lenin 43 loi tua can - marxists.org · nh÷ng cuéc næi lo¹n cña bän cu-l¾c. §Çu th¸ng ba...

V « s ¶ n t Ê t c ¶ c ¸ c n − í c, ® o µ n k Õ t l ¹ i!

V.I. Lª-nin

Toµn tËp

TËp 43

V.I. Lª-nin

Toµn tËp

TËp 43

Th¸ng Ba - th¸ng S¸u 1921

Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 2005

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch

cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi

C Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1978

10102-005 Л - 789 - 77 014 (01) - 78

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.

Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn çch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhµ khoa häc, çc nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn çc tr−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla®imia IlÝch Lªnin (22-4-1870 ― 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V. I. Lªnin - Toµn tËp gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.

Bé s¸ch V. I. Lªnin - Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lªnin - Toµn tËp,

tiÕng ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70-80 thÕ kû XX.

* *

*

TËp 43 cña Bé s¸ch V. I. Lªnin Toµn tËp bao gåm çc t¸c phÈm cña Lªnin viÕt trong thêi gian tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng S¸u n¨m 1921. Néi dung chÝnh cña tËp nµy ®i s©u vµo viÖc luËn chøng vµ gi¶i thÝch chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ®ång thêi nãi lªn cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng cña Lªnin nh»m cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng, më réng d©n chñ trong ®¶ng.

Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®−îc ph©n tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lªnin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn Phô lôc vµ çc B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t− t−ëng cña V. I. Lªnin.

Chó thÝch ë cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lªnin; chó thÝch b»ng ch÷ sè ArËp (1)) lµ cña ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lªnin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®©y).

Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ Ých cho b¹n ®äc.

Th¸ng 10 n¨m 2005 Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

L ê i t ù a

VII

l ê i t ù a

TËp 43 trong bé Toµn tËp cña V. I. Lª-nin gåm nh÷ng t¸c

phÈm viÕt tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng S¸u 1921 trong ®iÒu kiÖn §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

ChiÕm vÞ trÝ trung t©m trong tËp nµy lµ nh÷ng t¸c phÈm luËn chøng vµ gi¶i thÝch chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, còng nh− nh÷ng t¸c phÈm g¾n liÒn víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña Lª-nin ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Nh÷ng t¸c phÈm viÕt trong thêi kú nµy nãi lªn cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng cña Lª-nin nh»m cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng, më réng d©n chñ trong ®¶ng; nh÷ng t¸c phÈm ®ã v¹ch râ vai trß cña c«ng ®oµn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi, soi s¸ng chÝnh s¸ch d©n téc cña ®¶ng, vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

B−íc chuyÓn sang c«ng cuéc hoµ b×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®· diÔn ra trong mét hoµn c¶nh phøc t¹p. Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy ph©n tÝch mét çch s©u s¾c t×nh h×nh quèc tÕ vµ t×nh h×nh trong n−íc cña ®Êt n−íc x«-viÕt. BÞ thÊt b¹i trong cuéc chiÕn tranh c«ng khai chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt, giai cÊp t− s¶n thÕ giíi v¹ch ra nh÷ng kÕ ho¹ch bãp nghÑt chÝnh quyÒn ®ã vÒ mÆt kinh tÕ. Lóc bÊy giê vÉn cßn nguy c¬ Nhµ n−íc x«-viÕt bÞ tÊn c«ng b»ng qu©n sù. Tuy nhiªn ― nh− Lª-nin ®· v¹ch ra ― viÖc thùc hiÖn nh÷ng ý ®å cña bän ®Õ quèc vÊp ph¶i nh÷ng trë ng¹i sau ®©y: m©u thuÉn gi÷a çc n−íc ®Õ quèc vµ m©u thuÉn

Lêi tùa

VIII

giai cÊp bªn trong nh÷ng n−íc t− b¶n ngµy cµng trë nªn gay g¾t thªm, phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë çc n−íc thuéc ®Þa vµ nöa thuéc ®Þa ph¸t triÓn m¹nh, v¶ l¹i giai cÊp v« s¶n thÕ giíi ñng hé nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa ®Çu tiªn trªn thÕ giíi. ChÝnh do nh÷ng yÕu tè trªn mµ vµo nöa ®Çu n¨m 1921, ®Þa vÞ quèc tÕ cña ®Êt n−íc x«-viÕt ®−îc cñng cè, mét thÕ c©n b»ng lùc l−îng ®−îc x¸c lËp, tuy cßn "t¹m thêi, kh«ng æn ®Þnh, nh−ng dï sao còng vÉn lµ mét thÕ c©n b»ng" (tËp nµy, tr. 409).

Tu©n theo luËn ®iÓm cña Lª-nin vÒ sù cïng tån t¹i hßa b×nh gi÷a çc n−íc cã chÕ ®é x· héi kh¸c nhau, Nhµ n−íc x«-viÕt ®· ký mét lo¹t hiÖp −íc víi çc n−íc ph−¬ng T©y vµ ph−¬ng §«ng (PhÇn-lan, Ba-lan, Ba-t− (I-r¨ng), ¸p-ga-ni-xtan, Thæ-nhÜ-kú v.v.). Quan hÖ bu«n b¸n cïng cã lîi víi n−íc Anh vµ §øc ®· b¾t ®Çu. Lª-nin coi nh÷ng th¾ng lîi ®¹t ®−îc trªn tr−êng quèc tÕ trong thêi kú nµy lµ mét th¾ng lîi hÕt søc vÜ ®¹i cho phÐp n−íc céng hßa tËp trung lùc l−îng vµo c«ng viÖc hßa b×nh s¸ng t¹o.

T×nh h×nh bªn trong cña Nhµ n−íc x«-viÕt cùc kú gay go. Do bèn n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc, ba n¨m néi chiÕn vµ can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi, nÒn kinh tÕ quèc d©n bÞ suy sôp hÕt møc. Mïa xu©n 1921 l¹i chång chÊt thªm nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ. Mïa mµng thÊt b¸t cµng lµm cho quÇn chóng lao ®éng thªm ®iªu ®øng. §Êt n−íc l©m vµo n¹n thiÕu nhiªn liÖu trÇm träng, ®a sè xÝ nghiÖp n»m kh«ng, nhiÒu ®−êng s¾t ph¶i ngõng ho¹t ®éng. T×nh h×nh kinh tÕ v« cïng gay go lµm cho t×nh h×nh chÝnh trÞ trë nªn rÊt phøc t¹p. Giai cÊp c«ng nh©n bÞ t¶n m¹n, mét bé phËn bÞ mÊt gèc giai cÊp. TÊt c¶ t×nh h×nh ®ã lµm suy yÕu c¬ së x· héi cña chuyªn chÝnh v« s¶n, ®e däa sù tån t¹i cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N«ng d©n bÊt b×nh víi chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa, chÝnh s¸ch nµy kh«ng khuyÕn khÝch ®−îc n«ng d©n ph¸t triÓn kinh tÕ cña hä. ChÝnh s¸ch "céng s¶n thêi chiÕn" ― bÊt ®¾c dÜ ph¶i thùc hiÖn trong lóc cã chiÕn

Lêi tùa

IX

tranh ― m©u thuÉn gay g¾t víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi hßa b×nh x©y dùng kinh tÕ. Bän tµn d− cña çc ®¶ng ph¶n çch m¹ng ― bän d©n chñ lËp-hiÕn, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, bän men-sª-vÝch, bän v« chÝnh phñ chñ nghÜa, bän d©n téc chñ nghÜa t− s¶n ― ra søc lîi dông sù bÊt m·n cña n«ng d©n, nh÷ng khã kh¨n trong lóc n−íc nhµ chuyÓn tõ chiÕn tranh sang hoµ b×nh. ë mét sè n¬i, chóng g©y ra nh÷ng cuéc næi lo¹n cña bän cu-l¾c. §Çu th¸ng Ba 1921, næ ra cuéc næi lo¹n ë Cr«n-st¸t do çc ®¶ng tiÓu t− s¶n vµ bän b¹ch vÖ tæ chøc. T×nh h×nh trong n−íc gay go g©y ra dao ®éng trong çc ®¶ng viªn kh«ng v÷ng vµng.

Trong ®iÒu kiÖn cùc kú khã kh¨n vµ phøc t¹p ®ã, ®¶ng céng s¶n vµ l·nh tô cña nã lµ V. I. Lª-nin ®· dùa trªn c¬ së hiÓu biÕt s©u s¾c çc quy luËt ph¸t triÓn cña x· héi, ®Þnh ra mét çch v« cïng s¸ng suèt ®−êng lèi x©y dùng chñ nghÜa x· héi.

Më ®Çu tËp nµy lµ çc tµi liÖu cña §¹i héi X cña ®¶ng häp tõ ngµy 8 ®Õn ngµy 16 th¸ng Ba 1921, ®¹i héi nµy ®¸nh dÊu b−íc ngoÆt lÞch sö cña ®Êt n−íc chuyÓn tõ chÝnh s¸ch "céng s¶n thêi chiÕn" sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. TËp nµy in 27 v¨n kiÖn liªn quan ®Õn ®¹i héi, trong ®ã cã 12 v¨n kiÖn ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin. Nh÷ng tµi liÖu nµy ph¶n ¸nh c«ng t¸c lín lao cña Lª-nin nh»m chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh ®¹i héi. Ng−êi ®· ®äc diÔn v¨n khai m¹c ®¹i héi vµ ®äc çc b¸o ço vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù: ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, viÖc thay chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa b»ng thuÕ hiÖn vËt, sù thèng nhÊt cña ®¶ng vµ thiªn h−íng c«ng ®oµn chñ nghÜa - v« chÝnh phñ; Ng−êi ph¸t biÓu kÕt luËn tõng vÊn ®Ò kÓ trªn, còng nh− ®äc çc bµi diÔn v¨n: vÒ c«ng ®oµn, vÒ vÊn ®Ò nhiªn liÖu, diÔn v¨n bÕ m¹c ®¹i héi. Lª-nin ®· viÕt dù th¶o çc nghÞ quyÕt chñ yÕu (xem tr. 102 - 116). §¹i héi X lµ ®¹i héi ®Çu tiªn häp trong ®iÒu kiÖn hßa b×nh. Hoµn

Lêi tùa

X

c¶nh míi ®· gióp §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt cã kh¶ n¨ng lµm cho toµn bé ho¹t ®éng cña m×nh phôc vô viÖc gi¶i quyÕt çc nhiÖm vô kinh tÕ.

Trong çc bµi ph¸t biÓu t¹i ®¹i héi còng nh− nh÷ng t¸c phÈm viÕt sau ®¹i héi, ®Æc biÖt lµ trong cuèn s¸ch máng "Bµn vÒ thuÕ l−¬ng thùc", Lª-nin ®· luËn chøng sù cÇn thiÕt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi trong thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, ®· v¹ch râ thùc chÊt vµ ý nghÜa cña nã.

Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë mét n−íc mµ phÇn ®«ng d©n c− lµ nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng s¶n xuÊt nhá ― Lª-nin nãi ― chØ cã thÓ giµnh ®−îc th¾ng lîi trong ®iÒu kiÖn cã sù tháa thuËn gi÷a giai cÊp v« s¶n n¾m chÝnh quyÒn víi ®a sè n«ng d©n. V× vËy, Lª-nin cho r»ng néi dung chñ yÕu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ x©y dùng khèi liªn minh chÆt chÏ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n, coi ®ã lµ nguyªn t¾c tèi cao cña chuyªn chÝnh v« s¶n, lµ c¬ së cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi. Ng−êi nãi r»ng nÕu gi÷ ®−îc quan hÖ ®óng ®¾n víi n«ng d©n trong vßng 10 - 20 n¨m th× sÏ b¶o ®¶m ®−îc th¾ng lîi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. H×nh thøc chÝnh trÞ vµ qu©n sù cña liªn minh nµy ®· h×nh thµnh trong thêi kú néi chiÕn vµ can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi, th× trong ®iÒu kiÖn hßa b×nh, tá ra kh«ng ®ñ n÷a råi. CÇn ph¶i b¶o ®¶m sù liªn minh c«ng n«ng v÷ng ch¾c vÒ kinh tÕ, liªn minh kinh tÕ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n.

Khi x¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p vµ ph−¬ng thøc cô thÓ trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chuyªn chÝnh v« s¶n, Lª-nin chØ râ r»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ sù tiÕp tôc vµ ph¸t triÓn kÕ ho¹ch x©y dùng nh÷ng c¬ së cña nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®· ®−îc v¹ch ra vµo mïa xu©n 1918. Chó ý hoµn c¶nh ®Æc biÖt n¨m 1921, Lª-nin ®· nghiªn cøu mét çch toµn diÖn vÊn ®Ò lîi dông thÞ tr−êng vµ th−¬ng nghiÖp. Nh÷ng h×nh thøc liªn hÖ kinh tÕ gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ®·

Lêi tùa

XI

®−îc x¸c ®Þnh dÇn dÇn trªn c¬ së kinh nghiÖm. Trong thêi gian ®Çu cña b−íc qu¸ ®é sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, Lª-nin thÊy cã thÓ cho phÐp tù do bu«n b¸n, nh−ng chØ trong ph¹m vi trao ®æi ë ®Þa ph−¬ng, ®ång thêi cho r»ng mèi liªn hÖ kinh tÕ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n sÏ lµ sù trao ®æi hµng ho¸ cã tæ chøc th«ng qua çc c¬ quan nhµ n−íc vµ hîp t¸c x·. VÒ sau, mïa thu 1921, Ng−êi ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng th−¬ng nghiÖp lµ h×nh thøc duy nhÊt cã thÓ chÊp nhËn ®−îc cña sù liªn minh gi÷a n«ng d©n ― víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá ― víi c«ng nghiÖp.

Lª-nin thÊy r»ng cho phÐp t− nh©n bu«n b¸n cã nghÜa lµ phôc håi phÇn nµo çc phÇn tö t− b¶n chñ nghÜa, r»ng ®ã lµ mét mèi nguy nhÊt ®Þnh. Nh−ng ― Ng−êi v¹ch râ ― chÝnh s¸ch kinh tÕ míi tuyÖt nhiªn kh«ng cã nghÜa lµ cho phÐp hoµn toµn tù do bu«n b¸n. ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®· h¹n chÕ vµ ®iÒu tiÕt viÖc tù do bu«n b¸n, xuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n, vµ ®ång thêi ®· më réng th−¬ng nghiÖp quèc doanh vµ th−¬ng nghiÖp hîp t¸c x·. Lª-nin kªu gäi "ph¸t triÓn sù trao ®æi b»ng ®ñ mäi ph−¬ng tiÖn vµ lµm cho b»ng ®−îc, kh«ng sî chñ nghÜa t− b¶n, v× çi ph¹m vi ®· quy ®Þnh cho nã ë trong n−íc ta (vÒ mÆt kinh tÕ, th× do t−íc quyÒn së h÷u cña ®Þa chñ vµ t− s¶n; vÒ mÆt chÝnh trÞ, do cã chÝnh quyÒn c«ng n«ng) còng ®ñ nhá hÑp, ®ñ "võa ph¶i"" (tr. 278 - 279).

Nghiªn cøu ®Ó v¹ch ra chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, Lª-nin thÊy cÇn ph¶i ®−a t− b¶n t− nh©n vµo quü ®¹o "chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc" mµ Ng−êi coi lµ biÖn ph¸p qu¸ ®é cã thÓ thùc hiÖn ®−îc ®Ó chuyÓn sang chñ nghÜa x· héi, vµ lµ ph−¬ng thøc ®Ó xóc tiÕn sù ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt trong n−íc. VÒ h×nh thøc sö dông chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc trong thùc tiÔn, Lª-nin ®Ò nghÞ h×nh thøc t« nh−îng, h×nh thøc cho çc nhµ kinh doanh t− nh©n thuª çc c«ng x−ëng, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp lo¹i nhá, h×nh thøc hîp t¸c

Lêi tùa

XII

x· t− s¶n v. v.. Song ng−êi nªu ra r»ng viÖc dÇn dÇn c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa chÕ ®é së h÷u t− nh©n t− b¶n chñ nghÜa th«ng qua chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ sù ph¸t triÓn hoµ b×nh cña chñ nghÜa t− b¶n thµnh chñ nghÜa x· héi, mµ sù c¶i t¹o ®ã ®−îc thùc hiÖn d−íi h×nh thøc ®Êu tranh ®éc ®¸o gi÷a chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa t− b¶n, gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ giai cÊp t− s¶n.

Do bän t− b¶n n−íc ngoµi kh«ng muèn t« nh−îng v× tr«ng chê vµo sù kh«ng v÷ng ch¾c cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, cßn viÖc phôc håi nÒn kinh tÕ ë n−íc ta th× l¹i tiÕn triÓn nhanh chãng h¬n nhiÒu so víi møc dù kiÕn vµo n¨m 1921, cho nªn viÖc ¸p dông chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc ë n−íc Nga x«-viÕt bÞ h¹n chÕ vµ nã kh«ng ®ãng vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ ë thêi kú qu¸ ®é. Song kh¶ n¨ng sö dông chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc cã lîi cho c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh trong thùc tiÔn t¹i çc n−íc d©n chñ nh©n d©n.

Xem xÐt chÝnh s¸ch kinh tÕ míi theo quan ®iÓm chiÕn l−îc, ®−êng lèi chung cña ®¶ng, Lª-nin ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô chÝnh cña nã lµ x©y dùng c¬ së cña nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, t¹o ra mét nÒn c«ng nghiÖp c¬ khÝ hïng hËu. Nh©n vÊn ®Ò nµy, Lª-nin ®· nªu tÇm quan träng cña ®iÖn khÝ ho¸ trong viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi. "N Õ u ®iÖn khÝ ho¸ ®−îc thùc hiÖn trong 10 - 20 n¨m ― Lª-nin viÕt ― th× kh«ng sî tÝ g× chñ nghÜa ç nh©n cña ng−êi tiÓu n«ng vµ sù bu«n b¸n tù do c ñ a h ä trong l−u th«ng ®Þa ph−¬ng. N Õ u kh«ng ®iÖn khÝ ho¸ ®−îc th× bÊt luËn thÕ nµo còng kh«ng tr¸nh khái sù quay l¹i chñ nghÜa t− b¶n" (tr. 459).

Lª-nin còng g¾n triÓn väng cña c«ng cuéc c¶i t¹o kinh tÕ n«ng d©n theo h−íng x· héi chñ nghÜa víi c¬ së vËt chÊt vµ kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, víi ®iÖn khÝ hãa toµn quèc. Ngay lóc bÊy giê, Ng−êi ®· ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vai

Lêi tùa

XIII

trß cña hîp t¸c x· trong viÖc tæ chøc vµ gi¸o dôc quÇn chóng n«ng d©n. "ChÝnh s¸ch hîp t¸c x·, ― Lª-nin viÕt ― mét khi thµnh c«ng, sÏ gióp cho nÒn kinh tÕ nhá ph¸t triÓn vµ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ nhá qu¸ ®é ― trong mét thêi h¹n kh«ng nhÊt ®Þnh ― lªn nÒn ®¹i s¶n xuÊt trªn c¬ së tù nguyÖn kÕt hîp" (tr. 273). Quan niÖm ®ã vÒ hîp t¸c ho¸ n«ng d©n ®−îc tiÕp tôc ph¸t triÓn trong çc t¸c phÈm sau nµy cña V. I. Lª-nin. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña Lª-nin lµ nh»m l«i cuèn quÇn chóng n«ng d©n c¬ b¶n vµo c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi, nã ®¶m b¶o kh¶ n¨ng x©y dùng chñ nghÜa x· héi nhê sù cè g¾ng chung cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n lao ®éng.

C¨n cø theo b¸o ço cña Lª-nin, ®¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· quyÕt ®Þnh thay viÖc tr−ng thu l−¬ng thùc thõa b»ng thuÕ l−¬ng thùc; quyÕt ®Þnh nµy lµ c¬ së cña mét ®¹o luËt t−¬ng øng ®· ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga th«ng qua.

§¹i héi còng ®· phª chuÈn b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt do Lª-nin th¶o ra vÒ viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n tóng thiÕu; nghÞ quyÕt nµy giao cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®éng viªn søc lùc vµ ph−¬ng tiÖn cña çc c¬ quan x«-viÕt ®Ó thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p khÈn cÊp nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng cña quÇn chóng lao ®éng.

§¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga chó ý ®Æc biÖt ®Õn vÊn ®Ò thèng nhÊt cña ®¶ng. Kh«ng cã sù ®oµn kÕt cao ®é trong hµng ngò ®¶ng, kh«ng cã kû luËt s¾t trong ®¶ng, kh«ng cã sù thèng nhÊt vÒ tæ chøc vµ t− t−ëng cña ®¶ng, th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc b−íc qu¸ ®é hÕt søc khã kh¨n sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, kh«ng thÓ x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. Bän tê-rèt-kÝt, ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n", nhãm "tËp trung d©n chñ" vµ çc nhãm c¬ héi chñ nghÜa kh¸c tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i, ®−a yªu s¸ch ®ßi tù do bÌ ph¸i vµ ph©n lËp, do ®ã g©y ra nguy c¬ ph©n liÖt trong ®¶ng. T¹i ®¹i héi, gi÷a

Lêi tùa

XIV

mét bªn lµ ®a sè ®¹i biÓu ñng hé Lª-nin vµ mét bªn lµ ph¸i ®èi lËp, ®· næ ra cuéc ®Êu tranh gay g¾t trªn nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt vÒ chÝnh s¸ch cña ®¶ng. Çc nhãm chèng ®¶ng ®· chèng l¹i chÝnh s¸ch cña Lª-nin, chèng l¹i nguyªn t¾c tæ chøc cña ®¶ng b«n-sª-vÝch. Trong b¸o ço tæng kÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, trong b¸o ço vÒ sù thèng nhÊt cña ®¶ng vµ thiªn h−íng c«ng ®oµn chñ nghÜa - v« chÝnh phñ vµ trong bµi diÔn v¨n kÕt luËn sau khi th¶o luËn b¶n b¸o ço, Lª-nin ®· v¹ch ra nguån gèc cña chñ nghÜa c¬ héi, chØ râ r»ng nguån gèc cña nã g¾n liÒn víi t×nh h×nh lµ ë n−íc ta tÇng líp tiÓu t− s¶n chiÕm mét khèi l−îng rÊt ®«ng ®¶o vµ n−íc ta ®ang bÞ chñ nghÜa t− b¶n bao v©y. Ng−êi chØ ra r»ng trong ®iÒu kiÖn Êy, t×nh tr¹ng tranh c·i trë nªn nguy hiÓm hÕt møc, v× nã lµm suy yÕu §¶ng céng s¶n, ®e däa nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ kÎ thï cña chñ nghÜa céng s¶n kh«ng ph¶i lóc nµo còng c«ng khai tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng l¹i çc h×nh thøc míi cña chÝnh quyÒn, nh−ng bao giê chóng còng t×m çch chép lÊy nh÷ng sù bÊt ®ång x¶y ra trong néi bé ®¶ng céng s¶n, lu«n lu«n chèng l¹i vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng. Khi nãi vÒ bµi häc cña cuéc næi lo¹n ë Cr«n-st¸t, Lª-nin nªu râ r»ng giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng ¸p dông s¸ch l−îc míi lµ: bän b¹ch vÖ vµ phe çnh vÒ h×nh thøc kh«ng chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt, nh−ng ®iªn cuång tÊn c«ng vµo §¶ng céng s¶n, ®−a ra khÈu hiÖu "X«-viÕt kh«ng cã nh÷ng ng−êi céng s¶n tham gia" ®Ó råi sau ®Êy sÏ phôc håi l¹i chÝnh quyÒn cña bän t− b¶n vµ ®Þa chñ. V¹ch trÇn s¸ch l−îc ®ã cña bän ph¶n çch m¹ng, Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn chuyªn chÝnh v« s¶n vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi lµ sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n.

§¹i héi ®· th«ng qua nghÞ quyÕt "VÒ sù thèng nhÊt cña ®¶ng" do Lª-nin th¶o ra, b¾t ph¶i gi¶i t¸n ngay tÊt c¶ çc nhãm cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i. Çc tæ chøc ®¶ng ®−îc giao nhiÖm vô theo dâi chÆt chÏ kh«ng ®Ó x¶y ra bÊt kú mét

Lêi tùa

XV

ho¹t ®éng ®èi lËp nµo. Kh«ng thùc hiÖn nghÞ quyÕt ®ã cña ®¹i héi th× sÏ bÞ khai trõ ngay ra khái ®¶ng. Lª-nin coi sù thèng nhÊt vµ ®oµn kÕt nhÊt trÝ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã mét ý nghÜa to lín trong viÖc ®oµn kÕt ®éi ngò cña ®¶ng céng s¶n. Theo ®Ò nghÞ cña Ng−êi, ®¹i héi ®· trao cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc quyÒn ¸p dông mäi biÖn ph¸p t¸c ®éng cña ®¶ng, kÓ c¶ viÖc khai trõ çc uû viªn trung −¬ng nµo ph¸ ho¹i kû luËt hay ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng bÌ ph¸i.

NghÞ quyÕt "VÒ thiªn h−íng c«ng ®oµn chñ nghÜa vµ v« chÝnh phñ chñ nghÜa trong ®¶ng ta" do V. I. Lª-nin viÕt vµ ®−îc §¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua, ®· lªn ¸n gay g¾t nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n", ph¸i nµy ®em giai cÊp c«ng nh©n ®èi lËp víi Nhµ n−íc v« s¶n, h¹ thÊp vai trß cña ®¶ng céng s¶n trong hÖ thèng chuyªn chÝnh v« s¶n. Lª-nin nªu ra r»ng çc quan niÖm cña ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n", luËn ®iÓm chÝnh cña hä nãi r»ng cÇn trao viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ cho "®¹i héi toµn Nga nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt", lµ biÓu hiÖn cña nh÷ng sù dao ®éng tiÓu t− s¶n, v« chÝnh phñ chñ nghÜa, lµ sù ®o¹n tuyÖt hoµn toµn víi chñ nghÜa M¸c vµ thùc tÕ lµ mét mèi ®e däa trùc tiÕp ®èi víi nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n. §¹i héi ®· nhËn ®Þnh r»ng tuyªn truyÒn nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n" lµ mét viÖc lµm tr¸i víi danh hiÖu ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n (b) Nga.

Nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ sù thèng nhÊt cña ®¶ng vµ nh÷ng nghÞ quyÕt tiÕp theo vÒ vÊn ®Ò nµy ®· trë thµnh nguyªn t¾c v÷ng ch¾c trong sinh ho¹t cña ®¶ng ta vµ ®· ®ãng mét vai trß rÊt to lín trong viÖc tiÕp tôc ®Êu tranh chèng tÊt c¶ mäi phe nhãm chèng ®¶ng. Kinh nghiÖm cña V. I. Lª-nin, cña §¶ng céng s¶n Liªn-x« trong cuéc ®Êu tranh cho sù thèng nhÊt vµ ®oµn kÕt nhÊt trÝ hµng ngò ®¶ng cã mét ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn rÊt to lín ®èi víi phong trµo céng s¶n quèc tÕ.

Lêi tùa

XVI

T¹i §¹i héi X cña ®¶ng, Lª-nin ®· ®äc diÔn v¨n vÒ c«ng ®oµn. §¶ng hÕt søc coi träng viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, v× vÊn ®Ò ë ®©y lµ ph−¬ng ph¸p l·nh ®¹o quÇn chóng, ph−¬ng thøc l«i cuèn hä tham gia c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Tæng kÕt cuéc tranh luËn vÒ c«ng ®oµn, Lª-nin ®· luËn chøng cho çc nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong thêi ®¹i chuyªn chÝnh v« s¶n, nªu râ vai trß vµ ý nghÜa cña c«ng ®oµn lµ tr−êng häc cña chñ nghÜa céng s¶n. §¹i héi ®· b¸c bá çc quan ®iÓm cña bän tê-rèt-kÝt, cña ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n" vµ çc nhãm ®èi lËp kh¸c, th«ng qua c−¬ng lÜnh cña Lª-nin ®−a ra, xem ®Êy lµ c−¬ng lÜnh duy nhÊt ®óng, nh»m ®−a c«ng ®oµn tham gia gi¶i quyÕt çc nhiÖm vô kinh tÕ tr−íc m¾t trªn c¬ së ph¸t triÓn nÒn d©n chñ c«ng nh©n, s¸ng kiÕn réng r·i cña quÇn chóng d−íi sù l·nh ®¹o cña ®¶ng céng s¶n.

§¹i héi X cña ®¶ng cã ý nghÜa lÞch sö toµn thÕ giíi. Víi nghÞ quyÕt chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ®¹i héi ®· më ra mét giai ®o¹n míi trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi, v¹ch ®−êng lèi tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi; ®¹i héi hÕt søc nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i cã sù liªn minh v÷ng ch¾c gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n ®Ó x©y dùng mét x· héi míi, x· héi chñ nghÜa, nhÊn m¹nh vai trß ngµy cµng t¨ng cña ®¶ng céng s¶n trong c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ, ®¹i héi ®· x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p l·nh ®¹o quÇn chóng trong ®iÒu kiÖn míi.

Sau §¹i héi X cña ®¶ng, Lª-nin tiÕp tôc nghiªn cøu çc vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ l·nh ®¹o thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ã. Ng−êi rÊt coi träng vÊn ®Ò lµm cho çc çn bé ®¶ng còng nh− qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng hiÓu râ thùc chÊt cña chÝnh s¸ch Êy. Víi môc ®Ých ®ã, ®¶ng ®· ®Èy m¹nh viÖc tuyªn truyÒn gi¶i thÝch çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi trªn mét quy m« réng lín. Kh¾p n¬i ®Òu häp héi nghÞ tØnh uû, héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng, héi nghÞ çc tæ chøc ®¶ng c¬ së, héi nghÞ bÝ th− chi bé v.v..

Lêi tùa

XVII

Ngµy 9 th¸ng T− 1921, t¹i héi nghÞ çc bÝ th− vµ nh÷ng ®¹i biÓu cã träng tr¸ch cña çc chi bé §¶ng céng s¶n (b) Nga ë thµnh phè vµ tØnh M¸t-xc¬-va, Lª-nin ®· ®äc b¸o ço vÒ vÊn ®Ò thuÕ l−¬ng thùc. Nh÷ng bµi ph¸t biÓu kh¸c cña Lª-nin in trong tËp nµy còng tËp trung vµo viÖc gi¶i thÝch tÝnh tÊt yÕu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, coi ®ã lµ chÝnh s¸ch duy nhÊt ®óng cña nhµ n−íc v« s¶n trong thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi; ®ã lµ çc bµi: "B¸o ço vÒ t« nh−îng t¹i phiªn häp ®¶ng ®oµn céng s¶n cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga ngµy 11 th¸ng T− 1921", "Çc bµi diÔn v¨n thu thanh vµo ®Üa" vµ bµi ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu lµ "Lêi ph¸t biÓu t¹i cuéc häp cña ®¶ng viªn vµ ®¶ng viªn dù bÞ §¶ng céng s¶n (b) Nga khu vùc Crem-li ngµy 9 th¸ng N¨m 1921", v.v..

Cuèn s¸ch máng cña Lª-nin "Bµn vÒ thuÕ l−¬ng thùc (ý nghÜa cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch Êy)" viÕt vµo th¸ng T− 1921 ®· ®ãng mét vai trß ®Æc biÖt to lín trong viÖc gi¶i thÝch thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ra quyÕt ®Þnh ®Æc biÖt, ®Ò nghÞ çc tæ chøc ®¶ng khu, tØnh vµ huyÖn ph¶i sö dông réng r·i cuèn s¸ch máng "Bµn vÒ thuÕ l−¬ng thùc" trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn cña m×nh. T¸c phÈm xuÊt s¾c ®ã cã mét ý nghÜa lý luËn rÊt to lín. Trong t¸c phÈm ®ã, Lª-nin ®· v¹ch nh÷ng quy luËt cña thêi kú qu¸ ®é vµ luËn chøng cho chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chuyªn chÝnh v« s¶n. Nh÷ng luËn ®iÓm ph¸t triÓn trong cuèn "Bµn vÒ thuÕ l−¬ng thùc" ®· lµm phong phó thªm kho tµng t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin.

Nh÷ng tµi liÖu cña Héi nghÞ X toµn Nga §¶ng céng s¶n (b) Nga häp vµo ngµy 26 - 28 th¸ng N¨m 1921 chiÕm mét vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong tËp nµy. Së dÜ héi nghÞ ®−îc triÖu tËp khÈn cÊp lµ v× ph¶i th¶o luËn l¹i mét lÇn n÷a vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, c¨n cø vµo kinh nghiÖm thi hµnh chÝnh s¸ch Êy t¹i çc ®Þa ph−¬ng. Trong tËp nµy, lÇn ®Çu tiªn trong

Lêi tùa

XVIII

Toµn tËp cña V. I. Lª-nin, çc tµi liÖu cña Lª-nin liªn quan ®Õn c«ng t¸c cña héi nghÞ ®−îc tr×nh bµy mét çch ®Çy ®ñ nhÊt. Trong sè 12 v¨n kiÖn th× cã 8 v¨n kiÖn ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin. Trong çc bµi ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ, Lª-nin ®· bãc trÇn nh÷ng lêi lÏ mÞ d©n cña bän ®èi lËp cho r»ng chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ ®¶ng tõ bá ph−¬ng ch©m c«ng nghiÖp ho¸ n−íc nhµ. Lª-nin ®· v¹ch râ r»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi g¾n liÒn kh¨ng khÝt víi kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ ho¸ vµ kh«i phôc nÒn c«ng nghiÖp lín. "C¬ së thùc sù vµ duy nhÊt ®Ó lµm t¨ng çc nguån dù tr÷ cña chóng ta, ®Ó x©y dùng x· héi x· héi chñ nghÜa chØ cã thÓ lµ ®¹i c«ng nghiÖp" (tr. 366). Lª-nin ®· b¸c bá m−u toan miªu t¶ viÖc chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ mét biÖn ph¸p t¹m thêi; Ng−êi gi¶i thÝch r»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nh»m môc ®Ých x©y dùng x· héi x· héi chñ nghÜa, nã sÏ ®−îc thi hµnh "mét çch nghiªm tóc vµ l©u dµi".

Héi nghÞ ®· th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Lª-nin "VÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ", trong ®ã ®· chØ ra r»ng nhiÖm vô chÝnh trÞ c¬ b¶n lóc nµy lµ tÊt c¶ çc çn bé ®¶ng vµ çn bé chÝnh quyÒn ph¶i n¾m ®Çy ®ñ vµ thi hµnh cho ®óng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. NghÞ quyÕt v¹ch ra c−¬ng lÜnh thùc tiÔn cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ.

Lª-nin lu«n lu«n nhÊn m¹nh r»ng l·nh ®¹o nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ nhiÖm vô chñ yÕu vµ c¬ b¶n cña nhµ n−íc v« s¶n vµ ®¶ng céng ®¶n. "Trong n−íc ta, c«ng t¸c kinh tÕ ph¶i lµ sù nghiÖp chung cña tÊt c¶ mäi ng−êi, ― Lª-nin nãi. ― §èi víi chóng ta, ®ã lµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cã ý nghÜa nhÊt" (tr. 396 - 397). Lª-nin ®ßi hái nh÷ng ng−êi céng s¶n ph¶i suy nghÜ s©u h¬n n÷a tÊt c¶ çc vÊn ®Ò x©y dùng kinh tÕ, nghiªn cøu vµ tuyªn truyÒn kinh nghiÖm thùc tiÔn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ. Trong çc bµi ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ vµ hµng lo¹t t¸c phÈm kh¸c in trong tËp nµy, Lª-nin kªu gäi x©y dùng vµ th−êng xuyªn cñng cè nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.

Lêi tùa

XIX

Lª-nin ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ý nghÜa to lín cña nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ cña ®Êt n−íc x«-viÕt ®èi víi th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi trªn toµn thÕ giíi, ®èi víi sè phËn cña toµn thÓ loµi ng−êi. "HiÖn nay, ― Ng−êi nãi, ― chóng ta ¶nh h−ëng tíi çch m¹ng quèc tÕ chñ yÕu lµ b»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ cña m×nh... Cuéc ®Êu tranh ®· chuyÓn sang lÜnh vùc ®ã trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Khi chóng ta gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô ®ã, th× chóng ta sÏ giµnh ®−îc th¾ng lîi mét çch ch¾c ch¾n vµ quyÕt ®Þnh trªn ph¹m vi thÕ giíi" (tr. 410). §−a ra luËn ®iÓm ®ã, Lª-nin xuÊt ph¸t tõ chç cho r»ng trong qu¸ tr×nh hoµ b×nh thi ®ua kinh tÕ gi÷a hai hÖ thèng x· héi chñ nghÜa vµ t− b¶n chñ nghÜa, chñ nghÜa x· héi sÏ nªu râ tÝnh −u viÖt toµn vÑn cña m×nh so víi chñ nghÜa t− b¶n. Ng−êi tin r»ng nh÷ng thµnh tùu cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa sÏ tËp hîp d−íi l¸ cê cña chñ nghÜa céng s¶n ngµy cµng ®«ng ®¶o quÇn chóng lao ®éng ë çc n−íc t− b¶n vµ lµ tÊm g−¬ng cæ vò hä trong cuéc ®Êu tranh chèng bän bãc lét, v× chñ nghÜa x· héi. Vµ cuéc sèng ®· x¸c nhËn lêi tiªn ®o¸n cña Lª-nin. Nh÷ng thµnh tùu cña çc n−íc x· héi chñ nghÜa cã t¸c dông çch m¹ng ho¸ to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp trong çc n−íc t− b¶n, ®èi víi sù ph¸t triÓn cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc.

Nh÷ng t¸c phÈm vµ nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña Lª-nin vÒ çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· ®ãng mét vai trß to lín trong viÖc vò trang vÒ t− t−ëng cho çc çn bé ®¶ng vµ cã mét ý nghÜa to lín ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng x· héi x· héi chñ nghÜa ë Liªn-x«. Th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi ë Liªn-x« ®· hoµn toµn x¸c nhËn sù ®óng ®¾n cña c−¬ng lÜnh Lª-nin vÒ c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa n−íc Nga. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö còng ®ång thêi chØ râ r»ng ¸p dông nh÷ng nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ mét sù tÊt yÕu víi møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c ®èi víi tÊt c¶ çc n−íc ®ang x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Çc ®¶ng céng

Lêi tùa

XX

s¶n vµ c«ng nh©n çc n−íc ®ã ®ang vËn dông kinh nghiÖm cña Liªn-x« mét çch s¸ng t¹o.

ViÖc thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô x©y dùng kinh tÕ trªn c¬ së chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®ßi hái ph¶i chÊn chØnh l¹i sù l·nh ®¹o nÒn kinh tÕ quèc d©n, c¶i tiÕn çc h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p qu¶n lý. Lª-nin lu«n nhÊn m¹nh r»ng tæ chøc qu¶n lý, c¬ cÊu bé m¸y nhµ n−íc ph¶i ®¸p øng nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña ®¶ng vµ Nhµ n−íc x«-viÕt, ph¶i ®−îc thö th¸ch trong thùc tiÔn vµ th−êng xuyªn c¶i tiÕn. Bé m¸y ph¶i thiÕt thùc, mÒm dÎo, gän nhÑ nh−ng ph¶i m¹nh. "Ph¶i duy tr× tÝnh cøng r¾n cña "bé m¸y", ― Lª-nin nãi. ― Nh−ng bé m¸y phôc vô chÝnh trÞ..., chø kh«ng ph¶i chÝnh trÞ phôc vô bé m¸y!!" (tr. 447).

Lª-nin ®· ®−a ra mét c−¬ng lÜnh cô thÓ, ®−îc suy tÝnh toµn diÖn, vÒ viÖc chÊn chØnh l¹i toµn bé bé m¸y x«-viÕt vµ bé m¸y kinh tÕ trong "HuÊn thÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng göi çc c¬ quan x«-viÕt ®Þa ph−¬ng" vµ trong çc v¨n kiÖn kh¸c liªn quan ®Õn huÊn thÞ Êy: "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ çc héi ®ång kinh tÕ ®Þa ph−¬ng, vÒ chÕ ®é b¸o ço vµ viÖc chØ ®¹o theo huÊn thÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng", bµi ph¸t biÓu vÒ çc c¬ quan kinh tÕ ®Þa ph−¬ng t¹i phiªn häp cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ngµy 30 th¸ng N¨m 1921, "VÒ nh÷ng trÝch yÕu tãm t¾t hµng th¸ng rót ra tõ çc b¸o ço".

Trong "HuÊn thÞ", Lª-nin ®· v¹ch ra mét ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn cña çc c¬ quan nhµ n−íc x«-viÕt, g¾n ch−¬ng tr×nh Êy víi triÓn väng x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta. "HuÊn thÞ" nªu lªn h−íng ph¸t triÓn cô thÓ cña tÊt c¶ çc ngµnh kinh tÕ quèc d©n, quy ®Þnh çc nhiÖm vô c¬ b¶n cña c«ng t¸c lµm theo lèi míi cña tÊt c¶ çc c¬ quan chÝnh quyÒn vµ c¬ quan kinh tÕ, ®Æc biÖt nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn ®Õn møc tèi ®a s¸ng kiÕn ®Þa ph−¬ng, ph¶i tæng kÕt vµ ¸p dông kinh nghiÖm cña çc ®Þa ph−¬ng.

Lêi tùa

XXI

§Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn tù chñ vµ s¸ng kiÕn trong c«ng t¸c cña çc c¬ quan kinh tÕ ë çc ®Þa ph−¬ng, ®Ó phèi hîp toµn bé ho¹t ®éng cña çc c¬ quan Êy, còng nh− ®Ó thùc hiÖn kiÓm tra, Lª-nin ®· ®Ò nghÞ thµnh lËp çc héi ®ång kinh tÕ ®Þa ph−¬ng. Trong "HuÊn thÞ" vµ trong "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ çc héi ®ång kinh tÕ ®Þa ph−¬ng, vÒ chÕ ®é b¸o ço vµ viÖc chÊp hµnh huÊn thÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng", lÇn ®Çu tiªn ®−îc in trong Toµn tËp, ®· x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô cña çc héi ®ång kinh tÕ ®Þa ph−¬ng, c¬ cÊu vµ thµnh phÇn cña chóng, ®· nghiªn cøu tØ mØ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cÇn ®−îc lÊy lµm c¬ së cho çc b¸o ço cña çc héi ®ång kinh tÕ. Lª-nin chØ ra r»ng chÕ ®é b¸o ço ®−îc tæ chøc ®óng ®¾n sÏ gióp çc c¬ quan trung −¬ng kiÓm tra vµ kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn çc chØ thÞ, nghÞ quyÕt cña ®¶ng vµ chÝnh phñ, sÏ t¹o thuËn lîi cho viÖc l«i cuèn ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n tham gia c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi, gióp cho viÖc nghiªn cøu vµ sö dông çc ®iÓn h×nh c«ng t¸c −u tó t¹i çc ®Þa ph−¬ng.

Coi träng c«ng t¸c tæ chøc kiÓm tra trong Nhµ n−íc x«-viÕt, Lª-nin ch¨m chó theo dâi ho¹t ®éng cña Bé d©n uû thanh tra c«ng n«ng. V× Lª-nin ch−a hµi lßng víi t×nh h×nh c«ng t¸c cña Bé nµy, nªn ngay trong "HuÊn thÞ", Ng−êi ®Æt vÊn ®Ò cÇn ph¶i c¶i tæ Bé d©n uû thanh tra c«ng n«ng. Trong nh÷ng nhËn xÐt vÒ kÕ ho¹ch c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga viÕt vµo cuèi th¸ng N¨m 1921, Lª-nin ®· v¹ch ra çc ph−¬ng h−íng c¬ b¶n cña viÖc c¶i tæ nµy theo ®−êng lèi "®Êu tranh chèng chñ nghÜa quan liªu vµ n¹n giÊy tê, c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n vµ thu hót nh÷ng ng−êi ngoµi ®¶ng vµo c«ng t¸c chÝnh quyÒn" (tr. 491). Nh÷ng t− t−ëng nµy cña Lª-nin ®−îc tiÕp tôc ph¸t triÓn trong çc bµi "Chóng ta ph¶i c¶i tæ Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng nh− thÕ nµo", "Thµ Ýt mµ tèt" v. v.; trong nh÷ng bµi Êy, Ng−êi ®· luËn chøng vµ nghiªn cøu

Lêi tùa

XXII

toµn diÖn hÖ thèng kiÓm tra thèng nhÊt cña ®¶ng vµ nhµ n−íc.

NhiÒu t¸c phÈm trong tËp nµy ®· ph¶n ¸nh nh÷ng biÖn ph¸p ®Çu tiªn nh»m tæ chøc l¹i viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong sè ®ã cã th− göi G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki, cho ®oµn chñ tÞch ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, "DiÔn ra t¹i Héi nghÞ l−¬ng thùc toµn Nga lÇn thø III ngµy 16 th¸ng S¸u 1921", "VÒ viÖc ph©n phèi çc m¸y mãc n«ng nghiÖp. Bæ sung dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy" v.v.. TiÕp tôc v¹ch ra çc nguyªn t¾c kÕ ho¹ch ho¸ mét çch khoa häc, Lª-nin ®ßi hái ph¶i t¨ng c−êng viÖc l·nh ®¹o kinh tÕ mét çch cã kÕ ho¹ch vµ tËp trung. Ng−êi th−êng xuyªn theo dâi c«ng t¸c cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng cña nã, cho nh÷ng lêi khuyªn thùc tiÔn vÒ viÖc lËp kÕ ho¹ch kinh tÕ ng¾n h¹n.

Lª-nin nªu lªn sù cÇn thiÕt ph¶i c¶i tæ c«ng t¸c cña çc xÝ nghiÖp trªn nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ nh»m gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, cñng cè vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp quèc doanh x· héi chñ nghÜa, t¨ng nhanh nhÞp ®é phôc håi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Khi chuyÓn nÒn c«ng nghiÖp sang ph−¬ng ph¸p kinh doanh míi th× n¶y ra vÊn ®Ò ph¶i tËp trung s¶n xuÊt. Trong tËp nµy cã in ― lÇn ®Çu tiªn ®−a vµo Toµn tËp cña V. I. Lª-nin ― b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ çc biÖn ph¸p thùc hiÖn tËp trung s¶n xuÊt; b¶n dù th¶o nµy ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 11 th¸ng N¨m 1921. Trong chØ thÞ göi ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc ngµy 14 th¸ng N¨m 1921, Lª-nin luËn chøng sù cÇn thiÕt ph¶i tËp trung c«ng nghiÖp nh»m ®¶m b¶o cho çc xÝ nghiÖp tiªn tiÕn vµ cã trang bÞ kü thuËt t−¬ng ®èi hoµn thiÖn lµm viÖc ®−îc hÕt c«ng suÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¹o ra kh¶ n¨ng cho viÖc tÝch luü vµ më réng thÞ tr−êng tiªu thô hµng c«ng nghiÖp.

Lêi tùa

XXIII

Chó ý ®Õn viÖc cung cÊp m¸y mãc cho n«ng th«n, trong phÇn bæ sung quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n uû vÒ viÖc ph©n phèi m¸y mãc n«ng nghiÖp, Lª-nin ®· g¾n viÖc ph©n phèi ®ã víi viÖc nhµ n−íc sÏ thu ®−îc s¶n phÈm n«ng nghiÖp.

Nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ ®ßi hái ph¶i thay ®æi chÕ ®é tiÒn l−¬ng trong c«ng nghiÖp. T¹i Héi nghÞ X cña ®¶ng vµ sau ®ã t¹i Héi nghÞ l−¬ng thùc toµn Nga lÇn thø III, Lª-nin ®· ®Æt vÊn ®Ò thö thùc hiÖn chÕ ®é cung cÊp tËp thÓ cho çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y. Lµ h×nh thøc qu¸ ®é ®i ®Õn mét chÕ ®é tr¶ c«ng hoµn thiÖn h¬n, chÕ ®é cung cÊp tËp thÓ lµ b−íc ®Çu trªn con ®−êng xo¸ bá tÝnh chÊt b×nh qu©n trong viÖc tr¶ l−¬ng, v× chÕ ®é cung cÊp ®ã trùc tiÕp g¾n møc tr¶ c«ng víi kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña c¶ tËp thÓ, do ®ã gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng.

Lª-nin rÊt phÊn khëi nªu râ nh÷ng thµnh tÝch ®Çu tiªn trong viÖc phôc håi nÒn c«ng nghiÖp. Th¸ng T− 1921, nhµ m¸y «-t« quèc doanh sè 1 ®· tæ chøc ®−îc viÖc s¶n xuÊt ®éng c¬. Lª-nin chµo mõng Ban chÊp hµnh c«ng ®oµn nhµ m¸y vµ toµn thÓ c«ng nh©n vÒ sù kiÖn ®¸ng chó ý nµy. Trong lêi chµo mõng çc ®ång chÝ thî má côm Pª-t¬-rèp-xc¬ ngµy 25 th¸ng N¨m 1921, Ng−êi nhiÖt liÖt khen ngîi çc ®ång chÝ thî má ®· ®¹t thµnh tÝch lín trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng.

ViÖc thùc hiÖn c−¬ng lÜnh cña Lª-nin vÒ c¶i t¹o n−íc nhµ theo chñ nghÜa x· héi cã liªn quan trùc tiÕp víi viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vÊn ®Ò d©n téc. §¶ng cho r»ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch d©n téc lµ xo¸ bá sù bÊt b×nh ®¼ng trªn thùc tÕ, lµ thñ tiªu sù l¹c hËu vÒ mÆt nhµ n−íc, vÒ kinh tÕ vµ v¨n ho¸ cña çc d©n téc bÞ ¸p bøc tr−íc ®©y.

Trong çc tµi liÖu in trong tËp nµy: th− "Göi çc ®ång chÝ céng s¶n ë A-dÐc-bai-gian, Gru-di-a, ¸c-mª-ni-a, §a-

Lêi tùa

XXIV

ghe-xtan vµ Céng hoµ miÒn nói", "§iÖn göi Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng qu©n ®oµn XI", Lª-nin ®· lµm râ çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch d©n téc cña ®¶ng trong ®iÒu kiÖn míi, Ng−êi v¹ch ra con ®−êng cñng cè ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë çc n−íc céng hoµ d©n téc.

Ng−êi khuyªn kh«ng nªn sao chÐp y nguyªn s¸ch l−îc ¸p dông ë Céng hoµ liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, "mµ ph¶i tù m×nh suy nghÜ xem nh÷ng nÐt ®Æc thï, nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng kÕt qu¶ cña s¸ch l−îc ®ã lµ nh− thÕ nµo; ph¶i ¸p dông ë n−íc çc ®ång chÝ kh«ng ph¶i tõng c©u tõng ch÷, mµ lµ tinh thÇn, ý nghÜa, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña nh÷ng n¨m 1917 - 1921" (tr. 238). ë çc n−íc Céng hoµ Çp-ca-d¬ vµ Da-çp-ca-d¬, Lª-nin ®Ò nghÞ thùc hiÖn b−íc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi mét çch thËn träng h¬n, tõ tõ h¬n, ph¶i mÒm dÎo h¬n, nh©n nh−îng nhiÒu h¬n ®èi víi giai cÊp tiÓu t− s¶n, ®èi víi trÝ thøc vµ nhÊt lµ ®èi víi n«ng d©n.

NhiÖm vô phßng thñ Nhµ n−íc x«-viÕt, thñ tiªu t×nh tr¹ng rèi ren vÒ kinh tÕ vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®ßi hái cÊp b¸ch ph¶i cã sù liªn hiÖp thËt chÆt chÏ cña tÊt c¶ çc n−íc céng hoµ x«-viÕt. Trong çc t¸c phÈm cña Ng−êi, Lª-nin tiÕp tôc nghiªn cøu vÊn ®Ò vÒ nh÷ng nguyªn t¾c, h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p x©y dùng khèi liªn minh çc n−íc céng hoµ x«-viÕt. NghÞ quyÕt §¹i héi X cña ®¶ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc ®· nªu lªn çc luËn ®iÓm vÒ Liªn bang x«-viÕt, coi ®ã lµ h×nh thøc d©n chñ hîp lý nhÊt cña sù liªn minh vÒ mÆt nhµ n−íc gi÷a çc n−íc céng hoµ x«-viÕt. Lª-nin l−u ý cÇn ph¶i cã th¸i ®é thËn träng trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ph¶i t«n träng quyÒn tù chñ cña çc n−íc céng hoµ x«-viÕt. ChÝnh s¸ch ®ã gãp phÇn ph¸t triÓn çc n−íc céng hoµ d©n téc theo con ®−êng hîp nhÊt thµnh mét quèc gia x· héi chñ nghÜa x«-viÕt thèng nhÊt gåm nhiÒu d©n téc.

Lêi tùa

XXV

* * *

TËp 43 cã 43 tµi liÖu tr−íc ®©y ch−a in trong Toµn tËp cña V.

I. Lª-nin (trong sè ®ã cã 21 tµi liÖu in trong phÇn chÝnh v¨n cña tËp nµy vµ 22 tµi liÖu in trong môc "Çc tµi liÖu chuÈn bÞ"). PhÇn lín nh÷ng t¸c phÈm nµy ®· c«ng bè trong V¨n tËp Lª-nin, nh÷ng tËp XX, XXXV vµ XXXVI vµ trong mét sè xuÊt b¶n phÈm kh¸c. Lêi ph¸t biÓu t¹i cuéc häp cña ®¶ng viªn vµ ®¶ng viªn dù bÞ cña §¶ng céng s¶n (b) Nga khu vùc Crem-li ngµy 9 th¸ng N¨m 1921 vµ hai v¨n kiÖn trong sè çc tµi liÖu cña Héi nghÞ X toµn Nga cña §¶ng céng s¶n (b) Nga (bµi ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò ch−¬ng tr×nh nghÞ sù ngµy 26 th¸ng N¨m, nh÷ng bµi ph¸t biÓu khi th¶o luËn dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ngµy 28 th¸ng N¨m) ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu tiªn. Trong phÇn "Phô lôc" cã in b¶n tù khai dµnh cho çc ®¹i biÓu §¹i héi X toµn Nga cña §¶ng céng s¶n Nga mµ Lª-nin ®· ®iÒn vµo ngµy 7 th¸ng Ba 1921.

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng

§¶ng céng s¶n Liªn-x«

Lêi tùa

XXVI Lêi tùa

XXVII

V. I. Lª-ninTh¸ng N¨m 1921

V. I . Lª -n in

00 §¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga

1

® ¹ i h é i x

® ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) n g a 1 N g µ y 8 - 1 6 t h ¸ n g B a 1 9 2 1

I n x o n g v µ o n ¨ m 1 9 2 1 c ã r ó t ng¾n ®«i chót, trong cuèn "§¹i h é i X § ¶ n g c é n g s ¶ n N g a. Theo ®óng b¶n in trong cuèn s¸ch T−êng thuËt tèc ký (ngµy 8 – 16 xuÊt b¶n n¨m 1921, cã ®èi chiÕu t h ¸ n g B a 1 9 2 1 ) " . M ¸ t - x c ¬ - v a víi b¶n tèc ký In toµn v¨n lÇn ®Çu n¨m 1963 trong cuèn "§¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 8 – 16 th¸ng Ba 1921. T−êng thuËt tèc ký"

V. I . Lª -n in

22

§¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga

3

1

d i Ô n v ¨ n k h a i m ¹ c ® ¹ i h é i n g µ y 8 t h ¸ n g b a

(V ç t a y k Ð o d µ i ). Th−a çc ®ång chÝ, t«i xin phÐp tuyªn bè khai m¹c §¹i héi X cña §¶ng céng s¶n Nga. Chóng ta võa tr¶i qua mét n¨m mµ ë trªn thÕ giíi còng nh− ë trong n−íc, ®Òu cã rÊt nhiÒu sù kiÖn. §Ó b¾t ®Çu phÇn tr×nh bµy t×nh h×nh thÕ giíi, t«i thÊy cÇn nãi r»ng, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn chóng ta héi häp trong hoµn c¶nh Quèc tÕ céng s¶n kh«ng cßn chØ lµ mét khÈu hiÖu, mµ thùc tÕ ®· trë thµnh mét c¬ cÊu tæ chøc hïng m¹nh, cã c¬ së, c¬ së thùc sù cña m×nh t¹i nh÷ng n−íc t− b¶n tiªn tiÕn lín nhÊt. §iÒu mµ trong §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n2, míi chØ lµ nh÷ng nghÞ quyÕt th× trong n¨m qua, ®· ®−îc thùc hiÖn, thÓ hiÖn, chøng thùc vµ x¸c nhËn t¹i nh÷ng n−íc nh− §øc, Ph¸p, ý. ChØ cÇn kÓ ba n−íc ®ã còng ®ñ ®Ó çc ®ång chÝ thÊy r»ng tõ sau §¹i héi II cña Quèc tÕ céng s¶n häp vµo mïa hÌ n¨m ngo¸i t¹i M¸t-xc¬-va th× ë tÊt c¶ nh÷ng n−íc tiªn tiÕn lín nhÊt ë ch©u ¢u, Quèc tÕ céng s¶n ®· trë thµnh sù nghiÖp cña phong trµo c«ng nh©n ë tõng n−íc ®ã; h¬n n÷a, Quèc tÕ céng s¶n ®· trë thµnh mét nh©n tè c¬ b¶n cña nÒn chÝnh trÞ quèc tÕ. Th−a çc ®ång chÝ, ®ã lµ mét thµnh qu¶ vÜ ®¹i ®Õn møc dï cho nh÷ng sù thö th¸ch ®ñ mäi lo¹i mµ chóng ta sÏ ph¶i tr¶i qua cã khã kh¨n vµ gian khæ nh− thÕ nµo ®i n÷a, ― nh÷ng thö th¸ch mµ chóng ta kh«ng bao giê cã thÓ vµ ®−îc phÐp kh«ng nghÜ tíi, ― còng kh«ng ai cã thÓ t−íc ®−îc cña chóng ta!

V. I . Lª -n in

44

Sau n÷a, th−a çc ®ång chÝ, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn chóng ta häp ®¹i héi trong ®iÒu kiÖn nh÷ng qu©n ®éi thï ®Þch ®−îc bän t− b¶n vµ ®Õ quèc toµn thÕ giíi ñng hé, kh«ng cßn trªn l·nh thæ ®Êt n−íc Céng hoµ x«-viÕt n÷a. Nhê nh÷ng th¾ng lîi trong n¨m qua cña Hång qu©n, lÇn ®Çu tiªn chóng ta míi cã thÓ më ®¹i héi ®¶ng trong ®iÒu kiÖn nh− vËy. Ba n¨m r−ìi ®Êu tranh gian khæ ch−a tõng cã, nh−ng qu©n ®Þch kh«ng cßn trªn ®Êt n−íc chóng ta n÷a ― ®ã lµ th¾ng lîi cña chóng ta! §−¬ng nhiªn, kh«ng ph¶i nh− thÕ lµ chóng ta ®· giµnh ®−îc tÊt c¶, vµ døt kho¸t ch−a ph¶i lµ chóng ta ®· giµnh ®−îc çi mµ chóng ta ph¶i giµnh ®−îc, tøc lµ thùc sù tho¸t khái nh÷ng cuéc x©m l−îc vµ can thiÖp cña bän ®Õ quèc. Tr¸i l¹i, nh÷ng ho¹t ®éng qu©n sù cña chóng chèng l¹i chóng ta mang mét h×nh thøc Ýt qu©n sù h¬n, nh−ng vÒ mét sè ph−¬ng diÖn nµo ®ã l¹i nÆng nÒ vµ nguy hiÓm h¬n cho chóng ta. B−íc chuyÓn tõ chiÕn tranh sang hoµ b×nh, ― b−íc chuyÓn mµ chóng ta ®· chµo mõng trong ®¹i héi ®¶ng lÇn tr−íc3 vµ ®· cè g¾ng thùc hiÖn, cè g¾ng s¾p xÕp c«ng t¸c cho hîp víi nã, ― th× tíi nay, vÉn ch−a hoµn thµnh. Ngay hiÖn nay, tr−íc m¾t ®¶ng ta vÉn cßn nh÷ng nhiÖm vô cùc kú khã kh¨n, kh«ng nh÷ng chØ liªn quan tíi kÕ ho¹ch kinh tÕ, ― vÒ mÆt nµy, chóng ta ph¹m ph¶i kh«ng Ýt sai lÇm, kh«ng nh÷ng chØ liªn quan tíi nh÷ng c¬ së cña c«ng cuéc kiÕn thiÕt kinh tÕ mµ cßn liªn quan tíi chÝnh c¬ së cña nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a çc giai cÊp cßn tån t¹i trong x· héi chóng ta, trong n−íc Céng hoµ x«-viÕt cña chóng ta. B¶n th©n nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a çc giai cÊp ®· thay ®æi, vµ vÊn ®Ò Êy ph¶i lµ ― t«i nghÜ r»ng çc ®ång chÝ sÏ ®ång ý ― mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu ®Æt ra ë ®©y ®Ó çc ®ång chÝ nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt.

Th−a çc ®ång chÝ, chóng ta ®· tr¶i qua mét n¨m kh«ng b×nh th−êng, chóng ta ®· tù cho phÐp chóng ta lµm mét viÖc xa xØ lµ tranh luËn vµ bµn c·i qu¸ nhiÒu trong néi


5

bé ®¶ng ta4. §èi víi mét ®¶ng bÞ kÎ thï bao v©y, nh÷ng kÎ thï hïng hËu nhÊt vµ m¹nh nhÊt gåm toµn bé thÕ giíi t− b¶n, ®èi víi mét ®¶ng ®ang ph¶i mang mét g¸nh nÆng ch−a tõng cã th× sù xa xØ ®ã qu¶ thËt lµ ®¸ng ng¹c nhiªn!

T«i ch−a râ hiÖn nay çc ®ång chÝ sÏ ®¸nh gi¸ thÕ nµo ®iÒu ®ã. Theo çc ®ång chÝ th× sù xa xØ ®ã cã hoµn toµn t−¬ng xøng víi nh÷ng cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn cña chóng ta hay kh«ng? §¸nh gi¸ ®iÒu ®ã lµ tuú ë çc ®ång chÝ. Song dï sao t«i còng ph¶i nãi mét ®iÒu lµ ë ®©y, t¹i ®¹i héi nµy, chóng ta cÇn ph¶i ®Æt ra khÈu hiÖu cña chóng ta, ®Þnh ra môc tiªu vµ nhiÖm vô chñ yÕu cña chóng ta mµ bÊt kÓ thÕ nµo còng ph¶i thùc hiÖn cho b»ng ®−îc, lµ: sau nh÷ng cuéc tranh luËn vµ bµn c·i, chóng ta ph¶i m¹nh h¬n khi míi b¾t ®Çu tranh luËn. (V ç t a y ). Th−a çc ®ång chÝ, çc ®ång chÝ kh«ng thÓ kh«ng biÕt r»ng trong tÊt c¶ nh÷ng c¬ quan b¸o chÝ nhiÒu v« kÓ cña chóng ë n−íc ngoµi, mäi kÎ thï cña chóng ta ― vµ chóng nhiÒu v« kÓ ― ®· ®ua nhau nhai l¹i vµ thæi phång lêi ®ån ®¹i mµ nh÷ng kÎ thï t− s¶n vµ tiÓu t− s¶n cña chóng ta ®ang gieo r¾c t¹i ®©y, trong n−íc Céng hoµ x«-viÕt, ®ã lµ: nÕu tranh luËn cã nghÜa lµ c·i cä, nÕu c·i cä tÊt sinh lôc ®ôc, nÕu lôc ®ôc tøc lµ bän céng s¶n yÕu ®i ― vËy h·y n¾m lÊy thêi c¬, nh©n khi chóng yÕu ®i mµ ®Ì bÑp chóng! §ã lµ khÈu hiÖu cña çi thÕ giíi thï ®Þch víi chóng ta. Kh«ng mét phót nµo, chóng ta ®−îc l·ng quªn ®iÒu ®ã. NhiÖm vô hiÖn nay cña chóng ta lµ ph¶i chØ râ r»ng dï cho sù xa xØ tr−íc ®©y cña chóng ta lµ ®óng hay sai, chóng ta còng ph¶i t×m çch tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã, tho¸t khái t×nh tr¹ng cã nhiÒu v« kÓ nh÷ng c−¬ng lÜnh, nh÷ng sù kh¸c nhau chót Ýt, nh÷ng sù kh¸c nhau tÝ xÝu, hay nh÷ng sù kh¸c nhau hÇu nh− chØ vÒ s¾c th¸i ®Òu ®−îc ®Ò ra vµ th¶o luËn; sau khi ®· xem xÐt mét çch thÝch ®¸ng nh÷ng çi ®ã t¹i ®¹i héi §¶ng nµy, chóng ta ph¶i tù nãi r»ng: bÊt kÓ cuéc tranh luËn ®· diÔn ra cho ®Õn nay nh− thÕ nµo, bÊt kÓ chóng ta ®· tranh c·i víi nhau ra lµm sao,

V. I . Lª -n in

66

nh−ng tr−íc m¾t chóng ta cã biÕt bao kÎ thï, nhiÖm vô cña chuyªn chÝnh v« s¶n ë mét n−íc n«ng nghiÖp l¹i rÊt lín lao, rÊt khã kh¨n, mµ nÕu chóng ta chØ ®oµn kÕt nhÊt trÝ mét çch h×nh thøc ― sù cã mÆt cña çc ®ång chÝ t¹i ®¹i héi ®· chøng minh ®iÒu ®ã ― th× ch−a ®ñ mµ ph¶i thùc sù c«ng t¸c lµm sao cho ®oµn kÕt h¬n, g¾n bã h¬n tr−íc kia, ®Ó lo¹i trõ h¼n nh÷ng dÊu vÕt dï nhá nhÊt cña ®Çu ãc bÌ ph¸i, ― dï cho tr−íc ®©y, ãc bÌ ph¸i nµy ®· biÓu hiÖn ë ®©u hoÆc d−íi h×nh thøc nµo còng vËy ― nhÊt quyÕt kh«ng ®Ó mét dÊu vÕt nµo cña ãc bÌ ph¸i tån t¹i. ChØ trong ®iÒu kiÖn ®ã, chóng ta míi hoµn thµnh ®−îc nh÷ng nhiÖm vô vÜ ®¹i ®ang ®Æt ra tr−íc m¾t chóng ta. Vµ t«i tin ch¾c r»ng t«i biÓu thÞ nguyÖn väng vµ quyÕt t©m v÷ng ch¾c cña toµn thÓ çc ®ång chÝ khi nãi r»ng: bÊt luËn thÕ nµo, th× qua ®¹i héi nµy, chóng ta còng ph¶i lµm cho sù ®oµn kÕt nhÊt trÝ trong ®¶ng v÷ng m¹nh h¬n, chÆt chÏ h¬n, ch©n thµnh h¬n! (V ç t a y ). "Sù thËt", sè 52, ngµy 9 th¸ng Ba 1921


7

2

b¸o ço vÒ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga ngµy 8 th¸ng ba

Th−a çc ®ång chÝ, ®−¬ng nhiªn lµ çc ®ång chÝ ®Òu biÕt r»ng vÊn ®Ò c«ng t¸c chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã liªn quan rÊt chÆt chÏ víi toµn bé c«ng t¸c cña ®¶ng, víi toµn bé c«ng t¸c cña çc c¬ quan x«-viÕt vµ víi toµn bé tiÕn tr×nh cña çch m¹ng, nªn, Ýt nhÊt lµ theo quan ®iÓm cña t«i, kh«ng thÓ nãi ®Õn mét b¶n b¸o ço ®óng theo nghÜa ®en, nghÜa chÝnh x¸c cña tõ ®ã ®−îc. T«i cho r»ng nhiÖm vô cña t«i lµ cè g¾ng lµm næi bËt mét sè sù kiÖn trong nh÷ng sù kiÖn quan träng nhÊt, nh÷ng sù kiÖn theo t«i, vèn lµ nh÷ng ®iÓm mÊu chèt cña c«ng t¸c cña chóng ta vµ cña chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc x«-viÕt trong n¨m qua, nh÷ng sù kiÖn cã tÝnh ®Æc tr−ng nhÊt trong nh÷ng sù kiÖn chóng ta ®· tr¶i qua, nh÷ng sù kiÖn ®em l¹i nhiÒu tµi liÖu nhÊt cho chóng ta suy nghÜ vÒ nh÷ng nguyªn nh©n cña sù tiÕn triÓn hiÖn nay cña çch m¹ng, vÒ ý nghÜa cña nh÷ng sai lÇm ®· ph¹m ph¶i ― mµ nh÷ng sai lÇm ®ã kh«ng ph¶i lµ Ýt ― vµ vÒ nh÷ng bµi häc rót ra tõ ®ã cho t−¬ng lai. Bëi v× mÆc dï b¸o ço c«ng t¸c mét n¨m qua lµ mét nhiÖm vô tù nhiªn ph¶i lµm, lµ tr¸ch nhiÖm cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, lµ viÖc ®¶ng ta rÊt quan t©m ®Õn, nh−ng v× nh÷ng nhiÖm vô cña cuéc ®Êu tranh ®ang chê ®îi chóng ta vµ ®ang diÔn ra tr−íc m¾t chóng ta, nh÷ng nhiÖm vô rÊt cÊp thiÕt, rÊt nÆng nÒ, rÊt khã kh¨n ®ang ®Ì nÆng lªn chóng ta, cho nªn chóng ta dï sao còng ph¶i tËp trung tÊt

V. I . Lª -n in

88

c¶ sù chó ý chÝnh vµo viÖc lµm thÕ nµo ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt tõ nh÷ng sù kiÖn ®· qua, vµ lµm thÕ nµo gi¶i quyÕt tèt nhÊt nh÷ng nhiÖm vô hiÖn nay vµ s¾p tíi ®ang thu hót mäi sù chó ý cña chóng ta.

Trong nh÷ng ®iÓm mÊu chèt trong c«ng t¸c cña chóng ta, nh÷ng ®iÓm ®−îc chó ý nhiÒu nhÊt trong n¨m qua vµ theo ý t«i, cã liªn quan nhiÒu nhÊt ®Õn nh÷ng khuyÕt ®iÓm mµ chóng ta ®· m¾c ph¶i, th× ®iÓm thø nhÊt lµ b−íc chuyÓn tõ chiÕn tranh sang hoµ b×nh. Ch¾c tÊt c¶ çc ®ång chÝ, hay Ýt nhÊt ®a sè çc ®ång chÝ, ®Òu nhí r»ng trong ba n¨m r−ìi võa qua, ®· mÊy lÇn chóng ta tiÕn hµnh b−íc chuyÓn Êy, nh−ng ch−a lÇn nµo, chóng ta thùc hiÖn ®−îc nã c¶, vµ hiÖn giê cã lÏ chóng ta còng kh«ng thùc hiÖn ®−îc, v× nh÷ng quyÒn lîi sèng cßn cña chñ nghÜa t− b¶n quèc tÕ g¾n liÒn víi viÖc lµm cho b−íc chuyÓn Êy kh«ng thùc hiÖn ®−îc. T«i nhí r»ng ngay håi th¸ng T− 1918, nghÜa lµ çch ®©y ba n¨m, tr−íc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, t«i ®· nãi vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta1) lóc ®ã nh− sau: vÒ c¬ b¶n, cuéc néi chiÕn ®· kÕt thóc, ― nh−ng thùc ra th× lóc ®ã néi chiÕn míi chØ b¾t ®Çu. TÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu nhí r»ng trong ®¹i héi ®¶ng lÇn tr−íc, mäi sù tÝnh to¸n cña chóng ta ®Òu x©y dùng trªn c¬ së b−íc chuyÓn sang c«ng cuéc kiÕn thiÕt hoµ b×nh; chóng ta nghÜ r»ng nh÷ng nh−îng bé to lín cña chóng ta lóc Êy ®èi víi Ba-lan5 sÏ ®¶m b¶o ®−îc hoµ b×nh cho chóng ta. Nh−ng ngay tõ th¸ng T−, bän t− s¶n Ba-lan ®· më cuéc tÊn c«ng chóng ta; cïng víi bän ®Õ quèc trong çc n−íc t− b¶n, chóng ®· coi nguyÖn väng hoµ b×nh cña chóng ta lµ mét biÓu hiÖn cña sù yÕu ít cña chóng ta, cho nªn chóng ®· ph¶i tr¶ b»ng gi¸ kh¸ ®¾t v× chóng ph¶i nhËn mét hoµ −íc bÊt lîi h¬n. Nh−ng chóng ta ®· kh«ng chuyÓn ®−îc sang c«ng 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 36, tr. 291 - 339.


9

cuéc hoµ b×nh x©y dùng vµ mét lÇn n÷a l¹i ph¶i tËp trung lùc l−îng vµo cuéc chiÕn tranh chèng Ba-lan vµ sau ®ã vµo viÖc tiªu diÖt Vran-ghen. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· quyÕt ®Þnh néi dung c«ng t¸c cña chóng ta trong n¨m ®ang tæng kÕt ®©y. Mét lÇn n÷a tÊt c¶ mäi c«ng t¸c cña chóng ta l¹i chuyÓn sang çc nhiÖm vô qu©n sù.

Sau ®ã, b−íc chuyÓn tõ chiÕn tranh sang hoµ b×nh b¾t ®Çu khi chóng ta ®· quÐt ®−îc hÕt qu©n ®éi ®Þch ra khái ®Êt n−íc Céng hoµ liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga.

B−íc chuyÓn nµy ®ßi hái nh÷ng sù ®¶o lén mµ chóng ta cßn xa, cßn xa l¾m míi l−êng hÕt ®−îc. Kh«ng nghi ngê g× hÕt, ®Êy lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh cña toµn bé nh÷ng khuyÕt ®iÓm vµ sai lÇm mµ chóng ta ®· ph¹m ph¶i vÒ mÆt chÝnh s¸ch ®−îc tiÕn hµnh trong thêi gian nãi trong b¸o ço vµ hiÖn nay chóng ta ®ang cßn chÞu nh÷ng hËu qu¶. ViÖc phôc viªn qu©n ®éi mµ chóng ta ®· ph¶i thùc hiÖn trong mét n−íc ®· chÞu ®ùng mét sù c¨ng th¼ng nÆng nÒ ch−a tõng thÊy, l¹i ph¶i thùc hiÖn sau nhiÒu n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc, ― viÖc phôc viªn qu©n ®éi mµ sù vËn chuyÓn, víi t×nh h×nh ph−¬ng tiÖn vËn t¶i hiÖn cã cña chóng ta, ®· gÆp nh÷ng khã kh¨n cùc kú to lín vµo mét lóc cã thªm n¹n ®ãi v× mÊt mïa vµ n¹n thiÕu nhiªn liÖu lµm ngõng trÖ giao th«ng víi mét møc ®é rÊt lín, ― viÖc phôc viªn ®ã, nh− hiÖn nay chóng ta ®Òu thÊy, ®· ®Æt ra cho chóng ta nh÷ng nhiÖm vô mµ chóng ta ®¸nh gi¸ rÊt kh«ng ®Çy ®ñ. Trong mét møc ®é lín, ®ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra nh÷ng cuéc khñng ho¶ng vÒ nhiÒu mÆt: kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ. Ngay vµo cuèi n¨m ngo¸i, t«i ®· chØ ra r»ng viÖc phôc viªn qu©n ®éi sÏ g©y ra mét trong nh÷ng khã kh¨n chÝnh trong mïa xu©n s¾p tíi. T«i còng ®· v¹ch râ ®iÒu ®ã ngµy 30 th¸ng Ch¹p, trong mét cuéc tranh luËn lín1) 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 42, tr. 266.

V. I . Lª -n in

1 010

mµ ch¾c nhiÒu ng−êi trong sè çc ®ång chÝ ®· tham gia. T«i ph¶i nãi r»ng khi Êy, chóng ta ch−a h×nh dung ®−îc hÕt møc ®é nh÷ng khã kh¨n ®ã; khi Êy, chóng ta ch−a nh×n thÊy nh÷ng khã kh¨n kh«ng chØ vÒ kü thuËt sÏ lín tíi møc ®é nµo, mµ còng ch−a nh×n thÊy r»ng nh÷ng tai häa ®Ì lªn n−íc Céng hoµ x«-viÕt ― bÞ kiÖt quÖ v× cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc tr−íc kia vµ cuéc néi chiÕn míi ®©y ― sÏ bÞ chÝnh viÖc phôc viªn qu©n ®éi lµm cho trÇm träng thªm ®Õn møc ®é nµo. Trong mét chõng mùc nµo ®ã, cã thÓ nãi r»ng chÝnh do viÖc phôc viªn qu©n ®éi mµ nh÷ng tai häa ®ã sÏ béc lé ra nhiÒu h¬n. Trong nhiÒu n¨m, n−íc ta ®· dèc hÕt søc lùc ra chØ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô qu©n sù, dèc tÊt c¶ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô ®ã, kh«ng tiÕc ®Õn vËt cuèi cïng cña m×nh, ®Õn nh÷ng dù tr÷ vµ nh÷ng cña c¶i Ýt ái cña m×nh nh»m môc ®Ých ®ã, ― vµ chØ tíi khi chiÕn tranh kÕt thóc, chóng ta míi thÊy râ tÊt c¶ møc ®é cña sù tµn ph¸ vµ sù khèn cïng buéc chóng ta ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó chØ hµn g¾n ®−îc nh÷ng vÕt th−¬ng chiÕn tranh mµ th«i. Nh−ng chóng ta còng vÉn kh«ng thÓ dèc ®−îc toµn lùc lµm viÖc ®ã. Nh÷ng khã kh¨n vÒ kü thuËt cña viÖc phôc viªn qu©n ®éi, trong mét møc ®é lín, ®· chØ cho ta thÊy râ tÊt c¶ sù trÇm träng cña sù tµn ph¸, mét sù tµn ph¸ mµ ngoµi nh÷ng khã kh¨n kh¸c ra, ®· s¶n sinh ra mét lo¹t nh÷ng cuéc khñng ho¶ng cã tÝnh chÊt kinh tÕ vµ x· héi kh«ng thÓ tr¸nh khái. ChiÕn tranh ®· lµm cho chóng ta, c¶ ®Êt n−íc ta, hµng chôc v¹n ng−êi chØ quen víi nh÷ng nhiÖm vô qu©n sù, vµ sau khi gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô qu©n sù Êy, khi mµ mét bé phËn lín qu©n ®éi ®ang gÆp ph¶i nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc xÊu, ®ang gÆp ph¶i ë n«ng th«n nh÷ng khã kh¨n v« vµn, vµ do nh÷ng cuéc khñng ho¶ng Êy, kh«ng cã kh¶ n¨ng sö dông lao ®éng cña m×nh, ― th× ta thÊy cã mét t×nh tr¹ng nöa chiÕn tranh nöa hoµ b×nh. Trong t×nh h×nh ®−îc miªu t¶ nh− thÕ th× l¹i kh«ng thÓ nãi ®Õn hoµ b×nh. ChÝnh sù phôc viªn qu©n ®éi,


11

sù chÊm døt néi chiÕn l¹i cã nghÜa lµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tËp trung mäi nhiÖm vô vµo c«ng cuéc hoµ b×nh x©y dùng, v× r»ng phôc viªn qu©n ®éi chØ ®−a tíi sù tiÕp tôc chiÕn tranh d−íi mét h×nh thøc míi mµ th«i. Khi mµ hµng chôc, hµng tr¨m ngµn ng−êi phôc viªn kh«ng thÓ sö dông lao ®éng cña m×nh, khi nh÷ng ng−êi ®ang trë vÒ bÞ bÇn cïng vµ kh¸nh kiÖt, ®· quen víi nghÒ chiÕn tranh vµ cã lÏ xem nã nh− mét çi nghÒ duy nhÊt, ― nh− thÕ nghÜa lµ chóng ta ®· bÞ l«i kÐo vµo mét h×nh thøc chiÕn tranh míi, mét d¹ng míi cña nã, vµo mét çi mµ chóng ta cã thÓ gép chung mét tõ lµ: n¹n c−íp bãc.

Kh«ng nghi ngê g× n÷a, khuyÕt ®iÓm cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ ®· kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng møc nh÷ng khã kh¨n do viÖc phôc viªn g©y nªn. Tuy nhiªn, ph¶i nãi r»ng kh«ng cã chç dùa nµo cho viÖc ®¸nh gi¸ ®ã c¶, v× cuéc néi chiÕn gay go ®Õn nçi chØ cã mét nguyªn t¾c duy nhÊt lµ: tÊt c¶ ®Ó chiÕn th¾ng trªn mÆt trËn néi chiÕn ― vµ chØ cã thÕ. Nhê tu©n theo ®óng nguyªn t¾c ®ã vµ nhê ®· cè g¾ng phi th−êng nh− Hång qu©n ®· lµm trong cuéc ®Êu tranh chèng C«n-ts¾c, I-u-®ª-nÝch vµ nh÷ng bän kh¸c, nªn chóng ta míi cã thÓ chiÕn th¾ng ®−îc bän ®Õ quèc can thiÖp vµo n−íc Nga x«-viÕt.

Sau khi ®· nãi vÒ t×nh h×nh c¬ b¶n ®ã, t×nh h×nh ®· g©y ra c¶ mét lo¹t sai lÇm vµ lµm cho cuéc khñng ho¶ng thªm nghiªm träng, t«i muèn chuyÓn sang nãi vÒ vÊn ®Ò lµ trong c«ng t¸c ®¶ng vµ trong cuéc ®Êu tranh cña toµn bé giai cÊp v« s¶n ®· cã hµng lo¹t nh÷ng sù kh«ng phï hîp vµ kh«ng ®óng ®¾n cßn nghiªm träng h¬n n÷a trong tÝnh to¸n hay trong kÕ ho¹ch cña chóng ta, ― vµ kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng sù kh«ng ®óng ®¾n vÒ mÆt kÕ ho¹ch mµ c¶ nh÷ng sù kh«ng ®óng ®¾n trong viÖc ®¸nh gi¸ t−¬ng quan lùc l−îng gi÷a giai cÊp cña chóng ta víi nh÷ng giai cÊp kh¸c mµ ta ph¶i hîp t¸c, hoÆc cã khi ph¶i ®Êu tranh ®Ó quyÕt ®Þnh sè phËn cña n−íc céng hoµ. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm

V. I . Lª -n in

1 212

®ã, chóng ta ph¶i chó ý ®Õn viÖc tæng kÕt nh÷ng sù kiÖn ®· qua, ®Õn kinh nghiÖm chÝnh trÞ, vµ ®Õn nh÷ng ®iÒu mµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, víi t− çch lµ c¬ quan l·nh ®¹o chÝnh trÞ, ph¶i hiÓu râ vµ cè g¾ng gi¶i thÝch cho toµn ®¶ng. §ã lµ nh÷ng hiÖn t−îng kh«ng cïng lo¹i, nh− tiÕn tr×nh chiÕn tranh gi÷a ta vµ Ba-lan, vÊn ®Ò l−¬ng thùc vµ nhiªn liÖu. Trong cuéc tÊn c«ng cña chóng ta, viÖc tiÕn lªn qu¸ nhanh ®Õn V¸c-sa-va râ rµng lµ mét sai lÇm. Giê ®©y t«i sÏ kh«ng ph©n tÝch ®ã lµ sai lÇm vÒ chiÕn l−îc hay sai lÇm vÒ chÝnh trÞ, v× viÖc ®ã sÏ dÉn t«i ®i qu¸ xa, ― t«i nghÜ r»ng çc nhµ sö häc t−¬ng lai sÏ ph¶i lµm c«ng viÖc ®ã; cßn nh÷ng ng−êi ®ang ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh gian khæ ®Ó tiÕp tôc ®¸nh lïi mäi kÎ thï, th× hä kh«ng cã th× giê ®Ó ®i vµo viÖc nghiªn cøu lÞch sö. Nh−ng dï sao th× sai lÇm vÉn rµnh rµnh, vµ së dÜ m¾c sai lÇm ®ã lµ v× chóng ta ®¸nh gi¸ qu¸ cao −u thÕ lùc l−îng cña chóng ta. ¦u thÕ lùc l−îng ®ã tïy thuéc nhiÒu hay Ýt vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tïy thuéc nhiÒu hay Ýt vµo çi viÖc lµ cuéc chiÕn tranh chèng Ba-lan ®· lµm thøc tØnh nh÷ng t×nh c¶m yªu n−íc ngay c¶ trong nh÷ng phÇn tö tiÓu t− s¶n hoµn toµn phi v« s¶n, hoµn toµn kh«ng ®ång t×nh víi chñ nghÜa céng s¶n, kh«ng ñng hé v« ®iÒu kiÖn nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n vµ ®«i khi, ph¶i nãi r»ng, hoµn toµn kh«ng ñng hé nÒn chuyªn chÝnh ®ã, ― ®i vµo ph©n tÝch vÊn ®Ò ®ã lµ mét viÖc rÊt phøc t¹p. Nh−ng sù thËt ®· râ rµng: trong cuéc chiÕn tranh víi Ba-lan, chóng ta ®· ph¹m ph¶i mét sai lÇm nhÊt ®Þnh.

Vµ nÕu xÐt mét ngµnh c«ng t¸c kh¸c, nh− c«ng t¸c l−¬ng thùc, chóng ta còng sÏ thÊy mét sai lÇm t−¬ng tù. VÒ mÆt chÊp hµnh chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa th× n¨m ngo¸i ®· tèt h¬n n¨m kia rÊt nhiÒu. N¨m ngo¸i, tæng sè lóa m× thu ®−îc lµ trªn 250 triÖu pót. Tíi ngµy 1 th¸ng Hai, ®· thu ®−îc 235 triÖu pót, thÕ mµ c¶ n¨m kia, chØ thu ®−îc 210 triÖu pót; nh− vËy lµ trong mét thêi gian ng¾n h¬n,


13

mµ ®· thu ®−îc nhiÒu h¬n sè thu ®−îc trong c¶ n¨m kia. Tuy nhiªn trong sè 235 triÖu mµ ®Õn ngµy 1 th¸ng Hai chóng ta ®· thu ®−îc th× trong s¸u th¸ng ®Çu n¨m, chóng ta ®· chi dïng gÇn 155 triÖu, nghÜa lµ trung b×nh 25 triÖu pót mét th¸ng vµ cã khi h¬n. TÊt nhiªn, nãi chung ph¶i c«ng nhËn r»ng chóng ta ®· kh«ng biÕt ph©n phèi ®óng nh÷ng nguån dù tr÷ cña chóng ta trong khi nh÷ng nguån dù tr÷ ®ã tréi h¬n n¨m qua. Chóng ta ®· kh«ng biÕt ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n nguy c¬ to lín cña cuéc khñng ho¶ng s¾p tíi vµo mïa xu©n vµ chóng ta ®· ch¹y theo nguyÖn väng tù nhiªn lµ t¨ng khÈu phÇn cho c«ng nh©n ®ang ®ãi. DÜ nhiªn, còng ph¶i nãi r»ng c¶ trong vÊn ®Ò nµy n÷a, chóng ta còng kh«ng cã chç dùa ®Ó tÝnh to¸n. ë tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n, mÆc dï t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ vµ sù hçn lo¹n cè h÷u cña chñ nghÜa t− b¶n, th× chç dùa ®Ó tÝnh to¸n kÕ ho¹ch kinh tÕ lµ kinh nghiÖm hµng chôc n¨m, kinh nghiÖm mµ nh÷ng n−íc t− b¶n gièng nhau vÒ chÕ ®é kinh tÕ vµ chØ kh¸c nhau vÒ chi tiÕt, cã thÓ so s¸nh ®−îc. Tõ viÖc so s¸nh ®ã cã thÓ rót ra ®Þnh luËt thùc sù khoa häc, mét quy luËt, mét quy t¾c ®óng ®¾n nhÊt ®Þnh. Nh−ng kinh nghiÖm tÝnh to¸n ®ã, chóng ta ®· kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã mét chót g× t−¬ng tù nh− vËy c¶; mµ còng hoµn toµn tù nhiªn lµ sau chiÕn tranh, khi chóng ta cuèi cïng cã thÓ cung cÊp ®−îc nhiÒu h¬n cho d©n chóng ®ãi kh¸t, th× ngay mét lóc chóng ta kh«ng thÓ quy ®Þnh ®−îc mét møc ®é thÝch ®¸ng. Râ rµng lµ ®¸ng lÏ chóng ta ph¶i gi÷ võa ph¶i møc t¨ng cÊp ph¸t, vµ do ®ã dµnh ra ®−îc mét sè dù tr÷ nµo ®ã ®Ó phßng nh÷ng ngµy khã kh¨n nhÊt ®Þnh sÏ tíi trong mïa xu©n vµ ®· tíi råi. Nh−ng chóng ta ®· kh«ng lµm nh− vËy. §ã còng lµ mét sai lÇm vµ mét sai lÇm t−¬ng tù nh− nh÷ng sai lÇm chóng ta ®· m¾c trong toµn bé c«ng t¸c cña chóng ta, ― sai lÇm ®ã chøng tá b−íc chuyÓn sang hoµ b×nh ®Æt chóng ta tr−íc mét lo¹t nhiÖm vô vµ khã kh¨n mµ ®Ó gi¶i quyÕt chóng ta l¹i kh«ng cã kinh nghiÖm, kh«ng

V. I . Lª -n in

1 414

®−îc chuÈn bÞ, kh«ng cã vËt t− cÇn thiÕt, thµnh thö cuéc khñng ho¶ng trë thµnh ®Æc biÖt gay g¾t, trÇm träng vµ tÖ h¹i.

Râ rµng vÒ vÊn ®Ò nhiªn liÖu th× còng t−¬ng tù nh− vËy. §ã lµ vÊn ®Ò c¨n b¶n cña c«ng cuéc kiÕn thiÕt kinh tÕ. Toµn bé b−íc chuyÓn tõ chiÕn tranh sang hoµ b×nh, toµn bé b−íc chuyÓn sang c«ng cuéc kiÕn thiÕt kinh tÕ, ― mµ ®¹i héi ®¶ng lÇn tr−íc ®· cã nãi ®Õn vµ trong mäi chÝnh s¸ch cña n¨m qua, chóng ta ®Òu hÕt søc quan t©m vµ hÕt søc chó ý ®Õn, ― tÊt nhiªn kh«ng thÓ kh«ng c¨n cø, kh«ng dùa vµo sù tÝnh to¸n viÖc khai th¸c vµ ph©n phèi ®óng ®¾n nhiªn liÖu. Kh«ng nh− vËy th× kh«ng thÓ nãi ®Õn kh¾c phôc khã kh¨n, ®Õn kh«i phôc c«ng nghiÖp. VÒ ph−¬ng diÖn nµy, chóng ta ®· cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ h¬n n¨m tr−íc, ®iÒu ®ã ®· râ rµng. Tr−íc kia, chóng ta bÞ c¾t ®øt víi nh÷ng vïng má than vµ dÇu löa. Sau nh÷ng chiÕn th¾ng cña Hång qu©n, chóng ta ®· cã than, cã dÇu. Dï sao, sè l−îng nhiªn liÖu ®· t¨ng lªn. Chóng ta biÕt r»ng ®Çu n¨m võa qua, sè nhiªn liÖu mµ chóng ta cã ®−îc, ®· nhiÒu h¬n tr−íc. Vµ trong t×nh tr¹ng cã sè nhiªn liÖu t¨ng lªn nh− vËy, chóng ta ®· m¾c sai lÇm lµ ®· ph©n phèi réng r·i nhiªn liÖu, lµm c¹n hÕt dù tr÷ nhiªn liÖu, vµ chóng ta ®· r¬i vµo mét cuéc khñng ho¶ng nhiªn liÖu tr−íc khi lµm cho tÊt c¶ mäi c«ng t¸c ®Òu ch¹y b×nh th−êng. VÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò Êy, çc ®ång chÝ sÏ nghe ë ®©y nh÷ng b¸o ço riªng, cßn hiÖn giê, t«i kh«ng thÓ nµo tr×nh bµy, ngay c¶ tr×nh bµy mét çch ®¹i kh¸i, nh÷ng tµi liÖu vÒ vÊn ®Ò ®ã víi çc ®ång chÝ ®−îc. Nh−ng dï sao ®i n÷a, rót kinh nghiÖm ®· qua, chóng ta ph¶i nhËn r»ng së dÜ m¾c sai lÇm ®ã lµ do ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng t×nh h×nh, vµ chuyÓn qu¸ nhanh tõ chiÕn tranh sang hßa b×nh. Sù thËt th× b−íc chuyÓn ®ã chØ cã thÓ tiÕn hµnh chËm h¬n nhiÒu so víi ®iÒu chóng ta ®· quan niÖm. CÇn cã mét sù chuÈn bÞ l©u dµi h¬n nhiÒu, mét tèc ®é chËm h¬n, ― ®ã lµ bµi häc mµ chóng ta ®· häc ®−îc n¨m võa


15

råi, bµi häc mµ toµn ®¶ng ph¶i thÊu triÖt ®Õn n¬i ®Õn chèn ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña chóng ta trong n¨m tíi vµ ®Ó sau nµy khái m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm ®ã.

TÊt nhiªn ë ®©y cÇn ph¶i nãi r»ng do mïa mµng xÊu nªn nh÷ng sai lÇm ®ã trë nªn nghiªm träng h¬n vµ nh÷ng cuéc khñng ho¶ng do nh÷ng khuyÕt ®iÓm ®ã g©y ra, trë nªn ®Æc biÖt gay g¾t. NÕu t«i ®· chØ ra r»ng c«ng t¸c l−¬ng thùc trong n¨m qua ®· ®em l¹i cho chóng ta v« cïng nhiÒu l−¬ng thùc h¬n, th× ph¶i nãi r»ng ®ã còng lµ mét trong nh÷ng nguån gèc chñ yÕu cña nh÷ng cuéc khñng ho¶ng, bëi v× do n¹n mÊt mïa ®· g©y ra n¹n thiÕu thøc ¨n rÊt trÇm träng cho gia sóc, n¹n chÕt nhiÒu sóc vËt vµ sù ph¸ s¶n cña nÒn kinh tÕ n«ng d©n, cho nªn viÖc tr−ng thu l−¬ng thùc tËp trung vµo nh÷ng n¬i mµ sè lóa m× thõa kh«ng lín l¾m. Trong nh÷ng n−íc céng hoµ ë ngo¹i vi ― ë Xi-bi-ri, ë vïng B¾c Çp-ca-d¬ ― sè lóa m× thõa nhiÒu h¬n, nh−ng chÝnh ë ®ã, bé m¸y x«-viÕt l¹i Ýt hoµn thiÖn nhÊt, ChÝnh quyÒn x«-viÕt l¹i Ýt v÷ng h¬n, vµ khã kh¨n vÒ chuyªn chë l¹i rÊt lín. Thµnh thö sè l−¬ng thùc mµ chóng ta thu t¨ng lªn lµ thu ®−îc ë nh÷ng tØnh mïa mµng xÊu nhÊt, do ®ã cuéc khñng ho¶ng cña nÒn kinh tÕ n«ng d©n trë nªn ®Æc biÖt gay g¾t.

ë ®©y còng vËy, chóng ta còng l¹i thÊy râ r»ng chóng ta ®· thiÕu mét sù tÝnh to¸n ®óng ®¾n cÇn thiÕt. Nh−ng mÆt kh¸c, chóng ta ®· ë vµo mét t×nh thÕ o Ðp, kh«ng cßn cã mét sù lùa chän nµo. Sau khi ph¶i chÞu ®ùng mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc tµn khèc, l¹i ph¶i chÞu ®ùng nhiÒu n¨m néi chiÕn, dÜ nhiªn lµ ®Êt n−íc ta chØ cã dèc hÕt mäi lùc l−îng cña m×nh cho tiÒn tuyÕn míi cã thÓ tån t¹i ®−îc. Vµ dÜ nhiªn lµ trong c¶nh bÞ tµn ph¸, ®Êt n−íc ta kh«ng thÓ hµnh ®éng çch nµo kh¸c h¬n lµ lÊy phÇn l−¬ng thùc thõa cña n«ng d©n, ngay c¶ khi kh«ng cã g× ®Ó bï l¹i cho hä. CÇn thiÕt ph¶i lµm nh− vËy ®Ó cøu ®Êt n−íc, cøu qu©n ®éi vµ chÝnh quyÒn c«ng n«ng. Chóng ta ®· nãi víi n«ng d©n:

V. I . Lª -n in

1 616

"§−¬ng nhiªn lµ çc b¹n cho nhµ n−íc c«ng n«ng vay lóa m×; nh−ng kh«ng lµm nh− thÕ, çc b¹n kh«ng thÓ cøu ®−îc nhµ n−íc cña m×nh tho¸t khái ¸ch cña bän ®Þa chñ vµ t− b¶n". Trong ®iÒu kiÖn bän ®Õ quèc vµ t− b¶n buéc chóng ta ph¶i tiÕn hµnh chiÕn tranh víi chóng th× chóng ta kh«ng thÓ nµo lµm kh¸c thÕ ®−îc. Chóng ta kh«ng thÓ nµo chän con ®−êng nµo kh¸c. Nh−ng hoµn c¶nh ®ã ®· dÉn chóng ta ®Õn t×nh tr¹ng lµ, sau mét cuéc chiÕn tranh l©u dµi nh− vËy, nÒn kinh tÕ n«ng d©n trë nªn qu¸ yÕu khiÕn cho mïa mµng thÊt b¸t lµ do diÖn tÝch gieo trång gi¶m ®i, t− liÖu s¶n xuÊt xÊu, s¶n l−îng sót kÐm, nh©n lùc thiÕu, v.v.. T×nh tr¹ng mÊt mïa cùc kú nghiªm träng; vµ tuy viÖc tr−ng thu l−¬ng thùc thõa cã v−ît møc chóng ta dù kiÕn nh−ng nã ®· ®i song song víi mét cuéc khñng ho¶ng gay g¾t khiÕn cho trong nh÷ng th¸ng tíi chóng ta cã thÓ gÆp nh÷ng khã kh¨n vµ tai häa lín h¬n n÷a. Ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn t×nh h×nh ®ã khi ph©n tÝch chÝnh s¸ch cña chóng ta trong n¨m qua vµ khi ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cho n¨m tíi. N¨m qua ®· ®Ó l¹i cho n¨m tíi còng vÉn nh÷ng nhiÖm vô bøc thiÕt nh− thÕ.

B©y giê, t«i nãi sang mét vÊn ®Ò kh¸c, thuéc mét lÜnh vùc hoµn toµn kh¸c ― ®ã lµ cuéc tranh luËn vÒ c«ng ®oµn, cuéc tranh luËn ®· khiÕn ®¶ng ta mÊt kh¸ nhiÒu thêi gian. H«m nay, t«i ®· cã dÞp ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò ®ã vµ lÏ tÊt nhiªn t«i chØ cã thÓ nãi mét çch dÌ dÆt r»ng vÞ tÊt ®· cã nhiÒu ng−êi trong çc ®ång chÝ l¹i kh«ng ®¸nh gi¸ cuéc tranh luËn ®ã lµ mét viÖc xa xØ qu¸ ®¸ng1). Ç nh©n t«i th× kh«ng thÓ kh«ng nãi thªm r»ng, theo ý t«i, viÖc xa xØ ®ã lµ hoµn toµn kh«ng thÓ tha thø ®−îc, vµ râ rµng chóng ta ®· ph¹m sai lÇm khi cho phÐp mét cuéc tranh luËn nh− vËy mµ kh«ng thÊy r»ng trong cuéc tranh luËn ®ã chóng ta ®· ®Æt lªn hµng ®Çu mét vÊn ®Ò mµ theo ®iÒu kiÖn kh¸ch

1) Xem tËp nµy, tr. 4 - 6.


17

quan th× kh«ng thÓ ®øng ë vÞ trÝ hµng ®Çu ®−îc; chóng ta ®· b¾t ®Çu viÖc xa xØ ®ã mµ kh«ng nh×n thÊy r»ng viÖc ®ã lµm cho chóng ta ®· kh«ng chó ý ®óng møc tíi çi vÊn ®Ò bøc thiÕt vµ nghiªm träng, ®ang bµy ngay tr−íc m¾t chóng ta, tøc vÉn lµ vÊn ®Ò cuéc khñng ho¶ng nãi trªn. Cuéc tranh luËn ®ã, cuéc tranh luËn ®· cho¸n mÊt nhiÒu th¸ng trêi vµ cã lÏ ®· lµm mái mÖt ®a sè nh÷ng ng−êi cã mÆt ë ®©y, ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ thùc tÕ g×? Çc ®ång chÝ sÏ cã nh÷ng b¶n b¸o ço riªng vÒ vÊn ®Ò ®ã, nh−ng trong b¶n b¸o ço nµy, t«i muèn l−u ý çc ®ång chÝ tíi mét khÝa c¹nh cña sù viÖc ― tøc lµ tíi ®iÒu mµ c©u ph−¬ng ng«n "trong çi rñi cã çi may", râ rµng ®· ®−îc chøng thùc.

TiÕc thay, çi rñi th× h¬i nhiÒu, mµ çi may th× h¬i Ýt. (C ã t i Õ n g c − ê i.) Nh−ng dï sao còng vÉn cã çi may: ®ã lµ ë chç tuy cã mÊt thêi giê vµ çc ®ång chÝ ®¶ng viªn chóng ta cã bu«ng l¬i nh÷ng nhiÖm vô bøc thiÕt cña cuéc ®Êu tranh chèng thÕ lùc tù ph¸t tiÓu t− s¶n ®ang bao v©y chóng ta, nh−ng chóng ta còng ®· häc ®−îc çch nhËn thøc mét sè quan hÖ mµ tr−íc kia chóng ta kh«ng thÊy. Çi may lµ ë chç ®¶ng ta nhÊt ®Þnh ®· häc tËp ®−îc mét çi g× trong cuéc ®Êu tranh ®ã. Tuy tÊt c¶ chóng ta ®Òu biÕt r»ng víi t− çch lµ ®¶ng chÊp chÝnh, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nhËp çc "cÊp cao" cña chÝnh quyÒn víi çc "cÊp cao" cña ®¶ng lµm mét, ― chóng ta ®ang lµm nh− vËy vµ sÏ tiÕp tôc lµm nh− vËy, ― nh−ng trong cuéc tranh luËn nµy, ®¶ng ®· rót ®−îc mét bµi häc nhÊt ®Þnh mµ chóng ta cÇn chó ý tíi. Cã mét sè c−¬ng lÜnh, chñ yÕu ®· ®−îc çc "cÊp cao" cña ®¶ng ñng hé. Nh÷ng c−¬ng lÜnh ®ã, khi th× ®−îc gäi lµ "c−¬ng lÜnh cña ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n""6, khi th× mang mét tªn kh¸c nµo ®ã, nh−ng ®Òu cã mét thiªn h−íng c«ng ®oµn chñ nghÜa râ rµng. §©y kh«ng ph¶i lµ ý kiÕn cña riªng t«i, mµ lµ ý kiÕn cña ®¹i ®a sè çc ®ång chÝ ngåi ®©y. (C ã n h ÷ n g t i Õ n g n ã i : "§óng thÕ".)

V. I . Lª -n in

1 818

Trong cuéc tranh luËn nµy, ®¶ng ®· tá ra rÊt thµnh thôc nªn khi thÊy cã mét sù ng¶ nghiªng nhÊt ®Þnh trong nh÷ng "cÊp cao", còng nh− khi thÊy nh÷ng "cÊp cao" Êy nãi r»ng: "Chóng t«i kh«ng nhÊt trÝ, h·y ph©n xö cho chóng t«i ®i", th× ®¶ng ®· nhanh chãng b¾t tay vµo gi¶i quyÕt nhiÖm vô ®ã vµ tuyÖt ®¹i ®a sè nh÷ng ®¶ng bé quan träng nhÊt ®· nhanh chãng tr¶ lêi chóng ta: "Chóng t«i cã ý kiÕn, chóng t«i sÏ nãi ý kiÕn ®ã víi çc ®ång chÝ".

Trong cuéc tranh luËn nµy, chóng ta ®· nhËn ®−îc hµng lo¹t c−¬ng lÜnh. Nh÷ng c−¬ng lÜnh ®ã nhiÒu ®Õn nçi b¶n th©n t«i, ch¼ng h¹n, do chøc vô cña m×nh mµ ph¶i ®äc nh÷ng c−¬ng lÜnh ®ã, t«i còng e r»ng t«i ®· cã thiÕu sãt lµ kh«ng ®äc hÕt tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã. (C ã t i Õ n g c − ê i ). T«i kh«ng biÕt lµ tÊt c¶ çc ®ång chÝ dù häp ®©y cã th× giê r¶nh ®Ó ®äc nh÷ng çi ®ã kh«ng, nh−ng dï sao còng ph¶i nãi r»ng thiªn h−íng c«ng ®oµn chñ nghÜa, vµ trªn mét møc ®é nµo ®ã, thËm chÝ cã tÝnh chÊt nöa v« chÝnh phñ ®· biÓu lé ra ®ã, ®−a l¹i nhiÒu tµi liÖu ®Ó suy nghÜ. Suèt mÊy th¸ng trêi, chóng ta ®· ch×m vµo sù xa xØ ®Õn nçi ®©m ra mª say nghiªn cøu nh÷ng sù kh¸c nhau nhá nhÆt trong çc ý kiÕn. Trong khi ®ã th× viÖc phôc viªn qu©n ®éi ®· s¶n sinh ra n¹n c−íp bãc vµ lµm cho cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ trë nªn gay g¾t thªm. Cuéc tranh luËn ®ã ph¶i gióp chóng ta hiÓu r»ng ®¶ng ta, mét ®¶ng cã Ýt ra lµ nöa triÖu ®¶ng viªn, hoÆc thËm chÝ h¬n nöa triÖu ®¶ng viªn, ®· trë thµnh, thø nhÊt lµ mét ®¶ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng, vµ thø hai lµ mét ®¶ng chÊp chÝnh, vµ r»ng, v× lµ mét ®¶ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng, nã ph¶n ¸nh mét phÇn nµo nh÷ng çi x¶y ra bªn ngoµi hµng ngò cña nã. HiÓu râ ®iÒu ®ã lµ mét viÖc hÕt søc quan träng.

Mét thiªn h−íng c«ng ®oµn chñ nghÜa hay nöa v« chÝnh phñ nhÑ cã thÓ lµ kh«ng ®¸ng sî: ®¶ng sÏ thÊy ®iÒu ®ã mét çch nhanh chãng, vµ sÏ kiªn quyÕt cè söa ch÷a. Nh−ng nÕu thiªn h−íng ®ã g¾n liÒn víi t×nh h×nh lµ ë trong n−íc


19

n«ng d©n chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè, nÕu sù bÊt b×nh cña giai cÊp n«ng d©n ®ã ®èi víi nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n ngµy cµng t¨ng, nÕu cuéc khñng ho¶ng cña nÒn kinh tÕ n«ng d©n lªn tíi cùc ®é, nÕu viÖc phôc viªn qu©n ®éi n«ng d©n nÐm ra ngoµi ®−êng hµng tr¨m, hµng ngh×n nh÷ng con ng−êi kiÖt quÖ, kh«ng t×m ®−îc c«ng ¨n viÖc lµm, chØ quen nghÒ chiÕn tranh vµ sinh ra trém c−íp, ― th× lóc ®ã kh«ng ph¶i lµ lóc tranh c·i vÒ çc thiªn h−íng lý luËn. Chóng ta cÇn nãi th¼ng t¹i ®¹i héi r»ng: chóng ta sÏ kh«ng cho phÐp tranh c·i vÒ çc thiªn h−íng n÷a, ph¶i chÊm døt viÖc ®ã. §¹i héi ®¶ng cã thÓ vµ ph¶i lµm nh− vËy, ph¶i rót tõ ®ã ra mét bµi häc cÇn thiÕt vµ ®−a bµi häc ®ã vµo b¶n b¸o ço chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ph¶i cè ®Þnh bµi häc ®ã, kh¼ng ®Þnh bµi häc ®ã vµ biÕn bµi häc ®ã thµnh nhiÖm vô, thµnh luËt lÖ cña ®¶ng. T×nh h×nh tranh c·i trë thµnh cùc kú nguy hiÓm, trë thµnh mèi ®e däa trùc tiÕp ®èi víi nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n.

MÊy th¸ng tr−íc ®©y, khi t«i nãi: "Çc ®ång chÝ h·y coi chõng, sù thèng trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nÒn chuyªn chÝnh cña giai cÊp c«ng nh©n ®ang bÞ ®e däa!" th× mét sè ®ång chÝ mµ t«i ®· gÆp vµ ®· tranh luËn, tr¶ lêi r»ng: "§ã lµ mét çch däa dÉm, ®ång chÝ khñng bè chóng t«i!"7. NhiÒu lÇn t«i ®· ph¶i nghe chôp mò nh− thÕ ®èi víi nh÷ng ý kiÕn cña t«i ― cho r»ng t«i khñng bè mét ®ång chÝ nµo ®ã, ― vµ t«i ®· tr¶ lêi r»ng nÕu t«i muèn khñng bè nh÷ng ®ång chÝ çch m¹ng giµ ®· tr¶i qua mäi thö th¸ch th× t«i thËt lµ lè bÞch1). Nh−ng b©y giê khi çc ®ång chÝ thÊy ®−îc nh÷ng khã kh¨n cña viÖc phôc viªn t¨ng lªn ®Õn møc ®é nµo th× kh«ng thÓ cã tranh c·i g× n÷a r»ng ®ã kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i lµ khñng bè, thËm chÝ còng kh«ng ph¶i lµ mét sù mª say tÊt nhiªn trong khi bµn c·i, mµ ®ã lµ lêi chØ ra mét çch

1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va,

t. 42, tr. 319 - 320.

V. I . Lª -n in

2 020

hoµn toµn ®óng r»ng: giê ®©y, chóng ta cÇn ph¶i cã sù ®oµn kÕt, tÝnh tù chñ vµ kû luËt, kh«ng nh÷ng chØ v× r»ng kh«ng lµm thÕ th× ®¶ng v« s¶n kh«ng thÓ c«ng t¸c ®ång t©m hiÖp lùc ®−îc, mµ cßn v× mïa xu©n ®· vµ sÏ cßn mang ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n, mµ nÕu thiÕu mét sù ®oµn kÕt cao ®é, chóng ta sÏ kh«ng thÓ hµnh ®éng ®−îc. T«i cho r»ng dï sao chóng ta còng biÕt rót ra tõ cuéc tranh luËn hai bµi häc chñ yÕu ®ã. ChÝnh v× vËy t«i thÊy cÇn ph¶i nãi lµ nÕu chóng ta ®· qu¸ xa xØ nªu cho thÕ giíi mét tÊm g−¬ng kú quÆc vÒ viÖc mét ®¶ng ®ang ®øng tr−íc nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc khã kh¨n cña mét cuéc ®Êu tranh sèng m¸i, l¹i trót c¶ t©m lùc vµo viÖc nghiªn cøu nh÷ng chi tiÕt vôn vÆt cña çc c−¬ng lÜnh, ― vµ chóng ta ®· lµm viÖc ®ã ngay c¶ trong ®iÒu kiÖn mÊt mïa, khñng ho¶ng, trong ®iÒu kiÖn bÞ tµn ph¸ vµ viÖc phôc viªn qu©n ®éi, mµ chóng ta ®ang l©m ph¶i ― th× giê ®©y chóng ta rót ra tõ nh÷ng bµi häc ®ã mét kÕt luËn chÝnh trÞ, kh«ng nh÷ng chØ lµ mét kÕt luËn v¹ch ra khuyÕt ®iÓm nµy hay khuyÕt ®iÓm kh¸c, mµ lµ mét kÕt luËn chÝnh trÞ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a çc giai cÊp, gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n. Nh÷ng mèi quan hÖ ®ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng mèi quan hÖ mµ chóng ta ®· nghÜ. Nh÷ng mèi quan hÖ ®ã ®ßi hái giai cÊp v« s¶n ph¶i hÕt søc ®oµn kÕt vµ tËp trung lùc l−îng, vµ d−íi thêi chuyªn chÝnh v« s¶n, nh÷ng mèi quan hÖ ®ã t¹o ra nguy c¬ lín h¬n nhiÒu lÇn so víi nguy c¬ cña tÊt c¶ bän §ª-ni-kin, C«n-ts¾c vµ I-u-®ª-nÝch gép l¹i. Kh«ng ai ®−îc nhÇm lÉn vÒ mÆt ®ã, bëi v× sù nhÇm lÉn ®ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ söa ch÷a ®−îc! Nh÷ng khã kh¨n n¶y sinh tõ tÝnh tù ph¸t tiÓu t− s¶n ®ã lµ to lín, vµ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n ®ã, cÇn ph¶i cã mét sù ®oµn kÕt chÆt chÏ, ― kh«ng chØ trªn h×nh thøc, ― cÇn ph¶i lµm viÖc mét çch ®ång t©m hiÖp lùc, cÇn cã mét ý chÝ thèng nhÊt, v× chØ víi mét ý chÝ nh− vËy cña ®«ng ®¶o quÇn chóng v« s¶n, giai cÊp v« s¶n míi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc nh÷ng nhiÖm vô vÜ ®¹i cña


21

sù nghiÖp chuyªn chÝnh vµ sù l·nh ®¹o cña m×nh trong mét n−íc n«ng d©n.

Sù gióp ®ì cña çc n−íc T©y ¢u ®ang ®i tíi, nh−ng sù gióp ®ì ®ã sÏ kh«ng ®Õn mét çch nhanh chãng. Sù gióp ®ì ®ã ®ang tíi vµ ®ang t¨ng lªn.

Trong phiªn häp buæi s¸ng, t«i ®· chØ ra r»ng, mét trong nh÷ng sù kiÖn quan träng nhÊt cña thêi kú ®ang b¸o ço ®Õn ― sù kiÖn nµy còng cã liªn quan chÆt chÏ víi ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ― lµ viÖc tæ chøc §¹i héi II cña Quèc tÕ céng s¶n1). Kh«ng nghi ngê g× n÷a, cuéc çch m¹ng thÕ giíi hiÖn nay ®· tiÕn mét b−íc dµi so víi n¨m ngo¸i. Kh«ng nghi ngê g× n÷a, trong thêi gian ®¹i héi n¨m ngo¸i, Quèc tÕ céng s¶n chØ míi tån t¹i d−íi h×nh thøc tuyªn ng«n, th× nay ®· tån t¹i víi t− çch lµ chÝnh ®¶ng ®éc lËp ë mçi n−íc, vµ kh«ng cßn chØ víi t− çch lµ chÝnh ®¶ng tiªn tiÕn, ― chñ nghÜa céng s¶n ®· trë thµnh vÊn ®Ò trung t©m cña toµn bé phong trµo c«ng nh©n. ë §øc, Ph¸p vµ ý, Quèc tÕ céng s¶n kh«ng nh÷ng chØ trë thµnh trung t©m cña phong trµo c«ng nh©n mµ cßn lµ trung t©m cña toµn bé sinh ho¹t chÝnh trÞ ë çc n−íc ®ã. Mïa thu võa qua, kh«ng thÓ cÇm ®Õn mét tê b¸o §øc h

lenin 43 loi tua can - marxists.org · nh÷ng cuéc næi lo¹n cña bän cu-l¾c. §Çu th¸ng ba...

Documents