jack london - dÖnek when the god laughs (tanrı gülünce) varlik yayinlari

J W I \ L O N D O N

i

VARLIK YAYINLARI

V V

nilayTypewritten Text



nilayTypewritten TextNDEKLER




nilayTypewritten TextI. YK: DNEK ..............................(3-21)II. YK: ET.....................................(21-36)













nilayTypewritten TextIII. YK: ALLAHA ISMARLADIK JACK...(36-45)IV. YK: GURUR .................................(45-58)V. YK: CZZAMLI KOOLAU..............(58-72)VI. YK: KONA ERF.........................(72-85)VII. YK: CHUN AH CHUN...................(85-96)












nilayTypewritten TextTanr Glnce






nilayTypewritten Text"When the God Laughs


nilayTypewritten TextKitabn zgn Ad:









nilayTypewritten Text"

nilayTypewritten TextDNEK


nilayTypewritten TextJACK LONDON
























nilayTypewritten Text Yazan:



JACK LONDON

D N E KGevirem:

FHKRET U R A Y

K N C BASILI

V A R L I K Y A Y I N E V Ankara Caddesi, stanbul

VARLIK BYK CEP KTAPLARI : 223

Bu kitabm ilk baskss ubat 195S'te yapmgtn'.

Varlk Yaynlar, say : 971 stanbul'da Ekin Basmevi'nde baslm#))

Nisan, 1963

D N E K

"Johnny, ka lk m yacak olursan sana bir lokm a bite yem ek verm em ."

B u teh d it ocukta h igb ir te s ir yapm ad. Gzel b ir rya grm ek te olan insan, bu ryadan uyanm am aya nasl galr- sa, o da ayn in a tla te k ra r y o rgan na sarld. EHeri boluk ta hafifge yum uldu, havaya zayf, t i tr e k y u m ru k la r savurdu . Bu yum ruklarn , hedefi a tnesiyd i; fa k a t o, gocuu om uzlarndan sertge silkeierken m tad a lkan l iie kendini bun la rdan ko-rudu.

"R a h a t b rak beni."Bu ba r evvel bi* say k lam a gibi balad, am a gabucak

ykselerek tiz b ir glk h a lin i ald ; sonra te k ra r hafif liye- rek an lalm az b ir m rldanm a eklinde kayboldu. A nnesi al-d rm ad. Bu, gzleri kederli, yz yorgun b ir kad nd ; her gn tek ra rlad bu vazifeye a r t k alm t. Yorgain yaka- ly a rak gocuun zerinden sy rm aa urat. O zam an gocuk, y u m ru k a tm ay b rak p m its iz lik iinde yo rgana yap t, y a-ta n ay ak ucunda to p lan an rt le re sarld. B u sefer kad n

rt le ri yere gekmeye balad. ocuk yorgan b rakm aynca, kad n asl kald. F a k a t ocuk tan d aha a r olduu iin yor-g an da, gocuk d a teslim oldular. Johtnny, vcudunu odann ineleyici souundan k o ru m ak iin yo rgan n scak l n b-rak m ad an rt le rle be rab e r y a ta k ta srk lendi. Y a ta n ke-n a rn a doru tekerlen irken , hagaa yere yuvarlanaca n an- ly a rak b irdenb ire canland. V aziyeti dzelterek m uvazene-sin i bu lm aya galgt. S on ra ay ak st yere dt . O an d a a n -nesi de om uzlarndan y ak a ly a rak sarst. ocuk te k ra r yum -ru k sav u rm ay a balad. B u se fe rk ile r daha catnl ve d ah a is- tik am etli idiler. F a k a t o a n d a gzleri ald. O zam an annesin i de b rak t. A rtk uyanm t. ocuk, "P ekl ," diye m rldand.

K ad n lm bay a la ra k d ar frlad , gocuu k a ra n lk ta b-rak t. K ap d an g kaken , "G ndeliini keserler," diye ih ta r etti.

Jo hnny k a ran l a ald rm ad. Elbiselerini, g iyerek m utbaa g itti. Z ayf ve gelimsiz b ir gocuk olm asna ramem, a r ba-

4 D N E K

syordu yere. B acak la r o k ad a r sska idi ki, vcudunun a l r -ln sekm ekten cizmig gibi grnyordu. M asann yanm a dibi k r k b ir iskem le gekti.

"Johnny!" diye annesi bard.Johnny yerinden srad, b ir kelim e sylem eden m uslua

g itti. M usluk ta ya l ve k irliydi. D elik ten pis b ir koku ge-liyordu. A ldrm ad. D elikli ta n koku lu olm asn tab i bulu-yordu, n itek im sabunun bu lak suyundan k a p k a ra olm as ve g kprm esi de tabiiydi. Zate sabunu kp tm eye de u-ram azd. Y zne b irk a avu souk su a rp m ak yeterd i. D i-lerin i y kam azd; o yzden m rnde d i fras medir grm e-m iti, dnya yznde d ilerin i y kayacak k ad a r ap ta l in san -la rn bulunduunu da bilmiyordu.

"G nde b ir defack olsun ben sylem eden yzn y ka-sam," diye annesi kt.

K adn, ibriin stndek i k r eliyle k a p a ta ra k fincan la-ra kahve koyuyordu. ocuk cevap verm edi, z ira bu, a ra la r n -dan. eksik o lm ayan daim kavga m evzuu, annesin in de bir g ra n it sertli i ile s ra r e tti i tek noktayd. Gnde b ir defa yzn y kam aya m ecburdu. Yal, nem li, pis, p a ra para ve ty leri insan n yznde ka lan b ir hav lu ile ku ru land . A n-nesi, "K eke bu k a d a r u zak ta o lm asaydk," dedi. "B iliyorsun ki, elim den gelen h e r geyi yapyorum , am a k irad an y ap aca -m z b ir dolar ta s a rru f , bizim iin ok m him . H em b u ran n odas da ok, bunu sen de biliyorsun."

ocuk so fraya o turdu. A nnesini dinlem iyordu. B un lar im -diye k a d a r ka kere duym utu. Annesi d a r dgnl idi, d-np dolap fab rik ad an bu k a d a r u zak ta o tu rd u k la r iin ek-tik le ri sk n ty o rtay a koym ajktan kend in i alam yordu.

"B ir do lar dem ek, fazla yem ek dem ektir," diye ocuk k a t' b ir m ta lada bulundu. "B ir an nce yola koyulm am lzm. K ahvalty getir."

E km ei y ar ineyip inenm em i para la r kahve ile boazndan aa y kayarak , acele acele yem eini yedi. K ah-ve niyetime sam u r gibi, scak b ir m ayi iiyordu. Johnny bu-nu kahve, hem de ok iyi b ir kahve zannederdi. Bu, oda, h a -y a tta ka lan b irk a bo hayalden biriydi. H ay a tn d a hi sa-hici kahve im em iti. Ekm ee k a tk o la rak biraz da nouk jam bon vard. A nnesi, fincan n te k ra r doldurdu. E km eini b itir irk en d aha ekm ek gelip gelm ediine bakyordu. Annesi, onun bu sual so ran bakn an lyarak ,

D N E K 5"O burluk etm e, Johnny ," dedi. "K endi pay n yedin, k a r-

delerin senden d aha kk ."A nnesinin bu aza rlam as n a cevap verm edi. Z aten pek ko-

nukan deildi. A lkla e tra fa bak m ak tan vazgeti. O nda y-le b ir sab r vard ki, bu, onun bu sabr rendii m ektep k a -d a r m th iti. K ahvesin i b itird i. Azn elinin tersiy le silerek k a lk m ay a hazrland. A nnesi, acele ile, "D ur bakalm ," dedi. "B elki ekm ekten san a b ir dilim daha karab ilirim , am a ince b ir dilim ."

H arek e tle rin d e b ir y avalk vad . Som undan b ir diiim ke-ser gibi yapt, son ra som unu ekm ek k u tu su n a koyarak , kendi iki d ilim inden b irin i ona g trd . Onu k an d rd n a em indi; fa k a t teki, annesin in bu el abukluunun fa rk n a v ard ; am a yine de u tan m ad an ekm ei ald. K endi kendine, annesin in m z-m in bilm em ne hasta i yznden fazla, i tah as olm adna ka.n idi.

K adn, ocuun ekm ei k u ru k u ru inediini grnce, kendi kahvesin i de onun fincan na boaltt.

"N edense bu sabah m idem alm yor," diye bu harek e tin i izah etti.

U zak lardan gelen uzun ve kesk in b ir ddk sesi, ik isini de ay a a kald rd . K adn ra f ta k i k k ala* saa te bakt. Yel-kovan la akrep , bebuuun zerimde idi. i a ilelerin in b ir-o k la n d ah a yen i uykudan kalk yordu. O m uzlarna b ir al a tt, b ana biimsiz, m odas gem i k irli b ir ap k a geirdi. L m bann fitilin i ksp, fled ik ten sonra, oluna, "Kom alyz," dedi.

E] yordam iyle yo liarn b u la rak m erdivenden indiler. H a -va ak, fa k a t souktu . Johnny , havamn iik tem as ite t i tre -di. Y ld zlar henz solm am t. eh ir ka ran lk t. H er ik isi de y r rk en ay ak la rn s tyo rdu . B acak adaie ie inde ayak la r yerden ka ld rm ak iin en kk b ir arzu yoktu.

O nbe dakika, hi konum adan yrd ier, son ra kad n saa sap t; k a ra n lk ta kaybo lu rken ocua, "Ge kalm a," di-ye tenb ih etti. teki cevap verm eden yoluna devam etti. F ab -r ik a m uh itinde k ap la r a im aya balam t. B ir an so n ra k a -ran l do lduran kalaba l n a ra s n a k a ra ra k kendisi de on- ia rd an b iri oldu. Fabrika: kap s ndan g irerken ddk te k ra r tt . ocuk, douya) don bakt. E v lerin a rk as n d an para p a r a grnen u fu k ta soluk b ir k ykselm eye balam t, te a rk a s n dnp fa b r ik a a rk a d a la r n a ka tlm ad an evvel.

6 D N E K

gnn an cak bu k ad arn : grebiliyordu. B irgok uzun m akine dizilerinden birimdeki yerin i ald. nnde, ii kk m a k a ra -la r la dolu b ir kabm stnde, s ra tle dnen byk m ak a ra la r vard], g basitti. B tn istenen, abukluk tu . K k m ak a ra -la r o k ad a r abuk boalyordu ve bun la r bogaltan o kad ar ok byk m a k a ra v ard ki, in san n hi bog zam an olm uyor-du.

M akine gibi algyordu. K k m a k a ra bogalmca, sol eliy-le byk m akaray durduruyor, bag ve ah ad e t parm a ile ipliin ucunu yakalyor, sa eliyle de kgk m ak aran n ipliin in ucumu tu tuyordu . B u h e r iki elin m uhte lif h a reke tle ri ayn zam anda ve s ra tle oluyordu. Sonra el abukluiyte b ir dokum ac dm y ap a rak byk m ak aray se-best b rak -yordu. B ir k ere uykusunda bile dm atab ilece in i syliye- rek nm gt. Baz geceler ryasnda, sonu gelm iyen dm -le r a ta r a k a sr la rca algrd.

gi ocuklarn bazlar bogalan kgk. m ak a ra la r dei-tirm iyorlar, bylece hem zam an kaybediyorlar, hem de m ak i-neyi boubouna a ltryorlard . B una m n i o lacak b ir gzc vard. Johm ny'nin yan bam da alan ocuu byle b ir anda y aka ly a rak ku lak la rn ekmig; "Johnny 'ye baksana , neye o- 'nun gibi alm yorsun!" diye azarlam t.

Jo h nny 'n in m a k a ra la r hzla boalyor, yerine yenisi ko-nuyordu, am a o, bu vas ta l le hi k u la k asm am t. B ir zam anlar... am a eok, ok eskiden... - P a rla k b ir rnek o larak kendisinden bahsedild i in i d in lerken kay tsz yz deigmez-

D N E K 7g iren lerden fazla o la rak b ir can daha, vard. Bu, k u lak la rn -d a m ak inelerin g r lt ve u u ltu su ile doan ve ilk nefesin-de iine iplik lifleri ile a rlam havay eken Johmny idi. D ah a haya tn n bu ilk gnnde, cierlerin i bu liflerden ko ru -m a k iin ksrm t , h l da ksrm ekted ir.

Johnny 'n in yan bam da alan ocuk, a la r gibi bu rnunu ekti. ocuun yzn, u zak ta n kendisin i gz hapsine alm olan gzcye ka r b ir n e fre t ifadesi sa rm t; am a b tn m a-k a ra la r sarlyordu. ocuk, nnde dnen m a k a ra la ra k f rle r yadryor, fa k a t ses ik i ad m teye bile g itm iyordu. O dann g r lt s bu sesi d uvar g ib i yutuyordu.

B tn b u n la ra Jo h n n y 'n in ald rd yoktu . Onun, kendine g e h e r hdiseyi b ir kabu l edi ta rz vard . Z aten bu gibi v a k 'a la r te k e r r r ede ede a r t k m onoton b ir hal a lm t, ite bu k k hdiseye de defalarca, ah it olm utu. O na gre, gz-cye k a r gelm ek m ak ineye k a r geim ek k a d a r lzum suzdu. M akineler bu ta rzd a a lm ak ve bu alm a ile b ir i grm ek iin yaplm t. Gzc de yle.

F a k a t s a a t onbirde, odada b ir te l balad, bu heyecan gizlice k u lak tan ku la a do laa rak derha] h e r ta ra fa yayld. Johnny 'n in tek i ta ra f n d a alan te k bacak l ocuk yavaa olduu yerden s ray a rak b iraz tede duran bo b ir m ak ara sand na yak lat, ko ltu k denekleri ile be rab e r sand a da-la ra k gzden kayboldu.

Gen bir adam la beraber, fa b r ik a m dr ieri girdi. Gen adam iyi giyinm iti, s r tn d a kolal gm lek vard . Johnm y'nin kendi llerine gre bu b ir m fettiti. Y an larndan geer-ken d ikka tle ocuk la ra bakyor, bazan durup sualler soruyor-du.

zam an, c ierlerin i zo rlyarak avaz k t kadar* b a r-m ak zo runda kalyor, sesini duyu rm ak iin kendin i skm asn -dan yz tu h a f b ir ekilde buruuyordu. K esk in gzleri, Jo h n n y 'n in yan ndak i bo m akineye takld , fa k a t b ir ey sy-lemedi. Joh n n y ile gzgze gelince, b irdenb ire durdu. Johnny '- yi m akineden b ir adam g eri ekm ek iin ko lundan tu ttu , fa -k a t b ir h a y re t n idasiy le kolunu b rak t. M dr heyecanla.', "Ol-duka sska," diye gld.

"P ipo sap gibi," diye teki cevap verdi. "u b acak la ra bak, o cuk ta kem ik hasta l var, d ah a b alang ta am a, h a s-ta lk m evcut. E er sa b a y a tu tu lm azsa m u h ak k ak d aha evvel verem den gider."

8 D N E K

Johnny , b tn bun lar dinledi, ama. b ir ey anlam ad. Za-ten m stakbel h a s ta lk la r onu ilgilendirm iyordu. Simdi, m -fe tti k l na girmig, d aha ciddi b ir h as ta lk onu teh d it edi-yordu.

"Bauum, gimdi b ana doruyu syle." M fetti gocu-un ku la na eilmi, duyurm ak iin baryordu. "K a ya-ndaym?"

"On drt," diye Jo h n n y yalan syledi. H em de cierleri-n in b tn kuvvetiyle. O k a d a r b a ra rak ya lan syledi ki, b ir tes te re g r lt s k a ran b ir sesle k u ru k u ru ksrm eye ba-lad ve bu ks rk sab ah tan be-i c ierlerine yerlem i olan lifleri ayaa kald rd . M dr,

"E n aa on a lt gsteriyor," dedi."Y ahu t da altm ," diye m fe tti cevap verdi."D aim a yle grnr.""N e zam andan beri?" diye m fe tti acele ile sodu.

"Senelerden beri, h i yalanm az.""Y ahu t genlem ez. Z annedersem b tn bu gsterd i i se-

neleri b u rad a geirdi."

"B azan alt, baz b rak t. A m a bu, yen i kanunun k a -bu lnden evveldi," diye m dr ilve etti. M fetti zerinde yar sarl, m ak a ra la r n h zla dnd, Johnny'nitn yan ndak i m akiney i gste re rek sordu,

"B u m akine bo m u?""y le grnyor."M dr, gzcy ard. O da, m akineyi i a re t ederek k u -

la na b ir eyler bard . M dr de, m fe ttie "Bom u," diye cevap verdi. O nlar geip giderken, Johnny h asta l n a tla tl-m olm asndan dolay b ir fe rah lk d u y arak i ine dnd. F a -k a t te k bacakl ocuk o k a d a r ta lih li deildi. K eskin gzl m fe tti bo m ak ara sand na b irka ad m y ak la n ca onu san d k tan d ar u ra tt. ocuun dudak la r titr iy o r, yz m t-h i ve aresiz b ir fe lke te uram o lan la ra m ahsus b ir ifa -de tayordu .Gzc, sank i ocuu ilk defa gryorm u gibi arm t. M drn yz, to k a t yem i gibi b ir ifade alm t.

M fetti, "B unu tan rm ," dedi. "On ik i yandadr. Bu sene fab rikadan k arttm . Bu drdncs." T ek bacakl ocua dnd.

"Hami bana, m ektebe gideceine sz v erm itin?"T ek bacakl ocuk a lam aya balad.







nilayTypewritten Text a


D N E K 9"Y alvarrm bay m fetti , ailem izden ik i ocuk id, hem

biz ok fakiriz .""N eden yle ksryorsun?" M fetti, san k i onu b ir ci-

naye tle ith am ediyorm u gibi sordu; ve te k bacak l ocuk da. sank i susunu in k r ediyorm u gibi, cevap verdi. "B ir ey deil, gecen h a f ta b iraz tm t m de, bay m fetti, ite ondan."

Sonunda: tek bacak l gocuk, m fettile b e rab e r odadan kt. M dr de heyecan la p ro testo ederek on lar tak ip etti. B undan sonra, m onoton h av a te k ra r odaya kt. U zun sa-bah ve daha, uzun leden son ra geip g itti. N ihaye t paydos zam ann b ildiren ddk tt . Johnny fa b r ik a kap s ndan -k arken , k a ra n lk km t bile. Bu zam an zarfnda gne ge a ltn b ir m erd iven kurm u, dnyay cm ert b ir scak l-a bom u, son ra a l a la ra k batda, evlerin .arkasndan para pa ra grnen u fu k ta kaybolm utu .

A kam yem ei ailen in te k nyd. Jo h nny 'n in kk e rk ek ve kzkardelei'iy le k ar la t tek n. Bu, ona b ir sava n gibi geliyordu. nk, kendinin ok ih tiy a r olm a-sna kar, k ardeleri de fec denecek k a d a r gentiler. O nla-rn a n ve artc hafiflik le rine gz yum uyor, onlar anhya- m yordu. K endi ocukluu ok geride kalm t. A ptalca bul-duu bu gen ru h la rn g r lt le rinden sk lan ih tiy a r ve a sa -b b ir ad am a dnm t .-B ir gn, on larn d a alaca dn-cesiyle kend in i teselli ederek sessizce yem eine dalard. a-lm a, on la rn kesk in ta ra f la r n k r a ra k on la ra da kendisi gi-bi s k n e t ve v ek ar verecek ti. Jo h n n y de b tn d ier in san -la r gibi, kendin i m iyar diye kabul ederek b tn k in a t bu lye vururdu .

Y em ek esnasnda, h e r f rs a tta annesi b itm ez tkenm ez tek -ra r la rla , elinden gelen h e r eyi yap t n an la tt, bylece za-ten k t olan yem ein sonu im dada yetiti. Johnny , sandalye-sini geri ite rek so fradan kalk t. B ir an y a tm ak la kap n n nne km ak a ra s n d a bocalad, n ih ay e t d ar km aya k a -r a r verdi. U zaa gitm edi. K apn n nnde dizleri y u k a r e-kilm i, d a r om uzlar ne doru bklm , d irsek leri dizlerin-de ve enesi avu la rn d a o turdu.

H ib ir ey dnm yor, sadece dinleniyordu. B eyni uyku -y a dalm t. K ardele ri d a n km , baka ocuklarla oynu-yorlard . K edeki e lek trik lm bas b u n la rn elencesini ay-dn latyordu . O nun huysuz ve asab olduunu biliyorlard, fa -

10 D N E K

k a t m acera a ray an ruh la r, on lar Johnny 'y i k zd rm aa ev-ketti. E lele tu tu g a rak onun nnde to p lan d la r ve vcu tla r ite tem po tu ta ra k , sih irli ve hig de m ethedici o lm ayan b ir te k e r-lem e tu ttu rd u la r . Joh n n y on la ra k f r etti. B u k f rle ri fab-rik ad ak i ustabag lardan renm iti. Burnun beyhude olduunu grp, kendi vekarm da hatrlay nca , inatg b ir sknete dald.

ocuklarn elebags, kendinden b ir son rak i kardei, henz on y am a basm olan W ill'di. Johnny ona k a r pek de m fik b ir h is beslemezdi. H ay a t d aha b atan itibaren , devam l su re tte , W ill'e y ard m ve W ill'e verm e ile zeh irlenm i-ti. O na yle geliyordu ki, W ill kend isine ok eyler borlu olduu halde, mteekkil* deildi. ok uzak ve k a ra n -lk b ir mazide, kendi oyun zam an larnda , W ill'e bakm aya m ec-b u r olduu iin, bu oyun zam an n n byk bi* ksm ondan alnm t. O zam an lar Will, kck b ir bebekti ve annesi, im di olduu gibi, o zam am lar da gndzleri fab rik ay a g ider-di. B u yzden hem babalk , hem de annelik vazifesi kk Johnny 'ye dyordu.

Will, iyi bak m ve ih tim am belli ediyordu. Salam yapl, o lduksa salam , aabeyisi boyunda ve d aha ard . Sanki bi-ris in in canll ve kan tek ine gem iti, R u h u d a yle. Johnny '-n in b itk in , y pranm ve cansz olmasina karglk , kk k a r -dei nee ile dolup tayordu .

A layl gark ykseldike ykseldi. W ill dans ederken ei-le rek d ilin kard. B u an d a Johnny 'n in sol kolu ileri frlay a -ra k onu g rtla ndan yakalad . Ayn zam an d a sa elimin ke-m ik li yum ruu da b u rn u n a indi. B u asab iyetle vuru lm u b ir yum ruk tu , fa k a t sebep olduu lk bu yum ruun ac tacak k a -d a r kuvvetli o lduunu isp a t etti. teki gocuklar ko rku ite barrken , Johnny 'n in k zkardegi Jennie, eve kotu. Johnny. W ill'i geri geri itti, diz kapan vahgice tekm eled i ve sonra yzkoyun am urun iine arp t. S u ra tn b irk a defa gan u a s rtm eden de b rakm ad. Sonra r zg r gibi b ir endie ve ef-k a tli b ir gazapla kansz anne gkageldi. O nun azarlam asna k a r Johnny, "Niye ben i ra h a t b rakm yor?" diye cevap ver-di. "Y orgun olduum u grm yor m u?"

'A r t k ben de bydm ," diye, yz gzyana, kama ve am u ra bulanm W itt, annesin in k o llan a ra s n d an bard. "Ben de a r t k senin k a d a r oldum, daha da byyeceim . O za-m an seni tepeliyeceim , b ak grrsn."

"E er bydnn fa rk n d a isen, galgm aya bala," diye

D N E K 11Jo h n n y hom urdand. " te senin k ab ah a tin bu. Seni ie koy-m ak vazifesi de annem e der."

"O d ah a ok kk ," diye kadn itiraz etti. "D aha k-ck ocuk."

"B u ie girdiim de, ben ondan da kktm ."Johnny 'n in az h isse tm ek te olduu hakszl tam am en

an la tm ak iin aid, f a k a t daha, faz la b ir ey sylem eden k a -pand. K ederli b ir haide to puk la rn n zerinde dnerek sessiz-ce eve girdi, y a tm a a g itti. M u tfak tan geien h a ra re tle snsn diye odasnn kaps a k t. Y ar k a ra n lk ta soyunurken , an n e-sinin, yoi st u rayan b ir kom u iie konutuunu duyabiii- yordu. A nnesi alyordu ve szleri h a fif bu ru n ekm esiyle ke-siliyordu.

"Johnny 'ye ne oidu, bilm em ," dediini duydu. "H i byle deildi. E sk iden sabrl, m elek gibi b ir ocuktu ." Sonra he-m en m d afaa etti. "Y ine de iyi ocuktur. F e d a k rc a alt. H em de a lm aya ok k k ten balad. A m a bu benim k a -b ah a tim deil ki. B en elim den geleni y ap t m a eminim ."

M u tfak tan uzun uzun bu ru n ekm e sesleri geldi ve gz k ap ak la r kapan rken , Jo h n n y kendi kend ine m rldand, "F e-d ak rca alt m sen de in k r edem ezsin ya."

E rte s i sabah yine annesi ta ra fn d an uykusundan k oparl-d. S onra k t kahvalt, k a ra n lk ta k i yolculuk, srtm dnp fa b r ik a kap s ndan g irm eden evvel, evlerin a rk as n d an gr-nen gnn ilk soluk k lan . B tn geen g n le r gibi b ir gn daha. Z aten h e r geen gn, b irb irin in ayndr... H aya tndak i b tn de iik lik ler a n cak b ir iten baka b ir ie nakledilm esi, y a h u t hastalanm asyd .

A lt y an d a iken, W ill'le ondan d aha k k kardelerine an ne lik ve babalk etm eye balam t. Yedi yanda, dokum a fab rik a s n a m asu ra sa rm ay a girdi. Sekiz y am a gelince baka b i r fab rik ay a geti. B u rad ak i yemi ii gaye t kolayd. B tn yapaca, o tu rduu yerden, k k b ir denekle yan ndan ak p geen kum a erid in in doru g itm esin i tem in etm ekti. Bu ku -m a b ir m ak inenin m idesinden kar, scak b ir dner silindi-rin ze-indem geerek b ak a b ir yere giderdi. F a k a t daim a gn n n yetiem edii b ir yerde, ban n zerinde p a rla -y an b ir gaz lm basn n titrey en a ltnda , kendisi de m e-kan izm ann b ir paras o larak , o tururdu .

O dann r tu b e tli scak l na ram en, b u rad a ok m esuttu , nk ok genti ve henz b irok r y a la r ve hayalleri v a r-

12 D N E K

d. D um an t ten kum a sonsuz b ir akla; yan ndan gelip ge-erken, o, he-biri ay r b ire r mucize olan h ay a lle r k u ra rd . F a -k a t ide hi h a rek e t yoktu, kafas n n da a lm asna htiya olm ad iin zam an la beyni uyuup donduka;, hayalleri de zayflyordu. Ama, me de olsa h a fta d a ik i do lar kazanyordu, bu ik i do lar da giddetli a lk la m zm in m ahrum iyet a ra s n d a -ki fa rk tem sii ediyordu. D okuz yam a gelince, iini kaybetti. B una kzam k sebep oimugtu. y i olunca b ir cam fab rikasnda ig buldu. B u rad a d ah a faz la p a ra alyordu, ii de m ah a re t is-tiyordu. P a r a hesab y la p a ra ald iin, ne k a d a r ok i -ka rrsa , o k a d a r faz la kazanyordu. Bu gartla*, insan tev ik ediyordu, o da bu tev ik in tesiriy le iyi b ir ii oidu. g ba-sitti, k k ielere cam ta p a balam ak... Y eleinin cebinde b ir yu m ak ip ta r, ik i elle alabilm ek iin gieleri dizle-rinim a ra s n a sk trrd . Byle d izlerin in zerine eilm i b ir vaziyette o tu rm ak tan , d a r om uzlan kam burlar, gs gnde on sa a t bu ekilde s k k kalrd . B u vaziyet, c ierleri iin iyi deildi, am a gnde g yz dzine gige ba lam asna yardm ederdi.

M dr, onunia if tih a r eder, onu seyre m isa fir ge tirird i. On sa a t iinde eiinden yz dzine gie geerdi. Bu, onun a r-t k b ir m akine m kem m ellii elde etti in i gsteriyordu. B-t n lzum suz h a rek e tle r b e rta ra f ediim iti. nce k o llan n m her harek e ti, ince p arm ak la r n d ak i adale lerin h e r k m ldan hz-l ve yerinde idi. D u rm ad an gerg in b ir vaziye tte alt iin, yava yava asab oldu. G eceleri uykuda adale leri ekiiir, gn-dzleri ise, raha tiay p dinlenecek zam an bulam azd. D aim a ku-ru lu kald iin de daieleri ekilm ekte devam ederdi. Ayn zam anda yava yava a rlat, ksr fenalagt, n ihayet sk k gs iindeki cierlerin i za t rrie yaka lad ve byiece gige fab rikasndak i iini kaybetti. Sonra, iik d efa m asu ra sa r-m aya balad J T fab rik a s n a dnd. T erfi onu bekliyordu. y i b ir igi idi. B ir m ddet sonra ko ia i lerine geerek, daha son ra da tezgh la ra verilecekti. B undan d ah a yu k ars yoktu, yalnz rand m an a rta rd . ik gird i i zamama nazaran , bu se-fe r m akineler daha hzlt, kendi kafas ise d ah a yava al-yordu. E sk i gnieri h ly a la rla dolu o lm asna ram en, im -di a r t k hayal kurm uyordu. B ir kere k olm utu. Bu ilk de-fa denekle kum agm doru gitm esini tem in etm eye balad zam and ve sevgilisi de m drn kzyd. Kz, ondan daha yal, d e ta gen b ir kadnd. Johnny , onu be, a lt kc*e uzak-

D N E K 13ta n grm t . A m a b u n d an ne kard. A kp g iden kum agm zerinde ateli is tik b a lle r izer, acayip galm alarla mucizeli m ak ine le r icadeder, fab rik an n sah ib i olur, n ih ay e t kz kolla-rn n a ra s n a a la ra k cidd cidd a ln ndan perdi. F a k a t b-tn bun lar sok eskiden, d ah a ih tiyarlam adan ve yoru lm adan evveldi. A m a bu, onun isin iyi tecrbe olm utu. Johnny, bu gem i zam ana, baz k im seler cin ve perilere inand k la r gn lere nasl b ak a rla rsa , o da yie bakard . O, perilere ve Noel B abaya inam adt halde, dum an t te n kum ag erid in in ze-rine hayal o la rak izdii glm seyen is tikbaline k rkrne inanm t.

Y edi yanda ilk m aam ald gn, rgdne de erim i oldu. O zam an, iinde g a rip b ir is tikbal h issi uyand, annesi ile a ra s n d ak i ba deiti. B ir ig sahibi o la rak haya tn ve ek-m eini kazanm a bak m ndan kendisin i onunla m savi grm e-ye balad. Onbi- yan d a alt ay gece postasnda alt za -m an erkeklie, tam e rkek lik ca na erm i oldu. Gece pos-tas n d a calgan h igb ir ocuk, gocuk kalam azd. H kyatm dan brgok byk o lay lar d a gegmigti. B u n la rd an b iri; annesin in K alifo rn iya eri i alm as, kincisi de k rem a yapm as idi. te byk olay lar bunlard . Johnny bun la r gzel b ire r h tra ola-ra k sak lard . O zam an la r annesi b ir gn, k rem adan d ah a g-zel b ir ta t l yapaca n sylem iti. O, bunun ad n a "Yzen ada" diyordu. Joh n n y senelerce, so fraya o tu rduu zam an, nn-de "Yzen ada" bu laca gn bekledi. N ih ay e t bunu d a el-de edilm ez idealleri a ra s n a srd. B ir defa kald rm zerin -de b ir y im ibelik buldu. A ckl o lm asna ram en, bu d a h a -yatnda byk bir hdise oldu. G m , gzlerinin nnde par- ia r parlam az, d ah a onu yerden a lm adan nce, bu gibi h a lle r-de vazifesin in ne o lduunu biliyordu. H er zam ank i gibi, evde yine k fi m ik ta rd a yiyecek yoktu. C um artesi ak am lar h a f ta -ln g t rd gibi, bu pa ray da eve g t rm esi lzmd. K en-di p a ras n h igbir zam an ketndi h arcam am t. Can da fena hal-de eker istiyordu. Z a ten ekere hig doym azd, ha lbuk i an -cak b ay ram la rd a tadabiliyordu . K endin i a ld a tm ay a ka lk m a-d. Y ap t n n b ir k ab a h a t olduunu bile bile, p a ran n onbeg sen ti ile eker aldt. G eriye k a lan on sen ti de d ah a son rak i b ir cmbge ayrd , am a p a a ta m ay a alk n olm ad iin k ay -betti. Bu, yap t h a rek e tten dolay v icdan azab ek ti i b ir s rad a oldu, ve ona y a k a n d a n gelen lh b ir m ukabele gibi geldi. O nda k o rk u tr vu m th i b ir A llahn yak n l ndan do-

14 D N E K

an b ir ko rku vard. A llah onu grm g ve cezaland rm ak ta da gecikm em iti.

B u hdiseyi hayatm m en byk cinayeti o la rak anar, ha-trlad k sa , v icdan hareke te geerek, ona yetniden s trap v e ril-di. gte bu b iricik srryd. K a rak te r in d en ve oian b itenden do-lay d a bu hdiseye esefle bakard . Y irm ibeglii harcay ta r -zndan m em nun olmamgt. D aha iyi sarfedebilird i, eer Al-lahn byle sabucak cezaland raca n bilmig olsayd, hem en hepsini b irden h a rcay a rak onu m alp ederdi. H ayalinde, pa-ray belki bm defa h arcad ve bu harcay h e r seferinde daha faydal oldu.

M aziden kalm a b ir h tra s d aha va.*d ki, bu; k a ran lk ve silik o lm asna ram en, babasn n vahg aya ile t ru h u -n a dam galanm gt. Bu, gekillenmig b ir hayalden ziyade b ir k -busa benziyordu U ykusunda b ir yerden y u v a rlan a rak t a ta la rn n o rta sn a dgen b ir in san n ryas gibi b ir geydi bu.

Johnny , bunu gn gm da ve uyan kken hi h a trlam az-d. F a k a t ak am olup da, y a ta a yatnca, kend inden gesip, tam uyku bastrrken m eydana s k a r ve onu k o rk u ta ra k uy-kusunu karrd . te bu r y an n bu h a s ta edici balangcn-da Johnny 'ye kendisi san k i ya ta n ayak ucunda, enliliine y a ta rm gibi gelir. Y ata n iinde de, belirsiz b ir su re tte an -nesi ile babasn n ekillerin i gryorm u gibi olurdu. F ak a t, babasn n neye benzediini hi grem ezdi. Yalnz, onun ay ak -la rn n vahg ve m erham etsiz olduunu te k ra r h isseder gibi olurdu.

H aya tn n eski h tra la r n d a daim a babas vard. Z aten ondan son ra da h tra s yoktu . H er gn b irb irine benziyor-du. Dn, y a h u t geen sene bin sene evvelm i gibi gelirdi, ya-

-*hut d a b ir dakika... H ib ir v a k 'a olmazd. Z am ann getiini gsteren h ib ir hd ise yoktu . O nun iin zam an yrm yor, hep olduu yerde duruyordu. H arek e t yalnz dnen m ak ineler-deydi. B u n lar da her an d ah a hzl dnmelerime ram en, hi-bir yere gitm iyorlard.

*

O ndrt yam a gelince, ko la k sm na geti. gte, bu, m t-h i b ir hdiseydi. N ihayet, gece uykusundan veya h a fta lk a l-m a gnnden daha m him , ha trlan m ay a deer, b ir gey olmugtu. Bu, b ir m ihenk ta, ta r ih le ri k o lay latrm ak iin ia-

re tlen en b ir gn oldu. Ekseriya, dudaklarndaki "ko la k sm na geti im zam an", veya "kola k sm na getik ten sonra", y ah u t da "ko la k sm na gem eden evvel", cm leleri duyulurdu.

O naltm ct ya gnn, dokum a k sm nda yen i b ir tezghn bagm a gem ek su re tiy le ku tlad . B uras da te v ik edici b ir yerdi, gnk ig geme p a r a ba hesabyd. Y ine h erk esi ge-ti. T ezgh lar onun am u ru n u y u u ra rak m kem m el b ir m a-kine haline sokm ulard. nc ay n sonunda , d aha sonra da d rt tezgh b irden idare etm eye balad.

k in c i y ln sonunda en iyi dokum aclardan fazla, o rta u s ta lk tak ile rin kard m iktarm ik i m isli kum ag dokum a-y a balad. P a ra k azan m a kud re tin in en y k sek m ertebesine yak la tka , evde hergey bollagm aya balad. F a k a t bu a r ta n kazan, h ib ir zam an ih tiy a tan faz la b ir ha le gelem edi. o-c u k la r byyor, d ah a faz la y iyor ve mektebe) g idiyorlard. M ektep k itap la r p a ra istiyordu. Asl tuhaf, onun alm a s-ra t i a r t tk a h e r eyin fiya t da a rtyo rdu . T am irsiz lik ten en-kaz haline gelen evin k ira s bile artm gt.

g im di boyu uzam t, a m a bu uzun boyla d ah a zayf g-rnyordu . stelik daha, d a sin irli oldu, ve bu sin irlilik le be-raber, huysuzluu ve hassasiye ti de a r t t . ocuklar b irok ac derslerden son ra ondan ekinm eyi rendiler, annesi onun bu k azan m a k u d re ti kargsnda, ko rk u ile k a r k b ir sayg duyard.

Jo h n n y 'n in h ay a t e'esizdi. G nlerin nasl geti in i g r-m yordu. G eceleri gay r uu r b ir gerilm e ile uyanyor, za-m ann ka lan k sm nda d a alyordu, g u u ru b ir m akinenink inden farkszd . B unun haric inde de k afas bom botu. H ib ir ideali yoktu . Y alnz b ir te k hayali vard , o da, h e r sab ah m -kem m el b ir kahve i ti i idi. O, b ir i hayvanyd. H ib ir d -ncesi yok tu . A m a beyninin, kendi bile bilm edii derin lik le-rinde, alm asn n h e r saa ti, elinin h e r h a reke ti, adale lerin in h e r gerilm esi, ta rtly o r, eleniyor ve hem otnu, hem de onun k k dnyasn a r ta c a k m stakbel b ir h a re k e t silsilesi iin h az rlk yapyordu.

lk b ah a rn son gn lerinde b ir gece, i ten eve geldii za-m an h av ad a tu h a f b ir bekleyi vard , am a o, bunun fa rk n a varm ad , n n e konan ak s i b ir sessizlik iinde, m akine gibi yedi. ocuklar azlarm a p rd a ta ra k "ah, oh," diye sesler karyo rlard . Johnny bun la rn h ib irin i duym ad. N ihayet annesi zn t ile, "N e yediini biliyor m usun?" diye sordu.

D N E K 15

16 D N E K

Jo h n n y bog gzlerle evvel nndeki yemee, so n ra da annesine bakt. K adn byk b ir sevimle, "Yzen ada," dedi.

"Y a!""Y zen ada," diye gocuklar ba rtla r.

"Y a!" diye Jo hnny te k ra r sylendi. k i lokm a daha a ld k tan sonra, "G aliba bu ak am ackm adm ," dedi. K a elinden b rak t, iskem lesini geri i t ti ve b itk in b ir halde so fra -dan ka lk t. "Galiba; uykum geldi."

M u tfak tan geerken ay ak la r h e r zam ankim den d ah a ar srkleniyordu. Soyunm ak m uazzam b ir i, m thig b ir m an a-szlkt. A yakkabsn n b iri aya nda olduu halde, ya ta n a trm an rken acizle alad. K afasn n iinde beynini bulandrp tozland ran b ir geyin k ab a rp gigtiini h isse tti. S anki zayf pa rm ak la r bilei k a d a r olm utu,. u la rn d a beyni gibi m p-hem ve tozlu, uzak b ir h is vard. S rt dayanlm az derecede aryor, b tn kem ikleri szlyordu. H e r ta ra f n b ir a r kap- lam gt. K afasn n iinde b ir m ilyon tezgh n gcrts, tak r- ds, gr lts , uu ltu su gibi b ir hengm e balad. B tn bo-luk, uugan m ekik lerle dolm u, yld zlar a ra s n d a karg k e-k ille r izerek teye beriye frlyorlard . K endisi de b in tezgh birden altryo r ve bunlarm hzlar a r t t k a beyni de ayn h zla bo an arak uugan binlerce m ekii do lduran iplik haline geliyordu.

E rte s i sabah ige gitm edi. K afasn n iinde, bin tezg h ta -k i dokum as ile faz la m eguld. A nnesi ige g itti. A m a d aha ' evvel dok to r a rtt. D ok to r iddetli b ir g rip olduunu sy-ledi. Jennie, dok to run ta lim a tn yerime g e tirm ek iin, h a s ta -bakclk yapt. Bu m thig b ir nbetti. Joh n n y g iy in ip de oda-n n iinde sendeliyerek yryebilecek b ir vaziyete gelene k a -d a r b ir h a fta geti. D oktor, b ir h a f ta so n ra alabilecek du-ru m a geleceini syledi. N ek ah a t devresine g ird i i ilk gn, pazard , leden so n ra ustabag omu ziyare te geldi. Annesine, dokum a ksm nda, en iyi dokum acnn Joh n n y olduunu sy-ledi. i m uhafaza edilecekti. P azartesinden itib a ren b ir h a f-t a za rfn d a iine dnebilirdi.

"N iin tegekkr etm iyorsun, Johnny?" diye amnesi heye-can la sordu. Sonra ziyaretiye tarz iye verdi. "O k a d a r h a s ta -lk ek ti ki, daha henz kendisine gelem edi."

Joh n n y k am b u ru n u karm , gzlerini yere dikm i, o tu -ruyordu. U staba g ittik te n son ra da uzun m ddet bu ekilde

D N E K 17oturdu. B azan d u d ak la r km ldyordu. S ank i sonsuz hesap lar arasmda kaybolm u gribiydi.

E rte s i sabah , gn s n d k tan sonra, k ap n n nndeki ye-rin i te k ra r aidi. H esap la rn a devam edebilm ek iin bu sefer kt, kalem i de vard . G ve gayan h a y re t hesap la r yap t. leyin Will m ek tep ten gelince, "M ilyondan sonra ne gelir ve nasl hesap ed ilir?" diye sordu.

O gn leden so n ra iin i b itird i. Y ine h e r gn kapn n nne skyor, f a k a t k t, kalem alm yordu. Y olun karg-sndak i aala pek faz la megguid. H e r seferinde omu saat- ierce te tk ik ediyor, r zg r da llarn sa llay p k a r trd za-m an, fevkaide ilgileniyordu. B t n h a f ta za rfnda nefsiyle byk bir m cadele iinde kaybolm u gibiydi. P a z a r g n k a -pda o tu ru rken , senelerden beri onun g ldn hi; duym am g olan annesin in b t n gagkm lm a ram en, Jo hnny birgok de-fa la r yksek sesie gld.

E rte s i sabah, k a ra n lk ta annesi onu u y an d rm a a geldi. B tn h a fta u ykuya doymug olduu iin, Joh n n y kolay u y an -d. Hig m cadele e tm edi ve annesi yo rgan zerinden sy rr-ken de y o rg an a aslm aa yeltenm edi. K m ldam adan, y a t-t yerden skne tle konugtu,

"Faydasz, anne."

"Geg kalacaksn ," diye annesi onu h l uyku sersem i zan-nederek sylendi.

"U yanm anne, am a faydasz, beni ra h a t b rak san d aha iyi otur. K alkm yacam ."

"ini kaybedersin ," diye annesi bard . teki yabanc ve iddiasz b ir sesle te k ra r etti,

"K alkm yacam ."O sabah, k ad n kendisi de ige g itm edi. Bu, onun bildii

h a s ta lk la r gibi deiidi: H um m a ve hezeyan an iard , a m a bu sigm lk t. Y organ rte rek Jenn ie 'y i d o k to ra gnderdi. A dam geldii zam an, Jo h n n y sessiz sedasz uyuyordu, ve sknetle u y an arak nabzn n dinlenm esine m saade etti. D oktor:

"H igbir geyi yok," dedi. "ok zay f dm , hepsi bu. K e-m iklerin in zerinde faz la eti yok."

"H ep yledir," diye annesi atld."A rtk g it anne, b rak uykum u tam am lyaym ."Jo hnny ta t l ve sk in b ir sesle konuuyordu, ayn ta t l ve

F: 2

D N E Ksknetti b ir ha lle y an dnerek uyudu. S a a t onda k a lk p gi-yimdi. M utfaa yrd. O rada annesin i buldu. K ad n n y-znde rk ek b ir ifade vard . "Ben u zak la ra gidiyorum , anne," diye h ab er verdi. "S an a A llahasm arlad k dem ek istiyorum ."

A nnesi nln yzne rte rek yere gmeldi ve a lam a-a balad, te k i sab rla bekledi. K adn :

"B unu bilm eliydim ," diye h kryordu . N ihayet nl y-znden ekti, pek az m erak ifadesi bu lunan sarslm b ir eh- e ile oluna bak t:

"N ereye?""Bilmem, neresi olursa."Johtny k onuu rken yoiun tesindeki aa, gz k am atran

b ir parlak lk la hayalinde belirdi. S ank i gz k ap ak la rn n a r -kasnda gizliym i de ne zam an is terse grebilirm i gibiydi.

"Y a i in?" diye annesi inledi."B ir daha asla, galgm yacam .""Allahm , Johnny ," diye kad n ba ld . "Byle syleme."K adn, onun syledik lerin i k f r sayyordu. O lunun Alla-

h in k r e tti in i duyan b ir a n a gibi, onun szleri ile sa rslm -t. "A caba senin iine ne g ird i?" diye y a r ko rk ak , y a n ta -hak k m e hazr b ir eda ile sordu.

"R akam lar," diye tek i cevap verdi. "Sadece rak am la r , bu h a f ta b irok h esap la r yap tm , b u n la r yle h ay re t veric i ki."

"G itm enin bunumla ne a lkas var, anlam yorum ," diyerek kad n iini ekti. Jo hnny sab rla glm sedi. A nnesi onun her zam ank i huysuzluunun ve .asabiyetinin yerine, bu in a t s-k n e ti kargmda a ik r b ir endie duyuyordu.

"D ur, san a an la tay m anne. ok yoruldum . B eni y o ran ne-d ir? H areketler. D oduum gnden beri h a re k e t ediyorum . H a re k e t e tm ekten yoruldum . A rtk h a rek e t etm iyeceim . gige fab rik asn d a a l t m ' zam an h a trly o r m usun ? G nde yz dzine gige karyordum . H er gige iin on m uh te lif h a -re k e t yap t m hesapladm . Gmde otuz a lt bin h a re k e t eder. On gnde g yz a ltm bin hareke t. A yda bir m ilyon seksen bin. Seksen bini a t." - R a h a t b ir hay rsever cm ertli iy le ko nuuyordu - "Seksen b in i a t, ayd

D N E K 19"Bu hafta, hig h a re k e t yapm adm . Saatlerce yerim den biie

k m ldam adm . unu bii ki, u rac k ta h igb ir gey yapm adan sa-dece o tu rm ak gok zevkti b ir gey. B undan evvel hig m esu t ol-m adm . Hig v a k tim olm am t ki, d u rm ad an h a re k e t halin- deydim. M esut o lm ann yolu bu deil. B unu b ir d ah a yapm - yacam , yaln z o turaca m , dinleneceim , dinleneceim , sonra b iraz d ah a dinleneceim ."

"Ya W ill, gocuklar ne o lacak?" diye annesi m itsiz b ir endieyle sordu.

"Tam am , W ill ve gocuklar," d iye Joh n n y tek ra rlad . F a -k a t sesinde ac lk yoktu. A nnesinin kgk ka,rdeine dkn -ln goktan beri biliyordu ve bu dnce a r t k ona fazla gelm iyordu. A rtk h igb ir geye ald rm yordu. H a tt buna bile.

"W ill iin ne le r k u rduunu biliyorum , anne. O nu m ek tep -te a lkoyarak m uhasebeci y apm ak is tiyo rsun . A m a a r t k fay -das yok. Ben igi b rak tm : O nun galgm as lzm ."

"H em seni byle yeti tird ik ten sonra," d iyerek kadn n-l ile yzn k ap a tm ay a galgt, so n ra vazgegerek alam a-

, a balad.

"Sen, ben i y e ti tirm ed in ki," diye Jo h n n y teess rle k a r-k b ir nezaketle cevap vedi. "B en hem kendim i, hem de W ill'i ye titird im , gim di o, benden hem d ah a byk, hem de d aha uzun boylu. G aliba kgk iken k f i m ik ta rd a yem ek yi-

f yemedim. O, doduu zam an hep ben galgp onun ekm eini te-min ediyordum . A m a a rtk bitti. W ill y a benim gibi ige gider, yah u t da cehennem e. H angisi olursa, u m u ru m d a deil. Ben yoruldum . A rtk gidiyorum . B ana g le gle dem iyecek m i-sin?"

K adn cevap verm edi, n l yine yzne rtlm , a -lyordu. Jo h n n y k ap d a b ir an durdu.

"E m inim ki, aklm n erdii kad a r, en iyi ekilde, elim den geleni yap tm ," d iye annesi h gkryordu.

Johnny evden g k a rak yoldan aga indi. Y alnz aac g-rnce yzne so luk b ir m em nuniyet geldi. "A rtk higbir gey yapm yacam ," diye yar yksek sesle ve tiz b ir tonla, kemdi kendine sylendi. D ik k a tle ge bak t, f a k a t p a rlak gne, gz-lerini k am a trd ve k a ra r tt . U zun b ir yolculua gkyordu, hzla da yrm yordu . J T fab rik asn gegti. T ezghlarn bo-uk g r lt s k u lak la rn a gelince glm sedi. B u m gfik ve sa -k in b ir tebessm d. H ig kim seden n e fre t etm iyordu, h a tt gr-

20 D N' E K

rldeyen, g c rdayan m akinelerden bile. imde h ib ir k in yok-tu, h ib ir gey yoktu . Yalnz ar derecede b ir d in lenm e al vard.

K rla ra y ak la tk a evler ve fab r ik a la r sey rek leerek a k -lk a rtt. N ihaye t gehir a rk a d a kald. D em iryolunun yan nda yaprak l, d a r b ir yoldan aga doru yrd . B u b ir insan yry deildi. Z aten in san a benzem iyordu. B ir itnsan ta k -lid i; sa rk k kollu, eik omuzlu, d a r gsl, acay ip gekilli, m thig h a s ta b ir m aym un gibi srk lenen , bkk, cce ve isim siz b ir h a y a t parasyd.

K k b ir tren istasyonunu geerek b ir aacn a ltnda , o tla rn zerine uzand. B tn leden sonra o rada y a tt. A ra-da bir, adaleleri k a s la ra k uyuklad. U yank olduu zam an lar da hi km ldam yor, y a tt yerden ku la r seyrediyor, yahu t ta tepesindeki aacn d a lla r a ra s n d an y u k ar bakyordu.

B ir iki defa yksek sesle gld, fa k a t bu gllerin m azi ile a lkas yoktu. Gneg b a tt k ta n sonra, gecenin ilk ka-art- la r a ra s n d a b ir yk tren i g r lt ile is tasyona g id i. Loko-m otif, vagonlar m ak as tan yan yola geirirken , Johnny tren in yanm a sokuldu. Bog b ir yk vagonunun kap s n at, acem i- ce u ra a rak ieri trm an p kapy kap a tt. L okom otif d -dk ald. Johnny vagonun iinde yere uzanm , k a ra n lk ta g-lm syordu.

E T

Keyi d o laa rak aprazlam a gelen yol boyunca leri do-ru bakt, fa k a t b irb iri ardma, dizilm i kselerden sokak lm- ba la rm tn y e r y e r dklen k la rndan b ak a b ir ey grm e-di, Sonra y ine eski yerine dnd. Bu, lzum suz h ib ir h a re -k e t yapm adan, y a n k a ra n lk ta sessizce dolaan b ir nsan gl- gesiydi. V ahi o rm an la rd ak i rk ek h ay v an la r k ad a r a tik ti. K aran lk tak i h e rh an g i b ir h a rek e tin onum gznden k asab il-m esi in bu cism in e ffa f olm as lzm d.

H is len ona h e r eyi zam annda h ab e r verdii gibi, ste -lik k u rn az b ir anlay, tu h a f b ir de sezii vard. K apsn n nnde du rduu bu evde ocuklar o lduunu biliyordu; ha lbu-k i bu bilgisi h i b ir esasa dayanm yordu. nsezi ile sah ip ol-duu bu bilgiye bsb tn inanm ad halde, yine de h a rek e ti-ni evde gocuklar olduunu h esaba k a ta r a k yapyordu. E tr a f -tak i evler h ak k m d ak i bilgisine de tam m nasiyle gvenem i- yordu.

Ayn nseziyle y an sokak la rdan gelen ay ak seslerinde hi-b ir teh like o lm adn hem en kestird i. Daha, grm eden bunun acele le evine gidem ge kalm b ir yolcu olduunu anlam t. Yolcu, k ebam da giind, nonra yolun y u k ars n a doru gzden kayboldu. K edeki evin penceresinde b ir k parlad ve k daha kaybolurken , adam bunun b ir k ib r it o lduunu an-lad. Bu u u ra ltn d a bilinen hdiselerin u u rd a tannm ayd. A kim dan yle b ir dnce geti, "B irisi saa te bakt." B aka b ir evde de b ir oda aydnlk t. I k lo, fa k a t devam lyd ve ona bu-asmn h a s ta odas olduu h issin i veriyordu.

O b ilhassa k a r ta ra f ta , blokun O ltasndaki evle ilgileni-yordu. E n faz la bu evi gzlyor, ne ta r a fa baksa, ne ta ra fa yrse, gzlen ve ad m lar yine b u ray a dnyordu. Bu evde kap sn n st n d ek i ak pencereden b a k a b ir fevkaldelik yoktu. H ib ir sey yoktu . Ne aydm lk b ir pencere, ne de ya-np snen b ir k , am a yine de ad am n d ik k a ti bu rad a top-lanyordu. E tra f h e r a ra tr g tan so n ra gzleri bu eve tak lp kalyordu.

H er eyi ab u k seziine ram en, y ine de m em nun deiidi.

22 D N E K

D urum un ne k a d a r teh likeli olduunu gaye t iyi hissediyordu. B iraz evvel geen yayanm ay ak seslerinden phelenm edii halde, k o rk ak b ir geyik gibi s ram ya h az r vaziye tte k u ru -lu ve asabiydi. K end isin i gzetliyenler de bulunabileceini a k -im dan karm yordu. H em de kendi atikliimde, kendi an lay -nda ve kendi k a d a r h isleri kuvvetli o lan gzclerin bu lun-m as m m knd.

Gzne, yolun aa snda k m ldayan b ir glge ititi. Bu se fe r bunun evine ge dnen b irisi deil, teh d it ve teh liken in ta, keadisi olduunu an lad . Y olun k ar s n d ak i eve doru iki defa slk ald, so n ra hayal gibi k a y a ra k keyi dnd. D u-rup d ikkatle e tra fn a baknd. B iraz sak in led ik ten sonra, y ak -laan cism i te tk ik etti. D oru tahm in etm iti, bu b ir polisti.

B ir y u k a n k i keye giderek, o rad an gzetlem iyc balad. Polisin o rasn geerek yo luna devam e tti in i grnce, a lt so-k a k ta n polise m uvazi o la rak y rd ve teki keden b ir da-h a bak t, so n ra geri dnd. Y olun kargm daki eve doru k esik kesik iki slk d aha ald. Bu s lk la rda tem in a t vard. T pk bunda evvelkilerde ih ta r olduu gibi.

K ap n n stnde, k a ra b ir cism in belirdiini, s tu n la rn b irinden k ay a rak indiin i grd. K a ra lt b asam ak la rd an in -di, k k dem ir k ap dan geti ve b ir insan gekli a la ra k k a l-d rm a kt. Gzc yolun kend i bu lunduu ta ra f n d a n y r -y erek kgeye vard, o radan k a r y a geerek a rk ad a n n y an -n a geldi. Bu adam n y an n d a kendisi ok kk kalyordu .

"N e yaptm , M att?" diye sordu.

teki anlaglm az birgeyler hom urdand ve konugm adan b ir -k a ad m yrd. Sonra, ''G aliba hepsin i topladm ," dedi. Jim k a ra n lk ta ks rerek d ah a faz la izah a t bekledi. B irok so-k ak la rd an getiler. J im sab rsz lanm aa balad:

"P ek i, nasl? ok m u b a ri?""H esap lam aya vak tim olm ad, am a epeyce ik in . San.

bu k a d a r syliyebilirim , Jim . O lduka gigkin. N e k a d a r ol-duunu kestirem iyorum . Eve gidene k ad a r sabret."

B ir keyi geerken sokak lm basn n nda, J im onu d ik k a tle bakt, yznn b iraz sa ra rm olduunu fa rk e tt i. Sol ko lunu d a b ir tu h a f tu tuyordu .

"K oluna n e oldu?""H ergele srd. n a llah kuduza yakalanm am . B azan insan

s rm asndan da kuduz olur, deil m i?"

E T 23"Ka-gt koydun ha!" diye J im heyecanla sordu, te k i ho-

m urdand."Senden b ir gey renm ek de igkence," diye J im kzgn

kzgn sylendi."H aydi an la t, a n la tm a k da p aray la deil ya-""G aliba b iraz nefesin i kestim ," diye tek i cevap verdi. Son-

ra izah eder gibi: "B irden uyanverd i de," dedi."^Dorusu tem iz i grdn, hi ses duym adm ." teki ciddiyetle, "Jim ," dedi. "V aziyet kt, herifin iini

bitirdin). A m a m ecburdum , uyanverdi. Senin de benim de bir m ddet o rtad an kaybolm am z lzm gelecek."

Jim , vaziyetin fenal n k av ry a rak h a fif b ir slk ald. Sonra birden, 'Is lk aldm duydun m u?" diye sordu.

^Tabi, iim; b itm iti, tam kyordum .""Aynaszd, am a en u fak b ir ey biie fa-ketm edi, geip

g itti, gzden kay b o ld u k tan so n ra ben de dnp san a ia re t verdim . Byle olduu halde gene de gecik tin ."

"E m in o lm ak iin bekliyordum ," dedi M att. "k inci si iitince ok sevindim . B eklem ek ok g. O rad a o tu rup dn-dm, dndm . Ah, ok eyler dndm , insan ne le r d-nebiliyor. E v in i inde du rm adan dolaan, g r lt s ile beti rah a ts z eden u u rsu z b ir de kedi vard ."

B irdenbire, h i izum u yokken Jim , "D em ek epeyce i-k in ?" diye neeyle sylendi.

"E m in ol Jim , o lduka ikin, o k a d a r heyecanlym ki, t b ir k e re d ah a gzden geirem edim ."

k is i de g ay ri ih tiy a r ad m larn sk latrd la r. A m a hl ih tiy a t elden b rakm am lard . Polise ra s tlam am ak iin iki defa yollarn d e i tird ile r ve ehrin a a tarafm daki ucuz b irahanelerden b irin e dalarken de gene grnm em eye d ikkat ettiler. E n s t k a tta k i odalarna g irinceye k a d a r k ib rit bile yakm adlar. J im , lm bay la u ra rk en M a tt da kapy k ilit-leyerek s rgy s rd . A rkasna dnd zam an, o rta n n - m itle beklediini grd. O nun bu iddetli a rzusu karsnda M att kendi ken d in e glm sedi.

K k b ir cep fen e ri karp m uayene ederek, "Bu fe-ne rle r ok iyi," dedi. "A m a yeni b ir pil a lm am z lzm, ok zayf yanyor. B ir ik i defa beni k aran lk ta , b rak acak zannet-tim . E vin te r tib a t d a b ir tuhaf, az d ah a kaybolacaktm . O da-nn so lda o lm asna d a gagtm ya."

"Solda, o lduunu san a syiemigtim," diye J im lfm kesti,

24 D N E K

"Sen b an a sada dem itin ," diye devam e tti M att. "B ana ne sylediini biliyorum , ite izdiim pln."

Y elek cebini k a r t ra ra k k a tl b ir k t paras kard, J im eilerek b ak t ve, "Y anl yapm m ," diye it ira f etti.

"E vet am a. bu epey oyalanm am a sebep oldu.""N eyse geti ya, z a ra r yok," diye J im bard . "G etird ik -

lerin i grelim .""Z arar v a r / ' diye tek i cevap verdi. "Z arar ok. H em dc

Hade bana. B tn tehlikeye ben atlyorum . Sen so k ak ta iken bem k ap an a k slm b ir haldeydim . K endine gel de, bundan so n ra d aha d ik k a tli ol... P ekl , im di gstereyim ." E lin i pa l-to n u n cebine d a ld ra rak , b ir avu dolusu k k elm as p a r- a la r kard. Y al m asan n zerine alevden b ir n eh ir gibi serp ti. Jim , "V ay canna," diye m rldand.

"B u b ir ey deil," d iye M att bbrlendi. "D aha b alam a-dm bile." B irb iri a rk a s n d an b t n ceplerindekini boaltm a-y a devam etti. G deri ile sarlm b ir to m ar elm as kard ki, b u n la r hepsinden d aha iriydiler. B ir cebinden b ir avu gayet k k kesilm i m cevherler kard . M asann b ir kesine bun-la r ay r b ir g rup halinde sererken , "G ne tozu," dedi.

J im bun la r m uayene e tt i ve, "B eherin in perakende fia t to p u topu ik i dolar," dedi. "H epsi bu m u?"

"K fi deil m i?" diye tek i h iddetle sordu."Tabi! kfi." diye rk e re k ta sd ik etti. " m it e tti im den

d aha iyi, hepsi iin on b inden b ir sen t aa kabu l etm em .""On bin," diye M att a lay etti. "k i misli etm ezse ben de

m cevherden anlam yorum . Su koca olana bak." Y anp s-nen y ndan in bi* tan ey i alp b ir eksper edasy la lm baya tu ttu .

"B u bal bana b in papel." M att h iddetle bard ."N e bin papeli sayklyorsun, bulnu bine alam azBin be."K k ta la rn yan p snm esi J im 'in gzlerini k a m a tr -

yordu. r i e lm aslan a y ra ra k m uayene etm eye balad."R ya gryorum g a liba u y an d r beni... Zenginiz be Matt.

Biz de a r t k insan a ra s n a g ireceiz h a?""B unlar elimizden k a rm ak iin seneler lzm ," diye M att

cevap verdi."A m a b ir dn, n asl yayacaz? H ib ir is yapm adan

p a ra h a rcam ak ve d u rm adan bun la r elden karm ak ." H er eye kay tsz b ir adam olan M att'm bile gzleri p a rlam ay a ba-lam t,

m T 25"Ne k a d a r y r tt m birden hesap lyam ad m iin sa-

n a syllyem em lgtlm ," diye agak b ir sesle m rldand. te k i vecd iinde, "A m an Y arabbi, am an Y arabbi," diye

syleniyordu.M att elini pan ta lonunun cebine sokarak , "Az d ah a un u -

tuyordum ," dedi ve ince k tla r la gderiye sarl: iri tan e li b ir dizi inci kard . J im incilere hi bakm adan , " P a ra eder," dedi ve te k ra r e lm asla ra dnd.

k isine de b ir a rlk kt. J im k k ta la rla oynuyor-du. A vuluyor, p a rm ak la rn n a ra s n d an dkyor, so n ra ge-ne m asay a yayyordu. Asab, huysuz ve kavgac, kainsiz bir adam d. H i de ho o lm ayan iri h a tla r vah ve t ilik lerine k a d a r dejenere b ir dilenci ocuu o lduunu belli ediyordu. M att elm aslara el s rm yor, enesi ellerinde, d irsek leri m asada, bu parldayan diziye sadece bakyordu. O, h e r c ihetten tekin in aksiydi. Onu h ib ir eh ir ta tm in etm em iti. r i adaleleri, kll gsyle kuvvetli b ir gorili and ryordu . O nun iin grlm e-m i dnya yoktu . Gzleri olgun ve b irb irinden ay rk t, sank i ilerinde cesu r b ir k a rd e lik ifadesi vard . n san a em niyet veriyordu. F a k a t b iraz d ah a d ikka tle b ak lacak olursa, gzle-rin in ayrl byyor, olgunluu da fazlalayordu. N orm alin hud u tla rn am b ir stn lk teyd i ve halleri bun larn a ltn -da sak lanan ad a m h ak k n d a yalan sylyordu.

"H epsi elli b in eder," diye J im n i b ir m lhazada bu lun-du. M att k saca:

"Yz bin," dedi. T ek ra r sessizlik k t ve J in bozuncaya k a d a r devam etti. "B tn b u n la rla evde ne yapyo-du? B u-nu an lam ak is terd im . N iye m aazasndak i kasaya koym ad a- caba?"

M att, boulan adam n, e lek trik fenerin in lo nda, ken-disine son d efa bak n hatrlad , ondan bahsetm ek istem edi.

"B ir ey denem ez," diye cevap verdi. "B elki o rta ndan ay -rlm ak iin h az rlk yapyordu. B elki de bastrm asayd k , sa-bahleyin b ilinm eyen b ir yere savuup gidecekti. G aliba h r-sz lar a ra s n d a olduu k ad a r n am uslu la r a ra s n d a da hrsz var. Bu gibi eyleri gazete lerde okuyabilirsin Jim , o rta k la r da dai-m a b irb irle rin i b ak la rla r."

te k in in gzleri acayip ve asab b ir hal ald. M att bunu grdn pek belli etm eden:

"Ne dndn J im ?" dedi.J im b ir an gagrr gibi oldu, "H ib ir gey," diye cevap ver-

26 D N E K

d!. "Sadece bunun n e k a d a r tu h a f o lduunu dnyordum , h an i b t n bu m cevherlerin evinde olm as. N iye sordun?"

"H is, m erak e ttim de."T ek ra r, a ra s ra Jim 'in asab glleriy le bozulan b ir ses-

siz lik gkt. Jim , nnde yaylt d u ran e lm aslarn te s ir i altm-da kalm gt. O nu byleyen bu tag la rtn gzellii deildi. H em za ten o, b u n lan n bal bagm a b ir gzellik o lduk larn n fa rk n -da d a olam azd. F a k a t b u n la rd a sa tn a lm ay a m u k ted ir o lduk-la r hayatn, hayalin i g r r giM oluyor ve bu vaad le rle de m a-rz d im an n h a s ta e ti a rzu v e ig tiha ile gdklamyordu.

B u p a rlak alevlerden cmfbglerle in leyen m ucizeli sa ra y -la r inga etti, fa k a t b iraz so n ra bu hayallerden k o rk m ay a ba-lad. te bua glyordu. B t n b u n la r n h a k ik a t olm as im knszd, am a igte nnde, masanm stnde yan p snerek otnun ih tira s la r n kam glyorlard. T e k ra r gld. M att ken -din i dgncelerinden sy ra rak , b irdenbire :

"S aysak d ah a iyi o lacak," dedi. "Sen de d ik k a t e t de* yan- lglk olm asn. nk ikim iz de nam uslu h a re k e t etm eliyiz, an^ ladin m, Jim ?"

J im bu l f ta n hoglanm ad ve bu honutsuzluu gzleriyle belli etti. A m a M att d a o rta n n gzlerinde grd o geyi be- enmemigt.i.

"Aldandn* n u ?" diye te h d it dolu b ir eda ile te k r a r etti. te-ki, iinde k m ldanm aya balayan h yanete ram en m dafaa^ ya gegerek: "D aim a nam u slu h a re k e t e tm edik m i?" d iye ce-vap verdi.

"Skgk zam an larda nam uslu h a re k e t e tm ek b ir gey de-ildir. A sl bolluk zam an ndak i nam us p a ra eder. H igb ir geyi- m iz yokken n am u slu ' o lm aya za ten lzum yoktur. im di zen-giniz ve ig adam olmtamz lzm , nam uslu ig adam , anladm m ?"

"gte bu tam b an a gre b ir sz" diye J im ta sd ik etti. F a -k a t zay f ru h u n u n ta derin lik lerinde zincire vu ru lm u h ayvan -la r g ib i acayip dnceler k m ldanyordu.

M att g ift ocakl yem ek sobasn n a rk as n d ak i r a f a y ak -lat, b ir kese k d ndan gay, ik inci b ir kese k d n d an da b iber boaltt. M asaya dnerek b u n la ra kgk elm aslar dol-durdu. Sonra ir i ta la r sa y a ra k te k ra r k t ve gderilerine sard, n ih ay e t neticeyi bildirdi.

"Y z k rk yedi tan e orta, y irm i tan e byk, ik i k oca olan, b ir ta n e okkal, ik i avu dolusu d a u fa k parg a ve toz ''

E T 27"T am am ."Saydk larm kda, yazd, b ir kopyasn d ah a k a ra rak

o rta n a verd i ve, "S rf g a ran ti iin" dedi. T e k ra r yem ek ru -funa g iderek byk b ir kese k d ndak i ekeri boaltt. B u -nun iine byk k k b tn e lm aslar d o ld u ra rak b ir m en-dile sa rd ve y as t n n a ltn a soktu. S o n ra y a ta n n kenarna oturdu, ay ak k ab la rn karm aya balad. J im ban biraz k a ld ra rak :

"Sen b un la rn yz b in edeceimi sylyorsun ha?""M uhakkak" diye cevap verdi. "B ir k e re Arizona'd.a b ir-

ka tan e byk p a rla k ta olan b ir b a r kz grm tm , ba-na "E er b u n la r h ak ik o lsalard a r t k d an s etmezdim," dedi. E lli bin k a d a r ederm i. H albuki topu topu b ir dzine bile de-ildi."

J im m uzafferae : "H ayatn k azan m ak iin k im alr?" diye sordu. Sonra a lay etti. "K azm a k re k ii h a ? B tn haya tm ca kpek gib i alsaydm ve b t n ald m paray da b irik tirseyd im yine bu gece aldm zn y a rs n bile k azan a -m azdm."

"Senin yapaca n i bulaklk, bundan da ayda y irm i k tta n faz la alam azd n . D ediin doru a m a hesabn yanl. B rak , alm ay sevenler alsn. Gen ve toyken ayda otuz k da bekilik e tm itim , im di a r tk ih tiyarlad m , bekilik de etm iyorum ." Y a ta a g irip k en a rn a doru y a tt, J im de sndrerek geldi b r ta ra f n a uzand. S on ra nezaketle,

"K olun n as l? " d iye sordu. Bu a lk a g ay r tab i idi. M att b u n a d ik k a t ederek cevap verdi.

"K uduz olm ak teh likesi yok zannederin i. N iin sordun?" J im 'in iinde k ab ah a tli im i gibi b ir h is uyand, byle sualler so rduu iin kend i k end ine k fre tti. F a k a t y k sek sesle;

"Hi, yalnz, evvel ko rkm u gibi grnyordun da. P a -y na denle ne yap acak sn M att?"

"A rizona'da b ir if tlik alp o raya yerleerek , bak a la rn a benim hesabm a bekilik etm eleri iin p a ra vereceim . B en-den i istem elerin i g rm ek istediim b irok k im seler var, Al-lah kah re ts in , k a p a azn a r t k Jim , o iftli i a lm am a ok var, im dilik uyuyacam ."

J im uzun m d d e t uyum ad, saa so la dnyor ve h e r ii geite gzlerini a m a y a g ay re t ediyordu. Gz k ap ak la rn n al-tn d a elm aslar h l pa rly o r ve alevleri b t n iini kaplyor-

28 D N E K

du. M att a r ta b ia tn a ram en gay e t h a fif uyuyordu. deta te tik te uyuyan vahgi b ir hayvan gibiydi.

J im h e r km lda'ngnda o rta n n uyku iie uyan k lk a ra -snda olduunu ve uyum adn kend isin i beiii e tm ek iin k -m ldandn f a rk ediyor ve bu gekitde onun uyuyup uyum ad-n tam am iyle kestirem iyordu . B ir keresinde M att tam am en u y an k olduunu gsteren b ir sesle, yavaga, "H aydi, J im uyu a r tk " dedi. "E lm aslar m erak etm e kam azlar."

H albuki o an d a Jim onun m u h ak k ak u y kuda olduunu zannetm iti.

S abah ge v a k it M att, J im 'in ilk k m ldan ile gzlerini a t ve ondan so n ra leye k a d a r onun la b eraber g&l uyudu, gh uyum ad, ley in ik isi de k a lk a ra k giyinm eye balad-lar.

M att, "Ben gidip b ir gazeteyle b ir de ekm ek alaym " de-di. "Sen kahveyi pigir."

J im omu d in lerken gzleri g ay riih tiy a r onun yznden ay rla rak , a ltn d a m endille sa rl k n n bulunduu y as t a g it-ti, o an d a M att'm yz de vahgi b ir hayvan yznn ifade-sin i ald.

"B u ray a bak Jim ," diye hom urdand. "B ana karg doru -h a rek e t et, eer kazk a tm ay a k a lk a rsa n seni m ahvederim . An-lyor m usun? Y erim seni Jim . T am g rtla ndan s rr, b ir et lokm as gibi yerim ."

G neten yanm g yz k an hcum u ile sim siyah olmu, bklen dudak la r a ra s n d an t t n n sa ra r tt d ileri grn- tyordu. J im rp erd i ve adam ak ll ko rk tu . K arsndak i adam n yznde lm okunuyordu. D ah a b ir gece evvel bu k a ra yzl adam elleriyle b irin i ldrm ve bu i uykusunu bile bozma- mgt. J im kemdi kalb inde sinsi b ir suun ve b tn teh d itle ri h a k k e tt ire n b ir dnce silsilesinin m evcudiyetini h isse tti.

M att onu rp e r ir b ir vaziye tte b ra k a ra k d ar k t, o da iinden gelen b ir nefre tle yzn b u ru tu ra ra k kap y a doru y avaa k f r le r savurdu. E lm asla r h a tr ly a ra k y a ta a do-ru se irtti ve eliyle km a dokundu, dolu olup o lm adn an -lam ak iin skt, M att'n g trm edi ine em in o lduk tan som a k ab ah a tli b ir ta v r la gidip gaz sobasn yakt, k ah v e ibriini m u slu k tan do ldu rarak a tee koydu.

M att dnd zam an kah v e kaynyordu, o ekm ei kesip tereya n g e tirirken Jim de b a rd a k la ra kahve doldurdu . M a-naya o tu rup kahvesinden b ir yudum i tik ten so n ra M a tt ce-

E T 29binden b ir sabah gazetesin i k a ra rak , "T ahm in edem em iiz" dedi. "S ana m ik ta r n hesaplyam tyacam sylem itim , guna bak." B irinci s&hifedeki byk punto lu yazlar gsterdi.

"BU JA N N O FS YOLUNDA SW IF T N EM ESIS, O RTA I-NI SOYDUKTAN SONRA UYKUSUNDA LDRLD" diye okudular.

"gte" diye M att bard. "O rta m soymug. P is b ir hrsz gibi onu soymug, sa n a dem em i miydim , biz e lm astan ne an la-rz diye. Y arm milyon, haibuki benim en boi hesab m yz bin-di. G erisini de oku."

B a lan yanyam a ve henz dokunm ad k lar kahvele ri so-u rken okudular. A ra s ra b irinden b iri bariz b ir ta h r if karg -snda patlyordu.

"Bu sabah d k k n d a kasay a t zam an M atzner'in y-zn grm ek is terd im ." diye J im hazla sylendi. M att, "Sw ift'in evini bulm ak isin h e r gareye ba v u rm utu r." dedi. "O kum aya devam et."

"M AKTULN D N G EC E SAAT ONDA KALKACAK O LAN SAJODA G EM SY LE C EN U P D E N Z L E R N E G T-M EK N Y E T N D E OLDUU, FA KA T G EM N N FAZLA YK Y ZNDEN G E C K T A N LA ILM ITIR ."

"O nun iin y a ta k ta yakalad k ." diye M att okum ay kesti. "Bu sr fgans, san k i elliye k a r b ir kazang ih tim ali elam bir piyango."

"Sajoda bu sabah a ltd a h a rek e t etm i.""O yetiem edi" dedi M att. " alar saa tin i bee ay a r etm i-

ti ve kendisine de epeyce zam an kalyordu am a ben gelince a ray a ladron gird i. D evam et."

"A D O LPH M E T N Z E R M TSZLK N D E M E-H UR H A Y TH O R N E N C G ER D A N LIK FEV K A L D E SE -LM N C L E R E K S P E R L E R E L L L E Y ETM B N DOLAR K IY M E T B Y O R LA R ."

J im m erasim le k f rle r savu rarak , "O A llah n bels is ti-ridye y u m u rta la r bu k a d a r p a ra ediyor ha ." szn b itir irken dudak larn y a la y a ra k ilve etti, "Gzel o lm asna da gzel, yalan deil ha." S o n ra "BYK B R E Z L Y A M C EV H ER " di-ye okum aya devam etti. "S E K SE N B N D OLAR B R N C S IN IF K IY M E T L M C EV H E R L ER K IR K B N DOLAR-DAN FAZLA K IY M E T T E B N L E R C E K K ELMAS."

"Senitn m cevherler hak k n d a bilm ediin eyler herhalde

30 D N E K

renilm ee deer," diye M att neeyle gim sedi. J im okum a-ya devam etti. "SL E U T H S N A Z A R Y E S H E R H A L D E H IR SIZ LA R V A ZY ET B L Y O R L A R D I S W IF T 'iN HA-R E K E T N A K ILLICA TARASSUT E T M g OLACAKLAR PL N LA R IN I R E N P ONU H IR S IZ L I IN MEYVALA- R Y L E E V E KADAR T A K P E T M gL E R ."

"B ok akllca" diye M att atld. "gte gazeteciler byle h-re t yaparlar. O rta n soyacan nereden bilebilirdik." J im s-rtt.

"N e de o lsa m allar ele geird ik ya, had i u n la ra b ir da-h a bakalm ."

M att m endildekileri m asan n zerine sererken o da k a -p n n k ilitli ve srm eli olup olm adn b ir d ah a kon tro l etti. n c ile r o rtay a s k a r km az Jim , "B un la r b irer h a rik a" diye ba rd ve b ir m ddet gzlerini on lardan ayram ad. "E k sp er-lere gre elli ile yetm i bin d o la r ederm i ha..."

"H em k ad n la r da byle eyleri severler" diye M att b ir l f a tt ortaya, "B u n la ra sah ip o lm ak iin de h e r eyi y ap a r-lar, kendilerin i sa ta rla r, c inaye t ilerler, ne olursa, yan i her geyi..."

"T pk bizim gibi.""A m a hayatm z pahasna deil," diye M att m ukabele e t-

ti. "Ben de bun la r elde e tm ek iin c inaye t ilerim am a srf bun larn h a tr iim deil, b an a getirecek leri eylerin h a tr iin. g te fa rk burada, kad n la r m cevherleri kendileri iin is-terler, bense bana getirecek leri kad n ve dier ey ler iin."

"jyi k i erkek lerle k ad n la r ayn eyler is tem iyorlar.""T icareti douran da bu ya, in san la rn baka b ak a ey-

ler istem esi."k indiye doru yiyecek a lm ak iin J im dga gkt. M att

m cevherleri toplad, eskisi gibi sa ra ra k yast n a ltn a koy-du, bu sefer de kahve iim su k ay n a tm ak ta ona dt . Jim birkag d ak ik a sonra geri dnd. "Ne garip" dedi, "sokak lar, dkkn la r, in san la r hep ayn. H ib ir ey deim em i ve ben b tn bun larn a ras n d a b ir m ilyoner o la rak dolayorum , ha l-buki h i kim se bunun fa rk n d a deil."

M att girk in irk in hom urdand. O rtann, hafifliklerim i ve hayallerin i anlyam yordu.

" E t a ld n m ?" diye sordu."T abU hem de b ir p a rm ak kalnlnda., lokum gibi, u-

n a bak."

E T 31K d a s a r a k p a rsay tek in in g rm esi isin h av ad a tu t -

tu ve M att e ti k z a r trk en o da sofray hazrlad."K rm z b iberi sok koym a" diye J im ih ta r etti. "Senin

M eksika usu l yem ek piirm ene alam adm . ok b ah a ra tl ya-pyorsun."

M att su ra t a s k olduu halde gld. J im kahveyi koyar-ken yelek cebimden kard k da satrl b ir tozu oym al f in -cana bogaltt. B u igi yap a rk en o rta n a s r tm gevirm igti ve za ten dnp su ra tn a bak m ay a cesare ti de yoktu. M att m asan n zerine b ir gazete k d yayd ve kzgn tav ay bunun zerine koydu ve e ti ik iye tak s im etti.

"S cakken ye" dedi. Ve kendisi hem en yem ee balad. lk lokm adan so n ra Jim - "ok gzel" dedi. "A m a semi o Arizo- n a 'dak i iftli inde z iyare te gelmem. O nun iin davet etme."

"Sebep ""E lin in k r" diye cevap verdi. " iftli indeki M eksika u-

su l pien yem ekler b an a a r gelir. H em eer dnyaya bir daha geleceksem m idem e gimididen bu k a d a r ikence etm em eli-yim. gu b iberi A llah kah re ts in ."

G lm sedi ve azn n yandn belli e tm ek isim "H oh" di-ye fledi. B iraz kah v e iip yem eine devam etti. tekinin kahvesin i iip im ediine gizli gizli bakyordu . B iaz son ra da im ediini g re rek m erak la sordu.

"D nyaya b ir d ah a geli iin ne dnyorsun M att?" M att kahveden b ir yudum a lm ak iin eti b rak rk en : 'D n y a -ya b ir d aha geli yok" dedi. "N e cennet, ne cehennem h ibh gey yok, b tn nasib in yaln z b ir gelite."

"Peki y a ondan son ra?" diye J im simsice gld, gim di y -zne bak t bu adam n b iraz sonra leceini biliyordu. "Ya ondan sonra?" d iye te k r a r etti.

"H i iki h a f ta lk l grdn m ?"J im ban ik i y an a sallad."gte ben grdm , gu yediimize benziyordu. Bu b iftek bir

zam an ay r la rd a do laan b ir d an a idi. A m a b a k gimdi sadece et, igte hepsi bu, sadece et ve senin, ben im herkes in de olaca bu. E t."

M att f in can ndak i kahveyi b ir yudum da i ti ve b ir daha doldururken,"

" lm den k o rk u y o r m usun?" diye sordu. J im om uzlarn silkti.

32 D N E K

"N e lzum u var. Y ok olm yacam ki, ldkten son ra gene geleceim."

" alarak , ya ian syleyerek ve zulm ederek b ir h a y a t da-h a y aam ak ve son ra b ir d aha iln i hay e byle b ir h a y a t s r-m ek," diye M att a lay etti.

"B elki slah o lurum " diye J im m itle sylendi. "B elki b ir daha gelite alm aya lzum kalm az."

F a k a t szleri y a rd a kald ve gzlerinde ko rku lu bit- ifa -deyle bagm ne idi. M att.

"N e oldu?" diye sordu."H igbir gey, sadece daldm ," - J im gglkle kendine geldi -

"gu lm hakk nda, hepsi bu."F a k a t iini sa rsan ko rkuyu b ir t r l a tam yordu. Sanki

havay b ir hzn sarm g ve b tn arl iy le onun zerine k-m t . B ir nsezinin fa rk n d a idi, m eg'um b ir gey o lacak t bu. O rtad a b ir fe lk e t dolagtyor gibiydi. M asann zerinden sa -b it n aza rla rla tek ine bakm aya balad. A lyam tyordu acaba b ir yamlglk y a p a rak kendi kend in i m i zehirlem igti. H a y r ke-n a r k n k fincan M att'm nndeydi. Z ehiri bu fincana; koydu-una emindi. B tn bu a rl n kendi mtuhayyelesinin m ahsu -l o lduuna k an i oldu. B andan evvelce de byle ey ler ge-m iti. Z am an zamam byle yanlg d uygu la ra kaplyordu. Y ap-t ap ta llk t, tab i b ir gey o lacak t am a bu M a tt'a olacakt. M att fincan ndak i kahvenin hepsin i im em i m iydi? B u dn-ce ile J im b iraz fe rah lad ve nndeki e ti b itirdi. E t b ittik ten son ra da ekm eini sa lasna b a tra ra k yedi, sonra:

"B en ocukken" diye sze balad. F a k a t gene b irdenbire durdu. inde aytt h issin k m ldand n sezer gibi olmugtu. V arl n teh d it eden bu fe lketin tem asiy le rperiyordu. E tinde paralay c b ir eyin faa liye tin i h issetti. B tn adale lerinde bir gerilm e vard . A nszn a rk a s n a yasland ve ayn s r 'a tle m asaya ab a n a ra k kollarn n zerine dayand. Adalelerinim de-rin lik lerinden b ir ti trem e geti. Bu, f r tn a n n km asndan ev-vel y ap rak la rn n rp n na benziyordu. P i le rin i sk t. M af-sa llar n i b ir titrem e ile te k r a r gerildi. inde h e r geyin p a -n ik ha line geldiini anlad. H ib ir uzvu a r t k onun hk im iyetin i tanm yordu. B tn gay re tine ram en te k ra r titr iy e rek gerildi. B iraz d ah a kendin i skt. A rtk iindek i ih til l a k a belli o- luyordu, d aha dorusu bu b ir anariyd i. S rtndan yu k ar, a a - rperm eler dolayor, k a la rn n zerinde te r tan e le ri beli-riyo r ve yz acizle sararyordu . O daya gz gezdirdi. G rd-

E T 33 h e r 5ey onu tu h a f b ir aginalk la kend ine balyordu. Uzun b ir seyaha tten henz dnmg gibiydi. M asan n te ta ra fn d ak i o rta n a bak t. M att onu glm seyerek seyrediyordu. J im 'in yz korkun b ir ifade ald.

"M att, A llahm , b an a oyun oynadn deil m i?" M att g -lm sedi ve seyretm esine devam etti. B ir k riz d ah a geldi, fa k a t J im gene kend in i kaybetm edi. A daleleri iddetli b ir sancyla gerilip dm lendi. B t n bun larn a ra s n d a ona M att'm h a -reketleri de tu h a fla y o r gibi geldi. O da ayn yolu tu tm utu . Y zndeki tebessm silinm iti, gim di onun yerine cidd bir ifade vard. S ank i i inden gelen b ir h ikyey i d in liyor ve bu-nun ne olduunu kefetm eye urayordu. M att ayaa kalkt. O dann tek i u cu n a k a d a r yrd , so n ra g eri dnerek yerine o turdu. Yavagga "B unu sen yap tn , J im " dedi.

J im pigmian olm u gibi, "Ama sen in de b an a oyun oyna-yacan dnm em itim ." diye cevap verdi.

M att dilerin i skm , vcudu titreyerek ,"Ben de seni hak lad m " dedi. "N e i ird in bana?""S trikn in .""S ana verd i im in ayn... B e rb a t b ir gey deil m i?""Y alan sylyorsun M att, sen beni zehirlem edin.""E vet, zehirled im ; am a m erak etm e, pek faz la koym adm ,

tan san a yetecek kad a r, hem de senin is ted i in gibi etimle be-rab er piirdim ... D u r nereye g id iyorsun?"

J im kap ya kogmug srgy ayordu; M att nne geerek onu geriye itti.

"E czaneye" diye J im so luyarak cevap verdi. "Eczaneye.""H ay r gidem ezsin. B u rad an bir yere gidem ezsin. Y astn

a ltn d a bu m cevherler d u ru rk en so k ak la rd a zehirlenm e num ar ra s yapam azsn , amladm m ? lm esen bile po lislerin eline d-p b ir tak m suallere yol asa rs n . Z ehirlenm eye karg en iyi are kusm ak tr. B en de senin k ad a r b e rb a t vaziyettey im ; kus-tu ru c u b ir gey alaca m . Z aten eczaneden de verecek leri bu."

J im 'i odann o r ta s n a sav u ra rak te k ra r s rg y srd. Yi-yecek ra f n a doru s r k len irk en elini a ln n d a d o la tra rak bon- cuklam an te r le r in i sildi. T er daneleri igitilecek gekilde yere garp t. R a fd an h a rd a l k u tu su ile b ir fincan a lp m uslua ko-a rk en J im de ayn s tra p iinde onu sey re tti. M att b ir fincan h arda l su ile k a r t ra r a k isti. teki de onu tak ip ederek tit-

F: 3

34 D N E K

reyen elleriyle bog fincana, uzand. M att onu yitu' itli, ikinci b ir fincan k an g tr rk e n sordu:

"B ir fincan n b an a k fi geleceini m i san yorsun? t!

E T 35kuuy la m uslua sarld.

tekin in nbeti gregmigti. A lntndan te r le r dam lay arak ve dudak la r iinde k v rand h a rd a lla lekelenm i, k a lk m ak tan ciz, yo rgun ve y a r baygm olduu halde olduu yere o turdu. Yumjrukla-iyle gzlerin i uugtu-du ve boazndan alam aya benzer in iltile r k t, M att s trab a ras n d a , "N eye alyor-sun" diye sordu. "B tn yapaca n gey lm ekten ibaret, ln-ce de a r t k yoksun."

J im m itsiz b ir sesle kesik kesik cevap verdi. "A lam yo-rum ki... H ardal... gzm e k a t da..."

B u onun son m uvaffak iyetli konum as oldu ve yen i bir ih tilasla yere serilinceye kada* ti tre k ko lla rla havay pengele- yerek b irb irin i tu tm az eyler sylendi durdu.

M att gene zo rla sandalyeye s rk lenerek ik i k a t o turdu, dizlerini k u cak la y a rak a ryan adaleleriy le m cadeleye devam etti. h tilc h a fif b ir ekilde a tla tt ve tek in in ne olduuna bakt, o yerde h a rek e ts iz yatyordu.

K endi kendine konum aya urat, tu h a f lk yapm ak iste-di, h a y a ta son b ir k o rk u n k a h k a h a a tm ay a yeltendi, fa k a t du-

* d ak la r yalnz b irb irin i tu tm ay an g r lt le r kard. K u stu ru -cu te rk ib in m u v a ffak o lm am as ih tim alin i dnd, o zam an eczaneden b ak a k u rtu lu aresi yoktu. K ap y a doru b aka-ra k ayaa k a lk t, sandalyeye sa r la rak dm ekten kurtu ldu . N bet te k ra r balam t. V cudu ve b tn za la r ayrlrcasm a

* bk l rk en sandalyeye sa r la ra k onu nnde srm eye bala-d. K ap ya vard zam an son b ir gay re tle sandalyeyi b rak t. K ilid i evirdi, s rg n n b irin i agt. k incisin i am ak iin bo yere u rat, m u v affak o lam aynca b tn a rl kap ya yas-land, sonra yavaa yere kayd.

ALLAHA ISM A RLA D IK JA CK

H avai acayip yerd ir. O rada b tn igtim a m nasebetler k a rm a k a r k tr diyebilirim . M esel bu raya harg ite gelen en byk kalaba lk m isyonerler olduu halde bu m ihnet arayc adam larn zengin a ris to k ra tla rn so frasnda ba kede o tu r-duunu grm ek insan a r tan h ak ik a tle rd en b irisid ir. Ondo- kuzuncu a s r n gnc on y lm da m tevazi New E ng land 'lla r,

. K an ak a la ra hak ik i din olan tek A llaha tapm ay retm ek m ak -sad ile buraya, geldiler. Bu m ak sa tla rn d a ve K an ak a la r me- dehliletirmede iyi m uvaffak oldular. O k ad a r k i; ik inci veya gnc nesilde a r t k K an ak a kalm ad. Bu Gospel (1) tohum u-nun meyvasyd. O nun oullar veya to ru n la r olan m isyonerle-rin m eyvalar ise topra, lim an, eh irleri ve geke* kam t a r -la lar ile ad a lla rn b tn m lkiyeti oldu. H aya tn yce bir m aksada v ak f iin gelen m isyoner, bu dinsiz d iyarn z iyafe ti-ne kondu.

F a k a t benim an la tm ak isted i im H avai acayiplii bu deil. Yalnz b ir insan m isyonerlerden bahsetm eden H avai h a k k n -da b ir gey syleyemez. Ben bykannesi ta ra fn d an m isyoner kan ta yan Ja c k K ersdale 'den b ahse tm ek istiyordum . B -ykbabas B enjam in K esdale A m erikal b ir tccard . B u a- dam ay n gnlerde milyonerlie, ucuz v isk i ve en k t cinsten cin s a ta ra k balad. in garib i eski m isyonerlerle eski t c c a r-la r b irb irlerin in ldrc dgm anydlar. nk m enfaatleri arpyordu. F a k a t gocuklar b irb iriy le evlenerek ve aday a ra -la rnda pay laga rak bu dm anl yok ettiler.

H avaide h a y a t b ir ark d r. S to d d a rt "H aw aii Nei" a rk -snda yle syler.

"-Hayaft Mi' iMxwm ?a^we%ei',R e r adat M?' b e y it - fawM um M r ede) '."

H akld r. O rada v cu tla r a ltn rengid ir. Yerli kn d m la r g -nele olgunlam b ire r Ju n a (2), e rkek le r b irer A polton'dur.

Gospe!.' iiMOw h ay a tt vd din bahseden &Map.

fSJ CMHc Taw ist ZeMs'Mi: Icnb-Mt, er/wtwt!- rg yprt

ALLAHA ISM A RLA D IK JACK 37g ark syler, dams ederler ve hepsi de iek gerdan lk t ve i-ek ta ld rla r. M isyoner kalabal n n d ndaki beyazlar da ik -lim e ve gnee boyun eerek ne k ad a r m egu] oluriarsa. olsun-lar, dans etm eyi ku lak la rn n a rk a s n a ve sa la rn a iek ta k -m ay ihm al etm ezler. J a k K ersdale de b un la rdan biriydi. Te-sadf e tti im en m egul adam lardan b iri olup b irka m ilyona sahip ti. O; b ir ek e r kral, b ir kahve yetitiric isi, b ir kauuk tica re ti reisi, b ir s r besleyicisi ve ad ad a h e r doan d rt te -ebbsten etn aa nn m m essiliydi. Gene o; b ir sosyete adam , ku lp m davim i, denizci, ayn zam anda da h e r anann k zm a izdivala ba lam ak istedii h e r gzellie sah ip bekr b ir adam d. T esadfen tah s ilin i Yale n iversitesinde bitirm i, kafas tan d m d ier adalla rdan ok daha, fazla H aw aii N ei'ye a it is ta tis tik le r ve m ektep m alm at ile dolm utu. B -yk ile- baa rr, h e rhang i b ir adal k a d a r ziyadesiyle a rk syler, danseder ve sam a iekler tak a rd . M etindi ve daha tecrbesiz b ir delikanl iken ilk siyas m acera dememelerine iki defa deilo ederek balam t. k is i de po litika yznden ol-m utu. G erekten, yerli hanedann n y k ld geen isyanda gayet m him , cesu r b ir rol oynam t. O zam an d aha onalt y a-ndan fazla deildi. Sonra olan eyleri ta k d ir edebilm eniz iin size omun b ir k o rk ak olm adn da gsterm ek istiyorum . Onu H aleak a la h a ra s n d a d rt yandaki b ir yaban a tn terb iye e- derken grdm k i bu a t iki sene Von T em psky 'n in kovboylarn yan m a sokm am t. Size b ir de aa K ona 'da olan b ir vakay anlataym .

B ir a k a m hepim iz Dr. Goodhue'tnun tek k a tl evinin te- rasm daydk , v a k a olduu zam an ben D ottie F a ich ild 'ia ko-nuuyordum . K oca b ir k rk ay ak -so n ra d a n ltk de onsekiz san tim uzunluunda olduunu grdk - tav an k iri le ri a ra s n -dan D ottie 'n in salarna, dt . t ira f ederim ki bunun ko rkun-luu bemi dondurdu, km ldyam adm , beynim e du rgun luk gel-di. irk in ve zeh irli hayvan orada, iki adm tede sa larn iin-de km ldyordu. H er an D ottie 'n in p lak om uzlarna dm e-sinden korkuyordum . Yem ei henz b itirm itik .

D ottie F a irch ild :

"N edir o?" diye sordu ve elini bam a gtrd."D okunm a" diye bardm . "D okunm a."G zmdeki k o rk u d an ve kekelem em den o da k o rk arak :

38 D N E K"Ne v a r? " diye bard.T elm K ersdale 'in d ik k a tin i ekti. K aytszca bizim ta r a -

fa doru bakt], fa k a t bu bak la h e r geyi kavram t. Acele etm eden bize doru geldi.

"R ica ederim , k m ldam a D ottie" dedi. Sakindi, hi te red -d t etm edi, acele edip h e r geyi bozm ad da,

"M saade et" dedi.B ir eliyle D o ttie 'n in k ap n a la ra k k rkaya n korsa jm n

iine dm em esi iin om uzlarna rtt . br elini - sa elini - sac la rn a so k a rak irk in ve m en fu r hayvan bag parm a ile gehadet parm a a ra s n d a ensesinden yaka lad ve kard . Bu, te sad f edilecek en m thig ve k ah ram an ca b ir m anzarayd.

Bcek onu ik i defa so k tu - ben grdm - fa k a t o yere a- tp zerine b asa rk en h ib ir ey yapm ad na kad n la r in an d r-m aya alyordu. F a k a t beg dakika- sonra, D r. G oodhue'yu a- m eliyathanede y a ra la r k az rken ve p erm engana te de po tase i-nesi yap a rk en grdm . E rte s i sab ah K ersdale 'in kolu davul gibi o lm utu ve bu i c h a f ta devam etti.

B tn bun larn h ikyem le hi a lk as yok, fa k a t Ja c k K ers-dale 'in b ir k o rk ak olm adn gsterm ek iin bun lar an la tm ak -ta n kendim i alam adm . Bu, g rdm m etanetin en tem iz b ir belirtisiydi. H i kl k p rdam ad. T ebessm asla dudak larn te rketm ed i. S ank i o radan a laca b ir tuzlu badem k u tu su y -m u gibi neeyle bag ve gehadet p a rm ak la rn D ottie F a i- child 'in sa larn n a ra s n a soktu. Ama, ben im D ottie F a irch ild 'in a ln n a ve om uzlarna dklen sa la r a ra s n d a k m ldayan pis hayvan grdm zam anki k o rkum dan bin defa d ah a m thig bir k o rkuya kap lm o la rak grdm de y ine bu adam d.

Czam h asta l n a m erak sa rm tm ve ad ay a a i t h e r m ev-zuda olduu gibi bunda da K ersdale 'in ansik lopedik m alm at vard. G erekten, czam da denizle ku lp gibi onun dkn ol-duu eylerden biriydi. B tn a d a la rd ak i czam llarn top la-n a ra k M olokai'ye yerletirilm elerin in a te li b ir m dafiiydi. Y erliler a ras nda , in san larn yaln z a rk ad a la rn d an ve ailele-rinden ay rlm ak la kalm ayp lnceye k a d a r m ebbet hapse m ah-km olduu M olokai ikencelerine a it sylenen ve dem agoglar ta ra fn d an krk lenen birok dedikodu ve h ikyeler vard. H km lerin geriye b rak lm as veya deitirilm esi m m kn de-ildir. M olokai'nin kap s nda "m idinizi kesin" ibaresi yazlyd.

"E m in ol, o rad a m esu ttu rla r" diye K ersdale tek ra rlad . "D -ardak i shhatli a rk ad a la rn d an ve ailelerimden d ah a iyi ya-

ALLAHA ISM A R LA D IK JA C K 39gyorlar. M olokai fac ia la r m asaldan ib a re ttir . S ana byk e -h irlerdek i he rh an g i b ir haatahanede veya m eyhanede b in de-fa daha m th i fac ia la r gsterebilirim . Y agayan lm! B ir zam anlar insan olan!.. Sama!.. B az la rn n sanda lla r var. B i-rinin m otorbotu var. E lenceden b ak a higbi* ileri yok, yiye-cek yemek, y a ta c a k yer, elbise, shh bak m , h e r gey bedava ve her ih tiya la r tem in ediliyor. O nlar a raz in in bekgileridir. O- ranm havas H onolu lu 'dan gok d ah a iyi ve m anzaras fevka-ldedir. H aya tm n ka lan gnlerin i gidip o rada yaam ay ben de isterim . Sevim li b ir yer..."

te K ersdale o czzam llardan bahsederken bu k ad a r ne-eli idi. Cz-amidai korkm uyordu . K endisi iin, y ah u t herhang i b ir beyaz adam iin czam a yak a lan m a teh likesi yoktu . F a k a t son radan it ira f e tti k i m ektep a rk ad a la rn d an A lfred S ta r-te r czam a tu tu lu p M olokai'ye g iderek o rad a lm t.

"B iliyor m usun, egki gnlerde..." d iyerek K ersda le izah e t-ti. "Czam iin kesin b ir teh is yoktu. B elirsiz ve anorm al h e rhang i b ir ey bi* insan M olokai'ye gnderm eye yeterd i. B u-nun neticesi o la rak senden benden faz la czam la a lkas ol-m ayan birgok insan M olokai'ye gnderiliyordu. B ugn byle b ir yan llk m evzuubahis deildir. S hhiye dairesin in tecrbe-leri h igbir zam an samaz. in asl kom ik ta ra f tecrbe ke-fedildii zam an M olokai'ye gidilip o rad ak ile r tecrbeye tb i tu tu ldu . N eticede b ir gounun czam l olm ad anlald ve hem en nakledildi. B undan m em nun o ldu lar m san yorsun? Mo- lokai'den ay rlrk en H onolulu 'dan o raya gnderild ik leri zam an-k inden d aha ok a lad lar. B azlar ay rlm ay reddetti. B un-la r k arm ak iin ceb ir ku llanm aya m ecbur oldular. H a tt bir tan es i czam n son devrelerinde bulunan b ir k ad n la evlendi ve shhiye da iresine heyecanl m ek tu p la r yazarak , yal k a -rs n a kim senin, onun k a d a r bakam yaca iin b u rad an -karlm asn p ro testo etti."

"Bu kesin tecrbe ned ir?" diye sordum ."B akteriyo lo jik tecrbe... B undan kagm lam az. Dr. Her-

vey - u bizim m tehasss - bunu bu rad a ta tb ik eden ilk ad am -dr. B ir s ih irbazd r o. C zam hak k n d a he rk es ten faz la bilgisi v a rd r ve eer b ir gn czamm tedavisi b u lunu rsa bunu m u-h a k k a k o b u lacak tr . Tecrbeye gelince, pek basit, czam ba-sillerin i a ray p te tk ik etm eye m uvaffak oldular. imdi grr grm ez tan yorlar. B t n y ap tk la r pheli gah stan b ir parga deri kesip bak teriyo lo jik tecrbeye tb i tu tm a k tr . H igbir raz

40 D N E K

gsterm eyen b ir adam da czam basilleri t k a basa dolu olabi-lir."

"yleyse sende de, bende de" diye gldm . "Bu basiller do-lu olabilir."

K ardege om uzlarm silkerek gld."K im bilir? D ourm as iin yedi yl lzm. E er kendinden

phen v a rsa g it D r. H ervey 'i gr. B ir pa ra derin i kesip bir lhzada san a neticeyi bildirir."

Sonra beni D r. H ervey 'e tan tt. O da b ana shhiye daire-sin in bu m evzudaki h ir a lay ra p o r ve risalesin i verd i ve beni H onolulu 'nun top lanm a is tasyonuna gtrd. B u rad a pheli-ler m uayene ediliyor ve czam l olduu tesb it edilen ler Molo- kai'ye sevkedilm ek zere a lakonuyordu. Sevkiyat ayda b ir de-fa. yaplyordu. Son v edalam alardan so n ra czam ilar kk N oeau gem isine b indirilip yeni yurtlarm a g trlyordu.

B ir leden sonra ku lp te m ek tu p yazarken Ja c k K ers-dale geldi. B eni grnce:

"B en de seni aryordum ," dedi. "Sana buran n en hazin b ir m anzarasn gsterece im - M olokai'ye g iden czam llarn vedalam alarn B irka d ak ik ay a k a d a r N oeau 'ya binecekle*. F a k a t sakm h islerine m alp olm a. E m in ol k i b ir sene sonra S hhiye dairesi onlar M olokai'den g eri a lm ak istese veda m an -zaras asl o zam an ackl olur. A ncak b ir viski soda iecek k ad a r vak tim iz var. D garda a ra b a bekliyor. skeleye g itm e-miz be dak ik a bile srm ez."

skeleye g ittik . K rk k ad ar zavall, yorgan, ba ttan iy e ve irili u fak l denk ten m teekkil sefa le tleri o rta s n d a iskelenin k en arn a km lerdi. N oeau henz gelm i iskelenin nndeki b ir dubaya yanayordu. M olokai iskn m dr M*. McVeigh bindirm eye n eza re t ediyordu. O na ve d aha ew e! K alih i'de te -sad f e tti im shhiye dairesi hek im lerinden Dr. G eoges'a ta k -dim edildim . C zam llar m ahzun b ir halde idi. B yk b ir k s-m n n yzleri irk in ve an la tam yaca m k ad ar ko rkun tu . F a -k a t a ra la r n d a b irka tane gzel denebilecekler de vard . G r-n rd e b un la rn h a s ta lk la rn a a i t h ib ir em are yoktu. On oniki y a la rn d a m avi gzl ve a ltn sal beyaz b ir k z g-zme iliti. B ir yana nda kk b ir czam kabarc vard. Bu beyaz kzla esm er derililer anasnda m terek olan tees-s r im a edince, Dtr. Georges cevap verdi.

"O!.. B ilm em am a bu kz im di h ay a tn n en m esu t gnle-rinden b irin i yayor. B u raya K anai'd en geldi. B abas hak ik i

ALLAHA ISM A R LA D IK JACK 41

b ir vahgi. gim di h as ta l a yakaland isiin annesine iltih ak e t-m ek zere M olokai'ye gidiyor. A nnesi sene evvei gnderildi. Ackl b ir vaka..."

Mr. M cVeigh izah etti."G rne gre h ib ir gey sylenemez, gu rad ak i iri yar

jack london - dÖnek when the god laughs (tanrı gülünce) varlik yayinlari

Documents

ka lk m yacak olursan

ryadan uyanm am aya

yz yorgun b ir kad nd

te k ra r hafif liye

ba r evvel bi

gn tek ra rlad

j w i l

allaha ismarladik jack36