, echarí jonsa binoy chopi nurérami níri pachana binoy surárachi nirá,
echi Satanasi aniríwami riablo jiti. Echarí Jesusi jeaneri echi
Júrasi: We yá orá mapurigami orama! 28 Chopi echi jaré echo'ná ko'yá muchúami ke wesi gará
machiri mapu churékura Jesusi echirigá aneri.
29 Chopi mapujiti echi Júrasi nurérami níri ka inánara aboni níwara wenomí muchuwara maleta, echijiti jaré ibiri
mayeri mapu Jesusi echirigá aneri mapujiti Binoy nakiri
mapurigá echi Júrasi simea rarimeya karúmati mapu ikí aboni newareri echarí omowárawachi, mapurigá binoy 'yama
jaré wenomí echi jaré tisúwati kéremá.
30 Chopi maparí echi Júrasi ma ko'wari echi pani, echarí we yáti binoy ma ku machínari echo'ná pachá jonsa, chopi ma
wi'rika rokogó níri.
Echi bukuríwami nuraríwami
31 Echarí ma machina echi Júrasi, echi Warubéra Jesusi jeaniri: Jipi jena'í wichimóbachi piréami pagótami ma gará
riwíratami ju mapurigá Nijeni ne wabé Warubéra ju. Nijeni
wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá; ayena cho Nijeni gará riwírata echi pagótami mapurigá Riosi Onorúami ne
wabé Warubéra ju.
32 Arí biché a Nijeni riwíratasagá echi pagótami mapurigá Riosi Onorúami ne wabé Warubéra ju, echarí Riosi Onorúami
gará riwíratama echi pagótami mapu Nijeni wabé Warubéra
ju. Arí biché Riosi ke 'me ayó echirigá orama. Nijeni wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá.
J U A N I 452
33 'Yemitamo mapurigá Nijé kúchuwara nirá ju, chopi Nijeni ma ketasi wi'ribé rawé asimea 'yemi yuwa. Pe
waminánomí 'yemitamo tamí abo, chopi mapurigá Nijeni ma
aneri echi jaré Juríosi pagótami, jipi Nijeni ayena cho 'yemi mi echirigá ané, máputamo ketasi omérabo simiba echo'ná
mapo'ná Nijeni simea.
34 Bukuríwami nirá Nijeni 'yemi mi jerigá nuré: Máputamo a'nagupi nirá wabé karebo. Achigórigá mapurigá Nijeni
'yemi mi wabé karé, echirigá karesi 'yemi a'nagupi.
35 Jena'í wichimóbachi piréami pagótami gará machimea mapu Nijeni 'yemi mi binérari, átamo echirigá a'nagupi
karésagá.
Jesusi bachá nirá aní mapu echi Pegro 'yékaka animea mapu
binoy ketasi machiri echi Jesusi
(Mateosi 26:31–35; Markosi 14:27–31; Lukasi 22:31–34)
36 Echarí echi Simoni Pegro jeanigá rukueri: Keni
Warubérawa, kumi bichemi simea? Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Jipi mujemi ketasi omérama tamí najátaga
simiyá echo'ná mapo'ná Nijeni simea, chopi pe waminánomí
mujemi ayena cho echo'ná simea. 37 Echarí echi Pegro jeaneri: Keni Warubérawa, churikória
biché nijeni ke omérama jipi mi najata? Nijeni ma karigá atí
mapurigani mukumea mi jiti! 38 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Áchami ne bichíwari
karigá atí mapurigami tamí jiti mukumea? Ne bichíwari
Nijeni mi ané mapu jipi rokogó, ke cho kusúwachi echi torí, mujemi baisá chokéami 'yékaka animea mápumi ketasi tamí
machí.
Echi Warubéra Jesucristo ju echi Buwé, echo'ná ripá riwigachi
burúami
Echarí Jesusi jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari: Ketasi siwesi kétamo surachí. Gará bichísi Riosi. Tamí
ayena cho gará bichísi.
2 Echo'ná keni Onó bitérachi wikabé karí nirú. A ketasi echirigá nísagá, Nijeni ma 'yemi mi echirigá anemi, mapujiti
Nijeni echo'ná simea, 'yemi pirérachi a 'láram iya.
13:33 Jn 7:34
13:34 Jn 15:17 1 Jn 4:21
13:37 Mt 26:33
14
453 J U A N I
3 Arí biché maparí Nijeni ma bachá a'láramiya simisá 'yemi pirérachi, waminánomí Nijeni auchecho siné ku norínama
mapurigá Nijeni 'yemi mi echo'ná bayérama, mapurigá
'yemitamo ayena echo'ná muchibo mapo'ná Nijeni asimea. 4 Arí biché 'yemitamo gará machí mapo'ná Nijeni simea,
ayena chótamo gará machí echo'ná burúami.
5 Echarí echi Tomasi jeaneri: Warubéra, tamujeta ketasi machí kumi mi simea. Churigá bicheta machiboa echo'ná
burúami?
6 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijeni ju echi buwé echo'ná ripá riwigachi burúami, ayena cho Nijeni ju echi ne
bichíwari, ayena cho Nijeni nijá mapurigá echi pagótami
sinibí pirérama. Arí biché a ketasi tamí jiti simiságá, ke wesi omérama echo'ná nawayá mapo'ná Onorúami atí.
7 Átamo tamí machiságá, ayena chótamo machibói echi
keni Onó. Arí biché jipi jonsa 'yemitamo gará machí echi keni Onó, mapujítitamo ma tamí riwari.
8 Echarí echi Jiripi jeaneri: Perikó risénsia, tamujeta gará
'nebo Onorúami! Aríkota gará nirabo. 9 Arí biché Jesusi jeaneri echi Jiripi: Mani wi'rí rawé asari
'yemi mi yuwa. Kéchami cho tamí gará machí? Echi mapu
tamí ritiwako, échiko ma ritiwá Onorúami! Churikoria biché echaní mujé: Perikó risénsia, tamujeta 'nebo Onorúami?
10 Kéchami bichí mapu Nijeni echi Onorúami yuwa ju,
ayena cho mapu Onorúami tamí yuwa ju? Echirigá mapurigá Nijeni 'yemi mi ra'ícha, ketásini echirigá ra'ícha, Nijé Binoy
chopi nirá. Echi Onorúami mapu tamí yuwa pachana Nijé
surárachi atí, Binoy wabé omériga orá mapurigá Binoy nakí. 11 Gará tamí bichísi mapurigani aniri mapu Nijeni echi
Onorúami yuwa ju, ayena cho mapu Onorúami tamí yuwa
pachana Nijé surárachi atí. Arí biché átamo ketasi gará tamí bichísagá echi Nijé ra'íchara jiti mapurigá Nijeni ra'íchari,
arigá tamí bichísi mapujiti Nijeni ma wisabé wabé omériga
orari mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá. 12 Ne bichíwari Nijeni 'yemi mi jeané: Si'néami mapu ikí
tamí bichíko, abóniko achigórigá wabé omériga orama
mapurigá Nijeni orá; ayena cho aboni waminabi simírami
J U A N I 454
wabé omériga orama mapujiti Nijeni simea echo'ná mapo'ná Onorúami atí.
13 Arí biché ne suwaba mapu yíripi 'yemitamo tánsagá
Onorúami, mapujítitamo gará tamí bichí, echirigá Nijeni orama mapurigá echirigá orogá Nijeni riwírama mapu Riosi
Onorúami ne wabé Warubéra ju.
14 Mapuyíripi 'yemitamo tánsagá Riosi mapujítitamo gará tamí bichí, echirigani orama Nijé.
Jesusi bichíwaga aniri mapu Binoy jurama echi Wabé Garabé
Riosi Iwigara jena'í wichimóbachi
15 Átamo tamí karésagá, gará nijéwaga orasi mapurigá
Nijeni 'yemi mi nureri. 16 Arí biché Nijeni we tánama Onorúami mapurigá Binoy
'yemi mi yuwa jurama auché Biré wabé garéami Nigúrami,
mapurigá échiko sinibí 'yemi mi yuwa asimea. Échiko echi Wabé Garabé Riosi Iwigara níma, mapu ne bichíwami ju.
17 Echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami ketasi
omérama narea echi Garabé Riosi Iwigara, mapujiti aboni ketasi oméro 'néniya, nirapé omero machiyá echi Garabé
Riosi Iwigara; chopi 'yemitamo ma gará machí Riosi Iwigara
mapujiti Binoy 'yemi yuwa atí, arí biché Binoy sinibí 'yemi yuwa tibima echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá.
18 Nijeni ketasi 'yemi mi awínara waná ariwema. Auchecho
sineni ku norínama mapurigani 'yemi mi yuwa asimea. 19 Pe waminánomí echi auché jaré jena'í wichimóbachi
piréami pagótami ma ketasi tamí riwimea, chopi 'yemitamo
gará tamí riwiboa. Arí biché 'yemitamo sinibí pirérabo mapujiti Nijeni sinibí bitéami ju.
20 Echarí rawé 'yemitamo gará machiboa mapu Nijé, echi
keni Onó yuwa juni, ayena chótamo machiboa mapu 'yemi aboni tamí yuwa jútamo, ayena chótamo machiboa mapu
Nijeni 'yemi mi yuwa pachana 'yemi surárachi atí.
21 Si'néami mapu ikí ma gará machigá mapurigá Nijeni nurá, arí biché echirigá gará nijéwaga orako, abóniko echirigá
orogá ne gará riwírata echi auché jaré mapu aboni ne
bichíwari tamí karé. Arí biché Keni Onó we karema echi jaré mapu tamí kareko, ayena cho Nijé Binoy we karema aboni.
14:13 Mt 7:7
455 J U A N I
Arí biché Nijeni echo'ná aboni yuwa nawama mapurigá aboni gará tamí riwimea.
22 Echarí echi auché biré Júrasi, ketasi echi Jiskarioti,
jeaneri: Warubéra, churikoria bichemi tamujé tamí yuwa nawama mapurigá tamujeta mi riwiboa, chópimi ketasi
nawama echi auché jaré yuwa, si'néami mapu ikí ketasi mi
kareko? 23 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Si'néami mapu ikí
tamí kareko, abóniko gará nijéwaga orá mapurigá Nijeni aní.
Arí biché echi keni Onó wabé karema aboni. Arí biché echi keni Onó, Nijeni ayena cho, okuaka norínaga echo'ná
pachana aboni surárachi pirérabota.
24 Si'néami mapu ikí ketasi tamí kareko, abóniko ketasi nijéwaga orá mapurigá Nijeni aní. Arí biché Nijé
nawésawara, mapurigátamo jipi gará nama muchuwi, ketasi
Nijé Binoy nawésawara ju, chopi Onorúami nawésawara ju mapu tamí júri jena'í wichimóbachi.
25 Jipi Nijeni 'yemi mi suwaba je'ná jerigá ané mapuyénasí
Nijeni abijí 'yemi mi yuwa atí. 26 Chopi pe waminánomí Onorúami tamí jiti jurama echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná pachana 'yemi surárachi,
mapurigá echi Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi wabé natimaga ku'wírama. Echarí Riosi Iwigara 'yemi mi binérama suwaba
namuti; ayena cho Binoy 'yemi mi auchecho gará ku
machíratama mapu ikítamo ke newarari mapurigá Nijeni 'yemi mi aneri.
27 Mani 'yemi mi ripórama, chopi Nijeni 'yemi mi 'ya
máputamo kirí nirá orogá pirérabo. Arí biché Nijeni ketasi achigórigá nijá, mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi
piréami 'yemi mi kaníratanari. Ketasi siwesi ketamo surachí,
nirapé majasi. 28 'Yemi mátamo námari mapurigá Nijeni 'yemi mi aneri,
mapu Nijeni ma ku simea, ayena cho mapu pe waminánomí
Nijeni auchecho siné ku norínama jena'í mapo'ná 'yemi muchuwi. Átamo ne bichíwari tamí karésagá 'yemitamo ne
wabé kaníribi, ma machigá mapu Nijeni simea Onorúami
yuwa, mapujiti echi Onorúami ne wabé simírami Warubéra ju, ketasi mapurigá Nijé.
J U A N I 456
29 Jipi ke cho echirigá ikíchi, Nijeni bachá nirá 'yemi mi aneri mapurigá pe waminánomí ne bichíwari echirigá ikimea,
mapurigá echarí ma echirigá ikíchi, 'yemitamo gará tamí
bichíbo. 30 Ma ketásini waminabi wi'rí ra'íchama 'yemi mi yuwa,
mapujiti echi riablo, mapu we nuré jena'í wichimóbachi
piréami pagótami, ma murubé inaro. Chopi Nijeni waminabi wabé simírami omérami ju. Echi Riablo ketasi tamí omérama.
31 Chopi arigá 'wérari ju mapu echirigá ikimea, mapurigá
jena'í wichimóbachi piréami pagótami gará machimea mapu Nijeni we karé Onorúami, ayena cho mapurigá aboni gará
machimea mapu Nijé we orá mapurigá Onorúami tamí
nureri oránara. Ma jási. Mata simabo jena'í jonsa.
Echi uva aniríwami rakéami namuti
Echarí Jesusi jeaneri: Nijeni ju echi ne bichíwari uva†
aniríwami rakéami namuti. Arí biché echi Nijé Onorá
mapurigá biré rijoy ju echi uva ichámi. 2 Arí biché echi keni Onó waminá ripuna ne suwaba echi
jaré Nijé níwara uva otowara mapu ikí ketasi gará rakeko.
Chopi maparí echi auché jaré otowara gará rakeko, echi keni Onó waminá 'ye echi jaré wikabé napawika jáwami kúchi
otowara mapurigá ibiri gará rakéami otowara echirigá jaré
ibiri 'yeka garabératami níma, mapurigá suwaba echi jaré garabé otowara waminabi wikabé rakema.
3 'Yemitamo ma garabératami ju mapurigá echi jaré otowá
mapu Nijé Onorá jaré ibiri 'yeka garabérari, mapujítitamo echirigá garabératami níri Nijé Ra'íchara jiti maparí Nijeni
'yemi mi binérari.
4 Sinibí tamí yuwa napawika nísi, mapurigá Nijeni sinibí 'yemi mi yuwa napawika ju. Biré otowá ketasi omérama raké
bi'neri otowá nirá, a ketasi napawika nísagá echi ronora
yuwa. Echirigá achigórigá 'yemitamo ketasi omérabo garabé orayá, átamo ketasi sinibí tamí yuwa napawika nísagá.
† Echi uva aniríwami, biré rakéami ju mapuyiri i'wira. Arí biché echi uva
rakara gará akámi ju, ayena cho we ba'wéami ju. Echi jaré Juríosi pagótami
we bajiri echi uva ba'wira.
15 15:2 Mt 15:13
15:3 Jn 13:10
457 J U A N I
5 Nijeni ju echi uva aniríwami ronora. Arí biché 'yemitamo echi jaré otowara ju. Si'néami 'yemi máputamo sinibí tamí
yuwa napawika tibiko mapurigá echi jaré otowara napawika
nachuka tibí echi uva ronora yuwa, 'yemitamo ne wabé garabé orámi níbo. Arí biché 'yemitamo ketásirapé chirigá
omérabo garabé orayá a ketásitamo tamí yuwa nísagá.
6 Arí biché echi auché jaré mapu ketasi napawika tibiko tamí yuwa, abóniko waminá machí a'wátami níma. Echarí
échiko waminá suwibama mapurigá echi jaré otowara
ripunárami, mapu ma napabuka kara na'árami níma. 7 Átamo sinibí tamí yuwa napawika nísagá, ayena cho
átamo sinibí gará 'natásagá mapurigá Nijeni 'yemi mi
binérari, echarí tansi mapuyíripi 'yemitamo nakí, arí bichétamo echirigá 'yárami níbo.
8 Echi keni Onó waminabi wabé Warubéra anérami níma
maparí 'yemitamo we garabé orá, ayena chótamo echirigá orogá gará machíratabo echi auché jaré mapu 'yemitamo ne
bichíwari tamí yuwa binéami ju.
9 Nijeni 'yemi mi ne wabé karé achigórigá mapurigá Onorúami tamí wabé karé. Sinibí tamí yuwa nísi, mapujiti
Nijeni 'yemi mi echirigá wabé karé.
10 Átamo nijiyásagá mapurigá Nijeni nurá, echarí Nijeni waminabi 'yemi mi karema mapurigani sinibí 'yemi mi karé,
achigórigá mapurigá Nijeni sinibí nijéwaga orá mapurigá
Keni Onó tamí nuré, arí biché keni Onó sinibí waminabi tamí karé.
11 Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigátamo wabé
kanírabo tamí yuwa, ayena cho mapurigátamo echirigá waminabi ne wabé simírami kanírabo.
12 Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá nuré: Mapurigátamo
a'nagupi ne wabé karebo, achigórigá mapurigá Nijeni 'yemi mi karé.
13 Ke wesi waminabi wabé simírami garéami ju ketasi
mapurigá biré rijoy mapu ku'wíraga mukuri mapujiti binoy wabé kareri binoy amígowara.
14 'Yemitamo Nijé amígowara ju, átamo gará nijéwaga
orásagá mapurigá Nijeni 'yemi mi nuré.
15:12 Jn 13:34 1 Tes 4:9 1 Jn 3:11
J U A N I 458
15 Mani ketasi 'yemi mi anema pióntami nirá, mapujiti echi jaré pióntami ketasi gará machí mapurigá aboni warúrawara
orá. Chopi Nijeni 'yemi mi anema Nijé amígowara nirá
mapujiti Nijeni ma 'yemi mi machírari ne suwaba mapu ikí Nijé Onorá tamí aneri.
16 'Yemitamo ketasi tamí chapiri, chopi Nijeni 'yemi mi
bachá chapiri; ayena cho Nijeni 'yemi mi jáwari mapurigátamo simíbaga, wabé garabé orabo, achigórigá
mapurigá echi jaré otowara ne garabé nirá raké. Arí biché
Nijeni nakí mapu 'yemitamo chopi orabo mapurigá Riosi 'yemi mi nuré, mapujiti echiyiri oruwáwami ketasi waminá
suwábarami níma. Arí biché átamo echirigá orásagá, echi
keni Onó 'yemi mi 'yama ne suwaba mapu ikítamo táni, mapujítitamo gará tamí bichí.
17 Je'ná ju mapurigá Nijeni 'yemi mi nuré: Mapurigátamo
a'nagupi ne wabé karebo.
Jena'í wichimóbachi piréami ne wabé kichí echi Jesusi
18 Arí biché a 'yemi mi kichísagá jena'í wichimóbachi
piréami, gará machisí mapu bachá nirá aboni tamí wabé
kichiri. 19 Chopi a 'yemitamo achigórigá orásagá mapurigá echi
auché jaré jena'í wichimóbachi piréami orá, echarí abóniko
'yemi mi wabé karemi, mapujiti. aboni ne wabé karé si'néami mapu ikí achigórigá orá mapurigá aboni orá. Nijeni ma 'yemi
mi chapiri ibiri nirá maparítamo piréari echi auché jaré jena'í
wichimóbachi piréami yuwa, echijiti echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami 'yemi mi ne wabé kichí, mapujítitamo
ketasi achigórigá orá mapurigá aboni orá.
20 Gará newarasi mapurigá Nijeni 'yemi mi jeaneri: Ke wesi pióntami ne wabé o'wéara ju, chopi echi nurámi mapu gará
nuré echi jaré pióntami, échiko waminabi wabé warubéra ju
ketasi mapurigá echi jaré pióntami. Arí biché mapujiti aboni ma tamí wabé kichiga a'najátari, echijiti aboni ayena cho
'yemi mi wabé kichiga a'najátama. Arí biché mapujiti aboni
ketasi tamí nijéwari mapurigá Nijeni binérari, echijiti aboni ketasi cho 'yemi mi nijéwama mapurigá 'yemitamo binérabo.
15:16 Mt 28:19
15:20 Jn 13:16 Mt 10:24
459 J U A N I
21 Arí biché aboni 'yemi mi suwaba je'ná jerigá risú orama mapujítitamo gará tamí bichí, mapujiti aboni ketasi machí
echi Onorúami mapu tamí júri jena'í wichimóbachi.
22 Arí biché a Nijeni ketasi nawásagá jena'í wichimóbachi ra'íchamiya aboni, echarí aboni ketasi chokira ními mapurigá
aboni ma chati orari; chopi jipi aboni arigá chokira ju,
mapurigá aboni chati orari. 23 Arí biché si'néami mapu ikí tamí kichíko, abóniko ayena
cho we kichí echi keni Onó.
24 Ayena cho a Nijeni ketasi wisabé wabé omériga orásagá echo'ná bachámi aboni yuwa mapurigá ke wesi auché jaré
omero orayá, echarí aboni ketasi wi'nijírami ními mapurigá
aboni chati orari, chopi aboni ma riwari mapurigá Nijeni orari. Arí biché aboni arigá tamí wabé kichí, ayena cho aboni
wabé kichí echi Nijé Onorá.
25 Chopi jipi echirigá ikí mapujiti arigá 'wérari níri mapu echirigá ikimea, achigórigá mapurigá bachá nirá je'ná jerigá
osirúami níri echo'ná aboni nurarira oseríwarachi, jeanigá:
Tarapé chibi yiri jiti, aboni wabé tamí kichiri. 26 Chopi maparí norinsa echi ne bichíwami Garabé Riosi
Iwigara, echi mapu 'yemi mi wabé ku'wíraga natimama,
Échiko 'yemi mi ra'íchama tamí jiti rugá. Arí biché Nijeni 'yemi mi yuwa jurama echi Garabé Riosi Iwigara mapujiti
Onorúami echirigá tamí nureri.
27 Echarí 'yemitamo ayena cho tamí jiti rugá nawisabo, mapujiti 'yemitamo chabé chokichí jonsa tamí yuwa muchiri.
Jipi Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigátamo ketásirapé siwega 'natabo echarí echirigá ikíchi, chopi
mapurigátamo arigá waminabi gará tamí bichíbo.
2 Echarí echi jaré Nijé sayera ketasi risénsia 'yama mapurigá 'yemitamo waminabi mo'wiboa echo'ná pachá
aboni ri'obáwarachi; ayena cho pe waminánomí mapuyíripi
aboni 'yemi mi waminá ko'wiságá, we mayema mapu aboni chopi orá mapurigá Riosi nakí, maparí aboni 'yemi mi ko'yá.
3 Echarí aboni echirigá orama mapujiti aboni ke siné
machiri Onorúami, nirapé tamí machiri.
15:26 Jn 14:26 Lk 24:49
16
J U A N I 460
4 Chopi Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigá maparí seba echarí rawé 'yemitamo gará 'nátaga newarabo mapurigá
Nijeni ma 'yemi mi bachá nirá aneri suwaba je'ná jeyiri.
Mapurigá echi Garabé Riosi Iwigara we orá
Chabé chokichí Nijeni ketasi 'yemi mi je'ná jerigá aneri mapujiti Nijeni 'yemi yuwa asari.
5 Chopi Nijeni ma ku simea mapurigani Onorúami yuwa
asimea, mapu tamí júri jena'í wichimóbachi. Arí biché ke wesi 'yemi tamí rukué mapu kúmini simea.
6 Chopi 'yemitamo ne wabé o'mónari mapujiti Nijeni 'yemi
mi je'ná jerigá aneri. 7 Nijeni 'yemi mi ne bichíwari jeané: A Nijeni ku simiságá,
waminabi wabé garabé níma 'yemi 'narina. Mapujiti a Nijeni
ketasi ku simiságá, echarí ketasi norínama echo'ná 'yemi yuwa echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, echi mapu 'yemi mi
wabé ku'wíraga natimama; chopi a Nijeni ku simiságá, echarí
Nijeni jurama echi wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná 'yemi yuwa.
8 Arí biché maparí echi Garabé Riosi Iwigara nawasa,
échiko we gará machíratama echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami mapu aboni we chati orámi ju; ayena
cho machíratama mapurigá Riosi nakí mápu aboni chopi
garabé wachíniga orogá pirérama, ayena cho machíratama mapu Riosi pe waminánomí warú kastigo 'yama echi jaré
chati orámi pagótami.
9 Abóniko wabé chati orámi ju mapujiti aboni ketasi tamí bichí.
10 Arí biché abóniko gará machimea mapurigá Nijeni
garabé wachíniga orogá bité, mapujiti Nijeni ma ku simea mapo'ná Onorúami atí. Arí biché 'yemitamo ma ketasi tamí
auchéchoko riwiboa.
11 Arí biché aboni gará machimea mapu Riosi warú kastigo 'yama echi jaré chati orámi pagótami mapujiti echi riablo
mapu we nuré jena'í wichimóbachi piréami, ma ne bichíwari
wi'nijírami ju. 12 Nijeni abijí waminabi wikabé namuti 'yemi mi anénari,
chopi jípitamo 'yemi ketasi omérabo machiyá.
461 J U A N I
13 Pe waminánomí maparí norinsa echi ne bichíwari Wabé Garabé Riosi Iwigara, Échiko 'yemi mi binérama suwaba echi
ne bichíwari, mapujiti Échiko ketasi ra'íchama mapurigá
binoy chopi nakí. Echi Wabé Garabé Riosi Iwigara chopi ra'íchama mapurigá Binoy gará nami aníachi Onorúami,
ayena cho Binoy 'yemi mi gará machíratama suwaba mapu
ikí ikimea waminánomí. 14 Echi Garabé Riosi Iwigara tamí waminabi warubéraga
anema, mapujiti Binoy ma tosá Nijé níwara namuti, 'yemi mi
machíratama. 15 Ne suwaba namuti mapu ikí Onorúami níwara ju, échiko
ne suwaba ayena cho Nijé níwara ju. Echijiti Nijeni aniri
mapu echi Garabé Riosi Iwigara ma tosá Nijé níwara namuti, 'yemi mi gará machíratama.
Echi jaré mapu o'mónami ju pe waminánomí we kaníratami níma
16 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Pe ke 'me ayó 'yemitamo
ma ketasi tamí riwiboa, chópitamo auchecho ke 'me ayó yáti tamí riwibóatamo, mapujiti Nijeni echo'ná simea mapo'ná
Onorúami atí.
17 Echarí jaré mapu Jesusi binérari a'nagupi rukueri jeanigá: Chu aniwámi ju je'ná mapurigá Binoy tamujé tamí
ané? Mapujiti jeaní mapu pe ke 'me ayó tamujeta ma ketasi
riwiboa echi Binoy, ayena cho máputa auchecho ke 'me ayó yáti ku riwibóata, mapujiti Binoy echo'ná simea mapo'ná
Onorúami atí.
18 Chu aniwámi ju je'ná mapu Binoy jeaní mapu ke 'me ayó tamujeta ma ketasi riwiboa Binoy? Tamujeta ketasi machí
mapu piri jiti Binoy echirigá ra'ícha.
19 Echarí echi Warubéra Jesusi gará machiri mapu aboni echirigá rukuénari. Echijiti Binoy jeaneri: Nijeni 'yemi mi
aneri mapu pe ke 'me ayó 'yemitamo ma ketasi tamí riwiboa,
chopi máputamo auchecho ke 'me ayó, yáti tamí riwiboa. Áchatamo je'ná jiti a'nagupi ra'íchaga rukué?
20 Nijeni ne bichíwari 'yemi mi ané mapu 'yemitamo wabé
narákaka o'monabo, chopi echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne wabé kanírama. Arí biché
J U A N I 462
maparí 'yemitamo echirigá o'monabo, pe waminánomi 'yemitamo auchéchoko wabé ku kaníratami níbo.
21 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Maparí biré mukwí
nawárama biré tá binoy ranara, echarí echi mukwí ne wabé okorá mapujiti ma sébari binoy tétawara, chopi ma nawárasa
echi tá múchari echarí echi mukwí ma ketasi ku newará
mapurigá ne wabé okori, chopi ne wabé kanírama mapujiti ma nawárari binoy ranara jena'í wichimóbachi.
22 'Yemitamo ayena cho echirigá achigórigá ne wabé risú
níraga o'mona jipi, chopi Nijeni auchecho siné 'yemi mi ku riwimea. Echarí 'yemi ne wabé simírami kanírabotamo
pachana 'yemi surárachi nirá, mapuyénasí ke wesi omérama
'yé echi wabé kanírawami. 23 Echarí rawé 'yemi ma ketasi biyiri tamí rukuébotamo. Ne
bichíwari Nijeni 'yemi mi jean mapu Onorúami 'yemi mi
'yama ne suwaba mapu ikítamo taní mapujítitamo tamí bichí. 24 Chopi jipi yénasí 'yemitamo ketasi cho biyiri echirigá
tánari Onorúami mapujítitamo tamí bichí. Jipi jonsa gará
tansi echirigá, mapujítitamo ma gará tamí bichí. Arí bichétamo echirigá narepo, mapurigátamo ne wabé simírami
kanírabo.
Jesucristo ketasi nijéwaga orari mapurigá jena'í wichimóbachi
piréami orá, echijiti Binoy ma niyúrari
25 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá irétaga nawésari, chopi pe waminánomí Nijeni ma
ketasi 'yemi mi echirigá irétaga nawésama. Echarí Nijeni
'yemi mi ne gará machíami nirá ruyema Onorúami jiti rugá. 26 Echarí rawé 'yemi abónitamo we tánabo Onorúami
mapujítitamo waminabi gará tamí bichíbo. Echijiti jipi Nijeni
ketasi 'yemi mi ané mapu Nijé Binoy waminabi tánama Onorúami 'yemi jiti.
27 Onorúami Binoy 'yemi mi wabé karé, mapujiti
'yemitamo tamí karé, ayena cho mapujítitamo ma gará bichíri mapu Nijeni nawari echo'ná ripá riwigachi jonsa mapujiti
Onorúami tamí júri.
28 Maparí Nijeni nawari jena'í wichimóbachi, Nijeni simiri echo'ná ripá riwigachi jonsa, mapo'ná Onorúami atí. Jipi
16:23 Mt 7:7
463 J U A N I
Nijeni ma ku simea jena'í wichimóbachi jonsa mapurigani auchecho ku simea mapo'ná Onorúami atí.
29 Echarí echi jaré mapu ,Jesusi binérari jeaneri: Jipi Mujemi
ne bichíwari gará machíami nirá ra'ícha. Mami ketasi chopi irétaga nirá ra'ícha.
30 Jípita ne gará machí mapu Mujemi gará machíami ju ne
suwaba namuti, ayena chota gará machí mapu ketasi arigá 'wérari ju máputa mi rukuebo biré namuti, mapujítimi ma
bachá nirá gará machí mapurigá tamujeta mi rukuénari.
Echijítita ma gará bichí mápumi simiri echo'ná ripá riwigachi jonsa mapo'ná Onorúami atí, maparimi nawari jena'í
wichimóbachi.
31 Echarí Jesusi rukueri jeanigá: Áchatamo ne bichíwari echirigá bichí jipi?
32 Jipi ma ke 'me ayó pe waminánomí 'yemitamo waminá
chijanárami níbo. Echarí 'yemitamo ibiri nirá a'nagú waná júmsaga, tamí ariwebo; chopi Nijeni ketasi bi'neri atí,
mapujiti Onorúami sinibí tamí yuwa atí.
33 Nijeni 'yemi mi ané suwaba je'ná jeyiri mapurigátamo gará tamí bichíga, sinibí kirí orogá pirérabo; chopi
mapuyénasítamo abijí piré jena'í wichimóbachi 'yemitamo
wabé risú orárami níbo. Echarí arigá waminabi gará tamí bichísi mapujiti Nijeni ma niyúrari, mapujiti Nijeni ketasi
nijéwaga orari mapurigá jena'í wichimóbachi piréami orá.
Jesusi tániga ra'ícha Riosi yuwa echi jaré mapu Binoy binérari jiti
Ma bachá nirá je'ná jerigá anisá, echarí Jesusi ripá riwigachi 'néniga, Riosi yuwa ra'íchaga jeaneri: Keni
Onó ma sébari tétari. Nijeni birepi Mujé Ranara ju. Jipi ma
tamí wabé Warubéraga ané, mapurigá Nijeni ayena cho mi ne wabé Warubéraga anema, mapu Nijeni birepi Mujé Ranara
ju!
2 Mapujiti Mujemi tamí wirari mapurigá Warubéra nirá, si'néami echi auché jaré pagótami Warubérawara, mapujiti
Nijeni birepi Mujé Ranara ju. Arí bichemi echirigá tamí wirari
mapurigani 'yama mapurigá ne sinibí nirá pirérama si'néami echi jaré mapu ikí Mujemi tamí 'yari.
16:32 Mt 26:31
17
17:2 Mt 28:18
J U A N I 464
3 Arí biché aboni ne sinibí pirérama mapujiti aboni gará mi machí mápumi echi Birepi ne Bichíwari Riosi ju, ayena cho
mapujiti aboni gará tamí machí mápuni Jesucristo ju, mapu
Mujemi tamí júri jena'í wichimóbachi. 4 Echarí Jesusi, Riosi yuwa ra'íchaga, waminabi jeaneri:
Mapuyénasí Nijeni iyénari jena'í wichimóbachi, Nijeni mi
wisabé Warubéra nirá aneri. Ayena choni ma suwaba gará nijéwaga orari mapu ikí Mujemi tamí nureri oránara.
5 Keni Onó, jipi auchéchoko tamí wirá echo'ná Mujé yuwa
mapurigá Warubéra nirá, achigórigá mapurigani Warubéra níri Mujé yuwa ki'yá bachá jonsa, maparí je'ná kawí ketasi
cho niwárami níri.
6 Mujemi ma chapiri jaré jena'í wichimóbachi piréami pagótami, mapurigami tamí 'yama mapurigá Nijé níwara
pagótami nirá. Arí biché mani ruyeri aboni mapu Mujemi
echi ne Warubéra Riosi ju. Abóniko Mujé níwara níri, chopi Mujemi tamí 'yari. Arí biché aboni gará nijéwaga orari
mapurigá Nijeni nawésari Mujé Ra'íchara.
7 Jipi aboni ma gará machí mapu suwaba namuti mápumi tamí 'yari, ne suwaba echo'ná ripá riwigachi jonsa siri
mapo'ná Mujemi atí.
8 Mapujiti Nijeni ma gará nawésari aboni, achigórigá mapurigá Mujemi tamí 'yari nawésanara. Arí biché aboni ma
gará bichíri mapurigá Nijeni nawésari; ayena cho aboni gará
machiri mapu Nijeni ne bichíwari simiri echo'ná ripá riwigachi jonsa mapo'ná Mujemi atí, ayena cho aboni ma gará
bichíri mapu Mujemi tamí júri jena'í wichimóbachi.
9 Nijeni mi táni mapurigami ku'wírama aboni. Ketásini mi táni mapurigá mi ku'wírama echi auché jaré jena'í
wichimóbachi piréami. Nijeni mi chopi táni mapurigami
ku'wírama echi jaré mapu Mujemi tamí 'yari, mapujiti abóniko Mujé níwara ju.
10 Ne suwaba Nijé níwara ayena cho Mujé níwara ju. Arí
biché Mujé níwara ayena cho Nijé níwara ju. Arí biché echi jaré Nijé níwara pagótami o'wéaratami ju mapujiti Nijeni ne
Warubéra ju.
11 Nijeni ma ketasi tibí jena'í wichimóbachi. Chopi aboni abijí jena'í tibí. Arí biché Nijeni ma ku simea mapurigani
17:8 Jn 16:27
465 J U A N I
Mujé yuwa asimea. Mujé wabé Garabé keni Onó, ne suwaba omérami jumi. Ne gará niseri si'néami echi jaré mapu Mujemi
tamí 'yari, mapurigá si'néami aboni birénapi napawika
bichíyami níma, achigórigá mapurigá Nijeni napawika ju Mujé yuwa.
12 Mapuyénasí Nijeni asari aboni yuwa jena'í
wichimóbachi, Nijeni sinibí ne gará tibútasaga niseri echi jaré mapu Mujemi tamí 'yari, mapujiti Mujemi tamí echirigá
omératari. Ke wesi aboni waminá 'wigari, chopi echi biré
mapu ma bachá nirá wikámi níri. Échiko arigá wikari, achigórigá mapurigá bachá. nirá osirúami níri echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi mapu echirigá ikimea.
13 Jipi Nijeni ma. simea echo'ná mapo'ná Mujemi atí. Chopi mapuyénasí Nijeni abijí jena'í wichimóbachi atí, Nijeni je'ná
jerigá aní mapurigá aboni ne wabé simírami kanírama,
achigórigá mapurigá Nijeni ne wabé kanira. 14 Nijeni gará nawésari aboni Mujé Ra'íchara. Chopi echi
auché jaré jena'í wichimóbachi piréami ne wabé kichí echi
jaré aboni, mapujiti aboni ketasi chopi jena'í wichimóbachi piréami ju, achigórigá mapurigá Nijeni ketasi jena'í
wichimóbachi bitéami ju.
15 Nijeni ketasi mi táni mapurigami ma ku tomea echi jaré aboni jena'í wichimóbachi jonsa, chopi nimí táni mapurigami
tibútama aboni mapurigá echi riablo ketasi omérama sayera
aboni. 16 Achigórigá mapurigá Nijeni ketasi jena'í wichimóbachi
bitéami ju, echi jaré aboni ketasi cho jena'í wichimóbachi
piréami ju. 17 Ne wabé garabé nirá niwá aboni, mapurigá Mujé níwara
pagótami nirá, mapujiti aboni gará bichí echi ne bichíwari.
Mujé Ra'íchara echi ne Bichíwari ju. 18 Mujemi tamí júri jena'í wichimóbachi, mapurigani
asimea jena'í wichimóbachi piréami yuwa. Nijeni ayena cho
echirigá achigórigá júri echi jaré aboni, mapurigá aboni muchima echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami yuwa.
19 Mapujiti Nijeni we karé aboni, echijiti Nijeni waminabi
garabé nirá nírini Nijé Binoy nirá, mapurigá aboni ayena cho
J U A N I 466
waminabi garabé niwárami níma, mapujiti aboni gará bichíma echi ne bichíwari.
20 Nijeni ketasi chopi mi táni mapurigami ku'wírama je'ná
jaré mapu ikí Mujé níwara ju jipi rawé. Nijeni ayena cho táni mapurigami ku'wírama echi auché jaré, si'néami mapu ikí
waminánomí gará tamí bichíma, maparí aboni gará kipuma
mapurigá je'ná jaré nawésama. 21 Nijeni mi táni mapurigá ne si'néami aboni birénapi
napawika bichíyami níma, mapurigá si'néami aboni chopi a
yiri níma Tamujé yuwa, Mujé Garabé Onorúami, achigórigá mapurigá Mujemi pachana tamí yuwa atí, ayena cho
mapurigá Nijeni pachana Mujé yuwa atí. Ayena choni nakí
mapurigá aboni birénapi napawika bichíyami níma mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami gará bichíma
mapu Mujemi tamí júri jena'í wichimóbachi.
22 Arí biché Nijeni 'yari aboni mapurigá aboni o'wéaratami níma, achigórigá mapurigá Mujemi tamí 'yari mapu Nijé
wabé Warubératami níma, mapurigá si'néami aboni birénapi
napawíkami bichíyami níma achigórigá mapurigá Nijeni Mujé yuwa chopi a yiri juta.
23 Nijeni pachana aboni yuwa atí. Arí biché Mujemi
pachana Nijé yuwa atí, mapurigá si'néami aboni napawika ayena cho birepi nirá níma, mapurigá echi auché jaré jena'í
wichimóbachi piréami echijiti ne gará machimea mapu
Mujemi tamí júri jena'í wichimóbachi, ayena cho mapurigá Mujemi ne wabé karé echi jaré napawika bichíyami,
achigórigá mapurigami tamí karé.
24 Keni Onó, Mujemi tamí 'yari echi jaré aboni. Nijeni wabé nakí mapurigá aboni echo'ná tamí yuwa muchima, mapo'ná
Nijeni asimea, mapurigá aboni gará riwimea mapurigá
Mujemi tamí wabé warubérari, mapujiti Mujemi sinibí tamí wabé kareri kiyá jonsa maparí je'ná kawí ketasi cho niwárami
níri.
25 Mujé garabé orámi Onorúami, jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi mi machí, chopi Nijeni mi ne gará
machí. Arí biché je'ná jaré bichíyami ma gará machí mapu
Mujemi tamí júri jena'í wichimóbachi.
17:24 Jn 12:26
467 J U A N I
26 Nijeni gará machírari aboni mapu Mujemi echi Birepi Riosi ju. Arí biché abijí Nijeni waminabi echirigá
machíratama, mapurigá aboni a'nagupi ne wabé karema,
achigórigá mapurigá Mujemi tamí kareri, ayena cho mapurigá Nijé Binoy pachana aboni surárachi asiméani.
Jesusi borogá tórati
(Mateosi 26:47–56; Markosi 14:43–50; Lukasi 22:47–53)
Ma je'ná jerigá anisá, echarí Jesusi ku K7 machínari
echo'ná pachá jonsa, waminá bo'ónara komichi
Setrónachi aniríwachi simiyá. Echo'ná wikabé namuti rojuá olivo aniríwami jari. Echarí Jesusi echo'ná nasipa simiri echi
auché jaré yuwa mapu Binoy binérari.
2 Arí biché echi Júrasi mapu nijímiya iyénari echi Jesusi mapurigá Binoy waminá mi'rirúami níma, échiko ayena cho
ma ra'éami níri echo'ná, mapujiti chabénara nirá Jesusi
wisabé echo'ná napawiri echi jaré yuwa mapu Binoy binérari. 3 Echirigá níri mapu echi Júrasi ayena cho echo'ná nawari,
wikabé sontarsi yuwa, jaré kapitani yuwa ayena cho, mapu
echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi tibúami níri. Si'néami aboni echo'ná jurárami níri echi jaré o'wéara sakerdote jiti,
ayena echi jaré Bariseo aniríwami binériami jiti. Aboni i'wéari
ripiyá kami níri, ayena cho chopé rajégami níri, auché jaré karúmati ayena cho.
4 Echarí Jesusi ma gará machigá suwaba mapurigá ikimea
riwéaro Binoy, bachá natipámiya simigá jeanigá rukueri: Chigátamo amí?
5 Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri: Echi Jesúsite amí,
echo'ná Nasarétachi bitéami. Echarí Jesusi Binoy ku nijéwaga jeaneri: Nijé ju.
Arí biché echi Júrasi mapu echirigá nijiga orari, mapurigá
Jesusi waminá mi'rirúami níma, echiko ayena cho echo'ná wi'riri echi jaré sontarsi yuwa.
6 Chopi maparí Jesusi jeaneri: Nijé ju! Echarí si'néami echi
jaré sontarsi we yáti ri'ná bitíbari. 7 Echarí Jesusi auchecho siné jeanigá rukueri: Chigá
bichétamo amí? Arí biché aboni auchecho nijéwaga jeaneri:
Echi Jesúsite amí, echo'ná Nasarétachi bitéami.
18:1 Mt 26:36 18
18:3 Mt 26:47
J U A N I 468
8 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mani 'yemi mi aneri mapu Nijé ju. Átamo tamí ásagá, ariwesi mapurigá je'ná jaré
waminá ku simama!
9 Echarí je'ná jerigá ikiri mapurigá ne sébari ikimea mapurigá Jesusi Binoy bachá nirá jeaniri: Echi jaré mapu
Onorúami tamí 'yari, ke wesi 'wigari.
10 Arí biché echi Simoni Pegro wi'rí ripiyá kami níri. Echarí échiko machí paka echi wi'rí ripiyá, wamina ripúnari biré
rijoy, Malko riwéami, nakárachi watoná. Échiko echi
warubéra sakerdote piónawara níri. 11 Chopi Jesusi jeaneri echi Pegro: Echo'ná wichibácharachi
ku wirá echi wi'rí ripiyá! Kéchami mayé mapu arigá 'wérari
ju mapu Nijeni risú orárami níma, achigórigá mapurigá Onorúami bachá nirá nurari mapurigani echirigá orárami
níma?
Jesusi párati echo'ná bachámi echi ne warubéra sakerdote yuwa
(Mateosi 26:57–58; Markosi 14:53–54; Lukasi 22:54)
12 Echarí echi jaré wikabé sontarsi, aboni warúrawara
yuwa, echi jaré Juríosi kapitánawara asíchiko, si'néamika chapigá bureri echi Jesusi.
13 Echarí Jesusi we yáti tórati echo'ná biré rijoy sakerdote
Anasi riwéami bitérachi. Arí biché echi Anasi auché biré rijoy, Kaijasi riwéami, si'ará níri. Arí biché echarí bamíbari echi
Kaijasi ne warubéra sakerdote níri.
14 Ayena cho echi Kaijasi níri mapu chabénara aneri echi jaré Juríosi mapu waminabi gará nímako mapu pe biré rijoy
waminá mukumea si'néami aboni Juríosi pagótami jiti.
Echi Pegro we 'yékaka aní mapu binoy ketasi machiri echi Jesusi
(Mateosi 26:69–70; Markosi 14:66–68; Lukasi 22:55–57)
15 Echarí echi Simoni Pegro, auché biré yuwa mapu Jesusi
ayenacho binérari, okuánika jubámi najátasari echi Jesusi. Arí biché echi auché biré gará machirúami níri echi ne warura
sakerdote jiti. Echijiti échiko we yáti bakiri echo'ná pachá
biréana ri'narátachi, echo'ná nasipa echi ne warura sakerdote bitérachi, mapo'ná Jesusi tórati.
18:9 Jn 17:12
18:14 Jn 11:50
18:15 Mt 26:58
469 J U A N I
16 Chopi echi Pegro echo'ná machímana 'yéachi tibiri. Echijiti echi auché biré mapu Jesusi binérari, echi mapu gará
machirúami níri echi Anasi riwéami sakerdote jiti, échiko
auchecho ku machínaga, gará ra'íchari echi tiwé pióntami yuwa echo'ná yéachi tibúami. Echarí echi biré mapu Jesusi
binérari echo'ná pachá bayérari echi Pegro.
17 Echarí echi tiwé pióntami echo'ná yéachi tibúami jeanigá rukueri echi Pegro: Kéchami ayena cho Mujé biré ju mapu
je'ná Jesusi binérari? Echarí echi Pegro ku nijéwaga jeaneri:
Ketasi nijé ju. 18 Echarí rokogó ne wabé rurári, echijiti echi jaré pióntami,
echi jaré kapitani yuwa, bachá nirá sawiri na'ari. Arí biché
si'néami aboni echo'ná sokuara jari. Echarí echi Pegro ayena cho echo'ná sokuara wiriri aboni yuwa.
Echi ne warura sakerdote we rukué echi Jesusi
(Mateosi 26:59–66; Markosi 14:55–64; Lukasi 22:66–71)
19 Arí biché echi ne warura sakerdote chótari rukué echi
Jesusi mapu chu yiri níro mapu Binoy binérari, ayena cho
rukueri mapu piri níri mapu Binoy binérari echi auché jaré. 20 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijeni sinibí ne
machiná nirá nawésari jena'í wichimóbachi piréami
pagótami. Nijeni sinibí echirigá nawésaga binérari echi pagótami echo'ná suníami aboni ri'obáwarachi, ayena cho
echo'ná echi warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi mapo'ná
si'néami aboni napawí. Nijeni ketasi siné chiná nirá nawésari. 21 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Churékurami echirigá tamí
rukué? Gará rukué echi jaré mapu tamí námari, mapu
churigá Nijeni nawésari. Aboni gará machí suwaba mapu ikí Nijeni aniri.
22 Arí biché maparí Jesusi je'ná jerigá aniri, echarí biré
kapitani echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi tibúami mapu echo'ná Jesusi yuwa wiriri, échiko jeanigá waminá cho'nari:
Echirigáchami ku nijewa echi ne warura sakerdote?
23 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: A Nijeni sití ra'ichásagá, tamí ku ruyé mapu churigá Nijeni sití ra'íchari;
chopi a Nijeni arigá garabé nirá ra'ichásagá, churékurami
echirigá tamí cho'ná?
J U A N I 470
24 Echarí echi Anasi nureri echi jaré sontarsi echirigá burérami nirá tonaria echi Jesusi echo'ná echi Kaijasi yuwa,
echi mapu ne warubéra sakerdote níri.
Echi Pegro auchecho siné 'yékaka aniri mapu binoy ketasi
machiri echi Jesusi
(Mateosi 26:71–75; Markosi 14:69–72; Lukasi 22:58–62)
25 Echarí yénasí echi Pegro abijí sokuara wiriri echo'ná
na'írari. Arí biché echi auché jaré echo'ná jáwami jeanigá rukueri: Kecha ayena cho oiré ju mujé mapu echi Jesusi mi
binérari? Echarí Pegro wabé 'yékaka jeaniri: Ketasi nijé ju!
26 Arí biché biré rijoy echo'ná wiríami jeanigá rukueri: Kecha nimí riwari echi Jesusi yuwa iyénami echo'ná mapo'ná
wikabé namuti rojuá, Olivo aniríwami, jawi? Echi rijoy
echirigá rukueri mapujiti binoy pé rijimara níri echi Malko riwéami rijoy, ayena cho échiko echo'ná iyénari maparí echi
Pegro ripúnari echi Malko nakara. Arí biché echi rijoy ayena
cho echi warubéra sakerdote piónawara níri. 27 Echarí echi Pegro auchecho siné 'yékaka aniri mapu
binoy ketasi machiri Jesusi. Arí biché we yáti kusuri bire torí.
Jesusi tórati echo'ná bachámi echi warura siríami Pilato riwéami
yuwa
(Mateosi 27:1–2, 11–14; Markosi 15:1–5; Lukasi 23:1–5)
28 Echarí Jesusi tórati echo'ná echi Kaijasi bitérachi jonsa,
echo'ná biréana warubé karírari yénasí, mapo'ná echo'ná nurámi warura siríami bitérachi níri. Echarí ma chi'rásari,
echarí omowárawachi rawé, echijiti echi jaré Juríosi ketasi
mo'wiri echo'ná pachá echi warura siríami bitérachi mapujiti aboni arigá nakiri ko'náriya echi kúchi bo'wá sapara
mapurigá aboni omáwiga orari echarí rawé arí. Chopi echi
siríami ketasi Juríosi pagótami níri, echijiti aboni mayeri mapu ma mo'wiságá echo'ná pachá echi siríami bitérachi, ma
ketasi risénsia ními mapu aboni echirigá omowama echarí
rawé. 29 Echijiti echi Pilato riwéami siríami waminá machínari
echi jaré Juríosi pagotami ra'íchamiya. Echarí echi Pilato
jeanigá rukueri: Piri jítitamo wi'nijí je'ná rijoy?
18:24 Mt 26:57
18:25 Mt 26:69
18:28 Mt 27:2 Or 10:28
471 J U A N I
30 Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri: A Binoy ketasi chati orámi nísagá, tamujeta ketasi mi 'yábiri!
31 Echarí echi Pilato jeaneri: Aboni nirá ku togá, waminá
justikia orábasi 'yemi nurarira jiti! Echarí echi jaré Juríosi pagótami ku nijéwaga jeaneri: Tamujé aboni ketásita justikia
orabo, mapujiti tamujé Juríosi pagótami ketasi risénsia juta
máputa nurabo biré rijoy mi'rínara. 32 Aboni echirigá anéri mapujiti arigá 'wérari níri mapurigá
achigórigá ikimea mapurigá Jesusi Binoy bachá nirá aniri,
mapu Binoy mi'rirúami níma riwéari echo'ná biréana kúrsichi michóniga, achigórigá mapurigá echi jaré Romano aniríwami
pagótami sinibí echirigá ko'yari echi jaré chati orámi
pagótami. 33 Echarí echi Pilato auchecho siné bakiri echo'ná pachá
echi warubé karí binoy bitérachi. Arí biché auchéchoko
bayegá echi Jesusi, echi Pilato jeanigá rukueri: Mujecha ju echi jaré Juríosi pagótami warubéra sirínawara?
34 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeanigá rukueri: Mujecha
echirigá tamí rukué mapujiti mujé binoy nakí echirigá machináriya? Auché jarecha echirigá mi ruyériré omá, tamí
jiti rugá?
35 Echarí echi Pilato ku nijéwaga jeanigá rukueri: Áchami mayé mapu nijeni Juríosi pagótami ju? Echi jaré Mujé
pagótamawara níri, echi jaré o'wéara sakerdote ayena cho,
mapu wakiná mi nijiri, mapurigá nijeni mi kastigo 'yama. Pírimi wabé chati orari?
36 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Nijeni arigá nurama
jena'í wichimóbachi mapurigá Warubéra siríami nirá. Chópini ketasi achigórigá 'wérari nurama mapurigá echi
auché jaré o'wéara siríami we nurá. A Nijeni echirigá
nurásagá, echi jaré mapu tamí bichíyami ju ma wabé nakomi, tamí ku'wírasiya, mapurigá echi jaré Juríosi pagótami ketasi
tamí omérama; chopi Nijeni ketasi 'wérari nurá mapurigá
echi auché jaré o'wéara siríami jena'í wichimóbachi piréami we nurá.
37 Arí biché echi Pilato jeanigá rukueri: Echirigacha ne
bichíwari biré warubéra siríami jumi? Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ayena, Nijeni warubéra siríami ju,
18:32 Mt 20:19
18:33 Mt 27:11
J U A N I 472
mapurigá mujemi aní. Echijiti Nijeni ranarúami níri jena'í wichimóbachi; ayena choni nawari jena'í wichimóbachi
mapurigani nawisama echi ne Bichíwari. Si'néami mapu ikí
gará nijéwaga orako mapurigá ne bichíwari ju, abóniko gará kipú mapurigá Nijeni aní.
38 Echarí echi Pilato jeanigá rukueri: Piri ju echi ne
Bichíwari?
Ma nurárati mapurigá Jesusi waminá mi'rirúami níma
(Mateosi 27:15–31; Markosi 15:6–20; Lukasi 23:13–25 )
Arí biché ma je'ná jerigá rukuesa, echi Pilato auchecho ku machínari echi jaré Juríosi pagótami yuwa ra'ichámiya.
Echarí binoy jeaneri: Nijé ketasi biyiri namuti mapurigá chati
orámi nirá, riwárini je'ná rijoy! 39 Sinibí bamíbari, jipi omowárawachi sébachi rawé, nijeni
ku machí pa pe biré 'yemi pagótamawara mapu pachá
bachara atí. Áchatamo nakí mápuni ku machí pásama echi Warubéra, 'yemi Juríosi pagótami sirínawara?
40 Echarí ne si'néami aboni auchecho o'weri ra'íchaka
jeaneri: Échiko ketasi ku machí pa! Chopi ku machí pa echi Barabasi! Arí biché echi Barabasi riwéami rijoy we chigórami
níri, echijiti pachá bachara asari.
Echarí echi Pilato nurari waminá wipisónara echi
Jesusi.
2 Arí biché echi jaré sontarsi so'uwá tega koyétari Jesusi mo'órachi; ayena cho pe sitákami chomítawami napachátari,
mapurigá biré warubéra siríami nirá.
3 Echarí si'néami echi jaré sontarsi murubéanaga Jesusi yuwa tiníchaga jeaneri: Warubéra níraga mujé warubéra
Juríosi sirínawara! Ayena cho cho'nírati Binoy banarachi.
4 Arí biché echi Pilato auchecho ku machínaga jeaneri: Gará 'nesi je'ná rijoy! Mani auchecho siné ku machí pama,
mapurigátamo ne gará machiboa mapu nijeni ketasi biyiri
namuti riwari mapurigá chati orámi nirá. 5 Echarí Jesusi ku machínari echi so'uwá niwárami koyeka,
ayena cho echi pe sitákami chomítuwami napáchaga. Arí
18:39 Mt 27:15
18:40 Or 3:14
19:1 Mt 27:26 19
473 J U A N I
biché echi Pilato jeaneri echi jaré pagótami: Jena'í wirí je'ná rijoy!
6 Chopi maparí echi jaré o'wéara sakerdote, echi jaré
ri'obachi tibúami kapitani gará riwari, echarí si'néami aboni chótari o'weri ra'íchaga jeané: Echo'ná kúrsichi michoné!
Echo'ná kúrsichi michoné! Echarí echi Pilato jeaneri: 'Yemi
togá, echo'ná kúrsichi michonsi, mapujiti nijeni ketasi biyiri riwari mapurigá chati orámi nirá.
7 Chopi echi jaré Juríosi pagótami ku nijéwaga jeaneri:
Tamujeta ma nurérati. Arí biché mapurigata nurérami níri, arigá 'wérari ju mapurigá je'ná rijoy waminá mi'rirúami
níma, mapujiti rijoy ke, arigá jeaní mapu binoy birepi Riosi
Ranara ju. 8 Echarí ma je'ná jerigá namsa echi Pilato waminabi wabé
majari.
9 Echijiti echi Pilato auchecho sine pachá bakigá echo'ná warubé karírari, jeanigá rukueri echi Jesusi: Kumi jonsa
nawari mujé? Chopi Jesusi ketásirapé namuti ku nijéwari.
10 Echarí echi Pilato jeanigá rukueri: Kéchami tamí ku nijéwama? Kéchami machí mapu nijeni warubéra siríami ju,
mápuni we omero nurayá mi mi'rínara, mápuni ayena cho
omero nurayá mi ku machí pánara? 11 Arí biché Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Mujemi tarapé
omérami tamí sayera, Riosi ke mi echirigá 'yásagá! Echijiti
Nijé nimí ané mapu echi rijoy mapu tamí waminá nijiri mapurigá mujemi tamí kastigo 'yama, échiko waminabi wabé
chati orámi ju, ketasi mapurigá mujé.
12 Echarí jonsa echi Pilato chopi 'nátari mapu churigá omérama ku ni'yúbana echi Jesusi; chopi echi jaré Juríosi
pagótami o'weri ra'íchaga jeaneri: Ami ku ni'yúbanasagá
je'ná Jesusi, mujemi ketasi amígowara ju echi ne warubéra siríami echo'ná Rómachi bitéami! Mapujiti mapuyíripi ne
warubéra siríami níriko, échiko we sayera echi ne warubéra
siríami echo'ná Rómachi bitéami. 13 Echarí echi Pilato ma je'ná jerigá namsa, auchecho siné
nurari ku machí pánara Jesusi. Arí biché echi Pilato asíbari
echo'ná mapo'ná echi ne warubéra siríami sinibí asípari,
J U A N I 474
mapo'ná echi Ebreo ra'íchara nirá Gabátachi aniríwachi níri, chopi Rarámuri ra'íchara nirá Rijibétachi aniríwachi ju.
14 Echarí ma nasipa rawé níri. Arí biché ba'arínara rawé
omowárawachi sébachi níri maparí echi jaré kúchi bo'wá ko'wírati. Echarí echi Pilato jeaneri echi jaré Juríosi pagótami
jeanigá: Jena'í wirí echi warubéra 'yemi sirínawara!
15 Chopi si'néami aboni o'weri ra'íchaga jeaneri: Waminá mi'yá! Echo'ná kúrsichi michoné! Echarí Pilato jeaneri:
Áchani nurama echo'ná kúrsichi michóniga mi'rínara echi
warubéra 'yemi sirínawara? Chopi echi jaré o'wéara sakerdote ku nijéwaga jeaneri: Ketásita niwa auché biré
warubéra siríami, chopi echi warubéra siríami echo'ná
Rómachi bitéami! 16 Echarí echi Pilato nijari echi Jesusi mapurigá aboni
waminá mi'rimea, echo'ná biréana kúrsichi michóniga. Arí
biché aboni ma waminá tori.
Jesusi klavo jiti michóntami níri echo'ná kúrsichi
(Mateosi 27:32–44; Markosi 15:21–32; Lukasi 23:26–43)
17 Echarí Jesusi ma matóraga echi Binoy níwara kursi, chótari echo'ná biréana simiyá mapo'ná chu'wí mo'órachi
anérati; ayena cho echi Ebreo aniríwami ra'íchara nirá
echo'ná Gorótachi aniríwachi níri. 18 Echo'ná echi Warubéra Jesusi klavo jiti michóntami níri
Binoy sikárachi, ayena cho Binoy ronórachi, echo'ná biréana
kúrsichi. Arí biché Binoy yuwa auché okuá rijoy, ibírana nirá, echo'ná auché okoná kúrsichi echirigá michóntami níri. Arí
biché Jesusi Binoy echo'ná nasipa wiríami kúrsichi
michóntami níri. 19 Echarí echi warura Pilato nurari biréana tá tabla osogá
uchánara echo'ná ripá kúrsichi kuwárachi. Arí biché jerigá
osirúami níri: Je'ná ju Jesusi, echo'ná Nasarétachi bitéami, echi Warubéra Juríosi Sirínawara.
20 Echarí wikabé echi jaré Juríosi pagótami gará 'nénari
je'ná osirúami, mapujiti echo'ná mapo'ná Jesusi michónarati kúrsichi ne murubé níri echo'ná Jerusalémachi aniríwachi
warúrachi jonsa. Arí biché echirigá osirúami níri echi Ebreo
19:16 Mt 27:31
475 J U A N I
ra'íchara nirá, echi Griego ra'íchara nirá ayena cho, echi Latini ra'íchara nirá asíchiko.
21 Chopi echi jaré o'wéara Juríosi sakerdótawara jeaneri
echi warura Pilato: Perikó ketasi echirigá osá: Je'ná ju echi Warubéra Juríosi Sirínawara. Chopi gará níma je'ná jerigá
osisá: Je'ná rijoy jeaniri: Nijé ju echi Warubéra Juríosi
Sirínawara. 22 Chopi echi Pilato ku nijéwaga jeaneri: Echi mápuni
osáriko echirigá a tibima.
23 Echarí ma echo'ná kúrsichi michónsa Jesusi, echi jaré sontarsi ma chapigá suwaba namuti Binoy níwara chiní,
nawóana nirá rojuánari mapurigá ibiri sontarsi chapimea biré
nirá. Arí biché Jesusi níwara wi'rí napacha, moba chukúami, ketasi sútami níri; chopi birepi nirá amarúami tétami níri ripá
jonsa, ri'ré yénasí.
24 Echijiti echi jaré sontarsi a'nagupi jeaneri: Ketásita nawóana chi'wanabo, chopi gará níma rijibaka nirá ri'yékasa
chigá 'narí chapirá. Arí biché echirigá orárati mapurigá ne
sébari ikimea mapurigá bachá nirá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi, mapo'ná je'ná jerigá osirúami ju:
Aboni a'nagupi rojuánari suwaba namuti Nijé níwara chiní;
ayena cho rijibaka ri'yékari, chigá 'narí chapirá Nijé níwara wi'rí napacha moba chukúami.
25 Arí biché echo'ná murubé mapo'ná echi kursi wiriri
mapo'ná Jesusi michóntami níri, echo'ná wiriri echi Jesusi iyera, auché biré mukwí yuwa, echi mapu Jesusi iyera
rijimara níri, echi mapu ayena cho María riwéami níri, echi
mapu echi Kleópasi riwéami rijoy upira níri. Arí biché auché birecho mukwí, María riwéami, ayena cho echo'ná wiriri, echi
mapu echo'ná Makatárachi bitéami níri.
26 Echarí maparí Jesusi riwari echo'ná wiríami echi kepu iyé, Binoy ayena cho riwari echi biré mapu Binoy binérari,
mapu Jesusi Binoy ne wabé kareri, mapu ayena cho echo'ná
murubé wiriri Jesusi iyera yuwa. Echarí Jesusi jeaneri kepu iyé: Keni iyé, je'ná rijoy mapurigá mujé binoy ranara níma.
27 Arí biché Jesusi ayena cho jeaneri echi biré mapu Binoy
binérari: Echi Nijé iyera ma mapurigá mujé binoy iyera níma. Arí biché echarí jonsa echi biré mapu Jesusi binérari, binoy
19:23 Mt 27:35
J U A N I 476
gará nareri echi Jesusi iyera echo'ná binoy bitérachi mapurigá binoy iyera nirá.
Jesusi ma mukuri
(Mateosi 27:45–56; Markosi 15:33–41; Lukasi 23:44–49)
28 Ma je'ná jerigá anisá, echarí Jesusi gará machiri mapu ne
suwaba ma sébari ikiri mapurigá bachá nirá osirúami níri
echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapurigá ikimea riwéari. Echijiti Binoy jeaniri: Weni barami!
29 Echarí echo'ná maniri biré sikorí wabé chokóami uva
ba'wira maníami. Arí biché echo'ná jáwami we pakeri biré namuti mapuyiri biré tá bo'osari echo'ná wabé chokóami uva
ba'wírachi. Arí biché echo'ná biréana kusírari ochogá, ne
chumuchí ucheri mapurigá Jesusi chunugá bajima. 30 Echarí Jesusi ma chunugá bajisa echi we chokóami
ba'wira, we yáti jeaniri: Suwaba ma sébari ikiri. Arí biché
yóraga, waminá mukuri.
Biré sontarsi waminá chi'wánari Jesusi wachigárachi
31 Arí biché ba'arínara omowárawachi rawé níri maparí
echi jaré kúchi bo'wá ko'wírati. Echijiti echi jaré Juríosi
pagótami ketasi nakiri mapurigá echi bikiá rijoy suwíami sapara waminabi echo'ná ripá kúrsichi uchuma mapujiti
ba'arínara isábawachi rawé warú omowárawachi níri. Echijiti
aboni tánari mapurigá echi Pilato nurama waminá ka'rinánara echi jaré bikiyá rijoy ronórachi mapurigá aboni
we sapú waminá suwimea, mapurigá aboni suwíami sapara
we yáti waminá rikibúrami níma mapurigá echi bikiyá suwíami sapara ketasi tibima echo'ná kúrsichi ba'arínara
isábawachi rawé.
32 Echijiti echi jaré sontarsi simíbaga ka'rínari echi biré rijoy ronórachi mapu ayena cho michónarati echo'ná biréana
kúrsichi maparí Jesusi mi'rírati; ayena cho ka'rínari echi
auché birecho rijoy ronórachi mapu ayena cho michónarati echo'ná auché biréana kúrsichi.
33 Chopi maparí aboni murubéanari mapo'ná Jesusi
michóntami níri echo'ná auché biréana kúrsichi, aboni riwari
477 J U A N I
mapu Jesusi ma mukúami níro, echijiti aboni ketasi ka'rínari echi Warubéra Jesusi ronórachi.
34 Chopi biré sontarsi arigá chi'wánari Jesusi wachigárachi
biré wabé orámi sirá jiti. Echarí we yáti warú lénari, ayena cho machínari ba'wí.
35 Echi rijoy mapu je'ná jerigá ruyeko, mapurigá jena'í
oserichi osirúami ju, echi ju biré mapu gará riwari. Arí biché binoy ne bichíwaga aní. Échiko gará machí mapu binoy
bichíwaga aní, mapurigá 'yemitamo ayena cho gará bichíbo.
36 Mapujiti je'ná jerigá ikiri mapurigá suwaba ne sébari ikimea mapurigá bachá nirá osirúami níri echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi mapo'ná jeaní: Aboni ketasi ka'rinama
ni biré Binoy ochirá. 37 Ayena cho je'ná jerigá osirúami ju echo'ná auché biréana
osirúami echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Aboni
auchéchoko ku riwimea Echi mapu aboni chi'wánari.
Jesusi chu'wirótami níri
(Mateosi 27:57–61; Markosi 15:42–47; Lukasi 23:50–56)
38 Ma je'ná jerigá ikisá, echarí echi José echo'ná Arimatéachi bitéami risénsia tánari echi Pilato, echi Jesusi mukúami
sapara ku tomeya. Echarí echi Pilato risénsia 'yari. Arí biché
echi José echo'ná simigá, waminá tori Jesusi mukúami sapara. Echi José echi Jesusi yuwa binéami níri, chopi échiko china
nirá bineri mapujiti binoy we majari echi auché jaré Juríosi
pagótami jiti. 39 Auché biré rijoy Nikoremo riwéami ayena cho
ku'wírimiya nawari. Échiko níri mapu chabénara, siné
rokogó nirá, ra'ichámiya nawíri Jesusi yuwa. Je'ná Nikoremo pari jaré wabé su'weti júkami namuti, mira aniríwami, echi
auché biré áloe aniríwami nasówaga. Suwaba we bitéami níri
mapuyena baisá makoy kilo nirá. 40 Arí biché echi okuá rijoy chapigá echi Jesusi mukúami
sapara gará kabiri wi'ribé chiní pe tá chipérami jiti. Echarí
aboni ayena cho echirigá kabiri echi jaré su'weti júkami namuti yuwa, echo'ná pachá nasipa chinírari uchugá,
mapurigá echi jaré Juríosi pagótami sinibí echirigá orari
maparí aboni chu'wirori echi jaré suwíami.
19:38 Mt 27:57
J U A N I 478
41 Arí biché echo'ná mapo'ná echi Warubéra Jesusi echo'ná kúrsichi michóntami níri, murubé nirá jari wikabé namuti
rojuá, olivo aniríwami. Así biché echo'ná nasipa nirúari biré
risochí chu'wiróami, bukuri niwárami, mapo'ná ke cho wesi chu'wirótami níri.
42 Echo'ná we yáti chu'wirótami níri echi Warubéra Jesusi
ma mukúami sapara, mapujiti echo'ná ne murubé níri, ayena cho mapujiti ma we yáti chotama riwéari ba'arínara
isábawachi rawé, maparí echi jaré Juríosi pagótami tarapé
risénsia níri mapu nochama.
Jesusi ku owínari maparí ma mukúami níri
(Mateosi 28:1–10; Markosi 16:1–8; Lukasi 24:1–12)
Echarí oméachi rawé, maparí ne bachá rawé níri echarí tarari, echarí bi'yá abijí chónachi echi María
echo'ná Makatárachi bitéami echo'ná risochí chu'wéchi simiri.
Echarí binoy riwari mapu echo'ná yéachi ma ketasi 'yératami níri echi warubé rité jiti.
2 Arí biché echi María wabé 'maga simiri echo'ná mapo'ná
echi Simoni Pegro asari, echi auché biré yuwa mapu Jesusi binérari, echi mapu Jesusi wabé kareri. Echarí echi Maria
jeaneri: Ma waminá tórati echi Warubéra, echo'ná risochí
chu'wéchi jonsa! Arí bichéta ketasi machí kumi 'narí rikárati. 3 Echarí echi Pegro, echi auché biré binéami ayena cho,
okuánika ku 'machínaga, we yáti simíbari echo'ná risochí
chu'wéchi. 4 Echarí okuánika napawika júmari, chopi echi auché biré
binéami waminabi wabé warínaga 'mari, ketasi mapurigá
echi Pegro. Echijiti echi auché biré binéami ne bachá nawari echo'ná risochí chu'wéchi.
5 Arí biché échiko bunaka 'néniga, gará riwari echo'ná ri'ré
pachámi, abijí mapurigá kabítami nirá tibíami, echi wi'ribé china pe tá chipérami, chopi échiko ketasi cho bakiri echo'ná
pachá.
6 Arí biché echi Simoni Pegro ayena cho we yáti pe jubámi nawari. Échiko we yáti bakigá echo'ná pachá, ayena cho gará
riwari echi wiribé chiní pe tá chipérami echo'ná tibíami.
20:1 Mt 28:1 Mr 16:1
20
20:2 Jn 13:23 Jn 21:20
479 J U A N I
7 Ayena cho riwari mapurigá echi chiní mapuyiri wisibura, echi mapujiti Jesusi mo'órachi churubítarati, ketasi napawika
tibiri echi auché jaré chiní yuwa, chopi echi wisibura waminá
waná kabita achárami tibiri. 8 Echarí ayena cho pachá bakiri echi auché biré binéami
mapu ne bachá nawari echo'ná risochí chu'wéchi. Échiko gará
riwisá echi tá chipérami chiní echirigá tibíami, ne gará bichíri mapurigá Jesusi ne bichíwari ma ku owínami níro.
9 Mapujiti aboni ketasi cho gará machiri chu aniwámi níro
mapurigá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi jeanigá mapu echi Warubéra Jesusi auchecho siné ku
owínama riwéari maparí ma mukúami nísa.
10 Echarí echi okuá mapu Jesusi binérari ma ku simíbari echo'ná aboni pirérachi.
Jesusi Binoy ke sayiná murubé wiríbari echi María echo'ná
Makatárachi bitéami yuwa
(Markosi 16:9–11)
11 Chopi echi María echo'ná risochí chu'wéchi machímana
we naraka tibiri. Arí biché echirigá abijí naraka binoy bunaga
'nénari echo'ná pachá risochí chu'wéchi. 12 Echarí binoy riwari okuá o'wéara Riosi kapitánawara, ne
wabé tosákami napáchami, echo'ná muchúami mapo'ná
Jesusi sapara chu'wirórati. Biré echo'ná asari mapo'ná Jesusi mo'wera rikárati, chopi auché birecho asari echo'ná mapo'ná
Jesusi ronera rikárati.
13 Arí biché echi okuá Riosi kapitánawara jeanigá rukueri: Mukwí, churékurami naragá? Echarí echi María jeaneri:
Mapujiti ma waminá tórati echi nijé Warubérawara. Jípini
ketasi machí kumi 'narí rikárati. 14 Chopi ma je'ná jerigá anisá, echi María we yáti ku
kuwana 'néniga ke sayiná riwari Jesusi echo'ná wiríami,
chopi echi María ketasi machiri mapu Jesusi Binoy níro. 15 Echarí Jesusi jeanigá rukueri: Mukwí, churékurami
naragá? Chigami amí? Chopi echi María mayega mapu
echo'ná tibúami níro, echarí jeaneri: A mujemi nísagá mapu waminá tori, tamí gará ruyé mapo'nami rikari, mapurigá
nijeni ku tomea.
J U A N I 480
16 Echarí Jesusi jeaneri: María! Arí biché echi María we yáti ku kuwana 'néniga, Ebreo ra'íchara nirá ra'íchaga, jeaneri:
Raboni! (echi mapu jerigá aniwámi ju: Binériami.)
17 Chopi Jesusi jeaneri: Ketasi cho tamí nochá, mapujiti Nijeni ketasi cho ku moyénari echo'ná ripá riwigachi
mapo'ná Nijé Onorá atí. Chopi we yáti ku ruyémiya simigá
echi jaré Nijé ritémawara, mapurigá Nijeni ripá munama mapo'ná echi Nijé Onorá ati, echi mapu ayena cho 'yemi
Onorá ju. Nijeni munama echo'ná ripá riwigachi mapo'ná
Nijé Riósawara atí, echi mapu ayena cho 'yemi Riósawara ju. 18 Echarí echi María echo'ná Makatárachi bitéami we yáti
ruyémiya simiri echi jaré mapu Jesusi binérari, mapurigá
binoy ma gará riwari ku bitéami nirá echi Warubéra Jesusi, ayena cho echi María ruyeri mapurigá echi Warubéra Jesusi
ma je'ná jerigá aneri.
Jesusi Binoy ke sayiná murubé wiríbari echi jaré mapu Binoy
binérari yuwa
(Mateosi 28:16–20; Markosi 16:14–18; Lukasi 24:36–49)
19 Echarí rawé maparí Jesusi ku owínari, ne bachá rawé níri
echarí tarari. Echarí rokogó echi jaré mapu Jesusi binérari, echo'ná pachá biréana karírari napawika muchiri. Arí biché
aboni ne káraga 'yeri echo'ná karírari 'yéachi mapujiti aboni
we majari echi jaré Juríosi pagótami. Echarí Jesusi Binoy ke sayiná echo'ná bakigá nasipa aboni yuwa wiríbari. Arí biché
Binoy jeaneri: Kuira! Kirí nirá orogá pirérasi!
20 Arí biché ma je'ná jerigá anisá, Binoy gará riwírari aboni Binoy sikárachi, ayena cho riwírari Binoy wachigárachi.
Echarí echi jaré mapu Binoy binérari ne wabé kaníri, echirigá
gará 'nesa echi Warubéra Jesusi. 21 Echarí Jesusi auchecho sine jeanéri: Kirí nirá orogá
pirérasi! Echirigá mapurigá Onorúami tamí júri jena'í
wichimóbachi, echirigá achigórigá Nijeni 'yemi mi jura. 22 Arí biché echo'ná abónichi moba opúchaga Jesusi jeaneri:
Gará naresi echi Wabé Garabé Riosi Iwigara!
23 Átamo ku wikawásagá mapurigá biré rijoy chati orari, échiko ma gará ku wikawárami ju. Ayena cho átamo ketasi
20:19 Mr 16:14
20:23 Mt 18:18
481 J U A N I
ku wikawásagá mapurigá auché birecho chati orari, échiko ketasi ku wikáwarami ju.
Echi Tomasi gará riwari echi Warubéra Jesusi ma ku bitéami nirá
24 Chopi echi Tomasi mapu 'marachi anérati, biré níri
mapu Jesusi binérari, échiko ketasi aboni yuwa asari echarí maparí Jesusi echo'ná nawari.
25 Pe wakinana echi auché jaré binéami jeaneri: Tamujeta
ma riwari ku bitéami nirá echi Warubéra Jesusi! Chopi echi Tomasi ku nijéwaga jeaneri: A nijeni ketasi cho riwiságá
echo'ná Binoy sikárachi, mapo'ná Binoy michónarati, ayena
cho a nijeni ketasi cho bachásagá nijé makúsawara echo'ná Binoy sikárachi iwáchi, mapo'ná klavo jiti michónarati, ayena
cho a nijeni ketasi cho bachásagá nijé sikara echo'ná Binoy
wachigárachi iwáchi mapo'ná Binoy chi'wanárami níri, echarí nijeni ketasi chirigá omérama bichíya!
26 Echarí móbara oméachi rawé ne si'néami echi jaré makoy
miná biré mapu Jesusi binérari, auchécho sine napawika muchíri echo'ná pachá karírari. Echarí echi Tomasi ayena cho
echo'ná echi auché jaré aboni yuwa asari. Echarí arigá 'yeta
wiríachi suníami yéachi, echi Warubéra Jesusi ke sayiná nawagá echo'ná pachá, ne nasipa wiríbari aboni yuwa. Arí
biché jeaneri: Kuira! Kirí nirá orogá pirérasi!
27 Arí biché Binoy we yáti jeaneri echi Tomasi: Jena'í wakiná bachá kemi makúsawa. Ne gará 'né Nijé sikara; ayena
cho wakiná bachá kemi siká. Jena'í Nijé wachigárachi pachá
bachá, mapo'nani chi'wanárami níri. Ketasi waminabi niri mapurigá ke bichíyami nirá, chopi ne gará bichí.
28 Echarí echi Tomasi ku nijéwaga jeaneri: Keni
Waruberawa, Mujemi keni Riósawa ju! 29 Arí biché Jesusi jeaneri: Mujemi tamí bichí mapujítimi
ma tamí riwari, chopi echi auché jaré wabé kaníriami níma
mapu ketasi tamí riwisá, arigá tamí bichíri.
Je'ná jerigá osirúami níri mapurigá jena'í wichimóbachi piréami
pagótami gará bichíma Jesucristo nirá
30 Arí biché echarí maparí Jesusi iyénari jena'í
wichimóbachi, echi jaré yuwa mapu Binoy binérari, echarí 20:30 Jn 21:25
J U A N I 482
chokichí jonsa Binoy wisabé wabé omériga orari mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá; chopi suwaba ketasi kara osírati
jena'í oserichi mapurigá Binoy wisabé echirigá orari.
31 Chopi je'ná mapurigá jena'í osirúami ju, ne suwaba echirigá osirúami níri mapurigá 'yemitamo gará bichíbo
mapu echi Jesusi, echi Warubéra Cristo aniríwami ju, echi
birepi Riosi Ranara; ayena cho mapurigátamo echirigá bichíga, ne sinibí piréami níbo, mapujítitamo gará bichí Binoy
nirá.
Jesusi ke sayiná murubé wiríbari kichao rijoy yuwa mapu Binoy
binérari
Pé wakinánokuá Jesusi auchecho siné ke sayiná murubé wiríbari echi jaré yuwa mapu Binoy binérari.
Echarí je'ná jerigá ikiri echo'ná warú ba'wirari suwé
Tibériachi aniríwachi: 2 Echarí napawika muchiri echi Simoni Pegro, echi Tomasi
mapu 'marachi anérati ayena cho, echi Natanaeli echo'ná
Kanachi, echo'ná Galiléachi aniríwachi kawírari bitéami ayena cho, echi okuá Sibireo kúchara ayena cho, auché okuá
mapu Jesusi binérari asíchiko.
3 Echarí echi Simoni Pegro jeaneri: Nijeni simea rochí sirúmiya. Arí biché echi auché jaré jeaneri: Tamujé ayena
chota mi yuwa simabo. Echarí aboni simíbaga mo'wiri
echo'ná biréana bárkochi. Chopi echarí rokogó aboni tarapé biré rochí chapiri.
4 Arí biché ba'arínara bi'yá chónachi Jesusi Binoy ke sayiná
wiríbari echo'ná warú ba'wírari suwé, chopi echi jaré mapu Binoy binérari ketasi muchiri mapu Binoy Jesusi níro.
5 Echarí Jesusi jeaneri: 'Yemi rijoy, kéchatamo jaré machí
a'wari rochí? Chopi aboni ku nijéwaga jeaneri: Tarapé biré. 6 Echarí Jesusi jeaneri: Echo'ná bárkochi watoná 'narí pasi
echi warú chipérami tétami chiní, echarítamo gará chapiboa.
Arí biché echirigá pasa, aboni chapiri ne wikabé rochí echo'ná pachá echi warú chipérami tétami chinichi. Echarí aboni ma
ketasi omérari ku machí pá echi chiní, mapujiti echi wikabé
rochí ne wabé bitéami níri.
21
483 J U A N I
7 Arí biché echi biré rijoy mapu Jesusi binérari, mapu Binoy ne wabé kareri, échiko jeaneri echi Pegro: Echi rijoy tamujé
Warubérawara ju! Arí biché maparí echi Pegro námari mapu
echi Warubéra níro, echarí binoy we yáti ku napachari mapujiti ketasi napacha iyénari. Arí biché we yáti waminá
ba'wichí pochiri mapurigá we yáti simea echo'ná suwé
mapo'ná echi Warubéra Jesusi wiriri. 8 Chopi echi auché jaré mapu Jesusi binérari arigá siri
echo'ná suwé, echo'ná bárkochi ba'wichí moba iyénamichi
muchiga, mapujiti murubé níri, mapuyena biré kiento metro nirá; ayena cho aboni banírasaga siri echi warú chipérami
tétami chiní, ne wikabé rochí rakoka.
9 Arí biché echo'ná wi'yérari suwé sisá, sawíri na'árami riwari, biré warú rochí yuwa echo'ná moba, echi pani ayena
cho.
10 Echarí Jesusi jeaneri: Wakiná tosí jaré rochí máputamo kuripi chapiri.
11 Echarí echi Simoni Pegro 'moka echo'ná bárkochi,
echo'ná wi'yérari suwé baníraga pari echi warú chipérami chiní tétami. Arí biché ne wabé buchíami níri o'weri rochí.
Biré kiento waminá marisa makoy, waminá bikiá níri. Arí
biché echi kúti nísa, arigá ketasi chi'wari echi warú chipérami chiní tétami.
12 Echarí Jesusi jeaneri: Wakiná simasi, kopoa! Arí biché
echi jaré mapu Binoy binérari ke wesi nakiri rukuénara mapu chigá níro Binoy, mapujiti ne si'néami ma gará machiri mapu
echi Warubéra Jesusi níro.
13 Echarí Jesusi murubéanaga aboni yuwa, ma chapigá echi pani, waminá nachútaga 'yari mapurigá aboni ko'mea.
Echirigá achigórigá ayena cho nachútari echi rochí.
14 Echarí jonsa maparí Jesusi ma mukuri, je'ná jerigá ma baisá chokéami níri mapu Binoy ke sayiná murubé wiríbari
echi jaré binéami yuwa maparí Binoy ma ku owínari.
Jesusi ra'ícha echi Simoni Pegro yuwa
15 Echarí bi'yá maparí aboni ma suniri ko'yá, echi Warubéra Jesusi jeanigá rukueri echi Simoni Pegro: Mujé
Simoni, mápumi echi Jonasi ranara ju, áchami waminabi
J U A N I 484
wabé tamí karé, ketasi mapurigá je'ná jaré? Echarí echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Ayena Warubéra, Mujemi gará machí
mapurigá nijé nimí we karé. Echarí Jesusi jeaneri: Gará ju,
kotúrami echi jaré Nijé pugura bo'wá! 16 Arí biché Jesusi auchecho siné jeanigá rukueri: Mujé
Simoni mápumi echi Jonasi ranara ju, áchami tamí karé?
Echarí echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Ayena Warubéra, Mujemi gará machí mapurigá nijeni mi karé. Echarí Jesusi
jeaneri: Gará nisérami echi jaré Nijé pugura bo'wá!
17 Echarí auchecho baisá chokéami Jesusi jeanigá rukueri: Mujé Simoni mápumi echi Jonasi ranara ju, áchami tamí
karé? Arí biché echi Pegro we siweri mapujiti ma baisá
chokéami rukueri jeanigá: Áchami tamí karé? Echijiti binoy jeaneri: Warubéra, Mujemi gará machí ne suwaba namuti.
Mujemi ne gará machí mapu nijeni mi karé. Echarí Jesusi
jeaneri: Kotúrami echi jaré Nijé pugura bo'wá! 18 Echarí Jesusi waminabi jeaneri: Ne bichíwari Nijeni mi
jeané: Maparimi pé ri'marí níri, mujemi sinibí, binoy nirá,
napachasa simiri kanápuromí mapo'nami nakiri, chopi waminánomi maparimi ma ochérami níma, echarí mujemi
a'nagú ka'énara wachinama mujé sikara. Arí biché auché biré
rijoy mi napachátasa waminá tomea mapo'nami ketasi nakí simináriya.
19 Echarí Jesusi echirigá aneri mapurigá Pegro gará
machimea churigá binoy Pegro mi'rirúami níma, mapurigá Riosi Binoy echijiti waminabi wabé warubéraga anérami
níma. Arí biché Jesusi waminabi jeaneri echi Pegro: Tamí
najató!
Echi biré binéami mapu Jesusi wabé kareri
20 Arí biché echi Pegro ku kuwana 'néniga riwari najátami
echi auché biré rijoy mapu Jesusi ayena cho binérari, echi
mapu Jesusi wabé kareri. Arí biché echi rijoy níri mapu murubé Jesusi yuwa asari echarí rokogó maparí si'néami
aboni napawika ko'yá muchiri. Echi níri mapu jeanigá
rukueri: Warubéra, chigá ju mapu mi nijima mapurigá echi jaré mujé sayera mi mi'rimea?
21:20 Jn 13:23 Jn 20:2
485 J U A N I
21 Echarí maparí Pegro echirigá riwari echi auché biré binéami, echarí echi Pegro jeanigá rukueri echi Jesusi:
Warubéra, je'ná rijóirú, churigá ikimea?
22 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: A Nijeni nakiságá mapu je'ná auché biré rijoy waminabi bitérama echarí rawé
yénasí maparí Nijeni ku nawama, chu chireko mujé? Mujé
chopi tamí najató! 23 Echijiti echi auché jaré ritémtami a'nagupi aneri mapu
echi biré rijoy mapu Jesusi binérari ke siné mukumea. Chopi
Jesusi ketasi aniri mapu ke siné mukumea, chopi jeaniri: A Nijeni nakisásagá mapu waminabi bitérama echarí rawé
yénasí maparí Nijeni ku nawama, chu chireko mujé?
24 Nijé Juani juni mápuni ne gará bichíwaga aní je'ná jaré namuti, ayena cho nijeni osari je'ná jaré namuti. Arí biché
si'néamita gará machí mapu nijeni ne bichíwari aní.
25 Arí biché chabénara maparí echi Warubéra Jesusi iyénari jena'í wichimóbachi, Binoy wabé simírami wisabé wabé
omériga orari mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá;
chopi ne suwaba mapurigá Binoy orari ketasi káraga osirúami ju jena'í oserichi. Arí biché a ne suwaba ibíripi nirá
osirúami nísagá, nijeni mayé mapu ne wabé simírami wikabé
oserí echirigá osirúami ními. Echarí káraga buchimi ne suníami jena'í wichimóbachi echi kúti ne wabé wikabé oserí
jiti, chopi abijí tibimi auché jaré wabé wikabé oserí. Arí biché
ma ketasi nirúrama ne suníami jena'í wichimóbachi mapo'mí muchuwárami ními echi auché jaré ne wikabé oserí mapu
echirigá osirúami ními. Echirigá níraga!
21:25 Jn 20:30
O R Á R A M I Mapurigá Orari echi Jaré mapu Jurárami Níri Nawisánara
Riosi bachá nirá bichíwaga aniri mapu echi Wabé Garabé Riosi
Iwigara nawama riwéari echi jaré napawika bichíyami yuwa
Jipi nimí auchecho siné osé, mujé Tiójilo. Chabénara nijé
nimí oseri suwaba namuti jiti rugá mapu ikí Jesusi orari, ayena cho nimí oseri suwaba namuti jiti rugá mapu ikí Binoy
binérari ne chokichí jonsa.
2 Ayena cho nijé nimí oseri echi auché jaré namuti jiti rugá, suwaba mapu ikí ikiri echarí rawé iyénasí maparí Jesusi ku
torúami níri echo'ná ripá riwigachi. Arí biché maparí Jesusi
ke cho echirigá ku torúami níri, echarí Binoy chapiri echi jaré mapu Binoy nakiri nawisánara juránara. Arí biché echi
Garabé Riosi Iwigara ayena cho achigórigá nureri nochánara
aboni. 3 Arí biché maparí Jesusi ma mi'rirúami níri, pe kinana
Binoy ku owínari. Arí biché echarí jonsa, nawosa makoy rawé
iyénasí, Jesusi Binoy wisabé nirá ke sayiná wiríbari echo'ná bachámi echi jaré mapu Binoy binérari yuwa. Arí biché Jesusi
echirigá riwíratari aboni mapu Binoy ne bichíwari
auchéchoko ku bitéami níri. Arí biché Jesusi nawésaga aneri mapu Riosi ne gará nuréami ju echi jaré pagótami.
4 Chopi maparí Jesusi abijí iyénari aboni yuwa, echarí
Binoy nureri mapurigá aboni ketasi cho waminá si'wina simama echo'ná Jerusalémachi jonsa. Ari biché Binoy jeaneri:
Abijí jena'í buwesi mapuyénasí echirigá ikimea mapurigá
Nijé Onorá ne bichíwaga aniri mapu ikimea riwéari, mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi osirúami ju mapurigá
Riosi bichíwaga aniri mapurigá echi Garabé Riosi Iwigara
pachana echi jaré bichíyami yuwa nawama riwéari. Ari biché Jesusi Binoy ayena cho jeaneri: Nijé ayena cho 'yemi nimí
echirigá achigórigá ruyeri.
5 Ne bichíwari ju mapu echi Juani ba'wí jiti pagóri echi pagótami, chopi ke 'me ayó rawé echi we Garabé Riosi
Iwigara 'yemi mi nurema echo'ná pachana 'yemi surárachi
nirá.
1
1:4 Lk 24:49
1:5 Mt 3:11
O R Á R A M I 488
Jesusi ku moyénari echo'ná ripá riwigachi
6 Maparí echi jaré binéami echo'ná Jesusi yuwa muchiri
echarí aboni jeanigá rukueri: Warubéra, áchami ke 'me ayó rawé katiwama mapurigá echi auché jaré isena pagótami ma
ketasi waminabi tamujé tamí nurema, máputa Isaeri
pagótami ju? 7 Echarí Jesusi ku nijéwaga jeaneri: Ketásitamo risénsia ju
máputamo machiboa chu kiríbuko echi Warubéra Onorúami
ne sébari orama mapurigá chopi Binoy risénsia niwa mapu orama.
8 Chopi maparí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi
yuwa moba nawama, echarí Riosi Iwigara 'yemi mi káraga nurema. Arí bichétamo jiwératami níbo echo'ná 'yemi
surárachi nirá. Arí bichétamo ne suníami nirá nawisásiya
simabo Nijé Ra'íchara, chópitamo bachá nirá nawésabo jena'í ,Jerusalémachi. Arí bichétamo ayena cho nawésabo ne
suníami echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari. Ayena
chótamo nawésabo echo'ná Samáriachi aniríwachi kawírari. Ayena chótamo nawésabo echo'ná suníami ne wabé
mikabéana jena'í wichimóbachi.
9 Arí biché maparí Jesusi ma suniri je'ná jerigá ra'ícha, echarí Binoy ke sayiná ku torúami níri echo'ná ripá riwigachi.
Chopi aboni abijí wabé 'nigá jari mapuyénasí Jesusi echirigá
ku torúami níri. Echarí Jesusi echo'ná ripá riwigachi biréana norírari ku bokowiri. Arí biché aboni ma ketasi auchecho siné
riwari.
10 Chopi okuá rijoy ne wabé tosákami napáchami ke sayiná jábari echo'ná aboni yuwa, maparí aboni abijí wabé 'nigá jari
maparí Jesusi echirigá ku moyénari.
11 Echarí echi okuá rijoy jeaneri: 'Yemi pagótami, máputamo echo'ná Galiléachi piréami ju, churékurátamo
echirigá wabé 'neni echo'ná ripá riwigachi? Je'ná Jesusi mapu
jena'í 'yemichi jonsa ku torúami níri echo'ná ripá riwigachi, échiko pe waminánomí achigórigá ku norínama
mapurigátamo riwari ku simíami echo'ná ripá riwigachi!
Echi Matíasi chapirúami níri mapurigá binoy biré níma echi auché
jaré makoy mina biré yuwa
1:8 Or 2:1
1:9 Lk 24:51
489 O R Á R A M I
12 Echarí aboni ku simíbari echo'ná ripá rabó jonsa mapo'ná Olíbochi aniríwachi níri, mapo'ná pe murubé ju echo'ná
Jerusalémachi jonsa, mapuyena risénsia níri biré rijoy siméa
siné isábawachi rawé. Arí biché aboni ku siri echo'ná warúrachi Jerusalémachi aniríwachi.
13 Echarí sinéami aboni echo'ná osánamótami ripá karírari
siri mapo'ná aboni kochiri. Echi Pegro níri mapu echo'ná kochiri, echi Santiago ayena cho, echi Juani asíchiko, echi
Antresi ayena cho, echi Jiripi asíchiko, echi Tomasi ayena cho,
echi Bataromé ayena cho, echi Mateo asíchiko, echi Santiago ayena cho mapu echi Alibeo riwéami rijoy ranara níri, echi
Simoni asíchiko mapu ayena cho Selote rijírati, echi Júrasi
asíchiko, echi mapu echi Santiago rijimara níri. 14 Echarí sinéami je'ná sinibí birénapi nirá Riosi yuwa
tániga ra'ichábiya napawiri, echi jaré muguí bichíyami yuwa,
echi Jesusi iyera, María riwéami yuwa ayena cho, echi jaré Jesusi ritémawara yuwa asíchiko.
15 Arí biché echarí rawé echi jaré mapu gará bichíyami níri
mapuyena biré kiento miná osá makoy níri. Arí biché echi Pegro echo'ná nasipa aboni yuwa wiríska jeaneri:
16 'Yemi ritémtami, arigá 'wérari níri mapu suwaba
achigórigá ikimea mapurigá bachá nirá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi. Arí biché ki'yánara nirá echi
Rabiri riwéami rijoy echo'ná osari mapurigá echi Garabé
Riosi Iwigara binérari osoyá. Arí biché binoy osari mapurigá ikimea riwéari echi Júrasi jiti, echi mapu bayérari echi jaré
sontarsi mapurigá aboni borogá chapimea echi Jesusi.
17 Arí biché echi Júrasi chabénara tamujé yuwa iyénari. Arí biché échiko ayena cho 'yárami níri mapurigá binoy
achigórigá nochama mapurigá tamujé aboni nocha, Riosi
Ra'íchara nawésiya. 18 Arí biché echi Júrasi gará natétarami níri mapujiti binoy
echirigá chati orari. Arí biché echi wenomí natétarami
chapirúami níri mapurigá biréana uchí kawí rarirúami níma. Chopi echi Júrasi a binoy nirá wijaga, ne nasipa chi'wari. Arí
biché suwaba 'machínari binoy siwara.
19 Arí biché maparí echo'ná Jerusalémachi piréami gará machiri je'ná jeyiri, echarí aboni Asélamachi aniríwachi
1:18 Mt 27:7
O R Á R A M I 490
riwari echi kawí. Arí biché echo'ná je'ná jerigá aniríwachi ju, Rarámuri ra'íchara nirá: Kawí léami.
20 Arí biché je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi, echo'ná Salmo aniríwachi: Miná bi'neri ariwesi binoy bitérachi. Ke wesi
pirérasi echo'ná.
Arí biché auché biréana, je'ná jerigá osirúami ju: Gará níma auché biré rijoy chapisá binoy nóchara.
21 Gará níma biré chapisuwa je'ná jaré rijoy bichíyami
mapu chabé chokichí jonsa sinibí rawé 'yénari tamujé yuwa, maparí echi Warubéra Jesusi, tamujé tamí yuwa iyénari.
22 Arí biché echi rijoy nawésami níma tamujé tamí yuwa
mapurigá echi warubéra Jesucristo ma ku owínari maparí. Binoy ma mukúami níri. Arí biché echi rijoy gará omérama
echirigá nawésiya mapujiti binoy biré níma mapu tamujé
tamí yuwa iyénari chabé chokichí jonsa maparí echi Juani gará pagóri echi Jesusi, echarí iyénasí maparí echi Warubéra
Jesusi ku torúami níri echo'ná ripá riwigachi.
23 Arí biché aboni okuá jáwari mapu aboni yuwa 'yénari. Echi biré, José riwéami níri, echi mapu Barsabasi rijírami níri.
Arí biché échiko ayena cho Justo riwéami níri. Arí biché echi
auché biré rijoy Matíasi riwéami níri. 24 Arí biché aboni Riosi yuwa ra'íchaga je'ná jerigá anéri:
Warubéra Riosi, Mujé bi'néripi gará machí mapurigá ibiri
tamujé 'nata pachana tamujé surárachi nirá. Jipi tamujé tamí gará machiri chu yiri 'narina mi nakí chapínara je'ná okuá
rijoy.
25 Arí biché echi biré, tamujé tamí yuwa nochama mapurigá mujé tamujé tamí júri nochánara. Arí biché échiko
echirigá chapimea echi Júrasi nóchara, mapujiti echi Júrasi
achigórigá jurárami níri nochánara mapurigá tamujé jurárami níri. Chopi echi Júrasi wabé chati orari. Echijiti binoy ketasi
waminabi jurárami níri echirigá nochánara. Arí biché echi
Júrasi wamí chakena simiri, mapo'ná binoy kastigo 'yárami níma riwéari, mapujiti échiko chabé chokichí jonsa wabé
chati orámi níri.
26 Arí biché Riosi gará machírari aboni mapurigá echi Matíasi echirigá chapirúami níma. Arí biché echarí jonsa echi
491 O R Á R A M I
Matíasi anérami níri, Riosi jiti jurárami nirá, achigórigá mapurigá echi auché jaré makoy miná biré anérami níri.
Echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nawari jena'í wichimóbachi
Arí biché maparí ma sébari echi jaré Juríosi aniríwami
pagótami omáwarachi, echi mapu Pentikostesi aniríwami níri, echarí birénapi napawika muchiri sinéami
echi jaré mapu bichíyami níri Jesucristo nirá.
2 Arí biché ke sayiná echo'ná ripá riwigachi jonsa, gará námarati mapuyiri biré wabé iwéami iká. Arí biché ne wabé
na chaneri echo'ná pachá karírari mapo'ná echi jaré bichíyami
muchiri. 3 Ari biché ke sayiná aboni riwari kúchi na'í rajámi echo'ná
moba ibírana aboni mo'órachi muchíbami.
4 Arí biché ke sayiná echi Wabé Garabé Riosi Iwigara gará nuréri ne sinéami aboni echo'ná pachana aboni surárachi
nirá. Arí biché ibiri aboni chótari bire si'nú ra'íchari ra'ícha,
mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echirigá gará ra'ichárari bid aboni.
5 Arí biché echarí rawé jaré Juríosi echo'ná Jerusalémachi
napawiri, mapu ne suníami jena'í wichimóbachi jonsa auchécho ku siri. Arí biché sinéami aboni chopi bichíyami níri
mapurigá echi jaré Juríosi pagótami chopi bichíri.
6 Arí biché maparí ke sayiná echirigá na chaneri, echarí we yáti echo'ná napawiri sinéami echi jaré Juríosi pagótami
mapu ne wikanámi jena'í wichimóbachi jonsa síami níri. Arí
biché aboni ne wabé 'nátaga majaga kipuri, mapujiti ibiri aboni námari echi jaré bichíyami ibiri nirá ra'íchachi echi
auché jaré isena ra'íchari nirá, mapurigá ibiri echi jaré
wikanámi piréami Juríosi pagótami ra'íchari. 7 Echijiti echi jaré wikanámi piréami Juríosi we majaga
'néniga, a'nagupi jeanigá rukueri: Kecha echo'ná Galiléachi
piréami ju sinéami je'ná jaré mapu ra'ícha? 8 Churigata gará nami tamujé ibiri ra'íchara ra'íchachi
abóni, échi máputa tamujé ibírika kúchika ra'íchari?
9 Jaré tamujé echo'ná Pátiachi piréami ju. Auché jaré tamujé echo'ná Mériachi piréami ju. Auché jaré tamujé echo'ná
Elámachi piréami ju. Arí biché auché jaré tamujé jena'í
2
O R Á R A M I 492
Juréachi piréami ju. Auché jaré tamujé echo'ná Kaparósiachi piréami ju. Auché jaré tamujé echo'ná Póntochi piréami ju.
Arí biché auché jaré tamujé echo'ná Ásiachi piréami ju.
10 Arí biché auché jaré tamujé echo'ná Príjiachi piréami ju. Auché jaré tamujé echo'ná Pampíliachi piréami ju. Auché jaré
tamujé echo'ná Ejíptochi piréami ju. Auché jaré tamujé
echo'ná Ábrikachi piréami ju, mapo'nata wikanámi piré echo'ná Sirénachi pe waminana. Arí biché auché jaré tamujé
echo'ná Rómachi piréami ju. Arí biché jaré echo'ná Rómachi
piréami, Juríosi pagótami nirá ranarúami níri. Auché jaré isena pagótami ju, chopi aboni ma binératami níri bichíya
mapurigá echi jaré Juríosi bichí.
11 Arí biché auché jaré tamujé echo'ná Crétachi piréami ju. Auché jaré tamujé echo'ná Arábiachi piréami ju. Chopi ne
si'néamita gará nami echi jaré aboni gará ra'íchachi tamujé
aboni ra'íchawara nirá, mapurigá tamujé wikabé isena ra'íchara ra'íchata. Arí biché aboni we nawesa jeanigá mapu
Riosi ne wabé Warubéra ju.
12 Arí biché sinéami echi jaré wikanámi piréami ,Juríosi ne wabé majari. Arí biché aboni tarapé chirigá machiri churigá
echi jaré Jesucristo jiti bichíyami gará omérari echirigá ra'ícha,
echi wikabé isena ra'íchari. Echijiti aboni a'nagupi jeanigá rukueri: Churigá aniwámi ju suwaba je'ná?
13 Arí biché auché jaré aboni we kachigá jeaniri: Aboni
chopi we tékuri ju.
Pegro we nawesa echi pagótami
14 Arí biché echi Pegro we yáti wirísari, echi auché jaré
makoy miná biré yuwa. Arí biché binoy o'wari ra'íchaga,
jeanigá nawésari echi jaré pagótami: 'Yemi Juríosi pagótami, ayena cho sinéami 'yemi máputamo jena'í Jerusalémachi piré,
gará machisí suwaba je'ná jeyiri. Ne gará namsi mapurigá
nijé 'yemi nimí anema. 15 Je'ná wikabé rijoy ketasi tékuri ju mapurigá 'yemitamo
mayé, mapujiti ke 'me cho rawéwachi ju.
16 Je'ná jeyiri chopi sébachi ju mapurigá echi warura Riosi jiti nawésami, Joeli riwéami rijoy, chabé ki'yá osari mapurigá
ikimea riwéari. Échiko je'ná jerigá osari:
493 O R Á R A M I
17 Je'ná jerigá aní Riosi: Echarí ne jubá rawé Nijeni 'yama Nijé wabé
Garabé Iwigára mapurigá pachana asimea
echo'ná echi jaré pagótami surárachi. Arí biché echi jaré 'yemi kúchara kúrowi gará nawisama
Riosi Ra'íchara nirá, echi jaré 'yemi kúchara iwé
ayena cho. Arí biché Nijeni wikabé namuti machíratama echi jaré 'yemi kúchara temari. Arí
biché Nijeni 'yama mapurigá echi jaré 'yemi
níwara ochérami wikabé namuti rimuma. 18 Arí biché Riosi ayena cho jeaní:
Echarí rawé Nijeni 'yama Nijé wabé Garabé
Iwigara mapurigá échiko echo'ná pachana asimea echi jaré pagótami surárachi, sinéami mapu ikí
tamí bichíga nijéwa. Arí biché aboni gará
nawisama Nijé Ra'íchara. 19 Echarí Nijeni wabé omériga orama karúmati
namuti echo'ná ripá riwigachi, mapurigá jena'í
wichimóbachi piréami pagótami gará riwimea; ayena cho Nijeni wabé omériga orama jena'í
wichimóbachi mapurigá ke wesi pagótami omero
orayá. Arí biché jena'í wichimóbachi Nijeni niwama warú la, warú na'í rajámi ayena cho,
warú morí asíchiko, mapurigá jena'í
wichimóbachi piréami pagótami gará machimea mapurigá Nijeni ne Warubéra Riosi ju.
20 Arí biché ke cho sébachi echarí echi Warubéra Riosi
warubé rawéwarachi, maparí Riosi waminabi warubéraga anérami níma, echarí rawé echi rayénari waminá chona
wiribama. Ari biché echi michá mapurigá la najítama.
21 Arí biché sinéami mapu ikí tániko mapurigá echi Warubéra Riosi ku'wírama aboni, ne sinéami abóniko gará ku
wikawárami níma.
22 'Yemi Isaeri pagótami, ne gará namsi nijé ra'íchara: Riosi ne garabé nirari echi Jesusi, echi mapu echo'ná Nasarétachi
bitéami níri. Arí biché maparí echi Jesusi iyénari echo'ná
'yemichi, Binoy ne wabé omériga orari wikabé namúti mapurigá ke wesi pagótami omero orayá. Arí biché Riosi
2:21 Róm 10:13
O R Á R A M I 494
echirigá omératari echi Jesusi mapurigá 'yemitamo ma gará riwisá mapurigá Binoy wabé omériga orari, máputamo ne
gará bichíbo mapu echi Jesusi echi birepi Warubéra Riosi
Ranara ju. 23 Arí biché maparí 'yemitamo 'yárami níri echi Jesusi,
echarítamo arigá nureri auché jaré chati orámi pagótami
borogá chapigá mi'rínara. Arí biché aboni arigá mi'yari echi Warubéra Jesusi, echo'ná biréana kúrsichi michóniga. Arí
biché 'yemitamo nakiri mapu echirigá orárami níma, chopi
Riosi chabé ki'yánara, bachá nirá arigá echirigá 'nátaga katéwari mapurigá echirigá orárami níma.
24 Arí biché Riosi arigá ku owíntari echi Warubéra ,Jesusi
maparí Binoy ma mukúami níri, mapujiti tarapé chirigá níri mapu echi Jesusi waminabi mukúami nirá níma.
25 Arí biché echi Rabiri, echi Jesusi jiti rugá, je'ná jeanigá osari:
Sinibini riwari echi Warubéra bachámi tamí yuwa
atíami. Arí biché Binoy sinibí murubé tamí yuwa
atí mapurigá ke wesi tamí chibi orogá nokératama.
26 Echijiti nijeni ne wabé kaníri surachí nirá, ayena
choni wabé kaníraga ra'íchari. Arí bicheni ayena cho gará bichíga bitérama rijoy nirá,
27 mapujítimi ketasi tamí ariwema mukúami nirá
echo'ná chu'wéchi. Arí bichemi nirapé ariwema mapurigá nijé sapara miná bikamea mapujítimi
tamí ne wabé kareri.
28 Mujemi tamí gará machírari mapurigani sinibí nirá bitéami níma. Arí bichemi wabé simírami tamí
kaníratama maparimi tamí yuwa iyénama.
29 Pagótami, keni ritémawa: Echi ki'yá bitéami Rabiri riwéami rijoy mapurigá tamujé onorá níri, sinéami tamujé
Juríosi pagótami yuwa. Arí biché sinéami 'yemitamo gará
machí mapurigá echi Rabiri miná mukugá, chu'wirótami níri, mapujiti murubé tamujé tamí yuwa abijí chukú mapo'ná
binoy chu'wirórati.
30 Chopi maparí echi Rabiri abijí bitéari jena'í wichimóbachi, echarí echi Rabiri we nawésami níri mapurigá
Riosi nureri binoy nawisánara. Echijiti echi Rabiri ne gará
495 O R Á R A M I
machiri mapurigá Riosi ne bichíwaga aneri mapu minánomí Riosi Binoy wirama riwéari biré binoy Rabiri kúchara
kúchawara mapurigá Warubéra Ku'wíriami nirá. Arí biché
échiko Cristo anérami níma riwéari. Arí biché echi Cristo wirárami níma riwéari mapurigá Binoy sinibí nirá nurama
Warubéra Siríami nirá mapurigá echi Rabiri warura siríami
níri. 31 Arí biché echi Rabiri echirigá bachá nirá machigá
nawésari mapurigá echi Cristo ma mukusá, ku owínama
riwéari. Arí biché echi Rabiri ayena cho nawésari mapurigá echi Cristo ketasi ariwérami níma riwéari mukúami nirá,
ayena cho mapurigá echi Cristo sapara nirapé bikámi nirá
níma riwéari. 32 Arí biché Riosi ne bichíwari ku owíntari je'ná Jesusi. Arí
biché sinéami tamujé ne bichíwaga nawesa mapurigata ma
riwari echi Binoy ma ku bitéami nirá. 33 Arí biché echi Jesusi ku torúami níri echo'ná ripá
riwigachi. Arí biché Binoy ma asíbari echo'ná watonachi Riosi
yuwa, ne Warubéra nirá. Arí biché Riosi Onorúami ma 'yari echi Jesusi echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, mapurigá Riosi
bachá nirá bichíwaga aneri mapu Binoy echirigá 'yama
riwéari. Arí biché echi Jesusi ma tamujé tamí 'yari echi Wabé Garabé Riosi Iwigara. Echijiti jipi rawé echi Jesusi wériga orá
ne suwaba je'ná jaré namuti mapu ikítamo gará námiga
ritiwá oruwáwachi. 34 Arí biché echarí rawé echi Rabiri ketasi cho ku torúami
níri echo'ná ripá riwigachi. Chopi Rabiri binoy jeanigá osari
mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Echi Warubéra Riosi je'ná jerigá aneri echi tamujé
Warubérawara: Asagá jena'í keni otonachi,
35 mapuyénasí Nijeni káraga omérama ne sinéami echi jaré mapu ikí mi asayera.
36 Arí biché echi Pegro waminabi jeanigá nawésari: Sinéami
'yemi Isaeri pagótami ne bichíwaga machisí mapurigá Riosi ma wirari echi Jesusi mapurigá Warubéra Ku'wíriami nirá,
echi mapu Cristo anérami ju. Chopi 'yemitamo nurari echo'ná
kúrsichi michóniga mi'rínara echi Jesusi.
O R Á R A M I 496
37 Arí biché maparí echi jaré wikabé pagótami ma námari je'ná jeyíri, arí biché aboni we yáti ne wabé o'mónari surachí
nirá. Arí biché aboni jeanigá rukueri echi Pegro, echi auché
jaré jurárami ayena cho: 'Yemi, tamujé ritémawara, churigá gará níma orásata tamujé?
38 Arí biché echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Si'nú, garabé
nirá 'nátaga, wikáwari ku tansi Riosi. Ayena cho ba'wí jiti pagótami nírasi ibiri 'yemi máputamo gará bichí Jesucristo
nirá, mapurigá 'yemitamo ma ku wikawárami níbo
mapurigátamo chati orari. Arí biché átamo echirigá orásagá, Riosi 'yemi mi 'yama echi Wabé Garabé Riosi Iwigara.
39 Arí biché Riosi ne bichíwaga aniri mapurigá Binoy
echirigá 'yemi mi 'yama riwéari echi Garabé Riosi Iwigara, átamo gará bichísagá Jesucristo nirá. Arí biché Riosi ayena
cho bichíwaga aniri mapurigá Binoy achigórigá 'yama riwéari
echi jaré 'yemi kúchuwara, ayena cho mapurigá Binoy achigórigá 'yama riwéari wikabé echi auché jaré isena
pagótami mapu mikabé nirá muchúwi Riosi yuwa. Ayena
cho Riosi achigórigá 'yama riwéari ne sinéami echi auché jaré mapu ikí Riosi Binoy nakiri bayénara.
40 Arí biché echi Pegro ayena cho auché jaré wikabé
ra'íchaga jeanigá nawésari aboni: Gará bichísi Jesucristo nirá, mapurigátamo ketasi wikámi níbo mapurigá echi auché jaré
jena'í wichimóbachi piréami pagótami.
41 Arí biché sinéami echi jaré mapu ikí gará bichíga nijéwari mapurigá echi Pegro nawésari, abóniko we yáti
ba'wí jiti pagótami níri. Arí biché echarí rawé echi jaré
bichíyami yuwa muwéwarami níri mapuyena bikiyá mili pagótami, sinéami echi jaré mapu ayena cho ma gará
bichíyami níri.
42 Arí biché sinéami mapu ikí bichíyami níri, sinibí waminabi gará bichíri mapurigá echi jaré mapu Riosi júri
nawésanara gará binérari aboni. Arí biché ne sinéami aboni
a'nagupi wabé karigá piréari echi auché jaré bichíyami yuwa. Arí biché sinibí rawé aboni gará napawiri maparí aboni
rojuániga ko'wari pe tá pani, ayena cho maparí aboni Riosi
yuwa tániga ra'íchari.
497 O R Á R A M I
Sinéami echi jaré bichíyami napawika muchiri
43 Arí biché ne sinéami pagótami ne wabé majaga 'nátari.
Arí biché echi jaré mapu jurárami níri nawisánara wisabé wabé omériga orari mapurigá ke wesi auché jaré pagótami
echirigá omérari orayá. Arí biché wikabé auché jaré karúmati
'nératami níri echi pagótami mapurigá aboni gará machimea mapu Riosi ne Warubéra ju.
44 Arí biché sinéami mapu ikí gará bichíriko, abóniko
napawika muchiri. Arí biché aboni birénapi nirá napawika muchúwari ne suwaba aboni níwara namuti mapurigá ke
wesi newarema jaré namuti.
45 Arí biché maparí jaré mapu bichíyami níri we newareri ko'wámi, chiní keremá, arí biché echi auché jaré bichíyami
miná rarinéari aboni níwara namuti, aboni kawíwara ayena
cho. Arí biché aboni rojuániga nachútari echi wenomí, karúmati natigara, Ibiri nirá mapu ikí aboni echirigá
newareri.
46 Arí biché sinibí rawé sinéami aboni napawiri echo'ná echi warubé Juríosi ri'obáwarachi. Arí biché echo'ná aboni
karírachi aboni rojuániga ko'wari echi pe tá pani, ayena cho
aboni a'nagupi karigá, wabé kaníriga ko'wari aboni ko'wámawara.
47 Arí biché sinéami aboni sinibí rawé waminabi
warubéraga aneri Riosi. Arí biché sinéami echi auché jaré pagótami ne garabé nirari echi jaré mapu bichíyami níri
Jesucristo nirá. Arí biché sinibí rawé echi Warubéra
waminabi muwéwari aboni yuwa sinéami echi auché jaré mapu gará bichíga ku wikawárami níriko.
Biré rijoy ke akánami ku sa'wárami níri
Arí biché siné rawé mapuyénako sébari nasipa aríwachi,
maparí Riosi yuwa ra'ichárawachi níri, echarí echi Pegro, echi Juani napawika simíbari echo'ná ripámi echi warubé
Juríosi ri'obáwarachi.
2 Arí biché sinibí rawé biré rijoy párami níri echo'ná warubé ri'obachi, echi mapu ke akánami níri chokichí maparí
binoy ranárati jonsa. Arí biché sinibí rawé échiko achárati
echo'ná warubé ri'obachi, biréana yéachi mapo'ná Wabé
3
O R Á R A M I 498
Simati Yéachi anérami níri, mapurigá binoy kórima tánama echi jaré pagótami echo'ná mo'wíami.
3 Arí biché maparí echi rijoy ke akánami riwari echi Pegro,
echi Juani yuwa, maparí aboni echo'ná warubé ri'obachi mo'wimea riwéari, echarí binoy risú anigá kórima tánari
aboni.
4 Arí biché echi Pegro, echi Juani ayena cho, gará riwari echi rijoy. Arí biché echi Pegro jeaneri: Tamujé tamí gará 'ne!
5 Arí biché echi rijoy wabé kaníriga 'nénari aboni, mapujiti
binoy mayeri mapu aboni kówiga 'yama riwéari jaré wenomí. 6 Arí biché echi Pegro jeaneri: Tarapeni niwa echi wenomí
plata, nirapeni niwa echi wenomí oro. Chopi nijé nimí arigá
ku'wírama. Echi Warubéra Jesucristo echo'ná Nasarétachi bitéami níri. Binoy Jesucristo mi jeanigá nuré: Ku wirísaga!
Ku simigá!
7 Arí biché echi Pegro chapigá echi rijoy sikárachi watonachi, ku wirásari. Arí biché we yáti ma gará ku
sa'wárami níri echi rijoy echo'ná binoy ronórachi.
8 Arí biché echi rijoy mapu ke akánami níri wabé kaníriga pochika wiríbari. Arí biché binoy ma gará ku iyénari. Arí
biché binoy ayena cho bakiri aboni yuwa echo'ná pachá echi
warubé Juríosi ri'obáwarachi. Arí biché binoy wabé kaníriga pochika iyénari, jeanigá mapu Riosi ne Warubéra ju.
9 Arí biché sinéami pagótami riwari echi rijoy ma gará ku
iyénami. Arí biché sinéami aboni ayena cho gará námari mapurigá echi rijoy waminabi warubéraga aneri Riosi.
10 Arí biché sinéami pagótami gará machiri mapu echi níri
echi rijoy ke akánami mapu chabénara nirá echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi yéwarachi kórima tá asari, mapo'ná
Wabé Simati Yéachi anérami níri. Arí biché sinéami aboni
wabé majaga 'nátari mapurigá ikiri echi rijoy yuwa.
Echi Pegro gará nawésari echi pagótami
11 Arí biché echi rijoy mapu ma ku sa'wárami níri abijí
chapigá iyénari echi Pegro, echi Juani sikárachi maparí
sinéami echi jaré wikabé pagótami wabé júmaga napawiri aboni yuwa echo'ná machímana echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi mapo'ná Salomoni níwarachi anérati. Arí biché
499 O R Á R A M I
sinéami echi jaré pagótami ne wabé majaga 'nátari mapujiti aboni riwari mapurigá echi rijoy mapu ke akánami níri ma
gará ku sa'wárami níri.
12 Arí biché echi Pegro je'ná jerigá 'néniga jeaneri: 'Yemi Isaeri pagótami, churékurátamo echirigá wabé majaga 'nata?
'Yemitamo tamujé tamí wabé 'néniga jawi mapujítitamo
mayé mapu tamujé aboni ku sa'wari je'ná rijoy. Arí biché 'yemitamo mayé mapu tamujé echirigá omérari mapujítita
wabé omérami ju, mapujítita wabé garabé o'wikéami ju Riosi
keremá. Chopi tamujé aboni ketasi omérari echirigá auchéchoko ku iyéntiya je'ná rijoy.
13 Chopi si'wináriga Riosi Binoy ma ku sa'wari je'ná rijoy,
mapu ke akánami níri. Échiko ne Warubéra Riosi ju. Échiko ayena cho echi jaré ki'yá piréami tamujé pagótamawara
Riósawara ju. Arí biché Échiko ayena cho echi Abrami níwara
Riosi ju, echi Isaka níwara ayena cho, echi Jakobo níwara asíchiko. Arí biché jipi rawé Riosi je'ná jerigá orogá,
waminabi warubéraga wirari Binoy Ranara Jesusi, echi mapu
'yemitamo 'yari echi jaré o'wéara mapurigá Binoy miná mi'rirúami níma. Arí biché maparí echi warura siríami Pilato
riwéami nakiri ku machí pánara echi Jesusi, echarí 'yemitamo
ketasi nakiri mapu Binoy ku machí pátami níma. 14 Echarí 'yemitamo ketasi nakiri mapurigá echi Wabé
Garabé Wachínaga Orámi Rijoy ku machí pátami níma.
'yemitamo chopi nakiri mapurigá ku machí pátami níma biré wabé chati orámi rijoy, mapu wabé nikóami níri.
15 Arí biché 'yemitamo echirigá miná mi'yari echi Garabé
Rijoy mapu omérami ju nirá mapurigá echi pagótami sinibí nirá pirérama. Chopi Riosi ma ku owíntari echi Jesusi, maparí
Binoy ma mukúami níri. Arí biché tamujé ne bichíwaga
nawesa máputa. ma riwari echirigá ku bitéami echi Warubéra Jesusi.
16 Tamujé ne gará bichí echi Warubéra Jesucristo Ra'íchara.
Echijiti je'ná rijoy ma ku sa'wárami níri. 'yemitamo gará machí mapu je'ná rijoy chabénara ke akánami níri,
mapujítitamo echirigá gará machí binoy. Tamujé ne gará
bichí Jesucristo Ra'íchara, echijiti je'ná rijoy ma ku sa'wárami
3:14 Mt 27:20
O R Á R A M I 500
níri. 'yemitamo ma gará ritiwá mapurigá binoy ma ku sa'wíami ju.
17 'Yemi keni pagótamawa, nijeni gará machí mapu
'yemitamo ketasi gará machigá orari, maparítamo nurari mi'rínara echi Warubéra Jesusi. Arí biché echi jaré 'yemi
o'wéarawara nirapé gará machiri mapurigá aboni orari,
maparí aboni nurari echirigá oránara. 18 Chopi Riosi ariweri mapu echirigá orárami níma,
mapujiti Riosi Binoy chabé ki'yá nurari nawisánara mapurigá
echi Cristo arigá wabé risú orárami níma riwéari. Chopi Riosi arigá wirari echi Cristo mapurigá Warubéra Ku'wíriami nirá.
Ari biché echi jaré Riosi níwara nawésami, chabénara nirá,
echirigá nawésari maparí echi Cristo ketasi cho ranarúami níri jena'í wichimóbachi.
19 Echijiti ne sinéami si'nú garabé nirá 'nátaga ku Riosi
yuwa, mapurigá 'yemitamo ku wikawárami níbo mapurigátamo chati orari. Ari biché Riosi sinibí nirá 'yemi mi
kaníratama surachí nirá,
20 maparí Binoy auchéchoko ku jurama echi Warubéra Jesusi echo'ná 'yemichi. Arí biché Riosi wirari echi Warubéra
Jesusi mapurigá Warubéra Ku'wíriami nirá, echi mapu Cristo
anérami ju. Arí biché Riosi chabé ki'yá jonsa echirigá jurama riwéari echi Cristo, echo'ná 'yemi Juríosi pagótamichi.
21 Chopi jipi arigá 'wérari ju mapu echi Warubéra
Jesucristo asimea echo'ná ripá riwigachi mapuyénasí Riosi a'lárama ne suwaba namuti. Arí biché echi jaré ki'yá piréami
Riosi jiti nawésami bachá nirá aniri mapu echirigá ikimea
riwéari. 22 Arí biché echi ki'yá bitéami Moisesi gará nawésari echi
jaré ki'yá piréami tamujé pagótamawara jeanigá: Echi
Warubéra Riosi minánomí wirama biré 'yemi pagótamawara mapurigá Warubéra Riosi jiti Nawésami nirá, mapurigá
Binoy ayena cho tamí wirari. Arí biché arigá 'wérari níma
máputamo gará nijéwaga orabo ne suwaba mapu ikí Binoy 'yemi mi nureko,
23 mapujiti mapuyíripi 'yemi a ketasi gará nijéwaga orásagá
mapurigá echi Warubéra Riosi jiti Nawésami 'yemi mi nuré,
3:22 Or 7:37
501 O R Á R A M I
échiko miná mi'rirúami níma. Arí biché échiko ma ketasi waminabi asimea echi auché jaré 'yemi pagótamawara yuwa.
24 Arí biché ne sinéami echi jaré ki'yá piréami o'wéara Riosi
jiti nawésami bachá nirá nawésari jipi rawé jiti rugá. Arí biché echi ki'yá bitéami Samueli ne bachá nirá echirigá nawésari.
Arí biché ne sinéami echi auché jaré Riosi jiti nawésami pe
wakinánokuá piréami ayena cho echirigá nawésari. 25 'Yemitamo echi jaré o'wéara Riosi jiti nawésami
pagótamawara ju. Arí biché Riosi gará katéwaga ra'íchari echi
jaré ki'yá piréami 'yemi pagótamawara yuwa, maparí Binoy aneri echi ki'yá bitéami Abrami jeanigá: Ne sinéami echi jaré
pagótami mapu ikí minánomí pirérama jena'í wichimóbachi
gará ku'wíratami níma echi biré Rijoy jiti mapu minánomí ranarúami níma, mujé pagótamawara Ranara nirá.
26 Arí biché maparí Riosi ku owíntari Binoy Ranara maparí
échiko ma mukúami níri, echarí Riosi bachá nirá júri Binoy Ranara echo'ná 'yemichi mapurigá 'yemitamo gará
ku'wíratami níbo, mapurigátamo ketasi waminabi chati
orabo, chopi mapurigátamo ibiri nirá ku ro'wibo Riosi yuwa.
Echi Pegro, echi Juani wabé wi'nijírami níri
Arí biché maparí echi Pegro, echi Juani ayena cho abijí
je'ná jerigá ra'íchiya jari echi jaré pagótami, echarí ke
sayiná echo'ná aboni yuwa siri echi jaré o'wéara sakerdote echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi nurámi, echi warura
kapitáni echo'ná ri'obachi tibúami ayena cho, echi auché jaré
Juríosi mapu Saruseo aniríwami níri asíchiko. 2 Arí biché ne sinéami echi jaré o'wéara Juríosi ne wabé
na'áwari mapujiti echi Pegro, echi Juani binérari echi jaré
pagótami jeanigá mapu ne sinéami echi jaré suwíami waminánomí ku owíntarami níma, mapujiti echi Warubéra
Jesusi ma ku owínari maparí Binoy ma mukúami níri.
3 Arí biché echi jaré o'wéara júri chapínara echi Pegro, echi Juani ayena cho. Arí biché aboni echo'ná pachá kumurachi
mo'wárami níri, ba'arínara rawé yénasí, mapujiti echarí ma
we aríwachi níri. 4 Arí biché ne wikabé echi jaré pagótami gará bichíri
maparí aboni echirigá nawésarami níri echi Garabé Riosi
4
O R Á R A M I 502
Ra'íchara. Arí biché echi jaré rijoy mapu bichíri, ne wikabé, mapuyena marí mili rijoy níri.
5 Arí biché ba'arínara rawé echo'ná Jerusalémachi napawiri
echi jaré Juríosi o'wéarawara, echi jaré o'wéara ochérami ayena cho, echi jaré nuraríwami binériami asíchiko.
6 Arí biché echi Anasi ayena cho echo'ná nawari. Échiko ne
warubéra sakerdote níri echarí bamíbari. Arí biché echi Kaijasi ayena cho echo'ná nawari, echi auché biré Juani ayena
cho, echi Lijanto ayena cho. Arí biché ne sinéami echi auché
jaré ayena cho napawiri mapu ikí ritémtami níri echi warubéra sakerdote ritémawara nirá.
7 Arí biché aboni júri 'noránara echi Pegro, echi Juani ayena
cho. Arí biché echo'ná nasipa abónichi jáwika, jeanigá rukuérati: Chigá 'yemi mi nureri je'ná jerigá oránara?
8 Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ne gará nureri
echi Pegro maparí binoy jeanigá nawésari echi pagótami: 'Yemi Isaeri pagótami o'wéarawara, ayena cho 'yemi o'wéara
ochérami,
9 'yemitamo tamujé tamí rukué mapu churigá garabé orírami níri echi biré rijoy mapu ke akánami níri, Arí
bichétamo tamujé tamí rukué mapu churigá ku sa'wárami
níri echi rijoy. 10 'Yemi aboni gará ritiwá mapurigá je'ná rijoy ma ku
sa'wárami níri. Arí biché nijé 'yemi nimí ruyé mapu echi
Warubéra Jesucristo níri mapu iwériga ku sa'wári je'ná rijoy. Arí biché nijé 'yemi nimí je'ná jerigá ruyé mapurigá ne
sinéami echi auché jaré Isaeri pagótami ayena cho gará
machimea mapurigá Jesucristo mapu echo'ná Nasarétachi bitéami níri, echirigá iwériga ku sa'wari je'ná rijoy.
'Yemitamo nureri echo'ná kúrsichi mi'rínara echi Warubéra
Jesucristo, chopi Riosi Binoy ma ku owíntari Jesucristo maparí Binoy ma mukúami níri.
11 'Yemitamo mapurigá jaré rijoy karí niwámi ju mapu
miná chakena pari biré we garabé rité, echi mapu echo'ná ri'ré sitochi bachá tigótami níma riwéari, mapujítitamo
achigórigá orari maparítamo waminá kichiri echi Warubéra
Jesucristo. Échiko wirárami níri mapurigá Warubéra Ku'wíriami nirá.
4:11 Mt 21:42
503 O R Á R A M I
12 Arí biché ke wesi auché biré rijoy gará omero tamujé tamí ku wikáwiya mapurigata chati orari. Arí biché Riosi
chopi júri echi Warubéra Jesucristo jena'í wichimóbachi
mapurigá Binoy tamujé tamí ku wikawama. 13 Arí biché echi jaré o'wéara námari mapurigá echi Pegro,
echi Juani echirigá tarapé majaga nawésari. Arí biché echi jaré
o'wéara wabé 'nátaga muchiri mapujiti aboni ketasi machiri churigá echi Pegro, echi Juani gará omérari echirigá
machíami nirá ra'ícha. Echi jaré o'wéara gará machiri
mapurigá echi Pegro, echi Juani ketasi binératami níri echi jaré nuraríwami binériami jiti. Arí biché aboni chopi gará
machiri mapurigá echi Pegro, echi Juani chabénara echi Jesusi
yuwa 'yénami níri. 14 Arí biché aboni riwari echo'ná aboni yuwa wiríami echi
rijoy mapu ma ku sa'wárami níri. Arí biché aboni tarapé
namuti omérari kastigo ayá echi Pegro, echi Juani, mapujiti sinéami pagótami riwari mapu echi rijoy ne bichíwari ma ku
sa'wárami níri.
15 Chopi echi jaré o'wéara pé teri miná machí júri echi Pegro, echi Juani echo'ná napawíkawachi jonsa. Arí biché
echi jaré o'wéara a'nagupi nakaréwaga ra'íchari,
16 jeanigá: Churigata orabo je'ná okuá rijoy? Ne sinéami Jerusalémachi piréami pagótami ma gará machí mapurigá
aboni wabé omériga orari mapurigá ke wesi auché jaré
pagótami omero orayá, maparí aboni ku sa'wari echi rijoy mapu ke akánami níri. Arí biché tamujeta ketasi omérabo
aniyá mapu echirigá ketasi bichíwari ju.
17 Chópita gará ra'amabo mapurigá jipi jonsa aboni ketasi waminabi je'ná jerigá nawésama echi auché jaré pagótami,
mapurigá echi auché jaré pagótami ketasi bichíma je'ná jerigá
nawésarawami. 18 Echarí echi Pegro, echi Juani auchecho siné bayérati. Arí
biché echi jaré o'wéara wabé ra'ámaga nureri mapurigá aboni
ketásirapé waminabi nawésaga binérama echi Jesucristo Ra'íchara jiti.
19 Chopi echi Pegro, echi Juani ku nijéwaga jeaneri: 'Yemi
aboni gará 'nátaga machisí, acha risénsiya ju Riosi yuwa
O R Á R A M I 504
máputa nijéwaga orabo mapurigá 'yemitamo tamujé tamí nuré, maparí Riosi Binoy si'winárigá tamujé tamí nuréachi.
20 Echijiti tamujeta tarapé chirigá ariwebo nawésiya
mapurigata ma namari, ayena cho mapurigata ma riwari. 21 Arí biché echi jaré o'wéara bachá nirá gará ra'ámasa echi
Pegro, echi Juani, arí biché waminá ku júri. Arí biché echi jaré
o'wéara tarapé kastigo 'yari aboni, mapujiti echi jaré o'wéara wabé majari mapujiti echi auché jaré pagótami, sinéami chopi
waminabi warubéraga aneri Riosi, mapujiti Riosi echirigá
omératari echi Pegro, echi Juani echiyena wabé omériga orayá mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero orayá,
22 mapujiti echi rijoy mapu echirigá wabé omériga ku
sa'wárami níri, nawosa makoy minárapé bamíbami níri.
Echi jaré bichíyami táni mapurigá Riosi waminabi gará
bichíratama aboni
2 3 Arí biché maparí echi Pegro, echi Juani echirigá ku
jurárami níri, echarí aboni we yáti ku simíbari mapo'ná echi
auché jaré bichíyami muchiri. Arí biché aboni káraga ku ruyeri mapurigá echi jaré o'wéara sakerdote aneri, ayena cho
mapurigá echi jaré o'wéara ochérami aneri.
24 Arí biché ma echirigá namsa, ne sinéami aboni napawika jeanigá ra'íchari Riosi yuwa: Tamujé Warubérawara, Mujé
birepi ju Riosi, mápumi niwari echo'ná ripá riwigachi, je'ná
wichimoba ayena cho. Mujé ayena cho niwari echi warubé ba'wí, ne suwaba namuti mapu ikí nirú asíchiko.
25 Mujé wabé Garabé Iwigara ne gará nureri echi Rabiri.
Arí biché echi Rabiri mapurigá Mujé piónawara nirá níri. Echijiti Mujé wabé Garabé Iwigara ne gará nureri maparí echi
Rabiri jeanigá osari:
Churékura napawisa o'wari sinákaka na'áwari echi wikabé pagótami? Jena'í wichimóbachi
piréami pagótami sinibí wikabé namuti wabé
'yékaka chopi 'nata. 26 Arí biché echi jaré o'wéara siríami jena'í
wichimóbachi nurámi sinéami napawika sayérsari
echi Warubéra Riosi. Arí biché sinéami aboni ayena cho sayérsari echi Cristo mapu Riosi wirari
505 O R Á R A M I
Warubéra Ku'wíriami nirá. Ne sinéami echi jaré pagótami o'wéarawara echirigá yóniga sayérsari
Riosi, echi Cristo ayena cho.
27 Mapujiti jena'í warúrachi ne bichíwari napawiri echi warura Erorsi, echi auché biré warura Pónkio Pilato riwéami
ayena cho, echi auché jaré si'wina piréami pagótami ayena
cho, echi jaré Isaeri pagótami asíchiko. Arí biché ne sinéami aboni napawiri echi we garabé Mujé Ranara Jesusi sayérsiya,
echi mapu Mujé Binoy wirari mapurigá Warubéra
Ku'wíriami nirá. 28 Arí biché aboni echirigá orari ne suwaba mapurigá Mujé
Binoy ki'yá chokichí jonsa gará 'nátaga katéwari mapurigá
orárami níma riwéari wakinánara. 29 Tamujé Warubérawara, jipi gará kipú Mujé mapurigá
aboni tamujé tamí sayéraga ra'ícha. Tamujé tamí jiwérata
mapurigata sinibí tarapé majaga nawésabo Mujé garabé Ra'íchara, mapujítita chopi mapurigá mujé piónawara nirá ju.
30 Ayena cho tamujé tamí jiwérata mapurigá tamujé gará
omérabo echi jaré nayúkami ku sa'wayá, ayena cho mapurigata omérabo orayá echi jaré karúmati mapurigá ke
wesi auché jaré pagótami omero orayá. Tamujé we gará bichí
echi we Garabé Mujé Ranara Ra'íchara. Echijiti echirigá wabé omériga orá Mujé mapurigá aboni gará bichíma tamujé
nawésawara.
31 Arí biché maparí aboni ma suniri Riosi yuwa ra'ícha, arí biché ke sayiná wabé nokari echi karí echo'ná mapo'ná aboni
napawika muchiri. Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
ke sayiná ne gará nureri ne sinéami echi jaré bichíyami. Arí biché aboni waminabi gará bichíga nawésari Riosi Ra'íchara.
Echi jaré bichíyami rojuánaga nachútari aboni níwara namuti echi
auché jaré wabé tisúwati bichíyami yuwa
32 Arí biché echi jaré bichíyami sinéami chópirigá 'nátari;
ayena cho aboni a'nagupi kareri. Arí biché ke wesi aboni mayeri mapu echi jaré namuti aboni níwara, mapurigá aboni
níwara chopi níri. Arí biché ke wesi aboni newareri, mapujiti
ibiri aboni a'nagupi kóriga orari.
O R Á R A M I 506
33 Arí biché jaré aboni jurárami níri nawisánara. Arí biché aboni wabé gará bichíga waminabi nawésari echi auché jaré
pagótami jeanigá mapu echi Warubéra Jesusi ma ku owínari
maparí Binoy ma mukúami níri. Arí biché Riosi wabé karigá ku'wírari ne sinéami echi jaré bichíyami.
34 Arí biché ke wesi aboni newaréami níri, mapujiti sinéami
echi jaré bichíyami mapu ikí níwari jaré kawí, jaré karí keremá, abóniko miná rarinéari ne suwaba.
35 Arí biché aboni 'yari suwaba echi natigara echi jaré
o'wéara mapu jurárami níri nawisánara. Arí biché aboni rojuániga nachútari echi jaré tisúwati bichíyami mapurigá ke
wesi newarema.
36 Arí biché echo'ná aboni yuwa asari biré rijoy José riwéami echi mapu aboni ayena cho Benabé rijiri (echi mapu
je'ná jerigá aniwámi ju: Binoy we kaníratiyami ju echi auché
jaré). Arí biché echi José ku'wírari echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi mapujiti binoy biré níri echi jaré Levita
aniríwami. Arí biché echi José ranarúami níri echo'ná
Chíprechi aniríwachi kawírari, echo'ná nasipa warubé ba'wechi nirúami kawí.
37 Arí biché je'ná José rarinéari biré kawí binoy níwara. Arí
biché binoy 'yari ne suwaba echi kawí natigara echi jaré bichíyami mapu jurárami níri nawisánara, mapurigá aboni
echirigá rojuániga nachútama echi jaré bichíyami mapu wabé
tisúwati níri.
Echi Ananíasi, echi Sajira, we chati orari
Chopi echarí auché biré rijoy Ananiasi riwéami, binoy
upira Sajira riwéami yuwa, aboni ayena cho rarinéari
biré kawí. 2 Chopi je'ná rijoy ketasi echirigá 'yari ne suwaba echi kawí
natigara echi auché jaré mapu jurárami níri nawisánara. Je'ná
rijoy wabé 'yékaka orogá, pe okuabi 'yari, chopi binoy nakiri mapurigá aboni mayema mapu binoy ne suwaba nijiri. Arí
biché binoy upira ayena cho gará machiri suwaba je'ná jeyiri.
3 Arí biché echi Pegro jeaneri: Mujé, Ananiasi, churékurami nijéwaga orari mapurigá echi Satanasi riwéami riablo mi
nureri? Mujé chopi wabé 'yékari echi Wabé Garabé Riosi
5
507 O R Á R A M I
Iwigara maparimi arigá tamujé tamí 'natárari mapurigami ne suwaba 'yari echi kawí natigara, chópimi pe okuabi nijari.
4 Ke cho rarinéasa echi kawí, kecha mujé níwara níri? Arí
biché ma rarinéarami nísa, kecha mujé níwara níri echi kawí natigara? Churékura mi 'nátari mapurigami echirigá 'yékaka
orama? Mujé ketasi chopi tamujé tamí 'yékari, chópimi ayena
cho wabé 'yékari Riosi Binoy. 5 Arí biché echi Ananíasi je'ná jerigá namsa, we yáti miná
bu'wíbaka mukuri. Arí biché sinéami pagótami ne wabé
majari mapu ikí je'ná jerigá námariko. 6 Arí biché jaré témari echo'ná 'nigá muchiri. Arí biché
aboni we yáti jaska, biré chiní kimírachi kabiri echi mukúami.
Arí biché aboni miná togá chu'wirori. 7 Arí biché pe wiribeko echi Ananíasi upira nawagá,
echo'ná pachá bakiri mapo'ná aboni muchiri. Arí biché échiko
ketasi cho machiri mapurigá ikiri kepu kuná. 8 Arí biché echi Pegro jeaneri: Tamí bichíwaga ruyé,
áchatamo echikí nirá rarinéari echi 'yemi níwara kawí? Arí
biché echi mukwí ku nijéwaga jeaneri: Ayena, echikí niráta rarinéari.
9 Arí biché echi Pegro jeaneri: Churékurátamo echirigá
nakaréwari mapurigátamo 'yékabo echi Warubéra Riosi Iwigara? Echo'ná machíami ku siri echi jaré mapu ma
chu'wirori mujé kunara. Jipi aboni ma ayena cho mi toma!
10 Arí biché echi mukwí we yáti echo'ná bachámi miná bu'wíbaga mukuri. Arí biché echi jaré témari pachá mo'wisá
riwari echi mukwí ma mukugá bu'wíami. Arí biché aboni
ayena cho machí paka, binoy kunara yuwa chu'wirori. 11 Arí biché ne wabé majari sinéami mapu ikí napawika
bichíyami níri, ayena cho ne sinéami echi auché jaré mapu ikí
je'ná jerigá námariko.
Echi jaré bichíyami wikabé namuti omériga orari mapurigá ke
wesi auché jaré pagótami omérari orayá
12 Arí biché echi jaré mapu jurárami níri nawisánara,
abóniko ayena cho 'yárami níri mapurigá aboni wikabé
namuti wabé omériga orama mapurigá echi auché jaré pagótami echirigá gará riwimea. Arí biché sinéami mapu ikí
O R Á R A M I 508
gará bichíri, abóniko sinibí napawiri echo'ná echi warubé Juríosi ri'obáwarachi machímanamí mapo'ná echi Salomoni
níwarachi anérami níri.
13 Arí biché echi auché jaré pagótami mapu ke cho gará bichíyami níri ketasi gará napawiri echi jaré bichíyami yuwa,
mapujiti aboni ne wabé majari. Chopi echi auché jaré
pagótami arigá we gará nirari echi jaré bichíyami. 14 Arí biché wikabé pagótami chótari bichísiya echi
Warubéra Jesucristo nirá. Arí biché wikabé rijoy echirigá gará
bichíri, wikabé muguí ayena cho. 15 Arí biché echi jaré pagótami machí buwánari echi jaré
nayúkami. Arí biché echo'ná machímana perichi ro'wárati,
echo'ná kimachí ayena cho, mapurigá echi Pegro kawira moba simíraga ku sa'wama jaré aboni.
16 Arí biché ne wikabé pagótami napawiri echo'ná
Jerusalémachi. Arí biché aboni ne suníami echo'ná murubé o'wéarachi jonsa síami níri. Arí biché ne sinéami aboni
echo'ná pari echi auché jaré mapu ikí nayúkami níri, ne
sinéami mapu ikí we chati riablo ariwara ariwéami níri ayena cho. Arí biché echi jaré mapu jurárami níri nawisánara gará
ku sa'wari echi jaré nayúkami, ayena cho Binoy ku machí
a'wari echi jaré riablo ariwara echo'ná echi jaré pagótami surárachi jonsa, ne sinéami mapu ikí riablo ariwara ariwéami
níri.
Echi Pegro, echi Juani sayériga a'najátarami níri
17 Arí biché echi ne warura sakerdote ke 'me niraka kichiri echi jaré Jesucristo nirá bichíyami mapu jurárami níri
nawisánara. Arí biché ne sinéami echi auché jaré Juríosi
mapu ikí Saruseo aniríwami níri, aboni ayena cho chópirigá orámi níri mapurigá echi ne warura sakerdote. Arí biché ne
sinéami aboni echijiti wabé na'áwaga kichiri echi jaré
Jesucristo nirá bichíyami. 18 Arí biché aboni borogá togá echi jaré mapu jurárami níri
nawisánara, ari biché echo'ná pachá kumurachi mo'wari.
19 Chopi rokogó nirá biré warubéra Riosi kapitánawara echo'ná kumurachi ku irápaga, machí u'ruri aboni, jeanigá:
509 O R Á R A M I
20 Auchéchoko ku simíbaga echo'ná warubé Juríosi ri'obáwarachi. Echo'ná pachá jaga ne gará nawésasi echi
auché jaré pagótami mapurigá aboni gará omérama
bukuríwami nirá ku pirériya Jesucristo yuwa. 21 Ari biché je'ná jerigá ma namsa, ba'arínara bi'yá aboni
auchéchoko mo'wiri echo'ná pachá echi warubé Juríosi
ri'obáwarachi. Arí biché aboni auchéchoko binériga nawésari echi jaré pagótami.
Arí biché mapuyénasí echi jaré bichíyami echirigá orogá
'yénari, echarí echi ne warura sakerdote, echi auché jaré binoy apanérawara yuwa, nurari napabúnara ne sinéami echi
jaré Juríosi mapu ikí o'wéara níri. Arí biché aboni júri jaré
kapitáni 'noránara echi jaré bichíyami mapu pachá mo'wárami níri echo'ná kumurachi.
22 Arí biché maparí echi jaré kapitáni ma siri echo'ná
kumurachi, echarí aboni tarapé riwari echo'ná pachá echi jaré mapu echo'ná mo'wárami níri. Arí biché echi jaré kapitáni
wabé 'nátaga ku simíbari, je'ná jeyiri ku ruyébiya:
23 Ne bichíwarita riwari ne gará 'yeta wiríami echo'ná kumurachi. Ayena chota riwari echi jaré tibúami mapu
echo'ná yéachi machika tibuya muchiri. Chopi maparita gará
irápari, tarapé wésita riwari echo'ná pachá. 24 Ari biché maparí echi warura sakerdote je'ná jerigá
námari, echi auché biré warura echo'ná ri'obachi nurámi
ayena cho, echi auché jaré o'wéara sakerdote asíchiko, echarí sinéami aboni tarapé machiri churigá echirigá ikiri. Arí biché
aboni chopi jeanigá 'nátaga muchiri: Jipi, churigá waminabi
echirigá ikiméaré? 25 Arí biché echarí biré rijoy echo'ná nawagá jerigá aneri:
Echi jaré rijoy mapu 'yemitamo echo'ná pachá kumurachi
mo'wari, jipi aboni echo'ná pachá echi warubé Juríosi ri'obáwarachi nawésiya jawi echi auché jaré pagótami.
26 Arí biché echi warura echo'ná ri'obachi nurámi ku simiri
echo'ná echi warubé Juríosi ri'obáwarachi, echi jaré binoy kapitánawara yuwa. Arí biché aboni ku 'nóri echi jaré
bichíyami mapu echo'ná nawésiya jari. Arí biché echi jaré
kapitáni tarapé chibi orari echi jaré bichíyami, mapujiti echi jaré wikabé pagótami ne gará nirari echi jaré bichíyami. Arí
O R Á R A M I 510
biché echi jaré kapitáni ne wabé majari, mayega mapurigá echi pagótami riteti basibuma riwéari, a aboni chibi orásagá
echi jaré bichíyami.
27 Arí biché echi jaré bichíyami ma 'norásuwa, arí biché aboni echo'ná bachámi jawárati echi jaré o'wéara Juríosi
yuwa. Arí biché echi warura sakerdote jeaneri:
28 Tamujé ma 'yemi mi wabé iwéami nureri máputamo ma ketasi waminabi nawésabo Jesucristo Ra'íchara, chopi ne
suníami jena'í Jerusalémachi 'yemitamo arigá waminabi
nawésari mapurigá 'yemi aboni gará bichí. Arí bichétamo chopi nakí nawisánara mapu tamujé aboni nurari mi'rínara
echi Rijoy.
29 Arí biché echi Pegro, ayena cho echi auché jaré mapu jurárami níri nawisánara, abóniko ku nijéwaga jeaneri: Arigá
'wérari ju mapu tamujé bachá nirá gará nijéwabo mapurigá
Riosi tamujé tamí nuré, chopi ketasi arigá 'wérari ju máputa nijéwaga orabo mapurigá 'yemi pagótami tamujé tamí
si'winárigá nuré.
30 Echi Warubéra Riosi, echi jaré ki'yá piréami tamujé pagótamawara Riósawara ju. Échiko ku owíntari echi
Warubéra Jesucristo, echi mapu 'yemitamo echo'ná biréana
kúrsichi ochogá mi'yari. 31 Chopi Riosi ne wabé ripabé wirari echi Jesucristo. Arí
biché Riosi echo'ná watonachi Binoy yuwa wirari echi
Jesucristo mapurigá Warubéra nirá. Arí biché Jesucristo wirárami níri mapurigá Warubéra Ku'wíriami nirá mapurigá
'yemi Juríosi pagótami gará ku'wíratami, níbo, átamo gará
bichísagá, ayena cho átamo ku ro'wísagá Riosi yuwa mapurigátamo ku wikawárami níbo mapurigátamo chati
orari.
32 Tamujé 'yemi mi ne bichíwaga nawesa je'ná jaré namuti jiti rugá. Ari biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ayena cho
achigórigá nawesa mapujiti Échiko gará bichíra echi jaré
pagótami. Arí biché Riosi ma 'yari mapurigá echi Garabé Riosi Iwigara pachana asimea echo'ná echi jaré pagótami
surárachi, sinéami mapu ikí gará nijéwaga orako mapurigá
Riosi nurá.
5:28 Or 4:18
511 O R Á R A M I
33 Arí biché maparí echi jaré o'wéara je'ná jerigá námari, arí biché aboni ne wabé na'áwaga ko'winári echi jaré bichíyami
mapu jurárami níri nawisánara.
34 Chopi echarí rawé biré rijoy Gamalieli riwéami ayena cho kusíwami níri echi auché jaré o'wéara yuwa. Échiko we
Bariseo níri, ayena cho binoy binériami níri Riosi nurarira.
Arí biché ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami ne gará nirari echi Gamalieli. Échiko echo'ná aboni yuwa wiriska, nurari pé
téri nirá ku machí a'wánara echi jaré mapu jurárami níri
nawisánara. 35 Arí biché echi Gamalieli nawésari echi auché jaré
o'wéara jeanigá: 'Yemi Isaeri pagótami, ne gará majaga 'natasi
mapu churigátamo kastigo 'yabo je'ná jaré rijoy. 36 Mapujiti 'yemitamo ne gará newará mapurigá chabénara
biré rijoy Teúrasi riwéami a binoy nirá nakiri warubéra
níranara. Arí biché mapuyena nawó kiento rijoy ayena cho nakiri mapu echi Teúrasi aboni warúrawara níma; chopi echi
rijoy miná mi'rirúami níri. Ari biché echi jaré nawó kiento
sinéami káraga miná chijámi níri. Arí biché tarapé namuti biyiri ikiri.
37 Arí biché pe wakinana maparí ne sinéami pagótami
oserichi ro'ogá tarárami níri, echarí auché piré rijoy, Júrasi riwéami, echo'ná Galiléachi bitéami níri. Arí biché échiko
ayena cho a binoy nirá nakiri warubéra níranara. Arí biché
wikabé pagótami ayena cho nakiri wiránara echi rijoy mapurigá aboni warúrawara nirá. Chopi échiko ayena cho
mi'rirúami níri. Arí biché káraga miná chijari echi jaré mapu
binoy yuwa níri. 38 Arí biché echi Gamalieli waminabi jeaneri: Ariwesi je'ná
jaré rijoy. Ketasi waminabi ra'íchaga anesi aboni, mapujiti a
je'ná binéraga oruwáwami chopi jaré pagótami níwara nísagá, arí biché pe minánomí suwaba káraga suwábarami
níma.
39 Chopi a je'ná binéraga oruwáwami Riosi níwara nísagá, arí biché 'yemitamo ketasi omérabo suwábiya. Gará 'nátaga
muchisi mapurigátamo ketasi sayéraga orabo, siné káchi,
Riosi Binoy.
O R Á R A M I 512
40 Arí biché sinéami echi jaré o'wéara gará nirari mapurigá binoy aneri. Arí biché aboni ku bayeri echi jaré mapu
jurárami níri nawisánara. Arí biché echi jaré o'wéara nurari
wipisónara echi jaré mapu jurárami níri nawisánara. Arí biché echi jaré o'wéara waminabi wabé jiwéami nureri aboni
mapurigá aboni ma ketasi waminabi nawisama Jesucristo
Ra'íchara nirá. Arí biché pe wiribeko echi jaré nawésami ku jurárami níri echo'ná aboni pirérachi.
41 Arí biché echi jaré mapu Riosi júri nawisánara ma ku
simíbari echo'ná echi jaré o'wéara napawírawarachi jonsa. Arí biché aboni gará kaníri mapujiti Riosi ma gará nirari
mapurigá aboni echirigá wabé riwératarami níma mapujiti
aboni gará bichíri Jesucristo nirá. 42 Arí biché aboni tarapé siné ariweri binéraga nawésiya
Jesucristo Ra'íchara; chopi sinibí rawé aboni gará nawésari
echo'ná echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi, echo'ná ibírana karírachi ayena cho.
Kichao rijoy jawárami níri mapurigá nigúrami nirá
Arí biché echarí rawé maparí wikabé muweri echi jaré
napawika bichíyami, echarí echi jaré bichíyami mapu Griego aniríwami ra'íchami níri a'nagupi nakaréwaga
ra'íchari echi auché jaré bichíyami yuwa mapu Ebreo
aniríwami ra'íchami níri mapujiti echi jaré Griego ra'íchami níwara muguí kunámami ke 'me nirárami níri sinibí rawé
maparí echi ko'wámi nachutárami níri.
2 Arí biché echi jaré makoy miná okuá mapu jurárami níri nawisánara, aboni bayeri echi auché jaré wikabé napawika
bichíyami, arí biché jeanéri: Ketasi gará ju mapu tamujeta
ariwebo je'ná Riosi Ra'íchara nawésarawami mapurigata nachútaga chopi nochabo echi ko'wámi.
3 'Yemi ritémawa, echijiti echo'ná 'yemichi jawasi kichao
garabé 'nátami rijoy. Arí bichétamo chopi jawabo kichao rijoy mapu ne gará nurérami ju echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
jiti, ayena chótamo chopi jawabo echi jaré mapu gará
nirárami ju echi auché jaré pagótami jiti. 4 Arí biché tamujeta chopi tániga ra'íchabo Riosi yuwa,
ayena chota nawisabo echi wabé Garabé Riosi Ra'íchara.
6
513 O R Á R A M I
5 Arí biché echi wikabé pagótami bichíyami ne gará nirari mapurigá aboni aniri. Arí biché aboni wirari echi Siteba. Arí
biché echi Siteba gará bichíyami níri, ayena cho binoy gará
nurérami níri echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti. Arí biché aboni ayena cho jáwari echi Jiripi, echi Prókoro ayena cho,
echi Nikanori riwéami ayena cho, echi Timoni riwéami ayena
cho, echi Paramena riwéami ayena cho, echi Nikolasi asíchiko. Arí biché echi Nikolasi ketasi Juríosi pagótami níri.
Échiko echo'ná Antiokíachi bitéami níri. Chabénara
échiko chótari bichiya mapurigá echi jaré Juríosi bichí, chopi ma gará bichíyami níri Jesucristo nirá.
6 Arí biché echi jaré kichao párami níri echo'ná bachámi
echi jaré yuwa mapu Riosi júri nawésanara. Arí biché echi jaré jurárami tánari Riosi mapurigá Binoy ku'wírama echi jaré
kichao, echi nóchari orayá. Arí biché echi jaré jurárami sikati
moba uchúchaga jáwari echi jaré kichao mapurigá nigúrami nirá, mapurigá aboni nachútama echi ko'wámi.
7 Arí biché wikabé echi jaré sakerdote mapu ke 'me o'wéara
níri, abóniko ayena cho bichíri Jesucristo nirá.
Echi Siteba chapirúami níri
8 Arí biché Riosi ne gará omératari echi Siteba mapurigá
binoy wikabé karúmati wabé omérawami orama bachámi
echi auché jaré pagótami yuwa. Arí biché echi auché jaré pagótami ketasi chirigá machiri churigá echi Siteba omérari
echirigá orayá, chopi Riosi echirigá omératari Siteba mapujiti
Riosi Binoy wabé kareri echi Siteba. 9 Arí biché jaré rijoy chótari sayéraga ra'ícha echi Siteba. Arí
biché jaré aboni biréana Juríosi ri'obáwarachi napawika
bichíyami yuwa níri mapo'ná anérati echi jaré ku machí a'wátami ri'obáwarachi. Arí biché auché jaré aboni echo'ná
Sirénachi aniríwachi kawírari piréami níri, auché jaré echo'ná
Alejantríachi piréami níri, auché jaré echo'ná Silísiachi aniríwachi kawírari piréami níri, auché jaré echo'ná Ásiachi
aniríwachi kawírari piréami níri.
10 Chopi aboni tarapé omérari niyúraga ra'íchiya echi Siteba yuwa, mapujiti echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ne
O R Á R A M I 514
gará nureri echi Siteba. Arí biché binoy echijiti ne gará machíami nirá ra'íchari.
11 Arí biché echi jaré wikabé rijoy mapu sayérami níri echi
Siteba, abóniko natétari auché jaré mapurigá aboni 'yékaka jeanigá nawisama: Tamujeta ne bichíwari námari echi Siteba
Riosi nurarira sayéraga ra'íchami, mapurigá osirúami ju
echo'ná Moisesi oseríwarachi. Ayena chota námari echi Siteba Riosi sayéraga ra'íchami.
12 Arí biché aboni echirigá na'áwatari echi auché jaré
pagótami, echi jaré o'wéara ochérami ayena cho, echi jaré nuraríwami binériami asíchiko. Arí biché ne sinéami aboni
echirigá ne wabé na'áwaga, ne wabé iwéami echirigá chapigá
tori echi Siteba echo'ná mapo'ná ne sinéami echi jaré Juríosi o'wéarawara muchiri.
13 Ayena cho jaré 'yékami rijoy bayérati, echi mapu 'yékaka
nirá jeaniri: Je'ná rijoy tarapé ariwé sayéraga ra'ícha je'ná wabé garabé ri'obá, nirapé ariwé echi Riosi nurarira sayériya.
14 Arí biché aboni ayena cho 'yékaka nirá jeaniri: Tamujé
wisabé námari je'ná rijoy jeaníami: Mapu echi Jesusi mapu echo'ná Nasarétachi bitéami níri káraga najuinama je'ná
warubé ri'obá; ayena cho mapurigá echi Jesusi káraga miná
nakuríwama mapurigá echi chabé ki'yá bitéami Moisesi riwéami rijoy tamujé tamí nureri oránara.
15 Arí biché ne sinéami echi jaré o'wéara echo'ná
muchúami gará 'néniga riwari mapurigá echi Siteba akárachi ne wabé ratábari mapuyiri biré warubéra Riosi kapitánawara
akara nirá.
Echi Siteba ne bichíwaga nawésari
Arí biché echi ne warubéra sakerdote jeanigá rukueri echi Siteba: Acha ne bichíwari ju mapurigá aboni mi
sayéraga aní?
2 Arí biché echi Siteba ku nijéwaga, je'ná jerigá nawésari: 'Yemi pagótami mapurigá keni ritémawa ju. Gará namsi
mapurigá nijé 'yemi nimí nawésama: Echi Abrami mapurigá
tamujé Juríosi pagótami onorá níri. Arí biché echi Abrami ne gará riwari Riosi maparí binoy bitéari echo'ná
7
515 O R Á R A M I
Mesopotámiachi aniríwachi kawírari, maparí binoy Abrami ke cho simiri bitérasiya echo'ná Aránachi aniríwachi.
3 Echarí Riosi jeaneri echi Abrami: Waminá simigá jena'í
mujé kawíwarachi jonsa, mapo'ná sinéami mujé ritémawara piré; chopi waminá simigá echo'ná auché biréana kawírari
mapo'ná Nijé nimí bayérama.
4 Arí biché echi Abrami ku simiri echo'ná Mesopotámiachi aniríwachi kawírari jonsa mapo'ná piréari echi jaré Kaleo
aniríwami pagótami. Arí biché binoy simírari echo'ná
Aránachi aniríwachi warúrachi maponá binoy wi'ribé bitéari. Arí biché echi Abrami onorá miná mukuri. Arí biché Riosi
wakiná pari echi Abrami mapurigá binoy bitérama jena'í
kawírari mapo'ná 'yemi Juríosi pagótami abijí piré jipi rawé iyénasí.
5 Chopi echarí Riosi tarapé cho 'yari jena'í kawírari
mapurigá echi Abrami níwara nirá. Nirapé pe uchí 'yari mapuyénasí echi Abrami abijí bitéari; chopi Riosi ne
bichíwaga aneri mapu ne suwaba jena'í kawírari 'yárami
níma riwéari echi jaré Abrami kúchara kúchuwara, ma mukusá echi Abrami. Arí biché maparí Riosi echirigá aneri
echi Abrami, echarí echi Abrami tarapé biré cho kúchuwami
níri. 6 Arí biché Riosi ayena cho aneri echi Abrami mapu binoy
kúchara kúchuwara echo'ná biréana si'wina kawírari piréami
nirá níma wi'ribé bamíbari nirá. Arí biché Riosi ayena cho aneri echi Abrami mapu binoy kúchara kúchuwara mapurigá
pióntami nirá niwárami níma, ayena cho mapu aboni ne
wabé risú orárami níma nawó kiento bamíbari iyénasí. 7 Chopi Riosi ayena cho jeaneri echi. Abrami: Nijeni arigá
warú kastigo 'yama echi auché jaré pagótami mapu echirigá
risú orama echi jaré mujé kúchara kúchuwara. Arí biché echi jaré wikabé mujé kúchara kúchuwara ku 'machínama echo'ná
kawírari jonsa. Arí biché aboni pirérama jena'í kawírari
mapurigá Nijé pagótamawara nirá. 8 Arí biché Riosi ne bichíwaga aneri echi Abrami mapu
binoy kúchara kúchuwara mapurigá Riosi pagótamawara
nirá níma riwéari. Arí biché Riosi echijiti nureri mapu ne sinéami echi Abrami kúchara kúchuwara kúrowi norigá
O R Á R A M I 516
sikirétami níma. Ari biché echi Abrami echi Isaka onorá níri. Arí biché osá nawó rawé iyénasí sébachi echi Abrami norigá
sikireri echi tá towí Isaka riwéami. Arí biché echi Isaka, ma
ochérasa, echi Jakobo onorá níri, echi mapu ayena cho echirigá norigá sikirétami níri. Arí biché echi Jakobo, ma
ochérasa, kúchari echi jaré makoy miná okuá binoy
kúchuwara kúrowi. Arí biché aboni, ma ochérasa, mapurigá 'wéntami nirá níri echi jaré Isaeri pagótami yuwa. Arí biché
ne sinéami echi jaré Abrami kúchara kúchuwara kúrowi
echirigá norigá sikirétami níri. 9 Arí biché echi jaré Jakobo kúchuwara kúrowi mapurigá
tamujé Isaeri pagótami 'wénawara nirá níri. Arí biché aboni
wabé kichiga, miná rarinéari aboni rijimara, José riwéami, mapurigá binoy si'wina torúami níma echo'ná Ejíptochi
aniríwachi kawírari; chopi Riosi sinibi gará tibútari echi José.
10 Arí biché Riosi gará ku'wírari echi José maparí binoy risú orárami níri. Arí biché Riosi ayena cho 'yari echi José
mapurigá Binoy wabé 'nátami níma. Arí biché Riosi ayena
cho orari mapurigá echo'ná Ejíptochi nurámi warura siríami, Baraoni aniríwami, ne wabé gará nirama echi José. Echijiti
echi Baraoni wirari echi José mapurigá warura nurámi
echo'ná Ejíptochi aniríwachi kawírari. Ayena cho echi José wirárami níri mapurigá warura nurámi nirá echo'ná warubé
binoy Baraoni karírachi.
11 Arí biché ne wabé lowárati suníami kawírari echo'ná Ejíptochi aniríwachi, echo'ná Kanánachi aniríwachi ayena
cho. Arí biché echo'ná piréami pagótami echijiti ne wabé
tisúati níri. Arí biché echi jaré tamujé pagótamawara, echarí ki'yá piréami, tarapé riwari ko'wámi.
12 Chopi maparí echi Jakobo námari mapu ayena nirúari
turío echo'ná Ejíptochi aniríwachi kawírari, echarí echi Jakobo echo'ná júri echi jaré binoy kúchuwara kúrowi, echi
turío rarínara. Arí biché abóniko tamujé aboni pagótamawara
níri mapu ki'yá piréari. Echarí níri maparí aboni bachá nirá simíbari echo'ná Ejíptochi.
13 Arí biché maparí aboni osánara chokéami echo'ná
simíbari, echarí echi jaré José ritémawara gará machiri echi
517 O R Á R A M I
José. Arí biché echi warura siríami Baraoni aniríwami ayena cho echirigá gará machiri echi auché jaré José ritémawara.
14 Arí biché echi José echarí nurari echo'ná Ejíptochi
aniríwachi pánara binoy onorá, Jakobo riwéami, echo'ná Kanánachi jonsa. Arí biché echi José ayena cho nurari echo'ná
pánara echi auché jaré Jakobo kúchuwara, echi jaré wikabé
Jakobo aparóchawara ayena cho. Arí biché sinéami aboni mapuyena kicháosa makóy miná marí níri.
15 Arí biché echi Jakobo echirigá simiri bitérasiya echo'ná
Ejíptochi aniríwachi kawírari. Arí biché echi Jakobo echo'ná miná mukuri. Arí biché echi jaré Jakobo kúchuwara ayena
cho echo'ná suwiri. Arí biché aboni tamujé pagótamawara
níri mapu echarí ki'yá piréari. 16 Arí biché pe wakinánokuá jaré aboni sapara suwíami
echo'ná Sikémachi aniríwachi ku torúami níri, mapo'ná
echo'ná Kanánachi aniríwachi kawírari níri. Arí biché aboni echo'ná biréana risochí chu'wirótami níri mapo'ná echi
Abrami chabé ki'yá rarari. Arí biché echi jaré Amora riwéami
rijoy kúchuwara echo'ná Sikémachi piréami níri mapu rarinéari echo'ná risochí. Arí biché echi Abrami gará natétari
aboni, wenomí jiti.
17 Arí biché chabé ki'yánara Riosi ma ne bichíwaga aneri echi Abrami mapurigá Riosi Binoy 'yama riwéari echo'ná
Kanánachi aniríwachi kawírari mapurigá echi jaré Abrami
kúchara kúchuwara kawíwara nirá. Arí biché maparí ma murubé sébachi níri mapurigá Riosi echirigá 'yama riwéari,
echarí echi jaré Abrami pagótamawara ne wabé wikabé níri,
chopi aboni abijí echo'ná Ejíptochi muchiri. 18 Arí biché echo'ná Ejíptochi aniríwachi kawírari auché
biré si'nú rijoy ma wirárami níri mapurigá warubéra siríami
nirá. Arí biché échiko tarapé siné machíami níri echi José. 19 Arí biché je'ná warubéra siríami ne wabé 'yékari echi jaré
tamujé pagótamawara echarí chabé ki'yá piréami. Arí biché
échiko ne wabé risú orari echi jaré tamujé pagótamawara. Arí biché binoy wabé iwéami nureri aboni miná waná ariwénara
sinéami echi jaré aboni kúchi kúchuwara kúrowi mapurigá
aboni miná suwimea.
O R Á R A M I 518
20 Arí biché echarí rawé echi Moisesi ranárati. Arí biché Riosi ne wabé kareri echi tá towí Moisesi. Arí biché echi tá
towí 'wénawara ne gará ochébanari binoy echo'ná aboni
karírachi bikiyá michá iyénasí. 21 Chopi maparí arigá 'wérari níri mapurigá aboni miná
waná ariwema echi tá towí, echarí echi warubéra siríami
Baraoni riwéami marara arigá wabé karigá chapiri echi tá towí. Arí biché échiko ne gará ochébanari echi towí mapurigá
binoy ranara nirá.
22 Echijiti echi Moisesi wabé gará binératami níri ne suwaba mapurigá echo'ná Ejíptochi piréami pagótami
echirigá gará machíami níri.
23 Arí biché maparí echi Moisesi nawosa makoy bamíbami níri, echarí binoy wabé nakiri ku 'nénara echi jaré binoy
pagótamawara, echi jaré Isaeri aniríwami pagótami.
24 Arí biché echi Moisesi riwari maparí biré rijoy Ejíptochi bitéami ne wabé risú orari auché biré rijoy mapu echi biré
Moisesi pagótamawara níri. Arí biché echi Moisesi we nakiri
ku'wíranara echi biré rijoy mapu risú orárami níri; ayena cho echi Moisesi we nakiri kastigo 'yánara echi biré rijoy Ejíptochi
bitéami mapu wabé risú orari echi auché biré rijoy, echijiti
echi Moisesi wabé 'yoka miná mi'yari echi rijoy echo'ná Ejíptochi bitéami.
25 Arí biché echi Moisesi echirigá orari mapujiti binoy
mayeri mapu echi auché jaré binoy pagótamawara, Isaeri aniríwami, ne gará machimea riwéari mapurigá Riosi júri
binoy Moisesi echi jaré Isaeri pagótami ku'wíranara; chopi
aboni ketasi machiri echirigá. 26 Arí biché ba'arínara rawé echi Moisesi auchecho siné
echo'ná nawari echi jaré Isaeri pagótami yuwa. Echarí echi
Moisesi riwari mapu okuá aboni na'áwaga nakówari. Arí biché echi Moisesi ra'ámaga jeaneri: Pagótami, 'yemi
ritémtami jútamo. Churékurátamo echirigá a'nagupi wabé
na'áwaga nakowa? 27 Ari biché echi mapu wabé kichiga orari echi auché biré,
échiko tarapé nirari echi Moisesi, chopi wabé kichiga jeaneri:
Mujé ketasi wirárami níri mapurigá tamujé sirínowara nirá, mapurigami echijiti tamujé tamí wi'nijima!
7:20 Eb 11:23
519 O R Á R A M I
28 Rapako mujemi mi'yari biré Ejíptochi bitéami rijoy. (Áchami ayena cho tamí echirigá mi'rinari?
29 Arí biché maparí Moisesi je'ná jerigá námari, arí biché
binoy ne wabé majaga, miná másari. Arí biché binoy echo'ná biréana si'wina kawírari, Mariánachi aniríwachi simiri,
mapo'ná binoy wi'ribé bitéari. Arí biché binoy ma upesa,
okuá kúrowi kúchari. 30 Arí biché ma simírasa nawosa makoy bamíbari, echo'ná
biréana waná kawichí mapo'ná murubé ju echo'ná ripá rabó
Sinaíchi aniríwachi, echo'ná siné rawé Riosi Binoy ke sayiná ra'íchari echi Moisesi yuwa, mapo'ná echi Moisesi riwari
biréana i'wícharachi rajínami.
31 Echarí echi Moisesi ne wabé majaga 'nénari echi i'wíchari rajámi, mapujiti tarapé suwíbari rajina. Chopi ke sayiná echi
Moisesi gará námari maparí echi Warubéra Riosi Binoy
ra'íchaga jeaneri: 32 Nijé ju Riosi, echi jaré ki'yá piréami 'yemi pagótamawara
Riósawara. Nijé ju echi Abrami Riósawara, echi Isaka
Riósawara ayena cho, echi Jakobo Riósawara asíchiko. Echarí echi Moisesi ne wabé sayirúmaga majajari; ayena cho binoy
echijiti ketasi omérari waminabi 'néniya.
33 Echarí echi Warubéra Riosi jeaneri: Akarapi! mapujiti jena'í mapo'nami wirí, wabé garabéarachi ju, mapujiti Nijé
Binoy jena'í atí.
34 Echarí Riosi waminabi jeaneri: Nijeni ne bichíwari riwari mapurigá echi jaré Nijé níwara Isaeri aniríwami pagótami ne
wabé simírami risú orárami níri echo'ná Ejíptochi aniríwachi
kawírari; ayena cho Nijeni námari aboni ne wabé o'weri ri'íkami. Jipi Nijeni ma rikínari ku'wírimiya echi jaré aboni.
Echarí Riosi waminabi jeaneri echi Moisesi: Wakiná simí. Nijé
nimí jurama echo'ná Ejíptochi aniríwachi kawírari. 35 Echirigá níri mapu echi Warubéra Riosi wirari echi
Moisesi mapurigá nigúrami nirá, mapurigá binoy ku'wírama
echi jaré Isaeri pagótami, chopi aboni chabénara nirá wabé kichiga jeaneri echi Moisesi: Mujé ketasi wirárami níri
mapurigá tamujé sirínowara nirá, mapurigami echijiti tamujé
tamí wi'nijima! Chopi Riosi echirigá wirari echi Moisesi
O R Á R A M I 520
maparí Riosi Binoy ra'íchari echi Moisesi echo'ná echi i'wíchari rajámichi.
36 Je'ná binoy Moisesi ku machí a'wari echi jaré ki'yánara
piréami tamujé pagótamawara echo'ná Ejíptochi aniríwachi kawírari jonsa; ayena cho echi Moisesi 'yárami níri mapurigá
binoy wabé omériga orama mapurigá ke wesi auché jaré
pagótami omérari orayá. Binoy echirigá orari echo'ná Ejíptochi, echo'ná warú ba'wírari Sitánachi aniríwachi ayena
cho, echo'ná waná kawírari ayena cho mapo'ná echi jaré
Isaeri pagótami 'yénari nawosa makoy bamíbari. 37 Je'ná Moisesi binoy jeaneri echi jaré Isaeri pagótami:
Waminánomí rawé echi Warubéra Riosi wirama biré 'yemi
ritémawara mapurigá Warubéra Nawésami, achigórigá mapurigá Riosi tamí wirari. Echarí ne gará nijéwaga orasi
mapurigá echi Warubéra Nawésami 'yemi mi anema!
38 Je'ná Moisesi ayena cho níri mapu echo'ná waná kawichí iyénari nawosa makoy bamíbari nirá, echi jaré tamujé
pagótamawara yuwa. Binoy níri mapu Riosi Binoy ra'íchari
echo'ná ripá rabó, Sinaíchi aniríwachi. Echi Moisesi iyénari echi jaré ki'yánara piréami tamujé pagótamawara yuwa,
sinéami mapu ikita Isaeri pagótami ju. Échiko ayena cho
nareri Riosi Ra'íchara, echi sinibí pirérawami nawésara nirá, mapurigá binoy echirigá tamujé tamí 'yama.
39 Chopi echi jaré tamujé pagótamawara ki'yánara piréami
wabé kichiga ketasi nakiri nijéwiya echi Moisesi, chopi aboni nakiri ku ro'wínara echo'ná Ejíptochi aniríwachi kawírari.
40 Echarí aboni jeaneri echi Aroni: Tamujeta nakí mápumi
tamujé tamí niwírama biré namuti niwárami mapuyiri bisero nirá máputa amachíkabo, mapurigá echi namuti máputa
amachika, tamujé tamí bayérama, mapujítita ketasi machí chu
ikiri echi Moisesi, echi mapu tamujé tamí wakiná bayérari, echo'ná Ejíptochi jonsa.
41 Echarí aboni niwari biré namuti mapuyiri bisero; ayena
cho aboni amachika nirá ko'yari jaré namuti echi bisero 'yánara. Echirigá aboni o'wikeri echi bisero mapurigá aboni
riósawara nirá. Ayena cho aboni echirigá wabé kaníraga
o'wikeri echi namuti mapu aboni niwari.
521 O R Á R A M I
42 Echarí Riosi ariweri mapurigá aboni chopi bichíma mapurigá aboni nakiri, mapurigá aboni amachíkama echi
rayénari, echi michá ayena cho, echi wikabé soporí asíchiko.
Echirigá ikiri mapurigá chabé ki'yánara je'ná jerigá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
'Yemi Isaeri pagótami ketasi tamí waminabi
warubéraga aneri maparítamo wikabé namuti ko'yari, mapuyénasítamo echo'ná waná kawichí
'yénari nawosa makoy bamíbari nirá.
43 Si'winárigá 'yemitamo chopi o'wikeka tori biré namuti niwárami, Moloka karira aniríwami,
máputamo amachíkari mapurigá 'yemi riósawara
nirá; ayena chótamo o'wikeka tori auché biré namuti niwárami mapuyiri biré soporí nirá, echi
mapu 'yemitamo aneri 'yemi riósawara nirá,
Rempa aniríwami. Echarítamo chopi amachika o'wikeri echi jaré namuti mapu 'yemi aboni
niwari. Echarí Riosi Binoy 'yemi mi jeaneri:
Echijiti Nijé 'yemi nimí jurama waminabi waná mikabé echo'ná Babilóniachi.
44 Echarí maparí tamujé pagótamawara chabé ki'yánara
piréami 'yénari echo'ná waná kawichí, aboni níwari biré ri'obá, karúmati teka niwárami, mapo'ná aboni nisérari echi
okuá o'weri chibérami rité mapo'ná Riosi nurarira osirúami
níri. Arí biché suwaba echi ri'obá achigórigá niwárami níri mapurigá Riosi aneri echi Moisesi; mapujiti bachá nirá Riosi
nureri niwánara echi ri'obá, achigórigá mapurigá Riosi Binoy
'nérari echi Moisesi. 45 Echirigá níri mapu echi jaré tamujé pagótamawara abijí
níwari echi ri'obá, karúmati teka niwárami, maparí aboni siri
jena'í kawírari echi Josué riwéami yuwa, mapujiti echi jaré aboni kúchara kúchuwara echirigá nisérari wi'ribé bamíbari
nirá. Arí biché maparí tamujé pagótamawara wakiná siri
aboni chapiri auché jaré pagótami kawíwara, mapujiti Riosi echirigá ku machí a'wari auché jaré chati orámi pagótami,
mapurigá echi jaré ki'yánara piréami tamujé pagótamawara
echo'ná pirérama. Arí biché echi ri'obá jena'í tibiri mapuyénasí echi warura Rabiri riwéami rijoy bitéari.
O R Á R A M I 522
46 Echi Warubéra Riosi wabé kareri echi Rabiri. Échiko we nakiri niwánara biré warubé ri'obá mapo'ná Riosi Binoy
bitérama riwéari. Arí biché echi Rabiri riwéami rijoy
pagótamawara waminabi warubéraga aneri Riosi ki'yá chokichí jonsa maparí echi Jakobo riwéami rijoy bitéari, echi
mapu ayena cho waminabi warubéraga aneri Riosi.
47 Chopi Riosi ketasi risénsia 'yari mapu echi Rabiri niwama Riosi ri'obáwara. Wakinánokuá echi Rabiri ranara,
Salomoni riwéami, níri mapu gará niwari Riosi ri'obáwara.
48 Arí biché echi ripabé atíami Warubéra Riosi ketasi chopi bité echo'ná pachá jaréana ri'obachi, pagótami jiti niwárami,
mapujiti je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi, mapo'ná echi warura Riosi jiti nawésami je'ná jerigá osari, mapurigá Riosi Binoy jeaniri:
49 Nijeni ne buchuwíamichi atí! Arí biché jena'í ripá
riwigachi chopi mapurigá Nijé warubéra ripabé asíbarachi ju, mapo'ná Nijeni asiba mapurigá
Warubéra Nurámi nirá; ayena cho echo'ná Wré
wichimóbachi ju mapo'ná Nijeni isaba Nijé rarárachi mapurigá Warubéra Nurámi nirá; ayena
cho echi Warubéra Riosi jeanigá rukueri: Churigá
bichemi niwama biré ri'obá mapo'ná Nijeni echo'ná pachá bitérama? Ketasi arigá 'wérari ju
mapurigá Nijeni níwama mapo'nani pachá
bitérama, mapujiti Nijeni ne buchuwíamichi atí! 50 Ayena cho Riosi jeaniri: Nijé Binoy niwari ne
suwaba namuti mapu ikí nirú.
51 Echarí echi Siteba binoy waminabi jeaneri: 'Yemitamo sinibí ne wabé biwárami suréami níri. Ayena cho 'yemitamo
ketasi nakiri bichínara Riosi Ra'íchara. Echirigá 'yemitamo
achigórigá ju mapurigá echi auché jaré ke bichíyami pagótami. 'Yemitamo sinibí wabé sayera echi Wabé Garabé
Riosi Iwigara, achigórigá mapurigá echi auché jaré 'yemi
pagótamawara chabénara orari. 52 Echi jaré chabénara piréami 'yemi pagótamawara arigá
risú orari sinéami echi jaré Riosi jiti nawésami rijoy. 'Yemi
pagótamawara arigá ko'yari echi auché jaré mapu Riosi bachá júri ruyénara, mapurigá echi Garabé Orámi Cristo norínama
7:48 Or 17:24
523 O R Á R A M I
riwéari jena'í wichimóbachi; chopi bukurí, maparí Jesucristo jena'í iyénari, 'yemi aboni wabé wi'nijiri Binoy echo'ná
bachámi echi jaré o'wéara yuwa, ayena chótamo waminá
mi'yari echo'ná kúrsichi michóniga. 53 Echi jaré o'wéara Riosi kapitánawara 'yemi mi 'yari Riosi
nurarira, chópitamo ketasi nijéwaga orari mapurigá Riosi
'yemi mi nureri.
Echi Siteba waminá mi'rirúami níri
54 Echarí maparí echi pagótami je'ná jerigá námari, aboni
ne wabé simírami na'áwari; ayena cho aboni ne wabé
na'áwaga ki'rákari aboni ramirá, echi Siteba sayéraga. 55 Chopi echi Siteba garabé nurérami níri echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara jiti. Echarí binoy echo'ná ripá riwigachi
'nénaga, gará riwari mapurigá Riosi ne wabé simírami ratábami ju; ayena cho binoy riwari echi Warubéra Jesusi
echo'ná ripá riwigachi Riosi yuwa watonachi wiríami.
56 Echarí echi Siteba jeaniri: Gará 'nesi. Nijeni ritiwá echo'ná ripá riwigachi mapurigá iráparami nirá; ayena choni
ritiwá echo'ná Riosi yuwa watonachi wiríami echi Warubéra
Jesusi. Échiko wirárami níri mapurigá Ku'wíriami nirá. 57 Chopi aboni na'ómari kepu nakachí mapujiti aboni ketasi
nakiri waminabi kipúnara mapurigá echi Siteba ra'íchari.
Echarí sinéami aboni ne wabé o'weri sinaka, ne wabé na'áwaga chapiri echi Siteba.
58 Echarí aboni echo'ná warúrachi jonsa machí pari echi
Siteba. Arí biché binoy waminá basibúrati. Arí biché bachá nirá echi jaré rijoy mapu echirigá basiburi, aboni bujesa aboni
kimara, a biré ri'marí tibútari, echi mapu Saulo riwéami níri.
59 Chopi abijí echirigá basibúkowachi, echarí echi Siteba, Jesucristo yuwa ra'íchaga, jeaneri: Warubéra Jesusi, ma ku
chapí nijé ariwara!
60 Echarí echi Siteba ma chokoba wirigá, o'weri ra'íchaga jeaneri: Warubéra Jesusi, ketasi wi'nijí je'ná jaré rijoy mapujiti
aboni je'ná jerigá chati orá! Echarí ma je'ná jerigá anisá, echi
Siteba waminá mukuri, mapujiti binoy echirigá basibúrati.
O R Á R A M I 524
Echi Saulo wabé risú oragá a'najátari echi jaré napawika
bichíyami
Echarí echi Saulo ayena cho wabé nakiri mapurigá echi
Siteba echirigá mi'rirúami níma. Echarí rawé jonsa echi jaré napawika bichíyami echo'ná Jerusalémachi piréami ne
wabé risú orogá a1najátarami níri wi'ribé rawé nirá. Arí biché
ne sinéami echi jaré napawika bichíyami echirigá waminá chijanárami níri ne buchuwíami echo'ná Juréachi aniríwachi
kawírari, ne buchuwíami echo'ná Samáriachi aniríwachi
kawírari ayena cho. Echarí echi jaré makoy miná okuá mapu jurárami níri nawisánara, aboni chopi ripiri echo'ná
Jerusalémachi.
2 Arí biché jaré garabé bichíyami rijoy chu'wirori echi Siteba. Echarí aboni wabé narákari mapujiti aboni mayeri
mapu binoy wabé garabé orámi níri.
3 Echarí echi Saulo abijí wabé risú orogá suwábanari echi jaré napawika bichíyami. Échiko ne buchuwímana karírari
bakigá, chuwé baníraga, waminá tori echi jaré bichíyami
rijoy, echi jaré bichíyami muguí ayena cho. Echarí aboni pachá mo'wárami níri.
Echi we garabé Riosi Ra'íchara nawisárami níri echo'ná
Samáriachi
4 Chopi echi jaré bichíyami mapu ikí waminá chijanárami
níri echo'ná Jerusalémachi jonsa, abóniko gará nawésari Riosi Ra'íchara chuwé biréanomí mapo'ná aboni sírari.
5 Echarí echi Jiripi riwéami rijoy echo'ná biréana warúrachi,
echo'ná Samáriachi aniríwachi kawírari simigá, gará nawésari echo'ná piréami echi Cristo jiti rugá.
6 Ayena cho sinéami echo'ná piréami pagótami gará kirí
kipuga napawiri maparí echi Jiripi echirigá nawésari. Echarí aboni ayena cho riwari mapurigá echi Jiripi wikabé namuti
wabé omériga orari mapurigá ke wesi auché jaré omérari
orayá. 7 Mapujiti. binoy ku machí a'wari wikabé wabé chati riablo
ariwara echo'ná pachana echi jaré pagótami surárachi jonsa,
ayena cho echi jaré riablo ariwara ne sinákaka ku 'machínari.
8
525 O R Á R A M I
Arí biché echi Jiripi ku sawari auché jaré wikabé mapu ketasi omérari muchísiya, auché jaré wikabé ke akánami ayena cho.
8 Echijiti sinéami echo'ná warúrachi piréami ne wabé
kaníri. 9 Chopi echo'ná bitéari biré rijoy, Simoni riwéami, echi
mapu chabénara orari mapurigá sukurúami nirá. Echirigá
binoy we 'yékari echo'ná Samáriachi piréami pagótami, jeanigá mapu binoy biré warura níri.
10 Ne sinéami pagótami echo'ná Samáriachi piréami ne
gará bichíri mapurigá echi Simoni orari. Echi jaré kuchípara echirigá bichíri, echi auché jaré o'wéara ayena cho. Arí biché
aboni jeaniri: Je'ná Simoni ne wabé warura ju mapujiti Riosi
Binoy 'yari mapurigá binoy echirigá ne wabé warura níma. 11 Ne sinéami echo'ná piréami gará nijéwaga orari
mapurigá echi Simoni aneri, mapujiti wi'ribé jonsa binoy
wabé 'yékari aboni, maparí binoy orari mapurigá sukurúami nirá.
12 Chopi maparí echo'ná piréami gará bichíri mapurigá
echi Jiripi nawésari, jeanigá mapu Riosi gará nurema sinéami pagótami mapu ikí bichíma Jesucristo nirá, echarí echi jaré
rijoy ba'wí jiti pagótami níri, echi jaré muguí ayena cho.
13 Echarí echi Simoni binoy bichíri; ayena cho binoy ba'wí jiti pagótami níri. Echarí jonsa echi Simoni chótari echi Jiripi
yuwa iyena mapujiti binoy ne wabé nakiri achigórigá oránara
mapurigá echi Jiripi wabé omériga orari. 14 Echarí echi jaré makoy miná biré mapu Riosi júri
nawisánara abijí tibiri echo'ná Jerusalémachi. Chopi maparí
aboni námari mapu echo'ná Samáriachi piréami ma gará bichíri Riosi Ra'íchara, echarí aboni echo'ná júri echi Pegro,
echi Juani ayena cho.
15 Arí biché maparí aboni siri echo'ná Samáriachi, echarí aboni tánari Riosi mapurigá echi jaré bichíyami gará 'yárami
níma echi Wabé Garabé Riosi Iwigara.
16 Mapujiti echarí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ketasi cho nawari echo'ná moba nibiré abónichi. Echarí aboni chopi
ba'wí jiti pagótami níri mapujiti aboni bichíri echi Warubéra
Jesusi nirá.
O R Á R A M I 526
17 Echarí echi Pegro, echi Juani yuwa gará moba nochari echi jaré bichíyami. Arí biché aboni ma nareri echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara.
18 Arí biché maparí echi Simoni riwari mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nawari echo'ná moba echi jaré
bichíyami, maparí echi jaré jurárami nochari aboni sikara jiti,
echarí echi Simoni wenomí natétanari. 19 Arí biché jeaneri: Ayena cho tamí 'ya je'ná jiwérawami
mapurigá ayena cho mapuyíripi nijeni echo'ná moba abónichi
nochasa, keni siká jiti, aboni ayena cho gará narema echi Wabé Garabé Riosi Iwigara.
20 Echarí echi Pegro jeaneri: Gará níma echi mujé níwara
wenomí waminá suwibasa mujé yuwa, mapujítimi mayé mapurigami omero rarayá wenomí jiti, echi jaré namuti mapu
Riosi chopi kóniga nijá!
21 Mujemi ketasi echo'ná así ju, nirapé cho risénsia ju mapurigami je'ná jerigá orama, mapujiti mujemi ketasi gará
bichí surachí nirá mapurigá Riosi nakí!
22 Waminá ariwé je'ná chati oruwáwami mapurigá mujemi we chati orá! Wikáwari táni Riosi! Siné káchi Riosi mi ku
wikawama mapurigami chati 'nátari echo'ná mujé surárachi
nirá. 23 Mapujiti nijeni machí mapu mujemi wabé ne chipúraga
kichími jumi, ayena cho mujemi ketasi ariwénari chati orayá,
mapujiti echi riablo mi wabé nuré echirigá chati oránara. 24 Echarí echi Simoni ku nijéwaga jeaneri: Tansi echi
Warubéra Riosi mapurigá tarapebi yiri tamí yuwa echirigá
ikimea mapurigátamo aniri! 25 Echarí maparí echi jaré mapu jurárami níri nawisánara
ma suniri echirigá ruyea echo'ná warúrachi piréami
pagótami, echarí aboni ayena cho nawésari Riosi Ra'íchara auché jaréana wikanámi rijówachi echo'ná Samáriachi
aniríwachi kawírari. Arí biché pe wakinana aboni ku siri
echo'ná Jerusalémachi.
Echi Jiripi ra'ícha biré rijoy yuwa echo'ná Etiopíachi bitéami
26 Pe wakinana biré Riosi kapitánawara jeanigá ra'íchari
echi Jiripi: Wirísaga, echo'ná tu ka'yé simigá, mapo'ná
527 O R Á R A M I
Jerusalémachi jonsa burú, echo'ná tu Gásachi aniríwachi burúami, mapo'ná biréana waná kawichí ju mapo'ná ke wesi
piré.
27 Echarí echi Jiripi echirigá wiríska simiri. Arí biché echo'ná, buwichí binoy riwari biré rijoy echo'ná Etiopíachi
aniríwachi bitéami. Echi rijoy nigúrami níri echo'ná
Etiopíachi nurámi mukwí yuwa, mapujiti echi mukwí warura siríami níri echo'ná kawírari, arí biché je'ná rijoy níri mapu
tibútari echi warura siríami mukwí níwara wenomí. Arí biché
je'ná rijoy echo'ná Jerusalémachi iyénari mapujiti binoy wabé nakiri chokoba wirigá waminabi warabéraga anénara Riosi.
28 Échiko ma ku kuwana inárari, echo'ná binoy
kawíwarachi ku simigá, echo'ná biréana karro aniríwami, kawé banírarachi moba asagá. Echarí echi rijoy 'néniga
inárari Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapurigá osari echi Riosi
jiti nawésami rijoy Isaíasi riwéami. 29 Echarí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ra'íchaga jeaneri
echi Jiripi: Murubéanaga simigá echi karro yuwa.
30 Arí biché maparí echi Jiripi murubéanari echi karro yuwa, echarí binoy námari mapurigá echi rijoy oserí 'néniga
ra'íchari mapurigá osari echi Riosi jiti nawésami, Isaíasi
riwéami. Echarí Jiripi jeanigá rukueri: r Áchami gará machí mapurigami 'neni echo'ná oserichi?
31 Echarí echi rijoy ku nijéwaga jeanigá rukueri: Churigá
bicheni machimea? mapujiti ke wesi rijoy tamí ruyé mapu churigá aniwámi ju. Arí biché echi rijoy bayegá aneri echi
Jiripi mapurigá ripá mosa asagá así simea binoy yuwa.
32 Echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapo'ná echi rijoy 'nénari, je'ná níri:
Binoy waminá torúami níri mi'riboya mapurigá
echi jaré pagótami mi'riboya to biré bo'wá; ayena cho mapurigá echi jaré bo'wá ketasi kusú maparí
echi jaré sikámi we chapí, echirigá ayena cho
Binoy tarapé ku nijéwaga ra'íchari. 33 Binoy tarapé chati orámi níri, chopi Binoy arigá
wabé risú orárami níri. Echirigá Binoy ketasi
justikia orárati. Échiko ketásirapé kúchari, chopi Binoy waminá mi'rirúami níri.
O R Á R A M I 528
34 Echarí echi rijoy ku nijéwaga jeaneri echi Jiripi: Perikó tamí ruyé: Chigá 'narina jiti rugá echirigá osari echi warura
Riosi jiti nawésami? Acha binoy jiti echirigá rugá osari? Acha
auché biré jiti rugá osari, keremá? 35 Echarí echi Jiripi chótari ra'ícha mapurigá osirúami ju
echo'ná oserichi mapo'ná echi rijoy 'nénari. Arí biché Jiripi
ayena cho suwaba gará ruyeri mapurigá osirúami ju echi Warubéra Jesusi jiti rugá echo'ná ne suníami Riosi Ra'íchara
oseríwarachi.
36 Arí biché echirigá 'yénaga echo'ná buwichí, aboni sébari biréana mapo'ná warú ba'wéari. Echarí echi rijoy jeaneri:
Nibira, jena'í warú ba'wé Kecha gará níma mapurigá nijé
ba'wí jiti pagótami nísa? 37 Echarí echi Jiripi jeaneri: Ami ne gará bichísagá, ne
surachí nirá, ne gará níma. Echarí echi rijoy ku nijéwaga
jeaneri: Garani bichí mapu echi Warubéra Jesucristo bi'néripi ju Riosi Ranara!
38 Echarí echi rijoy nurari uchábanara echi karro aniríwami.
Arí biché okuánika ri'ré tiguínari echo'ná ba'wechi iyénasí. Echarí echi Jiripi ba'wí jiti pagóri echi rijoy.
39 Maparí aboni ma ku 'machínari echo'ná ba'wírari jonsa,
echarí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ke sayiná 'wísari echi Jiripi. Arí biché echarí jonsa echi rijoy ketasi waminabi riwari
echi Jiripi, chopi echi rijoy wabé kaníriga ku simiri echo'ná
buwichí mapo'ná binoy inárari. 40 Chopi echi Jiripi ke sayiná auché biréana mikabé nawari
mapo'ná Asótochi aniríwachi ju. Arí biché echo'ná jonsa
binoy nawesa inárari ibírana rijówachi simíraga echo'ná Sesaréachi aniríwachi warúrachi iyénasí.
Echi Saulo gará bichíga ku ro'wiri echi Warubéra Jesucristo yuwa
(Hch. 22: 6–16; 26: 12–18)
Echarí echi Saulo abijí wabé yóniga ra'íchari jeanigá mapu binoy we yáti ko'wimea riwéari echi jaré
bichíyami, sinéami mapu ikí gará bichíri echi Warubéra
Jesucristo nirá. Echijiti echi Saulo 'nésiya simiri echi ne warura sakerdote.
9
529 O R Á R A M I
2 Arí biché echi Saulo oserí osirúami risénsia tari mapurigá binoy simea echo'ná Ramáskochi aniríwachi warúrachi,
mapurigá echo'ná suníami echi jaré Juríosi ri'obáwarachi
binoy aga chapimea sinéami echi jaré Jesucristo jiti bichíyami, mapurigá binoy borogá tomea echiyiri bichíyami echo'ná
Jerusalémachi, mapurigá ibiri aboni waminá kastigo 'yárami
níma. Ayena cho echi Saulo wabé nakiri echirigá borogá tonara echi jaré muguí bichíyami, achigórigá mapurigá binoy
nakiri borogá tonara echi jaré rijoy bichíyami.
3 Chopi echi Saulo abijí inárachi echo'ná buwichí, maparí binoy ma murubé inárari echo'ná Ramáskochi aniríwachi
warúrachi simiyá, echarí ke sayiná ne wabé simírami ratábari
echo'ná ripá riwigachi jonsa ne norigá binoy yuwa. 4 Echarí echi Saulo we yáti akaná chukúbari; ayena cho
binoy námari biré Ra'íchami mapu je'ná jerigá aneri: Mujé
Saulo, churékurami wabé tamí kichiga a'najata? 5 Chopi echi Saulo ku nijéwaga jeanigá rukueri: (Chigá mi
ju Mujé Warubéra? Echarí echi Ra'íchami ku nijéwaga jeaneri:
Nijé ju Jesusi mapu mujemi tamí wabé kichiga a'najata! Mujemi a binoy nirá ne wabé okota, achigórigá mapurigá
echi boisi mapu ku kuwana sayéraga rité maparí biré rijoy
kusiti iché echo'ná rarárachi. 6 Echarí echi Saulo ne wabé sayirúmaga majaga jeanigá
rukueri: Warubéra, churigami nakí mapu nijeni orama?
Echarí echi Warubéra Jesusi jeaneri: Wirisga, echo'ná warúrachi simigá. Echo'ná mujemi ruyérami níma mapurigá
'wérari ju mapu mujemi orama.
7 Echarí echi auché jaré rijoy mapu Saulo yuwa sírari echo'ná buwichí, sinéami ne wabé majajari mapujiti aboni gará
námari ra'icháchanachi echi Warubéra Jesusi, chopi aboni ke
wesi riwari. 8 Arí biché echi Saulo ku wirísari, chopi ku 'néniga tarapé
machíri. Echijiti echi auché jaré, chapigá binoy sikárachi,
echo'ná Ramáskochi pari. 9 Arí biché echo'ná Ramáskochi asagá, echi Saulo ketasi
omérari 'néniya, bikiyá rawé iyénasí. Echarí binoy tarapé
namuti ko'wari, nirapé bajiri ba'wí.
O R Á R A M I 530
10 Arí biché biré rijoy bichíyami bitéari echo'ná Ramáskochi echi mapu Ananíasi riwéami níri. Échiko rimuga nirá riwari
echi Warubéra Jesucristo. Echarí echi Warubéra bayegá
jeaneri: Ananíasi! Arí biché echi Ananíasi ku nijéwaga jeaneri: Warubéra, jena'ini atí!
11 Echarí echi Warubéra waminabi jeaneri: Wirísaga simigá
echo'ná biréana ri'narátachi mapo'ná Watonachi aniríwachi ju. Arí biché echo'ná echi Júrasi riwéami rijoy bitérachi rukué
acha echo'ná atí biré rijoy, echo'ná Társochi bitéami, echi
mapu Saulo riwéami ju. Echi Saulo tamí yuwa we tániga ra'ícha.
12 Ayena cho echi Saulo rimuga nirá ma riwari mapurigá
mujé Ananíasi echo'ná nawama, mapurigami moba nochama mujé sikara jiti, mapurigá echi Saulo auchéchoko gará ku
machíriami níma.
13 Arí biché je'ná jerigá námsa, echi Ananíasi ku nijéwaga jeaneri: Warubéra, wikabé ma tamí ruyeri mapurigá echi rijoy
chati orá. Aboni tamí ruyeri mapurigá binoy ne wabé risú
orari echi jaré bichíyami echo'ná Jerusalémachi piréami, sinéami mapu ikí gará bichí Mujé nirá.
14 Ayena cho echi Ananíasi waminabi jeaneri: Jipi echi
Saulo ma nawari jena'í mapujiti echi jaré o'wéara sakerdote wakiná júri mapurigá binoy borogá tomea mo'wámiya
sinéami tamujé máputa gará bichíga, mi yuwa tániga ra'ícha!
15 Chopi echi Warubéra jeaneri: Arigá simigá, mapujiti Nijeni chapiri echi Saulo mapurigá binoy tamí jiti ra'íchama
echi auché jaré isena pagótami, aboni o'wéarawara ayena cho,
echi jaré Isaeri pagótami asíchiko. 16 Ayena cho echi Warubéra jeaneri: Nijeni machírama echi
Saulo mapu chu yena binoy ne wabé risú nírama mapujiti
binoy tamí gará bichí. 17 Echarí echi Ananíasi simigá bakiri echo'ná karírari
mapo'ná echi Saulo asari. Arí biché binoy sikara jiti moba
nochogá jeaneri: Rijimara Saulo, echi Warubéra Jesusi tamí júri mapurigami auchéchoko ku machíriami níma, ayena cho
mapurigami gará nurérami níma echi Wabé Garabé Riosi
Iwigara jiti. Echi Warubéra Jesusi Binoy níri mapu mujemi riwari echo'ná buwichí mapo'nami inárari.
531 O R Á R A M I
18 Echarí we yáti jaré namuti mapuyiri rochí kajera rujuiri echo'ná echi Saulo busírachi jonsa, ayena cho binoy ke sayiná
ma gará ku machíriami níri. Echarí binoy ku wirísari; ayena
cho binoy ba'wí jiti pagótami níri. 19 Arí biché maparí echi Saulo ma ko'wari, echarí binoy
gará ku jiwérari. Arí biché binoy wikabé chi'reri echo'ná
piréami bichíyami yuwa.
Echi Saulo chota Riosi Ra'íchara nawésiya
20 Echarí echi Saulo chótari Riosi Ra'íchara nawésiya
echo'ná buchuwíami echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi;
ayena cho echi Saulo nawésari jeanigá mapu echi Jesusi birepi ju Riosi Ranara.
21 Echarí echi jaré pagótami mapu ikí námari echi Saulo
echirigá nawésami, sinéami ne wabé cha níraga 'nátaga jeanigá rukueri: Kecha je'ná rijoy ju mapu wabé risú orari
echo'ná Jerusalémachi piréami bichíyami, sinéami mapu ikí
gará bichíga, Jesusi yuwa taniga ra'íchari? Kecha binoy níri mapu ayena cho jena'í nawari mapurigá binoy borogá tomea
echi jaré echiyiri bichíyami echo'ná echi jaré o'wéara
sakerdote yuwa? 22 Chopi echi Saulo waminabi ne gará bichíga nawésari
Riosi Ra'íchara. Echirigá echi Saulo gará machírari echi jaré
pagótami mapu echi Jesusi níri echi Cristo aniríwami, mapu Riosi jurama riwéari jena'í wichimóbachi. Echijiti echi jaré
Juríosi echo'ná Ramáskochi piréami ma ke newarárari.
Echi Saulo waminá ni'yúsari
23 Arí biché maparí ma simírari wi'ribé rawé echi jaré Juríosi pagótami a'nagupi nirá ra'íchaga, a'láraga aniri
mapurigá aboni waminá mi'rimea echi Saulo.
24 Chopi echi Saulo ruyérami níri mapurigá aboni echirigá mi'rinári binoy. Echarí aboni sinibí rawé, sinibí rokogó,
echo'ná buwichí iwigá muchiri, mapujiti aboni echirigá
mi'rinári echi Saulo maparí binoy ku machínama riwéari echo'ná warúrachi jonsa.
25 Chopi echi auché jaré bichíyami, rokogó nirá, simérari
echi Saulo echo'ná ripámi echo'ná warúrachi norigá tigótachi.
9:24 2 Kor 11:32
O R Á R A M I 532
Arí biché aboni echo'ná biréana warubé warírari achagá, wiya jiti burugá, ri'ré wichí pari echo'ná machímana. Arí
biché echi Saulo echirigá ku simiri echo'ná jonsa.
Echi Saulo ku nawari echo'ná Jerusalémachi
26 Echarí maparí echi Saulo ku nawari echo'ná Jerusalémachi, binoy we nakiri napawínara echi auché jaré
bichíyami yuwa; chopi sinéami aboni ne wabé majari
mapujiti aboni ketasi mayeri mapu echi Saulo ne bichíwari gará bichíyami níro.
27 Arí biché echi Benabé bayéraga tori echi Saulo echo'ná
echi jaré makoy miná biré yuwa mapu jurárami níri nawisánara Riosi Ra'íchara. Echarí echi Benabé aneri aboni
mapurigá echi Saulo gará riwari echi Warubéra Jesusi echo'ná
buwichí, ayena cho mapurigá echi Warubéra Jesusi ra'íchari binoy Saulo yuwa; ayena cho binoy aneri aboni mapurigá
echi Saulo tarapé majaga nawésari Jesucristo Ra'íchara
echo'ná Ramáskochi. 28 Echarí echi Saulo echo'ná Jerusalémachi tibiri. Ari biché
binoy sinibí iyénari echi auché jaré yuwa mapu jurárami níri
nawisánara. 29 Echarí echi Saulo wabé gará bichíga nawésari Jesucristo
Ra'íchara, maparí binoy ra'íchari echi jaré Juríosi yuwa,
sinéami mapu ikí Griego aniríwami ra'íchami níri. Chopi aboni wabé nakiri mi'rináriya echi Saulo.
30 Chopi maparí echi jaré wikabé bichíyami gará machiri
mapurigá echi auché jaré echirigá mi'rinári echi Saulo, echarí aboni tori echi Saulo echo'ná auché biréana, Sesaréachi
aniríwachi. Arí biché echo'ná jonsa aboni júri echi Saulo
echo'ná Társochi aniríwachi. 31 Echarí suníami piréami napawika bichíyami echo'ná
Juréachi aniríwachi kawírari piréami ma ketasi waminabi
kichiga a'najátarami níri, chopi sinéami aboni waminabi wabé gará bichíri Riosi Ra'íchara. Arí biché echirigá ayena
cho ikiri echi auché jaré napawika bichíyami echo'ná
Galiléachi aniríwachi kawírari piréami yuwa, echi auché jaré yuwa ayena cho, sinéami mapu ikí piréari echo'ná Samáriachi
aniríwachi kawírari.
533 O R Á R A M I
Echi Enéasi riwéami rijoy gará ku sa'wárami níri
32 Echarí maparí echi Pegro echo'ná suníami piréami
ritémtami pirérachi 'néniya iyénari, echarí binoy ayena cho 'némiya simiri echo'ná Lírachi piréami ritémtami.
33 Echo'ná Lírachi echi Pegro riwari biré rijoy, Enéasi
riwéami, echi mapu tarapé omérari wirísiya. Échiko chopi bu'wíami níri echo'ná biréana pechi osá nawó bamíbari jonsa.
34 Echarí Pegro jeaneri: Mujé Enéasi! Echi Warubéra
Jesucristo mi gará ku sa'wá! Ku wirísika, ku a'lari kemi pétachi! Echarí echi Enéasi we yáti gará ku wirísari.
35 Arí biché sinéami pagótami echo'ná Lírachi piréami
riwari mapurigá echi rijoy ma gará ku sa'wárami níri. Sinéami pagótami echo'ná Sarónachi piréami ayena cho
echirigá riwari. Echarí ma ariwesa mapurigá aboni chabénara
bichíri, sinéami aboni gará bichíri echi Warubéra Jesucristo nirá.
Biré mukwí mukúami, ku owíntarami níri
36 Echarí rawé echo'ná Jópechi aniríwachi bitéari biré
mukwí bichíyami echi mapu Tabita riwéami níri, chopi echi Griego aniríwami ra'íchari nirá, échiko Rorka riwéami níri.
Je'ná mukwí sinibí garabé orogá iyénari, ayena cho binoy
sinibí ku'wírari echi jaré tisúati pagótami. 37 Echarí rawé echi mukwí nayúnaga mukuri. Arí biché
echi auché jaré bichíyami ma pabákasa echi mukúami sapara,
echarí echo'ná biréana karírari, osá a'namótachi rikari. 38 Echo'ná Lírachi aniríwachi murubé níri echo'ná Jópechi
aniríwachi jonsa, mapo'ná echi Pegro asari. Arí biché mapujiti
echi jaré bichíyami echo'ná Jópechi piréami gará machiri mapu echi Pegro echo'ná Lírachi asaro, echijiti aboni okuá
rijoy jeanébiya júri: We yáti wakiná Jópechi simí!
39 Echarí echi Pegro we yáti ku simiri aboni yuwa. Arí biché maparí binoy nawari echo'ná Jópechi, echarí binoy
echo'ná pachá tórati mapo'ná echi mukúami mukwí Echarí ne
sinéami echi jaré tisúwati kunámami muguí ne narákaka noreri; ayena cho aboni 'nérari echi wikabé napacha, echi
wikabé sipucha ayena cho, suwaba mapu ikí echi Rorka
riwéami mukwí niwari maparí abijí bitéari.
O R Á R A M I 534
40 Chopi echi Pegro sinéami machí a'wasa, echarí chokóbaga wirigá tániga ra'íchari Riosi yuwa. Arí biché gará
'néniga echi mukúami mukwí, echi Pegro jeaneri: Mujé
Tabita, ku asísaka! Echarí echi mukwí mapu mukúami níri, auchéchoko ku bitéari. Arí biché ma ku 'néniga, gará riwari
echi Pegro. Echarí echi mukwí ku asísari.
41 Echarí echi Pegro chapigá echi mukwí sikara, gará ku wirásari. Echarí ma ku bayegá echi auché jaré ritémtami, echi
jaré kunámami ayena cho, arí biché binoy riwírari echi Rorka
ma ku bitéami nirá. 42 Echarí ne sinéami pagótami echo'ná Jópechi piréami
ruyérati mapu je'ná jerigá ikiri; ayena cho wikabé aboni gará
bichíri echi Warubéra Jesucristo nirá. 43 Arí biché echi Pegro wikabé chi'reri echo'ná Jópechi,
mapo'ná binoy tibiri echo'ná biré rijoy bitérachi, echi mapu
Simoni riwéami níri, echi mapu baketa niwámi níri.
Pegro bayérami níri echo'ná Kornelio bitérachi
Echo'ná Sesaréachi aniríwachi warúrachi bitéari biré
rijoy Kornelio riwéami, echi mapu warura sontarsi
níri, mapu ayena cho nuréami níri biré kiento kuchípara sontarsi, echi jaré mapu kara napawika nirá, Italiano
aniríwami níri.
2 Arí biché echi Kornelio, binoy upira ayena cho, binoy kúchuwara asíchiko, sinéami gará majaga o'wikeri Riosi. Arí
biché binoy sinibí gará kówari mapu ikí newareri echi jaré
Juríosi pagótami, ayena cho binoy sinibí Riosi yuwa tániga ra'íchari.
3 Siné rawé ma pé ko'nánachi rayénari, echi Kornelio
rimuga nirá gará riwari mapu biré warura Riosi kapitánawara nawagá echo'ná pachá mapo'ná binoy asari,
echarí jeaneri: Kornelio!
4 Echarí echi Kornelio ne wabé majaga 'néniga, jeanigá rukueri: Pírimi nakí mujé warubéra? Echarí echi warura Riosi
kapitánawara jeaneri: Riosi ma gará námari mapurigami
Binoy yuwa tániga ra'íchari, ayena cho Riosi gará nirari mapurigami kówaga orari echi jaré newaréami.
10
535 O R Á R A M I
5 Jipi jurá jaré rijoy echo'ná Jópechi, biré rijoy Simoni riwéami wakiná bayénara, echi mapu ayena cho Pegro
riwarárami ju!
6 Échiko echo'ná auché biré rijoy Simoni riwéami karírachi atí. Echi rijoy baketa niwámi ju, ayena cho echo'ná murubé
warú ba'wírari suwé kariwa. Echi Simoni Pegro mi gará
anema mapurigá arigá 'wérari ju mápumi orama. 7 Maparí echi warura Riosi kapitánawara ku simiri, echarí
echi Kornelio bayeri okuá binoy piónawara, ayena cho bayeri
biré sontarsi mapu gará bichíyami níri Riosi, echi rijoy mapu echi Kornelio mayeri mapu garabé orámi níro.
8 Echarí echi Kornelio gará káraga ruyesa mapurigá ikiri,
arí biché echo'ná Jópechi júri. 9 Ba'arínara rawé maparí je'ná jaré rijoy echo'ná buwichí
'yénari, maparí ma ne murubé sébachi níri echo'ná Jópechi,
echarí ne nasipa rawé níri. Arí biché echo'ná mapo'ná echi Pegro tibiri, binoy ripá moba karírari 'mori, Riosi yuwa
ra'ichámiya.
10 Echarí echi Pegro we 'lochega, ne wabé ko'nári, chopi mapuyénasí echi jaré muguí abijí a'lárari ko'wámi, echi Pegro
we kochináraga rimuri.
11 Echarí echi Pegro rimuga riwari mapu echo'ná ripá riwigachi iráparami nirá níri; ayena cho rimuga riwari mapu
echo'ná ripá riwigachi jonsa rikínari biré namuti mapurigá
biré ne warubé chipérami chiní mapu echo'ná nawóana suwirachi borogá, ri'ré wi'yérari rikibúrami níri.
12 Arí biché echo'ná warubé chipérami chinírari moba
nirúari ibiri nirá suwaba namuti nawó ronéami jena'í wichimóbachi nirúami, suwaba namuti ibiri nirá echi jaré
sinowi ayena cho, suwaba namuti ibiri nirá echi jaré o'weri
churuguí ayena cho. 13 Echarí echi Pegro gará námari maparí echi Warubéra
echo'ná ripá riwigachi atíami ra'íchaga jeaneri: Mujé Pegro,
wirísaga ko'wigá jaré namuti, gará ko'wá! 14 Chopi echi Pegro ku nijéwaga jeaneri: Warubéra, ketásini
echirigá ko'mea, mapujiti nijeni ke siné ko'wá echi we chati
sití namuti mapu ketasi risénsia ju ko'meya!
O R Á R A M I 536
15 Echarí echi Warubéra auchéchoko ra'íchaga jeaneri: Ketasi ané mujé mapu we sití ju echi jaré namuti, suwaba
mapu ikí Riosi ma gará bi'wari!
16 Je'ná jerigá ikiri baisá chokéami nirá. Echarí echi warubé chipérami chiní auchéchoko ku torúami níri echo'ná ripá
riwigachi.
17 Arí biché mapuyénasí echi Pegro abijí we 'nátaga asari mapu churigá aniwámi níro mapurigá binoy rimuga riwari,
echarí echi jaré rijoy mapu echi Kornelio júri ma sébari
echo'ná yéachi, mapo'ná aboni rukueri acha echi Simoni karírachi níro.
18 Ayena cho ma sébachi echo'ná yéachi aboni o'weri
ra'íchaga rukueri acha echo'ná asaro biré rijoy, Simoni riwéami mapu ayena cho Pegro riwéami níri.
19 Arí biché maparí echi Pegro abijí 'nátaga asari mapurigá
binoy rimuga riwari, echarí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jeaneri: Bikiyá rijoy mi amí!
20 Wirísaga ku rikina! Tarapé majaga simigá aboni yuwa,
mapujiti Nijeni júri aboni. 21 Echarí echi Pegro ku rikínaga nawari echi jaré rijoy yuwa
mapu echi Kornelio jiti jurárami níri. Arí biché Pegro jeaneri:
Nijeni ju mapu 'yemitamo amí. Piri jítitamo siri? 22 Echarí aboni ku nijéwaga jeaneri: Echi warura kapitáni
Kornelio riwéami tamujé tamí júri. Échiko gará bichíwaga
orámi ju, ayena cho binoy gará majaga warubéraga ané Riosi, ayena cho echi jaré Juríosi wabé taré echi binoy Kornelio.
Bukurí biré warura Riosi kapitánawara nawagá binoy yuwa,
jeaneri mapurigá mi bayema echo'ná binoy bitérachi, mapurigá binoy námama mapurigami anema.
23 Arí biché echi Pegro echo'ná pachá karírari mo'wari.
Echarí aboni echo'ná chi'rébari echi Pegro yuwa. Arí biché ba'arínara rawé echi Pegro ku simiri aboni yuwa.
Echarí auché jaré ritémtami echo'ná Jópechi piréami ayena
cho apanéraga simíbari. 24 Waniwínara rawé aboni auchéchoko ku siri echo'ná
Sesaréachi. Echarí echi Kornelio buwé asari, ayena cho buwé
muchiri jaré echi Kornelio ritémawara, jaré binoy garabé amígowara ayena cho, sinéami mapu ikí binoy bachá bayeri.
537 O R Á R A M I
25 Arí biché maparí echi Pegro nawari echo'ná Kornelio bitérachi, echarí echi Kornelio naripámiya machínari, ayena
cho binoy echo'ná bachámi Pegro yuwa, wémi raweka,
chokoba wiríbari, wabé warubéraga anémiya. 26 Chopi echi Pegro jeanigá wirásari: Wirísaga! Ketasi
echirigá tamí warubéraga ané, mapujiti nijeni ayena cho rijoy
ju mapuyiri mujé nirá. 27 Echarí echi Pegro echi Kornelio yuwa ra'íchaga, echo'ná
pachá karírari bakiri. Echo'ná pachá binoy riwari wikabé
pagótami napawika muchúwami. 28 Echarí echi Pegro jeaneri: 'Yemitamo gará machí mapu
nijeni biré Juríosi rijoy ju, ayena chótamo machí mapu tamujé
Juríosi pagótami mayé mapu ketasi risénsia ju mapu biré Juríosi rijoy napawika 'yena 'yemi isena pagótami yuwa,
nibiré mapurigá biré Juríosi rijoy bakimea jena'í pachá 'yemi
pirérachi. Chopi Riosi bukurí tamí ruyeri mapu ketasi gará ju mapu nijeni we chati sití anema auché jaré pagótami, nibiré
mapurigá nijeni animea mapu ketasi risénsia ju mapu nijeni
bakiméa echo'ná aboni pirérachi. 29 Echijiti maparítamo tamí bayeri, nijeni ketasi anigá, we
yáti wakiná simiri. Jipi tamí ruyesi: Piri jítitamo tamí bayeri?
30 Echarí echi Kornelio ku nijéwaga jeaneri: Ma nawó rawé simírari, achigórigá mapuyénako jipi, maparí nijeni jena'í
pachá nijé karírachi asari. Echarí aríwachi nijeni wi'ribé nirá
tarapé namuti kosá, chópini Riosi yuwa ra'ícha asari. Echarí ke sayiná bachámi tamí yuwa wiríbari biré warura Riosi
kapitánawara, echi mapu ne wabé simírami ratábami
napáchami níri. 31 Arí biché echi warura Riosi kapitánawara tamí jeaneri:
Mujé Kornelio, Riosi ma gará námari mapurigami Riosi yuwa
ra'íchari, ayena cho Riosi gará machí mapurigami karúmati kówaga orari echi jaré wabé tisúwati.
32 Jipi jurá jaré rijoy echo'ná Jópechi, biré rijoy Simoni
riwéami wakiná bayénara, echi mapu ayena cho Pegro riwarárami ju! Échiko echo'ná auché biré rijoy, Simoni
riwéami, karírachi atí. Echi Simoni baketa niwámi ju, ayena
cho binoy echo'ná murubé warú ba'wírari suwé kariwa. Echi
O R Á R A M I 538
Simoni Pegro mi gará ra'íchama maparí binoy wakiná norinsa.
33 Echirigá nijeni we yáti júri mi bayénari. Jípita we kaníri
mapujítimi ma nawari, ayena cho Riosi gará machí máputa jena'í napawika muchuwi mapurigata gará kipubo suwaba
mapu echi Warubéra Riosi mi nureri tamujé tamí ruyénara.
Pegro gará nawesa echo'ná Kornelio bitérachi
34 Echarí echi Pegro ra'íchaga jeaneri: Mani gará machí mapu Riosi ne bichíwari karé echi auché jaré isena pagótami,
achigórigá mapurigá Binoy karé echi jaré Isaeri pagótami,
mapujiti Riosi sinéami chopi yiri nirá orá echi auché jaré isena pagótami yuwa, achigorigá mapurigá Binoy orá tamujé
Isaeri pagótami yuwa.
35 Ayena cho Riosi gará naré mapuyíripi pagótami mapu gará bichíga majá Binoy Riosi, sinéami mapu ikí garabé
orako.
36 Riosi júri jaré rijoy nawésanara echi jaré wikabé Isaeri pagótami, jeanigá mapurigá echi jaré pagótami jena'í
wichimóbachi piréami gará kirí nirá orogá pirérama maparí
aboni gará bichíma Jesucristo nirá, echi mapu ne Warubéra ju sinéami pagótami yuwa.
37 'Yemitamo ma gará machí mapurigá echi Warubéra
Jesusi orari echo'ná ne suníami mapo'ná echi jaré Juríosi pagotami piré. Binoy chótari echirigá orayá echo'ná
Galiléachi aniríwachi kawírari, pe wakinana maparí echi
Juani ma nawésari mapurigá sinéami pagótami wikáwari tánaga ku ro'wima Riosi yuwa, ayena cho mapurigá aboni
ba'wí jiti pagótami níma.
38 'Yemitamo gará machí mapurigá Riosi 'yari mapurigá echi Jesusi echo'ná Nasarétachi bitéami wabé omériga
nurérami níma echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti. Ayena
chótamo machí mapurigá echi Jesusi sinibí garabé orogá iyénari, ayena cho mapurigá Binoy ku sa'wari sinéami echi
jaré pagótami mapu ikí nayúkami níri mapujiti echi riablo
echirigá wabé risú orari. Echi Jesusi gará omérari echirigá orayá mapujiti Riosi sinibí Binoy yuwa níri.
10:34 Róm 2:11 1 Peg 1:17
539 O R Á R A M I
39 Arí biché tamujeta gará riwari suwaba mapu Jesusi orari ne suníami echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari, echo'ná
Jerusalémachi aniríwachi warúrachi ayena cho, echijítita
nawesa echi jaré pagótami. Arí biché echi Warubéra Jesusi echo'ná biréana kúrsichi michóniga mi'rirúami níri.
40 Chopi Riosi ku owíntari echi Jesusi ma bikiyá chi'rigá,
ayena cho Riosi gará orari mapurigá tamujé riwiboa echi Jesusi ma ku bitéami nirá.
41 Echarí ketasi ne sinéami pagótami riwari echi Warubéra
Jesucristo, chopi tamujeta gará riwari. Chabénara Riosi tamujé tamí chapiri mapurigata gará riwiboa echi Warubéra
Jesucristo ma ku bitéami nirá, mapurigata gará bichíga
nawésabo echi auché jaré pagótami. Arí bicheta ayena cho ko'wari Binoy yuwa maparí Binoy ma ku bitéami níri maparí
Binoy chabénara mukúami níri.
42 Ayena cho Binoy tamujé tamí júri nawésanara echi pagótami mapurigata ruyebo aboni mapurigá Riosi wirari
je'ná Jesusi mapurigá Binoy justikia orama sinéami pagótami
yuwa mapu ikí abijí piréami níma jena'í wichimóbachi echarí ne jubá rawé, ayena cho mapurigá Binoy justikia orama
sinéami pagótami yuwa mapu ikí ma suwíami níma echarí ne
jubá rawé. 43 Ayena cho echi jaré ki'yá piréami Riosi jiti nawésami, ne
sinéami echi Jesusi jiti rugá orari, jeanigá mapu sinéami
pagótami mapu ikí gará bichíko Binoy Jesusi nirá, abóniko gará ku wikawárami níma mapurigá aboni chati orari.
Echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nawari pachana jaré pagótami
surárachi mapu ketasi Juríosi pagótami níri
44 Arí biché maparí echi Pegro abijí echirigá ra'íchari, echarí
ke sayiná echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nawari echo'ná pachana sinéami aboni surárachi mapu ikí námari mapurigá
echi Pegro nawésari.
45 Echarí echi jaré gará bichíyami Juríosi pagótami mapu echi Pegro yuwa siri, sinéami ne chami níraga ikiri mapujiti
echi Garabé Riosi Iwigara nawari echo'ná pachana echi auché
jaré isena pagótami surárachi, mapu ketasi Juríosi pagótami níri.
O R Á R A M I 540
46 Mapujiti echi jaré Juríosi námari maparí echi jaré isena pagótami mapu ikí bichíri we ra'íchari auché jaré isena
ra'íchari mapu ketasi níri aboni ra'íchara nirá, ayena cho echi
jaré isena pagótami echirigá ra'íchaga wabé warubéraga aneri Riosi.
47 Echarí Pegro jeaniri: Gará risénsia ju mapurigá aboni
ba'wí jiti pagótami níma, mapujiti aboni ma niwa echi Wabé Garabé Riosi Iwigara achigórigá mapurigá tamujé niwa. Ke
wesi omérama aniyá mapu ketasi risénsia ju mapurigá aboni
echirigá pagótami níma. 48 Echarí echi Pegro nurari mapurigá aboni ba'wí jiti
pagótami níma mapujiti aboni ma gará bichíri Jesucristo nirá.
Arí biché maparí aboni ma echirigá pagótami níri, aboni tánari echi Pegro mapurigá binoy echo'ná aboni yuwa tibima
pe teri rawé.
Echi Pegro gará ruyeri echi jaré napawika bichíyami echo'ná
Jerusalémachi piréami
Arí biché echi jaré mapu Riosi júri nawisánara, sinéami gará námari mapurigá echi auché jaré isena
pagótami ayena cho gará bichíri Riosi Ra'íchara. Arí biché
echi jaré ritémtami echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari piréami ayena cho echirigá námari.
2 Arí biché maparí echi Pegro ma ku nawari echo'ná
Jerusalémachi, echarí echi jaré Juríosi pagótami mapu gará bichíyami níri, abóniko we sayéraga, yóniga ra'íchari echi
Pegro yuwa,
3 jeanigá: Churékurami bakiri echo'ná auché jaré isena pagótami karírachi, mapurigami ko'mea aboni yuwa?
4 Arí biché echi Pegro gará ku ruyeri ne suwaba namuti
mapu ikí ikiri chabénara chokichí jonsa, maparí jonsa binoy chótari nawésiya echi auché jaré isena pagótami. Echarí binoy
jeaneri:
5 Chabé nijeni Riosi yuwa ra'ícha asari echo'ná Jópechi aniríwachi warúrachi. Echarí nijeni kochináriga rimuga
riwari biré namuti mapurigá biré warubé chiní, mapu
nawóana suwirachi borogá, ripá riwigachi jonsa, ri'ré
11
541 O R Á R A M I
wi'yérari rikibúrami níri. Arí biché murubé tamí yuwa nawari.
6 Arí biché maparí nijeni gará 'nénari echo'ná pachana,
nijeni riwari karúmati nawó ronéami namuti jena'í wichimóbachi nirúami, jaré jobátami namuti ayena cho, jaré
sinowi ayena cho, jaré o'weri i'nika 'yénami namuti asíchiko.
7 Echarí nijeni námari biré Ra'íchami mapu tamí jerigá aneri: Pegro, wirísaga, jaré je'ná namuti mi'yagá, gará ko'wá.
8 Chopi nijeni jeaneri: Warubéra ketasi ko'méani, mapujiti
nijeni ke siné ko'wari echi jaré sití namuti mapu ketasi risénsia ju mápuni ko'mea.
9 Echarí echi Ra'íchami auchecho siné tamí ra'íchari echo'ná
ripá riwigachi jonsa maparí tamí jeaneri: Ketásimi chati sití ané echi jaré namuti mapu Riosi ma gará risénsia nurari
mapu 'yemi pagótami kopoa!
10 Arí biché je'ná jerigá baisá chokéami orárami níri. Echarí suwaba karúmati ku torúami níri echo'ná ripá riwigachi.
11 Echarí we yáti bikiyá rijoy siri echo'ná karírari mapo'ná
nijeni asari. Aboni echo'ná Sesaréachi jonsa jurárami níri tamí bayénara.
12 Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamí nureri
mapurigani tarapé majaga simea aboni yuwa. Echarí je'ná usani ritémtami ayena cho tamí yuwa simíbari. Arí biché
sinéami tamujé mo'wiri echo'ná biré rijoy bitérachi,
13 echi mapu tamujé tamí ruyeri mapurigá binoy riwari biré warura Riosi kapitánawara echo'ná pachá binoy bitérachi
wiríami, echi mapu jeaneri: Jaré rijoy jurá echo'ná Jópechi,
wakiná bayénara auché biré rijoy Simoni riwéami, echi mapu ayena cho Pegro rijíkowami ju.
14 Échiko mi ruyema mapu churigá mujemi gará ku
wikawárami níma, mujé upira ayena cho, mujé kúchuwara asíchiko.
15 Arí biché maparí nijeni chótari ra'íchiya, echarí echi
wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná moba abónichi nawari, achigórigá mapurigá échiko moba tamujé yuwa nawari chabé
chokichí.
16 Echarí nijeni 'nátari mapurigá echi Warubéra Jesusi jeaniri: Echi Juani ne bichíwari ba'wí jiti pagóri echi
11:15 Or 2:4
11:16 Jn 1:26
O R Á R A M I 542
pagótami, chopi 'yemitamo pagótami níbo échi wabé Garabé Riosi Iwigara jiti.
17 Arí biché mapujiti Riosi echirigá 'yari echi wabé Garabé
Riosi Iwigara echo'ná abónichi, achigórigá mapurigá Binoy tamujé tamí 'yari máputa gará bichíri echi Warubéra
Jesucristo nirá, echijiti nijeni ketasi nakiri sayéranara Binoy
Riosi. 18 Arí biché maparí echi jaré bichíyami echo'ná
Jerusalémachi piréami je'ná jerigá námari, echarí aboni ketasi
waminabi sayéraga ra'íchari. Chopi aboni waminabi warubéraga aneri Riosi maparí aboni jeaniri: Ne bichíwari
Riosi ayena cho 'yari mapurigá echi auché jaré isena
pagótami ayena cho omérama ku ro'wiya Riosi yuwa, mapurigá aboni ne sinibí piréami níma!
Echi jaré napawika bichíyami echo'ná Antiokíachi piréami
19 Maparí echi Siteba mi'rírati echarí echi jaré Juríosi ke
bichíyami ayena cho chótari risú orogá a'najátasiya echi auché jaré mapu gará bichíri Jesucristo nirá. Echijiti jaré
bichíyami mikabé júmsari echo'ná Jinísiachi aniríwachi
yénasí. Auché jaré júmsari echo'ná Chíprechi aniriwachi kawírari. Auché jaré júmsari echo'ná Antiokíachi aniríwachi
warúrachi. Arí biché aboni chopi nawésari Riosi Ra'íchara
echi auché jaré Juríosi echo'ná piréami. Aboni ketasi nawésari echi auché jaré isena pagótami.
20 Chopi jaré aboni echo'ná Chíprechi piréami níri. Auché
jaré aboni echo'ná Sirénachi aniríwachi piréami níri. Echarí maparí aboni siri echo'ná Antiokíachi aniríwachi warúrachi,
aboni ayena cho ra'íchari echi auché jaré isena pagótami
mapu ketasi Juríosi níri. Echarí aboni gará nawésari echi Warubéra Jesucristo Ra'íchara echi auché jaré isena pagótami,
mapurigá aboni gará bichíga ku wikawárami níma.
21 Arí biché echi Warubéra 'yari jiwérawara mapurigá aboni ne garabé nawésama Riosi Ra'íchara. Echijiti wikabé
pagótami echo'ná Antiokíachi piréami ma ariweri mapurigá
aboni chabénara bichíga orari, arí biché aboni gará bichíri echi Warubéra Jesucristo nirá.
11:19 Or 8:1
543 O R Á R A M I
22 Arí biché maparí echi jaré napawika bichíyami echo'ná Jerusalémachi piréami je'ná jerigá námari, echarí aboni júri
echi Benabé echo'ná Antiokíachi.
23 Arí biché maparí echi Benabé echo'ná nawari, echarí binoy riwari, mapurigá Riosi ma gará ku'wírari echi jaré
aboni. Echijiti echi Benabé ne wabé kaníri. Arí biché binoy
gará ruyeri sinéami mapurigá aboni ne surachí nirá sinibí gará bichíma echi Warubéra Jesucristo nirá.
24 Mapujiti echi Benabé we garabé rijoy níri. Binoy gará
bichíyami níri, ayena cho binoy gará nurérami níri echi wabé garabé Riosi Iwigara jiti. Echarí rawé wikabé pagótami gará
bichíga muweri echi Warubéra Jesucristo yuwa.
25 Arí biché pe wakinánokuá echi Benabé simiri echo'ná Társochi aniríwachi warúrachi, echi Saulo ásiya. Arí biché ma
riwisá, echo'ná Antiokíachi bayébari.
26 Arí biché aboni echo'ná muchiri biré bamíbari iyénasí, echi jaré napawika bichíyami yuwa. Echarí aboni gará
binérari wikabé pagótami. Arí biché echo'ná Antiokíachi níri
mapo'ná echi jaré bichíyami ne bachá nirá Cristiano anérati. 27 Echarí rawé jaré rijoy, Riosi jiti nawésami, echo'ná
Jerusalémachi jonsa simasa, echo'ná Antiokíachi simíbari.
28 Arí biché biré aboni Agabo riwéami níri. Échiko ne nasipa wiríbaga, echi auché jaré bichíyami yuwa, ne gará
nawésaga ruyeri mapurigá echi wabé Garabé Riosi Iwigara
binérari binoy. Arí biché echirigá nawésaga jeaniri mapu ne wabé nirúrama 'lówari ne suníami jena'í wichimóbachi. Arí
biché echirigá ne bichíwari ikiri maparí echi Kláurio riwéami
ne warubéra siríami níri jena'í wichimóbachi. 29 Echarí echi jaré napawika bichíyami echo'ná Antiokíachi
piréami, ibiri nirá nakiri wenomí 'yánara echi jaré ritémtami
echo'ná Juréachi piréami, mapuyéna ibiri aboni omérama ayá.
30 Arí biché aboni echirigá orari; ayena cho aboni júri echi
Benabé echi Saulo yuwa, echi wenomí 'yánara echi jaré o'wéara ochérami bichíyami echo'ná Juréachi piréami.
Echi Jakob o waminá mi'rirúami níri, ayena cho echi Pegro pachá
bachárami níri
O R Á R A M I 544
Echarí rawé echi warura siríami Erorsi riwéami nurari risú orogá a'najátanara jaré mapu napawika
bichíyami níri.
2 Échiko nurari wi'rí ripiyá jiti mi'rínara echi Santiago, echi mapu Juani rijimara níri.
3 Arí biché gará machisá mapu echi auché jaré Juríosi wabé
kaníri mapujiti binoy echirigá nurari mi'rínara echi Santiago, echarí echi Erorsi ayena cho nurari burínara echi Pegro. Je'ná
jerigá ikiri echarí omowáwachi rawé maparí ko'wárati echi
jaré pani ke nasówarami echi levadura aniríwami mapu echijiti garabé niwariwa echi pani.
4 Arí biché maparí echi Pegro ma echirigá borogá párati,
echarí echi warura Erorsi nurari pachá kumurachi bachánara; ayena cho nureri nawóana nirá rojonárami sontarsi, nawó
nirá, echi Pegro tibúnara. Arí biché echi Erorsi we nakiri
mapu pe waminánomí ku machí paka mi'rimea echi Pegro, bachámi echi wikabé Juríosi pagótami yuwa, maparí aboni
ma sunisa echirigá omáwiya.
5 Echirigá echi Pegro ne gará tibútarami níri echo'ná pachá kumurachi achagá, chopi echi auché jaré napawika bichíyami
sinibí wabé taniga ra'íchari Riosi yuwa, echi Pegro jiti.
Riosi ku machí pari echi Pegro echo'ná pachá kumurachi jonsa
6 Echarí rokogó maparí echi warura Erorsi ma ku machí pama riwéari echi Pegro ba'arínara nirá, mapurigá échiko ma
mi'rirúami níma echo'ná bachámi echi wikabé pagótamichi,
echarí rokogó echi Pegro kochigá bu'wiri echo'ná nasipa okuá sontarsi yuwa, ayena cho binoy gará burérami níri okuá jiero
wiya jiti. Arí biché auché jaré sontarsi we gará tibuka jari
echo'ná kumurachi yéachi. 7 Echarí we yáti biré warura Riosi kapitánawara ke sayiná
wiríbari echo'ná pachá kumurachi, ayena cho echo'ná pachá
ne wabé ratábari mapurigá warú rajámi nirá. Echarí echi warura Riosi kapitánawara echo'ná Pegro wachigárachi
nochogá, busurébanaga jeaneri: We sapú ku asísaga! Echarí
echi jaré jiero wiya we yáti rujuiri echo'ná Pegro sikárachi jonsa.
12
545 O R Á R A M I
8 Arí biché echi warura Riosi kapitánawara jeaneri: We yaa ku pusa, gará akarasa! Arí biché maparí Pegro echirigá orari,
echarí echi warura Riosi kapitánawara jeaneri: Gará
napachasa, tamí najató! 9 Echarí echi Pegro najátaga echi warura Riosi
kapitánawara, waminá machínari echo'ná kumurachi jonsa.
Arí biché binoy ketasi machiri acha bichíwari níro mapurigá echi warura Riosi kapitánawara orari, chopi mayeri mapu
rimúkowami nirá níri mapurigá binoy riwari.
10 Arí biché maparí aboni ma simárari mapo'ná bachá tibúami jari echi jaré sontarsi, echarí aboni ayena cho simárari
mapo'ná okoná nirá tibúrati. Arí biché aboni siri echo'ná jiero
'yétachi mapo'ná ma echo'ná machímana ri'narátachi simiwámi níri. Echarí echi 'yera bi'neri nirá irápatari. Echarí
aboni ku 'machínari echo'ná kumurachi jonsa. Arí biché
maparí aboni ma pe térimi sírari, echarí echi warura Riosi kapitánawara ma waminá bi'neri ariweri echi Pegro.
11 Arí biché echi Pegro ma gará ku 'nátaga jeaniri: Jípini
gará machí mapu echi Warubéra Riosi ne bichíwari júri kepu kapitánawa tamí ku ni'yúbanara mapurigá echi warura
Erorsi ketasi tamí mi'rimea, echi jaré Juríosi pagótami ketasi
cho. 12 Arí biché je'ná jerigá 'natasa, echi Pegro simiri echo'ná
echi María bitérachi, echi mapu echi Juani iyera níri. Arí biché
echi Juani ayena cho Márkosi riwéami níri. Arí biché echo'ná karírari ne wikabé echi jaré bichíyami napawika muchiri,
Riosi yuwa ra'ícha.
13 Arí biché maparí echi Pegro chanérari echo'ná machímana yéachi, echarí biré tiwé Rore riwéami 'némiya
machínari mapu chigá níri.
14 Chopi maparí echi tiwé gará machiri echi Pegro ra'íchara, echarí binoy ketasi we yáti irápari, chopi ne wabé
kaníraga echo'ná pachá ku 'mari, bukuríwami nirá ruyésiya
mapu echi Pegro ma wiriro echo'ná machímana yéachi. 15 Echarí aboni jeaneri: Mujé ke newarite ju! Chopi binoy
waminabi aneri mapu ne bichíwari níri. Echarí aboni jeaneri:
Ketasi echi Pegro ju, chopi biré warura Riosi kapitánawara níma, echi mapu echi Pegro tibúami ju!
O R Á R A M I 546
16 Chopi maparí aboni abijí echirigá ra'íchari, echarí echi Pegro waminabi chanérari echo'ná yéachi. Arí biché maparí
aboni ma irápari, echarí ma riwisá echi Pegro, aboni ne wabé
majajari. 17 Chopi echi Pegro, binoy sikara jiti ra'ámaga, mapurigá
ketasi ra'íchama, arí biché ruyeri mapurigá echi Warubéra
Riosi ku machí pari binoy echo'ná pachá kumurachi jonsa. Arí biché waminabi jeaneri: Je'ná jerigá ruyesi echi Santiago,
echi auché jaré ritémtami ayena cho. Echarí binoy ku
machínaga, auché biréana simiri. 18 Chopi maparí ma rawéari echi jaré sontarsi ne wabé
majaga buchuwí aniri mapujiti aboni ketasi chirigá machiri
chu ikiro echi Pegro. 19 Arí biché echi warura Erorsi júri ánara echi Pegro, chopi
ketasi riwari. Echarí ma gará rukugá echi jaré sontarsi mapu
tibúami níri, arí biché nurari mapurigá aboni waminá ko'wirúami níma, mapujiti echi Pegro ma ku 'másari. Pe
wakinánokuá echi Erorsi ku simiri echo'ná Juréachi jonsa. Arí
biché echo'ná Sesaréachi aniríwachi warúrachi bitéramiya simiri.
Echi Erorsi ma mukuri
20 Echarí rawé echi warura Erorsi wabé yori echo'ná
Tírochi piréami sayéraga, echo'ná Sirónachi piréami sayéraga ayena cho. Chopi sinéami aboni aniri mapu gará níma ku
katéwaga binoy yuwa, mapujiti aboni kawíwarachi piréami
sinibí rarari echi ko'wámi echo'ná echi Erorsi kawíwarachi. Echarí aboni bachá nirá katéwari echi Blasto riwéami rijoy
yuwa, echi mapu warura nigúrami níri echi Erorsi yuwa. Arí
biché aboni echirigá katéwaga ra'ichánari echi Erorsi yuwa. 21 Echarí siné rawé echi warura Erorsi bayeri aboni
napawínara. Arí biché wabé simati napáchaga mapurigá
warubéra siríami nirá, echi warura Erorsi asíbari echo'ná binoy níwara warura asíbarachi. Echarí binoy gará ra'íchari
aboni.
22 Arí biché echi wikabé pagótami gará kipuga, o'weri ra'íchaga jeaniri: Je'ná mapu ra'ícha ketasi biré rijoy ju, chopi
biré riosi ju!
547 O R Á R A M I
23 Echarí we yáti biré warura Riosi kapitánawara wabé nayútari echi Erorsi mapujiti binoy ketasi aniri mapu Riosi
waminabi simírami wabé Warubéra ju. Echarí echi Erorsi we
yáti mukuri mapujiti kúchi mapuyiri sa'í jiti suwárati. 24 Chopi waminabi wikabé pagótami bichíri Riosi
Ra'íchara. Arí biché aboni ne suníami 'yénari Riosi Ra'íchara
nawésiya. 25 Arí biché maparí echi Benabé, echi Saulo ma suniri aboni
nóchara echo'ná Jerusalémachi, echarí aboni ku siri echo'ná
Antiokíachi, ayena cho bayegá echi Juani, echi mapu ayena cho Márkosi riwéami níri.
Echi Benabé echi Saulo ma chota nawésiya
Arí biché echi jaré napawika bichíyami echo'ná
Antiokíachi piréami wikabé níri. Jaré aboni o'wéara Riosi jiti nawésami níri. Auché jaré Riosi Ra'íchara binériami
níri. Je'ná jaré Benabé níri, echi Simoni ayena cho, echi mapu
Chókami anérati, echi Lukio ayena cho, echi mapu echo'ná Sirénachi aniríwachi kawírari bitéami níri, echi Manaeni
ayena cho, echi mapu echi warura siríami Erorsi yuwa
ochébanarami níri, echi Saulo ayena cho. 2 Siné rawé maparí je'ná marí rijoy Riosi yuwa ra'ícha
muchiri, ayena cho maparí aboni ketásirapé namuti ko'wari
wi'ribé nirá, echarí echi wabé Garabé Riosi Iwigara jeaneri: Echo'ná auché jaréana jurasi echi Benabé, echi Saulo,
mapurigá aboni echo nawésiga nochama mapurigá Nijeni
bayeri aboni. 3 Arí biché maparí aboni ma Riosi yuwa ra'íchari, ayena
cho maparí ma wi'ribé nirá ketasi ko'wari, echarí aboni
nochari kepu siká jiti moba echi Benabé, echi Saulo mo'órachi. Arí biché ripórarati echi okuá mapurigá aboni
nawésiya simama.
Echi jaré mapu jurárami níri, gará nawesa echo'ná Chíprechi
aniríwachi kawírari
4 Pe wakinánokuá echi Benabé, echi Saulo ma echirigá jurásuwa echi wabé Garabé Riosi Iwigara jiti, arí biché
simíbari echo'ná tu warú ba'wírari suwé, Selúsiachi
13
O R Á R A M I 548
aniríwachi. Arí biché echo'ná jonsa, ba'wichí simáraga, echo'ná biréana bárkochi muchiga, aboni simíbari echo'ná
Chíprechi aniríwachi kawírari, echo'ná nasipa warubé
ba'wírari nirúami. 5 Arí biché ma sisá echo'ná Salamínachi aniríwachi suwé
warúrachi, echarí aboni chótari nawésiya echi we garabé
Riosi Ra'íchara echo'ná suníami echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Arí biché echi Juani ayena cho aboni yuwa
simiri mapurigá nigúrami nirá.
6 Arí biché ne buchuwíana a'nagú 'yénaga echo'ná nasipa warubé ba'wírari nirúami kawírari, echarí aboni siri echo'ná
Pápochi aniríwachi warúrachi. Arí biché echo'ná aboni riwari
biré rijoy Juríosi, echi mapu Barjesusi riwéami níri. Échiko sukurúami níri, ayena cho wabé 'yékaka nawésami níri.
7 Arí biché echi sukurúami echi siríami yuwa 'yénari mapu
echo'ná bitéami níri. Echi siríami Serjio Paulo riwéami níri, echi mapu ne wabé gará 'nátami rijoy níri. Echarí echi siríami
júri bayénara echi Benabé, echi Saulo ayena cho, mapujiti
binoy we nakiri Riosi Ra'íchara námanara. 8 Chopi echi sukurúami ayena cho Elima riwéami níri.
Échiko wabé sayérari mapurigá aboni nawésari. Echijiti binoy
ketasi nakiri mapurigá echi siríami gará bichíma. 9 Echarí echi Saulo mapu ayena cho Pablo riwéari ne gará
nurérami níri echi wabé Garabé Riosi Iwigara jiti. Échiko ne
busuchí nirá 'néniga echi sukurúami, 10 jeaneri: Mujé we 'yékami ju! We chati orámi jumi! Riablo
ranara jumi! Mujemi we sayérami ju suwaba echi garabé
oruwáwami! Riosi buwirá ne gará wachíami ju, chopi mujemi we binera mapurigá echi pagótami ketasi najátama echo'ná
Riosi yuwa, mapujítimi binera mapurigá Riosi Ra'íchara
ketasi bichíwari ju. Kéchami siné ariwema echirigá binériya? 11 Jipi biché echi Warubéra Riosi mi kastigo 'yama. Jipi
jonsa mujemi pe wi'ribé ke machíriami níma, ayena chomi pe
wi'ribé ketasi omérama 'néniya echi rayénari. Arí biché echarí we yáti echi rijoy ke machíriami niwárati. Arí biché binoy
iyénari mapurigá echo'ná wabé rokowárari nirá. Echijiti
binoy nakiri ánara biré mapu sikachí nirá banírama, mapujiti tarapé machíri.
549 O R Á R A M I
12 Arí biché maparí echi siríami riwari mapu echirigá ikiro, echarí binoy ne gará bichíri echi Warubéra Jesucristo nirá,
mapujiti binoy we garabé mayeri mapurigá echi Pablo
binériga nawésari echi Warubéra Riosi Ra'íchara.
Echi Pablo, echi Benabé gará nawesa echo'ná Antiokíachi,
echo'ná Pisíriachi aniríwachi kawírari
13 Arí biché echi Pablo, echi auché jaré binoy apanérawara
ayena cho, auchéchoko mo'wiri echo'ná biréana bárkochi
mapurigá echo'ná muchiga simama echo'ná Pápochi jonsa auché biréana suwé Pérjechi aniríwachi iyénasí. Arí biché
aboni echirigá siri echo'ná Pampíliachi aniríwachi kawírari,
chopi echi Juani waná simigá echo'ná abónichi jonsa, echo'ná Jerusalémachi ku simiri.
14 Arí biché pe wakinánokuá aboni simárari echo'ná
Pérjechi jonsa, echo'ná auché biréana Antiokíachi aniríwachi iyénasí, echo'ná Pisíriachi aniríwachi kawírari. Arí biché
echarí isábawachi rawé aboni mo'wisá muchíbari echo'ná
pachá echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi, echo'ná nirúami.
15 Echarí maparí echo'ná ri'obachi nurámi o'wéara ma
suniri o'weri ra'íchaga 'néniya pe okuá mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi, ayena cho echo'ná
mapo'ná osari echi jaré Riosi jiti nawésami, echarí aboni júri
jeanénara echi Pablo, echi Benabé: 'Yemi ritémtami átamo nakiságá pe okuá ra'íchari ruyénara echi pagótami, jipi
nawésasi.
16 Echarí echi Pablo wirísaga, binoy sikara jiti nirá ra'ámaga jeaneri: 'Yemi Isaeri pagótami gará kipusi mapurigá nijé
'yemi nimí anema, sinéami 'yemi máputamo gará majá Riosi
ayena cho: 17 Chabé ki'yá maparí echi jaré ki'yá piréami tamujé
pagótamawara abijí si'wina nirá piréari echo'ná Ejíptochi
aniríwachi kawírari, echarí echi Warubéra Riosi, tamujé Isaeri pagótami Riósawara, chapiri aboni mapurigá wikabé
muwema, ayena cho mapurigá aboni Riosi níwara pagótami
níma. Arí biché pe wakinánokuá Riosi wabé omériga orogá ku machí a'wari aboni echo'ná kawírari jonsa.
O R Á R A M I 550
18 Arí biché maparí aboni 'yénari echo'ná waná kawichí nawosa makoy bamíbari nirá echi Warubéra Riosi arigá
anáchari mapurigá aboni wabé si'winárigá orari.
19 Arí biché Riosi káraga suwábari kicháona rojuámi wikabé pagótami echo'ná Kanánachi aniríwachi kawírari
piréami mapurigá Binoy echirigá omérama ayá aboni
kawíwara echi jaré chabé ki'yá piréami tamujé pagótamawara.
20 Wakinánokuá Riosi ayena cho gará nureri aboni nawó
kiento miná marisa makoy bamíbari nirá, maparí Binoy júri aboni yuwa jaré o'wéara nurámi. Arí biché aboni nureri echi
Isaeri pagótami mapuyénasí nawari echi warura Riosi jiti
nawésami, Samuel riwéami. 21 Echarí echi jaré tamujé pagótamawara tari biré warura
siríami mapurigá aboni echi jiti nurérami níma. Arí biché
Riosi 'yari echi Saulo, echi Siso riwéami rijoy ranara, mapurigá échiko aboni sirínawara níma nawosa makoy
bamíbari iyénasí. Échiko biré níri echi jaré Benjamini
pagótamawara. 22 Echarí pe wakinánokuá Riosi miná 'yeri echi Saulo
mapurigá aboni sirínawara. Arí biché Riosi wirari echi Rabiri
mapurigá aboni sirínawara nirá; ayena cho Riosi echijiti jeaniri: Mani riwari echi Rabiri, echi Isaí ranara. Échiko biré
rijoy ju mapu káraga gará orama mapurigá Nijeni nakí.
23 Arí biché echi Jesusi biré níri echi binóy Rabiri kúchara kúchuwara, ayena cho Riosi wirari echi Jesusi mapurigá
Binoy ku wikawama echi jaré Isaeri pagotami, mapurigá
Riosi Binoy bichíwaga aneri chabé ki'yá. 24 Chopi chabénara maparí Jesusi ke cho chótari binériya
echi pagótami, echarí echi Juani bachá nirá nawésari sinéami
echi jaré Isaeri pagótami. Echarí echi Juani aneri mapurigá aboni ba'wí jiti pagótami níma, ayena cho mapurigá aboni
gará orogá, ku ro'wima Riosi yuwa.
25 Arí biché maparí echi Juani ma ne murubé sebárari binoy tétara, echarí jeaniri: 'Yemitamo mayé mapu nijeni ju
echi Cristo, chopi ketásini ju. Binoy pe waminánomí
norínama. Binoy waminabi garabé orámi ju ketasi mapurigá nijé. Nijeni ketasi gará ju echi Cristo akará akarápiya.
13:24 Mt 3:1
13:25 Jn 1:20
551 O R Á R A M I
26 'Yemi ritémawa máputamo Abrami pagótamawara ju, 'yemi máputamo gará bichíga majá Riosi, 'yemitamo ma
nawésarami ju je'ná garabé nawésawara, máputamo ku
wikawárami níbo átamo gará bichísagá. 27 Mapujiti echi jaré pagótami echo'ná Jerusalémachi
piréami ketasi machiri chigá níro echi Jesusi. Arí biché aboni
o'wéarawara ketasi cho machiri. Nibiré cho machiri aboni mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi
mapurigá osari echi jaré Riosi jiti nawésami, mapurigá o'weri
ra'íchaga 'nékowami ju echo'ná aboni ri'obáwarachi sinibí isábawachi rawé. Échijiti aboni arigá orari mapurigá chabé
ki'yá bachá nirá osirúami níri mapurigá echirigá ikimea
riwéari. Arí biché aboni echirigá orari maparí aboni aneri mapu echi Warubéra Jesusi waminá mi'rirúami níma echo'ná
kúrsichi.
28 Ayena cho tarapé biyíri riwisá mapurigá echi Warubéra Jesusi echijiti waminá mi'rirúami níma riwéari, echarí aboni
arigá tánari echi Pilato mapurigá Jesusi waminá mi'rirúami
níma. 29 Arí biché maparí aboni echo'ná kúrsichi michóniga
mi'yari echi Jesusi, echarí aboni echirigá suniri káraga oríriya
Binoy mapurigá bachá nirá Binoy jiti rugá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapurigá ikimea
riwéari. Echarí echo'ná ripá kúrsichi jonsa ku wichí paka, arí
biché echo'ná biréana risochí chu'wirórati. 30 Chopi Riosi ku owíntari echi Jesusi, maparí Binoy ma
mukúami níri.
31 Arí biché echarí jonsa, wikabé rawé iyénasí echi Jesusi wisabé ku riwirúami níri echi jaré jiti mapu chabénara nirá
Binoy yuwa simíbari echo'ná Jerusalémachi, maparí aboni
echo'ná Galiléachi jonsa simíbari. Arí biché echi jaré aboni ju mapu jipi rawé echi Jesusi jiti gará nawésaga ruyé echi auché
jaré pagótami.
32 Ayena cho tamujé ma 'yemi mi ruyé je'ná garabé ra'íchari, mapurigá echi jaré ki'yá piréami tamujé
pagótamawara ne bichíwaga anérati mapurigá ikimea
riwéari.
13:28 Mt 27:22
13:30 Mt 28:6
O R Á R A M I 552
33 Jipi rawé Riosi ma echirigá sébari orari tamujé jiti máputa aboni kúchara kúchuwara ju, mapujiti Riosi ma ku
owíntari echi Jesusi mapurigá ayena cho bachá nirá osirúami
níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi, echo'ná okoná Sálmochi aniríwachi, mapo'ná je'ná jerigá aní: Mujé ju Keni
Raná. Jipi Nijé nimí wirari mapurigá sinéami pagótami
machimea mapu Mujé birepi ju Nijé Ranara. 34 Chabénara nirá Riosi ne bichíwaga aneri mapu ku
owíntama riwéari echi Jesusi, maparí Binoy ma mukúami
nísa, mapurigá Binoy sapara ketasi bikamea. Echarí Riosi Binoy je'ná jerigá aniri mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi: Nijé 'yemi nimí wabé ku'wírama
mapurigá Nijeni bichíwaga aneri mapurigani ku'wírama riwéari echi Rabiri.
35 Echijiti ayena cho echi Rabiri jeaní: Mujemi ketasi
ariwema mapurigá echi Garabé Mujé Ranara sapara waminá bikamea. Echirigá osirúami ju echo'ná auché biréana Riosi
Ra'íchara oseríwarachi, Sálmochi aniríwachi.
36 Chabé ki'yá maparí echi Rabiri bitéari jena'í wichimóbachi binoy ne bichíwari ku'wírari echi auché jaré
pagótami jena'í wichimóbachi piréami mapurigá Riosi nureri
oránara. Echarí binoy ayena cho chu'wirótami níri echo'ná mapo'ná echi auché jaré binoy pagótamawara chu'wirótami
níri. Arí biché binoy sapara waminá bikari.
37 Chopi echi Warubéra Jesusi sapara ketasi bikari, mapujiti Riosi ku owíntari Binoy.
38 Gará machisí 'yemi pagótami mapurigá tamujé 'yemi mi
ruyé, mapu Riosi chopi ku wikawa mapurigá 'yemi chati orari mapujiti je'ná Jesusi mukuri 'yemi chati orarira jiti.
39 Ayena cho ne sinéami echi jaré mapu ikí echi Jesusi jiti
bichíko ne gará ku wikawárami ju ne suwaba aboni chati orarira jiti. Chopi aboni ketasi chirigá ku wikawárami níri
mapujiti aboni gará nijéwaga orari mapurigá echi Moisesi
osogá nurari. 40 Echijiti ne gará bichísi 'yemi, mapurigá ketasi echirigá
ikimea 'yemi yuwa mapurigá echi jaré o'wéara Riosi jiti
nawésami aniri maparí je'ná jerigá orari:
13:33 Eb 1:5
553 O R Á R A M I
41 Gará 'nesi 'yemi máputamo wabé tiníchiami ju. We cha níraga, gará majaga suwisí; mapujiti Nijé,
mápuni Warubéra Riosi ju, ne wabé simírami
si'winárigá orama echarí maparí 'yemitamo piré jena'í wichimóbachi. Echijiti 'yemi ketasi bichíwari
mayébotamo mapurigá Nijeni echirigá wabé
omériga orama, maparí auché jaré arigá 'yemi mi ruyé.
42 Arí biché maparí echi Pablo ku simiri echo'ná echi jaré
Juríosi pagótami ri'obáwarachi jonsa, echi auché jaré binoy apanérawara ayena cho, echarí echi auché jaré isena
pagótami mapu ketasi Juríosi pagotami níri, arigá we tánari
mapurigá wakinánara isábawachi rawé aboni ayena cho gará nawésarami níma mapurigá echi Pablo nawésari Riosi
Ra'íchara.
43 Chopi maparí echi pagótami ma ku simíbari echo'ná echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi jonsa, ne wikabé echi jaré
Juríosi pagótami gará bichíga najátari echi Pablo, echi Benabé
yuwa. Echarí wikabé echi auché jaré isena pagótami mapu chabénara chopi bichíga orari mapurigá echi jaré Juríosi orari,
ma gará bichíga mapurigá echi Pablo echi Benabé nawésari,
ayena cho gará najátari aboni yuwa. Echarí echi Pablo, echi Benabé gará ruyeri mapu aboni sinibí gará bichíma, ayena
cho mapu aboni sinibí gará bichíga 'natama mapurigá Riosi
ne wabé simírami garéami ju. 44 Arí biché wakinana biré tarari, echarí isábawachi rawé,
ne noguí sinéami napawiri echo'ná warúrachi piréami, Riosi
Ra'íchara kipúbiya. 45 Chopi maparí echi jaré Juríosi pagótami riwari mapu
echiyena ne wikabé pagótami napawiro echi Pablo
nawésawara kipúbiya, echarí aboni ne wabé na'áwari. Arí biché aboni chótari echi Pablo nawésawara sayera; ayena cho
aboni ne wabé sití aneri echi Pablo.
46 Echarí echi Pablo, echi Benabé tarapé majaga jeaneri: Arigá 'wérari níri máputa bachá nirá 'yemi mi nawésabo
Riosi Ra'íchara, 'yemi máputamo Juríosi pagótami ju.
Chópitamo ma ketasi nakiri bichínara, ayena chótamo ketasi mayeri mapu gará níma máputamo sinibí nirá pirérabo Riosi
O R Á R A M I 554
yuwa. Echijiti jípita gará nawésabo echi auché jaré isena pagótami mapu ketasi Juríosi ju.
47 Mapujiti echi Warubéra Riosi echirigá tamujé tamí nureri
mapurigá je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapurigá Riosi je'ná jerigá aniri:
Nijé nimí wirari mapurigá rajéami nirá,
mapurigami gará rajérama ne sinéami echi auché jaré iséna pagótami jena'í wichimóbachi piréami.
Ayena cho mapurigami nawésaga ruyema ne
buchuwíami jena'í wichimóbachi piréami mapurigá aboni ku wikawárami níma a gará
bichísagá Nijé Ra'íchara.
48 Arí biché echi jaré isena pagótami je'ná jerigá namsa, ne wabé kaníri. Echarí aboni chótari jeanísiya mapu echi
Warubéra Jesucristo Ra'íchara ne wabé garabé níri; ayena cho
sinéami aboni gará bichíri mapu ikí Riosi bachá nirá machiri mapu aboni gará bichíma riwéari, mapurigá aboni sinibí nirá
pirérama.
49 Echirigá gará nawisárami níri echi Warubéra Jesucristo Ra'íchara ne suníami echo'ná kawírari.
50 Chopi echi jaré Juríosi na'áwataga bayeri jaré o'wéara
amachíami muguí, echi jaré o'wéara igúsuwami echo'ná warúrachi nurámi ayena cho, mapurigá ne sinéami aboni
sayéraga, kichiga a'najátama echi Pablo, echi Benabé,
mapurigá aboni ku machí a'wátami níma echo'ná kawírari jonsa.
51 Arí biché echi Pablo, echi Benabé káraga bi'wari echo'ná
warúrachi nirúami napisó echo'ná aboni ronórachi chukúbami. Echirigá orogá aboni gará 'nérari mapurigá
echo'ná piréami ketasi garabé orámi níro mapujiti aboni
ketasi bichíri echi Pablo, echi Benabé nawésawara. Arí biché echi Pablo, echi Benabé auché biréana simíbari, echo'ná
Ikóniachi aniriwachi warúrachi.
52 Chopi echi jaré gará bichíyami ne wabé kaníri, ayena cho aboni gará nurérami níri echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti.
Echi Pablo, echi Benabé we 'yena echo'ná Ikóniochi
13:51 Mt 10:14
555 O R Á R A M I
Echo'ná Ikóniochi aniríwachi warúrachi echi Pablo, echi Benabé napawika mo'wiri echo'ná pachá echi
jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Arí biché aboni wabé
garabé nirá nawésari Riosi Ra'íchara mapuyénasí wikabé echi jaré Juríosi pagótami ne gará bichíri, ne wikabé echi auché
jaré isena pagótami ayena cho mapu ketasi Juríosi níri.
2 Chopi echi auché jaré ke bichíyami Juríosi pagótami ne wabé na'áwatari echi auché jaré isena pagótami, mapuyénasí
aboni chopi 'nátari mapu echi jaré bichíyami ritémtami wabé
chati orámi níri. 3 Arí biché ne suwaba je'ná jerigá ikíachi, echi Pablo, echi
Benabé arigá echo'ná tibiri pe wi'ribé rawé nirá. Echarí aboni
tarapé majaga nawésari Riosi Ra'íchara mapujiti aboni gará bichíri echi Warubéra Jesucristo nirá. Arí biché echi Warubéra
ayena cho 'yari mapurigá aboni wisabé wabé omériga orama
mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero orayá. Arí biché aboni echirigá 'yárami níri mapurigá echi auché jaré
pagótami gará machimea mapu aboni ne bichíwari nawésari
maparí aboni aniri mapu Riosi ne wabé garéami ju. 4 Arí biché echo'ná warúrachi piréami pagótami okoná
rojuámi níri. Jaré aboni bichíri mapurigá echi jaré Juríosi
nawésari, chopi auché jaré bichíri mapurigá echi Pablo, echi Benabé nawésari.
5 Echarí echi jaré Juríosi pagótami nakaréwaga ra'íchari
echi auché jaré isena pagótami yuwa, echi jaré aboni igúsamawara yuwa ayena cho, mapurigá echi Pablo, echi
Benabé wabé chibi orárami níma, ayena cho mapurigá aboni
basibuka ko'wirúami níma. 6 Chopi echi Pablo, echi Benabé ma gará ikísa mapurigá
echi jaré pagótami oránari, echarí aboni echo'ná Lístrachi
aniríwachi warúrachi júmsari, echo'ná Rérbechi aniríwachi warúrachi ayena cho, echo'ná Likaóniachi aniríwachi
kawírari, echo'ná auché jaréana norigá kawírari ayena cho.
7 Echo'ná aboni ayena cho nawésari echi Garabé Riosi Ra'íchara.
Pablo riteti basibúrami níri echo'ná Lístrachi
14
O R Á R A M I 556
8 Echo'ná Lístrachi bitéari biré rijoy ke akánami mapu tarapé omérari simiyá. Échiko chopi echo'ná asari mapujiti ke
akánami níri binoy ronórachi chabé chokichí jonsa maparí
binoy ranárati. Arí biché échiko tarapé siné iyénari. 9 Je'ná rijoy gará kipú asari mapurigá echi Pablo nawésari.
Echarí echi Pablo gará 'nesa, riwari mapurigá echi rijoy ne
gará bichíyami níri. Echijiti echi Pablo gará machiri mapurigá echi rijoy gará bichíro mapu Riosi ku sa'wama riwéari echi
binoy.
10 Arí biché echi Pablo o'weri ra'íchaga jeaneri: Ne wachí wiríbaga! Echarí echi rijoy we yáti pochika, auchéchoko
wachí wiríbaga, gará ku iyénari.
11 Arí biché echo'ná piréami pagótami mayeri mapu wikabé nirúari riosi. Echijiti ma riwisá mapurigá echi Pablo
orari, echarí aboni o'weri ra'íchaga jeaniri: Je'ná jaré riosi
mapuyiri rijoy nirá ma tiguínari jena'í tamujé yuwa! Chopi aboni echirigá ra'íchaga aniri echo'ná Likaóniachi piréami
ra'íchara nirá.
12 Arí biché echo'ná piréami pagótami jeaniri mapu echi Benabé biré riosi níri, echi mapu aboni aneri Júpite nirá;
ayena cho aboni jeaniri mapu echi Pablo auché biré riosi níri
echi mapu aboni aneri Merkúrio nirá. Arí biché aboni echirigá aniri mapujiti echi Pablo we nawésaga ra'íchari. Arí
biché aboni mayeri mapu echi Merkúrio riwéami riosi wabé
ra'íchami níri. 13 Arí biché echo'ná warúrachi mapo'ná echo'ná piréami
sinibí simáraga siri maparí aboni ku siri echo'ná aboni
warúrawarachi, echo'ná wiriri aboni ri'obáwara mapo'ná aboni sinibí amachika o'wikeri aboni riósawara, echi mapu
aboni aneri Júpite nirá. Echarí echi warura echo'ná aboni
ri'obáwarachi nurámi, echo'ná pari jaré wási, wikabé siwáchari ayena cho. Arí biché sinéami aboni nakiri
o'wikénara echi Pablo, echi Benabé, mapurigá jaré aboni
riósawara nirá. Echarí aboni nakiri ko'wináriya echi jaré wási, echi Pablo, echi Benabé 'yábiya, mapujiti aboni mayeri mapu
echi Pablo, echi Benabé jaré aboni riósawara níro.
14 Echi Benabé, echi Pablo, echi Warubéra Riosi jiti jurárami níri. Arí biché maparí aboni gará machiri mapurigá echi
557 O R Á R A M I
pagótami oránari, echarí aboni we chi'wánari aboni napachara mapurigá ne wabé o'mónami nirá. Echi Pablo, echi
Benabé ketasi nakiri mapurigá aboni o'wikérami níma echi
pagótami jiti, mapurigá Riosi nirá. Echijiti echo'ná nasípomí ujúmaga echi wikabé pagótamichi aboni o'weri ra'íchaga
jeaneri:
15 Pagótami, churékurátamo echirigá orá? Tamujeta ayena cho pagótami ju, mapuyiri 'yemi aboni. Tamujeta chopi
nawésibiya siri máputamo ariwebo je'ná jaré namuti mapu
ketasi 'yemi mi ku'wira; ayena chota 'yemi mi ruyé máputamo bichíbo echi sinibí bitéami Riosi, echi mapu
niwari echo'ná ripá riwigachi, jena'í wichimóbachi ayena cho,
echo'ná warubé ba'wírari ayena cho, ne suwaba namuti echo'ná nirúami ayena cho.
16 Chabé ki'yá Riosi ariweri mapurigá sinéami jena'í
wichimóbachi piréami pagótami orama mapurigá aboni nakiri.
17 Chopi Riosi arigá 'nérari echi pagótami mapu Binoy, echi
Warubéra Riosi níri, mapujiti Riosi sinibí garabé orari echi pagótami. Riosi sinibí nijá echi ukuí, ayena cho nijá mapurigá
echi pagótami 'wima karúmati namuti. Echirigá Riosi sébari
tamujé tamí 'ya máputa kopoa, ayena cho máputa echijiti gará kanírabo.
18 Chopi echi Pablo, echi Benabé echirigá nawésaga, perikó
ariwérari mapurigá echi pagótami ketasi ko'wimea echi jaré namuti, mapurigá aboni echirigá o'wikema echi Pablo, echi
Benabé mapurigá jaré riosi nirá.
19 Echarí echo'ná Lístrachi siri jaré Juríosi pagótami, echo'ná Antiokíachi jonsa simíbami, echo'ná Ikóniachi jonsa
simíbami ayena cho. Arí biché echi jaré Juríosi ne wabé
na'áwatari echo'ná Lístrachi piréami pagótami, echi Pablo sayériga. Echarí aboni mi'rináraga basiburi echi Pablo. Arí
biché mayega mapu echi Pablo ma mi'rirúami níro, aboni
machí banírari echi Pablo echo'ná aboni warúrawarachi jonsa. 20 Chopi maparí echi auché jaré napawika bichíyami norigá
jábari mapo'ná echi Pablo bu'wiri, echarí ke sayiná echi Pablo
ku wirísari. Arí biché binoy auchecho ku simiri echo'11a
14:15 Mch 14:7
14:19 2 Kor 11:25
O R Á R A M I 558
warúrachi. Arí biché ba'arínara rawé binoy ku simiri echo'ná Rérbechi aniríwachi warúrachi, echi Benabé yuwa.
21 Arí biché maparí aboni ma nawésari echi Garabé Riosi
Ra'íchara echo'ná warúrachi, mapo'ná aboni wikabé pagotami gará bichírari, echarí aboni echo'ná Lístrachi ku
simíbari, echo'ná Ikóniochi ayena cho, echo'ná Antiokíachi
ayena cho. 22 Arí biché echo'ná ibírana aboni waminabi wabé níraga
bichírari echi jaré mapu ma gará bichíri; ayena cho aboni
aneri mapurigá sinibi waminabi gará bichíma. Arí biché aneri mapu arigá 'wérari ju máputa wabé risú orárami níbo echi
jaré ke bichíyami jiti maparita sébari orá mapurigá Riosi
tamujé tamí nuré. 23 Arí biché echo'ná ibírana napawika bichíyamichi echi
Pablo, echi Benabé gará chapigá jáwari jaré rijoy mapurigá
o'wéara ochérami nirá. Arí biché wi'ribé nirá ketasi kosá, echarí aboni tánari mapurigá echi Warubéra Riosi gará
tibútama echi jaré mapu ikí gará bichíri Riosi.
Echi Pablo, echi Benabé auchecho ku sin' echo 1ná Antiokíachi
echo'ná Síriachi aniríwachi kawírari
24 Pe wakinánokuá aboni simárari echo'ná Pisíriachi aniríwachi kawírari. Arí biché aboni siri echo'ná Pampíliachi
aniríwachi kawírari.
25 Arí biché echo'ná Pampíliachi aniríwachi kawírari aboni gará nawésari Riosi Ra'íchara echo'ná warúrachi Pérgechi
aniríwachi. Arí biché aboni ku simíbari echo'ná warú
ba'wírari suwé Atáliachi aniríwachi. 26 Arí biché echo'ná jonsa pachá biréana bárkochi muchiga,
echo'ná warú ba'wírari moba simáraga, aboni ku siri echo'ná
bo'ónara Antiokíachi aniríwachi. Echo'ná níri mapo'ná jonsa aboni chabénara simíbari, maparí jonsa aboni chótari
nawésabiya simiba. Chabénara maparí aboni echirigá
simíbari, echi auché jaré ritémtami echo'ná piréami bachá nirá tánari mapurigá Riosi sinibí wabé karigá ku'wírama
mapuyénasí aboni echirigá nawesa 'yénama. Chopi aboni ma
ku siri mapujiti ma sébari nawésari Riosi Ra'íchara echo'ná buchuwíana mapo'ná aboni 'yénari.
559 O R Á R A M I
27 Arí biché maparí aboni ma ku siri echo'ná Antiokíachi, echarí aboni napaburi echi auché jaré napawika bichíyami
ritémtami. Arí biché ne gará ku ruyeri ne suwaba namuti
mapu ikí Riosi orari aboni yuwa; ayena cho ruyeri mapurigá echi Warubéra Riosi gará bichírari echi auché jaré isena
pagótami mapu ketasi Juríosi pagótami níri mapurigá aboni
ayena cho gará bichíma Riosi Ra'íchara. 28 Arí biché echi Pablo, echi Benabé echo'ná tibiri wi'ribé
rawé echi auché jaré bichíyami yuwa.
Echi jaré napawika bichíyami napawiri echo'ná Jerusalémachi
Echarí rawé echo'ná Antiokíachi siri jaré Juríosi rijoy echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari jonsa simíbami.
Arí biché abóniko chótari binérasiya echi jaré ritémtami
bichíyami jeanigá mapu arigá 'wérari níri mapurigá aboni norigá sikirétami níma, achigórigá mapurigá echi Moisesi
ki'yá nureri echi jaré Juríosi pagótami; ayena cho binérari
mapu a ketasi echirigá norigá sikirétami nísa, echarí aboni ketasi chirigá ku wikawárami níma riwéari.
2 Echarí echi Pablo, echi Benabé waminá sayéraga ra'íchari
echi auché jaré rijoy yuwa mapujiti aboni ketasi nakiri mapurigá echi auché jaré echirigá binérama echi pagótami.
Arí biché echi Pablo, echi Benabé jawárati, auché jaré yuwa
mapurigá sinéami aboni echo'ná. Jerusalémachi ra'ichábiya simama echi auché jaré o'wéara yuwa mapu Riosi
nawésanara júri. Ayena cho aboni ra'íchama riwéari echi jaré
o'wéara ochérami yuwa, sinéami mapu ikí echo'ná Jerusalémachi piréami napawika bichíyami o'wéarawara níri.
3 Echarí echi jaré napawika bichíyami echo'ná Antiokíachi
piréami ripórari echi Pablo, echi Benabé, echi auché jaré ritémtami mapu aboni yuwa jawárati ayena cho. Arí biché
sinéami aboni echo'ná Jinísiachi aniríwachi kawírari simárari,
echo'ná Samáriachi aniríwachi kawírari ayena cho. Arí biché echo'ná buchuwímana mapo'ná aboni 'yénari, aboni
nawésaga ruyeri echi pagótami mapurigá echi auché jaré
isena pagótami ma káraga ariweri mapurigá aboni chabénara orogá piréari, mapurigá aboni sinibí waminabi gará bichíma
15:1 Gal 5:1 15
O R Á R A M I 560
Riosi. Arí biché ne sinéami echi jaré gará bichíyami ritémtami ne wabé kaníri maparí aboni je'ná jerigá námari.
4 Arí biché maparí echi Pablo echi Benabé ma siri echo'ná
Jerusalémachi, echarí echo'ná piréami napawika bichíyami ne gará nareri aboni, echi jaré o'wéara mapu Riosi júri
nawisánara ayena cho, echi jaré o'wéara ochérami ayena cho.
Arí biché echi Pablo, echi Benabé ne gará nawésaga ruyeri suwaba mapurigá Riosi gará orari aboni yuwa.
5 Chopi jaré Bariseo aniríwami binériami ma gará
bichíyami níri Jesucristo nirá. Je'ná jaré jaska jeaniri: Arigá 'wérari ju mapu echi jaré isena pagótami ayena cho norigá
sikirétami níma, sinéami mapu ikí bichíri Jesucristo nirá,
ayena cho 'wérari ju máputa nurebo aboni ne suwaba gará nijéwaga oránara mapurigá echi warura Moisesi osogá
nurari.
6 Echarí echi jaré mapu Riosi júri nawisánara ma napawiri echi auché jaré o'wéara ochérami bichíyami yuwa, mapurigá
sinéami a'nagupi ra'íchaga gará katewama chuyiri 'narí
orárami níma. 7 Arí biché maparí aboni ma a'nagupi nirá pe wi'ribé
ra'íchari, echarí echi Pegro wirísaga jeaneri: Keni ritémawa,
'yemitamo ma gará machí mapurigá chabénara Riosi tamí wirari, mápuni biré níri 'yemi napawika bichíyami yuwa,
mapurigá nijeni bachá nirá gará nawésama echi jaré isena
pagótami mapurigá aboni gará bichíma echi Garabé Riosi Ra'íchara.
8 Echi Warubéra Riosi ne gará machí mapurigá echi jaré
pagótami 'nata echo'ná pachana aboni surárachi nirá. Arí biché Riosi Binoy ma gará 'nérari mapurigá Binoy gará nirari
echi jaré isena pagótami, sinéami mapu ikí gará bichíri,
mapujiti Riosi ma 'yari aboni echi Wabé Garabé Riosi Iwigara achigórigá mapurigá Binoy ayena cho tamujé tamí 'yari
chabénara maparita gará bichíri.
9 Echarí Riosi achigórigá orari aboni yuwa mapurigá Binoy orari tamujé tamí yuwa mapujiti Riosi Binoy ayena cho gará
bi'wari aboni surárachi maparí aboni gará bichíri.
10 Jipi biché, churékurátamo ke bichíri mapurigá Riosi Binoy orari echi auché jaré isena pagótami yuwa, sinéami
15:7 Or 10:20 Or 11:13
15:9 Or 10:43 1 Kor 1:2
15:10 Mt 23:4
561 O R Á R A M I
mapu ikí gará bichíri? 'Yemitamo chopi we nakí mapurigá echi jaré isena pagótami gará nijéwaga orama wikabé namuti
mapurigá tamujé pagótamawara nurérami níri. Arí biché echi
jaré ki'yánara piréami tamujé pagótamawara ketasi omérari echirigá nijéwaga orayá; ayena cho tamujé aboni ketasi
omérari echirigá nijéwaga orayá.
11 Si'winárigá tamujeta mayé máputa tarapé yiri natétaga ma ku wikawárami ju, chopi mapujítita ma gará bichíri echi
Warubéra Jesucristo nirá, ayena chota mayé mapu aboni
ayena cho ku wikawárami ju mapujiti aboni echirigá bichíri. 12 Echarí ne sinéami aboni ne gará kirí kipuga muchiri. Arí
biché echi Pablo, echi Benabé nawésaga ruyeri mapurigá
aboni wikabé namuti wabé omériga orari echo'ná echi jaré isena pagótami pirérachi, mapurigá ke wesi auché jaré
pagótami omero orayá; ayena cho aneri mapu Riosi echirigá
'yari mapurigá aboni omérama echirigá orayá. 13 Arí biché maparí sinéami echi auché jaré ma suniri
ra'ícha, echarí echi Santiago jeaneri: Keni ritémawa, gará tamí
kipusi. 14 Echi Simoni Pegro ma 'yemi mi nawésaga ruyeri
mapurigá Riosi bachá nawíri echi jaré isena pagótami yuwa;
ayena cho mapurigá Riosi chapiri jaré aboni mapurigá binoy níwara nirá.
15 Echirigá achigórigá osari echi jaré mapu Riosi jiti
nawésami níri. Aboni je'ná jerigá osari: 16 Riosi jeaní: Waminánomí Nijeni ku nawama
mapurigani ku'wírama echi jaré Rabiri kúchara
kúchuwara. Jipi ke wesi aboni waminá nurá mapurigá warubéra siríami nirá; chopi Nijeni
wirama Biré echi jaré Rabiri kúchara kúchuwara
mapurigá ne Warubéra nirá. 17 Echirigani orama mapurigá ne sinéami echi auché
jaré isena pagótami ayena cho nakimea tamí
bichínara mapurigá ne Warubéra nirá, ayena cho mapurigá ne suníami piréami pagótami mapu ikí
tamí bichíma riwéaro, ma gará tamí bichíma.
O R Á R A M I 562
18 Echi Warubéra Riosi echirigá aní. Ki'yá chokichí jonsa Binoy gará machírari echi jaré pagótami
suwaba je'ná jeyiri.
19 Echarí echi Santiago waminabi jeaneri: Echijiti nijeni aní máputa ketasi kumebo echi jaré isena pagótami, sinéami
mapu ikí ma ariwesa mapurigá aboni chabénara nirá bichíga
piréari, ma gará bichíri echi Warubéra Riosi. 20 Jipi chópita osebo mapurigá aboni ketasi ko'mea echi
sapá mapu bachá nirá wijaga uchárami níri echo'ná murubé
echi jaré amachíkarawami namuti yuwa, mapurigá echi jaré ke bichíyami pagótami sinibí o'wikeka orá; ayena cho osebo
mapurigá ke wesi rijoy kochimea biré mukwí yuwa mapu
ketasi binoy upira ju, ayena cho mapu ke wesi mukwí kochimea biré rijoy yuwa mapu ketasi binoy kunara ju, ayena
cho osebo mapurigá aboni ketasi ko'mea biré namuti sapara
mapu kusébanaga mi'rirúami níri, ayena cho mapurigá aboni ketasi ko'mea echi jaré namuti lalá.
21 Mapujiti echo'ná suníami o'wéarachi, echo'ná echi jaré
Juríosi pagótami ri'obáwarachi, sinibí isábawachi rawé aboni gará 'néniga nawesa mapurigá echi warura Moisesi chabé
ki'yá osogá nurari mapurigá aboni orama.
22 Echarí echi jaré o'wéara mapu Riosi júri nawisánara, ayena cho echi jaré o'wéara ochérami, ayena cho ne sinéami
echi jaré napawika bichíyami echo'ná Jerusalémachi piréami
ma chapiri jaré aboni mapurigá echi Pablo, echi Benabé yuwa simama echo'ná Antiokíachi. Echirigá jurárami níri echi
Júrasi mapu ayena cho Barsabasi riwéami níri, echi Sila ayena
cho, echi okuá mapu bachá o'wéara níri echi auché jaré ritémtami yuwa.
23 Arí biché aboni tórataga jurárati biré oserí mapu je'ná
jerigá anigá osirúami níri: Tamujé máputa Riosi jiti jurárami níri nawisánara, ayena
cho tamujé o'wéara ochérami, ayena cho sinéami tamujé
napawika bichíyami jena'í Jerusalémachi piréami, si'néamita 'yemi mi ripora, 'yemi máputamo ketasi Juríosi pagótami ju,
sinéami 'yemi máputamo tamujé ritémawara ju, echo'ná
Antiokíachi piréami, ayena cho echo'ná Síriachi aniríwachi
563 O R Á R A M I
kawírari piréami, ayena cho echo'ná Silísiachi aniríwachi kawírari piréami.
24 Tamujé ma gará machiri mapu jaré rijoy jena'í tamujechi
jonsa simíbami ma 'yemi mi ra'íchaga kumeri, ayena cho aboni 'yemi mi ke newarábanari mapujiti aboni 'yemi mi
aneri mapu arigá 'wérari ju máputamo norigá sikirétami
níbo, ayena cho máputamo suwaba gará nijéwaga orabo mapurigá nuraríwami ju, mapurigá echi warura Moisesi
osogá nurari, chopi tamujeta ketasi echirigá anénara júri.
25 Echijiti ma gará 'nátaga, a'nagupi ra'íchaga, garata nirari máputa jawabo okuá rijoy tamujé yuwa 'yénami, mapurigá
aboni así simama echo'ná 'yemi mi 'nébiya, tamujé
ritémawara, echi Benabé, echi Pablo yuwa, mapu tamujeta wabé karé.
26 Arí biché echi Benabé, echi Pablo, ma wikabé 'yénari
Jesucristo Ra'íchara nawésiya, maparí aboni echijiti ne noguí ko'wirúami níma riwéari.
27 Echirigata ma echo'ná 'yemi yuwa jurabo echi Júrasi,
echi Sila ayena cho. Aboni 'yemi mi gará ra'íchaga ruyema suwaba je'ná jeyiri.
28 Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí
gará 'natárari maparí tamujeta gará nirari máputa ketasi 'yemi mi waminabi wikabé namuti nurebo, chopi máputa
'yemi mi nurebo je'ná namuti mapu arigá 'wérari ju
máputamo gará nijéwaga orabo: 29 Ketasi kosí echi sapá mapu bachá nirá wijaga uchárami
níri echo'ná murubé echi jaré amachíkarawami namuti yuwa,
mapurigá echi jaré ke bichíyami pagótami sinibí o'wikeka orá. Nibiré cho kosí echi jaré namuti lalá. Nibiré cho kosí echi
jaré namuti mapu kusébanaga ko'wirúami níri. Ke wesi rijoy
si'nú mukwí yuwa kochí mapu ketasi binoy upira ju. Nibiré wesi mukwí si'nú rijoy yuwa kochí mapu ketasi binoy kunara
ju. Arí biché átamo je'ná jerigá gará nijéwaga orásagá,
echarítamo gará orámi níbo. Ne garabé orogá pirérasi! 30 Arí biché maparí aboni ma echirigá jurárami níri echarí
aboni ku simíbari echo'ná Antiokíachi. Arí biché ma sisá,
aboni sinéami napaburi echi jaré napawika bichíyami echo'ná
O R Á R A M I 564
Antiokíachi piréami. Arí biché we yáti 'yari echi oserí osirúami.
31 Arí biché maparí echo'ná Antiokíachi piréami ritémtami
gará 'neri mapurigá osirúami níri, echarí aboni echijiti wabé kaníratami níri.
32 Arí biché echi Júrasi, echi Sila ayena cho we gará
nawésami níri Riosi Ra'íchara. Echijiti aboni wabé gará kanírataga, waminabi bichírari echi jaré ritémtami maparí
aboni nawésari Riosi Ra'íchara.
33 Arí biché echi Júrasi, echi Sila pe wi'ribé rawé tibiri echo'ná Antiokíachi, chopi echo'ná piréami ritémtami ma ku
ripórari aboni, maparí aboni aniri mapu ma ku simama
riwéari echo'ná Jerusalémachi, echi jaré ritémtami yuwa mapu chabénara júri aboni nawésanara.
34 Chopi echi Sila waminá 'nátaga, arigá nakiri mapu binoy
echo'ná aripima. 35 Arí biché echi Pablo, echi Benabé ayéna cho echo'ná
Antiokíachi tibiri. Echarí aboni waminabi garabé nawésaga
binérari echi Warubéra Jesucristo nawésawara. Arí biché auché jaré wikabé echo'ná Antiokíachi piréami ritémtami
ayena cho echirigá nawésaga binérari.
Pablo auchecho siné osára Iyénari Riosi Ra'íchara nawésiya
36 Pe wakinánokuá echi Pablo aneri echi Benabé jeanigá: Ma auchecho simabo 'nébiya acha gará ju echi jaré ritémtami
echo'ná suníami o'wéarachi piréami mapo'ná tamujeta
chabénara nawésiya 'yénari echi Warubéra Jesucristo Ra'íchara.
37 Echarí echi Benabé nakiri echi Juani tonáriya aboni
yuwa, echi mapu ayena cho Márkosi riwéami níri. 38 Chopi echi Pablo ketasi gará nirari mapurigá echi
Márkosi así torúami níma aboni yuwa, mapujiti chabénara
echi Márkosi ma ariwesa aboni, echarí ku ro'wiri echo'ná Pampíliachi aniríwachi kawírari jonsa. Echarí binoy ketasi
waminabi simiri aboni yuwa maparí aboni 'yénari Riosi
nóchara orayá. 39 Arí biché echi Pablo, echi Benabé a'nagupi we ra'íchari,
chopi arigá ketasi gará a'lárari. Echarí aboni a'nagú rojuari.
565 O R Á R A M I
Arí biché echi Benabé arigá tori echi Márkosi. Echarí aboni echo'ná warubé ba'wírari moba simáraga, echo'ná biréana
bárkochi muchiga echo'ná Chíprechi simíbari.
40 Chopi echi Pablo chapiri echi Sila mapurigá binoy yuwa simea. Arí biché maparí echi auché jaré napawika bichíyami
ma Riosi yuwa ra'íchaga, tánari mapurigá Riosi wabé karigá
ku'wírama okuánika, echarí echi Pablo, echi Sila ma ku simíbari.
41 Arí biché aboni simárari echo'ná Síriachi aniríwachi
kawírari, ayena cho echo'ná Silísiachi aniríwachi kawírari. Echarí aboni waminabi bichírataga simárari echi jaré
napawika bichíyami kanápuromí piréami mapo'ná aboni
simíbari.
Echi Timoteo, echi Pablo, echi Sila yuwa apanéraga simiri
Pe wakinana echi Pablo, echi Sila siri echo'ná
Rérbechi aniríwachi warúrachi, echo'ná Lístrachi
aniríwachi warúrachi ayena cho. Echo'ná aboni riwari biré ri'marí, Timoteo riwéami, echi mapu ne gará bichíyami níri
Jesucristo nirá. Arí biché echi Timoteo iyera Juríosi pagótami
níri, ayena cho gará bichíyami níri Jesucristo nirá, chopi echi Timoteo onorá si'nú pagótami níri.
2 Ne sinéami echi jaré ritémtami echo'ná Lístrachi piréami
sinibí aniri mapu echi Timoteo we gará orámi níro. Echo'ná Ikóniochi piréami ritémtami ayena cho echirigá aniri.
3 Echarí echi Pablo nakiri mapu echi Timoteo así simea
binoy yuwa; chopi Pablo nureri mapurigá norigá sikirétami níma. Echirigá nureri oránara mapurigá echi jaré Juríosi
pagótami echo'ná piréami ketasi sayérama echi Timoteo,
mapujiti ne sinéami aboni gará machiri mapu binoy onorá ketasi Juríosi pagótami níri.
4 Arí biché echo'ná ibírana o'wéarachi mapo'ná echi Pablo,
echi Sila simárari, echo'ná aboni nawésaga ruyeri echi jaré ritémtami ne suwaba mapurigá echi jaré o'wéara echo'ná
Jerusalémachi piréami oseri ruyénara. Arí biché echi jaré
o'wéara mapu Riosi júri nawisánara Binoy Ra'íchara, aboni níri mapu echirigá oseri ruyénara echi jaré ritémtami, ayena
16:1 Róm 16:21 16
16:4 Or 15:28
O R Á R A M I 566
cho níri echi auché jaré o'wéara ochérami mapu echirigá oseri ruyénara.
5 Echirigá níri mapu suníami piréami napawika bichíyami
waminabi gará bichíri Riosi Ra'íchara, ayena cho sinibí rawé auché jaré gará bichísari Jesucristo nirá. Arí biché isina rawé
nirá, auché jaré gará bichíga muwésari echi jaré napawika
bichíyami yuwa.
Pablo rimuga nirá riwari biré rijoy echo'ná Maseróniachi bitéami
6 Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ketasi nakíri
mapurigá echi Pablo, echi Sila nawésaga 'yénama Riosi
Ra'íchara echo'ná Ásiachi aniríwachi kawírari. Echijiti aboni simárari echo'ná Príjiachi aniríwachi kawírari, echo'ná
Galásiachi aniríwachi kawírari ayena cho.
7 Arí biché aboni siri echo'ná mapo'ná ne norigá chota Mísiachi aniríwachi kawírari ayénasí. Arí biché echo'ná jonsa
aboni auché biréana kawírari Bitíniachi aniríwachi simánari.
Chopi echi Wabé Garabé Jesusi Iwigara ketasi risénsia 'yari mapurigá aboni echo'ná simama.
8 Arí biché murubé mapo'ná iyénasí suwiba echo'ná
Mísiachi aniríwachi kawírari, echo'ná murubé simáraga, aboni tiguínari echo'ná biréana warú ba'wírari suwé, Tróachi
aniríwachi, mapo'ná wabé siri echi o'weri barko aniríwami,
echo'ná warú ba'wírari moba 'yénami. 9 Arí biché maparí aboni echo'ná muchiri, echi Pablo
rimuga nirá riwari biré rijoy echo'ná Maseróniachi aniríwachi
kawírari bitéami mapu jeanigá taga bachámi wiríbari: Wakiná Maseróniachi simiró. Tamujé tamí ku'wiro.
10 Arí biché maparí echi Pablo echirigá rimuga riwari,
echarí tamujé we yáti kariweri echo'ná Maseróniachi simábiya, mapujítita ne bichíwari mayeri mapu Riosi echirigá
tamujé tamí bayeri mapurigata gará ra'íchabo echo'ná
piréami pagótami echi Garabé Riosi Ra'íchara.
Echi Pablo, echi Sila echo'ná Jirípochi 'yénari
11 Arí biché echo'ná Tróachi jonsa tamujeta mo'wiri echo'ná
pachá biréana bárkochi echo'ná warú ba'wírari moba
simíami. Arí biché echo'ná muchiga tamujeta ne wachínaga
567 O R Á R A M I
simíbari echo'ná biréana kawírari, Samotrásiachi aniríwachi, echo'ná nasipa warú ba'wírari nirúami. Arí bicheta ba'arínara
rawé echo'ná Niápolichi aniríwachi siri.
12 Arí bicheta echo'ná jonsa, waminá bo'ónara Jirípochi aniríwachi siri, mapo'ná ne bachá warúrachi níri echo'ná
Maseróniachi aniríwachi kawírari nirúami. Ayena cho
echo'ná Jirípochi biréana warúrachi níri mapo'ná echi jaré Romano aniríwami pagótami we nurari. Arí bicheta echo'ná
muchiri pe wi'ribé rawé.
13 Pe wakinana siné isábawachi rawé tamujeta echo'ná warúrachi jonsa machímana simíbari echo'ná bakóchi iyénasí,
mapo'ná jaré Juríosi pagótami Riosi yuwa ra'ichábiya
napawiri. Arí bicheta echo'ná muchíbaga, nawésari Riosi Ra'íchara echi jaré mukwí mapu ikí echo'ná napawiri.
14 Arí biché biré mukwí, Líria riwéami, echo'ná asari.
Échiko echo'ná auché biréana, Tiatírachi aniríwachi bitéami níri, ayena cho binoy rarinewa iyénari we sitákami
chomítuami chiní. Je'ná mukwí bichíri Riosi mapurigá echi
jaré Juríosi pagótami bichíri; chopi maparí binoy gará námari Riosi Ra'íchara mapurigá echi Pablo nawésari, echarí Riosi
'yari mapurigá binoy gará bichíma mapurigá echi Pablo
nawésari. 15 Echarí echi Líria ba'wí jiti pagótami níri, ne sinéami
binoy kúchuwara ayena cho. Arí biché binoy tamujé tamí
jeaneri: Átamo mayésagá mapurigá nijeni gará bichíyami ju echi Warubéra Jesucristo nirá, jipi echo'ná nijé bitérachi tibisi.
Arí biché binoy echirigá we 'wérari aniri máputa atibibo.
16 Siné rawé maparita simiba sírari echo'ná mapo'ná echi pagótami Riosi yuwa ra'ichábiya napawiri, echarí tamujeta
natépari biré tiwé pióntami, echi mapu wabé chati riablo
ariwara ariwéami níri. Arí biché echi tiwé bachá nirá machírari echi pagótami mapurigá ikimea riwéari
waminánomí. Echijiti echi jaré rijoy mapu echi tiwé níwami
níri wabé meri wenomí, mapujiti auché jaré pagótami gará natétari mapurigá echi tiwé animea mapurigá ikimea riwéari
pe waminánomí.
17 Je'ná tiwé najátari echi Pablo yuwa. Ayena cho tamujé tamí najátari. Arí biché o'weri ra'íchaga jeaniga iyénari: Je'ná
O R Á R A M I 568
jaré rijoy echi Ripabé Atíami Riosi piónawara ju. Aboni 'yemi mi nawésaga ané mapu churigá 'yemitamo ku wikawárami
níbo.
18 Arí biché echi tiwé wi'ribé rawé echirigá orari mapuyénasí echi Pablo wabé kumérami níri. Echarí binoy ma
ku ro'wiga ra'íchari echi wabé chati riablo ariwara jeanigá:
Nijé nimí nuré mápumi we yáti ku machínama echo'ná pachana echi tiwé surárachi jonsa, mapujiti echi Warubéra
Jesucristo waminabi wabé simírami jiwérami ju, ketasi
mapurigá mujé. Echarí we yáti echi riablo ariwara ma ku machínari echo'ná pachana echi tiwé surárachi jonsa.
19 Arí biché maparí echi jaré rijoy, echi tiwé níwami, ma
gará machiri mapu echi tiwé ma ketasi waminabi mema riwéaro wenomí, mapujiti binoy ma ketasi omérari bachá nirá
'nériya mapurigá waminánomí ikimea riwéaro, echarí aboni
chapigá banírari echi Pablo, echi Sila echo'ná kumurachi mapo'ná echo'ná nurámi igúsuwami muchiri.
20 Arí biché echirigá pásawa bachámi echi jaré komisario
yuwa, echarí jeaneri: Je'ná jaré Juríosi rijoy wabé tamujé tamí na'áwata máputa jena'í warúrachi piré.
21 Abóniko wabé nawésaga binera mapu tamujeta wabé
si'winárigá orabo; chopi ketasi risénsia ju máputa echirigá orabo, mapujítita Romano aniríwami pagótami ju.
22 Echarí echo'ná piréami pagótami ne wabé simírami
na'áwari echi Pablo, echi Sila sayéraga. Arí biché echi jaré komisario nurari aboni napachara 'yesa, kusiti wipisónara.
23 Arí biché ma wisabé wabé wipisosa, echarí echo'ná
pachá kumurachi mo'wárati, ayena cho echo'ná kumurachi tibúami wabé nurérati garabé nirá tibúnara.
24 Arí biché maparí echo'ná kumurachi tibúami je'ná jerigá
nurérati, echarí binoy echo'ná biréana waná wabé pachánara mo'wari; ayena cho ma mo'ogá aboni rarara echo'ná nawóana
kusí iwarátachi, echirigá cha'íbanaga muchúwari.
25 Chopi ne nasipa rokogó echi Pablo, echi Sila Riosi yuwa ra'ícha muchiri; ayena cho aboni nawajiri Riosi nawajíwara.
Arí biché echi auché jaré echo'ná mo'wárami gará kipua
muchiri.
16:22 2 Kor 11:25 1 Tes 2:2
569 O R Á R A M I
26 Echarí ke sayiná ne wabé jiwéami nokuari kawí, mapuyénasí echo'ná kumurachi ne wabé nokuari ri'ré
tigótamichi jonsa, ayena cho echarí we yáti irápatari suwaba
echo'ná kumurachi 'yera, ayena cho echi jiero wiya, echi mapujiti sinéami burérami níri, suwaba ke sayiná ku botari.
27 Echarí echo'ná kumurachi tibúami we yáti ku busureri.
Arí biché maparí binoy riwari mapu ma irápara jaro suwaba echo'ná kumurachi yéachi, echarí binoy machí paga binoy
níwara wi'ribé ripiyá, a binoy mi'rinári, mapujiti binoy
mayeri mapu echi jaré mapu pachá mo'wárami níri ma waminá júmsari.
28 Chopi echi Pablo o'weri ra'íchaga jeaneri: Ketasi mi'yá
binoy nirá! Si'néamita abijí jena'í muchuwi! 29 Echarí echo'ná kumurachi tibúami ma tasa biré na'í
rajérami, wabé 'maga bakiri echo'ná pachá kumurachi. Arí
biché echo'ná bachámi echi Pablo echi Sila yuwa wabé sayirúmaga chokóbaga wiríbari.
30 Echarí we sapú ku machí a'waga, jeanigá rukueri: Keni
amígowa, churigani orama mapurigá nijeni gará ku wikawárami níma?
31 Echarí aboni ku nijéwaga jeaneri: Gará bichí echi
Warubéra Jesucristo nirá, arí bichemi gará ku wikawárami níma; ayena cho echi auché jaré echo'ná mujé bitérachi
piréami ku wikawárami níma a echirigá bichísagá.
32 Arí biché aboni gará nawésaga ruyeri Riosi Ra'íchara; ayena cho aboni echirigá nawésari ne sinéami echo'ná binoy
bitérachi muchúami.
33 Arí biché echarí a rokogó nirá, echo'ná kumurachi tibúami gará ku bi'wari aboni ripogárachi mapo'ná aboni
wabé wipisótami níri. Arí biché echi rijoy we yáti ba'wí jiti
pagótami níri, sinéami echo'ná binoy bitérachi muchúami ayena cho.
34 Echarí echi rijoy bayérari aboni echo'ná pachá binoy
bitérachi. Arí biché ne gará kówari. Echarí echi rijoy ma gará kaníri, echi auché jaré echo'ná binoy bitérachi piréami ayena
cho, mapujiti sinéami ma gará bichíri Riosi.
O R Á R A M I 570
35 Ba'arínara bi'yá echi jaré komisario júri echi jaré kapitáni jeanénara echo'ná kumurachi tibúami mapu ku machí
a'wama echi Pablo, echi Sila.
36 Echarí echo'ná kumurachi tibúami jeaneri echi Pablo: Echi jaré komisario tamí nureri 'yemi mi ku machí a'wánara.
Echijiti 'yemitamo ma risénsia ju máputamo we kaníriga ku
simabo. 37 Chopi echi Pablo jeaneri: Tamujé Romano aniríwami
pagótami juta, chopi echi jaré o'wéara komisario arigá nurari
mapu tamujé waminá wipisótami níbo maparí aboni ketasi bachá nirá tamujé tamí justikia orasa. Arí biché aboni tamujé
tamí pachá mo'wari. Jipi aboni tamujé tamí we chiná nirá ku
machí a'wánari. Ketásita echirigá ku 'machínabo, chopi ariwebo mapu aboni nirá wakiná norínama mapurigá aboni
tamujé tamí ku machí a'wama.
38 Echarí echi jaré kapitáni echirigá ku ruyeri echi jaré o'wéara komisario. Arí biché echi komisario ne wabé majari
maparí aboni machiri mapu echi Pablo, echi Sila, Romano
pagótami níro. 39 Echarí echi jaré komisario siri echo'ná kumurachi. Arí
biché aboni wabé tánari mapurigá echi Pablo, echi Sila ku
wikawama mapujiti aboni pachá mo'wárami níri maparí echi jaré komisario ketasi bachá nirá justikia orasa. Echarí ma ku
machí a'wárati echi Pablo, echi Sila. Arí biché echi jaré
komisario risú anigá tánari mapurigá echi Pablo, echi Sila, ma ku simama echo'ná warúrachi jonsa.
40 Arí biché echi Pablo, echi Sila ma ku buyasa echo'ná
pachá kumurachi jonsa, echarí aboni siri echo'ná echi Líria riwéami mukwí bitérachi. Arí biché ma gará mesa echi auché
jaré ritémtami, aboni gará nawésaga ruyeri mapurigá
waminabi gará bichíma. Arí biché ma ku simíbari.
Echo'ná Tesalónachi piréami ne buchuwí anigá na'áwari
Echo'ná jonsa echi Pablo, echi Sila simárari echo'ná
Anpípolichi aniríwachi, echo'ná Apolóniachi
aniriwachi ayena cho. Arí biché aboni siri echo'ná warúrachi Tesalónachi aniríwachi mapo'ná nirúari biré ri'obá, echi jaré
Juríosi pagótami ri'obáwara.
16:40 Or 16:14
17
571 O R Á R A M I
2 Echijiti echi Pablo bakiri echo'ná echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi mapurigá binoy gará nawésama Riosi
Ra'íchara, mapurigá binoy sinibí orari kanapuromí mapo'ná
binoy iyénari. Arí biché bikiyá tarari iyénasí, sinibí isábawachi rawé echi Pablo gará nawésari aboni.
3 Echarí echi Pablo gará machírataga ruyeri mapurigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapu arigá 'wérari níri mapurigá echi Warubéra Jesucristo wabé risú
nírasa, waminá mi'rirúami níma; ayena cho mapu ma
mukúami nísa, Binoy auchecho siné ku owínama riwéari. Arí biché echi Pablo jeaneri: Je'ná Jesusi, echi mapu nijé 'yemi
nimí nawésari Binoy jiti, je'ná ju echi Warubéra Cristo.
4 Echarí jaré Juríosi pagótami gará bichíri Jesucristo nirá. Arí biché aboni gará napawiri echi Pablo, echi Sila yuwa,
ayena cho bichíri wikabé echi auché jaré isena, Griego
aniríwami pagótami, mapu chabé jonsa bichíri Riosi mapurigá echi jaré Juríosi pagótami bichíri. Arí biché wikabé
muguí mapu pé bachá o'wéarapara níri, ma gará bichíri
Jesucristo nirá. 5 Echijiti echi auché jaré Juríosi pagótami mapu ketasi
bichíyami níri Jesucristo nirá, abóniko ne wabé kichiri echi
Pablo, echi Sila. Echarí aboni napabuka bayérari jaré chati orámi rijoy mapu wepi 'yénami níri. Arí biché sinéami aboni
ne wabé na'áwatari echo'ná warúrachi piréami pagótami,
echi Pablo, echi Sila sayéraga. Echarí echi wikabé pagótami ne wabé na'áwaga, ne buchuwí anigá, chuwé mo'wiri echo'ná
echi Jasoni riwéami rijoy bitérachi. Aboni we ari echi Pablo,
echi Sila, mapurigá aboni ku machí a'waga, chibi orama. 6 Chopi ketasi riwisá echi Pablo, echi Sila, echo'ná pachá
karírari, echarí aboni chuwé banírari echi Jasoni, auché jaré
ritémtami ayena cho. Arí biché aboni tórati mapo'ná echi jaré igúsuwami echo'ná nurámi muchiri. Echarí sinéami wabé
o'weri ra'íchaga jeaneri: Je'ná jaré rijoy mapu ma wabé
na'áwataga kumeri buchuwíana jena'í wichimóbachi piréami pagotami, ayena cho ma siri jena'ibi!
7 Arí biché aboni waminabi jeaniri: Echi Jasoni ma gará
nareri aboni, echo'ná binoy bitérachi. Arí biché ne sinéami je'ná jaré wabé sayéraga orá, echi warubéra siríami Sésara
O R Á R A M I 572
riwéami nurarira sayéraga. Abóniko chopi nawésaga aní mapu auché biré nirú warubéra siríami, echi mapu Jesusi
riwé.
8 Arí biché je'ná jerigá namsa, echo'ná piréami pagótami ne wabé buchuwí anigá na'áwari, echo'ná piréami o'wéara
igúsuwami ayena cho.
9 Chopi echi Jasoni echi auché jaré yuwa bichíwaga aneri echi jaré igúsuwami mapurigá aboni ketasi na'áwatama echi
pagótami; ayena cho aboni nijiri wenomí jeanigá mapu aboni
ketasi ku chapimea echi wenomí, a aboni ne bichíwari na'áwatasagá echi pagótami. Echarí echi jaré igúsuwami
perikó ni'yúbanari.
Echi Pablo, echi Sila 'yénari echo'ná Beréachi aniríwachi
10 Echarí we yáti rokogó nirá echi jaré ritémtami júri echi Pablo, echi Sila echo'ná auché biréana warúrachi, Beréachi
aniríwachi. Arí biché maparí echi Pablo, echi Sila ma siri
echo'ná Beréachi, echarí aboni simíbari echo'ná echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi.
11 Arí biché echo'ná Beréachi piréami Juríosi pagótami
waminabi wabé gará ra'íchaga garéami níri, ketasi mapurigá echo'ná Tesalónachi piréami pagótami, mapujiti echo'ná
Beréachi piréami ne wabé gará kaníriga kipuri mapurigá echi
Pablo, echi Sila nawésari. Ayena cho aboni sinibí rawé aga, gará 'neri mapurigá osirúami ju Riosi Ra'íchara, mapujiti
aboni nakiri machiboya acha bichíwari níro mapurigá echi
Pablo, echi Sila nawésaga aneri. 12 Echirigá níri mapu wikabé Juríosi pagótami, echo'ná
Beréachi piréami, ne gará bichíri Jesucristo nirá. Jaré echi
auché jaré isena Griego aniríhami pagótami ayena cho bichíri. Arí biché jaré mapu echirigá bichíri pé bachá o'wéarapara
níri. Jaré aboni muguí níri, auché jaré rijoy níri.
13 Chopi maparí echi jaré Juríosi pagótami echo'ná Tesalónachi piréami gará machiri mapurigá echi Pablo
nawésaga iyénari Riosi Ra'íchara echo'ná Beréachi, echarí
abóniko echo'ná simíbaga ne wabé buchuwí anigá na'áwatari echi jaré Beréachi piréami mapu ikí ke cho bichíri Riosi
Ra'íchara.
573 O R Á R A M I
14 Chopi echi jaré ritémtami we yáti júri jaré rijoy echi Pablo bayéranara echo'ná mikabé warú ba'wírari suwé; chopi
echi Sila, echi Timoteo abijí tibiri echo'ná Beréachi.
15 Arí biché echi jaré rijoy tori echi Pablo echo'ná Aténachi aniríwachi warúrachi. Arí biché maparí aboni ku ro'wiri echi
Pablo ku kuwana júri jeanénara echi Sila, echi Timoteo
mapurigá aboni ayena cho we yáti simama echo'ná Aténachi mapo'ná Pablo asari.
Pablo echo'ná Aténachi iyena
16 Arí biché mapuyénasí echi Pablo abijí buweri mapurigá
echi Sila, echi Timoteo ayena cho sebama echo'ná Aténachi, echarí echi Pablo ne wabé siweri mapujiti riwari mapurigá
echo'ná warúrachi piréami pagótami wabé amachíkiami níri
wikabé karúmati niwárami. 17 Echijiti echi Pablo we nawésaga ra'íchari echi jaré Juríosi
pagótami yuwa, echo'ná aboni ri'obáwarachi; ayena cho
ra'íchari echi auché jaré isena pagótami yuwa, sinéami mapu ikí aniri mapu aboni Riosi yuwa ra'íchaga waminabi
warubéraga aneri, achigórigá mapurigá echi jaré Juríosi
pagótami orari. Arí biché echi Pablo sinibí rawé we ra'íchari echi auché jaré yuwa, sinéami mapu ikí siri echo'ná
ri'narátachi mapo'ná echo'ná piréami napawiri.
18 Echarí jaré rijoy chótari echi Pablo yuwa ra'ichásiya. Jare aboni binéami níri mapurigá echi jaré Epikúrio aniríwami
pagótami binérari. Auché jaré binéami níri mapurigá echi
auché jaré Estoiko aniríwami binérari. Arí biché jaré aboni jeaniri: Churigá tamujé tamí anema je'ná rijoy mapu wabé
ra'íchaga aní echirigá? Auché jaré jeaniri: Je'na rijoy we
nawésami ju auché jaré isena riosi jiti rugá! Arí biché aboni echirigá aniri mapujiti echi Pablo we nawésari Jesucristo jiti
rugá, ayena cho mapujiti binoy ruyeri mapurigá echi jaré
suwíami auchecho ku o'wínama waminánomí rawé. 19 Echarí Pablo bayérarati echo'ná Areópagochi aniríwachi,
mapo'ná echo'ná Aténachi piréami o'wéara sinibí gará rugá
nawésari. Arí biché jeanérati: Tamujé tamí ruyé mapu churigá aniwámi ju je'ná mapurigami bukuríwami binera
echi pagótami.
O R Á R A M I 574
20 Mapujiti mujemi tamujé tamí wiká karúmati si'winárigá ané. Arí bicheta we nakí máputa gará machiboa churigá
aniwámi ju suwaba.
21 Arí biché aboni echirigá aniri mapujiti echo'ná Aténachi piréami pagótami, ayena cho echi jaré si'wina piréami
pagótami mapu echo'ná muchiri, ne sinéami chopi nakiri
námanara jaré bukuríwami namuti. Arí biché aboni we nakiri a'nagupi ruyénara echi jaré bukuríwami namuti.
22 Echarí echi Pablo echo'ná Areópagochi nasipa aboni
yuwa wiríbaga jeaneri: 'Yemi pagótami jena'í Aténachi piréami nijeni ritiwá mapu 'yemitamo ne wabé amachíkiami
ju wikabé karúmati.
23 Mapujiti maparí nijeni 'néniga simírari echo'ná wikanámi mapo'ná 'yemitamo wabé amachika orá, echarí
nijeni riwari biréana mapo'nátamo we amachike, mapo'ná
je'ná jerigá osirúami ju: Jena'ita amachike biré riosi mapu ketasi machirúami ju! Arí biché je'ná biré Riosi mapu
'yemitamo ketasi machigá, arigátamo gará amachike, je'ná
echi Warubéra Riosi ju, mapu nijé 'yemi nimí ruyé echi Binoy jiti.
24 Echi Warubéra Riosi mapu niwari jena'í wichimóbachi,
echi mapu ayena cho niwari suwaba namuti mapu jena'í wichimóbachi nirú, échiko ne Warubéra ju echo'ná ripá
riwigachi, ayena cho ne Warubéra ju jena'í wichimóbachi. Arí
biché echi Warubéra Riosi ketasi chopi bité echo'ná jaréana ri'obachi mapu echi pagótami niwari.
25 Ayena cho echi Warubéra Riosi ketasi newaré nibiré
namuti mapu echi pagótami niwá. Echi Binoy ju mapu sinéami tamujé tamí 'ya máputa pirérabo jena'í
wichimóbachi, ayena cho máputa gará iwipo. Echi Warubéra
Riosi ju mapu tamujé tamí 'ya suwaba namuti. 26 Ayena cho echi Warubéra Riosi chopi yiri léami nirá
niwari ne sinéami pagótami mapu ikí nirú jena'í
wichimóbachi, mapurigá aboni pirérama ne suníami jena'í wichimóbachi. Echi Warubéra Riosi ayena cho bachá nirá
machigá nurari maparí ibiri nirá pirérama riwéari, ayena cho
Binoy bachá nirá machigá nurari mapo'ná ibiri nirá pirérama riwéari jena'í wichimóbachi.
17:24 Or 7:48
575 O R Á R A M I
27 Arí biché echi Warubéra Riosi muchúwari echi pagótami jena'í wichimóbachi mapurigá aboni gará aga machimea
Binoy Riosi. Chopi ne bichíwari Riosi ketasi mikabé atí
tamujé yuwa. 28 Mapujiti Binoy Riosi jítita piré jena'í wichimóbachi,
ayena cho Binoy jítita 'vena. Arí biché Riosi jítita orá ne
suwaba mapu ikita orá. Arí biché jaré 'yemi níwara o'wéara osámi achigórigá aniri, maparí aboni jeanigá osari: Tamujeta
Riosi kúchuwara ju.
29 Ata ne bichíwari Riosi kúchuwara nísagá, echijítita ketasi mayebo mapu echi Warubéra Riosi mapurigá biré namuti
amachíkarawami nirá ju. Mapujiti echi jaré amachíkarawami
namuti chopi echi wabé natéami oro aniríwami jiti niwárami ju. Auché jaré amachíkarawami namuti echi wabé natéami
plata aniríwami jiti niwárami ju. Auché jaré chopi rité jiti
niwárami ju. Arí biché ibiri amachíkarawami namuti chopi niwárami ju mapurigá jaré pagótami 'nátaga nakiri.
30 Echarí ki'yánara rawé Riosi ketasi kastigo 'yari echi
pagótami, mapujiti aboni ketasi cho machiri Binoy Ra'íchara. Chopi jipi rawé Riosi nuré ne sinéami pagótami, ne suníami
jena'í wichimóbachi piréami mapurigá aboni si'nú
bukuríwami garabé 'natama, ayena cho mapurigá aboni chopi orama mapurigá Binoy nakí.
31 Mapujiti Riosi ma gará tétari biré rawé maparí sinéami
jena'í wichimóbachi piréami pagótami ibiri nirá ne gará justikia orárami níma, mapujiti Riosi ma nureri biré Rijoy
mapu suwaba namuti ne gará machigá, justikia oríma echi
pagótami. Arí biché Riosi ma ne bichíwaga machírari sinéami pagótami mapurigá Binoy ma chapiri echi birepi Rijoy,
mapujiti Riosi Binoy ma ku owíntari echi biré Rijoy maparí
échiko ma mukúami níri. 32 Chopi maparí echi pagótami námari echi Pablo jeanéachi
mapurigá echi jaré suwíami ku o'wínama riwéari, echarí jaré
aboni waminá tiníchari echi Pablo. Arí biché auché jaré jeaneri: Gará níma auché siné káchite mi kipubo je'ná jiti rugá
ra'íchami.
33 Echarí echi Pablo waminá ariwesa, ku simiri echo'ná abónichi jonsa.
O R Á R A M I 576
34 Chopi jaré gará bichíri mapurigá echi Pablo nawésari. Arí biché biré rijoy, Rionísio riwéami, echirigá bichíri. Échiko
biré níri echi jaré o'wéara yuwa mapu sinibí napawiri echo'ná
Ariópagochi aniríwachi; ayena cho biré mukwí, Rámari riwéami, gará bichíri; auché jaré pe okuá ayena cho bichíri.
Pablo iyena echo'ná Koríntochi
Pe wiribeko, je'ná jerigá ma simírasa, echi Pablo ma
ku simiri echo'ná Aténachi jonsa. Arí biché binoy simiri echo'ná auché biréana warúrachi Koríntochi
aniríwachi.
2 Echo'ná Koríntochi echi Pablo riwari biré rijoy Juríosi, echi mapu Akila riwéami níri, echi mapu echo'ná auché
biréana Póntochi aniríwachi kawírari bitéami níri. Echarí ke
'me wikabé rawé níri maparí jonsa echi Akila nawari echo'ná Koríntochi, echo'ná Itáliachi aniríwachi kawírari jonsa simisá.
Arí biché echi binoy upira, Priskila riwéami ayena cho binoy
yuwa nawari. Arí biché arigá 'wérari níri mapu aboni ku simama echo'ná Itáliachi jonsa, mapujiti echi warura siríami,
Kláurio riwéami, we nurari mapurigá sinéami Juríosi
pagótami waminá simama echo'ná Rómachi aniríwachi warúrachi jonsa. Arí biché echi Pablo echo'ná aboni pirérachi
simiri 'nésiya.
3 Arí biché echi Pablo gará machíami níri achigó yiri orayá mapurigá aboni nóchari, mapujiti aboni teka niwámi níri echi
jaré o'weri chibérami mapuyiri karí niwaríwami. Echijiti echi
Pablo echo'ná aboni yuwa tibiri, mapujiti binoy nakiri napawika nochánara aboni yuwa.
4 Arí biché sinibí isábawachi rawé echi Pablo simiri echo'ná
echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi mapo'ná binoy bichíranaraga ra'íchari echi jaré Juríosi pagótami yuwa, ayena
cho echi auché jaré isena yuwa mapu echo'ná napawiri.
5 Arí biché maparí echi Sila, echi Timoteo ma siri echo'ná Koríntochi, echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari jonsa
simasa, echarí echi Pablo chótari ne gará bichíga nawésiya
Riosi Ra'íchara; ayena cho binoy ne gará machíami nirá ruyeri echi jaré Juríosi pagótami, echo'ná Koríntochi piréami,
jeanigá mapu echi Jesusi ne bichíwari níri echi Warubéra
18
18:2 Róm 16:3
577 O R Á R A M I
Cristo aniríwami. Mapujiti echi jaré Juríosi ayena cho mayeri mapu Riosi jurama riwéari echi Warubéra Cristo aniríwami
jena'í wichimóbachi.
6 Chopi echi jaré Juríosi chótari wabé chati anigá sayérasiya mapurigá echi Pablo nawésari. Echarí binoy wabé asápari
binoy napachara. Arí biché echirigá orogá, echi Pablo gará
machírari echi jaré Juríosi pagótami mapurigá binoy ma ariwema riwéari echi aboni. Ayena cho echi Pablo jeaneri:
'Yemi aboni chópitamo chokira níbo, átamo ketasi siné ku
wikawárami nísagá mapurigátamo chati orari. Nijé ma 'yemi nimí gará nawésari Riosi Ra'íchara, chópitamo ketasi
bichínari. Echijiti nijeni ketasi chokira níma, átamo ketasi siné
ku wikawárami nísagá. Arí biché jipi jonsa nijeni chopi nawésama echi auché jaré isena pagótami, mapu ketasi
Juríosi ju.
7 Echarí echi Pablo ma ku machínari echo'ná echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi jonsa. Arí biché binoy echo'ná
biré rijoy karírachi simiri, echi mapu Justo riwéami níri. Arí
biché echi Justo gará bichíyami níri Riosi, ayena cho echo'ná binoy bitérachi jonsa pe murubé níri echo'ná echi jaré Juríosi
pagótami ri'obáwarachi.
8 Arí biché echi Crispo riwéami rijoy ne gará bichíri Jesucristo nirá, binoy upira, echi jaré binoy kúchuwara ayena
cho. Arí biché echi Crispo ne bachá warura níri echo'ná echi
jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Arí biché ne wikabé pagótami echo'ná Koríntochi piréami gará námaga mapurigá
echi Pablo nawésari, ne gará bichíri; ayena cho aboni ba'wí jiti
pagótami níri. 9 Arí biché siné rokogó maparí echi Pablo kochigá rimuri,
echarí binoy námari echi Warubéra Jesucristo maparí Binoy
ra'íchaga nirá jeaneri: Ketasi majá! Arigá waminabi nawesa Nijé Ra'íchara. Ketásirapé majá echirigá nawésiya.
10 Mapujiti Nijé sinibí nimí yuwa atí. Echijiti ke wesi
omérama mi risú orayá. Nijeni niwa wikabé pagótami jena'í warúrachi piréami mapu gará tamí bichíma.
11 Echarí echi Pablo echo'ná Koríntochi aniríwachi
warúrachi tibiri biré bamíbari waminá nasipa. Arí biché
18:6 Mt 10:14
18:8 1 Kor 1:14
O R Á R A M I 578
binoy we gará binériga nawésari echo'ná piréami, echi Garabé Riosi Ra'íchara.
12 Chopi maparí echi Galioni riwéami rijoy ne warura
siríami níri echo'ná Akáyachi aniríwachi kawírari, echarí rawé echi jaré Juríosi pagótami echo'ná piréami ne wabé
na'áwari echi Pablo sayéraga. Arí biché aboni chapigá
banírari echi Pablo echo'ná mapo'ná echo'ná piréami igúsuwami muchiri.
13 Echarí aboni jeaneri echi siríami: Je'ná rijoy we bichíraga
nawesa sinéami pagótami, jeanigá mapurigá aboni si'winárigá o'wikema Riosi; chopi a echirigá orásagá, aboni
we sayérama echi nuraríwami.
14 Echarí echi Pablo ma ku nijéwaga ra'íchama riwéari, chopi echi Galioni we yá jeaneri echi jaré Juríosi: A jaré
karúmati chibi yiri oruwáwami nísagá, a jaré namuti wabé
simírami chati oruwáwami mapurigá nakówami nirá nísagá, echarí gará ními mapurigá nijé 'yemi nimí justikia orími,
'yemi Juríosi pagótami, achigórigá mapurigá tamujé
nurérami ju. 15 Arí biché 'yemitamo chopi wiká karúmati namuti jiti
ra'ichánari, ayena chótamo jaré riwá jiti katéwaga ra'ichánari,
echi 'yemi nurarira jiti omá. Echijiti 'yemi aboni nirá gará a'lárasi, mapujiti nijeni ketasi nakí justikia oránara je'ná jaré
namuti jiti.
16 Echarí echi warura siríami waminá chakena júri ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami echo'ná justikia
oruwáwamichi jonsa.
17 Arí biché ne sinéami echi auché jaré isena Griego aniríwami pagótami waminá chapigá, wisabé chiwari echi
Sóstini riwéami rijoy, echi mapu ne warura níri echo'ná echi
jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Arí biché aboni echirigá chiwari echi Sóstini echo'ná bachámi echi warura siríami
Galioni riwéami yuwa; chopi echi Galioni ketasi chokira
mayeri suwaba je'ná jeyiri jiti.
Echi Pablo auchecho ku nawari echo'ná Antiokíachi, chopi pe
wakinánokuá binoy auchecho ku simiri echo'ná wikanámi
iyénaga, Riosi Ra'íchara nawésiya
579 O R Á R A M I
18 Echarí echi Pablo abijí echo'ná Koríntochi aripiri wi'ribé rawé; chopi pe wakinana, ma ripórasa echi jaré ritémtami,
binoy echo'ná pachá biréana bárkochi asagá, echo'ná ba'wichí
moba simíraga ku simiri, echo'ná Síriachi aniríwachi kawírari simiyá. Arí biché echi Priskila, echi Akila ayena cho así
simíbari. Chopi ke cho simiyá, maparí echi Pablo echo'ná
warú ba'wírari suwé, Sencréachi aniríwachi asari, echarí binoy nurari kara sikínara binoy mo'ora. Arí biché binoy
echirigá orogá machírari mapurigá binoy ma suniri orayá
mapurigá binoy bachá nirá ne bichíwaga aneri Riosi mapu binoy orama riwéari.
19 Arí biché maparí aboni siri echo'ná Ejésochi aniríwachi
warúrachi, echarí echi Akila, echi Priskila echo'ná tibiri. Arí biché echi Pablo simiri echo'ná echi jaré Juríosi pagótami
ri'obáwarachi. Arí biché binoy gará binéraga nawésari Riosi
Ra'íchara echi jaré Juríosi pagótami echo'ná napawíami. 20 Echarí echi jaré Juríosi we tániga aneri echi Pablo
mapurigá binoy auché pe wi'ribé tibima echo'ná aboni yuwa;
chopi binoy ketasi nakiri. 21 Echarí echi Pablo ku ripórari aboni. Arí biché jeaneri:
Arigá 'wérari juni mápuni asimea echo'ná Jerusalémachi pe
waminánomí rawé maparí omowárawachi sébachi níma. Chopi a Riosi nakiságá, mápuni ku nawama 'yemi mi yuwa,
echarí pe waminánomí nijeni ne bichíwari ku nawama 'yemi
mi 'némiya. Arí biché echi Pablo echo'ná Ejésochi jonsa ku simiri, echo'ná pachá biréana bárkochi asagá.
22 Chopi auchecho ku nawasa echo'ná bo'ónara warú
ba'wírari suwé, Sesaréachi aniríwachi, echarí echi Pablo ku machínari echo'ná bárkochi jonsa. Arí biché echo'ná ripámi
Jerusalémachi ku simiri. Echarí ma narepasa echo'ná piréami
ritémtami, arí biché echi Pablo waminá tu Antiokíachi ku simiri.
23 Arí biché maparí echi Pablo ma wikabé rawé iyénasí
asari, echo'ná Antiokíachi, echarí binoy auchecho siné ku simiri echo'ná jonsa. Echarí binoy echo'ná Galásiachi
aniríwachi kawírari, ibírana rijówachi simírasaga, waminabi
gará nawésaga bichírari echi jaré mapu ma gará bichíri
18:21 1 Kor 4:19 San 4:15
O R Á R A M I 580
Jesucristo nirá, echo'ná Príjiachi aniríwachi kawírari ayena cho.
Echi Apolo we nawesa echo'ná Ejésochi
24 Echarí rawé echo'ná Ejésochi nawari biré rijoy Juríosi,
Apolo riwéami, echi mapu echo'ná Alejandríachi aniríwachi bitéami níri. Arí biché echi Apolo we gará nawésami níri;
ayena cho binoy suwaba we gará machiri Riosi Ra'íchara
osirúami. 25 Arí biché echi Apolo pébi machiri mapurigá tamujé
Warubérawara Jesucristo nurá oránara. Echarí binoy tarapé
majaga nawésari Jesucristo jiti rugá, ayena cho binoy ne gará machíami nirá binérari Jesucristo jiti. Chopi echarí echi Apolo
chopi machíami níri mapurigá echi Juani chabé chokichí
binéraga nawésari maparí binoy gará pagóri echi jaré pagótami.
26 Echarí rawé echi Apolo tarapé majaga owínari nawésiya
echo'ná pachá echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Chopi maparí echi Priskila, echi Akila gará námari echirigá
nawésachi, echarí aboni waná bayéraga, waminabi gará
binérari echi Apolo, mapurigá binoy ne gará machimea mapurigá Riosi tamujé tamí nuré oránara.
27 Arí biché maparí echi Apolo nakiri echo'ná Akáyachi
aniríwachi kawírari siminara, echarí echi auché jaré ritémtami gará ku'wírari; ayena cho aboni oseri echo'ná
Akáyachi piréami ritémtami, jeanigá mapu aboni ne gará
narema echi Apolo. Arí biché maparí echi Apolo ma nawari echo'ná Akáyachi, binoy waminabi bichírari sinéami mapu
ikí Riosi ma we karigá bichírari.
28 Mapujiti echi Apolo ne gará nawésaga machírari sinéami pagótami mapu ketasi ne bichíwari níro mapurigá echi jaré
Juríosi bichíri. Echarí echi Apolo ne machiná nirá machírari
echi pagótami mapu echi Jesusi ne bichíwari níri echi Warubéra Cristo aniríwami, mapujiti echi Apolo ne machiná
nirá nawésari mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi; echijiti aboni ketasi omérari 'yékaka aniyá.
Echi Pablo echo'ná Ejésochi iyena
18:24 1 Kor 1:12
581 O R Á R A M I
Mapuyénasí echi Apolo echo'ná Koríntochi asari, echarí echi Pablo wikanámi echo'ná ripámi wérachi
simíraga, ma ku nawari echo'ná tu Ejésochi aniríwachi
warúrachi. Arí biché binoy echo'ná riwari jaré rijoy mapu bichíyami níri Riosi.
2 Echarí echi Pablo jeanigá rukueri: Áchatamo nareri echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara maparítamo bichíri? Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri: Nirapeta siné námari je'ná, mapu
nirú biré Wabé Garabé Riosi Iwigara!
3 Echarí echi Pablo jeanigá rukueri: Churigá bichétamo pagótami níri ba'wí jiti? Arí biché aboni ku nijéwaga jeaneri:
Tamujeta chopi pagótami níri mapurigá echi Juani pagóri.
4 Arí biché echi Pablo jeaneri: Echi Juani gará pagóri echi pagótami ba'wí jiti, maparí aboni si'nú, garabé nirá 'nátari,
ayena cho maparí aboni ma ku ro'wiri Riosi yuwa. Chopi echi
Juani ayena cho jeaneri mapu aboni gará bichíma echi auché Biré mapu pe waminánomí norínama riwéari. Je'ná jerigá
aniwámi níri mapu aboni gará bichíma echi Jesusi jiti, echi
mapu Warubéra Cristo ju. 5 Arí biché maparí aboni ma námari je'ná jeyiri, echarí
aboni aneri echi Pablo mapurigá binoy ayena cho pagoma
aboni, mapujiti aboni ma gará bichíri echi Warubéra Jesusi nirá.
6 Arí biché maparí echi Pablo, binoy sikara jiti, nochari
echo'ná abónichi, echarí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nawari echo'ná pachana aboni surárachi. Arí biché aboni
chótari isena ra'íchari ra'ícha, ayena cho aboni we gará
nawésari Riosi Ra'íchara, mapurigá Riosi Binoy 'yari nawisánara.
7 Arí biché echi jaré rijoy mapuyena makoy miná okuá níri.
8 Echarí echi Pablo sinibí tarari, bikiyá michá iyénasí iyénari echo'ná echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi,
mapo'ná binoy tarapé majaga nawésari echi jaré pagótami
echo'ná piréami. Arí biché binoy gará bichíranari aboni mapurigá Riosi we gará nurema riwéari jena'í wichimóbachi
piréami pagótami.
9 Chopi jaré aboni waminabi wabé biwárami suréami nírasari, arí biché aboni ketasi nakiri bichínara Riosi
19
19:4 Mt 3:11
O R Á R A M I 582
Ra'íchara. Arí biché aboni wabé chati aneri echi Wabé Garabé Riosi Ra'íchara, maparí aboni ra'íchari echi auché jaré
pagótami yuwa. Echarí echi Pablo waminá waná simiri
echo'ná abónichi jonsa. Ayena cho binoy waminá auché biréana bayérari echi jaré mapu ma gará bichíri Jesucristo
nirá. Arí biché echo'ná mapo'ná echi Pablo bayérari aboni,
biréana eskuélachi níri, biré rijoy Tirano riwéami níwara. Arí biché echi Pablo echo'ná gará nawésari Riosi Ra'íchara sinibí
rawé.
10 Arí biché echi Pablo sinibí echirigá orari, okuá bamíbari iyénasí. Echijiti ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami echo'ná
Ásiachi aniríwachi kawírari piréami gará námari echi
Warubéra Jesucristo Ra'íchara. Ayena cho sinéami echi auché jaré isena pagótami gará námari.
11 Ayena cho Riosi 'yari mapurigá echi Pablo wikabé
namuti wabé omériga orama mapurigá ke wesi auché jaré omérari orayá.
12 Arí biché maparí echi Pablo echirigá wabé omériga orari,
echarí echi auché jaré pagótami tori echi jaré wisiburi, echi auché jaré namuti Pablo napachara ayena cho, suwaba mapu
ikí nachútarami níri echi Pablo jiti, arí biché moba uchérati
echi jaré nayúkami. Arí biché je'ná jiti ne sinéami echi jaré nayúkami ku sa'wiri, ayena cho echi jaré chati isena riablo
ariwara ma ku 'machínari echo'ná pachá aboni surárachi
jonsa. 13 Echarí jaré Juríosi pagótami mapu mikabé wikanámi
'yénami níri ayena cho ku machí a'wánari echi jaré chati isena
riablo ariwara echo'ná pachá echi jaré pagótami surárachi jonsa. Arí biché aboni ayena cho nakiri echi Warubéra Jesusi
riwará jiti ra'íchaga ku machí a'wánara echi jaré riablo
ariwara, chopi aboni ketasi gará bichíyami níri Jesucristo nirá. Echarí aboni nureri echi jaré riablo ariwara jeanigá: Nijé 'yemi
nimí nuré máputamo ma ku 'machínabo echo'ná pachá echi
pagótami surárachi jonsa, mapujiti echi Jesusi riwará ne wabé omérami ju, echi mapu echi Pablo we nawesa Binoy jiti!
14 Echirigá orari echi kichao rijoy mapu biré Juríosi rijoy,
Iseba riwéami, kúchuwara níri. Échiko ne warura níri echi auché jaré sakerdote yuwa.
583 O R Á R A M I
15 Chopi maparí aboni echirigá oránari, echarí echi wabé chati riablo ariwara ku nijéwaga jeaneri: Garani machí echi
Jesusi, ayena choni machí echi Pablo, chopi 'yemi, chigátamo
ju? 16 Arí biché ma echirigá anisá, echarí echi rijoy mapu we
chati riablo ariwara ariwéami níri, ne wabé 'maga ko'wísari
echi kichao najirémami. Échiko gará omérari sinéami echi jaré aboni, ayena cho binoy ne wabé jiwériga chibi orísari sinéami
aboni, mapuyénasí aboni ne wabé chi'wanárami nirá, machí
sabéraga, ku júmsari echo'ná karírari jonsa. 17 Arí biché ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami echo'ná
Ejésochi piréami ne gará ikíri suwaba je'ná jeyiri, ne sinéami
echi auché jaré isena pagótami ayena cho. Echijiti sinéami pagótami ne wabé majari, ayena cho aboni waminabi
warubéraga aneri echi Warubéra Jesucristo.
18 Ayena cho wikabé echi jaré mapu gará bichíri Jesucristo nirá, kara ku ruri mapurigá aboni chabénara wabé chati
orogá piréari.
19 Ayena cho wikabé mapu chabénara bachá nirá, wabé orari mapurigá sukurúami nirá, ma gará bichíri Jesucristo
Ra'íchara. Echarí jonsa aboni ma ketasi waminabi oránari
mapurigá sukurúami nirá; ayena cho aboni pari aboni níwara oserí, mapo'ná aboni bineri sukurúami nirá níbiya. Arí biché
suwaba waminá ikósari echo'ná bachámi sinéami echi auché
jaré pagótami yuwa. Arí biché ma taraga suwaba echi jaré oserí natigara, echarí aboni riwari mapurigá suwaba wabé
natéami níri, mapuyena marisa makoy mili peso plata
natéami nirá. 20 Echirigá níri mapu waminabi wikabé pagótami bichíri
echi Warubéra Riosi Ra'íchara. Arí biché sinéami pagótami
riwari mapu Riosi Ra'íchara ne wabé omérami níri. 21 Arí biché pe wakinánokuá, je'ná jerigá ma ikisá, echarí
echi Pablo we siminári echo'ná Maseróniachi aniríwachi
kawírari, echo'ná Akáyachi aniríwachi kawírari ayena cho, mapurigá binoy gará 'nema echo'ná piréami bichíyami. Arí
biché binoy ayena cho nakiri echo'ná Jerusalémachi
simináriya; ayena cho binoy jeaniri: Pe waminánomí maparini ma echo'ná Jerusalémachi asisá, echarí arigá 'wérari
O R Á R A M I 584
juni mapurigani ayena cho simea echo'ná Rómachi aniríwachi.
22 Arí biché echi Pablo bachá júri okuá rijoy, binoy yuwa
nigúrami, mapurigá aboni bachá simama echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari. Echi Timoteo, echi Erasto
níri mapu jurárati, chopi echi Pablo binoy abijí pe wikabé
rawé ripiri echo'ná Ásiachi aniríwachi kawírari.
Wikabé pagótami echo'ná Ejésochi piréami ne wabé na'áratami
níri
23 Echarí rawé wikabé pagótami echo'ná Ejésochi piréami
ne wabé na'áratami níri, mapujiti auché jaré wikabé gará
bichísari Riosi Ra'íchara. 24 Arí biché biré rijoy, Remétrio riwéami, níri mapu ne
wabé na'áwatari echi auché jaré pagótami. Échiko echi plata
aniríwami jiti niwagá rarinéwami níri wikabé kúchi mapuyiri ri'obá, achigó yiri mapurigá echi warubé ri'obá mapu echo'ná
nirúari, mapo'ná echo'ná Ejésochi piréami níwari echi Riana
aniríwami amachíkarawami namuti. Arí biché echi Remétrio we gará natétiami níri echi auché jaré binoy yuwa nóchami
mapu echi jaré namuti niwámi níri.
25 Echarí échiko sinéami napaburi echi auché jaré mapu binoy yuwa nóchari; ayena cho napaburi auché jaré achigó
yiri nóchami, echo'ná piréami. Arí biché jeaneri: 'Yemitamo
gará machí máputa je'ná jiti nóchaga ne wabeta gará me. 26 Chopi 'yemitamo ma gará machí mapurigá je'ná Pablo
nawésaga aní. 'Yemitamo ma námari mapurigá binoy aniri,
mapu echi jaré amachíkarawami namuti mapu jaré rijoy jiti niwárami níri, ketasi tamujé Riósawara ju. Arí biché binoy
ma bichírari wikabé pagótami, ketasi chopi jena'í Ejésochi
piréami, chopi ayena cho binoy bichírari wikabé pagótami ne suníami Ásiachi aniríwachi kawírari piréami.
27 Je'ná jerigá ketasi gará ju, mapujiti siné káchi tamujeta
wikawabo tamujé nóchara. Arí biché siné káchi ma ketasi waminabi o 'wikérami níma echi warura Riana aniríwami
amachíkarawami namuti mapu sinéami jena'í Ásiachi
piréami gará amachike, ne suníami jena'í wichimóbachi piréami ayena cho.
585 O R Á R A M I
28 Arí biché maparí ma námari je'ná, echarí aboni ne wabé na'áwari. Arí biché aboni wisabé nirá o'weri ra'íchaga jeaniri:
Arigá wabé warubéra níraga echi Riana, mapu tamujé jena'í
Ejésochi piréami níwara ju! 29 Arí biché sinéami pagótami echo'ná warúrachi piréami
ne buchuwí echirigá anigá na'áwasari. Arí biché aboni chapiri
echi Kayo riwéami rijoy, echi Aristarko riwéami ayena cho, mapu echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari piréami níri.
Okuánika echi Pablo yuwa 'yénami níri. Echarí echo'ná
piréami pagótami chapigá banírari echi okuá rijoy echo'ná kumurachi mapo'ná ne sinéami echo'ná piréami pagótami
napawísari.
30 Arí biché echi Pablo ayena cho nakiri echo'ná kumurachi nawánara, mapurigá binoy gará ra'íchama echi pagótami,
chopi echi auché jaré bichíyami ketasi nakíri mapurigá binoy
simea. 31 Ayena cho jaré o'wéara echo'ná Ásiachi aniríwachi
kawírari nurámi echi Pablo amígowara níri. Echarí aboni jaré
júri ruyénara echi Pablo mapurigá binoy ketasi simea echo'ná mapo'ná echi pagótami napawiri.
32 Chopi mapuyénasí echirigá ikiri, echarí echo'ná mapo'ná
echi wikabé pagótami napawiri, jaré aná cho nirá ra'íchaga sinákari. Arí biché auché jaré wabé si'winá cho anigá sinákari,
mapujiti echi wikabé pagótami ne buchuwí anigá na'áwari;
chopi wikabé simírami ketásirapé machiri mapu piri jiti napawiro aboni.
33 Ayena cho echo'ná 'yénari jaré Juríosi pagótami mapu
ketasi bichíyami níri Jesucristo nirá. Aboni chapiri biré rijoy Alejandro riwéami mapurigá binoy ra'íchaga anema echi
auché jaré pagótami echo'ná Ejésochi piréami mapu jaré
Juríosi pagótami arigá ketasi bichíyami níri Jesucristo nirá, mapurigá echi Pablo bichíri. Echarí echi Alejandro, binoy
sikara jiti ra'ámaga aneri mapu kirí jama, mapujiti binoy
nakiri ra'íchanara echi wikabé pagótami mapurigá aboni ketasi waminabi sayérama echi jaré Juríosi pagótami.
34 Chopi maparí aboni machiri mapu biré Juríosi rijoy níro,
echarí sinéami, sinepi nirá, wi'ribé nirá wisabé ra'íchaga
O R Á R A M I 586
sinákari jeanigá: Arigá wabé warubéra níraga echi Riana, mapu tamujé jena'í Ejésochi piréami níwara ju!
35 Arí biché maparí echo'ná warúrachi bitéami komisario
perikó kirí, ke anigá, jawábari echi wikabé pagótami, echarí binoy jeaneri: 'Yemi pagótami jena'í Ejésochi piréami, ne
sinéami jena'í wichimóbachi piréami pagótami gará machí
mapurigá tamujé jena'í Ejésochi piréami gará tibuta echi warubéra Riana ri'obáwara, ayena cho mapurigata tibuta echi
Riana aniríwami amachíkarawami namuti, echi mapu
echo'ná ripá riwigachi jonsa rikínari. 36 Arí biché mapujiti ke wesi omero aniyá mapu je'ná jerigá
ketasi bichíwari ju, echijiti gará kirí muchisi. Ketasi biré
namuti orasi maparítamo ketasi cho bachá nirá ne gará mata. 37 Mapujiti je'ná rijoy máputamo wakiná pari ketasi biyiri
chati orari, nibiré chati anigá ra'íchari echi 'yemi níwara
amachíkarawami namuti sayéraga. 38 Arí biché a echi Remétrio, ayena cho echi auché jaré
binoy yuwa nóchami nakiságá wi'nijínara echi auché jaré,
gará níma wi'nijisa echo'ná bachámi echi jaré o'wéara komisario yuwa maparí aboni justikia orama. Echarí aboni
gará omérama echirigá wi'nijiya echi auché jaré mapu aboni
sayera ju. 39 Chopi a tásagá aboni auché si'nú namuti, gará níma
suwaba katiwasa maparí ne sinéami pagótami napawí.
40 Arí biché jipi rawé siné káchita wabé wi'nijírami níbo mapurigá nakówami nirá mapujiti je'ná jerigá ma ikiri. Arí
biché tarapebi yiri nirú mapurigá tamujé omérabo ku ruyé,
maparí echi jaré o'wéara tamujé tamí rukuema mapu piri jítita je'ná jerigá buchuwí anigá na'áwaga napawiri jipi rawé.
41 Arí biché ma je'ná jerigá anisá, echi warura komisario ku
ripórari echi wikabé pagótami.
Echi Pablo iyénari echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari,
echo'ná Crésiachi aniríwachi kawírari ayena cho
Arí biché maparí ma ku kirírari echi wikabé pagótami
buchuwí aníami, echarí echi Pablo bayegá gará 20
587 O R Á R A M I
nawésari echi jaré bichíyami. Arí biché binoy ne gará matochi cho'nogá naripasa, ma ku simiri, echo'ná Maseróniachi
aniríwachi kawírari simiyá.
2 Arí biché echi Pablo buchuwímana 'némiya iyénari echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari piréami bichíyami.
Ayena cho binoy gará ruwigá nawésari echi jaré bichíyami.
Arí biché pe wakinánokuá binoy nawari echo'ná Crésiachi aniríwachi kawírari.
3 Arí biché maparí echi Pablo ma bikiyá micheri echo'ná
asagá, echarí binoy nakiri ku siminara echo'ná bo'ónara Síriachi aniríwachi kawírari, echo'ná pachá biréana bárkochi
asagá, ba'wichí moba yénami. Chopi maparí binoy ke 'me ayó
bakimea riwéari echo'ná bárkochi, echarí binoy ruyérami níri mapurigá echi jaré Juríosi wabé kichiga mi'rinári echi binoy,
echo'ná bárkochi inárachi. Echijiti echi Pablo aniri mapu
binoy wichí wirigá ku simea, echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari auchecho siné ku simíraga.
4 Arí biché auché jaré ritémtami ayena cho apanériga
simíbari echi Pablo yuwa. Echi Sópate riwéami rijoy mapu echo'ná Beréachi bitéami níri así simiri, echi Aristarko, echi
Sekunto ayena cho, okuánika mapu echo'ná Tesalónachi
piréami níri. Arí biché echi Kayo ayena cho así simiri, echi mapu echo'ná Rérbechi bitéami níri. Arí biché echi Timoteo
ayena cho así simiri, echi Tíkiko ayena cho, echi Trójimo
ayena cho, okuánika mapu echo'ná Ásiachi piréami níri. 5 Arí biché je'ná ritémtami bachá simíbari echo'ná
warúrachi Tróachi aniríwachi yénasí, mapo'ná aboni buwigá
muchiri mapuyena tamujeta echo'ná siri. 6 Arí biché maparí ma simírari echarí omowárawachi rawé
maparí echi jaré Juríosi pagótami ko'wari echi pani, ketasi
nasówarami echi levadura aniríwami, echarí tamujé ku simíbari echo'ná Jirípochi jonsa, echo'ná pachá biréana
bakóchi muchiga. Arí biché tamujeta marí chi'rigá siri echo'ná
Tróachi mapo'ná aboni buwigá muchiri. Arí bicheta echo'ná muchiri kichao rawé.
Pablo we nawesa echo'ná Tróachi piréami bichíyami
20:7 Or 2:46
O R Á R A M I 588
7 Arí biché echarí tarari, ne bachá rawé, echo'ná Tróachi piréami gará bichíyami we napawiri mapurigá aboni
rojuániga ko'mea echi pani. Arí biché echi Pablo gará binérari
aboni; chopi mapujiti ba'arínara rawé binoy ma ku simea riwéari, echijiti echi Pablo ne wabé wi'ribé ra'íchari, ne nasipa
rokogó arigá.
8 Echarí echi jaré bichíyami napawika muchiri echo'ná pachá biréana karírari wabé ripabé mapo'ná wikabé na'í
rajámi nirúari.
9 Echarí biré ri'marí, Eútiko riwéami echo'ná ripabé asari mapo'ná biréana yéachi. níri. Arí biché échiko ne wabé
kochiri mapujiti echi Pablo wi'ribé nirá ra'íchari. Arí biché
mapujiti echi ri'marí waminá kochiri, echijiti binoy echo'ná ripabé bisiánamótami karírari jonsa ri'ré wichíbari. Arí biché
ma mukúami ku mutúrati.
10 Echarí echi Pablo ku ri'ré rikínari mapo'ná echi ri'marí bu'wiri. Arí biché binoy echo'ná moba bunaga, mapurigá
kurusuka nirá, chukúbari. Arí biché binoy jeaneri echi auché
jaré ritémtami: Ketasi majajasi. Binoy ma ku bitéami ju! 11 Arí biché echi Pablo auchecho ku ripá simiri echo'ná
karírari. Echarí binoy ma rojonasa, ko'wari echi pani, echi
auché jaré ritémtami yuwa. Arí biché ma kosá, binoy pe wi'ribé nirá ra'íchari, ma chi'ráchi yénasí. Echarí binoy ma ku
simiri echo'ná jonsa.
12 Arí biché echi ri'marí ma ku bitéami nirá tórati. Echijiti ne sinéami echi auché jaré ritémtami ne wabé kaníratami níri.
Mapurigá aboni simíbari echo'ná Tróachi jonsa echo'ná Milétachi
yénasí
13 Echarí tamujeta bachá simíbari, echo'ná pachá biréana
bárkochi muchiga, ba'wichí moba yénami, echo'ná Asónachi aniríwachi yénasí, mapurigata echo'ná ku napawipo echi
Pablo yuwa, mapujiti binoy echirigá tamujé tamí aneri,
mapujiti binoy nakiri wichí wirigá siminara echo'ná yénasí. 14 Arí biché maparita natépari echi Pablo echo'ná Asónachi,
echarí binoy bakiri echo'ná bárkochi tamujé yuwa. Arí
bicheta ba'wichí moba simíbari echo'ná Mitilénachi aniríwachi yénasí.
589 O R Á R A M I
15 Arí bicheta echo'ná jonsa ku simíbaga, ba'arínara rawé tamujeta murubé suwé simárari echo'ná Chíochi aniríwachi
kawírari, echo'ná nasipa warubé ba'wírari nirúami. Arí
bicheta ba'arínara rawé siri echo'ná Sámochi aniríwachi suwé mapo'ná echi barko chukúbari. Echarí rokogó tamujeta
chi'rébari echo'ná biréana mapo'ná Trojíliochi aniríwachi níri.
Arí biché ba'arínara rawé tamujeta siri echo'ná Milétachi aniríwachi.
16 Echarita ketasi siri echo'ná Ejésochi mapujiti echi Pablo
ketasi nakiri mapu wikabé chi'rema echo'ná Ásiachi aniríwachi kawírari. Binoy chopi nakiri mapu we yáti
nawama echo'ná Jerusalémachi mapujiti binoy nakiri echo'ná
asináriya maparí sebama riwéari echi jaré Juríosi pagótami omáwara omowárawachi, Pentikostesi aniríwami, a echirigá
omérasagá binoy.
Echi Pablo gará nawesa echo'ná Ejésochi piréami napawika
bichíyami o'wéara ochérami
17 Echarí maparí echi Pablo asari echo'ná Milétachi, binoy júri bayénara echo'ná Ejésochi piréami napawika bichíyami
o'wéara ochérami.
18 Arí biché maparí aboni echo'ná binoy yuwa siri, echarí echi Pablo jeaneri: 'Yemitamo gará machí mapu churigani
sinibí orari 'yemi yuwa, echarí ne chokichí rawé jonsa
maparini nawari jena'í Ásiachi aniríwachi kawírari. 19 Echarí maparí nijeni 'yemi yuwa asari nijeni sinibí rawé
chopi orari mapurigá echi Warubéra Jesucristo nakí. Nijeni
sinibí wabé karigá orari, chópini ayena cho wabé naraka iyénari mapujítini ne wabé risú orárami níri mapujiti echi jaré
Juríosi pagótami tamí wabé risú oránari.
20 Chopi nijeni tarapé siné ariweri 'yemi mi nawésiya suwaba echi Garabé Riosi Ra'íchara, mapurigátamo gará
ku'wíratami níbo. Arí biché nijeni sinibí echirigá 'yemi mi
nawésari echo'ná wikabé pagótami napawírachi, ayena choni sinibí 'yemi mi nawésari awínara nirá, echo'ná pachá 'yemi
aboni pirérachi.
21 Arí biché nijeni 'yemi mi nawésari, 'yemi máputamo Juríosi pagótami ju, máputamo si'nú, garabé nirá 'natabo,
O R Á R A M I 590
ayena cho máputamo ku ro'wibo Riosi yuwa, ayena cho máputamo gará bichíbo echi Warubéra Jesucristo nirá. Arí
bicheni echirigá achigórigá nawésari 'yemi máputamo auché
jaré isena pagótami ju, 'yemi máputamo ketasi Juríosi pagótami ju.
22 Jípini arigá simea echo'ná Jerusalémachi, mapujiti echi
wabé garabé Riosi Iwigara echirigá tamí nuré; chópini ketasi machí mapu chúrigáni risú orárami níma echo'ná.
23 Chopi nijeni machí mapurigá echo'ná suníami
o'wéarachi mapo'nani iyénari, echi jaré ritémtami echo'ná piréami nurérami níri echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti
mapurigá aboni tamí anema mápuni pachá bachárami níma,
ayena cho mápuni wabé risú orárami níma, ani ku simiságá echo'ná Jerusalémachi.
24 Chopini tarapé majajáratami níri mapujiti aboni echirigá
tamí aneri. Nirapeni mayé mapu arigá 'wérari ju mapu nijé binoy waminabi bitérama jena'í wichimóbachi. Chópini nakí
mapurigani gará kaníraga sunima nijé nóchara, ayena cho
mapurigani káraga orama mapurigá echi Warubéra Jesucristo tamí nureri, mapurigani nawésama echi Garabé Riosi
Ra'íchara jeanigá mapu Riosi ne wabé garéami ju.
25 Ayena cho jipi nijeni ne bichíwari mayé mapu ke wesi 'yemi auchecho siné tamí riwiboa. Nijeni 'yemi mi nawésari
echi Wabé Garabé Ra'íchari, jeanigá mapu Riosi ne garabé
nuréami ju echi jaré pagótami, chópitamo ma ketasi auchecho siné tamí riwiboa.
26 Echijiti jipi nijeni 'yemi mi ne bichíwaga ané mapu Riosi
ketasi tamí wi'nijima á biré 'yemi ketasi gará bichísagá Riosi Ra'íchara.
27 Mapujiti nijeni sinibí 'yemi mi nawésaga ruyeri ne
suwaba mapurigá Riosi nakí máputamo orabo. Sinibini káraga gará nawésari Riosi Ra'íchara. Ke sineni majaga
ichípari.
28 Echijiti ne gará 'nátaga tibusi 'yemi aboni nirá. Ayena cho gará 'nátaga tibusi ne sinéami echi auché jaré napawika
bichíyami, mapujiti echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ma 'yemi
mi nureri tibúnara aboni, mapurigátamo gará nisebo sinéami echi auché jaré mapu ikí gará bichí echi Warubéra Jesucristo
591 O R Á R A M I
nirá. Echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ma 'yemi mi nureri tibúnara ne sinéami echi auché jaré napawika bichíyami,
mapujiti Jesucristo ma ku rarari aboni, maparí a Binoy nijari,
mapurigá Binoy lalá ma ku luwárami níma. 29 Mapujiti nijeni gará machí mapurigá maparí nijeni ma
ku simisá, echarí auché jaré norínama suwábanara jena'í
piréami napawika bichíyami, mapurigá echi wabé jobátami naríwari wabé suwaba echi jaré bo'wá.
30 Ayena cho pe waminánomí jaré 'yemi arigá wabé
nakimea 'yékaka binéranara echi auché jaré 'yemi. Arí biché echi jaré ketasi binérama echi ne bichíwari, mapujiti aboni
wabé nakimea mapu sinéami 'yemi gará bichíyami arigá
bichíma mapurigá aboni wabé 'yékaka nawesa. 31 Echijiti gará 'nátaga tibusi 'yemi aboni. Ne gará 'natasi
mapurigá bikiyá bamíbari yénasí, sinibí rawé, ayena cho
sinibí rokogó, nijeni sinibí ne naraka nirá 'yemi mi gará nawésaga ruyeri ibiri nirá.
32 Arí biché jipi, 'yemi keni ritémawa, nijeni chopi nakí
mapurigá Riosi 'yemi mi ku'wírama, ayena cho máputamo bichíbo mapurigátamo nawésarami níri jeanigá mapu Riosi
ne wabé garéami ju, mapujiti echi Garabé Riosi Ra'íchara
wabé omérami ju 'yemi mi waminabi gará bichíriya Arí biché átamo echirigá bichísagá, echarítamo napabúrami níbo ne
sinéami echi auché jaré yuwa mapu ikí Riosi wabé garabérari
maparí aboni gará bichíri Jesucristo nirá. 33 Nijeni ketasi siné koruri ni biré 'yemi níwara wenomí,
nirapeni koruri nibiré 'yemi níwara napacha.
34 Si'winárigá 'yemitamo gará machí mapurigá nijé wabé nóchari nijé binoy sikara jiti, mapurigani echirigá mema echi
jaré namuti mapu ikini newareri, ayena cho mapurigani
echirigá mema suwaba mapu ikí newareri echi auché jaré mapu tamí yuwa muchiri.
35 Sinibí nijé 'yemi nimí binérari mapurigata echirigá
nochabo, ayena cho mapurigata ku'wírabo echi auché jaré, sinéami mapu ikí newaréami ju; ayena choni 'yemi mi
binérari máputamo gará 'natabo mapurigá echi Warubéra
Jesucristo jeaniri: Waminabi wabé kaníriami ju echi mapu
20:34 1 Kor 4:12 1 Tes 2:9 2 Tes 3:8
O R Á R A M I 592
gará ko'wa auché jaré, ketasi mapurigá echi mapu wepi chopi naré.
36 Arí biché ma je'ná jerigá anisá, echarí echi Pablo chokoba
wiríbari, ne sinéami aboni yuwa. Arí biché sinéami aboni tániga ra'íchari Riosi yuwa.
37 Arí biché ne sinéami aboni echi Pablo matóchawara
cho'nogá, we narákaka, wabé karigá, natimaga ripórari. 38 Echarí aboni ne wabé o'mónari mapujiti echi Pablo bachá
jeaneri: 'Yemitamo ma ketasi auchecho siné tamí riwiboa. Arí
biché ne sinéami aboni apanéraga simíbari echi Pablo yuwa echo'ná bárkochi yénasí.
Pablo iyena echo'ná Jerusalémachi
Echo'nata ariwesa echi jaré ritémtami, mata mo'wiri
echo'ná bárkochi. Arí bicheta ba'wichí moba simáraga ne wachínaga simíbari echo'ná Kósachi aniríwachi
uchí kawírari, echo'ná warú ba'wírari nasipa nirúami. Ari
bicheta ba'arínara rawé siri echo'ná Rórachi aniríwachi kawírari echo'ná warú ba'wírari nasipa nirúami. Arí bicheta
echo'ná jonsa ski echo'ná Pátarachi aniríwachi warúrachi.
2 Echo'ná Pátarachi tamujeta riwari auché biré barko echo'ná Jenísiachi aniríwachi kawírari simíami. Echarita
echo'ná pachá mo'wisá ku simíbari.
3 Arí bicheta ba'wichí moba simáraga riwari echi warú kawí Chíprechi aniríwachi echo'ná nasipa warú ba'wírari
nirúami. Arí biché mikabé simáraga o'winata ariwésaga siri
echo'ná Síriachi aniríwachi kawírari. Arí bicheta sébari echo'ná warú ba'wírari suwé mapo'ná Tírochi aniríwachi
warúrachi níri, mapujiti echo'ná bárkochi nóchami echo'ná
suwé ku wichí ariwema riwéari jaré namuti muruka. 4 Arí bicheta ma riwisá echi jaré echo'ná piréami ritémtami
bichíyami, echarita echo'ná tibiri aboni yuwa kichao rawé
iyénasí. Arí biché aboni ayena cho ruyérami níri echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti mapurigá aboni anema echi Pablo
mapu ketasi gará níma mapurigá binoy ku simea echo'ná
Jerusalémachi. 5 Chopi ma simírasa kichao rawé, echarita ma ku simíbari.
Arí biché ne sinéami echo'ná piréami bichíyami rijoy pe téri
21
593 O R Á R A M I
nirá tamujé yuwa apanéraga 'yénari maparita ku simíbari echo'ná warúrachi jonsa, echo'ná bárkochi ku simiba. Echarí
aboni jubira ayena cho así simíbari, aboni kúchuwara ayena
cho. Arí biché echo'ná warú ba'wírari suwé satérari si'néamita chokoba jábaga ra'íchari Riosi yuwa.
6 Arí biché ma a'nagupi matochi cho'nogá ripóraga,
tamujeta echo'ná bárkochi mo'wiri. Arí biché aboni ku bitichí simíbari.
7 Arí bicheta echo'ná Tírochi jonsa ku simíbaga, echo'ná
Tolemáirachi aniríwachi iyénasíta siri. Echirigata ma suniri ba'wichí moba echo'ná pachá bárkochi i'yena. Arí biché mata
naripasa echo'ná piréami napawika bichíyami, echo'nata
aboni yuwa tibiri pe biré rawé. 8 Ba'arínara rawé tamujeta ma ku simíbari echi Pablo yuwa.
Echarita siri echo'ná Sesaréachi aniríwachi warúrachi.
Echo'nata mo'wiri echi Jiripi bitérachi, echi mapu we nawésami níri Riosi Ra'íchara. Échiko ayena cho biré níri echi
auché jaré kichao nigúrami yuwa, riákono aniríwami. Arí
bicheta echo'ná tibiri binoy yuwa. 9 Arí biché echi Jiripi nawó maréari, ke cho kunéami. Arí
biché nawóanika ayena cho we nawésami níri Riosi Ra'íchara.
10 Arí biché maparita ma echo'ná pe wi'ribé rawé muchiri, echarí echo'ná nawari biré rijoy Riosi Ra'íchara nawésami,
echo'ná Juréachi jonsa simíami, echi mapu Agabo riwéami
níri. 11 Arí biché echi Agabo tamujé tamí 'nésiya nawari. Echarí
binoy ma 'yesa echi Pablo níwara pura, a binoy ronórachi
bureri, a binoy sikárachi ayena cho. Arí biché jeaniri: Echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jeaní mapu echo'ná
Jerusalémachi, echi jaré Juríosi pagótami je'ná jerigá burema
je'ná pura níwami rijoy. Arí biché aboni waminá nijima echi binoy mapurigá echi auché jaré si'wina piréami pagótami risú
orábiya tomea.
12 Arí biché maparita ma je'ná jerigá námari, echarita wabé risú anigá aneri echi Pablo mapurigá ketasi simea echo'ná
Jerusalémachi. Arí biché echi auché jaré echo'ná Sesaréachi
piréami ayena cho achigórigá aneri.
21:8 Or 6:5
O R Á R A M I 594
13 Echarí echi Pablo ku nijéwaga jeaneri: Churékurátamo echirigá narákaka, tamí o'monara surachí nirá? Tarapé chiré
mápuni arigá burirúami nísa echo'ná Jerusalémachi. Nirapé
chiré mápuni arigá mi'rirúami nísa mapujítini bichí echi Warubéra Jesucristo nirá.
14 Arí biché mapujítita ketasi omérari echirigá ané
mapurigá echi Pablo ketasi simea, echarita waminá ariweri jeanigá: Gará níma mapurigá orárami nísa mapurigá echi
Warubéra Jesucristo chopi nakí.
15 Arí biché pe wiribeko je'ná jerigá ma ikisá, echarita ma kariwesa simíbari echo'ná Jerusalémachi. 16 Echarí jaré
ritémtami echo'ná Sesaréachi piréami ayena cho apanéraga
simíbari tamujé yuwa. Ayena cho aboni yuwa iyénari biré rijoy Manasoni riwéami mapu chabé bachánara echo'ná
Chíprechi bitéami níri, chopi échiko ma bitéami níri echo'ná
Jerusalémachi. Arí biché wi'ribé bamíbari jonsa échiko gará bichíyami níri Jesucristo nirá. Arí bicheta echo'ná echi rijoy
bitérachi chi'ribabo riwéari.
Pablo 'némiya simiri echi Santiago
17 Maparita ma siri echo'ná Jerusalémachi, echarí echo'ná piréami ritémtami wabé kaníriga tamujé tamí nareri.
18 Arí biché ba'arínara rawé echi Pablo simiri echi Santiago
'némiya. Echarí tamujeta ayena cho así simíbari. Arí biché echi auché jaré o'wéara ochérami bichíyami echo'ná
Jerusalémachi piréami ayena cho echo'ná muchiri echi
Santiago yuwa. 19 Echarí echi Pablo gará narépari sinéami aboni. Arí biché
binoy ibíripi nirá ruyeri suwaba namuti mapurigá Riosi orari
echi auché jaré isena pagótami yuwa, maparí binoy nawésari aboni echi Garabé Riosi Ra'íchara, sinéami mapu ikí ketasi
Juríosi pagótami níri.
20 Arí biché maparí aboni echirigá námari, echarí aboni waminabi wabé warubéraga aneri Riosi. Arí biché aboni
jeaneri echi Pablo: Gará ju rijimara, chópimi ma gará machí
mapu wikabé simírami Juríosi pagótami ma gará bichíri Jesucristo nirá. Arí biché ne sinéami aboni 'wérari aní mapu
595 O R Á R A M I
arigá 'wérari ju máputa nijéwaga orabo mapurigá echi Moisesi osogá nurari.
21 Arí biché aboni ruyérami níri mapurigá mujemi binera
sinéami echi auché jaré Juríosi pagótami si'wina piréami, jeanigá mapurigá aboni ma ketasi nijéwaga orama mapurigá
Moisesi osogá nurari, ayena cho mápumi aní mapu ma ketasi
'wérari ju mapurigá aboni norigá sikirema echi jaré aboni kúchuwara kúrowi, nibiré mapurigá aboni waminabi orama
mapurigá tamujé pagótamawara sinibí orari.
22 Jipi churigata orabo? Ne bichíwari echi wikabé pagótami napawima mapujiti aboni námama mapurigami ma ku
nawari.
23 Gará níma mujemi je'ná jerigá orasa, mapurigá tamujé mi ané: Jena'í tamujé yuwa muchuwi nawó rijoy mapu arigá
oránari mapurigá aboni chabénara aneri Riosi mapurigá
aboni ne bichíwari orama. 24 Jipi mujé binoy yuwa bayéraga togá echi jaré nawó rijoy.
Arí biché mujé a binoy nirá ayena cho ne gará bi'wá
mapurigá aboni orama, achigórigá mapurigá sinéami echi jaré Juríosi pagótami orá echo'ná aboni ri'obáwarachi. Mujé
binoy suwaba nateti mapu ikí aboni newaré. Mujé binoy
arigá rará echi jaré bo'wá mapu ko'hirúami níma. Arí biché aboni gará omérama sikayá aboni kupara, mapurigá echi jaré
Juríosi orá maparí aboni ma suní orayá mapurigá aboni ne
bichíwaga aneri Riosi mapu aboni orama. Arí biché ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami gará machimea mapu
ketasi bichíwari níri mapurigá aboni ruyérami níri mapurigá
mujemi orá, chopi mapurigá mujé ayena cho ne gará nijéwaga orá mapurigá Moisesi osogá nurari.
25 Chopi mata oseri echi auché jaré isena pagótami, sinéami
mapu ikí gará bichíyami ju Jesucristo nirá. Arí bicheta jeanigá oseri mapu tamujeta mayé mapu ketasi 'wérari ju mapurigá
aboni je'ná jerigá nijéwaga orama, chopi mapurigá aboni
ketasi ko'mea echi sapá mapu bachá nirá wijaga uchárami níri echo'ná murubé echi jaré amachíkarawami namuti yuwa;
ayena cho mapurigá aboni ketasi ko'mea echi la. Nirapé
mapurigá aboni ko'mea echi jaré namuti sapara mapu kusébanaga ko'wirúami níri. Arí bicheta oseri mapurigá echi
21:24 Or 18:18
21:25 Or 15:10
O R Á R A M I 596
jaré rijoy mápu ma jubéami ju ketasi kochimea auché jaré isena muguí yuwa, ayena cho mapurigá echi jaré muguí
ketasi kochimea auché jaré isena rijoy yuwa mapu ketasi
aboni kunara ju.
Echi Pablo chapirúami níri echo'ná pachá echi warubé Juríosi
pagótami ri'obáwarachi
26 Echarí echi Pablo binoy yuwa bayérari echi nawó rijoy.
Arí biché ba'arínara rawé binoy chótari a binoy nirá bi'wayá,
sinéami aboni yuwa, mapurigá echi jaré Juríosi pagótami we orá echo'ná aboni ri'obáwarachi. Echarí we yáti echi Pablo
ruyémiya bakiri echo'ná pachá ri'obachi mapu kicháopi rawé
nirá aboni ma sunima riwéari echirigá bi'wayá, ayena cho mapu echarí ibiri aboni nijima riwéari echi jaré namuti mapu
arigá 'wérari níri mapurigá aboni nijima.
27 Chopi maparí ma murubé suwibama riwéari kichao rawé, echarí jaré Juríosi pagótami echo'ná Ásiachi aniríwachi
kawírari piréami ma riwisá echi Pablo echo'ná pachá echi
warubé Juríosi ri'obáwarachi, echarí aboni buchuwí anigá na'áwatari sinéami echi auché jaré Juríosi pagótami. Arí biché
sinéami aboni chapiri echi Pablo.
28 Arí biché aboni o'weri ra'íchaga jeaniri: 'Yemi Isaeri pagótami tamujé tamí ku'wírasi! Ma mi'riboa je'ná rijoy mapu
ne suníami iyena na'áwitiya sinéami pagótami, jeanigá
mapurigá aboni tamujé tamí sayérama máputa Juríosi pagótami ju; ayena cho binoy we sayéraga binera Riosi
nurarira, ayena cho binoy we binera je'ná ri'obá sayéraga. Arí
biché jipi ayena cho binoy ma bayébari jaré isena pagótami jena'í pachá Riosi ri'obáwarachi. Arí biché binoy echirigá ne
wabé sití niwari je'ná wabé garabé Riosi ri'obáwarachi.
29 Echarí aboni echirigá aniri mapujiti chabénara aboni riwari echi Pablo echo'ná warúrachi iyénachi echi Trójimo
riwéami rijoy yuwa, echi mapu echo'ná Ejésochi bitéami níri.
Arí biché aboni mayeri mapu echi Pablo ma bayébari echi Trójimo echo'ná pachá echi warubé Juríosi ri'obáwarachi,
chopi ketasi bichíwari níri.
30 Echarí ne sinéami pagótami echo'ná warúrachi piréami ne wabé buchuwí anigá na'áwaga, ne wabé sapú júmaga
597 O R Á R A M I
napawísari. Arí biché ma chapigá echi Pablo, aboni wichí rikagá banírari echo'ná ri'obachi machímana. Arí biché we
yáti ku 'yérati echo'ná ri'obachi iyéachi.
31 Arí biché aboni wabé yáti nakiri mi'rináriya echi Pablo, chopi echarí we yáti ruyérami níri echi warura mapu wikabé
sontarsi nuréami níri mapurigá ne sinéami pagótami echo'ná
Jerusalémachi piréami echirigá ne wabé buchuwí anigá na'áwatarami níri.
32 Echarí echi ne warura wikabé sontarsi nuréami we yáti
napaburi wikabé binoy níwara sontarsi, jaré aboni kapitánawara yuwa. Arí biché sinéami aboni wabé sapú
júmaga siri echo'ná mapo'ná echi wikabé pagótami napawiri.
Arí biché maparí echi wikabé pagótami riwari echo'ná síami echi ne warura wikabé sontarsi nuréami, echi wikabé
kuchípara sontarsi yuwa, echarí aboni wabé majaga, we yáti
ariweri echirigá wabé risú orogá cho'noyá echi Pablo. 33 Echarí echi ne warura wikabé sontarsi nuréami murubé
nawari mapo'ná echi wikabé pagótami waminá mi'rináraga
cho'nari echi Pablo. Echarí binoy nurari chapigá burínara echi Pablo okuá jiero wiya jiti. Arí biché binoy rukueri mapu chigá
níro, ayena cho rukueri mapu piri orari.
34 Chopi echi wikabé pagótami o'weri sinákaka buchuwí aniri. Jaré o'weri ra'íchaka aniri mapu echi Pablo wabé chati
orámi níri, chopi auché jaré o'weri ra'íchaka si'winárigá cho
aniri. Echijiti echi ne warura wikabé sontarsi nuréami ketasi omérari ne gará machíami nirá nama mapujiti echi wikabé
pagótami echirigá ne o'weri nirá buchuwí aniri. Echijiti binoy
nurari tónara echi Pablo echo'ná pachá warubé karírari, echi wikabé sontarsi pirérachi.
35 Chopi maparí aboni echirigá togá siri echo'ná ripámi
mapo'ná teka simárawa echo'ná warubé karírari mo'wiyá, echarí arigá 'wérari níri mapurigá echi jaré sontarsi mutútaga
tomea echi Pablo mapujiti echi wikabé pagótami wabé
chapináraga jubámi chibi nokuísari. 36 Mapujiti sinéami aboni echirigá jubámi najátaga, o'weri
ra'íchaga jeaniri: Waminá mi'risí!
O R Á R A M I 598
Echi Pablo ni'yúranaraga ra'íchari bachámi echi wikabé pagótami
yuwa
37 Echarí maparí aboni ma pachá bachánara járari echi
Pablo echo'ná warubé karírari, echarí echi Pablo rukueri echi warura wikabé sontarsi nuréami jeanigá: Acha risénsia ju
mapu nimí pe téri ra'íchama? Echarí echi warura wikabé
sontarsi nuréami ku nijéwaga jeanigá rukueri: Áchami machí echi jaré Griego aniríwami ra'íchara ra'ícha?
38 Kéchami ju mujé echi rijoy echo'ná Ejíptochi aniríwachi
kawírari bitéami, echi mapu chabénara we sayérari echi jaré igúsuwami jena'í nurámi? Kéchami mujé níri mápumi
echo'ná biréana waná kawichí bayérari echi jaré nawó mili
rijoy, sinéami aboni mapu wabé nakówami níri? 39 Echarí echi Pablo ku nijéwaga jeaneri: Ketásini ju. Nijeni
biré Juríosi rijoy ju, mápuni echo'ná Társochi aniríwachi
warúrachi ranarúami níri. Echijiti nijeni chopi bitéami ju echo'ná biréana wabé warúrachi echo'ná Silísiachi aniríwachi
kawírari nirúami. Jipi nimí táni mapurigami tamí risénsia
'yama mapurigani ra'íchama echi wikabé pagótami. 40 Echarí echi warura wikabé sontarsi nuréami risénsia
'yari. Arí biché Pablo echo'ná mapo'ná tega simárawa
wiríbaga, binoy sikara jiti ra'ámaga kirí jawábari echi wikabé pagótami. Arí biché maparí aboni ma kirí jábari, echarí echi
Pablo, echi Ebreo aniríwami ra'íchara ra'íchaga jeaneri:
'Yemi keni ritémawa, ayena cho 'yemi máputamo
o'wéara ochérami ju, ne gará kipusi mapurigá nijé 'yemi nimí pe ni'yúraga ra'íchama.
2 Arí biché maparí aboni námari mapurigá binoy ra'íchari
echi Ebreo ra'íchara nirá, echarí aboni waminabi wabé kirí jábari. Arí biché Pablo jeaneri:
3 Nijeni we Juríosi pagótami ju. Nijé ranarúami níri echo'ná
Társochi aniríwachi, echo'ná Silísiachi aniríwachi kawírari, chópini jena'í Jerusalémachi ochérari. Arí biché echi Gamalieli
riwéami rijoy tamí binérari suwaba Riosi nurarira. Echirigani
gará bineri suwaba tamujé pagótamawara nurarira. Sinibini ne surachí nirá nakiri oránara mapurigá Riosi nakí,
21:38 Or 5:36
22
22:3 Or 21:39
599 O R Á R A M I
achigórigá mapurigá ne sinéami 'yemi ayena cho nakí oránara jipi rawé.
4 Chabénara nijeni wabé risú oránaraga a'najátari sinéami
echi auché jaré mapu ikí bichíri echi Warubéra Jesucristo nirá. Nijeni wabé ko'wináraga kichiri aboni, ayena cho nijeni
borogá tori echi jaré rijoy, ayena cho echi jaré muguí, je'ná
jerigá bichíyami, mapurigá aboni pachá mo'wárami níma echo'ná kumurachi.
5 Echi ne warura sakerdote gará omérama ruyé, ne sinéami
echi auché jaré o'wéara ochérami ayena cho, mapurigá aboni oserí osogá tamí 'yari risénsia tamujé pagótamawara yuwa
echo'ná Ramáskochi piréami. Arí biché nijeni echo'ná ásiya
simiri sinéami echi jaré mapu ikí bichíyami níri Jesucristo nirá, mapurigani borogá pama jena'í Jerusalémachi,
mapurigá aboni kastigo 'yárami níma.
Echi Pablo ruyé mapu churigá binoy gará bichíri Jesucristo nirá
(Hch. 9: 1–19, 26: 12–18)
6 Arí biché maparí nijeni echo'ná buwichí inárari, maparini
ma murubé nawama riwéari echo'ná Ramáskochi, echarí nasipa rawé iyena, ke sayiná ne norigá tamí yuwa ne wabé
ratábari echo'ná ripá riwigachi jonsa.
7 Echarí nijeni ri'ré wichí bu'wíbaga námari biré Warubéra Ra'íchami mapu tamí jeaneri: Mujé Saulo, churékurami tamí
wabé kichiga a'najata?
8 Echarí nijeni ku nijéwaga rukueri: Chigami ju Mujé Warubéra? Arí biché Binoy tamí jeaneri: Nijé ju Jesusi,
echo'ná Nasarétachi bitéami. Mujemi tamí wabé kichiga
a'najata. 9 Arí biché echi auché jaré mapu tamí yuwa sírari, ne
bichíwari riwari maparí echirigá ne wabé ratábari. Echarí
aboni ne wabé majajari, chopi aboni ketasi námari echi Warubéra Ra'íchami mapu tamí yuwa ra'íchari.
10 Echarí nijeni ku nijéwaga jeanigá rukueri: Warubéra, piri
marina gará níma mapurigá nijeni orama? Arí biché echi Warubéra Jesucristo tamí jeaneri: Ma ku wiriska, waminá
Ramáskochi simigá. Arí biché echo'ná mi ruyérami níma ne
suwaba mapurigami nurérami níma oránara.
22:4 Or 8:3
O R Á R A M I 600
11 Arí biché maparí nijeni riwari echirigá ne wabé simírami ratábami, echarí nijeni tibiri mapurigá ke machíriami nirá,
echijiti arigá 'wérari níri mapurigá echi auché jaré tamí yuwa
sírami tamí sikachí chapigá banírama echo'ná Ramáskochi iyénasí.
12 Arí biché echo'ná asari biré rijoy Ananíasi riwéami echi
mapu ne wabé gará nijéwami níri Riosi nurarira. Arí biché ne sinéami echi auché jaré Juríosi pagótami echo'ná Ramáskochi
piréami sinibí aniri mapu echi Ananíasi wabé garabé orámi
níri. 13 Echarí echi Ananíasi tamí 'némiya nawari, arí biché
binoy tamí jeaneri: Rijimara Saulo, ma ku gará machiri! Arí
biché echarí nijeni we yáti gará ku machíri, ayena choni ma gará ku 'nénari echi binoy.
14 Echarí echi Ananíasi tamí jeaneri: Chabé ki'yá jonsa echi
Warubéra tamujé pagótamawara Riósawara, mi chapiri mapurigami gará machimea mapurigá Binoy nakí
mapurigami orama. Echi Warubéra Riosi ayena cho mi
chapiri mapurigami gará riwimea echi Warubéra Jesucristo, mapu ne wabé garabé orámi ju, ayena cho mapurigami gará
námama mapurigá echi Warubéra mi ra'íchama.
15 Mapujítimi Binoy jiti ruwigá nawésama ne suníami jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Echirigami suwaba ruyema
mapurigami riwari, ayena cho mapurigami námari.
16 Jipi ma gará ju. Ku wiriska! Nijeni ma mi pagoma ba'wí jiti. Táni mapurigá echi Warubéra Jesucristo mi ku
wikawama mapurigami chati orari!
Echi Pablo ruyé mapurigá binoy jurárami níri nawésanara echi
auché jaré isena pagótami mapu ketasi Juríosi níri
17 Arí biché maparini ku nawari echo'ná Jerusalémachi, echarini Riosi yuwa ra'ichámiya bakiri echo'ná pachá echi
warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Echarí Riosi tamí
riwírari echi Warubéra Jesucristo. 18 Echarí echi Warubéra Jesucristo tamí jeaneri: Wabé sapú
ku simigá jena'í Jerusalémachi jonsa, mapujiti jena'í piréami
ketasi bichíma mapurigá mujemi tamí jiti rugá nawesa!
601 O R Á R A M I
19 Echarí nijeni jeaneri: Warubéra, aboni gará machí mapurigá nijeni echo'ná ne suníami aboni ri'obáwarachi
iyénari mapurigani echo'ná pachá kumurachi togá mo'wama
sinéami mapu ikí gará bichíri Mujé nirá, ayena cho aboni gará machí mapurigani wipisori echi jaré bichíyami.
20 Arí biché chabénara echi Mujé piónawara, Siteba
riwéami, we nawésari Mujé Ra'íchara, chopi maparí binoy waminá mi'rirúami níri, echarí nijé binoy ayena cho echo'ná
wiriri, ayena cho nijeni nakiri mapurigá echi binoy waminá
mi'rirúami níma. Echarí nijeni tiburi aboni kimara, maparí aboni basibuka mi'yari echi binoy.
21 Chopi echi Warubéra Jesucristo tamí jeaneri: Arigá ku
simigá, mapujiti Nijé nimí ne wabé mikabé jurama, mapurigami nawésama echi auché jaré isena pagótami, mapu
ketasi Juríosi ju.
Echi warura wikabé sontarsi nuréami nurari burénara echi Pablo
22 Arí biché echi wikabé pagótami gará kirí kipuri echarí iyénasí; chopi maparí Pablo ra'íchari echi auché jaré isena
pagótami jiti rugá, echarí ne sinéami echi jaré Juríosi
pagótami chótari o'weri ra'íchaga jeanigá: Mi'risí echi rijoy! Ketasi gará ju mapurigá waminabi bitérama!
23 Chopi mapujiti aboni waminabi wabé buchuwí anigá
sinákasari, ayena cho mapujiti aboni wabé ripá a'wari aboni napachara, ayena cho mapujiti ripá pari echi wi'yé wabé
napisóami,
24 echijiti echi ne warura wikabé sontarsi nuréami ma nurari pachá bachánara echi Pablo echo'ná pachá warubé
karírari, echi wikabé sontarsi pirérachi. Ayena cho nurari
waminá wipisónara echi Pablo, mapurigá binoy ku rumea mapurigá binoy chati orari, ayena cho mapu piri jiti echi
wikabé pagótami echirigá ne wabé simírami na'áwari binoy
sayéraga. 25 Arí biché maparí aboni ma borogá achari wipisópiya,
echarí echi Pablo jeaneri biré pe tabéara nurámi sontarsi
echo'ná wiríami: Áchatamo risénsiya ju máputamo chuwé wipisopo biré rijoy Romano pagótami, maparítamo nirapé
cho bachá nirá justikia orasa?
22:20 Or 7:58
O R Á R A M I 602
26 Chopi ma je'ná jerigá námsa, echi pe tabéara nurámi sontarsi simigá jeaneri echi ne warura wikabé sontarsi
nuréami jeanigá: Ne gará 'natá mapurigami orama, mapujiti
echi rijoy Romano aniríwami pagótami ju! 27 Echarí echi warura wikabé sontarsi nuréami
murubéanaga echi Pablo yuwa jeanigá rukueri: Acha
bichíwari ju mapu mujé Romano pagótami ju? Arí biché echi Pablo jeaneri: Ayena.
28 Echarí echi ne warura wikabé sontarsi nuréami jeaneri:
Nijeni wikabé wenomí natétari mapurigani anérami níma Romano pagótami nirá. Arí biché echi Pablo jeaniri: Chopi
nijeni Romano pagótami ju, mapujiti nijé 'wénawara ayena
cho Romano pagótami níri. 29 Arí biché ma je'ná jerigá namsa, echarí echi jaré mapu
waminá wipisoma riwéari echi Pablo, ma ariweri echi binoy.
Arí biché echi ne warura wikabé sontarsi nuréami we majari maparí binoy ma machiri mapurigá echi Pablo echi Romano
pagótami níro, mapujiti echi warura sontarsi bachá nirá
nurari burénara echi Pablo, maparí binoy ke cho bachá nirá justikia orárami níri.
Echi Pablo párati echo'ná bachámi mapo'ná echi jaré o'wérara
ochérami Juríosi napawiri
30 Arí biché ba'arínara rawé echi ne warura wikabé sontarsi
nuréami pe téri nirá auchecho ku botánari echi Pablo; ayena cho binoy nurari napabúnara echi jaré o'wéara sakerdote,
ayena cho ne sinéami echi auché jaré o'wéara ochérami
Juríosi. Echarí binoy echo'ná pari echi Pablo. Arí biché echo'ná bachámi echi jaré o'wéara ochérami Juríosi yuwa
nasipa wirari, mapujiti binoy nakiri ne bichíwari machináriya
mapujiti aboni echirigá wi'nijiri echi Pablo.
Arí biché echi Pablo ne gará 'néniga echi jaré o'wéara ochérami Juríosi, echarí jeaneri: 'Yemi Juríosi
pagótami, nijeni sinibí garabé orogá bitéari jipi rawé iyénasí.
Riosi gará machí mápuni bi'wíami ju surachí nirá.
23
603 O R Á R A M I
2 Echarí echi ne warura sakerdote Ananíasi riwéami wabé yoga nureri echi auché jaré mapu echo'ná murubé echi Pablo
yuwa jari mapurigá Pablo chumurachi cho'nimea.
3 Arí biché echi Pablo ku nijéwaga jeaneri: Riosi ayena cho mi cho'nimea! Mujé wabé 'yékami ju! Mujé chópimi echo'ná
atí mapurigami tamí justikia orama mapurigá nurárami ju
echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi, chópimi we sayérari Riosi nurarira maparimi echirigá nurari tamí cho'nínara!
4 Echarí echi auché jaré echo'ná muchúami jeaneri: Echirigá
chami wabé sití ra'íchaga ané echi ne warubéra Riosi sakerdótawara?
5 Arí biché echi Pablo ku nijéwaga jeaneri: 'Yemi keni
pagótamawa, nijeni ketasi machiri mapu binoy echi ne warubéra sakerdote níri, mapujiti jerigá anigá osirúami ju
echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Ketásimi chati sití
ra'íchaga ané biré warura, mujé pagótamawara warúrawara. 6 Echarí echi Pablo gará machiri mapu jaré aboni echi
Saruseo aniríwami níri, chopi auché jaré echi Bariseo
aniríwami níri. Echijiti echi Pablo echo'ná nasipa aboni yuwa o'weri ra'íchaga jeaneri: 'Yemi keni pagótamawa, nijeni
Bariseo ju, mapurigá nijé 'wénawara ayena cho Bariseo
aniríwami binériami níri. Jípini wi'nijírami ju mapujítini gará bichíga buwé mapurigá echi jaré suwíami ku o'wínama
echarí ne jubá rawé.
7 Chopi maparí echi Pablo je'ná jerigá aniri, echarí echi jaré Bariseo chótari a'nagupi nasayéraga ra'íchiya echi auché jaré
Saruseo aniríwami yuwa. Echirigá echi wikabé pagótami
mapu napawika muchiri, arigá okoná rojuari. 8 Mapujiti echi jaré Saruseo aní mapu echi jaré suwíami
ketasi ku o'wínama, ayena cho mapu ke nirú Riosi
kapitánawara, nirapé echi jaré ariwá; chopi echi auché jaré Bariseo gará bichí suwaba je'ná jerigá.
9 Echarí ne sinéami echi wikabé pagótami buchuwí anigá
o'weri ra'íchari. Arí biché jaré nuraríwami binériami echo'ná muchiri mapu echi jaré Bariseo yuwa níri. Abóniko jaska
jeaniri: Je'ná rijoy ketásirapé namuti chati orari. Chopi, siné
káchi biré ariwá binoy yuwa ra'íchariré, biré warura Riosi kapitánawara keremá. Echijiti ketasi sayérabo je'ná rijoy,
23:6 Jir 3:5 Or 24:21
23:8 Mt 22:13
O R Á R A M I 604
mapujiti siné káchi Riosi echirigá nurériré. Arí biché tamujé ketasi nakí mapu Riosi sayérabo.
10 Arí biché echi wikabé pagótami wi'ribé nirá echirigá
a'nagupi nasayéraga ra'íchari mapuyénasí echi warura wikabé sontarsi nuréami we majari, mayega mapu echi Pablo
káraga waminá chi'wanárami níma, echi wikabé pagótami
jiti. Echijiti echi warura nurari mapurigá jaré wikabé sontarsi párami níma, mapurigá aboni ku machí paka tomea echi
Pablo echo'ná nasipa echi wikabé pagótamichi jonsa, ayena
cho mapurigá echi Pablo auchéchoko ku torúami níma echo'ná pachá warubé karírari echi wikabé sontarsi pirérachi.
11 Ba'arínara rokogó echi Warubéra Jesucristo echo'ná
Pablo yuwa ke sayiná wiríbaga jeaneri: Waminabi gará bichí mujé Pablo. Mapujiti mapurigami nawésari tamí jiti rugá
jena'í Jerusalémachi, echirigá ayena cho 'wérari ju mápumi
tamí jiti nawésama echo'ná Rómachi aniríwachi warúrachi.
Jaré we mi'rinári echi Pablo
12 Ba'arínara rawé jaré Juríosi rijoy aboni gará anigá
ra'íchari echi Pablo mi'riboa rugá. Echarí aboni a'nagupi
jeaneri: Ketásita cho kopoa, nirapeta cho bajibo, a keta cho mi'riságáta echi Pablo. Gará níma Riosi tamujé tamí ko'wisá,
ata ketasi mi'riságá echi Pablo!
13 Arí biché echi jaré mapu je'ná jerigá ne bichíwaga aniri, nawosa makoy waminá cho níri.
14 Echarí aboni echo'ná simíbari mapo'ná echi jaré o'wéara
sakerdote muchiri, ayena cho mapo'ná echi auché jaré o'wéara ochérami muchiri. Arí biché aboni jeaniri: Tamujeta
ne bichíwaga aniri máputa ketasi kopoa ke cho mi'riságáta
echi Pablo. Ayena cho jeanírita mapu a ketásita bichíwari echirigá orásagá, gará níma mapu Riosi tamujé tamí
ko'wimea.
15 Jipi 'yemi, echi auché jaré o'wéara Juríosi yuwa, sinéami anébasi echi ne warura wikabé sontarsi nuréami mapu ba'arí
'yemi mi machí pásama echi Pablo echo'ná bachámi 'yemi
yuwa, mapurigá 'yemi aboni kirí nirá waminabi wikabé namuti rukuébotamo. Chopi tamujé ma karigá muchibo
605 O R Á R A M I
mapurigata waminá mi'riboa echi Pablo echo'ná buwichí, maparí binoy ke cho nawama echo'ná 'yemichi.
16 Chopi biré ri'marí, echi Pablo kuríchara, ma namsa
mapurigá echi jaré rijoy echirigá mi'rinári echi Pablo, échiko simigá echo'ná pachá warubé karírari, echi wikabé sontarsi
pirérachi, echirigá ruyeri echi Pablo.
17 Echarí echi Pablo bayegá pe biré echi o'wéara sontarsi jeaneri: Bayéraga je'ná ri'marí echo'ná mapo'ná atí echi ne
warura wikabé sontarsi nuréami, mapujiti binoy ruyema biré
namuti. 18 Echarí echi warura sontarsi bayérari echo'ná mapo'ná
echi ne warura wikabé sontarsi nuréami asari. Arí biché
jeaneri: Echi Pablo mapu pachá bachárami ju tamí bayegá aneri mápuni pama je'ná ri'marí mi yuwa mapujiti mi
ruyema biré namuti.
19 Arí biché echi ne warura wikabé sontarsi nuréami binoy sikárachi chapigá, waná bayéraga jeanigá rukueri: Pírimi tamí
ruyénari?
20 Echarí echi ri'marí jeaneri: Ne sinéami echi jaré Juríosi ma gará anigá ra'íchari jeanigá mapu aboni mi tánama mapu
ba'arí mujemi ku machí pama echi Pablo echo'ná sinéami echi
jaré o'wéara Juríosi napawíkowachi, mapurigá aboni waminabi rukuema echi Pablo.
21 Chopi ketasi echirigá bichíga orá mujé, mapujiti nawosa
makoy waminá cho rijoy ju mapu ma gará kariwesa chakena ichípaga buwé. Arí biché aboni ma bichíwaga aniri mapurigá
aboni ketasi auchecho siné ko'mea, nirapé auchecho siné
bajima, a ketasi cho mi'riságá echi Pablo. Aboni ayena cho aniri mapu gará níma Riosi tamujé tamí ko'wisá, ata ketasi
echirigá mi'riságá echi Pablo. Arí biché jipi aboni chopi
buwigá muchuwi mapuyénasí mujemi ku nijéwama. 22 Arí biché echi warura wikabé sontarsi nuréami ku
ripórari echi ri'marí; ayena cho jeaneri mapu ketasi wesi ku
ruyema mapurigá binoy je'ná jerigá aneri.
Echi Pablo jurárami níri echi warura siríami Pélisi riwéami yuwa
23 Echarí echi warura wikabé sontarsi nuréami bayegá
nureri okuá echi auché jaré o'wéara sontarsi kariwénara okuá
O R Á R A M I 606
kiento sontarsi wichí jaga simíbami, ayena cho nureri kariwénara auché jaré kicháosa makoy sontarsi kawechi
simíbami, ayena cho nureri kariwénara auché jaré okuá
kiento sontarsi silá kámi, mapurigá sinéami karigá muchima, mapurigá sinéami echo'ná Sesaréachi aniríwachi warúrachi
simama echarí pe téri chonaso.
24 Ayena cho nureri kariwénara jaré kawé, mapurigá echi Pablo ayena cho kawé asigá simea. Arí biché echi warura
wikabé sontarsi nuréami we nurari mapurigá echi Pablo ne
gará kaníriga torúami níma echo'ná mapo'ná echi warura siríami Pélisi riwéami asari.
25 Arí biché echi ne warura wikabé sontarsi nuréami ayena
cho biré oserí tórataga júri, jerigá anigá osirúami: 26 Nijé, Kláudio Lísia mi osé, mujé wabé garabé warura
siríami Pélisi riwéami. We gará kaníriga mujé.
27 Bukurí echi jaré Juríosi pagótami waminá chapiri je'ná rijoy. Arí biché maparí aboni we mi'rináraga orari, echarí
nijeni ku ku'wírari, echi wikabé sontarsi bayegá, mapujítini
machiri mapu je'ná rijoy Romano pagótami níro. 28 Echarí nijeni we nakiri machináriya, ne bichíwari nirá,
mapu piri jiti aboni ne wabé wi'nijiri je'ná rijoy. Echijiti nijeni
tori binoy echo'ná bachámi mapo'ná ne sinéami echi jaré aboni o'wéarawara muchiri.
29 Chópini gará machigá riwari mapurigá aboni wabé
wi'nijiri je'ná rijoy mapujiti binoy ketasi nijéwami níri jaré aboni nurarira, chopi binoy tarapé chati orámi níri mapurigá
binoy echijiti waminá mi'rirúami níma riwéari. Nibiré cho
chati orámi níri mapurigá binoy echijiti pachá bachárami níma riwéari.
30 Chopi níjeni ruyérati mapurigá echi jaré Juríosi ma gará
tétari mi'riboya. Echijiti nijeni júri echo'ná mi yuwa; ayena choni aneri echi jaré wi'nijíami mapurigá aboni echo'ná
bachámi mi yuwa sayéraga animea echi mapujiti aboni
sayéraga wi'nijí echi binoy. Adiósibá! 31 Echarí echi wikabé sontarsi, rokogó nirá, chapigá tori
echi Pablo echo'ná Antípachi aniríwachi warúrachi mapurigá
aboni nurérati.
607 O R Á R A M I
32 Ba'arínara rawé echi jaré okuá kiento sontarsi wichí jaga simíbami echo'ná jonsa ku ro'wisa, ku kuwana simíbari
echo'ná warubé karírari, wikabé sontarsi pirérachi; chopi echi
auché jaré sontarsi kawé aséami waminabi simíbari echi Pablo yuwa.
33 Arí biché ma sebasa echo'ná Sesaréachi, aboni gará 'yari
echi oserí echi warura siríami; ayena cho waminá nijírati echi Pablo.
34 Echarí ma 'nesa echi oserí, echi warura siríami rukueri
mapu chu aniríwachi kawírari bitéami níro echi Pablo. Arí biché ma machigá mapu echo'ná Silísiachi aniríwachi
kawírari bitéami níro,
35 echarí jeaneri: Nijé nimí justikia orama maparí ma norinsa echi jaré mapu mi wi'nijí. Arí biché waminá nurari
mapurigá echi Pablo gará tibútarami níma echo'ná pachá
warubé karírari echi warura siríami Erorsi riwéami bitérachi.
Pablo ni'yúranaraga ra'íchari echo'ná bachámi echi warura
siríami Pélisi riwéami yuwa
Pe kinana marí rawé echi ne warubéra sakerdote
Ananíasi riwéami ma nawari echo'ná Sesaréachi,
auché jaré o'wéara yuwa. Arí biché biré rijoy Tértulo riwéami así nawari, echi mapu suwaba ra'íchari gará katéwaga
wi'nijíami níri. Echarí aboni siri echo'ná echi warura siríami
yuwa, mapujiti aboni we wi'nijínari echi Pablo. 2 Arí biché maparí echi Pablo echo'ná párati, echarí echi
Tértulo wabé wi'nijiga ra'íchari echi Pablo sayéraga echo'ná
bachámi echi warura siríami Pélisi riwéami yuwa. Echarí jeaneri: Warú natétara mi 'yabo mujé warura siríami
mapujítita mujé jiti wabé garabé kirí piré. Ayena cho jipi ne
suwaba namuti gará katéwami ju, mapujiti mujemi ne wabé gará machíami ju.
3 Ne sinibita warú natétara mi 'yabo, mujé wabé garabé
orámi Pélisi, mapujítita sinibí, ne suníami nirá nareri suwaba je'ná jeyiri mapu mujemi orari.
4 Jípita ketasi nakí máputa wi'ribé nirá mi kumebo,
echijítita risénsia taní mapurigami tamí kipuma, pe téri nirá, mapujítimi wabé garabé ju.
24
O R Á R A M I 608
5 Mapujítita gará machigá riwari mapurigá je'ná Pablo ne wabé kuméami ju, mapujiti wabé sití ra'íchami ju; ayena cho
binoy sinibí okoná nirá rojuana echi jaré Juríosi pagótami, ne
suníami jena'í wichimóbachi piréami, mapurigá aboni chopi a'nagupi we nasayérama. Arí biché je'ná Pablo ne chokira ju
echi jaré si'wina waná cho bichíyami yuwa, echi jaré mapu
Nasareno anérati. 6 Ayena cho je'ná Pablo we sití niwánari echi warubé
tamujé ri'obáwara. Echijiti tamujeta waminá chapiri. Arí
bicheta nakiri kastigo 'yánara, mapujiti echirigá osirúami ju echo'ná tamujé nurarira oseríwarachi.
7 Chopi echi ne warura wikabé sontarsi nuréami, Lísia
riwéami, echo'ná nawagá arigá ni'yúraga, tamujé tamí 'yésari. 8 Ayena cho echi warura Lísia tamujé tamí aneri máputa
jena'í simabo, mapurigata mi yuwa ra'íchabo, sinéami mapu
ikita nakiri wi'nijiya echi Pablo. Jipi mujé binoy gará omérama rukueya echi Pablo. Echirigami gará ne bichíwari
nirá machimea suwaba mapujítita wi'nijí echi binoy.
9 Echarí echi auché jaré Juríosi pagótami echo'ná muchúami ayena cho aniri mapu suwaba je'ná jerigá ne bichíwari níro.
10 Arí biché echi warura siríami binoy nirá jówaga riwírari
mapurigá echi Pablo ma ra'íchama. Echarí echi Pablo jeaneri: Nijeni wabé kaniri mapujiti jípini pe ni'yúraga ra'íchama
bachámi mi yuwa, mapujítini machí mapurigami warura
siríami níri je'ná Juríosi pagótami yuwa, wikabé bamíbari yénasí jonsa.
11 Jipi mujé binoy gará omérama machiyá mapu chopi
makoy miná okuá rawé yena ju maparí jonsa nijeni ku nawari jena'í Jerusalémachi mapurigani Riosi yuwa ra'íchama
echo'ná pachá echi warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi.
12 Arí biché aboni ketasi tamí riwari auché jaré yuwa a'nagupi nasayéraga ra'íchami. Nirapé tamí riwari
na'áwitiyami echi jaré pagótami echo'ná pachá echi warubé
Juríosi ri'obáwarachi. Nirapé tamí riwari na'áwitiyami echi pagótami echo'ná pachá auché jaréana ri'obachi, nibiré
echo'ná auché jaréana, jena'í warúrachi.
13 Arí biché aboni ketasi omero mi bichíriya mapurigá ne suwaba ne bichíwari ju mapurigá aboni tamí wi'nijí.
609 O R Á R A M I
14 Chopi nijé nimí je'ná jerigá ané mápuni gará bichíga waminabi warubéraga ané echi Warubéra Riosi mapurigá
nijé 'wénawara ayena cho waminabi warubéraga aneri echi
Binoy. Arí biché echi jaré Juríosi aní mapu nijeni si'winárigá orámi ju, mapujítini bichí echi Warubéra Jesucristo nirá,
chópini arigá bichí ne suwaba mapurigá osirúami ju echo'ná
Riosi nurarira oseríwarachi, ayena cho mapurigá osirúami ju echo'ná echi jaré Riosi jiti nawésami oseríwarachi.
15 Ayena cho nijeni bichíga buwé mapurigá Riosi
waminánomí auchecho ku o'wíntama echi jaré suwíami, achigórigá mapurigá aboni ayena cho bichíga buwé. Echarí
Riosi ku o'wíntama echi jaré garabé orámi, echi auché jaré
chati orámi ayena cho. 16 Echijiti nijeni sinibí wabé nakí garabé orogá bitéranara,
mapurigá nijé binoy gará bi'wíami surérama, ayena cho
mapurigani ketasi wi'nijírami níma Riosi jiti, nibiré cho echi jaré pagótami jiti.
17 Pe wi'ribé bamíbari jonsa nijeni iyénari echo'ná auché
jaréana kawírari, chopi bukurini ku nawari I jena'í nijé kawíwarachi mapurigani kóma echi jaré we tisúwati, ayena
cho mapurigani waminabi warubéraga anema Riosi, echo'ná
pachá warubé Juríosi ri'obáwarachi. 18 Arí biché nijeni echirigá orogá, ne gará bi'wari nijé binoy
nirá. Echarí jaré Juríosi pagótami echo'ná Ásiachi aniríwachi
kawírari piréami tamí riwari echo'ná pachá warubé Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Chopi aboni ketasi tamí riwari
wikabé pagótami yuwa iyénami, nibiré cho tamí riwari
na'áwitiami echi auché jaré pagótami. 19 Echi 'narí gará níma mapu jena'í sisá mapurigá aboni
tamí wi'nijima, a jaré namuti jiti tamí wi'nijínarasagá.
20 Ayena cho gará níma je'ná jaré jena'í muchúami gará rusá acha tamí riwari jaré namuti chati orámi, maparini asari
echo'ná bachámi sinéami echi jaré o'wéara Juríosi
napawírachi. 21 Chopi siné káchi aboni animea mápuni chati orari,
maparini echo'ná nasipa aboni yuwa wirigá o'weri ra'íchaga
jeaneri: Jipi 'yemi chópitamo tamí wi'nijí mapujítini gará bichí
24:18 Or 21:27
24:21 Or 23:6
O R Á R A M I 610
mapurigá echi jaré suwíami auchecho ku o'wínama waminánomí rawé!
22 Echarí echi warura siríami Pélisi riwéami je'ná jerigá
namsa ma ketasi nakiri justikia oránara echarí rawé. Binoy ma gará machiri mapurigá echi jaré napawika bichíyami gará
bichíri Jesucristo nirá. Echarí binoy jeaneri: Maparí ku
nawasa echi ne warura wikabé sontarsi nuréami, Lísia riwéami, echarini waminabi gará rukugá machimea ne
suwaba 'yemi ra'íchara.
23 Echarí echi Pélisi nureri echi tabéara nurámi sontarsi mapurigá echi Pablo abijí pachá kumurachi tibima, chopi
nureri mapurigá Pablo gará ku'wíratami níma; ayena cho
risénsia 'yari mapurigá echi jaré Pablo amígowara 'nésiya simea echo'ná pachá kumurachi, ayena cho mapurigá aboni
gará kóma echi Pablo.
24 Pe wakinana, ma wi'ribé rawé, echi Pélisi auchecho siné nawari echo'ná Sesaréachi. Echarí binoy upira así nawari. Arí
biché binoy upira Rusila riwéami, Juríosi pagótami níri.
Echarí echi Pélisi auchecho siné bayeri echi Pablo mapurigá binoy gará ra'íchama aboni yuwa, Jesucristo bichírawami jiti
rugá.
25 Chopi maparí echi Pablo ra'íchari jeanigá mapurigá gará níma mapu echi pagótami ne wabé garabé wachínaga orama,
ayena cho mapurigá aboni ketasi chuwé orama, ayena cho
mapurigá Riosi kastigo 'yama echarí ne jubá rawé, echarí echi Pélisi ne wabé majari. Arí biché jeaneri: Jipi ma ku simigá! Pe
minana maparí nijeni gará ikiri, echarí nimí auchecho siné
bayema. 26 Ayena cho echi Pélisi mayeri mapu echi Pablo wenomí
nijima, mapurigá binoy ku machí pátami níma. Echijiti echi
Pélisi wisabé bayeri echi Pablo mapurigá binoy yuwa ra'íchama.
27 Echirigá orari okuá bamíbari yénasí; chopí echarí echi
Pélisi ma ku machínari warura siríami nirá. Arí biché echi Pórsio Jesto riwéami 'narí wirárati. Arí biché echi Pélisi we
nakiri kaníratimiya echi jaré Juríosi pagótami, echijiti binoy
ariweri echi Pablo echo'ná pachá kumurachi, pachá bachárami nirá.
611 O R Á R A M I
Pablo párami níri bachámi echi warura siríami Jesto riwéami
yuwa
Echarí echi Jesto nawari echo'ná Sesaréachi mapurigá
binoy wirárami níma warura siríami nirá. Arí biché pe wakinana, bikiyá chi'rigá, binoy ku simiri echo'ná
Sesaréachi jonsa, echo'ná ripámi Jerusalémachi simiyá.
2 Echo'ná echi jaré o'wéara sakerdote, ayena cho echi auché jaré o'wéara Juríosi pagótami sinéami we tari mapurigá echi
Pablo kastigo 'yárami níma.
3 Echarí aboni wabé tari mapurigá echi Pablo ku torúami níma echo'ná Jerusalémachi. Chopi aboni nakiri auché jaré
juránara mapurigá echo'ná buwichí mi'rimea echi Pablo.
4 Arí biché echi Jesto ku nijéwaga jeaneri mapu echi Pablo pachá bachara asari echo'ná Sesaréachi, ayena cho aniri
mapurigá binoy Jesto ke 'me ayó ayena cho echo'ná ku simea
riwéari. 5 Arí biché echi Jesto ayena cho jeaneri: Echijiti gará níma
sinéami 'yemi máputamo ikí bachá o'wéarapara juko, ayena
cho tamí yuwa simasa echo'ná Sesaréachi. Arí biché a echi rijoy ne bichíwari chati orámi nísagá 'yemitamo gará
omérabo wi'nijiya echi binoy.
6 Echarí echi Jesto chopi tibiri echo'ná Jerusalémachi pe osá nawó rawé, pe makoy rawé keremá. Arí biché binoy ku simiri
echo'ná Sesaréachi. Arí biché ba'arínara rawé echi Jesto
asíbari echo'ná mapo'ná echi jaré o'wéara sinibí muchiri. Arí biché binoy nurari mapurigá echi Pablo echo'ná párami níma.
7 Arí biché maparí echi Pablo echo'ná nawari, ne sinéami
echi jaré o'wéara Juríosi echo'ná Jerusalémachi jonsa simíbami binoy yuwa murubéanaga ne norébari. Echarí aboni
wabé wi'nijiri echi Pablo mapurigá wikabé namuti wabé chati
orámi nirá, chopi aboni ketasi omérari ne bichíwari aniyá mapurigá echi Pablo echirigá chati orámi níro.
8 Echarí echi Pablo ne gará ni'yúraga jeaneri: Nijeni tarapé
siné chati orogá sayérari echi jaré Juríosi pagótami nurarira, nirapé choni echirigá sayérari echi warubé aboni ri'obáwara,
nirapé choni sayérari echi ne warubéra siríami echo'ná
Rómachi bitéami.
25
O R Á R A M I 612
9 Chopi echi Jesto we nakiri kaníratamiya echi jaré Juríosi pagótami, echijiti binoy jeanigá rukueri echi Pablo: Áchami
nakí mápumi ku simea echo'ná Jerusalémachi, mapurigá
nijeni mi justikia oríma echo'ná, wikabé karumati jiti, mapurigá aboni mi wi'nijí?
10 Echarí Pablo ku nijéwaga jeaneri: Jena'ini wirí bachámi
mi yuwa mápumi wirárami níri justikia oránara, echi ne warubéra siríami echo'ná Romachi bitéami jiti. Gará níma
mapurigami we yáti tamí justikia oríma. Mujé binoy ne gará
machí mapurigani tarapé chati orari echi jaré Juríosi pagótami sayériya.
11 A nijeni ne bichíwari ne wabé simírami chati orámi
nísagá, echarí gará níma mapurigani echijiti mi'rirúami níma. Ayena cho a echirigá ne bichíwari nísagá, nijeni arigá animea
mapurigami tamí mi'rimea. Chopi a ketasi bichíwari nísagá
echi jaré karúmati namuti mapujiti echi jaré Juríosi pagótami tamí wi'nijí, echarí ke wesi risénsia niwa mapurigá aboni
tamí nijima echi jaré Juríosi pagótami yuwa. Echijiti nijeni
táni mapurigá echi ne warubéra siríami echo'ná Rómachi bitéami tamí justikia oríma!
12 Echarí echi Jesto ma ra'íchasa echi jaré o'wéara yuwa
mapu binoy yuwa ku'wíriami níri, arí biché jeaneri: Gará ju. Mujemi tari mapurigá echi ne warubéra siríami echo'ná
Rómachi bitéami mi justikia oríma. Nijé nimí jurama echo'ná
Rómachi, echi ne warubéra siríami yuwa.
Pablo párati echo'ná bachámi echi warura siríami Agripa riwéami
yuwa
13 Pe wakinana echi warura siríami Agripa riwéami simiri
echo'ná Sesaréachi echi Jesto naripámiya. Echi Berenise
riwéami mukwí así simiri. 14 Arí biché aboni echo'ná tibiri pe wi'ribé rawé. Echarí echi
Jesto ruyeri echi warura Agripa mapurigá echi Pablo pachá
bachárami níri. Echarí echi Jesto jeaneri: Jena'í biré rijoy pachá bachara atí mapu echi Pélisi echo'ná achari.
15 Arí biché maparini asari echo'ná Jerusalémachi, echi jaré
o'wéara sakerdote, ayena cho echi auché jaré Juríosi pagótami
613 O R Á R A M I
o'wéarawara sinéami tamí tánari mapurigani nurama mi'rínara echi rijoy.
16 Chopi nijeni ku nijéwaga aneri mapu tamujé Romano
pagótami ketásite echirigá nurá mi'rínara biré rijoy maparita ketasi cho bachá nirá justikia orasa, ayena chota bachá nirá
bayé echi jaré wi'nijíami mapurigá echi auché biré mapu
wi'nijírami ju ne gará riwimea aboni, mapurigá echi mapu wi'nijírami ju gará omérama ni'yúriya, a ketasi ne bichíwari
chati orámi nísagá.
17 Echijiti maparí aboni siri jena'í, ba'arínara rawé nirá, nijeni we yáti asíbaga mapo'ná echi jaré igúsuwami muchiba,
echarini nurari echo'ná pánara echi rijoy.
18 Chopi echi jaré mapu echo'ná siri wi'nijínara echi rijoy ketasi wi'nijiri mapurigá wabé chati orámi nirá mapurigá
nijeni mayeri.
19 Chopi maparí aboni ra'íchari echi rijoy sayéraga, echarí aboni chopi ra'íchari wiká karúmati namuti jiti rugá,
mapurigá echi jaré Juríosi pagótami chopi bichíri. Ayena cho
aboni sayéraga ra'íchari biré rijoy, Jesusi riwéami, jiti rugá, echi mapu ma mukuri. Chopi echi Pablo aní mapu echi Jesusi
ma ku bitéami ju.
20 Echarí nijeni ketasi machiri mapu churigani justikia orama echiyiri karúmati namuti jiti. Echijiti nijeni rukueri
echi Pablo acha binoy nakimea echo'ná Jerusalémachi simiyá,
mapurigani echo'ná asagá justikia oríma binoy, je'ná karúmati namuti jiti.
21 Arí biché echi Pablo tari mapurigá binoy chopi justikia
orárami níma echi ne warubéra siríami Augusto riwéami jiti, echo'ná Rómachi bitéami. Echijiti nijeni nurari mapurigá echi
Pablo pachá bachára asimea mapuyénasí nijeni omérama
echo'ná Rómachi jura. 22 Echarí echi Agripa jeaneri echi Jesto: Nijeni ayena cho
nakí echi rijoy ra'íchara kipúnara. Arí biché echi Jesto ku
nijéwaga jeaneri: Ba'arimi gará kipuma. 23 Ba'arínara rawé maparí echi warura Agripa nawari, echi
Berenise riwéami mukwí yuwa, echarí aboni wabé níraga,
o'wéara nirá mayega mo'wiri echo'ná warubé karírari, wikabé o'wéara sontarsi yuwa, echi jaré o'wéara echo'ná
O R Á R A M I 614
warúrachi piréami ayena cho. Echarí echi Jesto nurari echo'ná pánara echi Pablo.
24 Echarí echi Jesto jeaneri echi Agripa riwéami: Mujé
warubéra siríami, ayena cho 'yemi o'wéara, sinéami máputamo jena'í tamujé yuwa muchuwi: Jena'ítamo ritiwá
je'ná rijoy. Ne wikabé echi auché jaré Juríosi pagótami
echo'ná Jerusalémachi piréami ma tamí yuwa ra'íchari je'ná rijoy sayériga, wikabé jena'í Sesaréachi piréami ayena cho. Ne
sinéami aboni sinibí tamí ané mapu gará níma mapurigá
binoy waminá mi'rirúami nísa. 25 Chopi nijeni mayé mapurigá binoy tarapebi yiri chati
orámi níri, echijitini mayé mapu ketasi gará níma mapurigá
binoy waminá mi'rirúami nísa. Arí biché mapujiti je'ná rijoy tari mapurigá binoy justikia orárami níma echi ne warubéra
siríami, Augusto riwéami jiti, echo'ná Rómachi bitéami,
echijiti nijeni mayeri mápuni echo'ná jurama echi warubéra siríami yuwa.
26 Chopi mapujítini ketasi machí mapu piri jítini wi'nijiga
osema echi ne warubéra siríami, je'ná rijoy sayéraga, echijítini ma machí pari jena'í bachámi 'yemi yuwa mapurigátamo
gará rukuebo. Arí biché bachá nirá nijeni nakí mapurigá
mujemi warubéra Agripa ne gará rukuema, mapurigá nijé echarí gará machimea mapurigani osogá wi'nijima je'ná rijoy
echi ne warubéra siríami yuwa.
27 Mapujiti nijeni mayé mapurigani ke newarite nirá níma, ani echo'ná nárasagá biré rijoy mapurigá binoy pachá
bachárami níma, ani ketasi ruyésagá mapurigá echi rijoy
chati orari.
Echi Pablo ni'yúranaraga ra'íchari bachámi echi warubéra siríami
Agripa riwéami yuwa
Echarí echi warubéra siríami Agripa riwéami jeaneri
echi Pablo: Ma gará ju mapu mujé binoy nirá
ni'yúranaraga ra'íchama. Echarí echi Pablo, binoy sikara o'wínaga, jeaneri:
2 Nijeni ne wabé kaníri mapujítini ni'yúranaraga ra'íchama
bachámi mujé yuwa, mujé warubéra siríami Agripa riwéami, mapujiti jípini ni'yúranaraga ra'íchama echi wikabé namuti
26
615 O R Á R A M I
jiti mapurigá echi jaré Juríosi pagótami tamí sayéraga ra'íchari.
3 Nijeni echirigá wabé kaníri mapujiti mujé ne gará machí
ne suwaba mapurigá tamujé Juríosi pagótami bichíga orá, ayena cho mapurigata a'nagupi we ra'íchaga aní. Echijiti nimí
wabé táni mapurigami ne gará kirí tamí kipuma.
Pablo gará suwaba ru mapurigá binoy orogá bitéari maparí binoy
ketasi cho bichíyami níri Jesucristo nirá
4 Ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami ne gará machí mapu churigani orogá bitéari aboni yuwa chabé chokichí jonsa
maparí jónsani tá níri, echo'ná nijé kawíwarachi, echo'ná
Jerusalémachi ayena cho. 5 Ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami ayena cho gará
machí mapurigá nijeni wabé nóchari orogá bitéari mapurigá
biré Bariseo nirá; ayena cho aboni gará omérama echirigá ku ruyá, a aboni echirigá nakiságá. Arí biché echi jaré Bariseo
waminabi ne wabé simírami nóchari orogá piré, ketasi
mapurigá echi auché jaré Juríosi pagótami. 6 Arí biché jipi nijeni wabé wi'nijírami ju mapujítini we
bichíga buwé mapurigá Riosi waminánomí ku o'wíntama
echi jaré suwíami, achigórigá mapurigá Riosi Binoy bichíwaga aneri echi jaré chabé ki'yá piréami tamujé
pagótamawara mapurigá Binoy orama riwéari.
7 Arí biché ne sinéami echi jaré makoy miná okuá rojuámi, tamujé Isaeri aniríwami pagótami, ne si'néamita bichíga
buwé mapurigá Riosi echirigá ku o'wíntama echi jaré
suwíami. Echijítita waminabi warubéraga ané Riosi, ayena chota sinibí rawé chopi orá mapurigá Binoy nakí, sinibí
rokogó ayena cho. Arí biché nijé nimí ané, mujé warubéra
Agripa, mapu echi jaré Juríosi tamí wi'nijí jipi rawé, chopi mapujítini echigá bichíga buwé.
8 Churékurátamo mayé mapu Riosi ketasi omero ku
o'wíntiya echi jaré suwíami?
Pablo suwaba ru mapurigá binoy risú orogá najátari echi jaré
gará bichíyami
O R Á R A M I 616
9 Nijé binoy chabénara nirá mayeri mapu arigá 'wérari níri mapurigani wikabé namuti orama echi Jesusi sayéraga, mapu
echo'ná Nasarétachi bitéami níri.
10 Arí biché echirigani orari echo'ná Jerusalémachi. Arí biché maparí echi jaré o'wéara sakerdote tamí risénsia 'yari,
echarini echo'ná pachá kumurachi mo'wari wikabé echi jaré
gará bichíyami. Arí biché maparí jaré aboni waminá ko'wirúami níri, echarí nijé ayena cho nakiri mapurigá aboni
echirigá ko'wirúami níma.
11 Ayena choni wikabé chokéami echirigá kastigo 'yari echi jaré bichíyami, mapujítini nakiri mapurigá aboni animea
mapu ma ketasi waminabi bichíma Jesucristo nirá. Echirigani
orari echo'ná ne suníami echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwarachi. Ayena choni ne wabé simírami yoga kichiri
aboni, mapuyénasíni wabé risú orogá najátari aboni echo'ná
jaréana si'wina o'wéarachi yénasí.
Echi Pablo auchecho siné gará ru mapurigá binoy bachá bichírí
Jesucristo nirá
(Orárami 9:1–19, 22:6–16)
12 Arí bicheni echirigá oránaraga simiri echo'ná Ramáskochi aniríwachi warúrachi, mapujiti echi jaré o'wéara
sakerdote tamí wirari mapurigá warura nirá, mapurigani
echirigá risú orogá najátama echi jaré bichíyami. 13 Chopi nimí ané, mujé warubéra siríami, mapu echo'ná
buwichí, ne nasipa rawé nirá, nijeni riwari ne wabé simírami
ratábami echo'ná ripá riwigachi jonsa, ketasi mapurigá echi rayénari. Echarí tamí yuwa ne norigá ratábari, ayena cho echi
auché jaré yuwa mapu tamí yuwa sírari.
14 Echarí si'néamita wichí bitíbari. Arí biché nijeni námari biré Warubéra Ra'íchami mapu tamí jeaneri, echi Ebreo
ra'íchara jiti jeanigá: Saulo, Saulo, churékurami tamí
a'najátaga kichí? Mujemi wabé risú orá echi jaré mapu tamí bichí, chópimi arigá binoy nirá wabé okota, mapurigá echi
bóisi orá maparí ku kuwana sayériga rité echi kusí wéchari.
15 Echarini jeanigá rukueri: Chigami ju, Warubéra? Arí biché echi Warubéra ku nijéwaga tamí jeaneri: Nijé ju
Jesucristo. Mujemi arigá tamí we a'najátaga kichí!
26:10 Or 8:3
26:12 Or 9:2
617 O R Á R A M I
16 Ku wiriska, mapujiti nijé ke sayiná nimí yuwa nawari mapurigami tamí ku'wírama, ayena cho mapurigami ku
nawisama mapurigami riwari jipi rawé. Ayena choni nakí
mapurigami ku nawisama mapurigá Nijé nimí riwírama waminánomí rawé, maparini auchecho siné ke sayiná
nawama mi yuwa.
17 Nijé nimí ku'wírama mapurigá echi jaré Juríosi pagótami ketasi mi mi'rimea, echi auché jaré isena ketasi cho. Jipi nimí
jurama echo'ná echi auché jaré isena pagótami yuwa,
mapurigami nawésama aboni. 18 Echirigá Nijé nimí jurama echi jaré isena pagótami yuwa,
mapurigami binérama echi ne bichíwari, mapurigá aboni ma
ketasi waminabi chuwé orama mapurigá echi riablo nuré, chopi mapurigá aboni wabé garabé orogá nijéwama
mapurigá Riosi nuré. Echarí mujemi nawésama mapurigá
aboni gará tamí bichíma, mapurigá aboni echirigá ku wikawárami níma, ayena cho mapurigá aboni wabé
ku'wíratami níma, ne sinéami echi auché jaré yuwa mapu ikí
Riosi ma garabérari, mapujiti aboni ma gará tamí bichíri.
Echi Pablo gará nijéwaga orari mapurigá Riosi nureri
19 Echirigá mujé warubéra siríami Agripa riwéami, nijeni
ne gará nijéwaga orari mapurigá echi Warubéra Jesucristo
tamí riwírari echo'ná ripá riwigachi jonsa. 20 Mapujítini ne bachá nirá gará nawésari echo'ná
Ramáskochi piréami, jeanigá mapurigá aboni bukuríwami,
si'nú nirá, garabé 'natama, ayena cho mapurigá aboni ku ro'wima Riosi yuwa. Ayena choni aneri mapu ne garabé
orogá pirérama, mapurigá echi auché jaré pagótami echijiti
gará machimea mapu aboni ma gará bichíga ku ro'wiri Riosi yuwa. Arí biché pe waminánomí nijeni ayena cho echirigá
nawésari echo'ná Jerusalémachi piréami, ne suníami echo'ná
Juréachi aniríwachi kawírari piréami ayena cho, echi auché jaré isena pagótami ayena cho, sinéami mapu ikí ketasi
Juríosi pagótami ju.
21 Arí biché mapujítini echirigá nawésari, echijiti echi jaré Juríosi pagótami echo'ná aboni ri'obáwarachi jonsa tamí
chapisá, tamí waminá mi'rinári.
O R Á R A M I 618
22 Chopi Riosi tamí ku'wírari. Echijiti jipi yénasí nijeni abijí gará bichíga orá, Riosi Ra'íchara nawésiya. Weni nawesa
sinéami pagótami. Nijeni nawesa echi jaré kuchípara, ayena
choni nawesa echi jaré o'wéara. Arí bicheni chopi nawésaga ruyé mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi mapurigá echi warura Moisesi osari mapurigá
ikimea riwéari, ayena cho mapurigá echi auché jaré Riosi jiti nawésami osari mapurigá ikimea riwéari.
23 Weni nawesa jeanigá mapu arigá 'wérari níri mapurigá
echi Warubéra Jesucristo waminá mi'rirúami níma. Ayena choni nawesa jeanigá mapu arigá 'wérari níri mapu ma
mi'risuwa Jesucristo, echarí Binoy ne bachá ku owínama,
maparí echi auché jaré suwíami ketasi cho ku o'wínama riwéari. Ayena choni nawesa jeanigá mapu Jesucristo ne
bachá nirá nawésama riwéari echi ne bichíwari Riosi
Ra'íchara, tamujé Juríosi pagótami, ayena cho echi auché jaré isena pagótami.
Echi Pablo gará nawésari echi warura siríami Agripa riwéami
24 Echarí maparí echi Pablo je'ná jerigá we ni'yúranaga
ra'íchari, echarí echi Jesto ke sayiná o'weri ra'íchari jeanigá: Mujé Pablo, ketasi newarite jumi! Mami ke newarite níri,
mapujítimi sinibí wabé 'nénari oserí!
25 Chopi echi Pablo ku nijéwaga jeaneri: Nijeni ketasi echiyiri ke newarite ju, mujé warura siríami Jesto riwéami.
Si'winárigá mapu nijé nimí ané, ne bichíwari ju.
26 Ayena cho jena'í atí echi warubéra siríami Agripa riwéami, echi mapu gará machí je'ná jaré namuti. Echijiti
nijeni tarapé majaga ra'ícha bachámi echi binoy yuwa,
mapujiti nijeni gará machí mapu binoy ayena cho ma gará machí suwaba je'ná namuti, mapujiti suwaba mapu ikí echi
Warubéra Jesucristo orari, Binoy echirigá ne machiná nirá
orari, mapurigá sinéami pagótami gará machimea. 27 Mujé warubéra siríami Agripa riweami, acha mi bichí
mapurigá echi jaré Riosi jiti nawésami aniri, mapurigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi? Nijeni gará machí mápumi gará bichí.
619 O R Á R A M I
28 Echarí echi Agripa ku nijéwaga jeaneri: Mujemi mayé mápumi pe nawésaga tamí bichírama mapurigá nijé binoy
ayena cho bichíma Jesucristo nirá.
29 Arí biché echi Pablo jeaneri: Ne wabé gará níma mapurigami gará bichíma ani pébi mi nawésasagá, ayéna cho
gará níma mapurigami bichíma ani wi'ribé nirá mi
nawésasagá. Nijeni nakí mapurigá ne sinéami 'yemi mapu tamí kipú jipi rawé achigórigá bichíyami níbo mapurigá
nijeni bichí. Chopini ketasi nakí máputamo burérami níbo
mapurigá nijeni burérami ju je'ná jiero wiya jiti. 30 Arí biché maparí echi Pablo ma je'ná jerigá aniri, echarí
echi warubéra siríami Agripa riwéami ma ku wirísari, echi
warura siríami Jesto riwéami ayena cho, echi Berenise ayena cho, ne sinéami echi auché jaré o'wéara echo'ná muchúami
asíchiko.
31 Echarí sinéami aboni pe waná simíbaga, a'nagupi ra'íchaga jeaniri: Je'ná rijoy tarapebi yiri chati orari. Echijiti
ketasi 'wérari ju mapurigá binoy waminá mi'rirúami níma,
nirapé mapurigá binoy pachá bachárami níma. 32 Echarí echi Agripa jeaneri echi Jesto: Chabénara gará níri
máputa ku botonasa je'ná rijoy, a binoy ketasi tásagá
mapurigá echi ne warubéra siríami echo'ná Rómachi bitéami justikia oríma.
Echi Pablo jurárami níri echo'ná Rómachi
Echarí echi jaré o'wéara nurari juránara echi Pablo
echo'ná Rómachi aniríwachi, echo'ná Itáliachi aniríwachi kawírari. Arí biché nijé ayena cho así simiri.
Echarí biré warura Kapitáni, Julio riwéami, chapisá tori echi
Pablo, echi auché jaré burírawami yuwa. Arí biché echi Julio biré níri echi auché jaré wikabé kapitáni yuwa, echi ne
warubéra siríami, Augusto riwéami kapitánawara.
2 Arí bicheta echirigá ku simíbari, echo'ná pachá biréana bárkochi muchiga, mapu echo'ná biréana warubé ba'wírari
suwé, Aramítiochi aniríwachi jonsa simíami níri. Echarí echi
barko ma ku simea riwéari, echo'ná jaréana suwé simíraga, echo'ná Ásiachi aniríwachi kawírari. Arí biché echi Aristarko
riwéami rijoy, echo'ná Tesalónachi aniríwachi bitéami, ayena
27
O R Á R A M I 620
cho así simiri, tamujé tamí yuwa. Arí biché echo'ná Tesalónachi aniríwachi biréana warúrachi ju, echo'ná
Maseróniachi aniríwachi kawírari nirúami.
3 Ba'arínara rawé tamujeta sébari echo'ná Sirónachi aniríwachi suwé. Echarí echi warura kapitáni, Julio riwéami,
ne gará natimari echi Pablo. Echijiti risénsia 'yari mapurigá
echi Pablo 'némiya siméa echi jaré binoy amígowara, echo'ná piréami, mapurigá binoy gará kórami níma.
4 Arí biché maparita ku simíbari echo'ná Sirónachi jonsa,
echarí ne wabé iwéami ikari, echi barko ku kuwana rakibuya. Echijítita watoná nirá simárari echo'ná Chíprechi aniríwachi
kawírari, echo'ná nasipa warubé ba'wírari nirúami, mapujiti
echo'ná watoná ketasi 'me ikari. 5 Arí biché echo'ná warubé ba'wichí moba simíbaga,
tamujeta simárari echo'ná bachámi mapo'ná Silísiachi
aniríwachi kawírari ju, echo'ná Pampíliachi aniríwachi ayena cho. Echarita siri echo'ná Mírachi aniríwachi warúrachi,
echo'ná Lísiachi aniríwachi kawírari.
6 Echo'ná echi warura kapitáni riwari auché biré barko echo'ná Alejantríachi jonsa simíami, echi mapu echo'ná
Itáliachi aniríwachi kawírari simea riwéari. Arí biché binoy
tamujé tamí muchúwari echo'ná pachá mapurigata waminabi simabo echo'ná Rómachi simiba.
7 Arí biché peta wi'ribé chi'reri echo'ná bárkochi kirí 'yena,
mapujiti echi wabé iwéami iká ku kuwana rakiburi. Arí bicheta perikó sébari echo'ná Nírochi aniríwachi. Arí biché
mapujiti echi we iwéami iká abijí we kuwana ikari, echijítita
bachámi simárari echo'ná Salomónachi aniríwachi, mapurigata murube simárabo echo'ná Crétachi aniríwachi
kawírari echo'ná nasipa warubé ba'wírari nirúami.
8 Arí bicheta wabé nóchari orogá, murubé suwé simárari mapuyénasíta sébari biréana nasipa uchírachi suwé mapo'ná
Garabé Uchírachi anérati. Arí biché echo'ná murubé níri
biréana warúrachi Laséachi aniríwachi. 9 Peta wi'rí waminá 'yénari. Arí biché ma ketasi gará níri
mapurigata waminabi 'yénabo echo'ná bárkochi muchiga,
mapujiti ma ne murubé romosama riwéari maparí sinibí wabé iwéami ikamea. Echijiti echi Pablo gará ruyeri aboni,
621 O R Á R A M I
10 jeanigá: 'Yemi pagótami, nijeni mayé mapurigata nosobúrami níbo, ata waminabi jena'í bárkochi 'yénasagá.
Siné káchi je'ná barko waminá nosobúrami nímiré. Arí biché
suwaba namuti uchérami waminá botuwisa wikámiré Ayena cho tamujé aboni siné káchi waminá suwibábiré.
11 Chopi echi warura kapitáni waminabi gará nijéwari
mapurigá echi barko simíriami aniri, ayena cho mapurigá echi barko níwami aniri, chopi binoy ketasi nijéwari
mapurigá echi Pablo aniri.
12 Arí biché ketasi gará níri mapurigata echo'ná tibibo echarí romó, echijiti ne noguí sinéami mayeri mapu gará
níma waminá simasa echo'ná jonsa, echo'ná Jenísiachi
aniríwachi simiba, echo'ná Crétachi aniríwachi kawírari, ata gará omérasagá echo'ná seba. Si'néamita nakiri mapurigata
echo'ná Jenísiachi muchibo echarí romó mapujiti echo'ná
suwé we garabéarachi níri mapujiti echo'ná ketasi 'me iwéami ikari.
Ne wabé iwéami ikari echo'ná moba warubé ba'wírari
13 Echarí chótari mikabé 'nata jonsa pe kirí nirá ikagá.
Echijiti aboni mayeri mapu ma gará níri mapurigata waminabi simabo. Echarita ku simíbari, murubé suwé
simáraga echo'ná warubé kawírari Crétachi aniríwachi.
14 Chopi pe wiribeko ne wabé iwéami ikari, echi barko ku kuwana rakibuka. Echarí mikabé 'narika panina jonsa ne
wabé iwéami ikari.
15 Arí biché ku kuwana rakibúrami níri echi barko. Echarita arigá ketasi omérari bachámi simiba, mapujiti echi wabé
iwéami iká wabé kuwana ku nitápari. Echijítita ariweri
mapurigá echi iká chopi jiti chuwé torúami níma echi barko. 16 Arí bicheta echo'ná korí kuwana simárari biréana uchí
kawírari echo'ná nasipa warú ba'wírari nirúami mapo'ná
Kláurachi aniríwachi níri. Echo'ná ketasi 'me iwéami ikari. Echijítita ne wabé nóchari orogá omérari echo'ná ripá warubé
bárkochi paya echi auché biré tá barko mapu jubámi banagá
inárari echi warubé barko. 17 Arí biché ma ripá moba echo'ná warubé bárkochi pasa
echi auché biré tá barko, echarí aboni o'weri wiya jiti, ri'ré
O R Á R A M I 622
pachámi siméraga, iwébanaga nasipa bureri echi warú barko mapurigá ketasi waminá nosowima. Echarí aboni we majari
mapurigá echi barko echo'ná satérari torúami níma, mapo'ná
Sírtachi aniríwachi ju. Echijiti aboni ma ku ko'ná pari echi warubé chiní mapu ripá ra'laka chukuri mapurigá echi barko
waminá rakibúrami níma echi iká jiti. Aboni echirigá orari
mapurigá echi barko ma ketasi 'me rakibúrami níma echi iká jiti. Echarí jonsa echi barko chopi chuwé torúami níri echi iká
jiti.
18 Ba'arínara rawé abijí ne wabé chati iwéami ikari. Echijítita chótari ri'ré ba'wichí a'waya echi wikabé namuti
muruka echo'ná bárkochi nirúami, mapurigá ketasi 'me
bitéami níma echi barko. 19 Arí biché waniwínara rawé ayena chota chapigá waminá
a'wari echo'ná ba'wírari ne suwaba echi auché jaré namuti
mapu echo'ná bárkochi nirúari, suwaba mapu ikí echi barko newareri.
20 Echarí ne wikabé rawé jonsa ketasi riwirúami níri echi
rayénari, nibiré cho echi jaré soporí. Arí biché abijí waminabi wabé chati iwéami ikari, echijiti tamujé ma ketasi mayeri
máputa ku ku'wíratami níbo riwéari.
21 Chopi mapujítita ma wikabé rawé jonsa tarapé namuti ko'wari, echarí echi Pablo, echo'ná aboni yuwa nasipa wirigá
jeaneri: Pagótami, gará nímiri 'yemitamo gará tamí
nijéwasagá, maparini 'yemi mi aneri máputamo ketasi simabo echo'ná Crétachi jonsa, mapurigata ketasi je'ná jerigá
risú orárami níbi, ayena cho mapurigá je'ná barko ketasi
waminá nosobúrami ními. 22 Chopi jipi ketasi siwesi, mapujiti ke wesi 'yemi waminá
suwiboa, chopi jená barko ne bichíwari waminá nosobúrami
níma. 23 Mapujiti bi'yá rokogó ke sayiná tamí yuwa wiríbari biré
warubéra Riosi kapitánawara, mapujiti nijeni echi Warubéra
Riosi níwara ju, ayena choni gará bichíga orá mapurigá Binoy tamí nuré.
24 Echarí echi warubéra Riosi kapitánawara tamí jeaneri:
Ketasi majá, muje Pablo, mapujiti arigá 'wérari ju mapu mujemi nawama echo'ná bachámi echi ne warubéra siríami
623 O R Á R A M I
yuwa, echo'ná. Rómachi bitéami. Arí biché Riosi ku'wírama ne sinéami echi auché jaré mujé yuwa simíbami, echo'ná
bárkochi muchúami, mapurigá ke wesi aboni waminá
suwimea. Arí biché Riosi chopi echirigá orama mapujiti mujé binoy Riosi níwara ju.
25 Arí biché echi Pablo waminabi jeaniri: Echijiti 'yemi
pagótami, ne gará ku kanírasi, mapujiti nijeni gará bichí Riosi; ayena cho bichíwari mayeni mapu echirigá ikimea,
achigóriga mapurigá echi warubéra Riosi kapitánawara tamí
aneri. 26 Chópita arigá waminá a'wátami níbo echo'ná biréana
kawírari jena'í nasipa warubé ba'wírari nirúami.
27 Arí biché maparita ma echirigá 'yénari okuá tarari yénasí, echarí siné rokogó echi barko iyénari echo'ná moba
warubé ba'wírari mapo'ná Átriachi aniríwachi níri. Echarí
echi barko abijí chuwé torúami níri echi wabé iwéami iká jiti; chopi ne nasipa rokogó nirá, echi jaré barko simíriami mayeri
máputa ma murubé sírari echo'ná biréana wi'yérari suwé.
28 Echarí echo'ná bárkochi nóchami biré namuti ri'rena ba'wichí paka, gará tétari mapu chu 'vena rokóami níro echi
ba'wichí. Echarí aboni riwari mapurigá baisá makoy miná
usani metro sébari ri'rena ba'wichí. Arí biché pe waminá bachámi simíbaga aboni auchécho tétari echo'ná ri'rena
ba'wichí. Echarí aboni riwari mapu chopi osá makoy miná
kichao metro níri. 29 Echarí wabé majaga mapu echo'ná biréana ritérari
wichibama riwéari echi warú barko, echijiti echi jaré bárkochi
nóchami echo'ná jubámi bárkochi jonsa, jiero wiya jiti buresa echo'ná ri'rena ba'wírari a'wari nawó jiero wabé bitéami
mapurigá echi barko ketasi simea waminá bachámi. Arí biché
aboni chopi wabé majaga 'nátaga buweri mapurigá we yá rawé nírama.
30 Arí biché echi jaré bárkochi nóchami nakiri mapurigá
aboni we yáti waminá ariwema echi barko. Echijiti aboni auchecho siné chótari ri'ré ba'wichí paya echi auché biré tá
barko. Echarí aboni orari mapurigá auché jaré jiero wíga
a'wápiya echo'ná bachámi, chopi aboni arigá nakiri echo'ná tá bárkochi waminá suwé simánara.
O R Á R A M I 624
31 Chopi echi Pablo gará machiri mapurigá aboni oránari, echijiti binoy ruyeri echi warura kapitáni, echi jaré sontarsi
ayena cho, jeanega: A je'ná jaré bárkochi nóchami ketasi
ripísagá jena'í pachá bárkochi, mapurigá aboni tamujé tamí ku'wírama, echarí ne si'néamita waminá suwibábiré.
32 Echarí echi jaré sontarsi waminá ripúnari echi tá barko
wíra. Echarí echi tá barko echo'ná ripá jonsa ri'ré ba'wichí wichigá, káraga nosowiri.
33 Arí biché maparí ma chi'rásari, echarí echi Pablo aneri ne
sinéami echo'ná bárkochi muchúami mapu gará níma pee kúchi kosá. Echarí binoy jeaneri: Ma okuá tarari yénasí ju
maparí jonsa 'yemitamo tarapé kochiri, nirapé chótamo
ko'wari. 34 Echijiti 'yemi nimí ané máputamo pé kúchi kopoa,
mapurigátamo gará ku jiwérabo, mapujiti átamo ke
jiwérasagá, jaré 'yemi waminá suwibóaré, chopi nijeni mayé mapu ke wesi 'yemi waminá suwiboa, nirapétamo pébi
chi'wanárami níbo.
35 Arí biché ma jerigá anisá, echi Pablo chapigá biré warú pani, natétari 'yari Riosi, echo'ná bachámi sinéami aboni
yuwa. Arí biché ma kúchi rojonasa echi pani, echi Pablo
chótari ko'yá. 36 Echarí sinéami echi auché jaré ayena cho we kaníriga
ko'wari.
37 Arí bicheta sinéami pagótami echo'ná bárkochi muchúami okuá kiento miná kicháosa makoy, miná usani
níri.
38 Echarí ma bachá posasa, tamujeta ke 'me bitéami nirá niwari echi barko, mapujítita echo'ná ba'wichí a'wari mapu
ikí tibiri echi turío.
Echi barko waminá botuwiri
39 Arí biché maparí ma gará chi'rari, echarí echi jaré bárkochi nóchami ketasi machiri echo'ná kawírari, mapu chu
aniríwachi níro; chopi aboni echo'ná riwari biréana suwé
nasipa, mapo'ná garabéarachi níri, mapujiti we satérari níri echo'ná suwé. Echarí aboni nakiri echo'ná suwé uchábanara
echi barko, a gará omérasagá.
625 O R Á R A M I
40 Arí biché echi jaré wabé bitéami jiero burirúami suwaba ripúnaga, echo'ná ri'ré ba'wírari ariweri. Ayena cho aboni ku
botánari echi jaré namuti mapu echijiti aboni pé ku ro'wínaga
simírari echi barko. Arí biché echi warubé mapuyiri chiní niwárami, aboni ku ripá ochogá ra'lánari mapurigá echi
barko waminá bachámi rakibúrami níma echi we iwéami iká
jiti. Echarí echi barko echo'ná kawírari suwé murubé suwénsari.
41 Chopi echi barko waminá wichíbari echo'ná biréana
suwé mapo'ná okoná napawika wabé jiwériga simiri echi warubé ba'wí. Echarí echi warú barko abijí we iwéami
chukuri echo'ná satérari mapujiti echo'ná bachámi echi barko
cho'orá tótaga chukuri echo'ná satérari mapuyénasí ma ketasi nokuari; chopi echo'ná jubá okuá echi barko ma káraga
nosubúrami níri mapujiti echi warubé ba'wí ne wabé jiwéami
apuraka wichíbari. 42 Echarí echi jaré sontarsi nakiri waminá ko'wináriya
sinéami echi jaré echo'ná bárkochi muchúami mapu ikí
burírawami níri, mapurigá ke wesi aboni waminá júmsama, echo'ná ba'wichí akeka simáraga.
43 Chopi aboni kapitánawara ketasi risénsia 'yari, mapujiti
binoy ketasi nakiri mapurigá echi Pablo waminá mi'rirúami níma. Chopi echi kapitáni nurari mapu yíripi machiko akeka
'yena bachá akeka simama echo'ná suwé.
44 Ayena cho nurari mapurigá echi auché jaré mapu ke machiko akeka 'yena, arigá ripá moba jaréana táblachi
uchuka simama, ripá moba auché jaréana karúmatachi
uchuka keremá, suwaba namuti mapu ikí echo'ná bárkochi mojuari. Arí biché echirigá orogá ne sinéami gará sébari
echo'ná wi'yérari suwé.
Pablo nawari echo'ná biréana uchí kawírari echo'ná nasipa
warubé ba'wírari nirúami, Máltachi aniríwachi
Arí biché maparí sinéami mata gará akami sébari echo'ná suwé wi'yérari, echarita machiri mapu
echo'ná kawí Máltachi aniríwachi níri.
2 Arí biché echi jaré pagótami echo'ná kawírari piréami tamujé tamí ne wabé gará karigá natimari. Echarí aboni warú
28
O R Á R A M I 626
na'ari mapujiti ne wabé rurámi romówari. Arí biché tamujé tamí bayeri mapurigá si'néamita gará sokuárabo.
3 Echarí echi Pablo wikabé chariwá napabura atíami
chapisá, echo'ná na'írari achari; chopi biré sinowi chariwátari ratáraga machínari. Echarí echi sinowi echo'ná Pablo
sikárachi uchuka wijá chukuri.
4 Echarí echi jaré pagótami echo'ná piréami ma riwisá echi sinowi echirigá wijá chukúami echo'ná Pablo sikárachi, echarí
aboni a'nagupi jeaneri: Je'ná rijoy wabé nikówami níriré.
Échiko ketasi mukuri echo'ná warú ba'wírari, chopi Riosi ketasi ariwema mapurigá waminabi bitérama, mapujiti we
yáti mukuméaré.
5 Chopi echi Pablo echo'ná na'írari asáwaga pari echi sinowi. Arí biché binoy tarapé chibi ikiri.
6 Echarí sinéami echi jaré pagótami echo'ná jáwami chopi
buweri mapurigá echi Pablo we yáti warú bajínama; ayena cho aboni mayeri mapu binoy ke sayiná mukuméaré. Arí
biché pe wi'ribé nirá buwigá, aboni riwari mapu tarapé chibi
ikiro. Echarí aboni si'winárigá 'nátaga jeaniri: Biré riosi ju! 7 Echo'ná muripi bitéari echi warura siríami echo'ná
kawírari nurámi, echi mapu Públio riwéari. Échiko tamujé
tamí gará natimaka nareri echo'ná binoy bitérachi, ayena cho tamujé tamí gará kóri bikiyá rawé yénasí.
8 Echarí rawé echi Públio onorá wabé ratáriami nayú
bu'wiri, ayena cho ne wabé witabuga nayuri. Echarí echi Pablo 'némiya simiri. Arí biché ma Riosi yuwa ra'íchasa,
moba nochogá, gará ku sa'wari.
9 Arí biché maparí Pablo je'ná jerigá orari, echarí echi auché jaré nayúkami echo'ná uchí kawírari piréami ayena cho
echo'ná sisá, gará ku sa'wárami níri.
10 Arí biché echo'ná piréami tamujé tamí ne wabé natimaka o'wikeri. Arí biché maparita ku simíbari echo'ná jonsa, echarí
aboni tamujé tamí wikabé karúmati namuti kóri, suwaba
mapu ikí tamujé newareri mapurigata kaníriga ku simabo.
Pablo nawari echoná Rómachi aniríwachi
11 Arí biché ma wi'ribé, bikiyá michá muchisa echo'ná uchí
kawírari, echarita ma ku simíbari echo'ná pachá auché
627 O R Á R A M I
biréana bárkochi muchiga. Arí biché echi auché biré si'nú barko echo'ná chukuri sinibí echarí romó. Echi barko echo'ná
Alejantríachi jonsa simíami níri. Arí biché echi barko
'Marachi riwéami níri. 12 Echarí jonsa tamujé siri echo'ná biréana garabé suwé
mapo'ná Sirakúsachi aniríwachi warúrachi níri. Echo'nata
tibiri bikiyá rawé. 13 Echo'ná jonsa tamujeta murubé suwé simáraga siri
echo'ná Réjiochi aniríwachi. Arí biché ba'arínara rawé mikabé
okuá 'náka ikari. Echarí jonsa okuá chi'rigá, tamujeta siri echo'ná auché biréana suwé Puteólichi aniríwachi. Echo'nata
ariweri echi barko mapurigata wichí jaga simabo.
14 Echo'ná Puteólichi tamujeta riwari jaré ritémtami gará bichíyami. Aboni tamujé tamí aneri máputa echo'ná aboni
yuwa tibibo pe biré tarari. Arí biché pe kinana tamujeta ku
simíbari echo'ná Rómachi simiba. 15 Echarí echi jaré ritémtami bichíyami echo'ná Rómachi
piréami ma gará machiri mapu tamujeta echo'ná buwichí
sírari. Echijiti aboni simíbari tamujé tamí natipásiya echo'ná buwichí. Jaré aboni siri echo'ná Ápiochi aniríwachi yénasí.
Arí biché auché jaré siri echo'ná Bikiyá Tabérnachi aniríwachi
yénasí. Arí biché maparí Pablo riwari echi jaré ritémtami, echarí binoy warú natétara 'yari Riosi. Ayena cho binoy gará
ku kaníri.
16 Arí biché maparita siri echo'ná Rómachi, echarí echi warura kapitáni waminá nijiri echi jaré buríruwami mapurigá
echo'ná atíami warura sontarsi pachá mo'wama. Chopi echi
Pablo risénsia 'yárami níri mapurigá binoy waná bitérama biré sontarsi yuwa, echi mapu arigá tiburi burirúami nirá.
Pablo gará nawesa echo'ná Rómachi
17 Pe wakinana bikiyá chi'rigá maparí jonsa echi Pablo
nawari echo'ná Rómachi, echarí binoy júri bayénara sinéami echi jaré o'wéara Juríosi pagótami echo'ná Rómachi piréami.
Arí biché maparí aboni napawiri echo'ná mapo'ná Pablo
bitéari, echarí binoy nawésaga jeaneri: 'Yemi Juríosi pagótami, nijé tarapeni sayérari echi jaré Juríosi pagótami
echo'ná Jerusalémachi piréami. Nirapeni sayérari mapurigá
O R Á R A M I 628
orari echi jaré ki'yá piréami tamujé Juríosi pagótamawara. Chópini arigá waminá nijírami níri echi jaré Romano
aniríwami pagótami yuwa mapurigá burírawami nirá.
18 Chopi maparí aboni gará tamí rukueri, echarí aboni nakiri tamí ku botonánara mapujiti aboni riwari mapurigani
tarapé chati orámi níri; ayena cho aboni aniri mapurigani
echijiti ketasi mi'rirúami níma riwéari. 19 Chopi echi jaré Juríosi pagótami echo'ná piréami arigá
ketasi nakiri mapurigá nijeni echirigá ku botonárami níma.
Echijiti arigá 'wérari níri mápu nijeni tánama mapurigá echi ne warubéra siríami jena'í Rómachi bitéami tamí justikia
oríma, chópini ketasi nakiri mapurigani wi'nijima echi auché
jaré nijé pagótamawara. 20 Echijiti nijeni 'yemi mi bayeri mapurigani 'yemi mi 'nesa,
yuwa ra'íchama, mapujiti nijeni ayena cho buwé echarí rawé
sébachi maparí echi jaré suwíami ku o'wínama, achigórigá mapurigá 'yemi Isaeri pagótami ayena cho buwé. Echijiti
nijeni jipi burérami ju je'ná jiero wiya jiti.
21 Echarí aboni jeaneri: Ke wesi echo'ná Juréachi aniríwachi piréami tamujé tamí oseri mujé jiti rugá. Nibiré wesi echi
auché jaré Juríosi pagótami echo'ná Juréachi jonsa síami
tamujé tamí ruyeri jeanigá mapu mujemi chati orámi ju. 22 Tamujeta nakí mapurigami tamujé tamí ruyema mapu
ikí mujemi 'nata, mapujítita machí mapu suníami piréami
pagótami we sayéraga ra'ícha je'ná bukuríwami bichíruwami sayéraga.
23 Arí biché siné rawé tétari mapu echarí aboni napawima
riwéari. Echarí rawé sébachi wikabé echi jaré Juríosi pagótami napawiri echo'ná mapo'ná echi Pablo bitébaga
asari. Echarí rawé bi'yá jonsa, pe aríwachi yénasí echi Pablo
nawésari aboni jeanigá mapurigá Riosi ne gará nurema riwéari jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Echarí echi
Pablo we nakiri bichíranara aboni suwaba namuti mapu
Jesusi jiti rugá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapo'ná osari echi Moisesi, ayena cho mapo'ná
osari echi auché jaré Riosi jiti nawésami.
24 jaré aboni gará bichíri mapurigá echi Pablo nawésaga binérari, chopi auché jaré ketasi bichíri.
629 O R Á R A M I
25 Echarí maparí aboni ketasi a'nawí chópirigá 'nátari, jaré ibiri chótari ku simásiya. Echarí echi Pablo jeaneri: Echo'ná
echi warura Riosi jiti nawésami Isaíasi riwéami oseríwarachi
osirúami ju mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara chabénara nirá gará aneri echi binoy Isaíasi. Mapujiti echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara jeaneri mapurigá binoy Isaíasi
ruyema echi auché jaré kiyá piréami tamujé Juríosi pagótamawara, jeanigá:
26 Ku simigá mujé, gará ané je'ná pagótami jeanigá:
'Yemitamo sinibí gará námabo, chópi ketásitamo gará machibóa máputamo nami. Ayena cho
'yemitamo sinibí gará 'nebo, chópi arigá ketasi
gará riwibóatamo. 27 Mapujiti 'yemi surárachi ma wabé biwacheri.
Ayena cho 'yemitamo ketasi gará nami. Ayena
cho 'yemitamo ma kupiri 'yemi busira mapurigátamo ma ketasi riwiboa 'yemi busira jiti,
ayena cho mapurigátamo ma ketasi námabo 'yemi
nakara jiti. Ayena cho 'yemi ketasi gará machí surachí nirá, nirapétamo ku ro'wí Riosi yuwa
mapurigá Binoy 'yemi mi ku sa'wama.
28 Echarí Pablo binoy jeaneri: Gará machisí 'yemi Juríosi pagótami mapu jipi jonsa Riosi tamí jurama nawésanara echi
auché jaré isena pagótami, je'ná Garabé Riosi Ra'íchara,
mapurigá aboni gará ku'wíratami níma. Echarí echi jaré isena pagótami ne gará nijéwaga námama.
29 Chopi maparí echi Pablo je'ná jerigá aneri echarí echi jaré
Juríosi pagótami wabé a'nagupi ra'íchaga ku simíbari. 30 Arí biché echi Pablo echo'ná tibiri ne okuá bamíbari
yénasí, echo'ná mapo'ná binoy taka biteka asari. Echarí binoy
gará nareri sinéami mapu ikí binoy 'nébiya sísari, 31 Ayena cho echi Pablo ne gará bichíga nawésari Riosi
Ra'íchara, jeanigá mapurigá Riosi gará nurema jena'í
wichimóbachi piréami pagótami, ayena cho binoy binérari echi Warubéra Jesucristo jiti rugá. Echarí ke wesi aneri
mapurigá echi Pablo ketasi echirigá nawisama Riosi
Ra'íchara.
28:26 Mt 13:14 Mr 4:12 Lk 8:4 Jn 12:40 Róm 11:8
R Ó M A C H I P I R É A M I Osirúami mapurigá Pablo osári echo'ná
Echi Pablo osé echo'ná Rómachi piréami napawika bichíyami
Nijé, Pablo, 'yemi mi osé mápuni Jesucristo piónawara
nirá ju. Echi Warubéra Riosi tamí chapiri, mapurigá Binoy tamí jurama nawisánara je'ná We Garabé Riosi
Ra'íchara.
2 Chabé ki'yá jonsa Riosi ne bichíwaga aniri mapu nijímorúri Binoy Garabé Ra'íchara, mapujiti echi jaré o'wéara
Riosi jiti nawésami echirigá osári echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi. 3 Arí biché je'ná we Garabé Riosi Ra'íchara echi' birépi Riosi
Ranára jiti rugá aní, echi mapu tamujé Warubérawara
Jesucristo ju. Arí biché mapurigá rijoy nirá, echi Warubéra Jesucristo biré níri echi warura Rabiri riwéami rijoy kúchara
kúchawara, wabé kinánomí kúcharatami.
4 Chopi echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'nérari mapu Jesucristo níri echi birépi wabé omérami Riosi Ranara,
mapujiti Jesucristo auchéchoko ku owínari maparí Binoy ma
mukúami níri. 5 Arí biché Jesucristo tamujé tamí ne wabé kareri. Arí biché
Binoy tamujé tamí nawésanaraga júri, mapurigata nawésabo
Jesucristo Ra'íchara, mapurigá Jesucristo waminabi warubéraga anérami níma, ayena cho mapurigá echi jaré
pagótami ne buchuwíami jena'í wichimóbachi piréami gará
bichíga waminabi warubéraga anema Binoy Jesucristo nirá. 6 Arí biché 'yemi ayena chótamo ma gará bichíri echi auché
jaré aboni yuwa, mapujiti Riosi ayena cho 'yemi mi bayeri
mapurigátamo Jesucristo níwara níbo. 7 Nijé 'yemi nimí osé sinéami máputamo echo'ná Rómachi
aniríwachi piré. 'Yemitamo ne wabé karérami ju Riosi jiti,
ayena chótamo bayérami níri mapurigátamo Riosi níwara pagótami níbo. Nijé, Pablo, nakí mapurigá Riosi, tamujé
Onorá, ayena cho echi Warubéra Jesucristo, 'yemi mi wabé
karigá ku'wírama mapurigátamo ne gará kirí orogá pirérabo.
Echi Pablo nakí echo'ná Rómachi siminara
1:1 Or 13:1 1
R Ó M A C H I 632
8 Ne bachá nirá nijeni warú natétara 'ya echi keni Riósawa mapujítitamo ma gará bichíri Riosi. Ayena cho echi Warubéra
Jesucristo echirigá warú natétara 'ya, mapujiti ne suníami
wichimóbachi piréami ma gará ruyérami ju mapurigá 'yemitamo echirigá gará bichíyami ju.
9 Arí biché nijeni gará o'wiké Riosi mapujítini gará bichí
keni surachí nirá. Echijítini we nawesa je'ná we Garabé Ra'íchari, Riosi Ranára jiti rugá. Arí biché Riosi Binoy gará
machí mapurigani sinibí newará 'yemi mi jiti, maparini Riosi
yuwa tániga ra'ícha. 10 Arí bichéni sinibí we táni Riosi mapurigá nijé, sine káchi,
arigá omérama simigá 'neya 'yemi, a Binoy echirigá nakiságá.
11 Mapujiti nijé 'yemi nimí ne wabé 'nénari, mapurigani 'yemi mi binérama mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
ayena cho tamí binérari, mapurigátamo echijiti waminabi
garabé bichíyami níbo. 12 Echirigani nakí mapurigá tamujeta a'nagupi waminabi
wabé kaníratabo, maparini echo'ná 'yemi mi yuwa asimea,
mapujítita ne gará bichí ibírana, mapujiti nijeni gará bichí Jesucristo nirá, ayena cho 'yemitamo achigorigá gará bichí.
13 Keni ritémawa, nijeni nakí máputamo machiboa
mapurigá nijeni wisabé echo'ná siminári 'yemi mi 'némiya. Chopi jipi iyénasí nijeni ketasi cho omérari simiyá. Ne wabeni
siminári mapurigani 'yemi mi nawésaga waminabi bichírama
mapurigani nawésaga bichírari echi auché jaré isena pagótami mapu ketasi Juríosi pagótami ju.
14 Arigá 'wérari ju mapu nijeni nawésama ne sinéami
pagótami. Arigá 'wérari ju mapu nijeni nawésama echi jaré gará machíami pagótami, ayena cho 'wérari ju mapu nijeni
nawésama echi auché jaré ketasi machíami pagótami. 'Wérari
ju mapu nijeni nawésama echi jaré gará pénami pagótami, ayena cho 'wérari ju mapu nijeni nawésama echi auché jaré
ke pénami pagótami.
15 Echirigá nijeni ma káriga atí mapurigani ayena cho 'yemi mi nawésama echi Garabé Riosi Ra'íchara, 'yemi máputamo
echo'ná Rómachi piré.
633 R Ó M A C H I
Riosi wabé omérami ju ku wikáwiya sinéami mapu ikí bichíma
je'ná Garabé Riosi Ra'íchara
16 Arí biché nijeni ketasi riwera nawésiya je'ná Garabé Riosi
Ra'íchara, mapujiti Riosi ne wabé omérami ju ku wikáwiya ne si1néami pagótami mapu ikí bichíma Binoy Ra'íchara. Arí
biché echi jaré Juríosi mapu bichíma ne bachá ku
wikawárami níma, arí biché echi jaré isena pagótami mapu bichíma achigorigá ku wikawárami níma.
17 Mapujiti je'ná Garabé Riosi Ra'íchara tamujé tamí ané
mapu Riosi tamujé tamí ku wikawa maparita chopi gará bichí, mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná
jerigá osirúami ju:
Echi jaré mapu Riosi ku wikawa mapujiti aboni ma gará bichí, abóniko gará bichíga pirérama.
Jena' wichimóbachi piréami pagótami ne wabé chati orámi ju
18 Arí biché garata machí mapu echi Warubéra Riosi, ripá
riwigachi atíami, arigá jurama Binoy o'wéara kapitánawara warú kastigo 'yánara ne sinéami pagótami mapu ikí ketasi
gará bichíyami ju Binoy Riosi, ayena cho ne sinéami mapu ikí
chati orámi ju. Echi jaré aboni ketasi ariwé mapurigá echi auché jaré pagótami gará machimea echi ne bichíwari Riosi
Ra'íchara, mapujiti aboni chopi wabé chati orámi ju.
19 Arí biché echi jaré pagótami ma gará machí suwaba máputa omero machiyá, Riosi jiti machiwáwami, mapujiti
Riosi Binoy ma gará machírari aboni ne suwaba.
20 Arí biché ke wesi pagótami gará ritiwá Riosi. Chopi ki'yá chokichí jonsa, mapuyénasí Riosi gayénari je'ná wichimoba,
echi pagótami gará omérari machiyá mapu ayena nirú biré
Warubéra Riosi mapu sinibí wabé omérami ju, mapujiti sinéami pagótami gará riwari echi jaré namuti, suwaba mapu
ikí Riosi Binoy niwari. Arí biché echi pagótami arigá ketasi
bichíri Riosi, echijiti aboni we wi'nijírami ju. 21 Arí biché echi jaré pagótami ne gará machiri mapu ayena
nirú biré Riosi. Chopi aboni ketasi waminabi warubéraga
aneri Binoy, mapurigá ne Warubéra Riosi nirá. Arí biché aboni ketasi natétara 'yari Riosi, nirapé garabé 'nátari. Chopi
surachí nirá, aboni waminabi wabé chati oránari.
R Ó M A C H I 634
22 Arí biché maparí aboni ne wabé machíami nirá mayega rusá, arí biché aboni arigá tarapé newarite ju.
23 Arí biché aboni ketasi waminabi warubéraga ané echi
Warubéra sinibí bitéami Riosi, mapurigá ni Warubéra Riosi nirá. Aboni chopi warubéraga ané echi jaré amachíkarawami
namuti mapu niwárami ju mapuyiri suwíami pagótami nirá.
Ayena cho jaré amachíkarawami namuti niwárami ju mapuyiri echi jaré o'wari namuti i'nika 'yénami nirá. Auché
jaré amachíkarawami namuti niwárami ju mapuyiri sinówi
nirá. Arí biché auché jaré niwárami ju mapuyiri echi jaré nawó ronéami namuti nirá.
24 Echijiti Riosi waminá ariweri echi jaré pagótami
mapurigá aboni ne wabé chati chuwé orama mapurigá aboni chopi nakiri oránara. Arí biché aboni echirigá ne wabé chati
orari a'nagupi echi mapu wabé riwéarawami ju.
25 Arí biché aboni ketasi bichíri echi ne bichíwari Riosi Ra'íchara, chopi aboni bichíri echi wabé 'yékarawami. Echijiti
aboni chopi amachiri echi jaré namuti mapu Riosi niwari,
chopi aboni ketasi ne bichíwari waminabi warubéraga aneri Riosi. Arí biché chopi gará ju mapurigá Riosi Binoy waminabi
warubéraga anérami níma ne sinibí nirá. Echirigá níraga!
26 Echijiti Riosi ariweri mapurigá aboni ne wabé chati sití riwérawami orama, mapuyénasí echi jaré muguí a'nagupi
siwinárigá chati orogá pirérama.
27 Arí biché echi jaré rijoy achigorigá ariweri echi jaré muguí napeya. Arí biché aboni chopi wabé simírami nakiri
si'winárigá chati oránara auché jaré rijoy yuwa. Arí biché
aboni arigá kastigo 'yárami ju echo'ná aboni sapárachi nirá, mapujiti aboni ne wabé chati si'winárigá orari.
28 Arí biché aboni ma ketasi nakí bichínara mapu ayena
nirú biré Riosi. Echijiti Riosi ariweri mapurigá aboni ne wabé chati sití si'winárigá 'natama, ayena cho mapurigá aboni
chopi ne wabé chati chuwé orama.
29 Arí biché aboni orá ne suwaba chati oruwáwami. Arí biché aboni wisabé chuwé birétari yuwa kochí. Ayena cho
aboni si'winárigá ne wabé chati sití orá. Arí biché aboni we
koruka auché jaré níwara namuti. Arí biché aboni sinibí ne sébari echirigá wabé chati orá. Arí biché aboni ne wabé
635 R Ó M A C H I
korúkami ju. Ayena cho aboni we ko'yá auché jaré pagótami. Arí biché aboni wabé na'áwami ju. Ayena cho aboni ne wabé
'yékami ju. Aboni sinibí ne sébari wabé chati orá. Ayena cho
aboni wabé 'yékaka chuwé rúami ju. 30 Ayena cho aboni ne wabé chati ra'ícha echi auché jaré jiti
rugá. Arí biché aboni ne wabé kichí Riosi. Arí biché aboni
tarapé gará nijewa, chopi ne wabé nóchami ju. Arí biché aboni chopi 'nata muchuwi mapu chúrigá karúmati chati
orama. Arí biché aboni ketasi nijéwami ju aboni 'wénawara.
31 Arí biché aboni tarapé machí echi ne bichíwari, nirapé bichíwaga ra'ícha. Arí biché aboni tarapé garéami ju, nirapé
machíami ju ku wikáwiya auché jaré. Arí biché aboni tarapé
natimámi ju. 32 Arí biché aboni gará machí mapurigá Riosi nurari.
Ayena cho aboni machí mapu Riosi káraga suwábama echi
jaré mapu je'ná jerigá chati orako. Chopi aboni arigá waminabi achigorigá wabé chati orá. Ayena cho aboni ne
wabé kaníra maparí auché jaré achigorigá chati orá.
Echi Warubéra Riosi ne bichíwaga wi'nijí echi jai pagótami
Echijiti 'yemi Juríosi pagótami arigá achigorigá chokira ju, átamo wi'nijísagá echi auché jaré mapurigá chati
orámi nirá. Chu chiré mapuyíripi 'yemitamo nísagá? Átamo
wi'nijísagá echi auché jaré mapurigá chati orámi nirá, arigátamo a aboni nirá echirigá wi'nijí, mapujiti 'yemi
máputamo wabé wi'nijí echi auché jaré, 'yemi aboni
achigorigá chati orá mapurigá echi auché jaré chati orá. 2 Arí bicheta gará machí mapu Riosi ne bichíwaga wi'nijí
echi auché jaré je'ná jerigá chati orámi.
3 'Yemi máputamo wabé wi'nijí echi auché jaré je'ná jerigá chati orámi, chopi 'yemitamo achigorigá chati orá mapurigá
aboni orá, kechátamo machí mapu Riosi ayena cho warú
kastigo 'yama 'yemi aboni, achigorigá mapurigá Binoy warú kastigo 'yama echi auché jaré chati orámi?
4 Áchatamo kichí Riosi mapujiti Binoy sinibí ne wabé
garabé ju, ayena cho mapujiti Binoy sinibí ne wabé natimámi ju? Kechátamo machí mapu Riosi ne wabé garéami ju?
2
R Ó M A C H I 636
Echijiti Riosi ketasi we yáti 'ya kastigo, chopi Binoy kirí nirá buwé mapurigá echi chati orámi pagótami tánama wikáwari.
5 'Yemitamo ne wabé biwárami suréami ju. Ali bichétamo
ketasi wikáwari tánari Riosi. Echijítitamo ne warubé kastigo 'yárami níbo echarí ne jubá wi'nijíwachi rawé. Echarí ne
sinéami pagótami gará machimea mapurigá Riosi ne
bichíwaga wi'nijima echi jaré chati orámi pagótami. 6 Mapujiti echarí rawé Riosi ne bichíwaga nirá wi'nijima
sinéami pagótami. Arí biché Riosi ibiri nirá kastigo 'yama,
achigorigá mapurigá ibiri aboni chati orari. 7 Arí biché Riosi gará 'yama mapurigá sinibí nirá pirérama
sinéami echi jaré mapu waminabi orísako garabé orayá, ne
sinéami echi jaré mapu ikí nakináriko mapu aboni muchima echo'ná ripá riwigachi, mapurigá Riosi wabé o'wératama
aboni, ayena chó mapurigá aboni sinibi nirá pirérama.
8 Chopi Riosi ne wabé 'yoka, warú kastigo 'yama sinéami echi jaré mapu ikí sayérako Binoy Riosi, ne sinéami mapu ikí
ketasi nijéwaga oránariko echi ne Bichíwari, sinéami mapu ikí
chopi nijéwaga oránariko echi wabé chati oruwáwami. 9 Arí biché ne sinéami echi jaré pagótami mapu ikí chati
orako ne wabé chati risú orárami níma. Ayena cho aboni ne
wabé o'monáratami níma. Arí biché echi jaré Juríosi pagótami mapu chati orako ne bachá echirigá risú orárami níma. Arí
biché echi auché jaré pagótami mapu ketasi Juríosi ju,
sinéami mapu ikí chati orako, ayena cho echirigá risú orárami níma.
10 Chopi si'winárigá, Riosi 'yama mapu echo'ná ripá
riwigachi sinibí nirá pirérama sinéami echi jaré mapu garabé orako. Arí biché Riosi ne wabé o'wéaratama aboni. Ayena cho
Riosi 'yama mapurigá aboni kirí orogá pirérama. Arí biché
echi jaré Juríosi pagótami mapu garabé orako, ne bachá echirigá 'yárami níma. Arí biché echi auché jaré isena mapu
ketasi Juríosi ju, sinéami mapu ikí garabé orako, ayena cho
echirigá 'yárami níma. 11 Mapujiti Riosi sinibí chopi a yiri nirá sinéami echi jaré
mapu chati orako. Ayena cho Binoy sinibí chopi a yiri nirá
sinéami echi auché jaré mapu garabé orako.
2:5 San 5:3
2:6 Mt 16:27 Mch 22:12
637 R Ó M A C H I
12 Arí biché sinéami echi jaré pagótami mapu ikí ketasi machíriko mapurigá Riosi nurari, echi jaré mapu arigá chati
oráriko, abóniko arigá echirigá waminá 'wigama. Arí biché
sinéami echi auché jaré pagótami mapu ikí ma gará machíriko mapurigá Riosi nurari, echi jaré mapu arigá chati
oráriko, abóniko arigá kastigo 'yárami níma mapujiti aboni
ketasi nijéwami níri mapurigá Riosi nurari. 13 Mapujiti Riosi ketasi narema echi jaré pagótami mapu
chopi nami mapurigá Binoy nurá. Riosi chopi gará narema
echi jaré mapu gará nijéwaga orako mapurigá Binoy nurari. 14 Arí biché echi jaré isena pagótami, sinéami mapu ikí
ketasi Juríosi pagótami ju, abóniko ketasi nurérami níri
mapurigá Riosi nureri echi jaré Juríosi. Chopi maparí aboni, surachí nirá, arigá garabé orako mapurigá Riosi nureri
oránara echi jaré Juríosi, echarí aboni arigá nijéwami ju Riosi
nurarira maparí aboni arigá ketasi echirigá nurérami níri. 15 Arí biché maparí aboni echirigá garabé orá, echarí aboni
gará machira mapu Riosi nurarira osirúami nirá ju echo'ná
pachana aboni surárachi nirá, echijiti aboni gará nijéwaga orá mapurigá Riosi nakí. Arí biché aboni gará machí maparí
aboni chati orá, echijiti aboni we o'mónami ju. Arí biché aboni
ayena cho gará machí maparí aboni gará orá, echijiti aboni gará kanírama,
16 echarí ne jubá rawé maparí Riosi nurema Jesucristo
justikia orínara ne sinéami echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami. Echarí ayena cho Binoy gará ku
machírama ne suwaba mapu ikí echi jaré pagótami chiná nirá
oráriko. Nijé Pablo, je'ná jerigá nawesa echi Garabé Riosi Ra'íchara.
Echi warura Moisesi we nureri echi jaré Juríosi
17 Arí biché 'yemitamo aní máputamo we Juríosi pagótami
ju, ayena chótamo mayé mapu Riosi 'yemi mi narema mapujítitamo gará nijéwaga orá mapurigá Moisesi 'yemi mi
nureri. Ayena chótamo ne wabé nóchami ju mapujítitamo
Riosi níwara pagótami ju. 18 Arí bichétamo gará machí suwaba mapu Riosi nakí
mapurigátamo orabo. Ayena chótamo ne gará nirá suwaba
R Ó M A C H I 638
echi ne wabé garabéara, mapujítitamo gará binératami ju mapurigá echi Moisesi nurari oránara.
19 Arí bichétamo bichíwari nirá mayé máputamo gará
machí echi auché jaré pagótami bayériya, sinéami mapu ikí ketasi gará machí Riosi buwirá. Ayena chótamo mayé
máputamo gará machí binériya echi auché jaré pagótami
mapu ketasi machí Riosi Ra'íchara, sinéami mapu ikí echijiti mapurigá ke 'machíriami nirá ju, echo'ná rokowárari nirá
'yénami.
20 Arí biché 'yemitamo mayé máputamo gará omérami ju binériya echi auché jaré ke machíami pagótami. Ayena
chótamo mayé máputamo omérami ju binériya echi jaré ke
pénami pagótami. Arí biché mapujítitamo ma gará machí Riosi nurarira osirúami, echijítitamo omero machiyá ne
suwaba machiwáwami, ayena chótamo omero machiyá echi
ne Bichíwari. 21 Arí biché 'yemi máputamo nakí binéranára echi auché
jaré pagótami, churékurátamo ketasi biré namuti biré 'yemi
aboni? 'Yemitamo we nawesa jeanigá mapu ketasi risénsia ju chigórawa, chopi 'yemi aboni arigá we chigó.
22 Arí biché 'yemitamo we nawesa jeanigá mapu ketasi
risénsia ju chuwé birétari yuwa kochiwawa, chopi 'yemi aboni arigá echirigá chuwé jarétari yuwa we kochí. Arí
bichétamo we kichí echi jaré amachíkarawami namuti, chopi
'yemi aboni arigá we chigó echo'ná jaréana amachíkarawami namuti ri'obáwarachi nirúami namuti.
23 Arí biché 'yemi Juríosi pagótami ne wabé nóchami ju
mapujítitamo gará machí Riosi nurarira, chópitamo ketasi warubéraga ané Riosi, mapujítitamo ketasi gará nijéwaga orá
mapurigá Riosi nurari.
24 Echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Echi auché jaré isena pagótami mapu ketasi
Juríosi pagótami ju, abóniko wabé chati ra'ícha, Riosi riwará
sayériga, mapujiti aboni ritiwá mapurigá 'yemi Juríosi ketasi gará nijéwaga orá mapurigá 'yemi Riósawara 'yemi mi
nureri.
25 Ne bichíwari we iré mapurigá 'yemi Juríosi pagótami ma norigá sikirétami ju, átamo ne suwaba gará nijéwasagá
639 R Ó M A C H I
mapurigá Riosi nurari, Chopi átamo ketasi suwaba gará nijéwasagá mapurigá Riosi nurari, arí bichétamo achigorigá
orámi níbo mapurigá echi auché jaré isena pagótami mapu
ketasi norigá sikirétami ju. 26 Arí biché a echi auché jaré pagótami mapu ketasi cho
norigá sikirétami ju ne suwaba gará wachínaga orásagá
mapurigá Riosi nurari, echarí aboni ma machirúami níma mapurigá ma norigá sikirétami nirá, maparí aboni arigá
ketasi cho norigá sikirétami nísa.
27 Arí biché echi auché jaré isena pagótami ketasi norigá sikirétami ju echo'ná aboni sapárachi nirá. Chopi a aboni gará
nijéwaga orásagá mapurigá Riosi nurari, echarí aboni gará
omérama wi'nijiya 'yemi Juríosi pagótami máputamo ketasi nijéwaga orá mapurigá Riosi 'yemi mi nureri. Chopi 'yemi
Juríosi pagótami arigá norigá sikirétami ju, ayena chótamo
niwa Riosi nurarira osirúami nirá. 28 Arí biché echi jaré pagótami mapu ne bichíwari Juríosi
aniríwami pagótami ju, abóniko ketasi echirigá ju chopi
mapujiti aboni 'wénawara echirigá Juríosi aniríwami pagótami níri. Arí biché echi jaré pagótami mapu ne
bichíwari Riosi pagótamawara nirá ju, abóniko ketasi echirigá
ju chopi mapujiti aboni norigá sikirétami níri echo'ná aboni sapárachi nirá.
29 Si'winárigá echi jaré pagótami mapu ne bichíwari Riosi
pagótamawara ju, abóniko chopi echirigá ju mapujiti aboni ma gará bi'wíami ju echo'ná pachana aboni surárachi nirá.
Ayena cho echi jaré pagótami mapu ne bichíwari norigá
sikirétami nirá ju, abóniko chopi echirigá ju pachana aboni surárachi nirá. Abóniko gará bi'wíami ju echo'ná pachana
aboni surárachi nirá mapujiti aboni gará bichíri Riosi.
Abóniko ketasi echirigá bi'wíami ju mapujiti aboni we nijéwaga orá mapurigá osárichi osirúami ju jaré nuraríwami.
Chopi aboni gará bi'wíami ju mapujiti echi Garabé Riosi
Iwigara echirigá bi'wari. Arí biché Riosi anema mapurigá echiyiri pagótami ne gará orámi ju, chopi echi auché jaré
pagótami siné káchi, ketasi anema mapu echiyiri pagótami
gará orámi ju.
R Ó M A C H I 640
Chúrigá biché waminabi wabé ku'wíratami níri echi jaré Juríosi pagótami? Chúrigá biché ku'wíratami níri aboni,
mapujiti aboni ma norigá sikirétami níri?
2 Echi jaré Juríosi pagótami ne wabé ku'wíratami níri wikaná nirá. Ne bachá nirá aboni ku'wíratami níri mapujiti
Riosi 'yari aboni Binoy Ra'íchara tibúnara.
3 Arí biché jaré Juríosi pagótami arigá ketasi gará bichíri Riosi Ra'íchara. Echijiti, acha 'yékami ju Riosi, chopi mapujiti
jaré Juríosi pagótami ketasi bichíri Binoy Ra'íchara?
4 Tarapé chirigá ju. Si'winárigá Riosi ne bichíwami ju. Arí biché Riosi ne suwaba orá mapurigá ne bichíwari nirátiré,
arigá sinéami pagótami wabé ikaréami nísa. Echirigá ju
achigorigá mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju:
Mujé Riosi machirúami níma mapurigá ne wabé
bichíwami nirá. Ayena cho Mujé Riosi we ni'yúrama maparí jaré pagótami mi wi'nijima.
5 Arí biché tamujé pagótami jena'í wichimóbachi piréami
we chati orámi ju. A tamujé chopi waminábi machírasagá mapu Riosi ne garabé wachínaga orámi ju, piri bicheta
aniboa? Acha chati orama Riosi maparí Binoy tamujé tamí
kastigo 'yama? (Jípini chopi ra'ícha mapurigá echi auché jaré pagótami sinibí ra'ícha.)
6 Riosi tarapé chirigá chati orámi ju, mapujiti a Riosi chati
orámi nísagá, Chúrigá biché omérama Riosi wi'nijiya echi jaré chati orámi pagótami jena'í wichimóbachi piréami?
7 Jaré pagótami aní mapu nijé binoy wabé 'yékami ju. Arí
biché a Riosi bichírawara abijí waminabi warubératami nísagá mapujiti nijé binoy, siné káchi, chopi 'yékami ju,
churékura tamí wi'nijí Riosi mapurigá chati orámi nirá?
8 Echi jaré pagótami aní mapu nijé binoy jeans: Kéchata waminabi chati sití orabo, mapurigá echi ne wabé garabéara
chopi nírama? Chopi nijéni ketasi echirigá aní. Echi auché jaré
chopi taro sayera maparí aboni echirigá aní. We gará níma wi'nijírawa echiyiri ra'íchami pagótami.
Ne sinéami tamujé ma chati orari
3
641 R Ó M A C H I
9 Chúrigá bicheko? Acha tamujé Juríosi pagótami ne wabé simírami garabé ju, ketasi mapurigá echi auché jaré
pagótami? Tarapeta chirigá ju, mapujiti mata wi'nijiri ne
sinéami tamujé Juríosi pagótami mapurigá chati orámi nirá, achigorigá mapurigata wi'nijiri sinéami echi auché jaré
pagótami mapurigá chati orámi nirá. Ne sinéami pagótami
we chati orámi ju, echijiti ne sinéami we wi'nijírami ju. 10 Echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá
osirúami ju:
Ke wesi nirú garabé wachínaga orámi pagótami. Nirapé biré nirú.
11 Ke wesi gará machí echi ne bichíwari. Ke wesi gará
bichínari Riosi. 12 Ne sinéami pagótami waminá chakena simíbaga,
ma ariweri Riosi. Ne sinéami pagótami ma chati
orari. Ke wesi garabé orá. Nirapé biré nirú garabé orámi.
13 Arí biché aboni ne wabé 'yékaka ra'ícha. Echijiti
echo'ná aboni rinírachi ne wabé chati ju, mapuyiri biréana chu'wéchi iráptarami nirá. Arí biché
echo'ná aboni rinírachi nirú echi ne wabé chati,
mapuyiri echi wabé chati sinówi níwara nirá. 14 Aboni chopi wabé chati sití ra'ícha, ne wabé
na'árawami nirá.
15 Aboni chopi wabé ku'unari auché jaré pagótami. 16 Arí biché aboni sinibí ne wabé risú orá echi auché
jaré pagótami, ayena cho aboni sinibí ne wabé
riwérawami orá. 17 Arí biché aboni ketasi machí kirí kaníriga pirériya.
18 Arí biché aboni tarapé siné 'nata mapu gará níma
we majawíwa Riosi jiti. 19 Arí bicheta gará machí mapurigá Riosi nureri echi jaré
pagótami. Arí biché aboni echirigá nurérami níri mapurigá ne
suwaba pagótami ketasi nijéwaga ku ra'íchama. Ayena cho aboni echirigá nurérami níri mapurigá suníami jena'í
wichimóbachi piréami pagótami gará machimea mapurigá
aboni ne wabé chati orámi, Riosi sayérami ju.
R Ó M A C H I 642
20 Arí biché ke wesi sébari gará wachínaga oral mapurigá Riosi tamujé tamí nureri. Ke wesi gará nijewa mapurigá Riosi
nurá, echijiti Riosi ke wesi naré mapurigá garabé orámi nirá.
Arí biché Riosi nurarira chopi tamujé tamí machina machira mapurigá chati orámi nirá.
Echi jaré pagótami chopi ku'wíratami níma maparí aboni gará
bichí
21 Chopi jipi rawé tamujeta ma gará machí mapu Riosi ne
bichíwari tamujé tamí naré maparita arigá ketasi gará nijéwami nísata mapurigá Binoy nurari. Ki'yá chokichí jonsa
echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi arigá osirúami níri
mapurigá Riosi echirigá narema riwéari echi pagótami. Ayena cho echo'ná echi jaré Riosi jiti nawésami oseríwarachi
echirigá osirúami níri.
22 Arí biché Riosi echirigá ne bichíwari naré echi pagótami maparí aboni gará bichí. Riosi echirigá naré ne sinéami
pagótami mapu ikí gará bichí Jesucristo nirá, mapujiti ne
sinéami pagótami chopi a yiri ju Riosi yuwa. 23 Mapujiti ne sinéami pagótami ma chati orari. Ad biché
ke wesi ne sébari garabé orari. Echijiti Riosi ke wesi riwari
gará wachínaga orámi nirá, mapurigá Riosi Binoy ne garabé wachínaga orámi ju.
24 Chopi Riosi ne wabé garabé ju, echijiti Binoy tamujé tamí
naré, maparita arigá tarapé biré yiri namuti nateta, mapujiti Binoy tamujé tamí ku wikáwari chopi mapujiti tamujeta ma
gará bichíri Jesucristo nirá.
25 Arí biché Riosi ma nijari echi Warubéra Jesucristo mapurigá Binoy waminá mi'rirúami níma, mapurigá Binoy
echirigá kastigo 'yárami níma, mapujiti sinéami echi auché
jaré pagótami ma chati orari. Arí biché Riosi echirigá orari mapurigá Binoy ma ketasi waminabi 'yóratami níma mapujiti
echi jaré pagótami wabé chati orari. Chopi arigá 'wérari ju
mapurigá echi jaré pagótami gará bichíma mapurigá echi Warubéra Jesucristo léniga mukuri suwaba aboni chati
orarira jiti. Arí biché Riosi echirigá orogá machírari mapurigá
Binoy ne wabé garabé wachínaga orari maparí Binoy kirí
643 R Ó M A C H I
orogá ketasi cho kastigo 'yari echi jaré pagótami mapu chabé chokichí jonsa chati orari.
26 Arí biché Riosi je'ná jerigá orari mapurigá jipi rawé
iyénasí gará machirúami níma mapu Binoy Riosi ne garabé wachínaga orámi ju, ayena cho Riosi je'ná jerigá orari
mapurigá gará machirúami níma mapurigá Binoy ne gará
wachínaga orá maparí Binoy gará naré sinéami echi jaré mapu ikí gará bichíko Jesucristo nirá.
27 Churékura bicheta we nóchami níbo? Ketásita biyiri
niwa mapurigata echijiti nóchami níbo. Churékura? Kéchata nóchami níbo mapujítita gará nijéwaga orá mapurigá Riosi
tamujé tamí nureri? Tarapé chirigá. Tamujé chopi
ku'wíratami ju mapujítita gará bichíri Riosi. 28 Echijítita gará machí mapu Riosi naré echi jaré pagótami
maparí aboni gará bichí Riosi Ra'íchara. Ayena cho Riosi
echirigá naré aboni maparí aboni siné káchi ketasi gará nijéwaga orari mapurigá Binoy Riosi nurari, chopi Riosi gará
naré aboni maparí aboni gará bichíyami ju.
29 Acha echi Warubéra Riosi chopi echi jaré Juríosi pagótami Riósawara ju? Kecha ayena cho Riósawara ju echi
auché jaré isena mapu ketasi Juríosi pagótami ju? Ayena, echi
Warubéra Riosi ayena cho Riósawara ju echi jaré isena pagótami mapu ketasi Juríosi ju.
30 Mapujiti chopi birépi nirú Riosi. Arí biché echi birépi
Riosi gará narema sinéami echi jaré bichíyami pagótami mapujiti aboni gará bichí Riosi. Echirigá echi birépi Riosi gará
narema echi jaré Juríosi pagótami mapu ikí gará bichíma,
achigorigá mapurigá Binoy ayena cho narema echi jaré isena pagótami, sinéami mapu ikí gará bichíma.
31 Áchata siné káchi ke natéami nirá nirabo Riosi nurarira
maparita echirigá bichí Jesucristo nirá? Tarapé chiriga! Chópita si'winárigá waminabi ne gará iwéraga wirata echi
nuraríwami.
Echi Abrami gará bichíyami níri Riosi
Echi Abrami mapurigá tamujé onorá níri, chabé ki'yánara bitéami, sinéami mapu ikita Juríosi aniríwami
pagótami ju. Piri bicheta aniboa mapu echi Abrami riwari?
4
R Ó M A C H I 644
2 Mapujiti a Riosi narésagá echi Abrami, ne gará wachínaga orámi nirá, chopi mapujiti echi Abrami binoy, siné káchi, ne
wabé garabé orámi níri, echarí echi Abrami we nóchami níma
riwéari, chopi echi Abrami ketasi chirigá ne bichíwari nóchami níma bachámi Riosi yuwa, mapujiti ke wesi omero,
binoy nirá garabé orayá mapuyénasí Riosi echijiti gará
narema echi binoy, garabé wachínaga orámi nirá. 3 Chopi echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá
osirúami ju: Echi Abrami gará bichíri Riosi, echijiti Riosi gará
nareri echi Abrami, chopi mapujiti binoy gará bichíri. 4 Arí biché a biré rijoy we nochásagá, echarí binoy gará
natétarami níma. Chopi binoy natétawara ketasi 'yárami
níma mapurigá kórami nirá, chopi 'yárami níma mapurigá wikérami nirá, mapujiti echi rijoy ma gará nóchari.
5 Chopi a echi pagótami mapu ketasi omero garabé orayá
arigá gará bichísagá echi Warubéra Riosi mapu gará ku wikawa echi jaré chati orámi pagótami, echarí Riosi gará
narema aboni, mapujiti aboni gará bichíyami níma Riosi.
6 Arí biché echi warura Rabiri riwéami rijoy echirigá achigorigá aniri mapu ne wabé gará kaníratami ju echi jaré
pagótami, sinéami mapu ikí Riosi gará naré mapujiti aboni
gará bichí, maparí aboni arigá ketasi wabé garabé orámi ju. 7 Echi Rabiri je'ná jerigá aniri, mapurigá echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju:
Ne wabé kaníratami ju echi jaré mapu Riosi ku wikawa suwaba mapurigá aboni chati orari. Ne
wabé kaníratami ju sinéami echi jaré mapu ikí
Riosi ketasi kastigo 'ya, aboni chati orarira jiti, chopi Riosi ku wikawa aboni mapujiti aboni gará
bichí.
8 Ne wabé kaníratami ju echi jaré rijoy, sinéami mapu ikí echi Warubéra Riosi ketasi wi'nijí aboni chati
orarira jiti.
9 Acha chopi echirigá kaníratami níma echi jaré Juríosi mapu norigá sikirétami ju? Acha ayena cho echirigá
kaníratami níma echi auché jaré isena pagótami mapu ketasi
norigá sikirétami ju? Mata aniri mapurigá jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Echi Abrami gará
645 R Ó M A C H I
bichíri Riosi, echijiti Riosi gará nareri echi Abrami, chopi mapujiti binoy gará bichíri.
10 Chuarí biché echirigá. narétami níri? Acha echirigá
narétami níri maparí binoy ma norigá sikirétami níri? Acha echirigá narétami níri maparí binoy ketasi cho norigá
sikirétami níri, keremá? Echi Abrami ketasi echirigá narétami
níri maparí binoy ma norigá sikirétami níri, chopi chabénara echirigá narétami níri, maparí binoy ketasi cho norigá
sikirétami níri.
11 Chabé ki'yá echi Abrami gará bichíri Riosi. Ari biché pe wakinana echi Abrami norigá sikirétami níri, mapurigá
echirigá 'nératami níma mapurigá Riosi ma gará nareri echi
Abrami mapujiti binoy chabénara jonsa gará bichíri Riosi, maparí Binoy Abrami ketasi cho norigá sikirétami níri. Arí
biché echirigá ikíri mapurigá echi Abrami, onorúami nirá
níma sinéami echi jaré gará bichíyami yuwa, maparí aboni arigá ketasi norigá sikirétami nísa. Ayena cho echirigá ikíri
mapurigá aboni ayena cho echirigá narétami níma Riosi jiti,
mapujiti aboni ma gará bichíri Riosi. 12 Ayena cho echirigá ikíri mapurigá echi Abrami ayena
cho onorúami nirá níma echi jaré norigá sikirétami Juríosi
pagótami yuwa, sinéami mapu ikí aboni achigorigá gará bichíyami níri mapurigá echi Abrami gará bichíri maparí
binoy abijí ketasi cho norigá sikirétami níri.
Echi Abrami gará bichíri Riosi, echijiti ne bichíwari ikíri mapurigá
Riosi bachá nirá bichíwaga aneri mapu ikimea riwéari
13 Arí biché Riosi ne bichíwaga aneri echi Abrami mapurigá binoy narema riwéari je'ná wichimoba mapurigá
binoy níwara nirá, echi jaré binoy kúchuwara níwara ayena
cho. Chopi Riosi ketasi echirigá aneri mapujiti echi Abrami siné káchi gará nijéwaga orari mapurigá Riosi nurari. Arí
biché Riosi echirigá aneri echi Abrami mapujiti Binoy Riosi
bachá nirá nareri echi Abrami mapurigá Binoy ranára nirá, mapujiti echi Abrami gará bichíri Riosi.
14 Arí biché a echi jaré mapu gará nijéwaga orá mapurigá
Riosi nurari, abóniko chopi narésagá je'ná wichimoba mapurigá aboni níwara nirá, arí biché churékuráta waminabi
R Ó M A C H I 646
bichíbo Riosi? Mapujiti a echirigá ne bichíwari nísagá, arí biché mapurigá Riosi ne bichíwaga aniri, ma nakúbarami ju.
15 Arí biché Riosi ne bichíwari kastigo 'yama riwéari
mapujiti echi jaré pagótami ketasi nijéwaga orari mapurigá Riosi nureri aboni. Chopi maparí echi jaré pagótami ketasi
cho nurérami níri, echarí ke wesi ke nijéwari echi
nuraríwami, mapujiti echarí ketasi cho nirúari echi nuraríwami.
16 Echijiti chopi echi jaré gará bichíyami pagótami narema
je'ná wichimoba mapurigá aboni níwara nirá. Echirigá ne bichíwaga anérami níri ne sinéami echi jaré pagótami mapu
echi Abrami kúchuwara nirá ju, chopi mapujiti Riosi ne wabé
garéami ju. Arí biché echi jaré Juríosi pagótami mapu Riosi jiti nurérami níri, abóniko echirigá ne bichíwaga anérami níri.
Ayena cho echi auché jaré pagótami mapu gará bichí Riosi
achigorigá mapurigá echi Abrami gará bichíri, abóniko ayena cho echirigá ne bichíwaga anérami níri. Echijiti echi Abrami
mapurigá ne sinéami tamujé onorá nirá ju,
17 bachámi Riosi yuwa, mapujiti echi Abrami bachá nirá gará bichíri Riosi, mapurigá je'ná jerigá osirúami ju echo'ná
Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Nijé nimí onorúami nirá wirari
wikabé auché jaré pagótami yuwa. Échiko je'ná jerigá aniwámi ju: Riosi aneri echi Abrami tamujé onorá nirá
mapujiti binoy bachá nirá gará bichíri Riosi, arí biché wabé
wakinana tamujé ayena cho bichíri Riosi. Arí biché Riosi Binoy ju mapu gará ku owínta echi jaré ma suwíami. Ayena
cho Riosi gará machí mapurigá waminánomí gará ikimea,
maparí echirigá ketasi cho bichíwari ikí. 18 Arí biché maparí echi Abrami arigá ketasi cho
kúchawami níri, maparí binoy ne wabé simírami ochérami
níri, ayena cho maparí binoy upira ne wabé simírami wirámi níri, echarí echi Abrami gará bichíga buweri mapurigá binoy
arigá kúchama, ayena cho mapurigá binoy kúchuwara ne
wikabé muwema. Arí biché echi Abrami echirigá gará bichíri mapujiti Riosi bachá nirá jeaneri: Echikí ne wikabé níma echi
jaré mujé kúchara kúchuwara.
19 Arí biché echi Abrami gará bichíri mapu binoy arigá kúchama riwéari, maparí binoy wikabé bamíbami, ne noguí
647 R Ó M A C H I
biré kiento bamíbami níri. Arí biché echarí binoy upira, Sara riwéami, ayena cho wabé simírami wirámi níri. Echarí aboni
tarapé biré cho kúchuwami níri, nibiré kúchuwami níma
riwéari mapujiti aboni echirigá ma wabé ochérami níri. 20 Arí biché echi Abrami arigá ne gará bichíri mapurigá
Riosi bachánara ne bichíwaga aneri. Ari biché binoy sinibí
waminabi gará bichíri, ayena cho waminabi warubéraga aneri Riosi.
21 Arí biché echi Abrami ne gará bichíri mapu Riosi ne
wabé omérami ju suwaba namuti orayá mapurigá Binoy bachá nirá ne bichíwaga aneri mapurigá Binoy orama riwéari.
22 Echijiti Riosi gará nareri echi Abrami ne gará wachínaga
orámi nirá mapujiti binoy echirigá gará bichíri Riosi. 23 Arí biché je'ná mapurigá osirúami ju mapu Riosi echirigá
nareri echi Abrami mapujiti binoy gará bichíri, je'ná jerigá
ketasi chopi echi Abrami jiti rugá osirúami níri, 24 chopi ayena cho tamujé tamí jiti rugá osirúami níri,
mapujiti Riosi ayena cho gará tamujé tamí naré, gará
wachínaga orámi nirá, mapujítita gará bichí. Mapujiti tamujé ayena cho gará bichí echi Riosi mapu ku owíntari tamujé
Warubérawara Jesucristo maparí Binoy ma mukúami níri.
25 Arí biché Jesucristo nijírami níri mapurigá Binoy mi'rirúami níma, mapurigá Binoy echirigá narema tamujé
níwara kastigo, mapujiti sinéami tamujé ma chati orari. Arí
biché Jesucristo ku owíntarami níri mapurigá tamujé echijiti narétami níbo mapurigá Riosi kúchuwara nirá.
Riosi tamujé tamí nareri mapujítita gará bichíri Jesucristo nirá
Arí biché maparí Riosi ma tamujé tamí nareri mapujítita
gará bichíri Jesucristo nirá, echarí Riosi ma ketasi waminabi yoratami níri mapujítita we chati orari, mapujiti
echi tamujé Warubérawara Jesucristo mukuri tamujé chati
orarira jiti. 2 Arí biché echi Warubéra Jesucristo tamujé tamí
murubéantari Riosi yuwa mapujítita gará bichíri. Echijiti
Riosi tamujé tamí wabé karigá ku'wírari. Arí biché Riosi waminabi tamujé tamí ku'wírama. Ayena chota wabé kaníra
mapujítita bichí mapu tamujé aboni ayena cho o'wératami
5
R Ó M A C H I 648
níbo Riosi yuwa echarí maparí Riosi waminabi wabé warubéraga anérami níma.
3 Arí bicheta ketasi chopi echijiti kaníra. Ayena chota wabé
kaníra maparita wabé risú orárami ju mapujítita gará bichí Riosi Ra'íchara. Arí bicheta gará kaníra echirigá mapujítita
gará machí mapu Riosi chopi ariwé mapurigata echirigá risú
orárami níbo mapurigata waminabi gará kirí orogá pirérabo. 4 Arí biché mapujítita sinibí echirigá kirí orogá piré, echijiti
Riosi tamujé tamí ané garabé orámi nirá. Arí biché maparí
Riosi tamujé tamí echirigá ané, echarita chopi mayé mapu Riosi sinibí waminabi wabé tamujé tamí ku'wírama.
5 Arí biché maparita echirigá gará bichíyami ju, arí bicheta
ketasi riwératami níbo, mapujiti Riosi tamujé tamí ne wabé simírami kareri. Echijiti tamujé ne surachí nirá, ne wabé
simírami karebo a'nagupi. mapujiti Riosi tamujé tamí 'yari
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, mapurigá echo'ná pachana tamujé surárachi asimea.
6 Arí biché maparita ketasi omérabo riwéari tamujé aboni
nirá ku'wíriya mapujítita chati orámi níri, echarí Jesucristo mukuri sinéami tamujé chati orámi pagótami jiti, maparí
echarí ma sébari Binoy tétawara.
7 Ne bichíwari périkó mukumea biré rijoy auché biré rijoy jiti. Arí biché siné káchi périkó mukumea auché biré garabé
orámi rijoy jiti. Chopi siné káchi biré rijoy arigá ke tasi
majama mukuyá auché biré ne wabé simírami garabé orámi rijoy jiti.
8 Chopi Riosi tamujé tamí machírari mapurigá Binoy
tamujé tamí ne wabé simírami kareri, mapujiti Jesucristo mukuri tamujé tamí jiti mapuyénasíta abijí wabé chati orámi
níri.
9 Arí biché Riosi ma tamujé tamí nareri mapujiti Jesucristo mukuri tamujé tamí jiti, echijiti jipi waminabi bichíwari ju
mapu Jesucristo ketasi ariwema mapurigata kastigo 'yárami
níbo echarí ne jubá wi'nijíwachi rawé. 10 Arí biché maparí tamujé abijí sayérari Riosi mapujítita
abijí chati orari, echarí Riosi Binoy ku katéwari tamujé yuwa,
mapujiti Riosi 'yari echi birépi Binoy Ranára mapurigá Binoy waminá mi'rirúami níma tamujé chati orarira jiti. Echijiti jipi
649 R Ó M A C H I
maparí Riosi ma ku katéwari tamujé yuwa, waminabi ne wabé bichíwari ju mapurigata ku wikawárami níbo mapujiti
echi birépi Riosi Ranára auchecho ku bité.
11 Je'ná jeyiri ne bichíwari ju, ayena cho ne bichíwari ju máputa ne wabé kaníra Riosi yuwa mapujítita gará bichí
Jesucristo nirá, echi mapu tamujé Warubérawara ju, mapujiti
Jesucristo mukuri tamujé chati orarira jiti, mapurigá Riosi echijiti omérama ku katéwiya tamujé yuwa.
Echi ne bachá bitéami rijoy, Arani riwéami, bachá nirá chati orari,
chopi echi Warubéra Jesucristo mukuri echi jaré pagótami chati
orarira jiti
12 Arí biché echi ne bachá bitéami rijoy, Arani riwéami, ne
bachá nirá chati orari. Echijiti pe wakinana echi Arani ma mukuri. Echarí jonsa Riosi riwari mapu ne sinéami pagótami
ma chati orámi níma riwéari, echijiti Riosi nurari mapu ne
sinéami pagótami suwisama. Arí biché echarí jonsa ne sinéami pagótami arigá suwísimi mapujiti ne sinéami chati
orari.
13 Arí biché chabé ki'yánara maparí Riosi ketasi cho we nureri echi pagótami, echarí chokichí jonsa echi jaré
wichimóbachi piréami pagótami arigá chati orari. Chopi Riosi
ketasi wi'nijiri echi pagótami mapujiti Binoy ketasi cho we nureri aboni, mapurigá Binoy we nureri echi Arani ki'yá
chokichí.
14 Arí biché echi Arani ki'yá chokichí bitérari, chopi echi Moisesi wakinana bitéari maparí Riosi ma we nureri echi
pagótami. Arí biché ki'yá chokichí jonsa ne sinéami pagótami
arigá suwísari, wakinana maparí bitéari echi Moisesi iyénasí, mapujiti sinéami chati orari. Chopi echi auché jaré pagótami
ketasi achigorigá chati orari mapurigá echi Arani chati orari,
mapujiti echi Arani ketasi nijéwari mapurigá Riosi nureri binoy. Echirigá echi Arani we chati orari, chopi echi
Warubéra Jesucristo norínama riwéari jena'í wichimóbachi.
Arí biché Jesucristo ketasi chati orari mapurigá echi Arani chati orari, chopi Binoy sébari garabé wachínaga orari
suwaba mapu ikí echi Arani ketasi sébari garabé wachínaga
orayá.
R Ó M A C H I 650
15 Echi Arani we chati orari maparí binoy ketasi nijéwari mapurigá Riosi bachá nirá nureri. Echijiti wikabé pagótami
ma suwiri mapujiti echi birépi bachá bitéami rijoy chótari
chati orayá. Chopi Riosi waminabi wabé garabé orari ketasi mapurigá echi Arani orari. Echijiti wikabé pagótami
ku'wíratami níri, mapujiti Riosi nijari echi birépi Binoy
Ranára mapurigá echi Warubéra Jesucristo waminá mukugá narema echi kastigo, echi auché jaré pagótami chati orarira
jiti. Arí biché Jesucristo echirigá orari mapurigá mapu ikí echi
jaré pagótami gará bichísagá, gará ku wikawárami níma, maparí aboni arigá ketasi biré namuti yiri 'yari Riosi.
16 Ketasi gará níri mapu echi birépi bachá bitéami rijoy
chati orari, chopi Riosi arigá ne wabé garabé orari maparí Binoy nijari echi birépi Binoy Ranara. Echi Arani bachá nirá
chótari chati orayá, echijiti sinéami pagótami ma chati orari,
ayena cho ne sinéami ma wi'nijírami ju mapurigá chati orámi nirá. Chopi Riosi waminabi wabé garabé orari, mapujiti
Binoy nijari echi birépi Binoy Ranára mapurigá sinéami mapu
ikí gará bichísagá Jesucristo nirá, gará narétami níma Riosi jiti. Arí biché Riosi arigá echirigá naré echi jaré aboni mapu
wikabé namuti chati orari, maparí aboni arigá ketasi biré
namuti yiri 'yari Binoy. 17 Ari biché ne sinéami pagótami suwímea riwéari mapujiti
echi birépi bachá bitéami rijoy chati orari. Chopi echi jaré
gará bichíyami pagótami sinibí pirérama, o'wéara nirá, echo'ná ripá riwigachi, ne sinéami mapu ikí Riosi wabé
karigá naré maparí aboni arigá ketasi biré namuti yiri 'ya
Riosi. Arí biché aboni chopi echirigá pirérama mapujiti echi birépi Warubéra Jesucristo mukuri aboni chati orarira jiti.
18 Ki'yá chokichí echi Arani echirigá chati orari, arí biché ne
sinéami pagótami echirigá kastigo 'yárami níma riwéari, mapujiti echi birépi rijoy bachá nirá chótari chati orayá.
Chopi echi Warubéra Jesucristo ne wabé garabé orari, arí
biché ne sinéami pagótami mapu ikí bichíko, ne gará narétami níma mapujiti echi birépi Jesucristo mukuri echi jaré
pagótami chati orarira jiti. Arí biché Riosi gará nirari
mapurigá Jesucristo orari.
651 R Ó M A C H I
19 Echirigá níri mapu ne wabé wikabé pagótami echirigá wabé chati orámi nirá niwárami níri mapujiti echi birépi rijoy
ketasi nijéwari Riosi. Arí biché ne wikabé pagótami ayena cho
gará narétami níma Riosi jiti, mapurigá ku wikawárami nirá, mapujiti echi birépi Jesucristo ne gará nijéwari Riosi,
20 Arí biché Riosi wikabé namuti nureri echi pagótami
mapurigá aboni gará machimea mapu chu yena wabé chati orámi níri aboni. Chopi mapuyénasí echi pagótami waminabi
machiri mapu chu yena wabé chati orámi níri aboni, echarí
Riosi chopi wabé simírami karigá, waminabi nakiri mapurigá echi pagótami ku wikawárami níma.
21 Arí biché suwaba je'ná jerigá echirigá ikíri mapurigá
Riosi gará omérama tamujé tamí ku'wíriya, mapujiti achigorigá mapurigá sinéami pagótami chopi suwímea
riwéari mapujiti ne sinéami chati orari, echirigá ayena cho
Riosi omérama tamujé tamí nareya mapurigá Binoy níwara nirá, mapujiti Binoy ne wabé garabé garéami ju. Arí biché
Riosi echirigá tamujé tamí 'yari mapurigata sinibí pirérabo
mapujiti tamujé Warubérawara Jesucristo mukuri tamujé chati orarira jiti.
Echi jaré bichíyami ma suwíami nirá ju mapurigá aboni ma ketasi
waminabi chati orama, chopi aboni ma ka piréami nirá ju
Jesucristo yuwa mapurigá aboni ma wabé garabé orama
Chu bicheta aniboa? Áchata waminabi 'yénabo echirigá
chati orayá, mapurigá Riosi Binoy chopi waminabi wabé karigá tamujé tamí ku wikawama?
2 Tarapé chirigá! Tamujé ma suwíami nirá ju mapurigata
ma ketasi waminabi 'yénabo echirigá chati orayá. Chúrigá bicheta abijí waminabi echirigá chati orogá pirérabo?
3 Kechátamo machí mapu tamujé ma suwíami nirá ju, ne
sinéami máputa Jesucristo yuwa napabúrami níri maparita ba'wí jiti pagótami níri? Mapujiti tamujeta riwirúami níri
mapurigá ma suwíami nirá, Jesucristo yuwa, maparita ba'wí
jiti pagótami níri. 4 Arí biché mapujítita ba'wí jiti pagótami níri, Riosi tamujé
tamí riwari mapurigá ma chuwirótami nirá Jesucristo yuwa.
Echarita ma suwíami nirá níri mapurigata auchecho ku
6
R Ó M A C H I 652
owíntarami níbo mapurigata bukuríwami nirá ku pirérabo jena'í wichimóbachi, achigorigá mapurigá Jesucristo ku
owíntarami níri maparí Binoy ma mukúami níri, maparí echi
Warubéra Onorúami wabé omériga ku owíntari echi Warubéra Jesucristo.
5 Mapujiti ata Jesucristo yuwa napawika suwíami nirá
nísagáta, mapurigá Binoy ayena cho mukúami níri, ne bichíwari tamujeta ayena cho Jesucristo yuwa napawika ku
owíntarami níbo, achigorigá mapurigá Binoy ku owíntarami
níri. 6 Garata machí mapu tamujé aboni ayena cho ko'wirúami
nirá níri mapurigata chabénara chati orámi níri. Arí biché
tamujeta echirigá orárami níri mapurigata ma ketasi waminabi chati orogá pirérabo, mapujiti ma ketasi arigá
'wérari níri mapurigata waminabi echirigá chati orabo,
mapurigá echirigá nurérami nísata. 7 Mapujiti ma ketasi arigá 'wérari ju mapurigá waminabi
chati orama echi jaré mapu ikí ma suwiri.
8 Arí biché mapujítita ma echirigá suwiri, Jesucristo yuwa, tamujeta gará bichí máputa ayena cho auchecho ku pirérabo
Binoy yuwa.
9 Mapujiti garata machí mapu Jesucristo ma ketasi auché siné mukumea, mapujiti Binoy sinepi ma ku owínari, maparí
Binoy ma mukúami níri. Jipi echi mukuwámi ma ketasi
waminabi omérama echi Binoy. 10 Arí biché maparí Jesucristo mukuri, Binoy sinepi nirá
mukuri ne sinéami echi auché jaré pagótami chati orarira jiti.
Arí biché Jesucristo ma ketasi auché siné mukumea, chopi jipi rawé Binoy sinibí nirá waminabi warubéraga ané bité Riosi.
11 'Yemi achigorigá gará 'natasi mapurigátamo ma suwíami
nirá ju, mapurigátamo ma ketasi waminabi chati orabo. Chopi ayena cho gará 'natasi mapurigátamo ma ku piréami
nirá ju tamujé Warubérawara Jesucristo yuwa, mapurigátamo
jipi chopi waminabi warubéraga ané pirérabo Riosi. 12 Echijiti ma ketasi waminabi chati orasi mapurigá 'yemi
aboni chopi nakí chati oránara, mapujiti 'yemitamo arigá pe
waminana suwiboa. Arí biché ma ketasi arigá 'wérari ju máputamo waminabi chati orabo.
653 R Ó M A C H I
13 Ketasi waminabi nijéwaga orasi mapurigá 'yemi aboni chopi chati oránari. Si'winárigá gará nijéwaga orasi mapurigá
Riosi chopi nakí máputamo orabo, mapujiti 'yemitamo ma
suwíami nirá níri, chópitamo ma bukuríwami auchéchoko ku piré. Echijiti 'yasi Riosi 'yemi aboni nirá mapurigátamo chopi
ne gará wachínaga orabo.
14 Arí biché ma ketasi arigá 'wérari ju mapurigá 'yemitamo waminabi chati orabo, mapujiti 'yemitamo ma ketasi
waminabi nurérami ju mapurigátamo arigá nijéwabo echi
nuraríwami mapurigátamo echijiti garabé wachínaga orámi anérami níbo. Chopi Riosi jípiko 'yemi mi ne wabé karigá
nuré.
Sinéami mapu ikí ma gará bichíyami ju ma ketasi nurérami ju
mapurigá pióntami nirá, mapurigá aboni chopi waminabi chati
orama
15 Chúrigá biché níma? Áchata waminabi chati orabo, chopi mapujítita ma ketasi waminabi nurérami ju echi
nuraríwami jiti? Áchata waminabi chati orabo chopi mapujiti
jipi Riosi tamujé tamí we karigá nuré? Tarapé chirigá 16 'Yemitamo gará machí mapu átamo niwásagá mapurigá
pioni nirá, echarí arigá 'wérari níma máputamo gará
nijéwabo echi auché biré rijoy mapu 'yemi mi nurema. Ayena chótamo echi rijoy piónawara nirá níbo. Achigorigá
maparítamo chati orá, echarí pe waminana arigá 'wérari níma
máputamo chopi waminabi wabé chati orabo. Echarítamo chopi mapurigá nurérami níbo, mapurigá pioni nirá,
mapurigátamo waminabi chati orabo. Arí bichétamo echijiti
chopi waminá suwiboa. Arí biché 'yemi máputamo gará nijewa Riosi, 'yemitamo mapurigá Riosi piónawara nirá ju,
mapujiti Riosi 'yemi mi nareri mapujítitamo ma gará bichíri.
Arí bichétamo gará wachínaga orogá pirérabo. 17 Nijeni warú natétara 'ya Riosi mapujiti 'yemitamo,
surachí nirá ma gará bichíga nijéwari mapurigá nijé 'yemi mi
binérari. Chópitamo chabénara wabé chati orámi níri; echarítamo chopi nijéwari mapurigá echi riablo nakiri
mapurigátamo wabé chati orabo.
R Ó M A C H I 654
18 Arí biché maparí ma ketasi waminabi 'wérari níri mapurigá 'yemitamo waminabi nijéwaga orabo mapurigá
echi riablo 'yemi mi nureri chati oránara, echarí jonsa Riosi
'yemi mi niwari wabé gará wachínaga orámi nirá. Arí bichétamo chopi nijéwaga orá mapurigá Riosi 'yemi mi nuré
echirigá wachínaga oránara.
19 Jipi nijeni chopi ra'ícha mapurigá echi jaré pagótami ra'ícha mapurigá 'yemitamo waminabi gará machiboa:
Chabénara 'yemitamo chopi chuwé orari mapurigá echi
riablo 'yemi mi nureri chati oránara, echijítitamo mapurigá echi riablo piónawara níri. Chopi jipi gará nijéwaga orasi
mapurigá Riosi 'yema nuré garabé wachínaga oránara
mapurigátamo echirigá níbo Riosi piónawara nirá. 20 Chabénara maparí iyénasítamo wabé chati orogá 'yénari,
echarítamo echi riablo piónawara nirá níri. Echarí 'yemitamo
mayeri mapu tarapé 'wérari níri máputamo wachínaga orogá pirérabo.
21 Echarí 'yemitamo tarapé ku'wíratami níri mapujítitamo
echirigá chati orogá 'yénari. Arí biché jípitamo chopi wabé riwera echiyiri chati oruwáwami jiti. Sinéami echi jaré
pagótami mapu ikí echirigá orogá piré chopi waminá
suwímea sinibí nirá! 22 Chopi jipi ma ketasi arigá 'wérari ju mapurigá 'yemitamo
waminabi chati orogá pirérabo mapurigá echi riablo
piónawara nirá. Jípitamo ma gará bichíga nijewa Riosi mapurigá Riosi piónawara nirá. Echijítitamo ne bichíwari
ku'wíratami ju, mapujiti jípitamo gará orogá piré mapurigá
Riosi nakí, ayena cho echarí ne jubá rawé 'yemitamo 'yárami níbo mapurigátamo sinibí nirá pirérabo.
23 Arí biché sinéami echi jaré chati orámi pagótami chopi
waminá suwímea sinibí nirá. Sinéami aboni echirigá ku natétarami níma mapujiti aboni ma chati orari, chopi Riosi
tamujé tamí we kórami nirá 'ya mapurigata sinibí nirá
pirérabo, echi tamujé Warubérawara Jesucristo yuwa.
Echi jaré mapu ikí bichíko Jesucristo nirá ma ketasi waminabi
nurérami ju echi nuraríwami jiti
655 R Ó M A C H I
Keni ritémawa, 'yemitamo gará machí Riosi nurarira, echijítitamo gará machí mapu chopi mapuyénasí echi
pagótami abijí pireko, echarí arigá 'wérari ju mapu aboni gará
nijéwaga orama mapurigá aboni nurérami níri. 2 Mapujiti nurárami ju mapurigá echi jaré muguí kunéami
arigá napabúrami ju aboni kunara yuwa mapuyénasí aboni
kunara abijí piré, chopi siné káchi waminá suwiságá aboni kunara, arí biché echi jaré muguí ma ketasi waminabi
echirigá nurérami níma.
3 Arí biché a biré mukwí auché biré si'nú rijoy yuwa napésagá mapuyénasí abijí bité echi binoy kunara, echarí echi
mukwí wabé chati orá mapujiti si'nú rijoy yuwa bité. Chopi
siné káchi waminá mukuságá binoy kunara, echarí echi mukwí ma ketasi napéami nirá níma echi rijoy yuwa mapu
binoy kunara níri. Arí biché echarí echi mukwí ketasi chati
orama, arigá napésagá auché biré si'nú rijoy. 4 Keni ritémawa gará bichíyami, 'yemitamo ma achigorigá
suwiri maparí Jesucristo mukuri echo'ná kúrsichi. Arí
bichétamo ma ketasi waminabi nurérami ju echi nuraríwami jiti. Chópitamo ma risénsia niwa mapurigátamo auché biré
si'nú rijoy yuwa napawipo. Arí biché echi máputamo yuwa
napawipo, échiko echi Warubéra Jesucristo ju mapu ma ku owínari maparí Binoy ma mukúami níri. Arí bichétamo
echijiti chopi garabé orabo mapurigá Riosi nakí máputamo
orabo. 5 Arí biché mapuyénasí tamujeta chopi abijí chati orogá
piréari mapurigá tamujé aboni nakiri oránara, echarita chopi
nakiri waminabi chati oránara suwaba mapu ikí Riosi tamujé tamí nureri máputa ketasi orabo. Arí biché mapujítita
echirigá chati orari tamujeta chopi waminá suwiboa riwéari.
6 Chopi jipi tamujeta ma suwíami nirá ju, mapurigata ma ketasi waminabi nurérami níbo mapurigá osárichi osirúami
ju echi nuraríwami, mapurigata chabénara arigá nurérami
níri. Arí biché jípita risénsia niwa mapurigata bukuríwami nirá waminabi warubéraga anebo Riosi, mapujiti echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí 'yari mapurigata
bukuríwami nirá ku pirérabo. Jípita ma waminabi
7
R Ó M A C H I 656
warubéraga ané Riosi, chópita ma ketasi waminabi nurérami ju mapurigá ki'yá jonsa osárichi osogá nurárami níri.
Nijeni chati orámi ju pachana nijé surárachi nirá
7 Chúrigá biché aniboa? Acha chati oruwáwami ju echi
nuraríwami? Tarapé chirigá! Chopi nijeni chabénara ketasi machiri mápuni chati orámi níri. Chopi maparini gará
machiri Riosi nurarira, echarini gará machiri mapurigani
chati orámi níri. Mapujiti nijé tarapé machimea riwéari mapurigá wabé chati oruwáwami ju echi korúkohámi, a
ketasi je'ná jeanigá nurárami nísagá: Ketasi kurú echi auché
jaré pagótami níwara namuti. 8 Chopi echi chati oruwáwami tamí yuwa wabé muwéari
mapujítini nurérami níri mapurigani ketasi echirigá chati
orama. Arí biché mapujítini arigá chati orámi níri, arí biché maparini nurérami níri mapurigani ketasi koruma auché jaré
pagótami níwara namuti, echarini arigá ne wabé koruri,
mapujiti maparita tarapé namuti cho nurérami ju, mapurigata ketasi chati orabo, echarita ketasi 'me nakí chati
oránara.
9 Chabénara maparini ketasi cho machiri Riosi nurarira, echarini arigá we kaníriga bitéami níri. Chopi maparini gará
machiri Riosi nurarira, echarini gará machiri mapurigani
chati orámi níri, arí bicheni mapurigá mukúami nirá níri bachámi Riosi yuwa.
10 Arí biché echi nuraríwami tamujé tamí 'yárami níri,
mapurigata echijiti sinibí nirá pirérabo, ata suwaba echirigá gará nijéwasagá mapurigata nurérami níri. Chopi echi
nuraríwami jiti arigani mi'rirúami nirá níri, mapujítini ketasi
gará nijéwari mapurigani nurérami níri. 11 Chabé nijeni mayeri mápuni arigá sinibí bitérama
riwéari mapujítini gará nijéwari echi nuraríwami. Chopi
echarí nijeni we 'yékarami níri, mapujiti nijé binoy we chati orámi níri. Echarí nijeni mapurigá mukúami nirá níri
bachámi Riosi yuwa, mapujiti maparí nijeni gará machiri
Riosi nurarira, echarini chopi waminabi chati orari. 12 Arí biché suwaba Riosi nurarira ne bichíwari wabé
garabé ju. Ayena cho ne garabé wachínaga orámi ju
657 R Ó M A C H I
mapurigata ketasi korúkabo echi auché jaré pagótami níwara namuti.
13 Echirigá nijeni ma gará machiri mapurigá Riosi nurá,
chopi nijeni ketasi mapurigá mukúami níri bachámi Riosi yuwa echijiti. Echarí Riosi nurarira tamí machírari mapurigá
nijeni wabé chati orámi níri. Arí biché maparini nurérami níri
mapurigá nijeni ketasi chati orama, echarí nijeni chopi nakiri waminabi chati oránara, echijiti nijeni mapurigá mukúami
nirá níri bachámi Riosi yuwa.
14 Arí biché garata machí mapurigá echi nuraríwami tamujé tamí ku'wírama mapurigata gará bichíbo surachí nirá.
Chopi nijeni we chati orá mapujítini echirigá chati orámi ju.
Nijeni we chati orá mapurigá nurérami nirá nísa echirigá chati oránara.
15 Arí biché nijeni ketasi machí mapu churékurani je'ná
jerigá orá, mapujítini ketasi garabé orá mapurigani ayena garabé oránari. Chopi nijeni we orá echi wabé chati
oruwáwami mápuni arigá we kichí.
16 Arí biché a nijeni chopi orásagá mapurigani arigá ketasi nakí oránara, echarini gará machí mapurigá echi nuraríwami
ne wabé garabé ju.
17 Echirigá nijeni arigá wabé chati orá mapujítini echirigá chati orámi ju pachana nijé surárachi nirá, chópini ketasi nakí
echirigá chati oránara.
18 Arí biché nijeni gará machí mapu nijé binoy, mapurigá rijoy nirá, ketasi omero garabé orayá. Nijeni ayena ne garabé
oránari, chópini ketasi omero garabé orayá.
19 Arí biché nijeni arigá ketasi orá echi garabé oruwáwami mapurigani oránari. Chópini waminabi orá echi we chati
oruwáwami, echi mapurigani ketasi nakí oránara.
20 Arí biché a nijeni chati orásagá mapurigá nijeni ketasi nakí oránara, echarini echirigá chati orá mapujítini chati
orámi ju pachana nijé surárachi nirá, chópini ketasi nakí
echirigá chati oránara. 21 Arí biché tamí yuwa je'ná jerigá ikí: Maparí nijé binoy
nakí garabé oránara, echarí ketásini omero garabé orayá,
mapujítini chati orámi ju pachana nijé surárachi nirá.
R Ó M A C H I 658
22 Chopi surachí nirá nijeni arigá ne wabé karé Riosi nurarira.
23 Arí biché nijeni machí mapurigá nijé binoy ketasi omero
garabé orayá. Nijeni ne bichíwari we nakí garabé oránara, chopi nijé arigá chati orámi ju pachana nijé surárachi nirá.
Echijiti nijeni mapurigá nurérami nirá ju echirigá chati
oránara. 24 Ne wabeni o'mona nijé! Nijé binoy wabé chati orá,
echijítini chopi waminá mukumea sinibí nirá. Chigá tamí
ku'wírama mapurigani ketasi waminabi chati orama? 25 Nijeni ne warú natétara 'ya Riosi mapujiti tamujé
Warubérawara Jesucristo tamí ku'wírama mapurigani ketasi
waminabi echirigá chati orogá bitérama! Echirigá ju mapurigá nijé binoy ne gará nakí nijéwanara Riosi nurarira,
chopi nijeni arigá chati orámi ju pachana nijé surárachi nirá.
Echijiti nijé binoy abijí chati orá mapurigá echirigá nurérami nirá nísani.
Echi jaré gará bichíyami chopi garabé orogá piré mapurigá echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara nuré
Echijiti echi jaré mapu ikí Jesucristo níwara pagótami ju,
ma ketasi waminabi wi'nijírami ju mapurigá chati orámi nirá. Jipi echi jaré aboni ma ketasi chati orogá piré mapurigá
aboni chati oránari pachana aboni surárachi nirá. Chopi aboni
garabé orogá piré mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nuré.
2 Mapujiti echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ma tamí 'yari
mapurigani sinibí nirá bitérama, mapujítini Jesucristo níwara ju. Ari biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ma tamí
bukuríwami ku niwari mapurigani ma ketasi chati orogá
bitérama, ayena cho mapurigani ma ketasi mukúami níma sinibí nirá.
3 Arí biché jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi
omérari suwaba gará nijewa Riosi nurarira mapurigá echi Moisesi osogá 'yari aboni, mapujiti aboni chati orámi níri
pachana aboni surárachi nirá. Echijiti Riosi ketasi omérari
narea aboni mapurigá gará orámi nirá. Chopi Riosi ma gará naré echi jaré pagótami mapu ikí gará bichí Jesucristo nirá.
8
659 R Ó M A C H I
Chabé ki'yá Riosi júri echi birépi Binoy Ranára mapurigá Binoy bitérama jena'í wichimóbachi mapurigá rijoy nirá. Arí
biché Riosi warú kastigo 'yari echi Warubéra Jesucristo chopi
mapujiti echi auché jaré pagótami wabé chati orari. Arí biché Riosi echirigá wi'nijiri echi auché jaré pagótami mapurigá
chati orámi nirá, chopi Binoy arigá 'yari aboni kastígowara
echi birépi Binoy Ranara. 4 Arí biché Riosi je'ná jerigá orari mapurigá tamujé gará
omérabo wachínaga orayá mapurigá echi Moisesi tamujé
tamí nureri. Arí biché tamujé ma ketasi orogá piré mapurigá tamujé aboni chopi oránari. Jípita chopi orogá piré mapurigá
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí nuré.
5 Arí biché echi jaré mapu sinibí orogá piré mapurigá aboni chopi nakí oránara, abóniko ayena cho sinibí achigorigá 'nata
mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami chopi 'nata.
Arí biché echi jaré mapu orogá pireko mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nuré, abóniko ayena cho chopi 'nata
mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nuré aboni
oránara. 6 Arí biché echi jaré mapu sinibí 'nátako mapurigá echi jaré
pagótami chopi nakí oránara, abóniko ma suwíami nirá ju
mapujiti aboni ketasi gará 'nata. Arí biché echi jaré mapu 'nátako mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nurá
oránara, abóniko kirí orogá pirérama surachí nirá, ayena cho
aboni sinibí nirá pirérama Riosi yuwa. 7 Arí biché echi jaré mapu chopi 'nátako mapurigá echi jaré
pagótami chopi nakí oránara, abóniko ne wabé sayera Riosi,
mapujiti aboni ketasi nijéwaga orá mapurigá Riosi nurá. Arí biché aboni ketasi omero echirigá nijéwaga orayá.
8 Echijiti echi jaré mapu chopi orako mapurigá aboni nakí
oránara, abóniko ketasi omero orayá mapurigá Riosi nakí mapu aboni orama.
9 Chopi 'yemitamo ma ketasi orá mapurigá 'yemi aboni
nakí oránara, chópitamo orá mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi nuré. Mapujiti echi Wabé Garabé Riosi
Iwigara ma bité echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá. Arí
biché a biré ketasi níwasagá Jesucristo Iwigara, échiko ketasi Jesucristo níwara ju.
R Ó M A C H I 660
10 Arí biché Jesucristo ne bichíwari pachana 'yemi surárachi bité. Chopi 'yemitamo arigá suwíami nirá ju mapujítitamo
chati orari. Chopi 'yemi ariwara gará ku piréami ju mapujiti
Jesucristo ma 'yemi mi nareri Binoy níwara nirá. 11 Riosi níri mapu ku owíntari echi Warubéra Jesucristo
maparí Binoy ma mukúami níri. Arí biché mapujiti Riosi
Iwigara pachana 'yemi surárachi bité, echijiti Binoy Riosi mapu ku owíntari Jesucristo, ayena cho 'yemi mi gará ku
iwébanatama 'yemi aboni nirá, mapu arigá pe waminana
suwibóatamo 'yemi aboni sapara nirá. Arí biché Riosi echirigá 'yemi mi iwébanatama mapujiti Binoy Iwigara
pachana 'yemi yuwa bité.
12 Echirigá arigá 'wérari ju máputa chopi orogá pirérabo mapurigá echi Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí nuré
oránara. Ketasi 'wérari ju máputa waminabi orogá pirérabo
mapurigá tamujé aboni chopi nakí oránara. 13 Mapujiti átamo orásagá mapurigá 'yemi aboni chopi nakí
oránara, echarí 'yemitamo arigá suwiboa pe waminánomí.
Chopi átamo gará nijéwasagá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, echarítamo ketasi waminabi orabo mapurigá 'yemi
aboni chopi nakí oránara. Arí bichétamo sinibí nirá pirérabo.
14 Arí biché ne sinéami echi jaré mapu gará nurérami ju echi Garabé Riosi Iwigara jiti, échiko Riosi kúchuwara ju.
15 'Yemi bichíyami ma 'yárami níri echi Garabé Riosi
Iwigara echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá, chópitamo ketasi echirigá 'yárami níri mapurigátamo auchéchoko ne
wabé majaga pirérabo, echi riablo piónawara nirá. Jipi echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara ma 'yemi mi 'yari mapurigátamo Riosi kúchuwara níbo. Echijítitamo jeanigá ané Riosi: Mujemi
ju keni Onó!
16 Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí ne bichíwaga ané máputa Riosi kúchuwara ju. Ayena cho tamujé
aboni gará machí pachana tamujé surárachi nirá máputa ma
Riosi kúchuwara ju. 17 Arí biché mapujítita ma Riosi kúchuwara ju, Riosi ayena
cho tamujé tamí 'yama ne suwaba Binoy níwara wabé
garabéara, achigorigá mapurigá Riosi 'ya echi Warubéra Jesucristo. Mapujiti ata risú orárami nísagá jena'í
661 R Ó M A C H I
wichimóbachi, mapurigá Jesucristo risú orárami níri, arí biché tamujeta ayena cho o'wératami níbo Jesucristo yuwa,
mapurigá Binoy wabé warubératami níma.
18 Arí biché nijeni mayé mapu ketasi ne wabé simírami ju mapurigata risú orárami ju jena'í wichimóbachi, chopi ne
bichíwari waminabi ne wabé simírami níma mapurigata
o'wéaratami níbo waminánomí rawé. 19 Arí biché ne suwaba namuti Riosi jiti niwárami níri,
chopi ne suwaba echi jaré namuti we 'nénariga nirá buwé
mapurigá echi jaré Riosi kúchuwara echirigá ne wabé o'wéaratami níma.
20 Arí biché ne suwaba namuti mapu Riosi niwari pe
wakinana nosobúrami níri. Chopi echi jaré namuti ketasi aboni nirá nosowiri, mapujiti Riosi Binoy nosoburi. Arí biché
Riosi ayena cho aneri mapu waminánomí rawé ne suwaba
auchéchoko ku a'láratami níma riwéari. Echijiti suwaba namuti buwé nirá tibiri mapurigá suwaba echirigá ku
a'láratami níma.
21 Mapujiti suwaba echi jaré namuti mapu ikí Riosi niwari ne bichíwari achigorigá ku a'láratami níma mapurigá echi
jaré namuti ma ketasi waminabi suwigá bikamea. Arí biché
suwaba echi jaré namuti o'wéaratami níma achigorigá mapurigá echi jaré Riosi kúchuwara ayena cho ne wabé
o'wéaratami níma.
22 Arí bicheta gará machí mapu jipi rawé iyénasí ne suwaba echi jaré namuti mapu Riosi niwari ne bichíwari napawika
nirá wabé okoka risú niri, mapurigá ne wabé okorá biré
mukwí maparí we okoka nawárama biré tá. 23 Arí biché echi jaré namuti mapu Riosi niwari ketasi
chopi risú niri, mapujiti tamujé ayena cho wabé risú niri
máputa ma bachá nirá nareri echi Wabé Garabé Riosi Iwigara. Arí biché mapujítita ma niwa Riosi Iwigara, echijítita
gará machí máputa káraga ku'wíratami níbo pe
waminánomí. Arí bicheta echirigá wabé okoka buwé mapurigá tamujeta gará 'nératami níbo, Riosi kúchuwara
nirá, echarí maparí tamujeta, sapá nirá, káraga ku
garabéaratami níbo.
8:23 Lk 21:28
R Ó M A C H I 662
24 Arí bicheta ma ku'wíratami níri mapuyénasíta abijí echirigá buweri. Chopi maparita ma ritiwá echi máputa
buweri, échiko ma ketásita waminabi buwebo.
25 Chopi ata buwésagá echi jaré namuti máputa ketasi cho ritiwá, echarí arigá 'wérari ju máputa waminabi kirí nirá
buwebo mapuyénasíta ma riwiboa.
26 Echirigá ayena cho echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí we ku'wira, mapujítita ketasi 'me gará bichíyami
ju. Echijítita siné káchi ketasi machí mapu piri gará níma
máputa tánabo Riosi. Echarita chopi ri'íga nirá ra'ícha, chopi echi Garabé Riosi Iwigara echarí arigá tániga ra'ícha Riosi
yuwa tamujé tamí jiti.
27 Arí biché Riosi tamujé tamí ne gará machí surachí nirá. Ayena cho Riosi gará machí chúrigá nakí ra'ichánara echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara. Mapujiti Riosi Iwigara chopi táni
mapurigá echi jaré Riosi níwara pagótami wabé ku'wíratami níma, achigorigá mapurigá Riosi Binoy ayena cho nakí.
Echi jaré gará bichíyami sinibí wabé simírami na'úrami ju
28 Arí bicheta gará machí mapu ne suwaba namuti mapu
ikí ikimea, ne suwaba gará ku'wírama echi jaré mapu gará kareko Riosi, sinéami echi jaré mapu Riosi ma bayeri
mapurigá Binoy bachá nirá 'nátari.
29 Arí biché ki'yá chokichí jonsa Riosi rojuánaga chapiri echi jaré mapu Binoy Riosi chabénara jonsa ma gará machiri.
Arí biché Riosi echirigá chapiri mapurigá aboni ne wabé
garabé niwárami níma mapurigá Binoy Riosi Ranára nirá, mapurigá echi Warubéra Riosi Ranára bachirúami nirá níma,
echi auché jaré wikabé ritémtami yuwa.
30 Arí biché Riosi ayena cho bayeri sinéami mapu ikí Binoy rojuánaga chapiri ki'yá chokichí jonsa, mapurigá aboni Riosi
níwara níma. Arí biché Riosi ayena cho gará nareri echi jaré
mapu Binoy echirigá bayeri. Arí biché Riosi ayena cho wabé o'wéaratari echi jaré mapu Binoy gará nareri.
31 Echijítita chopi waminabi warubéraga anebo Riosi. Echi
Warubéra Riosi tamujé tamí ne wabé karé, echijiti ke wesi gará omérama tamujé tamí sayériya.
663 R Ó M A C H I
32 Arí biché Riosi tamujé tamí 'yari kepu Raná, mapujiti Riosi arigá nijari Binoy Ranára mapurigá echi Warubéra
Jesucristo arigá mi'rirúami níma sinéami tamujé chati orarira
jiti. Jipi nijeni mayé mapu Riosi ayena cho tamujé tamí 'yama ne suwaba echi jaré namuti mapu ikita newaré, mapujiti
Binoy ma tamujé tamí 'yari kepu Raná, mapurigá echi
Warubéra Jesucristo kastigo 'yárami níma tamujé aboni chati orarira jiti.
33 Ke wesi gará omérama wi'nijiya echi jaré mapu Riosi ma
chapiri mapurigá Binoy níwara níma, mapujiti Riosi Binoy ma gará nareri echi jaré aboni.
34 Ke wesi omérama nurayá kastigo 'yánara echi jaré mapu
Riosi ma chapiri. Echi Warubéra Jesucristo ju mapu ma mukuri aboni chati orarira jiti. Ayena cho echi Warubéra
Jesucristo ju mapu pe wakinana ku owíntarami níri. Ayena
cho jipi echi Warubéra Jesucristo echo'ná Riosi yuwa ku watonachi atí mapurigá wabé omérami nirá. Jipi echi
Warubéra Jesucristo wabé táni Riosi mapurigá tamujé
bichíyami gará ku'wíratami níbo. 35 Ke wesi omérama orayá mapurigá Jesucristo ma ketasi
waminabi tamujé tamí karema. Ke wesi omérama tamujé
tamí waná rojuana mapurigá Jesucristo ketasi waminabi tamujé tamí karema. Echi Warubéra Jesucristo abijí tamujé
tamí karema maparita wabé risú orárami ju. Ayena cho Binoy
tamujé tamí karema maparita ne wabé nikumérami ju. Ayena cho tamujé tamí karema maparí auché jaré tamujé tamí wabé
kichiga a'najata. Ayena cho Binoy tamujé tamí karema
maparita ne wabé lowa, ayena cho maparita ketasi niwa china. Arí biché echi Warubéra Jesucristo ayena cho tamujé
tamí karema maparita ne noguí ko'wirúami níbo, ayena cho
maparita káraga suwábarami nísate, sine káchi. 36 Mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná
jerigá oserúami ju:
Sinibí rawé tamujé nijírami ju mapurigata ko'wirúami níbo mapujítita mujé níwara ju. Echi
auché jaré sinibí tamujé tamí ku'unari mapurigá
jaré bo'wá ku'uwáwami nirá.
R Ó M A C H I 664
37 Chopi tamujé gará bichíyami arigá ne wabé simírami na'úrami ju, ne suwaba je'ná jeyiri namuti arigá ikíachi,
mapujítita gará bichí echi Warubéra Jesucristo, echi mapu
tamujé tamí ne wabé kareri. 38 Echijiti nijeni ne bichíwari mayé mapu tarapé biré
namuti gará omérama orayá mapurigá Riosi ma ketasi
waminabi tamujé tamí karema. Maparita suwiboa Riosi abijí tamujé tamí karema. Ayena cho maparita abijí waminabi
pirérasagá Riosi abijí tamujé tamí karema. Arí biché echi jaré
o'wéara Riosi kapitánawara ketasi omérama orayá mapurigá Riosi ketasi waminabi tamujé tamí karema. Arí biché auché
jaré o'wéara ariwá ketasi cho omero. Nibiré cho omérama
echi jaré namuti mapu jipi rawé ikimea, nibiré cho echi jaré mapu waminánomí rawé ikimea, chopi Riosi sinibí tamujé
tamí wabé karema.
39 Arí biché echi jaré echo'ná wabé ripabé riwigachi muchúami ketasi omero echirigá orayá, nibiré omero echi
auché jaré echo'ná ri'ribé riáblochi muchúami. Arí biché Riosi
tarapebi yiri namuti niwari mapu gará omérama orayá mapurigá Riosi ma ketasi waminabi tamujé tamí karema,
mapurigá tamujé Warubérawara Jesucristo tamujé tamí karé.
Riosi chapiri echi jaré Isaeri pagótami mapurigá aboni, Binoy
níwara pagótami níma
Nijé Pablo, 'yemi nimí ne bichíwari je'ná jerigá ané mapujítini bichíyami ju echi Warubéra Jesucristo nirá.
Arí bicheni ketasi 'yemi mi 'yéka, chópini gará machí surachí
nirá mápuni bichíwari aní. Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ayena cho echirigá tamí machira mápuni bichíwari
aní.
2 Nijeni ne wabé o'mona. Ayena cho surachí nirá nijeni sinibí ne wabé siwega 'nata,
3 mapujiti nijeni nakinari mapu nijé binoy sinibí nirá
kastigo 'yárami níma, ayena cho mapurigani waná rojonárami níma, mapurigani ketasi asimea echi Warubéra
Jesucristo yuwa, a echijiti gar4 ku'wíratami nísagá echi jaré
nijé pagótamawara, mapu nijé ritémawara nirá ju.
9
665 R Ó M A C H I
4 Arí biché echi jaré nijé pagótamawara echi Isaeri kúchawara kúchara wakinana kúcharami ju. Arí biché Riosi
chabé ki'yá jonsa chapiri aboni mapurigá Binoy kúchawara
nirá. Arí biché aboni wisabé riwari Riosi warubérawara. Arí biché Riosi wisabé katéwaga ra'íchari aboni yuwa. Ayena cho
Riosi júri echi warura Moisesi Riosi nurarira osogá nurénara
echi jaré nijé pagótamawara. Arí biché aboni binératami níri Riosi yuwa ra'ichánara echo'ná pachá echi warubé Juríosi
pagótami ri'obáwarachi. Ayena cho Riosi wikabé namuti
bichíwaga aneri aboni, mapurigá Binoy Riosi 'yama riwéari aboni.
5 Arí biché echi jaré chabé ki'yá piréami makoy miná okuá
Isaeri riwéami rijoy kúchuwara mapurigá aboni 'wénawara níri chabé ki'yá piréami nirá. Arí biché echi Warubéra
Jesucristo, rijoy nirá, biré aboni pagótamawara níri. Arí biché
echi Warubéra Jesucristo ne Warubéra Riosi ju ne suwaba namuti yuwa. Arí biché echi Warubéra Jesucristo waminabi
warubéraga anérami níma ne sinibí nirá. Echirigá níraga!
6 Arí biché je'ná jerigá aniwámi ju mapu ma arigá ikíri mapurigá Riosi chabé ki'yá bichíwaga aneri echi Isaeri
riwéami rijoy, mapujiti jaré echi Isaeri aniríwami pagótami
ketasi ne bichíwari mapurigá echi Isaeri riwéami rijoy kúchawara kúchara wakinana kúcharami ju.
7 Arí biché Riosi ketasi aneri ne sinéami echi jaré Juríosi
pagótami mapurigá ne bichíwari Abrami kúchuwara kúchara wakinana kúcharami. Mapujiti echi Abrami okuá kúrowi
kúchami níri. Arí biché Riosi jeaneri echi Abrami: Chopi echi
jaré Isaka kúchuwara kúchara mapurigá mujé binoy kúchuwara kúchara nirá níma.
8 Arí biché je'ná, jerigá aniwámi ju: Ke wesi Riosi
kúchuwara nirá ju chopi mapujiti aboni ranarúami níri Juríosi pagótami nirá. Arí biché chopi echi jaré mapu auchecho siné
ranarúami juko, mapujiti aboni gará bichíri mapurigá Riosi
ne bichíwaga aneri, abóniko ne bichíwari echi Abrami kúchuwara kúchara nirá ju.
9 Arí biché chabé ki'yá Riosi ne bichíwaga aneri echi
Abrami jeanigá: Minánomí maparí ma sébachi ju mapurigá
R Ó M A C H I 666
Nijé nimí aneri, echarí Nijé nimí ku'wírama, arí biché mujé upira, Sara riwéami, ne bichíwari nawárama biré tá towí.
10 Arí biché je'ná ketasi suwaba ju. Echi okuá Rebeka tanara
birépi rijoy oneri, mapujiti echi Isaka oneri, echi mapu Abrami norá níri.
11–13 Arí biché maparí echi okuá Rebeka tanara ke cho
ranarúami níri, echarí maparí aboni ke cho chati orari, nibiré cho garabé orari, echarí Riosi jeaneri echi Rebeka: Echi
bachirúami echi binoy bonirá piónawara nirá níma! Arí biché
je'ná jerigá chopi a yiri ju mapurigá je'ná jeanigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Weni karigá chapiri
echi Jakobo, chopi Nijeni ketasi chapiri echi Esaú. Arí biché
echirigá machirúami níri mapurigá Riosi gará bayegá chapí echi jaré mapuyíripi Binoy Riosi nakí chapinara, arigá ke
newaragá mapu chúrigá aboni orá.
14 Chopi tamujeta arigá ketasi aniboa mapu Riosi ketasi garabé wachínaga orari!
15 Mapujiti Riosi bachá nirá jeaneri echi Moisesi: Gará
karémani echi jaré mapuyíripi Nijé nakí karénara, ayena cho Nijeni gará natimama echi jaré mapuyíripi Nijeni nakí
natimánara.
16 Arí biché echirigá ketasi aniwámi ju mapurigá tamujé ku'wíratami níbo mapujiti tamujé aboni chopi echirigá nakí,
nibiré cho mapujiti tamujé aboni siné káchi we gará orámi ju.
Chópita ku'wíratami níbo mapujiti Riosi tamujé tamí ne wabé natimá.
17 Arí biché echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná
jerigá osirúami ju mapurigá Riosi aneri echi warura siríami echo'ná Ejíptochi aniríwachi kawírari nurámi, jeanigá: Nijé
nimí wirari mapurigá warura siríami nirá mapurigá Nijé
Binoy gará machirúami níma, ne Warubéra Riosi nirá, ne suníami jena'í wichimóbachi piréami pagótami jiti, ayena cho
mapurigá Nijé riwará gará machirúami níma ne suníami
jena'í wichimóbachi piréami jiti. 18 Echirigá ne bichíwari ju mapu Riosi gará natimá echi jaré
pagótami mapuyíripi Binoy nakí natimánara. Ayena cho ne
bichíwari ju mapu Riosi ariwema mapurigá jaré pagótami we
667 R Ó M A C H I
biwarama surachí nirá, sinéami mapu ikí Riosi Binoy chopi nakí echirigá ariwénara.
19 Arí biché 'yemi pagótami siné káchi tamí jeanema:
Echirigá nísagá, churékura tamujé táni wi'nijima Riosi mapurigá chati orámi nirá? Mapujiti tamujé pagótami chopi
omérabo orayá mapurigá Riosi echirigá risénsia 'ya!
20 Chopi 'yemi pagótami chigátamo nirá mayé 'yemi máputamo echirigá sayéraga ra'ícha echi Warubéra Riosi?
Mapujiti Riosi tamujé tamí niwari achigorigá mapurigá echi
jaré pagótami we niwá echi jaré sikorí. Arí biché echi sikorí ketasi omérama ku kuwana rukueya echi mapu niwari:
Churékurátamo tamí je'na jerigá niwari?
21 Arí biché echi sikorí niwámi gará omérama echi wichorí; mapujiti chapigá echi wichorí binoy niwá biré sikorí mapu
echi garabéara chopi manimea. Ayena cho pe wakinana
binoy chapimea echiyiri wichorí, arí biché binoy niwama auché biré sikorí mapu chopi echi wabé sití manimea.
22 Chu chiré? Echi Warubéra Riosi ayena cho omero natimá
echi jaré chati orámi pagótami, mapujiti Binoy Riosi ne wabé garéami ju. Arí biché Riosi gará machí mapu echi jaré chati
orámi pagótami arigá kastigo 'yárami níma, ayena cho
mapurigá aboni waminá suwábarami níma, chopi Binoy Riosi arigá wabé natimá aboni.
23 Arí biché Riosi echirigá orari mapujiti Binoy tamujé tamí
natimari. Ayena cho Binoy nakiri mapu tamujé machiboa mapu Binoy ne wabé Warubéra Riosi ju. Arí biché ki'yá
chokichí jonsa Riosi tamujé tamí chapiri mapurigata ayena
cho echirigá o'wératami níbo mapurigá Binoy ne wabé Warubéra ju.
24 Arí biché Riosi Binoy tamujé tamí bayeri ibiri nirá
mapurigata gará bichíyami níbo. Arí biché tamujé bichíyami jaré ibiri Juríosi pagótami ju. Ayena cho tamujé bichíyami jaré
ibiri isena pagótami ju, chopi Binoy Riosi tamujé tamí bayeri
sinéami nirá. 25 Arí biché echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi mapo'ná
echi Oséasi riwéami Riosi jiti nawésami rijoy osári, je'ná jerigá
osirúami ju mapurigá Riosi Binoy jeaniri:
9:25 1 Peg 2:10
R Ó M A C H I 668
Nijeni anema mapurigá Nijé pagótamawara nirá echi jaré mapu chabénara ketasi nijé
pagótamawara níri. Ayena choni anema ne wabé
karérami nirá echi jaré mapu chabénara Nijeni ketasi kareri.
26 Arí biché echo'ná mapo'ná Nijeni jeaneri echo'ná
piréami: 'Yemi ketasi Nijé pagótamawara ju. Pe waminánomí echo'ná piréami pagótami echi
Sinibi Bitéami Riosi kúchuwara anérami níma.
27 Arí biché echi warura, Isaíasi riwéami, Riosi jiti nawésami rijoy je'ná jerigá rugá aniri echi jaré Isaeri
aniríwami pagótami jiti: Echi jaré Isaeri pagótami a ne wabé
wikabé nísagá mapu ikí echi kúchi saté echo'ná tu warú ba'wírari suwé nirúami, arigá chopi pe okuá aboni gará
ku'wíratami níma.
28 Mapujiti echi Warubéra Riosi we sapú kastigo 'yama sinéami jena'í wichimóbachi piréami mapu ikí ketasi gará
bichíyami ju, achigorigá mapurigá Binoy bachá nirá aniri.
29 Mapurigá binoy Isaíasi bachá nirá jeaniri mapurigá je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
Echi Warubéra Riosi chabénara nirá, a ketasi
tamujé tamí 'yásagá jaré kuchi, tamujé mata karí suwibori mapurigá káraga suwábarami níri
echo'ná warúrachi Sorómachi aniríwachi piréami,
ayena cho mapurigá káraga suwábarami níri echo'ná warúrachi, Gomórachi aniríwachi
piréami.
30 Chúrigá biché aniboa? Je'ná jerigá aniboa: Mapu echi jaré isena pagótami mapu chabénara ketasi nakiri mapurigá Riosi
narema aboni mapurigá Binoy kúchuwara nirá, ma gará
narétami níri Riosi jiti. Arí biché aboni echirigá narétami níri chopi mapujiti aboni ma gará bichíri Riosi.
31 Si'winárigá echi jaré Isaeri pagótami chopi nijéwanari
Riosi nurarira mapurigá echi Moisesi osári. Aboni mayeri mapu echirigá orogá aboni narétami níma riwéari Riosi jiti.
Chopi aboni ketasi chirigá omérari echirigá nijéwiya
mapurigá nurárami níri.
669 R Ó M A C H I
32 Churékura biché ketasi omérari aboni nijéwiya? Aboni ketasi omérari nijéwiya mapujiti aboni ketasi gará bichíri
Riosi, mapurigá echirigá bichíga aboni gará narétami níma
Riosi jiti. Arí biché aboni chopi nakiri mapurigá aboni narétami níma mapujiti aboni echirigá nijéwanari mapurigá
nurárami níri. Arí biché aboni ketasi omérari echirigá
nijéwiya. Echijiti aboni ketasi narétami níri, chopi aboni chakena turúpari echi “turúpuruwami Rité” jiti,
33 mapurigá je'ná jeanigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi mapurigá Riosi Binoy jeaniri: Echo'ná Nijé warúrawarachi Nijeni wirama biré
Warubéra Nurámi echi mapu mapurigá biré
turúpuruwami Rité níma. Arí biché wikabé pagótami ketasi gará bichíma echi Warubéra,
echijiti aboni waminá turúpama, mapujiti echi
Warubéra mapurigá biré turúpuruwami Rité níma aboni yuwa. Chopi ne sinéami echi jaré
pagótami mapu ikí gará bichíma echi Warubéra,
abóniko ketasi o'monáratami níma.
Keni ritémawa, ne surachí nirá, nijeni ne wabé nakí,
ayena choni sinibí táni Riosi mapu echi jaré Isaeri pagótami ku wikawárami níma mapurigá aboni chati orari.
2 Arí biché nijeni ne bichíwaga ruwigá aní mapu aboni ne
wabé nakí nijéwanara Riosi, chopi aboni arigá ketasi gará nijewa Riosi, mapujiti aboni ketasi cho gará machí Riosi
Ra'íchara.
3 Mapujiti aboni ketasi machí mapu Riosi tamujé tamí naré, mapurigá Binoy níwara nirá, maparita gará bichí echi
Warubéra Jesucristo nirá. Chopi aboni nakí mapu aboni
narétami níma mapujiti aboni nijéwanari Riosi nurarira mapurigá Moisesi osári. Arí biché aboni ketasi nakiri
bichínara echi Warubéra Jesucristo mapurigá aboni echijiti
narétami níma mapurigá Riosi níwara nirá. 4 Mapujiti jipi Riosi ke wesi gará wachínaga orámi ané
chopi mapujiti aboni gará nijéwaga orá mapurigá aboni
nurérami ju. Chopi Binoy ne bichíwari gará wachínaga orámi ané sinéami echi jaré mapu ikí bichíko Jesucristo nirá. Arí
9:33 1 Peg 2:6
10
R Ó M A C H I 670
biché Jesucristo wabé omériga orá mapurigá ne sinéami echi jaré mapu ikí bichíko Binoy nirá, ma gará narétami níma
mapurigá Riosi níwara pagótami nirá.
5 Arí biché wikabé pagótami chopi nakí mapurigá Riosi narema aboni Binoy níwara nirá mapujiti aboni mayé mapu
aboni ne gará nijewa Riosi nurarira mapurigá echi Moisesi
osári, chopi echi Moisesi binoy je'ná jerigá osári: Chopi echi jaré mapu ikí ne suwaba gará nijéwaga orá mapurigá
nurárami ju, abóniko echijiti sinibí nirá pirérama. (Arí biché
ke wesi omérari echirigá ne suwaba gará nijéwaga orayá mapurigá Riosi nurari.)
6 Chopi auché jaré gará bichí mapurigá Riosi narema aboni
chopi mapujiti aboni gará bichí Jesucristo nirá. Arí biché aboni jiti rugá echi Moisesi je'ná jerigá osári: Ketasi 'natasi
echo'ná 'yemi surárachi jeanigá: Chigá moyénama echo'ná
ripá riwigachi? (Echirigá níma mapurigá ku wichí rikíntama Jesucristo, mapurigá Binoy gará ku'wírama aboni.)
7 Nibiré cho jeanigá 'natasi: Chigá rikínama echo'ná ne
wabé ri'ribé mapo'ná muchuwi echi jaré suwíami? (Echirigá níma mapurigá ku moyéntama Jesucristo echo'ná chu'wéchi
jonsa.)
8 Arí biché je'ná jerigá aniwámi ju: Echi jaré pagótami gará omérama bichíya surachí nirá. Ayena cho aboni omérama ku
rugá nawesa mapu aboni echirigá bichí. Arí biché tamujé
je'ná jerigá nawesa maparita aní mapu Riosi gará narema mapurigá Binoy níwara pagótami nirá ne sinéami mapu ikí
gará bichíma Jesucristo nirá.
9 Mapujiti átamo bichísagá surachí nirá mapu Riosi ku owíntari echi Warubéra Jesucristo maparí Binoy ma
mukúami níri, ayena cho átamo ku rugá nawésasagá mapu
Jesucristo 'yemi Warubérawara ju, arí bichétamo gará ku wikawárami níbo mapurigátamo chati orari.
10 Mapujiti maparítamo surachí nirá gará bichíbo Jesucristo
nirá, ayena cho maparítamo ku rugá nawesa mapu Jesucristo 'yemi Warubérawara ju, echarí Riosi 'yemi mi narema
mapurigá Binoy níwara pagótami nirá, ayena cho Riosi 'yemi
mi ku wikawama suwaba mapurigátamo chati orari.
10:5 Gal 3:12
671 R Ó M A C H I
11 Arí biché echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Ke wesi o'monáratami níma mapuyíripi
bichíko Jesucristo nirá.
12 Arí biché Riosi yuwa echi jaré Juríosi pagótami chopi a yiri ju echi auché jaré isena pagótami yuwa. Arí biché echi
Warubéra Riosi ne Warubéra ju ne sinéami pagótami yuwa.
Ayena cho Riosi ne wabé ku'wírama echi jaré mapu ikí tániko Binoy Riosi.
13 Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá
osirúami ju: Gará ku wikawárami níma ne sinéami echi jaré pagótami mapu ikí tániko mapurigá echi Warubéra Jesucristo
ku wikawama aboni.
14 Chopi chúrigá tánama mapurigá echi Warubéra Jesucristo ku wikawama aboni maparí aboni ketasi cho bichí
Jesucristo nirá? Arí biché chúrigá bichíma aboni echi
Warubéra Jesucristo nirá, maparí aboni ketasi cho námari Binoy jiti nawésawara? Arí biché chúrigá námama maparí ke
wesi nawésasa aboni?
15 Arí biché chúrigá nawésama aboni maparí ketasi wesi cho júra aboni nawésanara? Arí biché echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Echi auché jaré
pagótami ne wabé kaníriga narema echi jaré mapu nawésaga 'yema jeanigá mapu Riosi wabé karigá ku'wírama jena'í
wichimóbachi piréami pagótami, mapujiti aboni chopi
nawésaga 'yénama echi Garabé Riosi Ra'íchara! 16 Chopi jaré pagótami ketasi bichíga nijewa echi We
Garabé Riosi Ra'íchara. Arí biché echirigá ikíri mapurigá echi
Isaíasi bachá nirá jeaniri mapurigá jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Warubéra, pe okuá ju mapu
gará bichíri mapurigá tamujé nawésari!
17 Chopi echirigá bichíwari ju mapu echi jaré pagótami bichíma maparí aboni gará námama Jesucristo jiti
nawésarami.
18 Chopi nijé 'yemi nimí jerigá rukué: Kecha sinéami echi jaré Isaeri pagótami ma námariré Riosi Ra'íchara? Ne
bichíwari sinéami aboni ma námari Riosi Ra'íchara, mapujiti
je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
10:13 Or 2:21
10:16 Jn 12:38
R Ó M A C H I 672
Echi jaré Riosi jiti nawésami ra'íchara ma gará námtami níri echo'ná suníami jena'í
wichimóbachi. Ayena cho aboni nawésawara ma
gará námtami níri echo'ná ne buchuwí jena'í wichimóbachi.
19 Chópini auchéchoko jerigá rukué: Acha bichíwari ju
mapu echi jaré Isaeri pagótami ketasi cho machí je'ná jeyiri? Ketasi echirigá ju, mapujiti aboni gará machí mapurigá je'ná
jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi
maparí echi Moisesi osári mapurigá Riosi jeaniri: Nijeni we gará orima echi auché jaré isena
pagótami, echijiti 'yemi Isaeri pagótami ne wabé
kichima aboni. Nijeni we gará orima echi auché jaré isena pagótami mapu ketasi gará machí Nijé
Ra'íchara, arí biché 'yemitamo echijiti ne wabé
na'áwabo. 20 Arí biché pe wakinana echi Isaíasi ayena cho arigá je'ná
jerigá osári mapurigá Riosi jeaniri:
Echi jaré isena pagótami mapu chabénara ketasi gará tamí machinári, abóniko ma gará tamí
machiri. Arí biché Nijeni ma nawari echo'ná echi
auché jaré yuwa mapu chabénara ketasi tamí ari. 21 Ayena cho echi jaré Isaeri pagótami jiti rugá echi Isaíasi
je'ná jerigá osári mapurigá Riosi Binoy jeaniri: Nijeni sinibí
nirá we bayé jaré pagótami mapu ketásirapé nijewa. Chopi aboni wabé tamí sayérami ju.
Echi jaré pe okuá Isaeri pagótami mapu ma gará ku'wíratami ju
Arí biché jípini je'ná jerigá 'yemi nimí rukué: Acha
Riosi ma waminá ariweri echi jaré Binoy pagótamawara Isaeri aniríwami? Ketasi chirigá! Nijé Pablo
biré ju echi jaré Isaeri pagótami. Ayena choni biré ju echi jaré
Abrami kúchara kúchuwara nirá. Ayena cho nijé biré ju echi Benjamini aniríwami rojuámi. Arí biché Riosi ma tamí
ku'wírari.
2 Chabé ki'yá jonsa Riosi aneri echi jaré Isaeri pagótami Binoy níwara pagótami nirá. Arí biché jipi Riosi ketasi chirigá
ariweri aboni. Kechátamo machí 'yemi mapurigá osirúami ju
11
673 R Ó M A C H I
echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi echi Elíasi jiti rugá? Mapujiti echi Elíasi wabé wi'nijiri echi jaré Isaeri pagótami
maparí binoy jeaneri Riosi:
3 Keni Warubérawa, aboni ma ko'yari sinéami echi auché jaré Mujé jiti nawésami rijoy. Ayena cho aboni ma najuínari
echi jaré Mujé ri'obáwara. Arí biché nijeni bi'neri ripiri
mápuni Mujé jiti nawesa, chopi aboni ayena cho tamí mi'rinári.
4 Chopi Riosi ku nijéwaga je'ná jerigá aneri: Abijí tamí
yuwa tibí kichao mili rijoy, ibiri nirá, mapu ke cho bachámi chokoba jaga o'wikeri echi Ba'ali aniríwami amachíkarawami
namuti!
5 Arí biché nijé Pablo 'yemi nimí ané mapu jipi rawé achigorigá abijí tibí jaré Isaeri pagótami mapu Riosi ne wabé
karigá chapiri mapurigá Binoy níwara pagótami nirá.
6 Arí biché Riosi ketasi tamujé tamí chapiri mapujiti tamujé aboni, siné káchi, ne wabé garabé orari. Chopi Riosi ne
bichíwari tamujé tamí chapiri chopi mapujiti Binoy tamujé
tamí wabé kareri, mapujiti Riosi ne bichíwari ne wabé garéami ju.
7 Je'ná jerigá ikíri: Echi jaré wikabé Isaeri pagótami sinibí
nakiri mapurigá Riosi ku'wírama aboni, chopi aboni ketasi ku'wíratami níri, mapujiti aboni ketasi gará bichíri Riosi
Ra'íchara. Arí biché echi jaré pe okuá mapu Riosi chapiri
mapurigá Binoy níwara nirá, abóniko ayena ku'wíratami níri. Arí biché echi auché jaré mapu ketasi ku'wíratami níri,
abóniko chopi waminá biwáratami níri, surachí nirá.
8 Echirigá ikíri mapurigá je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Riosi 'yari mapurigá aboni
ketasi gará machimea Binoy Ra'íchara, mapujiti aboni ketasi
nakiri bichínara. Echirigá Riosi 'yari mapurigá aboni ketasi ritema aboni busira jiti, ayena cho mapurigá aboni ketasi
námama aboni nakara jiti. Arí biché echi jaré Juríosi pagótami
echirigá ju jipi rawé ayénasí. 9 Ayena cho echi Rabiri jeaní (mapurigá osirúami ju echo'ná
Riosi Ra'íchara oseríwarachi):
Echi jaré Juríosi pagótami wabé kaníriga omoáwa mapujiti aboni mayé mapu Riosi wabé kaníra
R Ó M A C H I 674
aboni yuwa, chopi ketasi echirigá ju, mapujiti aboni wabé chati orámi ju. Arí biché aboni
waminá suwábarami níma mapurigá jaré namuti
misútami nirá. 10 Gará níma mapurigá aboni we busugachi nirá nírama,
mapurigá aboni ma ketasi ritema! Gará níma aboni sinibí nirá
bunárami nísa mapurigá ne wabé uchérami nirá!
Mapurigá ku'wíratami níri echi auché jaré isena pagótami mapu
ketasi Juríosi níri
11 Jipi nijeni jerigá rukuema: Acha ma sinibí nirá miná
ariwérami níma echi jaré Juríosi pagótami mapujiti aboni we
chati orogá chakena nirá rujuiri? Ketasi chirigá níma! Si'winárigá jipi rawé echi auché jaré isena pagótami ma gará
nawésarami ju Riosi Ra'íchara mapujiti echi jaré Juríosi
pagótami mapu bachá nirá nawésarami níri ketasi nakiri nijéwanara. Arí biché echi auché jaré isena pagótami gará
bichíga ku'wíratami níri, mapurigá echi jaré Juríosi pagótami
echijiti ayena cho nakimea bichínara pe waminánomí. 12 Jípita ma riwari mapurigá echi auché jaré jena'í
wichimóbachi piréami pagótami ku'wíratami níri mapujiti
echi jaré Juríosi echirigá chati orari. Ayena chota riwari mapurigá echi auché jaré isena pagótami ku'wíratami níri
mapujiti echi jaré Juríosi pagótami echirigá ke bichíga,
chakena nirá rujuíriko. Echijítita mayé mapu echi auché jaré isena pagótami, ne suníami jena'í wichimóbachi piréami,
waminabi ne wabé simírami ku'wíratami níma waminánomí
maparí ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami gará bichíma Jesucristo nirá.
13 Arí biché 'yemi isena pagótami, nijeni 'yemi mi je'ná
jerigá ané: Riosi ma tamí nawésanaraga júri, mapurigani 'yemi mi nawésama máputamo ketasi Juríosi pagótami ju.
Echijítini mayé mapu ne wabé simírami 'wérari ju
mapurigani ne bichíwari 'yemi mi echirigá nawésama Riosi Ra'íchara. Ayena cho nijeni sinibí ruyé echi jaré Juriosi
pagótami mapurigá Riosi tamí júri nawésanara 'yemi isena
pagótami.
675 R Ó M A C H I
14 Echirigani orá mapurigá jaré nijé binoy pagótamawara, siné káchi, achigorigá nakimea bichínara mapurigá 'yemi
isena pagótami ma gará bichíri. Arí biché nijeni waminabi
echirigá orama mapurigá auché jaré Juríosi pagótami arigá ku'wíratami níma.
15 Mata riwari mapurigá echi auché jaré isena pagótami
jena'í wichimóbachi piréami ma ku wikawárami níri Riosi jiti mapujiti Binoy ketasi omérari nareya echi jaré Juríosi
pagótami mapurigá Binoy níwara pagótami nirá. Echijítita
mayé mapu echi auché jaré isena pagótami waminabi ne wabé simírami ku'wíratami níma waminánomí rawé maparí
echi jaré Juríosi pagótami ma gará narétami níma Riosi jiti.
Echarí ne wabé simírami garabé níma, mapujiti achigorigá níma mapurigá echarí rawé maparí echi jaré suwíami
auchéchoko ku pirérama.
16 Arí biché echi jaré Isaeri pagótami aní mapu echi biré rimé mapu ne bachá nirá uchariwa, sinibí Riosi níwara ju.
Echijiti bichíwari ju mapu ne suwaba echi batusí ayena cho
Riosi níwara ju. Arí biché echi jaré ki'yá piréami bachá jáwami Isaeri pagótami Riosi níwara níri, echijiti
waminánomi rawé echi auché jaré wikabé aboni kúchara
kúchuwara ayena cho Riosi níwara níma. Arí bicheta ayena cho achigorigá aniboa maparí biré olivo aniríwami rakéami
namuti nawara Riosi níwara ju, echarí ne suwaba echi olivo
otowara ayena cho Riosi níwara ju. Arí biché echi jaré wikabé Isaeri pagótami arigá mapuyiri Riosi níwara olivo aniríwami
rakéami namuti ju.
17 Arí biché echi jaré Juríosi pagótami mapurigá binoy otowara níri echi olivo aniríwami rakéami namuti yuwa.
Chopi jaré aboni waminá ripunárami nirá níri mapujiti aboni
ketasi bichíri Jesucristo nirá. Arí biché 'yemi máputamo ketasi Juríosi pagótami ju, echo'ná nachútarami níri mapurigá isena
otowá nirá echo'ná olívochi. Arí bichétamo echirigá sébari
otowá níriya echo'ná birénapi nawéamichi echi auché jaré olivo otowara yuwa, mapurigá ne bichíwari garabé olivo
otowara nirá, mapujítitamo ma achigorigá narema riwéari
mapurigá Riosi bichíwaga aneri echi Abrami mapu binoy 'yárami níma riwéari.
R Ó M A C H I 676
18 Echijiti 'yemi isena pagótami máputamo ma gará bichíri Jesucristo nirá, ketasi mayesi máputamo waminabi simírami
garabé ju ketasi mapurigá echi jaré Juríosi pagótami mapu
ayena cho gará bichíri. Átamo echirigá mayésagá, jipi gará ku 'natasi mapurigátamo isena otowá nirá nachútarami níri
echo'ná birénapi nawéamichi echi ne bichíwari olivo otowara
yuwa. Arí biché 'yemi ketasi ju máputamo iwébanata echi garabé olivo nawara, chopi si'winárigá echi garabé olivo
nawara 'yemi mi gará iwébanata.
19 Arí biché 'yemi isena pagótami siné káchi tamí jeanema: Ne bichíwari ju, chopi echi jaré olivo otowara waminá
ripunárami níri mapurigá tamujé echo'ná garabé olívochi
nachútarami níbo. 20 Gará ju, chopi echi jaré Juríosi pagótami waminá 'yérami
níri mapurigá jaré otowá ripunárami nirá, mapujiti aboni
ketasi gará bichíri. Arí biché 'yemi echo'ná garabé olívochi nachútarami nirá níri mapujítitamo ayena gará bichíri.
Echijiti ketasi nóchami nísi, chopi aboni nirá gará tibútasi
máputamo sinibí gará bichíyami níbo. 21 Mapujiti Riosi waminá 'yeri echi jaré Juríosi mapujiti
aboni ketasi gará bichíri, achigorigá mapurigá echi jaré olivo
otowara waminá ripunárami. níri. Arí biché Riosi 'yemi mi waminá 'yema 'yemi isena pagótami, átamo ketasi gará
bichísagá.
22 Gará 'natasi mapurigá Riosi ne wabé garabé ju, chopi Riosi ayena cho kastigo 'yama echi jaré ke bichíyami
pagótami. Riosi waminá 'yeti echi jaré pagótami mapu ketasi
bichíri, achigorigá mapurigá echi jaré otowá waminá ripunárami níri, arí biché aboni chakena nirá rujuiri. Chopi
Riosi ne wabé garabé níri 'yemi mi yuwa máputamo gará
bichíri, chopi arigá 'wérari ju máputamo waminabi bichíbo mapurigá Binoy 'yemi mi ku'wírama. Mapujiti átamo ketasi
waminabi gará bichísagá 'yemitamo ayena cho waminá
'yérami níbo, achigorigá mapurigá echi jaré otowá waminá ripunárami níri.
23 Arí biché a echi jaré Juríosi pagótami ayena cho gará
bichísagá, echarí aboni ayena cho narétami níma, mapujiti
677 R Ó M A C H I
Riosi wabé omérami ju auchéchoko ku nachútiya aboni mapurigá echi jaré otowá nirá.
24 Mapujiti a 'yemi máputamo ketasi Juríosi pagótami ju
waminá ripunárami nísagá echo'ná biréana chakena nirúami olívochi jonsa, arí biché átamo si'winárigá nachútarami
nísagá echo'ná echi garabé olívochi, arí biché Riosi waminabi
omérami ju ku nachútiya echi jaré Juríosi, mapujiti aboni ju echi ne bichíwari olivo otowara nirá. Arí biché Riosi
auchéchoko ku nachútarama aboni echo'ná aboni níwara
olívochi.
Pe waminánomí sinéami echi jaré Juríosi pagótami ku
wikawárami níma mapurigá aboni chati orari
25 Keni ritémawa nijeni nakí máputamo je'ná jerigá gará
machiboa, mapurigá chabénara ketasi cho gará machirúami
níri, mapurigátamo ketasi mayebo mapu 'yemi aboni ne wabé simírami machíami nirá ju. Nijeni nakí máputamo
machiboa mapurigá jaré echi Isaeri pagótami ne wabé
biwarari aboni surárachi. Arí biché aboni chopi echirigá biwáratami níma mapuyénasí káraga mo'wimea echi jaré
isena pagótami, sinéami mapu ikí gará bichíma riwéari.
26 Arí biché maparí ma echirigá ikisá, echarí ne sinéami echi jaré Isaeri pagótami ku'wíratami níma, mapurigá echo'ná
Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju:
Echi Warubéra Ku'wíriami nawama echo'ná Riosi warúrawarachi Siónachi aniríwachi jonsa, arí
biché Binoy ku wikawama ne suwaba mapurigá
echi Jakobo kúchara kúchuwara chati orari. 27 Ayena cho Riosi Binoy jeaní:
Je'ná jerigá katiwámani aboni yuwa echarí maparí
Nijeni ku wikawama aboni chati orarira. 28 Jipi rawé echi jaré Juríosi pagótami wabé sayera Riosi
mapujiti aboni ketasi bichíri Binoy Ra'íchara. Chopi maparí
aboni ketasi bichíri, echarí 'yemi isena pagótami nawésarami níri Riosi Ra'íchara. Arí biché 'yemitamo gará bichíri. Chopi
Riosi arigá ne wabé karé echi jaré Isaeri pagótami mapujiti
Binoy chabé ki'yá jonsa chapiri echi jaré aboni 'wénawara ki'yánara piréami mapurigá Binoy níwara pagótami nirá.
R Ó M A C H I 678
29 Arí biché Riosi ketasi auchéchoko ku 'yema echi kónawami mapu Binoy ma nijari. Chopi maparí Riosi sinepi
nirá bayé echi pagótami mapurigá aboni Binoy níwara níma,
arí biché Riosi sinibí nirá echirigá bayé aboni. 30 'Yemi isena pagótami máputamo ketasi Juríosi pagótami
ju chabénara tarapé nijéwami níritamo Riosi. Chopi jipi rawé
Riosi arigá 'yemi mi natimá maparí echi jaré Juríosi pagótami ma ketasi nijéwari Binoy Riosi.
31 Jipi echi jaré Juríosi pagótami ketasi nijéwari Riosi,
achigorigá mapurigá 'yemi isena pagótami chabénara ketasi nijéwari. Arí biché echirigá ikíri mapurigá Riosi ayena cho
wabé natimaga ku wikawama aboni, achigorigá mapurigá
Binoy 'yema mi ne wabé natimaga ku wikáwari. 32 Mapujiti Riosi ariweri mapurigá ne sinéami pagótami
achigorigá ketasi gará nijéwami níma. Chopi Riosi ne wabé
natimá ne sinéami pagótami. Ayena cho Binoy ku wikawama ne sinéami mapu ikí wikáwari tánama.
33 Riosi ne suwaba namuti machíami ju, ne wabé simírami
'nátami ayena cho! Tamujé jena'í wichimóbachi piréami ketásita omero ku irétaga ruyá mapurigá Riosi nakí oránara.
Nibiré chota omero machiyá mapurigá Binoy sinibí garabé
orogá iyena. 34 Mapujiti ke wesi ne sébari gará machiri mapurigá echi
Warubéra Riosi 'nátari. Ke wesi gará omérari binériya echi
Warubéra Riosi. 35 Nibiré wesi omérari bachá nirá ayá jaré namuti echi
Warubéra Riosi, mapurigá echijiti aboni pe waminana ku
natétarami níma. 36 Mapujiti Riosi nijá suwaba namuti. Arí biché suwaba
namuti Riosi jiti niwárami níri. Ayena cho suwaba namuti
niwárami níri mapurigá Riosi níwara níma. Echijiti ne warubéraga anérami níraga Riosi ne sinibí nirá! Echirigá
níraga!
Gará níma máputa gará bichíga pirérabo Riosi
Keni ritémawa 'yemi nimí ané mapu Riosi ne wabé garabé natimámi ju. Echijiti 'yemi nimí risú anigá táni
máputamo aboni nirá 'yabo Riosi, gará akami nirá. Arí
11:34 1 Kor 2:16
12
679 R Ó M A C H I
bichétamo echirigá gará 'yárami níbo Riosi mapurigá Riosi echijiti gará kanírama. Arí biché we gará níma máputamo
echirigá bichíbo Riosi surachí nirá.
2 Arí biché ma ketasi orogá pirérasi mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami orogá piré. Chopi
si'winárigá ne garabé 'natasi mapurigátamo echirigá ne wabé
garabératami nirá pirérabo. Arí bichétamo echirigá gará machiboa chuyiri ju mapurigá Riosi nakí máputamo orabo.
Echirigátamo machiboa chuyiri ju echi ne wabé garabéara.
Ayena chótamo machiboa chuyiri ju mapu Riosi echijiti ne wabé kaníra. Ayena chótamo machiboa chu yiri ju echi mapu
ne wabé sébari garabératami ju.
3 Riosi ne wabé karigá tamí júri mapurigá nijeni 'yemi mi nawésama Binoy wabé Garabé Ra'íchara. Echijiti nijeni
sinéami 'yemi mi ané mapu ke wesi 'yemi waminabi wabé
simírami o'wéara nirá 'natabo 'yemi aboni nirá. Chopi gará níma ibiri 'yemi ne gará bichíwari 'natasa mapujiti Riosi 'yari
ibiri nirá mapurigátamo bichíbo Jesucristo nirá.
4 Arí biché ibiri nirá tamujé sapara wikanámi nirá nachúkami ju. Chopi tamujé ronora ketasi achigorigá orámi
ju mapurigá tamujé sikara. Nibiré cho tamujé busira
achigorigá orámi ju mapurigá tamujé nakara. 5 Achigórigáta ju tamujé máputa napawika bichí Jesucristo
nirá. Ne bichíwari ibiri nirá tamujeta wikabé nirá ju, chopi
Jesucristo yuwa, sinéami tamujeta arigá a'nagupi napawíkami nirá ju, mapurigá birépi rijoy sapara, mapurigá
Jesucristo sapara nirá.
6 Arí biché Riosi tamujé tamí 'yari mapurigata ibiri nirá si'núrigá orabo, mapurigá Binoy nakiri ibiri tamujé tamí
'yánara. Echijiti gará níma ibiri nirá sébari gará orasa
mapurigá Riosi 'yari ibiri oránara. Echijiti a Riosi tamujé tamí 'yásagá mapurigata nawisabo Binoy Ra'íchara, gará níma
máputa ne sébari gará nawisabo mapurigá Riosi tamujé tamí
bichírari. 7 Arí biché a Riosi tamujé tamí 'yásagá mapurigata
omérabo ku'wíriya echi auché jaré, gará níma máputa ne
garabé nirá ku'wírabo aboni. Arí biché echi mapu gará
R Ó M A C H I 680
machiko binériya Riosi Ra'íchara, gará níma échiko sinibí echirigá binérasa.
8 Arí biché echi mapu gará machí kaníratiya echi auché
jaré, gará níma échiko sinibí nirá echirigá orasa. Arí biché echi mapu kórima nijako, gará níma sinéami chópirigá 'yasa.
Arí biché echi mapu gará machiko nureya echi auché jaré
pagótami, gará níma échiko sinibí garabé 'nátaga nurasa. Arí biché echi mapu omérako kówiya echi jaré wabé risúwati,
gará níma échiko wabé kaníriga nirá kówasa.
Gará níma mapu echi jaré mapu ikí bichí Jesucristo nirá sinibí
garabé orogá pirérama
9 Ne gará karesi a'nagupi ne surachí nirá. Chopi ne wabé kichisi suwaba chati oruwáwami. Sinibí ne garabé orasi.
10 Sinibí gará níma 'yemi a'nagupi karesa mapurigá
ritémtami nirá, ne wabé garéami. Ayena cho gará níma 'yemi ibiri nirá nakisá mapu echi auché jaré ritémtami ne bachá
o'wéaratami níma. Ayena cho gará níma máputamo a'nagupi
gará nirabo. 11 Ne gará jiwérasi 'yemi. Ketasi nasinákuri nísi, Ne surachí
nirá gará nakigá nochasi, echi Warubéra Jesucristo nóchara
orayá. 12 Ne gará kanírigá pirérasi mapujítitamo gará bichí mapu
Riosi 'yemi mi ku'wírama. Sinibí kirí nirá anachasi
maparítamo risú orárami ju. Ne sinibí nirá tániga ra'íchasi Riosi yuwa.
13 Sinibí ku'wírasi echi auché jaré mapu ikí bichíyami ju
Jesucristo nirá, maparí aboni wabé newaréami ju. Sinibí gará naresi echi auché jaré pagótami mapu ikí kórasiya si echo'ná
'yemi pirérachi.
14 Garabé anesi echi jaré mapu 'yemi mi wabé chati chibi orá. Riosi yuwa tániga ra'íchasi mapurigá Riosi gará
ku'wírama aboni. Ketasi chopi tansi mapurigá Riosi kastigo
'yama echi jaré aboni. 15 Ne gará kanírasi echi auché jaré pagótami yuwa mapu
ikí ne gará kanírami ju. Chopi ayena cho natimaga narákasi
echi auché jaré pagótami yuwa mapu ikí narákami ju.
681 R Ó M A C H I
16 A'nagupi ne gará karigá pirérasi. Ketasi nóchami nísi. Chopi mapurigá echi jaré tabéara nirá nísi. Ketasi mayesi
mapu 'yemi aboni ne wabé machíami ju.
17 Ketasi ku kuwana nimíkasi echi auché jaré mapu arigá 'yemi mi risú orá. Chopi sinibí ne garabé orasi sinéami echi
auché jaré pagótami yuwa.
18 Ne suwaba garabé nirá orasi mapu ikítamo omero mapurigátamo echijiti ne gará kirí orogá pirérabo sinéami
echi auché jaré pagótami yuwa.
19 Keni ritémawa, ne wabé karérami, ketasi ku kuwana nimisi maparí auché jaré 'yemi mi risú orá. Chopi ariwesi
mapurigá Riosi kastigo 'yama echi auché jaré chati orámi,
mapujiti je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Echi Warubéra Riosi jeaní: Chopi Nijeni kastigo
'yama echi jaré chati orámi. Nijeni sinibí ku natétama, kastigo
agá. 20 Ayena cho je'ná jerigá osirúami ju: A mujé sayérawara
wabé 'lówamí nírasagá, ne gará kowi mujé. Arí biché a wabé
barachéami nírasagá, gará 'ya ba'wí mapurigá bajima, mapujítimi je'ná jerigá oríga, ne wabé riwératama echi binoy.
21 Ketasi ariwesi mapurigá echi chati oruwáwami 'yemi mi
káraga waminá omérama. Chopi si'winárigá sinibí ne wabé garabé orogá, káraga waminá omérasi 'yemi echi chati
oruwáwami.
Gará níma mapu sinéami pagótami ne gará nijéwama
echi jaré aboni o'wéarawara, mapujiti Riosi Binoy
nijari mapurigá echi jaré o'wéara arigá o'wéara nirá níma jena'í wichimóbachi. Ayena cho Riosi jári sinéami echi jaré
o'wéara mapu ikí nirú jena'í wichimóbachi nurámi.
2 Arí biché echi jaré mapu echirigá sayérami ju echi jaré o'wéara, abóniko ayena cho sayera Riosi nurarira. Arí biché
aboni kastigo 'yárami níma mapujiti aboni echirigá sayérari
echi jaré o'wéara. 3 Mapujiti echi jaré o'wéara ketasi majáriami ju echi jaré
garabé orámi yuwa, chopi ayena wabé majáriami ju echi
auché jaré chati orámi yuwa. Átamo ketasi nakiságá máputamo majáratami níbo echi jaré o'wéara jiti, sinibí
13
R Ó M A C H I 682
garabé orogá pirérasi 'yemi. Arí biché echi jaré o'wéara 'yemi mi garabé orámi anema.
4 Mapujiti echi jaré o'wéara Riosi jiti jawárami níri
mapurigá aboni 'yemi mi ku'wírama. Chopi átamo chati orásagá, arí bichétamo ne bichíwari majabo, mapujiti sinéami
echi jaré o'wéara ne wabé o'wéara nirá jawárami níri
mapurigá aboni echirigá omérama kastigo ayá echi jaré chati orámi. Arí biché Riosi Binoy echijiti jáwari aboni.
5 Echijiti arigá 'wérari ju máputamo ne gará nijéwabo echi
jaré o'wéara mapurigátamo ketasi kastigo 'yárami níbo, ayena cho mapujítitamo ma gará machí mapu ne gará ju echirigá
nijéarawa.
6 Ayena cho 'yemitamo sinibí echijiti nijí wenomí maparí echi jaré 'yemi o'wéarawara 'yemi mi táni, mapujiti echi jaré
'yemi o'wéarawara chopi orá Riosi nóchara maparí aboni ne
bichíwari nuré echi pagótami mapurigá Riosi nakí. 7 Echijiti gará nijisi ne suwaba mapu ikí 'yemi o'wéarawara
'yemi mi nuré nijínara. Ayena cho ne gará nijéwasi echi jaré
'yemi o'wéarawara. 8 Ke biré namuti yiri wikesi echi auché jaré. Chopi sinibí
a'nagupi wabé karesi, mapujiti echi mapu sinibí gará kareko
echi auché jaré, échiko echirigá ma gará orari mapurigá Riosi nurari oránara.
9 Chabé ki'yá Riosi je'ná jerigá nurari: Ketásitamo chuwé
birétari yuwa kochisí. Ketásitamo wesi mi'risí. Ketásitamo chigosi. Ketásitamo 'yékaka ra'íchasi. Ketásitamo korusi echi
auché jaré níwara namuti. Arí bichétamo sinibí gará nijéwami
níbo ne suwaba Riosi nurarira maparítamo gará nijewa je'ná birépi nuraríwami: Ne gará karé echi auché jaré pagótami
achigorigá mapurigami gará karé a mujé binoy nirá.
10 Echi jaré mapu gará garéami juko ketásirapé risú orá echi auché jaré pagótami. Ayena cho echi jaré mapu gará
kareko echi auché jaré pagótami, échiko echirigá sébari
nijéwaga orá mapurigá Riosi nurari. 11 Ayena cho suwaba je'ná jeyiri jiti gará machisí 'yemi
mapu jipi rawé ma we muweri echi chati oruwáwami. Echijiti
ma sébachi ju mapurigata ku gará machíami nirá 'natabo, mapurigá biré kochíami ma ku busuréami nirá, mapujiti jipi
683 R Ó M A C H I
rawé waminabi ne wabé murubé ju maparí echi Warubéra Jesucristo ku nawama jena'í wichimóbachi. Echijiti ma
waminabi ne wabé murubé ju echarí rawé maparí tamujé
bichíyami káraga ku'wíratami níbo, ketasi mapurigá chabé rawé maparí jonsa tamujeta bachá nirá bichíri Jesucristo nirá.
12 Echirigá ma wabé wi'ribeke rokogó nirá ju. Chopi ke 'me
ayó chi'rimea. Echijiti ma gará níma máputa ariwebo ne suwaba chati oruwáwami mapurigá jena'í wichimóbachi
piréama pagótami chiná nirá orá rokogó nirá. Gará níma
mapu tamujeta wabé jiwérabo Jesucristo yuwa, echirigá chapigá ne suwaba mapu Riosi tamujé tamí 'ya mapurigata
sontarsi nirá nakobo echi chati oruwáwami sayéraga,
mapujítita ketasi rokowárari nirá 'yena, chópita echo'ná gará rayénachi nirá 'yena echi Warubéra Jesucristo yuwa.
13 Echijiti gará níma mapu tamujé bichíyami sinibí garabé
orogá pirérabo mapurigá gará ju echo'ná ne garabé rayénachi nirá 'yénaruwa. Ketásita tékaka pirérabo, nibireta chati
chuwé orogá omowabo. Ketásita chuwé birétari yuwa
kochiboa, nibireta chati chuwé orabo. Ketasi nakobo auché jaré yuwa, nibireta korupo auché jaré níwara namuti, nibireta
korupo mapurigata o'wéaratami níbo mapurigá echi auché
jaré o'wéara. 14 Si'winárigá sinibí ariwesi mapurigá echi Warubéra
Jesucristo 'yemi mi binérama garabé orogá pirératiya. Arí
biché ketasi waminabi 'natasi mapu chúrigátamo chati chuwé orabo mapurigá 'ye mi aboni chopi nakí oránara.
Ketasi sayérasi echi auché jaré 'yemi ritémawara
'Yemi napawika bichíyami gará naresi echo'ná
'yemichi echi auché jaré mapu ketasi cho gará bichíyami ju, chopi ketasi ariwesi mapu aboni binéraga
nawésama, mapujiti aboni ketasi cho ne gará bichíyami ju.
2 Mapuré jaré pagótami bichí mapu gará ju ne suwaba chibi yiri namuti ko'wawa. Chopi auché jaré ketasi cho 'me gará
binératami ju Riosi Ra'íchara. Abóniko chopi ko'wá echi jaré
namuti kiribá. Abóniko ketasi ko'wá echi sapá. 3 Arí biché ye mi máputamo suwaba chibi yiri ko'wako,
ketasi kawérasi echi auché jaré mapu ikí ketasi ko'wá jaré
14
R Ó M A C H I 684
namuti. Arí biché 'yema máputamo ketasi ko'wako jaré namuti nibiré kawérasi echi auché jaré mapu ne suwaba chibi
yiri ko'wako, mapujiti Riosi Binoy ma gará nareri echi auché
jaré ritémtami. 4 Arí biché chigátamo mayé 'yemi máputamo we kawera
echi auché jaré mapu si'nú piónawara ju? Echi auché jaré
ritémtami chopi Riosi piónawara nirá ju. Arí biché Riosi chopi anema mapu echi jaré Binoy piónawara gará orá, mapu
aboni ketasi gará orá keremá. Ayena cho Riosi Binoy ne gará
omérami ju oríriya mapurigá Binoy piónawara echirigá ne garabé orama.
5 Auché biréana cho jereko: Jaré pagótami ne wabé oméami
nirá mayé jaré ibiri rawé. Chopi auché jaré mayé mapu ne suwaba rawé chopi a yiri ju. Gará níma ibiri echi jaré
ritémtami aboni nirá ne gará machisá mapurigá aboni sinibí
orá mapurigá Riosi nakí. 6 Echi jaré mapu wabé oméami nirá mayé isini rawé,
abóniko echirigá orá mapurigá echi Warubéra Riosi
waminabi warubéraga anérami níma. Arí biché echi auché jaré mapu ketasi wabé oméami nirá mayé echarí isini rawé,
abóniko ayena cho echirigá orá mapurigá echi Warubéra
Riosi achigorigá waminabi warubéraga anérami níma. Ari biché echi jaré mapu ne suwaba chibi yiri namuti ko'wako,
abóniko echirigá orá mapurigá echi Warubéra Riosi echirigá
waminabi warubéraga anérami níma, mapujiti aboni warú natétara 'ya Riosi. Arí biché echi auché jaré mapu ketasi
ko'wako jaré namuti, abóniko ayena cho echirigá orá
mapurigá echi Warubéra Riosi ayena cho achigorigá waminabi warubéraga anérami níma. Ayena cho abóniko
warú natétara 'ya Riosi.
7 Mapujiti ke wesi tamujé aboni ikí ikita piré. Nibiré wesi tamujé aboni ikí ikita suwiboa.
8 Arí biché ata waminabi pirérasagá, tamujeta chopi orogá
pirérabo mapurigá echi Warubéra Riosi nakí máputa orabo. Arí biché ata suwiságá, tamujé chopi suwiboa mapurigata
echi Warubéra Riosi yuwa muchibo. Arí biché mapuyénasíta
abijí piré, ayena cho maparita ma suwisá, tamujé sinibí nirá echi Warubéra Riosi níwara ju.
685 R Ó M A C H I
9 Mapujiti echi Warubéra Jesucristo waminá mukuri, ayena cho Binoy auchecho ku owínari mapurigá Binoy ne Warubéra
níma echi jaré suwíami yuwa, ayena cho echi auché jaré abijí
piréami yuwa. 10 Chopi 'yemi churékurátamo wi'nijí echi auché jaré 'yemi
ritémawara? Churékurátamo ke 'me nirá echi auché jaré
'yemi ritémawara? Mapujiti arigá 'wérari ju mapu ne sinéami tamujé echo'ná bachámi echi Warubéra Jesucristo yuwa
jábabota waminánomí rawé, mapurigá Binoy gará
machíratama tamujé orarira mapurigata ibiri nirá orari. 11 Mapujiti je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi:
Echi Warubéra Riosi jeaní: Nijeni ne bichíwari sinibí nirá bitérama. Ayena cho ne bichíwari ju
mapu ne sinéami pagótami bachámi tamí yuwa
chokoba jábama, waminánomí rawé. Arí biché ne sinéami aboni ne machiná nirá rumea mapu
Nijeni ne Warubéra Riosi ju.
12 Echirigá ne wabé 'wérari ju mapu tamujé ibiri nirá ku ruyebo Riosi mapu chúrigata orogá piréari tamujé aboni.
Ketasi chati orírasi echi auché jaré ritémtami
13 Echijiti ma ketasi gará níma máputa a'nagupi wi'nijibo.
Chopi si'winárigá sinibí ne suwaba gará 'nátaga orasi mapurigátamo ke siné chati orírabo echi auché jaré 'yemi
ritémawara, nibiré cho mapurigátamo binérabo aboni chati
oráriya. 14 Arí biché nijeni machí mapu gará risénsia ju máputa
kopoa ne suwaba chibi yiri ko'wámi mapu ikí nirú. Arí
bicheni je'ná jerigá ne bichíwari mayé mapujítini gará bichíyami ju echi Warubéra Jesucristo nirá. Chopi a biré rijoy
mayésagá mapu biré ko'wámi ketasi risénsia ju ko'wáwa,
echarí ne bichíwari ketasi risénsia níma mapurigá échiko ko'mea echiyiri ko'wámi.
15 Arí biché a jaré mujé ritémawara we o'monáratami
nísagá mapujiti mujé arigá ko'wá biré ko'wámi mapu aboni ketasi risénsia ju ko'wawa, echarimi ketasi karigá orá
maparimi ko'wá echiyiri ko'wámi. Echijiti ketasi biyiri orasi
14:10 1 Kor 5:10
R Ó M A C H I 686
mapurigá auché jaré echijiti arigá waminá 'wigama, chopi mapujiti mujemi wabé ko'nari echiyiri ko'wámi, mapujiti echi
Warubéra Jesucristo arigá mukuri echi jaré aboni chati orarira
jiti. 16 Echijiti ketasi biyiri orasi 'yemi mapurigá echi auché jaré
pagótami echijiti chati sití ra'íchama echi jaré namuti jiti
mapu 'yemitamo gará bichíga orá. 17 Mapujiti ketásita muchibo echo'ná ripá riwigachi
mapo'ná Riosi gará nurá atí chopi mapujítita ko'wá echi wabé
garabéara, nibiré cho mapujítita bají echi we garabéara. Chópita echo'ná muchibo mapujiti echi Wabé Garabé Riosi
Iwigara tamujé tamí 'yari mapurigata ne gará wachínaga
orámi níbo, ayena cho mapurigata gará kirí orogá pirérabo, ayena cho mapurigata gará kanírabo.
18 Arí biché Riosi Binoy ne wabé kaníra maparí echi
pagótami je'ná jerigá orogá bichíko echi Warubéra Jesucristo nirá. Ayena cho echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi
piréami we gará nirá echi jaré bichíyami mapu je'ná jerigá
orogá bichíyami ju. 19 Arí biché gará níma máputa waminabi echirigá orísabo
mapurigata echijiti gará kirí orogá pirérabo, ayena cho
mapurigata waminabi garabé bichírabo a'nagupi. 20 Chopi ketasi waminá ri'yéchasi echi mapu Riosi Binoy
orara, mapujiti a 'yemitamo koságá echi jaré namuti mapu
echi auché jaré mayé mapu ketasi risénsia ju mapu aboni ko'mea echiyiri, echarí aboni ayena cho siné káchi ko'mea
echiyiri, chopi aboni echirigá koságá we chati orama mapujiti
aboni mayé mapu ketasi risénsia ju ko'wáwa echiyiri. Ne bichíwari ju mapu ne suwaba ko'wámi gará ju ko'wawa,
chopi 'yemitamo arigá chati orá maparítamo ko'wá echi jaré
namuti mapu auché jaré mayé mapu ketasi risénsia ju mapu aboni echiyiri ko'mea, mapujítitamo echirigá ko'ogá orírabo
mapurigá echi auché jaré echirigá chati orama.
21 Ne gará níma 'yemi ketasi kosá sapá, nibiré bajisa suguí, nirapé biré namuti nikumératasa mapurigá bichí echi auché
jaré 'yemi ritémawara, nibiré mapurigátamo chakena a'wapo
aboni. Chopi sinibí ne suwaba gará orasi mapurigátamo waminabi gará bichírabo echi auché jaré 'yemi ritémawara.
14:20 Tit 1:15
14:21 1 Kor 8:13
687 R Ó M A C H I
22 Mapurigá 'yemitamo ma gará bichí, echirigá waminabi ne gará bichísi mapurigá Riosi 'yemi mi bichírari. Ne wabé
kanírama echi jaré pagótami mapu ne gará bichíga orako ne
suwaba mapu ikí aboni orá. 23 Chopi sinéami echi jaré mapu ikí ko'wáko jaré namuti
mapu aboni mayé mapu ketasi risénsia ju ko'wáwa echiyiri,
abóniko we chati orogá ko'wá, mapujiti aboni ketasi gará bichíga ko'wá. Arí biché ne suwaba mapu ikí echi jaré
pagótami ketasi gará bichíga orako, échiko chati oruwáwami
nirá ju echi pagótami yuwa.
Gará níma ibiri nirá tamujé gará kaníratasa echi auché jaré
pagótami
Arí biché gará níma tamujé máputa ma gará
bichíyami ju, waminabi kirí nirá bichírasa echi auché
jaré mapu ketasi cho bichí mapu aboni gará omero ko'wá ne suwaba namuti. Gará níma tamujé waminabi ku'wírasa
aboni. Ketasi gará níma tamujé orasa mapurigá tamujé aboni
chopi nakí oránara. 2 Gará níma ibiri tamujé gará kaníratasa echi auché jaré, ne
suwaba garabé oruwáwami jiti, mapurigá aboni ne bichíwari
ku'wíratami níma, ayena cho mapurigá aboni echijiti waminabi gará bichíratami níma.
3 Mapujiti echi Warubéra Jesucristo Binoy tarapé cho chopi
orari mapurigá Binoy nakiri oránara. Chopi si'winárigá ikíri Binoy yuwa mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi
je'ná jerigá osirúami ju mapurigá echi Warubéra Jesucristo
jeaneri echi Riosi Onorúami jeanigá: Echi jaré chati orámi pagótami mapu mi wabé cha anigá ra'íchari, abóniko ayena
cho echirigá achigorigá tamí wabé cha anigá ra'íchari.
4 Mapujiti ne suwaba mapu ikí chabé ki'yá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi, ne suwaba echirigá
osirúami níri mapurigá tamujeta echijiti binératami níbo
mapurigata waminabi gará bichíbo mapu Riosi ne bichíwari tamujé tamí ku'wírama achigorigá mapurigá Binoy bachá
nirá aniri mapu tamujé tamí ku'wírama riwéari. Arí bicheta
echirigá bichíbo mapujiti Riosi Ra'íchara tamujé tamí binera mapurigá Riosi tamujé tamí wabé natimá, ayena cho
15
R Ó M A C H I 688
mapurigá gará níma máputa kirí nirá buwebo mapuyénasí suwaba echirigá ikimea, mapurigá bachá nirá osirúami níri.
5 Arí biché echi Warubéra Riosi ju mapu 'yemi mi 'ya
máputamo echirigá kaníraga buwebo. Echijiti nijeni nakí mapu Riosi 'yemi mi ku'wírama mapurigátamo waminabi
a'nagupi wabé karigá pirérabo mapujítitamo Jesucristo yuwa
ju, 6 Mapurigátamo sinéami napawika chópirigá waminabi
warubéraga anebo Riosi, echi mapu Onorá ju echi tamujé
Warubérawara Jesucristo.
Echi auché jaré isena pagótami nawésarami níri echi Garabé
Riosi Ra'íchara
7 Echirigá gará karigá naresi a'nagupi, achigorigá mapurigá
echi Warubéra Jesucristo ayena cho ma tamujé tamí nareri,
mapurigá Riosi echijiti waminabi warubéraga anérami níma. 8 Mapujiti nijeni 'yemi nimí ané mapu echi Warubéra
,Jesucristo we ku'wírimiya nawari echi jaré Juríosi pagótami.
Echarí Jesucristo echirigá orogá 'nérari mapu Riosi ne wabé bichíwaga ra'íchami níri, mapujiti Binoy Jesucristo ne sébari
orari mapurigá Riosi chabé ki'yá bachá nirá aneri echi jaré
ki'yá piréami tamujé Juríosi pagótamawara mapu echirigá ne bichíwari orárami níma riwéari.
9 Echi Warubéra Jesucristo ayena cho echirigá orámiya
nawari mapurigá echi auché jaré isena pagótami, mapu ketasi Juríosi ju, ayena cho waminabi warubéraga anema Riosi,
mapujiti Binoy ne wabé natimámi ju, mapurigá je'ná jerigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Echijiti nijeni inama mi waminabi warubéraga
aneya echo'ná echi auché jaré isena pagótami
yuwa. Ayena cho nijeni ne wabé gará nawajiga, nimí waminabi warubéraga anema.
10 Arí biché echo'ná auché biréana Riosi Ra'íchara
oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Ne wabé kanírasi sinéami 'yemi auché jaré isena
pagótami echi jaré Riosi níwara pagótami yuwa.
11 Arí biché auché biréana je'ná jerigá anirúami ju:
15:5 1 Kor 1:10
689 R Ó M A C H I
'Yemi máputamo ketasi Juríosi. pagótami ju, ne wabé warubéraga anesi echi Warubéra Riosi.
'Yemi sinéami pagótami anesi mapu Riosi ne
wabé Warubéra ju. 12 Ayena cho echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi echi
warura Isaíasi chabé ki'yánara je'ná jerigá osári:
Waminánomi rawé nawama biré ranarúami mapu echi Isaí riwéami rijoy ranára níma. Arí biché
Binoy mapurigá biré Súami níma echo'ná biréana
masánachi. Arí biché échiko Warubéra nirá wiribárami níma echi auché jaré isena pagótami
yuwa. Arí biché aboni gará bichíma Binoy nirá.
13 Arí biché tamujeta gará bichí mapurigá Riosi waminabi tamujé tamí ku'wírama. Echijiti nijeni nakí mapu Riosi 'yemi
mi wabé kaníratama, ayena cho mapurigá Riosi 'yemi mi
'yama mapurigátamo kirí orogá pirérabo, mapujítitamo gará bichí Binoy. Arí biché Riosi echirigá 'yemi mi 'yama
mapurigátamo echijiti abijí waminabi gará bichíbo, mapujiti
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi jiwérata. 14 Keni ritémawa, nijeni ne gará machí mapu 'yemitamo ne
wabé garabé orámi ju, ayena cho máputamo ne wabé gará
machíami ju suwaba namuti, ayena cho máputamo gará machí a'nagupi ruyegá binériya.
15 Chópini arigá 'yemi mi tarapé majaga je'ná jerigá osári
mapurigátamo sinibí ne gará 'natabo je'ná namuti jiti. Ayena cho nijeni je'ná jerigá orari mapujiti Riosi echirigá ne wabé
karigá tamí júri nawésanara je'ná Wabé Garabé Ra'íchari.
16 Arí biché Jesucristo tamí nureri mapurigani nawésama Riosi Ra'íchara echo'ná echi auché jaré isena pagótamichi.
Echijítini we iyena Binoy Ra'íchara nawésiya mapurigá jaré
echi auché jaré isena pagótami arigá bichíma, mapurigá aboni auchecho ku 'yárami níma Riosi, mapurigá echi jaré Juríosi
ayena cho 'yari jaré namuti Riosi. Arí biché Riosi echijiti ne
wabé kaníra, mapujiti echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ma ku garabéatari echi jaré mapu ikí gará bichí Jesucristo nirá.
17 Echirigá nijeni gará bichíyami ju echi Warubéra
Jesucristo nirá, echijiti nijeni wabé gará nirá mapurigani echirigá nocha Riosi nóchara orayá.
R Ó M A C H I 690
18 Mapujiti nijeni ketasi omero ku ruyá mapu nijé binoy wabé 'wérari orari, chópini gará machí mapurigá echi
Warubéra Jesucristo tamí jiti orari mapurigá echi auché jaré
isena pagótami gará nijéwami níma Riosi. Arí biché echi Warubéra Jesucristo echirigá orari maparí nijeni nawésari
Binoy Ra'íchara, ayena cho maparí nijeni garabé orogá bitéari
echo'ná echi auché jaré isena pagótami yuwa. 19 Echarí echi Warubéra Jesucristo ne wabé omériga orari
mapurigá ke wesi pagótami omero orayá, maparí Binoy tamí
'yari mapurigá nijeni echirigá wabé omériga orama echi Wabé Garabé Riosi Iwigara iwérawara jiti. Ari biché nijeni
echirigá ne sébari nawésari mapurigá Jesucristo ku
wikawama echi jaré mapu ikí gará bichíma Binoy nirá. Arí biché echo'ná Jerusalémachi nijeni chótari echirigá nawésiya.
Arí bicheni ne suníami echirigá nawésari waminá wabé
mikabé Ilírikochi aniríwachi kawírari iyénasí. 20 Echirigá nijeni sinibí ne wabé nakiri mapurigani
nawésama echi We Garabé Riosi Ra'íchara echo'ná
kanápuromí mapo'ná echo'ná piréami pagótami tarapé siné cho námari nawésarawami echi Warubéra Jesucristo riwará
jiti, mapurigani echirigá ketasi chopi nawésama mapo'ná
auché jaré bachá nirá chótari echirigá nawésiya. 21 Chopi mapu gará ikimea mapurigá echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju:
Echi jaré mapu ikí chabénara ke siné ruyérami níri Binoy jiti nawésarawami, abóniko pe
waminánomí gará bichíma. Arí biché echi jaré
mapu chabénara ke siné námariko Binoy jiti ruwáwami, abóniko pe waminánomí ne gará
machimea Binoy jiti nawésarawami.
Echi Pablo wabé nakiri echo'ná Rómachi siminara
22 Echijiti wisabé maparini wabé nakiri echo'ná Rómachi aniríwachi siminara mapurigani 'yemi mi 'nema, echarí
ketásini omérari mapujítini auché jaréana wikanámi iyénari.
23 Chopi jipi mapujítini ne sébari nawésari ne suníami echo'ná auché jaréana kawichí, ayena cho mapujítini
chabénara jonsa wabé nakiri 'yemi mi yuwa asinara,
691 R Ó M A C H I
24 echijítini mayé mapurigani ke 'me ayó echo'ná Rómachi simírama 'yemi mi 'nésiya maparini echo'ná Espányachi
aniríwachi kawírari simea. Arí biché pe waminana maparini
ma kaníriga 'nesa 'yemi, arí bicheni mayé mapurigátamo 'yemi tamí ku'wírabo mapurigani kaníriga nawama echo'ná
Espányachi.
25 Chopi jípini echo'ná Jerusalémachi simea, jaré wenomí togá, echi jaré achigorigá bichíyami ritétami echo'ná piréami
'yámiya.
26 Mapujiti echi auché jaré gará bichíyami ritémtami echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari piréami, ayena cho
echi auché jaré jena'í Akáyachi aniríwachi kawírari piréami
ma gará 'nátaga napaburi pe wikabé wenomí, echi jaré wabé risúwati ritémtami echo'ná Jerusalémachi piréami 'yábiya.
Arí biché nijeni simea echo'ná Jerusalémachi echi wikabé
wenomí togá. 27 Arí biché aboni ne gará mayeri je'ná jerigá orayá, chopi
aboni ne bichíwari echirigá wikeri echi jaré Juríosi ritémtami.
Mapujiti chabénara echi jaré Juríosi bichíyami bachá nirá nawésari Riosi Ra'íchara echi auché jaré isena pagótami,
echijiti jipi gará níma echi jaré isena pagótami wenomí agá
ku'wírasa echi jaré wabé risúwati Juríosi, suwaba mapu ikí gará bichíyami ju.
28 Echirigá maparini ma sunisa je'ná jerigá orayá, ma sunisa
echi wenomí ayá aboni, echarí nijeni simea echo'ná Espányachi aniríwachi kawírari. Ari biché 'yemi nimí
'nésama echarí maparini echo'mí Rómachi simírama.
29 Arí biché nijeni ne bichíwari mayé mápuni 'yemi mi wabé gará kaníratama maparini nawama echo'ná 'yemi
yuwa, mapujítini 'yemi mi gará nawésama Jesucristo
nawésawara. 30 Chopi 'yemi nimí táni mapurigátamo tamí yuwa
napawika orabo, mapurigátamo sinibí tánabo Riosi mapurigá
Binoy tamí waminabi ku'wírama. Arí biché nijeni echirigá táni mapujítitamo ayena cho gará bichíyami ju echi Warubéra
Jesucristo nirá, ayena cho mapujítitamo wabé garéami ju
mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí 'ya.
R Ó M A C H I 692
31 Echirigá tansi Riosi mapurigá Binoy tamí ku'wírama mapurigá echi jaré ke bichíyami pagótami echo'ná Juréachi
piréami ketasi tamí mi'rimea. Ayena cho tansi mapurigá echi
jaré ritémtami echo'ná Jerusalémachi piréami ne gará narema je'ná wenomí mápuni aboni 'yánaraga to.
32 Ayena cho tansi Riosi, mapurigá a nakiságá Binoy, nijeni
gará kaníriga nawama echo'ná 'yemi mi 'némiya. Ayena cho mapurigani gará isábama maparini 'yemi mi yuwa atí.
33 Nijeni ne wabé nakí mapurigá echi ne wabé kirí orámi
Riosi ne sinéami 'yemi mi yuwa nírama. Echirigá níraga!
Echi Pablo ripora jaré ritémtami
'Yemi nimí táni mapurigátamo ku'wírabo echi
mukwí, tamujé rijimara, Jebe riwéami, echi mapu
sinibí wabé nigúrari echi jaré napawika bichíyami ritémtami yuwa echo'ná Sencréachi aniríwachi piréami.
2 Ne gará naresi je'ná mukwí, Jebe riwéami, mapujiti binoy
gará bichíyami ju Jesucristo nirá. Echirigá gará níma orásatamo mapujítitamo napawika bichíyami ritémtami ju
binoy yuwa. Echirigá ne gará ku'wírasi je'ná mukwí Jebe
riwéami, ne suwaba namuti mapu ikí newaré binoy, mapujiti je'ná mukwí sinibí auché jaré wikabé gará ku'wírari. Arí
biché binoy tamí ayena cho we ku'wírari.
3 Gará ripórasi echi Prisila, echi Akila ayena cho. Aboni nijé apanérawara ju mapujítita napawika nóchari, Jesucristo
nóchara orayá.
4 Chabénara aboni tarapé majaga orari tamí ku'wíriya mapuyénasí aboni ne noguí ko'wirúami níri. Echirigá nijeni
ne warú natétara 'ya aboni jiti. Ayena cho sinéami echi auché
jaré isena pagótami mapu ikí napawika bichíyami ritémtami ju, abóniko ayena cho warú natétara 'ya echi Prisila, echi
Akila jiti.
5 Ayena cho ripórasi echi auché jaré ritémtami, sinéami mapu ikí napawiko echo'ná echi Prisila, echi Akila karírachi.
Ayena cho gará ripórasi echi Epeneto riwéami rijoy, echi
mapu nijé apanérawara ju, mápuni ne wabé karé. Echi Epeneto ne bachá níri Jesucristo nirá bichíyami, echo'ná
Akáyachi aniríwachi kawírari piréami pagótami yuwa.
16
693 R Ó M A C H I
6 Ayena cho gará ripórasi echi María, echi mukwí mapu ne wabé nóchari Jesucristo nóchara orayá echo'ná 'yemi yuwa.
7 Ayena cho ripórasi echi Anróniko riwéami rijoy, echi
Júniasi riwéami rijoy asíchiko. Okuánika ayena cho echo'ná Társochi piréami níri, mapo'ná nijeni ochérari. Abóniko
o'wéara nirá ju echi auché jaré nawésami yuwa, mapu Riosi
júri nawésanara. Arí biché okúanika ne bachá bichíri Jesucristo nirá, maparí nijeni ketasi cho bichíyami níri.
8 Ayena cho ripórasi echi Ampíliasi riwéami rijoy, echi
mapu nijé apanérawara ju mápuni ne wabé karé, mapujítita napawika gará bichíyami ju echi Warubéra Jesucristo nirá.
9 Gará ripórasi echi Urbano riwéami rijoy, echi mapu
tamujé apanérawara ju, mapujítita napawika nocha Jesucristo nóchara orayá. Ayena cho ripórasi echi Estákisi riwéami rijoy,
echi mapu nijé apanerawara ju mápuni ne wabé karé.
10 Ayena cho ripórasi echi Apélisi, echi mapu wisabé 'nérari echi auché jaré pagótami mapurigá binoy gará bichí
Jesucristo nirá. Ayena cho ripórasi echi jaré bichíyami echo'ná
Aristóbolo bitérachi muchúwami. 11 Ne gará ripórasi echi Erorioni riwéami rijoy mapu ayena
cho echo'ná Társochi bitéami ju. Ayena cho ripórasi echi jaré
echo'ná Narsiso bitérachi muchúami, sinéami mapu ikí gará bichíyami ju echi Warubéra Jesucristo nirá.
12 Gará ripórasi echi okuá muguí bichíyami, echi Trijena
riwéami, echi Trijosa riwéami ayena cho. Aboni okuánika ne wabé nóchari, echi Warubéra Jesucristo nóchara orayá. Ayena
cho ripórasi echi mukwí, tamujé rijimara Pérsira riwéami,
echi mapu tamujeta we karé. Échiko ayena cho ne wabé nóchari echi Warubéra Jesucristo nóchara orayá.
13 Ayena cho ne gará ripórasi echi Rujo riwéami rijoy mapu
ne garabé bichíyami ju echi Warubéra Jesucristo nirá. Ayena cho ripórasi echi Rujo iyera, echi mukwí mapu ayena cho
sinibí mapurigá nijé iyera nirá níri.
14 Ne gará ripórasi echi Asínirito, echi Jelegónte, echi Érmasi, echi Patróbasi, echi Érmesi; ayena cho ripórasi echi
auché jaré ritémtami mapu aboni yuwa muchuwi echo'ná.
15 Ayena cho ripórasi echi Jilólogo, echi Julia ayena cho, echi Nereo ayena cho, echi Nereo wayera asíchiko, echi
R Ó M A C H I 694
Olímpasi ayena cho. Ne gará ripórasi ne sinéami echi auché jaré napawika bichíyami ritémtami mapu echo'ná aboni
yuwa muchuwi.
16 Ne sinéami 'yemi a'nagupi we natem chu'musa, mapujiti ne sinéami echi auché jaré napawika bichíyami ritémtami ne
suníami jena'í wichimóbachi piréami 'yemi mi wabé ripora.
17 Keni ritémawa 'yemi nimí wabé táni mapurigátamo ne gará machiboa chigá ju echi jaré mapu 'yemi mi wikanámi
rojuana. Ayena cho gará machisí chigá ju echi auché jaré
mapu 'yemi mi chakena u'lúnari mapurigátamo ketasi waminabi gará bichíbo. Waminá ariwesi echiyiri orámi rijoy!
Mapujiti echirigá oruwáwami ne wabé sayera mapurigátamo
bachá nirá binératami níri. 18 Mapujiti je'ná echirigá orámi pagótami ketasi gará orá
mapurigá tamujé Warubérawara Jesucristo nakí. Aboni chopi
orá mapurigá aboni nakí. Ayena cho aboni ne wabé 'yeka echi auché jaré pagótami mapu ketasi gará binératami ju. Arí
biché aboni ne wabé su'wérigá nirá ra'ícha, chopi aboni arigá
echirigá ne wabé 'yékami ju. 19 Ne sinéami echi auché jaré pagótami ma gará machí
mapurigá 'yemitamo gará nijéwaga bichíri Jesucristo nirá.
Echijiti nijeni ne wabé kaníri, ayena choni nakí mapu 'yemitamo sinibí we yáti garabé orámi níbo, mapurigátamo
ke siné chati orabo.
20 Arí biché echi Warubéra Riosi 'yemi mi 'ya mapurigátamo kid orogá pirérabo, ayena cho echi Warubéra
Riosi ke 'me ayó rikema echi riablo, Satanasi riwéami. Echarí
Riosi echirigá niyúraga ayena cho rikábama echi Satanasi echo'ná ri'réami 'yemi aboni rarárachi nirá. Nijé Pablo nakí
mapurigá echi tamujé Warubérawara Jesucristo sinibí 'yemi
mi wabé ku'wírama. 21 'Yemi mi ripora echi Timoteo, echi mapu tamí yuwa
nóchami ju. Echi Lúsio ayena cho 'yemi mi ripora, echi Jasoni
ayena cho, echi Sosípato ayena chó. Sinéami aboni nijé ritémawara ju.
22 Nijé, Térsio riwéami ayena choni 'yemi mi ripora echi
Warubéra jiti. Nijeni ku'wíriami ju echi Pablo je'ná oserí osayá.
695 R Ó M A C H I
23 Echi Kayo riwéami rijimá 'yemi mi ripora. Nijé Pablo we kochí jena'í binoy bitérachi. Arí biché binoy ayena cho
risénsia 'ya ne sinéami echi auché jaré napawika bichíyami.
Ayena cho 'yemi mi ripora echi Erasto riwéami, echi mapu warura wenomí tibúami ju jena'í warúrachi piréami yuwa.
Ayena cho echi Kuarto riwéami rijimá 'yemi mi ripora.
24 Nijé ne wabeni nakí mapurigá echi tamujé Warubérawra Jesucristo sinéami 'yemi mi ku'wírama. Echirigá níraga!
25 Arí biché jípita waminabi wabé warubéraga anebo echi
Warubéra Riosi mapu ne gará omérami ju 'yemi mi waminabi jiwérata, achigorigá mapurigá nijeni sinibí aní maparini
nawesa echi Wabé Garabé Jesucristo Ra'íchara. Arí biché je'ná
jeyiri chopi a yiri ju mapurigá Riosi ma machírari, mapurigá ki'yá chokichí jonsa ketasi siné machíratami níri, maparí jonsa
je'ná wichimoba niwárami níri.
26 Chopi jipi je'ná jeyiri ma gará machíratami ju Riosi Ra'íchara jiti, mapurigá osirúami ju echi jaré Riosi jiti
nawésami oseríwarachi mapurigá echi sinibí bitéami Riosi
ki'yá chokichí jonsa nurari. Arí biché je'ná jeyiri ma gará machirúami ju mapurigá ne sinéami pagótami gará nijéwaga
bichíma.
27 Echi birépi Warubéra Riosi bi'néripi ju ne wabé gará machíami nirá. Nijé Pablo nakí mapu ne wikabé pagótami
sinibí waminabi warubéraga anema Riosi mapujiti aboni gará
bichíyami níma Jesucristo nirá. Echirigá níraga!
1 K O R Í N T O C H I P I R É A M I Bachá Osirúami mapurigá Pablo osári echo'ná
Echi Pablo osé echo'ná Koríntochi piréami napawika bichíyami
Nijé, Pablo, 'yemi nimí osé. Echi Warubéra Jesucristo
tamí bayeri mapurigá Binoy tamí jurama nawisánara mapurigá Riosi Binoy nakiri. Jipi echi rijimara Sóstini
riwéami ayena cho tamí yuwa atí.
2 Nijeni 'yemi nimí osé, 'yemi máputamo napawika bichíyami ju Riosi, echo'ná Koríntochi aniríwachi piréami,
sinéami mapu ikítamo Riosi níwara pagótami ju,
mapujítitamo napabúrami nirá ju Jesucristo yuwa. Arí biché echi Warubéra Riosi ma 'yemi mi bayeri mapurigátamo
garabé orogá pirérabo, achigorigá mapurigá Binoy bayeri
echi auché jaré kanápuromí piréami napawika bichíyami ritémtami mapu ikí Jesucristo riwará jiti tániga ra'íchako
Riosi yuwa. Arí biché echi Warubéra Jesucristo tamujé
Warubérawara ju, achigorigá mapurigá Binoy ne Warubéra ju echi jaré aboni yuwa.
3 Nijeni wabé nakí mapurigá Riosi, tamujé Onorá, echi
Warubéra Jesucristo ayena cho, 'yemi mi wabé karigá ku'wírama, ayena cho mapurigá 'yemi mi 'yama
mapurigátamo ne gará kirí orogá pirérabo.
Jesucristo wabé ku'wírari echi jaré bichíyami
4 Nijeni sinibí warú natétara 'ya Riosi mapujiti 'yemitamo ma gará ku'wíratami níri mapujítitamo ma gará bichíri
Jesucristo nirá.
5 Arí biché mapujítitamo ma napabúrami ju echi Warubéra Jesucristo yuwa, echi Warubéra Riosi Onorúami ma 'yemi mi
ne wabé simírami 'yari suwaba mapu ikítamo newarebo
echo'ná 'yemi surárachi, mapurigátamo ne wabé gará machíami níbo, ayena cho mapurigátamo sinibí ra'íchami
níbo suwaba echi ne wabé garabéara.
6 Jipi ne bichíwari echirigá ikíri 'yemi yuwa mapurigá nijeni 'yemi nimí bachá nirá aneri maparini 'yemi nimí nawésari
Jesucristo nawésawara, mapujiti 'yemitamo ma gará bichíri.
1
1:2 Or 15:9 Róm 1:7
1 K O R Í N T O C H I 698
7 Echirigátamo gará 'yárami ju suwaba mapu ikí Riosi nijá, mapurigátamo ketasi biyiri newarebo, echo'ná pachana 'yemi
surárachi, mapuyénasítamo buwé mapurigá echi tamujé
Warubérawara Jesucristo ku nawama jena'í wichimóbachi. 8 Arí biché Binoy 'yemi mi tibútama mapurigátamo gará
bichíyami níbo echarí ne jubá rawé iyénasí, mapurigátamo
ketasi biyiri jiti wi'nijírami níbo echarí maparí Jesucristo ku nawama.
9 Echi Warubéra Riosi sinibí ne bichíwari orá mapurigá
bachá nirá bichíwaga anisá. Arí biché Binoy Riosi ju mapu 'yemi mi bayeri mapurigátamo Binoy Ranara, Jesucristo
amígowara níbo, echi mapu tamujé Warubérawara ju.
Jaré bichíyami a'nagupi sayérari
10 Keni ritémawa, nijeni 'yemi mi táni máputamo sinéami a'nagupi ra'íchaga gará ku katiwabo, mapurigátamo
ketásirapé a'nagupi nasayérami níbo, mapujiti echi Warubéra
Jesucristo we nakí máputamo echirigá ku katiwabo. Ketasi gará ju máputamo a'nagupi nasayérabo, chopi gará níma
máputamo a'nagupi wabé karigá pirérabo, mapurigá
si'néamitamo chópirigá nirá 'natabo, ayena cho máputamo si'néamika birénapi chópirigá wabé kanírabotamo.
11 Keni ritémawa, 'yemi nimí je'ná jerigá ané mapujiti jaré
echi Kloé riwéami rijoy kúchuwara ma tamí ruyeri mapurigá jaré 'yemitamo we a'nagupi na'awa.
12 Echijiti nijeni 'yemi mi ané mapu ibiri 'yemi si'winárigá
nirá anítamo, mapujiti jaré 'yemi jeaní: Nijeni echi Pablo yuwa ju. Auché jaré jeaní: Nijeni echi Apolo yuwa ju. Arí
biché auché jaré jeaní: Nijeni echi Pegro yuwa ju. Arí biché
auché jaré cho jeaní: Nijeni chopi echi Cristo yuwa ju. 13 Chopi nijeni 'yemi mi jeanigá rukué: Acha echi Warubéra
Jesucristo wikanámi nirá rojonárami ju? Ketasi chirigá!
Áchatamo mayé mapu nijé Pablo echo'ná biréana kúrsichi michóntami níri 'yemi chati orarira jiti? Ketásini níri! Acha
nijé 'yemi nimí pagori ba'wí jiti, nijé binoy riwará jiti rugá?
Nijeni ketasi echirigá orara.
1:9 1 Tes 5:24
1:12 Or 18:24
699 1 K O R Í N T O C H I
14 Nijeni warú natétara 'ya Riosi mapujítini ketasi pagori ne wikabé 'yemi. Chópini pagori echi Crispo riwéami rijoy, echi
Kayo riwéami ayena cho.
15 Nijeni echirigá natétara 'ya, mapujiti ke wesi 'yemi omero echijiti jeaniyá mapu nijeni pagori 'yemi, nijé binoy
riwará jiti rugá.
16 Ayena cho nijeni pagori echi jaré Sitéjana riwéami rijoy kúchuwara, chopi nijeni ketasi newará áchani pagori auché
jaré.
17 Mapujiti Jesucristo ketasi tamí pagónara júri, chopi tamí nawisánaraga júri echi Wabé Garabé Riosi Ra'íchara. Arí
biché Jesucristo ketasi nakiri mapu nijeni wikabé ra'íchari ne
wabé 'nátami, wabé nóchaga nirá nawisama. Chopi Binoy nakiri mapurigani gará machíami nirá nawisama Binoy
nawésawara, mapurigani chopi waminabi warubéraga
anema Binoy Jesucristo, mapujiti Binoy tamí jiti mukuri echo'ná kúrsichi.
Riosi wabé omériami ju ku wikáwiya echi pagótami mapujiti
Jesucristo mukuri aboni chati orarira jiti mapu chopi
18 Mapujiti echi jaré pagótami mapu chopi waminá
'wigámi nímako mapujiti aboni ketasi bichínari Riosi Ra'íchara, abóniko chopi mapurigá ke newarite nirá mayé
tamujé nawésawara, maparita nawesa jeanigá mapu
Jesucristo mukuri echo'ná kúrsichi tamujé chati orarira jiti. Chopi tamujé bichíyami, máputa ma ku wikawárami ju,
tamujeta gará machí mapu echirigá nawésara, echi wabé
garabé Riosi omérawara ju, 19 mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná
jerigá osirúami ju:
Riosi jeaní: Orímani echi jaré wabé machíami pagótami mapurigá aboni ma ketasi waminabi
echirigá machíami nirá níma. Arí bicheni
mapurigá tarapé natéami nirá nírama mapurigá echi jaré wabé 'nátami pagótami we 'nata.
20 Echijiti, chu chireko, aboni wabé machíami nirá mayesa?
Chu chireko, aboni we binériami nísa? Chu chireko, aboni we ra'íchami nísa jena'í wichimóbachi nirúami namuti jiti rugá?
1:14 Or 18:8
1:17 2 Peg 1:16
1:18 Róm 1:16
1 K O R Í N T O C H I 700
Echi Warubéra Riosi ma gará 'nérari mapu aboni ke newarite nirá ju, mapujiti aboni ketasi ne bichíwari gará machíami nirá
ju.
21 Echi Warubéra Riosi ne gará machí suwaba namuti mapurigá Binoy orá. Arí biché Riosi gará 'nátaga orari
mapurigá jena'í wichimóbachi piréami ketasi omérama gará
machiyá Binoy Riosi, aboni 'nátara chopi jiti. Arí biché Riosi chopi nakiri ku wikawánara echi jaré mapu ikí gará
bichímako Binoy Ra'íchara, maparí aboni nawésarami níma.
Chopi echi auché jaré ke bichíyami arigá ke newarite nirá mayé echi Garabé Riosi Ra'íchara.
22 Arí biché echi jaré Juríosi pagótami chopi táni mapu
wikabé namuti wabé omériga orárami níma mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero orayá. Arí biché echi auché
jaré Griego aniríwami pagótami chopi nakí mapu aboni ne
wabé machíami níma. 23 Chopi tamujeta we nawesa Jesucristo jiti rugá, mapurigá
Binoy echo'ná kúrsichi michóniga mi'rirúami níri. Ari biché
echi jaré Juríosi pagótami chopi mayé mapu je'ná nawésarawami wabé riwérawami ju. Arí biché echi auché
jaré isena pagótami chopi mayé mapu je'ná nawésarawami
mapurigá ke newarite nirá ju. 24 Chopi sinéami echi jaré Juríosi pagótami mapu ikí Riosi
bayeri, ayena cho sinéami echi auché jaré isena pagótami
mapu ikí Riosi bayeri, ne sinéami aboni gará machí mapu echi Warubéra Riosi wabé omérami ju ku wikáwiya echi
pagótami mapujiti Jesucristo waminá mi'rirúami níri echo'ná
kúrsichi. Arí biché Riosi Binoy ne gará machiri mapurigá kal jaré pagótami chopi ku wikawárami níma mapujiti echi
Warubéra Jesucristo mukuri aboni chati orarira jiti.
25 Arí biché jena'í wichimóbachi piréami pagótami mayé mapu Riosi nawésawara mapurigá ke newarite
nawésarawami ju, chopi echi Riosi nawésawara arigá
waminabi wabé simírami gará machíami ju, ketasi mapurigá echi jaré namuti mapu echi pagótami machí. Ayena cho aboni
mayé mapu Riosi ketasi jiwera, mapujiti echi birépi Riosi
Ranára waminá mukuri echo'ná kúrsichi, chopi Riosi arigá
1:21 Róm 1:20
1:22 Mt 12:38
701 1 K O R Í N T O C H I
waminabi wabé simírami jiwérami ju, ketasi mapurigá echi jaré pagótami mayé.
26 Nibira, keni ritémawa, Riosi 'yemi mi bayeri
mapurigátamo Binoy níwara níbo, chopi pe okuá 'yemi wabé gará machíami ju mapurigá echi auché jaré jena'í
wichimóbachi piréami mayé, ayena cho pe okuá 'yemitamo
o'wéara nirá ju, ayena cho pe okuá 'yemitamo echi jaré o'wéara kúchuwara jútamo.
27 Arí biché echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami
pagótami 'yemi mi ke newarite nirá ané. Chopi Riosi arigá 'yemi mi chapiri, 'yemi máputamo ke newarite nirá anérami
ju, mapurigá Binoy Riosi 'yemi jiti wabé riwératama echi
auché jaré mapu ne wabé machíami nirá mayé aboni nirá. Ayena cho Riosi 'yemi mi chapiri, 'yemi máputamo ketasi 'me
o'wéara nirá ju, mapurigá Binoy Riosi 'yemi jiti wabé
riwératama echi auché jaré mapu ne wabé o'wéara nirá mayeri aboni nirá.
28 Echirigá Riosi ma chapiri echi jaré pagótami mapu ke
'me nirárami ju jena'í wichimóbachi. Ayena cho Binoy chapiri echi jaré mapu wabé kichírami ju echi auché jaré pagótami
jiti, ayena cho Binoy chapiri echi jaré mapu wabé tabéara nirá
nirárami ju mapurigá echi auché jaré mapu wabé o'wéara nirá mayé aboni nirá arigá waminá suwábarami níma.
29 Arí biché Riosi echirigá orari mapurigá ke wesi pagótami
jena'í wichimóbachi piréami omérama ne wabé nóchami níriya, bachámi Riosi yuwa.
30 Chopi Riosi Binoy ma 'yemi mi napaburi echi Warubéra
Jesucristo yuwa. Ayena cho Riosi tamujé tamí 'yari mapurigata ne wabé gará machíami níbo, mapujiti echi
Warubéra Jesucristo ne wabé gará machíami ju. Echijiti Riosi
ma tamujé tamí nareri mapurigá Binoy níwara nirá, ne wabé garabé orámi mapurigá Binoy nakí, mapujiti tamujeta ma
bichíri Jesucristo nirá. Echijiti Riosi ayena cho ma tamujé tamí
ku wikáwari mapurigata chati orámi níri. 31 Echirigá gará níma chopi ikisá mapurigá je'ná jerigá
osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi: A jaré 'yemi
nakiságá máputamo nóchami níbo, chopi gará níma echirigá
1 K O R Í N T O C H I 702
nóchami nísa mapujiti echi Warubéra Jesucristo 'yemi Warubérawara ju.
Pablo nawesa jeanigá mapu Jesucristo echo'ná kúrsichi
michóniga mi'rirúami níri
'Yemi keni ritémawa, chabénara maparini bachá nawari
echo'ná 'yemi mi yuwa mapurigani 'yemi mi nawésama echi ne bichíwari Riosi Ra'íchara, echarí nijeni ketasi 'yemi mi
ne wabé nóchaga nirá nawésari, nirapeni 'yemi mi ne
ra'íchari mapurigá biré warubéra nirá, chopi mapurigátamo echijiti wabé ba'yórabo nijé ra'íchara.
2 Echarí maparini iyénari echo'ná 'yemichi nijeni chopi
nakiri mápuni ra'íchama echi Warubéra Jesucristo Ra'íchara. Echarini sinibí nawésari jeanigá mapu Jesucristo echo'ná
kúrsichi michóniga mi'rirúami níri tamujé chati orarira jiti.
3 Echarini tarapé jiwérami níri nijé binoy nirá, maparí nijeni echo'ná 'yemi mi yuwa asari, chópini wabé sayirúmaga
majari.
4 Ayena cho maparini 'yemi mi nawésari Riosi Ra'íchara, echarí nijeni nakiri mápuni 'yemi mi bichírama chopi
mapujítini ra'íchari echi Warubéra Riosi jiwérawara jiti,
mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamí nureri. Echarí nijeni ketasi nakiri mápuni chopi 'yemi mi nawésaga
bichírama mapurigá echi jaré wabé machíami pagótami ne
wabé nóchaga nawesa. 5 Arí biché nijeni nakiri mápuni 'yemi nimí echirigá
nawésama mapurigá 'yemitamo gará bichíbo chopi mapujiti
echi Warubéra Riosi 'yemi mi echirigá bichíratari. Chopi nijeni ketasi nakiri mapu 'yemitamo chopi bichíbo mapujiti
nijeni, siné káchi, 'yemi mi ne wabé machíami nirá
nawésama.
Echi pagótami chopi omero machiyá Riosi maparí echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara machiri
6 Chopi tamujeta arigá ne wabé machíami nirá ra'íchata
echi jaré mapu ma gará bichíyami ju echi Warubéra Jesucristo
nirá. Chópita ketasi echirigá wabé machíami nirá ra'ícha mapurigá jena'í wichimóbachi piréami chopi wabé machíami
2
2:4 2 Peg 1:10
703 1 K O R Í N T O C H I
nirá ra'ícha. Nirapeta wabé machíami nirá ra'ícha mapurigá echi jaré o'wéara jena'í wichimóbachi nurámi we ra'ícha, echi
jaré mapu si'néamika pe waminánomí chopi waminá
suwímea. 7 Chopi tamujeta bachá nirá nawesa echi wabé Garabé Riosi
Ra'íchara, mapujiti Riosi suwaba namuti gará machíami ju.
Chopi chabénara echi jaré pagótami ketasi cho machiri Riosi Ra'íchara, mapujiti Binoy ketasi cho 'yari Binoy Ra'íchara
osirúami nirá. Arí biché ki'yá chokichí jonsa, maparí Riosi
bukurí gayénari je'ná kawí, Binoy Riosi arigá sinibí 'nátari mapu chúrigá Binoy tamujé tamí ku wikawama.
8 Arí biché ke wesi jena'í wichimóbachi piréami o'wéara
gará machiri je'ná mapujiti a gará machiságá, echarí aboni ketásirapé echo'ná kúrsichi michónami echi Warubéra
Jesucristo, echi mapu ne wabé simírami Warubéra ju.
9 Chopi ne bichíwari ju mapurigá je'ná jerigá osirúwami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
Echi Warubéra Riosi ma katéwari wikabé ne wabé
simírami garabé namuti, echi jaré pagótami 'yánara, sinéami mapu ikí gará kareko Binoy
Riosi. Arí biché echi pagótami ke siné cho riwari
echiyiri ne wabé simírami garabé namuti. Arí biché aboni nisiné námari echiyiri ne wabé
simírami garabé namuti jiti ruwáwami, ayena cho
aboni ke siné 'nátari echiyiri ne wabé simírami garabé namuti jiti.
10 Chopi Riosi ma tamujé tamí machírari echiyiri garabé
namuti, mapujiti echi wabé Garabé Riosi Iwigara ma tamujé tamí machirari ne suwaba, mapujiti Riosi Iwigara ne gará
machí suwaba namuti. Arí biché echi Garabé Riosi Iwigara
gará machí suwaba mapurigá Riosi Binoy ne wabé machíami nirá 'nata.
11 Mapujiti ke wesi rijoy gará machí mapurigá 'nata echi
auché biré rijoy, chopi echi binoy rijoy ne gará machí mapurigá 'nata binoy. Echirigá ayena cho ke wesi pagótami
gará machí mapurigá 'nata Riosi, chopi echi Wabé Garabé
Riosi Iwigara gará machí.
1 K O R Í N T O C H I 704
12 Arí biché tamujeta ketasi chati 'nata mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami 'nata. Chópita ma nareri echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara mapurigata gará machiboa ne
suwaba mapu ikí Riosi tamujé tamí wabé karigá 'yari. 13 Arí bicheta ayena cho sinibí je'ná jeyiri namuti jiti ruwigá
ra'ícha, mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ma tamujé
tamí binérari. Chópita ketasi we nóchami nirá ra'ícha, mapurigá tamujé aboni siné káchi chopi wabé 'nátami
níriréta. Arí bicheta echirigá irétaga ruyé suwaba echi Garabé
Riosi Iwigara níwara namuti echi jaré gará bichíyami pagótami mapu ma níwako echi Wabé Garabé Riosi Iwigara.
14 Arí biché echi jaré pagótami mapu ketasi cho niwa echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara, abóniko ketasi omero gará machiyá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara níwara namuti,
mapujiti aboni chopi mapurigá ke newarite namuti nirá
mayé. Arí biché aboni tarapé chirigá omero machiyá, mapujiti echi Wabé Garabé Riosi Iwigara níwara namuti
chopi ju. Arí biché aboni ketasi niwa echiyiri Wabé Garabé
Riosi Iwigara. 15 Si'winárigá echi jaré bichíyami mapu ma níwako echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara, abóniko gará omero machiyá
suwaba namuti, acha garabé ju. Arí biché echi auché jaré pagótami ketasi chirigá machí chúrigá echi jaré bichíyami
gará omero echirigá machiyá.
16 Arí biché echo'ná Riosi. Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Ke wesi gará machiri mapurigá echi
Warubéra Riosi 'nátari. Ke wesi gará omero binériya Binoy
Riosi. Chopi tamujé máputa ma niwa echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, tamujeta arigá omero 'nata achigorigá mapurigá echi
Warubéra Jesucristo 'nata!
Tamujeta napawika nacho, Riosi nóchara orayá
Echijiti 'yemi keni ritémawa, nijeni ketasi omérari 'yemi mi ra'íchiya mapurigá 'yemi garabé nijéwami nirá
nísatamo echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nirá. Chopi nijeni
'yemi mi ra'íchari mapurigá 'yemi tarapé cho bichíyami nirá nísatamo. Ayena nijeni 'yemi mi ra'íchari mapurigá 'yemi
wabé kúchi nirá nísatamo, mapujítitamo ketasi waminabi
2:13 2 Peg 1:16
2:16 Róm 11:34
3
705 1 K O R Í N T O C H I
bineri echi Warubéra Jesucristo níwara namuti, maparí jónsatamo bachá nirá bichíri.
2 Nijeni 'yemi mi ke 'me oméami nirá nawésari,
mapujítitamo ketasi cho gará sébari binératami níri Riosi Ra'íchara. Ayena cho echi jaré muguí achigorigá we 'ya echi
leche bajínara echi jaré aboni kúchuwara kúchi, mapujiti echi
jaré kúchi ketasi omero ko'yá echi auché jaré ko'wámi biwárami, Arí biché 'yemi achigorigá ketasi omérari machiyá
echi we oméami binékowami, nibiré chótamo omero
machiyá, jipi rawé yénasí. 3 Mapujiti 'yemitamo abijí achigorigá orá mapurigá echi
auché jaré pagótami ke bichíyami. Sinibí mapuyénasítamo
a'nagupi korúkaka kichí, 'yemitamo abijí achigorigá orá mapurigá echi auché jaré pagótami, ayena cho
mapuyénasítamo a'nagupi na'áwa, ayena cho
mapuyénasítamo ketasi a'nagupi we karé. 4 Mapujiti a biré 'yemi jeaniságá: Nijeni echi Pablo yuwa ju.
Arí biché a auché biré 'yemi jeaniságá: Nijeni echi Apolo
yuwa ju, echarítamo achigorigá orá mapurigá echi auché jaré pagótami ke bichíyami we orá.
5 Nijeni ju Pablo, arí biché echi Apolo nijé apanérawara ju.
Tamujeta ketasi a aboni nirá o'wéarata, chópita Riosi piónawara nirá ju, máputa 'yemi mi nawesa Riosi Ra'íchara.
Arí biché 'yemitamo echijiti gará bichíri Jesucristo nirá.
Tamujé ibiri chopi orari mapurigá echi Warubéra Riosi tamujé tamí júri oránara.
6 Chabénara maparí nijeni bachá nirá 'yemi ml nawésari
echi Wabé Garabé Riosi Ra'íchara, echarí nijeni ichari echi tarí. Arí biché maparí echi Apolo 'yemi mi waminabi binérari
Riosi Ra'íchara, echarí binoy mapurigá ba'wí ro'wéami nirá
níri echo'ná mapo'ná echi tarí ichirúami níri. Chopi echi Warubéra Riosi ju mapu gará ochérata echi ichí, ayena cho
Binoy ju mapu gará bichírata echi jaré pagótami.
7 Echirigá ne bichíwari ju mapu echi ichámi ketasi 'me biyiri orá. Nibiré 'me biyiri orá echi ba'wí ro'wéami. Chopi
Riosi Binoy wabé omériga orá mapurigá echi ichirúami gará
ochérama.
1 K O R Í N T O C H I 706
8 Arí biché echi ichámi chopi a yiri ju echi ba'wí ro'wéami yuwa, chopi ibiri nirá arigá ku natétarami níma mapurigá
nóchari aboni.
9 Tamujeta chopi napawika nóchami ju Riosi nóchara orayá. Arí biché 'yemitamo mapurigá biréana ipó nirá ju
mapo'ná Riosi we ichá.
Ayena cho 'yemitamo mapurigá biréana warubé karí nirá ju mapo'ná Riosi kariraka nocha.
10 Echi Warubéra Riosi tamí wabé karigá 'yari mapurigani
gará machíami nirá nochama Riosi karira niwayá, maparini nawésaga binera Binoy Ra'íchara. Echirigá nijeni ma ri'ré
bachá tigori, chopi auché jaré rijoy ripánara moba ma
o'wínari nóchiya, Riosi karira niwayá. Ne wabé gará níma, ibiri nirá ne gará 'natasa mapu chúrigá aboni nocha echirigá
kariraya, Riosi karira niwayá.
11 Mapujiti ma ri'ré bachá tigótami ju Riosi karira, mapujiti Jesucristo Binoy ju mapurigá echi ri'ré bachá tigótachi. Echijiti
ke wesi omero auchecho si'winárigá ri'ré bachá tigoya.
12 Chopi auché jaré wikabé ma echirigá karirAyá nirá nocha echo'ná tigótachi nirá, Riosi nóchara orayá. Jaré we
gará nocha echi wabé natéami echo'ná tigoya nirá, mapurigá
echi wabé natéami oro aniríwami nirá tigoya, echi auché biré wabé natéami plata aniríwami nirá tigoya keremá, ayena cho
auché jaré echo'ná nocha echi jaré wabé natéami rité wabé
ba'yóami nirá tigoya keremá. Chopi auché jaré ketasi 'me gará nocha, arí biché aboni ayena cho echo'ná tigótachi tigoka
nocha, echi ku tábara nirá ro'wayá, echi kasará nirá keremá,
echi sonó nirá keremá, chopi aboni nóchara echirigá ketasi gará ju.
13 Mapujiti mapurigá ibiri echirigá nóchari, Riosi nóchara
orayá, suwaba ne gará machirúami níma echarí ne jubá wi'nijíwachi rawé. Echarí ne suwaba mapurigá ibiri orara ne
gará 'nératami níma, echo'ná warú na'írari ikósaga, acha
garabé nochárami níri. 14 Arí biché echarí abijí tibísagá, ketasi ikótaka echo'ná
na'írari mapurigá echi biré rijoy nóchaga tigori echo'ná
tigótachi, echarí echi biré rijoy gará ku natétarami níma, mapurigá binoy echirigá nóchaga orari.
3:8 Gal 6:5
707 1 K O R Í N T O C H I
15 Chopi a káraga ikótasagá mapurigá echi biré rijoy nóchaga karirari echo'ná tigótachi, echarí échiko ayena
suwaba wikama, chopi echi binoy rijoy arigá u'wírami níma,
chopi mapurigá biré rijoy mina ni'yúami nirá echo'ná biréana kara ikótachi jonsa.
16 Kechátamo machí mapu 'yemitamo echi ne bichíwami
ri'obá, Riosi ri'obáwara nirá ju? Kechátamo machí mapu echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná pachana 'yemi mi yuwa
bité?
17 Arí biché a biré rijoy suwábasagá echi Riosi ri'obáwara, echarí Riosi Binoy miná suwábama echi rijoy, mapujiti echi
Riosi ri'obáwara ne wabé garabératami ju. Arí biché 'yemi
aboni jútamo echi ne bichíwari Riosi ri'obáwara mapujítitamo gará bichíyami ju.
18 Ke wesi 'yemi 'yékasi a aboni nirá! Chopi a jaré 'yemi ne
wabé machíami nirá mayésagá, mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami we machíami nirá mayé aboni
nirá, gará níma mapurigátamo tarapé namuti machíami nirá
níbo. Echarí Riosi omérama 'yemi mi ne bichíwari wabé gará machíami nirá niwayá.
19 Mapujiti mapurigá jena'í wichimóbachi piréami ne wabé
machíami nirá mayé, echirigá Riósiko chopi mapurigá ke newarite nirá mayé. Arí biché echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Riosi wabé omériga orá
mapurigá echi jaré wabé machíami arigá waminá umpárami níma, chopi mapujiti aboni echirigá ne wabé machíami nirá
mayé aboni nirá.
20 Ayena cho echo'ná je'ná jerigá osirúami ju: Echi Warubéra Riosi gará machí mapu echi jaré wabé machíami
pagótami 'nátara ketasi iré.
21 Echijiti ke wesi 'yemi wabé nóchami nírasi chopi mapujítitamo nijéwaga orá mapurigá biré rijoy jena'í
wichimóbachi bitéami 'yemi mi nuré, mapujiti ne sinéami
echi jaré garabé orámi bichíyami 'yemi ritémawara ju. 22 Nijé, Pablo, 'yemi rijimara juni, echi Apolo ayena cho
'yemi rijimara ju, echi Pegro ayena cho. Arí biché echi
Warubéra Riosi tamujé tamí 'yari mapurigata pirérabo jena'í wichimóbachi, echijiti suwaba gará ju. Chopi ata suwiságá,
3:16 1 Kor 6:19
1 K O R Í N T O C H I 708
echarita sinibí nirá ku pirérabo echo'ná ripá riwigachi, echijiti ne suwaba gará níma. Jipi tamujeta gará bichíga piré Riosi
jena'í wichimóbachi, echijiti suwaba gará ju. Waminánomí
rawé tamujeta sinibí nirá pirérabo Riosi yuwa echo'ná ripá riwigachi, echijiti ne suwaba gará níma.
23 Ke chi'ré echirigá mapuyíripi ikiságá? 'Yemitamo arigá
echi Warubéra Jesucristo níwara ju. Arí biché echi Warubéra Jesucristo Riosi níwara ju.
Echi jaré o'wéara bichíyami Riosi jiti jurárami níri nawésanara
Echirigá gará níma 'yemitamo gará machiságá mapu
tamujé máputa Riosi jiti jurárami níri nawisánara chopi ku'wíriami nirá jota echi Warubéra Jesucristo yuwa. Binoy
tamujé tamí nureri binéranára echi pagótami suwaba echi jaré
namuti Riosi Ra'íchara mapu ikí ketasi cho machirúami níri. 2 Ari biché mapujítita echirigá jurárami níri, arigá 'wérari ju
máputa ibiri nirá ne gará binérabo echi pagótami mapurigá
tamujé Warubérawara tamujé tamí nureri. 3 Chopi nijé binoy ketasi ne 'me nirá mapurigá 'yemitamo
tamí mayé. Nirapeni ne 'me nirá mapurigá auché jaré o'wéara
pagótami tamí mayé. Arí biché nijeni ketasi cho aní mapu nijé binoy garabé orá, nibiré choni aní mapu nijé binoy ketasi
garabé orá.
4 Nijeni mayé mápuni gará nijéwami níri echi Warubéra Jesucristo, chopi nijeni ketasi gará machí suwaba namuti,
echijiti nijeni ketasi omero jeaniyá mápuni ne bichíwari gará
nijéwami níri. Echi Warubéra Jesucristo Binoy chopi ne bichíwari gará machí áchani gará nijéwami níri, áchani ketasi
gará nijéwami níri, keremá.
5 Echijiti ketasi we yáti wi'nijisi 'yemi echi auché jaré. Chopi buwesi mapurigá echi Warubéra Jesucristo ku nawama,
mapujiti Binoy ne gará ku machírama ne suwaba namuti
mapu ikí echo'ná rokowárari nirá ketasi cho machirúami ju. Echarí Jesucristo Binoy ne suwaba gará ku machiná nirá
machírama mapurigá echi jaré pagótami 'nátaga oránari
pachana aboni surárachi nirá. Arí biché echi Warubéra Riosi anema mapu ibiri mapu ikí garabé oráriko, ne bichíwari
garabé orámi ko.
4
4:5 Mt 7:1 Róm 2:1
709 1 K O R Í N T O C H I
6 Keni ritémawa, nijeni chopi echirigá ra'íchari nijé binoy jiti, ayena cho echi Apolo jiti, mapurigátamo binebo ke wesi
pagótami wabé o'wéara nirá mayé, chopi mapurigátamo
achigorigá 'natabo mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi. Ayena cho mapurigátamo ketasi
wabé nóchami níbo mapujiti echi biré tamujé 'yemi mi
binérari, nirapé mapurigátamo kichibo echi auché biré tamujé máputa ketasi 'yemi mi binérari.
7 Mapujiti ke wesi pagótami mi waminabi wabé simírami
garabérari, ketasi mapurigá echi auché jaré pagótami. Arí biché echi Warubéra Riosi chopi ju mapu mi 'yari ne suwaba
namuti mapu ikí mi niwa. Arí biché a Riosi Binoy mi 'yásagá
ne suwaba, churékura bichemi wabé nóchami ju, mapurigá mujé binoy riwara nirá?
8 Mapurikarétamo ne wabé níwami nirá, mapurigátamo ma
níwasa ne suwaba mapu ikítamo níwanari. 'Yemitamo ma ne wabé o'wéara nirá mayé, chópitamo mayé mapu tamujé
ketasi 'me o'wéara nirá juta. Ne garabé nímiri máputamo ne
bichíwari ne wabé o'wéara nirá nísatamo, mapurigá tamujé ayena cho pébi nirá o'wéaratabo 'yemi yuwa!
9 Riosi tamujé tamí júri nawisánara, chopi nijeni mayé
mapu Riosi tamujé tamí ariweri mapurigata ne jubámi nirá níbo. Tamujeta chopi ju mapurigá jaré pagótami mapu
waminá ko'wirúami níma riwéari. Arí biché tamujeta chopi
echirigá ariwérami ju mapurigá echi auché jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami ne wabé 'nátaga, echirigá tamujé
tamí 'nema, echi jaré o'wéara Riosi kapitánawara ayena cho.
10 Tamujeta mapurigá ke newarite nirá nirárami juta, mapujítita ne wabé karé echi Warubéra Jesucristo. Arí biché
'yemitamo mayé máputamo ne wabé gará machí echi
Warubéra Jesucristo níwara namuti. Ayena cho tamujeta nirárami ju mapurigá tarapé jiwérami nirá, chopi 'yemitamo
mayé máputamo wabé jiwérami nirá ju. Arí biché echi auché
jaré pagótami 'yemi mi ne wabé garabé nirá, chopi aboni tamujé tamí wabé kichí.
11 Arí biché jipi rawé iyénasí tamujeta ne wabé 'locheri,
ayena chota ne wabé barámari, ayena cho we risú nírita chiní
1 K O R Í N T O C H I 710
jiti. Arí biché echi auché jaré pagótami tamujé tamí we risú orá. Arí bicheta ketasi niwa mapo'nata pirérabo.
12 Ayena cho arigá 'wérari ju mapu tamujeta sinibí ne wabé
risigá nochabo, mapurigata ko'ogá pirérabo. Arí biché echi auché jaré pagótami tamujé tamí ne wabé chati anigá ra'ícha,
chopi tamujeta sinibí garabéraga ra'íchaga ku nijewa. Arí
biché tamujeta ne wabé risú orárami ju, chópita arigá ne wabé kaníraga anacha.
13 Arí biché aboni wabé kichiga tamujé tamí ra'íchiami ju,
chopi tamujeta kirí ruwigá ku ra'ícha aboni yuwa. Arí biché jipi iyénasí aboni tamujé tamí tarapé natéami nirá mayé,
mapurigá echi ripuka nirá, mapu echi pagótami we waminá
machí pa. 14 Arí biché nijé, Pablo, ketasi 'yemi mi je'ná jerigá osé
chopi mapurigani 'yemi mi riwératama, Nijeni wabé nakí
mapu 'yemitamo suwaba namuti jiti gará ruyératami níbo, mapurigá nijé kúchuwara nirá, mápuni ne wabé karé.
15 Mapujiti átamo níwasagá makoy mili nirá binériami
mapu 'yemi mi we binera echi Warubéra Jesucristo jiti rugá, arigátamo ketasi wikabé nirá oné, mapujiti 'yemitamo gará
bichíri Jesucristo nirá, echarí maparí nijeni 'yemi mi nawésari
Riosi Ra'íchara. Echijiti nijeni mapurigá 'yemi onorá ju, mapujítini 'yemi mi echirigá bichírari maparini 'yemi mi
nawésari Riosi Ra'íchara.
16 Echijiti 'yemi nimí ne wabé táni máputamo sinibí achigó yiri orabo mapurigá nijeni orá.
17 Ayena cho echijiti jipi nijeni jurama echi Timoteo echo'ná
'yemi mi yuwa. Echi binoy mapurigá nijé ranára nirá ju, mapu nijeni wabé karé, mapujiti binoy ne gará bichíyami ju
Jesucristo nirá. Echarí maparí echi Timoteo echo'ná nawama,
binoy 'yemi mi auchecho nawésama jeanigá mapurigá nijeni sinibí orogá bité mapurigá Jesucristo jiti bichíyami nirá,
achigorigá mapurigá nijé binoy echo'ná kanápuromí iyénaga,
echirigá binéraga nawesa echi jaré napawika bichíyami. 18 Chopi jaré 'yemi ma ne wabé nóchami nírari,
mapujítitamo mayé mapu nijeni ke siné nawama echo'ná
'yemi 'némiya.
4:12 Or 20:34 1 Tes 2:9 2 Tes 3:8 Mt 5:44
711 1 K O R Í N T O C H I
19 Chopi nijeni arigá ke 'me ayó simea echo'ná 'yemi mi yuwa, a echi Warubéra Riosi tamí echirigá risénsia 'yásagá.
Echarí nijeni gará machimea chúrigá omériga orá echi jaré
'yemi máputamo ne wabé nóchami ju, chópini ketasi 'me garabé nírama mapurigá echi jaré ra'íchaga aní.
20 Mapujiti echi jaré pagótami ketasi ne bichíwari gará
nijéwaga orá mapurigá Riosi nurá maparí aboni chopi we ra'íchaga aní mapu aboni echirigá nijéwaga orá. Arí biché
aboni ne bichíwari gará nijéwami níma maparí aboni ne
bichíwari gará omériga orama achigorigá mapurigá Riosi nurá.
21 Chúrigá bichétamo nakí 'yemi echo'ná Koríntochi
piréami? Áchatamo nakí mapu nijeni 'yemi mi yónama, maparini nawama echo'ná 'yemi mi yuwa? Áchatamo nakí
keremá mapu nijeni kirí orogá, wabé karigá 'yemi mi yuwa
nawama? Átamo nakiságá mapu nijeni chopi 'yemi mi we karema, echarí gará níma máputamo gará nijéwami níbo
Riosi.
Echi Pablo nurá mapurigá kastigo 'yárami níma echi biré rijoy
mapu wabé chati orara
Gará machirúami ju mapu biré rijoy 'yemi máputamo bichíyami ju, ma chapiri mapurigá binoy upira nirá echi
mukwí mapu binoy onorá upira níri, echi jubá móbara
asíbami! Echirigá oruwáwami ne wabé simírami wabé chati ju. Arí biché echi auché jaré ke bichíyami pagótami mapu
ketasi cho machí Riosi, abóniko ke sine risénsia 'ya mapu
auché jaré aboni echiyena wabé chati orama. 2 Chopi 'yemi napawika bichíyami abijí ne wabé nóchami
nirá jútamo, mayega máputamo ne wabé gará orámi ju!
Si'winárigá waminabi wabé gará nímiri máputamo ne wabé o'mónami nísatamo mapujiti biré rijoy 'yemi echirigá chati
orara! Ayena cho gará nímiri mapu echirigá chati orámi rijoy
waminá machí pátami nísa, echo'ná echi auché jaré 'yemi napawika bichíyamichi jonsa.
3 Arí biché nijeni ne bichíwari ketasi echo'ná 'yemi yuwa atí
jipi rawé, chópini we 'nata mapurigá 'yemi mi yuwa atigá nijé. Arí bicheni echirigá ma gará 'nátaga wi'nijiri echi rijoy
4:19 Or 19:21 San 4:15
5
5:3 Kol 2:5
1 K O R Í N T O C H I 712
mapu je'ná jerigá wabé chati orara, achigorigá mapurigá nijeni ne bichíwari 'yemi mi yuwa atigá nirá.
4 Jipi sinéami napawisi 'yemi mapurigá Jesucristo jiti
bichíyami nirá. Arí biché echarí nijeni we 'natama 'yemi jiti, ayena cho echi Warubéra Jesucristo Iwigara wabé omériga
ku'wírama 'yemi mapurigátamo gará 'nátami níbo.
5 Gará níma mapu echiyiri chati orámi rijoy ma ketasi risénsia 'yárami níma waminabi napawínara echi auché jaré
'yemi napawika bichíyami yuwa. Arí biché maparí echi rijoy
gará machí mapu echi Satanasi riwéami riablo chopi ju mapu we nakí mapu binoy waminabi echirigá chati orama, echarí
echi binoy rijoy siné káchi ma ketasi nakimea echirigá chati
oránara. Ari biché ma wikáwari tansa, echiko ketasi waminabi nakimea chati oránara, ayena cho binoy gará ku
wikawárami níma surachí nirá, mapurigá binoy sinibí
bitérama Jesucristo yuwa maparí Binoy ku nawama jena'í wichimóbachi.
6 Ketasi gará ju mapu 'yemitamo wabé nóchami nísa,
mayega máputamo wabé garabé orámi ju, mapuyénasí biré rijoy 'yemi echirigá chati orá. Kechátamo newará mapurigá
jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
Echo'ná biréana batusírari bukuríwami nasípomí acheso pe tá batusí ma chokóami, echarí ne suwaba káraga chokórama?
7 Arí biché echi chati oruwáwami mapurigá echi batusí
chokóami nirá ju, echijiti suwaba waminá 'yesi echi chati oruwáwami echo'ná 'yemi surárachi jonsa, mapurigátamo ma
ketasi waminabi chati orámi níbo. Echarítamo chopi we gará
bi'wíami nirá níbo, mapurigá echi garabé batusí, ke achérami nirá echi chokóami levadura aniríwami, mapurigá echi jaré
pani mapu tamujé Juríosi pagótami warú omáwaga ko'wá.
Arí biché 'yemitamo ma ne bichíwari bi'wíami ju, mapujiti Jesucristo Binoy mi'rirúami níri 'yemi chati orarira jiti. Ari
biché Jesucristo mapurigá echi bo'wá nirá ju mapu tamujé
Juríosi pagótami mi'yagá ko'wá sinibí maparita echirigá warú omawa.
8 Echirigá gará níma mapu si'néamita ne gará bichíga, wabé
garabé orabo. Echarita mapurigá echi jaré Juríosi pagótami níbo mapu omáwaga ko'wari echi jaré pani ke nasówarami
5:5 1 Tim 1:20
5:6 Gal 5:9
713 1 K O R Í N T O C H I
echi wabé chokóami levadura aniríwami. Chopi ketasi gará níma máputa chati orabo, mapujiti a echirigá orásagá,
echarita níbo mapurigá echi jaré pagótami mapu echo'ná
garabé bukuríwami batusírari pe tá chokóami batusí acheso. 9 Chabénara nijeni bachá nirá 'yemi mi osári jeanigá
máputamo ketasi yuwa 'yénabo echiyiri pagótami yuwa
mapu we chuwé birétari yuwa kochíami ju. 10 Nijeni ketasi 'yemi mi ané máputamo arigá waná
rojuabo, mapurigá 'yemitamo ma ke siné ra'íchabo echi auché
jaré jena'í wichimóbachi piréami mapu echirigá chati orogá, chuwé birétari yuwa kochiko. Nirapeni 'yemi mi ané
máputamo ketasi ra'íchabo echi jaré wabé korúkami
pagótami, nirapé máputamo ketasi ra'íchabo echi jaré chigórami, nirapé máputamo ketasi ra'íchabo echi jaré mapu
chokoba jaga ra'íchami ju echi jaré amachíkarawami namuti.
Mapujiti mapurigátamo ke siné ra'íchabo echi auché jaré chati orámi pagótami, echarí arigá 'wérari ními mapu 'yemitamo
ma ketasi waminabi pirérabi jena'í wichimóbachi.
11 Chopi nijeni 'yemi mi osári jeanigá máputamo ketasi napawipo auché biré yuwa mapuyíripi aniko mapu gará
bichíyami rijimá ju, mapu arigá chati orogá chuwé birétari
yuwa kochíami juko, nirapé máputamo napawipo auché biré yuwa mapu wabé korúkami ju, nirapé máputamo napawipo
auché biré yuwa mapu wabé chati ra'íchami ju, nirapé
máputamo napawipo auché biré yuwa mapu wabé rikúami ju, nirapé máputamo napawipo auché biré yuwa mapu
chigórami ju. Nijeni 'yemi mi aneri mapu ketasi gará ju mapu
'yemitamo kopoa echirigá chati orámi ritémtami yuwa keremá.
12–13 Mapujiti ketasi risénsia ju mapurigá nijeni wi'nijima
echi auché jaré ketasi cho gará bichíyami. Echi Warubéra Riosi chopi wi'nijima echiyiri. Chopi arigá 'wérari ju mapu
'yemitamo wi'nijibo echi jaré mapu ikí napawiko 'yemi
napawika bichíyami yuwa, sinéami mapu ikí arigá chati orámi ju. Echijiti waminá chakena jurasi echi chati orámi rijoy
echo'ná 'yemi napawika bichíyamichi jonsa.
1 K O R Í N T O C H I 714
Ketasi a'nagupi wi'nijisi bachámi echi jaré ke bichíyami o'wéara
yuwa
Maparí biré 'yemi, auché biré rijimara yuwa, a'nagupi
nasayérasagá, kechátamo riwérabo echo'ná mapo'ná echi jaré ke bichíyami igúsuwami muchuwi siyá, mapurigá aboni
'yemi mi justikia oríma? Waminabi gará ními, 'yemi aboni
nirá katiwasa, bachámi echi auché jaré gará bichíyami ritémtami yuwa.
2 Kechátamo machí mapu 'yemi napawika bichíyami pe
waminánomí justikia orabo echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami yuwa? Arí biché átamo echirigá
omérasagá justikia orayá echi auché jaré jena'í wichimóbachi
piréami yuwa, kechátamo omero echi jaré kúchi namuti jiti katewa echi auché jaré 'yemi napawika bichíyami ritémawara
yuwa?
3 Kechátamo machí mapu tamujé napawika bichíyami pe waminánomí justikia orabo echi jaré o'wéara Riosi
kapitánawara yuwa? Arí biché ata echirigá omérasagá
justikia orayá echi jaré Riosi kapitánawara yuwa, nijeni mayé máputa waminabi gará omero justikia orayá jena'í
wichimóbachi piréami ritémtami yuwa.
4 Arí biché echo'ná 'yemi napawika bichíyami yuwa, a jaré 'yemi echirigá a'nagupi sayérasagá, churékurátamo justikia
táni echi jaré igúsuwami ke bichíyami yuwa, mapu ketasi
siné napawíami ju echi jaré 'yemi napawika bichíyami yuwa? 5 Nijeni ne bichíwari 'yemi mi je'ná jerigá ané chopi
mapurigani 'yemi mi echirigá pe riwératama. Kecha pe biré
rijoy 'yemi we gará machíami nirá ju, mapu arigá gará machimea justikia orayá 'yemi mi yuwa máputamo sinéami
gará bichíyami ritémtami ju?
6 Churékura bichétamo a'nagupi sayéraga justikia táni echi jaré ke bichíyami igúsuwami yuwa?
7 Ne bichíwari 'yemitamo ketasi gará orá maparítamo
echirigá a'nagupi sayéraga nakichí. Churékurátamo ketasi bachá ariwebo mapurigá echi auché jaré arigá 'yemi mi chati
risú orama? Arigá waminabi garabé nímiri máputamo
ariwebo mapurigá echi auché jaré 'yemi mi waminá bujema 'yemi níwara namuti!
6
715 1 K O R Í N T O C H I
8 Si'winárigá 'yemitamo risú orá echi auché jaré, ayena chótamo waminá 'ye auché jaré níwara namuti. Siné
káchitamo waminá 'ye 'yemi aboni ritémawara níwara
namuti. 9–10 Kechátamo machí mapu echi jaré chati orámi
pagótami ketasi chirigá mo'wimea echo'ná ripá riwigachi
mapo'ná Riosi gará nurámi ju? Ketasi siné ariwesi mapurigá 'yemitamo 'yékarami níbo. Echi jaré chati orámi chuwé
birétari yuwa kochíwami pagótami ketasi chirigá mo'wimea
echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Riosi gará nurámi ju. Echi jaré amachíkarawami namuti o'wikéami ketasi cho echo'ná
mo'wimea. Arí biché echi auché jaré ma niwíkami, wikabé
chuwé yuwa kochíwami ketasi cho echo'ná mo'wimea, echi jaré rijoy mapu auché jaré rijoy yuwa chati orogá napawí
mapurigá napéami nirá ketasi cho echo'ná mo'wimea. Arí
biché echi jaré chigórami ketasi cho echo'ná mo'wimea, echi jaré ne wabé korúkami pagótami ketasi cho echo'ná
mo'wimea, echi jaré tékuri ketasi cho echo'ná mo'wimea, echi
auché jaré ne wabé simírami chati ra'íchami ketasi cho mo'wimea, echi auché jaré wabé su'wé anigá 'yékaka 'yésiami
nibiré cho mo'wimea.
11 Arí biché chabénara jaré 'yemi je'ná jerigá chati orámi níritamo, chopi mátamo ku bi'wíami nirá niwárami níri.
'Yemitamo ma 'yari aboni nirá, mapurigátamo Riosi níwara
pagótami níbo. Arí biché Riosi ma 'yemi mi nareri mapurigá Binoy níwara mapujítitamo ma bichíri Jesucristo nirá, ayena
cho mapujiti tamujé Riósawara Iwigara 'yemi mi echirigá
bichírari.
Tamujé sapara arigá Riosi níwara ju
12 Jaré pagótami aní mapu aboni risénsia niwa mapurigá
aboni orama ne suwaba mapu ikí aboni chopi nakí oránara.
Ne bichíwari ju, chopi siné káchi jaré namuti mapu aboni nakiko oránara ketasi gará ju oruwawa. Ayena, ne bichíwari
ju mapu ibiri risénsia niwa mapurigá aboni orama mapurigá
aboni nakí oránara, chopi ketasi gará níma mapu aboni chuwé chibi yiri orogá pirérama, mapurigá echi riablo nuré.
1 K O R Í N T O C H I 716
13 Ne bichíwari ju mapu Riosi tamujé tamí 'yari echi jaré namuti ko'wámi mapurigata gará kosá posabo tamujé
ropárachi nirá. Arí biché Riosi tamujé tamí 'yari tamujé
ropara mapurigata gará kosá pirérabo jena'í wichimóbachi. Chopi waminánomí Riosi arigá suwábama tamujé ropara,
achigorigá mapurigá Binoy suwábama echi jaré namuti
ko'wámi. Arí biché ketasi bichíwari ju mapu tamujé niwárami níri mapurigata chopi we chati orogá chuwé birétari yuwa
kochiboa. Tamujeta niwárami níri mapurigata gará bichíga
waminabi warubéraga anebo echi Warubéra Riosi. Ayena cho Binoy tamujé tamí niwari mapurigata kaníriga pirérabo jena'í
wichimóbachi.
14 Arí biché mapurigá Riosi ma ku owíntari echi Warubéra Jesucristo maparí Binoy ma mukúami níri, echirigá Binoy
achigorigá wabé jiwériga tamujé tamí ku owíntama
waminánomí rawé maparita ma suwíami ju. 15 Kechátamo machí mapu ne sinéami 'yemi sapara, birépi
sapá nirá ju, napawika echi Warubéra Jesucristo yuwa,
mapurigá Binoy Jesucristo sapara nirá? Echijiti ketasi chírigá gará níma mapurigá biré rijoy 'yemi arigá birépi sapá nirá
níratama biré chati orámi mukwí yuwa mapu sinéami yuwa
kochigá nóchami ju; mapujiti sinéami 'yemi bichíyami ma birépi sapá nirá ju echi Warubéra Jesucristo yuwa.
16 Sine káchi kechátamo machí je'ná? Mapuyíripi rijoy
kochiságá echiyiri chati orámi mukwí yuwa, échiko ma niwárami ju birépi sapá nirá echi chati orámi mukwí yuwa.
Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá
osirúami ju: Okuánika mapurigá birépi sapá nirá níma. 17 Chopi maparí echi jaré pagótami gará bichíga napawí
echi Warubéra Jesucristo yuwa, echarí aboni ibiri nirá
achigorigá bichíyami ju mapurigá echi Warubéra Jesucristo nirá.
18 Echijiti ketasi siné chuwé birétari yuwa kochisí. Arí biché
maparí echi jaré pagótami si'winárigá chati orá, echarí aboni arigá ketasi sayera aboni sapara nirá; chopi mapuyíripi mapu
ikí chuwé birétari yuwa kochiságá, échiko ne wabé chati orá,
binoy sapara sayéraga.
717 1 K O R Í N T O C H I
19 Kechátamo machí mapu ibiri 'yemi bichíyami sapara mapurigá biréana ri'obá ju, echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
ri'obáwara nirá? Arí biché echi Garabé Riosi Iwigara pachana
'yemi yuwa bité, mapujiti Riosi echirigá nijari. Echijiti 'yemitamo ma ketasi 'yemi aboni níwara ju.
20 Echi Warubéra Riosi ma 'yemi mi rarari, ne wabé
simírami nirá natétaga, mapujiti Binoy nijari echi birépi Binoy Ranára mapurigá Binoy Jesucristo echo'ná kúrsichi
michóniga mi'rirúami níma, 'yemi chati orarira jiti. Echijiti
gará níma máputamo sinibí waminabi warubéraga anebo Riosi mapuyénasítamo piré jena'í wichimóbachi. Sinibí
garabé orogá pirérasi mapurigá Riosi nakí, ayena cho gará
bichísi Riosi echo'ná 'yemi surárachi nirá, mapujiti 'yemi surara Riosi níwara ju, ayena cho 'yemi sapara Binoy níwara
ju.
Echi Pablo gará ruyé echi jaré bichíyami mapu chúrigá gará níma
niwíkowa
Arí biché mapurigátamo tamí rukugá osári, nijeni 'yemi mi ku nijéwaga jeané: Ne bichíwari gará níma mapurigá
biré rijoy ketasi upesa,
2 chopi mapujiti wikabé pagótami arigá chuwé birétari yuwa kochí, echijiti gará níma ibiri rijoy 'yemi níwasa kepu
upí. Achigorigá gará níma ibiri mukwí 'yemi níwasa kepu
kuná. 3 Gará níma ibiri rijoy jubéami pirérasa aboni jubira yuwa
mapurigá niwíami nirá, ayena cho gará níma ibiri muguí
kunéami pirérasa aboni kunara yuwa mapurigá niwíami achó nirá.
4 Arí biché echi jaré muguí kunéami ketasi níwami ju aboni
sapara, chopi echi jaré muguí kunéami sapara arigá aboni kunara níwara ju. Echirigá achigorigá echi jaré rijoy jubéami
ketasi níwami ju aboni sapara, chopi echi jaré rijoy jubéami
sapara arigá aboni jubira níwara ju. 5 Gará risénsia 'yasi a'nagupi, chopi pe okuá rawé nirá,
maparítamo okuánika siné káchi gará mayé, echarí ketasi
risénsia 'yasi, mapurigátamo echarí chopi Riosi yuwa ra'íchabo. Arí biché pe waminana gará níma máputamo
7
1 K O R Í N T O C H I 718
auchecho siné a'nagupi napawipo mapurigá echi Satanasi riwéami riablo ketasi 'yemi mi chati oránatama mapujítitamo
wi'ribé rawé jonsa ketasi a'nagupi napawiri.
6 Arí biché nijeni echirigá risénsia 'ya maparini suwaba je'ná jerigá 'yemi mi ané, chopi nijeni ketasi 'yemi mi echirigá
ané mapurigá biré nuraríwami nirá nísa.
7 Nijé binoy arigá nakí mapurigá ne sinéami echi jaré gará bichíyami rijoy ketasi jubéami nírasa, achigorigá mapurigá
nijeni ketasi upéami ju. Chopi Riosi Binoy 'ya ibiri nirá
mapurigá aboni pirérama. Jaré ne bichíwari 'yárami ju mapurigá aboni jubema, chopi auché jaré ketasi 'yárami ju
mapurigá aboni jubema.
8 Arí biché nijeni ané echi jaré ke cho niwíkami, echi jaré kunápami ayena cho, mapu gará níma aboni ke niwíkami
nirá nírasa, achigorigá mapurigá nijeni ketasi niwíkami ju.
9 Chopi a biré 'yemi ke kanírasagá echirigá bi'neri nirá iyena, arigá gará níma mapu échiko arigá upema, mapujiti
waminabi gará níma mapurigá échiko arigá upesa, ketasi
mapurigá binoy sinibí wabé níraga inánarama biré mukwí yuwa napawínara.
10 Chopi nijeni nuré echi jaré ma niwíkami mapu echi jaré
muguí kunéami ketasi ariwema aboni kunara. Arí biché nijeni ketasi chopi echirigá nuré, chopi echi Warubéra
Jesucristo ju mapu echirigá we nurá.
11 Arí biché a biré mukwí arigá waminá ariwésagá binoy kunara, ketasi gará níma mapu echi mukwí auchecho ku
kunema auché biré rijoy yuwa. Chopi gará níma échiko
auchecho ku katéwasa binoy kunara yuwa. Ayena cho echirigá achigorigá gará níma mapurigá echi jaré rijoy
jubéami ketasi waminá ku ariwema aboni jubira.
12 Arí biché nijeni je'ná jerigá ané echi auché jaré: A biré rijoy bichíyami níwasagá kepu upí mapu ketasi cho
bichíyami ju, arí biché a echi mukwí arigá waminabi nakiságá
echi rijoy bichíyami yuwa kuneka nirá bitéranára, echarí ketasi risénsia ju mapu echi rijoy bichíyami waminá ariwema
binoy upira. Echi Warubéra Jesucristo ketasi echirigá nurari
mapurigá nuraríwami nirá, chopi nijeni mayé mapu gará níma mapu nijeni echirigá binérama.
719 1 K O R Í N T O C H I
13 Arí biché a biré mukwí bichíyami níwasagá kepu kuná mapu ketasi cho bichíyami ju, ari biché a echi rijoy arigá
waminabi nakiságá echi mukwí yuwa upeka nirá bitéranára,
echarí ketasi risénsia ju mapu echi mukwí miná ariwema binoy kunara.
14 Gará níma mapurigá echi mukwí bichíyami waminabi
kuneka bitérama echi rijoy ke bichíyami yuwa mapujiti Riosi sinibí nirá mapu aboni ma gará niwíami nirá ju, mapujiti echi
mukwí gará bichíyami ju. Ayena cho gará níma mapurigá
echi rijoy gará bichíyami waminabi upeka bitérama echi mukwí ke bichíyami yuwa, mapujiti Riosi sinibí nirá mapu
aboni ma gará niwíami nirá ju, mapujiti echi rijoy gará
bichíyami ju. Si'winárigá nísagá, echarí echi jaré 'yemi kúchuwara achigorigá níma mapurigá echi jaré ke bichíyami
pagótami kúchuwara nirá, chopi jipi 'yemi kuchuwara arigá
ne bichíwari ma Riosi níwara ju. 15 Chopi a echi rijoy upéami ke bichíyami arigá wabé
nakiságá ku ariwénara kepu upí mapujiti echi mukwí gará
bichíyami ju, echarí arigá ku ariwé. Ayena cho a echi mukwí kunéami ke bichíyami wabé nakiságá ku ariwénara kepu
kuná mapujiti echi rijoy gará bichíyami ju, echarí arigá ku
ariwé. Echirigá ikiságá, gará níma mapu echi mukwí gará bichíyami waminá risénsia 'yasa ku rojuánara, ayena cho
mapurigá echi rijoy gará bichíyami waminá risénsia 'yasa ku
rojuánara, mapujiti Riosi chopi tamujé tamí bayeri mapurigata kirí orogá pirérabo.
16 Mapujiti mujé mukwí kunéami ketasi gará machí áchami
arigá omérama gará bichíriya echi mujé kunara. Ayena cho mujé rijoy upéami ketasi gará machí áchami arigá omérama
gará bichíriya echi mujé upira.
17 Chopi arigá chúbirigá nísa, gará níma mapurigá ibiri nirá 'yemi waminabi achigorigá garabé nóchari orogá
pirérasa mapurigátamo orari bachánara maparí Riosi ketasi
cho 'yemi mi bayeri mapurigátamo bichíbo Jesucristo nirá. Ayena cho gará níma máputamo waminabi nóchaga pirérasa
mapurigá Riosi 'yemi mi 'yari mapurigátamo orabo. Nijeni
echirigá nuré ne suníami piréami napawika bichíyami.
1 K O R Í N T O C H I 720
18 Arí biché a Riosi bayésagá biré rijoy mapurigá échiko gará bichíma Jesucristo nirá, maparí echi biré ma norigá
sikirétami ju, echarí gará níma échiko abijí echirigá tibisa.
Ayena cho a Riosi bayésagá auché biré maparí échiko ketasi cho norigá sikirétami ju, echarí ketasi gará níma mapu échiko
norigá sikiretami níma.
19 Mapujiti tarapé chiré norigá sikirétami nírawa, nirapé chiré ketasi norigá sikirétami nírawa, chopi ne bichíwari arigá
'wérari ju máputa suwaba gará nijéwaga orabo mapurigá
Riosi nakí máputa orabo. 20 Echirigá gará níma mapu 'yemitamo ibiri nirá abijí
achigorigá garabéara nóchari orogá pirérasabo
mapurigátamo garabéara nóchari orogá piréari bachánara maparí Riosi ketasi cho 'yemi mi bayeri mapurigátamo
bichíbo Jesucristo nirá.
21 Ami pióntami nirá nísagá chabénara maparí Riosi mi bayeri, chu chireko? Abijí echirigá nochá. Chopi ami
omérasagá ku machíniya, gará níma mápumi ku machínsa.
22 Mapujiti a biré rijoy bachá nirá nakiságá bichínara Jesucristo nirá maparí binoy abijí pióntami nirá ju, chu
chireko? Mapujiti ma gará bichísagá, échiko ma ketasi chopi
mapurigá pióntami nirá níma, chopi gará bichíga ku'wírama echi Warubéra Jesucristo yuwa jena'í wichimóbachi. Ayena
cho echirigá achigorigá bichíwari ju mapu a biré rijoy bachá
nirá nakiságá bichínara Jesucristo nirá maparí binoy ketasi pióntami nirá ju, echarí échiko ma Jesucristo piónawara nirá
ju.
23 Riosi ma 'yemi mi ku rarari, ne wabé simírami nirá natétaga; mapujiti Binoy ma nijari echi Birépi Binoy Ranára
mapurigá mi'rirúami níma echo'ná kúrsichi, 'yemi chati
orarira jiti. Echijiti ma ketasi waminabi ariwesi mapurigá echi auché jaré pagótami 'yemi mi nurema chati oránara,
mapurigá aboni piónawara nirá.
24 Keni ritémawa, ibiri nirá bachámi Riosi yuwa waminabi echirigá achigorigá nóchaga pirérasi mapurigátamo nóchari
chabénara maparítamo ketasi cho bayérami níri.
25 Arí biché echi Warubéra Jesucristo ketasi cho tamí 'yari mapu chúrigani nurema echi auché jaré ke cho niwíami.
721 1 K O R Í N T O C H I
Chopi nijeni 'yemi mi arigá ruyema mapurigani mayé nijé. Arí biché gará níma mapu 'yemitamo echirigá gará tamí
nijéwabo, mapujiti echi Warubéra Jesucristo wabé tamí
natimaka júri mapurigani orama Binoy nóchara. 26 Arí biché nijeni gará mayé mapurigá echi jaré rijoy ke
cho jubéami arigá ketasi jubesa, mapujiti jipi tamujeta ne
wabé risú orárami ju. 27 Echijiti ami ma upéami nísagá, ketasi ariwé kemi upí;
chopi ami ketasi cho upéami nísagá, ketasi ami biré upí.
28 Chopi ami arigá niwísagá, mujemi ketasi chati orá. Arí biché a biré tiwé niwísagá, échiko ketasi cho chati orá. Chopi
echi jaré mapu ikí niwiko arigá wabé risua nírama, jena'í
wichimóbachi pirériya. Arí biché nijeni nakí mapu 'yemitamo ketasi echirigá risúa níriami níbo.
29 'Yemi keni ritémawa, nijeni nakí 'yemi mi je'ná jerigá
anénara: Pe téribi tibí máputa pirérabo jena'í wichimóbachi, echijiti jipi jonsa gará níma mapu echi jaré ma jubéami arigá
'wérari nirá orasa Riosi nóchara orayá, mapurigá ketasi cho
jubéami nirá. 30 Arí biché echi jaré pagótami sinibí wabé o'mona maparí
jaré aboni ritémawara ma suwí, chopi gará níma máputa
arigá waminabi kaníriga orabo, Riosi nóchara orayá, mapurigá ketasi o'mónami nirá. Ayena cho gará níma mapu
echi jaré mapu ikí wabé kaníriga omáwako arigá sinibí
'wérari orama, Riosi nóchara orayá, mapurigá ketasi omáwami nirá. Ayena cho gará níma mapu echi jaré mapu ikí
wikabé namuti rarako arigá orogá pirérama mapurigá ketasi
níwami nirá echi jaré wikabé namuti. 31 Ayena cho gará níma mapu echi jaré pagótami mapu
wabé kanírigá piré jena'í wichimóbachi arigá orogá pirérama
mapurigá je'ná wichimoba kichíami nirá, mapujiti je'ná wichimoba máputa ritiwá jipi rawé, arigá miná suwibásimi.
32 Nijeni ketasi nakí mapu 'yemitamo wikabé namuti
níraga, wabé 'nata muchibo, mapujiti echi rijoy bichíyami mapu ke cho upéami ju chopi 'nata echi Warubéra Riosi jiti,
mapu chúrigá binoy rijoy orama mapurigá echi Warubéra
Riosi nakí.
1 K O R Í N T O C H I 722
33 Arí biché echi mapu ma upéami juko we 'nata jena'í wichimóbachi nirúami namuti jiti, ayena cho mapurigá piri
jiti wabé kaníratama binoy upira.
34 Arí biché echi jaré muguí kunéami ketasi chópirigá 'nata echi auché jaré ke cho kunéami yuwa, mapujiti echi jaré
muguí ke cho kunéami chopi wabé 'nata echi Warubéra
Jesucristo níwara namuti jiti, mapurigá aboni sapara chopi echi Warubéra Jesucristo níwara níma, ayena cho mapurigá
aboni ariwara Binoy níwara níma. Chopi echi jaré muguí ma
kunéami wabé 'nata jena'í wichimóbachi nirúami namuti jiti, mapu piri jiti aboni wabé gará kaníratama aboni kunara.
35 Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigá 'yemitamo
echijiti waminabi ku'wíratami níbo, chópini ketasi je'ná jerigá aní mapurigátamo ketasi kaníraga pirérabo. Nijeni chopi nakí
máputamo garabé orogá pirérabo, ayena cho máputamo
sinibí gará bichíga orabo mapurigá echi Warubéra Jesucristo nakí.
36 Chopi a biré rijoy mayésagá mapu arigá waminabi gará
níma mapu biré tiwé, binoy marara, arigá kunesa, mapujiti echi tiwé ma we ochérsimí, echarí gará níma echi onorúami
'yasa echi tiwé mapurigá kunema. Arigá risénsia ju mapu
aboni niwima. Arí biché ketasi chati oruwáwami ju echirigá niwíkowami.
37 Chopi a biré rijoy ne surachí nirá mayésagá mapu ketasi
gará níma mapu binoy marara kunema, échiko ayena cho gará orá mapujiti binoy ketasi nakí mapu binoy marara
kunema, arí biché ke wesi auché jaré bachá nirá 'wérari ané
mapu echi tiwé ketasi kunéami níma. 38 Arí biché echi mapu risénsia 'yako mapu binoy marara
arigá kunéma, échiko gará orá, chopi echi mapu ketasi
risénsia 'yako mapu binoy marara kunema, échiko waminabi garabé orá.
39 Arí biché echi jaré muguí kunéami arigá nurérami ju
mapurigá aboni pirérama kepu kuná yuwa mapuyénasí aboni kunara abijí piré. Chopi waminá suwiságá aboni
kunara, echarí echi jaré muguí risénsia niwa mapuyíripi rijoy
yuwa kunesa, chopi a gará bichíyami nísagá echi Warubéra Jesucristo nirá.
723 1 K O R Í N T O C H I
40 Chopi nijeni mayé mapu aboni waminabi kanírama a ketasi auchéchoko ku kunesa, ayena choni mayé mapu echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara echirigá tamí binera.
Echi Pablo gará ruyé echi ko'wámi jiti rugá, echi mapu 'yárami
níri echi jaré amachíkarawami namuti
Jipi nijeni 'yemi nimí osé echi ko'wámi jiti rugá, echi mapu ma 'yárami níri echi jaré amachíkarawami namuti.
Tamujé máputa gará bichíyami ju, ne bichíwari ne gará machí
suwaba je'ná jeyiri namuti jiti. Echijiti siné káchi, tamujeta we nóchami níbi, chopi waminabi garabé níma máputa wabé
karebo Riosi, echarita waminabi nakiboa gará bichínara
Binoy. 2 Arí biché a jaré mayésagá mapu aboni wabé machíami ju,
echarí aboni arigá ketásirapé gará machíami ju mapurigá
machisátiré. 3 Chopi a jaré gará karésagá Riosi, echarí Riosi Binoy ne
gará machí aboni.
4 Nijeni 'yemi mi osé echi jaré ko'wámi jiti rugá, echi mapu ma 'yárami níri echi jaré amachíkarawami namuti. Ne
bichíwari ju mapu echi jaré amachíkarawami namuti jena'í
wichimóbachi nirúami ketásirapé tamujé tamí ku'wíriami ju, ayena cho bichíwari ju mapu birépi chopi nirú Warubéra
Riosi.
5 Chopi a nirúrasagá echo'ná ripá riwigachi auché jaré mapu riosi nirá anérami ju, ayena cho a nirúrasagá jena'í
wichimóbachi auché jaré mapu riosi nirá anérami ju, ayena
cho a wikabé nirúrasagá mapu echirigá o'wéara riosi nirá anérami ju,
6 tamujé bichíyami arigá gará machí mapu birépi chopi nirú
Riosi, echi mapu echi Warubéra Onorúami ju. Arí biché Riosi Onorúami niwari ne suwaba namuti mapu ikí nirú. Ayena
cho Binoy tamujé tamí niwari mapurigata Binoy níwara níbo.
Ayena cho birépi chopi nirú ne wabé Warubéra, echi mapu echi Warubéra Jesucristo ju. Arí biché suwaba namuti mapu
ikí nirú, Binoy jiti niwárami níri, ayena cho echi Warubéra
Jesucristo tamujé tamí iwítari.
8
1 K O R Í N T O C H I 724
7 Chopi jaré mapu ketasi gará binératami ju ketasi cho gará machí je'ná jeyiri, mapujiti aboni chabénara nirá chokoba jaga
o'wikeri echi jaré amachíkarawami namuti. Echijiti jipi
maparí aboni ko'wá echi jaré ko'wámi mapu bachá nirá 'yárami níri echi jaré amachíkarawami namuti, echarí aboni
mayé mapu aboni echirigá orogá abijí we o'wiké echi
amachíkarawami namuti. Arí biché aboni gará. machí mapu ketasi gará ju echirigá o'wikewa, echijiti aboni mayé mapu
wabé chati oruwáwami ju echirigá ko'wáwa.
8 Ke chi'ré a tamujeta arigá koságá echi ko'wámi, o ke omata koságá? Echi Warubéra, Riosi tamujé tamí arigá
narema ata gará bichísagá Jesucristo nirá, chopi ata koságá
echi ko'wámi ketásita waminabi garabératami níbo, nibireta waminabi chati orámi nirá niwárami níbo ata ketasi koságá.
9 Chopi ne gará 'nátaga orasi mapurigá echi auché jaré
ketasi chati oránarami níma, mapujiti 'yemitamo arigá risénsia niwa mapurigátamo kopoa echiyiri ko'wámi, chopi
echi auché jaré ketasi cho 'me gará binératami ju mapurigá
'yemi nirá, echijiti aboni mayé mapu chati oruwáwami ju ko'wawa echiyiri ko'wámi.
10 Mapujiti a mujé mápumi gará machí suwaba je'ná jeyiri,
arigá asibásami ko'meya echo'ná biréana mapo'ná jaré amachíkarawami namuti muchuwi, arí biché a biré rijimara
ke 'me gará binératami mi riwisá echo'ná ko'yami, echarí echi
biré rijimara, siné káchi, ayena cho nakimea ko'nara echi ko'wámi mapu bachá nirá 'yárami níri echi jaré
amachíkarawami namuti, chopi arigá echi binoy yuwa, we
chati oruwáwami níma. 11 Arí biché a echirigá ikiságá, mujé mápumi we gará
machíami ju, arigá miná si'wína u'luma echi biré mujé
rijimara mapu ketasi 'me gará binératami ju, mapurigá échiko waminá wikama. Chopi echi Warubéra Jesucristo ayena cho
mukuri echi rijimara jiti.
12 Echirigá biché maparí 'yemitamo sayera mapurigá bichí echi auché jaré ritémtami mapu ke 'me gará binératami ju,
echarítamo echirigá orogá we chati orá, echi Warubéra
Jesucristo Binoy sayériga.
725 1 K O R Í N T O C H I
13 Echijiti a nijeni echirigá chati oríratasagá auché jaré nijé ritémawara, mapujiti nijeni arigá ko'wá jaré ko'wámi mapu
aboni ketasi risénsia nirá mayé, echarí waminabi gará níma
mapu nijeni ke siné kosá echi sapá, mapurigani ketasi echirigá chati oríratama echi auché jaré ritémtami.
Echi Pablo jurárami níri nawisánara Riosi Binoy jiti
Ne bichíwari ju mapu Riosi Binoy tamí júri nawisánara
Binoy Ra'íchara. Echijiti nijeni risénsia niwa mapurigani echirigá nawisama, achigorigá mapurigá echi auché jaré
mapu Riosi júri nawisánara ayena cho risénsia niwa. Arí
biché nijeni ne gará machíami nirá riwari echi Warubéra Jesucristo mapu tamujé Warubérawara ju. Ayena cho 'yemi
aboni gará bichíyami ju jipi rawé mapujiti nijeni 'yemi mi
echirigá gará nawésari, echi Warubéra Jesucristo nóchara orayá.
2 A auché jaré mayésagá mapu Riosi ketasi tamí júri
nawisánara, 'yemitamo ne bichíwari nirá, gará machí mapu Riosi Binoy echirigá tamí júri, mapujiti 'yemitamo gará bichíri
Jesucristo nirá maparí nijeni 'yemi mi nawésari, echijiti
'yemitamo ne gará machí mapu bichíwari ju mapu Riosi tamí júri echirigá nawisánara.
3 Nijeni je'ná jerigá ku nijewa echi jaré mapu tamí sayéraga
ra'íchako: 4 Nijeni ne bichíwari risénsia niwa mapurigani ko'mea echi
jaré namuti ko'wámi mapu ikini newaré, ayena cho
mapurigani bajima echi jaré bajíwami mapu ikini newaré. 5 Ayena cho nijeni risénsia niwa mapurigani upema biré
mukwí gará bichíyami, ayena choni risénsia niwa mapurigá
nijeni así bayérama maparini nawésiya iyena, achigorigá mapurigá echi auché jaré orá mapu Riosi ayena cho júri
nawisánara, ayena cho mapurigá echi Warubéra Jesusi
ritémawara orá, ayena cho mapurigá echi Pegro orá. 6 Arí biché echi auché jaré mapu Riosi nawisánara júri,
abóniko ayena risénsia niwa mapu aboni ketasi wabé
nóchaga ko'mea, chopi echi auché jaré ritémtami bichíyami sinibi 'ya aboni echi jaré namuti mapu ikí aboni newaré,
mapujiti aboni chopi nocha Riosi Ra'íchara nawesa. Echijiti
9
1 K O R Í N T O C H I 726
nijeni, echi Benabé yuwa, kéchata ayena cho achigorigá risénsia niwa, máputa ketasi nochabo mapurigata mepo echi
ko'wámi, chopi máputa nawesa 'yénabo Riosi Ra'íchara?
7 Mapujiti ke wesi echi jaré sontarsi waminabi nochama, sontarsi nirá, a ke siné natétarami nísagá. Ayena cho sinéami
echi jaré rijoy mapu ikí ichá echi jaré uva aniríwami rakéami
namuti arigá pe waminánomí ko'mea echi uva rakara. Echirigá achigorigá echi jaré chibá mérami arigá wisúnaga
bajima echi leche.
8 Arí biché ketasi bichísi mapu nijé binoy chopi 'nátari je'ná mapurigani aní, achigorigá mapurigá echi jaré pagótami
sinibí we 'nata, mapujiti echi warura Moisesi achigorigá
osogá nurari. 9 Mapujiti je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi nurarira
oseríwarachi mapurigá echi Moisesi osári: Ketásitamo
cho'ojibo echi jaré boisi mapu rimisoka rakánata echi turío, chopi ariwesi mapurigá pe tau ko'mea echi turío sawara. Arí
biché ketasi echirigá nurárami níri mapujiti Riosi chopi wabé
natimá echi jaré boisi. 10 Chopi Riosi echirigá aniri mapurigá tamujé ayena cho
echijiti gará ruyérami níbo mapu chúrigata orabo. Arí biché
suwaba je'ná jerigá osogá nurárami níri mapurigá tamujé gará ku'wíratami níbo, mapujiti echi jaré mapu wasarako,
ayena cho echi auché jaré mapu rakánata echi turío,
si'néamika buwé mapurigá ibiri nirá narema jaré pe wikabé turío.
11 Arí biché tamujeta we nóchari echo'ná 'yemichi, Riosi
nóchara orayá. Chopi a tamujé echirigá we nóchaga ichiságá echi Garabé Riosi Ra'íchara echo'ná 'yemichi, kechátamo
mayé mapu ayena cho gará níma mapurigá 'yemitamo
tamujé tamí 'yasa jaré namuti máputa newaré? 12 Arí biché a 'yemitamo echirigá 'yásagá echi auché jaré
nawésami, kecha waminabi gará nímiri máputamo ayena cho
tamujé tamí echirigá 'yasa? Chopi tamujeta ke siné 'yemi mi bujeri echi jaré namuti.
Arigata 'locheka nirá 'yena, mapurigata ketasi 'yemi mi
kumebo, chópita nakí mapurigá echi Wabé Garabé Jesucristo Ra'íchara waminabi nawisárami níma.
9:11 Róm 15:27
727 1 K O R Í N T O C H I
13 'Yemitamo gará machí mapu echi jaré sakerdote aniríwami rijoy, echo'ná warubé Juríosi pagótami
ri'obáwarachi nóchami sinibí gará ko'ogá piré echi jaré
ko'wámi mapu echo'ná ri'obachi Riosi 'yárami ju. Echirigá 'yemitamo gará machí mapu aboni gará risénsia ju chapigá
ko'wáwa jaré sapá, echi jaré namuti sapara mapu ko'yagá
'yárami ju Riosi echo'ná ri'obachi. 14 Arí biché echi Warubéra Riosi echirigá achigorigá nurari
mapurigá echi jaré mapu ikí nawésaga 'yénako echi Garabé
Riosi Ra'íchara ayena cho gará 'yárami níma mapu ikí aboni newaré, mapujiti aboni chopi echirigá nawésaga nocha.
15 Chopi nijeni ke siné chapiri echiyiri namuti, nibiré choni
'yemi mi osogá táni jipi máputamo echirigá tamí 'yabo. Si'winárigá nijeni chopi nakí 'yemi mi nawésanara echi
Garabé Riosi Ra'íchara, tarapé 'yemi mi bujega 'yemi níwara
namuti. Arí biché a 'wérari nísagá mapurigá nijeni 'yemi mi bujema jaré 'yemi níwara namuti, bachá nirá gará ními
waminá mukusá nijé.
16 Arí biché nijeni ketasi mayé mapu gará níma mapurigani wabé nóchami níma mapujítini nawesa echi Garabé Riosi
Ra'íchara, mapujiti nijeni nawesa mapujiti arigá 'wérari ju
mapurigani echirigá nawisama echi Garabé Riosi Ra'íchara. Arí biché nijeni arigá ne wabé o'mónami ními, ani ketasi
echirigá nawisásagá!
17 Echijiti a nijeni chopi nawisásagá Riosi Ra'íchara mapujiti nijé binoy echirigá nakí nawisánara, echarini ma ku
natétarami ju. Chopi ani nawisásagá Riosi Ra'íchara mapujiti
arigá 'wérari ju mapurigani echirigá nawisama, echarini chopi echirigá orá mapujiti echi Warubéra Riosi Binoy tamí
júri echirigá nawisánara.
18 Echirigá biché nijeni gará ku natétarami ju chip' mapujítini ne wabé simírami kaníra maparini gará omero
nawésiya echi Garabé Riosi Ra'íchara, arigá tarapé biyiri
napagá. Nijeni arigá risénsia niwa mápuni nipama, mapujítini chopi nocha echi Garabé Riosi Ra'íchara nawésiya,
chópini ke siné echirigá nipama.
19 Echirigá nijeni ke wesi yuwa pióntami nirá ju, chópini arigá pióntami nirá nocha ne sinéami pagótami yuwa, echi
1 K O R Í N T O C H I 728
Wabé Garabé Riosi Ra'íchara nawésiya, mapurigani echirigá bichírama auché jaré wikabé pagótami echi Warubéra
Jesucristo nirá.
20 Echirigá maparí nijeni iyena echi jaré Juríosi pagótami yuwa, nijeni auchecho siné achigó yiri orá mapurigá aboni
orá, mapurigani echirigá orogá arigá bichírama jaré aboni
Jesucristo nirá. Echarí nijeni je'ná jerigá orá: Maparini iyena echi jaré Juríosi yuwa mapu sinibí arigá gará nijéwaga orá
mapurigá echi warura Moisesi osogá nurari, echarí nijeni
ayena cho echirigá achigorigá nijéwaga orá, mapurigani echirigá orogá arigá gará bichírama aboni Jesucristo nirá.
Chopi ne bichíwari ma ketasi arigá 'wérari ju mapurigá nijeni
echirigá gará nijéwaga orama mapurigá echi Moisesi osogá nurari,
21 Chopi si'winárigá maparí nijeni iyena echi auché jaré
isena pagótami yuwa, mapu ketasi nurérami níri echi warura Moisesi jiti, echarini ketasi nijéwaga orá mapurigá Moisesi
osogá nurari, mapurigani echirigá orogá gará bichírama echi
jaré isena pagótami Jesucristo nirá. Chopi ne bichíwari arigá 'wérari ju mapurigá nijeni gará nijéwaga bitérama echi Riosi
nurarira, mapujiti echi Warubéra Jesucristo ma tamí nuréami
ju. 22 Arí biché maparí nijeni iyena echi auché jaré yuwa mapu
ke cho 'me gará bichíyami ju, echarí nijeni auchecho siné
achigorigá 'nata mapurigá nijeni 'nátari chabénara maparini bachá nirá bichíri. Arí biché nijeni echirigá 'nata mapurigani
arigá gará bichírama aboni, Jesucristo nirá. Echirigá aniwámi
ju mapu nijeni achigorigá 'nátami níramani mapurigá ibiri 'nata mapu ikí nijeni yuwa ra'ícha, mapurigani siné káchi
arigá ku'wírama jaré, mapurigá aboni ku wikawárami níma.
23 Arí biché nijeni suwaba je'ná jerigá orá mapurigá echi Garabé Riosi Ra'íchara waminabi nawisárami níma, ayena
cho mapurigá nijeni ne wabé kanírama achigorigá mapurigá
kaníratami níma sinéami echi auché jaré mapu ikí gará bichímako nijé nawésawara.
24 'Yemitamo ma gará machí mapurigá echi jaré júmami ne
sinéami wabé iwéami nirá jumi, arí biché chopi birépi ju mapu meko, mapuyíripi bachá nawako. Echirigá ayena cho
729 1 K O R Í N T O C H I
gará níma mapu 'yemi bichíyami waminabi gará bichísisa, mapurigá wabé iwéami júmami nirá, mapurigátamo gará
mepo suwaba mapu ikí echi Warubéra Riosi 'yemi mi 'yama.
25 Ne sinéami echi jaré mapu ikí nakiko echirigá wabé warínaga júmanara, abóniko ke biré namuti yiri orá, echi jaré
namuti mapu nayútama aboni. Arí biché aboni echijiti ketasi
orá wikabé auché jaré namuti mapurigá aboni chopi gará omérama meya echirigá ujúmaka. Arí biché echi jaré mapu
ikí meko chopi narema biré nijíwami mapu ke 'me wiribé nirá
nirúrama, chopi tamujé bichíyami gará jiwériga orata mapurigata gará mega narepo echi ne wabé garabéara mapu
ke siné waminá suwibama.
26 Arí biché nijé binoy echirigá ne wabé ménaraga 'mawani mapurigá echi jaré ujúmami nirá, chópini ketasi wepi
'mawani. Ayena cho nijeni ne wabé jiwériga orá mapurigá
echi jaré nachóami nirá, chópini ketasi wepi nichó mapurigá biré rijoy mapu bi'neri wepi nichó, echi iká cho'ná.
27 Arí biché nijeni ne wabé jiwériga nuré a nijé binoy nirá.
Nijeni ketasi orá mapurigá nijé binoy chopi nakí oránara, mapujítini we majá mapurigá nijé binoy, siné káchi, ketasi
'me niraga, mina machí pátami níma, maparí nijeni arigá ma
gará binérari echi auché jaré.
Ketasi o'wikesi echi jaré amachíkarawami namuti
Nijeni nakí mapu 'yemi ritémtami gará machiboa
mapurigá echi jaré tamujé Juríosi pagótami, chabé
ki'yá piréami, ne sinéami ri'réami biréana norírari 'yénari, ayena cho sinéami aboni echo'ná nasipa warubé ba'wírari
Sitákamichi aniríwachi simárari, waminá bo'ónara simiba.
2 Echarí ne sinéami echi jaré tamujé pagótamawara echirigá napabúrami níri echi warura Moisesi yuwa echo'ná norírari,
ri'ré wichí, ayena cho aboni echirigá napabúrami nirá níri
echi Moisesi yuwa maparí echi warú ba'wírari nasípasí rojonárami níri mapurigá aboni nasipa simárama wichí jaga
nirá.
3 Ayena cho sinéami aboni chopi a yiri ko'wari echi ko'wámi mapu Riosi 'yari ripá riwigachi jonsa.
10
1 K O R Í N T O C H I 730
4 Arí biché sinéami aboni chopi a yiri bajiri echi ba'wí mapu Riosi 'yari echo'ná biréana warubé ritérari jonsa machí
pásaga. Arí biché echi warubé rité mapurigá echi Warubéra
Jesucristo nirá níri arí biché Binoy aboni yuwa asari echo'ná waná kawichí.
5 Chopi ne noguí sinéami aboni arigá ketasi orari mapurigá
Riosi nakiri. Echijiti aboni ariwérami níri echo'ná waná kawichí mapuyénasí sinéami echi jaré mapu ikí ketasi orari
mapurigá Riosi nakiri arigá waminá suwiri.
6 Arí biché ne suwaba je'ná jeyiri echirigá ikíri aboni yuwa mapurigá tamujeta echijiti gará binératami níbo mapurigata
ketasi nakiboa chati oránara mapurigá echi jaré aboni we
chati orari. 7 Echijiti ketasi chokoba jaga o'wikesi echi jaré
amachíkarawami namuti, mapurigá jaré aboni orari,
mapurigá je'ná jerigá osirúami ju Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Echi jaré Isaeri pagótami kopoya muchíbari,
ayena cho aboni bajíbiya muchíbari. Arí biché aboni waminá
jásaga ne sitira nokuísari echirigá omáwaga. 8 Arí biché ketasi gará níma mapu tamujeta chuwé birétari
yuwa kochisá, mapurigá jaré aboni orari. Arí biché echijiti,
sinepi rawé nirá, waminá suwábarami níri osá makoy miná bikiyá mil pagótami.
9 Nibiré cho gará níma mapu tamujeta sayéraga ra'íchabo
echi wabé garabé orámi Warubéra Riosi, mapurigá jaré aboni orari. Echarí rawé aboni waminá suwiri mapujiti echi jaré
sayawi uchuri.
10 Nibiré siné sitira anigá ra'íchasi Riosi sayéraga mapurigá jaré aboni arigá orari. Arí biché biré warura Riosi
kapitánawara echijiti waminá ko'yari echi jaré aboni.
11 Arí biché ne suwaba je'ná jeyiri ikíri tamujé pagótamawara, chabé ki'yá piréami. Arí biché ne suwaba
echirigá osirúami níri echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi
mapurigá tamujeta jipi ne jubámi rawé piréami echijiti gará ruyératami níbo mapurigata ketasi echirigá chati orabo.
12 Echirigá biché gará níma mapu ne sinéami mapu ikí ne
gará bichíyami nirá mayeko, sinibí ne gará tibusa mapurigá
731 1 K O R Í N T O C H I
aboni ketasi chakena nirá rujuiga, ma ketasi waminabi gará bichíma.
13 Arí biché echi riablo sinibí 'yemi mi chati oranta
achigorigá mapurigá binoy chati oranta sinéami echi auché jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami, chopi echi
Warubéra Riosi sinibí 'yemi mi ku'wírama. Arí biché Riosi
ketasi ariwema mapurigá echi riablo 'yemi mi ne wabé simírami chati orántama mapuyénasí arigá 'wérari níma
máputamo echirigá chati orabo. Chopi maparítamo echirigá
chati orántarami níbo, echarí Riosi 'yemi mi wabé ku'wírama mapurigátamo ketasi echirigá chati orabo. Echarí 'yemitamo
gará omérabo echirigá na'ura mapurigátamo ketasi echirigá
chati orabo. 14 Echijiti 'yemi keni ritémawa mapu nijeni ne wabé karé,
tarapé siné chokoba jaga o'wikesi echi jaré amachíkarawami
namuti. 15 Nijeni 'yemi mi echirigá ra'ícha, mapujiti 'yemitamo ma
gará machíami jútamo. Echijiti ne gará 'natasi mapurigá nijeni
'yemi mi je'ná jerigá ané. 16 Maparí tamujeta napawí echi Warubéra Jesucristo
ko'wámawara kopoya, ayena cho maparita bají echi uva
aniríwami ba'wira, tamujeta sinibí garabéraga ané echi ba'wira, ayena chota warú natétara 'ya Riosi. Echarita
echirigá orá mapujítita a'nagupi napawíkami ju, ritémtami
nirá, mapujiti echi Warubéra Jesucristo lalá ku'luwárami níri tamujé jiti maparí Échiko a Binoy nijari mapurigá klavo jiti
michóniga mi'rirúami níma echo'ná kúrsichi. Ayena cho
maparita kúchi rojuániga ko'wá echi pani, echarita echirigá orá mapujítita birénapi nirá a'nagupi napawíkami ju,
ritémtami nirá, mapujiti echi Warubéra Jesucristo nijari Binoy
sapara maparí Binoy klavo jiti michóniga, mi'rirúami níri echo'ná kúrsichi.
17 Tamujé napawika bichíyami arigá ne wikabé jota, chopi
echi pani mapu si'néamita ko'wá, birépi pani nirá ju. Echijiti tamujé máputa wikabé ju, arigá birépi nirá juta, echi
Warubéra Jesucristo yuwa.
18 Gará 'natasi echi wikabé Isaeri aniríwami pagótami jiti. Echi jaré aboni mapu arigá ko'wako echi jaré namuti sapara
1 K O R Í N T O C H I 732
mapu echo'ná aboni ri'obáwarachi ko'ogá 'yárami ju Riosi, abóniko a'nagupi napabúrami nirá ju mapujiti aboni echirigá
ko'wá echi sapá mapu 'yárami ju Riosi.
19 Nijeni ketasi nakí aninara mapu echi jaré amachíkarawami namuti tamujé tamí ku'wíriami ju, nibiré
choni nakí aninara mapu echi sapá, mapu bachá nirá 'yárami
níri echi jaré amachíkarawami namuti, ne wabé simírami garabé ju, ketasi mapurigá mapuyíripi echi auché jaré sapá.
20 Chopi nijeni 'yemi mi ané mapu wikabé pagótami ketasi
gará machí Riosi. Arí biché maparí aboni arigá ko'ogá 'ya jaré namuti, aboni chopi 'ya echi namuti sapara echi jaré o'wéara
chati orámi ariwá, echi riablo níwara. Abóniko ketasi 'ya echi
namuti sapara echi Warubéra Riosi nirá. Arí biché nijeni ketasi nakí mapu 'yemitamo echirigá o'wikebo echi jaré
o'wéara chati orámi ariwá, echi riablo níwara.
21 Ketasi risénsia ju mapu 'yemitamo bajibo echi Warubéra Jesucristo níwara uva ba'wira, maparítamo ayena cho arigá
bají echi jaré bajíwami mapu bachá nirá 'yárami níri echi jaré
o'wéara wabé chati orámi ariwá. Nibiré cho risénsia ju mapu 'yemitamo kopoa echi Warubéra Jesucristo níwara ko'wámi
maparítamo arigá ayena cho ko'wá echi ko'wámi mapu bachá
nirá 'yárami níri echi jaré wabé chati orámi ariwá. 22 Ketasi gará níma mapu 'yemitamo 'yóratabo echi
Warubéra Riosi. 'Yemi ketasi waminabi wabé simírami
jiwérami jútamo, ketasi mapurigá Riosi nirá. 23 Ne bichíwari ju mapurigá echi jaré pagótami ra'íchaga
aní, mapu gará risénsia ju mapu ibiri orama mapurigá ibiri
nakí oránara, chopi ate namuti máputa gará omero orayá ketasi tamujé tamí ku'wírama. Ne bichíwari ju mapu ibiri
gará omero orayá mapurigá ibiri nakí oránara, chopi jaré
namuti máputa gará omero orayá ketasi tamujé tamí ku'wírama mapurigata waminabi gará bichísabo Riosi.
24 Gará níma mapu ibiri 'yemi chopi 'wérari orasa
mapurigá echi auché jaré pagótami bachá nirá ku'wíratami níma. Ketasi bachá nirá echirigá orasi mapurigá 'yemi aboni
chopi ku'wíratami níbotamo.
25 'Yemitamo gará risénsia niwa máputamo kopoa mapuyíripi sapá mapu ikí echi pagótami 'yemi mi rariguíwa.
733 1 K O R Í N T O C H I
Gará kosí echi sapá, ketásirapé rukuesa acha bachá nirá 'yárami níri echi sapá echi jaré amachíkarawami namuti.
26 Echirigá gará kosí echi sapá, mapujiti je'ná kawí echi
Warubéra Riosi níwara ju, ayena cho suwaba namuti jena'í wichimóbachi nirúami echi Riosi níwara ju.
27 Arí biché a biré rijoy ketasi cho bichíyami 'yemi mi
ko'nara bayésagá, arí biché átamo arigá nakiságá simigá ko'nara binoy yuwa, echarí gará kosí suwaba
mapuyíripitamo kórawa. Echarí ketasi rukuesi acha 'yárami
níri echi jaré amachíkarawami namuti. 28 Chopi a jaré 'yemi mi jeanésagá: Je'ná sapá bachá nirá
'yárami níri echi jaré amachíkarawami namuti, echarí
ketásirapé kosí, mapurigá echi rijoy mapu 'yemi mi echirigá aneri ketasi chat l orántarami níma, mapujiti echi rijoy mayé
mapu ketasi risénsia ju ko'wawa echiyiri sapá.
29 Echijiti nijeni 'yemi mi ané máputamo ketasi kopoa. 'Yemitamo arigá risénsia niwa máputamo kopoa, chopi echi
auché biré rijoy mayé mapu ketasi risénsia ju ko'wawa.
Arí biché siné káchi jaré 'yemi jeanigátamo rukuébiré: Churékura biché ketasi gará risénsia ju máputa kopoa tamujé,
chopi mapujiti auché biré ketasi gará risénsia nirá mayé?
30 Mapujiti a tamujeta warú natétara 'yásagá Riosi maparita ko'wá, churékura bicheta wi'nijírami nirá níbo maparita
echirigá ko'wá, maparita ma bachá nirá arigá warú natétara
'yari Riosi? 31 Gará ju echirigá, chopi átamo koságá jaré ko'wámi,
átamo bajísagá jaré bajíwami keremá, átamo orásagá auché
jaré namuti keremá, ne suwaba mapu ikítamo orá, sinibí ne garabé nirá orasi ne suwaba, mapurigá echi Warubéra Riosi
echijiti waminabi warubéraga anérami níma.
32 Ke wesi chati orírasi 'yemi. Ketasi chati orírasi echi jaré Juríosi pagótami. Nibiré cho chati orírasi echi auché jaré
pagótami mapu ketasi Juríosi ju. Nibiré cho chati orírasi echi
jaré napawika bichíyami. 33 Nijé binoy nirá chopi nakí garabé oránara suwaba mapu
ikí nijeni orá, mapurigá sinéami echi auché jaré pagótami ne
suwaba jiti gará kanírama mapu ikí nijeni orá. Nijeni ketasi 'wérari orá mapurigá nijé binoy chopi kaníriami níma,
1 K O R Í N T O C H I 734
chópini 'wérari orá mapurigá echi auché jaré kaníriami níma, mapurigá aboni gará ku wikawárami níma.
Sinibí echirigá garabé nirá orasi 'yemi, mapurigá nijeni sinibí orá, mapujiti nijeni achigorigá orá
mapurigá echi Warubéra Jesucristo orari.
Echi Pablo ruyé mapurigá echi jaré muguí churubima
2 Keni ritémawa 'yemi nimí ané garabé orámi nirá, mapujítitamo sinibí gará 'nata tamí jiti, ayena cho
mapujítitamo sinibí gará nijewa mapurigá nijeni 'yemi mi
nureri. 3 Chopi nijeni nakí máputamo gará machiboa mapu
Jesucristo ne Warubéra ju ibiri rijoy yuwa. Arí biché echi rijoy
ne warura ju echi mukwí, achigorigá mapurigá Riosi ne Warubéra ju, Jesucristo yuwa.
4 Arí biché a biré rijoy churubísagá maparí échiko Riosi
yuwa tániga ra'íchako, ayena cho a echi rijoy echirigá churubísagá maparí binoy nawésako Riosi Ra'íchara, échiko
echirigá orogá we riwératami echi rijoy bachámi Riosi yuwa.
5 Chopi a biré mukwí ketasi churubísagá maparí échiko Riosi yuwa tániga ra'íchako, ayena cho a biré mukwí ketasi
churubísagá maparí binoy nawésako Riosi Ra'íchara, echarí
échiko ayena cho we riwératami echi mukwí binoy warura yuwa, mapujiti echarí echiyiri muguí achigó yena
riwérawami orá mapurigá biré mukwí orá mapu káraga siká
kepu kupá. 6 Arí biché a biré mukwí ketasi chirigá churubísagá, echarí
echi mukwí newaré káraga sikiresa binoy kupara, mapujiti
wabé riwérawami nira, echijiti echi mukwí newaré echirigá churubisa.
7 Chopi ketasi gará mapu echi jaré rijoy echirigá
churubima, mapujiti echi jaré rijoy noguí mapuyiri Riosi nira niwárami níri. Ayena cho echi jaré rijoy we natéami ju Riosi
jiti. Ari biché mapu riga echi, echi jaré mukwí we natéami ju
rijoy jiti. 8 Mapujiti maparí Riosi niwari echi bachá bitéami rijoy,
échiko ketasi niwárami níri biréana mukwírari jonsa. Chopi
11
735 1 K O R Í N T O C H I
maparí Riosi niwari echi bachá bitéami mukwí, échiko ayena niwárami níri echi bachá bitéami rijoy wachigárachi jiti.
9 Arí biché echi rijoy ketasi niwárami níri mapurigá binoy
'yárami níma echi mukwí. Chopi echi mukwí ayena niwárami níri mapurigá binoy 'yárami níma echi rijoy.
10 Echijiti gará níma mapu echi mukwí gará churubisa
mapurigá binoy echirigá gará 'nérama echi auché jaré pagótami mapu echi binoy kunara warura ju binoy mukwí
yuwa, ayena cho mapurigá echi jaré o'wéara Riosi
kapitánawara echirigá 'nératami níma. 11 Chopi maparita napawika bichíyami ju Jesucristo nirá,
echarí echi jaré rijoy we newaré echi jaré muguí, ayena cho
echi jaré muguí we newaré echi jaré rijoy. 12 Arí biché mapurigá ne bichíwari ju mapu echi ne bachá
bitéami mukwí niwárami níri echi ne bachá bitéami rijoy
wachigachi jiti, echirigá ayena cho ne bichíwari ju mapu jipi echi jaré rijoy arigá muguí tanara ju, chopi Riosi arigá
Niwámi ju ne sinéami pagótami.
13 'Yemi aboni gará ruwigá anisí: Acha risénsia ju mapu echi jaré muguí Riosi yuwa ra'íchama maparí aboni ketasi
churubíkami nísa?
14 Echi Warubéra Riosi niwari suwaba namuti mapu ikí nirú. Arí biché ma gará machirúami ju mapu wabé
riwérawami ju wiríami kupérasa biré rijoy.
15 Chopi garabé nirárami ju a biré mukwí wiríami kupérasa, mapujiti Riosi 'yari echi jaré muguí mapurigá aboni
wiríami arí natéami kupérama, mapurigá aboni mo'órachi
buchuwí na'óami. 16 Chopi a jaré nakiságá sayéraga ra'ichánara mapujiti
aboni ketasi nakí echirigá nijéwaga oránara, gará níma mapu
aboni ne gará machisá mapu nijeni echirigá mayé, ayena cho mapu echi auché jaré napawika bichíyami ritémtami sinibí
echirigá nuré mapu echi jaré muguí echirigá churubima.
Jaré ketasi garabé orámi nísa, arigá ko'wari echi Warubéra
Jesucristo níwara ko'wámi
17 Jipi nijeni 'yemi mi je'ná jerigá osé, chópini ketasi omero 'yemi mi garabé orámi ané, mapujiti maparítamo napawí,
1 K O R Í N T O C H I 736
echi Warubéra Jesucristo níwara ko'wámi kopoya, echarí 'yemitamo ketasi garabé orámi nísa arigá Echijítitamo ketasi
waminabi garabératami ju, chópitamo waminabi siti nira.
18 Mapujiti bachá nirá nijeni 'yemi mi ané máputamo ketasi garabé orá maparí 'yemitamo napawí, echi Warubéra
Jesucristo níwara ko'wámi kopoya, maparí 'yemitamo abijí
ketasi a'nagupi wabé karé, chópitamo wikanámi nirá rojuámi ju, Auché jaré tamí ané máputamo echirigá rojuámi ju, Ayena
cho nijeni mayé máputamo ne bichíwari echirigá wikanámi
nirá rojuámi ju. 19 Arigá 'wérari ju mapu 'yemitamo waminá rojuámi níbo,
mapujiti jaré 'yemi garabé bichíyami ju, chopi auché jaré
ketasi garabé bichíyami ju. Arí biché sinéami mapu ikí garabé orámi bichíyami ju Jesucristo nirá, abóniko arigá a'nagupi
napawima mapurigá aboni gará machirúami níma, Jesucristo
jiti bichíyami nirá. 20 'Yemitamo echirigá rojuámi ju, echijiti maparítamo
napawí echi Warubéra Jesucristo ko'wámi kopoya, echarí
'yemitamo ketasi garabé orogá ko'wá. 21 Mapujiti maparítamo echirigá napawika ko'wá,
echarítamo ibiri nirá chuwé bachá uchúpaga we ko'wá. Arí
biché mapuyénasí jaré ketasi nachiwika, we 'lochega tibí, arí biché auché jaré arigá waminá teka!
22 Ibiri 'yemi aboni ayénatamo niwa karí mapo'nátamo
gará ko'wá, ayena cho mapo'natamo gará bají echi uva ba'wira. Chopi maparítamo je'ná jerigá ketasi garabé orogá
ko'wá echi Warubéra Jesucristo níwara ko'wámi, echarí
'yemitamo ne wabé chijuna echi auché jaré napawika bichíyami. Ayena cho 'yemi we riwéri 'yátamo echi auché jaré
mapu ketasi biyiri namuti níwa. Chúrigá bicheni 'yemi mi
anema? Nijeni ketasi omero 'yemi mi ané garabé orámi nirá maparítamo je'ná jerigá orá!
Echi Warubéra Jesucristo níwara ko'wámi
(Mateosi 26:26–29; Markosi 14:22–25; Lukasi 22:14–20)
23 Mapujiti echi Warubéra Jesucristo Binoy tamí binérari
je'ná jerigá achigorigá mapurigá nijeni 'yemi mi binérari:
Mapurigá echarí rokogó maparí echi Warubéra Jesucristo
737 1 K O R Í N T O C H I
nijírami níri, echarí bachá nirá Binoy chapiri echi pani echo'ná Binoy sikárachi nirá.
24 Arí biché ma natétara 'yasa Riosi, echarí Binoy kúchi nirá
rojuánari echi pani. Arí biché Binoy jeaneri echi jaré mapu Binoy binérari, jeanigá: Chapigá kosí! Je'ná pani Nijé sapara
ju, echi mapu 'yemi chati orarira jiti wikanámi nirá
chi'wanárami níma. Sinibí je'ná jerigá orasi, mapurigátamo gará 'natabo tamí jiti.
25 Echirigá ayena cho, ma sunisa ko'yá, echi Warubéra
Jesucristo chapiri biré vaso echi uva aniríwami ba'wira ro'wárami. Arí biché jeaneri: Je'ná ba'wira achigó yiri ju
mapurigá Nijé lalá nirá. Nijé lalá ma ku'luwárami níma 'yemi
chati orarira jiti. Echijiti Riosi 'yemi mi ku wikawama achigorigá mapurigá Binoy bachá nirá bukuríwami nirá
a'láraga aneri echi jaré pagótami. Ne sinibí maparítamo bají
je'ná ba'wira, ne gará 'natasi tamí jiti. 26 Mapujiti Nijeni 'yemi Warubérawara ju, ari biché
mapuyénasí Nijeni ku norínama, ne sinibí maparítamo ko'wá
je'ná pani, ayena cho ne sinibí maparítamo bají je'ná ba'wira, 'yemitamo echirigá orogá we nawésaga ruyebo echi auché
jaré mapu Nijeni ma mukuri 'yemi chati orarira jiti.
Mapu chúrigá kopoa echi Warubéra Jesucristo níwara ko'wámi
27 Echirigá biché mapuyíripi ketasi garabé orogá ko'wako je'ná pani mapurigá Riosi echijiti waminabi warubéraga
anérami níma, ayena cho mapuyíripi ketasi echirigá garabé
orogá bajiko je'ná uva ba'wira, échiko wabé chati orá, echi Warubéra Jesucristo sapara sayéraga, Binoy lalá sayéraga
ayena cho.
28 Echijiti gará níma mapu ibiri 'yemi bacha nirá je'ná jerigá 'natasa: Áchani garabé orogá ko'wá echi Warubéra Jesucristo
níwara ko'wámi? Áchani garabé orogá bají je'ná uva ba'wira?
Arí biché átamo ketasi ne bichíwari garabé orámi nísagá, echarí gará níma wikáwari tansa Riosi. Arí biché risénsia
níma máputamo kopoa, ayena cho máputamo bajibo echi uva
ba'wira. 29 Mapujiti átamo chati orogá koságá, ayena cho átamo
chati orogá bajísagá, mapujítitamo ketasi gará machigá 'nata
11:24 Mt 26:16 Mr 14:22 Lk 22:19
1 K O R Í N T O C H I 738
mapu je'ná pani chopi a yiri ju Nijé sapara yuwa, mápuni 'yemi Warubérawara ju, echarítamo pe waminánomí kastigo
'yárami níbo mapujítitamo echirigá ko'wari, ayena cho
mapujítitamo echirigá bajiri. 30 Echijiti ayena cho wikabé 'yemi we nayurú, ayena cho
wikabé 'yemi echijiti ketasi 'me jiwérami jútamo. Arí biché
auché jaré echijiti ma waminá suwiri. 31 Chopi a ibiri tamujé bachá nirá je'ná jerigá gará machigá
'natásagá: Áchata garabé orogá ko'wá echi Warubéra
Jesucristo níwara ko'wámi? Echarí ata ne bichíwari garabé orogá koságá, arí biché ketasi arigá 'wérari níma mapu echi
Warubéra Riosi echirigá tamujé tamí kastigo 'yama.
32 Chopi maparí echi Warubéra Riosi ritiwá mapu tamujé bichíyami arigá we chati orá, echarí Binoy tamujé tamí
kastigo 'ya, mapurigá tamujeta ketasi ne warú kastigo
'yárami níbo echarí ne jubá rawé, mapurigá echi auché jaré ke bichíyami pagótami jena'í wichimóbachi piréami echirigá
sinibí nirá kastigo 'yárami níma.
33 Echirigá gará níma, keni ritémawa, máputamo ibiri nirá buwebo mapurigá echi auché jaré bachá ko'mea, maparítamo
napawí, echi Warubéra Jesucristo níwara ko'wámi kopoya.
34 Arí biché a jaré 'yemi we 'lochésagá, gará níma abóniko bachá kosá echo'ná aboni pirérachi, mapurigá ketasi arigá
'wérari níma mapu Riosi 'yemi mi kastigo 'yama
mapujítitamo ketasi garabé orogá ko'wá echi Warubéra Jesucristo níwara ko'wámi. Arí biché nijeni gará katiwama
echi auché jaré ra'íchari maparini echo'ná simea 'yemi mi
'némiya.
Echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nijá mapurigá ibiri echi jaré
bichíyami gará omérama orayá jaré namuti Riosi nóchara
Keni ritémawa, nijeni nakí mapu 'yemitamo gará
machiboa mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
'yemi mi, ibiri nirá, 'ya mapurigátamo gará omérabo orayá jaré namuti Riosi nóchara.
2 'Yemitamo we gará machí mapurigá chabénara
maparítamo ketasi cho bichíri Jesucristo nirá, echarítamo
12
739 1 K O R Í N T O C H I
'yékarami níri; echijítitamo chokoba jaga o'wikeri echi jaré amachíkarawami namuti mapu ketasi omérami ju ra'ícha.
3 Echijiti jipi nijeni nakí mapu 'yemitamo gará machiboa
mapu a biré rijoy jeaniságá: Jesucristo wabé sití ju! echarí echiyiri rijoy ketasi chirigá nurérami ju echi Wabé Garabé
Riosi Iwigara jiti; ayena cho ke wesi rijoy omero jeaniyá:
Jesucristo ne Warubéra ju! a ketasi nurérami nísagá echirigá aninara echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti.
4 Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara gará omero ayá
mapurigá echi jaré wikabé bichíyami gará omérama wiká karúmati, auché jaré si'winárigá nocha, Riosi nóchara orayá.
Arí biché birépi ju echi Wabé Garabé Riosi Iwigara mapu
echirigá 'ya mapurigá aboni nochama. 5 Arí biché wiká karúmati nirú máputa garb omérabo
orayá, echi Warubéra Jesucristo nóchara, chopi echi
Warubéra Jesucristo birépi ju mapu tamujé tamí nuré Binoy nóchara oránara.
6 Arí biché Riosi 'ya mapurigá echi jaré bichíyami wiká
karúmati si'winárigá orama, chopi echi Warubéra Riosi birépi ju mapu suwaba echirigá orá pachana sinéami echi jaré
bichíyami yuwa.
7 Arí biché Riosi Binoy 'ya ibiri echi jaré bichíyami pagótami mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara gará
orama pachana aboni surárachi nirá, mapurigá echi auché
jaré napawika bichíyami pagótami ayena cho gará ku'wíratami níma.
8 Mapujiti Riosi 'ya jaré bichíyami mapurigá echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara jiti aboni gará omérama ruyé mapu chúrigá Riosi omero tu wikáwiya echi jaré pagótami, ayena
cho Riosi 'ya auché jaré bichíyami mapurigá aboni omérama
gará machíami nirá binériya Riosi Ra'íchara. 9 Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara Binoy 'ya
mapurigá auché jaré ne gará bichíma mapu Riosi ayena ne
bichíwari orama achigorigá mapurigá Binoy bichíwaga aní mapu orama. Arí biché auché jaré 'yárami ju mapurigá aboni
gará omérama ku sa'wayá echi jaré nayúkami.
10 Arí biché auché jaré bichíyami 'yárami ju mapurigá aboni gará omérama wikabé namuti orayá mapurigá ke wesi
1 K O R Í N T O C H I 740
auché jaré pagótami omero orayá. Auché jaré bichíyami 'yárami ju mapurigá aboni omérama ruyé echi auché jaré
pagótami mapu Riosi Binoy júri echirigá ruyénara aboni.
Auché jaré bichíyami 'yárami ju mapurigá aboni gará omérama machiyá chu yiri ko echi ne bichíwari Garabé Riosi
Iwigara, ayena cho chu yiri ko echi jaré isena sití riablo
ariwara. Auché jaré 'yárami ju mapurigá aboni omérama isena ra'íchari ra'ícha. Arí biché auché jaré 'yárami ju
mapurigá aboni omérama gará ruyé mapu chúrigá aniwámi
ko mapurigá echi auché jaré ra'íchari, isena ra'íchari nirá. 11 Chopi echi Birépi Garabé Riosi Iwigara ju mapu echirigá
orá suwaba je'ná namuti, ayena cho echi Garabé Riosi Iwigara
we 'ya mapurigá ibiri orama achigorigá mapurigá echi Garabé Riosi Iwigara Binoy nakí 'yánara.
Sinéami echi jaré bichíyami, napawika Jesucristo yuwa,
mapurigá birépi rijoy sapara nirá ju
12 Echi Warubéra Jesucristo, sinéami echi jaré bichíyami
yuwa, mapurigá birépi rijoy sapara ju, mapujiti echi rijoy sapara arigá birénapi nirá nachuka, wikaná rojuámi ju.
13 Mapujiti maparita bichíri Jesucristo nirá, echarí echi
birépi Wabé Garabé Riosi Iwigara birénapi nirá napaburi sinéami tamujé, echi Warubéra Jesucristo yuwa, mapurigá
biré rijoy sapara birénapi nachúkami ju. Echirigá ne sinéami
tamujé bichíyami birénapi napabúrami níri, pagótami nirá. Chopi jaré tamujé echi Juríosi pagótami ju, arí biché auché
jaré tamujé echi Griego aniríwami pagótami ju. Arí biché jaré
tamujé pióntami nirá ju, chopi auché jaré tamujé ketasi pióntami ju. Arí biché ne sinéami tamujé mapu ikita gará
bichíri Jesucristo nirá, ma gará nareri echi birépi Garabé Riosi
Iwigara. 14 Arí biché echi birépi rijoy sapara birénapi nachuka, arigá
wikanámi nirá rojuámi ju. Echirigá ketasi birépi nirá ju, chopi
wikanámi nirá rojuámi ju. 15 Arí biché a echi rijoy rarara, siné káchi, jeaniságá: Nijeni
ketasi biré siká ju, echijiti nijeni ketasi napawíkami ju je'ná
rijoy sapara yuwa. Echarí maparí arigá jeaniságá mapu ma
741 1 K O R Í N T O C H I
ketasi echirigá napawíkami ju, echarí echi rará ne bichíwari abijí napawíkami ju echi biré rijoy sapara yuwa.
16 Arí biché a echi rijoy nakara, siné káchi jeaniságá: Nijeni
ketasi napawíkami ju je'ná rijoy sapara yuwa, mapujiti nijeni ketasi ju biré busí. Echijiti maparí arigá jeaniságá mapu ma
ketasi echirigá napawíkami ju, echarí echi naká ne bichíwari
abijí napawíkami ju echi rijoy sapara yuwa. 17 Mapujiti a ne suwaba echi rijoy sapara, busí chopi
nísagá, chúrigá námama? Arí biché a ne suwaba, naká chopi
nísagá, chúrigá sáma? 18 Chopi echi Warubéra Riosi ibiri nirá ma gará napabuka
uchúchari echi jaré wikaná rojuámi mapurigá birépi nirá
katiwárami níma echi rijoy sapara, mapurigá Binoy Riosi chopi nakiri.
19 Mapujiti a ne suwaba echi rijoy sapara birépi busí chopi
nísagá, chúrigá biché kara biré rijoy sapara níma? 20 Echirigá ne bichíwari ju maparí echi rijoy sapara wikaná
rojuámi ju, arigá binoy sapara birépi sapá chopi ju.
21 Echijiti echi rijoy busira ketasi omero jean echi rijoy sikara: Ketasi nimí newaré. Arí biché echi rijoy mo'ora ketasi
cho omero jeané echi rijoy ronora: Ketásini 'yemi mi newaré.
22 Chopi si'winárigá tamujeta waminabi newaré ibiri echi jaré rojuámi, tamujé sapárachi nachuka rojuámi, suwaba
mapu ikí tamujeta siné káchi mayé mapu ke 'me jiwérami ju.
23 Ayena chota waminabi tibuta echi jaré tamujé aboni sapárachi nachuka rojuámi mapu tamujeta sine káchi ketasi
'me nirá. Ayena chota we gará pora echo'ná jaréana mapo'ná
ketasi risénsia ju máputa machiná sapérama. 24 Chópita mayé mapu ketasi arigá 'wérari ju pórasa auché
jaréana. Arí biché Riosi echirigá suwaba napabuka katéwari
echi rijoy sapara, birépi nirá, mapurigá echi jaré nachuka rojuámi máputa ke 'me nirari, arigá waminabi tibútarami
níma.
25 Arí biché Riosi echirigá orari mapurigá echi jaré wikanámi nachuka rojuámi gará napawíkami níma, birépi
rijoy sapara nirá, mapurigá echi jaré nachuka rojuámi ketasi
waminá rojuama, chopi mapurigá ibiri nirá a'nagupi nagúrama.
1 K O R Í N T O C H I 742
26 Arí biché a wabé okósagá echo'ná biréana biré rijoy sapárachi nachuka rojuámi, arí biché ayena cho we okoma ne
suwaba echi rijoy sapara. Arí biché a warubératami nísagá pe
biréana echo'ná biré rijoy sapárachi nachuka rojuámi, ayena cho ne suwaba echi rijoy sapara napawika kanírama.
27 Arí biché sinéami 'yemi bichíyami echi Warubéra
Jesucristo sapara nirá jútamo, mapurigá birépi rijoy sapara nirá. Arí biché ibiri 'yemi mapurigá biréana nachúkami
rojuámi ju Binoy sapara nirá.
28 Arí biché Riosi echirigá jáwari jaré mapurigá aboni nochama, o'wéara nirá, echo'ná echi auché jaré napawika
bichíyami yuwa. Ne bachá Riosi echirigá jáwari echi jaré
o'wéara mapu nawésanaraga jurárami níri ne suníami jena'í wichimóbachi. Pe jubámi Riosi ayena cho echirigá jáwari jaré
o'wéara mapu sinibí ruwigá nawésari echi auché jaré
pagótami achigorigá mapurigá Riosi Binoy 'yari aboni nawésanara. Auché baisáiri Riosi jáwari echi jaré binériami
mapu gará binera Riosi Ra'íchara, ayena cho Riosi jáwari
auché jaré mapu wikabé karúmati orá mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero orayá. Ayena cho Riosi jáwari
echi auché jaré mapu ku sa'wá echi jaré nayúkami. Ayena cho
Riosi jáwari echi jaré mapu gará ku'wiro auché jaré pagótami. Arí biché Riosi ayena cho jáwari echi jaré mapu we gará
nuréami ju echi auché jaré napawika bichíyami. Ayena cho
Riosi jáwari echi auché jaré mapu 'yárami níri mapurigá aboni gará omérama ra'ícha isena ra'íchari.
29 Ketasi ne sinéami echi jaré napawika bichíyami jurárami
níri nawisánara ne suníami jena'í wichimóbachi. Ketasi ne sinéami gará nawésami ju achigorigá mapurigá Riosi 'ya
aboni nawisánara. Ketasi ne sinéami gará binériami ju Riosi
Ra'íchara. Ketasi ne sinéami wikabé karúmati orámi ju mapurigá ke wesi auché jaré omero orayá.
30 Ketasi ne sinéami 'yárami ju mapurigá aboni gará
omérama ku sa'wayá echi jaré nayúkami, Ketasi ne sinéami 'yárami ju mapurigá aboni omérama isena ra'íchari ra'ícha.
Ketasi ne sinéami 'yárami ju mapurigá aboni gará omérama
ku ruyé mapurigá echi auché jaré aniri, maparí aboni ra'íchari
743 1 K O R Í N T O C H I
isena ra'íchari nirá. Ne bichíwari ju mapu Riosi ketasi 'ya mapurigá sinéami echi jaré bichíyami chopi yiri orama.
31 Echirigá sinibí gará nakigá tansi 'yemi mapurigá Riosi
'yemi mi 'yama echi ne wabé simírami garabéara, chopi jipi nijeni 'yemi mi ruyema mapu chúrigá 'yemitamo omérabo
waminabi garabé orayá, mapujiti waminabi garabé ju
mapurigátamo a'nagupi wabé karebo.
Echi wabé kareríwami
Mapujiti a tamujeta gará omérasagá wikabé isena ra'íchari ra'ícha, ayena cho a tamujeta gará omérasagá
ra'ícha mapurigá echi jaré o'wéara Riosi kapitánawara ra'ícha, chopi a tamujeta ketasi we garéami nísagá, echarí tamujeta chopi wepi ni'yókaka ra'íchami níbi, mapurigá biré kampori wabé anéami, ayena cho mapurigá biré jiero wabé charigá anéami.
2 Ayena cho a tamujeta gará omérasagá ruwigá nawesa echi auché jaré pagótami achigorigá mapurigá Riosi Binoy tamujé
tamí 'ya nawésanara, ayena cho a tamujeta gará machiságá
suwaba echi jaré namuti mapu Riosi ketasi cho machírari echi auché jaré pagótami, ayena cho a tamujeta ne gará machíami
nísagá suwaba karúmati namuti, ayena cho a tamujeta ne
gará bichíyami nísagá Riosi mapuyénasí tamujeta gará omérabo echo'ná chakena achayá echi jaré ripabé churítami,
chopi a tamujeta ketasi wabé garéami nísagá, echarí tamujeta
arigá tarapé biyiri níbi. 3 Arí biché a tamujeta ne suwaba nachútaga kósagá
karúmati tamujé níwara namuti echi jaré wabé risúwati
pagótami, ayena cho a tamujé aboni nirá nijísagá kere, mapurigata waminá ikósarami níbo mapurigá echi pagótami
waminabi bichíma Riosi Ra'íchara, chopi a tamujeta ketasi
wabé garéami nísagá, echarí tamujeta arigá tarapebi yiri níbi. 4 Echi mapuyíripi wabé kareko auché jaré, échiko kirí orogá
iyénami ju. Arí biché échiko wabé garabé orámi ju, chopi
tarapé korúkami ju, nibiré níriami ju, ni biré cho 'nóchami ju. 5 Arí biché echi mapu yíripi wabé garéami ju, ketasi chuwé
orá, nibiré chibi síami ju. Échiko ketasi mayé mapu binoy ne
bachá warubéra ju. Ayena cho echi mapu wabé garéami ju ketasi yóami ju, nirapé kichíami ju echi auché jaré.
13
1 K O R Í N T O C H I 744
6 Arí biché echi mapu wabé garéami ju, ketasi kaníra maparí auché jaré chati orá, chopi échiko ne wabé kaníra
maparí auché jaré garabé orá.
7 Arí biché maparí echi jaré wabé garéami arigá wabé risú orárami ju, echarí aboni suwaba gará anacha, ayena cho
aboni sinibí bichí echi ne garabéara, ayena cho aboni sinibí
kirí buwé, mayega mapu Riosi ku'wírama aboni. 8 Arí biché maparí echi jaré pagótami ne bichíwari wabé
garéami juko, echarí aboni sinibí nirá echirigá garéami níma.
Arí biché pe waminánomí ma ketasi waminabi 'wérari níma mapu jaré ruwigá nawésama auché jaré achigorigá mapurigá
Riosi Binoy 'ya aboni nawisánara; ayena cho echarí ketasi
waminabi 'wérari níma mapu jaré ra'íchama isena ra'íchari, ayena cho ketasi waminabi 'wérari níma máputa gará
machiboa suwaba karúmati namuti.
9 Mapujiti jipi tamujeta chopi pébi machíami ju; ayena chota pébi machigá nawesa echi Garabé Riosi Ra'íchara,
mapujítita ketasi ne suwaba gará machí.
10 Chopi pe waminánomí maparita ma gará machiboa suwaba namuti, echarita ma ketasi mapuyiri pébi nirá
machíami níbo.
11 Chabénara maparita kúchi níri, echarita chopi ra'íchari mapurigá a ra'ícha kúchi, ayena chota chopi 'nátari mapurigá
a kúchi nirá, mapujítita ketasi cho newarari; chopi maparita
ma o'wari níri, echarita ma ketasi waminabi orari mapurigá echi kúchi nirá.
12 Echirigá ju mapu jipi rawé tamujé bichíyami ketasi 'me
gará machíami nirá ritiwá echi jaré Riosi níwara namuti, chópita ritiwá mapurigá echo'ná biréana sití sipéchi, ke
machíami nirá. Arí biché echarí maparita Jesucristo yuwa
muchuwi tamujeta ne gará machíami nirá riwiboa ne suwaba. Jipi tamujeta ketasi 'ne suwaba machí, chopi echarita ne
suwaba gará machiboa, achigorigá mapurigá Riosi tamujé
tamí ne gará machí. 13 Echirigá ju mapu echi jaré mapu ikí gará bichíyami juko,
abóniko sinibí nirá bichíma. Ayena cho echi jaré mapu ikí kirí
nirá buwé mapurigá Riosi ku'wírama; abóniko sinibí echirigá kirí buwema, mapurigá Binoy waminabi echirigá
745 1 K O R Í N T O C H I
ku'wírasama. Ayena cho echi jaré mapu ikí ne bichíwari garéami juko, abóniko sinibí nirá garéami níma. Chopi ne
wabé simírami gará ju máputa echirigá wabé garéami níbo.
Riosi 'yari mapurigá jaré pe téripi ke sayiná gará omérari ra'ícha
isena ra'íchari
Waminabi ne wabé garéami nírasi 'yemi. Sinepi nirá chopi nakisí mapu Riosi 'yemi mi 'yama mapurigátamo
omérabo orayá mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi 'yama oránara. Ne bachá nirá nakisí mapurigátamo omérabo ruwigá nawésiya echi auché jaré pagótami mapurigá Riosi Binoy 'yemi mi 'yama nawésanara.
2 Mapujiti mapuyíripi pe téri echirigá ke sayiná omérako
auché jaré isena ra'íchari nirá ra'ícha, jaré ne bichíwari ra'íchari jiti rugá mapu ke cho gará machirúami ju echi auché
jaré pagótami jiti, échiko chopi Riosi ra'íchiami ju, mapujiti
echi jaré pagótami ketasi machí echi yiri ra'íchari. Arí biché mapu binoy echirigá aniko, echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
echirigá gará ra'ichárari, chopi binoy ra'ícha jaré namuti jiti
rugá mapu echi auché jaré pagótami ketasi cho machí. 3 Chopi echi mapu gará omérako nawésiya echi auché jaré
pagótami mapurigá Riosi Binoy 'ya nawésanara, échiko
ayena gará ra'ícha echi jaré pagótami, mapurigá aboni waminabi gará bichíma, surachí nirá; ayena cho mapurigá
aboni waminabi we nírama, Riosi nóchara oránara; ayena cho
mapurigá aboni ne wabé kaníratami níma. 4 Arí biché echi mapu echirigá ke sayiná omérako pe téripi
nirá ra'íchiya echi auché jaré isena ra'íchari, binoy waminabi
gará bichírama, binoy chopi nirá. Chopi echi mapu gará nawésabo mapurigá Riosi 'ya binoy nawisánara, échiko
waminabi gará bichírama echi auché jaré napawika
bichíyami. 5 Arí biché nijeni ne bichíwari nakí mapu 'yemitamo ayena,
gará omérabo ke sayiná, pe téripi nirá, ra'ícha echi jaré isena
ra'íchari. Chópini waminabi ne wabé nakí mapurigátamo gará omérabo nawésiya echi auché jaré pagótami, achigorigá
mapurigá Riosi 'yemi mi 'yama nawésanara; mapujiti
waminabi wabé garabé ju máputamo echirigá nawésabo echi auché jaré pagótami, ketasi mapurigátamo echirigá ke sayiná,
14
1 K O R Í N T O C H I 746
pe téripi nirá, ra'íchabo echi auché jaré isena ra'íchari, átamo ketasi suwaba gará machíami nirá ku ruyésagá
mapurigátamo echirigá aniri, mapurigá echi jaré napawika
bichíyami echijiti waminabi gará bichíma. 6 Echijiti 'yemi, keni ritémawa, a nijeni chopi 'yemi mi
ra'íchasagá jaré isena ra'íchari maparini echo'ná iyena, 'yemi
mi 'neya, chúrigani 'yemi mi gará binérama echirigá? Mapujiti nijeni chopi 'yemi mi garabé nirá binera maparini
'yemi mi gará machíami nirá ra'íchaga binera, achigorigá
mapurigá Riosi Binoy tamí binérari; ayena cho maparini 'yemi mi gará machíami nirá ra'íchaga binera echi ne
Bichíwari; ayena cho maparini 'yemi mi gará machíami nirá
ra'íchaga nawesa achigorigá mapurigá Riosi Binoy tamí 'yari nawésanara; ayena cho maparini 'yemi mi gará machíami
nirá ra'íchaga binera mapu chúrigátamo gará bichíga
pirérabo. 7 Echi jaré namuti tákowami tarapé akami ju. Arí biché
maparí echi jaré pagótami ketasi gará machiságá simeya echi
jaré namuti mapu ikí tákowami ju, echarita tarapé omérabo machiyá mapu chuyiri tá aboni.
8 Ayena cho maparí echi biré sontarsi we simé echi korneta
aniríwami mapurigá binoy echirigá bayema nakónara echi auché jaré sontarsi, arí biché a binoy ketasi gará machíami
nirá simésagá, echarí ke wesi gará karigá muchima mapurigá
nakoma. 9 Ayena cho 'yemi yuwa achigorigá cho níma, mapujiti
átamo auché jaré isena ra'íchari ra'ichásagá, echarítamo wepi
ra'íchami níbo, mapujiti ke wesi omérama machiyá mapurigátamo aní.
10 Ne bichíwari ju mapu wikabé isena ra'íchari nirú jena'í
wichimóbachi, ayena cho bichíwari ju mapu ibiri nirá echirigá wikabé isena ra'íchami pagótami gará machí aboni
ra'íchara, mapu chúrigá aniwámi ko.
11 Chopi a nijeni ketasi machiságá echi si'nú ra'íchari maparí jaré pagótami tamí ra'ícha, echarí nijeni mapurigá
isena pagótami nirá níma echirigá ra'íchami pagótami yuwa,
ayena cho echirigá ra'íchami pagótami we isena nirá níma tamí yuwa.
747 1 K O R Í N T O C H I
12 Arí biché mapujiti 'yemitamo wabé nakí mapurigá Riosi 'yemi mi omératama mapurigátamo gará omérabo orayá
Riosi nóchara, gará níma máputamo bachá nirá ne gará
nakisá mapurigá Riosi 'yemi mi 'yama mapurigátamo omérabo waminabi binériya echi jaré napawika bichíyami, ne
gará machíami nirá.
13 Echirigá gará níma mapu ibíripi mapu ikí echirigá ra'íchako si'nú ra'íchari nirá, ayena cho tánama Riosi
mapurigá Binoy 'yama mapu échiko ayena cho gará
omérama ku ruyá mapu chúrigá aniwámi ko echi ra'íchari. 14 Mapujiti a nijeni si'nú ra'íchari ra'ichásagá maparini
Riosi yuwa ra'ícha, echarini ne bichíwari ra'ícha Riosi yuwa,
chópini tarapé machimea mapu pírini ra'ícha nijé. 15 Chúrigá 'narí gará níma mapurigá nijeni drama? Nijeni
ra'íchama Riosi yuwa echi jaré isena ra'íchari nirá, chopi
ayena cho nijeni ra'íchama Riosi yuwa mapu echi jaré pagótami gará omérama machiyá, ayena cho nijeni kaníraga
nawajima isena ra'íchari nirá mapurigá Riosi kipuma. Chopi
nijeni ayena cho nawajima echi jaré Riosi nawajíwara mapu echi jaré pagotami gará 'nátaga machimea.
16 Mapujiti a mujemi chopi si'nú ra'íchari ra'ichásagá
maparimi waminabi warubéraga ané Riosi, mapurigá mujé binoy 'nata echo'ná mujé surárachi nirá, echarí echi auché jaré
ke gará binératami pagótami ketasi omérama machiyá
mapurigami aní. Echijiti aboni ketasi omérama jeaniyá mapu aboni mi yuwa, a'nawí, chópirigá 'nata maparí mujemi Riosi
yuwa ra'íchaga, warú natétara 'ya.
17 Mapujiti mapurigá mujemi aní maparimi echirigá natétara 'ya Riosi, arigá we garabé nísa, echi auché jaré mapu
mi kipuma ketasi waminabi bichíratami níma, mapujiti aboni
ketasi machimea mapurigá mujemi animea, si'nú ra'íchari nirá.
18 Nijeni warú natétara 'ya Riosi mapujítini ne simírami
nirá ra'ícha echi auché jaré isena ra'íchari, ketasi mapurigá 'yemi sinéami.
19 Maparí echi jaré wikabé bichíyami napawima nijeni
waminabi nakimea nawésaga ra'ichánara pe okuá ra'íchari mapu gará machirúami níma, ketasi échiko makoy mili isena
1 K O R Í N T O C H I 748
ra'íchari mapu ke wesi machimea; mapujiti nijeni chopi gará omérama binériya auché jaré maparí aboni gará machiko nijé
ra'íchara.
20 Keni ritémawa ketasi 'natasi mapurigá echi jaré kúchi nirá. Chopi echi jaré kúchi ketasi cho chati orámi ju, echijiti
achigorigá orámi nísi 'yemi mapurigá echi jaré kúchi, chopi
sinibí ne gará machigá 'nátami nísi mapurigá echi jaré mapu ma ochérami ju.
21 Echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi je'ná jerigá osirúami
ju mapurigá echi Warubéra Riosi jeaní: Nijeni ra'ichárama auché jaré si'wína piréami pagótami mapurigá aboni
ra'íchama je'ná Juríosi pagótami, isena ra'íchari nirá, chopi
je'ná Juríosi nirapé echirigá gará tamí nijéwama. 22 Echirigá ju mapu jaré bichíyami 'yárami ju mapurigá
aboni ke sayiná, pe téripi nirá, ra'íchako isena ra'íchari nirá,
mapurigá echi auché jaré ke cho bichíyami pagótami echijiti gará machimea mapu Riosi ne wabé Warubéra ju. Chopi echi
jaré bichíyami ketasi echirigá 'yárami ju mapurigá aboni
echirigá ra'íchama, isena ra'íchari nirá, echi auché jaré ma gará bichíyami pagótami. Arí biché auché jaré bichíyami
'yárami ju mapurigá aboni nawésama echi jaré napawika
bichíyami pagótami achigorigá mapurigá Riosi Binoy 'ya nawisánara, chopi mapurigá echi jaré napawika bichíyami
waminabi gará bichíma; chopi echiyiri bichíyami ketasi
echirigá 'yárami ju mapurigá aboni nawésama echi jaré ke bichíyami pagótami.
23 Arí biché maparí sinéami 'yemi napawí, echarí a sinéami
'yemi sinepi nirá ra'ichásagá echi jaré isena ra'íchari, arí biché a echo'ná 'yemi yuwa mo'wiságá jaré mapu ketasi cho gará
binératami ju, jaré ke cho bichíyami kere, echarí aboni
jeanimea mapu 'yemitamo ke newarite nírasari. 24 Chopi a sinéami 'yemi gará machíami nirá nawisásagá
mapurigá Riosi Binoy 'yemi mi 'ya nawisánara, arí bichí a
echo'ná 'yemi yuwa bakiságá biré mapu ketasi cho bichíyami ju, mapu ketasi cho gará machiko Riosi Ra'íchara, echarí
échiko we yáti machimea mapurigá binoy we chati orámi ju.
Arí biché échiko we siwega 'natama mapujiti binoy echirigá
749 1 K O R Í N T O C H I
chati orámi ju, maparí binoy echirigá kipusa mapurigá 'yemitamo nawesa Riosi Ra'íchara.
25 Echirigá echi rijoy ku newarama suwaba chati
oruwáwami mapurigá binoy orari, mapurigá chinásarami ju echo'ná pachana binoy surárachi nirá. Echarí binoy chokoba
wiríbaga gará bichíga, warubéraga anema Riosi, ayena cho
jeanimea mapu Riosi ne bichíwari 'yemi yuwa atí.
Ne suwaba kirí nirá wachínaga orasi
26 Keni ritémawa, 'yemitamo sinibí je'ná jerigá orá: Maparí
'yemi bichíyami napawí, jaré 'yemi we nakí nawajíwara jaré
Riosi nawajíwara. Auché jaré we nakí binéranára echi auché jaré. Auché jaré we nakí ku ruyénara biré namuti mapu Riosi
'yemi mi machírari. Arí biché auché jaré we nakí ra'ichánara
jaré isena ra'íchari. Arí biché auché jaré we nakí ku ruyénara mapu chúrigá aniwámi ju suwaba mapu echirigá anirúami
níri, isena ra'íchari nirá. Gará ju máputamo orabo ne suwaba,
chopi arigá 'wérari ju mapu echi auché jaré napawika bichíyami arigá waminabi gará bichíratami nísa, ne suwaba
jiti mapu ikítamo orá.
27 Chopi a jaré 'yemi isena ra'íchari ra'ichásagá, gará níma chopi okuá echirigá ra'íchasa siné napawíkowachi, pe bikiyá
keremá. Arí biché sinibí gará níma ibíripi nirá echirigá
ra'íchasa. Ayena cho arigá 'wérari ju mapu jaré gará ku ruyema mapu chúrigá aniwámi ju mapurigá anirúami níri.
28 Chopi a ke wesi térasagá mapu gará omero ku ruyá
mapurigá aniwámi ju echiyiri ra'íchari, echarí ketasi gará níma máputamo echirigá ra'íchabo echi jaré isena ra'íchari
maparítamo si'néamika napawí. Chopi gará níma ibíripi
waná binoy bi'neri nirá ra'íchasa echi jaré isena ra'íchari Riosi yuwa chopí.
29 Echirigá ayena cho gará níma echi auché jaré yuwa
mapu gará nawesa Riosi Ra'íchara achigorigá mapurigá Riosi Binoy 'ya aboni nawisánara. Gará níma mapu chopi okuá
echirigá nawisama siné napawíkowachi, pe bikiyá keremá.
Arí biché gará níma echi auché jaré 'yemi chopi kirí kipuga 'natasa acha gará ko mapurigá nawisárawa.
1 K O R Í N T O C H I 750
30 Arí biché a auché biré rijoy echo'ná atíami, Riosi jiti machíratami nísagá biré namuti, echarí gará níma mapu echi
mapu nawésako risénsia 'yasa mapurigá echi auché biréara
ra'íchama. 31 Echirigá 'yemi máputamo ikí Riosi jiti 'yárami ju
nawisánara Binoy Ra'íchara gará omérabotamo nawesa
ibíripi nirá, mapurigá ne sinéami 'yemi napawika bichíyami gará binebo, ayena cho mapurigá si'néamitamo waminabi
kanírabo.
32 Arí biché gará níma mapu echi jaré mapu ikí nawesa Riosi Ra'íchara achigorigá mapurigá Riosi Binoy 'ya
nawisánara, sinibí we gará nijéwiyami níma Riosi, a Riosi
nurésagá auché biré bachá ra'ichánara. 33 Mapujiti Riosi tamujé tamí 'ya máputa gará kirí 'nátami
níbo, ketasi mapurigata buchuwí aníami níbo.
Arí biché mapurigá sinéami echi auché jaréana piréami achigorigá bichíyami ritémtami sinibí nurá oránara
34 ketasi risénsia ju mapu echi jaré muguí bichíyami
nawisama echo'ná napawíkowachi, maparí sinéami 'yemi bichíyami napawí. Chopi gará níma mapurigá aboni gará
nijéwiami níma echi jaré rijoy, achigorigá mapurigá nurárami
ju echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi. 35 Arí biché a echi jaré muguí nakiságá binénara jaré
namuti, gará níma rukuesa aboni kunara, echo'ná aboni
pirérachi, mapujiti ketasi gará níma mapurigá biré mukwí ra'íchama echo'ná napawíkowachi maparí ne sinéami echi
jaré napawika bichíyami ritémtami napawika muchuwi.
36 'Yemi aboni nirá gará machisí mapu je'ná Garabé Riosi Ra'íchara ketasi 'yemi aboni ra'íchara ju; ayena cho machisí
mapu ketasi 'yemi chópitamo ju mapu ma gará bichíri Riosi
Ra'íchara. 37 Arí biché a jaré 'yemi mayésagá máputamo we omero
nawésiya mapurigá Riosi 'yemi mi 'ya nawisánara, ayena cho
a jaré 'yemi mayésagá mapu echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi ne suwaba gará machira echi ne Bichíwari, gará
níma mapu 'yemitamo machiboa mapu nijé binoy nurérami
níri echi Warubéra Jesucristo jiti, 'yemi mi je'ná jerigá osénara.
751 1 K O R Í N T O C H I
38 Chopi a jaré ketasi mayésagá mapu nijeni ni: bichíwari nurérami níri echi Warubéra Jesucristo jiti maparini 'yemi mi
je'ná jerigá osári, echarí gará níma mapu echi auché jaré 'yemi
gará machiboa mapu Riosi ketasi níri mapurigá echirigá 'natárari echi jaré.
39 Echirigá biché, 'yemi keni ritémawa, arigá 'wérari nakisí
mapu Riosi 'yemi mi 'yama mapurigátamo omérabo nawésiya achigorigá mapurigá Binoy 'yemi mi 'yama
nawisánara; chopi ketasi anesi echi auché jaré mapu ketasi
risénsia ju mapu ra'íchama echi auché jaré isena ra'íchari. 40 Chopi maparítamo napawí, sinibí kirí nirá wachínaga
orasi suwaba mapu ikítamo orabo.
Mapurigá Jesucristo ku owínari
Jipi, 'yemi keni ritémawa, nijeni nakí máputamo sinibí gará 'natabo echi we Garabé Riosi Ra'íchara jiti, mapurigá nijeni
ma 'yemi mi nawésari, ayena cho mapurigá 'yemitamo gará bichíri. Arí bichétamo abijí ne wabé gará bichí.
2 Ayena chótamo ma ku wikawárami ju, mapujítitamo gará
bichíri echi Wabé Garabé Rios' Ra'íchara, átamo sinibí echirigá garabé nirá bichísagá, achigorigá mapurigá nijeni
'yemi mi nawésari.
3 Mapujiti bachá nirá nijeni 'yemi mi binérari achigorigá mapurigá nijeni binératami níri. Echirigá nijeni 'yemi mi
binérari mapu echi Warubéra Jesucristo mukuri tamujé chati
orarira jiti, achigorigá mapurigá osirúami ju Riosi Ra'íchara oseríwarachi.
4 Ayena cho mapu Binoy waminá chu'wirótami níri, ayena
cho mapu Binoy bikiyá chi'resa ku owínari mapurigá osirúami ju Riosi Ra'íchara oseríwarachi.
5 Ayena cho mapu echi Pegro gará riwari echi Warubéra
Jesucristo auchecho ku bitéami nirá. Ayena cho mapu pe wakinánokuá echi auché jaré mapu ikí jurárami níri
nawisánara, ayena cho riwari echi Binoy ma ku bitéami nirá.
6 Arí biché pe wakinánokuá, simírami marí kiento ritémtami bichíyami, sinepi nirá gará riwari echi Warubéra
Jesucristo auchecho ku bitéami nirá. Pe wikabé aboni abijí
piré, chopi jaré ma suwiri.
15
1 K O R Í N T O C H I 752
7 Pe wakinánokuá echi Santiago ayena cho riwari echi Warubéra Jesucristo auchecho ku bitéami nirá. Auchecho pe
wakinánokuá sinéami echi jaré mapu ikí jurárami níri
nawisánara auchecho siné riwari echi Warubéra Jesucristo ma ku bitéami nirá.
8 Echirigá ne sinéami echi auché jaré bachá nirá gará riwari
echi Warubéra Jesucristo ma ku bitéami nirá, chopi nijeni ayena cho, ne jubámi nirá, echirigá riwari echi Warubéra
Jesucristo. Echarí nijeni mapurigá mukúami nirá níri,
maparini arigá bitéari, mapujiti wi'ribé bamíbari jonsa nijeni wabé chati orámi níri.
9 Ne bichíwari Riosi tamí júri nawisánara, chopi nijeni
ketasi wabé simírami garabé ju mapurigani echijiti warura Riosi jiti nawésami anérami níma, mapujiti maparini ke cho
bichíri, nijeni wabé risú orogá a'najátari echi auché jaré mapu
napawika bichíyami níri Riosi. 10 Chopi jipi nijeni Riosi jiti jurárami ju mapujiti Riosi
Binoy tamí wabé ku'wírari. Arí biché Riosi ne wabé simírami
tamí ku'wírari mapurigani ne wabé simírami nochama, Binoy nóchara orayá, ketasi mapurigá sinéami echi auché jaré
nóchari. Chopi ketasi nijé binoy chopi níri mapu echirigá
orari, mapujiti Riosi tamí ku'wírari mapurigani echirigá orama.
11 Chopi ke chi'ré a nijé nísagá mápuni echirigá nóchari?
Ke chi'ré a aboni nísagá, kéremá? Arigata echirigá nawésari echi Garabé Riosi Ra'íchara. Arí biché 'yemitamo ma gará
bichíri echirigá mapurigátamo nawésarami níri.
Mapurigá echi jaré suwíami ku 'owínama
12 Chopi ata nawisásagá mapu echi Warubéra Jesucristo ku owínari maparí Binoy ma mukúami níri, chúrigá biché aní
jaré 'yemi mapu echi jaré ma suwíami ketasi chirigá ku
o'wínama? 13 Mapujiti a ke siné ku o'wínasagá echi jaré suwíami,
echarí echi Warubéra Jesucristo Binoy ketasi cho ku
owínamiri. 14 Ne bichíwari ju mapu echi Warubéra Jesucristo ma ku
owínari maparí Binoy ma mukúami níri. Chopi a ketasi
753 1 K O R Í N T O C H I
bichíwari nísagá mapu Jesucristo ku owínari, echarí tarapé natéami ními mapu tamujeta nawesa, nibiré cho natéami ními
mapu 'yemitamo ma gará bichíri Jesucristo nirá.
15 Arí biché a ketasi echirigá ku owínami nísagá echi Warubéra Jesucristo, echarí tamujé ne wabé 'yékaka
nawésami níbita, Riosi sayéraga, mapujítita ma nawésari
jeanigá mapu Riosi ma ku owíntari echi Warubéra Jesucristo. Chopi a ne bichíwari nísagá mapu Riosi ke siné ku owíntama
echi jaré suwíami, echarí ketasi bichíwari ními mapu Riosi
ma ku owíntari echi Warubéra Jesucristo. 16 Mapujiti a ke siné ku o'wínsagá echi jaré suwíami, echarí
ketasi bichíwari ními mapu echi Warubéra Jesucristo ma ku
owínari. 17 Arí biché a ketasi ku owínami nísagá echi Warubéra
Jesucristo, echarí tarapé natéami ními mapurigátamo ma gará
bichíri. Echarítamo ketasi ku wikawárami níbi mapurigátamo wabé chati orari.
18 Ayena cho a echirigá ne bichíwari nísagá, echarí echi
auché jaré bichíyami mapu ma waminá suwiri, sinéami ma 'wigámi ními, sinéami mapu ikí bichíri Jesucristo nirá.
19 Ne bichíwari ju mapu echi Warubéra Jesucristo tamujé
tamí ku wikáwari maparita gará bichíri Binoy nirá. Chopi a Jesucristo ketasi ne bichíwari tamujé tamí echirigá ku
Wikáwami nísagá ne sinibí nirá, echarí ne jubá rawé ayénasí,
echarí tamujeta wepi risú orárami níbita jipi rawé, maparí auché jaré tamujé tamí risú orá mapujítita aniri máputa
echirigá bichí Jesucristo nirá. Ayena cho a echirigá ne
bichíwari nísagá, echarí gará ními mapu echi auché jaré pagótami tamujé tamí ne wabé natimami, mayega máputa ke
newarite ju.
20 Chopi ne bichíwari ju mapu echi Warubéra Jesucristo ma ku owíntarami níri, maparí Binoy ma mukúami níri. Arí
biché achigorigá mapurigá echi jaré Juríosi pagótami sinibí ne
bachá nirá 'yari Riosi jaré karúmati 'wírami, echirigá ayena cho echi Warubéra Jesucristo ma ku 'yárami níri Riosi, ku
owínami nirá; chopi waminánomí ne sinéami echi jaré
bichíyami ayena cho 'yárami níma Riosi ma ku o'wínami nirá.
1 K O R Í N T O C H I 754
21 Echirigá mapurigá jipi ne sinéami pagótami jena'í wichimóbachi piréami arigá suwí, mapujiti echi birépi Arani
riwéami ne bachá bitéami rijoy, bachá nirá chati orari;
echirigá ayena cho sinéami mapu ikí bichíyami ju Jesucristo nirá, waminánomí auchecho ku o'wínama, mapujiti echi
birépi Jesucristo ma ku owínari.
22 Arí biché mapurigá sinéami pagótami waminá suwí mapujiti ne sinéami aboni echi Arani kúchuwara kúchara
nirá ju; echirigá ayena cho ne sinéami pagótami mapu ikí echi
Warubéra Jesucristo níwara ju, arigá auchecho siné ku pirérama waminánomí.
23 Chopi ibíripi nirá ku owíntarami níma mapurigá aboni
'yárami níma Riosi. Echi Warubéra Jesucristo ne bachá nirá ma ku owíntarami níri, arí biché Binoy ku 'yárami níri Riosi
mapurigá echi 'wírami mapu ne bachá nirá 'yárami níri Riosi.
Arí biché sinéami echi jaré Jesucristo níwara pagótami gará ku owíntarami níma waminánomí, maparí echi Warubéra
Jesucristo ku norínama.
24 Echarí níma echi ne jubá rawé. Echarí echi Warubéra Jesucristo ma ketasi ariwema mapu echi jaré o'wéara nurámi
jena'í wichimóbachi piréami waminabi echirigá nurama;
chopi auchecho ku 'yama mapu echi Warubéra Riosi Onorúami echirigá Warubéra Nurámi níma suwaba namuti
yuwa.
25 Mapujiti arigá 'wérari ju mapu echi Warubéra Jesucristo wabé nurama mapurigá ne Warubéra nirá, mapuyénasí Riosi
Onorúami ma gará ni'yura, mapuyénasí ne sinéami echi jaré
Jesucristo sayera waminá umpárami níma. 26 Ayena cho echi mukuwámi tamujé tamí ne wabé
sayérami ju, chopi ne jubámi nirá, echi Warubéra Jesucristo
káraga waminá suwábama echi mukuwámi, mapurigata ma ketasi waminabi suwiboa.
27 Echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi osirúami ju mapu
Riosi 'yari mapurigá Jesucristo Warubéra Nurámi níma ne suwaba namuti yuwa. Echirigá ketasi aniwámi ju mapu
Jesucristo nurámi níma Riosi Onorúami yuwa, mapujiti Riosi
Onorúami ju mapu echirigá 'yari mapu Jesucristo ne Warubéra Nurámi níma.
755 1 K O R Í N T O C H I
28 Arí biché echarí ne jubá rawé maparí sinéami echi Warubéra Jesucristo sayera waminá umpárami níma, echarí
echi Binoy Warubéra Jesucristo, mapu echi Birépi Riosi
Ranára ju, auchecho ku 'yama mapurigá Riosi Onorúami arigá ne Warubéra níma suwaba yuwa, mapujiti Riosi
Onorúami ju mapu ki'yá chokichí wirari echi Binoy Jesucristo
mapurigá Warubéra nirá, ne suwaba namuti yuwa. Echirigá echi Birépi Warubéra Riosi suwaba omérami níma suwaba
yuwa.
29 Chopi maparí biré ke ba'wí jiti pagótami mukuko, echarí jaré 'yemi 'narítamo pagó. Churékurátamo echirigá orá?
Mapujiti a bichíwari. nísagá mapu echi jaré ma suwíami ke
siné ku o'wínama, churékurátamo echirigá 'yemi 'narítamo pagó, maparí echi mukúami ke pagótami káchi?
30 Sinibí rawé echi jaré ke bichíyami pagótami tamujé tamí
ko'winari mapujítita we nawesa jeanigá mapu Jesucristo ma ku owínari, chopi a ne bichíwari nísagá mapu echi jaré ma
suwíami ke siné ku o'wínama, churékuráta waminabi
nawisabo Jesucristo jiti rugá, a jaré echijiti tamujé tamí echirigá ko'winárasagá?
31 Keni ritémawa ne bichíwari ju mapu sinibí rawé nijeni
ne noguí mi'rirúami ju, chopi ayena cho bichíwari ju mapu nijeni ne wabé kaníra 'yemi jiti, mapujítitamo ma gará bichíri
Jesucristo nirá.
32 Jaré rijoy ne wabé jobátami jena'í Ejésochi piréami tamí ne wabé sayérari mapujiti nijeni nawesa Jesucristo jiti rugá,
chopi nijeni arigá nawesa mapujítini gará bichí mapu
Jesucristo ma ku owínari. Chopi a ne bichíwari nísagá mapu echi jaré suwíami ke siné ku o'wínama, echarí Jesucristo
ketasi cho ku owínami ními, arí biché chopi gará ními orasa
mapurigá jaré pagótami jeaní: Ma warú kopóata, ayena cho ma warú bajíbota, mapujiti siné káchi ba'arita suwibóiré!
33 Chopi ketasi ariwesi 'yemi mapurigátamo echirigá
'yékarami níbo. Ne bichíwari ju mapurigá je'ná jerigá anirúami ju: Átamo sinibí 'yénasagá echi auché jaré chati
orámi pagótami yuwa, echarí 'yemitamo ketasi waminabi
garabé orogá 'yénabo.
1 K O R Í N T O C H I 756
34 Auchecho siné ne gará wachínaga, kirí orogá pirérasi. Ketasi waminabi chati orasi. Jaré 'yemi ketasi cho gará bichíri
Riosi. Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigátamo we
riwérabo.
Chúrigá ku 'owinama echi jaré suwíami?
35 Chopi siné káchi jaré je'ná jerigá rukuema: Chúrigá ku
o'wínama echi jaré suwíami? Chuyiri ku sapérama aboni?
36 Mapu echirigá ku rukueko, échiko mapurigá ke newarite ju, mapujiti 'yemitamo gará machí mapurigá echi jaré raká
chopi gará a'wí maparí ma ichirúami ju echo'ná wi'yérari,
mapo'ná echi raká waminá bikamea mapurigá mukúami nirá. 37 Mapuyíripi raká mapu ichirúami ju, echi a ku
bukuríwami ochérama. Chopi chokichí nirá echi raká bi'neri
chopi ichirúami níri, a nísagá echi turío rakara, a auché jaré isena kéremá.
38 Riosi Binoy 'ya ibiri raká mapu chúrigá ochérama
mapurigá Binoy nakí. Arí biché ibiri raká auchecho siné achigorigá cho ochera.
39 Chopi ketasi ne suwaba namuti chopi a yiri sapéami ju,
mapujiti echi pagótami sapara birépi sapá ju, arí biché echi jaré namuti sapara auché biré si'nú sapá ju, ayena cho echi
jaré churuguí sapara auché biré si'nú ju, ayena cho echi jaré
rochí sapara auché biré si'nú cho ju. 40 Echirigá echi jaré echo'ná ripá riwigachi muchúwami
ayena sapé, achigorigá mapurigá sinéami jena'í wichimóbachi
piréami ayena cho sapé. Arí biché echi jaré ripá riwigachi muchúami sapara ne wabé simati ju, chopi jena'í
wichimóbachi piréami sapara si'winárigá cho simati ju.
41 Arí biché echi rayénari waminabi ne wabé simírami rataba ketasi mapurigá echi michá, ayena cho waminabi ne
wabé simírami rataba ketasi mapurigá echi jaré soporí. Arí
biché jaré soporí waminabi simírami rataba ketasi mapurigá auché jaré soporí.
42 Ayena cho echirigá ikimea echi jaré suwíami yuwa,
maparí aboni auchecho ku o'wíntarami níma. Chabénara maparí aboni waminá suwiri, echarí aboni sapara
chu'wirótami níri, mapujiti we yáti bikamea riwéari. Chopi
757 1 K O R Í N T O C H I
waminánomí maparí aboni ku o'wíntarami níma, echarí aboni ma ketasi auchecho siné suwímea.
43 Echarí chabénara aboni sapara chu'wirótami níri
mapurigá chijúntami nirá; chopi waminánomí auchecho ku o'wíntarami níma, ne wabé simírami ba'yóami, ne wabé
ratábami nirá. Echarí chabénara aboni sapara chu'wirótami
níri mapujiti ma suwíami níri, chopi waminánomí aboni sapara ku o'wíntarami níma ne wabé simírami jiwérami nirá.
44 Echarí chabénara aboni chu'wirótami níri mapurigá
suwíami sapara nirá; chopi waminánomí aboni ku o'wíntarami níma, auché si'nú nakuríwarami mapurigá ariwá
nirá, chopi arigá sapéami níma. Tamujeta arigá sapé
mapuyénasíta piré jena'í wichimóbachi, chópita ayena auchecho isena nirá sapérabo echo'ná ripá riwigachi, ariwá
nirá.
45 Je'ná jerigá ayena cho osirúami ju Riosi Ra'íchara oseríwarachi: Echi bachá wiríami rijoy, Arani riwéami, gará
akami nirá niwárami níri. Chopi echi bukurí ne jubára
nawámi Rijoy, Jesucristo riwéami, ayena cho sapéami níri mapurigá echi Arani. Arí biché echi Warubéra Jesucristo
achigó yiri ju mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara,
ayena cho Binoy nijá mapurigá sinéami mapu ikí bichíko Binoy nirá ne sinibí nirá pirérama.
46 Chopi ne chokichí echi pagótami ketasi mapurigá ariwá
nirá ju, chopi sapéami ju mapurigá jena'í wichimóbachi piréami nirá. Arí biché waminánomí echi jaré gará bichíyami
pagótami mapurigá ariwá nirá níma, chopi arigá sapéami
níma. 47 Echi rijoy, ne bachára, chopi jena'í wichimóbachi nirúami
wi'yé jiti niwárami níri; chopi echi Rijoy osára, echi Warubéra
Jesucristo ju, echo'ná ripá riwigachi jonsa nawámi. 48 Arí biché jena'í wichimóbachi piréami pagótami sapara
achigó yiri ju mapurigá echi bachá wiríami rijoy sapara, echi
mapu wi'yé jiti niwárami níri. Chopi sinéami pagótami mapu ikí echo'ná ripá riwigachi piréami níma, abóniko achigó yiri
sapérama mapurigá echi Warubéra Jesucristo, mapu echo'ná
ripá riwigachi jonsa nawámi ju.
1 K O R Í N T O C H I 758
49 Echirigá mapurigá jipi tamujeta achigó yiri ju mapurigá echi rijoy wi'yé jiti niwárami, echirigá ayena cho
waminánomí tamujeta achigó yiri níbo mapurigá echi Rijoy
ripá riwigachi jonsa nawámi. 50 Keni ritémawa nijeni nakí 'yemi mi anénara mapu ke
wesi omérama mo'wiyá echo'ná ripá riwigachi, abijí achigó
yiri sapéami nísagá mapurigá jena'í wichimóbachi piréami nirá; mapujiti tamujé sapara mapu arigá waminá suwibama
ketasi omérama mo'wiyá echo'ná ripá riwigachi mapo'ná ne
suwaba ke siné suwibama. 51 Chopi nijeni nakí mapu 'yemi bichíyami gará
machibóatamo je'ná jerigá mapu echi auché jaré ke bichíyami
pagótami ketasi machí: Mapu tamujé mapu ikita bichíyami ju Jesucristo nirá, ketasi ne si'néamita waminá suwiboa, chopi
echarí ne juba rawé sinéami tamujeta we yáti auché isena
nakuríwarami níbo 52 mapurigá kupuchá. Mapujiti echarí ne jubá rawé maparí
ke sayiná ne wabé anema Riosi níwara korneta aniríwami,
echarí echi jaré Jesucristo jiti bichíyami mapu ikí suwíami níma, echarí ke sayiná ku o'wíntarami níma, mapurigá aboni
ke siné auchecho siné suwímea. Arí biché tamujé bichíyami
máputa abijí pireko echarí ne jubá rawé, si'néamita auché isena garabéara nirá nakuríwarami níbo.
53 Jipi tamujeta arigá suwí, arí biché tamujé sapara arigá
waminá biká, chopi arigá 'wérari ju máputa auché isena nakuríwarami níbo, mapurigata sinibí nirá pirérabo.
54 Arí biché echarí ne jubá rawé tamujé sapara mapu ketasi
sinibí nirá nirúrama riwéari, mapu arigá suwíami nirá niwárati, ma bukuríwami ku nakuríwarami níma mapurigata
ke auché siné suwiboa. Echarí ne bichíwari ikimea mapurigá
osirúami ju Riosi Ra'íchara oseríwarachi jeanigá: Echi mukuwáwami ma suwábarami ju, mapujiti tamujeta ma ne
sinibí nirá pirérabo.
55 Echijiti echi mukuwáwami ketasi waminabi tamujé tamí suwírama, nibiré cho waminabi tamujé tamí omérama.
56 Echi mukuwáwami chopi tamujé tamí suwira mapujítita
ma chati orari. Arí biché echi chati oruwáwami tamujé tamí omero mapujiti Riosi bachá nirá tamujé tamí nureri máputa
759 1 K O R Í N T O C H I
ketasi echirigá chati orabo, mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi.
57 Chopi warubé natétara 'yárami níraga Riosi, mapujiti
Binoy tamujé tamí 'ya mapurigata na'úrabo, mapujiti echi Warubéra Jesucristo tamujé tamí jiti mukuri.
58 Echijiti 'yemi keni ritémawa, sinibí echirigá ne gará
bichísi Jesucristo nirá. Ke siné ariwesi echirigá bichíya. Sinibí waminabi wabé nochasi echi Warubéra Jesucristo nóchara
orayá, mapujiti 'yemitamo gará machí máputa ke siné wepi
nocha, maparita nocha echi Warubéra Jesucristo nóchara orayá.
Jaré ritémtami bichíyami napaburi wenomí echi auché jaré
ritémtami ne wabé risúwati 'yábiya
Gará níma mapu 'yemitamo napabubo wenomí echi
auché jaré we risúwati napawika bichíyami yábiya. Sinibí echirigá gará orasi 'yemi achigorigá mapurigá nijeni
nureri echi auché jaré napawika bichíyami echo'ná Galásiachi
aniríwachi kawírari piréami: 2 Sinibí oméachi rawé ibiri nirá 'yemi waminá waná
rojuana muchuwasi jaré wenomí echo'ná 'yemi aboni
pirérachi, echi mapu Riosi aríwami níma, echi jaré risúwati napawika bichíyami 'yánaraga. Echi jaré 'yemi mapu wikabé
mériko waminabi wiká 'yama, chopi echi jaré mapu ke 'me
mériko ayena cho pe okuá 'yama. Arí biché echirigá muchuwasi echo'ná 'yemi aboni pirérachi, mapuyénasí nijeni
echo'ná nawá 'yemi napawika bichíyami yuwa. Echarítamo
gará omérabo we yáti napabuya ne suwaba, mapurigátamo tamí tórata jurabo, echi jaré risúwati napawika bichíyami
'yánaraga, ayena cho echarítamo ketasi nóchari orabo
napabuya maparí nijeni echo'ná nawá. 3 Arí biché maparí nijeni ma nawasa, echarí jurámani echi
jaré mapuyíripi 'yemitamo chapiboa mapurigá aboni echo'ná
Jerusalémachi tomea echi wenomí máputamo napaburi echi auché jaré ritémtami wabé risúwati 'yábiya. Echarí nijeni
ayena cho biré oserí osémani echi jaré napawika bichíyami
ritémtami echo'ná Jerusalémachi piréami.
16
1 K O R Í N T O C H I 760
4 Arí biché a 'wérari nísagá mapurigá nijeni ayena cho así simea, echarí aboni tamí yuwa simama.
Echi Pablo nawésiya iyénari
5 Pe waminánomí nijeni simea echo'ná 'yemichi maparini
ma simírasa echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari, mapujiti arigá 'wérari ju mápuni bachá nirá echo'ná
Maseróniachi simírama.
6 Arí biché nijeni 'yemi mi yuwa tibímiré pe téri rawé. Siné káchi nijeni echo'ná asagá simíramiré jipi romó. Echarí
'yemitamo omérabo tamí ku'wíriya maparí nijeni auchecho
simea echo'ná auché jaréana mapo'ná 'wérari níma mapo'nani simea.
7 Echirigá jipi nijeni ketasi pe téri nirá 'yemi mi 'nénari
maparini echo'ná simírama, echo'ná Maseróniachi simiyá, mapujítini 'yemi mi yuwa pe wi'ribé asinari, a echi Warubéra
echirigá tamí risénsia 'yásagá.
8 Chópini abijí jena'í Ejésochi tibima mapuyénasí seba echi jaré Juríosi aniríwami pagótami omáwara, Pentikostesi
aniríwami,
9 mapujiti jena'í Ejésochi nijeni gará omero echi Warubéra Jesucristo nóchara orayá. Arí biché wikabé gará bichíma,
chopi auché jaré wikabé tamí wabé sayera.
10 Arí biché a echi Timoteo nawásagá echo'ná 'yemi yuwa, gará orasi mapurigá binoy gará kanírama mapuyénasí
echo'ná 'yemi yuwa atí, mapujiti echi Timoteo we gará orá
echi Warubéra Jesucristo nóchara, achigorigá mapurigá nijeni orá.
11 Chopi ke wesi 'yemi ketasi 'me nirasi echi Timoteo.
Si'winárigá gará ku'wírasi mapurigá binoy kaníraga iyénaga wakiná simea tamí 'némiya, mapujiti nijeni jena'í buwigá atí
mapurigá binoy ke 'me ayó nawama, echi auché jaré
ritémtami ayena cho mapu binoy yuwa 'yena. 12 Nijeni we tánari echi Apolo riwéami rijimara mapurigá
binoy echo'ná simea 'yemi mi 'némiya, echi auché jaré
ritémtami yuwa. Chopi jipi binoy ketasi nakiri siminara. Pe waminánomí binoy echo'ná simea, maparí binoy gará omero.
761 1 K O R Í N T O C H I
13 Ne gará 'nátaga muchisi. Sinibí gará bichísi Jesucristo nirá. Tarapé majaga, sinibí 'wérari orasi mapurigá Binoy nakí.
14 Ne gará karigá orasi ne suwaba mapu ikítamo orá.
15 Keni ritémawa, mátamo gará machí mapu echi Sitéjana riwéami rijimara, binoy upira yuwa, binoy kúchuwara yuwa,
échiko ne suwaba níri mapu ne bachá nirá bichíri Jesucristo
nirá, echo'ná Akáyachi piréami pagótami yuwa, ayena chótamo machí mapurigá aboni sinibí ne gará ku'wírari echi
auché jaré napawika bichíyami ritémtami.
16 Arí biché nijeni ayena cho nakí mapurigátamo gará nirabo echiyiri ritémtami, ayena cho gará nirasi sinéami echi
auché jaré mapu ikí ku'wíriami ju, ayena cho sinéami mapu
ikí nocha, Jesucristo nóchara orayá. 17 Nijeni wabé kaníri mapujiti ma siri echi Sitéjana, echi
Portunato riwéami yuwa, echi Akáiko riwéami yuwa,
mapujiti aboni ma tamí wabé ku'wírari, chopi 'yemitamo ketasi omérari tamí ku'wíriya, mapujítitamo ketasi tamí yuwa
muchiri.
18 Aboni ma tamí ne wabé kaníratari nijé ariwárachi nirá, ayena cho chabénara nirá aboni ma 'yemi mi kaníratari ariwá
nirá. Sinibí ne gará nirasi echi yiri ritémtami.
19 Echi jaré napawika bichíyami ritémtami jena'í Ásiachi aniríwachi kawírari piréami 'yemi mi wabé ripora. Echi Akila
riwéami rijoy, binoy upira Prisila riwéami ayena cho 'yemi mi
wabé ripora. Ayena cho echi auché jaré ritémtami mapu sinibí napawí echo'ná echi Akila bitérachi 'yemi mi wabé
ripora, mapujítitamo ayena cho napawika bichíyami ju echi
Warubéra Jesucristo nirá. 20 Ayena cho 'yemi mi ripora sinéami echi jaré ritémtami
jena'í muchúami. Ibiri nirá a'nagupi wabé natem chu'musa
'yemi. 21 Nijé, Pablo, 'yemi nimí je'ná jerigá ripóraga osé, nijé
binoy sikara jiti.
22 Gará níma mapu sinéami pagótami mapu ikí ketasi karésagá echi Warubéra Jesucristo, waminá wi'nijírami nísa.
Mujé, tamujé Warubérawara Jesucristo, we yáti ku nawá
jena'í wichimóbachi!
1 K O R Í N T O C H I 762
23 Nijeni nakí mapurigá echi Warubéra Jesucristo 'yemi mi wabé ku'wírama.
24 Ayena choni nakí máputamo gará machiboa mapurigá
nijeni 'yemi mi ne wabé karé, sinéami máputamo gará bichíyami ju Jesucristo nirá. Echirigá níraga!
2 K O R Í N T O C H I P I R É A M I Osá Osirúami mapurigá Pablo osári echo'ná
Echi Pablo auchecho siné osé echi jaré napawika bichíyami
ritémtami
Nijé, Pablo, 'yemi mi osé. Echi Warubéra Jesucristo tamí
júri nawisánaraga mapurigá Riosi Binoy nakiri. Echi rijimara Timoteo mapu tamí yuwa atí, ayena cho 'yemi mi
ripóraga nári. Arí biché nijeni 'yemi mi osé, ne sinéami 'yemi
napawika bichíyami máputamo Riosi níwara ju, echo'ná Koríntochi aniríwachi warúrachi piréami. Ayena choni 'yemi
mi osé ne sinéami 'yemi napawika bichíyami echo'ná ne
suníami norigá piréami, echo'ná Akáyachi aniríwachi kawírari.
2 Nijeni ne wabé nakí mapu Riosi, tamujé Onorá, ayena cho
echi Warubéra Jesucristo, 'yemi mi ku'wírama, ayena cho mapu 'yemi mi 'yama mapurigátamo sinibí we gará kirí
orogá pirérabo.
Echi Pablo ne wabé risú orárami níri
3 Gará níma mapu tamujeta waminabi warubéraga anesa Riosi, echi mapu tamujé Warubérawara Jesucristo Onorá ju,
mapujiti echi Warubéra Riosi Onorúami ju mapu tamujé tamí
ne wabé natimá, ayena cho Binoy sinibí tamujé tamí ku kanírata maparita o'mona.
4 Mapujiti Riosi sinibí tamujé tamí wabé gará ku kanírata
maparita wabé risú orárami ju, mapurigá tamujeta ayena cho gará omérabo ku kaníratiya echi auché jaré, sinéami mapu ikí
risú orárami ju. Arí biché tamujeta echirigá ku kaníratabo
aboni, achigorigá mapurigá Riosi ma tamujé tamí ku kaníratari.
5 Mapujiti tamujé máputa jurárami níri nawisánara
Jesucristo Ra'íchara ne bichíwari wabé risú orárami ju mapujítita bichí Jesucristo nirá, chopi echi Warubéra
Jesucristo Binoy ne wabé simírami risú orárami níri. Echijiti
tamujeta ayena cho ne wabé simírami ku kaníratami juta mapujiti Jesucristo Binoy tamujé tamí ne wabé ku kanírata.
1
2 K O R Í N T O C H I 764
6 Echijiti maparí tamujé nawésami arigá ne wabé risú orárami juta, Riosi chopi ariwé mapurigata echirigá risú
orárami níbota, mapurigá tamujeta echijiti binebo chúrigata
omérabo 'yemi mi ku kaníratiya pe waminana, maparí siné káchi, 'yemitamo ayena cho risú orárami níbo, ayena cho
mapurigata omérabo 'yemi mi ku'wíriya mapurigátamo ne
gará machiboa Riosi. Mapujiti maparí Riosi tamujé tamí ku kanírata, Binoy echirigá orá mapurigata omérabo 'yemi mi ku
kaníratiya pe waminana. Echarí 'yemitamo gará omérabo kirí
orogá anacha, maparítamo risú orogá a'najátarami níbotamo, achigorigá mapurigá tamujeta risú orárami ju jipi rawé.
7 Tamujeta mayé mapu 'yemitamo sinibí waminabi gará
bichísabotamo Jesucristo nirá. Echijítita ayena cho mayé mapu achigorigá mapurigá 'yemitamo ayena cho risú
orárami ju, mapurigá tamujeta risú orárami níri, echirigá
ayena cho Riosi 'yemi mi ku kanírata, achigorigá mapurigá Binoy tamujé tamí ku kaníratari.
8 Keni ritémawa nijeni nakí mapu 'yemitamo gará
machiboa mapu chúrigá nijeni ne wabé risú orárami níri maparini echo'ná Ásiachi aniríwachi kawírari iyénari,
mapujiti echarini ne wabé simírami risú orárami níri.
Echarini ne noguí ma ketasi omérari anacha maparini echirigá risú orárami níri, ayena choni mayeri mapurigá
nijeni ma ketasi waminabi bitérama jena'í wichimóbachi.
9 Echarini mayeri mapurigani we yáti mi'rirúami níma riwéari, chopi ne suwaba je'ná jerigá ikíri mapurigá nijeni ma
ketasi waminabi mayema mápuni gará omero ku'wíriya nijé
binoy nirá. Chópini mayema mapu Riosi tamí ku'wiro, Echi mapu gará ku o'winta echi jaré suwíami.
10 Ne bichíwari Riosi tamí ku'wírari mapurigani ketasi
echirigá mi'rirúami níma, mapujiti echi auché jaré ne wabé tamí mi'rinári. Arí biché Riosi abijí jipi rawé tamí ku'wira,
ayena choni bichí mapu Riosi waminabi tamí echirigá
ku'wírama 11 a 'yemitamo Riosi yuwa tániga ra'ichásagá tan jiti, ayena
cho a wikabé auché jaré ritémtami echirigá Riosi yuwa tániga
ra'ichásagá tamí jiti, ari biché waminana rawé ne wabé
765 2 K O R Í N T O C H I
wikabé ritémtami ayena cho warú natétara 'yama Riosi, ma riwisá mapurigá Binoy ne bichíwari tamí ku'wiro.
Echi Pablo ruyé echo'ná Koríntochi piréami mapu piri jiti binoy ke
cho nawari echo'ná abónichi
12 Arí biché nijeni sinibí ne wabé kaníra mapujítini, binoy
nirá ne gará machí mapu nijeni sinibí garabé orogá iyénari jena'í wichimóbachi, ayena cho mapurigani tarapé 'yékami
níri. Chopi ne bachá nirá nijeni ne wabé kaníra mapujítini
echirigá garabé orogá iyénari echo'ná 'yemichi. Arí biché Riosi Binoy níri mapu tamí wabé karigá ku'wírari
mapurigani omérama echirigá garabé orogá bitériya, chopi
ketasi níri echi wabé machiwáwami mapu nijeni wabé machiri, mapu tamí echirigá garabé orogá bitératari.
13 Arí biché sinibí maparini 'yemi mi osé, echarí chópini osé
echi jaré namuti mapu 'yemitamo gará omérabo machiyá mapu chúrigá aniwámi ko, maparítamo 'neni echi oserí. Arí
biché nijeni we nakí mapurigátamo ne sébari gará machiboa
ne suwaba 14 mapu ikítamo chopi pébi nirá machí jipi rawé, mapurigá
echarí rawé maparí echi Warubéra Jesucristo ku norínama,
'yemitamo wabé kanírabo tamí jiti mapujítini 'yemi mi nawésari Riosi Ra'íchara. Echarí nijeni echirigá achigorigá
kanírama 'yemi jiti mapujítitamo gará bichíri nijé
nawésawara. 15 Arí biché echirigá mayega, nijeni 'nátari mapurigani
bachá nirá echo'ná simea, 'yemi mi 'némiya, mapurigá
'yemitamo echirigá osá chokéami kanírabo mapujiti nijeni 'yemi mi 'nema osá chokéami.
16 Echirigá nijeni 'nátari mapurigani echo'ná simírasama,
'yemi mi 'nésiya, maparini simea echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari. Ayena choni mayeri mapu pe
waminánara maparini wakiná ku simea echo'ná
Maseróniachi jonsa, echarini auchecho siné 'yemi mi 'nésama. Echirigá 'yemitamo gará omérabo tamí ku'wíriya maparí
nijeni waminabi simea echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari.
17 Chopi nijeni ketasi cho omérari echirigá orayá. Echijiti, áchatamo mayé mapu nijeni arigá ketasi siminári echo'ná
2 K O R Í N T O C H I 766
'yemi mi 'nésiya, maparini arigá aniri mápuni echo'ná simea? Nijeni ketasi orá mapurigá auché jaré pagótami jena'í
wichimóbachi piréami orá, maparí aboni wepi aní mapu
chúrigá aboni orama, chopi aboni arigá we yáti 'nata mapu ketasi ne bichíwari echirigá orama.
18 Arí biché Riosi Binoy gará machí mapu nijeni ketasi
'wepi 'yemi mi ané, jeanigá: Ayena, maparini arigá nakí jeanénara: Ketasi.
19 Mapujiti tamujeta 'yemi mi nawésari Jesucristo jiti rugá,
echi Warubéra Riosi Ranara. Nijé, Pablo, echirigá 'yemi mi nawésari, echi Silbano ayena cho, echi Timoteo asíchiko. Arí
biché echi Warubéra. Jesucristo sinibí ne bichíwaga ra'íchari.
Binoy ke siné 'yékaka ra'íchari, ketasi mapurigá echi jaré 'yékami pagótami ra'ícha mapu wepi jeaní: Ayena ne
bichíwari ju, chopi aboni we yáti 'nata mapu ketasi bichíwari
ju. 20 Mapujiti ne suwaba mapu ikí Riosi bachá nirá ne
bichíwaga aniri, ma ne suwaba sébari echirigá ikíri, mapujiti
echi Warubéra Jesucristo ma jurárami níri jena'í wichimóbachi, arí biché Binoy sébari orari mapurigá Riosi
bachá nirá bichíwaga aniri mapu orárami níma. Echijiti
maparita Riosi yuwa ra'íchaga, waminabi warubéraga ané Binoy Riosi, echarita ma sunisa jeaní: Echirigá níraga, echi
Warubéra Jesucristo jiti.
21 Arí biché Riosi Binoy ju mapu sinibí tamujé tamí waminabi bichírata Jesucristo nirá, achigorigá mapurigá
Binoy ayena cho 'yemi mi bichírata. Ayena cho Riosi ju mapu
tamujé tamí chapiri mapurigata nochabo Binoy nóchara orayá.
22 Arí biché Riosi ma tamujé tamí bawirari, pachana tamujé
surárachi nirá, mapurigata Binoy níwara níbo. Ayena cho Riosi tamujé tamí 'yari echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
mapurigá bitérama pachana tamujé surárachi, mapurigata
echijiti gará machiboa máputa ne bichíwari sinibí nirá pirérabo Riosi yuwa waminánomí.
23 Echi Warubéra Riosi gará machí mapu nijeni ke cho
nawari echo'ná Koríntochi 'yemi mi 'némiya, mapujiti nijeni ketasi chopi nakiri mapurigá nijeni 'yemi mi yónama
767 2 K O R Í N T O C H I
maparini echirigá 'yemi mi yuwa nawá. Arí biché je'ná jerigá mapurigá nijeni aní, ne bichíwari ju. Echijiti gará níma Riosi
Binoy tamí wi'nijisa, a ketasi echirigá bichíwari nísagá.
24 Ketasi bichíwari ju mapu nijeni sinibí nakí 'yemi mi nurénara mapu chúrigátamo orabo, mapurigá Jesucristo jiti
bichíyami nirá. Nijeni chopi nakí máputamo waminabi
kanírabo, mapujítini gará machí máputamo ma gará bichí Jesucristo nirá.
Arí biché echirigá 'nátaga, nijeni ketasi nakiri auché siminara 'yemi mi 'nésiya, mapujiti nijeni ketasi nakí
mapu nijeni 'yemi mi o'monáratama, chopi ani echo'ná 'yemi
yuwa nawásagá, abijí 'wérari ními mápuni 'yemi mi oyérama mapujítitamo ketasi cho gará nijéwaga orari mapurigá nijeni
'yemi mi osogá nureri.
2 Arí biché a nijeni 'yemi mi oyérasagá, echarí nijeni ne bichíwari 'yemi mi o'monáratiyami ními. Arí biché 'yemi
aboni arigá jútamo mapu tamí gará kanírata, chopi a nijeni
'yemi mi oyérasagá, nijeni 'yemi mi o'monáratiyami ními. 3 Echijiti nijeni 'yemi mi pe oyéraga osári, mapujiti nijeni
ketasi siminari echo'ná 'yemi mi 'némiya, chopi mapurigá
'yemitamo tamí waminabi o'monáratama, mapujiti chopi gará níma 'yemi tamí kaníratasa. Arí biché nijeni ne bichíwari
mayeri mapu a nijeni kaníriami nísagá, echarí ne sinéami
'yemi ayena cho gará kaníriami níbitamo. 4 Chabénara maparí nijeni 'yemi mi echirigá osári, echarí
arigá 'wérari níri mápuni echirigá 'yemi mi oyéraga osema;
chopi nijeni echijiti arigá ne wabé o'monáratami níri surachí nirá, ayena cho nijeni we narari. Arí biché echarí nijeni ketasi
chopi echirigá osári mapurigani 'yemi mi o'monáratama,
mapujiti nijeni chopi nakiri máputamo gará machiboa mapurigá nijeni 'yemi mi ne wabé karé.
Pablo nurá mapu aboni ku wikawama echi rijoy mapu chabénara
wabé chati orari
5 Echo'ná 'yemichi atí biré rijoy mapu chabénara wabé chati
orari. Arí biché échiko echijiti ne wabé simírami o'monáratari ne sinéami tamujé, mapujiti nijeni wabé o'monáratami níri,
2
2 K O R Í N T O C H I 768
achigorigá mapurigá 'yemitamo ayena cho o'monáratami níri. Chopi echi rijoy ma wikáwari tari, echijiti nijeni ketasi nakí
máputamo waminabi kastigo 'yabo echi rijoy.
6 Mapujiti chabénara maparí sinéami 'yemitamo napawiri, echarítamo ma gará sébari kastigo 'yari echi rijoy.
7 Echijiti jipi gará níma máputamo ku wikawabo echi rijoy,
ayena cho máputamo auchecho tu kaníratabo, mapurigá échiko ketasi ne wabé simírami o'monama.
8 Echijiti 'yemi nimí ané máputamo auchecho ne wabé
karebo echi rijoy, mapurigá binoy gará machimea mapu chu yena 'yemitamo garéamiko.
9 Chabénara nijeni 'yemi mi osári suwaba je'ná jiti,
mapurigani gará machimea áchatamo ne bichíwari nakí oránara mapurigá nijeni 'yemi mi nureri.
10 Jipi gará machisí mapu a 'yemitamo tu wikawásagá jaré,
echarí nijeni ayena cho tu wikawama. Mapujiti a nijeni ku wikawásagá auché jaré, echarí nijeni ku wikawa aboni,
mapurigá 'yemitamo waminabi binératami níbo echirigá tu
wikáwiya auché jaré, mapujiti nijeni jurárami níri echi Warubéra Jesucristo jiti.
11 Arí biché tamujeta ketasi nakí mapu echi riablo, Satanasi
riwéami, tamujé tamí 'yékama, mapujítita gará machí mapurigá wabé 'yékaka orá echi riablo.
Pablo ketasi kaníra asari echo'ná Tróachi
12 Arí biché maparí nijeni nawari echo'ná Tróachi
aniríwachi mapurigani echo'ná nawisama echi Wabé Garabé Jesucristo Ra'íchara, echarí nijeni risénsia 'yárami níri
mapurigani gará nochama, echi Warubéra Jesucristo nóchara
orayá. 13 Chopi nijeni arigá ketasi kaníri surachí nirá, mapujítini
ketasi riwari echi tamujé rijimara Tito riwéami echo'ná
Tróachi. Echijiti ma ripórasa echo'ná piréami, nijeni waminabi simiri echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari
simiyá.
14 Chopi nijeni sinibí warú natétara 'ya echi Warubéra Riosi mapujiti Binoy nijari mapurigá echi Warubéra Jesucristo
ni'yúrama, echi chati oruwáwami sayéraga. Ayena cho Riosi
769 2 K O R Í N T O C H I
'ya mapu tamujé bichíyami echirigá na'úrabo mapujítita najata echi Warubéra Jesucristo yuwa, ayena cho Riosi tamujé
tamí 'ya mapurigata gará machíami nirá nawésabo sinéami
pagótami echi Garabé Riosi Ra'íchara. Arí biché echirigá orogá tamujeta ayena cho ju mapurigá biré wabé su'weti
júkami moruwá nirá, mapu wikanámi mikabé gará jubá.
15 Echi Warubéra Jesucristo mapurigá echi wabé su'weti júkami moruwá nirá ju Riosi yuwa, mapujiti Riosi ne wabé
kaníra Jesucristo jiti. Ayena cho tamujé Jesucristo jiti
bichíyami mapurigá echi wabé su'weti júkami moruwá nirá juta, Riosi yuwa, mapujiti Jesucristo tamujé tamí yuwa atí.
Echijiti echi auché jaré mapu ikí ayena cho gará bichíyami ju,
abóniko gará machimea mapu Jesucristo tamujé tamí yuwa atikó. Ayena cho echi auché jaré mapu ikí waminá 'wigámi
níma, abóniko ayena cho gará machimea mapu Jesucristo
tamujé tamí yuwa atikó. 16 Echijiti Riosi ayena cho kaníra tamujé bichíyami jiti,
maparita we nawesa Jesucristo jiti rugá. Arí biché maparí echi
auché jaré mapu ikí waminá 'wigámi nímako echirigá namsa tamujé nawésawara, echarí aboni gará 'natama mapurigá
aboni chopi waminá 'wigámi níma sinibí nirá. Chopi maparí
echi auché jaré gará bichíyami echirigá namsa tamujé nawésawara, echarí aboni kaníriga 'natama mapurigá aboni
sinibí piréami níma Riosi yuwa. Echijiti ne wabé 'wérari ju
mapu tamujeta waminabi nawisabo Riosi Ra'íchara, chopi ke wesi gará omero echirigá nawésiya, a Riosi Binoy ketasi
omératasagá.
17 Arí biché tamujeta ketasi 'yékaka nirá nawesa Riosi Ra'íchara, ketasi mapurigá auché jaré mapu we nakuríwaga,
wabé 'yékaka nirá nawesa. Si'winárigá tamujeta ne gará
bichíwari nirá nawesa echi Garabé Riosi Ra'íchara, mapurigá Riosi tamujé tamí júri nawisánara. Echijiti tamujeta bachámi
Riosi yuwa ne garabé nirá nawesa mapurigá Jesucristo
níwara pagótami nirá.
Riosi bukuríwami a'láraga nureri echi pagótami
Arí biché maparí nijeni je'ná jerigá ra'ícha, nijeni ketasi
nakí mapu 'yemitamo chopi mayebo mapu nijeni ne 3
2 K O R Í N T O C H I 770
wabé simírami garabé nawésami juni, chopi arigá ketasi 'wérari ju mapu auché jaré 'yemi mi osogá ruyema mapu
nijeni ayena ne wabé garabé nawésami juni. Nibiré cho
'wérari níma mapu 'yemitamo osogá ruyebo auché jaréana piréami mapu nijeni echirigá garabé nawésami ju, chopi echi
auché jaré mapu 'yékaka nawésako, arigá sinibí echirigá orá.
2 Ketasi 'wérari ju echirigá osesa echi auché jaréana piréami mapujiti 'yemi aboni mapurigá nijé oseríwara nirá jútamo,
mapujiti 'yemitamo ma bukuríwami garabé nirá
nakuríwarami jútamo, mapujítitamo ma gará bichíri nijé nawésawara. Ari biché 'yemitamo echirigá osirúami nirá níri
echi auché jaré pagótami aríwami, mapurigá aboni gará
omérama machigá 'néniya mapurigá nijeni nawesa, maparí aboni gará riwimea mapurigá 'yemi bichíyami ma
bukuríwami nirá garabé orogá pireko. Arí biché 'yemitamo
echirigá osirúami nirá jútamo pachana nijé surárachi nirá. 3 Echirigá 'yemitamo ibiri nirá mapurigá biré oserí osirúami
nirá jútamo, echi mapu echi Warubéra Jesucristo Binoy osári,
echi mapu nijeni 'ya echi auché jaré pagótami. Chópitamo ketasi ju mapurigá biré oserí, echi tinta aniríwami jiti
osirúami, mapujítitamo osirúami nirá níri echi Wabé Garabé
Sinibí Bitéami Riosi Iwigara jiti. Nibiré chótamo echo'ná biréana chipérami ritérari nirá osirúami jútamo, chópitamo
osirúami nirá níri pachana echi jaré pagótami surárachi nirá.
4 Arí bicheni gará bichí mapu je'ná jerigá ne bichíwari ju, mapujítini ne gará bichí Riosi, echi Warubéra Jesucristo jiti.
5 Arí biché nijé, binoy chopi nirá, ketasi wabé omériami juni
Riosi nóchara orayá. Si'winárigá nijeni chopi omero Riosi nóchara orayá mapujiti Riosi Binoy tamí gará omérata.
6 Mapujiti Riosi Binoy tamí gará omératari Binoy nóchara
orayá, achigorigá mapurigá Binoy bukuríwami nirá bichíwaga aniri. Mapujiti Riosi nurarira mapurigá echi
warura Moisesi osári, chopi tamujé tamí binérari máputa
arigá waminá suwiboa mapujítita ketasi omérari sébari garabé nijéwaga orayá mapurigata echirigá nurérami níri;
chopi jipi tamujeta gará omero orayá mapurigá Riosi tamujé
tamí nuré mapujiti Riosi ma tamujé tamí 'yari Binoy Wabé Garabé Iwigara mapurigata echijiti sinibí nirá pirérabo.
771 2 K O R Í N T O C H I
7 Chabé ki'yá echi warura Moisesi 'yárami níri Riosi nurarira, echo'ná okuá rité chibéramichi osirúami. Arí biché
Riosi ne wabé simírami ratábami níri maparí echirigá 'yari,
echijiti echi Moisesi cho'orá ayena cho ne wabé ratábari maparí Riosi yuwa asari. Arí biché pe kinánara echi auché
jaré Isaeri aniríwami pagótami ketasi omérari ne wachínaga
'néniya echi Moisesi cho'orá, mapujiti echirigá ne wabé ratábari, pe téri nirá. Arí biché jena'í wichimóbachi piréami
pagótami chopi waminá suwí mapujiti aboni ketasi gará
nijéwaga orá mapurigá aboni echirigá nurérami níri. Chopi a echiyena ratábasagá maparí echi nuraríwami 'yárami níri,
8 waminabi ne wabé simírami garabé ju jipi rawé maparí
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná pachana echi jaré bichíyami surárachi bité.
9 Arí biché jena'í wichimóbachi piréami pagótami chopi
wi'nijírami ju echi nuraríwami jiti. Chopi a ne warubéra nísagá echi nuraríwami, arí biché ne wabé simírami warubéra
nirá ju echi Wabé Garabé Riosi Ra'íchara nawisárawami
jeanigá mapu Riosi tamujé tamí gará naré maparita gará bichí Jesucristo nirá.
10 Mapujiti echi nuraríwami mapu chabénara ne warubéra
nirá níri, ma ketasi 'me warubéra nirá ju, mapujiti echi Wabé Garabé Jesucristo Ra'íchara nawisárawami ne wabé simírami
warubéra nirá ju.
11 Arí biché a ne warubéra nirá nísagá echi nuraríwami mapu ketasi sinibí nirá nirúami níri, arí biché ne wabé
simírami warubéra nirá ju echi Wabé Garabé Jesucristo
Ra'íchara nawisárawami, mapujiti Jesucristo Ra'íchara ke siné suwibama.
12 Arí biché mapujiti tamujeta echirigá ne gará bichí, echijiti
tamujeta sinibí tarapé majaga we nawesa echi Garabé Jesucristo Ra'íchara.
13 Chopi tamujeta ketasi orá mapurigá echi Moisesi orari,
mapujiti échiko waminá na'ómari binoy cho'orá, biré wisibura jiti, mapurigá echi auché jaré Isaeri aniríwami
pagótami ketasi riwimea echi ratábamawara waminá
cho'wíami, mapujiti binoy cho'orá ketasi sinibí nirá echirigá
2 K O R Í N T O C H I 772
ratábami níma riwéari. Si'winárigá tamujeta ne gará machíami nirá nawesa Jesucristo Ra'íchara.
14 Echarí ki'yánara echi jaré Isaeri pagótami ketasi gará
machiri mapu chúrigá aniwámi ko Riosi Ra'íchara. Arí biché jipi iyénasí echi jaré jipi piréami Isaeri pagótami ketasi cho
gará machí mapu chúrigá aniwámi ko, maparí aboni kipugú
'nékowachi Riosi nurarira oseríwara, mapu chabé ki'yá osirúami níri. Jipi rawé iyénasí aboni 'nátawara abijí
mapurigá na'omárami nirá ju, mapurigá echi Moisesi cho'orá
na'omárami níri. Echijiti aboni ketasi cho omero gará machiyá mapu chúrigá aniwámi ko Riosi Ra'íchara. Arí biché aboni
chopi gará machimea maparí aboni ma ne gará bichí
Jesucristo nirá. 15 Mapujiti jipi rawé iyénasí maparí echi jaré Isaeri
pagótami gará kipugú Riosi Ra'íchara oseríwara 'nékowachi,
mapurigá osári echi Moisesi, echarí aboni arigá ketasi gará bichí, mapujiti aboni 'nátawara abijí mapurigá na'omárami
nirá ju. Echijiti aboni ketasi cho omero machiyá mapu chu
aniwámi ko Riosi Ra'íchara. 16 Chopi a biré aboni arigá ne gará bichísagá echi Warubéra
Jesucristo nirá, echarí binoy 'nátawara ma ketasi waminabi
echirigá na'omárami nirá níma, chopi échiko ma gará omérama machiyá mapu chúrigá aniwámi ko Riosi Ra'íchara.
17 Mapujiti echi Warubéra Jesucristo mapurigá echi Garabé
Riosi Iwigára nirá ju. Arí biché maparí echi Warubéra Jesucristo Iwigara pachana jaré pagótami surárachi atí, echarí
aboni ma ketasi waminabi nurérami ju echi nuraríwami jiti.
18 Echijiti sinéami tamujé bichíyami gará machiná nirá 'yena. Ma ketasi waminabi na'omárami nirá ju tamujé
cho'orachi, ketasi mapurigá echi Moisesi cho'orá nirá.
Chópita ne gará 'nérabo echi auché jaré pagótami mapu Jesucristo ne wabé Warubéra ju, achigorigá mapurigá biré
sipé wabé gará rataba echi rayénari jiti. Arí biché echi
Warubéra Riosi Iwigara echirigá sinibí tamujé tamí waminabi nakuríwasa mapurigá echi Warubéra Jesucristo nirá. Arí
bicheta echirigá sinibí waminabi o'wéaratami níbo mapurigá
Binoy ne Warubéra ju. Arí biché echi Warubéra Jesucristo
773 2 K O R Í N T O C H I
Binoy mapu je'ná jerigá orá, arigá mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nirá ju.
Echijiti tamujé nawésami ke siné ariwé Riosi nóchara orayá, mapujiti Riosi Binoy ne wabé natimaga tamujé
tamí júri nawisánara Binoy Ra'íchara.
2 Chopi tamujeta ke siné chiná nirá 'yena. Ari bicheta ma ariweri suwaba riwéraga oruwáwami, ayena chota ketasi
'yékaka orá, nibireta nawesa jeanigá mapu Riosi Ra'íchara
si'winárigá ju. Chopi tamujeta sinibí nawesa echi ne Bichíwari Riosi Ra'íchara. Arí bicheta echirigá orá mapurigá
sinéami 'yemi gará omérabo machiyá, bachámi Riosi yuwa,
mapu tamujeta ne bichíwari orá. Riosi nóchara. 3 Chopi a tamujé nawésawara, mapurigata sinibí nawesa
Riosi Ra'íchara, abijí ketasi cho machirúami nísagá, ne gará
machíami nirá, echarí echi jaré pagótami mapu waminá 'wigámi nímako, abóniko chopi ju mapu echirigá ke
machíami nirá mayé tamujé nawésawara.
4 Chopi mapujiti aboni ketasi bichíyami ju Riosi, echijiti aboni ma ke 'nátami nirá niwárati echi riablo jiti, mapujiti
echi riablo warura nurámi ju sinéami echi jaré ke bichíyami
pagótami jena'í wichimóbachi piréami. Echijiti echi jaré pagótami mapu ikí ke bichínari ma niwárati mapurigá
busugachi nirá, mapurigá aboni ketasi machimea mapu
Jesucristo ne Wabé Warubéra ju. Echijiti aboni ketasi bichí echi Warubéra Jesucristo jiti nawésawara. Arí biché echi
Warubéra Jesucristo chopi a yiri ju Riosi Onorúami yuwa.
5 Arí biché maparí tamujeta nawesa echi pagótami, tamujeta ketasi siné nawesa jeanigá mapu tamujé aboni ne
wabé o'wéara juta, chópita sinibí aní mapu echi Warubéra
Jesucristo ne Wabé Warubéra ju, ayena chota aní mapu tamujeta chopi mapurigá 'yemi piónawara nirá juta,
mapujítita ne wabé karé echi Warubéra Jesucristo.
6 Ki'yá chokichí maparí wabé rokowárari níri, echarí echi Warubéra Riosi arigá nurari mapu gará rayenama jena'í
wichimóbachi, ayena cho echi Birépi Warubéra Riosi níri
mapu ma ne gará rayéntari pachana tamujé surárachi nirá, sinéami mapu ikita gará bichíyami juko, mapurigata gará
4
2 K O R Í N T O C H I 774
machiboa mapu Riosi ne wabé Warubéra ju, mapujítita ma ne gará bichí Jesucristo mapurigá riwara nirá.
Echi jaré Riosi níwara pagótami gará bichíga piré
7 Arí biché tamujé máputa jurárami ju nawisánara je'ná ne
Wabé Garabé Riosi Ra'íchara, ketasi 'me jiwérami nirá juta, mapujiti tamujeta chopi wi'yé jiti niwárami nirá juta,
mapurigá echi jaré sikorí nirá. Echirigá tamujeta ne gará
machira echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami pagótami mapu echi Warubéra Riosi chopi ju mapu tamujé
tamí omérata auché isena garabé nirá nakuríwitiya echi jaré
pagótami mapu ikí gará bichí tamujé nawésawara, mapujiti tamujé aboni chopi nirá ketásirapé omériami juta echirigá
nakuríwitiya.
8 Tamujé nawésami sinibí ne wabé sayératami juta, chopi Riosi sinibí tamujé tamí ku'wira. Wisabeta ne wabé níraga
'nata mapujítita wabé kumérami juta, chopi Riosi ke siné
tamujé tamí ariwé. 9 Echi auché jaré ke bichíyami pagótami arigá tamujé tamí
risú orogá a'najata, chopi Riosi sinibí tamujé tamí yuwa atí.
Arí biché echi jaré tamujé sayera wisabé tamujé tamí omero, chópita ketasi waminá suwábarami ju.
10 Kanápuromí mapo'nata simiba, Riosi Ra'íchara
nawésiya, ne sinibí rawé tamujeta ne noguí ko'wirúami nirá juta, mapurigá Jesucristo mi'rirúami níri, mapurigá ayena cho
gará machirúami níma mapu echi Sinibí Bitéami Warubéra
Jesucristo pachana tamujé tamí yuwa bité. 11 Echirigá sinibí rawé mapu tamujé nawésami abijí piré
jena'í wichimóbachi, echi jaré tamujé sayera wabé tamujé
tamí ko'winari, mapujítita bichíyami ju Jesucristo nirá. Arí biché echirigá chopi ikí mapurigá gará machirúami níma
mapu echi Warubéra Jesucristo sinibí bité pachana tamujé
tamí yuwa, máputa arigá waminá suwísimí. 12 Echirigá ju mapu tamujé nawésami sinibí ne noguita
suwí, mapurigá 'yemitamo arigá sinibí nirá pirérabo.
13 Echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Nijeni gará bichíri, echijítini nawésari. Echirigá
775 2 K O R Í N T O C H I
achigorigá tamujeta ayena cho gará bichíri Jesucristo nirá. Echijítita we nawesa Binoy Ra'íchara.
14 Mapujiti tamujeta gará machí mapu echi Warubéra Riosi
Onorúami mapu ma ku owíntari echi Warubéra Jesucristo, ayena cho tamujé tamí ku owíntama echi Warubéra Jesucristo
yuwa. Arí biché Binoy tamujé tamí ku tomea, echi auché jaré
'yemi napawika bichíyami ritémtami yuwa, echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Binoy sinibí atí.
15 Arí biché nijeni je'ná jerigá wabé risú orárami níri, chopi
mapurigá 'yemitamo waminabi ku'wíratami níbo, mapurigá a wikabé echirigá ku'wíratami nísagá Riosi jiti, echarí wikabé
ayena cho warú natétara 'yami Riosi, mapurigá Binoy
echirigá waminabi warubéraga anérami níma. 16 Echijiti nijeni sinibí waminabi gará bichísimí Riosi,
mapujiti jipi nijé sapara arigá waminá suwibásimi, chopi nijé
ariwara arigá bukuríwami nirá niwárami nírasimí sinibí rawé.
17 Mapujiti tamujé bichíyami arigá gará omero anacha
mapurigata risú orárami ju jena'í wichimóbachi, mapujítita ketasi wi'ribé nirá echirigá risú orárami níbota. Arí biché ata
gará anachásagá maparita risú orárami ju jena'í
wichimóbachi, arí biché waminánomí tamujeta sinibí nirá ne wabé simírami o'wéaratami níbo Riosi yuwa echo'ná ripá
riwigachi.
18 Arí biché tamujé bichíyami ketasi 'me nirá echi jaré namuti mapu gará machiná ritiwíwami ju jena'í
wichimóbachi. Chópita ne wabé gará nirá echi jaré Riosi
níwara namuti mapu ke siné ritiwíwami ju jena'í wichimóbachi; mapujiti echi jaré namuti mapu gará machiná
ritiwíwami juko ketasi wi'ribé nirúrama, chopi echi jaré Riosi
níwara namuti mapu ke siné ritiwíwami juko, échiko ne sinibí nirá nirúrama.
Jipi rawé tamujé sapara chopi mapurigá jaré karí nirá ju mapo'ná tamujé ariwara piré jena'í wichimóbachi, mapu
ketasi sinibí nirá nirúrama. Chopi sinéami mapu ikita gará
bichí Jesucristo nirá garata machí maparí tamujé sapara waminá suwibásagá, echarí tamujé ibiri nirá nakuríwarami
5
2 K O R Í N T O C H I 776
níbo, mapurigata bukuríwami garabéara nirá sapérabo echo'ná ripá riwigachi. Echarí ayena cho tamujé sapara
bukuríwami mapurigá jaré bukuríwami karí nirá níma
mapo'ná tamujé ariwara sinibí nirá pirérama echo'ná ripá riwigachi, mapu ne sinibí nirá nirúrama. Arí biché Riosi
Binoy chopi ju mapu tamujé tamí echirigá bukuríwami nirá
nakuríwama, mapujiti ke wesi pagótami omero tamujé tamí echirigá ku nakuríwitiya.
2 Arí biché ne bichíwari ju mapuyena tamujé ariwara abijí
piré jena'í tamujé sapárachi, mapurigá pachá jaréana karírari nirá jena'í wichimóbachi nirúami, jípita ne wabé risú aní,
mapujítita chopi nakí mapu tamujé ariwara ku simama
echo'ná ripá riwigachi, mapurigá echo'ná ripá riwigachi tamujé ariwara auchecho ku pirérama echo'ná tamujé sapara
bukuríwamichi, mapu echo'ná ripá riwigachi nirúrama.
3 Echarí tamujé ariwara auchecho bukuríwami garabéara nirá sapérama echo'ná ripá riwigachi, mapurigá tamujé
ariwara ketasi chopi mapurigá ariwá nirá tibima.
4 Arí biché jipi mapuyena tamujé ariwara abijí piré jena'í wichimóbachi, tamujé sapárachi nirá, mapurigá pachá
jaréana karírari nirá, jípita abijí wabé risú aní, ayena chota
risú orárami juta. Arí biché ketasi bichíwari ju mapu tamujeta we nakí suwinara, mapurigá tamujé ariwara ma ketasi
waminabi pirérama jena'í tamujé sapárachi nirá. Si'winárigá
tamujeta chopi nakí mapu tamujé ariwara echirigá bukuríwami garabéara nirá sapérama, mapurigata ma ketasi
auchecho siné suwiboa, chopi máputa bukuríwami nirá ku
pirérabota ne sinibí nirá. 5 Arí biché echi Warubéra Riosi chopi ju mapu tamujé tamí
a'lárari mapurigá tamujé ariwara echirigá bukuríwami
sapéraga pirérama ne sinibí nirá. Ayena cho Riosi Binoy tamujé tamí 'yari echi Wabé Garabé Riosi Iwigara,
mapurigata echijiti gará machiboa máputa ne bichíwari sinibí
nirá pirérabo Riosi yuwa waminánomí. 6 Arí biché tamujeta sinibí echirigá gará bichíga piré,
mapujiti tamujeta gará machí mapuyena tamujé ariwara abijí
piré jena'í wichimóbachi, tamujé sapárachi nirá, echarí tamujeta ke cho bukuríwami garabéara sapé. Arí biché
777 2 K O R Í N T O C H I
tamujé ariwara ketasi chi) piré echo'ná tamujé bukuríwami sapárachi nirá, mapurigá pachá jaré karírari nirá, mapujiti
tamujeta ke cho muchuwi echi Warubéra Jesucristo yuwa,
echo'ná ripá riwigachi. 7 Echijiti tamujeta ayena cho sinibí gará bichíga piré,
mapujítita gará bichí Jesucristo nirá. Ketasita achigorigá bichí
mapurigá echi auché jaré pagótami mapu chopi ritiwá echi jaré namuti jena'í wichimóbachi nirúami.
8 Arí biché tamujé bichíyami tarapé majawá, chopita
waminabi wabé nakí mapu tamujé ariwara ku simama echo'ná ripá riwigachi, mapo'ná echi Warubéra Jesucristo atí,
ketasi mapu tamujé ariwara waminabi pirérama jena'í
wichimóbachi tamujé sapárachi nirá. 9 Echijiti tamujé nawésami sinibí ne wabé nakí máputa ne
wabé garabé orogá kaníratabota echi Warubéra Jesucristo
echarí ne jubá rawé maparí Binoy ku norínama, ata abijí pirérasagá, ata ma suwíami nísagá kéremá.
10 Mapujiti arigá 'wérari ju mapu waminánomí ne sinéami
tamujé bichíyami, ibiri nirá, bachámi jábabo echi Warubéra Jesucristo yuwa, mapurigá Binoy tamujé tamí justikia oríma.
Echarita ibíripi nirá 'yárami níbo achigorigá mapurigata orari
jena'í wichimóbachi, maparí tamujé ariwara abijí piréari jena'í tamujé sapárachi nirá. Echarí rawé echi jaré mapu garabé
orari, arigá 'yárami níma echi wabé garabéara; chopi echi
auché jaré mapu ketasi 'me garabé oráriko, ketasi 'yárami níma echi garabéara.
Jesucristo tamujé tamí 'ya máputa kirí orogá pirérabo
11 Echijiti nijeni machí mapu gará ju máputa ne gará
bichíga majabo echi Warubéra Jesucristo, mapurigata chopi gará nijéwaga orabo mapurigá Binoy nakí.
12 Jipi nijeni ketasi nakí auchecho siné 'yemi mi anénara
mapu nijé binoy ne wabé garabé ju. Chopi nijeni arigá nakí ne wabé garabé oránara, mapurigá 'yemitamo omérabo garabé
nirá ra'ícha, tamí jiti rugá. Echirigá 'yemitamo omérabo ku
kuwana ra'íchiya echi auché jaré pagótami mapu wabé nóchami ju, aboni chopi nirá, maparí auché jaré mayé mapu
2 K O R Í N T O C H I 778
aboni garabé orámi ju, chopi pachana aboni surárachi nirá, arigá ketasi garabé ju.
13 Mapujiti a nijeni ke newarite nísagá, chópini echirigá ju
mapurigá Riosi waminabi warubéraga anérami níma. Arí biché a nijeni gará 'nátami nísagá, chópini echirigá ju
mapurigá 'yemitamo waminabi ku'wíratami níbo.
14 Arigá 'wérari ju mapu nijeni gará bitéraga orá achigorigá mapurigani sinibí orá, mapujiti echi Warubéra Jesucristo
tamujé tamí ne wabé karé. Arí bicheni ma ne bichíwari mayé
mapu echi Birépi Warubéra Jesucristo mukuri ne sinéami tamujé tamí jiti. Echijiti ne sinéami tamujé mapu ikita gará
bichíko ma mapurigá suwíami nirá juta bachámi Riosi yuwa.
15 Ne bichíwari ju mapu echi Warubéra Jesucristo mukuri ne sinéami echi jaré pagótami jiti, mapurigá echi jaré mapu
ikí gará bichíga pireko, ma ketasi orama mapurigá aboni
chopi nakí mapujiti echi Warubéra Jesucristo mukuri aboni jiti, ayena cho ku owínari, mapurigá aboni sinibí orama
mapurigá Binoy chopi nakí.
16 Echijiti jipi jonsa nijeni ma ketasi 'natama jena'í wichimóbachi piréami pagótami jiti, mapu chu yena o'wéara
ko aboni. Chabénara nijeni ayena achigorigá 'nátari echi
Warubéra Jesucristo jiti mapurigá echi auché jaré ke bichíyami pagótami 'nata Binoy jiti, chopi jipi nijeni ma gará
bichí Jesucristo nirá, echijítini ma ketasi 'nata Binoy jiti
mapurigá echi auché jaré 'nata Binoy jiti. 17 Ayena cho echirigá ju mapu ibíripi mapu ikí
napawíkami nirá juko Jesucristo yuwa, mapujiti aboni gará
bichí Binoy nirá, abóniko ma ketasi waminabi orá mapurigá chabénara orari, chopi jipi aboni suwaba ma ku si'nú,
bukuríwami nirá, ne wabé garabé orá.
18 Arí biché Riosi suwaba je'ná jerigá orá, ayena cho Riosi ju mapu tamujé tamí ku niwari mapurigá Binoy amígowara
nirá, mapujiti echi Warubéra Jesucristo mukuri tamujé tamí
jiti. Arí biché Riosi ayena cho tamujé tamí nawésanara júri mapurigá echi auché jaré pagótami gará bichíma, mapurigá
aboni ayena cho echijiti ku niwárami níma Riosi amígowara
nirá.
5:17 Mch 21:5
779 2 K O R Í N T O C H I
19 Echirigá ne bichíwari ju mapu Riosi wabé nakiri mapu echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami ku niwárami
ními Binoy amígowara nirá. Echijiti Riosi júri echi Warubéra
Jesucristo mapurigá Binoy mukumea sinéami aboni chati orarira jiti. Arí biché Riosi tamujé tamí nawésanara júri,
mapurigá jena'í wichimóbachi piréami gará bichíga,
auchecho ku niwárami níma Riosi amígowara nirá. 20 Echirigá ne bichíwari ju mapu echi Warubéra Jesucristo
Binoy tamujé tamí júri mapurigata nawésabo jena'í
wichimóbachi piréami pagótami. Echijiti maparí tamujeta 'yemi mi nawesa, tamujeta 'yemi mi ruyé achigorigá
mapurigá Riosi Binoy nakí 'yemi mi ruyénara. Echijiti jipi
tamujeta wabé níraga 'yemi mi jeané: Gará bichísi Jesucristo nirá, mapurigátamo ku niwárami níbo Riosi amígowara nirá,
achigorigá mapurigá echi Warubéra Jesucristo nakí.
21 Arí biché echi Warubéra Jesucristo ke sine chati orari, chopi Riosi arigá warú kastigo 'yari echi Warubéra Jesucristo,
tamujé chati orarira jiti, mapurigá Binoy chati orara nirá. Arí
biché Riosi echirigá orari mapurigá a tamujé gará bichíga, napawíkami nísagá echi Warubéra Jesucristo yuwa, echarí
Riosi tamujé tamí nírama ne garabé wachínaga orámi nirá,
achigorigá mapurigá Jesucristo garabé wachínaga orámi ju.
Echirigá biché mapurigá keni kompanérawa nirá,
máputa napawika nocha Riosi nóchara orayá, nijeni 'yemi mi ruyé máputamo sinibí waminabi garabé
bichísabotamo Jesucristo nirá, mapujiti echi Warubéra Riosi
wabé garabé orogá, ma 'yemi mi wisabé nirá ku'wírari. 2 Mapujiti Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá osirúami
ju mapurigá Riosi Binoy jeaní:
Maparí nijeni nakiri, Nijeni 'yemi mi gará kipuri. Echarí maparí 'yemitamo wikáwari tánari, echarí
Nijeni ne bichíwari 'yemi mi ku wikáwari.
Jipi rawé Riosi wabé nakí kipúnara echi jaré pagótami wikáwari támi. Jipi rawé Riosi wabé nakí ku wikawánara echi
jaré pagótami.
3 Arí biché tamujeta ke wesi kumé, mapurigá ke wesi sayéraga ra'íchama tamujé nóchara jiti.
6
2 K O R Í N T O C H I 780
4 Si'winárigá tamujé nawésami chopi nakí máputa suwaba garabé orabo, mapurigá sinéami pagótami gará machimea
mapu tamujé, Riosi piónawara nirá juta. Echijiti tamujeta
sinibí kirí nirá anacha maparí tamujeta risú orárami ju, ayena cho maparita we newaré ko'wámi, ayena cho maparita ketasi
omero Riosi nóchara orayá mapujiti auché jaré pagótami
tamujé tamí wabé kumé. 5 Mapujiti echi auché jaré wisabé tamí wipisori, ayena cho
aboni wisabé tamí pachá bachari. Ayena choni wisabé wabé
risú orárami níri maparí wikabé pagótami sinepi nirá ne wabé buchuwí anigá na'áwari tamí sayéraga. Ayena choni
wisabé wabé iwéami nóchari. Ayena choni wisabé tarapé
kochiri rokogó. Ayena choni wisabé ne wabé 'locheri. 6 'Yemitamo gará machí mapu nijeni ne bichíwari Riosi
piónawara nirá juni, mapujiti nijeni sinibí ne wabé garabé
orogá bité. Ayena chótamo echirigá machí mapujiti nijeni gará machíami ju echi ni' Bichíwari, ayena cho mapujítini
sinibí garabé ju, kirí orámi nirá. Ayena chótamo gará machí
mapu nijeni Riosi piónawara nirá ju mapujítitamo gará machí mapu echi Wabé Garabé Riosi Iwigara pachana tamí yuwa
atí, ayena cho mapujítitamo machí mapu nijeni sinibí 'yemi
mi wabé karé. 7 Ayena chótamo gará machí mapu nijeni ne bichíwari
Riosi piónawara ju, mapujiti nijeni sinibí 'yemi mi nawesa
echi ne Bichíwari, ayena cho mapujítitamo ritiwá mapu Riosi wabé omériga orá tamí yuwa. Arí biché nijeni sinibí gará
wachínaga orá maparini nocha, Riosi nóchara orayá, ayena
cho maparini ni'yúraga ra'ícha mapujiti auché jaré wabé sayera nijé nawésawara.
8 Sinéami káchi echi auché jaré pagótami tamí we gará nirá,
chopi auché siné káchi aboni tamí wabé chijuna. Sinéami káchi aboni gará ra'ícha tamí jiti, chopi auché siné káchi aboni
wabé sití ra'ícha tamí jiti rugá. Sinéami káchi echi auché jaré
aní mapu nijeni wabé 'yékaka ra'íchami ju, chopi auché siné káchi aboni aní mapu nijeni chopi ra'ícha echi ne Bichíwari.
9 Sinéami káchi aboni tamí orá mapurigá ke machirúami
nirá, chopi auché siné káchi tamí orá mapurigá gará machirúami nirá. Sinéami káchi nijeni arigá ne noguí
781 2 K O R Í N T O C H I
mi'rirúami ju, chópini abijí waminabi bitérasimi. Sinéami káchi nijeni kastigo 'yárami ju, chópini ketasi mi'rirúami nirá
ju.
10 A auché jaré tamí o'monáratasagá, nijeni arigá sinibí we kaníra. Nijeni wabé risúwati ju, chópini we orá mapurigá
auché jaré ritémtami ne wabé níwami níma echo'ná ripá
riwigachi. Arí biché nijeni ketasi biyiri níwa, chópini arigá niwa ne suwaba echi wabé garabéara mapu Riosi tamí 'ya.
11 'Yemi ritémtami echo'ná Koríntochi piréami, nijeni ne
wabé karigá 'yemi mi gará machíami nirá osári ne suwaba mapurigani 'nátari pachana nijé surárachi nirá.
12 Nijeni ne bichíwari 'yemi mi ne wabé karé, chopi
'yemitamo ke 'me tamí karé. 13 Jipi nijeni 'yemi mi ne wabé karigá ruyé, mapurigá nijeni
ne bichíwari 'yemi onorá nirá, máputamo tamí wabé karebo
achigorigá mapurigá nijeni 'yemi mi karé.
Echi jaré napawika bichíyami mapurigá echi Warubéra Riosi
ri'obáwara ju, mapujiti echi Wabé Garabé Riosi Iwigara bite
echo'ná pachana aboni surárachi
14 Ketasi ne sinibí napawika 'yénsi echi auché jaré ke
bichíyami pagótami yuwa. Echirigá orogá 'yemitamo
mapurigá wási, biréana burirúami nirá níbotamo, maparí biré wási ke gará simí. Arí biché 'yemi garabé wachínaga orámi,
ketasi gará ju máputamo sinibí napawíkami níbo echi auché
jaré wabé chati orámi yuwa, mapujiti 'yemitamo ketasi achigó yiri ju aboni yuwa, achigorigá mapurigá echo'ná rayénachi
ketasi chopi a yiri ju echi rukuáwami yuwa.
15 Echi Warubéra Jesucristo ketasi ne birénapi chópirigá 'nata echi riablo yuwa. Arí biché echi jaré Jesucristo jiti
bichíyami nibiré cho birénapi chópirigá orá echi auché jaré ke
bichíyami yuwa. 16 Echi Warubéra Riosi ke siné risénsia 'yari mapu echi jaré
amachíkarawami namuti nirúrama echo'ná pachá echi
warubé Riosi ri'obáwarachi, mapujiti Riosi nakí mapu Binoy chopi waminabi warubéraga anérami níma. Arí biché Riosi
nibiré cho risénsia 'ya mapu 'yemi napawika bichíyami
chokoba jaga o'wikema echi jaré amachíkarawami namuti,
2 K O R Í N T O C H I 782
mapujiti Riosi Binoy pachana bité echo'ná 'yemi surárachi, echijiti sinéami 'yemi napawíkami mapurigá Riosi ri'obáwara
nirá jútamo, echijiti gará níma máputamo chopi chokoba jaga
waminabi warubéraga anebo echi Warubéra Riosi, mapurigá Riosi Binoy 'yemi jiti rugá jeaniri:
Nijeni echo'ná aboni yuwa iyénaga bitérama. Arí
biché Nijeni aboni Riósawara níma. Arí biché aboni Nijé níwara pagótami níma.
17 Echijiti Riosi ayena cho tamujé tamí jeané mapurigá je'ná
jerigá osirúami ju: Ku 'machínasi echo'ná echi auché jaré chati orámi
pagótamichi jonsa.
Ayena cho Riosi tamujé tamí jeané: Echo'ná abónichi jonsa waminá waná rojuasi. Arí
biché ke siné chokoba jaga o'wikesi echi jaré
amachíkarawami namuti. Echarí Nijeni 'yemi mi narema mapurigá Nijé níwara pagótami nirá.
18 Arí biché Nijeni níma 'yemi Onorá,
ayena cho 'yemi níbotamo Nijé kúchuwara. Echirigá aní echi Warubéra Riosi, echi mapu ne
suwaba omérami ju.
Echirigá biché 'yemi nijé ritémawara mápuni ne wabé
karé, gará 'natasi mapurigá Riosi tamujé tamí je'ná jerigá
bichíwaga aneri. Gará níma ariwesa suwaba chati oruwáwami. Ketasi gará ju máputa chati orabo, nibiré cho
gará ju máputa chati 'natabo. Chopi gará níma máputa ne
gará nijéwabo Riosi, mapurigata chopi orabo mapurigá Binoy nakí, mapujítita bichí mapu Riosi chopi ne Warubéra ju.
Echo'ná Koríntochi piréami napawika bichíyami we o'mónari
mapurigá Riosi nakiri
2 'Yemi echo'ná Koríntochi piréami ritémtami arigá tamí
gará karesi. Nijeni ke wesi 'yemi mi risú orari. Ke wésini 'yemi mi chati orírari mapurigátamo echirigá chati orámi
níbo. Ke wésini 'yemi mi 'yékari.
3 Ketásini 'yemi mi echirigá ané mapurigátamo wi'nijírami níbo, mapujiti bachá nirá maní 'yemi mi aneri mapu nijeni
7
783 2 K O R Í N T O C H I
sinibí 'yemi mi ne wabé karema, ata waminabi pirérasagá jena'í wichimóbachi, ata suwiságá keremá.
4 Nijeni ne wabé kaníri mapujiti 'yemitamo ma gará bichíri
Jesucristo nirá, ayena choni mayé mapu 'yemitamo waminabi gará bichísabo. Arí bicheni echirigá ne wabé kaníra maparini
arigá ne wabé risú orárami ju.
5 Arí biché maparí jonsa nijeni nawari jena'í Maseróniachi aniríwachi kawírari, echi Timoteo yuwa, tamujeta tarapé cho
gará isábari. Si'winárigá tamujeta ne wabé kumérami níri ne
suníami mapo'nata 'yénari, mapujiti echi auché jaré ke bichíyami pagótami sinibí tamujé tamí sayérari, ad bicheta ne
bichíwari wabé majari surachí nirá.
6 Chopi Riosi tamujé tamí ku kaníratari mapujiti tamujé tamí yuwa nawari echi Tito, mapujiti Riosi chopi ju mapu
gará omero ku kaníratiya echi jaré mapu ikí o'mónami ju.
7 Echarí Riosi ne bichíwari tamujé tamí ku kaníratari mapujiti echi Tito echirigá tamujé tamí yuwa nawari, ayena
cho mapujiti echi Tito binoy tamujé tamí kaníratari,
achigorigá mapurigá 'yemi aboni chabénara nirá gará kaníratari echi binoy Tito. Echi binoy Tito tamujé tamí aneri
mapu chúrigá 'yemitamo tamujé tamí ne wabé 'nénari, ayena
cho mapu chuyena 'yemi ne wabé o'mona mapujiti tamujeta risú orárami juta, ayena cho mapurigá 'yemitamo sinibí
tamujé tamí jiti 'nata. Arí biché nijeni waminabi wabé kanírari
suwaba je'ná jiti. 8 Chabénara nijeni arigá 'yemi mi o'monáratari maparini
bachá nirá 'yemi mi osári, chopi jipi rawé nijeni arigá kaníra
mapujítini echirigá orari. Chabénara nijeni o'mónari, mapujiti echi oserí 'yemi mi o'monáratari pe téri nirá.
9 Chopi jipi rawé nijeni echijiti gará kaníra, chopi nijeni
ketasi echirigá kaníra mapujiti 'yemitamo o'monáratami níri. Nijeni chopi kaníra mapujiti 'yemitamo wikáwari tánari
Riosi, maparítamo echirigá o'monáratami níri. Echirigátamo
chopi o'monáratami níri mapurigá Riosi nakiri, arí biché nijeni echirigá ketasi wepi 'yemi mi kumeri.
10 Mapujiti maparita o'monáratami ju mapurigá Riosi nakí,
echarita wikáwari táni Riosi mapurigata ku wikawárami níbo. Arí biché waminánomí tamujé chopi waminabi
2 K O R Í N T O C H I 784
kanírabo mapujítita echirigá wikáwari tánari. Chopi maparí echi auché jaré ke bichíyami pagótami jena'í wichimóbachi
piréami o'monáratami ju, echarí aboni we o'mona mapujiti
we chati orá, chopi aboni arigá ketasi wikáwari táni Riosi, echijiti aboni chopi waminá suwímea.
11 'Yemitamo ne bichíwari o'monáratami níri mapurigá
Riosi nakiri. Arí biché jípitamo gará machí mapurigá ikíri mapujítitamo echirigá o'monáratami níri. Echarí maparítamo
echirigá o'monáratami níri 'yemitamo wabé chati orámi nirá
nirari echi biré rijoy mapu chati orari. Ayena cho echarítamo nakiri tamí ku ruyénara mapurigátamo orari. Ayena chótamo
na'áwatarami níri mapujiti echi biré echirigá chati orari.
Ayena chótamo ne wabé majari mapujiti biré 'yemi echirigá chati orari. Arí bichétamo auchecho siné nakiri tamí 'nénara.
Ayena chótamo nakiri kastigo 'yánara echi biré rijoy 'yemi
mapu echirigá chati orari. Echijiti jipi nijeni gará machí mapu echi auché jaré 'yemi ketasi chokira jútamo mapurigá echi
biré rijoy chati orari.
12 Echirigá biché chabénara maparí nijeni 'yemi mi osári echi oserí, nijeni ketasi echirigá osári echi biré rijoy jiti mapu
chati orari. Nibiré choni 'yemi mi echirigá osári echi auché
biré jiti mapu sayératami níri. Chópini 'yemi mi echirigá osári mapurigá 'yemi aboni, bachámi Riosi yuwa, gará ku 'natabo
mapu chu yena 'yemitamo ne bichíwari tamí wabé karé.
13 Echijiti nijeni ma ku kaníratami ju mapujiti 'yemitamo auchecho siné ma ku 'nátari mapurigátamo ne bichíwari tamí
karé.
Chopi nijeni ayena cho kaníri mapujiti echi Tito wabé kaníratami níri 'yemi jiti, mapujiti sinéami 'yemi gará
kaníratari echi binoy.
14 Echirigá nijeni ketasi 'yékari chabénara maparini aneri echi Tito mapu nijeni mayeri mapu 'yemitamo ne gará
bichíyami níri. Chopi achigorigá mapurigá nijeni sinibí 'yemi
mi gará ne bichíwaga aneri, echirigá ayena cho ne bichíwari níri mapurigá nijeni aneri echi Tito, maparini aneri mapu
nijeni mayé mapu 'yemitamo gará bichíyami ju.
15 Arí biché echi Tito 'yemi mi waminabi ne wabé karé sinibí maparí binoy 'nata mapurigá sinéami 'yemitamo ne
785 2 K O R Í N T O C H I
gará nijéwari suwaba mapurigá binoy 'yemi mi nureri, ayena cho mapurigátamo wabé karigá nareri echi binoy,
mapujítitamo we majari Riosi.
16 Nijeni ayena cho ne wabé kaníra mapujiti nijeni mayé mapu 'yemitamo ne bichíwari orabo suwaba mapurigá nijeni
'yemi mi nurema.
Wikabé nirá 'yánaraga
Jipi, 'yemi keni ritémawa, nijeni nakí 'yemi mi ruyénara mapurigá Riosi ne wabé karigá ku'wírari echi auché jaré
napawika bichíyami echo'ná Maseróniachi aniríwachi
kawírari piréami mapurigá aboni gará orama mapurigá Binoy nakiri.
2 Aboni ne wabé risú orárami níri maparí aboni ne wabé
kumérami níri echi auché jaré ke bichíyami pagótami jiti. Chopi aboni arigá ne wabé kaníri. Echijiti aboni ne wabé
risúwati ke, arigá wikabé nirá 'yari, mapurigá ne wabé
níwami nirá, echi auché jaré wabé risúwati ritémtami ku'wíriya.
3 Arí biché nijeni 'yemi mi ne bichíwaga ruyé mapurigá
aboni ne wabé kaníraga 'yari mapuyena aboni gará omérari ayá, ayena cho aboni arigá waminabi ne wabé simírami 'yari,
maparí aboni arigá ketasi 'me níwari.
4 Echarí aboni tamí wabé tánari mapurigani risénsia 'yama mapurigá aboni ayena cho napabuka nárama wenomí, echi
auché jaré wabé risúwati ritémtami 'yánara.
5 Arí biché nijeni mayeri mapu aboni ayena 'yama riwéari wenomí, chopi aboni waminabi ne wabé simírami garabé
namuti 'yari, ketasi mapurigá nijeni mayeri, mapujiti aboni
bachá nirá 'yari aboni surara echi Warubéra Jesucristo, mapurigá aboni chopi orama mapurigá Binoy nakí. Arí biché
pe jubámi aboni gará tamí 'yari aboni nirá mapurigá aboni
omérama nagúra Riosi nóchara orayá, mapurigá echi Warubéra Jesucristo nakiri.
6 Echijiti jipi nijeni aneri echi Tito mapurigá binoy echo'ná
'yemi yuwa ma káraga sunima napabuya echi wenomí mapu binoy chabénara chótari napabuya, mapujiti 'yemi echo'ná
8
2 K O R Í N T O C H I 786
Koríntochi piréami ne wabé karigá 'yabo riwéari wenomí, echi auché jaré wabé risúwati ritémtami 'yánaraga nára.
7 Arí biché 'yemitamo sinibí wabé simírami gará orá
suwaba mapu ikítamo orá. Echirigátamo simírami gará bichíyami ju, ayena chótamo simírami gará binériami ju Riosi
Ra'íchara. Ayena chótamo simírami gará machíami ju. Ayena
chótamo simírami wabé níraga nakí ku'wíranára auché jaré. Ayena chótamo ne wabé simírami tamujé tamí karé. Jipi
ayena cho gará níma máputamo simírami nirá 'yabo wenomí,
echi auché jaré wabé risúwati ritémtami 'yánaraga. 8 Nijeni ketasi 'yemi mi echirigá wabé 'wérari nirá nuré.
Chópini 'yemi mi echirigá ané mapurigátamo gará machiboa
mapurigá auché jaré ritémtami wabé kaníriga 'yari wenomí, echi auché jaré wabé risúwati ritémtami 'yánaraga.
Echirigátamo gará machiboa áchatamo ne bichíwari gará
garéami ko 'yemi. 9 Mapujiti mátamo gará machí mapurigá echi Warubéra
Jesucristo sinibí ne wabé garéami níri. Ki'yá chokichí jonsa
Binoy ne suwaba namuti níwami níri mapu ikí nirúari, chopi wakinánokuá Binoy ne wabé risúwati nírari, mapujiti Binoy
'yemi mi ne wabé karigá ku'wíranari, mapurigá 'yemitamo
niwárami níbo ne wabé simírami níwami nirá echo'ná ripá riwigachi.
10 Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ruyé mapurigátamo
waminabi ku'wíratami níbo. Chabé, biré bamíbari jonsa, 'yemitamo gará o'wínari wenomí napabuya, echi auché jaré
wabé risúwati ritémtami 'yánaraga. Echarítamo chótari we
kaníraga ayá. 11 Jipi waminabi echirigá nokuísi kaníriga napabúsiya echi
wenomí mapuyénasítamo sunibo. Gará níma ibiri nirá 'yemi
arigá kaníriga 'yasa jaré wenomí, suwaba mapu ikí ibíritamo omératikó ayá.
12 Mapujiti a biré rijoy ne bichíwari nakiságá 'yánara Riosi
jaré wenomí, echarí Riosi arigá kaníriga narema maparí echi biré rijoy gará 'ya mapuyénasí binoy níwami ju. Arí biché
Riosi ketasi taní echi jaré namuti máputa ketasi níwa.
787 2 K O R Í N T O C H I
13 Arí biché nijeni ketasi 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigá 'yemitamo ne wabé risúwati nirá tibibo, mapujítitamo
ku'wírari echi auché jaré.
14 Chopi nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigá ne sinéami 'yemi napawika bichíyami chopi ikí níwabotamo. Jipi
'yemi echo'ná Koríntochi piréami wabé simírami niwa.
Echijiti jipi 'yemi gará omero ku'wíriya echi auché jaréana piréami ritémtami mapu jipi rawé we newaré ko'wámi, chopi
waminánomí auché siné káchi, echi jaré aboni waminabi
simírami níwamiré, mapuyena 'yemi aboni wabé newaréami níbirétamo. Echarí aboni gará omérama ku ku'wíriya 'yemi,
maparítamo newareho ko'wámi. Echirigá ne sinéami 'yemi
napawika bichíyami ku ne a'nawí chopi ikí níwabotamo. 15 Mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná
jerigá osirúami ju: Echi mapu we simírami napabúriko echi
ko'wámi mapu Riosi 'yari ripá riwigachi jonsa, arigá ketasi simírami níwari. Arí biché echi mapu pe okuá napabúriko
arigá ketasi auché newareri.
Echi Tito garabé orámi níri
16 Chopi nijeni warú natétara 'ya Riosi mapujiti Binoy 'yari mapurigá echi Tito 'yemi mi karema achigorigá mapurigá
nijeni 'yemi mi wabé karé.
17 Mapujiti echi Tito gará nijéwari maparí nijeni aneri mapu echo'ná 'yemichi simea, echi wenomí napabúmiya.
Chopi mapujiti binoy ayena cho 'yemi mi wabé karé, echijiti
binoy we níraga siminári echo'ná 'yemichi simiyá. 18 Arí biché echi binoy Tito yuwa, ayena choni jura auché
biré rijimara mapu we gará nigúraga nocha echi Garabé Riosi
Ra'íchara nawésiya, echi mapu sinéami echi auché jaré napawika bichíyami sinibí garabé orámi nirá ané.
19 Arí biché ketasi chopi ju mapu aboni garabé orámi ané
je'ná rijimara, chopi aboni ayena cho chapiri echi binoy mapurigá tamujé tamí yuwa inama maparita rojuániga
nachútabo echi wenomí, echi jaré risúwati, mapurigá echi
Warubéra Jesucristo waminabi warubéraga anérami níma, ayena cho mapurigá gará 'nératami níma mapu 'yemi aboni
we karigá orámi jútamo.
2 K O R Í N T O C H I 788
20 Echirigata gará tibubo mapurigá ke wesi omérama tamujé tamí wi'nijiya, jeanigá máputa I ketasi gará nachuta
echi wenomí máputa napabú 'yena.
21 Mapujiti tamujeta sinibí nakí máputa suwaba namuti garabé wachínaga nirá orabo, bachámi echi Warubéra
Jesucristo yuwa, ayena cho ne gará wachínaga nirá bachámi
echi auché jaré pagótami yuwa. 22 Ayena chota jura auché biré rijimara aboni yuwa, echi
máputa ma wikabé nirá riwari ne wabé gará karigá nóchami
nirá, wikabé namuti jiti. Arí biché jipi binoy waminabi wabé karigá nochama 'yemi yuwa, mapujiti binoy mayé mapu
'yemitamo ne wabé gará orámi jútamo.
23 Arí biché a auché jaré 'yemi mi rukuésagá echi Tito jiti rugá, echarí jeanesi mapu echi Tito nijé kompanérawara ju,
mapu binoy tamí yuwa nóchami ju, mapu 'yemi mi
ku'wírama. Arí biché a rukuésagá echi auché okuá ritémtami jiti rugá, echarí jeanesi mapu aboni jurárami níri echi auché
jaréana piréami napawika bichíyami jiti, ayena cho mapurigá
aboni chopi waminabi warubéraga ané echi Warubéra Jesucristo.
24 Echijiti gará 'nérasi mapurigátamo ne bichíwari gará
karé je'ná okuá ritémtami. Echirigátamo ayena cho 'nérabo ne sinéami echi auché jaréana piréami napawika bichíyami
mapu nijeni bichíwaga aniri maparini wabé níraga nirá
ra'íchari 'yemi jiti rugá.
Echo'ná Koríntochi piréami napawika bichíyami napabuka 'yari
wenomí echi auché jaréana piréami wabé risúwati ritémtami
Nijeni mayé mapu ketasi 'me 'wérari ju mapurigá nijeni
'yemi mi osema jeanigá máputamo napabubo wenomí
echi auché jaréana piréami wabé risúwati ritémtami 'yánaraga,
2 mapujítini gará machí mapurigátamo arigá nakí echirigá
'yánara. Echijiti nijeni we nóchaga nirá ra'íchari 'yemi jiti maparini ruyeri echi auché jaré napawika bichíyami echo'ná
Maseróniachi aniríwachi kawírari piréami mapurigá
'yemitamo echo'ná Akáyachi aniríwachi kawírari piréami arigá we nakiri 'yánara echi wenomí, chabénara bamíbari
9
789 2 K O R Í N T O C H I
jonsa. Echijiti ne noguí sinéami aboni ayena cho nakiri echirigá 'yánara wenomí, achigorigá mapurigá 'yemitamo
orari.
3 Jipi nijeni jura je'ná bikiyá ritémtami 'yemi mi ruyénara mapurigátamo ne bichíwari orabo mapurigá nijeni ma
echirigá wabé nóchaga nirá ruyeri echi auché jaré mapu
'yemitamo nakiri oránara. Echirigani jura aboni mapurigá 'yemitamo we yáti napabubo echi wenomí, mapurigá nijeni
ma ruyeri echi auché jaré mapu 'yemitamo 'yabo riwéari.
4 Gará níma 'yemi echirigá bachá nirá napabusa echi wenomí, mapurigá nijeni ketasi riwératami níma
waminánomí maparí nijeni echo'ná simea 'yemi mi 'némiya;
ayena cho mapurigá 'yemitamo ketasi cho riwératami níbo, a tamí yuwa sisá jaré echo'ná Maseróniachi piréami ritémtami;
mapujiti a echirigá ikiságá, echarí 'yemitamo ne wabé
riwératami níbi átamo ketasi cho ma napabúrami níwasagá echi wenomí, mapujiti nijeni ma ruyeri aboni mapu
'yemitamo wabé nakiri 'yánara, chabé bamíbari jonsa.
5 Echijiti nijeni arigá 'wérari mayeri nápuni bachá jurama je'ná bikiyá ritémtami 'yemi mi echirigá ruyénara, ayena cho
mapurigá aboni 'yemi mi ku'wírama echi wenomí napabuya
máputamo chabé jonsa aniri nijibo ruyá. Echirigá nijeni bachá nirá júri aboni mapurigá 'yemitamo bachá nirá ne wabé
karigá napabubo echi wenomí, mapurigá ketasi 'wérari níma
máputamo napabubo maparí nijeni ma echo'ná nawá, mapurigá nijeni 'yemi mi nurera nirá.
6 Je'ná jerigá gará 'natasi 'yemi: Echi rijoy mapu pe uchí
ichako, ayena cho pe okuá 'wima. Arí biché echi mapu wi'ribé ichako, ayena cho wikabé 'wima.
7 Gará níma ibiri nirá 'yemi 'yasa mapu ikítamo ne surachí
nirá gará nakí 'yánara, chopi ketasi risirúami nirá nísi. Wabé karigá 'yasi. Ketasi chopi 'yasi mapurigá 'wérari nurérami
nirá, mapujiti Riosi wabé karé echi jaré mapu ikí wabé
kaníriga nijiko. 8 Arí biché echi Warubéra Riosi ne wabé omérami ju 'yemi
mi ne wabé simírami ku'wíriya, mapurigátamo sinibí níwabo
suwaba echi jaré namuti mapu ikí 'yemi aboni newarebo, ayena cho mapurigátamo auché jaré waminabi níwabo
9:7 Róm 12:8
2 K O R Í N T O C H I 790
máputamo omérabo ayá, mapurigátamo echirigá garabé orogá ku'wírabo auché jaré.
9 Mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi je'ná jerigá
osirúami ju: Echi garabé orámi rijoy wikabé namuti 'ya echi
auché jaré wabé risúwati pagótami. Échiko sinibí
ne wabé natimámi ju. 10 Arí biché echi Warubéra Riosi mapu we nijá echi raká
ichiwámi, Echi mapu ayena cho nijá echi ko'wámi máputa
ko'wá, Échiko ayena cho 'yemi ml ne wabé simírami 'yama mapurigátamo gará omérabo ku'wíriya echi jaré risúwati
ritémtami, mapurigá 'yemi garabé orarira wikabé nirá
muwema. 11 Echirigá 'yemitamo ne bichíwari karúmati níwami níbo,
mapurigátamo omérabo wikabé ayá echi auché jaré wabé
newaréami. Arí biché maparí tamujeta nachútabo echi wenomí máputamo nárabo 'yánara echi jaré risúwati
ritémtami, echarí aboni warú natétara 'yama Riosi.
12 Mapujiti maparita echirigá 'yánaraga orá, echarí tamujeta ketasi chopi 'ya echi jaré namuti mapu ikí newaré
echi jaré napawika bichíyami ritémtami, chópita ayena cho
orá mapurigá aboni wisabé warú natétara 'yama Riosi. 13 Ayena cho aboni waminabi warubéraga anema Riosi,
maparítamo echirigá wabé karigá kóbo aboni, mapujiti echarí
ne gará machirúami níma mapu 'yemitamo gará nijéwaga orá mapurigá echi Warubéra Jesucristo 'yemi mi nuré, mapujiti
'yemitamo echirigá ne sébari 'ya aboni, echi auché jaré
risúwati ayena cho. 14 Arí biché aboni ayena cho Riosi yuwa ra'íchama, 'yemi
jiti tániga, mapujiti aboni 'yemi mi ne wabé karema, mapujiti
Riosi Binoy echirigá wabé karigá orari máputamo garabé orámi níbo.
15 Warú natétara 'yabo Riosi mapujiti Binoy tamujé tamí ne
wabé simírami 'yari, mapuyénasíta tarapé chirigá omero ku ruyá mapu chu vena ne wabé simírami ko!
Riosi Binoy nawisánaraga júri echi Pablo
791 2 K O R Í N T O C H I
Nijé, Pablo, 'yemi mi ne wabé táni máputamo gará nijéwaga orabo mapurigá nijeni 'yemi mi ané,
mapujiti nijeni nurérami níri echi wabé natimámi, ne wabé
garéami Warubéra Jesucristo jiti, echi mapu sinibí ne wabé garabé orámi ju. Arí biché jaré 'yemi aní mapu nijeni ne wabé
kirí orámi ju maparini echo'ná 'yemi mi yuwa atí, chopi
mapu nijeni 'yemi mi ne wabé aparúami nirá osé maparini echo'ná mikabé atí.
2 Jipi nijeni nakí máputamo gará tamí nijéwabo, mapurigá
waminánomí maparini echo'ná 'yemi mi yuwa nawá, echarí ketasi 'wérari ními mapu nijeni aparúami nirá sayérama echi
jaré 'yemi mapu ikí aniko mapu nijeni 'yékaka orá, mapurigá
echi auché jaré ke bichíyami pagótami orá. Nijeni ketasi echirigá 'yékaka orá, echijiti nijeni ne bichíwari sayéraga
ra'íchama echi jaré 'yemi echirigá aníami.
3 Ne bichíwari ju mapu tamujé bichíyami wepi pagótami chopi juta. Arí biché maparí tamujeta we sayera echi chati
oruwáwami, echarí tamujeta ketasi nakó mapurigá echi
auché jaré ke bichíyami pagótami jena'í wichimóbachi we nakó.
4 Mapujiti maparí tamujé bichíyami sayera echi chati
oruwáwami, echarí tamujeta ketasi karúmati ripiyá jiti nakó, chópita arigá we jiwériga sayera echi chati oruwáwami
mapurigá Riosi tamujé tamí jiwérata.
5 Arí biché echi auché jaré ke bichíyami pagótami sinibí we sayera echi ne Bichíwari, ayena cho aboni sayéraga orá
mapurigá echi auché jaré pagótami ketasi gará bichíma Riosi.
Chopi tamujé bichíyami arigá gará bichíga na'ura echiyiri chati oruwáwami. Arí biché tamujeta sinibí garabé nirá 'nata
mapurigata sinibí gará nijéwami níbo mapurigá Jesucristo
tamujé tamí nuré, ayena chota gará bichírabo echi auché jaré pagótami Jesucristo nirá, mapurigá aboni ketasi waminabi
echirigá chati 'natama mapurigá aboni sinibí ne wabé
nóchaga chati 'nátari. 6 Arí biché echarí maparí nijeni gará machimea chigá 'yemi
ne gará sébari ne gará nijéwami ko echi Warubéra Jesucristo,
echarí nijé binoy arigá kastigo 'yama echi auché jaré mapu ketasi gará nijéwako.
10
2 K O R Í N T O C H I 792
7 'Yemitamo chopi ritiwá echi jaré namuti mapu ikí ne machiná nirú, chopi gará níma máputamo, machiboa suwaba
echi ne Bichíwari. Arí biché a biré rijoy ne bichíwari
mayésagá mapu binoy Jesucristo níwara ju, gará níma échiko gará machisá mapu nijé binoy ayena cho achigorigá Jesucristo
níwara juni.
8 Nijeni 'yemi mi ne bichíwari nirá waminabi ne 'wérari ané mapu Riosi Binoy tamí júri 'yemi nit ruyénara mapurigátamo
orabo. Echijiti nijeni tarapé riwera, mapujiti echi Warubéra
Riosi ne bichíwari tamí júri echirigá ruyénara. Arí biché nijeni je'ná jerigá orá mapurigá 'yemitamo waminabi gará bichíbo,
ketasi mapurigátamo waminá 'wigámi níbo.
9 Nijeni ketasi nakí mapu 'yemitamo mayebo mapu nijeni chopi 'yemi mi osári mapujiti nijeni 'yemi mi wabé
majajáranari.
10 Jaré 'yemi jeaní mapu nijeni 'yemi mi ne wabé jiwériga nuré maparini 'yemi mi osé, chopi mapu nijé binoy arigá
tarapé jiwérami nirá juni. Arí biché aboni ketasi garabé nirá
mayé nijé ni'ogara. 11 Chopi gará níma mapu sinéami mapu ikí echirigá aniko
ne gará machimea mapu achigorigá mapurigani 'yemi mi
jiwériga nuré maparini 'yemi mi osé mikabé jonsa, echirigá ayena cho nijeni achigorigá ne wabé jiwériga orama maparini
'yemi yuwa asimea.
12 Nijeni ketasi wabé nóchaga nirá jeanimea mapu nijé binoy achigó yiri ju echi auché jaré yuwa mapu ikí aniko
mapu aboni chopi nirá ne wabé garabé ju. Nibiré choni
nóchaga nirá jeanimea mapu nijeni waminabi wabé garabé ju ketasi mapurigá aboni, mapujiti sinéami echirigá ra'íchami
chopi mapurigá ke newarite nirá ra'ícha, ayena cho aboni ke
newarite nirá ju maparí aboni mayé waminabi garabé orámi ketasi mapurigá auché jaré.
13 Nijeni ke biré cho mayema mapu arigá 'wérari ju mapu
nijé binoy wikanámi siméa Riosi Ra'íchara nawisásiya, mapo'ná Riosi Binoy ketasi cho tamí júri, mapujiti Riosi chopi
ju mapu tamujé tamí ané mapuyénasíta simabo, Binoy
Ra'íchara nawisásiya. Arí biché Riosi Binoy arigá ma tamí
793 2 K O R Í N T O C H I
risénsia 'yari mapurigani sebama echo'ná Koríntochi, 'yemi pirérachi iyénasí.
14 Echijiti maparí nijeni 'yemi mi je'ná jerigá nuré, echarí
nijeni chopi orá mapurigá Riosi tamí nureri, mapujiti Riosi chabénara nirá tamí nureri 'yemi mi nawésanara. Arí biché
nijeni níri mápuni ne bachá nawari echo'ná 'yemichi echi we
Garabé Jesucristo Nawésawara nawisásiya. 15 Arí biché nijeni ke siné nírama mapurigá nijé níwara nirá
echi nóchari mapu auché jaré ritémtami chopi nóchaga orari.
Si'winárigá nijeni arigá mayé mapu 'yemitamo abijí waminabi gará bichísabotamo. Arí biché nijeni omérama
waminabi nóchAyá echo'ná 'yemichi. Chopi nijeni ke siné
nochama mapo'ná Riosi ketasi cho tamí júri nochánara. 16 Nijeni mayé mapu pe waminánomí nijeni auché jaréana
siméa, mapurigani ayena cho nawisama Riosi Ra'íchara
echo'ná 'yemichi jonsa, auché jaréana we mikabé waminámi cho, chópini ke siné chopi nochama echo'ná mapo'ná auché
jaré ritémtami we nocha, Riosi nóchara orayá, nibiré choni
nírama mapurigá nijé níwara nirá echi nóchari mapu auché jaré ritémtami nóchaga orari.
17 A jaré wabé nóchami níranárasagá, gará níma mapu
aboni chopi nóchami nísa mapujiti echi Warubéra Jesucristo garabé orámi nirá aboni.
18 Arí biché mapuyíripi rijoy aniko mapu binoy nirá we
garabé orámi ju, échiko ketasi ne bichíwari garabé orámi ju.
Echi Pablo ne bichíwari Riosi jiti jurárami níri
Gará ními 'yemitamo tamí waminabi kipusa, átamo
arigá mayésagá mapu nijeni newarite nirá ra'ícha!
Arigá tamí gará kipusi! 2 Mapujiti nijeni wabé surika, ketasi nakí mapu echi riablo
'yemi mi 'yékama. Arí biché Riosi Binoy echirigá tamí
'natárari, mapujiti nijeni ne bichíwaga aniri mapu nijeni 'yemi mi 'yama echi Warubéra Jesucristo mapurigátamo Binoy
níwara níbo. Echijiti nijeni ne wabé nakí mápuni ne bichíwari
'yemi mi 'yama echi Warubéra Jesucristo, mapujiti 'yemitamo mapurigá biré tiwé ju, mapu ke cho biré rijoy yuwa kochíami
10:17 1 Kor 1:31
11
2 K O R Í N T O C H I 794
ju, mapu nijeni 'yama kunénara birépi Rijoy yuwa, echi mapu echi Warubéra Jesucristo ju.
3 Chopi nijeni wabé majawá mapujítini mayé mapu siné
káchi 'yemitamo ariwebo mapurigá echi riablo 'yemi mi 'yékama achigorigá mapurigá echi binoy riablo, mapurigá
sinówi níraga, ne wabé 'yékari echi bachá wiríami mukwí,
Eva riwéami. Arí biché echirigá ikisá 'yemi 'nátara chakena urútami níma, mapurigátamo ma ketasi waminabi karebo
echi Warubéra Jesucristo ne surachí nirá.
4 Mapujiti a auché jaré 'yemi mi auché si'winárigá nawésasagá ketasi mapurigá nijeni garabé nirá 'yemi mi
nawésari echi Warubéra Jesucristo jiti rugá, echarítamo arigá
ne gará kipugú. Ayena cho maparí auché jaré 'yemi mi nawesa jeanigá máputamo narepo auché biré si'nú iwigá,
ketasi mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara máputamo
ma nareri chabénara nirá, ayena cho maparí auché jaré 'yemi mi si'winárigá nawesa ketasi mapurigátamo nawésarami níri
Riosi Ra'íchara chabé chokichí, echarítamo arigá ne gará
kipugú. 5 Nijeni mayé mapu nijé binoy ketásirapé tabéara nirá juni,
echi auché jaré yuwa, mapu 'yemitamo o'wéara nawésami
nirá mayé. 6 Arí biché a nijeni ra'ichásagá mapurigá biré ke binératami
nirá, nijeni arigá ne gará machíami juni. Nijeni sinibí 'yemi mi
echirigá 'nérari, ne suwaba namuti jiti mapu ikí nijeni orari. 7 Nijeni ke siné 'yemi mi bujeri maparí nijeni 'yemi mi
nawésari echi Garabé Riosi Ra'íchara. Si'winárigá nijeni chopi
binoy nirá tabéatari mapurigá 'yemitamo waminabi o'wéaratami níbotamo. Áchatamo mayé mapu gará nímiri
nijeni arigá 'yemi mi bujesa echarí?
8 Echarí nijeni bujera nirá nareri wenomí mapu echi auché jaréana piréami napawika bichíyami ritémtami tamí 'yari,
mapurigani nawésiya inama Riosi Ra'íchara echo'ná 'yemichi,
mapujiti nijeni nareri mapu ikí aboni tamí 'yari mapurigani omérama nocha echo'ná 'yemichi, Riosi Ra'íchara nawésiya.
9 Arí biché chabénara nijeni we newareri maparini echo'ná
'yemi yuwa asari. Chopi nijeni ke wesi 'yemi mi tánari jaré namuti. Echarí echi auché jaré napawika bichíyami ritémtami
795 2 K O R Í N T O C H I
echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari jonsa síami tamí 'yari echi jaré namuti mapu nijeni newareri. Echarí nijeni
ketásirapé namuti 'yemi nimí bujeri, mapujítini ketasi nakiri
mapu 'yemitamo echirigá bujérami níbotamo. Nibiré choni nakí máputamo echirigá bujérami níbo waminánomí.
10 Arí biché achigorigá mapurigá nijeni gará machí echi ne
bichíwari Jesucristo Ra'íchara, echirigá nijeni ne bichíwari mayé mapu ke wesi tamí omérama nuré mápuni echirigá
bujema wenomí maparini nawesa Riosi Ra'íchara. Chopi
nijeni sinibí no bichíwari níriami níma mapurigani tarapé namuti 'yemi mi bujema, maparini 'yemi mi nawesa echi
Garabé Riosi Ra'íchara, 'yemi pagótami echo'ná nr suníami
Akáyachi piréami. 11 Arí biché nijeni echirigá aní mapujítini 'yemi mi ne wabé
karé. Echi Warubéra Riosi gará machí mapu nijeni 'yemi mi
ne wabé simírami karé. 12 Arí biché nijeni waminabi sísama orayá mapurigani
sinibí orá mapurigá echi auché jaré nawésami mapu
'yemitamo Riosi jiti jurárami nirá mayé ketasi omérama waminabi echirigá nóchaga nirá jeaniyá mapu aboni
achigorigá orámi ju mapurigá nijeni orá.
13 Mapujiti abóniko ketasi ne bichíwari Riosi jiti jurárami níri, chopi aboni sinibí 'yékaka orá mapurigá 'yemitamo
mayebo mapu aboni ne bichíwari Jesucristo jiti jurárami ju
nawisánara. 14 Chopi mapurigá aboni echirigá orako, arigá gará
machirúami ju, mapujiti echi Satanasi riwéami riablo binoy
ayena cho echirigá 'yékaka orá mapurigá echi pagótami mayema mapu binoy ne bichíwari biré wabé ratábami
warura Riosi kapitánawara ju.
15 Echijiti echi jaré pagótami mapu arigá nijéwaga orá mapurigá echi riablo nuré, abóniko we nakí wabé 'yékaka
oránara, mapurigá echi auché jaré pagótami mayema mapu
aboni ne bichíwari garabé orámi ju. Chopi echarí ne jubá rawé echi jaré aboni arigá kastigo 'yárami níma achigorigá
mapurigá aboni wabé chati orari.
Echi Pablo wisabé ne wabé risú orárami níri
2 K O R Í N T O C H I 796
16 Auchecho siné nijeni 'yemi mi jeané mapu ke wesi 'yemitamo mayesi mapu nijeni ke newarite nirá ju. Chopi
átamo arigá mayésagá mapu nijeni echirigá ke newarite ju,
arigá ariwesi mapu nijeni 'yemi mi pe ra'íchama mapurigá biré ke newarite nirá, mapurigá nijeni ayena cho pe nóchami
nírama?
17 Echi Warubéra Jesucristo ketasi tamí nureri mapurigani 'yemi mi jerigá ra'íchama, chópini ke newarite nirá ra'ícha
maparí nijeni aní mápuni nóchami nirá nírama.
18 Arí biché maparí wikabé auché jaré ne wabé nóchaga nirá ra'ícha mapujiti aboni ne wabé simírami o'wéara nirá mayé,
nijeni ayena cho nóchaga nirá ra'íchama
19 mapujiti 'yemitamo risénsia 'ya mapu echi jaré ke newarite 'yemi mi ra'íchama, chópitamo arigá mayé mapu 'yemi aboni
ne wabé simírami machíami nirá jútamo.
20 Ayena chótamo ariwé mapu echi jaré 'yékaka nawésami 'yemi mi wabé jiwériga nurema mapurigá aboni piónawara
nirá, ayena cho mapurigá aboni waminá suwábama 'yemi
níwara namuti. Ayena chótamo ariwé mapu aboni 'yemi o'wéarawara nirá nírama, ayena cho mapurigá aboni 'yemi
mi ke 'me nírama, ayena cho mapurigá aboni 'yemi mi
waminá cho'nimea. 21 Ketasi gará níma mapu nijeni wabé riwérama mapujiti
nijeni ke siné omérari echirigá orayá.
Chopi maparí echi auché jaré we nóchaga ra'íchama, nijeni ayena cho nóchaga ra'íchama, chopi mapurigá ke newarite
nirá.
22 Echi auché jaré 'yékaka nawésami nóchaga aní mapu aboni Ebreo aniríwami ra'íchami ju. Nijeni ayena cho Ebreo
ra'íchami juni. Aboni nóchaga aní mapu Isaeri aniríwami
pagótami ju. Nijeni ayena cho juni. Aboni nóchaga aní mapu echi Abrami kúchara kúchuwara ju. Nijeni ayena cho biré
Abrami kúchara kúchuwara juni.
23 Aboni nóchaga aní mapu aboni echi Warubéra Jesucristo piónawara nirá ju. Nijé 'narí waminabi simírami garabé pioni
ju, Jesucristo piónawara nirá, chópini ra'ícha mapurigá ke
newarite maparini echirigá aní. Nijeni waminabi wabé simírami nóchari, Jesucristo nóchara orayá, ketasi mapurigá
797 2 K O R Í N T O C H I
aboni. Arí biché mapujiti nijeni we nawésari Jesucristo Ra'íchara nijeni waminabi wisabé wipisótami níri ketasi
mapurigá aboni. Nijeni simírami wisabé pachá bachárami níri
mapujítini nawésari Jesucristo jiti rugá, ketasi mapurigá aboni, ayena cho nijeni wisabé ne noguí mi'rirúami níri.
24 Arí biché mapujiti nijeni nawésari Jesucristo jiti rugá, echi
jaré Juríosi pagótami marisa chokéami tamí wisabé wipisori, baisá makoy miná kimakoy iyénasí, isina nirá.
25 Auché siné baisá chokéami ayena cho nijeni wipisótami
níri kusí jiti. Auchecho siné nijeni wisabé basibúrami níri mapuyénasí nijeni ne noguí mi'rírati. Arí biché baisá
chokéami maparí nijeni ripá moba iyénari jaréana bárkochi
asagá, echarí ibiri echi jaré barko ri'ré botowiri. Arí biché sinepi nijeni tibiri echo'ná warú ba'wírari moba biré
rawéwari, waminá biré rukuwáwari.
26 Wisabeni wabé mikabé iyénari, Riosi Ra'íchara nawésiya. Arí biché echo'ná wikanámi bakóchi, wisabeni ne noguí
u'lúsari. Wisabeni ne noguí mi'rirúami níri jaré chigórami jiti.
Ayena cho echi jaré Juríosi pagótami wisabé tamí mi'rinári mapujítini echirigá nawésari Jesucristo Ra'íchara. Arí biché
echi auché jaré isena pagótami ayena cho wisabé tamí
mi'rinári mapujítini echirigá nawésari. Echirigá nijeni wisabé ne noguí mi'rirúami níri echo'ná jaréana o'wéarachi, echo'ná
jaréana waná kawichí ayena cho. Echo'ná warú ba'wírari
nijeni wisabé ne noguí si'riri. Ayena cho nijeni wisabé ne noguí suwábarami níri echi auché jaré jiti mapu 'yékaka aní
mapu ritémtami nirá ju.
27 Wisabeni wabé nóchari, Riosi nóchara orayá. Ayena choni wisabé wabé kumérami níri. Wisabé rokogó ketásini kochiri.
Wisabeni ne wabé 'locheri, ayena choni wisabé barámari. Arí
biché wisabé tarapeni ko'wari, maparini chopi Riosi yuwa ra'íchaga oránari. Arí biché wisabeni wabé 'acheri, ayena cho
wisabé ketásini 'me níwari napachari.
28 Nijeni je'ná jerigá ne wabé kumérami nírini chabé jonsa, ayena choni sinibí rawé ne wabé 'nata echi auché jaré suníami
piréami napawika bichíyami ritémtami jiti, mapu chúrigá
'yénoré.
2 K O R Í N T O C H I 798
29 Arí biché a biré rijimara ketasi 'me gará bichíyami nísagá, echarí nijé binoy ne wabé natimaga nakimea ku'wíranára echi
rijimara. Arí biché a biré rijimara ketasi waminabi bichísasagá
mapujiti auché jaré pagótami ke bichíratari, echarí nijeni ne wabé yoma.
30 Riosi Binoy tamí machírari mapurigá nijeni ketasi 'me
jiwérami juni. Arí biché a 'wérari nísagá mapu nijeni nóchami níma, echarí nijeni chopi echirigá nóchami níma mapujiti
Riosi echirigá tamí machírari mápuni ketasi 'me jiwérami ju
nijé binoy nirá. 31 Echi Warubéra Riosi mapu, tamujé Warubérawara
Jesucristo Onorá ju, Échiko gará machí mapu nijeni ketasi
'yékaka aní. Ne wabé gará níma mapu echi Warubéra Riosi sinibí waminabi warubéraga anérami níma.
32 Chabénara maparí nijeni echo'ná Ramáskochi aniríwachi
warúrachi asari, echi ne warura siríami echo'ná bitéami Arétasi riwéami níri. Echarí echi pe tabéara siríami echo'ná
bitéami nurari garabéraga iwénara echo'ná warúrachi yéachi,
mapujiti tamí wabé chapinári. 33 Arí biché echo'ná warúrachi ne norigá tigótami níri ne
wabé ripabé nirá. Chopi nijeni arigá tu machínari echo'ná
warúrachi jonsa, mapujiti echi auché jaré ritémtami echo'ná biréana wabé ripabé uchí yéachi jonsa tamí ri'rena,
machímana nirá simérari, wiya jiti burugá, echo'ná biréana ne
wabé warubé warichi achagá. Arí biché nijeni waminá 'másari mapurigá echi siríami ketasi tamí chapimea.
Riosi rimútaga riwírari echi Pablo wikabé namuti
Maparí nijeni ne wabé nóchaga ra'íchari mapujítini
echirigá wisabé wabé risú orárami níri, echarini ketasi 'yemi mi waminabi bichírari mapu Riosi ne bichíwari
tamí júri nawisánara. Waminabi gará nímiri mapu nijeni
'yemi mi anema mapurigá echi Warubéra Jesucristo tamí rimútaga riwírari wikabé garabé namuti, ayena cho mapurigá
Binoy wisabé tamí machírari wikabé namuti mapu echi auché
jaré pagótami ketasi cho machí. 2 Nijé, Pablo, gará bichí Jesucristo nirá. Chabénara nijeni
torúami níri echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Riosi atí. Ma
12
799 2 K O R Í N T O C H I
makoy miná nawó bamíbari ju maparí jonsa nijeni torúami níri. Chopi nijeni ketasi gará machí áchani auchérigá, nijé
sapara así, torúami níroré, nijé ariwara chopi torúami níri iré
omá, Riosi Binoy chopi ne gará machí chúrigá ikiro. 3 Chopi nijeni ne bichíwari torúami níri echo'ná ripá
riwigachi. Arí bichí nijeni ketasi machí acha nijé sapara así
tóratiré, acha nijé ariwara chopi tóratiré omá. Riosi Binoy chopi gará machí.
4 Echarí nijeni ne bichíwari tórati echo'ná ripá riwigachi
mapo'nani gará námari wikabé namuti mapu echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi cho machí. Arí
biché tarapé risénsia ju mapu nijeni echirigá ruyema aboni.
5 Siné káchi nijeni omérama nóchami níriya mapujiti Riosi echirigá tamí orírari. Chopi nijeni tarapé nóchami níma echi
jaré namuti jiti mapu nijé binoy orari. Arí biché a nijeni
nóchami nísagá, chópini echirigá nímani mapujiti Riosi ma tamí machírari mapurigá nijé binoy tarapé jiwérami juni.
6 Arí biché a nijeni arigá nakiságá ra'ichánara jeanigá mapu
nijé binoy ne wabé garabé orámi ju, echarí nijeni chopi bichíwaga ra'íchami ními, mapujiti nijeni ne bichíwari garabé
orámi ju. Chopi nijeni ke siné ra'ícha jeanigá mapu nijé binoy
garabé orámi ju, mapurigá ke wesi mayema mapu nijé waminabi garabé orámi ju, ketasi mapurigá aboni ritiwá
mapu nijeni garabé orá, ayena cho mapurigá ke wesi mayema
mapu nijé waminabi garabé ra'íchami ju ketasi chopi mapurigá aboni kipugú tamí garabé ra'íchaga aníachi.
7 Arí biché Riosi ne bichíwari echirigá tamí riwírari echi
jaré ne wabé simírami garabéara namuti, chopi mapurigá nijeni ketasi echijiti ne wabé nóchami níma, Riosi ariweri
mapurigá echi Satanasi riwéami riablo tamí ne wabé risú
orama. Echarí nijeni ne wabé okori, mapurigá biré rijoy ne wabé okorá maparí biré wi'rí so'uwá jiti so'wí.
8 Arí biché baisá chokéami nijeni wabé tánari echi
Warubéra Jesucristo mapurigá tamí 'yema echi okoríwami. 9 Echarí echi Warubéra Jesucristo tamí ku nijéwaga jeaneri:
Nijeni mi ne wabé simírami karé. Echi chopi sébari ju. Arí
biché ketasi arigá 'wérari ju mapu Nijeni mi waminá 'yema echi okoríwami, mapujiti maparí mujemi ketasi jiwérami ju,
2 K O R Í N T O C H I 800
echarí mujemi waminabi gará machí mapu Nijé Binoy ne wabé omérami juni. Echijiti nijé, Pablo, ne wabé kaníra. Nijé
binoy we nóchami ju mapujiti nijeni tarapé jiwérami ju,
mapurigá echi Warubéra Jesucristo we omériga orama pachana tamí yuwa.
10 Echijiti nijeni sinibí echirigá kaníra maparini ketasi
jiwérami ju, ayena cho maparí auché jaré pagótami tamí wabé sitira ané, ayena cho maparini ne wabé newaréami ju. Ayena
cho nijeni arigá kaníra maparini a'najátarami ju, ayena cho
maparini risú orárami ju mapujítini bichí Jesucristo nirá. Arí bicheni echirigá kaníra mapujiti maparini tarapé jiwera,
echarí echi Warubéra Jesucristo tamí waminabi jiwérata.
Echi Pablo sinibí 'nátari echi jaré napawika bichíyami jiti echo'ná
Koríntochi piréami
11 Nijeni mapurigá ke newarite nirá níri, maparini echirigá we nóchaga ra'íchari nijé binoy chopi jiti rugá. Echarí arigá
'wérari níri mapurigani echirigá nóchaga ra'íchama mapujiti
'yemitamo ketasi nakiri tamí nijéwanara. Gará níma 'yemi 'narítamo gará ra'íchasa tamí jiti rugá, mapujiti nijeni tarapé
tabéara nirá juni echi auché jaré yuwa mapu 'yemitamo
o'wéara nawésami ané, arigani tarapebi yiri nísagá, mapurigá 'yemitamo tamí ané.
12 Chabénara maparí nijeni wabé karigá nóchari echo'ná
'yemichi, echarí 'yemitamo gará machíratami níri mapu nijeni ne bichíwari Riosi jiti jurárami níri, mapujiti Riosi tamí
omératari mapurigani wikabé garabéara karúmati, chibi
yíritre orama mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omérari orayá.
13 Arí biché nijeni ke siné 'yemi mi ke 'me nirari, chópini
sinibí mayeri mapu 'yemitamo chopi a yiri jútamo echi auché jaréana piréami napawika bichíyami yuwa. Arí biché nijeni
ke siné risénsia 'yari mapurigá 'yemitamo tamí 'yabo
wenomí. Siné káchi gará ními nijeni 'yemi mi bujesa wenomí, mapujiti echi auché jaréana piréami napawika bichíyami
sinibí tamí 'yari wenomí maparini newaréami níri. Tamí ku
wikawasi mapujítini ketasi nareri 'yemi níwara, nijírami nirá,
801 2 K O R Í N T O C H I
achigorigá mapurigani nareri echi auché jaréana piréami ritémtami níwara!
14 Jipi nijeni gará kariwé mapurigani auchecho siné baisara
simea echo'ná 'yemi 'némiya. Arí biché nijeni ketasi biyiri 'yemi mi bujema, mapujiti ketásini nakí echi jaré 'yemi
níwara namuti, chópini nakí mapurigá 'yemitamo gará
karebo Riosi, mapujiti ketasi arigá 'wérari ju mapu echi jaré kúcharami napabuma wenomí echi jaré aboni 'wénawara
'yábiya, chopi 'wérari ju mapu echi jaré 'wéntami 'narí
napabuma, aboni kúchawara 'yábiya. Arí biché 'yemitamo mapurigá nijé kúchuwara nirá jútamo.
15 Echijiti nijeni wabé kaníriga suwábama nijé níwara
namuti 'yemi mi ku'wíria. Ayena choni ne wabé kaníriga nochama mapuyénasíni mukumea mapurigá 'yemitamo gará
bichíbo Jesucristo nirá, mapurigá 'yemi ariwara echijiti ku
pirérama Riosi yuwa sinibí nirá. Chópini mayé maparí nijeni 'yemi mi waminabi karé, echarí 'yemitamo ke 'me tamí karé.
16 'Yemitamo gará machí mapu nijeni ketasi nareri 'yemi
níwara wenomí nijíwami, chopi jaré 'yemi arigá mayé mapu nijeni 'yékaka orari mapurigá 'yemitamo bichíbo nijé
nawésawara.
17 Nijeni ketasi echirigá 'yékaka orari, nibiré cho 'yemi mi 'yékari echi auché jaré mapu nijeni júri echo'ná 'yemichi.
18 Arí biché nijeni jeaneri echi Tito mapu binoy echo'ná
'yemichi simea, ayena cho binoy yuwa júrini echi auché biré rijimara. Acha 'yemi mi 'yékari echi Tito? Nijeni mayé mapu
binoy sinibí achigorigá orari mapurigá nijeni orá. Kecha
bichíwari ju mapu tamujé sinibí a'nawí chópirigá orogá 'yénari?
19 Siné káchi 'yemitamo mayé iré omá mapu nijeni wepi
je'ná jerigá aní ni'yúramiya, chopi ketasi echirigá ju. Nijeni we bichíwaga ra'ícha bachámi Riosi yuwa, mapurigá
Jesucristo bichíyami nirá. Arí biché suwaba mapu ikí nijeni
aní, echirigani aní mapurigá 'yemitamo waminabi bichísabotamo, mapujítitamo nijé ritémawara nirá ju mápuni
ne wabé karé.
20 Arí biché nijeni we majá mapurigá siné káchi nijeni 'yemi mi riwiméaré ketasi garabé orámi nirá, mapurigá nijeni nakí
2 K O R Í N T O C H I 802
máputamo chopi garabé orámi níbo maparí nijeni nawá echo'ná 'yemichi. Ayena choni majá mapurigá siné káchi
'yemitamo tamí riwiboa yóami nirá, mapujiti arigá 'wérari ju
mapurigá nijeni yónama echi jaré 'yemi mapu chati orako. Echirigá nijeni wabé majá mapurigá siné káchi nijeni 'yemi
mi riwimea we chuwé nakówami nirá, we korúkami keremá,
wabé chati na'áwami keremá, aboni o'wéara nirá níranárami keremá, sití ra'íchaga ruyéami kere, chiná sayéraga ra'íchami
kere, we nóchami keremá, we chati chuwé orámi keremá.
21 Ke 'me ayó nijeni echo'ná nawama 'yemi mi 'némiya, chopi nijeni we majawá mapurigá echi Warubéra Nijé
Riósawara tamí riwératama 'yemi jiti, ayena cho mapurigá
echirigá 'wérari níma mapu nijeni we narama wikabé 'yemi jiti, sinéami 'yemi mapu ikítamo chabé jonsa wabé chati orari,
chópitamo abijí ketasi cho ariweri echirigá mapurigátamo
wabé chati orari, mapujiti jaré wabé simírami chati orari, ayena cho jaré chuwé birétari yuwa kochiri, ayena cho jaré
wabé simírami chati chuwé orari.
Pablo gará nuré echo'ná Koríntochi piréami mapu aboni garabé
orama, ayena cho Pablo ripora aboni
Jipi ma baisára ju mapu nijeni echo'ná 'yemi mi 'némiya simea. Jípini justikia orama. Arí biché
suwaba namuti ra'íchari chopi gará katiwárami níma maparí
okuá testigo chópirigá anisá, baikiyá kéremá. 2 Chabénara maparini osára nirá iyénari, echarí nijeni aneri
mapu echi jaré chati orámi arigá justikia orírami níma. Jipi
maparini mikabé atí, nijeni auchecho siné echirigá ané echi jaré chati orámi. Ayena choni jerigá ané ne sinéami 'yemi:
Maparini auchecho siné nawama echo'ná 'yemi mi 'némiya,
echarí nijeni ne bichíwari ne gará wachínaga orama justikia. Ayena choni arigá kastigo 'yama echi jaré mapu ikí chati
orari.
3 Echarítamo ne bichíwari machiboa mapu nijeni chopi ra'ícha mapurigá Jesucristo tamí nuré ra'ichánara. Arí biché
echi Warubéra Jesucristo sinibí wabé omériga orá maparí
Binoy 'yemi mi ku'wíra. Binoy sinibí wabé omériga 'yemi mi orima justikia.
13
803 2 K O R Í N T O C H I
4 Bichíwari ju mapu echi Warubéra Jesucristo arigá klavo jiti michóntami níri echo'ná kúrsichi mapurigá tarapé
jiwérami nirá, chopi jipi rawé Jesucristo sinibí ku bité, Riosi
jiwérawara jiti. Arí biché jipi rawé nijeni ayena cho tarapé jiwérami nirá juni mapurigá Binoy tarapé jiwérami níri,
chópini bukuríwami nirá ku bité Binoy yuwa, Riosi
jiwérawara jiti, mapurigani 'yemi mi ku'wírama. 5 'Yemi aboni gará machisí áchatamo ne bichíwari gará
bichíyami ju Jesucristo nirá. 'Yemi aboni nirá ne gará machigá
'natasi: Áchatamo gará bichíyami ko? Kechátamo machí mapu Jesucristo echo'ná pachana 'yemi yuwa atikó? A ketasi
pachana 'yemi yuwa asiságá, 'yemitamo ketasi ne bichíwari
gará bichíyami ju. 6 Arí biché nijeni mayé mapu átamo echirigá 'natásagá,
echarítamo gará machiboa mapu nijeni ayena cho ne gará
bichíyami ju Jesucristo nirá. 7 Arí biché nijeni Riosi yuwa ra'íchaga tánama mapu
'yemitamo tarapebi yiri chati orabo. Chópini ketasi echirigá
tánama chopi mapurigá anirúami ními mapu nijé binoy garabé orari, Riosi nóchara orayá. Nijeni chopi echirigá
tánama Riosi mapurigá 'yemitamo ne bichíwari garabé orámi
níbo. Ke chiré nijeni ketasi gará nóchami anérami nísagá! 8 Mapujiti nijeni tarapebi yiri omero, echi ne bichíwari Riosi
Ra'íchara sayéraga orayá. Chópini ayena gará omero orayá
mapurigá echi ne bichíwari Riosi Ra'íchara gará machirúami níma.
9 Echijítini we kaníra maparí ketasi 'wérari ju mapu nijeni
'yemi mi oyérama. Nijeni chopi nakí mapu 'yemitamo waminabi gará bichíyami níbo Jesucristo nirá, ayena choni
táni Riosi mapu 'yemitamo ne sébari garabé orámi níbo.
10 Jípini bachá nirá 'yemi mi je'ná jerigá osé, maparini ketasi cho echo'ná simea 'yemi mi 'némiya, mapurigá
maparini echo'ná 'yemi yuwa nawama, echarí ketasi arigá
'wérari níma mapurigá nijeni 'yemi mi oyérama. Mapujiti echi Warubéra Jesucristo tamí nureri mapurigani 'yemi mi
waminabi bichíratama, chopi ketasi tamí nureri mapurigani
chopi 'yemi mi wabé oyéraga majajárama, mapujiti echi
2 K O R Í N T O C H I 804
Warubéra Jesucristo chopi nakí mapurigátamo waminabi gará bichíyami níbo.
11 Jipi 'yemi keni ritémawa, nijeni nakí máputamo wabé
kanírabo. Sinibí waminabi garabé orámi nírasi. Ke siné o'monasi. Sinéami chopi a yiri 'nátaga pirérasi. Ketasi nakosi
a'nagupi. Echarí echi Warubéra Riosi mapu tamujé tamí 'ya
máputa wabé garéami níbo, máputa sinibí a'nagupi karigá chópirigá 'natabo, echi Warubéra Riosi sinibí 'yemi mi yuwa
asimea.
12 A'nagupi ne wabé natem chu'musa. 13 Ne sinéami echi jaré gará bichíyami ritémtami jena'í
piréami gará ripóraga nári.
14 Nijeni ne wabé nakí mapu echi Warubéra Jesucristo 'yemi mi waminabi ku'wírama, ayena cho mapu Riosi
Onorúami 'yemi mi waminabi karema, ayena cho mapu
sinéami 'yemitamo a'nagupi waminabi kaníratabo, mapujítitamo niwa echi Wabé Garabé Riosi Iwigara. Echirigá
níraga!
G A L Á S I A C H I P I R É A M I Osirúami mapurigá Pablo osári echo'ná
Pablo osé echo'ná Galásiachi piréami napawika bichíyami
Nijé ju Pablo. Riosi tamí nawésanaraga júri. Ke wesi
pagótami tamí echirigá júri. Nibiré wesi rijoy tamí wirari nawésami nirá. Chopi Jesucristo Binoy tamí nawésanaraga
júri. Arí biché Riosi Onorúami achigorigá tamí júri. Arí biché
echi Onorúami níri mapu ku owíntari echi Warubéra Jesucristo maparí Binoy ma mukúami níri.
2 Nijé 'yemi nimí je'ná jerigá osé. Arí biché sinéami echi jaré
ritémtami tamí yuwa muchúwami ayena cho 'yemi mi ripora, 'yemi echo'ná Galásiachi aniríwachi kawírari piréami,
sinéami mapu ikítamo napawika bichíyami ju.
3 Ne wabeni nakí mapurigá Riosi Onorúami, ayena cho echi Warubéra Jesucristo, anawika 'yemi mi wabé ku'wírama
mapurigátamo ne gará kirí 'nátaga orogá pirérabo.
4 Arí biché echi Warubéra Jesucristo a Binoy nirá nijari mapurigá Binoy miná mi'rirúami níma. Ari biché je'ná jerigá
orari mapurigá Binoy gará omérama ku wikáwiya tamujé
chati orarira, ayena cho mapurigá Binoy omérama tamujé tamí ku'wíriya mapuyénasíta piré jena'í wichimóbachi,
mapo'ná auché jaré pagótami sinibí wabé chati orámi ju. Ari
biché echi Warubéra Jesucristo suwaba echirigá orari achigorigá mapurigá echi Onorúami, tamujé Riósawara
nakiri.
5 Sinibí ne wabé warubéraga anérami níraga Riosi! Echirigá níraga!
Ketasi nirú auché biré si'nú nawésara echi pagótami ku'wíriami
6 Nijeni ne wabé cha níraga 'nata mapujiti 'yemitamo ma
we yáti ariwénari Riosi bichíya. Arí biché Riosi bukurí 'yemi mi bayeri mapujiti Jesucristo 'yemi mi ne wabé karé. Chopi
jípitamo nakí máputamo si'nú nawésara bichíbo, mayega
mapurigátamo siné káchi echijiti ku'wíratami níbo. 7 Chopi tarapé nirú auché biré si'nú nawésara 'yemi mi
ku'wíriami. Jipi auché jaré pagótami 'yemi mi wabé kumé.
Abóniko ketasi binera echi Garabé Riosi Ra'íchara, mapujiti
1
G A L Á S I A C H I 806
aboni ketasi 'yemi mi ruyé mapurigá echi Warubéra Jesucristo wabé omérami ju 'yemi mi ku'wíriya.
8 Chopi tamujé ma 'yemi mi binérari mapurigá Jesucristo
birépi ju tamujé tamí Ku'wíriami. Jipi a auché jaré siné káchi 'yemi mi auché si'winárigá nawésasagá, gará níma sinibí nirá
kastigo 'yárami nísa echirigá nawésami, mapujiti aboni ketasi
nawésami ju echi ne Bichíwari. Ayena siné káchi a tamujé aboni 'yemi mi auché si'winárigá nawésasagá, gará níma
tamujé aboni arigá sinibí nirá warú kastigo 'yárami nísa. Arí
biché a biré warura Riosi kapitánawara ripá riwigachi jonsa simíami, siné káchi 'yemi mi auché si'winárigá nawésasagá,
ayena cho gará níma échiko sinibí nirá warú kastigo 'yárami
nísa. 9 Maní 'yemi mi bachá nirá jerigá aneri. Arí biché jípini
auchecho siné 'yemi mi achigorigá jeané: Jipi a biré rijoy siné
káchi 'yemi mi sayéraga nawésasagá mapurigátamo ma bichíri, gará níma sinibí nirá kastigo 'yárami nísa echirigá
nawésami, mapujiti échiko ketasi nawesa jeanigá mapu
Jesucristo birépi ju 'yemi mi ku'wíriami. 10 Arí biché maparini je'ná jerigá aní, nijeni ketasi chopi
jerigá aní mapurigá echi jaré pagótami tamí gará nírama,
chópini jerigá aní mapurigá Rios' Binoy tamí gará nírama. Nijeni ketasi chopi nakí kaníratanara echi jaré pagótami,
mapujiti ani chopi kaníratanarasagá echi jaré pagótami,
echarí nijeni ma ketasi mapurigá Jesucristo piónawara nirá níma.
Echi Pablo rugá osá mapu chúrigá binoy Riosi jiti jurárami níri
nawésanara
11 Chopi 'yemi ritémtami ne gará machisí je'ná jeyiri:
Maparí nijeni 'yemi mi nawesa jeanigá main' Jesucristo birépi ju tamujé tamí Ku'wíriami, echirigá nawésara ketasi chopi
jaré pagótami 'nátara ju.
12 Mapujiti ke wesi pagótami tamí 'yari mapurigani echirigá nawésama. Nibiré wesi pagótami tamí echirigá
binérari. Chopi echi Warubéra Jesucristo Binoy echirigá tamí
machírari.
807 G A L Á S I A C H I
13 'Yemitamo ma gará námariré mapu chúrigá nijeni orari chabéanokuá maparini chopi bichíri mapurigá echi auché jaré
Juríosi pagótami bichí. Ayena chótamo ma gará machí
mapurigani ne wabé yóniga a'najátari echi jaré Riosi níwara napawika bichíyami pagótami. Echarini káraga suwábanari
aboni.
14 Arí biché echarí maparini abijí bichíri mapurigá echi jaré Juríosi pagótami bichí, echarini ne wabé simírami machíami
níri echirigá amachiya mapurigá aboni orá. Chopi auché jaré
nijé pagótamawara, achigó achú mapurigá nijé, ketasi echirigá simírami machíami níri. Ayena cho nijeni wabé
simírami níriami níri mapurigani waminabi bichíma
mapurigá echi jaré ki'yá piréami nijé pagótamawara bichíri, ayena cho mapurigani karúmati orama mapurigá aboni sinibí
orari.
15 Chopi echi Warubéra Riosi chabé ki'yá tamí gará machigá chapiri, maparí nijeni ke klip ranarúami níri. Arí
biché Binoy ne wabé karigá tamí bayeri mapurigani gará
bichíma. Arí biché maparí Binoy echirigá nakiri, 16 echarí Riosi tamí gará machírari mapurigani gará
machimea echi birépi Riosi Ranara, mapurigá nijeni gará
omérama nawésiya echi auché jaré isena pagótami mapu ketasi Juríosi ju, jeanigá mapurigá echi birépi Riosi Ranára ku
wikáwami ju mapurigá echi pagótami chati orá. Chopi
maparí je'ná jerigá ikíri, echarí nijeni ketasi rukuésiya simiri echi auché jaré pagótami yuwa.
17 Nibiré cho simírini echo'ná ripámi Jerusalémachi
aniríwachi warúrachi mapurigá nijeni 'nema echi auché jaré o'wéara mapu Riosi bachá nirá júri nawésanara, nibiré cho
mapurigani rukuema aboni jaré namuti. Chopi nijeni we yáti
simiri echo'ná auché biréana waná kawichí, Arábiachi aniríwachi. Arí biché pe wakinánokuá nijeni auchecho siné
ku nawari echo'ná Ramáskochi.
18 Echarí nijeni ketasi we yáti simiri echo'ná Jerusalémachi. Chopi ma simírasa baikiyá bamíbari, echarí nijeni echo'ná
simiri. Echarí jonsa nijeni machiri echi Pegro. Arí bicheni
chopi makoy miná marí rawé asari binoy yuwa.
G A L Á S I A C H I 808
19 Echarini ayena cho riwari echi Santiago, echi mapu pe rijimara níri echi Warubéra Jesusi. Chópini ketasi wesi riwari
echi auché jaré o'wéara mapu Riosi nawésanaraga júri.
20 Nijeni 'yemi mi ne bichíwaga ané mapu ne bichíwari ju mapurigá nijeni 'yemi mi osé. Arí biché Riosi Binoy gará
machí mapu nijeni 'yemi mi ne bichíwaga ané.
21 Echarí jonsa pe wakinánokuá nijeni simiri echo'ná Síriachi aniríwachi kawírari, echo'ná Silísiachi aniríwachi
kawírari ayena cho.
22 Echarí echi auché jaré echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari piréami mapu ikí napawika bichíyami níri Jesucristo
nirá, ke wesi cho tamí machiri.
23 Echarí aboni chopi námari je'ná jerigá ra'icháchanawachi: Echi rijoy mapu chabénara tamujé tamí ne wabé a'najátaga
kichiri, échiko jipi wt. nawésaga iyena echi garabé Jesucristo
Ra'íchara. Chopi chabénara binoy wabé kichiga suwábanari sinéami mapu ikí je'ná jerigá bichíri.
24 Arí biché aboni chopi waminabi warubéraga aneri Riosi,
mapujiti nijeni ma gará bichíyami níri Jesucristo nirá.
Echi auché jaré o'wéara mapu Riosi bachá nirá júri nawésanara,
ma gará nareri echi Pablo
Arí biché wakinánokuá ma sebárasa makoy miná nawó
bamíbari, echarini auchecho sine simiri echo'ná
Jerusalémachi echi Benabé yuwa. Echarini echi Tito ayena cho así bayérari.
2 Echarini chopi echo'ná simiri mapujiti Riosi Binoy tamí
machírari mapurigani echo'ná simea. Arí biché nijeni pe waná rojuánaga nawésari echi jaré mapu o'wéara níri echi
auché jaré napawika bichíyami yuwa. Nijeni ne gará irétaga
nawésari echi Garabé Riosi Ra'íchara achigorigá mapurigá nijeni sinibí nawésaga ruyé echi auché jaré isena pagótami
mapu ketasi Juríosi ju. Arí bicheni echirigá orari mapujiti
nijeni ketasi nakiri mapurigá nijé nawésara waminá sití anérami níma.
3 Arí biché echi Tito mapu tamí yuwa iyénari ketasi Juríosi
pagótami níri. Chopi echi jaré napawika bichíyami Juríosi pagótami o'wéara arigá ketasi nureri mapurigá echi Tito
2
809 G A L Á S I A C H I
norigá sikirétami níma mapurigá echi jaré Juríosi pagótami sinibí orá.
4 Chopi jaré 'yékami rijoy arigá nakiri mapurigá echi Tito
norigá sikirétami níma. Arí biché echi jaré aboni ketasi ne bichíwari gará bichíyami ritémtami níri. Aboni chopi wabé
'yékaka nirá mo'wiri tamujé bichíyami yuwa mapujiti aboni
machinári mapu chúrigá tamujé risénsia niwa mapurigata ma ketasi nijéwaga orabo mapurigá echi auché jaré Juríosi
pagótami sinibí orá, mapujiti tamujeta ma gará bichíri echi
Warubéra Jesucristo nirá. Arí biché aboni chopi we nakiri mapurigata auchecho siné nurérami níbo echi wikabé namuti
nijéwaga oránara.
5 Chopi tamujeta ketásirapé risénsia 'yari mapurigá echi jaré aboni nurama echirigá norigá sikirénara echi Tito.
Tamujeta chopi nakiri mapurigá 'yemitamo waminabi
nawésarami níbo echi wabé Garabé Riosi Ra'íchara jeanigá mapurigátamo gará ku wikawárami níbo, átamo chopi gará
bichísagá echi Warubéra Jesucristo nirá.
6 Chopi echi jaré o'wéara napawika bichíyami echo'ná Jerusalémachi piréami ketasi tamí bukuríwami ku ruyeri
mapurigani si'winárigá nawésama. Abóniko ne bichíwari
o'wéara níri echo'ná piréami napawika bichíyami yuwa, chopi nijeni arigá ketasi 'me nirari aboni, mapujiti Riosi Binoy
ketasi garabé nirá biré rijoy chopi mapujiti echi rijoy warura
ju echi jaré pagótami yuwa. 7 Echarí echi jaré o'wéara ketasi tamí bukuríwami ruyeri
mapurigani si'winárigá nawésama echi pagótami, chopi
aboni gará machiri mapurigá Riosi tamí nureri mapu nijeni nawésama echi jaré isena pagótami echi Garabé Riosi
Ra'íchara achigorigá mapurigá chabé chokichí Riosi nureri
echi Pegro mapurigá binoy nawésama echi jaré Juríosi pagótami.
8 Mapujiti echi Warubéra Riosi echirigá júri echi Pegro
mapurigá binoy nawésama echi jaré Juríosi pagótami. Arí biché echi Binoy Riosi ayena cho achigorigá tamí júri
mapurigá nijeni nawésama echi auché jaré isena pagótami.
9 Echijiti echi Santiago, echi Pegro ayena cho, echi Juani asíchiko, si'néamika gará machiri mapurigá Riosi wabé
G A L Á S I A C H I 810
karigá tamí wirari mapurigá nijeni nawésama echi auché jaré isena pagótami. Arí biché mapujiti aboni o'wéara nirá níri
echi auché jaré napawika bichíyami yuwa, aboni ne wabé
karigá tamujé tamí narépari mapurigá aboni ritémawara nirá. Echarí aboni tamí echirigá narépari, echi Benabé ayena cho.
Arí biché aboni aniri mapu gará níma mapurigá tamujé
nawésabo echi auché jaré isena pagótami, chopi aboni aniri mapurigá aboni nawésama echi jaré Juríosi pagótami.
10 Chopi aboni ayena cho tamujé tamí tánari mapurigata
sinibí gará natimapo echi jaré wabé risúwati pagótami. Arí biché nijeni sinibí echirigá, achigorigá nakiri oránara.
Echi Pablo oyérari echi Pegro echo'ná Antiokíachi
11 Chopi pe waminánomí maparí nijeni simiri echo'ná
Antiokíachi aniríwachi, echarí echi Pegro ayena cho echo'ná nawari. Echarí nijeni pe oyéraga aneri mapurigá binoy ketasi
garabé orogá iyénari.
12 Mapujiti chabénara nirá echi Pegro sinibí kaníriga ko'wari echi jaré isena pagótami yuwa echo'ná Antiokíachi
piréami. Chopi pe kinánara maparí jaré Juríosi pagótami
echo'ná siri, mapu echi Santiago jiti jurárami níri echo'ná Jerusalémachi jonsa, echarí echi Pegro waminá waná simigá,
ma ketasi nakiri mapu ko'mea echi jaré isena pagótami yuwa,
mapujiti binoy we majari echi jaré Juríosi jiti, mapujiti echi jaré Juríosi pagótami sinibí aniri mapu ketasi risénsia níri
mapurigá aboni napawika ko'mea echi auché jaré isena
pagótami yuwa. 13 Echarí ne sinéami echi jaré Juríosi pagótami echo'ná
piréami mapu ikí bichíyami níri Jesucristo nirá ayena cho
achigorigá 'yékaka oránari mapurigá echi Pegro orari. Arí biché echi Benabé ayena cho echirigá orari.
14 Arí biché maparí nijeni riwari mapu aboni ketasi ne gará
wachínaga 'yénari mapurigá echi nr bichíwari Garabé Riosi Ra'íchara tamujé tamí binera, echarí echo'ná bachámi sinéami
pagótamichi, nijeni wiriska jeaneri echi Pegro: Mujé binoy
Juríosi ju, chópimi sinibí orogá bité mapurigá echi auché jaré isena pagótami nirá. Arí biché mujemi ketasi orogá bité
mapurigá echi jaré Juríosi nirá. Churékura bichemi arigá we
811 G A L Á S I A C H I
nuré echi jaré isena pagótami mapurigá aboni wikabé namuti orogá pirérama achigorigá mapurigá echi auché jaré Juríosi
pagótami sinibí orogá piré?
15 Arí biché tamujé Juríosi mapu jónsata ochérari Juríosi pagótami níri. Ayena cho tamujé Juríosi sinibí aní mapurigá
tamujeta ketasi chati orámi ju, chópita we chati orámi nirá
ané echi auché jaré isena pagótami. 16 Jipi tamujeta gará machí mapu ke wesi pagótami gará
narétami níma Riosi jiti chopi mapujiti aboni gará nijéwaga
orá mapurigá echi Moisesi nurari. Garata machí mapu Riosi chopi naré echi jaré mapu ikí gará bichí Jesucristo nirá.
Echijiti tamujeta ayena cho ma gará bichíri Jesucristo nirá,
mapurigata echijiti gará narétami níbo. Chópita ketasi mayé mapurigata narétami níbo mapujítita siné káchi ne suwaba
gará nijéwaga orásate mapurigá Moisesi osogá nurari.
Mapujiti Riosi ke wesi naré chopi mapujiti aboni gará nijéwaga orá mapurigá echi Moisesi osogá nurari.
17 Arí biché tamujeta ayena cho nakí mapu Riosi tamujé
tamí narema mapujítita ma gará bichíri Jesucristo nirá. Echijítita ma ketasi wikabé namuti nijéwaga orá mapurigá
echi Moisesi osogá nurari. Arí biché echi auché jaré Juríosi
pagótami echijiti tamujé tamí wabé chati orámi ané. Acha bichíwari ju mapu echi Warubéra Jesucristo echirigá tamujé
tamí niwá wabé chati orámi nirá, mapurigá echi auché jaré
Juríosi pagótami aní? Ketasi chirigá ju! 18 Chopi ani auchéchoko nakiságá mapurigani nijéwaga
orama suwaba mapurigá Moisesi osogá nurari, mapurigani
echijiti narétami níma Riosi jiti, echarini chopi riwirúami níma mapurigá ke nijéwami nirá mapurigá echi Moisesi
osogá nurari.
19 Mapujiti nijeni ma ketasi wikabé namuti nijéwaga orá mapurigani echijiti narétami níma Riosi jiti. Echijiti nijeni
mapurigá mukúami nirá ju echi nuraríwami jiti, mapujítini
ketasi omérari orayá suwaba mapurigá Moisesi osogá nurari. Chopi jipi nijeni orogá bité mapurigá Riosi nakí.
20 Arí biché nijeni ma mukúami nirá ju achigorigá
mapurigá echi Warubéra Jesucristo mukúami níri maparí Binoy michóntarami níri echo'ná kúrsichi. Maní ketasi bité
G A L Á S I A C H I 812
nijé binoy nirá, chopi echi Warubéra Jesucristo jipi tamí yuwa pachana bite. Arí biché mapurigani arigá bité, rijoy nirá,
echirigani chopi bité mapujítini gará bichíri echi Warubéra
Riosi Ranara, mapujiti echi Warubéra Jesucristo a Binoy nirá nijari mapurigá mi'rirúami níma nijé chati orarira jiti,
mapujiti Binoy tamí wabé kareri.
21 Nijeni sinibí we nakí bichínara echi Warubéra Riosi, mapujiti Riosi chopi ne wabé garabé ju. Ketasi bichíwari ju
mapu Riosi naré echi pagótami chopi mapujiti aboni ne
suwaba gará nijéwaga orá mapurigá echi warura Moisesi osogá nurari. Mapujiti a Riosi ne bichíwari echirigá narésagá
echi pagótami, echarí nijeni mayemi mapu echi Warubéra
Jesucristo tarapebi yiri jiti mukuri, chopi Binoy ne bichíwari mukuri tamujé chati orarira jiti, mapurigata gará bichíga ku
wikawárami níma.
Echi pagótami gará ku wikawárami níma maparí aboni gará
bichí. Chopi aboni ketasi ku wikawárami níma maparí aboni
chopi gará nijéwaga orá mapurigá Moisesi nurari
'Yemi echo'ná Galásiachi piréami ritémtami mapurigá ke newarite nirá jútamo! Chigá 'yemi mi 'yékari
mapurigátamo ma ketasi bichíbo echi ne bichíwami Riosi
Ra'íchara nawésawara? Chabé jonsa tamujeta 'yemi mi ne gará machíami nirá nawésari jeanigá mapu echi Warubéra
Jesucristo echo'ná kúrsichi michóniga mi'rirúami níri
mapujiti tamujé aboni ne wabé chati orámi níri. 2 Je'ná chopi tamí ku nijéwaga ruyesi 'yemi: Áchatamo
nareri echi Wabé Garabé Riosi Iwigara echo'ná pachana 'yemi
surárachi nirá chopi mapujítitamo we gará orari mapurigá echi warura Moisesi osogá nurari? Nijeni gará machí
máputamo nareri chopi mapujítitamo gará bichíri mapurigá
tamujeta 'yemi mi nawésari, jeanigá mapu echi Warubéra Jesucristo echo'ná kúrsichi michóniga mi'rirúami níri tamujé
chati orarira jiti.
3 'Yemitamo abijí mapurigá ke newarite nirá ju! Chabénara 'yemitamo chótari bichiya mapujítitamo nareri echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá.
Jipi, áchatamo mayé máputamo ne sébari gará bichíyami níbo
3
813 G A L Á S I A C H I
chopi mapujítitamo gará nijéwaga orama mapurigá Moisesi osogá nurari?
4 Nijeni mayé mapu 'yemitamo tarapé biyiri bineri
chabénara maparí echi auché jaré 'yemi pagótamawara 'yemi mi wabé chati risú orogá a'najátari, mapujítitamo bichíri
Jesucristo nirá! Ne gará nímiri, a pébi binésagátamo!
5 Maparí Riosi 'yemi mi 'yari Binoy Wabé Garabé Iwigara, ayena cho maparí Riosi wabé omériga orá echo'ná 'yemichi,
mapurigá ke wesi pagótami omero orayá churékura echirigá
orá? Ne bichíwari ju mapu Riosi ketasi echirigá orá chopi mapujiti 'yemitamo suwaba gará nijéwaga orá mapurigá
Moisesi osogá nurari. Riosi echirigá orá mapujítitamo ma
gará bichíri mapurigátamo nawésarami níri echi Garabé Riosi Ra'íchara.
6 Echi ki'yá bitéami Abrami gará bichíri Riosi, echijiti Riosi
gará nareri echi Abrami mapurigá biré Binoy ranára nirá. 7 Echijiti 'yemi Juríosi pagótami gará machisí je'ná jeyiri:
Echi jaré pagótami mapu ikí gará bichíko Jesucristo nirá,
abóniko mapurigá echi ne bichíwari Abrami kúchara kúchuwara nirá ju, mapujiti aboni gará bichí achigorigá
mapurigá echi Abrami bichíri.
8 Echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi ne bachá nirá osirúami níri mapurigá Riosi narema riwéari echi jaré isena
pagótami maparí aboni gará bichíma Riosi nirá. Echijiti Riosi
bachá nirá ruyeri echi Abrami je'ná garabé ra'íchari maparí jeaneri: Ne sinéami echi jaré isena pagótami mapu ikí tamí
bichíma gará ku'wíratami níma mapujiti mujemi bachá nirá
tamí bichíri. 9 Echirigá ne bichíwari ju mapu echi jaré pagótami mapu
ikí gará bichíko Riosi, sinéami ma gará ku'wíratami ju
achigorigá mapurigá echi ki'yá bitéami Abrami ku'wíratami níri maparí binoy gará bichíri Riosi.
10 Si'winárigá ne sinéami echi jaré pagótami mapu ikí
nakiko mapu Riosi narema aboni, mapujiti aboni gará nijéwaga orako mapurigá echi Moisesi osogá nurari, abóniko
arigá ketasi echirigá narétami níma, chopi aboni warú kastigo
'yárami níma. Mapujiti ke wesi pagótami gará omérari ne sébari gará nijéwaga orayá mapurigá echirigá nurárami níri.
G A L Á S I A C H I 814
Mapujiti echo'ná Riosi nurarira oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju: Ne sinéami echi jaré pagótami mapu ikí ketasi ne
sébari nijéwaga orako mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi
nurarira oseríwarachi, abóniko chopi warú kastigo 'yárami níma.
11 Echijiti ne bichíwari ju mapu Riosi ke wesi naré, chopi
mapujiti aboni gará nijéwaga orako mapurigá echi Moisesi osogá nurari. Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi
je'ná jerigá osirúami ju: Riosi chopi naré echi jaré mapu ikí
gará bichíko Binoy Riosi. Arí biché aboni sinibí piréami níma. 12 Arí biché sinéami echi jaré pagótami mapu ikí chopi
nakiko mapurigá Riosi narema aboni mapujiti j aboni gará
nijéwaga oránari mapurigá Moisesi osogá nurari, abóniko arigá ketasi gará bichí Riosi. Mapujiti echo'ná Riosi nurarira
oseríwarachi je'ná jerigá osirúami ju, mapurigá echi Moisesi
osogá nurari: Chopi maparí echi pagótami ne suwaba gará , nijéwaga orako mapurigá aboni nurérami ju, echarí aboni
echijiti sinibí pirérama.
13 Chopi Jesucristo tamujé tamí ku'wírari mapurigata ma ketasi chati orámi anérami níbo mapujítita ketasi sébari gará
nijéwaga orari mapurigá Moisesi osogá nurari. Mapujiti
Jesucristo Binoy wabé chati orámi anérami níri maparí Binoy michóntami níri echo'ná kúrsichi, ne sinéami tamujé chati
orarira jiti, mapurigá je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi
Ra'íchara oseríwarachi: Ne wabé chati orámi anérami ju mapuyíripi rijoy, echo'ná biréana kúrsichi michóntami nísa.
14 Ari biché je'ná jerigá orárami níri mapurigá echi jaré
isena pagótami ayena cho ku'wíratami níma maparí aboni gará bichíma Jesucristo nirá, achigorigá mapurigá Riosi bachá
nirá bichíwaga aneri echi ki'yá bitéami Abrami mapu sinéami
echi jaré isena pagótami ku'wíratami níma riwéari binoy Abrami jiti, mapujiti echi Warubéra Jesucristo arigá mapurigá
echi Abrami kúchara kúchuwara níri. Arí biché Binoy
Jesucristo arigá ku'wírama riwéari sinéami pagótami mapu ikí bichíma Binoy nirá. Ayena cho echirigá orárami níri
mapurigá ne si'néamita mapu ikí gará bichíbo riwéariko,
echirigá gará narepo echi Wabé Garabé Riosi Iwigara
815 G A L Á S I A C H I
mapurigá Riosi Binoy bachá nirá ne bichíwaga aniri mapurigá Binoy tamujé tamí 'yama riwéari.
Riosi ketasi naré echi jaré pagótami mapu gará nijéwaga orá
mapurigá Moisesi osogá nurari, chopi Binoy ayena naré echi jaré
mapu ikí gará bichíko
15 'Yemi keni ritémawa nijeni 'yemi mi anema mapurigá
echi jaré pagótami orá: Maparí biré rijoy siká achesa biréana osárichi mapo'ná osirúami ju jeanigá mapu pe waminánomí
echi biré rijoy ne bichíwari orama biré namuti, echarí jonsa ke
wesi auché jaré pagótami omero aniyá mapu echi rijoy ketasi echirigá aniri. Nibiré wesi omero aniyá mapu echi rijoy ayena
cho nakiri mapu auché jaré namuti ayena cho orárami níma,
mapujiti ketasi echirigá osirúami níri echo'ná osárichi. 16 Arí biché Riosi Binoy echirigá ne bichíwaga aneri echi
Abrami jeanigá mapu piri Binoy Riosi 'yama riwéari echi
Abrami. Ayena cho Riosi ne bichíwaga aneri echi Abrami mapu piri Binoy Riosi 'yama riwéari echi birépi Abrami
kúchara kúchuwara mapu norínama riwéari, echi mapu ne
Warubéra níma riwéari. Chopi ketasi jerigá osirúami ju mapu Riosi echirigá bichíwaga aneri mapu piri Binoy Riosi 'yama
riwéari echi jaré wikabé Abrami kúchara kúchuwara, chopi
jerigá osirúami ju: Nijeni je'ná jerigá 'yama echi birépi mujé kúchara kúchuwara. Arí biché nijé Pablo 'yemi mi ané mapu
echi birépi Abrami kúchara kúchuwara, échiko echi
Warubéra Jesucristo ju. 17 Arí biché mapurigá nijeni aní, je'ná jerigá aniwámi ju:
Riosi chabé ki'yá, bachá nirá, ne bichíwaga aneri echi Abrami
mapu chúrigá Binoy Riosi orama riwéari. Arí biché Riosi Binoy waminabi wabé bichíwaga aneri mapu Binoy echirigá
orama riwéari. Chopi echarí jonsa wakinánara nawó kiento
waminá baisá makoy bamíbari echi warura Moisesi osogá nureri echi pagótami. Arí biché mapurigá echi Moisesi osogá
nurari ketasi chirigá omero orayá mapurigá echi pagótami
ariwema mapurigá Riosi Binoy bachá nirá bichíwaga aneri echi Abrami, mapujiti Riosi arigá abijí orama mapurigá Binoy
ne bichíwaga aneri echi Abrami mapu Binoy Riosi orama
riwéari.
G A L Á S I A C H I 816
18 Arí biché a tamujé narésagá echi jaré namuti mapu Riosi tamujé tamí kóntami nirá 'ya chopi maparita gará sébari
orabo mapurigá echi warura Moisesi osogá nurari, arí biché
ma ketasi kóntami nirá níma. Chopi Riosi bachá nirá ne bichíwaga aneri echi Abrami mapurigá Binoy we kóntami
nirá 'yama riwéari suwaba.
19 Arí biché piri jiti echirigá nurérami níri echi pagótami, mapurigá echi warura Moisesi osogá nureri? Aboni pe
wakinana echirigá nurérami níri, mapurigá aboni echijiti gará
machimea mapurigá aboni we chati orámi níri. Arí biché Riosi chopi nakiri mapurigá aboni echirigá nurérami níma
mapuyénasí Binoy Riosi Ranára nawama riwéari jena'í
wichimóbachi. Mapujiti Riosi bichíwaga aneri echi Binoy Ranára mapu Binoy Riosi kóntami nirá 'yama riwéari echi
Wabé Garabé Riosi Iwigará. Arí biché echi jaré o'wéara Riosi
kapitánawara níri mapu ruyeri echi Moisesi mapu chúrigá binoy osimea riwéari Riosi nurarira. Echirigá níri mapu echi
Moisesi chopi jurárami níri ruyénara echi pagótami mapu
chúrigá Riosi nureri aboni. 20 Chopi maparí Riosi bichíwaga aneri echi Abrami, echarí
Riosi Binoy ra'íchari echi Abrami yuwa, mapujiti Riosi birépi
ju. Arí biché ketasi 'wérari níri mapurigá Riosi jurama auché biré echi Abrami yuwa ra'ichánara.
Riosi nurarira ketasi sayéraga aní echi jaré namuti mapu Riosi
bachá nirá ne bichíwaga aneri echi Abrami
21 Acha bichíwari ju mapu Riosi nurarira sayéraga aní echi
jaré namuti mapu Riosi bachá nirá ne wabé bichíwaga aneri echi Abrami? Ketasi chirigá ju, mapujiti a tamujé 'yárami
nísagá mapurigata sinibí piréami níbo mapujítita gará
nijéwaga orari mapurigá Moisesi osogá nurari, echarí ne bichíwari chopi 'wérari níma mapurigata gará nijéwaga
orabo mapurigá Moisesi osogá nurari.
22 Chopi Riosi Ra'íchara osirúami je'ná jerigá aniwámi ju: Mapu sinéami pagótami jena'í wichimóbachi piréami we
chati orámi ju. Abóniko arigá we chati orá, echijiti sinéami
aboni kastigo 'yárami níma riwéari. Chopi echi jaré mapu ikí gará bichíko Jesucristo nirá, abóniko ku wikawárami níma
817 G A L Á S I A C H I
riwéari mapujiti aboni 'yárami níma mapurigá Riosi bachá nirá bichíwaga aneri echi Abrami mapu Binoy 'yama riwéari.
23 Chopi chabénara maparita ke cho bichíri Jesucristo nirá,
echarita sinibí arigá we chati orogá piréari. Echarí tamujé ketasi omérari gará nijéwaga orayá mapurigá echi Moisesi
osogá nurari. Echijítita we yáti gará bichíri maparita
nawésarami níri Jesucristo Ra'íchara. 24 Arí biché mapuyénasí echi Warubéra Jesucristo nawari
jena'í wichimóbachi tamujé chopi nurérami níri mapurigá
Riosi nurarira osirúami tamujé tamí nuré. Echarí tamujé tamí nurérami níri mapurigá jaré kúchi nurérami ju biré tiwé pioni
jiti, mapujiti echi jaré kúchi ketasi cho ochérami ju, nibiré cho
gará machíami ju. Arí bicheta echirigá tibútarami níri mapuyénasí echi Warubéra Jesucristo nawari, mapurigá
maparita ma gará bichísibi Binoy nirá, echarita ma gará
narétami níbi Riosi jiti mapurigá Binoy kúchuwara nirá. 25 Chopi tamujeta ma gará bichíri echi Warubéra Jesucristo
nirá, mapu ma nawari jena'í wichimóbachi. Echijiti tamujeta
ma ketasi waminabi tibútarami ju mapurigá echi jaré kúchi nirá. Ayena cho tamujeta echijiti ma ketasi chopi nijéwaga
orabo mapurigá echi Moisesi chabénara nirá osogá tamujé
tamí nureri. 26 Mapujiti ne sinéami 'yemi mapu ikítamo bichí Jesucristo
nirá, mátamo Riosi kúchuwara ju, mapujítitamo ma
napawíkami nirá ju echi Warubéra Jesucristo yuwa. 27 Arí biché ne sinéami 'yemi máputamo pagótami níri echi
Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti mapurigátamo echirigá
napabúrami níbo Jesucristo yuwa, 'yemitamo ma nakuríwarami nirá ju mapurigátamo ne garabé níbo
achigorigá mapurigá Jesucristo ne wabé garabé ju.
28 Echijiti ne sinéami 'yemi bichíyami chopi a yiri ju. Chu chireko arigá Juríosi pagótami nísa, echi auché jaré isena
keremá? Chu chireko arigá pióntami nísa, echi jaré nurámi
keremá? Chu chireko arigá rijoy nísa, echi jaré muguí keremá? Mapujiti sinéami 'yemi bichíyami ne napawíkami,
mapurigá birépi nirá ju, mapujítitamo ma napabúrami níri
echi Warubéra Jesucristo yuwa.
G A L Á S I A C H I 818
29 Arí biché mapujítitamo ma Jesucristo níwara ju, echijítitamo ne bichíwari echi Abrami kúchara kúchuwara
nirá jútamo. Arí biché mapurigá Riosi ne bichíwaga aniri
mapu Binoy 'yama riwéari echi Abrami, echirigá 'yemitamo ayena cho achigorigá narepo.
Mapurigá nijeni aní, je'ná jerigá aniwámi ju: Biré bachá wiríami towí ranarúami sinibí suwaba narema binoy
onorá níwara namuti, maparí binoy onorá ma mukusá. Chopi
a echi onorúami ma mukusá mapuyénasí echi towí abijí we tá nísa, echarí échiko nurérami níma auché jaré jiti, achigorigá
mapurigá echi jaré pióntami ayena cho nurérami ju. Chopi
echi towí arigá we níwami ju ne suwaba echi jaré namuti mapu binoy onorá níwara níri.
2 Echarí auché jaré echo'ná binoy karírachi nóchami we
tibútama echi towí. Ayena cho aboni we nurema echi towí mapuyénasí ma sebama tétari mapurigá binoy onorá bachá
nirá aneri, maparí echi towí ne bichíwari narema riwéari ne
suwaba echi jaré wikabé namuti mapu binoy onorá níwara níri.
3 Echirigá achigorigá ikíri tamujé tamí yuwa. Chabénara
maparita ke cho bichíri Jesucristo nirá, echarita arigá mapurigá echi jaré kúchi níri. Echarita chopi 'nátari, suwaba
echi jaré namuti jiti, achigorigá mapurigá echi auché jaré
jena'í wichimóbachi piréami sinibí 'nátaga piré. 4 Chopi maparí ma sébari tétari, echarí Riosi júri `kepu
Raná jena'í wichimóbachi. Echarí echi birépi Riosi Ranára
ranarúami níri mapurigá biré tá nirá, maparí biré mukwí nawárari. Arí biché echi birépi Riosi Ranára ranarúami níri
mapurigá biré Juríosi pagótami nirá, echijiti arigá 'wérari níri
mapurigá Binoy gará nijéwami níma Riosi nurarira. 5 Echarí arigá 'wérari níri mapu sinéami tamujé echirigá
nijéwaga orabo mapurigá echi warura Moisesi osogá nurari.
Chopi echi birépi Riosi Ranára tamujé tamí ku'wíramiya nawari, mapurigata ma ketasi waminabi echirigá nurérami
níbo, chopi mapurigá Riosi tamujé tamí narema mapurigá
Binoy kúchuwara nirá.
4
819 G A L Á S I A C H I
6 Arí biché Riosi júri echi birépi Binoy Ranára Iwigara echo'ná pachana sinéami 'yemi bichíyami surárachi,
mapurigá echirigá 'nératami níma mapu 'yemitamo ne
bichíwari Riosi kúchuwara nirá ju. Arí biché echi Wabé Garabé Iwigá echo'ná pachana 'yemi surárachi bitéraga, wabé
kaníraga jeané echi Warubéra Riosi: Mujemi keni Onó ju!
7 Echirigá ibiri 'yemi bichíyami ma Riosi kúchuwara nirá ju. Mátamo ketasi mapurigá pióntami nirá ju. Arí biché
mapujítitamo Riosi kúchuwara nirá ju, echijiti Riosi ayena
cho 'yemi mi 'yama ne suwaba Binoy níwara namuti, mapujiti Jesucristo 'yemi mi ku'wírimiya mukuri.
Echi Pablo wabé karigá nakiri mapurigá ibiri bichíyami waminabi
gará bichíma
8 Chabénara maparí 'yemitamo ketasi cho machiri echi
Warubéra Riosi, echarítamo sinibí ne wabé níraga chokoba jaga o'wikeri echi jaré amachíkarawami namuti mapu ketasi
mapurigá Riosi nirá ju.
9 Jipi 'yemitamo ma gará machí Riosi, chopi waminabi garabé nímiri jeanigá mapu echi Warubéra Riosi ma 'yemi mi
gará machí, mapurigá Binoy kúchuwara nirá. Echijiti jipi
churékurátamo auchéchoko chopi nakí echi wikabé sití namuti nijéwaga oránara, mapurigátamo chabénara nurérami
níri, maparítamo abijí echirigá wabé níraga orogá piréari,
maparítamo arigá ketasi echijiti ku'wíratami níri? 10 'Yemitamo abijí wabé nakí wisabé omowánara
mapujítitamo mayé mapurigá Riosi echijiti wabé kanírama.
Echijítitamo abijí sinibí wabé omawa echarí jaré michá sébachi, wisabé omowárawachi sébachi ayena cho, jaré
bamíbari sébachi asíchiko.
11 Weni majaga newará 'yemi jiti, mapujítini mayé mapu siné káchi nijeni wepi nóchari, echarí .maparini 'yemi mi
nawésari Riosi Ra'íchara, mapujiti siné káchi 'yemitamo
ketasi gará bichíriré. 12 Keni ritémawa 'yemi nimí táni mapurigátamo sinibí
orabo mapurigá nijeni orá. Nijeni ma ketasi nijéwaga orá
mapurigá Moisesi osogá nurari, mapurigá echi auché jaré Juríosi pagótami sinibí nijéwaga orá. Arí biché chabé chokichí
G A L Á S I A C H I 820
'yemitamo nibiré cho echirigá nijéwaga orari mapujítitamo ketasi Juríosi pagótami níri. Arí biché echarí chabénara
maparí nijeni 'yemi mi bachá nirá nawésari, echarítamo ketasi
tamí kichiri, chopi jípitamo we tamí kichínari. 13 Arí biché 'yemitamo we gará machí mapurigá chabé
chokichí nijeni nawésimiya tibiri Riosi Ra'íchara echo'ná
'yemichi mapujítini nayúami níri. 14 Echarini wabé risú níri mapujítini echirigá nayúami níri.
Chopi 'yemitamo ketasi tamí kichiri mapujítini echirigá
nayúami níri. Siwinárigá 'yemitamo sinibí tamí gará nareri mapurigá nijeni biré Riosi kapitánawara nirá nísa. Ayena
'yemitamo ne garabé nirá tamí nareri mapurigá nijeni nísa
Jesucristo Binoy, kérema! 15 Echarí chabé chokichí 'yemitamo ne wabé kaníri
maparini bachá nirá 'yemi mi nawésari Riosi Ra'íchara. Chopi
jipi churékurátamo ma ketasi echirigá kaníra tamí jiti? Nijeni ne bichíwari rugá aní mapu chabé chokichí 'yemitamo ne
wabé tamí kareri. Ayena chótamo we nakiri tamí
ku'wíranára. Echarítamo a ne abónitamo machí a'wápiri 'yemi aboni busira keremá, tamí 'yábiya, átamo echirigá
omérasagá tamí ku'wíriya!
16 Jipi áchatamo mayé mapu nijeni 'yemi mi sayéraga orari mapujiti nijeni 'yemi mi ruyeri echi tu. bichíwari?
17 Echi jaré Juríosi pagótami echo'ná Jerusalémachi jonsa
síami wikabé namuti orá mapurigá 'yemitamo we karebo echi jaré aboni, chopi aboni echirigá arigá wabé 'yékaka orá
mapujiti aboni chopi we nakí máputamo si'winárigá bichíbo.
Arí bichí aboni chopi nakí 'yemi mi bichíranára achigorigá mapurigá aboni bichí, mapurigátamo ma ketasi waminabi
bichíbo mapurigá tamujé Riosi jiti nawésami 'yemi mi
binérari. 18 Ne bichíwari we garabé ju máputa karebo auché jaré
pagótami, chopi mapurigata ku'wírabo aboni. Nijeni ayena
cho we nakí mapu 'yemitamo sinibí tamí karebo, ketasi chopi maparini echo'ná 'yemi yuwa atí.
19 'Yemi mapurigá nijé kúchuwara nirá jútamo! Ayena cho
nijeni we okorá surachí nirá maparini 'nata máputamo ketasi gará bichí. Nijeni wabé simírami echirigá okorá maparini
821 G A L Á S I A C H I
echirigá 'nata, achigorigá mapurigá biré mukwí wabé okorá maparí nawárama biré tá múchari. Ayena cho nijeni
waminabi echirigá okoma surachí nirá mapuyénasí echi
Warubéra Jesucristo ne bichíwari bitérama echo'ná pachana 'yemi surárachi, mapurigá 'yemitamo ne garabé orámi níbo
mapurigá Jesucristo ne wabé garabé ju.
20 Nijé ne bichíwari nakiri mápuni echo'ná 'yemi mi yuwa asimea jipi rawé, mapurigá nijeni 'yemi mi wabé karigá
ra'íchama, mapujítini sinibí wabé níriga 'nata 'yemi jiti.
Pablo binera echi Agara riwéami mukwí jiti rugá, echi Sara
riwéami ayena cho
21 'Yemi máputamo chopi waminabi nijéwaga oránari mapurigá Moisesi osogá nurari, tamí ku nijéwaga anesi je'ná
jeyiri: Kechátamo siné námari mapurigá aniwámi ju
mapurigá echi Moisesi osogá nurari? 22 Mapujiti jerigá aniwámi ju: Mapu echi Abrami okuá
kúrowi kúchuwami níri. Arí biché echi biré, echi pióntami
mukwí ranára níri. Arí biché echi auché biré binoy Abrami a upira ranára níri. Arí biché Abrami upira ketasi nurérami níri
mapurigá pióntami nirá.
23 Arí biché echi towí mapu echi pióntami mukwí ranára níri chopi ranarúami níri mapurigá sinéami echi auché jaré
kúchi ranarúami ju. Chopi echi auché biré towí mapu ne
Abrami upira ranára níri, échiko chopi ranarúami níri mapujiti Riosi ne bachá nirá bichíwaga aniri mapu binoy
echirigá ranarúami níma riwéari. Arí biché binoy Abrami
upira ketasi pióntami nirá níri. 24 Arí biché ne suwaba je'ná jerigá irétaga nirá anirúami
níri, mapujiti osá chokéami níri maparí Riosi ne bichíwaga
aniri mapurigá Binoy orama riwéari, arí biché echi okuá mukwí jerigá ju mapurigá echi okoná ra'íchari mapurigá
Riosi bichíwaga ra'íchari. Arí biché Riosi bachá nirá echirigá
bichíwaga ra'íchari echo'ná ripabé rabó Sinaíchi aniríwachi maparí Riosi Binoy aneri echi Moisesi mapurigá osogá
nurema echi jaré Juríosi pagótami. Arí biché je'ná biré
bichíwaga ra'íchari mapurigá echi Agara riwéami mukwí nirá ju. Arí biché ne sinéami echi jaré pagótami mapu chopi
G A L Á S I A C H I 822
nijéwaga orá mapurigá echi Moisesi echirigá osogá nureri, abóniko we pióntami nirá ju mapurigá echi Agara we
pióntami níri, mapujiti arigá 'wérari ju mapu aboni ne
suwaba gará nijéwaga orama mapurigá echi Moisesi osogá nurari.
25 Arí biché echi Agara riwéami mukwí nurérami níri
mapurigá pióntami nirá. Chopi echi jaré Juríosi pagótami ayena cho nurérami níri echo'ná ripa rabó, Sinaíchi
aniríwachi, mapujiti biréana ripá rabó ju echo'ná Arábiachi
aniríwachi kawírari nirúami, mapo'ná echi jaré Juríosi pagótami nurérami níri mapurigá echi Moisesi osogá nureri.
Ayena cho echo'ná warúrachi Jerúsalemachi piréami Juríosi
pagótami nurérami ju mapurigá echi Moisesi osogá nureri. Echijiti aboni arigá nurérami ju mapurigá pióntami nirá,
mapujiti arigá 'wérari ju mapurigá aboni gará nijéwaga
orama achigorigá mapurigá echi Moisesi osogá nureri. 26 Chopi sinéami tamujé bichíyami ma ketasi nurérami ju
mapurigá pióntami nirá, mapujiti tamujé chopi piréami ju
echo'ná bukuríwami warúrachi Jerusalémachi aniríwachi mapu echo'ná ripá riwigachi jonsa nawámi ju.
27 Arí biché je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi: Wabé kaníri mujé mukwí ke ranámi, mápumi ke kúchuwa! Ne wabé kaníriga siná mujé mukwí mápumi ke
siné nawárari biré tá! Mapujiti ne wikabé simírami
kúchuwami níma echi mukwí mapu ku pátami níri, ketasi mapurigá echi mukwí kunéami.
28 'Yemi keni ritémawa, nijeni je'ná jerigá 'yemi mi ané:
Tamujé bichíyami ne bichíwari achigorigá juta mapurigá echi Isaka níri, mapujiti tamujé ayena cho Riosi tanara juta
mapujiti Riosi bachá. nirá ne bichíwaga aniri máputa Binoy
kúchuwara níbo mapujítita gará bichíbo riwéari. Arí biché Riosi ayena cho bachá nirá ne bichíwaga aniri mapu echi
Isaka ranarúami níma riwéari mapurigá echi Abrami ranára
nirá. 29 Arí biché echarí rawé echi biréara towí mapu chopi
ranarúami níri mapurigá sinéami echi auché jaré ranarúami
juko, échiko we kichiga a'najátari echi auché biré mapu Riosi Iwigara jiti ranarúami níri. Arí biché echirigá achigorigá
823 G A L Á S I A C H I
orárami ju jipi rawé iyénasí, mapujiti echi jaré ke bichíyami abijí we kichiga a'najata echi auché jaré gará bichíyami.
30 Chopi chúrigá anirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara
oseríwarachi? Je'ná jerigá aní: Miná machí pa echi pióntami mukwí, echi binoy ranára ayena cho. Mapujiti echi pióntami
mukwí ranára ketasi níwami níma echi jaré mujé níwara
namuti. Chopi níwami níma echi auché biré mujé ranára, echi mapu mujé binoy upira ranára ju, echi mukwí mapu ketasi
pióntami nirá ju.
31 'Yemi keni ritémawa echirigá ju mapu tamujé bichíyami ketásita mapurigá echi pióntami mukwí kúchuwara nirá ju.
Chopi tamujé mapurigá echi auché biré mukwí kúchuwara
nirá juta, echi mapu ketasi pióntami nirá níri.
Ketasi waminabi nijéwaga orasi mapurigá pióntami nirá suwaba
mapu echi Moisesi osogá nurari
Echi Warubéra Jesucristo ma tamujé tamí ku machí
a'wari mapurigata ma ketasi waminabi nijéwaga orabo
mapurigá pióntami nirá, suwaba mapu echi Moisesi osogá nurari. Echijiti ketasi waminabi echirigá nijéwaga orasi 'yemi
bichíyami, nibiré auchecho siné chotasi echirigá nijéwaga
orayá mapurigá echi Moisesi osogá nurari, mapujítitamo ma ketasi echirigá nurérami ju, mapurigá pióntami nirá,
mapurigátamo waminabi echirigá nijéwaga orabo.
2 Gará tamí kipusi! Nijé, Pablo, 'yemi mi ané mapu átamo chopi nakiságá máputamo norigá sikirétami níbo
mapurigátamo echijiti ku'wíratami níbo, echarítamo tarapé
chirigá ku wikawárami níbo, mapujiti átamo echirigá orásagá 'yemitamo ketasi gará bichí echi Warubéra Jesucristo nirá.
3 Ayena cho wikabé rijoy norigá sikirétami níranariko
mapujiti aboni mayé mapu aboni echijiti ku wikawárami níma. Chopi nijeni nakí auchecho siné jerigá ruyénara ibiri
aboni: Arigá 'wérari ju máputamo ayena cho ne suwaba gará
nijéwaga orabo mapurigá echi Moisesi osogá nurari. Chópitamo ketasi chirigá omero echirigá nijéwaga orayá.
4 Mátamo ariweri echi Warubéra Jesucristo sinéami 'yemi
máputamo mayé máputamo ku wikawárami níbo chopi mapujítitamo gará nijéwaga orá mapurigá echi Moisesi osogá
5
G A L Á S I A C H I 824
nurari. Mátamo chakena nirá rujuiri, mapujiti 'yemitamo ketasi bichí mapu Riosi 'yemi mi ku'wírama chopi mapujiti
Binoy 'yemi mi wabé karé.
5 Chopi tamujeta gará bichíyami ju, ayena chota ma niwa echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, echijítita gará bichíga buwé
mapurigá Riosi tamujé tamí narema mapurigá Binoy
kúchuwara nirá. 6 Arí biché mapujítita ma napawíkami nirá juta Jesucristo
yuwa, echijítita ketasi waminabi ku'wíratami ju maparita
norigá sikirétami nísa. Nirapeta waminabi ku'wíratami ju, maparita sine káchi ketasi norigá sikirétami nísa. Chópita
ku'wíratami ju mapujítita ne gará bichí Jesucristo nirá. Ayena
cho mapujítita echirigá bichíga wabé karigá pirérabo echi auché jaré pagótami.
7 Chabénara nirá 'yemitamo chótari wabé garabé orogá
pirériya. Chopi jipi chigá 'yemi mi ariwérari mapurigátamo ma ketasi waminabi nijéwabo echi ne bichíwari?
8 Je'ná si'nú bichíruwami ketasi Riosi níwara ju. Chopi echi
Warubéra Riosi ju mapu 'yemi mi ne wabé karigá bayé. 9 We chati oruwáwami ju máputamo ma ketasi nijewa echi
ne Bichíwari. Arí biché echi chati oruwáwami mapurigá echi
levadura aniríwami ju. Gará newarasi mapurigá pe tá achésuwa echi levadura, arí biché ne suwaba echi batusí
waminá warú níra.
10 Nijeni mayé mapu echi Warubéra Jesucristo ketasi ariwema mapu 'yemitamo si'winárigá 'natabo. Chopi Riosi
Binoy kastigo 'yama echi rijoy mapu 'yemi mi chakena
a'wasá, ke chiré mapuyíripi nísa. 11 Keni ritémawa a nijeni siné káchi abijí nawésasagá
jeanigá mapu echi pagótami ku'wíratami níma maparí aboni
norigá sikirétami nísa churékurani abijí we kichiga a'najátuwa? Mapujiti ani echirigá nawésasagá, echarí aboni
ma ketasi tamí kichimi, mapujiti aboni chopi tamí wabé kichí
mapujiti nijeni we nawesa jeanigá mapu echi Warubéra Jesucristo chopi mi'rirúami níri echo'ná kúrsichi mapurigá
Binoy echijiti omérama ku wikáwiya mapurigá sinéami echi
jaré pagótami wabé chati orari.
825 G A L Á S I A C H I
12 Chopi ne gará ními a aboni nirá sikiresa ne sinéami echi auché jaré mapu ikí 'yemi mi 'wérari ané máputamo arigá
norigá sikirétami níbo!
13 Keni ritémawa, Riosi ma 'yemi mi bayeri mapurigátamo ma ketasi waminabi nurérami níbo echi wikabé namuti orayá
mapurigá echi Moisesi osogá nurari. Chopi jipi maparítamo
ma ketasi waminabi echirigá nurérami ju, ketasi chuwé orasi mapurigá 'yemi aboni chopi nakí oránara. Chopi si'winárigá
sinibí ne gará nagúrasi a'nagupi, mapujítitamo ne wabé karé
a'nagupi. 14 Mapujiti 'yemitamo ne sébari gará nijéwabo suwaba echi
auché jaré Riosi nurarira maparítamo gará nijéwabo je'ná
birépi nuraríwami: Gará karé mujé echi auché jaré pagótami, achigorigá mapurigami we karé a mujé binoy nirá.
15 Chopi a 'yemitamo a'nagupi nakówaga, ayena cho
'átamo a'nagupi suwábanarasagá mapurigá echi jaré jobátami namuti orá, echarí ne gará 'nénasi mapurigátamo ketasi
a'nagupi ko'wiboa.
Gará níma máputa chopi orabo mapurigá echi Wabé Garabé
Riosi Iwigara tamujé tamí nuré
16 Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané: Sinibí ne gará nijéwaga orasi mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi
nuré, echarítamo ma ketasi chopi waminabi orabo mapurigá
'yemi aboni chopi nakí oránara. 17 Mapujiti maparítamo chuwé orá mapurigá 'yemi aboni
chopi nakí oránara, echarítamo echirigá orogá ne wabé sayera
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara. Arí biché echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ayena cho wabé sayera echiyiri oruwáwami.
Arí biché je'ná okuánika echirigá a'nagupi nasayera. Arí biché
'yemitamo echijiti ketasi omero garabé orayá maparítamo nakí echirigá garabé oránara.
18 Chopi átamo suwaba gará nijéwaga orásagá mapurigá
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi nuré, echarí ma ketasi 'wérari ju máputamo nijéwaga orabo mapurigá echi
Moisesi osogá nurari.
19 Arí biché ne gará machirúami ju mapurigá echi pagótami chati orá mapurigá aboni chopi nakí oránara,
5:14 Mt 22:39
G A L Á S I A C H I 826
mapujiti jaré mapu ma niwíami ju arigá chuwé birétari yuwa kochí, arí biché auché jaré mapu ketasi cho niwíami ju arigá
wabé chati orogá, chuwé birétari yuwa kochí. Ayena cho
aboni wabé chati sití orogá wikabé namuti we chuwé orá. 20 Arí biché aboni ketasi gará o'wiké echi birépi Warubéra
Riosi, chopi aboni chokoba jaga o'wiké echi jaré
amachíkarawami namuti mapu jaré pagótami jiti niwárami níri. Ayena cho jaré aboni wabé sukurúami ju. Arí biché jaré
aboni wabé sayérami ju, ne wabé nakóami ayena cho. Arí
biché auché jaré ne wabé korúkami ju. Ari biché aboni pébi jiti we yáti wabé na'awa. Arí biché aboni sinibí chopi orá
mapurigá aboni nakí oránara. Arí biché aboni a'nagupi
nakichiga chopi wikanámi nirá rojuá. 21 Arí biché echi pagótami a'nawí wabé korúkami ju.
Ayena cho jaré aboni we nakówaga ko'yámi ju. Arí biché
aboni we bajiga tékami ju. Ayena cho aboni we koruka ko'wéami ju. Arí biché echi pagótami sinibí waminabi
echirigá chuwé orá. Arí biché aboni wikabé auché jaré je'ná
jeyiri chati sití namuti ayena cho orá. Echijiti nijeni 'yeti mi je'ná jerigá ané mapurigá nijeni 'yemi mi chabénara ruyeri:
Mapu echi jaré echirigá orámi pagótami ketasi chirigá
mo'wimea Riosi yuwa echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Riosi sinibí nirá gará nurema Binoy pagótamawara.
22 Chopi maparí echi jaré gará bichíyami pagótami gará
nurérami ju echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti, echarí aboni ne wabé karé a'nagupi, ayena cho aboni sinibí gará kaníra,
ayena cho aboni ne gará kirí orogá piré. Arí biché maparí
aboni echirigá nurérami ju echi Wabé Garabé Riosi Iwigara jiti, echarí aboni sinibí kirí buwé mapurigá Riosi chopi
ku'wírama aboni. Ayena cho aboni we natimámi níma.
Ayena cho aboni we garabé orámi níma. Ayena cho aboni sinibí gará bichíyami níma Riosi.
23 Arí biché aboni tarapé nóchami níma, tarapé machiná
nirámi nirá. Nibiré cho chuwé orámi níma aboni. Ari biché sinibí risénsia ju mapu echi jaré pagótami echirigá orámi
níma, mapujiti echi nuraríwami ketasi sayera echiyiri
oruwáwami.
827 G A L Á S I A C H I
24 Arí biché echi jaré Jesucristo níwara pagótami ma bichíwaga aniri mapu aboni ma ketasi orama mapurigá aboni
chopi nakí oránara. Echirigá suwaba mapurigá aboni chopi
nakiri oránara ma mi'rirúami nirá níri, mapurigá echo'ná biréana kúrsichi, klavo jiti michóntarami nirá, achigorigá
mapurigá Jesucristo Binoy mi'rirúami níri. Echirigá aboni ma
ketasi chopi orá mapurigá aboni nakí. Arí biché aboni nirapé waminabi echirigá oránari.
25 Arí biché mapujiti echi Wabé Garabé Riosi Iwigara ma
tamujé tamí 'yari mapurigata bukuríwami nirá pirérabo, ayena cho gará níma máputa risénsia 'yabo mapurigá echi
Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí binérama mapu chúrigata
orogá pirérabo. 26 Ketasi gará níma mapu tamujeta wabé nóchaga, machina
nirámi níbo, mapujiti echi auché jaré ketasi kanírama
maparita echirigá orá. Nibiré gará ju máputa we koruka níriami níbo, nirapé mapurigata korúkabo echi auché jaré
níwara namuti.
A'nagupi ku'wírasi
'Yemi keni ritémawa máputamo garabé orá mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi binera, a biré
bichíyami, siné káchi, chati orásagá, echarí gará níma
máputamo ku'wírabo echi chati orámi rijimara mapurigá binoy wikáwari tánama Riosi, mapurigá binoy echirigá ku
wikawárami níma, ayena cho mapurigá binoy auchéchoko
gará orogá inama. Chopi gará níma máputamo kirí nirá, ne gará 'nátaga echirigá orabo, mapurigá 'yemi ketasi ayena cho
echirigá chati orántarami níbo.
2 Sinibí ku'wírasi echi auché jaré mapu ikí risú orárami ju. Echirigá orogá 'yemitamo sinibí gará nijéwaga orabo
mapurigá Jesucristo nurari.
3 Mapujiti echi rijoy mapu a binoy mayeko wabé warura nirá, maparí binoy arigá ketasi biyiri ju, échiko chopi a binoy
nirá ne wabé 'yeka.
4 We gará níma ibiri nirá echirigá we gará machigá 'natasa mapurigá ibiri orá. Arí biché maparí biré rijoy echirigá mayé
mapu binoy garabé orá, echarí binoy nirá echijiti we
6
G A L Á S I A C H I 828
kanírama. Arí biché echi rijoy ketasi chopi echirigá kanírama maparí binoy mayé mapu binoy waminabi garabé orá, ketasi
mapurigá echi auché jaré.
5 Mapujiti ibiri nirá ku 'yárami níma achigorigá mapurigá aboni orari.
6 Gará níma mapu sinéami echi jaré mapu ikí binératami
juko echi Garabé Riosi Ra'íchara sinibí 'yasa echi jaré namuti mapu ikí newaré echi binériami mapu gará binera aboni echi
Garabé Riosi Ra'íchara.
7 Ketasi 'yékarami nirá nírasi 'yemi. Ke wesi pagótami wi'ribé nirá chuwé kachigá karema Riosi, mapujiti Riosi ke
'me ayó kastigo 'yama echi jaré pagótami. Arí biché mapurigá
ibiri rijoy orá, echirigá binoy rijoy achigorigá orárami níma. Ayena cho mapu ikí tarí biré rijoy ichá, echirigá achigorigá
echi binoy rijoy auchecho ku 'wima.
8 A biré rijoy wabé chuwé chati orásagá mapurigá binoy chopi nakí oránara, échiko chopi ichá echi wabé chati sití
jena'í wichimóbachi. Ayena cho échiko 'wima echi wabé chati
sití, mapujiti echarí ne jubá rawé binoy chopi 'yárami níma mapu sinibí nirá mukúami níma. Chopi a biré rijoy garabé
orásagá mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara nakí
mapurigá binoy orama, échiko chopi ichá echi wabé garabé jena'í wichimóbachi. Ayena cho échiko 'wima echi wabé
garabé, mapujiti echarí ne jubá rawé binoy 'yárami níma echi
sinibí nirá bitérawami. 9 Echirigá ketasi gará níma máputa ariwebo echi ne wabé
garabé orayá, mapujiti pe waminana, ma sébachi tétari,
tamujeta gará ku natétarami níbo, ata sinibí nirá gará bichísagá. Arí bicheta echirigá 'wibo echi ne wabé garabéara.
10 Echirigá gará níma mapu tamujeta garabé orabo echi
auché jaré pagótami ne sinibí maparita echirigá omero. Arí biché ne bachá nirá gará níma máputa garabé orabo echi jaré
ritémtami gará bichíyami Jesucristo nirá.
Echi Pablo gará ruyé echi jaré bichíyami ayena cho ku ripora
aboni
829 G A L Á S I A C H I
11 Gará 'nesi mapurigá nijé, Pablo, je'ná pe okuá 'yemi mi osári ne o'wari nirá osirúami. Nijé binoy sikari jiti nijeni 'yemi
mi jerigá osári.
12 Sinéami echi jaré mapu wabé nakiko mapurigá 'yemitamo norigá sikirétami níbo, abóniko chopi echirigá
nakí mapurigá aboni echijiti we karérami níma echi auché
jaré ke bichíyami pagótami jiti. Ayena cho aboni echirigá nakí mapurigá aboni ketasi wabé risú orogá a'najátarami níma
mapurigá bichíyami nirá, mapurigá Jesucristo, aboni jiti,
miná mi'rirúami níri echo'ná kúrsichi. 13 Arí biché echi jaré mapu ikí mayeko mapu arigá 'wérari
ju máputamo norigá sikirétami níbo, abóniko arigá ketasi ne
sébari gará nijéwaga orá mapurigá echi Moisesi osogá nurari. Chopi aboni wabé nakí mapu 'yemitamo echirigá norigá
sikirétami níbo, mapurigá aboni echijiti wabé nóchami níma,
chopi mapujiti aboni 'yemi mi arigá 'wérari aneri mapurigátamo echirigá norigá sikirétami níbo.
14 Arí biché nijeni ketasi chirigá nakí mapurigá nijé binoy
echirigá nóchami níma. Chópini ayena a nócha mapujiti tamujé Warubérawara Jesucristo ma tamí jiti mukuri echo'ná
kúrsichi. Jipi je'ná wichimoba tamí yuwa ma tarapé natiguí,
mapujiti je'ná wichimoba tamí yuwa mapurigá mi'rirúami nirá níri maparí Jesucristo mi'rirúami níri echo'ná kúrsichi.
Arí biché nijeni ayena cho echo'ná kúrsichi nirá michóniga
mi'rirúami ju mapurigani ma ketasi waminabi karema je'ná wichimoba.
15 Arí biché Jesucristo yuwa tarapé natiguí mapurigata ma
norigá sikirétami nísa, nirapé natiguí mapurigata siné káchi ketasi norigá sikirétami nísa. Chopi wabé natikí mápu ma
bukuríwami ku niwárami nísate, pachana tamujé surárachi
nirá. 16 Arí biché nijeni nakí mapu Riosi 'yemi mi 'yama
mapurigátamo kirí orogá pirérabo, ayena cho mapurigá Riosi
'yemi mi ne wabé natimama, ne sinéami mapu ikítamo je'ná jerigá orogá bichíyami ju, ne sinéami mapu ikítamo echi ne
bichíwari Riosi níwara pagótami ju.
17 jipi waminana jonsa, nijé Pablo ketasi nakí mapurigá echi jaré pagótami tamí waminabi kumema! Nijeni wikanámi nirá
G A L Á S I A C H I 830
bawéami juni, mapo'nani wisabé wabé wipisótami níri mapujítini bichíyami níri Jesucristo nirá, echirigá nijeni ma
bawirárami nirá ju mapurigá Jesucristo níwara nirá.
18 Ye in keni ritémawa, nijeni we nakí mapurigá echi Warubéra Jesucristo sinéami 'yemi mi gará ku'wírama.
Echirigá níraga!
E J É S O C H I P I R É A M I Osirúami mapurigá Pablo osári echo'ná
Pablo osé echo'ná Ejésochi piréami
Nijé Pablo, Riosi jiti jurárami níri nawisánara mapurigá
Binoy chopi nakiri. Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá osé, sinéami 'yemi echo'ná Ejésochi piréami mapu ikítamo gará
bichíyami ju Jesucristo nirá, sinéami mapu ikítamo echijiti ma
garabéara ku niwárami ju. 2 Wabeni nakí mapurigá echi Warubéra Riosi, tamujé
Onorá, sinibí 'yemi mi ku'wírama, ayena cho mapurigá echi
Warubéra Jesucristo 'yemi mi ku'wírama, ayena choni nakí máputamo 'yárami níbo mapurigátamo sinibí kirí orogá
pirérabo.
Riosi tamujé tamí kaníratari mapujítita bichí Jesucristo nirá
3 Gará níma mapu si'néamita waminabi warubéraga anebo Riosi, echi mapu echi Warubéra Jesucristo Onorá ju, mapujiti
Riosi ma tamujé tamí ku'wírari mapujítita gará bichíri
Jesucristo nirá; ayena cho Binoy tamujé tamí 'yari mapurigata sinibí nirá kanírabo echo'ná ripá riwigachi, mapujítita
napawíkami ju Jesucristo yuwa.
4 Ki'yá chokichí maparí Riosi ke cho niwari je'ná kawí, echarí Binoy tamujé tamí chapiri mapurigata garabératami
níbo, mapujítita gará bichíbo riwéari Jesucristo nirá,
mapurigata bachámi Riosi yuwa jábabo, Binoy níwara nirá, tarapé chati orámi.
5 Echarí jonsa Riosi echirigá bachá nirá gará machigá
suwaba mapu ikí ikimea riwéaro, echijiti tamujé tamí chapiri mapurigata Binoy kúchuwara níbo mapujítita echirigá
bichíbo riwéari Jesucristo nirá, wabé wakinana. Arí biché
Riosi echirigá orari achigorigá mapurigá Binoy nakiri oránara ki'yá chokichí jonsa.
6 Tamujeta sinibí waminabi warubéraga ané Riosi, mapujiti
Binoy ne wabé Warubéra ju, ayena cho mapujiti Binoy ne wabé simírami garabé ju. Echijiti Riosi tamujé tamí ne wabé
ku'wírari maparita napabúrami níri echi birépi Riosi Ranára
yuwa, echi mapu Riosi Binoy ne wabé karé.
1
E J É S O C H I 832
7 Riosi ayena cho tamujé tamí ne wabé simírami karé, echijiti echi birépi Riosi Ranára ma tamujé tamí ku wikáwari,
mapujiti Binoy wabé léntaga mi'rirúami níri tamujé chati
orarira chopi jiti. Echijiti Jesucristo omérari tamujé tamí ku wikawa suwaba mapu ikita chati orari.
8 Arí biché Riosi ne sébari tamujé tamí machírari mapu
chuyena Binoy tamujé tamí ne wabé karé, ayena cho Riosi tamujé tamí 'yari mapurigata ne sébari gará machíami níbo,
mapurigata gará machiboa ne suwaba namuti.
9 Ayena cho Riosi ma tamujé tamí machírari suwaba mapu ikí Binoy nakiri oránara, chopi chabé ki'yá jena'í
wichimóbachi piréami pagótami ketasi cho machiri suwaba
je'ná jeyiri. 10 Arí biché mapurigá Riosi nakiri oránara, suwaba ne
bichíwari echirigá orárami níma echarí maparí ma seba tétari,
mapujiti Riosi wirama Jesucristo ne Warubéra Nurámi nirá, mapurigá Jesucristo ne Warubéra níma jena'í wichimóbachi,
echo'ná ripá riwigachi ayena cho.
11 Arí biché mapujiti tamujé napabúrami níbo riwérari Jesucristo yuwa, echijiti Riosi tamujé tamí chapiri chabé
ki'yánara mapurigá tamujeta 'yárami níbo mapurigá Binoy
tamujé tamí 'yama waminánomí. Arí biché ne suwaba je'ná jerigá orárami níma achigorigá mapurigá Riosi bachá nirá
'nátaga nakiri oránara, mapujiti Riosi sinibí suwaba orá
achigorigá mapurigá Binoy gará mayé. 12 Arí biché Riosi echirigá orari mapurigá tamujé máputa
ne bachá niraá bichíri Jesucristo nirá, sinibí ne wabé garabé
orogá pirérabo, mapurigá Riosi echijiti waminabi warubéraga anérami níma, mapujiti Riosi ne wabé Warubéra ju.
13 Ayena cho 'yemitamo echirigá napabúrami níri
Jesucristo yuwa maparítamo gará námiga bichíri echi ne Bichíwari Riosi Ra'íchara, jeanigá máputamo ku wikawárami
níbo átamo bichísagá Jesucristo nirá. Echarítamo ayena cho
bawirárami nirá níri Riosi jiti, mapujiti Riosi 'yemi mi 'yari echi Garabé Riosi Iwigara mapurigá Binoy bachá nirá
bichíwaga aniri mapu 'yama.
14 Arí biché Riosi echirigá tamujé tamí 'ya echi Wabé Garabé Riosi Iwigara mapurigata ne gará machiboa máputa
833 E J É S O C H I
ne bichíwari narepo ne suwaba echi garabéara mapu Riosi tamujé tamí 'yama waminánomí, maparí Binoy ma sebárama
ku wikawa sinéami mapu ikí Binoy níwara pagótami níma.
Arí biché Riosi echirigá orama mapurigá Binoy echijiti sinibí waminabi warubéraga anérami níma, mapujiti Riosi Binoy ne
wabé Warubéra ju.
Pablo táni mapu Riosi ama mapurigá echi jaré bichíyami ne
wabé gará machíami níma
15 Echijiti maparí jonsa nijeni námari mapurigá 'yemitamo echirigá ne gará bichíri Jesucristo nirá, ayena cho
mapurigátamo ne wabé karé sinéami echi auché jaré mapu ikí
Riosi níwara ju, 16 echarí jonsa nijeni ke siné ariwé warú natétara ayá Riosi,
sinibí maparini Riosi yuwa tániga ra'ícha sinéami 'yemi jiti.
17 Nijeni sinibí táni mapurigá Riosi 'yemi mi 'yama mapurigátamo ne gará machíami níbo, mapurigá Riosi
Iwigara 'yemi mi machíratama, mapurigátamo ne wabé gará
machiboa Riosi Ra'íchara, mapurigátamo waminabi gará machiboa Binoy Riosi, echi mapu Jesucristo Riósawara ju,
echi mapu ayena cho echi Warubéra Onorúami ju.
18 Nijeni ayena cho táni mapurigá Riosi 'yemi mi ne gará machírama, mapurigátamo ne gará machiboa mapu Riosi
tamujé tamí bayeri mapurigata gará bichíyami níbo, ayena
cho mapurigata buwebo mapurigá Riosi tamujé tamí wabé o'wéaratama waminánomí, ayena cho mapu Riosi tamujé
tamí 'yama echi ne wabé simírami garabéara, ne wabé
warubéra, mapujítita Binoy níwara ju. 19 Ayena choni táni máputamo gará machiboa mapu chu
yena Riosi ne wabé simírami omériami ko, ayena cho
máputamo machiboa mapu Riosi Binoy ne wabé omériga orá pachana tamujé surárachi, sinéami mapu ikita ma gará bichíri
Jesucristo nirá. Arí biché Riosi echirigá achigorigá ne wabé
simírami omériga orari, 20 maparí Binoy ku owíntari Jesucristo maparí ma
mukúami níri, ayena cho maparí Binoy achábari Jesucristo
echo'ná watonachi Binoy Riosi yuwa, echo'ná ripá riwigachi.
E J É S O C H I 834
21 Echarí Riosi ne wabé simírami warubérari Jesucristo, ketasi mapurigá echi auché jaré siríami jena'í wichimóbachi
piréami. Riosi ne wabé warubérari Jesucristo, ketasi
mapurigá echi auché jaré wabé o'wéara, nibiré cho mapurigá echi jaré wabé omérami, nibiré cho mapurigá echi jaré
o'wéara nurámi. Echirigá Riosi ne wabé simírami warubérari
Jesucristo ketasi mapurigá mapuyíripi echi auché jaré o'wéara mapu ikita o'wéara nirá mayé jipi rawé, nibiré cho
mapurigá mapuyíripi echi jaré o'wéara mapu nirúrama
waminánomí. 22 Echarí Riosi echirigá ne wabé simírami warubérari
Jesucristo mapurigá Binoy ne Warubéra níma suwaba namuti
yuwa, ayena cho Riosi wirari Jesucristo mapurigá ne bachá Warubéra níma sinéami echi jaré napawika bichíyami yuwa.
23 Arí biché ne sinéami echi jaré napawika bichíyami, ne
napawika Jesucristo sapara nirá ju, mapujiti Jesucristo bité pachana sinéami aboni surárachi, ayena cho Jesucristo
echirigá ne buchuwímana kanápuromí atí.
Riosi ne wabé karigá ka wikáwari echi jaré bichíyami
Riosi ma 'yemi mi 'yari mapurigátamo sinibí nirá pirérabo Jesucristo yuwa, maparitamo abijí suwíami nirá
níri mapujítitamo ne wabé chati orari.
2 Chabénara 'yemitamo echirigá chati orogá piréari mapujítitamo chopi chati orari achigorigá mapurigá echi
auché jaré ke bichíyami pagótami jena'í wichimóbachi
piréami chati orá, ayena cho mapurigá echi riablo nurá oránara, echi mapu warura nirá nurá echo'ná ikárari. Arí
biché echi riablo ju mapu ketasi nijiyárata echi jaré pagótami,
sinéami mapu ikí ketasi nijéwami ju Riosi. 3 Chabénara sinéami tamujé achigorigá chati orogá piréari
mapurigá aboni abijí orá. Echarita chopi orari mapurigá
tamujé aboni nakiri chati oránara, mapujítita we chati suréami níri, ayena chota wabé chati 'nátami níri. Echijiti
echarí gará nímiri mapu Riosi tamujé tamí warubé kastigo
'yami, achigorigá mapurigá Binoy ne warubé kastigo 'yama echi auché jaré chati orámi pagótami.
2
835 E J É S O C H I
4 Chopi Riosi ne wabé simírami natimámi ju, ayena cho Binoy ne wabé simírami tamujé tamí kareri,
5 echijiti Binoy tamujé tamí 'yari mapurigata sinibí nirá
pirérabo Jesucristo yuwa. Arí biché Riosi echirigá tamujé tamí 'yari maparí tamujeta suwíami nirá níri mapujítita abijí wabé
chati orogá piréari. Echijiti jipi 'yemitamo chopi ku
wikawárami ju mapujiti Riosi ne wabé simírami Garabé ju. 6 Arí biché Riosi ayena cho tamujé tamí ku owíntari
Jesucristo yuwa, ayena cho tamujé tamí muchuwábari
echo'ná ripá riwigachi, Jesucristo yuwa. 7 Arí biché Riosi je'ná jerigá orari mapurigá waminánomí
Binoy gará omérama machíriya echi pagótami mapu Binoy
ne wabé simírami garéami ju, ayena cho mapu Binoy ne wabé Garabé ju, mapujiti Binoy júri Jesucristo tamujé tamí
ku'wíramiya.
8 Riosi 'yemi mi ne wabé simírami kareri, echijiti maparítamo gará bichíri Jesucristo nirá, 'yemitamo ku
wikawárami níri mapurigátamo chati orari, chópitamo ketasi
echirigá ku wikawárami níri mapujítitamo garabé orari aboni nirá, mapujiti Riosi Binoy 'yemi mi ku wikáwari mapujiti
Binoy ne wabé garéami ju.
9 Arí biché Riosi ke wesi ku wikawa chopi mapujiti aboni garabé orako. Echijiti ketasi gará ju mapu echi jaré pagótami
nóchama.
10 Riosi tamujé tamí niwari. Arí biché mapujítita gará bichíri, Riosi tamujé tamí napaburi Jesucristo yuwa, echijiti
Riosi ayena cho tamujé tamí garabé nirá ku niwari,
mapurigata chopi garabé orámi níbo, achigorigá mapurigá Riosi Binoy bachá nirá tamujé tamí a'lárari mapurigata
echirigá garabé orámi níbo.
Tamujé gará kirí orogá piré mapujítita bichí Jesucristo nirá
11 Echijiti gará ku 'natasi mapu chúrigátamo orogá piréari chabénara. 'Yemitamo ketasi Juríosi aniríwami pagótami ju.
Echi jaré Juríosi sinibí norigá sikiré sinéami aboni kúchuwara
kúrowi, echijiti echi jaré Juríosi 'yemi mi ané ke norigá sikirétami nirá.
E J É S O C H I 836
12 Echarí 'yemitamo ketasi Jesucristo yuwa níri. 'Yemitamo mapurigá isena pagótami níri echi jaré Isaeri pagótami yuwa.
Echarítamo ketasi cho gará machiri Riosi Nurarira mapurigá
Riosi nureri echi jaré Isaeri pagótami, chabé ki'yá jonsa. Nibiré chótamo machiri Riosi Ra'íchara mapurigá Binoy
bichíwaga aniri mapu jurama echi birépi Binoy Ranára jena'í
wichimóbachi. Echarí 'yemitamo chopi 'wigámi nirá piréari, ayena chótamo ketasi machiri Riosi Ra'íchara mapujítitamo
ketasi Riosi yuwa níri.
13 Chopi jipi 'yemitamo ma napawíkami ju Jesucristo yuwa, echijiti 'yemi máputamo chabénara mikabé nirá muchiri, ma
murubéantarami níri Riosi yuwa, mapujiti Jesucristo wabé
léntiga mi'rirúami níri 'yemi chati orarira jiti. 14 Jesucristo chopi ju mapu tamujé tamí 'ya máputa kirí
orogá pirérabo. Chabénara 'yemitamo mapurigá auché jaré
isena pagótami níri tamujé Juríosi pagótami yuwa, chopi Jesucristo ma tamujé tami ku niwari mapurigá birénapi
napawíkami pagótami nirá, sinéami 'yemi isena yuwa.
Echirigá Jesucristo Binoy ma ku katéwari mapurigata ketasi waminabi a'nagupi nakichibo. Echijiti Jesucristo ma suwábari
echi mapu tamujé tamí okoná nirá rojuánari, mapurigá
biréana tigótami nirá. 15 Mapujiti maparí Jesucristo waminá mi'rirúami níri,
echarí Binoy ma nakúbari echi nuraríwami, mapurigá echi
jaré pagótami nurérami níri wikabé namuti oránara. Arí biché maparí echi jaré pagótami echirigá okoná nirá rojonárami
níri, echarí Jesucristo auché si'nú bukuríwami pagótami
niwari, napawíkami Binoy Jesucristo yuwa. Echirigá orari Jesucristo mapurigata omérabo kirí orogá pirériya Binoy
yuwa.
16 Arí biché maparí Jesucristo echirigá klavo jiti michóniga mi'rirúami níri echo'ná kúrsichi, echarí Binoy orari mapurigá
ma ketasi 'wérari níma mapurigá okoná rojuámi pagótami
a'nagupi na'áwama; ayena cho Binoy 'yari mapurigá sinéami pagótami gará omérama kirí orogá pirériya Riosi yuwa,
mapujiti Jesucristo birénapi napawíkami pagótami niwari,
sinéami echi jaré mapu ikí gará bichíko Binoy Jesucristo.
837 E J É S O C H I
17 Echijiti Jesucristo jena'í wichimóbachi nawagá nawésari echi Garabé Riosi Ra'íchara mapurigá sinéami pagótami gará
bichíga kirí orogá pirérama. Echarí Binoy 'yemi mi nawésari
máputamo mikabé nirá muchiri Riosi yuwa, ayena cho Binoy echirigá nawésari echi jaré Juríosi pagótami mapu murubé
nirá muchiri Riosi yuwa.
18 Mapujiti maparita bichí Jesucristo nirá, echarí si'néamita, ibiri nirá, murubéana Riosi Onorúami yuwa, ata Juríosi
nísagá, ayena cho ata auché isena nísagá, maparí echi Birépi
Wabé Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí bayé. 19 Echijiti, Riosi yuwa, 'yemitamo ma ketasi mapurigá isena
pagótami nirá ju, máputamo jena'í kawírari piré mapo'ná
ketasi 'yemi aboni kawíwara ju; chópitamo echo'ná ripá riwigachi piréami níbo, achigorigá mapurigá sinéami echi
auché jaré Riosi níwara pagótami echo'ná chopi piréami
níma, achigorigá mapurigá Riosi Binoy bachá nirá bichíwaga aniri, mapujiti 'yemitamo ma Riosi kúchuwara ju.
20 Ayena cho 'yemitamo mapurigá biréana warubé karí ju,
mapujítitamo ibiri nirá napawíkami ju Jesucristo yuwa, achigorigá mapurigá wikabé rité napawika birénapi tigótami
ju echo'ná biréana karírari. Arí biché ibiri bichíyami
mapurigá rité nirá tigótami ju echo'ná Riosi karírachi. Echi karí bachá ri'ré nirá tigótami níri maparí echi jaré bachá
bichíri, sinéami mapu ikí Jesucristo bachá nirá júri
nawisánara, ayena cho maparí echi auché jaré ki'yánara piréami gará bichíri, sinéami mapu ikí Riosi jiti nawésami
níri. Arí biché Jesucristo Binoy sinibí bachá nirá ju, echijiti
Jesucristo mapurigá echi Garabé Rité ju, echi mapu bachá nirá tigótami níri echo'ná sitochi.
21 Echirigá Jesucristo mapurigá echi ri'ré bachá tigótami
nirá ju. Arí biché echo'ná moba echi warubé karí waminabi ri'iná sísimí, ne suwaba gará tigótami nirá, mapuyénasí
biréana warubé ri'obá níma. Riosi ri'obáwara nirá, napawika
echi Warubéra Jesucristo yuwa. 22 Echirigá 'yemi gará bichíyami ritémtami, napawika
Jesucristo yuwa, ne si'néamitamo napawika tigótami nirá ju,
ne sinéami echi auché jaré gará bichíyami yuwa, mapurigá ne
E J É S O C H I 838
si'néamitamo biréana warubé karí nirá níbo, mapo'ná Riosi Binoy bité, Binoy Wabé Garabé Iwigara nirá.
Pablo jurárami níri nawésanara echi Garabé Riosi Ra'íchara echi
auché jaré isena pagotami
Echijiti nijé, Pablo, sinibí tániga ra'ícha Riosi yuwa. Jipi
nijeni jena'í pachá bachara atí mapujítini bichí Jesucristo nirá. Arí biché je'ná jerigá ikíri mapurigá 'yemitamo
waminabi ku'wíratami níbo, sinéami máputamo ikí ketasi
Juríosi pagótami ju. 2 'Yemitamo ma gará machibói mapurigá Riosi ne wabé
garabé orogá tamí júri 'yemi mi nawésanara echi Garabé
Riosi Ra'íchara. 3 Mapujiti Riosi Binoy ma tamí machírari mapurigá Binoy
nakí oránara, achigorigá mapurigá nijeni bachánara 'yemi mi
pe okuá ra'íchari osári. Chopi ki'yá chokichí jonsa Riosi ke wesi auché jaré echirigá machírari.
4 Arí biché maparítamo 'neni mapurigá nijeni 'yemi mi
osári, echarítamo gará omérabo machiyá mapu nijeni ma gará machí suwaba mapu ki'yá chokichí jonsa ketasi machirúami
níri, Jesucristo jiti rugá.
5 Chabénara ke wesi je'ná jerigá machíratami níri, chopi jipi bukurí Riosi je'ná jerigá machírari echi jaré garabé orámi
nawésami mapu Jesucristo jiti jurárami níri nawisánara.
Ayena cho Riosi echirigá machírari echi auché jaré nawésami, sinéami mapu ikí Riosi jiti nawésami níri. Arí biché Riosi
echirigá machírari sinéami aboni maparí echi Garabé Riosi
Iwigara echirigá machírari. 6 Arí biché echi mapu ki'yá chokichí jonsa ketasi
machirúami níri Jesucristo jiti rugá, suwaba je'ná jerigá ju:
Mapu Riosi ayena cho narema echi auché jaré isena pagótami mapurigá Binoy kúchuwara nirá maparí aboni gará bichí echi
Wabé Garabé Riosi Ra'íchara, achigorigá mapurigá Riosi
narema echi jaré Juríosi maparí aboni gará bichí. Ayena cho je'ná jerigá ju: Mapu ne sinéami mapu ikí bichíko birénapi
nirá napawíkami ju, ayena cho mapu ne sinéami echi jaré
isena mapu ikí bichíko achigorigá bichíwaga anérami ju, mapurigá Jesucristo bichíwaga aneri echi jaré Juríosi.
3
839 E J É S O C H I
7 Arí biché Riosi Binoy wabé omériga orogá tamí wirari mapurigani nochama je'ná Garabé Riosi Ra'íchara nawésiya,
chopi nijé binoy ketasi echirigá oráti riwéarini, mapujiti
chabénara nijeni wabé chati orámi níri. 8 Nijeni waminabi ne wabé tabéara ju, ketasi mapurigá echi
auché jaré kuchípara, sinéami mapu ikí Riosi níwara ju.
Chopi Riosi arigá gará tamí nirari maparí Binoy wabé karigá tamí júri nawésanara echi jaré isena pagótami je'ná Wabé
Garabé Riosi Ra'íchara, jeanigá mapu Jesucristo ne wabé
simírami garéami ju, mapuyénasí jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi omero machiyá mapu chu vena ne
wabé simírami garéami ko.
9 Echirigá Riosi tamí nureri mapurigani gará machírama sinéami pagótami mapu chúrigá Binoy Riosi nakiri oránara.
Arí biché echi Warubéra Riosi mapu niwari suwaba namuti
mapu ikí nirú, Échiko ki'yá chokichí jonsa ketasi cho machírari jena'í wichimóbachi piréami pagótami mapurigá
Binoy nakiri oránara, chopi jipi bukurí jonsa tamí echirigá
machírari. 10 Arí biché je'ná jerigá ikíri mapurigá, jipi jonsa, sinéami
mapu ikí napawika bichíyami ju Jesucristo nirá ne gará
machírama echi jaré o'wéara Riosi kapitánawara, echo'ná ripá riwigachi nurámi, mapu echi Warubéra Riosi ne wabé
simírami machíami ju ne suwaba namuti.
11 Arí biché Riosi je'ná jerigá orari achigorigá mapurigá Binoy sinibí nakiri oránara. Chabé ki'yá Riosi nijari Jesucristo,
echi mapu tamujé Warubérawara ju, mapurigá Jesucristo
waminá mi'rirúami níma jena'í wichimóbachi. 12 Arí biché mapujiti Jesucristo echirigá mukuri tamujé
chati orarira jiti, jípita gará omérabo murubéaniya Riosi
yuwa, mapujítita ma ketasi majawá, mapujítita gará bichí Jesucristo nirá.
13 Echijiti nijeni 'yemi mi ne wabé táni máputamo sinibí
waminabi ne wabé níraga bichísabo, ayena cho máputamo ketasi ariwebo bichísiya chopi mapujiti nijeni wabé risú
orárami ju, mapujiti nijeni 'yemi mi nawésari Riosi Ra'íchara.
Nijeni chopi echirigá risú orárami ju mapurigá 'yemitamo echijiti waminabi gará bichíbo Jesucristo nirá.
E J É S O C H I 840
Jesucristo ne wabé simírami garéami ju
14 Arí biché je'ná jiti nijeni sinibí chokóbaga wiriba bachámi
echi Warubéra Jesucristo Onorá yuwa, mapurigani tániga ra'íchama Binoy yuwa.
15 Echi Warubéra Riosi niwari ne sinéami pagótami mapu
ikí nirú jena'í wichimóbachi, ayena cho ne sinéami mapu ikí nirú echo'ná ripá riwigachi. Echijiti tamujeta Onorúami nirá
ané Riosi. Arí biché echijiti sinéami rijoy mapu ikí
kúchuwami ju ayena cho onorúami anérami ju. 16 Nijeni sinibí táni Riosi mapurigá Binoy 'yemi mi wabé
iwébanama pachana 'yemi surárachi nirá, echi Wabé Garabé
Riosi Iwigara jiti; mapurigátamo omérabo garabé orogá pirériya, mapujiti Riosi Binoy ne wabé Warubéra ju, ne wabé
Omériami ayena cho.
17 Nijeni echirigá táni mapurigá Jesucristo bitérama echo'ná pachana 'yemi surárachi, mapurigátamo sinibí waminabi
gará bichísabo, ayena cho mapurigátamo ne wabé garéami
níbo. Echarítamo níbo mapurigá echi wabé jiwérami okó, wabé ri'ré nawéami, echi mapu ketasi waminá ka'miní.
18 Echarítamo gará omérabo machiyá, ne sinéami echi
auché jaré gará bichíyami pagótami yuwa mapu chuyena ne wabé simírami garéami ko echi Warubéra Jesucristo. Mapujiti
mapurigá je'ná kawí ne wabé simírami wi'ré ju, ne wabé
simírami wi'rí ayena cho, echirigá achigorigá echi Warubéra Jesucristo ne wabé simírami garéami ju. Ayena cho mapurigá
echi warú ba'wí ne wabé simírami ri'ré ju, ayena cho
mapurigá echi soporí ne wabé simírami ripabé muchuwi, echirigá achigorigá echi Warubéra Jesucristo ne wabé
simírami garéami ju.
19 Echirigani táni mapurigátamo gará machiboa mapu chuyena ne wabé simírami garéami ko echi Warubéra
Jesucristo; ayena choni táni mapurigá Riosi Binoy bitérama
pachana 'yemi surárachi, mapurigá Binoy 'yemi mi nurema suwaba mapu ikítamo orabo. Ne bichíwari ju mapu echi
Warubéra Jesucristo tamujé tamí ne wabé simírami karé,
chópita ke siné omérabo ne káraga machiyá mapu chuyena garéami ko Binoy.
841 E J É S O C H I
20 Jipi jonsa nijeni nakí mapu Riosi waminabi warubéraga anérami níma, mapujiti Riosi ne wabé omériami ju, ne wabé
simírami nirá orayá, suwaba namuti máputa táni tamujé,
ayena cho mápurigata chopi 'nata tamujé, mapujiti Binoy echirigá ne wabé omériga orá pachana tamujé tamí yuwa.
21 Nijeni nakí mapu ne sinéami echi jaré napawika
bichíyami ritémtami sinibí nirá waminabi warubéraga anema Riosi, ne sinibí, mapujiti Jesucristo ne wabé simírami
Warubéra ju! Echirigá níraga!
Echi Wabé Garabé Riosi Iwigara birénapi nirá napabú sinéami
mapu ikí gará bichíko
Echijiti nijé mápuni jena'í pachá bachara atí, arigá 'yemi mi táni máputamo sinibí garabé orogá pirérabo, mapujiti
gará níma mapu echirigá orama ne sinéami pagótami mapu
ikí ma bayérami níriko bichínara, mapurigá 'yemitamo ayena cho bayérami níri.
2 Tarapé nóchami nísi, chopi sinibí wabé karesi echi auché
jaré pagótami. Sinibí gará kirí orogá pirérasi echi auché jaré yuwa. Sinibí wabé karigá 'natasi mapu chúrigátamo omérabo
kaníratiya echi auché jaré.
3 Sinibí birénapi nirá bichísi, achigorigá mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi binera, mapujítitamo
napabúrami nirá ju, mapujiti Riosi ma 'yemi mi 'yari
mapurigátamo gará kirí orogá pirérabo. 4 Ne sinéami echi jaré mapu ikí bichíyami ju Jesucristo nirá,
sinéami birénapi nirá napawíkami ju mapurigá birépi rijoy
sapara nirá, ayena cho birépi nirú echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, mapurigá Riosi ayena cho ma 'yemi mi bayeri
mapurigátamo bichíbo máputamo ku'wíratami níbo echi
Birépi Warubéra Jesucristo jiti. 5 Birépi Warubéra Jesucristo nirú, ayena cho birépi garabé
Bichírawami nirú, ayena cho birénapi pagókowami nirú.
6 Ayena cho birépi Riosi nirú, echi mapu Onorúami ju, sinéami Onorá, mapujiti Riosi niwari sinéami pagótami. Arí
biché Riosi ne Warubéra ju ne sinéami pagótami yuwa, ayena
cho Binoy nóchaga orá pachána echi jaré bichíyami ritémtami surárachi, ayena cho Riosi pachana sinéami aboni yuwa atí.
4
E J É S O C H I 842
7 Chopi Riosi tamujé tamí ibiri nirá 'yari mapu chúrigata omérabo nocha, Binoy nóchara orayá, achigorigá mapurigá
Jesucristo Binoy tamujé tamí 'yari mapurigata nochabo.
8 Echijiti je'ná jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
Jesucristo echo'ná ripá riwigachi ku moyénari,
ayena cho Binoy tori wikabé echi jaré mapu pachá mo'wárami nirá níri. Arí biché Binoy Jesucristo
'yari ibiri echi jaré bichíyami mapu chúrigá
nochama, Binoy nóchara orayá. 9 Chúrigá aniwámi ju mapu ku moyénari? Je'ná jerigá
aniwámi ju: Jesucristo ayena bachá nirá ne wabé ri'ribé
biréana waná rikínari mapo'ná muchuwi echi jaré suwíami ariwara.
10 Arí biché Binoy mapu echo'ná wabé ri'ribé rikínari,
ayena cho ne wabé ripabé ku moyénari, echo'ná ne wabé ripabé riwigachi, mapurigá Binoy Jesucristo sinepi nirá ne
suníami nirá asimea.
11 Arí biché Jesucristo ibiri nirá 'yari mapurigata omérabo orayá mapurigá Binoy nakí máputa orabo. Echirigá Jesucristo
júri echi jaré makoy miná okuá nawésami mapurigá aboni
nawisama Riosi Ra'íchara, ayena cho 'yari mapurigá auché jaré nawisama mapurigá Riosi Binoy 'yari mapu aboni
nawisama, ayena cho 'yari mapurigá auché jaré nawisama
Riosi Ra'íchara mapurigá sinéami mapu ikí bichíko ku wikawárami níma, ayena cho 'yari mapu auché jaré gará
nisema echi jaré Riosi níwara pagótami, ayena cho mapurigá
auché jaré gará binérama Riosi Ra'íchara. 12 Echirigá Jesucristo a'lárari echi jaré Binoy níwara
pagótami mapurigá aboni gará omérama orayá Binoy
nóchara, mapurigá echi jaré napawika bichíyami waminabi gará bichíyami níma. Ne sinéami aboni birénapi nirá
napawíkami ju, mapurigá birépi rijoy sapara nirá. Arí biché
je'ná jerigá aniwámi ju: Echi Jesucristo sapara waminabi ochérasama maparí ibiri echi jaré napawika bichíyami
waminabi gará bichísama,
13 mapuyénasí ne sinéami tamujé, máputa napawika bichíyami ju, birénapi chópirigá bichíyami níbo; ayena cho
4:11 1 Kor 12:28
843 E J É S O C H I
mapuyénasí ne si'néamita ne sébari gará machiboa echi Warubéra Riosi Ranara. Echarita ne sébari gará binératami
níbo echi ne Bichíwari, mapurigá Jesucristo Binoy ne sébari
gará machíami ju suwaba namuti. 14 Echarita ma ketasi mapurigá echi jaré kúchi nirá níbo,
mapujiti echi jaré kúchi we 'yáti auché si'nú 'nata, ayena cho
aboni arigá bichí maparí jaré pagótami auché si'nú nirá 'yékaka binera aboni. Echiyiri pagótami wabé machíami ju
'yékaka binera, mapurigá tamujé napawika bichíyami arigá
bichíbo echi mapu ketasi bichíwari ju. 15 Waminabi gará níma máputamo ne wabé karigá
ra'íchabo echi ne Bichíwari, ayena cho máputamo waminabi
nokuísabo Jesucristo yuwa, mapujítita napawíkami nirá ju mapurigá birépi rijoy sapara nirá. Arí biché Jesucristo ne
Warubéra ju tamujé tamí yuwa, mapurigá echi birépi rijoy
mo'ora ne bachá nirá ju, suwaba binoy sapara yuwa. 16 Arí biché Jesucristo echirigá birénapi nirá napabú ne
sinéami echi jaré napawika bichíyami, mapurigá birépi rijoy
sapara ne suwaba birénapi nirá napawíkami ju. Echi birépi rijoy sapara wikanámi nirá rojuámi ju, chopi ne suwaba arigá
birénapi wabé iwéami nachúkami ju. Arí biché maparí ne
suwaba echi jaré kúchi rojuámi gará ju, echarí echi rijoy gará kaníra. Echirigá ayena cho maparí ibiri echi jaré napawika
bichíyami a'nagupi garéami ju, echarí ne sinéami ne wabé
kaníra.
Jesucristo tamujé tamí 'ya mapurigata auché si'nú garabéara nirá
pirérabo
17 Je'ná jerigá ju mapu nijeni 'yemi mi ané, ayena cho mapu
nijeni 'yemi mi wabé nuré, mapujiti echi Warubéra Jesucristo
je'ná jerigá nakí: Mapu 'yemitamo ma ketasi chati orogá pirérabo, ketasi mapurigá orá echi auché jaré mapu ikí ketasi
machí Riosi. Abóniko wabé chati orá achigorigá mapurigá
aboni ma wabé sitírarigá mata. 18 Abóniko ketasirapé machí echi ne Bichíwari. Arí biché
aboni ketasi auché si'nú garabéara nirá piré, mapujiti aboni
ma biwárari aboni surárachi; echijiti aboni ketasi machí garabé orogá pirériya.
4:16 Kol 2:19
4:18 Róm 1:21
E J É S O C H I 844
19 Abóniko tarapé te riwéarawami, chopi aboni chuwé, chíbirigá orá karúmati ne wabé simírami chati oruwáwami.
20 Chopi echi Warubéra Jesucristo ketasi echirigá 'yemi mi
binérari, mapurigátamo echirigá orabo, 21 mapujiti ne bichíwari ju mapu 'yemitamo ma námari jaré
nawésachi Jesucristo jiti rugá. Ayena cho bichíwari ju mapu
'yemitamo ma binératami níri echi ne Bichíwari, mapurigá Jesucristo Binoy ju echi ne Bichíwari.
22 Chabénara sinéami 'yemitamo chati orogá piréari,
maparítamo ketasi cho bichíri Jesucristo nirá. Jípitamo siné káchi abijí nakí chati oránara, mapujiti si'néamita abijí chati
suréami ju, chopi tamujé máputa bichí Jesucristo nirá, ma
auché si'nú garabéara nirá niwárami ju. Echijiti waminá ariwesi mapurigátamo chabénara chati orogá piréari,
mapujiti echiyiri oruwáwami ne wabé simírami chati ju. Arí
biché jípitamo chopi echirigá chati orá maparítamo 'yékarami ju, mapujítitamo nakí chati oránara.
23 Gará níma mapu 'yemitamo auché si'nú garabéara nirá
niwárami níbo echo'ná 'yemi surárachi, ayena cho mapurigátamo si'nú ne wabé garabéara nirá 'natabo.
24 Ayena cho gará níma máputamo si'nú ne wabé
garabéara nirá ku nakuríwarami níbo, mapurigátamo chopi garabé orogá pirérabo, achigorigá mapurigá Jesucristo tamujé
tamí 'yari máputa pirérabo. Echi Warubéra Riosi wabé nakí
mapurigata echirigá garabé orogá pirérabo. Arí biché sinéami mapu ikí echirigá orako, abóniko ne bichíwari garabé
wachínaga orogá piré.
25 Echijiti ma ketasi 'yékaka ra'íchasi, chopi ibíripika ne bichíwaga ra'íchasi echi auché jaré yuwa, mapujiti sinéami
tamujé birénapi nirá napawíkami ju, mapu ikita bichíyami ju
Jesucristo nirá. 26 Arí biché átamo na'áwasagá, ketasi ne wabé simírami
na'áwasi mapuyénasí chati oruwáwami níma. Arí biché
nirapé biré rawé arichesi na'awa, 27 mapujiti átamo echirigá wi'ribé nirá na'áwasagá, siné
káchitamo echirigá ariwebo mapurigá echi riablo 'yemi mi
wabé chati orírama.
845 E J É S O C H I
28 'Yemi máputamo chabénara wabé chigórami níriko, waminá ariwesi chigówami. Jipi jonsa gará nochasi 'yemi
aboni sikara jiti, mapurigátamo gará mepo wenomí.
Echirigátamo níwabo máputamo gará omérabo ayá echi auché jaré wabé risúwati.
29 Ke siné sitírarigá ra'íchasi, chopi sinibí wabé garabé nirá
ra'íchasi, mapurigá echi auché jaré mapu ikí námiko 'yemi ra'íchachi waminabi gará bichíyami níma Riosi, ayena cho
mapurigá aboni waminabi wabé kanírama surachí nirá.
30 Ketasi o'monáratasi echi Wabé Garabé Riosi Iwigara, chopi sinibí gará nijéwasi mapurigá Riosi Iwigara 'yemi mi
nuré, mapujiti 'yemitamo 'yárami níri echi Garabé Riosi
Iwigara mapurigá echi auché jaré pagótami gará machimea mapu 'yemitamo Riosi níwara pagótami ju. Arí bichétamo
echijiti tibútarami níbo echarí ne jubá rawé iyénasí, maparí
Riosi 'yemi mi ne sébari ku'wírama. 31 Ke siné chijúnaga kichisi auché jaré, nibiré siné yónasi.
Ke siné a'nagupi na'áwasi, nibiré siné sitírarigá ra'íchasi echi
auché jaré pagótami. Waminá ariwesi suwaba chati oruwáwami.
32 Chopi si'winárigá sinibí wabé garabé orámi nísi. Sinibí
a'nagupi wabé natimasi, ayena cho a'nagupi ku wikáwasi, achigorigá mapurigá Riosi 'yemi mi ku wikáwari
mapujítitamo bichíri Jesucristo nirá.
Gará níma mapu Riosi kúchuwara chopi garabé orogá pirérama
'Yemitamo ma Riosi kúchuwara ju, ayena cho Riosi Binoy 'yemi mi wabé karé, echijiti garabé orámi nísi,
mapurigá Riosi garabé orámi ju.
2 A'nagupi ne wabé karigá pirérasi, achigorigá mapurigá Jesucristo tamujé tamí ne wabé kareri, ayena cho mapurigá
Jesucristo ne wabé karigá, a Binoy nirá nijari mapurigá
waminá mi'rirúami níma tamujé chati orarira jiti. Chabé ki'yá echi jaré Juríosi pagótami ko'wagá 'yari Riosi echi jaré
méchuri. Arí biché Riosi echirigá kaníriga ku wikáwari aboni
chati orarira, chopi Riosi tamujé tamí waminabi ne wabé kaníriga ku wikawa mapujiti Jesucristo waminá mi'rirúami
níri tamujé chati orarira jiti.
4:32 2 Kor 2:10
5
E J É S O C H I 846
3 'Yemitamo Riosi níwara pagótami ju, echijiti ketasi chati chuwé orasi. Ke siné chuwé birétari yuwa kochisí, nibiré siné
si'winárigá chati chuwé orasi, nibiré cho korusi auché jaré
níwara namuti. Ke siné a'nagupi kaníriga ra'íchasi echiyiri chati oruwáwami jiti rugá.
4 Nibiré siné kaníriga ra'íchasi echiyiri wabé riwérawami
oruwáwami jiti rugá, mapujiti echiyiri oruwáwami ne wabé riwéaruwami ju. Ke siné sitírarigá ra'íchasi, nibiré chuwé
ra'íchasi; mapujiti echirigá ra'ichárawami ketasi gará ju, chopi
sinibí garabé nirá ra'íchasi, warú natétara agá Riosi. 5 'Yemitamo ma gará machí mapu echi jaré chuwé birétari
yuwa kochíami, ke wesi echo'ná Jesucristo yuwa muchima
mapo'ná Binoy wabé Warubéra Nurámi níma, mapo'ná Riosi Onorúami ayena cho we nurá. Nibiré wesi chati chuwé orámi
echo'ná Binoy yuwa muchima, nibiré wesi mapu wabé
korúkami ju auché jaré níwara namuti (mapujiti echiyiri korúkami achigorigá chati orámi ju mapurigá echi jaré mapu
ikí wabé o'wiké echi jaré amachíkarawami namuti.)
6 Ketasi ariwesi mapu auché jaré 'yemi mi 'yékama, maparí aboni ke newarite nirá ra'ícha. Riosi ne bichíwari ne warubé
kastigo 'yama sinéami echi jaré pagótami mapu ikí echirigá
wabé chati chuwé orako, echi jaré mapu ikí ketasi nijewa Riosi nurarira.
7 Tarapé siné echirigá chati orasi 'yemi, mapurigá aboni
chati orá. 8 Chabénara nirá 'yemitamo ne wabé chati orogá piréari,
mapurigá echo'ná rokowárari piréami nirá, chopi jípitamo
Jesucristo yuwa napabúrami ju, echijítitamo echo'ná gará rayénachi nirá piréami ju. Sinibí ne wabé garabé orasi
mapurigá echo'ná gará rayénachi piréami nirá.
9 Mapujiti echi Wabé Garabé Riosi Iwigara wabé omériga orá pachana 'yemi surárachi nirá, mapurigátamo ne wabé
garabé níbo, ne wabé bichíwaga ra'íchami ayena cho, ne
wabé garabé wachínaga orámi ayena cho. 10 Sinibí we nakisí binénara mapurigá echi Warubéra
Jesucristo we nakí, mapu 'yemitamo orabo.
11 Tarapé siné orasi echi wabé chati sití oruwáwami, mapu echi auché jaré pagótami we orá, sinéami mapu ikí echo'ná
847 E J É S O C H I
rokowárari nirá piréami ju, mapujiti echiyiri chati oruwáwami ketasi 'yemi mi ku'wírama. Si'winárigá,
waminabi gará níma mapu 'yemitamo sinibí wabé garabé
orogá pirérabo. Echarí 'yemitamo machírabo echi auché jaré pagótami mapu echi chati oruwáwami ne wabé simírami
chati ju.
12 Mapujiti wabé riwérawami ju echi wikabé chati oruwáwami jiti rugá ra'ichárawa, suwaba mapu ikí aboni we
chiná nirá chati orá.
13 Chopi maparí suwaba namuti ne gará rayéntami ju, echarí suwaba gará machirúami níma, mapujiti maparí gará
rayena echarí suwaba namuti gará machiná nirá riwirúami ju.
14 Echijiti je'ná jerigá osirúami ju jena'í Riosi Ra'íchara oseríwarachi:
Ku busuré mujé mápumi kochíami nirá ju! Ku
owíni mujé mápumi mukúami nirá ju! Arí biché Jesucristo mi gará machírama echi ne Bichíwari.
15 Echijiti sinibí gará 'natasi mapu chúrigátamo orogá
pirérabo. Ketasi orogá pirérasi mapurigá echi auché jaré mapu ke gará machíami ju, chopi sinibí garabé orogá pirérasi
mapurigá echi jaré gará machíami nirá.
16 We yá garabé orasi suwaba máputamo omero, Riosi nóchara orayá, mapujiti waminánomí rawé 'yemitamo wabé
risú orárami níbo.
17 Echijiti sinibí ne wabé garabé 'nátami nísi. Sinibí nakisí machinara mapurigá echi Warubéra Jesucristo nakí
máputamo orabo.
18 Ketasi tégasi, mapujiti átamo tégasagá 'yemitamo chopi waminabi chati orísabo, mapuyénasítamo sinibí nirá kastigo
'yárami níbo. Si'winárigá sinibí gará nijéwaga orasi mapurigá
echi Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi nuré. 19 Wisabé a'nagupi ruwigá kaníriga ra'íchasi Riosi
Ra'íchara, mapurigá osirúami ju echo'ná Sálmochi aniríwachi,
ayena cho a'nagupi nawajisi echi we garabé Riosi nawajíwara. Sinibí echirigá wabé kaníriga nawajiga,
waminabi warubéraga anesi echi Warubéra Jesucristo.
5:15 Kol 4:5
E J É S O C H I 848
20 Sinibí nirá warú natétara 'yasi echi Warubéra Riosi Onorúami, suwaba namuti jiti, mapujítitamo gará bichí
Jesucristo nirá.
A'nagupi ne gará nijiyasi
21 A'nagupi ne gará nijiyasi sinéami 'yemi bichíyami, achigorigá mapurigátamo gará o'wiké Riosi.
22 'Yemi muguí kunéami ne gará nijéwasi 'yemi aboni
kunara chopi, achigorigá mapurigátamo gará nijewa echi Warubéra Jesucristo.
23 Mapujiti echi rijoy upéami warura ju binoy upira yuwa,
achigorigá mapurigá Jesucristo ne Warubéra ju sinéami echi jaré napawika bichíyami ritémtami yuwa. Ayena cho
Jesucristo ku Wikáwami ju echi jaré napawika bichíyami. Arí
biché ne sinéami echi jaré napawika bichíyami, ne napawika nirá, Jesucristo Binoy sapara nirá ju.
24 Chopi achigorigá mapurigá echi jaré napawika
bichíyami gará nijéwami ju Jesucristo, echirigá ayena cho 'yemi muguí kunéami ne gará nijéwasi 'yemi aboni kunara
chopí, suwaba mapu ikí aboni 'yemi mi nuré.
25 Gará níma mapu ibiri rijoy jubéami gará karesa aboni jubira chopí, achigorigá mapurigá Jesucristo wabé kareri echi
jaré napawika bichíyami ritémtami. Echijiti Jesucristo a Binoy
nirá nijari mapurigá waminá mi'rirúami níma, aboni chati orarira jiti.
26 Arí biché Jesucristo echirigá orari mapurigá Binoy
omérama garabératiya echi jaré napawika bichíyami, ayena cho mapurigá Binoy omérama bi'wayá aboni, echi ba'wí jiti,
ayena cho mapujiti aboni gará bichí Binoy Ra'íchara,
27 mapujiti Jesucristo nakí mapu ne sinéami echi jaré napawika bichíyami bachámi Binoy yuwa jábama
waminánomí, wabé o'wéaratami nirá, tarapé wi'nijírami
mapurigá chati orámi nirá, mapurigá aboni chopi Riosi níwara níma, ne wabé garabé orámi nirá.
28 Echirigá achigorigá gará níma mapu echi rijoy upéami
gará karesa binoy upira, mapujiti maparí biré rijoy we karé binoy upira, echarí échiko ayena cho a binoy nirá we karé.
849 E J É S O C H I
29 Mapujiti ke wesi kichí binoy sapara, chopi si'winárigá ibiri gará ko'ogá, we gará tibuta aboni sapara. Arí biché
Jesucristo echirigá achigorigá gará tibuta echi jaré napawika
bichíyami, 30 mapujiti sinéami echi jaré napawika bichíyami, ne
napawika nirá, mapurigá echi Jesucristo sapara nirá ju.
Echirigá sinéami tamujé bichíyami, echo'ná Binoy sapárachi nachuka, wikanámi rojuámi nirá juta, mapurigá Binoy sapara
nirá, ayena cho mapurigá Binoy ochirá nirá.
31 Je'ná jiti biré rijoy ariwema kepu onó, kepu iyé omá, arí biché upema biré mukwí yuwa, arí biché okuánika mapurigá
birépi nirá níma.
32 Je'ná jerigá ketasi gará machirúami ju, chopi arigá wabé garabé ju. Nijeni 'yemi mi ané mapu je'ná jerigá Jesucristo jiti
rugá aniwáwami ju, ayena cho echi jaré napawíka bichíyami
jiti rugá aniwáwami ju. 33 Chopi ayena cho je'ná jerigá aniwáwami ju: Mapu gará
níma mapu ibiri 'yemi wabé gará karema 'yemi aboni jubira
achigorigá mapurigátamo a aboni nirá wabé karé. Ayena cho gará níma mapu echi jaré muguí gará o'wikesa aboni kunara.
'Yemi kúchatami ne gará nijéwasi 'yemi 'wénawara, mapujítitamo gará bichíyami ju Jesucristo nirá. Ne gará
wachínaga oruwáwami ju máputamo echirigá nijéwabo.
2 Riosi je'ná jerigá 'yemi mi nuré: Gará o'wiké kemi onó, echi kemi iyé ayena cho. Arí biché maparí Riosi 'yemi mi
echirigá nureri, echarí ne chokichí, ne bachá níri maparí
Binoy ayena cho bichíwaga aniri máputamo wabé ku'wíratami níbo, átamo gará nijéwasagá biré nuraríwami
mapurigá Binoy 'yemi mi nureri.
3 Mapujiti echarí Riosi je'ná jerigá ne bichíwaga aniri: 'Yemitamo ne wabé kaníriami níbo, ayena chótamo wi'ribé
bamíbari pirérabo jena'í wichimóbachi, átamo gará
o'wikésagá 'yemi 'wénawara. 4 'Yemi 'wéntami ketasi chuwé yóniga na'áwatasi echi jaré
'yemi kúchuwara, chopi gará nijéwiyami ochébanatasi, ne
gará ruwigá mapurigá gará bichíyami níma Jesucristo nirá.
6
E J É S O C H I 850
5 'Yemi pióntami gará majámi nirá, ne gará o'wikeka nijéwasi echi jaré nurámi mapu 'yemi mi nuré jena'í
wichimóbachi, achigorigá mapurigá gará nijéwiya nirá echi
Warubéra Jesucristo. 6 Sinibí ne gará nijéwaga orasi suwaba mapu ikí aboni
'yemi mi nuré. Ketasi chopi echirigá orasi maparí aboni 'yemi
mi ritiwá, chopi sinibí ne wabé níraga gará nijéwaga orasi mapujiti Riosi echirigá nakí.
7 Sinibí echirigá wabé níraga nochasi, mapurigá echi
Warubéra Jesucristo nóchara orayá nirá, ketasi mapurigá jaré pagótami nóchara orayá.
8 Mapujiti 'yemitamo ma gará machí mapurigá echi
Warubéra Jesucristo gará ku natétama ibiri nirá, achigorigá mapurigá ibiri gará orari. Ayena cho Binoy gará natétama
echi jaré pioni mapu gará orako, achigorigá mapurigá Binoy
gará natétama echi jaré nurámi mapu gará orako. 9 'Yemi nurámi máputamo niwa pioni, sinibí achigorigá
garabé nirá orasi 'yemi piónawara yuwa, ke siné majárataga.
Gará ku 'natasi mapurigá Jesucristo ne Warubéra ju echi jaré pioni yuwa, achigorigá mapurigá Binoy ayena cho Warubéra
ju 'yemi yuwa. Arí biché Jesucristo echo'ná ripá riwigachi atí,
chopi Binoy sinibí garabé nirá echi jaré pióntami, achigorigá mapurigá Binoy garabé nirá 'yemi nurámi.
Echi jaré napawika bichíyami ritémtami we sayera echi riablo
10 Jipi 'yemi napawika bichíyami ritémtami, waminabi gará
bichísasi echi Warubéra Jesucristo nirá, mapujítitamo napawíkami ju Binoy yuwa, ayena cho Binoy suwaba
omérami ju.
11 Gará bichíga chapisí suwaba mapu ikí Riosi 'yemi mi 'ya mapurigátamo omérabo na'ura, echi riablo sayériya,
mapurigátamo ketasi waminá umpárami níbo maparí echi
riablo 'yemi mi 'yékama. 12 Mapujiti tamujeta ketasi sayera auché jaré pagótami,
chópita sayera echi wabé chati orámi riablo, echi jaré wikabé
binoy níwara o'wéara chati orámi ariwá ayena cho, suwaba mapu ikí ma waminá a'wátami níri echo'ná ripá riwigachi
jonsa, suwaba mapu ikí jipi rawé o'wéara nirá nurá jena'í
851 E J É S O C H I
wichimóbachi mapo'ná jaré pagótami wabé simírami chati orámi ju, mapurigá echo'ná rokowárari piréami nirá.
13 Echijiti gará bichíga chapisí suwaba mapu ikí Riosi 'yemi
mi 'ya, mapurigátamo omérabo sayériya echi riablo mapu wabé chati orámi ju, mapujiti jipi rawé echi riablo we nurámi
ju jena'í wichimóbachi. Arí biché maparítamo sayera echi
riablo, sinibí gará bichíyami nísi Riosi. 14 Ne sinibí echirigá gará bichíyami nísi echi ne Bichíwari.
Arí bichétamo gará kariwérami níbo mapurigá echi jaré
sontarsi kariwérami ju maparí aboni gará iwéami púkami ju. Ayena cho sinibí gará wachínaga orámi nísi. Echarítamo
ku'wíratami níbo mapurigá echi riablo ke omérama 'yemi mi
suwábiya, achigorigá mapurigá echi jaré sontarsi ku'wíratami ju maparí aboni jiero napáchami ju mapurigá aboni ketasi
chiwárami níma auché jaré jiti.
15 Ne gará kariwesi mapurigátamo nawisabo echi Garabé Riosi Ra'íchara, mapurigá echi jaré pagótami gará bichíga kirí
orogá pirérama. Echirigá kariwesi achigorigá mapurigá echi
jaré sontarsi gará kariwé maparí aboni gará akará. 16 Ne bachá nirá sinibí gará bichísi Riosi, echarítamo gará
ku'wíratami níbo mapurigá echi riablo ketasi omérama 'yemi
mi waminá suwábiya, mapujiti échiko 'yemi mi wabé sayera achigorigá mapurigá echi jaré sontarsi sayéraga a'wasá echi
jaré owá rajámi, chopi maparítamo gará bichí Riosi,
echarítamo omero na'ura echi Riablo sayériya, achigorigá mapurigá echi jaré pagótami waminá cho'wá echi owá rajámi
mapu sontarsi a'wari.
17 Gará bichísi Jesucristo nirá mapurigátamo ku wikawárami níbo mapurigátamo chati orari. Echarítamo
sinibí nirá ku'wíratami níbo, mapurigá echi riablo ke sine
omérama 'yemi mi suwábiya. Echarítamo ku'wíratami níbo mapurigá echi jaré sontarsi ku'wíratami ju mapurigá aboni
ketasi chiwárami níma mo'ochí, maparí aboni jiero niwárami
ko'yáchami ju. Sinibí gará bichísi Riosi Ra'íchara mapurigátamo omérabo na'ura, echi riablo sayériya; mapujiti
Riosi Ra'íchara mapurigá biré wabé orámi wi'ribé ripiyá nirá
ju mapu echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi 'ya mapurigátamo omérabo echirigá na'ura.
E J É S O C H I 852
18 Sinibí echirigá orasi, sinibí nirá ra'íchaga Riosi yuwa, mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi binera.
Sinibí mapurigá gará 'nagá muchúami nirá nísi. Ke siné
ariwesi echirigá Riosi yuwa ra'ícha, chopi sinibí tansi Riosi mapurigá sinéami echi jaré Riosi níwara pagótami gará
ku'wíratami níma.
19 Ayena cho tansi Riosi tamí jiti, mapurigá Riosi tamí 'yama mapurigani gará omérama nawesa Binoy Ra'íchara,
ayena cho mapurigani tarapé majaga nawisama. Echirigá
tansi mapurigani gará omérama machíratiya echi jaré pagótami echi Garabé Riosi Ra'íchara, mapu ketasi cho gará
machirúami ju, mapurigá aboni ku wikawárami níma, a gará
bichísagá. 20 Riosi echirigá tamí júri mapurigani ra'íchama Binoy jiti,
mapurigani echirigá nawisama Riosi Ra'íchara. Echijiti jípini
jena'í pachá bachara atí. Arigá tansi Riosi mapurigá nijeni gará omérama nawesa Riosi Ra'íchara, mapurigá gará níma
mápuni nawisama, tarapé majámi nirá.
Ne jubámi nirá echi Pablo ku ripora jaré ritémtami
21 Echi Tíkiko riwéami rijimara 'yemi mi ruyema mapu chúrigá atikó nijé, ayena cho mapu pírini orayá atikó.
22 Echijiti nijeni júra echi Tíkiko echo'ná 'yemichi, mapurigá
binoy 'yemi mi ruyema mapu chúrigá atikó nijé, mapurigátamo echijiti waminabi kaníratami níbo.
23 Nijeni ne wabé nakí mapu Riosi Onorúami, ayena cho
echi Warubéra Jesucristo gará 'yama mapurigá echi jaré napawika bichíyami gará kirí orogá pirérama, ayena cho
mapurigá aboni gará garéami níma, ne gará bichíyami ayena
cho. 24 Ayena choni nakí mapurigá Riosi ne wabé ku'wírama
sinéami mapu ikí sinibí nirá kareko tamujé Warubérawara
Jesucristo, sinéami mapu ikí ke siné ariwé echirigá karé. Echirigá níraga!
J I R Í P O C H I P I R É A M I Osirúami mapurigá Pablo osári echo'ná
Echi Pablo osári echi jaré napawika bichíyami echo'ná Jirípochi
piréami
Nijé, Pablo, 'yemi mi osé. Echi Timoteo ayena cho tamí
yuwa atí. Tamujé echi Warubéra Jesucristo piónawara ju. Jipi nijeni 'yemi mi je'ná jerigá osé, 'yemi echo'ná Jirípochi
piréami, sinéami máputamo Riosi níwara pagótami ju, ne
sinéami máputamo Jesucristo yuwa napawíkami nirá ju. Ayena choni 'yemi mi osé, 'yemi o'wéara ochérami, ayena cho
'yemi nagúrami, riákono aniríwami.
2 Nijeni nakí mapu echi Warubéra Riosi Onorúami, ayena cho echi Warubéra Jesucristo, 'yemi mi ne wabé ku'wírama,
ayena cho mapu 'yemi mi 'yama mapurigátamo gará kirí
orogá pirérabo.
Pablo táni mapurigá Riosi ku'wírama echi jaré bichíyami
3 Nijeni ne warú natétara 'ya keni Riósawa ne sinibí
maparini 'nata 'yemi jiti.
4 Arí biché ne sinibí maparini Riosi yuwa ra'ícha, echarí nijeni ne wabé kaníriga táni mapurigá Riosi waminabi
ku'wírama sinéami 'yemi;
5 mapujiti chabé ne chokichí jonsa, tamujeta ne napawika nóchari, echi Wabé Garabé Riosi Ra'íchara nawésiya, jipi
yénasí.
6 Arí biché nijeni ne bichíwari mayé mapu echi Warubéra Riosi mapu chabénara chótari 'yemi mi garabératiya maparí
jónsatamo bachá nirá bichíri, ayena cho waminabi sísama
'yemi mi echirigá garabératiya echarí rawé yénasí maparí echi Warubéra Jesucristo ku norínama.
7 Arí biché we gará ju mapu nijeni echirigá 'natama mapu
Riosi waminabi sísama 'yemi mi garabératiya, mapujiti nijeni 'yemi mi ne wabé karé. Arí biché Riosi 'yemi mi ne wabé
ku'wira, achigorigá mapurigá Binoy tamí ku'wira maparini
pachá bachárami ju, ayena cho maparini párami níma echo'ná mapo'ná echi jaré o'wéara muchuwi, mapurigani gará
1
J I R Í P O C H I 854
ra'íchama jeanigá mapu arigá gará ju bichírawa echi Garabé Riosi Ra'íchara, mapujiti ne Bichíwari ju.
8 Arí biché echi Warubéra Riosi ne gará machí mapu
chuyena nijeni ne wabé karé 'yemi sinéami, mapurigá echi Warubéra Jesucristo tamí 'ya mapurigani 'yemi mi ne wabé
karema, mapujiti Binoy ne wabé garéami ju.
9 Arí biché nijeni táni Riosi mapurigá 'yemitamo waminabi ne wabé garéami níbo, ayena cho máputamo wabé gará
machíami níbo, mapurigátamo gará machiboa suwaba
namuti, 10 ayena cho mapurigátamo machiboa mapu chuyiri 'narí
ko echi ne wabé garabéara, mapurigátamo sinibí nakiboa
oránara echi mapu garabé ju. Arí biché echirigá orogá 'yemitamo sinibí omérabo ne wabé garabé orogá pirériya. Arí
biché waminánomi maparí Jesucristo ku norínama 'yemitamo
tarapé chati orámi níbo, nirapétamo wi'nijírami níbo mapurigá chati orámi nirá.
11 Arí biché Jesucristo 'yemi mi 'yama mapurigátamo sinibí
echirigá ne wabé garabé orogá pirérabo, mapurigá Riosi Binoy sinibí waminabi warubéraga anérami níma, mapurigá
sinéami pagótami machimea mapu Riosi ne wabé Warubéra
ju.
Nijeni chopi bité mapurigani orama mapurigá Jesucristo nakí
12 'Yemi keni ritémawa, nijeni wabé nakí mapurigá
'yemitamo gará machiboa mapu echi Wabé Garabé Riosi
Ra'íchara arigá waminabi wabé nawisárami níri mapujiti nijeni wisabé ne wabé risú orárami níri maparini echirigá
nawésari.
13 Mapujiti ne sinéami echi jaré sontarsi jena'í warubé karírari, echi ne warubéra siríami bitérachi tibúami, sinéami
gará machí mapu nijeni chopi jena'í pachá bachárami ju
mapujítini bichí echi Warubéra Jesucristo nirá. Sinéami echi auché jaré pagótami ayena cho echirigá machí.
14 Echijiti ne noguí sinéami echi jaré ritémtami ayena cho
waminabi wabé níraga nakiri nawisánara Riosi Ra'íchara, ayena cho aboni tarapé majaga echirigá nawésari, mapujiti
aboni waminabi gará bichíri echi Warubéra Jesucristo nirá.
855 J I R Í P O C H I
15 Bichíwari ju mapu jaré aboni we ra'ícha Jesucristo jiti rugá, chopi mapujiti aboni wabé suríami ju, ayena cho
mapujiti aboni tamí we kichí; chopi auché jaré ritémtami ne
bichíwari gará bichíga nawesa Jesucristo jiti rugá, mapurigá auché jaré pagótami ayena cho gará bichíma.
16 jaré aboni chopi nawesa Jesucristo jiti rugá mapujiti
aboni wabé nakí mapu anérami níma o'wéara nawésami nirá. Abóniko ketasi nakí mapu echi auché jaré pagótami bichíma
Jesucristo nirá; aboni chopi nakí mapurigá nijeni waminabi
kumérami níma, maparini jena'í pachá bachárami ju. 17 Chopi auché jaré ritémtami wabé karigá nawesa echi
Garabé Riosi Ra'íchara, mapujiti aboni ne gará machí mapu
nijeni jena'í pachá bachárami ju mapujítini gará bichíga nawesa Riosi Ra'íchara mapurigá echi auché jaré pagótami ku
wikawárami níma, a gará bichísagá.
18 Chopi nijeni arigá kaníra maparí jaré ritémtami nawesa Jesucristo jiti rugá. Chu chireko a jaré chopi echirigá
nawisásagá mapujiti aboni wabé nakí mapurigá aboni nirá
anérami níma o'wéara nawésami? Nijeni ayena cho wabé kaníra maparí auché jaré nawesa chopi mapujiti aboni nakí
mapu echi pagótami gará bichísa ku wikawárami níma. Arí
biché nijeni sinibí waminabi kanírasama maparí echi ritémtami arigá nawesa Jesucristo jiti rugá,
19 mapujiti nijeni gará machí mapu je'ná jiti suwaba chopi
ne gará ikimea tamí yuwa, mapujiti 'yemitamo sinibí táni Riosi mapurigá tamí waminabi ku'wírama, ayena cho
mapujiti echi Garabé Jesucristo Iwigara sinibí tamí ku'wira.
20 Arí biché nijeni ne wabé nakí mapurigani tarapé riwérama, chopi mapurigani sinibí omérama ne gará bichíga
ra'ícha echi We Garabé Riosi Ra'íchara, mapurigá echi auché
jaré pagótami, tamí riwisá mapurigani garabé orá, arigá waminabi gará machimea mapu nijeni chopi omero echirigá
garabé orayá mapujiti echi Warubéra Jesucristo echirigá tamí
orira. Arí biché nijeni sinibí echirigá nakiri, ayena choni echirigá nakí jipi iyénasí, ani waminabi bitérasagá, ani
waminá mi'rirúami nísagá, keremá.
21 Mapujiti ani waminabi bitérasagá, nijeni chopi nakimea oránara mapurigá Jesucristo nakí mapurigani orama. Arí
J I R Í P O C H I 856
biché ani waminá mi'rirúami nísagá, nijeni ne wabé simírami narema, mapujítini Jesucristo yuwa asimea.
22 Chopi ani waminabi bitérasagá jena'í wichimóbachi,
echarí nijeni waminabi omérama echi Warubéra Jesucristo nóchara orayá. Echijiti nijeni ketasi machí chuyiri waminabi
garabé níma.
23 Nijeni nakí mapurigani waminabi orama Jesucristo nóchara orayá, chópini ayena cho nakí mapurigani waminá
mukumea, mapurigani asimea echi Warubéra Jesucristo
yuwa echo'ná ripá riwigachi, mapujiti echirigá waminabi wabé garabé níma.
24 Chopi si'winárigá waminabi 'wérari ju mapurigá nijeni
waminabi bitérasama jena'í wichimóbachi, mapurigani 'yemi mi waminabi binérama Riosi Ra'íchara.
25 Arí biché mapujiti nijeni je'ná jerigá ne bichíwari mayé,
echijítini gará machí mapu nijeni abijí ripima 'yemi yuwa, mapurigani 'yemi mi ku'wírama mapurigátamo waminabi
nokuísabo orayá mapurigá Jesucristo chopi nakí, ayena cho
mapurigátamo waminabi kaníraga bichíbo Jesucristo nirá. 26 Echirigá nijeni auchecho siné echo'ná 'yemi yuwa
asimea, mapurigá 'yemitamo ne wabé kanírabo mapujítitamo
gará bichíyami ju Jesucristo nirá. 27 Sinibí ne wabé garabé orogá pirérasi, achigorigá
mapurigátamo binératami níri garabé oránara, maparítamo
nawésarami níri Jesucristo Ra'íchara. Arí biché nijeni nakí mapu ne si'néamitamo sinibí ne napawika nirá waminabi
gará bichísabotamo, ayena cho mapu si'néamitamo sinibí ne
napawika nochabo mapurigá echi auché jaré pagótami gará nawésarami níma echi Garabé Riosi Ra'íchara. Nijeni nakí
máputamo sinibí echirigá orámi níbo, ani echo'ná nawásagá
'yemi mi 'nénara, ayena cho a auché jaré tamí ruyésagá, 'yemi jiti rugá, maparini mikabé ati.
28 Chopi ketasi biyiri jiti majajasi maparí auché jaré 'yemi
mi sayera. Arí bichétamo echirigá orogá riwírabo mapurigá echi jaré 'yemi sayera ma waminá 'wigámi ju, chópitamo
ayena cho riwírabo mapurigá Riosi 'yemi mi ma ku
wikáwari.
857 J I R Í P O C H I
29 Mapujiti 'yemitamo 'yárami ju mapurigátamo gará bichíbo Jesucristo nirá, ayena chótamo 'yárami ju
mapurigátamo risú orárami níbo, mapujítitamo echirigá gará
bichí Jesucristo nirá. 30 'Yemitamo chabénara nirá ma riwari mapurigá nijeni
wabé ni'yúranaga orari, Riosi nóchara orayá, ayena cho
jípitamo abijí ruyérami ju mapurigá nijeni echirigá ni'yúranaga orá.
Jesucristo ne Warubéra nísa arigá a Binoy nirá tabéatari
Jesucristo 'yemi mi níratari mapurigátamo ne gará
bichíbo; ayena cho 'yemitamo wabé kaníra mapujiti Jesucristo 'yemi mi wabé karé. Ari biché jípitamo niwa echi
Wabé Garabé Jesucristo Iwigara, ayena chótamo a'nagupi ne
wabé natimaka karé. 2 Echijiti ne gará sébari tamí kaníratasi 'yemi. Sinibí
birénapi chópirigá orogá pirérasi. A'nagupi wabé karesi, ne
napawika chópirigá orogá, birénapi nirá 'nátaga. 3 Sinibí garabé orasi ibiri 'yemi, ketasi mapurigá wabé
níriami nirá. Ketasi biré nóchami nísi, chopi sinibí mapurigá
kuchípara nirá mayesi. Gará níma mapurigá ibiri 'yemi sinibí mayesa mapu echi auché jaré waminabi o'wéara ju, ketasi
mapurigá 'yemi nirá.
4 Ke wesi 'yemi sinibí nakíami nísi echi wabé garabéara chopi; ayena cho nakisí mapurigá echi auché jaré ritémtami
narema echi wabé garabéara.
5 Sinibí achigorigá 'nátami nísi 'yemi, mapurigá echi Warubéra Jesucristo garabé 'nátari.
6 Mapujiti Jesucristo, echi Warubéra Riosi yuwa, chopi a
yiri níri, chopi Binoy ketasi 'wérari orari mapurigá sinibí nirá achigó yiri níma Riosi yuwa.
7 Chopi maparí Jesucristo nawari jena'í wichimóbachi tá
múchari nirá, echarí Binoy pe okuá bamíbari nirá ariweri Binoy warubérawara, mapujiti Binoy iyénari jena'í
wichimóbachi mapurigá pióntami nirá.
8 Arí biché maparí Jesucristo iyénari mapurigá Rijoy nirá, echarí Binoy abijí waminabi tabéara nirá nírari, mapujiti
Jesucristo a Binoy nirá nijari mapurigá waminá mi'rirúami
2
J I R Í P O C H I 858
níma. Arí biché Jesucristo ne wabé sitírarigá mi'rirúami níri, biréana kúrsichi michóniga.
9 Echijiti Riosi wirari Jesucristo mapurigá ne wabé simírami
Warubéra nirá, mapurigá Jesucristo ne bachá Warubéra níma, sinéami echi auché jaré o'wéara yuwa.
10 Arí biché Riosi echirigá orari mapurigá echarí ne jubá
rawé ne sinéami pagótami jena'í wichimóbachi tibíami bachámi Jesucristo yuwa chokoba jábama maparí aboni
námiko Binoy Jesucristo riwará, ayena cho mapurigá sinéami
pagótami echo'ná ripá riwigachi muchúami echirigá orama, ne sinéami echi auché jaré pagótami ayena cho, sinéami
mapu ikí waminá 'wigaga suwíriko.
11 Echarí ne sinéami pagótami machimea mapu Jesucristo ne bachá Warubéra ju, ayena cho sinéami aboni jeanimea
mapu Binoy ne Warubéra ju. Arí biché Riosi Onorúami
echirigá waminabi warubéraga anérami níma.
Echi jaré napawika bichíyami ne gará machira echi ne Bichiwari
12 Echijiti 'yemi, keni ritémawa mápuni ne wabé karé,
achigorigá mapurigátamo sinibí gará tamí nijéwari, jipi ayena
cho gará tamí nijéwasi maparí nijeni 'yemi mi ané máputamo kirí orogá, gará majaga, sinibí garabé orogá pirérabotamo,
mapujiti Riosi ma 'yemi mi ku wikáwari. Jipi waminabi
echirigá orasi maparí nijeni mikabé atí, achigorigá mapurigátamo orari chabénara maparini echo'ná 'yemi yuwa
asari.
13 Arí biché echi Warubéra Riosi chopi ju mapu 'yemi mi echirigá garabé oriri, ayena cho Binoy sinibí 'yemi mi ku'wira
mapurigátamo echirigá garabé orabo, mapujiti Riosi wabé
nakí máputamo echirigá garabé orámi níbo. 14 Sinibí ne suwaba garabé orasi. Tarapé ni'yókami nísi,
nibiré siné chuwé na'áwami nirá.
15 Mapurigátamo ketasi riwirúami níbo chati orámi nirá, chopi mapurigátamo Riosi kúchuwara níbo, tarapé chati
orámi, mapuyénasítamo wabé garabé orogá piré jena'í
wichimóbachi, mapo'ná echi auché jaré pagótami wabé chati orámi ju, wabé sití 'nátami ayena cho. Arí biché mapuyénasí
'yemitamo echirigá garabé orogá piré, echarítamo gará
859 J I R Í P O C H I
machírabo echi ne Bichíwari jena'í mapo'ná echi auché jaré chati orámi pagótami mapurigá echo'ná rokowárari nirá
chopi piré. Arí bichétamo gará ratábami nirá níbo jena'í
rokowárari, mapurigá echi wikabé soporí ne gará rataba. 16 Ayena chótamo gará nawisabo echi we Garabé Riosi
Ra'íchara. Arí biché echarí maparí echi Warubéra Jesucristo
ku norínama, nijeni ne wabé kanírama mapujiti 'yemitamo gará bichíyami níri. Echarí nijeni machimea mapu nijeni
garabé orogá bitéari, ayena cho mápuni ketasi 'wepi nóchari
maparini 'yemi mi nawésari echi Garabé Riosi Ra'íchara, mapujiti 'yemitamo gará bichíri.
17 Arí biché mapujítitamo echirigá gará bichíri, echijiti
'yemitamo aboni nirá 'yari Riosi, mapurigátamo chopi orabo mapurigá Riosi Binoy nakí. Arí biché a nijeni arigá waminá
mi'rirúami nísagá mapujítini ayena cho chopi nakí oránara
mapurigá Riosi nakí, echarini arigá ne wabé kanírama, ayena choni nakí mapu 'yemitamo gará kanírabo tamí yuwa.
18 Echirigá ne wabé kanírasi 'yemi, achigorigá mapurigá
nijeni wabé kaníra!
Pablo juránari echi Timoteo echo'ná Jirípochi, echi Epajorito
ayena cho
19 Arí biché a echi Warubéra Jesucristo echirigá nakiságá,
nijeni mayé mapu ke 'me ayó nijeni jurama echi Timoteo
echo'ná 'yemi mi 'nénara, mapurigani wabé kanírama maparí binoy ku nawasa tamí ku ruyema mapu 'yemitamo garabé
orogá pireo.
20 Arí biché je'ná Timoteo achigorigá 'nátami ju mapurigá nijeni 'nata, ayena cho binoy ne wabé nakí mapu 'yemitamo
ne bichíwari waminabi ku'wíratami níbo. Arí biché ke wesi
auché biré nirú tamí yuwa nóchami mapu achigorigá garabéara –'nátami ju.
21 Mapujiti ne sinéami echi auché jaré chopi nakí oránara
mapurigá aboni nakí. Arí biché ke wesi nakí oránara mapurigá Jesucristo nakí mapu aboni orama.
22 Chopi 'yemitamo ma gará machí mapurigá echi Timoteo
sinibí garabé orogá bitéari, ayena cho mapurigá binoy sinibí tamí ku'wírari je'ná Garabé Riosi Ra'íchara nawésiya,
J I R Í P O C H I 860
achigorigá mapurigá biré towí, wabé gará ku'wira binoy onorá.
23 Nijeni mayé mapu ke 'me ayó nijeni echirigá jurama echi
Timoteo echo'ná 'yemi mi 'nénara, maparini ma gará machí chúrigani ikimeo nijé;
24 chopi nijeni ayena cho mayé mapu echi Warubéra
Jesucristo tamí ku'wírama mapurigá ke 'me ayó nijé binoy ayena cho omérama echo'ná simiyá 'yemi mi 'némiya.
25 Chopi nijeni mayé mapu arigá 'wérari ju mápuni ayena
cho echo'ná jurama echi rijimara Epajorito riwéami, echi mapu tamí yuwa nóchami ju, echi mapu ayena cho
achigorigá 'wérari orá, Riosi nóchara orayá. Arí biché binoy
Epajorito ju mapu 'yemi aboni chabénara wakiná júri mapurigá binoy tamí ku'wírama.
26 Echi Epajorito ne wabé 'nénari sinéami 'yemi ritémtami
echo'ná Jirípochi piréami, ayena cho binoy sinibí 'yemi chopi jiti 'nata, mapujiti binoy gará machí mapu 'yemitamo ma
ruyérami níri mapurigá binoy we nayúami níri.
27 Ari biché ne bichíwari ju mapu echi Epajorito ne wabé nayúami níri; ayena cho binoy ne noguí mukuri; chopi Riosi
ma ne wabé natimaga ku sa'wári. Arí biché Riosi echirigá
orogá ayena cho tamí wabé natimari, mapurigani ketasi ne wabé simírami o'monama, mapujiti nijeni arigá we o'mona
wiká karúmati jiti, chopi a ne bichíwari mukuságá echi
Epajorito, echarí nijeni ne wabé simírami o'monámiri. 28 Echijiti nijeni waminabi wabé nakí juránara echi
Epajorito echo'ná 'yemichi, mapurigá 'yemitamo auchecho ku
riwisá, ne wabé kanírabotamo, ayena cho mapurigá nijeni auchecho ku kanírama.
29 Gará kaníriga ku naresi echi Epajorito, mapujiti biré
rijimara ju, gará bichíyami nirá echi Warubéra Jesucristo. Ne sinibí gará nirasi echi auché jaré ritémtami, sinéami mapu ikí
achigorigá garabé orámi juko, mapurigá echi Epajorito orá,
30 mapujiti binoy ne noguí mukuri maparí ne wabé simírami nóchari Jesucristo nóchara orayá. Echarí binoy arigá
ne wabé nakiri tamí ku'wíranára, maparí binoy ketasi 'me
kaníriami níri, mapujiti echirigá nayúami níri. Echarí binoy echirigá nóchari tamí ku'wíriya, mapujiti ke wesi echi auché
861 J I R Í P O C H I
jaré 'yemi omérari tamí ku'wíriya, mapujítitamo we mikabé muchiri.
Echi Pablo gará omérari wachínaga orogá bitériya mapujiti gará
bichíri Jesucristo
Jipi, 'yemi keni ritémawa, ne wabé kanírasi mapujítitamo
ma gará bichí echi Warubéra Jesucristo nirá. Tarapé nóchari ju mapurigani 'yemi mi auchecho siné osema
achigorigá mapurigani chabénara 'yemi mi osári. Arí biché
'yemitamo gará ku'wíratami níbo átamo echirigá gará bichísagá.
2 Gará tibútasi 'yemi aboni nirá, mapurigá echi auché jaré
nawésami rijoy ketasi 'yemi mi 'yékama. Abóniko wabé nakówami ju, mapurigá kochí nirá, ayena cho aboni wabé
chati orámi ju. Arí biché aboni chopi nakí mapurigá
'yemitamo norigá sikirétami níbo. 3 Chopi tamujeta gará bichíga o'wiké Riosi, iwigá nirá;
ayena chota wabé kaníra mapujítita Jesucristo níwara ju.
Tamujeta gará bichíyami ju Riosi, chópita ketasi mayé mapu echi jaré pagótami ku wikawárami níma, chopi mapujiti
aboni norigá sikirétami ju.
4 Chopi a echirigá nakiságá nijé, siné káchini mayemi mapu nijé binoy ku wikawárami ními mapujítini garabé orari. A
jaré mayésagá mapu aboni ku wikawárami níma mapujiti
aboni we gará orámi ju, nijeni wabé simírami echirigá gará orámi níri, chópini gará machí mapu nijeni ketasi ku
wikawárami níri mapujítini echirigá garabé orámi níri,
chópini ne bichíwari ku wikawárami níri mapujítini gará bichíri.
5 Nijeni norigá sikirétami níri ma osá nawó rawé chi'resa,
maparí jónsani nawari. Nijeni Isaeri aniríwami pagótami ju, ayena choni biré ju echi jaré Benjamini kúchara kúchuwara.
Nijeni Ebreo ra'íchami ju, mapurigá nijé 'wénawara ayena
cho Ebreo ra'íchami níri. Arí biché nijeni sinibí gará nijéwari echi nuraríwami, mapujítini níri binériami, Bariseo
aniríwami.
6 Echarí chabénara nijeni ne wabé níraga oránari ne suwaba mapu echi Moisesi osogá nurari, ayena choni wabé kichiga
3
J I R Í P O C H I 862
a'najátari echi jaré napawika bichíyami ritémtami, sinéami mapu ikí bichíyami níri Jesucristo nirá. Arí biché mapujítini
gará nijéwari echi nuraríwami, echijiti ke wesi echi jaré
Juríosi pagótami tamí chibi aneri. 7 Chabénara nijeni mayeri mapu suwaba je'ná jeyiri tamí
ku'wíriami níri, chopi maní gará bichíri Jesucristo nirá,
echijítini mayé mapu suwaba echi jaré namuti mápuni echirigá nijéwaga orari tarapé tamí ku'wírari, ayena choni ma
ariweri echiyiri namuti mapurigani chopi bichíma Jesucristo
nirá. 8 Echirigani ma tarapé natéami nirari suwaba echiyiri
namuti mapurigani chabénara orari. Jipi nijeni chopi
machinara echi Warubéra Jesucristo, mapujítini mayé mapu suwaba echiyiri namuti mápuni chabénara orari tarapé
natéami nirá ju, mapurigá ripuka nirá. Chopi ne wabé
simírami garabé ju máputa bichíbo Jesucristo nirá, ayena cho máputa Binoy níwara níbo. Echijiti nijeni ma ariweri suwaba
echi jaré namuti mápuni chabénara orari.
9 Jipi nijeni chopi nakí mapurigani Jesucristo yuwa riwirúami níma, ne garabé wachínaga orámi nirá, mapujiti
Riosi tamí echirigá 'yama, mapujítini ma gará bichíri
Jesucristo nirá. Chopi nijeni ketasi echirigá gará wachínaga orámi níma, mapujiti nijé binoy nijéwaga orari mapurigá
Moisesi osogá nurari.
10 Nijeni chopi nakí mápuni waminabi gará machimea Jesucristo, ayena cho mápuni níwama Binoy níwara
omérawara, achigorigá mapurigá Binoy wabé omériami níri
maparí ku owínari, maparí ma mukúami níri. Ayena choni nakí mápuni risú orárami níma mapurigá Jesucristo risú
orárami níri, ayena cho mápuni mukumea mapurigá Binoy
mukuri, 11 mapujítini nakí mápuni auchecho ku owínama echarí
maparini ma mukúami níma.
Echi Pablo gará bichíga bitéari mapurigá binoy auchecho
owínama waminánomí
12 Nijeni ketasi nakí aninara mápuni ma sebárari suwaba je'ná jeyiri, mapujiti nijeni ketasi cho sebárari echi ne wabé
863 J I R Í P O C H I
Garabéara. Arigani bachámi sísimi mapurigani sebárama echi ne wabé Garabéara, mapujiti Jesucristo bachá nirá tamí ku
wikáwari mapurigani echirigá 'yárami níma.
13 Keni ritémawa, nijé binoy ketasi aní mápuni ma sebárari echi ne wabé Garabéara, chópini arigá 'wérari orá
mapurigani ma ketasi auchecho ku 'natama suwaba echi jaré
namuti jiti mápuni ma orari. Jípini 'wérari orá mapurigani sebárama ne suwaba mapu Riosi tamí 'yama waminánomí,
14 mapurigani sunima suwaba nóchari mapu Riosi tamí
'yari mapurigani orama, ayena cho mapurigani narema echi wabé Garabéara mapu Riosi tamí 'yama, mapujiti echi
Warubéra Riosi echo'ná ripá riwigachi atíami tamujé tamí
'yama echi ne wabé Garabéara, mapujítita Jesucristo níwara ju.
15 Gará níma mapu ne sinéami tamujé mapu ikita sébari
gará bichíyami juko ayena cho je'ná jerigá 'natasa. Arí biché a jaré 'yemi si'winárigá 'natásagá biré namuti jiti, echarí Riosi
ayena cho 'yemi mi machírama mapu nijeni ne bichíwari aní.
16 Chopi arigá gará níma máputa waminabi gará bichíga orabo, achigorigá mapurigata ma gará bichíri.
17 'Yemi keni ritémawa sinibí achigorigá garabé orasi
mapurigá nijeni orá, ayena cho orasi mapurigá echi auché jaré ritémtami orá, sinéami mapu ikí chopi orá mapurigá
tamujeta binérari aboni.
18 Mapujiti wikabé 'yena Jesucristo kúrsuwara sayéraga. Je'ná jerigá aniwámi ju: Abóniko chopi sayéraga nawesa
jeanigá mapu Jesucristo ketasi mukuri echi pagótami chati
orarira jiti. Chabénara nijeni wisabé 'yemi mi je'ná jerigá aneri, ayena choni abijí ne ukuénaga 'yemi mi echirigá ané.
19 Echarí ne jubá rawé abóniko waminá suwábarami níma.
Abóniko ketasi o'wiké echi Warubéra Riosi, chopi aboni chuwé orá mapurigá aboni chopi nakí oránara. Arí biché
abóniko ne wabé nóchami ju, chopi gará níma mapu aboni ne
wabé riwérasa. Abóniko chopi wabé koruka 'nata jena'í wichimóbachi nirúami namuti jiti.
20 Chopi tamujé bichíyami mata niwa risénsia máputa
echo'ná ripá riwigachi piréami níbo. Arí biché jípita buwé
J I R Í P O C H I 864
mapurigá echo'ná ripá riwigachi jonsa ku norínama echi Warubéra Jesucristo, echi mapu tamujé tamí Ku'wími ju.
21 Échiko si'nú bukuríwami ku garabéara nirá niwama
tamujé sapara mapu arigá risúwati, pe omérami ju; mapurigá tamujé sapara ku garabé niwárami níma, achigorigá
mapurigá Jesucristo garabéara sapara, echo'ná ripá riwigachi
nirúami. Arí biché Jesucristo echirigá ne wabé omériga orama mapujiti Binoy ne Warubéra ju, suwaba namuti yuwa.
Sinibí wabé kanírasi mapujítitamo bichí echi Warubéra Jesucristo
Echijiti 'yemi keni ritémawa sinibí waminabi nokuísi ne
gará bichísiya. Nijeni 'yemi mi ne wabé karé; ayena choni ne wabé nakí 'yemi mi 'nénara, mapujiti 'yemitamo
gará bichíri Jesucristo nirá, maparí nijeni 'yemi mi nawésari
Riosi Ra'íchara. Echirigá 'yemitamo tamí 'yárami níri mapurigá nijé natétawami nirá.
2 Nijeni we táni mapurigá echi okuá muguí, echi Eboria
riwéami, echi Síntike riwéami, a'nagupi auchecho gará ku kaníraga chópirigá 'natama, mapujiti okuánika gará
bichíyami ju Jesucristo, mapurigá ritémtami nirá.
3 Ayena cho nijeni mi táni, mujé mápumi gará bichíga nóchami ju tamí yuwa, mápumi gará ku'wírama je'ná okuá
muguí mapu gará bichíyami ju Jesucristo, mapurigá
ritémtami nirá. Abóniko ma wabé tamí ku'wírari maparini iyénari echi Garabé Riosi Ra'íchara nawésiya, achigorigá
mapurigá echi Klemente riwéami rijoy ayena cho tamí
ku'wírari, ayena cho mapurigá echi auché jaré ritémtami tamí wabé ku'wírari. Ne sinéami aboni riwará ma osirúami ju
echo'ná Riosi oseríwarachi mapurigá aboni ne sinibí nirá
pirérama. 4 Sinibí ne wabé kanírasi mapujítitamo echi Warubéra
Jesucristo níwara ju. Auchecho siné nijeni 'yemi mi jerigá ané:
Ne wabé kanírasi! 5 Sinibí ne wabé karigá orasi suwaba mapu ikítamo orá,
mapurigá echi auché jaré pagótami 'yemi mi machimea
mapurigá ne gará garéami nirá. Echi Warubéra Jesucristo ke 'me ayó ku norínama jena'í wichimóbachi!
4
865 J I R Í P O C H I
6 Tarapebi yiri jiti siwega 'natasi 'yemi, chopi sinibí Riosi yuwa ra'íchaga tansi mapurigá Binoy 'yemi mi ku'wírama;
ayena cho sinibí warú natétara 'yasi.
7 Echarí Riosi 'yemi mi 'yama máputamo sinibí kirí orogá pirérabo. Arí bichétamo ketasi omérabo machiyá mapu
chúrigá Riosi echiyena ne wabé simírami 'yemi mi ku'wira,
chopi Binoy 'yemi mi echirigá tibútama surachí nirá, ayena cho Binoy 'yemi mi 'yama máputamo sinibí garabé nirá
'natabo.
Gará 'natasi echi garabéara 'narina
8 Keni ritémawa, ne jubámi nirá nijeni 'yemi mi ané máputamo suwaba chopi 'natabo echi ne Bichíwari marina,
ayena cho 'natasi suwaba echi ne wabé garabéara 'narina
mapu garabé nirárami ju, ayena cho chopi 'natasi suwaba mapu wachínaga oruwáwami ju. Sinibí 'natasi suwaba mapu
ketasi chati oruwáwami ju, ayena cho 'natasi suwaba echi jaré
namuti 'narina mapu Riosi echijiti sinibí gará kaníra, ayena cho 'natasi ne suwaba 'narina mapu machirúami ju garabéara
nirá. Echirigá sinibí 'natasi suwaba echi garabéara 'narina,
suwaba mapu Riosi Binoy garabéara nirá ané. 9 Sinibí garabé orogá pirérasi achigorigá mapurigá nijeni
'yemi mi binérari, achigorigá mapurigá nijeni 'yemi mi nureri
máputamo orabo, ne suwaba máputamo námari tamí aníachi, ne suwaba mapu ikítamo riwari tamí oráchi. Jipi jonsa ne
suwaba echirigá garabé orasi, arí biché echi Warubéra Riosi
mapu 'yemi mi 'yari mapurigátamo sinibí gará kirí orogá pirérabo, Échiko sinibí 'yemi mi yuwa níma.
Echo'ná Jirípochi piréami nári jaré wenomí echi Pablo 'yánara
10 Nijeni ne wabé kaníra mapurigá bichíyami nirá echi
Warubéra Jesucristo, mapujiti 'yemitamo ma auchecho siné ku 'nátari tamí jiti. Nijeni ke siné mayeri mapu 'yemitamo
ketasi tamí jiti 'nátari, mapujítini gará machí máputamo
ketasi omérari tamí ku'wíranáraga nára, mapujiti chabé jonsa ke wesi simiri echo'ná 'yemichi jonsa, jena'í iyénasí.
J I R Í P O C H I 866
11 Nijeni ketasi aní mápuni ne wabé newaré jaré namuti, mapujiti nijeni ma bineri mápuni sinibí kanírama echi jaré
namuti chopi jiti mapu ikini niwa.
12 Nijeni gará machí risúwati nirá bitériya, ayena choni machí ne simírami nirá níwaga bitériya. Nijeni sinibí
kaníraga bité maparini ne suwaba niwa, ayena cho maparini
ne wabé 'loché. Echirigá nijeni sinibí gará kaníra maparini tarapé namuti niwa, achigorigá mapurigani kaníra maparini
wikabé simírami niwa.
13 Nijeni gará omero anacha mapuyíripi tamí yuwa ikí, mapujiti Jesucristo tamí jiwérata.
14 Chopi 'yemitamo arigá ne wabé garabé orari
maparítamo nári tamí ku'wíranára. 15 'Yemi napawika bichíyami ritémtami echo'ná Jirípochi
piréami ne gará machí mapu ke wesi auché jaré ritémtami
tamí ku'wírari maparí nijeni chótari nawésiya Riosi Ra'íchara, mapujiti chabénara maparí echo'ná Maseróniachi aniríwachi
kawírari jonsa nijeni waminá bachámi auché jaréana
nawisásiya simiri echarí 'yemitamo chopi nári tamí ku'wíranára, mapujítitamo gará kaníri maparí nijeni 'yemi mi
nawésari Riosi Ra'íchara.
16 Chabé maparí nijeni abijí echo'ná Tesalónachi aniríwachi warúrachi asari, echarí 'yemitamo nári tamí ku'wíranára. Arí
biché ketasi sinepi chopi níri maparítamo echirigá nári tamí
'yánaraga echi jaré namuti mapu nijeni newareri. 17 Nijeni ketasi chopi nakí mapu 'yemitamo tamí 'yabo jaré
'yemi níwara namuti. Nijeni nakí mapu 'yemitamo waminabi
wabé níwami níbo Riosi yuwa, mapujítitamo echirigá ku'wírari mapurigá Riosi Ra'íchara waminabi nawisárami
níma.
18 Mapujiti nijeni ma nareri suwaba mapu ikí nijeni newaré. Maní nareri echi jaré namuti mapu 'yemitamo nári
tamí ku'wíranára, echi Epajorito tórataga. Jípini ne wabé
simírami niwa. Arí biché Riosi Binoy ne wabé kaníra mapujiti 'yemitamo echirigá tamí ku'wírari, achigorigá mapurigá
Binoy kaníri maparí echi jaré Juríosi pagótami ikósaga 'yari
echi wabé simírami júkami moruwá.
867 J I R Í P O C H I
19 Arí biché echi Warubéra nijé Riósawara ne wabé simírami 'yemi mi 'yama suwaba mapu ikítamo newaré,
achigorigá mapurigá Binoy ne wabé simírami níwami ju
echo'ná ripá riwigachi, Jesucristo yuwa. 20 Sinibí nirá waminabi warubéraga anérami níraga Riosi,
tamujé Onorá! Echirigá níraga!
Pablo ku ripora echi jaré napawika bichíyami
21 Nijeni nári warú ripóranára ne sinéami echi jaré napawika bichíyami ritémtami, mapujítita Jesucristo níwara
ju.
22 Ne sinéami echi jaré Riosi níwara pagótami jena'í Rómachi piréami ayena cho 'yemi mi ripóraga nári. Arí biché
ne bachá nirá 'yemi mi ripóraga nári echi jaré ritémtami
mapu echo'ná echi ne warura siríami karírachi nóchami ju. 23 Nijeni wabé nakí mapu echi Warubéra Jesucristo sinibí
ne wabé karigá ku'wírama sinéami 'yemi. Echirigá níraga!
K O L Ó S A C H I P I R É A M I Osirúami mapurigá Pablo osári echo'ná
Echi Pablo osé echo'ná Kolósachi piréami napawika bichíyami
Nijé, Pablo, 'yemi mi osé je'ná oserí. Nijeni jurárami ju
nawisánara echi Garabé Riosi Ra'íchara mapurigá Riosi Binoy nakí. Ayena cho echi rijimara Timoteo tamí yuwa atí.
2 Nijeni je'ná jerigá 'yemi mi osé máputamo echo'ná
Kolósachi aniríwachi piréami ju, sinéami máputamo ikí Riosi níwara pagótami ju, mapujítitamo gará bichí Jesucristo nirá.
Wabeni nakí mapu echi Warubéra Riosi, tamujé Onorá, 'yemi
mi wabé ku'wírama, ayena cho mapu Binoy 'yemi mi 'yama mapurigátamo kirí orogá pirérabo.
Echi Pablo táni mapurigá Riosi ku'wírama echi jaré bichíyami
3 Ne sinibí maparí tamujeta Riosi yuwa ra'íchaga táni
mapurigá Binoy 'yemi mi ku'wírama, tamujeta warú natétara 'ya echi Warubéra Riosi, echi mapu tamujé Warubérawara
Jesucristo Onorá ju.
4 Tamujeta ma námari mapurigá 'yemitamo ma wabé gará bichíri Jesucristo nirá. Ayena chota námari mapurigátamo ne
wabé karé sinéami echi auché jaré Riosi níwara pagótami.
5 Arí biché 'yemitamo echirigá karé aboni mapujítitamo gará bichíga buwé mapurigátamo narepo ne suwaba echi
garabéara mapu Riosi 'yemi mi 'yama echo'ná ripá riwigachi.
Arí bichétamo echirigá bichíga buweri chabé jonsa maparí jónsatamo bachá nirá námari echi ne bichíwari garabé Riosi
Ra'íchara.
6 Arí biché je'ná Garabé Riosi Ra'íchara mapu nawisárami níri echo'ná 'yemichi ayena cho ma nawisárami ju ne suníami
jena'í wichimóbachi. Arí biché mapurigá 'yemitamo wabé
garabératami níri maparítamo gará bichíri echirigá nawisárawami jeanigá mapu Riosi ne bichíwari 'yemi mi
wabé karé, jipi ayena cho auché jaré pagótami wikanámi
piréami echirigá achigorigá bichísimi. Arí biché aboni ayena cho echirigá achigorigá garabératami nírasimí.
7 Arí bichétamo bachá nirá binératami níri Riosi Ra'íchara
maparí echi Epájasi riwéami rijimara 'yemi mi nawésari. Arí
1
K O L Ó S A C H I 870
biché echi Epájasi Jesucristo piónawara ju ne gará bichíyami nirá, mapurigá tamujé ayena cho Jesucristo piónawara ju. Arí
biché ne si'néamita ne wabé karé echi Epájasi mapujiti binoy
ne gará nawésami ju Jesucristo Ra'íchara. 8 Arí biché echi Epájasi ma tamujé tamí ruyeri mapurigá
'yemitamo a'nagupi garéami ju, ritémtami nirá, mapurigá
echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi echirigá orírari. 9 Echijiti tamujeta sinibí táni mapurigá Riosi 'yemi mi
ku'wírama. Arí bicheta echirigá tánari echarí rawé jonsa
maparita bachá námari máputamo gará bichíyami níri. Arí bicheta we táni Riosi máputamo ne sébari gará machiboa
suwaba mapu Riosi Binoy nakí máputamo orabo. Ayena
chota táni mapu Riosi 'yemi mi 'yama mapurigátamo ne gará machíami níbo, ayena cho mapurigátamo gará 'nátami níbo,
achigorigá mapurigá Riosi Binoy gará 'nátami ju.
10 Arí bicheta táni máputamo sinibí garabé orogá 'yénabo mapurigá gará níma oruwáwa mapujiti 'yemitamo echi
Warubéra Jesucristo níwara ju. Ayena chota táni máputamo
sinibí ne suwaba gará orabo mapurigá Riosi nakí máputamo orabo, ayena cho máputamo sinibí ne sébari orabo echi ne
wabé garabé oruwáwami. Ayena chota táni máputamo sinibí
rawé binebo waminabi garabé machiyá Riosi. 11 Ayena chota táni mapu Riosi 'yemi mi waminabi gará
bichíratama, mapujiti Binoy echi ne wabé jiwérami Warubéra
Riosi ju. Echarítamo wabé kaníraga pirérabo, ayena chótamo gará omérabo kirí orogá anacha mapurigátamo risú orárami
ju, ayena chótamo arigá ne wabé kanírabo surachí nirá.
12 Ayena chota táni mapu 'yemitamo sinibí warú natétara 'yabo echi Riosi Onorúami, mapu tamujé tamí ku'wírari
mapurigata gará omérabo naré suwaba echi garabéara
nijíwami mapu Riosi tamujé tamí 'yama, achigorigá mapurigá sinéami echi auché jaré Riosi níwara pagótami
ayena cho narema echo'ná ripá riwigachi, mapo'ná sinibí ne
wabé ratábami nirá rayenama. 13 Arí biché echi riablo ne wabé omériami ju tamujé tamí
sayera. Chabénara maparita ketasi cho machiri Riosi, echarí
echi riablo tamujé tamí omérari, chopi jipi mapujítita gará bichíga nijewa Riosi, jipi Riosi tamujé tamí muchúwari
871 K O L Ó S A C H I
echo'ná mapo'ná echi birépi Riosi Ranára we Nurámi ju, echi mapu Riosi ne wabé karé.
14 Arí biché echi birépi Riosi Ranára tamujé tamí ku'wírari
maparí Binoy miná mi'rirúami níri tamujé chati orarira jiti. Echirigá Binoy tamujé tamí ku wikáwari suwaba mapurigata
chati orari.
Riosi 'yari mapurigá echi jaré pagótami omérama kirí orogá
pirériya Binoy yuwa, mapujiti echi birépi Riosi Ranára wabé
léniga mucuri aboni jiti echo'ná kúrsichi
15 Arí biché echi Warubéra Riosi Onorúami ke ritiwíwami ju. Chopi echi birépi Riosi Ranára arigá nawari jena'í
wichimóbachi mapurigá Rijoy nirá. Arí biché echi Birépi
Jesucristo chopi a yiri ju echi Warubéra Riosi Onorúami yuwa, chopi Jesucristo mapurigá Rijoy nirá nírari. Arí biché
echi Birépi Riosi Ranára sinibí bitéari chabé chokichí maparí
ke cho niwárami níri suwaba echi jaré namuti mapu ikí nirú. 16 Arí biché echi Warubéra Riosi nureri echi birépi Binoy
Ranára niwánara ne suwaba namuti mapu ikí nirú echo'ná
ripá riwigachi, ayena cho ne suwaba namuti mapu ikí nirú jena'í wichibóbachi. Echirigá echi birépi Riosi Ranára niwari
ne suwaba echi jaré namuti mapu ikí ke machiná nirú, ayena
cho Binoy niwari ne suwaba echi auché jaré namuti mapu ikí gará machiná nirú. Ayena cho Binoy niwari ne sinéami echi
jaré o'wéara Riosi kapitánawara, ne sinéami mapu ikí pé
o'wéara ju murubé Riosi yuwa, ayena cho ne sinéami mapu ikí o'wéara ju tamujé pagótami yuwa. Echirigá ne suwaba
namuti niwárami níri Jesucristo jiti, ayena cho ne suwaba
niwárami níri mapurigá Jesucristo níwara níma. 17 Arí biché echi Warubéra Jesucristo sinibí nirá bitéari
ki'yá chokichí maparí ketasi cho niwárami níri echi jaré
namuti mapu ikí nirú. Arí biché Binoy sinibí jiwérataga orá mapurigá ne suwaba namuti ketasi miná suwibama.
18 Ne suwaba je'ná jerigá ne bichíwari ju. Chopi ayena cho
bichíwari ju mapu echi Warubéra Jesucristo ne Warubéra ju sinéami echi jaré napawika bichíyami yuwa achigorigá
mapurigá biré rijoy mo'ora ne bachá nirá ju suwaba echi rijoy
sapara yuwa. Mapujiti ne sinéami echi jaré napawika
1:17 I Kor 8:6 Jn 1:3
K O L Ó S A C H I 872
bichíyami, ne napawika nirá, mapurigá birépi rijoy nirá ju, chopi Jesucristo ne Warubéra ju sinéami aboni yuwa,
mapurigá echi biré rijoy mo'ora nirá. Ayena cho Jesucristo 'ya
mapurigá echi jaré napawika bichíyami gará bichíga pirérama. Ayena cho Jesucristo ne bachá níri mapu Binoy ku
owínari maparí ma mukúami níri, mapurigá Binoy echijiti ne
Warubéra níma ne suwaba yuwa. 19 Mapujiti echi Warubéra Riosi Binoy ne káraga nakiri
bitéranára echo'ná pachana Jesucristo yuwa.
20 Ne sinéami pagótami wabé sayérari Riosi, chopi Riosi ketasi nakiri mapu echi pagótami echirigá waminabi
sayérama Binoy. Echijiti Riosi nijari echi birépi kepu Raná
mapurigá Binoy Jesucristo waminá mukumea echi jaré pagótami chati orarira jiti, echo'ná biréana kúrsichi
michónataga. Echirigá ne sinéami pagótami mapu ikí bichíma
Jesucristo nirá, gará ku kanírama Riosi yuwa. Arí biché Riosi nakiri mapu ne sinéami pagótami jena'í wichimóbachi
piréami echirigá ku kanírama Binoy yuwa, ne sinéami
pagótami echo'ná ripá riwigachi muchúami ayena cho. Echijiti Jesucristo mukuri echo'ná kúrsichi, aboni chati orarira
jiti.
21 Chabénara 'yemitamo ketásirapé machiri Riosi. Echarí 'yemitamo sinibí wikabé namuti wabé chati orari.
Echirigátamo chopi wabé chati 'nátaga sayérari Riosi echo'ná
'yemi surárachi nirá. Jipi Riosi ma 'yemi mi ku kaníratari Binoy yuwa, mapurigátamo ne wabé karigá pirérabo Riosi.
22 Arí biché Riosi je'ná jerigá orari mapujiti Binoy Ranara,
echi Warubéra Jesucristo, rijoy nirá wabé léniga mukuri echo'ná kúrsichi, mapurigá Riosi echijiti gará omérama –
'yemi mi wémi raweka jawaba bachámi Binoy Riosi yuwa,
Binoy níwara nirá, tarapé chati orámi, nirapé wi'nijírami nirá. 23 Arí bichétamo pe waminánomí echirigá jawábarami níbo
átamo ne bichíwari ne wabé gará bichíyami nísagá Jesucristo
nirá. Ayena cho átamo ne sinibí echirigá achigorigá gará bichísagá, ayena cho átamo ke siné ariwésagá bichísiya mapu
Riosi sinibí 'yemi mi waminabi ku'wírama. Mapujiti mátamo
bichíri echirigá nawisárawami mapurigá ayena cho
873 K O L Ó S A C H I
nawisárami ju ne suníami jena'í wichimóbachi. Arí biché nijé Pablo ayena cho ku'wira echirigá nawesa.
24 Jipi nijeni arigá wabé kaníra maparí echi jaré ke
bichíyami pagótami tamí risú orá mapujítini 'yemi mi nawesa Riosi Ra'íchara. Arí biché nijeni echirigá kaníra mapujítini
echirigá pébi nirá risú orárami ju, mapurigá Jesucristo Binoy
waminabi wabé simírami risú orárami níri maparí Binoy waminá mi'rirúami níri echi jaré Binoy pagótamawara chati
orarira jiti. Arí biché sinéami echi jaré napawika bichíyami,
ne napawika nirá, mapurigá Binoy Jesucristo sapara nirá ju. 25 Arí biché Riosi tamí wirari mapurigani nawésama echi
jaré napawika bichíyami. Echirigá Riosi tamí nawésanaraga
júri mapurigani 'yemi mi echirigá ku'wírama, mapurigani ne suwaba, ne sébari nirá, 'yemi mi nawésama Riosi Ra'íchara. '
26 Ayena cho tamí nawésanaga júri mapurigani gará
machírama echi jaré pagótami mapurigá echi Warubéra Riosi Ranára pachana bitérama echi jaré bichíyami pagótami
surárachi nirá. Chopi chabé ki'yá, ne wabé wikabé bamíbari
jonsa, je'ná jerigá ketasi cho machirúami níri jena'í wichimóbachi piréami jiti. Chopi jipi Riosi ma 'yari mapurigá
Binoy níwara pagótami gará machimea ne suwaba je'ná
jeyiri. 27 Arí biché Riosi nakiri mapu echi jaré Binoy níwara
pagótami gará machimea mapurigá Binoy Riosi wabé
omériga orama riwéari echi jaré isena pagótami yuwa mapu ketasi Juríosi ju. Arí biché Riosi je'ná jerigá oránari: Binoy
nakiri mapu echi Warubéra Jesucristo bitérama echo'ná
pachana 'yemi surárachi nirá. Arí bichétamo echijiti bichíga buwebo mapurigátamo wabé o'wéaratami níbo Jesucristo
yuwa waminánomí.
28 Arí biché tamujeta sinibí gará nawesa Jesucristo jiti rugá. Arí biché tamujeta echirigá gará ruwigá binera ne sinéami
pagótami mapurigá aboni gará machimea Riosi Ra'íchara,
ayena cho mapurigá aboni gará bichíma Jesucristo nirá, mapurigá aboni napabúrami níma Jesucristo yuwa.
29 Arí bicheni sinibí echirigá nawésaga nocha mapurigá
echi Warubéra Jesucristo Binoy tamí wabé omériga jiwérata.
K O L Ó S A C H I 874
Arí biché nijeni wabé nakí mapu 'yemitamo gará machiboa mapu chu yena 'nata nijé 'yemi jiti. Ayena cho
nijeni wabé táni Riosi 'yemi jiti, ayena choni táni echi auché
jaré napawika bichíyami jiti echo'ná Laoriséachi aniríwachi piréami, sinéami mapu ikí ketasi cho tamí ritiwako.
2 Ayena choni nakí mapu sinéami aboni ne gará kaníratami
níma surachí nirá, mapurigá aboni a'nagupi ne wabé karema. Ayena choni nakí mapu aboni sinibí ne gará bichíga pirérama
Jesucristo nirá, ayena cho mapurigá aboni ne bichíwari gará
machíami níma mapurigá aboni gará machimea echi wabé garabéara mapu chinátami nirá níri, mapujiti ki'yá rawé Riosi
ketasi cho machiná nirá riwírari echi Warubéra Jesucristo
jena'í wichimóbachi, chopi chabé bukurí rawé jonsa Binoy ma machiná nirá riwírari.
3 Mapujiti echi jaré pagótami chopi ne gará 'nátami níma,
ayena cho aboni chopi ne gará machíami níma maparí aboni ne gará machí echi Warubéra Jesucristo.
4 Arí biché nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigátamo
ketasi bichíbo maparí auché jaré wabé simati ra'íchami 'yemi mi nakí 'yékanara.
5 Jípini ketasi echo'ná 'yemi yuwa atí, chópini arigá sinibí
wabé mata 'yemi jiti. Echijítini wabé kaníra maparini nami mapu 'yemitamo arigá we gará orá, mapurigá gará ju
máputamo orabo. Ayena cho nijeni wabé kaníra maparini
nami mapu 'yemitamo sinibí waminabi gará bichísimí Jesucristo nirá.
6 Echijiti mapurigá 'yemitamo ma gará bichíga nareri echi
Warubéra Jesucristo echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá, echirigá achigorigá gará níma máputamo sinibí ne garabé
orogá napawika pirérasa Binoy yuwa.
7 Ayena cho gará níma máputamo waminabi gará bichíbo Jesucristo nirá achigorigá mapurigátamo binératami níri.
Ayena cho gará níma máputamo sinibí warú natétara 'yabo
Riosi. Echarítamo ne bichíwari gará jiwériga bichíyami níbo, mapurigá echi warú rojuá wabé jiwérami ju, mapujiti wabé
jiwera nawéami ju.
2
875 K O L Ó S A C H I
Echi jaré bichíyami bukuríwami nirá ku piré mapujiti aboni gará
bichí Jesucristo nirá
8 Ne gará tibútasi 'yemi aboni nirá, mapurigá echi jaré
'yékaka nawésami ketasi 'yemi mi 'yékama, mapujiti aboni ne wabé 'yékaka nirá ra'ícha. Arí biché aboni chopi ra'ícha
achigorigá mapurigá aboni 'yékaka nirá 'nata, ayena cho
mapurigá echi auché jaré ke bichíyami pagótami sinibí 'nata, jena'í wichimóbachi nirúami namuti jiti.
9 Arí biché echi Warubéra Jesucristo arigá achigó yiri ju
echi Warubéra Riosi Onorúami yuwa, chopi Jesucristo ayena cho Rijoy ju.
10 Arí biché 'yemi gará bichíyami ma sebárari suwaba echi
ne wabé garabéara, mapujiti 'yemitamo ma napabúrami ju echi Warubéra Jesucristo yuwa. Arí biché Binoy Jesucristo
waminabi ne wabé simírami Warubéra ju, ketasi mapurigá
echi auché jaré o'wéara iwigá. 11 Echi jaré Juríosi pagótami sinibí norigá sikirera echi jaré
aboni kúchuwara echo'ná aboni sapárachi nirá, mapurigá
aboni isena nirá níma echi auché jaré pagótami yuwa. Chopi 'yemi gará bichíyami arigá wabé garabératami níri echo'ná
pachana 'yemi surárachi nirá maparítamo napabúrami níri
Jesucristo yuwa, mapurigátamo isena níbo echi auché jaré ke bichíyami pagótami yuwa. Arí bichétamo chopi echirigá
garabératami níri echo'ná pachana 'yemi surárachi
maparítamo ku wikawárami níri ne suwaba máputamo chati orari, ne suwaba mapu ikí 'yemitamo chati oránari 'yemi
sapárachi nirá. Arí biché echi Warubéra Jesucristo 'yemi mi
echirigá garabératari maparítamo gará bichíri Binoy nirá. 12 Arí biché maparí 'yemi bichíyami ma pagótami níri
echo'ná ba'wírari, echarí 'yemitamo echi Warubéra Jesucristo
yuwa chu'wirótami nirá níri echo'ná ba'wírari. Arí bichétamo ayena cho ku owíntarami nirá níri echi Warubéra Jesucristo
yuwa echarí maparítamo ku 'machínari echo'ná ba'wírari
jonsa, mapujítitamo bachá nirá gará bichíri echi Warubéra Riosi nirá, echi mapu ne suwaba omérami ju, echi mapu ku
owíntari echi Warubéra Jesucristo maparí Binoy ma
mukúami níri.
K O L Ó S A C H I 876
13 Chabénara 'yemitamo mapurigá suwíami nirá níri iwigá nirá mapujítitamo ketasi bichíyami níri Riosi. Echarítamo
ketasi cho napabúrami níri Jesucristo yuwa, chópitamo wabé
chati orámi níri. Echarítamo achigorigá orogá piréari mapurigá echi auché jaré wichimóbachi piréami. Chopi jipi
Riosi ma 'yemi mi 'yari mapurigátamo ne sinibí nirá pirérabo
echi Warubéra Jesucristo yuwa, mapujiti Riosi ma 'yemi mi ku wikáwari suwaba mapurigátamo chati orari.
14 Jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi ne sébari
gará nijéwaga orari mapurigá Riosi nurari. Echijiti arigá 'wérari níri mapu Riosi tamujé tamí kastigo 'yama, chopi echi
Warubéra Jesucristo waminá mi'rirúami níri tamujé chati
orarira jiti, klavo jiti michónataga echo'ná kúrsichi, echijiti Riosi ma kara ku wikári suwaba mapu ikí tamujeta chati
orari, sinéami mapu ikita ma gará bichíriko Jesucristo nirá.
15 Arí biché maparí echi Warubéra Jesucristo mukuri echo'ná kúrsichi tamujé chati orarira jiti, Binoy echirigá wabé
omérari suwaba echi jaré o'wéara chati iwigá mapu arigá
wabé omérami níri. Ayena cho echi Warubéra Jesucristo ne machiná nirá 'nérari mapurigá echi jaré o'wéara chati iwigá
ma omératami níri, mapujiti aboni tibiri mapurigá umpárami
nirá maparí echi Warubéra Jesucristo echirigá ni'yúrari.
Gará níma mapu sinéami echi jaré Jesucristo jiti bichíyami chopi
asa echi jaré namuti ripá riwigachi jonsa norínami
16 Echijiti ketasi ariwesi 'yemi mapu echi auché jaré Juríosi
pagótami 'yemi mi wi'nijima mapujítitamo ko'wá jaré namuti
mapu aboni ketasi risénsia nirá mayé, nirapé mapurigá aboni 'yemi mi wi'nijima mapujítitamo bají jaré bajíwami mapu
aboni ketasi risénsia nirá mayé. Ke siné ariwesi mapurigá
aboni 'yemi mi wi'nijima mapujiti 'yemitamo ketasi omawa maparí aboni arigá wabé omawa, nibiré maparí 'yemitamo
ketasi omawa maparí echi michá bukuríwami ju, nirapé
maparí 'yemitamo ketasi isaba achigorigá mapurigá aboni orá echarí isábawachi rawé.
17 Mapujiti ne suwaba echiyiri namuti chopi tamujé tamí
binérari mapu chúrigá ikimea riwéaro ma nawáchi echi Warubéra Jesucristo jena'í wichimóbachi.
877 K O L Ó S A C H I
18 Ketasi ariwesi mapu echi auché jaré pagótami 'yemi mi 'yema echi mékowami mapu Riosi 'yemi mi 'yama. Aboni
chopi nakimea 'yemi mi bichíranára mapu arigá 'wérari ju
máputamo wabé o'wikebo echi jaré o'wéara Riosi kapitánawara, ayena cho mapu 'yemitamo risú nírabo 'yemi
aboni nirá. Arí biché echiyiri binériami chopi wabé binera jaré
namuti mapu aboni ke siné gará machí, mapujiti aboni arigá ne wabé nóchami ju. Arí biché aboni chopi 'nata mapurigá
echi auché jaré ke bichíyami pagótami 'nata.
19 Arí biché echiyiri pagótami ketasi napawíkami nirá 'yena echi Warubéra Jesucristo yuwa. Chopi Binoy ne Warubéra ju
echi jaré napawika bichíyami yuwa, achigorigá mapurigá biré
rijoy mo'ora ne bachá nirá ju, ne suwaba echi rijoy sapara yuwa. Arí biché Jesucristo gará bichíra echi jaré napawika
bichíyami achigorigá mapurigá biré rijoy ayena cho gará
ochera maparí binoy gará ko'wá echi ko'wámi. Ayena cho Jesucristo gará napabú echi jaré bichíyami mapurigá aboni
birépi nirá níma, achigorigá mapurigá echi biré rijoy sapara
birépi nirá ju. Arí biché suwaba je'ná jerigá orárami ju mapurigá echi Warubéra Riosi nakí.
20 Chopi 'yemi bichíyami ma suwíami nirá jútamo
Jesucristo yuwa, mapurigátamo ma ketasi waminabi chati orogá pirérabo mapurigátamo chabénara chati orogá piréari.
Echijiti 'yemitamo ma ketasi achigorigá 'nata jena'í
wichimóbachi nirúami namuti jiti, mapurigá echi auché jaré pagótami sinibí 'nata. Nibiré cho 'wérari ju mapu 'yemitamo
abijí nijéwaga orabo mapurigá echi auché jaré jena'í
wichimóbachi piréami pagótami 'yemi mi nuré. 21 Mapujiti echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami
sinibí 'yemi mi je'ná jerigá nuré: Ketasi chachesi je'ná! Ketasi
kosí echi auché biré namuti, nibiré chapisí! 22 'Yemitamo echirigá nurérami ju, chopi ne suwaba echi
jaré namuti káraga suwábarami níma pe waminánomí
maparí 'yemitamo ma echirigá suwábabo karúmati. Ayena cho jena'í wichimóbachi piréami pagótami chopi ju mapu
'yemi mi echirigá binéraga nureri. Riosi ketasi 'yemi mi
echirigá nureri.
K O L Ó S A C H I 878
23 Bichíwari ju mapu jaré pagótami mayé mapu aboni ne wabé machíami ju, mapujiti aboni gará nijewa echiyiri
nuraríwami. Ayena cho echiyiri pagótami mayé mapu aboni
gará nijéwaga orá mapurigá Riosi nurá, maparí aboni wi'rí nirá amachí, ayena cho maparí aboni risú nira aboni nirá.
Chopi maparí aboni suní echirigá orayá, echarí aboni abijí ne
wabé nakí chati oránara.
Chopi jipi 'yemitamo ma ku o'wíntarami nirá ju, echi
Warubéra Jesucristo yuwa, echi mapu echo'ná ripá riwigachi ku atí, echo'ná watoná Riosi yuwa. Echijiti jipi
bachá nirá chopi ne wabé garabé orogá pirérasi, ayena cho ne
wabé garabé 'natasi, mapujiti echiyiri oruwáwami ripá riwigachi jonsa síami ju.
2 Ne sinibí gará 'natasi echiyiri ne wabé garabéara 'narina,
mapu echo'ná ripá riwigachi jonsa síami ju. Chopi ketasi ne wabé simírami 'natasi jena'í wichimóbachi nirúami namuti
jiti.
3 Mapujiti maparí echi Warubéra Jesucristo waminá mukuri 'yemi chati orarira jiti, echarí Riosi 'yemi mi nirari
mapurigá ma suwíami nirá. Arí biché jípita ketasi machiná
nirá ritiwá echi Warubéra Jesucristo, chopi mapujiti Binoy ma ku owíntarami ju, echijiti tamujé bichíyami bukuríwami nirá
ku piré Binoy yuwa, ayena chota napawíkami ju Riosi yuwa.
4 Tamujé bichíyami chópita Jesucristo jiti piré. Arí biché waminánomí maparí Binoy ne machiná nirá ku nawama
jena'í wichimóbachi, echarí sinéami 'yemi máputamo
Jesucristo nirá bichíko, ne machiná nirá riwirúami níbo murubé Binoy yuwa, ne wabé o'wéara nirá, achigorigá
mapurigá Binoy ne wabé Warubéra ju.
Echi jaré bichíyami bukuríwami orogá piré
5 'Yemitamo ma suwíami nirá ju, echijiti ma ketasi waminabi nijéwaga orasi mapurigá 'yemi aboni chopi wabé
chati oránari, achigorigá mapurigá echi auché jaré jena'í
wichimóbachi piréami we orá. Ke wesi chuwé birétari yuwa kochisí. Ke biré namuti chati sití orasi. Nibiré chuwé chibi yiri
orasi. Ketasi nírasi chati sití oránara. Ketasi korusi echi auché
3
879 K O L Ó S A C H I
jaré níwara namuti, mapujiti átamo echirigá korúsagá, 'yemitamo achigorigá chati orá mapurigá echi jaré pagótami
orá mapu we o'wiké echi jaré amachíkarawami namuti.
6 Arí biché Riosi arigá warú kastigo 'yama sinéami echi jaré pagótami je'ná jeyiri orámi, sinéami mapu ikí ketasi gará
nijéwaga orari mapurigá Binoy nurari.
7 Arí biché 'yemi bichíyami ayena cho echirigá achigorigá chati orogá piréari chabénara, maparítamo ketasi cho gará
bichíyami níri.
8 Chopi jipi ketasi waminabi echirigá orasi. Ketásirapé na'áwasi 'yemi. Waminá ariwesi suwaba chati oruwáwami.
Ketasi chuwé sayéraga ra'íchasi auché jaré pagótami, nibiré
sine chati sití ra'íchasi. 9 Ketasi 'yékaka ra'íchasi a'nagupi, mapujítitamo ma
bukuríwami nakuríwarami ju. Mátamo ariweri
mapurigátamo chabénara orogá piréari. 10 Mátamo auché si'nú bukuríwami garabé orámi niwárami
jútamo. Jipi jonsa 'yemitamo sinibí waminabi niwárami
nírasabotamo echirigá garabé orámi nirá, mapuyénasítamo ne sébari garabé orámi nirá níbo mapurigá Riosi nakí,
mapujiti Riosi Binoy 'yemi mi 'yari mapurigátamo echirigá
bukuríwami niwárami níbo. Arí bichétamo echirigá waminabi garabé orámi nirá niwárami nírasabotamo
mapuyénasí 'yemitamo ne gará machiboa Binoy Riosi.
11 Jipi sinéami 'yemi gará bichíyami chopi a yiri ju mapujítitamo Riosi kúchuwara ju. Echijiti 'yemi máputamo
Griego aniríwami pagótami ju, ma ketasi waminabi 'natasi
máputamo Griego chopi ju. Arí biché 'yemi máputamo Juríosi aniríwami pagótami ju, ma ketasi waminabi 'natasi
máputamo Juríosi chopi ju. Ayena cho 'yemi máputamo ma
norigá sikirétami ju, ma ketasi waminabi 'natasi máputamo echirigá níri. Ayena cho 'yemi máputamo ketasi norigá
sikirétami ju, ma ketasi waminabi 'natasi máputamo ketasi
echirigá níri. Arí biché 'yemi máputamo si'wína piréami ju, ma ketasi waminabi 'natasi máputamo echirigá si'wína
piréami ju. Arí biché 'yemi máputamo tarapé binératami nirá
ju, ma ketasi waminabi 'natasi máputamo echirigá ju. Arí biché tarapé chiré átamo pióntami nísa, nirapé chiré átamo
K O L Ó S A C H I 880
ketasi pióntami nísa. Chopi ne wabé simírami garabé ju mapu echi Warubéra Jesucristo ma gará bité echo'ná pachana
'yemi surárachi nirá. Arí biché echi Warubéra Jesucristo ne
wabé Warubéra ju, ayena cho Binoy echo'ná pachana sinéami 'yemi napawika bichíyami surárachi atí.
12 Echi Warubéra Riosi 'yemi mi ne wabé karé. Ayena cho
Riosi ma 'yemi mi chapiri mapurigátamo Binoy níwara pagótami níbo. Echijiti ne wabé natimaga pirérasi echi auché
jaré pagótami. Ne wabé garabé orámi nírasi. Chopi tarapé
nóchami nirá nírasi, nirapé mapurigá o'wéara nirá orasi. Chopi sinibí gará kirí orogá pirérasi, gará anáchaga maparí
auché jaré 'yemi mi risú orá.
13 Sinibí ne wabé karesi a'nagupi, kirí nirá anáchaga maparí auché jaré ketasi orá mapurigá 'yemitamo nakí. A'nagupi ku
wikawasi, maparí auché jaré 'yemi mi sitira orá. Arí biché
achigorigá mapurigá echi Warubéra Jesucristo 'yemi mi ku wikáwari, echirigá ayena cho ku wikawasi echi auché jaré
mapu 'yemi mi sitira orá.
14 Ne suwaba je'ná jerigá orasi 'yemi, ayena cho ne wabé garéami nírasi, mapujiti átamo echirigá a'nagupi karésagá,
echarí ne sinéami 'yemitamo a'nawí chópirigá 'nátami níbo.
15 Ne garabé kiri orámi nírasi pachana 'yemi surárachi nirá, mapurigá Riosi Binoy 'yemi mi 'yama mapurigátamo orabo,
mapujiti Riosi echijiti 'yemi mi bayeri mapurigátamo
napawika bichíyami níbo, Binoy kúchuwara nirá. Ayena cho ne sinibí nirá warú natétara 'yasi Riosi.
16 Surachí nirá sinibí chopi ne gará 'natasi echi Warubéra
Jesucristo Ra'íchara. A'nagupi ne gará machigá binérasi echi Garabé Riosi Ra'íchara, mapurigátamo echirigá a'nagupi
waminabi gará bichíratabo. Sinibí ne wabé kaníriga nawajisi
echi jaré karúmati Riosi nawajíwara mapurigátamo sinibí echirigá warú natétara 'yabo Riosi ne surachí nirá.
17 Arí biché ne suwaba mapu ikí 'yemitamo orá, ayena cho
ne suwaba mapu ikí 'yemitamo ra'ícha, ne suwaba ne garabé nirá orasi, mapujítitamo ma gará bichí echi Warubéra
Jesucristo riwará nirá. Arí biché sinibí warú natétara 'yasi
Riosi Onorúami, mapurigá echi Warubéra Jesucristo 'yemi mi ku'wira echirigá natétara ayá.
881 K O L Ó S A C H I
Pablo ruyé echi jaré napawika bichíyami mapu chúrigá gará níma
mapurigá aboni garabé orogá pirérama
18 'Yemi muguí kunéami sinibí gará nijéwasi 'yemi aboni
kunara, mapurigá gará níma máputamo orabo, mapujítitamo ma gará bichíyami ju echi Warubéra Jesucristo nirá.
19 'Yemi rijoy jubéami ne gará karesi 'yemi aboni jubira, arí
biché ketasi yónasi. 20 'Yemi kúcharami sinibí ne suwaba jiti gará nijéwasi
'yemi 'wénawara, mapujiti echi Warubéra Riosi we kaníra
maparítamo echirigá orá. 21 'Yemi 'wéntami ketasi na'áwatasi echi jaré 'yemi
kúchuwara, mapurigá aboni ketasi mayema mapu ne wabé
nóchari ju oruwawa mapurigá 'yemitamo nuré aboni. 22 'Yemi pióntami ne gará nijéwasi echi jaré 'yemi
o'wéarawara mapu 'yemi mi nuré jena'í wichimóbachi. Ne
sinibí gará nijéwaga orasi mapurigá aboni 'yemi mi nuré, ketasi chopi nijéwasi maparí aboni 'yemi mi gará ritiwá,
mapurigá aboni echijiti gará kanírama 'yemi jiti, chopi ayena
cho sinibí gará nijéwaga orasi maparí aboni ketasi 'yemi mi ritiwá, mapujiti echi Warubéra Riosi sinibí 'yemi mi ne gará
ritiwá mapu chúrigátamo orá.
23 Arí biché karúmati mapuyíripi 'yemitamo orá, ne suwaba wabé garabé níraga orasi, mapurigátamo echi
Warubéra Jesucristo nóchara orayá, ketasi mapurigátamo
echi jaré pagótami nóchara orayá. 24 Mapujiti 'yemitamo ma gará machí mapu echi Warubéra
Jesucristo 'yemi mi 'yama mapurigá natétawami nirá
mapurigá 'yemitamo ne sinibí nirá ku pirérabo echo'ná ripá riwigachi, Riosi yuwa, mapujiti 'yemitamo orá echi Warubéra
Jesucristo nóchara, arí biché Jesucristo Binoy ne bichíwari
'yemi Warubérawara ju. 25 Chopi mapuyíripi chati orako arigá kastigo 'yárami
níma, mapujiti aboni echirigá chati orari, mapujiti Riosi arigá
kastigo 'yama ibiri nirá, achigorigá mapurigá aboni chati orari, chu chireko mapuyíripi nísa.
'Yemi nurámi sinibí garabé 'nátaga, gará wachínaga orasi echi jaré 'yemi piónawara yuwa. Ayena cho sinibí 4
K O L Ó S A C H I 882
'natasi mapurigá 'yemi aboni Warubérawara echo'ná ripá riwigachi atí.
2 Sinibí nirá ra'íchasi Riosi yuwa. Arí biché ketasi ariwesi
echirigá orayá, chopi sinibí gará 'nátaga ra'íchasi Riosi yuwa, gará busuréami nirá. Ayena cho sinibí warú natétara 'yasi
Riosi.
3 Ayena cho tansi Riosi tamujé tamí jiti mapurigá echi Warubéra Riosi tamujé tamí ku'wírama mapurigata omérabo
'yena Riosi Ra'íchara nawésiya. Ayena cho tansi mapurigá
Riosi tamujé tamí ku'wírama mapurigata gará omérabo machíratiya echi pagótami Jesucristo Ra'íchara, echi mapu
chabé ki'yako ketasi machirúami níri. Jipi nijeni pachá
bachárami ju mapujítini echirigá nawésari Binoy Ra'íchara. 4 Sinibí echirigá tansi Riosi tamí jiti mapurigá nijeni gará
omérama ne gará machíami nirá machíratiya echi pagótami
Binoy Ra'íchara, mapurigá gará níma mapurigá nijeni sinibí orama.
5 Sinibí ne gará 'nátaga, ne garabé orasi echi auché jaré
pagótami mapu ke cho gará bichíyami ju. We ya echirigá orasi mapujiti 'yemitamo ketasi machí chu kiríbuko
'yemitamo auchecho siné riwiboa echi jaré aboni.
6 Sinibí ne gará karigá ra'íchasi echi auché jaré. Ketasi chuwé ra'íchasi. Sinibí gará 'natasi mapu chúrigátamo
nijéwabo echi auché jaré mapu 'yemi mi rukué jaré namuti.
Echi Pablo ripóraga 'nári echi jaré bichíyami echo'ná Kolósachi
piréami
7 Echi Tíkiko riwéami rijoy 'yemi mi ruyema suwaba namuti mapu chúrigá nijeni atí. Échiko tamujé rijimara nirá
ju, ne wabé karérami nirá. Ayena cho binoy gará nóchari tamí
yuwa mapurigá echi Warubéra Jesucristo piónawara nirá, maparita napawika 'yénari echi Warubéra Jesucristo nóchara
orayá.
8 Je'ná jiti nijeni jurama echo'ná 'yemichi mapurigá binoy 'yemi mi ruyema mapu chúrigata muchuwi tamujé, ayena
cho mapurigá binoy 'yemi mi waminabi gará kaníratama.
9 Ayena binoy yuwa así simea echi Onésimo riwéami rijoy mapu nijeni ayena cho ne wabé karé. Échiko nijé rijimara nirá
883 K O L Ó S A C H I
ju, mapujiti binoy ne gará bichíyami ju. Ayena cho je'ná biré echo'ná Kolósachi bitéami níri. Arí biché maparí aboni
okuánika echo'ná sisá, echarí aboni 'yemi mi gará ruyema ne
suwaba mapurigá ikí jena'í Rómachi piréami napawika bichíyami yuwa.
10 Echi Aristáruko riwéami rijoy 'yemi mi ripóraga 'nári,
echi mapu tamí yuwa jena'í bachara atí. Echi Marko ayena cho 'yemi mi ripóraga 'nári, echi mapu echi Benabé yuwa
najirémami nirá ju. Chabé jonsa 'yemi nurérami níri
máputamo gará narepo echi Marko. Jipi ayena cho ne gará naresi, a binoy nawásagá echo'ná mapo'ná 'yemi muchuwi.
11 Arí biché echi Jesusi riwéami rijoy mapu ayena cho Justo
aniríwami ju, échiko 'yemi mi ripóraga 'nári. Arí biché je'ná bikiyá chopi ju, echi jaré Juríosi pagótami gará bichíyami,
mapu tamí yuwa nóchaga nawesa Riosi Ra'íchara, mapurigá
Riosi arigá gará nurema echi jaré pagótami pachana aboni surárachi nirá, ne sinéami mapu ikí gará bichíma Jesucristo
nirá. Arí biché echi jaré bikiyá aboni sinibí tamí ne wabé
kanírari. 12 Ayena cho echi Epájasi riwéami rijoy 'yemi mi ripóraga
'nári, echi mapu ayena cho echo'ná bitéami ju 'yemi yuwa.
Échiko ayena cho Jesucristo piónawara ju. Ayena cho binoy sinibí wisabé Riosi yuwa ra'íchaga táni mapurigá 'yemitamo
gará ku'wíratami níbo, mapurigátamo waminabi garabé
bichíbo, ayena cho mapurigátamo sinibí nakiboa oránara ne suwaba achigorigá mapurigá Riosi nakí.
13 Arí biché nijeni ayena cho 'yemi mi ruyé mapurigá echi
Epájasi sinibí we 'nata 'yemi jiti, ayena cho mapurigá binoy sinibí we 'nata echi auché jaré napawika bichíyami jiti, ne
sinéami mapu ikí echo'ná Laoriséachi aniríwachi warúrachi
piréami ju, ayena cho ne sinéami mapu ikí echo'ná Yeráporichi aniríwachi warúrachi piréami ju.
14 Ayena cho 'yemi mi ripóraga 'nári echi Lúkasi, echi
mapu ówami ju, echi mapu si'néamita ne wabé karé. Ayena cho 'yemi mi ripóraga 'nári echi Rémasi riwéami rijoy.
15 Ne gará ripórasi 'yemi echi jaré ritémtami echo'ná
Laoriséachi piréami. Ayena cho ripórasi echi Nínjasi riwéami rijimara. Ayena cho gará ripórasi sinéami echi auché jaré
K O L Ó S A C H I 884
napawika bichíyami ritémtami mapu ikí napawiko echo'ná binoy bitérachi.
16 Maparí 'yemitamo ma gará 'nesa je'ná oserí osirúami,
ayena cho 'nérasi echo'ná Laoriséachi piréami napawika bichíyami. Arí biché ayena cho gará 'nesi 'yemi echi auché
biré oserí mapu nijeni osári echo'ná Laoriséachi piréami
napawika bichíyami, mapurigá sinéami 'yemitamo ayena cho kipubo mapurigá nijeni osári echi jaré aboni.
17 Ayena cho jeanesi echi Arkipo riwéami rijimara: Sinibí
ne suwaba gará nóchaga orá echi Warubéra Jesucristo nóchara mapurigami 'yárami níri oránara.
18 Nijé Pablo, ma ne jubá 'yemi nimí pe okuá ra'íchari je'ná
jerigá osega warú ripóraga 'nári. Nijeni je'ná jerigá osári, nijé binoy sikara jiti. Sinibí gará 'natasi mapurigá nijeni pachá
bachárami ju jipi rawé. Nijeni nakí mapu Riosi 'yemi mi wabé
karigá ku'wírama. Echirigá níraga!
1 T E S A L Ó N A C H I P I R É A M I Bachá Osirúami mapurigá Pablo osári echo'ná
Echi Pablo gará osé echi jaré napawika bichíyami
Nijé Pablo 'yemi mi osé, sinéami máputamo napawika bichíyami ju Jesucristo nirá, echo'ná Tesalónachi
aniríwachi piréami. Echi Silbano riwéami rijoy, echi Timoteo
ayena cho tamí yuwa muchuwi. Aboni ayena cho 'yemi mi ripóraga 'nári, sinéami 'yemi máputamo ma napawíkami ju
Riosi Onorúami yuwa, ayena cho echi Warubéra Jesucristo
yuwa. Nijeni nakí mapu Riosi, tamujé Onorá, ayena cho echi Warubéra Jesucristo 'yemi mi wabé karigá ku'wírama, ayena
cho mapu 'yemi mi 'yama mapurigátamo gará kirí orogá
pirérabo.
Echi jaré bichíyami echo'ná Tesalónachi piréami ne garabé nirá
bichíri
2 Ne sinibita warú natétara 'ya Riosi sinéami 'yemi jiti.
Ayena chota sinibí 'nata 'yemi jiti maparita Riosi yuwa tániga
ra'ícha. 3 Ayena cho maparita tániga ra'ícha tamujé Riósawara
yuwa, echi mapu tamujé Onorá ju, tamujeta sinibí 'nata
mapurigá 'yemitamo ne wabé gará bichíga orari, ayena cho mapurigátamo ne wabé karigá nóchari, Riosi nóchara orayá,
ayena cho mapurigátamo gará bichíri Jesucristo nirá, mapu
Binoy sinibí 'yemi mi waminabi ku'wírama. 4 'Yemi ritémtami, Riosi 'yemi mi ne wabé karé. Arí biché
tamujeta gará machí mapu Riosi ma 'yemi mi chapiri, Binoy
níwara nirá. 5 Chabénara maparita bachá nirá 'yemi mi nawésari echi
Garabé Riosi Ra'íchara, echarí tamujeta ketasi wepi wikabé
ra'íchari tamujé aboni chopi ra'íchara. Chopi tamujeta ne wabé gará jiwériga nirá nawésari mapurigá echi Wabé
Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí 'yari nawésanara. Arí biché
echirigata ne gará bichíga nawésari mapujítita gará bichí mapu je'ná Garabé Riosi Ra'íchara ne bichíwari ju. 'Yemi
aboni ne gará machí mapu chúrigá tamujeta garabé orogá
1
1 T E S A L Ó N A C H I 886
nóchari echo'ná 'yemichi mapurigá 'yemitamo gará ku'wíratami níbo.
6 Arí biché 'yemi aboni ayena cho sinibí echirigá achigorigá
orari mapurigá tamujeta orari. Ayena chótamo orari mapurigá echi Warubéra Jesucristo Binoy orari. Arí
bichétamo ne wabé kaníri maparítamo bichíri Riosi Ra'íchara,
mapurigá echi Wabé Garabé Riosi Iwigara 'yemi mi kaníratari. Chópitamo arigá ne wabé risú orárami níri
mapujítitamo echirigá bichíri.
7 Echijiti we gará níma achigorigá oránarasa echi auché jaré napawika bichíyami, achigorigá mapurigá 'yemitamo orá.
Gará níma achigorigá oránarasa sinéami echi jaré napawika
bichíyami echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari piréami, ayena cho sinéami echi jaré napawika bichíyami echo'ná
Akáyachi aniríwachi piréami.
8 Arí biché 'yemitamo ma gará machírari auché jaré pagótami echi. Garabé Riosi Ra'íchara. Arí biché ketasi chopi
echirigá machíratami níri echo'ná Maseróniachi, echo'ná
Akáyachi piréami, chopi ayena cho ne suníami piréami pagótami ma gará ruyérami ju mapurigá 'yemitamo ma gará
bichíri Riosi. Echijiti ma ketasi arigá 'wérari ju mapu tamujeta
abijí ruyebo aboni mapu chúrigá 'yemitamo ma gará bichíri. 9 Si'winárigá aboni gará ku ruwigá nawesa mapu chúrigá
'yemitamo tamujé tamí nareri maparita 'yénari 'yemi mi
nawésiya Riosi Ra'íchara. Ayena cho aboni sinibí ruwigá nawesa mapu chúrigá 'yemitamo ma waminá ariweri echi
jaré amachíkarawami namuti, mapurigátamo ku ro'wibo
Riosi yuwa, ayena cho mapurigátamo chopi gará bichíga o'wikébo echi ne bichíwari Warubéra Riosi, echi mapu sinibí
nirá bitéami ju.
10 Ayena cho aboni we gará ku ruwigá nawesa mapu chúrigá 'yemitamo we buwé mapurigá echo'ná ripá riwigachi
jonsa ku nawama echi Warubéra Jesusi, echi birépi Riosi
Ranara, echi mapu Riosi ku owíntari maparí Binoy ma mukúami níri. Arí biché echi birépi Jesucristo ju mapu tamujé
tamí ku wikawa, mapurigata ketasi warú kastigo 'yárami
níbo, ketasi mapurigá echi auché jaré chati orámi pagótami 'yárami níma.
887 1 T E S A L Ó N A C H I
Echi Pablo we gará nawésari Riosi Ra'íchara echo'ná
Tesalónachi
Keni ritémawa, 'yemi aboni ne gará machí mapu
tamujeta ketasi wepi 'yénari maparita echo'ná siri 'yemi 'nésiga.
2 Chopi 'yemitamo ma gará machí mapurigá tamujé ne
wabé risúa nírita chabénara maparita nawésiya 'yénari echo'ná Jirípochi aniríwachi warúrachi, ayena chótamo machí
mapurigá tamujeta ne wabé risú orárami níri echo'ná. Chopi
maparita siri echo'ná 'yemichi, echarí Riosi tamujé tamí ku'wírari mapurigata tarapé majaga 'yemi mi nawésabo echi
Wabé Garabé Riosi Ra'íchara, maparí echi auché jaré
pagótami arigá tamujé tamí ne wabé kichiga sayérari. 3 Mapujiti tamujeta chopi nawésari echi ne Bichíwari.
Tamujeta ketasi 'yemi mi 'yékanaraga nawésari, mapujítita
chopi nakiri máputamo gará bichíbo Riosi Ra'íchara. 4 Chopi tamujeta nawésari Riosi Ra'íchara mapujiti Riosi
Binoy tamujé tamí chapiri mapurigata echirigá nawésabo. Arí
biché ketásita nawesa mapurigata chopi kaníratabo echi jaré pagótami. Si'winárigá tamujeta nawesa mapujiti Riosi Binoy
tamujé tamí júri echirigá nawésanara. Arí biché Riosi tamujé
tamí ne gará machí, tamujé surárachi nirá. 5 Arí biché 'yemi aboni gará machí mapu tamujeta ke siné
'yemi mi su'wé anigá 'yékari, chopi mapurigá 'yemitamo
bichíbo tamujé nawésawara. Nibiré chota 'yemi mi 'yékaka aneri máputa 'yemi amígowara ju, chopi mapurigá
'yemitamo tamujé tamí 'yabo wenomí. Riosi Binoy gará
machí mapu tamujeta ke siné echirigá orari. 6 Tamujeta ke siné amí mapurigá echi jaré pagótami tamujé
tamí o'wéaratama. Ketásita amí mapurigá 'yemitamo tamujé
tamí echirigá o'wéaratama, nibiré cho mapurigá auché jaré pagótami echirigá tamujé tamí o'wéaratama. Chopi echi
Warubéra Jesucristo Binoy tamujé tamí júri 'yemi mi
nawésanara, echijiti ata nakiságá, tamujé ayénata gará omérabi 'yemi yuwa o'wéaratiya.
7 Si'winárigá tamujeta sinibí ne wabé karigá orámi níri
maparita echo'ná 'yemi yuwa 'yénari, achigorigá mapurigá
2
1 T E S A L Ó N A C H I 888
biré mukwí iyéntami ne wabé karigá tibútaga ochébana binoy kúchuwara.
8 Arí biché mapujiti tamujeta 'yemi mi echirigá ne wabé
karé, echijítita ne wabé nakiri 'yemi mi nawésanara echi Garabé Riosi Ra'íchara. Ayena chota ne wabé nakiri
mapurigata sinibí 'yemi mi ku'wíraga pirérabo, mapujítita
'yemi mi echirigá ne wabé simírami kareri. 9 Keni ritémawa, 'yemitamo gará machí mapurigá tamujeta
sinibí we níraga nóchari mapurigata gará kopoa. 'Yemitamo
gará machí mapurigá tamujeta nóchari sinibí rawé, sinibí rokogó ayena cho, mapurigata ketasi wepi kopoa jaré 'yemi
níwara ko'wámi, maparita 'yénari 'yemi mi nawésiya echi We
Garabé Riosi Ra'íchara. 10 Ayena cho 'yemitamo gará machí mapurigá tamujé sinibí
garabé nirá, ne gará wachínaga orari 'yemi napawika
bichíyami yuwa. Chópita ke siné chati orari mapurigá jaré omérama tamujé tamí wi'nijiya chati orámi nirá. Arí biché
Riosi Binoy ayena cho echirigá gará machí.
11 Ayena chótamo gará machí mapu chúrigá tamujeta sinibí 'yemi mi waminabi bichírataga nawésari, ayena cho
mapurigata sinibí kaníratari 'yemi ibiri nirá mapurigá biré
onorúami we karigá, kanírataga, gará ruyé echi jaré binoy kúchuwara.
12 Arí biché tamujeta ma 'yemi mi nureri máputamo sinibí
garabé orogá 'yénabo, achigorigá mapurigá gará níma máputamo orabo, mapujiti 'yemitamo ma Riosi níwara ju. Arí
biché Riosi 'yemi mi bayeri mapurigátamo ayena cho
o'wéaratami níbo Binoy yuwa, echo'ná mapo'ná Riosi Binoy wabé Warubéra Nurámi ju.
13 Echijiti tamujé ayena cho tarapé siné ariwé warú natétara
ayá Riosi mapujítitamo gará bichíri Riosi Ra'íchara maparí tamujeta 'yemi mi nawésari. Echarítamo ne gará bichíri
tamujé nawésawara mapurigá ne bichíwari Riosi Ra'íchara
nirá. Echarítamo ketasi mayeri mapu biré rijoy ra'íchara chopi níri. Arí biché tamujé nawésawara ne bichíwari Riosi
Ra'íchara nirá níri. Arí biché echi Garabé Riosi Ra'íchara
'yemi mi niwá ne gará wachínaga orámi nirá, sinéami mapu ikítamo ne gará bichí.
889 1 T E S A L Ó N A C H I
14 Keni ritémawa maparí 'yemitamo wabé risú orárami níri echi auché jaré ke bichíyami 'yemi pagótamawara jiti, echarí
achigorigá ikíri 'yemi mapurigá ikíri echi auché jaré
napawika bichíyami Juríosi pagótami mapu Jesucristo níwara pagótami ju, echo'ná Juréachi aniríwachi kawírari piréami,
mapujiti aboni ayena cho ne wabé risú orárami níri echi
auché jaré ke bichíyami Juríosi jiti. 15 Je'ná Juríosi aboni nurari mi'rínara echi Warubéra
Jesucristo. Arí biché chabénara nirá aboni ayena cho ko'yari
echi jaré o'wéara nawésami mapu Riosi júri nawésanara echo'ná abónichi. Ayena cho aboni tamujé tamí ku machí
a'wari echo'ná aboni ri'obáwarachi jonsa. Abóniko ketásirapé
orá mapurigá Riosi nakí, chopi aboni wabé sayérami ju sinéami echi auché jaré pagótami. 16 Ayena cho aboni ketasi
nakí mapu tamujeta nawésabo echi auché jaré isena mapu
ketasi Juríosi pagótami ju, mapujiti tamujeta we nakí nawésanara echi auché jaré isena pagótami mapurigá aboni
ayena cho gará ku wikawárami níma. Chopi echi jaré Juríosi
echirigá orogá waminabi ne wabé simírami chati orá. Echijiti jipi echi Warubéra Riosi ne wabé simírami onó, arí biché echi
jaré ke bichíyami Juríosi pagótami warú kastigo 'yárami
níma.
Echi Pablo we nakiri auchecho sine 'nénara echo'ná Tesalónachi
piréami ritémtami
17 Keni ritémawa, ne sinibí maparí tamujeta pe wi'ribé
waná nirá muchúwi echo'ná 'yemichi jonsa, echarita ketasi
'yemi mi ritiwá, chópita surachí nirá sinibí we karigá 'nata 'yemi jiti. Ayena chota wisabé 'nátari mapurigata wabé
simánari echo'ná 'yemi mi 'nésiya.
18 Tamujeta we 'nátaga nakiri mapurigata echo'ná simabo 'yemi mi 'nésiya. Nijé Pablo wisabé nakiri máputa echirigá
simabo, chopi echi riablo, Satanasi riwéami, sinibí tamujé
tamí kumeri, mapurigata ketasi omérabo echo'ná simiba. 19 Tamujeta 'yemi mi ne wabé 'nénari mapujiti
waminánomí rawé maparí echi Warubéra Jesucristo ku
nawama, echarí tamujeta mayé máputa wabé kaníratami níbo mapujiti 'yemitamo ne gará bichíyami ju Jesucristo nirá,
1 T E S A L Ó N A C H I 890
ayena chota ne wabé nóchami níbo mapujiti 'yemitamo gará bichíri tamujé nawésawara.
20 Ne bichíwari tamujeta wabé nóchami ju, ayena chota
wabé kaníratami ju, mapujiti 'yemitamo ma gará bichíri Jesucristo nirá.
Tamujeta ne wabé 'nata 'yemi jiti, ayena chota ne wabé machinári mapu chúrigátamo muchúwi, echijiti nijeni
nakiri juránara echi rijimara Timoteo echo'ná 'yemichi.
Echarita ra'íchaga katéwari mapurigá nijé, echi Silbano yuwa, jena'í Aténachi aniríwachi tibíbota.
2 Ayena chota ra'íchaga katéwari mapurigá nijeni jurama
echi Timoteo echo'ná 'yemi mi némiya. Échiko sinibí we gará ku'wíraga nóchari tamujé tamí yuwa, Jesucristo Ra'íchara
nawésiya, mapurigá biré garabé pioni, Riosi piónawara nirá.
Arí biché echi Timoteo gará omero 'yemi mi waminabi bichíratiya mapurigátamo waminabi kaníraga bichíbo,
Jesucristo nirá,
3 mapurigá ke wesi 'yemi ariwébotamo bichísiya mapujítitamo je'ná jerigá wabé risú orárami ju. Arí biché
'yemi aboni ma gará machí mapu tamujé máputa bichí
Jesucristo nirá, arigá risú orárami níbota. 4 Ayena cho chabénara maparita abijí echo'ná 'yemi yuwa
muchiri, echarita bachá nirá aneri mapu tamujeta arigá wabé
risú orárami níbo. Arí biché jípitamo ma gará machí mapurigá ma echirigá ikíri.
5 Echijiti maparí nijeni echirigá ne wabé machinári mapu
chúrigá 'yemitamo muchúwi, echarini echo'ná 'yemichi júri echi Timoteo mapurigani gará machimea áchatamo abijí gará
bichíro, mapujiti nijeni wabé majari mapu echi riablo, siné
káchi 'yemi mi chati orírama. Arí biché a echirigá ikiságá, tamujé nóchara wepi nochárami ními, mapurigata nóchaga
'yénari echo'ná 'yemichi, echi wabé Garabé Riosi Ra'íchara
nawésiya. 6 Chopi jipi echi Timoteo ma ku nawari echo'ná
Tesalónachi jonsa. Arí biché binoy tamujé tamí ku ruyeri
mapurigá 'yemitamo ne gará bichíyami ju Jesucristo nirá, ayena cho mapurigátamo ne wabé garéami ju. Binoy tamujé
3
891 1 T E S A L Ó N A C H I
tamí ruyeri mapurigá 'yemitamo sinibí ne wabé karigá 'nata tamujé tamí jiti, ayena cho mapurigátamo ne wabé nakí
tamujé tamí 'nénara, achigorigá mapurigá tamujé ayena cho
ne wabé nakí 'yemi mi 'nénara. 7 Echijiti, 'yemi keni ritémawa, tamujeta arigá ne wabé
kaníratami níri 'yemi jiti, mapuyénata ne wabé chibi, risú
orárami níri, mapujítita nawésaga 'yénari Riosi Ra'íchara jena'í Aténachi aniríwachi. Arí biché tamujeta chopi echirigá
kaníratami níri mapujiti echi Timoteo tamujé tamí ruyeri
mapurigá 'yemitamo abijí ne gará bichíyami níri. 8 Jípi tamujeta auchecho ku kaníriga piré mapujítita machí
mapu 'yemitamo ne gará bichíga 'yena echi Warubéra
Jesucristo yuwa. 9 Tamujé sinibí ne warubé natétara ayá echi tamujé
Riósawara echi jaré 'yemi jiti mapujiti 'yemitamo tamujé tamí
ne wabé simírami kaníratari bachámi Riosi yuwa, chópita ketasi chirigá omero echirigá ne wabé simírami nirá natétara
ayá, mapurigá gará ními máputa 'yabo mapujiti 'yemitamo
echirigá tamujé tamí ne wabé simírami nirá kaníratari. 10 Arí biché tamujeta sinibí rawé, sinibí rokogó, ne wabé
tániga ra'ícha Riosi yuwa mapurigá Binoy tamujé tamí
ku'wírama mapurigata echo'ná simabo, 'yemi mi 'nébiya, mapurigata echirigá omérabo 'yemi mi binériya
mapurigátamo waminabi, ne sébari, ne gará bichíyami níbo.
11 Echirigá tamujeta ne wabé nakí mapu Riosi Binoy, tamujé Onorá, tamujé tamí ku'wírama, ayena cho mapu
tamujé Warubérawara Jesucristo tamujé tamí ku'wírama
mapurigata omérabo echo'ná simiba 'yemi mi 'nébiya. 12 Ayena chota ne wabé nakí mapu echi Warubéra
Jesucristo 'yemi mi 'yama máputamo waminabi ne wabé
simírami karebo a'nagupi, ayena cho máputamo wabé karebo ne sinéami echi auché jaré pagótami, achigorigá mapurigá
tamujeta ne wabé karé 'yemi.
13 Echirigá tamujeta nakí mapu echi Warubéra Jesucristo 'yemi mi waminabi bichíratama mapurigátamo sinibí ne
garabé bichíyami níbo ne surachí nirá, mapurigátamo chopi
Riosi níwara níbo, ayena cho mapurigá tamujé Riósawara 'yemi mi riwimea garabé orámi nirá, echarí ne jubá rawé
3:8 Róm 7:9
1 T E S A L Ó N A C H I 892
maparí tamujé Warubérawara Jesucristo ku nawama jena'í wichimóbachi, ne sinéami echi jaré Binoy níwara pagótami
yuwa.
Riosi nakí máputa garabé orogá pirérabo
'Yemi keni ritémawa, jipi ne jubámi tamujeta 'yemi mi ne wabé nakigá je'ná jerigá nuré, achigorigá mapurigá echi
Warubéra Jesucristo tamujé tamí nureri 'yemi mi nurénara,
máputamo abijí waminabi wabé simírami garabé orogá 'yénabo, achigorigá mapurigá Riosi nakí. Tamujeta 'yemi mi
echirigá binérari chabé chokichí jonsa, arí bicheta abijí 'yemi
mi ané máputamo waminabi echirigá orogá nokuísabo. 2 'Yemitamo ma gará machí mapu chúrigá tamujeta 'yemi
mi nureri oránara, mapurigá echi Warubéra Jesucristo ayena
cho tamujé tamí nureri 'yemi mi nurénara. 3 Arí biché Riosi ne wabé nakí mapu 'yemitamo chopi ne
wabé garabé orogá pirérabo mapurigá Binoy ma 'yemi mi
garabérari, ayena cho Riosi ketasi nakí mapu ke wesi 'yemi chuwé birétari yuwa kochimea.
4 Chopi Riosi nakí mapu ibiri 'yemi machiboa garabé orogá
pirériya 'yemi aboni jubira chopi yuwa, máputamo garabé orabo 'yemi jubira, ayena cho máputamo gará karebo aboni.
5 Arí biché Riosi ketasi nakí máputamo chuwé birétari
yuwa kochiboa maparítamo we 'nátaga nakí echirigá chati oránara, mapurigá we orá echi auché jaré pagótami mapu
ketasi machí Riosi.
6 Ayena cho Riosi ketasi nakí mapu 'yemi echirigá chati orabo, auché jaré 'yemi ritémawara sayéraga. Binoy ketasi
nakí mapu ke wesi 'yékaka orogá 'yésama auché biré rijoy
upira, mapujiti echi Warubéra Riosi warú kastigo 'yama sinéami echi jaré mapu ikí echirigá chati orako. Chabénara
tamujeta ma 'yemi mi echirigá nawésaga aneri.
7 Mapujiti Riosi tamujé tamí bayeri mapurigata Binoy níwara pagótami níbo, mapurigata chopi garabé orogá
pirérabo, ne gará bi'wíami suréami nirá. Riosi ketasi nakí
máputa we chati chuwé orogá pirérabo, ne wabé chati sití suréami nirá.
4
893 1 T E S A L Ó N A C H I
8 Arí biché echi jaré mapu ikí ketasi gará nijéwaga orako je'ná mapu tamujeta binera, abóniko ketasi 'me tamujé tamí
nirá, ayena cho aboni ke 'me nirá Riosi mapu tamujé tamí
'yari Binoy Wabé Garabé Iwigara. 9 Jipi ketasi arigá 'wérari ju mapu nijeni 'yemi mi osema
jeanigá máputamo a'nagupi karebo, ritémtami nirá, mapujiti
'yemitamo ma a'nagupi karé, mapurigá Riosi Binoy 'yemi mi binérari. máputamo karebo.
10 Arí biché 'yemitamo sinibí echirigá ne wabé karé echi
auché jaré ritémtami ne suníami echo'ná Maseróniachi aniríwachi kawírari piréami. Jipi, 'yemi ritémtami, tamujeta
'yemi mi ané máputamo abijí waminabi wabé simírami
karébotamo a'nagupi. 11 Ayena chota 'yemi mi ané máputamo kirí orogá
pirérabo, máputamo ne gará nochabo 'yemi aboni nóchara
orayá, ayena cho máputamo 'yemi aboni sikara jiti nochabo mapurigá tamujeta ma 'yemi mi nureri.
12 Gará níma máputamo sinibí echirigá orabo, mapurigá
echi auché jaré ke bichíyami ayena cho animea mapu 'yemitamo gará orámi ju. Ayena cho gará níma máputamo
sinibí echirigá gará nochabo mapurigátamo sinibí níwabo
suwaba mapu ikítamo newaré.
Echi Warubéra Jesucristo ku norinama jena'í wichimóbachi
13 'Yemi tamujé ritémawara, tamujeta wabé nakí
máputamo gará machiboa mapu chúrigá ikimea echi auché
jaré ritémtami yuwa, sinéami mapu ikí ma suwíami ju, mapurigá 'yemitamo ketasi o'monabo mapurigá echi auché
jaré pagótami ne wabé o'mona, sinéami mapu ikí ketasi
bichíga buwé mapurigá echi jaré suwíami ku o'wínama echarí ne jubá rawé.
14 Echirigá mapurigá tamujeta gará bichí mapu echi
Warubéra Jesucristo waminá mukuri, ayena cho mapu Binoy auchecho ku owínari maparí Binoy ma mukúami níri,
echirigá achigorigá tamujeta gará bichí mapu Riosi ku
o'wíntama, echi Warubéra Jesucristo yuwa, ne sinéami echi jaré bichíyami mapu ikí Jesucristo nirá bichíga suwíriko.
1 T E S A L Ó N A C H I 894
15 Echijiti tamujeta 'yemi mi je'ná jerigá ané, mapurigá echi Warubéra Jesucristo tamujé tamí binérari, mapu tamujé
bichíyami máputa abijí tibibo akami nirá echarí ne jubá rawé
iyénasí maparí ku nawama jena'í wichimóbachi echi Warubéra Jesucristo, tamujeta ketasi bachá nirá simabo,
chópita napawika simabo echi auché jaré yuwa, sinéami echi
jaré bichíyami mapu ikí ma suwiri. 16 Mapujiti echi Warubéra Jesucristo Binoy ku rikínama
echo'ná ripá riwigachi jonsa. Echarí Binoy mapurigá Nurámi
nirá ne wabé o'weri ra'íchaga ku norínama jena'í wichimóbachi. Echarí biré warubéra Riosi kapitánawara
ayena cho o'wari ra'íchaga nawama. Ayena cho ne wabé
iwéami anema echi Riosi níwara korneta aniríwami. Echarí ne bachá nirá ku o'wínama sinéami echi jaré ma suwíami
mapu ikí Jesucristo nirá bichíga suwiri.
17 Arí biché pe jubámi tamujé máputa abijí akami tibiko echarí ne jubámi rawé iyénasí, tamujeta echi jaré aboni yuwa
ke sayiná torúami níbo echo'ná ripa norírari mapurigata
echo'ná ikárari natipabo echi Warubéra Jesucristo. Arí biché echarí jonsa tamujeta sinibí nirá echirigá muchibo echi
Warubéra Jesucristo yuwa.
18 Echijiti a'nagupi wabé kaníratasi je'ná ra'íchari jiti.
Keni ritémawa, ketasi arigá 'wérari ju mapu nijeni 'yemi
mi osema jeanigá mapu chu kiríbuko suwaba je'ná jerigá ikimea, mapujiti ke wesi ne gará machí. 'Yemitamo ma gará
ruyérami ju, mapu ke wesi pagótami gará machimea chu
kiríbuko ku norínama echi Warubéra Jesucristo. 2 'Yemi aboni ma gará machí mapu echarí rawé echi
Warubéra Jesucristo ke sayiná ku nawama jena'í
wichimóbachi, maparí echi jaré pagótami ketásirapé buwé muchima. Echarí rawé echi Warubéra Jesucristo ke sayiná
nawama mapurigá echi jaré chigórami ke sayiná 'yena,
rokogó nirá. 3 Waminánomí rawé maparí echi auché jaré pagótami jena'í
wichimóbachi piréami jeanigá muchima mapu aboni ma we
gará kirí orogá piré, echarí sinéami aboni ke sayiná káraga suwábarami níma, achigorigá mapurigá ke sayiná okorá biré
5
895 1 T E S A L Ó N A C H I
mukwí bochámi maparí ma nawárama biré tá múchari. Arí biché echarí rawé echi jaré pagótami ke wesi gará omérama
waminá júmsiya.
4 'Yemi ritémtami mátamo ne gará machí je'ná jeyiri namuti. Echijiti 'yemitamo ketasi rokowárari nirá piréami ju,
ketasi mapurigá echi auché jaré ke bichíyami pagótami mapu
rokowárari nirá piréami ju, mapujiti aboni ketasi machí chúrigá ikimea jena'í wichimóbachi. Echijiti 'yemitamo ketasi
majajáratami níbo maparí ke sayiná sebama echarí echirigá
ikíachi rawé. Chopi echarí ne jubá rawé echi auché jaré ke bichíyami pagótami ne wabé majajáratami níma achigorigá
mapurigá echi pagótami majajáratami ju biré chigórami jiti
mapu ke sayiná ne machiná nawá. 5 Mapujiti ne sinéami 'yemi bichíyami ma bukuríwami nirá
garabé orogá piré, mapujiti echi Warubéra Riosi ma gará
rayéntari echo'ná pachana 'yemi surárachi nirá, mapurigátamo suwaba gará machiná nirá orabo mapurigá ne
rawé orámi nirá. Tamujeta ketasi rokogó orámi nirá juta,
ketasi mapurigá echi auché jaré chati chuwé orámi pagótami. Abóniko ketasi buwé mapurigá echi Warubéra Jesucristo ku
norínama, echijiti aboni mapurigá rokogó kochíami nirá ju.
6 Echijiti ne gará níma mapu tamujeta ketasi orabo mapurigá echi auché jaré ke bichíyami pagótami, chopi
máputa sinibí gará 'nagá, ne gará 'nátaga muchibo.
7 Arí biché echi jaré mapu we kochiko, abóniko rokogó we kochí. Arí biché echi jaré mapu we tékako, abóniko rokogó
we teka.
8 Echijiti gará níma mapu tamujé bichíyami sinibí gará 'nagá ne gará 'nátaga muchibo, mapujítita ne machiná orámi
ju mapurigá ne rawé 'yénami nirá. Gará níma máputa ne
sinibí gará bichíyami níbo, ne gará garéami ayena cho. Echarí tamujeta sinibí ku'wíratami níbo mapurigá echi jaré sontarsi
ku'wíratami níri maparí aboni ne wabé biwárami jiero
napáchami níri, mapurigá aboni ketasi chiwárami níma. Arí biché tamujeta ne gará bichí mapu Riosi tamujé tamí káraga
ku'wírama waminánomí rawé. Ne wabé gará ju máputa
echirigá bichí mapu Riosi tamujé tamí ku'wírama, mapujiti tamujeta ne bichíwari ku'wíratami níbo mapurigá echi jaré
1 T E S A L Ó N A C H I 896
sontarsi ku'wíratami níri echo'ná mo'ochí maparí aboni 'yénari echi wabé biwárami jiero ko'yáchaga.
9 Arí biché Riosi ketasi tamujé tamí chapiri mapurigata
chopi miná kastigo 'yárami níbo. Chopi Riosi tamujé tamí chapiri mapurigá tamujé Warubérawara Jesucristo ne sébari
tamujé tamí ku'wírama.
10 Arí biché echi Warubéra Jesucristo mukuri tamujé tamí jiti mapurigata sinibí pirérabo Binoy yuwa, echarí jonsa
maparí Binoy ku nawama, ata abijí akami nísagá, ayena cho
ata ma suwíami nísagá keremá. 11 Echijiti a'nagupi waminabi wabé kaníratasi, ayena cho
a'nagupi waminabi gará bichíratasi, achigorigá
mapurigátamo sinibí orá.
Echi Pablo gará ruyé echi jaré bichíyami
12 Keni ritémawa, 'yemi nimí wabé táni mapurigátamo
garabé nirabo echi jaré nawésami mapu 'yemi mi nawesa
Riosi Ra'íchara. Echi jaré aboni 'yemi mi nuré, ayena cho aboni 'yemi mi ruyé mapurigá echi Warubéra Jesucristo nakí.
13 Ne wabé garabé níma máputamo sinibí echirigá wabé
garabé nirabo echi jaré aboni, ayena cho máputamo wabé karebo, mapujiti aboni we nocha Riosi nóchara orayá. Arí
biché sinibí ne gará kirí orogá pirérasi a'nagupi.
14 Ayena chota 'yemi mi nuré, 'yemi ritémtami, máputamo gará ruwigá ruyebo echi jaré mapu ketasi nakí nochánara,
mapu aboni arigá we nóchaga mema aboni ko'wámawara,
ayena cho máputamo waminabi bichíratabo echi jaré mapu ketasi 'me gará bichí, ayena cho máputamo gará ku'wírabo
echi jaré mapu ketasi 'me jiwérami ju, ayena cho máputamo
waminabi anáchaga, arigá karebo ne sinéami pagótami. 15 Sinibí ne gará 'néniga tibusi mapurigá ke wesi 'yemi
chati sitira orabo echi auché jaré mapu arigá 'yemi mi sitira
orá. Si'winárigá sinibí chopi waminabi wabé garabé orasi a'nagupi, ayena cho garabé orasi ne sinéami echi auché jaré
pagótami.
16 Sinibí ne wabé gará kaníriga pirérasi. 17 Sinibí gará tániga ra'íchasi Riosi.
897 1 T E S A L Ó N A C H I
18 Sinibí warú natétara 'yasi Riosi ne suwaba jiti mapurigá ikísimi, mapujiti Riosi nakí máputamo echirigá orabo,
mapujítitamo bichíyami ju Jesucristo nirá.
19 Maparí echi Wabé Garabé Riosi Iwigara tamujé tamí ra'ícha pachana tamujé surárachi nirá, echarí mapurigá na'í
rajámi nirá ju. Ketasi siné cho'wasi echi Garabé Riosi Iwigara,
chopi sinibí gará nijéwaga orasi suwaba mapu Riosi Iwigara 'yemi mi nuré.
20 Sinibí ne gará karigá bichísi mapurigá nawesa echi jaré
mapu ikí Riosi júri nawésanara. 21 Maparí jaré pagótami 'yemi mi nawesa, sinibí ne gará
'nátaga machisí acha achigó yiri ko, Riosi Ra'íchara yuwa. Ne
gará bichísi echi nawésarawami mapu achigó yiri ju Riosi Ra'íchara yuwa, chopi ketasi bichísi maparí ketasi achigó yiri
ju, Riosi Ra'íchara yuwa.
22 Ketasi biyiri chati orasi. 23 Riosi Binoy 'yemi mi 'ya mapurigátamo kirí orogá
pirérabo. Nijeni ne wabé nakí mapu Riosi Binoy 'yemi mi
káraga garabératama, ayena cho mapurigátamo káraga gará tibútarami níbo 'yemi iwigara, ayena cho 'yemi ariwara,
ayena cho 'yemi sapara, mapurigátamo tarapé chati orámi
níbo mapuyénasí tamujé Warubérawara Jesucristo ku nawama.
24 Echi Warubéra Riosi 'yemi mi bayeri mapurigátamo gará
bichíbo. Arí biché Riosi ne wabé bichíwami ju. Ayena cho Riosi káraga sunima ne suwaba je'ná jeyiri mapurigá Binoy
bachá nirá bichíwaga aniri.
Echi Pablo ripóraga 'nári echi jaré ritémtami
25 'Yemi keni ritémawa, sinibi Riosi yuwa tániga ra'íchasi tamujé jiti.
26 'Yemi ritémawara warú ripora natem chu'mumemia
nirá. 27 Nijeni 'yemi mi nuré, echi Warubéra jiti, máputamo gará
machíami nirá ra'íchaga 'nebo je'ná oserí osirúami echarí
maparítamo napawika muchuwi, sinéami máputamo ikí gará bichíyami ritémtami nirá ju.