mag 2014 12_06_last org

¹6 (12)2014 îí. III óëèðàë

MÝÄÝÝ

www.crc.gov.mn

Communications Regulatory Commission of Mongolia

Ö.×óëóóíáàò: ÁÀÒÀËÃÀÀÆÓÓËÀËÒ ÕÈÉÑÍÝÝÐ ÇÀÕ ÇÝÝËÝÝÑ ÕÓÓÐÀÌ×, ÄÓÓÐÀÉÌÀË Á¯ÒÝÝÃÄÝÕ¯¯Í ØÀÕÀÃÄÀÍÀ[ õóóäàñ - 30 ]

ÑÏÀÌÒÀÉ ÒÝÌÖÝÕ ÒÓÕÀÉ

ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÑÀÍ ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

[ õóóäàñ - 54 ]ÑÀËÁÀÐÛÍ 2014 ÎÍÛ ÕÀÃÀÑ ÆÈËÈÉÍ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊ ÌÝÄÝÝËÝË [ õóóäàñ - 10 ]

http://happywebs.mn/

Òà âýá ñàéòòàé þó?Òèéì áîë âýá õóóäàñíû á¿ðòãýëèéí ñàíä á¿ðòã¿¿ëíý ¿¿.

Á¿ðòã¿¿ëýõ

Communications Regulatory Commission of Mongolia

Õàÿã: Ìîíãîë óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî. Ìåòðî áèçíåñ òºâ. À áëîê. 5-ð äàâõàð. Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã. Ñ¿õáààòàðûí ãóäàìæ-13. Óëààíáààòàð-14201. Ìîíãîë óëñ

Óòàñ: 976-11-304257

Ôàêñ: 976-11-327720

Öàõèì õàÿã: www.crc.gov.mn

Öàõèì øóóäàí: [email protected]

¹6 (12) | 2014 îí. III óëèðàë

ÑÝÒÃ¯¯ËÈÉÍ ÇªÂËªË

Äàðãà: Á.Áàëãàíñ¿ðýí ÕÕÇÕ-íû äàðãà

Ãèø¿¿ä:

Á.Ìºíõáàò ÕÕÇÕ-íû Äýä äàðãà áºãººä ÇÇ¯ÒÀ-íû äàðãà

Ò.ÍàðàíìàíäàõÕîðîîíû õóðàëäààíû íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà

Ã.Îþóíöýöýã ÝÇÌÇÀ-íû äàðãà

À.Ëóâñàí-Î÷èðÐÄÇÕÀ-íû äàðãà

Ë.ÃàíòóëãàÇÀ-íû äàðãà

Á.ÀíõáààòàðØóÀ-íû äàðãà

Ñýòã¿¿ëèéí ýðõëýã÷:Ö.Àìãàëàí([email protected])

Õàðèóöëàãàòàé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà:Ã.Îþóíöýöýã([email protected])

Ñýòã¿¿ëèéí äèçàéíûã

ÍÎÌÓÍ ÅÐªªË ÕÕÊ-ä áýëòãýâ.

w.nomun-yeruul.com

ÝÍÝ ÄÓÃÀÀÐÒ...

ÑÀËÁÀÐÛÍ 2014 ÎÍÛ ÕÀÃÀÑ ÆÈËÈÉÍ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊ ÌÝÄÝÝËÝË

Í.Òîãòîõñ¿ðýí: ÕÝÂËÝËÈÉÍ ÝÐÕ ×ªËªªÍÄ ÕÀËÄÀÕ ÁÓÑ, Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÃ ÕÀÌÃÀÀËÆ ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ

À.Ëóâñàí-Î÷èð: ÒÎÎÍ ÑÈÑÒÅÌÄ ØÈËÆÈÕ ÕÝÐÝÃËÝÃ×ÄÝÄ ÁÀÒÀËÃÀÀÆÑÀÍ ÕÓÂÈÐÃÀÃ× ÒªÕªªÐªÌÆ ÕÓÄÀËÄÀÆ ÀÂÀÕÛÃ ÇªÂËªÅ

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ Á¯ÑÈÉÍ ÑÅÌÈÍÀÐÛÍ ÒÀÉËÀÍ ÌÝÄÝÝ

Á.Àíõáààòàð: ØÓÓÄÀÍÃÀÀÐ ÈÐÑÝÍ ÍÎÌ, ÕÓÓ×ÈÍ ÕÓÂÖÀÑÍÀÀÑ ÒÀÒÂÀÐ ÀÂÄÀÃ ÁÀÉÑÍÛÃ ÁÎËÈÓËÑÀÍ

Ë.Ãàíòóëãà: ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎ ÀËÈÂÀÀ ÀÃÓÓËÃÀÄ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ ÕÈÉÄÝÃÃ¯É

ÇÎÕÈÎÃ×ÈÉÍ ÝÐÕÈÉÍ ÕÓËÃÀÉ ÃÝÆ ÞÓ ÂÝ?

ÈÍÒÅÐÍÅÒÈÉÍ ÄÀÐÀÀ ¯ÅÈÉÍ Ñ¯ËÆÝÝÍÈÉ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ×ÈÃ ÕÀÍÄËÀÃÀ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÇÀÐÈÌ ÀÑÓÓÄËÓÓÄ

ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄÀË ÌÎÍÃÎË ÓËÑÀÄ

ÑÏÀÌÒÀÉ ÒÝÌÖÝÕ ÒÓÕÀÉ ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÑÀÍ ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

10

24

27

32

36

43

46

47

52

54

4

ªìíºõ ¿ãÕàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî íü 2014-2015 îíä ðàäèî äàâòàìæèéã ¿ð àøèãòàé àøèãëàõ, øèíý÷èëñýí òºëºâëºëò õèéõ, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí çàõ çýýë äýõ øóäàðãà ºðñºëäººíèéã äýìæèõ, òóñãàé çºâøººðëèéí çîõèöóóëàëòàä òåõíèêèéí øèíý÷ëýë õèéõ, çàõ çýýë äýõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé áàòàëãààæóóëàëò, ñòàíäàðòûã õàíãóóëæ õýðýãëýã÷äèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëæ àæèëëàõ çýðýã ¿íäñýí çîðèëòóóäûã òàâèí àæèëëàæ áàéãàà áºãººä ºíãºðñºí õóãàöààíä áàãàã¿é àæèë õèéæ ã¿éöýòãýýä áàéíà.

Ýíý óäààãèéí äóãààðààñ òà á¿õýí òóñ õîðîîíîîñ 2014 îíû ãóðàâäóãààð óëèðàëä õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëûí òàéëàí, õóðàëäààíû øèéäâýð¿¿ä áîëîîä öààøèä òºëºâëºæ áóé òîìîîõîí àæëóóäûí òàëààð ìýäýýëëýýñ ãàäíà çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýëýýð õýðýãæ¿¿ëæ áóé àæëóóäûí òàëààðõ äýëãýðýíã¿é ÿðèëöëàãóóäûã ñîíèðõîí óíøèõ áîëîìæòîé þì.

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí õºãæèë, øèíý ¿éë÷èëãýýíèé ¿ð øèìèéã õàìãèéí áîäèò õýëáýðýýð õ¿ðòýã÷èä íü ýðõýì óíøèã÷, õýðýãëýã÷ òà áèä áºãººä øèíý òåõíîëîãè, øèíý ¿éë÷èëãýý íýìýãäýõèéí õýðýýð øèíý áîäëîãî, øèíý çîõèöóóëàëòûí îð÷èí øààðäàãäàæ áàéãàà òàëààð ñîíèðõîëòîé, ìýäýýëýëòýé íèéòëýë¿¿äèéã áàãòààñàí áîëíî.

Óíøèã÷ òà á¿õýí áèäíèé áýëòãýñýí ýíý óäààãèéí äóãààðààñ õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò òóñ õîðîîíîîñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé àæëóóäòàé òàíèëöàõààñ ãàäíà ººðò õýðýãòýé ìýäýý ìýäýýëëèéã àâ÷ ÷àäíà ãýäýãò íàéäàæ áàéíà.

Á.ÁÀËÃÀÍÑ¯ÐÝÍ Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà

Òóñ õîðîîíîîñ òºðèéí ÿàì, áàéãóóëëàãà, òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä,

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä, õýðýãëýã÷äýä ººðèéí

¿éë àæèëëàãàà, òîãòîîë øèéäâýðèéã ñóðòàë÷ëàõ,

ìýðãýæèë àðãà ç¿éí çºâëºìæ õ¿ðãýõ çîðèëãîîð

ãàðãàäàã “Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ

Õîðîîíû ìýäýý” ñýòã¿¿ëèéí 2014 îíû III äóãààð

óëèðëûí äóãààðûã óíøèã÷ òàíä õ¿ðãýí ìýíä÷èëæ

áàéíà.

52014. III óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÕÓÐÀËÄÀÀÍÛ 2014 ÎÍÛ 3 ÄÓÃÀÀÐ ÓËÈÐËÛÍ ÒÀÉËÀÍ

2014 îíû 3 äóãààð óëèðàë

1. Ìîíãîë óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû 2014 îíû ýýëæèò 6 äóãààð õóðàëäààí 2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 4-íèé ºäºð áîëîâ. Òóñ õóðàëäààíààð íèéòäýý 12 àñóóäëûã õýëýëöýæ, õîðîîíû 8 òîãòîîë, 1 òýìäýãëýë òóñ òóñ ãàðãàí øèéäâýðëýñýí áîëíî.

Òóñ ýýëæèò õóðàëäààíààð “Ðàäèî äàâòàìæèéí 6-13 ÃÃö-èéí çóðâàñò àæèëëàõ ðàäèî ðåëåéíèé ñèñòåìèéã çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãà, ñóâãèéí õóâààðèëàëò”, “Ñàíñðûí õºäºëãººíò õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëò”, “Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí àíàëîã ñèñòåìèéã òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ çîõèöóóëàëò” çýðýã ñàëáàðûí çîõèöóóëàëòûí îð÷èíã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã õýëýëöýí õîðîîíû õóðàëäààíû òîãòîîëîîð áàòëàí, õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõààð òîãòîâ. Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëæ áàéãàà ÀÀÍ, êîìïàíèóäûí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, õÿíàëòûí ìåõàíèçìûã îëîí óëñûí æèøèãò õ¿ðãýõ, áîëîâñðîíãóé áîëãîõ çîðèëãîîð “Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã õÿíàõ æóðàì”-ûã øèíý÷ëýí áàòàëæ, ìºðä¿¿ëýõýýð øèéäâýðëýñýí áîëíî. Ìºí õóðàëäààíààð

Ìîíãîë óëñàä ¯íäýñíèé ðîóìèíã (National Roaming) ¿éë÷èëãýý íýâòð¿¿ëýõ, õýðýãæ¿¿ëýõ ñóóðü ñóäàëãààíû ÿâö áîëîí .mn Äîìýéí íýðèéí çîõèöóóëàëòûí ºíººãèéí áàéäàë, Àé-Ïè ÒÂ (IPTV)-èéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí òàíèëöóóëãûã õýëýëöýýä, öààøèä àâàõ àðãà õýìæýýíèé òàëààð ÷èãëýë ºãëºº. Õîðîîíû õóðàëäààíààð èðãýä, áàéãóóëëàãà, ÀÀÍ-ýýñ õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý, øóóäàíãèéí àøèãëàëò ¿éë÷èëãýý, ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºë áîëîí ðàäèî äàâòàìæèéí òóñãàé çºâøººðºë àâàõ, íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ, öóöëàõ òàëààð õ¿ñýëò ìàòåðèàë èð¿¿ëñíèéã àëáàäààñ ¿íýëãýý õèéñýí ñàíàë, ä¿ãíýëòèéã àâ÷ õýëýëöýýä, íýð á¿õèé 8 õóóëèéí ýòãýýäýä òóñãàé çºâøººðºë øèíýýð îëãîõ, 2 òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷ õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéí õàìðàõ õ¿ðýýíä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõààð øèéäâýðëýâ. Øóóäàíãèéí ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà ÀÀÍ, êîìïàíè áàéãóóëëàãàä òóñ õîðîîíîîñ õèéñýí õÿíàëò, øàëãàëòûí òàéëàíã àâ÷ õýëýëöýýä, 1 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã ñýðãýýõ, 3 õóóëèéí ýòãýýäèéí øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ Á àíãèëëûí òóñãàé çºâøººðëèéã 2 ñàðûí õóãàöààãààð ò¿äãýëç¿¿ëýõýýð òîãòîîë ãàðãàí øèéäâýðëýâ.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÓÄÈÐÄËÀÃÀÀÑ ªÃÑªÍ ÓÄÈÐÄÀÌÆ, ×ÈÃËÝË ÁÎËÎÍ 2014 ÎÍÛ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒªËªÂËªÃªªÃ ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝÕ ÇÎÐÈËÃÎÎÐ 2014 ÎÍÛ 3 ÄÓÃÀÀÐ ÓËÈÐÀËÄ ÕÎÐÎÎÍÛ ÝÝËÆÈÒ ÕÓÐÀËÄÀÀÍÛÃ 3 ÓÄÀÀ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÆ, ÍÈÉÒÄÝÝ 20 ÒÎÃÒÎÎË ÁÎËÎÍ 4 ÒÝÌÄÝÃËÝËÈÉÃ ÒÓÑ ÒÓÑ ÃÀÐÃÀÍ ØÈÉÄÂÝÐËÝÆ, ÕÝÐÝÃÆÈËÒÝÍÄ ÕßÍÀËÒ ÒÀÂÜÆ ÀÆÈËËÀÑÀÍ ÁÎËÍÎ.

2. Ìîíãîë óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû 2014 îíû ýýëæèò 7 äóãààð õóðàëäààíûã 2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 25-íû ºäºð çîõèîí áàéãóóëàâ. Òóñ õóðàëäààíààð íèéòäýý 10 ãàðóé àñóóäëûã õýëýëöýæ, õîðîîíû 6 òîãòîîë, 1 òýìäýãëýë òóñ òóñ ãàðãàí øèéäâýðëýâ.

Òóñãàé äóãààðò ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý, îðëîãî õóâààðèëàëòûí çàð÷èìä çîõèöóóëàëò

õèéõ òóõàé àñóóäëûã òóñ õóðàëäààíààð àâ÷ õýëýëöýýä, 2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 25-íû ºäðèéí 38 òîîò òîãòîîëûã áàòëàâ. Óã òîãòîîëîîð “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé” õóóëèéí 9.1.4, 9.1.6, Õàðèëöàí õîëáîëòûí åðºíõèé æóðìûí 10.1.4, òóñ õîðîîíû Ä¿ðìèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 2.3, Òóñãàé äóãààð àøèãëàñàí ÿðèàíû ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéí 6.7, 7.5

6

ÓËÈÐËÛÍ ÒÀÉËÀÍ

äàõ çààëò, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí èð¿¿ëñýí ñàíàë, çîõèîí áàéãóóëñàí õýëýëö¿¿ëãèéí ¿ð ä¿íã òóñ òóñ ¿íäýñëýí òóñãàé äóãààðò ÿðèàíû ¿éë÷èëãýýíèé íýãæ ìèíóòûí ¿íý òàðèôèéí äýýä õÿçãààðûã 700 òºãðºãººð, öàõèëãààí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ áîëîí òóñãàé äóãààðò ÿðèàíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí õîîðîíä îðëîãî õóâààðèëàõ çàð÷ìûã òîãòîîæ õàâñðàëòààð áàòàëñàí áà íºõöºëòýéãýýð 2014 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí ìºðä¿¿ëíý. Òîãòîîëûí õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, òºëºâëºãºº ãàðãàí àæèëëàõûã Çàõ çýýë ¿íý òàðèôûí àëáà, Çîõèöóóëàëòûí àëáàíä äààëãàâ. Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò øèíý÷ëýëò ýð÷èìòýé íýâòýð÷, ºðñºëäººí çîõèöóóëàëòûí îð÷íû ººð÷ëºëò õóðäàöòàé ÿâàãäàæ, ºðòºã çàðäàë áàãàòàé òºðºë á¿ðèéí òåõíèê, òåõíîëîãèéí øèéäë¿¿ä áèé áîëñíîîð çîõèöóóëàëòûí îð÷èí, áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ øààðäëàãà óðãàí ãàð÷ áàéíà. ¯¿íòýé óÿëäóóëàí 2009 îíû 26 äóãààð òîãòîîëûí íýãä¿ãýýð õàâñðàëòààð áàòëàãäñàí “Èíòåðíåò ïðîòîêîë àøèãëàñàí ÿðèàíû çîõèöóóëàëò”-ûí áàðèìò áè÷èãò íýìýëò ººð÷ëºëòèéã îðóóëæ, “ßðèàíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë, øààðäëàãà”-ûã 2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 25-íèé ºäðèéí 39 òîîò òîãòîîëûí õàâñðàëòààð òóñ òóñ áàòàëñàí.

Òóñ õóðàëäààíààð “Òîîí êîíòåíòèéí ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë, øààðäëàãà”-ûã õàâñðàëòààð øèíý÷ëýí áàòàëæ, òóñ õîðîîíû 2013 îíû 05 òîîò òîãòîîëîîð áàòàëñàí “Ñàéòóóä äàõ ñýòãýãäëèéí õàðèëöààã çîõèöóóëàõ æóðàì”-ûã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ àðãà õýìæýýã àâëàà. Òîíîã òºõººðºìæèéí áàòàëãààæóóëàëòûí ÷èãëýëýýð øèíýýð áîëîâñðóóëñàí, íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ áàãö áàðèìò áè÷ãèéí òºñëèéã õóðàëäààíààð õýëýëö¿¿ëñýí. Ìîíãîë óëñûí “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé” õóóëèéí 9.1.3, òóñ õîðîîíû Ä¿ðìèéí 3.2.4, 3.3 ç¿éëèéã òóñ òóñ ¿íäýñëýí “Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèä òîõèðëûí òýìäýã îëãîõ æóðàì”, “Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèä òîõèðëûí òýìäýã õýðýãëýõ çààâàð”-ûã øèíýýð òóñ òóñ áàòëàâ. Ò¿¿í÷ëýí “Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèéí çàãâàðûã áàòàëãààæóóëàõ æóðàì”, “Áàòàëãààæóóëàëòûí ãýð÷èëãýý îëãîõ,

õàäãàëàõ, õóãàöàà ñóíãàõ, öóöëàõ æóðàì”, “Òîõèðëûí ¿íýëãýýíèé òàéëàí, òàíèëöóóëãà áè÷èõ çààâàð” çýðýã áàðèìò áè÷èãò õîëáîãäîõ íýìýëò, ººð÷ëºëòèéã îðóóëàâ. Öààøèä ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèéí áàòàëãààæóóëàëòûí öîãö ¿éë àæèëëàãàà áîëîí áàòàëãààæóóëàëòûí ãýð÷èëãýý îëãîõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõûã õîðîîíû õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòíóóäàä ¿¿ðýã áîëãîâ.

Òóñ õîðîîíîîñ 2014 îíû òºëºâëºãººò àæëûí õ¿ðýýíä Óëààíáààòàð õîòîä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà êàáåëèéí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä õèéñýí øàëãàëò; Óëààíáààòàð õîòîä êàáåëèéí ñóâãèéí çºâøººðºëòýé ¿éë àæèëëàãàà ýõëýýã¿é õóóëèéí ýòãýýäýä õèéñýí øàëãàëò; Óëààíáààòàð õîòîä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä õèéñýí øàëãàëò; Óëààíáààòàð õîòîä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà õýò áîãèíî äîëãèîíû (ÔÌ) ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä õèéñýí ¿çëýã, øàëãàëò; Áàðóóí á¿ñèéí àéìãóóäàä (Õîâä, Óâñ, Çàâõàí, Ãîâü-Àëòàé, Áàÿí-ªëãèé) õèéñýí õÿíàëò, øàëãàëò çýðýã õèéæ ã¿éöýòãýñýí õÿíàëò, øàëãàëòóóäûí òàéëàí, öààøèä õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé òóõàé àñóóäëûã àâ÷ õýëýëöýæ íýð á¿õèé òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä õîëáîãäîõ õóóëü, òîãòîîìæèéí äàãóó òóñãàé çºâøººðëèéã íü ò¿äãýëç¿¿ëýõ, õ¿÷èíã¿é áîëãîõ àðãà õýìæýýã àâàõààð øèéäâýðëýæ òîãòîîë ãàðãàëàà.

Òóñãàé çºâøººðëèéí òºëáºð òºëººã¿é, òºëáºðèéí ¿ëäýãäýëòýé áîëîí òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýýíèé ¿¿ðãýý óäàà äàðàà áèåë¿¿ëýýã¿é (æèëèéí ñòàòèñòèê ìýäýý, òàéëàíãàà èð¿¿ëýýã¿é) çýðýã çºð÷èëòýé òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷ èðãýä, áàéãóóëëàãóóäûí òóñãàé çºâøººðëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, 3 ñàðûí õóãàöààãààð ò¿äãýëç¿¿ëýõýýð 2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 25-íû ºäðèéí 41 òîîò òîãòîîëîîð øèéäâýðëýñýí áîëíî. Õóðàëäààíààð èðãýä, áàéãóóëëàãà, ÀÀÍ-ýýñ õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºë áîëîí ðàäèî äàâòàìæèéí òóñãàé çºâøººðºë àâàõ, íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ, öóöëàõ òàëààð èð¿¿ëñýí õ¿ñýëò, ìàòåðèàë èð¿¿ëñíèéã àëáàäààñ ¿íýëãýý õèéñýí ñàíàë, ä¿ãíýëò áîëîí õÿíàëò, øàëãàëòûí òàéëàí,


õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàëûã òóñ òóñ àâ÷ õýëýëöýýä, “Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé” õóóëèéí 10.1.1, 13.1, 14.1.1, 14.1.4, “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé” õóóëèéí 9.1.2, 15.1.1, 15.1.3, 15.1.4, òóñ õîðîîíû Ä¿ðìèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 2.2 äàõ õýñãèéã òóñ òóñ ¿íäýñëýí íýð á¿õèé 9 õóóëèéí ýòãýýäýä òóñãàé çºâøººðºë øèíýýð îëãîõ, 16 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã ò¿äãýëç¿¿ëýõ, 13 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, 2 òóñãàé

çºâøººðºë ýçýìøèã÷èéí òóñãàé çºâøººðëèéí õàìðàõ õ¿ðýýíä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõààð øèéäâýðëýâ. Ìºí õóðàëäààíààð ÌÒØÕÕÃ, ÕÕÇÕ áîëîí õîëáîãäîõ ÿàì, áàéãóóëëàãûí õàìòðàí áîëîâñðóóëæ áàéãàà ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí òóõàé õóóëèéí òºñºë, “Òåëåâèç, ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë, øààðäëàãà”-ä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé òàíèëöóóëãûã òóñ òóñ õýëýëöýýä, öààøèä àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ àâàõ àðãà õýìæýýíèé òàëààð ÷èãëýë ºãëºº.

3. Ìîíãîë óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû 2014 îíû ýýëæèò 8 äóãààð õóðàëäààíûã 2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 30-íû ºäºð çîõèîí áàéãóóëàâ. Òóñ õóðàëäààíààð íèéòäýý 10 ãàðóé àñóóäëûã õýëýëöýæ, õîðîîíû 6 òîãòîîë, 2 òýìäýãëýë òóñ òóñ ãàðãàí øèéäâýðëýñýí áîëíî.

Òóñ õóðàëäààíààð õàðèëöàí õîëáîëòûí îðëîãî õóâààðèëàõ çàð÷ìûã øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé àñóóäëûã õýëýëöýæ, Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëèéí 9.1.4, 9.1.5 çààëò, öàõèëãààí õîëáîîíû ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ, ñ¿ëæýý õîîðîíäûí õàðèëöàí õîëáîëòûí åðºíõèé æóðìûí 10 äóãààð ç¿éëèéã òóñ òóñ ¿íäýñëýí 2011 îíû 23 òîîò òîãòîîëûí õàâñðàëòûí 3 äóãààð õýñãèéí “Ñóóðèí òåëåôîí õîëáîîíû ¿éë÷ëýã÷äèéí ñ¿ëæýýíýýñ ¿¿ðýí òåëåôîí õîëáîîíû ¿éë÷ëýã÷äèéí ñ¿ëæýýíä ÿðèà òºãñãºõºä õàðèëöàí õîëáîëòûí îðëîãî õóâààðèëàõ çàð÷èì”-ûã 2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 30-íèé ºäðèéí 44 ä¿ãýýð òîãòîîëûí õàâñðàëòààð øèíý÷ëýí áàòëàâ. Áàòëàãäñàí îðëîãî õóâààðèëàõ çàð÷ìûã 2015 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ýõëýí òîîöîæ, õàðèëöàí õîëáîëòûí ãýðýýíä òóñãàí ìºðäºæ àæèëëàõûã öàõèëãààí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä ¿¿ðýã áîëãîëîî.

Ìîíãîë óëñûí “Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé õóóëü”-èéí 34-ð ç¿éëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð “Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéí äýä á¿òöèéí áàãö æóðàì”-ûã áàòàëæ, áàãö æóðìûã 2014 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ýõëýí ìºðäºõººð øèéäâýðëýâ. Ýíýõ¿¿ æóðàì íü Ìîíãîë óëñûí “Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé” õóóëèéí õýðýãæèëòèéã

õàíãàõ, óëñûí õýìæýýíä íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéí äýä á¿òöèéã áàéãóóëæ, àøèãëàõòàé õîëáîîòîé öîãö àñóóäëûã çîõèöóóëàõ ¿íäñýí çîðèëãîòîé áºãººä õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæ, ä¿ðýì æóðàì, ñòàíäàðò áîëîí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí ITU-T Õ.509, IETF-RFC-3647 ñòàíäàðò çºâëºìæòýé óÿëäóóëàí áîëîâñðóóëæýý.

Ìîíãîë óëñàä ðàäèî ðåëåéíä àøèãëàõ äàâòàìæèéí òºëºâëºëò, çóðâàñóóäûã òóñ õîðîîíû 2014 îíû 20 äóãààð òîãòîîëîîð áàòàëñàí áèëýý. Óã òºëºâëºëòèéí äàãóó äàâòàìæèéí çóðâàñóóäûã íàðèéâ÷ëàí áîëîâñðóóëàõ àðãà õýìæýýíèé õ¿ðýýíä òóñ õóðàëäààíààð Ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä 15ÃÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò àæèëëàõ ðàäèî ðåëåéíèé ñèñòåìèéã çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãà, ñóâãèéí õóâààðèëàëòûã áàòëààä áàéíà. Ýíýõ¿¿ áàðèìò áè÷èãò 14.4-15.35 ÃÃö äàâòàìæèéí çóðâàñò ñóóðèí ¿éë÷èëãýýíèé øóóä õàðàãäàõ çàéí ðàäèî ðåëåéíèé ñèñòåìèéã çîõèîí áàéãóóëàõ àøèãëàëòûí øààðäëàãà áîëîí ñóâãèéí õóâààðèëàëòûã áàãòààñàí áîëíî.

Øóóäàíãèéí ÷èãëýëýýð 2014 îíû 7 äóãààð ñàðä õèéñýí øàëãàëòûí òàéëàíã õýëýëöýæ, íýð á¿õèé 4 øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé òóñãàé çºâøººðëèéã ò¿ð ò¿äãýëç¿¿ëñýí áàéñàí. Õóðàëäààíààð Øóóäàíãèéí àëáàíààñ ºíãºðñºí õóãàöààíä ºãñºí ¿¿ðýã äààëãàâðûí õýðýãæèëòèéã øàëãàæ, Óëñûí áàéöààã÷èéí 2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 4-íèé ºäðèéí 57-07-003/10 òîîò ä¿ãíýëòèéí äàãóó ãàðãàñàí çºð÷èë, äóòàãäëàà àðèëãààã¿é Èíôîòåê ÕÕÊ-èéí øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ “Á”


8

àíãèëëûí òóñãàé çºâøººðëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, çºð÷èë äóòàãäëàà àðèëãàñàí Äýýæèí Êîðåé ÕÕÊ, Äè Ýì Ýë ÕÕÊ, Òè Ýñ Èé ÕÕÊ-èéí øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ “Á” àíãèëëûí òóñãàé çºâøººðëèéã òóñ òóñ ñýðãýýõýýð øèéäâýðëýñýí.

Ìîíãîë óëñûí “Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé õóóëü”-èéí 10.1.1, “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü”-èéí 9.1.2, òóñ õîðîîíû Ä¿ðìèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 2.2 äàõ õýñãèéã òóñ òóñ ¿íäýñëýí íýð á¿õèé 6

õóóëèéí ýòãýýäýä òóñãàé çºâøººðºë øèíýýð îëãîâ.

Ò¿¿í÷ëýí õîðîîíû õóðàëäààíààð áàòàëñàí 44, 46, 47 äóãààð òîãòîîëûã õýðýãæ¿¿ëýõ çàðèì àðãà õýìæýýíèé òóõàé õóðàëäààíû Òýìäýãëýë ãàðãàæ, õîëáîãäîõ àëáàäàä òóñ òóñ ¿¿ðýã äààëãàâàð ºãººä áàéíà. Õîðîîíû õóðàëäààíààñ 2014 îíû 3 äóãààð óëèðàëä áàòàëñàí òîãòîîë, øèéäâýðèéí æàãñààëòûã íýãòãýí ¿ç¿¿ëýâ. ¯¿íä:

ÕÎÐÎÎÍÛ ÁÀÒÀËÑÀÍ ÒÎÃÒÎÎËÛÍ ÄÓÃÀÀÐ

ÎÃÍÎÎ ÒÎÃÒÎÎËÛÍ ÒÎÂ× ÀÃÓÓËÃÀ

Íýã. ÕÕÇÕ-ÍÛ ÁÀÒÀËÑÀÍ ÒÎÃÒÎÎË

1 Òîãòîîë 30 2014.07.04Äàâòàìæèéí çóðâàñ äàõ ñóâãèéí õóâààðèëàëò, àøèãëàëò áàòëàõ òóõàé.(Ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä 6-13 ÃÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò àæèëëàõ ðàäèî ðåëåéíèé ñèñòåìèéã çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãà, ñóâãèéí õóâààðèëàëò)

2 Òîãòîîë 31 2014.07.04Çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷èã áàòëàõ òóõàé.(Ñàíñðûí õºäºëãººíò õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëò)

3 Òîãòîîë 32 2014.07.04Çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷èã áàòëàõ òóõàé. (Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí àíàëîã ñèñòåìèéã òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ çîõèöóóëàëò)

4 Òîãòîîë 33 2014.07.04 Òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ, õàìðàõ õ¿ðýýíä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé.

5 Òîãòîîë 34 2014.07.04 Øàëãàëòûí ìºðººð àâàõ àðãà õýìæýýíèé òóõàé. (Ñýðãýýõ-1)

6 Òîãòîîë 35 2014.07.04 Øàëãàëòûí ìºðººð àâàõ àðãà õýìæýýíèé òóõàé. (Ò¿äãýëç¿¿ëýõ-4)

7 Òîãòîîë 36 2014.07.04Æóðàì øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé. (Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã õÿíàõ æóðàì)

8 Òîãòîîë 37 2014.07.04 ¯íäñýí õºðºíãº àøèãëàëòààñ õàñ÷, àêòëàõ òóõàé

9 Òîãòîîë 38 2014.09.25Òóñãàé äóãààðò ÿðèàíû ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý òàðèô, îðëîãî õóâààðèëàõ çàð÷ìûã áàòëàõ òóõàé

10 Òîãòîîë 39 2014.09.25

Çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷èãò íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ, íºõöºë øààðäëàãà áàòëàõ òóõàé (Õàâñðàëò-1: Èíòåðíåò ïðîòîêîë àøèãëàñàí ÿðèàíû çîõèöóóëàëò, Õàâñðàëò-2: ßðèàíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãà)

ÓËÈÐËÛÍ ÒÀÉËÀÍ


11 Òîãòîîë 40 2014.09.25Íºõöºë øààðäëàãà øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé(Òîîí êîíòåíòèéí ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë, øààðäëàãà)

12 Òîãòîîë 41 2014.09.25 Òóñãàé çºâøººðºë ò¿äãýëç¿¿ëýõ, õ¿÷èíã¿é áîëãîõ òóõàé

13 Òîãòîîë 42 2014.09.25Òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ, õàìðàõ õ¿ðýýíä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ, ò¿äãýëç¿¿ëýõ, õ¿÷èíã¿é áîëãîõ òóõàé

14 Òîãòîîë 43 2014.09.25Áàòàëãààæóóëàëòûí æóðàì çààâàð áàòëàõ, íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé (Áàòàëñàí: 2 æóðàì çààâàð, Íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëñàí: 3 æóðàì çààâàð)

15 Òîãòîîë 44 2014.09.30 Õàðèëöàí õîëáîëòûí îðëîãî õóâààðèëàõ çàð÷ìûã øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé

16 Òîãòîîë 45 2014.09.30Æóðàì áàòëàõ òóõàé(Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéí äýä á¿òöèéí áàãö æóðàì)

17 Òîãòîîë 46 2014.09.30 Øàëãàëòûí ìºðººð àâàõ àðãà õýìæýýíèé òóõàé (Õ¿÷èíã¿é áîëãîõ-1)

18 Òîãòîîë 47 2014.09.30 Øàëãàëòûí ìºðººð àâàõ àðãà õýìæýýíèé òóõàé (Ñýðãýýõ-3)

19 Òîãòîîë 48 2014.09.30Äàâòàìæèéí çóðâàñ äàõ ñóâãèéí õóâààðèëàëò, àøèãëàëò áàòëàõ òóõàé(Ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä 15ÃÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò àæèëëàõ ðàäèî ðåëåéíèé ñèñòåìèéã çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãà, ñóâãèéí õóâààðèëàëò)

20 Òîãòîîë 49 2014.09.30 Òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ òóõàé

ÕÕÇÕ-íû õóðàëäààíû òîãòîîë, òýìäýãëýëèéí õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, áàòëàãäñàí çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéí õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ àæëûí õ¿ðýýíä õîëáîãäîõ ÿàì, áàéãóóëëàãà, òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷, èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä àëáàæóóëàí õ¿ðã¿¿ëýâ.

Õîðîîíû õóðàëäààíû òîãòîîë, òýìäýãëýë áîëîí áàòëàãäñàí áàðèìò áè÷ãèéã õàâñðàëòûí õàìò, òàéëàí ìýäýýëëèéã òóõàé á¿ð áàéãóóëëàãûí öàõèì õóóäàñò áàéðøóóëàí ìýäýýëëèéí èë òîä áàéäëûã õàíãàõ, îëîí íèéòýä ñóðòàë÷èëàõ, õîðîîíû øèéäâýðèéã íýýëòòýé áîëãîõ àðãà õýìæýýã àâ÷ áàéíà.


10

¯¯ÐÝÍ, ÑÓÓÐÈÍ ÕÎËÁÎÎ

ÑÀËÁÀÐÛÍ 2014 ÎÍÛ ÕÀÃÀÑ ÆÈËÈÉÍ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊ ÌÝÄÝÝËÝË

¯¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé çàõ çýýëä ºðñºëäººí õ¿÷òýé ÿâàãäàæ áàéãàà áºãººä 2014 îíû 6 äóãààð ñàðûí 30-íû áàéäëààð ¿¿ðýí õîëáîîíû á¿ðòãýëòýé õýðýãëýã÷äèéí òîî 4,337,644 áîëæ íèéò õýðýãëýã÷äèéí 39.49%-èéã Ìîáèêîì Êîðïîðàöè ÕÕÊ, 13.78%-èéã Ñêàéòåë ÕÕÊ, 35.53%-èéã Þíèòåë ÕÕÊ, 11.20%-èéã Æè-Ìîáàéë ÕÕÊ ýçýëæ áàéíà.

Ìîíãîë óëñûí íóòàã äýâñãýðò ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä Óëààíáààòàð õîò, 21 àéìãèéí òºâ, 430 îð÷èì ñóì ñóóðèí ãàçàðò ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áàéíà. Ñ¿ëæýýíèé õàìðàõ õ¿ðýýíèé òóõàéä Ìîíãîë

ҮҮРЭН ХОЛБООНЫ ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТОО

2009

2010

2011

2012

2013

2014

.6.3

0

2008

3 40

9 00

5 4 24

7 44

6

4 33

7 64

4

2 94

0 31

3

2 51

0 47

0

2249

023

1 76

3 17

8

¯¿ðýí òåëåôîí õýðýãëýã÷äèéí òîî 2014 îíû 6 äóãààð ñàðûí 30-íû áàéäëààð 4.3 ñàÿä õ¿ðñíýýð 100 õ¿íä íîãäîõ ¿¿ðýí òåëåôîí öýãèéí òîî 147.8 áîëñîí íü äýëõèéí äóíäàæ ¿ç¿¿ëýëòýýñ 54 ãàðóé íýãæýýð ºíäºð áàéíà. Ñóóðèí òåëåôîí õýðýãëýã÷èéí 100 õ¿íä íîãäîõ ñóóðèí òåëåôîí öýãèéí òîî 7,2 áîëñîí íü äýëõèéí äóíäàæ ¿ç¿¿ëýëòýýñ 9 íýãæýýð äîîãóóð áàéíà.

2009

2008

2010

2011

2012

2013

2014

.06.

30

7.216.2

93.1

147.8

7.18

16.2

93.1

144.9

5.5

16.7

88.1

116.4

6.6

17.2

103.8

83.8

6.8

18.5

59.765.7

6.8

18.4

68.0

82.2

6.9

17.8

76.6

90.0

¯¿ðýí Äýëõèé

¯¿ðýí Ìîíãîë

Ñóóðèí Äýëõèé

Ñóóðèí Ìîíãîë

óëñûí çàñàã çàõèðãààíû íýãæèä ¿¿ðýí õîëáîîíû 2G ñ¿ëæýý íýâòýðñýí áàéíà.

¯¿ðýí õîëáîîíû 3G ¿éë÷èëãýýíèé õàìðàõ õ¿ðýýíèé õóâüä á¿õ îïåðàòîð êîìïàíèóä Óëààíáààòàð õîòûí íóòàã äýâñãýðèéã á¿ðýí õàìàð÷, îðîí íóòãèéí õýìæýýíä Ìîáèêîì Êîðïîðàöè ÕÕÊ 21 àéìãèéí òºâ, 67 òîìîîõîí ñóì ñóóðèí ãàçàðò, Þíèòåë ÕÕÊ 18 àéìàã, 20 îð÷èì òîìîîõîí ñóì ñóóðèí ãàçàðò, Ñêàéòåë ÕÕÊ 21 àéìãèéí òºâ, 100 ãàðóé òîìîîõîí ñóì ñóóðèí ãàçàðò, Æè-Ìîáàéë ÕÕÊ Òºâ àéìãèéí òºâä ñ¿ëæýýãýý íýâòð¿¿ëæ, 3G õýðýãëýã÷äèéí òîî 1,5 ñàÿä õ¿ð÷ýý.

Còàòèñòèê ìýäýý


Ìýäýýëýë õîëáîîíû ¯ÍÄÑÝÍ Ñ¯ËÆÝÝ

Íýðñ Øèëýí êàáåëèéí íèéò óðò (êì)

1 ÌÕÑ ÒªÊ 16556

2 Ìîáèêîì Êîðïîðàöè ÕÕÊ 7342

3 Ðýéëêîì òºâ 1405,5

4 Æåìíýò ÕÕÊ 1210,3

5 Ñêàéíýòâîðêñ ÕÕÊ 6850

ÍÈÉÒ 33363,8

Ìýäýýëýë õîëáîîíû ¿íäñýí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ òóñãàé çºâøººðëèéã òóñ õîðîîíîîñ 5 êîìïàíèä /ÌÕÑ ÒªÊ, Ìîáèêîì Êîðïîðàöè ÕÕÊ, Ðýéëêîì òºâ, Æåìíýò ÕÕÊ, Ñêàéíýòâîðêñ ÕÕÊ/-ä ýçýìøèæ áàéíà.

Èíòåðíåòèéí ¯ÉË×ÈËÃÝÝ

ÕÕÇÕ-íîîñ èíòåðíåòèéí áººíèé óðñãàëûí ¿éë÷èëãýýíèé ÷èãëýëýýð òóñãàé çºâøººðëèéã 4 êîìïàíèä /Ìîáèêîì íýòâîðêñ ÕÕÊ, Æåìíýò ÕÕÊ, ÓÁÒÇ ÕÍÍ-Ðýéëêîì òºâ, ÌÕÑ ÒªÊ/ îëãîñîí áàéíà. Èíòåðíåòèéí áººíèé óðñãàëûã ÎÕÓ-ûí Òðàíñòåëåêîì, ÁÍÕÀÓ-ûí ×àéíàòåëåêîì, ×àéíàÞíèêîì, ÀÍÓ-ûí Level 3, Ãåðìàíû Hutchison, Õîíãêîíãèéí Co-gent çýðýã êîìïàíèóäòàé ãýðýý õèéí àâ÷, 2014 îíû

Ñóóðèí õîëáîîíû çàõ çýýëä ÌÖÕ ÕÊ, ÓÁÒÇ ÕÍÍ, Ñêàé ìåäèà ÕÕÊ, Þíèâèøí ÕÕÊ-óóä ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áàéíà. Ñóóðèí õîëáîîíû õýðýãëýã÷äèéí òîî 2013 îíä 210,400 áàéñàí áîë 2014 îíû 6 äóãààð ñàðûí 30-íû áàéäëààð 211,300-ä õ¿ðñýí áàéíà.

ÑÓÓРИН ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТОО

2009

2008

2010

2011

2012

2013

2014

.6.3

0

184.

843

188.

875

193.

239

187.

561

151.

945 21

0.43

2

211.

360

ИНТÅРНÅТ ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТОО

2009

2010

2011

2012

2013

2014.6.30 1 077 202

841 143

654 009

457 624

199 849

106 048

6 äóãààð ñàðûí 30-íû áàéäëààð óëñ õîîðîíäûí èíòåðíåòèéí íèéò óðñãàë 28270Ìáèò/ñåê áàéíà. Èíòåðíåò õýðýãëýã÷äèéí òîî /ãýðýý á¿õèé/ 1.1 ñàÿä õ¿ð÷ ºìíºõ îíòîé õàðüöóóëàõàä 28%-èéí ºñºëòòýé, íèéò õýðýãëýã÷äèéí 83%-èéã 3G, EVDO, WiMÀÕ ãýõ ìýò òåõíîëîãèéã àøèãëàæ áàéíà. Íèéò õýðýãëýã÷äèéí 86.75% íü Óëààíáààòàðò, 10.30% íü àéìàãò, 2.95% íü ñóìäàä áàéíà.

12

Còàòèñòèê ìýäýý

Òºðºë 2007 îí 2008 îí 2009 îí 2010 îí 2011 îí 2012 îí 2013îí 2014.6.30

1 ÊÀÁÅËÜ 88,253 87,487 105,296 113,108 119,427 138,220 139,837 97,755

2 ÕÈÉÌÝË ÄÀÃÓÓËÀÀÐ 3,000 58,349 113,072 225,055 238,729 263,188

3 MMDS 7,032 15,703 27,923 39,426 61,993 86,835 59,193 103,282

4 ÀéÏèÒÂ 32,518 86,000 87,759

Íèéò õýðýãëýã÷ 95,285 103,190 136,219 210,883 294,492 482,628 523,759 551,984

ÒÅËÅÂÈÇ ÐÀÄÈÎÃÈÉÍ ÎËÎÍ ÑÓÂÃÈÉÍ ÄÀÌÆÓÓËÀÕ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ

Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã äàìæóóëàõäàà ñàíñðûí õèéìýë äàãóóë, àãààðààð áîëîí ãàçðûí äàìæóóëàõ ñ¿ëæýýã àøèãëàí ¿çýã÷äýä õ¿ðãýæ áàéíà. ÕÕÇÕ-íîîñ òåëåâèç ðàäèîãèéí îëîí ñóâãèéí äàìæóóëàõ ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ íèéò 82 òóñãàé çºâøººðºë îëãîñîí áºãººä ¿¿íýýñ èíòåðíåò ïðîòîêîëä ñóóðèëñàí /IPTV/ 3, êàáåëü áîëîí óòàñã¿é /CaTV, MMDS/ äàìæóóëàõ-78, õèéìýë äàãóóëààð 1

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä òóñ òóñ àæèëëàæ áàéíà.

Òåëåâèç ðàäèîãèéí îëîí ñóâãèéí õýðýãëýã÷äèéí 53% íü Óëààíáààòàðò, 47% íü îðîí íóòàãò áàéíà. Íèéò õýðýãëýã÷äèéí 47.68% íü õèéìýë äàãóóëààð, 18.71% íü óòàñã¿é äàìæóóëàõ òåõíîëîãèîð /MMDS/, 17.71% íü êàáåëèàð, 5.90% íü èíòåðíåò ïðîòîêîë /IPTV/ àøèãëàí õ¿ëýýí àâ÷ áàéíà.

2009

2008

2010

2011

2012

2013

2014.6.30

ÊÀ ТÂ-ИЙН ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТОО

551 984

523 759

482 628

294 492

210 883

136 219

103 190

ÌÝÄÝÝËÝË ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯Ä

ÑÀËÁÀÐÛÍ ÎÐËÎÃÛÍ ÕÝÌÆÝÝÌîíãîë óëñûí ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí íèéò îðëîãûí õýìæýý æèë èðýõ á¿ð íýìýãäýæ áàéãàà áà íèéò îðëîãûí 60 ãàðóé õóâèéã ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý á¿ðä¿¿ëæ áàéíà. Îðëîãûí ºñºëòºä õýðýãëýã÷äèéí òîîíû ºñºëò áîëîí øèíý ¿éë÷èëãýý íýâòð¿¿ëýëò ãîëëîõ íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéíà. ßëàíãóÿà õºäºº îðîí íóòàãò ¿éë÷èëãýýíèé õàìðàõ

õ¿ðýýã íýìýãä¿¿ëñíýýð õýðýãëýã÷äèéí òîî íýìýãäýæ áàéíà. 2013 îíä ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí íèéò îðëîãî 784 òýðáóì òºãðºã áàéñàí áîë 2014 îíû 6 äóãààð ñàðûí 30-íû áàéäëààð 433 òýðáóì òºãðºã áîëñîí áàéíà. 2014 îíû õ¿ëýýãäýæ áàéãàà ã¿éöýòãýëýýð 860 îð÷èì òýðáóì òºãðºãò õ¿ðíý ãýæ ¿çýæ áàéíà. >>>>


Ү¿ðýí òåëåôîí õîëáîîíû ÿðèà: 57,86%Иíòåðíåò áººíèé ¿éë÷èëãýý: 17,89%

Ñóóðèí òåëåôîí õîëáîîíû ÿðèà: 1,63%

Ìýäýýëýë õîëáîîíû ñ¿ëæýý: 2,83%

Бóñàä: 1,58%Êàáåëèéí ñóâàã: 1,49%

Эôèðûí òåëåâèç: 2,56%

Иíòåðíåò ºãºãäºë: 2,53%

Êàáåëèéí òåëåâèç: 4,28%

Mobile TV: 1,59%

IPTV: 5,66%

Иíòåðíåò áººíèé ¿éë÷èëãýý: 2,84%

VSAT: 3,85%

Øóóäàí: 1,66%

Êàáåëèéí òåëåâèç: 4,44%

Эôèðèéí òåëåâèç: 5,18%

Иíòåðíåò ºãºãäºë: 6,17%

Ìýäýýëýë õîëáîîíû ñ¿ëæýý: 4,44%

Ñóóðèí õîëáîî: 3,87%

Ү¿ðýí õîëáîî: 62,10%

Êàáåëèéí øóãàì, óãñðàëò: 2,55%Бóñàä: 2,90%

ÑÀËÁÀÐÛÍ ÕªÐªÍÃª ÎÐÓÓËÀËÒÛÍ ÕÝÌÆÝÝ Ìîíãîë óëñûí ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí õýìæýýíä 2013 îíä 122,2 òýðáóì òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò õèéãäñýí áºãººä 2014 îíû 6 äóãààð ñàðûí 30-íû áàéäëààð ÁÍ¯¯Ñàí áîëîí õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãà, ÀÀÍ, êîìïàíèóä íèéòäýý 97,4 òýðáóì òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëòûã õèéæýý. /óëñûí

ÑÀЛБÀРЫН ХªРªНГª ОРÓÓЛÀЛТЫН ХЭÌÆЭЭ. (òýð áóì.òºã)

2009

2009

2008

2008

2010

2010

2011

2011

2012

2012

2013

2013

2014 .6.30 97.4

122.2

108.0

107.7

89.9

94.4

76.4

2014.6.30

ÑÀЛБÀРЫН ОРЛОГЫН ХЭÌÆЭЭ. (òýð áóì.òºã)

443,1

784.0

649.7

583.9

470.9

449.2

365.2

òºñâèéí õºðºíãº îðóóëàëò îðîîã¿é/. Íèéò õºðºíãº îðóóëàëòûí çàõ çýýëä ýçëýõ õóâèéã õàðàõàä 57.8%-èéã ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý á¿ðä¿¿ëæ áàéíà. 2014 îíû æèëèéí ýöýñò ìàíàé ñàëáàðò õ¿ëýýãäýæ áàéãàà ã¿éöýòãýëýýð 140 òýðáóì òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò õèéãäýõ òºëºâ õàðàãäàæ áàéíà.

14

120

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÄ ÈÐ¯¯ËÑÝÍÑÀÍÀË, ÃÎÌÄËÛÃ Õ¯ËÝÝÍ ÀÂ×, ØÈÉÄÂÝÐËÝÑÝÍ ÒÓÕÀÉ

ÌÝÄÝÝËÝË

Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ Õîðîîíä èðãýí, áóñàä áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí ºðãºäºë ãîìäëûã “Èðãýäýýñ òºðèéí áàéãóóëàãà, àëáàí òóøààëòàíä ãàðãàñàí ºðãºäºë, ãîìäëûã øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëü“, “Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíä èð¿¿ëñýí ñàíàë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâàõ, õÿíàõ, øèéäâýðëýõ æóðàì”- ûí 5 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó 2014 îíû 3 äóãààð óëèðàëä èðãýäýýñ èð¿¿ëñýí ºðãºäºë, ãîìäîë ìàðãààíûã øèéäâýðëýñýí ìýäýýëëèéí òàéëàíã òàíèëöóóëæ áàéíà.

Áàéãóóëëàãààð


Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî

0

0

2

1

14

500

2

10

20

20

40

30

60

50

80

60

100 110 120 130

70

Ñàí

àëûí

òîî

Ñàí

àëûí

òîî

Õàðèóëñàí -1

Óäààí - 5

Øèéäâýðëýýã¿é - 0

Õóðäàí - 124


Нèéò-130 Хààãäñàí-130 Нýýëòòýé-0

Ñàíàë õ¿ñýëò-64 Ãîìäîë-50 Òàëàðõàë-0 Ø¿¿ìæëýë-14 ªðãºäºë-2

ГОÌÄОЛ, ÑÀНÀЛЫН ХßНÀЛТ ØИЙÄÂЭРЛЭЛТ

ÑÀНÀЛЫН ТªРЛªªР

64

130

130

“Õîðîîíä íèéò 130 ãîìäîë, ñàíàë õ¿ñýëò èðñíèéã øèéäâýðëýñýí áà øèéäâýðëýëòèéí ÿâö 100% áàéíà.“

ØИЙÄÂЭРЛЭЛТИЙН ЧÀНÀР

Ìýäýý


ÐÀÄÈÎ ÄÎËÃÈÎÍ ÕßÍÀËÒÛÍ ÒªÂÈÉÍ ÕßÍÀËÒ, ØÀËÃÀËÒÛÍ ÒÎÂ× ÌÝÄÝÝ

áàéñàí òóë òîíîã òºõººðºìæèéí òîõèðãîî

õèéõ ÿëàíãóÿà íÿãòðóóëãûí òîíîã òºõººðºìæèéã

ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã àâ÷ àæèëëàõ ¿¿ðýã

äààëãàâàð ºãëºº.

2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 18-íä Äàðõàí-Óóë

àéìãèéí Äàðõàí ñóìàíä ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ Äè

Áè Ýñ ÕÕÊ-èéí ÌÌÄÑ-èéí çóðâàñò íºëººëºë

¿¿ñ÷ áàéñàíä õýìæèëò õèéõýä Ëõà ÕÕÊ íü

òóñ áàéãóóëëàãûí çóðâàñò õóóëü áóñààð ¿éë

àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéñíûã òîãòîîñîí.

Ò¿¿í÷ëýí Äîðíîãîâü àéìãèéí Çàìûí-¯¿ä ñóìàíä

áàéðëàõ Õàëèóí êàáåëü ÕÕÊ-èéí ýçýìøëèéí

2500-2700ÌÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò 9

ä¿ãýýð ñàðûí 20-íû ºäºð õýìæèëò õèéõýä ÁÍÕÀÓ-

ûí òàëààñ ðàäèî ¿¿ñã¿¿ð íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ

áàéñíûã èëð¿¿ëæ õîëáîãäîõ àðãà õýìæýýã àâàí

àæèëëàëàà.

¯¯ÐÝÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ Ñ¯ËÆÝÝ:

Ýíý õóãàöààíä ¿¿ðýí õîëáîîíû Ñêàéòåë ÕÕÊ-

èéí 3G ñ¿ëæýý íºëººëºëä ºðòñºí. ¯¿íòýé

õîëáîãäóóëàí Óëààíáààòàð õîòûí õýìæýýíä

õýä õýäýí öýãò 8 äóãààð ñàðûí 4-8-íû ºäð¿¿äýä

9:00-18:00 öàãèéí õîîðîíä 1925-1935ÌÃö-

èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò õýìæèëò õèéæ

íºëººëëèéí øàëòãààíûã òîãòîîñîí. Íºëººëºë

íü Êèáåð àþóëã¿é áàéäëûí ãàçðûí íýâòð¿¿ëýõ

ñòàíöóóäààñ ¿¿ñ÷ áàéñàí òóë òóñ áàéãóóëëàãàä

àëáàí ìýäýãäëèéã, çºâëºìæèéí õàìò õ¿ðã¿¿ëñýí.

Ìºí Ïàíàñîíèê DECT 6.0 ñèñòåìèéí óòàñíààñ

íºëººëºë ¿¿ñ÷ áàéñàí òóë òóñ óòñûã õóäàëäàí

áîðëóóëàã÷ Panasonic, Íîìèí Ýëåêòðîíèêñ, Ýëáà

çýðýã ýëåêòðîí áàðààíû òîìîîõîí äýëã¿¿ð¿¿ä,

Êîìïüþòåð ëàíä òºâä àëáàí ìýäýãäëèéã õ¿ðã¿¿ëæ,

õýðýãëýæ áîëîõã¿é òàëààðõ çºâëºìæèéã ãàðãàæ

áàéãóóëëàãûí öàõèì õóóäñàíä áàéðøóóëñàí.

Óã íºëººëºëòýé õîëáîîòîéãîîð 9 ä¿ãýýð ñàðûí

12-íû øºíèéí 00:00-04:30 öàãèéí õîîðîíä

äàâòàìæ ñîëèõ òóðøèëòûí õýëæèëòèéã ÓÁ áàíê,

3 äóãààð õîðîîëëûí 61-ð áàéð, Áàÿíõîøóó,

Ìààõóóð òîëãîé, Øàð õàä çýðýã ñàéòóóä

äýýð õèéõýä 2 ñàéòàä íºëººëºë àðèëæ ¿ëäñýí

ãàçðóóäàä àðèëààã¿é. Ýíý íü Êèáåð àþóëã¿é

áàéäëûí ãàçðûí íýâòð¿¿ëýõ ñòàíö îéðõîí

áàéðëàñàíòàé õîëáîîòîé áàéñàí.

¯¿íýýñ ãàäíà ¿¿ðýí õîëáîîíû ñòàíöóóä ººð

õîîðîíäîî õàðèëöàí íºëººëºë ¿¿ñãýæ áàéñíûã

2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 02-íû Íàëàéõ

2014 îíû 3 äóãààð óëèðàëä Óëààíáààòàð õîò

áîëîí Íàëàéõ ä¿¿ðýã, Ñýëýíãý àéìãèéí Ìàíäàë,

Îðõîí àéìãèéí Áàÿí-ªíäºð, Æàðãàëàíò,

Äàðõàí-Óóë àéìãèéí Äàðõàí, Äîðíîãîâü

àéìãèéí Çàìûí-¯¿ä ñóìäàä àëáàí òîìèëîëòîîð

òóñ õîðîîíîîñ ìýðãýæèëòýí, èíæåíåð òåõíèêèéí

àæèëòíóóä àæèëëàëàà.

Õýìæèëò, õÿíàëòûí ÿâöûã ¿éë÷èëãýý òóñ á¿ðýýð íü äóðäâàë:ßâóóëûí áîëîí çººâðèéí õýìæèëò øàëãàëòûí

õóâüä:

ÒÅËÅÂÈÇ, ÐÀÄÈÎÃÈÉÍ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒÐ¯¯ËÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ:

Òåëåâèç, ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷èä ÕÕÇÕ-íîîñ îëãîñîí äàâòàìæ äýýð

òîõèðãîî õèéãýýã¿é, òîíîã òºõººðºìæ ñòàíäàðò

øààðäëàãà õàíãàõã¿éí óëìààñ çóðâàñûí

ãàäíàõ öàöàðãàëò ¿¿ñãýõ, ãàçàðäóóëãàã¿é, òîíîã

òºõººðºìæèéí õîëáîëò ñóóðèëóóëàëò ñòàíäàðòûí

äàãóó áóñ, òåõíèê òîíîã òºõººðºìæäºº òîãòìîë

¿çëýã ¿éë÷èëãýý õèéäýãã¿é çýðãýýñ øàëòãààëàí

íºëººëºë ¿¿ñãýõ, íºëººëºëä ºðòºõ àñóóäàë

çºð÷ë¿¿ä íýëýýäã¿é ãàð÷ áàéëàà. ¯¿íòýé

õîëáîãäóóëàí òîíîã òºõººðºìæèíäºº òîãòìîë

¿çëýã ¿éë÷èëãýý, òîõèðãîî õèéõ øààðäëàãûã òóõàé

á¿ðò õ¿ðãýæ, áàéãóóëëàãûí öàõèì õóóäñààð

äàìæóóëàí çààâàð çºâëºìæ¿¿äèéã ãàðãàæ,

ìýðãýæèë àðãàç¿éí çºâëºãºº ºã÷ àæèëëàâ.

ÎËÎÍ ÑÓÂÃÈÉÍ ÄÀÌÆÓÓËÀÕ

¯ÉË×ÈËÃÝÝ /ÌÌÄÑ/ ÝÐÕËÝÃ×ÈÄ:

Òóñ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí õóâüä òóñãàé

çºâøººðëººð îëãîãäñîí äàâòàìæèéí

çóðâàñààñ ºðãºí çóðâàñààð íýâòð¿¿ëãýý öàöàõ,

òîíîã òºõººðºìæèéã çîðèóëàëòûí çîãñóóðò

áàéðëóóëààã¿é, çîðèóëàëòûí êàáåëèàð

õîëáîîã¿é, òîíîã òºõººðºìæèéíõºº ãàðàëòàíä

õÿíàëò òàâüäàãã¿é çýðãýýñ øàëòãààëàí íºëººëºëä

ºðòºõ, íºëººëºë ¿¿ñãýõ ÿâäàë èõýâ÷ëýí ãàð÷

Õÿíàëò, øàëãàëòûí ìýäýý

2014 ÎÍÛ 3 ÄÓÃÀÀÐ ÓËÈÐÀË

16


¯éë÷èëãýý ýðõëýã÷Òºõººðºìæèéí òîî(äàâòàìæèéí çóðâàñààð)

2.4ÃÃö 5ÃÃö

Êåâèêî ÕÕÊ 1078 0

Íîìñèñ ÕÕÊ 12 1

Ñêàé Ñè ýíä Ñè ÕÕÊ 1 0

Ìîáèíåò ÕÕÊ 132 0

Óëóñíåò ÕÕÊ 203 0

Ñêàéìåäèà êîðïîðåøí ÕÕÊ 61 5

Áóñàä 8505 16

ä¿¿ðãèéí õýìæèëòýýð òîãòîîñîí. Ýíý íü ¿¿ðýí

õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ººðèéí ñ¿ëæýýíèé

òîíîã òºõººðºìæäºº òîãòìîë ¿çëýã ¿éë÷èëãýý

õèéäýãã¿éòýé õîëáîîòîé þì.

Ìºí 2014 îíû 8 äóãààð ñàðûí 13, 9 ä¿ãýýð

ñàðûí 19-íèé ºäð¿¿äýä Îðõîí àéìãèéí Áàÿí-

ªíäºð, Æàðãàëàíò ñóìäàä àæèëëàæ Ìîáèêîì

Êîðïîðàöè ÕÕÊ, Æè-Ìîáàéë ÕÕÊ-èéí ñ¿ëæýýíä

òîîí òåëåâèçèéí ñòàíöóóä íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ

áàéãààã èëð¿¿ëýí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä

çºð÷ëèéã àðèëãàõ òàëààð çºâëºìæ õ¿ðã¿¿ëñýí.

Ýäãýýð íü ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí àíòåíí íýã

öàìõàãò áàéðëàñàíòàé õîëáîîòîé. Ò¿¿í÷ëýí

Äîðíîãîâü àéìãèéí Çàìûí-¯¿ä ñóìàíä áàéðëàõ

Æè-ìîáàéë ÕÕÊ-èéí õèë äàãóó áàéðëàõ

ñàéòóóäàä 9 ä¿ãýýð ñàðûí 19, 20-íû ºäð¿¿äýä

íèéò 15 öàãèéí õýìæèëòèéã õèéõýä ÁÍÕÀÓ-ûí

òàëààñ ðàäèî ¿¿ñã¿¿ð íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ áàéñíûã

èëð¿¿ëæ õîëáîãäîõ àðãà õýìæýýã àâàõààð

àæèëëàæ áàéíà.

Óòàñã¿é èíòåðíåòèéí 2.4ÃÃö áîëîí 5ÃÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñ: Òóñ äàâòàìæèéí

çóðâàñóóäàä Dell Notebook, Vistabler ïðîãðàìì,

GlobalSat BU-353 ìàðêèéí GPS àøèãëàí 7

äóãààð ñàðûí 3-5-íû ºäð¿¿äýä Óëààíáààòàð

õîòûí òºâèéí á¿ñýä õýìæèëò õèéõýä: >

2.4ÃÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò 8505 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èéí òîäîðõîéã¿é òºõººðºìæ èëýðñýí íü

èõýâ÷ëýí àéë ºðõèéí õýðýãöýýíä àøèãëàäàã òºõººðºìæ¿¿ä áàéñàí. Ýäãýýðèéã indoor, outdoor ¿¿ð íü

ÿëãàõ õ¿íäðýëòýé áàéíà. Ìºí õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íãýýñ õàðàõàä IPTV-èéí õýðýãëýã÷äèéí òîî ºñºõ òºëºâòýé

áàéíà. 5ÃÃö-èéí çóðâàñò 400 SSID á¿õèé òºõººðºìæ õýìæèãäëýý. Áëàíê SSID á¿õèé 266 òºõººðºìæ

áîëîí áóñàä òºõººðºìæèéã äàõèí õýìæèëòýýð èëð¿¿ëæ òîäðóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

136787 ÕÝÌÆÈËÒÝÝÐ ÍÈÉÒ 153 ¯ÉËÄÂÝÐËÝÃ×ÈÉÍ 23538 ÒªÕªªÐªÌÆ ÈËÝÐÑÝÍ. ¯¯ÍÈÉÃ ÇÓÐÂÀÑÀÀÐ ÍÜ ÀÍÃÈËÂÀË:

2.4ÃÃö çóðâàñò 23239 òºõººðºìæ, 5ÃÃö-èéí

çóðâàñò 298 òºõººðºìæ, àæèëëàæ áàéâ.

Äàâòàìæ àøèãëàëòûã ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ òóñ

á¿ðýýð õàðóóëâàë:

¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÝÄ ÄÀÐÀÀÕ

ÇªÐ×Ë¯¯Ä ÈËÝÐËÝÝ:

Ýñ Òè Ýñ Ñèòèíåò ÕÕÊ óòàñã¿é èíòåðíåòèéí

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºëã¿é áîëîâ÷

2.4ÃÃö-èéí çóðâàñò 11, 5ÃÃö-èéí çóðâàñò 4

òºõººðºìæ, Ìîáèíåò ÕÕÊ SSID á¿õèé 13

¿éëäâýðëýã÷èéí 131 òºõººðºìæ àøèãëàæ áàéñàí.

Òîïèêà ÕÕÊ-èéí òóñãàé çºâøººðëèéí õóãàöàà

2012 îíä äóóññàí áîëîâ÷ 2.4ÃÃö-èéí çóðâàñò

2, 5ÃÃö-èéí çóðâàñò 21 òºõººðºìæ àøèãëàæ

áàéñàí íü òîãòîîãäñîí.

Õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíö: Äóëààíû óëèðàë

ýõýëñýíòýé õîëáîãäóóëàí áàðèëãà óãñðàëòûí

¿éë àæèëëàãàà ýðõýëäýã áàéãóóëëàãà àæ àõóéí

íýãæ¿¿ä ººðñäèéí äàâòàìæ äýýð áóðóó òîõèðãîî

õèéñýí áîëîí áóñäûí ðàäèî äàâòàìæèéã õóóëü

áóñààð àøèãëàæ õàðèëöàí íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ

áàéãàà çºð÷èë íýëýýäã¿é áàéëàà. Ýíý õóãàöààíä

õàðóóë õàìãààëàëò, òàêñè, òýýâýð çóó÷, èðãýíèé

íèñýõ, áàðèëãûí áîëîí òóñãàé õýðýãëýýíèé

çóðâàñò àæèëëàäàã áàéãóóëëàãóóäààñ íèéò 15

ãîìäîë èðñíýýñ èõýíõ íü áàðèëãà óãñðàëòûí

áàéãóóëëàãà áîëîí òàêñè ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí


ðàäèî ñòàíöààñ íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ áàéñíûã òóõàé

á¿ð õîëáîãäîõ àðãà õýìæýýã àâ÷ àæèëëàëàà.

ÑÓÓÐÈÍ ÕÝÌÆÈËÒ, ÕßÍÀËÒÛÍ ÕÓÂÜÄ:

Ðàäèî ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ñóóðèí õÿíàëò: Òóñ õÿíàëòàíä Óëààíáààòàð õîòîä õýò áîãèíî

äîëãèîíû ðàäèîãèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã 30

õýò áîãèíî äîëãèîíû ðàäèî ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä õàìðàãäñàíààñ:

• Õýâèéí àæèëëàæ áàéãàà – 16 ðàäèî;

• Áàãà õýìæýýíèé øóóãèàíòàé – 5 ðàäèî

/ÔÌ96.3, ÔÌ101.7, ÔÌ103.1, ÔÌ104

ÔÌ107/

• Áàéíãûí èõ õýìæýýíèé øóóãèàíòàé – 5 ðàäèî

/ÔÌ99.3, ÔÌ102.5, ÔÌ102.1, ÔÌ106.6

áîëîí ÔÌ92.1/

• Àæèëëàõã¿é áàéãàà – 3 ðàäèî ñòàíö

/ÔÌ91.7, ÔÌ92.1, áîëîí ÔÌ105/

• Òàðõàëò õàíãàëòã¿é-2 /ÔÌ91.1, áîëîí

ÔÌ92.1/

ÔÌ91.1 áîëîí ÔÌ92.1 ðàäèî ºðãºí

íýâòð¿¿ëã¿¿ä íü 2014 îíû 5 äóãààð ñàðûí

7-íîîñ ¿éë àæèëëàãààãàà ýõë¿¿ëñýí õýäèé ÷

áàãà ÷àäëààð àæèëëàæ áàéãàà ó÷ðààñ òàðõàëò

õàíãàëòã¿é áàéíà. Çºâõºí õîòûí òºâèéí á¿ñèéí

ñîíñîã÷äîä íýâòð¿¿ëãýý õ¿ðãýýä áàéíà.

ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒÐ¯¯ËÃÈÉÍ ÑÓÓÐÈÍ ÕßÍÀËÒ:

Îðáèò äàõ Ðàäèî äîëãèîí õÿíàëòûí òºâººñ

Óëààíáààòàð õîòîä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã

Ñêàéìåäèà, Ýì Äè Ýé÷ Ýñ /MDHS/, Ýì Ýí

Áè Ñè /MNBC/ çýðýã îëîí ñóâãèéí òåëåâèç¿¿ä

áîëîí õèéìýë äàãóóëûí ñ¿ëæýý á¿õèé îëîí

ñóâãèéí äàìæóóëàõ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ ÄÄÝØ ÒÂ-

èéí ãàðàëòàíä õýðýãëýã÷èéí òºõººðºìæ àøèãëàí

òåëåâèç, êàáåëèéí ñóâãóóäèéí äóóíû ò¿âøèíã

òîãòîîõ áîëîí ÕÕÇÕ-íû 2011 îíû 7-äóãààð

òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí “Òåëåâèç, ðàäèîãèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé

íºõöºë øààðäëàãà” áîëîí òóñ õîðîîíû 2013

îíû 21-ð òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí “Òåëåâèç

ðàäèîãèéí îëîí ñóâãèéã äàìæóóëàõ ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷èéí ñóâãèéí á¿òöèéã õÿíàõ àðãà÷ëàë”-ûã

áàðèìòëàí òîãòìîë õèéäýã.

Òåëåâèç, êàáåëèéí ñóâãóóäûí äóóíû ò¿âøèíã

òîãòîîõäîî îëîí ñóâãèéí òåëåâèç¿¿äèéí

õýðýãëýã÷èéí òºõººðºìæèéí äóóíû ò¿âøíèé

õýìæýýã 20, òåëåâèçîðûí äóóíû ò¿âøíèé õýìæýýã

50 áàéõàä õýâèéí áàéõààð òîãòîîæ ò¿¿íòýé

õàðüöóóëàí õýâèéí ÷àíãà, ñóë ãýñýí ¿íýëãýýã ºã÷

õÿíàëòûí ¿ð ä¿íã ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ òóñ á¿ðýýð

ãàðãàäàã.

7,8,9 Ä¯ÃÝÝÐ ÑÀÐÛÍ ÕßÍÀËÒÛÍ

ÕÓÃÀÖÀÀÍÄ:

• Äóóíû ò¿âøíèé õýìæèëòýýð MN25 òåëåâèç áîëîí Ìàë÷èí, Like, MNC, TV10 ñóâãóóäûí äóóíû ò¿âøèí õÿíàëò õèéñýí 4 îëîí ñóâãèéí òåëåâèç¿¿ä äýýð ÷àíãà, MN2, ¯íäýñòýí, Ñ¿ëä ñóâãóóä äóóíû ò¿âøèí áàãàòàé õýìæèãäëýý.

• ÄÄÝØ ÒÂ îëîí ñóâãèéí òåëåâèç íü òóñãàé çºâøººðëººð Óëààíáààòàð õîòîä õàìðàõ õ¿ðýýòýé òåëåâèç, êàáåëèéí ñóâãóóäûã îðîí äàÿàð íýâòð¿¿ëñýí çºð÷èë äàâòàãäñààð áàéíà.

• Õÿíàëòûí õóãàöààíä Ñ¿ëä ÒÂ, 4K KMG, Ð-TV çýðýã êàáåëèéí ñóâãóóä øèíýýð òóðøèëòûí íýâòð¿¿ëãýý Ñêàéìåäèà, ÄÄÝØ ÒÂ-¿¿äýýð ÿâóóëæ áàéíà.

• 9 ä¿ãýýð ñàðûí 11-íèé 13:15 öàãò Îëëîî ÒÂ, 9 ä¿ãýýð ñàðûí 22-íû 12:55 öàãò Ýõ îðîí ÒÂ óðàí ñàéõíû êèíîíû äóíäóóð óðñäàã çàð ÿâóóëæ çºð÷èë ãàðãàæ áàéñàí.

• ÄÄÝØ ÒÂ íü SPS-free, SPS-2 Plus, áîëîí SPS-3 Action ãýñýí ÕÕÇÕ-íîîñ îëãîñîí òóñãàé çºâøººðºëã¿é ñïîðòûí ñóâãóóäûã íýâòð¿¿ëñýýð áàéíà.

• 4Ê KMG, UTV, Bloomberg ñóâãóóä íü äýëãýö äýýð òºðºëæñºí ÷èãëýëýý òîäîðõîé áàéäëààð èëýðõèéëæ òýìäýãëýäýãã¿é òåëåâèç, ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë øààðäëàãûí 8.3 äàõ çààëòûã çºð÷ñººð áàéíà.

• Õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíöûí ñóóðèí õýìæèëò: Õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíö àøèãëàæ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýýñ èð¿¿ëñýí õàðèëöàí íºëººëëèéí ãîìäëûí äàãóó øààðäëàãàòàé ¿åä ñóóðèí õýìæèëò, õÿíàëòûã õèéæ ã¿éöýòãýäýã. Ýíý õóãàöààíä íèéò 5 áàéãóóëëàãûí ãîìäëûã 12 óäààãèéí

ñóóðèí õýìæèëòýýð õèéæ ã¿éöýòãýñýí.

18


Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî, Îþóíû ºì÷èéí ãàçðûí äàðãûí õàìòàðñàí òóøààëààð áàòàëñàí óäèðäàìæèéí äàãóó Óëààíáààòàð õîòîä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà Ðàäèî ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äýä “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü”, “Ðàäèî äîëãèîíû òóõàé õóóëü”, “Òåëåâèç, ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë øààðäëàãà”, Ðàäèî äàâòàìæèéí òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýýíèé õýðýãæèëò, òîíîã òºõººðºìæèéí àøèãëàëòûí áàéäàëä ¿çëýã, øàëãàëò õèéæ çºð÷ëººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, èëýðñýí çºð÷ëèéã àðèëãàõ, òàñëàí

ÓËÀÀÍÁÀÀÒÀÐ ÕÎÒÎÄ ÐÀÄÈÎ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒÐ¯¯ËÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÈÉÍ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÄ ÕÈÉÑÝÍ ØÀËÃÀËÒÛÍ ÒÅÕÍÈÊÈÉÍ ÀÆËÛÍ ÕÝÑÃÈÉÍ ÒÀÉËÀÍÃÈÉÍ ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ

1. ÒÅÕÍÈÊ, ÒÎÍÎÃ ÒªÕªªÐªÌÆÈÄ ÁÀÒÀËÃÀÀÆÓÓËÀËÒÛÍ ÕÝÌÆÈËÒ ÕÈÉÕ;Íýâòð¿¿ëýõ ñòàíö íýã á¿ðèéã óðä÷èëàí ãàðãàñàí õóâààðèéí äàãóó ðàäèî äàâòàìæèéí õýìæèëòèéí óòãàíä íºëººëæ áîëîõ áóñàä ýõ ¿¿ñã¿¿ðýýñ õîëäóóëàõ çîðèëãîîð Îðáèò äàõ Ðàäèî äîëãèîí õÿíàëòûí òºâä íàðèéâ÷èëñàí õýìæèëòýíä õàìðóóëñàí. Ýíý íü ñòàíöóóäûí ººðèéí ãàðãàæ áàéãàà ÷àäàë, öàöàðãàëò, ñïåêòð íü ñòàíäàðò õýìæýýíä áàéãàà ýñýõýä ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõºä ¿ð ä¿íòýé àðãà õýìæýý áîëîâ.Õýìæèëòýíä 23 íýâòð¿¿ëýã÷ á¿ðýí õàìðàãäñàí áà 4 íýâòð¿¿ëýã÷ 380Â-èéí òýæýýëèéí ¿¿ñã¿¿ðýýð òýæýýãääýã, 1 íýâòð¿¿ëýã÷ õýìæ¿¿ðèéí áàãàæèä õîëáîëò òîëãîé òààðààã¿éí óëìààñ õèéãäýýã¿é þì.

2. ÔÌ-ÈÉÍ ªªÐÈÉÍ ÁÀÉÐÀÍ ÄÝÝÐ ÕÝÌÆÈËÒÈÉÃ ÕÈÉÆ ÐÀÄÈÎ ÄÎËÃÈÎÍ ÕŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸŸßÍŸŸŸŸŸÀËÒÛÍ ÒªÂÄ ÕÈÉÑÝÍ ÕÝÌÆÈËÒÒÝÉ ÕÀÐÜÖÓÓËÀÕ; ÀÍÒÅÍ, ÍÝÂÒÐ¯¯ËÝÃ×ÈÉÍ ÕÎËÁÎËÒÛÃ ØÀËÃÀÕ;Òóñ õýìæèëòèéã íýâòð¿¿ëýã÷èéí ñòóäè áîëîí àíòåííòàé õîëáîãäñîí ¿åä ãàðãàæ áàéãàà ÷àäëûã òîäîðõîéëîõ, íýâòð¿¿ëýõ àíòåíí áîëîí ôèäåð øóãàìûí àëäàãäëûã òîîöîîëîõ çîðèëãîîð õèéæ ã¿éöýòãýâ. Õýìæèëòýíä 24 ðàäèî õàìðàãäàæ, õýìæ¿¿ðèéí áàãàæèä õîëáîëò òîëãîé òààðààã¿éí óëìààñ 2, íýâòð¿¿ëýã÷ áîëîí íýâòð¿¿ëýõ àíòåíí çîîæ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëààã¿éí óëìààñ 2 ðàäèî õàìðàãäñàíã¿é.

3. ÑÒÓÄÈÝÑ ÍÝÂÒÐ¯¯ËÝÃ× Õ¯ÐÒÝËÕ ÕÎËÁÎËÒÛÃ ØÀËÃÀÕ ÐÀÄÈÎ ËÈÍÊÈÉÍ ÄÀÂÒÀÌÆ, ×ÀÄËÛÃ ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ;Øàëãàëòûã õèéõýä øèëýí êàáåëèàð-5, êîàêñèàëü êàáåëèàð-13, ðàäèî ëèíêýýð-8, ðàäèî äàìæóóëàëò õèéäýã áà ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëààã¿éí óëìààñ õîëáîëò òîäîðõîé áóñ-2 ðàäèî áàéëàà. Ðàäèî ëèíê àøèãëàí äàìæóóëàëò õèéäýã 8 ðàäèîãîîñ ÔÌ95.1 ðàäèî íü ëèíê àøèãëàõ çºâøººðºëã¿é, ÔÌ98.1, ÔÌ98.9 áîëîí ÔÌ101.7 íü ðàäèî ëèíêèéí áàéðøëûã ýðõèéí áè÷èãò çààñíààñ ººð áàéðøèëä áàéðëóóëæ àøèãëàñàí çýðýã çºð÷ë¿¿ä èëýðñýíä õîëáîãäîõ àðãà õýìæýýã àâ÷ àæèëëàëàà.

çîãñîîõ çîðèëãîîð 2014 îíû 5 äóãààð ñàðûí 5-23-íû, 6 äóãààð ñàðûí 3-íû ºäð¿¿äýä òåõíèêèéí àæëûí õýñýã óäèðäàìæèéí õ¿ðýýíä àæèëëàâ. Òóñ àæëûí õýñýã íü õýò áîãèíî äîëãèîíû ðàäèî ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí 88ÌÃö-108ÌÃö-èéí, ðàäèî ëèíêíèé 370-380 ÌÃö, 920-930ÌÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò äîîðõ ÷èãëýë¿¿äýýð Rohde & Schwartz FSH8 /9êÃö-8ÃÃö/ñïåêòð àíàëèçàòîð, Bird 4421Pow-er meter, Bird 4402Power sensor /0.3-1000Âò, 25-1000ÌÃö/ ÷àäëûí õýìæ¿¿ð áîëîí 1êÂò-ûí ýêâèâàëåíò à÷ààã àøèãëàí õýìæèëò øàëãàëòûã õèéæ, ¿ð ä¿íã áîëîâñðóóëàí ä¿ãíýëò õèéæ àæèëëàëàà. ¯¿íä:

Óëààíáààòàð õîòîä ðàäèî ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºëòýé íèéò 29 ÔÌ ðàäèîãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýýñ øàëãàëòàíä 28 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä õàìðàãäñàí. ¯¿íýýñ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà 26, ÿâóóëààã¿é 3 ðàäèîãèéí òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä áàéëàà.


4. ÕÀÌÐÀÕ Õ¯ÐÝÝÍÈÉ ÕÝÌÆÈËÒ, ÒÎÎÖÎÎËÎË ÕÈÉÕ;Òóñ òîîöîîëëûã õèéõäýý íýâòð¿¿ëýõ ñòàíöûí ÷àäàë áîëîí íýâòð¿¿ëýõ àíòåííû ºíäºð, ãàçàðç¿éí áàéðøëûí êîîðäèíàòûã ºãºãäºë áîëãîí ICS Telecom ïðîãðàìì õàíãàìæààð Ìîíãîë óëñûí MNS 5476:2005 “Äàâòàìæèéí ìîäóëÿöòàé ðàäèî ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí öàõèëãààí îðîíãèéí õ¿÷ëýãèéí õàìãààëàõ õàðüöàà, çºâøººðºõ õýìæýý” ñòàíäàðòûí äàãóó çºâøººðºãäºõ õýìæýý íü õîòûí íºõöºëä 74 äÁ(ìêÂ/ì), íàéäâàðòàé õàìðàõ õ¿ðýýã 40êì-èéí ðàäèóñò áàéõààð òîîöîîëîí äîëãèîíû öàöàðãàëòûí õýìæýýã òîîöîîëîâ. Èíãýõýä òàðõàëò õàíãàëòòàé-17 /áàðóóí ç¿¿í òèéø 25-ñ èõ êì-ò/, òàðõàëò äóíä çýðýã-7 / ÔÌ96.3, ÔÌ98.1, ÔÌ99.3, ÔÌ100.1, ÔÌ102.5 ÔÌ105.5, ÔÌ107.5 áàðóóí ç¿¿í òèéø 20-25êì êì-ò/, òàðõàëò õàíãàëòã¿é-2 /ÔÌ91.1 áîëîí ÔÌ92.1 áàðóóí ç¿¿í 15-ñ áàãà êì-ò/,õàðèí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëààã¿é, íýâòð¿¿ëýã÷èéí áàéðøèë òîäîðõîé áóñ øàëòãààíààð 2 ðàäèîä/ÔÌ91.7, ÔÌ92.5/ õàìðàõ õ¿ðýýíèé õýìæèëò, òîîöîîëîë õèéõ áîëîìæã¿é áàéëàà.

ÐÀÄÈÎ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒÐ¯¯ËÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÈÉÍ ÍÈÉÒËÝÃ ÇªÐ×ÈË:

òàëààð çºâëºìæ áîëîí õóãàöààòàé ¿¿ðýã äààëãàâðûã õ¿ðã¿¿ëýâ.

Òåõíèêèéí àæëûí õýñãèéí ç¿ãýýñ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èääýý Ðàäèîãèéí ñòóäèéí íýâòð¿¿ëýõ áîëîí õîëáîõ òºõººðºìæ¿¿äèéã ãàçàðäóóëãàòàé áàéëãàõ, ðàäèîãèéí ñòóäè áîëîí òîíîã òºõººðºìæ¿¿äèéí áàéðàíä õºäºëìºð àþóëã¿é àæèëëàãààã õàíãàõ, áàéðûã MNS 5591-1:2006 “Ðàäèîãèéí ñòóäè. 1-ð õýñýã. ¯íäñýí øààðäëàãà” ñòàíäàðòàä íèéö¿¿ëýí òîõèæóóëàõ, òîíîãò òºõººðºìæ¿¿äèéã 5591-2:2006 “Ðàäèîãèéí ñòóäè. 2-ð õýñýã. Òîíîã òºõººðºìæèä òàâèõ åðºíõèé øààðäëàãà” ñòàíäàðòûí äàãóó õîëáîõ, öàõèëãààí òýæýýëèéí íàéäâàðòàé ¿¿ñã¿¿ðò õîëáîõ áîëîí íººöòýé áàéõ, ÕÕÇÕ-íû www.crc.gov.mn âýá ñàéòààð òîãòìîë îðæ ìýäýýëýëòýé òàíèëöàæ áàéõ, òóñãàé çºâøººðºëä òóñãàãäñàí ìýäýýëýë ººð÷ëºãäºõ áîëîí øèíý÷ëýãäýõ á¿ðò òóñ õîðîîíä àëáàí áè÷ãýýð òóõàé á¿ðò ìýäýãäýæ ººð÷ëºëòèéã òóñãóóëæ áàéõ, ðàäèîãèéí òîíîã òºõººðºìæ¿¿äýä ¿çëýã ¿éë÷èëãýýíèé õóâààðü ãàðãàæ òîãòìîë õèéæ õýâø¿¿ëýõ çýðýã çºâëºìæèéã ãàðãàæ àæèëëàâ.

Òåõíèê òîíîã òºõººðºìæ ãàçàðäóóëãàã¿é, öàõèëãààí òýæýýëèéí íàéäâàðòàé ýõ ¿¿ñã¿¿ðã¿é áîëîí íººö ¿¿ñã¿¿ðã¿é, òîíîã òºõººðºìæèéí õîëáîëò ñòàíäàðòûí äàãóó áóñ, íýâòð¿¿ëýã÷èéã òóñãàé çºâøººðºëä çààñíààñ ººð áàéðëàëä çºâøººðºëã¿é áàéðëóóëñàí, íýâòð¿¿ëýã÷èéí ÷àäàë áîëîí ìàðê, ¿ç¿¿ëýëòèéã òóñãàé çºâøººðºëä çààñíààñ ººð÷èëñºí, òåõíèêèéí ìýðãýæëèéí àæèëòàí õàíãàëòã¿é,ñòóäè áîëîí òîíîã òºõººðºìæèéí ºðºº áàéðàíä õºäºëìºð àþóëã¿é áàéäëûã õàíãààã¿é /äýýø ãàðàõ øàò, áýõýëãýýã¿é, äóó ÷èìýý òóñãààðëàëòã¿é, ýôèðèéí ñòóäèä íýâòð¿¿ëýã÷ áàéðëóóëñàí ãýõ ìýò/ çýðýã áàéëàà.

Ìºí ÔÌ104, ÔÌ107.5 ÔÌ98.1 ðàäèî íü íýâòð¿¿ëýã÷ áîëîí íýâòð¿¿ëýõ àíòåííûã íèéòèéí îðîí ñóóöíû äýýâýð äýýð áàéðëóóëàí “Ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàõ òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãà”-èéí 7-ð ç¿éëä çààñíààð Íýâòð¿¿ëýã÷èéã (àíòåííûã) íèéòèéí îðîí ñóóöíû ýçýìøèë, ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí áàéðàíä áàéðëóóëàõûã õîðèãëîíî ãýñýí çààëòûã çºð÷èæ áàéñàíä çºð÷ëºº àðèëãàõ

Ä¿í. Øàëãàëòûí íýãäñýí ä¿íã ãàðãàõàä òóñ õýìæèëò øàëãàëòàíä õàìðàãäñàí áàéäàë áîëîí Ðàäèî äîëãèîí õÿíàëòûí òºâä áàéíãà õèéãääýã ñóóðèí õÿíàëòûí ¿ð ä¿íã õàðãàëçàæ ä¿ãíýñýí.

Ä¿íã òàíèëöóóëáàë:•Ì¯ÎÍÐ- 1-ð ñóâàã -106, Áèçíåñ ðàäèî- 98.9, Ãýð á¿ëèéí ðàäèî-104.5 ðàäèî -õàíãàëòòàé ñàéí.

•Àðãà áèëýã 95.7, Ýëãýí íóòàã- 96.9 ðàäèî–ñàéí.

•Àâòî ðàäèî 96.3, Èíýýìñýãëýë-99.3, Êèññ-100,1, ÐÒÑ ÓÒ¯Ã -103,1 Àâòî ðàäèî-105,5 Àìåðèêèéí äóó õîîëîé-106.6 ðàäèî-õàíãàëòã¿é.

•Öàã ¿å çàëóóñ -91.1, Ýâñýã Ìîíãîë-91.7, Òîéì -92.1, ÔÌ-92.5, Ýðõ ÷ºëºº – 104, Çºãèé ðàäèî -107 ðàäèî- øààðäëàãà õàíãàõã¿é, ìóó.

•Áóñàä 11 ðàäèî-øààðäëàãà õàíãàñàí, ñàéæðóóëàõ øààðäëàãàòàé ãýñýí ¿íýëãýýã àâëàà.


20

ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒÐ¯¯ËÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ× ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÓÓÄÀÄ ¯ÇËÝÃ, ØÀËÃÀËÒ ÕÈÉÑÝÍ ÒÓÕÀÉ ÌÝÄÝÝËÝË

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä ýýëæèò ¿çëýã øàëãàëòûã 2014 îíû 8 äóãààð ñàðûí 5–13-íû ºäð¿¿äýä, êàáåëèéí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä 6 äóãààð ñàðûí 30-íààñ 7 äóãààð ñàðûí 9-íû ºäð¿¿äýä òóñ òóñ çîõèîí áàéãóóëæ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí Ìîíãîë óëñûí õóóëü òîãòîîìæ, Òåëåâèç, ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë øààðäëàãûí õýðýãæèëò, òåõíèêèéí ñòàíäàðò õàíãàñàí áàéäàë, ºíãºðñºí óäààãèéí ¿çëýã, øàëãàëòààð ºãñºí ¿¿ðýã äààëãàâðûí äàãóó àâñàí àðãà õýìæýý, ã¿éöýòãýëèéí áàéäëûã ãàçàð äýýð íü ¿çýæ ¿íýëýëò ä¿ãíýëò, çààâàð çºâëºìæ ºã÷ àæèëëàëàà.

Øàëãàëòàíä òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí 16 òåëåâèç, êàáåëèéí 49 ñóâàã õàìðàãäëàà.

Òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýý, ò¿¿íä òàâèãäñàí íºõöºë øààðäëàãûí õóâüä íýã öàã òóòàìä äàìæóóëàõ çàð ñóðòàë÷èëãàà íü 15 ìèíóòààñ õýòðýõã¿é áàéõ, Ìîíãîë á¿òýýëèéí ýçëýõ õóâü õýìæýý íèéò õºòºëáºðèéí öàãèéí 50 õóâèàñ äîîøã¿é áàéõ, õºòºëáºðèéí öàãèéí õóâààðèéí áàðèìòëàë çýðýã ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýñ ãàäíà òåëåâèç¿¿äèéí õºòºëáºðèéí á¿òöèéã àâ÷ ¿çñýí. Òóõàéí òåëåâèçèéí ººðèéí á¿òýýë ¿éëäâýðëýë, õºòºëáºð áýëòãýõäýý îëîí íèéòèéã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ, òàíèí ìýä¿¿ëýõ, ¿çýã÷, îëîí íèéòèéí ýðõ àøãèéã äýýäëýõ ÷èãëýëèéã ¿íäñýí ¿¿ðýã, çîðèëãîî áîëãîñîí áàéäàë, àðèëæààíû øèíæòýé íýâòð¿¿ëãèéí õóâü õýìæýý çýðýãò òåëåâèç òóñ á¿ðýýð ¿íýëýëò ºã÷, òåëåâèç¿¿äèéí õºòºëáºðèéí ºíººãèéí áàéäëûã õàðüöóóëàí àâ÷ ¿çñýí áîëíî. Êàáåëèéí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí õóâüä íýã ºäðèéí õºòºëáºðèéí 80 õóâèàñ äîîøã¿é íü òºðºëæñºí ÷èãëýëýýð áýëòãýñýí íýâòð¿¿ëýã áàéõ íºõöºë øààðäëàãûí çààëòûí áèåëýëòèéã øàëãàâ.

Òåõíèêèéí ñòàíäàðòûí õóâüä òåëåâèçèéí ñòóäèéí õýìæýý, ãýðýëò¿¿ëýã, àêóñòèêèéí øààðäëàãà, òîíîã òºõººðºìæèéí òåõíîëîãè ¿éë àæèëëàãààíû ñòàíäàðòûã õàíãàñàí áàéäàëä ¿çëýã øàëãàëò õèéñíýýñ ãàäíà òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí õóâüä ýôèðèéí ñòóäèéí ä¿ðñ áîëîí äóóíû ¿íäñýí ãàðàëòûí äîõèîíû õýìæèëòèéã õèéñýí.

ªíãºðñºí óäààãèéí øàëãàëòààð ºãºãäñºí ¿¿ðýã äààëãàâðûí äàãóó õèéãäñýí àæèë, àâàãäñàí àðãà õýìæýýã ãàçàð äýýð íü ¿çýæ ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãëºº.

Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áàéãàà 16 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä õèéñýí ¿çëýã øàëãàëòààð 3 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä òóñãàé çºâøººðëèéã ò¿äãýëç¿¿ëýõèéã ñàíóóëàõ, 4 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ñàíóóëãà ¿¿ðýã äààëãàâàð, 7 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ¿¿ðýã äààëãàâàð õ¿ðã¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâ÷ àæèëëàâ.

Óëààíáààòàð õîòîä ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áàéãàà 49 êàáåëèéí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ¿çëýã øàëãàëòààð 1 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èéí òóñãàé çºâøººðëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, 4 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èéí òóñãàé çºâøººðëèéã 3 ñàðûí õóãàöààòàé ò¿äãýëç¿¿ëæ, 21 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ñàíóóëãà ¿¿ðýã äààëãàâàð, 15 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ¿¿ðýã äààëãàâàð õ¿ðã¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã òóñ òóñ àâëàà.

¯éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéíÍÈÉÒËÝÃ ÇªÐ×ÈË, ÄÓÒÀÃÄËÛÃ ÄÓÐÄÂÀË:• Çàðèì òåëåâèçèéí õóâüä õ¿¿õýä áîëîâñðîë,

óëàìæëàë ¸ñ çàíøëûí òºðëèéí íýâòð¿¿ëýã 5% õ¿ðýõã¿é áàéíà.

• Çàðèì òåëåâèçèéí áèçíåñ àðèëæààíû øèíæòýé íýâòð¿¿ëýã ºäðèéí õºòºëáºðèéí 10-20%-òàé áàéíà.

• Çàð ñóðòàë÷èëãààíû 1 öàãèéí 15 ìèíóòûí õýòðýëò ºìíºõ îíóóäòàé õàðüöóóëàõàä áóóðñàí ÷ çºð÷èë áàéñààð áàéíà.

• Õºòºëáºðò òóñãààã¿é íýâòð¿¿ëýã ÿâóóëäàã, õºòºëáºðèéí öàãèéí õóâààðü ìºðäºõã¿é áàéõ çºð÷èë áóóðñàí ÷ ìºí áàéñààð áàéíà.

• ¯çýã÷äèéí ñàíàë, ãîìäîë õ¿ëýýí àâ÷ øèéäâýðëýõ æóðàì áàéõã¿é, õ¿ëýýí àâñàí ñàíàë, ãîìäîëä àíàëèç ä¿ãíýëò õèéäýãã¿é.

• Òåõíèê ñòàíäàðòûí õóâüä òåõíèêèéí õîëáîëòûí ñõåì çóðàã áàéäàãã¿é, òåõíèêèéí ¿çâýð ¿éë÷èëãýý õèéäýã õóâààðüã¿é, ¿çëýãèéí òýìäýãëýë òýð á¿ð õºòºëäºãã¿é.

• Õîëáîî áàðèõ õàÿã, óäèðäëàãûí ººð÷ëºëòèéí ìýäýýëëýý àëáàí ¸ñîîð èð¿¿ëäýãã¿é çýðýã çºð÷èë äóòàãäëóóä áàéñààð áàéíà.

¯éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí ÑÀÉÍ ÒÀËÓÓÄÛÃ ÄÓÐÄÂÀË:• Çàðèì òåëåâèç ñóâãóóä íü òåëåâèçèéí

çîðèóëàëòòàé ººðèéí áàéðòàé áîëñíîîð, òåõíèê, òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýëä áàãàã¿é õýìæýýíèé õºðºíãº îðóóëàëò õèéæ áàéíà.

• Ñ¿¿ëèéí ¿åèéí òåõíèê òºõººðºìæ àøèãëàí ñòàíäàðòûí äàãóó ñòóäè, òåõíèê òîíîã òºõººðºìæèéí õîëáîëò ñóóðèëóóëàëòûã õèéæ ã¿éöýòãýõ áîëñîí.

• Íàñíû àíãèëàë òýìäýã òýìäýãëýãýýã òîäîðõîé õýìæýýíä àøèãëàæ áàéãàà.

Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ Õîðîîíû äàðãûí A/104 áîëîí À/131 òîîò òóøààëóóäûí äàãóó Óâñ, Áàÿí-

ªëãèé, Çàâõàí, Ãîâü-Àëòàé, Õîâä àéìãóóäûí òºâ áîëîí Çàâõàí àéìãèéí Òîñîíöýíãýë ñóìàíä ðàäèî

äàâòàìæ àøèãëàí õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äèéí òóñãàé

çºâøººðëèéí ãýðýý, õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæ, íºõöºë øààðäëàãûí õýðýãæèëòèéí áèåëýëòèéã øàëãàõ, òîíîã

òºõººðºìæèéí ñòàíäàðò øààðäëàãà õàíãàñàí áàéäàëä õýìæèëò, øàëãàëò õèéõ, ¿íýëýëò, ä¿ãíýëò ºãºõ, çºð÷ëººñ

óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, èëýðñýí çºð÷ëèéã àðèëãàõ, øóäàðãà ºðñºëäººíèéã áèé áîëãîõ çîðèëãîîð 2014 îíû 6

äóãààð ñàðûí 6-19-íèé, 7 äóãààð ñàðûí 15-20-íû ºäð¿¿äýä òóñ àéìãóóäàä àæèëëàëàà.

¯çëýã øàëãàëòàíä íèéò òóñ õîðîîíîîñ òóñãàé çºâøººðºëòýé òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí 11, òåëåâèçèéí

îëîí ñóâãèéã äàìæóóëàõ 13, ðàäèî ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí 8, êàáåëèéí ñóâãèéí 5 òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä

òóñ òóñ õàìðàãäñàí áºãººä õýìæèëò, øàëãàëòûã äàðààõ ÷èãëýë¿¿äýýð õèéæ ã¿éöýòãýëýý.

¯¿íä:

ÁÀßÍ-ªËÃÈÉ, ÃÎÂÜ-ÀËÒÀÉ, ÇÀÂÕÀÍ, ÕÎÂÄ, ÓÂÑ ÀÉÌÃÓÓÄÀÄ ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆ ÀØÈÃËÀÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ×ÈÃËÝËÝÝÐ

¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÝÄ ÕÈÉÑÝÍ ÕÝÌÆÈËÒ ØÀËÃÀËÒÛÍ ÒÀÉËÀÍÃÈÉÍ ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ

5592-1:2006: Òåëåâèçèéí ñòóäè

-¯íäñýí øààðäëàãà, MNS 5592-

2:2006: Òåëåâèçèéí ñòóäè-Òîíîã

òºõººðºìæèä òàâèõ åðºíõèé

øààðäëàãà õàíãàñàí áàéäàëä

¿íýëýëò ºãºõ;

Òåëåâèçèéí îëîí ñóâãèéí

äàìæóóëàõ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí

íèéò ñóâãèéí òîî, ãàäààä,

äîòîîä ñóâãóóäûí õàðüöàà áîëîí

òóõàéí îðîí íóòàãòàà Çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ òóñãàé çºâøººðºëòýé

òåëåâèç, ðàäèî, êàáåëèéí ñóâãèéí

äàìæóóëàëòûí áàéäàë, òóñãàé

çºâøººðºëã¿é ñóâàã äàìæóóëæ

áàéãàà ýñýõ; õýðýãëýã÷èéí

¿éë÷èëãýý, ãýðýý, ýðõ àøèã, ãîìäîë

ñàíàëûã õýðõýí áàðàãäóóëäàã ýñýõ,

¿éë÷èëãýýíèé íºõöºë, ÷àíàðûí

áàéäàëä õÿíàëò õèéæ çààâàð

çºâëºãºº ºãºõ;

Äýä á¿òöèéí (öàìõàã, àíòåíí,

òîíîã òºõººðºìæ áàéðëóóëàõ

çàé òàëáàé, öàõèëãààí òýæýýë,

Òåëåâèç, ðàäèîãèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí çîõèöóóëàëòûí

åðºíõèé íºõöºë øààðäëàãûí

õýðýãæèëòèéí áàéäàë òóõàéëáàë,

íýã öàã òóòàìä äàìæóóëàõ çàð

ñóðòàë÷èëãàà, Ìîíãîë á¿òýýëèéí

ýçëýõ õóâü õýìæýý, õºòºëáºðèéí

öàãèéí õóâààðèéã áàðèìòëàõ,

êàáåëèéí ñóâãèéí òºðºëæèëòèéí

áàéäàë çýðýã ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýñ ãàäíà

òåëåâèçèéí õºòºëáºðèéí á¿òöèéã

àâ÷ ¿çñýí áà òóõàéí òåëåâèçèéí

ººðèéí á¿òýýë ¿éëäâýðëýë,

õºòºëáºðºº áýëòãýõäýý îëîí

íèéòèéã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ, òàíèí

ìýä¿¿ëýõ, ¿çýã÷, îëîí íèéòèéí

ýðõ àøãèéã äýýäëýõ ÷èãëýëèéã

¿íäñýí ¿¿ðýã, çîðèëãîî áîëãîñîí

áàéäàë, àðèëæààíû øèíæòýé

íýâòð¿¿ëãèéí õóâü õýìæýý, ìýäýý,

ìýäýýëýë, îðîí íóòãèéí èðãýäýä

÷èãëýñýí íýâòð¿¿ëýã, êèíîíû ýçëýõ

õóâü õýìæýýíä òåëåâèç òóñ á¿ðýýð

¿íýëýëò ºãºõ, ò¿¿í÷ëýí òåõíèê

ñòàíäàðò õàíãàñàí áàéäëûã MNS

¯éë÷èëãýýíèé ÷èãëýëýýð (Òåëåâèç, ðàäèî êàáåëèéí

ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä): èõýíõ òåëåâèç¿¿äèéí

õºòºëáºðèéí á¿òýö íü îðîí íóòãèéí ìýäýý, ÿðèëöëàãûí

öàã, çàð ñóðòàë÷èëãàà, óðàí ñàéõíû êèíî, õ¿¿õýëäýéí

êèíî, êëèï çýðãýýñ á¿ðääýã. ªºðèéí á¿òýýñýí ñî¸í

ãýãýýð¿¿ëýõ, òàíèí ìýä¿¿ëýõ ÷èãëýëèéí íýâòð¿¿ëãèéí

ýçëýõ õóâü õýìæýý áàãà 10-15%-òàé, Ìîíãîë á¿òýýëèéí

õóâü õýìæýý íºõöºë øààðäëàãàä çààãäñàíû äàãóó 50%-

ä õ¿ðäýãã¿é. Èíòåðíåòýýñ äóó, ä¿ðñèéí øààðäëàãà

õàíãàõã¿é á¿òýýë¿¿äèéã õóóëæ íýâòð¿¿ëäýã.

¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÈÉÍ ÍÈÉÒËÝÃ ÇªÐ×ÈË, ÄÓÒÀÃÄËÓÓÄ:

ãàçàðäóóëãà õîëáîõ öýã ãýõ ìýò)

àøèãëàëòûí áàéäëûã òîãòîîõ,

ä¿ãíýëò ãàðãàõ, íýâòð¿¿ëýõ ñòàíöûí

ãàðàëòûí ÷àäëûã õýìæèõ, ðàäèî,

òåëåâèç, àãààðûí îëîí ñóâãèéí

òåëåâèçèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷

áàéãóóëëàãûí íýâòð¿¿ëýã÷èéí

öàöàðãàëòûí ñïåêòðò ä¿ãíýëò

ºãºõ, õàðèëöàí íºëººëëèéã

òîäîðõîéëîõ, ¿¿ðýí õîëáîîíû

òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷

áàéãóóëëàãóóäààñ èð¿¿ëñýí

ãîìäëûã øàëãàõ, ÐÒÑ ÓÒ¯Ã-

ûí îðîí íóòãèéí îëîí ñóâãèéí

òåëåâèçèéí ãàðàëòûí ÷àäàë áîëîí

ñïåêòðèéí õýìæèëò øàëãàëòûã

õèéõ, óòàñã¿é èíòåðíåòèéí 2.4ÃÃö

áîëîí 5ÃÃö-èéí ðàäèî äàâòàìæèéí

àøèãëàëòûí áàéäëûã òîäîðõîéëæ

¿íýëýëò, ä¿ãíýëò ºãºõ, ICS Tele-

com.exe ïðîãðàììûã àøèãëàí

äýýðõ àéìãóóäàä ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëæ áóé ÔÌ, ÒÂ-¿¿äèéí

õàìðàõ õ¿ðýýíèé òîîöîîëëûã

õèéæ òàðõàëòûã òîãòîîõ çýðýã

÷èãëýë¿¿äýýð õèéëýý.



Îëîí ñóâãèéí äàìæóóëàõ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä íü

õýðýãëýã÷èéí ãýìòýë ñààòàë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâñàí

á¿ðòãýë õºòºëäºãã¿é, çàðèì ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä íü

á¿ðòãýñýí õýäèé ÷ ìýäýýëëèéí á¿ðòãýëäýý àíàëèç

õèéäýãã¿é, òóõàéëáàë ãàðñàí ãýìòýë ñààòëûí øàëòãààí

ò¿¿íèéã àðèëãàõ, áóóðóóëàõ òàëààð àâ÷ áóé àðãà õýìæýý

äóòìàã áàéíà. Ìºí ãýìòýë áàðàãäóóëàõ õÿíàëòûí õóãàöàà

õýðýãëýã÷äèéíõýý ºìíº õ¿ëýýõ õàðèóöëàãà òîäîðõîé áóñ,

àøèãëàëò ¿éë÷èëãýýíèé ãîðèì àëäàãäñàí, ýíý ÷èãëýëýýð

òîãòñîí ä¿ðýì æóðàìã¿é áàéíà.

Òåëåâèç¿¿äýýñ êàáåëèéí òåëåâèçèéí ñòóäýä èðæ

áàéãàà äóó ä¿ðñèéí ñèãíàëûí ÷àíàð áîëîí õýðýãëýã÷

äýýð èðæ áóé äîõèîíû ò¿âøèí õàðèëöàí àäèëã¿é,

ñòàíäàðòûí øààðäëàãà õàíãàëòã¿é, ò¿¿íä òàâèõ õÿíàëò

ñóë.

Ìîíãîë óëñûí “Çîõèîã÷èéí ýðõ áîëîí ò¿¿íä õàìààðàõ

ýðõèéí òóõàé õóóëü”-èéí äàãóó òóõàéí òåëåâèç, ðàäèî,

êàáåëèéí ñóâãèéí ýðõ ýçýìøèã÷ýýñ ãýðýýíèé ¿íäñýí

äýýð çààâàë àëáàí ¸ñíû çºâøººðëèéã àâñàí áàéõ

øààðäëàãàòàé õýäèé ÷ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èäòýé àëáàí

¸ñíû ãýðýýã áàéãóóëààã¿é, çàðèì áàéãóóëñàí ãýðýýíä

ñòàíäàðòûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õàíãàñàí ñèãíàë ºã÷,

äàìæóóëæ áàéõ, çºð÷èãäñºí òîõèîëäîëä òàëóóäûí

õ¿ëýýõ ¿¿ðýã õàðèóöëàãûã õýðõýí òîîöîõ òàëààð òîäîðõîé

çààëòóóä òóñãàãäààã¿é.

“Ãàäààäûí àëü íýã óëñûí òåëåâèçèéí ñóâãèéí òîî

íü íèéò ãàäààäûí ñóâãèéí 30 õóâèàñ õýòðýõã¿é áàéíà.”

ãýñýí íºõöºë øààðäëàãûí õýðýãæèëò õàíãàëòã¿é.

Çàðèì êàáåëèéí òåëåâèç¿¿ä õýðýãëýã÷èéí ãîìäîë

ñàíàëàà õýðõýí øèéäâýðëýäýã íü òîäîðõîé áóñ,

õýðýãëýã÷èéí ¿éë÷èëãýý ìóó, õýðýãëýã÷òýé áàéãóóëäàã

ãýðýý íü íàéðóóëãà, ¿ã ¿ñãèéí àëäàà èõòýé, ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷èéí ýðõ àøèã äàâàìãàéëñàí, äóóäëàãà ºãºõ

óòàñ õàÿãèéí ìýäýýëýë õàíãàëòã¿é, õýðýãëýã÷äýä ¿íý

òàðèô, ñóâãèéí òàëààðõ ìýäýýëýë, çààâàð çºâëºìæ,

òàíèëöóóëãà, ãàðûí àâëàãà, òàðààõ ìàòåðèàëààð

õàíãàäàãã¿é çýðýã íèéòëýã çºð÷èë äóòàãäàëòàé áàéëàà.

Çàðèì òåëåâèç, ðàäèî íü òîãòñîí õºòºëáºðã¿é,

õºòºëáºðèéí óðò õóãàöààíû áîäëîãî òºëºâëºëòã¿é, íàñíû

àíãèëàë òýìäýã òýìäýãëýãýýã àøèãëàäàãã¿é. Íýâòð¿¿ëýã,

êèíîí äîîãóóð óðñäàã çàðûã òîãòìîë óðñãàñàí õýâýýð

áàéíà.

Êàáåëèéí ñóâãóóä “Êàáåëèéí ñóâàã” ãýõ òºðºëæñºí

÷èãëýëýý èëýðõèéëäýãã¿é, õºòºëáºðèéí òºðºëæñºí

÷èãëýëýýðýý ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàãã¿é.

Çàðèì ðàäèî íü äóóãàà àâòîìàòààð ýôèðò îëîí öàãààð

ºðæ òàâüäàã, ººðèéí á¿òýýë áàéõã¿é, ¿éë àæèëëàãààã

òîãòìîë õàðèóöñàí õ¿íã¿é, òîãòñîí õºòëºã÷ã¿é.

Èõýíõ òåëåâèç, ðàäèî, êàáåëèéí ñóâãèéí ñòóäè íü

ñòàíäàðò øààðäëàãà õàíãàëòã¿é, ïàðêåòàí øàëòàé,

ñòóäèéí àêóñòèê õèéãäýýã¿é, òîíîã òºõººðºìæèéí

ãàçàðäóóëãà, êàáåëèéí ñóâàã÷ëàëã¿é, òîíîã òºõººðºìæºº

çºâ áàéðøóóëààã¿é, çîðèóëàëòûí çîãñóóð, õýìæèëòèéí

áàãàæ òºõººðºìæã¿é, õýìæèëò òîõèðãîî, ¿çëýã ¿éë÷èëãýý

õèéäýãã¿é.

Ýôèðýý ýâë¿¿ëãèéí ïðîãðàìì àøèãëàæ ÿâóóëäàã,

ýôèðèéí äóó, ä¿ðñèéí ãàðàëòàíä òàâüæ áóé õÿíàëò

ñóë, êîìàíäûí õîëáîî áàéäàãã¿é, ñòóäèä çîðèóëàëòûí

ãýðýë àøèãëàäàãã¿é, õÿíàëòûí ìîíèòîðã¿é òºäèéã¿é

äóó, ä¿ðñèéí ãàðàëò, äàìæóóëàëòûã çîðèóëàëòûí áóñ

êàáåëèàð õîëáîäîã.

Òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëãèéã õýâèéí ñààòàëã¿é äàìæóóëàõ

¿¿äíýýñ ¿íäñýí áîëîí íººö ãîðèìä øèëæèí àæèëëàõ

òåõíèêèéí áîëîìæã¿é. Òåõíèê, òîíîã òºõººðºìæèíäºº

¿çëýã ¿éë÷èëãýý õèéäýãã¿é.

Çàðèì òåëåâèç¿¿äèéí ñòóäè, ýôèðèéí ºðºº, íýâòð¿¿ëýõ

ñòàíö çýðýã íü õàìòäàà íýã ºðººíä áàéðëàäàã.

Îðîí íóòàãò ìýðãýæëèéí áîëîâñîí õ¿÷íèé íººö

äóòàãäàëòàé ÷ ìýðãýæëèéí õ¿íèéã ãýðýýãýýð àâ÷

àæèëëóóëàõ, çààâàð çºâëºãºº àâàõ, ìýðãýæëèéí

áîëîâñîí õ¿÷íýý áýëòãýõ òàëààð òºäèéëýí àíõààðäàãã¿é

çýðýã íèéòëýã çºð÷èë äóòàãäàëòàé áàéëàà.

ÄÝÄ Á¯ÒÖÈÉÍ ÀØÈÃËÀËÒÛÍ ÁÀÉÄËÛÃ ØÀËÃÀÕÀÄ:

Àíòåíí áàéðëóóëàõ öàìõàãèéí òîî öººí, äýä á¿òýö õàíãàëòã¿é, öàìõàãò áàéðëàõ àíòåííû òîî, õîîðîíäûí

çàé, ºíäðèéí õýìæýý ñòàíäàðò øààðäëàãà õàíãàõã¿é, àíòåííû òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò òîäîðõîéã¿é, àíòåíí áîëîí

íýâòð¿¿ëýã÷èéí áàéðøèë òóñãàé çºâøººðºëä çààñíààñ ººð÷ëºãäñºí. Ýíý òóõàé ìýäýýëëèéã ÕÕÇÕ-íä èð¿¿ëæ,

òóñãàé çºâøººðºëä òóñãóóëààã¿é, ãàçàðäóóëãàã¿é, ÌÕÑ ÒªÊ-èéí áàéðàíä áàéðëàäàã ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä

áîëîí ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýýñ áóñäàä èõýíõ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä íü öàõèëãààí òýæýýëèéí

íººö ¿¿ñã¿¿ðã¿é, òîíîã òºõººðºìæèéí õîëáîëò ñòàíäàðò øààðäëàãà õàíãàõã¿é, ºðºº õºðãºëòèéí ñèñòåìã¿é,

ñòóäè, äàìæóóëàõ òºõººðºìæ¿¿äèéí äóó, ä¿ðñèéí õîëáîëòîíä çîðèóëàëòûí áóñ êàáåëü àøèãëàñàí çýðýã

çºð÷ë¿¿ä áàéíà.

22

Íýâòð¿¿ëýõ ñòàíöûí ãàðàëòûí ÷àäëûã õýìæèõýä:

Íýâòð¿¿ëýã÷èéí ÷àäàë òóñãàé çºâøººðºëä çààñíààñ

çºðººòýé. /èõ ýñâýë áàãà/

Ðàäèî, òåëåâèç, îëîí ñóâãèéí íýâòð¿¿ëýã÷èéí

öàöàðãàëòûí ñïåêòðò ä¿ãíýëò ºãºõ, õàðèëöàí íºëººëëèéã

òîäîðõîéëîõ õýìæèëòèéã õèéõýä:

Òóñãàé çºâøººðºëä çààñàí äàâòàìæ õàçàéëòòàé

áóþó ººð äàâòàìæ äýýð àæèëëàäàã, ðàäèî ëèíêèéã

çºâøººðºëã¿éãýýð àøèãëàäàã, îëîí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷èä òóñãàé çºâøººðºëä çààñàí äàâòàìæèéí

çóðâàñààñ ºðãºí çóðâàñààð äàìæóóëàëò õèéäýã.

Ñïåêòðèéí õýìæèëòèéí õóâüä: Õàæóóãèéí

öàöàðãàëòòàé, àøèãëàõ çóðâàñûí ºðãºí ñòàíäàðò

õýìæýýíýýñ èë¿¿, 2 äîã÷, 3 äàã÷ ãàðìîíèê ¿¿ññýí.

Ðàäèî òåëåâèçèéí ñ¿ëæýý ÓÒ¯Ã-ûí îëîí ñóâãèéí

òåëåâèçèéí ïðîãðàììûí ãàðàëò áîëîí ñïåêòðèéí

õýìæèëò øàëãàëò õèéõýä:

ÕÕÇÕ-íîîñ õóâààðèëñàí òåëåâèçèéí ñóâãóóä äýýð

òîõèðóóëãà õèéãýýã¿é, ñóâàã õîîðîíäûí õàðèëöàí

íºëººëºë èõòýé, íýâòð¿¿ëýã÷èéí ãàðàëòûí ÷àäàë áàãà,

÷àäàë òîãòâîðã¿é, õàìðàõ õ¿ðýý áàãà, õàíãàëòã¿é, òîíîã

òºõººðºìæ áàéðëóóëñàí ºðºº òåõíèêèéí ñòàíäàðò

øààðäëàãà õàíãàõã¿é /Õºðã¿¿ðã¿é, öàõèëãààí òýæýýëèéí

íººöã¿é, çàé áàãà ãýõ ìýò/, ñóâãèéí õ¿ëýýí àâàõ äîõèîíû

ò¿âøèí õàðèëöàí àäèëã¿é, õàæóóãèéí öàöàðãàëò èõòýé,

õàðèóöñàí ÈÒÀ íü õýìæ¿¿ðèéí áàãàæ áîëîí áóñàä

áàãàæ òºõººðºìæººð äóòìàã çýðýã íèéòëýã äóòàãäëóóä

ãàð÷ áàéëàà.

¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÈÉÍ ÑÀÉÍ, ÎËÎËÒÒÎÉ ÒÀËÓÓÄ:

ªºðèéí á¿òýýëèéã íýìýãä¿¿ëýõ òàëààð àæèëëàæ

¿íäýñíèé ñî¸ë, óëàìæëàë, çàí çàíøëàà òàíèí ìýä¿¿ëñýí,

ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ ÷èãëýëèéí òîäîðõîé íýâòð¿¿ëã¿¿äòýé

áîëæ, ÷àò, óðñäàã ¿ãýí çàðûã çîãñîîæ, çàðûã õºòºëáºð

õóâààðüòàà îðóóëàí äóó õîîëîéãîîð óíøèæ õ¿ðãýäýã

áîëñîí. Òóõàéëáàë: Óâñ àéìàã Óëààíãîì ñóìûí “Õîñà

ÒÂ” ÕÕÊ-èéí MBC, “Ñàìà” ÕÕÊ-èéí Ñàìà òåëåâèç¿¿ä

Õóóëü çºð÷ñºí çàð ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõã¿é áîäëîãî

áàðüæ, îðîí íóòãèéí öàãäàà, ýð¿¿ë ìýíä, áîëîâñðîëûí

ãàçðóóäòàé õàìòðàí àæèëëàäàã.

¯¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä õýìæèëò,

øàëãàëòûã õèéõýä òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýýíèé

¿¿ðãèéíõýý äàãóó ¿éë àæèëëàãààãàà õýâèéí ÿâóóëæ

áàéëàà.

Íýâòð¿¿ëýã÷èéí ãàðàëòûí ÷àäàë áîëîí ñïåêòðò

õýìæèëò õèéõýä: Óâñ àéìãèéí Óëààíãîì õîòûí

Ìºíõòàéõàð áàÿñàõ ÕÕÊ-èéí Õàðõèðààí öóóðàé ÔÌ

ñïåêòðèéí õóâüä áóñäààñ ñàéí.

Õîëáîëò, ñóâàã÷ëàë, ñòóäèéí òîõèæèëòûí õóâüä: Áàÿí-

ªëãèé àéìãèéí ªëãèé ñóìûí ÆÑÑÌ ÁÃÁÕ íºõºðëºë

ÊàÒÂ-èéí ÆÑÌÌ ÊàÒÂ, Õîâä àéìàã Æàðãàëàíò ñóìûí

“Íåêñò äýâøèë” ÕÕÊ-èéí Îëîí ÿñòíû ÒÂ-¿¿äèéí òîíîã

òºõººðºìæèéí õîëáîëò, ñóâàã÷ëàë, ñòóäèéí òîõèæèëòûã

ººðñäèéí íººö áîëîëöîîíä òóëãóóðëàí õèéñýí íü

ñàéøààëòàé áàéëàà.

Óòàñã¿é èíòåðíåòèéí 2.4ÃÃö áîëîí 5ÃÃö-èéí ðàäèî äàâòàìæèéí àøèãëàëòûí õóâüä: Òóñ äàâòàìæèéí

çóðâàñóóäàä Dell Notebook áîëîí Vistabler ïðîãðàìì

àøèãëàí õýìæèëò õèéõýä:

> 5ÃÃö-èéí çóðâàñò ðàäèî ¿¿ñã¿¿ð èëðýýã¿é.

> 2.4ÃÃö çóðâàñò:

Áàÿí-ªëãèé àéìàãò: 14 ¿éëäâýðëýã÷èéí-76 òºõººðºìæ,

Óâñ àéìàãò: 14 ¿éëäâýðëýã÷èéí-76 òºõººðºìæ,

Çàâõàí àéìàãò: 12 ¿éëäâýðëýã÷èéí-52 òºõººðºìæ,

Ãîâü-Àëòàé àéìàãò: 18 ¿éëäâýðëýã÷èéí-70 òºõººðºìæ,

Õîâä àéìàãò: 15 ¿éëäâýðëýã÷èéí-64 òºõººðºìæ

àæèëëàæ áàéñàí. Ìºí àéìãèéí òºâ¿¿äýä ÌÒØÕÕÃ-èéí

õýðýãæ¿¿ëñýí òºñëººð òàâèãäñàí òºõººðºìæ¿¿ä èëýðñýí.

ÕÓÓËÜ ÁÓÑ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÕÓÂÜÄ:

äàâòàìæ äýýð ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý

ýðõýëæ áàéñíûã òîãòîîí õîëáîãäîõ Ìýðãýæëèéí

õÿíàëòûí áàéöààã÷äàä ¿éë àæèëëàãààã çîãñîîõ àðãà

õýìæýý àâàõ áîëîí ìºíãºí òîðãóóëü íîãäóóëàõ, Çàâõàí

àéìãèéí Òîñîíöýíãýë ñóìàíä Àóðàçîí ÕÕÊ 89.9ÌÃö-

èéí äàâòàìæ äýýð ÔÌ ðàäèî, ÐÒÑ ÓÒ¯Ã 106.5ÌÃö-èéí

äàâòàìæ äýýð ÔÌ ðàäèîãèéí ¿éë÷èëãýý ÿâóóëæ áàéãààã

òîãòîîæ òóñ áàéãóóëëàãóóäàä ìýäýãäýæ õóóëèéí äàãóó

çîãñîîõ àðãà õýìæýý àâàõûã øààðäàæ, ìºíãºí òîðãóóëü

íîîãäóóëàõààð øèéäâýðëýýä áàéíà.

Òåëåâèç, ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóâüä õóóëü

áóñ õýðýãëýý íýëýýäã¿é áàéñíûã õýìæèëòýýð èëð¿¿ëæ,

õîëáîãäîõ àðãà õýìæýýã àâ÷ àæèëëàæ áàéíà. ¯¿íä:

Õîâä àéìãèéí Æàðãàëàíò ñóìàíä èðãýí í.Ýðäýíý÷èìýã

102.5ÌÃö-èéí äàâòàìæ äýýð ðàäèî, Ãîâü-Àëòàé àéìãèéí

Åñºíáóëàã ñóìàíä “Îëîí íèéòèéí Àëòàé ðàäèî òåëåâèç”,

Áàÿí-ªëãèé àéìãèéí ªëãèé ñóìàíä Áàÿí-ªëãèé àéìãèéí

Õýâëýë Ìýäýýëëèéí òºâ òåëåâèç, Çàâõàí àéìãèéí

Óëèàñòàé ñóìàíä èðãýí Ýðäýíýáààòàð 104.5ÌÃö-èéí

ÒÀÉËÀÍÃÈÉÍ ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ


24

ßðèëöëàãà

Áè òàíòàé òåëåâèç¿¿äèéí òàëààð ÿðèõ ãýñýí þì. Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ òåëåâèç¿¿äýä øàëãàëò õèéäýã, õÿíàäàã ãýõ ø¿¿ìæëýë èõ áàéäàã. ßàãààä òà á¿õýí õóâèéí ºì÷èä õÿíàëò øàëãàëò õèéãýýä áàéäàã þì áý. Ì¯ÎÍÐÒ-ýýñ áóñàä íü á¿ãä ë õóâèéí õºðºíãº îðóóëàëòòàé, íýã ¸ñîíäîî õóâü õ¿íèé ºì÷ áèç äýý?ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí áîëîí êàáåëèéí ñóâàã, ðàäèîãèéí çîõèöóóëàëòûí õóâüä çºâõºí Ìîíãîë óëñàä çîõèöóóëàëò õèéãýýä áàéãàà àñóóäàë áèø. Äýëõèéí á¿õ óëñ îðîíä ýíý òºðëèéí çîõèöóóëàëò õèéäýã. Òóõàéëáàë òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëýã, ðàäèî íü òºðèéí ºì÷, õÿçãààðëàãäìàë íººö áîëîõ ðàäèî äîëãèîíûã àøèãëàäàã. Ýíý ¿¿äíýýñýý òóõàéí òåëåâèç, ðàäèîãèéí àøèãëàæ áàéãàà òîíîã òºõººðºìæ íü õóâèéí ºì÷ áàéæ áîëîõ ÷ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé ¿íäñýí ãîë ç¿éë áóþó ðàäèî äàâòàìæ íü óëñûí ºì÷ áàéäàãò îðøèæ áàéãàà þì. ¯¿íýýñ ãàäíà õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñýë áîëîõûíõîî õóâüä èðãýä áîëîîä íèéãìèéí ¸ñ ñóðòàõóóí ãýõ ìýòýýð íèéãìèéí á¿õèé ë äàâõàðãàä àäèë òýãø õ¿ð÷ áàéäàã ãýäýã óòãààðàà çàéëøã¿é çîõèöóóëàëò øààðääàãääàã þì.

Ãýõäýý òåëåâèç ãýäýã õýâëýë, ìýäýýëëèéí õýðýãñýë ø¿¿ äýý. Õýâëýëèéí ýðõ ÷ºëººíä õàëäàæ áàéãàà þì áèø ¿¿?Çàðèì íýã õ¿ì¿¿ñ èéì îéëãîëòòîé áàéõûã ¿ã¿éñãýõã¿é. ªíººäºð äýëõèéä 160 ãàðóé îðîí çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãàòàé áàéäàã, òóñäàà áèå äààñàí çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãàã¿é îðíóóäûí õóâüä õàðèëöàà õîëáîîíû ÿàì ýñâýë òóõàéí

÷èãëýë õàðèóöñàí áàéãóóëëàãóóä íü çîõèöóóëàëòàà õèéãýýä ÿâäàã. Í¯Á-ûí øèíæëýõ óõààí, ñî¸ë, áîëîâñðîëûí àñóóäàë õàðèóöñàí òºðºëæñºí áàéãóóëëàãà áîëîõ ÞÍÅÑÊÎ-ãîîñ òåëåâèç ðàäèîãèéí ¿éë÷èëãýýíä çààâàë òºðèéí çîõèöóóëàëò áàéõ øààðäëàãàòàé ãýñýí çºâëºìæ õ¿ðòýë áèé. Óëñ îðíóóäûí òóðøëàãûã õàðàõàä á¿ãä ë ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóóëüòàé, çîõèöóóëäàã áàéãóóëëàãàòàé áàéäàã. Òàíû àñóóñàí øèã õýâëýëèéí ýðõ ÷ºëººã áîîæ õààõ ç¿éë îãò áàéõã¿é. Õàðèí ÷ ýñðýãýýðýý àðä÷èëàë, õ¿íèé ýðõ, ¿ã õýëýõ, õýâëýí íèéòëýõ ýðõ, ýðõ ÷ºëºº çýðýã àðä÷èëëûí ñóóðü çàð÷ìûã õàìãààëàõûí òóëä ýíý çîõèöóóëàëò õèéãääýã ãýæ îéëãîæ áîëíî. ªºðººð õýëáýë íýã õ¿íèé ýðõ ÷ºëºº íºãºº õ¿íèé ýðõýýð õÿçãààðëàãääàã ãýäýãòýé àäèë çàð÷èìòàé. Ñîíñîæ, ¿çýæ áàéãàà òàëóóäûí ýðõ àøãèéã õàìãààëæ áàéæ àðä÷èëëûí ñóóðü çàð÷èì á¿ðýí õýðýãæäýã. Ò¿¿íýýñ áè ¿ã õýëýõ ýðõòýé, áóñàä íü ñîíñîõ ¸ñòîé ãýâýë àðä÷èëàë áèø. Íºãºº òàëààð àëèâàà óëñ îðîí ¿íäýñíèé ¸ñ çàíøëàà àâ÷ ¿ëäýõ áîäëîãîòîé áàéäàã. Íèéòëýã ýðõ àøãèéã äýýäëýõ ãýæ çîðèëò áèé. Þó ãýõýýð þó äóðòàéãàà ãàðãààä áàéæ áîëîõã¿é. Òåëåâèç ãýäýã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëæ, òàíèí ìýä¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé. Õ¿¿õýä ýìýãòýé÷¿¿ä, õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýä, ¿íäýñíèé öººíõèéã äýìæèõ ÷ ãýäýã þì óó õºòºëáºðòýé áàéõ ¸ñòîé. Æèøýý íü, îëèìï áàéíà. Õ¿í áîëãîí ¿çýõèéã õ¿ñäýã ýíýõ¿¿ õ¿í òºðºëõòíèé ñïîðòûí èõ íààäìûã íýã òåëåâèç îíöãîé ýðõòýé àâñàí ÷ áóñàäòàé õóâààëöàõ ¸ñòîé ãýñýí çàð÷èì áàéäàã þì. ßàãààä ãýâýë, òýð ¿íäýñòýí ¿çýõ ¸ñòîé. ¯¿í

øèã çºâõºí õîòîä ãàðäàã ãàíöõàí òåëåâèç Óëñûí íààäàì äàìæóóëàõ ýðõèéã îíöãîé ýðõòýé àâëàà ãýýä áóñäàä ºãºõã¿é áîë ÿàõ âý. Ìîíãîë÷óóä á¿ãäýýðýý ë íààäìàà ¿çýõ ýðõòýé ø¿¿ äýý. Òèéìýýñ ¿íäýñòíèé íèéòëýã ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ çîðèëãîîð çîõèöóóëàëò õèéõ òàëààð ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí çºâëºìæ õ¿ðòýë áàéäãèéã ºìíº äóðäñàí.

Òýãýõäýý àðèëæààíû òåëåâèçèéí õºòºëáºðèéí àãóóëãàä õÿçãààðëàëò, õÿíàëò òàâèàä áàéæ áîëîõã¿é áèç äýý?Àãóóëãàä ÷ òîäîðõîé íºõöºëä õÿçãààðëàëò òàâüæ áîëíî. Òýãýõäýý àãóóëãàä òàâüæ áàéãàà õÿçãààðëàëò íü çààâàë õóóëüä çààñàí áàéõ ¸ñòîé. Äýýð íü òýð õÿçãààðëàëò íü çààâàë íèéòèéí ýðõ àøãèéí ë òºëºº áàéäàã. Ò¿¿íýýñ àëü íýã íàìûí òºëºº, àëü íýã óëñòºð÷èéí òºëºº àãóóëãàä õÿçãààðëàëò òàâèíà ãýæ áàéõã¿é. Èéì çîðèëãîîð çîõèöóóëàëò õèéæ áîëíî ãýýä îëîí óëñàä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí áàéäàã íèéòëýã õýì õýìæýý áèé.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî ÿã ýíý äàãóó çîõèöóóëàëò õèéãýýä ÿâäàã óó?Ìàíàéõ 2011 îíîîñ ýõëýí Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí õóóëèàð êîíòåíòûí

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû Çîõèöóóëàëòûí àëáàíû ìýðãýæèëòýí

Í.Òîãòîõñ¿ðýí:

ÕÝÂËÝËÈÉÍ ÝÐÕ ×ªËªªÍÄ ÕÀËÄÀÕ ÁÓÑ, Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÃ

ÕÀÌÃÀÀËÆ ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ


çîõèöóóëàëòûã õèéõ ýðõ ç¿éí îð÷èí á¿ðäñýí. ªºðººð õýëáýë, íýãýíò òóñãàé çºâøººðºë îëãîæ, íºãºº òàëààñ òóñãàé çºâøººðºë àâ÷ àæèëëàæ áàéãàà ýíýõ¿¿ õàðèëöààíä îðîëöîã÷äûí õóâüä ¿¿ðýã, õàðèóöëàãà çààâàë áàéíà. Ýíý ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà àæ àõóéí íýãæ¿¿ä íü ÕÕÇÕ-îîñ áàòëàí ãàðãàñàí “Òåëåâèç ðàäèîãèéí çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë øààðäëàãà”-ûã ìºðäºæ àæèëëàäàã.

Òóõàéëáàë, ÿìàðõóó çîõèöóóëàëò áàéõ âý. Çàðèì òåëåâèçýýð ãàð÷ áàéãàà õýò óäààí ðåêëàìíààñ áîëæ ÿìàð êèíî ¿çýæ áàéãààãàà áàðàã ìàðòàõ äºõäºã ø¿¿ äýý. Ýíèéã çîõèöóóëäàã þì óó?“Òåëåâèç ðàäèîãèéí çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë øààðäëàãà”-ä íýã öàãò íýâòð¿¿ëýõ çàð ñóðòàë÷èëãààíû ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 15 ìèíóòààñ õýòðýõã¿é áàéíà ãýæ òîäîðõîé çààæ ºãñºí. Àíçààðñàí áîë æóðàì ãàðàõààñ ºìíºõ ¿åèéí íºõöºë áàéäàëòàé õàðüöóóëáàë íýëýýä ýìõ öýãöòýé áîëñîí. ¯éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ìààíü æóðìûí áèåëýëò, õýðýãæèëòèéã õàíãàæ àæèëëàõ òàë äýýð èõ õàðèóöëàãàòàé õàíäàæ, õè÷ýýæ àæèëëàäàã áîëñîí íü ñàéøààëòàé.

Áóñàä ÿìàð øààðäëàãûã àãóóëãà äýýð òàâüäàã âý?Ìýäýýæ àãóóëãûã ¿ðãýëæ õÿíààä áàéíà ãýæ îéëãîæ áîëîõã¿é. Áèä àëü áîëîõ ýåðýã õÿíàëò ë òàâüäàã. ªºðººð õýëáýë, òåëåâèçèéí íèéò ýôèðèéí öàãèéí 50 õóâü íü ìîíãîë á¿òýýë áàéõ ¸ñòîé, çàð ñóðòàë÷èëãàà íýã öàãò 15 ìèíóò, ðàäèîãèéí ðåêëàì öàãò 18 ìèíóòààñ õýòðýõã¿é áàéõààð çîõèöóóëàëò õèéæ áàéíà. ¯¿íýýñ ãàäíà Ìîíãîë óëñûí õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæîîð çîõèöóóëàãääàã, òóõàéëáàë ¯íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûí ¿çýë áàðèìòëàë, Õ¿¿õäèéí ýðõèéã õàìãààëàõ õóóëü, Ñàäàð ñàìóóíòàé òýìöýõ, Çàð ñóðòàë÷èëãààíû òóõàé õóóëü áîëîí áóñàä ýðõ ç¿éí àêòóóä õàìààðäàã.

Òýãýýä ýíý æóðìàà ÿã ìºðä¿¿ëæ ÷àäàæ áàéíà óó. ßã þó, þóã õÿíàæ áàéíà âý?2011 îíîîñ õîéø æóðìûí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõ çîðèëãîîð õºíäëºíãèéí õóâèéí õýâøëèéí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààð õÿíàëòûã õèéëãýæ ãàðñàí ¿ð ä¿íä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, öààøèä àâàõ àðãà õýìæýý, çîõèöóóëàëòûí õóâüä òóëãàìäàæ áàéãàà àñóóäëóóäàà øèéäâýðëýõ áàéäëààð àæèëëàæ èðëýý. ¯éë÷èëãýý ýðõëýã÷èäòýéãýý ÿã ýíý æóðìûíõàà äàãóó õºòºëáºðò íü õÿíàëò òàâèàä ÿâæ áàéíà. Öàã õóãàöààíû õóâüä æóðàìä òóñãàñàí ç¿éë çààëò áîëãîíûã ýíä äóðäàõ áîëîìæã¿é ó÷èð òåëåâèç ¿çýã÷, õýðýãëýã÷äýä øóóä èë áàéäàã çàðèì ç¿éëñèéã äóðäâàë çàð ñóðòàë÷èëãààíû ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, ìîíãîë á¿òýýëèéí õóâü õýìæýý, òåëåâèçèéí õºòºëáºð, íýâòð¿¿ëýã, êèíîã íàñíû àíãèëëààñ õàìààðñàí òýìäýã, òýìäýãëýãýýòýé áîëãîõ, õ¿¿õýëäýéí êèíî ãàðãàõ öàãèéí õóâààðèéí çîõèöóóëàëò áîëîí óðñäàã çàð, ÒÂ ÷àò áîëîí äýëãýö ä¿¿ðýí áàííåð ãàðãàäàã áàéñàí çýðýã àñóóäëóóäûã îëîí íèéòèéí ýðõ àøèãò íèéö¿¿ëýí øèéäâýðëýñýí.

Òåëåâèç¿¿äýýð èõýíõäýý ãàäààä íýâòð¿¿ëýã ãàð÷ áàéäàã ø¿¿ äýý. Ìîíãîë á¿òýýë 50 õóâüäàà õ¿ðäýã ¿¿?50 õóâüäàà õàíãàëòòàé õ¿ð÷ ÷àäàæ áàéãàà.

Òýãâýë èõýíõ òåëåâèçýýð ¿ðãýëæ ãàð÷ áàéãàà Ñîëîíãîñ êèíîã áàãàñãàõ òàëààð àðãà õýìæýý àâàõ áîëîìæ áàéäàã óó? Îëîí óëñûí æèøãýýð ñóäàëæ ¿çýõýä á¿õ ë óëñ îðîí ýíý ìýò ãàäààä êîíòåíò, ò¿¿íèé çîõèöóóëàëòòàé õîëáîîòîé àñóóäëààð òîäîðõîé áýðõøýýëòýé òóëãàð÷ ìºí øèéäâýðëýñýýð èðñýí áàéäàã. Ýíý æèøãèéí äàãóó ñàÿõàí ÑÑÀÆß-ààñ ìîíãîë êîíòåíòûã õºãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð ãàðãàñàí. Ýíý áîë íýã òàëààð ìîíãîë á¿òýýëèéã òºðèéí áîäëîãîîð äýìæèõ, íºãºº òàëààñ ¿íäýñíèé îíöëîã, çàí

çàíøèë, ñî¸ëîî õàäãàëàí ¿ëäýõ ãýñýí ¿íýõýýð ÷óõàë áîäëîãî ãýæ òàëàðõàí õ¿ëýýæ àâ÷ áàéíà. Àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäâàë ìîíãîë êîíòåíòûí òîî, ÷àíàð óëàì ñàéæèð÷ òîäîðõîé õóãàöààíû äàðàà çºâõºí êîíòåíò èìïîðòëîã÷ áóñ ýêñïîðòëîã÷ îðîí áîëîõ áîëîìæòîé.

Õýðýãæèëò íü ÿìàð áàéíà âý?ªìíº õýëñýí÷ëýí ýíý ñàëáàðò àæèëëàæ áàéãàà òåëåâèç, ðàäèî, êàáåëèéí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ìààíü ñàéí àæèëëàæ áàéãàà õýäèé ÷ òîäîðõîé àñóóäëóóäààð õ¿íäðýë ¿¿ñäýã. Íºãºº òàëààð ñàëáàðûí ýðõ ç¿éí îð÷èí õàíãàëòòàé ñàéí á¿ðýëäýæ ÷àäààã¿é áàéãàà íü íºëººëäºã áàéæ áîëîõ þì. Ãýñýí õýäèé ÷ áèä íºõöºë áàéäàëä ä¿ãíýëò õèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä áîëîîä áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí áàéãóóëëàãóóä õàìòðàí ñààä áýðõøýýëèéã äàâàí òóóëàõààð àæèëëàæ áàéíà. ¯¿íèé èëýðõèéëýë íü ñàëáàðûí ýðõ ç¿éí øèíý÷ëýëèéí àæëûí õ¿ðýýíä ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóóëèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ çîðèëãîîð àæëûí õýñýã áàéãóóëàí àæèëëàæ áàéíà. Òºðèéí áàéãóóëëàãà, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷, èðãýíèé íèéãìèéí òºëººëëèéã îðîëöóóëàí óã àñóóäëààð íýýëòòýé õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëëàà. Ýíý ¿éë ÿâäàë íü ñàëáàðûí õýìæýýíä øèíý÷ëýë õèéõýä áèä á¿ãäýýðýý õàìòðàí àæèëëàæ õ¿ñýë, çîðèëãîî íýãòãýæ ÷àäàæ áàéãààãèéí èëýðõèéëýë. Çîðüæ ÿâàà àæèë ìààíü áîäèò áèåëëýý îëâîë áèä îëîí óëñûí ò¿âøèíä õ¿ðýõ ýõíèé àëõàì, ¿¿ä õààëãàà íýýæ ÷àäëàà ãýñýí ¿ã.

Öàã çàâ ãàðãàí ÿðèëöëàãà ºãñºí òàíä áàÿðëàëàà.Áàÿðëàëàà.Ýíý ¿éëñýä ìààíü ñýòãýë íýãäýí õàìòðàí àæèëëàæ áàéãàà òºðèéí áîëîí õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãóóä, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä áîëîí èðãýíèé íèéãìèéí òºëººëë¿¿ääýý òàëàðõàë èëýðõèéëüå.

ÕÝÂËÝËÈÉÍ ÝÐÕ ×ªËªªÍÄ ÕÀËÄÀÕ ÁÓÑ, Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÃ ÕÀÌÃÀÀËÆ ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ

Ýõ

ñóðâ

àëæ

: “¯íä

ýñíè

é ø

óóäà

í“ ñ

îíèí

201

4 îí

10

äóãà

àð ñ

àð

2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 31-íèé ºäºð àíîëîã ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí ñèñòåìä øèëæ¿¿ëýõ áýëòãýë àæèë á¿ðýí õàíãàãäàæ, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí òîîí ñèñòåìä øèëæèæ ýõýëæ áàéãààã çàðëàñàí íýýëòòýé ºäºðëºãèéã Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû ãàçàð, Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî, Ðàäèî òåëåâèçèéí ñ¿ëæýý ÓÒ¯Ã áîëîí ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí áàéãóóëëàãóóä õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëëàà.

Íýýëòèéí òóóç õàé÷èëñíû äàðàà ÌÒØÕÕÃ-ûí äàðãà Ö.Æàäàìáàà òîîí òåõíîëîãè íýâòýðñýí àéìãóóäûí òºëººëºë áîëãîæ Äîðíîä, Áàÿí-ªëãèé àéìãèéí óäèðäëàãóóäòàé ëåä äýëãýö àøèãëàí õîëáîãäîæ, òîîí òåëåâèçèéí õîëáîëòûí òàëààð ñàíàë ñîëèëöîæ, òàëàðõëûã õ¿ëýýí àâëàà. Èéíõ¿¿ Ìîíãîë óëñàä òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí òîîí ñèñòåìä øèëæèõ àæèë àìæèëòòàé ¿ðãýëæèëæ áàéíà. 2016 îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí íýãýí ãýõýä òîîí ñèñòåìä á¿ðýí øèëæñýíýýð Ìîíãîë óëñ àíàëîã ñèñòåìèéã çîãñîîæ äýëõèéòýé õºë íèéëýí àëõàæ, àéë ºðõ á¿ð ãýðòýý îð÷èí ¿åèéí äýâøèëòýò òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ºíäºð ÷àíàðòàé îëîí òºðëèéí íýâòð¿¿ëãèéã øóóä õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæòîé áîëîõ þì. Ìºí ìàøèí, ãàð óòàñ ãýõ ìýò÷èëýí õºäºëãººíò ¿åä DVB-T2 ñòàíäàðòòàé õ¿ëýýí àâàã÷ààð ¿çýõ áîëîìæòîé áîëîõ þì. ªäºðëºãèéí ¿åýð Îëîí Óëñûí Öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãûí íàðèéí áè÷ãèéí îðëîã÷ äàðãà Õàóëèí Çàî Ìîíãîë óëñ òîîí òåëåâèçýä øèëæèæ áàéãààòàé õîëáîãäóóëàí áàÿð õ¿ðãýæ ìýíä÷èëãýý èëãýýñíèéã äàìæóóëëàà.

Îëîí óëñûí Öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãûí 2006 îíä õóðàëäñàí Ðàäèîãèéí èõ õóðëààð 2015 îí õ¿ðòýëõ õóãàöààíä äýëõèéí óëñ îðíóóäûí ðàäèî, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ñ¿ëæýý, ¿éë÷èëãýýã òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ çºâëºìæ (GE-06) ãàðãàñàí áºãººä Åâðîïûí á¿õ îðîí 2015 îíä, Àçè, Íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí îðíóóäààñ Àâñòðàëè, ßïîí, ÁÍÑÓ, Òàéâàíü, Ìàëàéç, Øèíý çåëàíä, Ôèëèïïèí, ÁÍÕÀÓ-ûí Õîíêîíã çýðýã óëñ 2013 îí ãýõýä àíàëîã ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ñ¿ëæýýã á¿ðýí çîãñîîõîî àëáàí ¸ñîîð çàðëàñàí áèëýý.

Ìàíàé óëñûí Çàñãèéí ãàçàð 2010 îíû 275 äóãààð

òîãòîîëîîð “Ðàäèî, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”-èéã áàòàëñàí áºãººä óã õºòºëáºðò 2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 31-íèé ºäºð àíîëîã ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí ñèñòåìä øèëæ¿¿ëýõýýð çààñàí. Ìºí äýëõèé äýýð òîîí òåëåâèçèéí ¿íäñýí 4 ñòàíäàðò õýðýãëýãäýæ áàéãààãààñ ìàíàé óëñ Åâðîïûí ñòàíäàðò áîëîõ DVB-T2-èéã

òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ãàçðûí äàìæóóëàõ ñ¿ëæýýíäýý ñîíãîí àâ÷ àøèãëàõààð øèéäâýðëýñýí.

Òîîí ºðãºí íýâòð¿¿ëýãò øèëæèõýýð ìàíàé îðîí òºäèéã¿é äýëõèéí óëñ îðíóóä òîìîîõîí àæëóóä ºðí¿¿ëæ, ºíººãèéí áàéäëààð äýëõèéí 50-èàä îðîí àíàëîã ñèñòåìèéí ðàäèî, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã á¿ðýí çîãñîîæ, òîîí ðàäèî, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëýãò øèëæñýí áàéíà.

Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëýã íü óëñ îðíû íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí îëîí çîðèëãûã õýðýãæ¿¿ëýõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áºãººä òîîí òåõíîëîãèä øèëæñýíýýð àéë ºðõ á¿ð ãýðòýý îð÷èí ¿åèéí äýâøèëòýò òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ºíäºð ÷àíàðòàé îëîí òºðëèéí íýâòð¿¿ëãèéã øóóä õ¿ëýýí àâàõ ºðãºí áîëîìæ á¿ðäýõýýñ ãàäíà òåëåâèçèéí ñóâãèéí òîîã íýìýãä¿¿ëýõ, ðàäèî äàâòàìæèéí õÿçãààðëàãäìàë íººöèéã ç¿é çîõèñòîé àøèãëàõ çýðýã îëîí à÷ õîëáîãäîëòîé.

Çàñãèéí ãàçàð ¿éë àæèëëàãààíûõàà ìºðèéí õºòºëáºðò èðãýíä õàíäñàí îëîí øèíý÷ëýëèéí áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàñíû íýã íü ¿çýã÷ òºâòýé ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí áîäëîãûí øèíý÷ëýëèéí àñóóäàë áèëýý. ¯¿íèé õ¿ðýýíä ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóóëèéí òºñëèéã ñàíàà÷ëàí áîëîâñðóóëæ áàéãààãèéí çýðýãöýý òåëåâèçèéí ºðãºí íýâò¿¿ëãèéã òîîí ñèñòåìä øèëæ¿¿ëýõ àæëûã ýð÷èìòýé õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.

ªíººãèéí áàéäëààð Óëààíáààòàð õîòîä 10, îðîí íóòàãò 244 òîîí òåëåâèçèéí äàõèí äàìæóóëàõ ñòàíöûã ñóóðèëóóëàí àñààõàä áýëýí áîëîîä áàéíà. Öààøèä ýíý îíû 11 ä¿ãýýð ñàðä áàãòààí 117 ñóì, ñóóðèíä òîîí ñòàíöûã ñóóðèëóóëæ, Ìîíãîë óëñûí íèéò íóòàã äýâñãýðèéã õàìàðñàí òîîí òåëåâèçèéí ãàçðûí ñ¿ëæýýòýé áîëîõîîð àæèëëàæ áàéíà.

ÒÎÕÈÐËÛÍ ÃÝÐ×ÈËÃÝÝÒÝÉ ÒÎÎÍ ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒÐ¯¯ËÃÈÉÃ Õ¯ËÝÝÍ ÀÂÀÕ ÕÝÐÝÃËÝÃ×ÈÉÍ ÒªÕªªÐªÌÆ ÝÇÝÌØÈÃ×

26

ÌÎÍÃÎË ÓËÑ ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒÐ¯¯ËÃÈÉÍ ÒÎÎÍ ÑÈÑÒÅÌÄ ØÈËÆÈÆ

ÝÕÝËËÝÝ

Ìýäýý

1. “Ýí Áè Ñè” ÕÕÊ

2. “¯ëýìæ Ìàíäàëà” ÕÕÊ

3. “Òýðáîêñ” ÕÕÊ

4. “Äè Âè Áè” ÕÕÊ

5. ”Áèã ÷èï” ÕÕÊ

6. ØÓÒÈÑ ÌÕÒ Ñóðãóóëü

Îðîí íóòàãò íèéò 361 ñóì ñóóðèí ãàçàðò, Óëààíáààòàð õîò áîëîí äàãóóë ä¿¿ðã¿¿äýä íèéò 10 òîîí òåëåâèçèéí äàõèí äàìæóóëàõ ãàçðûí ñòàíö ñóóðèëóóëàí ¿éë àæèëëàãààã ýõë¿¿ëýýä áàéíà.


À.Ëóâñàí-Î÷èð:

ÒÎÎÍ ÑÈÑÒÅÌÄ ØÈËÆÈÕ ÕÝÐÝÃËÝÃ×ÄÝÄ ÁÀÒÀËÃÀÀÆÑÀÍ ÕÓÂÈÐÃÀÃ× ÒªÕªªÐªÌÆ ÕÓÄÀËÄÀÆ ÀÂÀÕÛÃ ÇªÂËªÅ

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû Ðàäèî äàâòàìæ çîõèöóóëàëò, õÿíàëòûí àëáàíû äàðãà

2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 31-íýýñ Ìîíãîë óëñ òîîí ñèñòåìä øèëæëýý ãýýä çàðëàæ áàéñàí. Ò¿¿íýýñ õîéø áàãàã¿é õóãàöàà ºíãºðëºº. Ãýâ÷ çàðèì õýðýãëýã÷èéí õóâüä òîîí ñèñòåìä øèëæýýä ÿìàð ººð÷ëºëò ãàð÷ áàéãàà þì áý ãýñýí àñóóëò áàéíà. Æèøýý íü, áè õóâüäàà ÿìàð ººð÷ëºëò ãàð÷ áàéãààã ñàéí ìýäðýõã¿é ë áàéíà?Åð íü áîë òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéã òîîí ñèñòåìä

øèëæë¿¿ëýõ áýëòãýë àæëûã

Ìîíãîë óëñûí õóâüä 2010-

2014 îíû õîîðîíä õàíãàñàí.

ªíººäðèéí áàéäëààð 361

ñóìàíä óëñûí òºñâèéí õºðºíãº

îðóóëàëòààð òîîí òåëåâèçèéí

äàõèí äàìæóóëàõ ñòàíö

ñóóðèëóóëñàí áàéíà. Óëààíáààòàð

õîòûí õóâüä íèéñëýëèéí õºðºíãº

îðóóëàëòààð 10 ãàçàðò òîîí

òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëýã

äàìæóóëàõ ñòàíö ñóóðèëóóëñàí.

ªºðººð õýëáýë, äàìæóóëàõ,

öàöàõ ñòàíö íü ñóóðèëñàí áàéãàà

þì. Õàðèí ò¿¿ãýýð äàìæóóëàí

Á¿õ êàáåëèéí òåëåâèçèéí õýðýãëýã÷ òîîí òåëåâèç ¿çýæ áàéíà ãýñýí ¿ã ¿¿?Öººõºí òîîíû õýðýãëýã÷ ë òîîí

ñèñòåìä øèëæèõ øààðäëàãàòàé

áàéãàà. Ìîíãîëûí Öàõèëãààí

Õîëáîî êîìïàíèéí “National

êàáåëèéí òåëåâèç” ãýæ áèé. Ýíý

êàáåëèéí ñóâãèéí òåëåâèçèéí

õýðýãëýã÷èä òîîí ñèñòåìä

øèëæèõ ¸ñòîé. Ìºí “Ñàíñàð”

êàáåëèéí òåëåâèç òîîí ñèñòåìýýð

÷, àíàëîã ñèñòåìýýð ÷ äàâõàð

äàìæóóëæ áàéãàà. Ãýõäýý àíàëîã

äýýð áàéãàà õýðýãëýã÷ íü îëîíõè.

Òèéìýýñ ýäãýýð õýðýãëýã÷äýý

òîîí ñèñòåì ð¿¿ øèëæ¿¿ëýõ

õýðýãòýé. Îðîí íóòàãò áàñ 500-

3000 õ¿ðòýë õýðýãëýã÷òýé 10

îð÷èì êàáåëèéí òåëåâèç òîîí

ñèñòåìä øèëæèõ øààðäëàãàòàé

áàéãàà þì. Ìºí ýäãýýðýýñ ãàäíà

ãýðèéí òàñàëãààíû àíòåííààð

òåëåâèç ¿çäýã áàéñàí õýðýãëýã÷èä

¿ëäýæ áàéãàà þì. Ýäãýýð ºðõ

100 õóâü õýðýãëýã÷èéí õóâèðãàã÷

òºõººðºìæ áóþó Ñýò òîï áîêñ

(Set top box) õóäàëäàí àâ÷

õîëáîõ øààðäëàãàòàé. Ìàãàäã¿é

ßðèëöëàãà

òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëýã

õ¿ëýýí àâ÷ ¿çýõ õýðýãëýã÷èéí

õóâüä îéëãîìæã¿é ç¿éë¿¿ä áàéõ

øèã áàéíà. Æèøýý íü, áè ÿàæ

õ¿ëýýæ àâàõ þì, ÿìàð òºõººðºìæ

õóäàëäàæ àâàõ ¸ñòîé þì áý ÷

ãýäýã þì óó.

Õàðèí òèéì, íààä çàõ íü òåëåâèçîðîî ñîëèõ ¸ñòîé þì óó ãýýä îëîí àñóóëò ãàð÷ èðæ áàéíà?Íýãä¿ãýýðò, òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëýã òîîí òåõíîëîãèä

øèëæèæ áóéòàé õîëáîîòîéãîîð

¿çýã÷èä çóðàãòàà ñîëèõ øààðäëàãà

áàéõã¿é. Îäîî àøèãëàæ áóé

á¿õ òºðëèéí çóðàãòàà õýðýãëýã÷

öààøèä àøèãëàõ áîëîìæòîé.

Ãýõäýý êàáåëèéí òåëåâèç, IPTV,

“ÄÄÝØ”-èéí õýðýãëýã÷èä òîîí

ñèñòåìä ººðñäèéãºº á¿ðýí

øèëæñýí ãýæ îéëãîõ õýðýãòýé.

Îðîí íóòãèéí çàðèì êàáåëèéí

òåëåâèç ÷ áàñ òîîí ñèñòåìä á¿ðýí

øèëæñýí. Òèéì õýðýãëýã÷èä

çóðàãòàà ÷ ñîëèõ õýðýãã¿é, ÿìàð

íýãýí íýìýëò òºõººðºìæ ÷ àâàõ

õýðýãã¿é.

“LG”-èéíõàí øèíý çàãâàðûí çóðàãòíóóääàà Ìîíãîë õýëèéã íýìýõýýð áîëñîí

28

ßðèëöëàãà

ãýðèéí òàñàëãààíû àíòåííààð

òåëåâèçèéí ñóâàã õ¿ëýýæ àâ÷

áàéãàà àéë ìààíü òåëåâèçîð

àâíà ãýæ òºëºâëºñºí áîë

DVB-T2 áóþó õýðýãëýã÷èéí

õóâèðãàã÷ òºõººðºìæèéã äîòðîî

ñóóëãàñàí çóðàãòûã ñàíõ¿¿ãèéí

áîëîëöîîíîîñ õàìààðààä àâ÷èõ

þì áîë íýìýëò òºõººðºìæ àâàõ

øààðäëàãàã¿é. Òåëåâèçîðîî îãò

ñîëèõã¿é ýý, îäîî áàéãààãàà

ë ¿çíý ãýâýë õýðýãëýã÷èéí

õóâèðãàã÷ òºõººðºìæ õóäàëäàæ

àâààä çóðàãòàíäàà õîëáî÷èõ

þì áîë òàñàëãààíû àíòåííààð

¿çýõ áîëîìæòîé þì. ªºðººð

õýëáýë, íèéò õýðýãëýã÷ õî¸ð õýñýã

õóâààãäàæ áàéãàà þì. Àé Ïè ÒÂ

/IPTV/, “ÄÄÝØ, êàáåëèéí ñóâàã

¿çýæ áóé õ¿ì¿¿ñò ýíý ººð÷ëºëò

íºëººëºõã¿é íü. Õàðèí ãýðèéí

òàñàëãààíû àíòåíààð õ¿ëýýæ

àâ÷ áàéãàà ºðõ¿¿ä ë íýìýëò

òºõººðºìæ àâàõ õýðýãòýé áîëæ

áàéãàà þì.

Ãýðèéí òàñàëãààíû àíòåííààð òåëåâèçèéí ñóâàã ¿çýæ áàéñàí õýäýí ºðõ áàéäàã þì áý?Ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä

170000 ãàðóé ºðõ áèé. Ýíý

ºðõ¿¿ä õýðýãëýã÷èéí õóâèðãàã÷

òºõººðºìæ àâ÷ ¿çýõ ¸ñòîé.

Ýíä íýã ç¿éë çîðèóä òîäîòãîæ

õýëüå. 2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí

31-íä òîîí ñèñòåìä øèëæèíý

ãýõýýð ë á¿õ þì ººð áîë÷èõ þì

øèã îéëãîõ íü áóðóó. Ìîíãîë

óëñ áîë ýíý õóãàöààíààñ ë òîîí

ñèñòåìä øèëæèæ ýõýëëýý ãýäãýý

çàðëàæ áàéãàà þì. Øèëæèõ

ïðîöåññ ìààíü 2016 îíû 1 ä¿ãýýð

ñàðûí 01 õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëæ, òýð

¿åýñ á¿ðýí øèëæèõ þì ë äàà.

¯¿íèéã õ¿ì¿¿ñ áóðóó îéëãîîä

áàéõ øèã áàéíà. 2016 îí õ¿ðòýëõ

æèë õàãàñûí õóãàöààíä ò¿ð¿¿íä

õýëñýí 170 ãàðóé ìÿíãàí ºðõ

ìààíü õýðýãëýã÷èéí õóâèðãàã÷

òºõººðºìæºº õóäàëäàæ àâààä

òîîí ñèñòåì ð¿¿ øèëæýýä,

Ìîíãîë óëñ àíàëîã õýðýãëýã÷ã¿é

áîëíî ãýæ òîîöîæ áàéãàà

þì. Ò¿¿íýýñ öààø àíàëîã

ñèñòåìýýð òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëýã äàìæèãäàõã¿é. Äàí

òîîí ñèñòåìýýð ÿâíà ãýñýí ¿ã.

Õàðèí òýð õ¿ðòýë Ìîíãîë óëñ

òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãýý

õî¸ð ñèñòåìýýð äàìæóóëíà.

ªºðººð õýëáýë, àíàëîã ÷

äàìæèãäàíà, òîîí ñèñòåì ÷

äàìæèãäàõ þì.

170 ìÿíãàí ºðõ ìààíü Ñýò òîï áîêñîî õààíààñ õóäàëäàæ àâàõ âý?Ñýò òîï áîêñèéí õóâüä ¿íäýñíèé

ñòàíäàðò ãàðãàñàí áàéãàà. Ýíý

øààðäëàãàãûã õàíãàñàí Ñýò

òîï áîêñûã àæ àõóéí íýãæ¿¿ä

÷ºëººò ºðñºëäººíèé çàð÷ìààð

îðóóëæ èðýõ ¸ñòîé. Îðóóëæ

èðýõäýý ìàíàé Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîãîîð

áàòàëãààæóóëàõ ¸ñòîé þì.

Îäîîãîîð ìàíàéä 5 àæ àõóéí

íýãæ õàíäààä áàéãààãààñ

õî¸ðûíõ íü Ñýò òîï áîêñ ñòàíäàðò

øààðäëàãûã õàíãàñàí. “¯ëýìæ

ìàíäààëàé”, “MNBC” êîìïàíèéí

îðóóëæ èðüå ãýñýí õýðýãëýã÷èéí

õóâèðãàã÷ òºõººðºìæ íü Ìîíãîë

óëñûí ñòàíäàðò øààðäëàãûã

õàíãàæ áàéãàà þì.

ßìàð øààðäëàãà þì áý?Íààíàäàæ òîîí òåëåâèçèéã Ñýò

òîï áîêñîîð ¿çýæ áàéãàà áîë

äàâóó òàëóóä áàéõ ¸ñòîé ø äýý.

Òåëåâèçèéí õºòºëáºð íü áàéäàã,

îäîî ¿çýæ áàéãàà íýâòð¿¿ëãèéí

äàðàà ãàðàõ õºòºëáºð íü

áàéäàã, ÿäàæ ë ýíý á¿õýí íü

ìîíãîë õýë äýýð áàéõ ¸ñòîé ÷

ãýäýã þì óó. Èéì øààðäëàãóóä

áàéãàà þì. Ìýäýýæ ýíý á¿õ

øààðäëàãûã õàíãàæ áàéãàà

ýñýõèéã õýðýãëýã÷ øóóä õàðààä

ìýäýõ áîëîìæã¿é ë äýý. Òèéìýýñ

õýðýãëýã÷èéí ºìíººñ Õàðèëöàà,

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî

áàòàëãààæóóëàëò õèéæ ºã÷ áàéíà

ãýñýí ¿ã. Áàòàëãààæóóëàëòûí

ãýð÷èëãýý àâñàí êîìïàíèóä íü

õóâèðãàã÷ òºõººðºìæ äýýðýý

Ìîíãîë óëñàä áàòàëãààæñàí ãýýä

áàòàëãààæèëòûí ëîãî òýìäýã

íààæ ºãíº. ªºðººð õýëáýë,

¿çýã÷, õýðýãëýã÷, õóäàëäàí

àâàã÷èéí õóâüä áàòàëãààæèëòèéí

äàðäàñòàé Ñýò òîï áîêñ ë

õóäàëäàæ àâàõ õýðýãòýé. Äàõèí

õýëýõýä, îäîîãîîð äýýð õýëñýí

õî¸ð êîìïàíè áàòàëãààæèëòèéí

ãýð÷èëãýýãýý àâñàí áºãººä íºãºº

ãóðâàí êîìïàíèéí õóâüä Ñýò

òîï áîêñ-èéíõ íü öýñýíä ìîíãîë

õýë ñóóãààã¿é ãýñýí øàëòãààíòàé

áàéãàà. ¯¿íèéãýý õàíãà÷èõâàë

áàòàëãààæèëò õèéõ áîëîìæòîé.

Ìºí ò¿ð¿¿íä õýëñýí DVB-T2-

òîé áóþó òåëåâèçîð äîòðîî

Ñýò òîï áîêñ íü áàéðëàäàã

òåëåâèçîð ¿éëäâýðëýã÷èä ìàíàéä

õàíäàæ áàéãàà. Ýíý íü ãîëäóó

äýëõèéä òàíèãäñàí áðýíä¿¿ä ë

äýý. “Samsung”, “LG”, “Panaso-

nic” õàíäàæ, áàòàëãààæèëòàà

õèéëãýå ãýñýí. ªºðººð õýëáýë,

¿éëäâýðëýæ áóé çóðàãòíóóääàà

ìîíãîë õýë ñóóëãàæ, ìîíãîë õýë

äýýð ôóíêöóóäòàé áîëãîõ ñàíàë

òàâüñàí. 2015 îíîîñ öýñýíäýý

ìîíãîë õýëòýé òåëåâèçîð

¿éëäâýðëýæ ýõëýõýý ìýäýãäñýí.

Áàòàëãààæèëòàà õèéëãýõ ãýæ

áàéãàà.

Òýãýõýýð Ñýò òîï áîêñ àâàõ

ãýæ áàéãàà õ¿í Ìîíãîë óëñàä

áàòàëãààæñàí óó, ¿ã¿é þ¿ ãýäãèéã

ë çàðæ áîðëóóëæ áàéãàà õ¿íýýñ

íü àñóóæ ãýð÷èëãýýòýé ýñýõèéã íü

øàëãààä àâàõàä ÿìàð ÷ àñóóäàë

ó÷ðàõã¿é.

Ñýò òîï áîêñèéí ¿íý ÿìàð áàéõ âý?Ñòàíäàðò øààðäëàãûã õàíãàñàí

Ñýò òîï áîêñûã ÷ºëººò


ºðñºëäººíèé çàð÷ìààð îðóóëæ

èðíý. Àæ àõóéí íýãæèéí òîîã

áèä õÿçãààðëàõã¿é. ¯íýõýýð

ë ñòàíäàðò õàíãàâàë áèä

áàòàëãààæóóëàëò õèéãýýä

ºãíº. Ýíý ÷ óòãààðàà òºðººñ,

Õàðèëöàà, õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ ¿íý òîãòîîæ ºãºõã¿é.

×ºëººò ºðñºëäººíèé çàð÷ìààð

ÿâíà. Áèäíèé ñóäàëãàà,

íèéë¿¿ëýã÷äèéí ºã÷ áóé

ìýäýýëëýýñ õàðàõàä äîîä ¿íý íü

25-30 ìÿíãàí òºãðºã áàéõ áîëîâ

óó. Äýýøýý ÷àäëààñàà õàìààð÷

ºñºõ áàéõ. Æèøýý íü, òºëáºðò

ñóâàã õ¿ëýýæ àâàõ áîëîëöîîòîé

÷ ãýäýã þì óó. Òýð óòãààðàà çàõ

çýýëèéí õóóëèàð ¿íý íü ÿâíà.

¯íèéí äîîä, áàñ äýýä õÿçãààðûã

áèä çààæ ºãºõã¿é.

Òîîí ñèñòåìä øèëæñýíýýð 170 ìÿíãàí ºðõ äýýð àñóóäàë èë¿¿ òàâèãäàæ áàéãàà þì áàéíà. ªíººäºð ýíý ºðõ¿¿ä òåëåâèçèéí ñóâàã ¿çñýíèéõýý òºëºº ÿìàð ÷ ìºíãº òºëäºãã¿é. Ì¯ÎÍÒ-èéã ¿çñýíèéõ ãýýä ñàðäàà 1000 îð÷èì òºãðºã òºëäºã áàéõ. Õàðèí îäîî Ñýò òîï áîêñ àâñíààð ñàðä òºëºõ òºëáºð ãýæ ãàðàõ óó?Ãýðèéí òàñàëãààíû àíòåííààð

¿çýæ áàéãàà àéë ºðõ¿¿ä Ñýò òîï

áîêñ õóäàëäàæ àâààä õîëáîõ

þì áîë àãààðààð õóó÷èí ¿çýæ

áàéñàí ñóâãàà ë ¿çíý. ßìàð íýãýí

ñóóðü õóðààìæ òºëºõã¿é. Ìýäýýæ

¿íäýñíèé òåëåâèç ¿çñýíèé

òºëáºðºº áîë õóó÷íààð íü òºëíº.

Ãýðèéí àíòåííààð õýäýí ñóâàã ãàðàõ âý?ßã õýäýí ñóâàã ¿íýã¿é ãàðãàíà

ãýäãèéã îäîîãîîð ýöýñëýí

òîäîðõîéëîîã¿é áàéíà. Åð íü

áîë ºìíºõ Çàñãèéí ãàçðûí

ìºðèéí õºòºëáºðò 10 ñóâàã

¿íýã¿é äàìæóóëíà ãýæ áàéãàà.

Òýð äàãóó öàöàæ áàéãàà. Ãýõäýý

Óëààíáààòàð õîòûí õýìæýýíä

ºíººäºð ýôèðò 17 ñóâàã ¿íýã¿é

áàéãàà þì. Òýð á¿õíèéã ¿íýã¿é

õ¿ëýýæ àâàõ áîëîìæòîé. Õàðèí

îðîí íóòàãò áîë õýäèéã ¿çýõ íü

ýöýñëýýã¿é áàéíà. Îäîîãîîð

àíàëîãîîð çóðãààí ñóâàã ¿çýæ

áàéãààã òîîí ñèñòåì äýýð ÷

ãàðãà÷èõñàí ë áàéãàà.

Òîîí ñèñòåìä øèëæèõýýð ÿìàð äàâóó òàëóóä ¿¿ñýõ ¸ñòîé þì áý. Óã íü ä¿ðñ, äóó ñàéæèðíà ãýæ îéëãîæ áàéãàà. Ãýòýë çàðèì ñóâãóóä ºíººäºð ÷ ìóó ãàð÷ áàéãàà ø¿¿ äýý. Òýð íü òóõàéí òåëåâèçòýé õîëáîîòîé áàéäàã þì óó, ýñâýë...?Òåëåâèçèéí òîîí ñèñòåìä

øèëæèõäýý ãóðâàí äýä õýñýã

ãýæ òîîöîæ øèëæ¿¿ëäýã. Íýã

íü òåëåâèçèéí ñòóäèéã òîîí

ñèñòåìä øèëæë¿¿ëýõ þì. Òýð

þó ãýõýýð òóõàéí áàéãóóëëàãà

ººðèéí ñòóäè, êàìåð, ïóëüò

çýðãýý á¿ãäèéã íü øèëæ¿¿ëýõ

¸ñòîé. Óëààíáààòàð õîòûí

òåëåâèç¿¿äèéí õóâüä õàíãàëòòàé

õýìæýýíä øèëæ¿¿ëñýí. Îðîí

íóòãèéí òåëåâèç¿¿äýä õèéãäýæ

áàéíà. Ýíä ìýäýýæ õºðºíãº

îðóóëàëòààñ ýõëýýä àñóóäàë

áàéäàã. Êàáåëèéí ñóâãóóäèéí

õóâüä òåëåâèçèéí ò¿âøèíä àðàé

õ¿ðýýã¿é, òýãñýí õýðíýý ñòóäèéí

õýìæýýíýýñ äýýøýý ãàð÷èõñàí.

Ãýâ÷ äàìæóóëàõäàà IPTV-ãèéí

õýìæýýíä ñèãíàë ºãºõã¿é áàéãàà

òîõèîëäîë áèé.

Åð íü áîë òîîí ñèñòåìä

øèëæñýíýýð õàìãèéí òîì äàâóó

òàëûã íü õýëýõýä Óëààíáààòàð

õîò òýëæ áàéãàà. Õîéøîî,

óðàãøàà òýëýëò íü áîë õî¸ð

óóëàíäàà òóëààä õàíà÷èõëàà.

Õàðèí áàðóóí, ç¿¿í òèéøýý áîë

òýëñýýð áàéíà. Óëààíáààòàð

õîòûí ãàçàð íóòàã ººðºº ìàø

îëîí àìóóäòàé, æàëãà ãóó èõòýé.

Æàëãàíä ÷ àéë áàéíà, óóëûí

îðîéä ÷ áèé. Òýãýõýýð ðàäèî

äîëãèîíû òàðõàëòûí îíöëîãîîñ

õàìààð÷ æàëãàíä áàéãàà, óóëûí

àìàíä áóóñàí àéëóóäàä ñèãíàë

õ¿ðýõ íü ìàø ìóó áàéäàã þì.

Òèéìýýñ íèéñëýëèéí õºðºíãº

îðóóëàëòààð õºðºíãèéã íü

øèéäýæ, Íèéñëýëèéí Ìýäýýëýë

òåõíîëîãèéí ãàçàð õàðèóöààä

10 áàéðëàëä ñòàíö áàéãóóëàõ

òºëºâëºëò õèéñýí. Èíãýñíýýð òîîí

òåëåâèçýýð ¿çñýíýýð õàìðàõ õ¿ðýý

íýìýãäýæ áàéãàà þì. Õî¸ðò,

àíàëîãîîð ¿çýæ áàéõàä íýãä¿ãýýð

ñóâãèéí äóóí äýýð õî¸ðäóãààð

ñóâãèéí ä¿ðñ îðæ èðäýã ÷ þì

óó, äóóíóóä, ä¿ðñ íü äàâõàðäàõ,

æèðýëçýõ ìýò ç¿éë ãàðäàã. Òýãâýë

òîîí ñèñòåìä øèëæñýíýýð ýíý

àðèëíà. Íýã áîë ãàðíà, íýã

áîë ãàðàõã¿é ë áàéíà óó ãýõýýñ

äàâõàðäàæ, æèðýëçýõã¿é. Ãóðàâò,

îíöãîé áàéäàëòàé õîëáîîòîé

çàðëàí ìýäýýëýõòýé õîëáîîòîé

äýâøèë áèé. ªºðººð õýëáýë,

îíöãîé áàéäëûí ñèñòåìèéã

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ñèñòåìòýé

õîëáîîä àëü ÷ ñóâàã äýýð þó ÷

¿çýæ áàéñàí ãàçàð õºäºëëºº,

¿åð áîëëîî ÷ ãýäýã þì óó çàðëàí

ìýäýýëëèéã øóóä ãàðãàíà.

Ìýäýýæ äýýð íü òåêñòýí

ìýäýý, íýìýëò ¿éë÷èëãýýí¿¿ä,

òåëåâèçèéí õºòºëáºð õàðàõ çýðýã

ç¿éë ÷ ãàð÷ èðíý.

Ìºí òîîí ñèñòåìä øèëæñýíòýé

õîëáîîòîéãîîð ìàðêåòèíãèéí

ñóäàëãàà ÷ ÿâóóëæ áîëíî. ªºðººð

õýëáýë, àëü òåëåâèçèéã ÿìàð

öàãò èë¿¿ ¿çýæ áàéíà ãýäãèéã íü

Ñýò òîï áîêñîîñ íü øàëòãààëæ

ìýäýõ áîëîìæ ÷ áèé. Ãýõäýý

òýãýõ áîëîëöîîòîé Ñýò òîï áîêñ

íü èë¿¿ ÷àäàëòàé, ºíäºð ¿íýòýé

áàéõ íü îéëãîìæòîé.

ÒÎÎÍ ÑÈÑÒÅÌÄ ØÈËÆÈÕ

ÕÝÐÝÃËÝÃ×ÄÝÄÝÄ ÁÀÒÀËÃÀÀÆÑÀÍ

ÕÓÂÈÐÃÀÃ× ÒªÕªªÐªÌÆ

ÕÓÄÀËÄÀÆ ÀÂÀÕÛÃ ÇªÂËªÅ

Ýõ

ñóðâ

àëæ

: “¯íä

ýñíè

é ø

óóäà

í“ ñ

îíèí

201

4 îí

10

äóãà

àð ñ

àð

Ö.×óëóóíáàò:

Ìàíàé óëñûí ìýäýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí õºãæëèéí õóðäàö íü

äýëõèéí õºãæëèéí õóðäàöòàé õºë íèéë¿¿ëýí ÿâàà ºíºº ¿åä õýðýãëýã÷äýä

÷àíàðòàé, íàéäâàðòàé, îëîí óëñûí áîëîí ¿íäýñíèé ñòàíäàðò øààðäëàãûã

õàíãàñàí ¿éë÷èëãýýã õ¿ðãýõèéí òóëä ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé

áîëîí õýðýãëýã÷èéí òîíîã òºõººðºìæ¿¿äýä áàòàëãààæóóëàëò õèéæ, òîõèðëûí

ãýð÷èëãýý îëãîõ àæèë íýí ÷óõàë þì. Ýíýõ¿¿ áàòàëãààæóóëàëò õèéãäýæ,

òîõèðëûí ãýð÷èëãýý îëãîãäñîíîîð ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã

õ¿ëýýí àâàõ õýðýãëýã÷èéí òºõººðºìæ íü ÷àíàð ñòàíäàðòûí øààðäëàãà

õàíãàñàí, õ¿íèé áèåä ñºðºã íºëººëºëã¿é áàéõààñ ãàäíà çàõ çýýëèéã õóóðàì÷,

äóóðàéìàë á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýëòýýñ õàìãààëñíààð õýðýãëýã÷èéí ýðõ

àøãèéã õàìãààëàõ à÷ õîëáîãäîëòîé.

Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé áîëîí õýðýãëýã÷èéí òîíîã

òºõººðºìæèéí áàòàëãààæóóëàëòûã Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîî ã¿éöýòãýæ áàéãàà áºãººä ýíý áàòàëãààæóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààãàà

Ñòàíäàðò÷ëàë õýìæèë ç¿éí ãàçðûí 2014 îíû À/218 òîîò øèéäâýðýýð

èòãýìæë¿¿ëæ, ¿éë àæèëëàãààãàà èë¿¿ ºðãºæ¿¿ëýýä áàéãàà þì.

Þóíû ºìíº ýíý áÿìáà ãàðàãò çîõèîí áàéãóóëàãäàõ òàíàé ñàëáàðûí íýýëòòýé õààëãàíû ºäðèéí îíöëîãîîñ ÿðèëöëàãàà ýõëýõ ¿¿?Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûíõàí ýíý 2014 îíûã ýðõ ç¿éí

øèíý÷ëýëèéí æèë ãýæ îíû ýõýíä çîõèîí áàéãóóëñàí ñàëáàðûí àðãà õýìæýýíèé

¿åýð çàðëàñàí. Ýíý çîðèëòûí õ¿ðýýíä òóñ ñàëáàðò õèéãäýæ áóé áîäëîãî,

çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýëýýð àâ÷ áóé àðãà õýìæýýí¿¿äèéã èðãýä, îëîí íèéòýä

òàíèóëæ, õ¿ðãýõ çîðèëãîîð íýýëòòýé õààëãàíû ºäºðëºãèéã çîõèîí áàéãóóëæ

áàéíà. Ìºí 2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 31-íýýñ Ìîíãîë óëñ òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýýãýý òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ àæëûã àìæèëòòàé

õýðýãæ¿¿ëæ ýõëýýä áàéãàà áºãººä ýíýõ¿¿ øèëæèëòèéí àæèë 2016 îíû

1 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäºð õ¿ðòýë ÿâàãäàõ þì. Ýíý øèëæèëòèéí àæëûí

òàëààð èðãýä, îëîí íèéò, óíøèã÷ ¿çýã÷äýä ìýäýý, ìýäýýëýë õ¿ðãýõ, ìýäýýëýë

õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí äýâøèëòýä òåõíèê, òåõíîëîãè àøèãëàñàí

¿éë÷èëãýýã õýðýãëýýíä íýâòð¿¿ëýõ, ñóðòàë÷èëàí òàíèóëàõ àðãà õýìæýý áîëíî.

Òàíàé áàéãóóëëàãààñ ýíý ºäºðëºãèéí ¿åýð õýðýãëýã÷, èðãýäýä çîðèóëæ ÿìàð àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëæ áàéíà âý?Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû ç¿ãýýñ ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí ñòàòèñòèê ¿ç¿¿ëýëò, òóñ ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ

òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷èã àâàõàä á¿ðä¿¿ëýõ áè÷èã áàðèìòûí

á¿ðä¿¿ëýëòýä ìýðãýæèë àðãà ç¿éí çºâëºãºº ºãºõ, öàõèì òîãëîîìûí

ãàçðûí á¿ðòãýëèéã õýðõýí õèéõ, ìýäýýëëèéí ëàâëàõ ¿éë÷èëãýý, òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëæ áàéãààòàé õîëáîãäóóëàí

õýðýãëýã÷èéí õóâèðãàõ òºõººðºìæ “set top box”-ò õýðõýí áàòàëãààæóóëàëò

õèéõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààãàà èðãýä,

îëîí íèéòýä õ¿ðãýõýýð òºëºâëºí


Òàíû õàðèóöñàí àæèë áîë áàòàëãààæóóëàëò. Ýíý ñýäýâ ìàãàäã¿é çàðèì õ¿ì¿¿ñò øèíý îéëãîëò áîëîâ÷ áàñ çàðèì óíøèã÷äèéí ìààíü õóâüä ýðòíèé ÷ îéëãîëò áàéæ áîëîõ þì. Òèéìýýñ òà ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèéí áàòàëãààæóóëàëòûí òàëààð óíøèã÷äàä ìààíü ýíãèéíýýð òàéëáàðëàæ, îéëãîëò ºãºº÷?Òèéìýý, áàòàëãààæóóëàëò

ãýäýã îéëãîëò áîë ÷àíàð ãýñýí

îéëãîëòòîé õàìò ÿðèãäàõ ¸ñòîé.

Ýíãèéí ¿ãýýð óíøèã÷èääàà

òàéëáàðëàí õýëýõýä çàõ çýýë äýýð

áîðëóóëàãäàæ áóé ãàð óòàñ áàéíàà

ãýæ áîäú¸. Õ¿ì¿¿ñ ýíý óòàñ “îðèã”

áóþó æèíõýíý íü, ¿ã¿é ýý ýíý

õóóðàì÷ íü ýñõ¿ë “õóëõè” áóþó

äóóðàéìàë íü ãýæ õýëýëöäýã äýý.

Òýãýõëýýð áàòàëãààæóóëàëò ãýäýã

îéëãîëò áîë çàõ çýýëä æèíõýíý,

¿éëäâýðèéí àëáàí ¸ñíû áàðàà,

á¿òýýãäýõ¿¿í áàéíà ãýäãèéã íîòëîí

õºíäëºíãººñ áàòàëãààæóóëæ ºãºõ

ïðîöåññ ãýæ îéëãîæ áîëíî. ªºðººð

õýëáýë çàõ çýýëä, èðãýä õóäàëäàí

àâàã÷äûã õóóðàì÷, äóóðàéìàë,

õ¿íèé áèåä õîð íºëººëºëòýé,

÷àíàðã¿é á¿òýýãäýõ¿¿í õóäàëäàí

àâàõààñ ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààã

áàòàëãààæóóëàëò õèéõ ãýæ îéëãîæ

áîëíî. Õàðèí ìàíàé ñàëáàðò ¿éë

àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé îïåðàòîð

êîìïàíèóäûí õóâüä ººðèéí

ñ¿ëæýýíèé òîíîã òºõººðºìæ¿¿äýý

áàòàëãààæóóëæ, õÿíóóëñíààð

õýðýãëýã÷äýä ÷àíàðòàé ¿éë÷èëãýý

õ¿ðãýõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëæ áàéíà

ãýñýí ¿ã.

ÁÀÒÀËÃÀÀÆÓÓËÀËÒ ÕÈÉÑÍÝÝÐ ÇÀÕ ÇÝÝËÝÝÑ ÕÓÓÐÀÌ×, ÄÓÓÐÀÉÌÀË Á¯ÒÝÝÃÄÝÕ¯¯Í ØÀÕÀÃÄÀÍÀ

30

ßðèëöëàãà

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû Ðàäèî äàâòàìæ çîõèöóóëàëò, õÿíàëòûí àëáàíû ìýðãýæèëòýí

Óíøèã÷èä ìààíü áàòàëãààæóóëàëò õèéãäñýí ýñýõèéã ÿàæ òàíèí ìýäýõ âý?Óóë íü òàíèæ ìýäýõýä õÿëáàð ë

äàà. Îëîí óëñàä áîë æèøýýëáýë

Àìåðèêò áàòàëãààæñàí

á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä “FCC”, Åâðîïò

áàòàëãààæñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä

“CE” ãýñýí òýìäýãëýãýý áàéäàãòàé

àäèë Ìîíãîë óëñàä áàòàëãààæñàí

ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû

ñ¿ëæýýíèé áîëîí õýðýãëýã÷èéí

òîíîã òºõººðºìæ¿¿äèéí õóâüä

“Ìîíãîë óëñàä áàòàëãààæñàí” ãýñýí

áè÷ëýã á¿õèé òàíèõ òýìäýãòýé áàéõ

þì. Òèéìýýñ óíøèã÷, õýðýãëýã÷èä

ìààíü ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû õýðýãëýã÷èéí òºõººðºìæ

õóäàëäàí àâàõäàà äýýð õýëñýí

áè÷ëýã á¿õèé òýìäýã, òýìäýãëýãýý

áàéãàà ýñýõèéã íÿãòëàí øàëãàæ

áàéãààðàé ãýæ çºâëºæ áàéíà.

Áàòàëãààæóóëàëòûí ÷èãëýëýýð ãàäààä õàìòûí àæèëëàãàà õýð ÿâàãäàæ áàéíà?Çîõèöóóëàõ õîðîî ºíãºðñºí

õóãàöààíä Îëîí óëñûí öàõèëãààí

õîëáîîíû áàéãóóëëàãà (ITU)-ûí

ñàíõ¿¿æèëòýýð çºâëºõ ¿éë÷èëãýý

àâàõ, ÕÁÍÃÓ-ûí “Òè Þ Âè

Çþä” (TUV SUD) á¿òýýãäýõ¿¿í

áàòàëãààæóóëàëòûí áàéãóóëëàãàòàé

á¿òýýãäýõ¿¿í áàòàëãààæóóëàëòûí

÷èãëýëýýð õàìòðàí àæèëëàõ ãýðýý

áàéãóóëààä ¿éë àæèëëàãààãàà

ÿâóóëæ áàéíà. Ýíýõ¿¿ çºâëºõ

¿éë÷èëãýý áîëîí ãàäààä

õàìòûí àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä

áàòàëãààæóóëàëòûí ºðãºäºë,

õ¿ñýëò õ¿ëýýæ àâàõààñ òîõèðëûí

ãýð÷èëãýý îëãîõ øèéäâýð ãàðàõ

õ¿ðòýë ïðîöåññèéã àãóóëñàí ýäãýýð

¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé õóóëü

òîãòîîìæ, òåõíèêèéí øààðäëàãà,

ä¿ðýì, æóðìóóäûã àãóóëñàí

áàãö áàðèìò áè÷ãèéã õîëáîãäîõ

îëîí óëñ, ¿íäýñíèé ñòàíäàðòàä

íèéö¿¿ëýí áîëîâñðóóëæ ¿éë

àæèëëàãààíäàà ìºðäºæ àæèëëàæ

áàéíà.

Õýäýí îíîîñ ýõýëæ áàòàëãààæóóëòûí àæëûã õèéæ ýõýëñýí áý? ªíººäðèéí

áàéäëààð íèéò õýäýí òîíîã òºõººðºìæèéã áàòàëãààæóóëæ, òîõèðëûí ãýð÷èëãýý îëãîîä áàéíà?Ìàíàé áàéãóóëëàãà õàðèëöàà

õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé áîëîí

õýðýãëýã÷èéí òîíîã òºõººðºìæèéí

òåõíèêèéí íºõöºë øààðäëàãûã

òîãòîîõ á¿ðýí ýðõèéíõýý õ¿ðýýíä

2012 îíîîñ áàòàëãààæóóëàëòûã

õèéæ áàéíà. Ýíý õóãàöààíä

ñòàíäàðò øààðäëàãà õàíãàñàí 18

áàéãóóëàãûí 36 òºðëèéí òîíîã

òºõººðºìæèéã áàòàëãààæóóëæ

òîõèðëûí ãýð÷èëãýý îëãîîä áàéíà.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ îéðûí ¿åä ÿìàð òîíîã òºõººðºìæèéã áàòàëãààæóóëààä áàéíà?Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí

¿éë÷èëãýýã òîîí òåõíîëîãèä

øèëæ¿¿ëæ áàéãààòàé

õîëáîãäóóëàí òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâàõ

õýðýãëýã÷èéí òºõººðºìæèéã

áàòàëãààæóóëàõ õ¿ñýëò¿¿ä èõ èðæ

áàéíà. Èðñýí õ¿ñýëòèéã MNS

6401:2013 ¿íäýñíèé ñòàíäàðòûí

äàãóó òåõíèêèéí øààðäëàãà

õàíãàñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõîîñ

ãàäíà õýðýãëýã÷äýä àøèãëàõàä

õÿëáàð áàéõ ¿¿äíýýñ ãàðûí àâëàãà

áîëîí òºõººðºìæèéí ïðîãðàìûí

ãàð÷èã (menu)íü Ìîíãîë õýë äýýð

áàéõ ¸ñòîé ãýñýí íýìýëò íºõöëèéã

õàíãààä áàéãàà Ýí Áè Ñè, ¯ëýìæ

Ìàíäàëà, Òýðáîêñ êîìïàíèóä

áîëîí ØÓÒÈÑ Ìýäýýëýë, õîëáîî

òåõíîëîãèéí ñóðãóóëüä òîîí

òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã

õ¿ëýýí àâàõ õýðýãëýã÷èéí

òºõººðºìæèéã áàòàëãààæóóëæ

òîõèðëûí ãýð÷èëãýý îëãîñî

Áàòàëãààæóóëàëò õèéñíèé ãîë çîðèëãî íü þó âý?Äýýð äóðäñàí õóóðàì÷ ÷àíàðã¿é

á¿òýýãäýõ¿¿íýýñ õýðýãëýã÷äèéã

õàìãààëàõ, çàõ çýýëä ñòàíäàðò

òåõíèêèéí øààðäëàãà õàíãàñàí

áàòàëãààòàé òîíîã òºõººðºìæèéã

íýâòð¿¿ëýõ çîðèëãîîð

áàòàëãààæóóëàëòûã õèéæ áàéíà.

Çà òýãâýë õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæ ãàäíààñ îðóóëæ èðäýã êîìïàíèóä áàòàëãààæóóëàëò õèéëãýõäýý þó þó àíõààðàõ ¸ñòîé âý? Ãîë íü ÿìàð ÿìàð áè÷èã áàðèìò á¿ðä¿¿ëýõ âý?Ìîíãîë óëñàä àøèãëàãäàæ áàéãàà

ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû

òîíîã òºõººðºìæ¿¿äèéí èõýíõè

íü èìïîðòîîð îðæ èðäýã. Çàðèì

òîíîã òºõººðºìæèéã äîòîîääîî

¿éëäâýðëýæ ýõëýýä áàéíà.

Æèøýý íü: Ìîãóë áðýíäèéí

òåëåâèçîð, êîìïüþòåðèéí

¿éëäâýðëýëòýé òàíèëöñàí,

öààøèä áàòàëãààæóóëàëòûí

÷èãëýëýýð õàìòðàí àæèëëàõààð

òºëºâëººä áàéãàà. Õàðèí òîíîã

òºõººðºìæèéã áàòàëãààæóóëàõàä

á¿òýýãäýõ¿¿íèé äýýæ, ëàáîðàòîðèéí

ñîðèëòûí ä¿í (test report),

¿éëäâýðëýã÷èéí ìýäýãäýë, òîíîã

òºõººðºìæèéí òàíèëöóóëãà,

çààâàð, ýä àíãèéí æàãñààëò, áëîê

äèàãðàì, çóðàã, õýðýãëýã÷èéí ãàðûí

àâëàãûã á¿ðä¿¿íý.

Èë¿¿ äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëèéã õààíààñ îëæ àâàõ áîëîëöîîòîé âý?Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíû www.crc.gov.mn öàõèì

õóóäàñ, ñàëáàðûí ìýäýýëëèéã

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä, îðîí íóòãèéí

õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýäýã óëèðàë

òóòìûí “Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîîíû ìýäýý”

ñýòã¿¿ëýýð äàìæóóëàí äýëãýðýíã¿é

ìýäýýëëèéã õ¿ðãýäýã.

Ñîíèðõîëòîé ÿðèëöëàãà ºãñºíä áàÿðëàëààÁàÿðëàëàà òà á¿õíèé àæèëä

àìæèëò õ¿ñüå.


Ýõ

ñóðâ

àëæ

: “¯íä

ýñíè

é ø

óóäà

í“ ñ

îíèí

201

4 îí

10

äóãà

àð ñ

àð

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ Á¯ÑÈÉÍ ÑÅÌÈÍÀÐÛÍ ÒÀÉËÀÍ ÌÝÄÝÝ

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ æèë á¿ð çîõèîí áàéãóóëäàã ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî, øóóäàíãèéí ñàëáàðûí ºíººãèéí õºãæèë, áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí àñóóäëóóäûí ÷èãëýëýýð òºëºâëºñºí á¿ñèéí ñóðãàëò, ñåìèíàð “Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàëò, õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà-2014” ñýäâýýð Áàðóóí á¿ñèéí òóëãóóð òºâ-Õîâä àéìãèéí Õîâä õîòíîî 2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 21-22-íû ºäð¿¿äýä àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëàãäàæ äóóñëàà.

Á¿ñèéí ñåìèíàð, ñóðãàëòàíä Ìîíãîë Óëñûí áàðóóí á¿ñèéí Õîâä, Ãîâü-Àëòàé, Çàâõàí, Óâñ, Áàÿí-ªëãèé àéìãèéí íóòàã äýâñãýðò áîëîí îðîí äàÿàð ìýäýýëýë, øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ÿâóóëæ áóé àæ àõóéí íýãæ, èðãýäèéí íèéò 90 ãàðóé çî÷èä, òºëººëºë ºðãºíººð îðîëöîæ ñàëáàðûí çîõèöóóëàëòûí ÷èã õàíäëàãà áîëîí ýíý îíä õèéãäýæ áóé çîõèöóóëàëòóóä, òåõíîëîãèéí õºãæèë äýâøèë, òýäãýýðèéã íýâòð¿¿ëýõòýé õîëáîîòîé ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé ä¿í, áàðóóí á¿ñèéí àéìãóóäàä ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí äóíä õèéñýí òºëºâëºãººò õÿíàëò øàëãàëòûí ä¿í çýðýã îëîí àñóóäëóóäûã õàìòðàí õýëýëöýæ òºëºâëºñºí õºòºëáºðèéí äàãóó ÿâàãäàâ.

Ñóðãàëò ñåìèíàðààð 2013-2014 îíóóäàä ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò õèéñýí çîõèöóóëàëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà,òýäãýýðòýé õîëáîîòîé æóðàì, íºõöºë øààðäëàãóóäûí øèíý÷ëýëòèéã íýãòãýí òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷, èðãýä áàéãóóëëàãàä õ¿ðãýæ àæèëëàâ.Ìºí Ìîíãîë Óëñàä îðîí äàÿàð òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí ñèñòåìýýð äàìæóóëæ ýõëýõ, àíàëîãèîñ òîîí ñèñòåì ð¿¿ øèëæèõòýé õîëáîîòîé àæëûí ÿâöûã äýëãýðýíã¿é òàíèëöóóëæ ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí çºâëºìæèéã ºãëºº.

Îðîí íóòàãò ðàäèî, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã áýëòãýõ, õ¿ðãýõ òàëààð îëîí íèéòèéí õýâëýë ìýäýýëëèéí ñàëáàðûí ìýðãýøñýí ñýòã¿¿ë÷ ñóäëàà÷äûí çºâëºìæ á¿õèé ãàðûí àâëàãà, íîì òîâõèìëîîð äàìæóóëàí õ¿ðãýëýý.

Ñåìèíàðààð ðàäèî, òåëåâèçèéí ñòóäèéí äèçàéí, òîíîã òºõººðºìæèéí ñîíãîëò, òºëºâëºëòèéã õèéõ ÷èãëýëýýð ñàëáàðûí òýðã¿¿ëýõ èíæåíåð, Þíàéòýä ìåäèà ãðóïï ÕÕÊ-èéí ìýðãýæèëòýí Ö.Ýíõáàÿð ìýðãýæëèéí çºâëºãºº ºãºâ.

Õàðèëöàà õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ Õîâä, Ãîâü-Àëòàé, Çàâõàí, Óâñ, Áàÿí-ªëãèé àéìãèéí íóòàã äýâñãýðò ìýäýýëýë, øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ÿâóóëæ áàéãàà àæ àõóéí íýãæ, õóóëèéí ýòãýýäèéí ¿éë àæèëëàãààíä õèéñýí õÿíàëò øàëãàëòûí òàéëàíã òàíèëöóóëæ, á¿ñ íóòàãò ¿éë

àæèëëàãàà ÿâóóëæ òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýýíèé ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýí àæèëëàæ áóé Óâñ àéìãèéí Ñàìà ÕÕÊ-èéí “Ñàìà òåëåâèç”, Ìºíõòàéõàð áàÿñàõ ÕÕÊ-èéí “Õàðõèðàà öóóðàé-103.3” ðàäèî, Õîâä àéìãèéí Õààí Àëòàé Õîâä ÕÕÊ-èéí “Õààí Àëòàé” êàáåëèéí òåëåâèç, Íåêñò äýâøèë ÕÕÊ-èéí “Îëîí ÿñòíû òåëåâèç”-èéã “ØÈËÄÝÃ”-ýýð ºðãºìæëºâ.

Õîâä àéìàãò ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí ¿éë àæèëëàãààíä äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ “Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàëò, õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà-2014” ñýäýâò á¿ñèéí ñåìèíàðûã àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëàõàä òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëæ òóñ àéìãèéí Çàñàã äàðãà Ä.Öýâýýíðàâäàí, óäèðäëàãà, íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áàéãóóëëàãà- Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðàëä òóñ õîðîî ã¿í òàëàðõëàà èëýðõèéëæ áàéíà.

32

Á¿ñèéí ñåìèíàð

ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ ÑÀËÁÀÐÒ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÝÄ ÑÓÐÃÀËÒ ÕÈÉËÝÝ

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÎÎÑ ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ× ÍÀÐÒ

ÇÎÐÈÓËÑÀÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÃ 2014 ÎÍÛ 9 Ä¯ÃÝÝÐ ÑÀÐÛÍ 17-ÍÛ ªÄªÐ ÒÓÑ ÕÎÐÎÎÍÛ ÕÓÐËÛÍ ÒÀÍÕÈÌÄ

ÀÌÆÈËÒÒÀÉ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÀ.

Ñóðãàëò, ñåìíèàð

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÎÎÑ ÎËÎÍ

ÓËÑÛÍ NSRC (NETWORK STARTUP RESOURCE CENTER)-ÈÉÍ

ÌÝÐÃÝÆÈËÒÝÍ PHILIP SMITH, ØÂÅÄ ÓËÑÛÍ ÈÍÒÅÐÍÅÒ

ÕÀÐÈËÖÀÍ ÕÎËÁÎËÒÛÍ NETNOD ÊÎÌÏÀÍÈÉÍ ÌÝÐÃÝÆÈËÒÝÍ

KURTIS LINDQVIST ÍÀÐÒÀÉ ÕÀÌÒÐÀÍ ÈÍÒÅÐÍÅÒÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ

¯Ç¯¯ËÝÃ× ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÓÓÄÀÄ ÈÍÒÅÐÍÅÒÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÍ

ÕÎËÁÎËÒÛÍ BGP ÏÐÎÒÎÊÎËÛÍ ÒÀËÀÀÐ ÑÓÐÃÀËÒÛÃ

ÀÌÆÈËÒÒÀÉ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÀ.

2014 îíû 7 äóãààð ñàðûí 28-31-íèé ºäð¿¿äýä

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ¿íäýñíèé ïàðêèéí

Ñèëèêîí õàóñ ñóðãàëòûí òºâä ¿ðãýëæèëñýí

óã ñóðãàëòààð èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý

¿ç¿¿ëýã÷äýä ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä

èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷èéí

ñ¿ëæýýã çîõèîí áàéãóóëàõ, ISIS äèçàéí, BGP

ïðîòîêîëûã õýðýãëýõ, èíòåðíåòèéí õàðèëöàí

õîëáîëòûã òîõèðóóëàõ, IPv6 ïðîòîêîëûã

õýðõýí íýâòð¿¿ëýõ, áîëîí õýðõýí òºëºâëºõ

òàëààð õè÷ýýë çààæ, ëàáîðàòîðèéí äàäëàãà

õèéëãýí ìýäëýãèéã áàòàòãàâ. Ñóðãàëòàíä

èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷ êîìïàíèóäààñ

ãàäíà, ÌÓÈÑ, ¯íäýñíèé äàòà òºâèéí íèéò 28

èíæåíåð, òåõíèêèéí àæèë÷èä îðîëöëîî.

ÈÍÒÅÐÍÅÒÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÝÄ ÈÍÒÅÐÍÅÒÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÍ ÕÎËÁÎËÒÛÍ BGP ÏÐÎÒÎÊÎËÛÍ ÒÀËÀÀÐ ÑÓÐÃÀËÒ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÂ

Óã ñóðãàëòàíä òóñ õîðîîíîîñ øóóäàíãèéí

òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äýä øèíý÷ëýí

áàòëàãäñàí Ãààëèéí òàðèô áîëîí Íýì¿¿

ºðòãèéí àëáàí òàâàðûí õóóëèóäàä îðñîí

ººð÷ëºëò, øóóäàíãèéí ñàëáàðûí “À”, “Á”

àíãèëëûí òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë

øààðäëàãóóä áîëîí øóóäàíãèéí ¿íäñýí

áîëîí áóñàä ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ, õàðèëöàí

õîëáîëòûí æóðìûã ¿éë àæèëëàãààíäàà

õýðõýí ìºðäºõ, ñàëáàðûí ºíººãèéí çàõ

çýýëèéí áàãòààìæ, ñòàòèñòèê ìýäýýëýë ìºí

õýðýãæ¿¿ëæ áóé òºñºë õºòºëáºðèéí òàëààð

èëòãýë òàâüæ ñàíàë ñîëèëöëîî. Ñóðãàëòàíä

òóñ õîðîîíû Øóóäàíãèéí àëáà, Çàõ çýýë, ¿íý

òàðèôèéí àëáà áîëîí Ýðõ ç¿é, ìýäýýëýë,

çàõèðãààíû àëáàíû äàðãà ìýðãýæèëòí¿¿ä

áîëîí øóóäàíãèéí ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëæ áóé áàéãóóëëàãóóäûí òºëººëºë

îðîëöîâ.


Ñóðãàëò, ñåìíèàð

ÕÀÐÈËÖÀÀÍÛ ÕÝÒ ÁÎÃÈÍÎ ÄÎËÃÈÎÍÛ ÐÀÄÈÎ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÓÐÃÀËÒ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÃÄËÀÀ

ÒÓÑ ÕÎÐÎÎÍÎÎÑ “ÕÀÐÈËÖÀÀÍÛ ÕÝÒ ÁÎÃÈÍÎ ÄÎËÃÈÎÍÛ

ÐÀÄÈÎ (ÃÀÇÐÛÍ ÕªÄªËÃªªÍÒ ÐÀÄÈÎ) ÕÎËÁÎÎÍÛ

ÒÅÕÍÎËÎÃÈ” ÑÝÄÝÂÒ ÑÓÐÃÀËÒÛÃ 2014 ÎÍÛ 7 ÄÓÃÀÀÐ ÑÀÐÛÍ

7-10-ÍÛ ªÄÐ¯¯ÄÝÄ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÆ ÍÈÉÒÄÝÝ 20

ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀÀÑ 40 ÃÀÐÓÉ ÒªËªªËªË ÕÀÌÐÀÃÄÀÂ.

ÕАРИЛЦААНЫ РАДИО СТАНЦЫН ÕӨГЖИЛ

1930 1950 1970 1980 1990

Àíàëîã áàãö äóó

Ýíãèéí òîîí äóó, ºãºãäºë

Òîîí áàãö äóó, ºãºãäºë

Ñпåкòðèéí íýýëòòýé ñòàíäàðò

Хýðýãëýý

Үð àøèã, à÷ààëàë

Нºëººëºë

Нºëººëºë

Ү¿ðýí õîëáîî

Пàæåð

Хýðýãëýã÷èéí øààðäëàãà

Х¿÷èí ÷àäëààñ øàëòãààëñàí Ñпåкòðèéí íýýëòòýé ñòàíäàðò

Àíàëîã ÿðèà Ýíãèéí ºãºãäºë Áàãö ºãºãäºë

Ýíýõ¿¿ ñóðãàëòûã Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîîíû óðèëãààð õ¿ðýëöýí

èðñýí Ìîòîðîëà Ñîëþøíñ êîìïàíèéí ÁÍÕÀÓ

äàõ ñàëáàðûí õóäàëäààíû çàõèðàë Wang Yi

áîëîí Ñèíãàïóð Óëñ äàõ ñàëáàðûí áèçíåñ

õºãæëèéí õýëòñèéí ìåíåæåð Siow Wee Teck

íàð õ¿ðýëöýí èðæ äàðààõ ñýäâ¿¿äýýð èëòãýë

òàâèëàà. ¯¿íä:

Õàðèëöààíû áîãèíî äîëãèîíû ðàäèî

ñèñòåìèéí ¿íäñýí îéëãîëò;


ñèñòåìèéí õýðýãëýý;


òåõíîëîãèéí èðýýä¿éí ÷èã õàíäëàãà, çàõ

çýýë;

Óã ñóðãàëòàíä òóñ õîðîîíû ìýðãýæèëòýí,

èíæåíåð¿¿ä áîëîí õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíö

àøèãëàã÷ Çýâñýãò õ¿÷íèé æàíæèí øòàá,

Öàãäààãèéí åðºíõèé ãàçàð, Õèë õàìãààëàõ

åðºíõèé ãàçàð, Òàõàðûí àëáà, Óëààíáààòàð

òºìºð çàì, Ìîíãîëûí öàõèëãààí õîëáîî

ÕÊ, Õàí Õýíòèéí òóñãàé õàìãààëàëòûí ãàçàð

çýðýã ãàçðóóäûí ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî

õàðèóöñàí íýãæèéí ìýðãýæèëòýí, èíæåíåð

òåõíèêèéí àæèëòíóóä îðîëöñîí.

Ò¿¿í÷ëýí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàõ ýðõèéí

áè÷èã ýçýìøèã÷ Îþó òîëãîé, ÌÀÊ çýðýã

óóë óóðõàéí êîìïàíèóä, Èëä áàìáàé,

Áàìáàé ñåêüþðèòè, Îóë ñåêüþðèòè,

Óëààíáààòàð ñåêüþðèòè çýðýã õàðóóë

õàìãààëàëòûí êîìïàíèóä èíæåíåð òåõíèêèéí

àæèëòíàà õàìðóóëñíààñ ãàäíà Çîõèöóóëàõ

õîðîîíû ç¿ãýýñ Ýâåðáýñò ñîëþøèíñ, Òîï

êîììóíèêåéøíñ, Òýðãýë òåõ, Òîï ñïàðå ïàðòñ,

Àé Òè Çîíå çýðýã õóäàëäààíû êîìïàíèóäûí

òºëººëºë àæèëòíóóäûã õàìðóóëàâ. >

34

ÃÓÐÀÂ äàõ ºäºð 2014.7.10:

ÑÓÐÃÀËÒÀÀÐ ÒÀÂÜÑÀÍ ÈËÒÃÝË¯¯ÄÈÉÍ ÃÎË

ÇªÂËªÌÆ¯¯ÄÝÝÑ ÒÎÂ×ËÎÍ ÄÓÐÄÂÀË:

ÍÝÃ äýõ ºäºð 2014.7.08:

ÕÎ¨Ð äàõ ºäºð 2014.7.09:

Õî¸ð òàëûí ðàäèîãèéí ÁÈÇÍÅÑ íü:

õóâèéí áà õóâààí ýçýìøèõ

Çàñãèéí ãàçàð íü ðàäèî ñ¿ëæýýíèé (GRNs)

Õóâèéí âèðòóàë ñ¿ëæýýí¿¿ä (VPN-¿¿ä, õóâààëöñàí õóâèéí ñ¿ëæýý)

PAMRs SMRs áèçíåñ¿¿ä

ªì÷ëºëèéí áàäå ôàêòîñòàíäàðò, Íýýëòòýé ñòàíäàðòóóä

Õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíû ñòðàòåãè áà àíõààðàõ ç¿éëñ

Õàìòðàí àæèëëàõ ÷àäâàð

Çîõèöóóëàã÷ áîäëîãî, ¿éë àæèëëàãààíû íºëººëºë

Çóðâàñûí íàðèéâ÷ëàë

Àíàëîãîîñ òîîíä øèëæèõ õºäºëãººí îëîí òºðëèéí õ¿÷èí ç¿éë¿¿äòýé áàéäàã òóõàé

òàíèëöóóëëàà.

ïëàòôîðìûí õóâüñàë ººð÷èëºëò áîëîí

òýäãýýðèéí àøèãëàëòûí çàãâàðóóäûí îíöëîã

øèíæ¿¿ä,

Õî¸ð òàëûí õîëáîîíû ðàäèî òåõíîëîãèéí

÷èã õàíäëàãà ¿¿íòýé õîëáîîòîé òºðºë á¿ðèéí

áèçíåñèéí àñóóäàë, õî¸ð òàëûí ðàäèî

ñèñòåìèéí çàõ çýýëèéí òàëààð îéëãîëòóóäûã

ºãëºº.

Õî¸ð òàëûí ðàäèî òåõíîëîãèéí õýðýãëýã÷èä áîëîí õî¸ð òàëûí ðàäèîãèéí áèçíåñ: Çàõ çýýëä ÷èãëýñýí õýñýã íü óã ñóðãàëòàíä

îðîëöîã÷äîä ¿¿íèéã õýí õýðõýí ÿàæ

àøèãëàäàã òàëààð õ¿íäñýí îéëãîëòûã ºãñºí.

Õî¸ð òàëûí ðàäèî òåõíîëîãèéí õýðýãëýã÷èä íü:

Òºðèéí àþóëã¿é áàéäàë (öàãäàà, ãàë, ò¿ðãýí òóñëàìæ)

Òºõººðºìæ¿¿ä (óñ, öàõèëãààí)

Òºìºð çàì (Ìåòðî, Óðò Haul)

Íèñýõ îíãîöíû áóóäàë áà íèñëýãèéí ÷èãëýë¿¿ä

Óóë óóðõàé

¯éëäâýðëýë

Çàñãèéí ãàçàð

Àõèëæààíû áèçíåñèéíõýí çýðýã áàéäàã òàëààð

äóðäñàí.

Ñóðñàí ç¿éëýý àìüäðàëä õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõ; Õî¸ð òàëûí ðàäèî òåõíîëîãèéí õýðýãëýýíèé ïðîãðàìóóä:ªìíºõ 2 ºäºð ¿çñýí ç¿éëñýý íýãòãýí óëñ îðíû

õýðýãöýýíä ¿íäýñëýí ñîíãîæ áîëîõ ðàäèî

ñèñòåì¿¿äèéí çàãâàðóóäûã òàíèöóóëàâ.

Îëîí íèéòèéí àþóëã¿é áàéäàë ðàäèî ñèñòåìèéã äèçàéí õèéõ íü

Öàõèëãààí õàíãàìæèéí ðàäèî ñèñòåìèéã äèçàéí õèéõ íü

Òºìºð çàìûí òýýâðèéí ðàäèî ñèñòåìèéã äèçàéí õèéõ íü

Íèñýõ îíãîöíû áóóäëûí ðàäèî ñèñòåìèéã äèçàéí õèéõ íü

Óóë óóðõàéí ðàäèî ñèñòåìèéã äèçàéí õèéõ íü

Òàêñè íü Dispatch ñèñòåìèéã äèçàéí õèéõ íü

Öýðãèéí ñèñòåìèéã äèçàéí õèéõ íü

PAMR/SMR ñèñòåìèéí äèçàéí

GRN ñèñòåìèéã äèçàéí õèéõ íü çýðýã

ñýäâ¿¿äýýð ëåêö èëòãýë òàâèëàà

Õî¸ð òàëûí ðàäèî ñèñòåì (îëîí íèéòèéí

àþóëã¿é áàéäàë, òºìºð çàì, àãààðûí òýýâýð,

óóë óóðõàé, ãýõ ìýò)-èéí òºðë¿¿ä, ýöñèéí

õýðýãëýã÷èä ýäãýýð òºðëèéí òåõíîëîãèéã

ººðñäèéí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä õýðõýí

ÿàæ àøèãëàæ áàéãàà òàëààð,

Õî¸ð òàëûí ðàäèî ñèñòåì (ðàäèî

õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíöûí)-èéí

Óã ñóðãàëòààð Õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíöûã òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýí àøèãëàñíààð Îëîí íèéòèéí àþóëã¿é áàéäëûí íýãäñýí ñèñòåì, àâòî áîëîí òºìºð çàìûí òýýâýð, òàêñè ¿éë÷èëãýýíèé íýãäñýí ñèñòåì çýðýã íýã ñ¿ëæýýíä øèëæ¿¿ëýí çîõèîí áàéãóóëæ òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë õèéãäýõ òºäèéã¿é äàâòàìæèéí çóðâàñ àøèãëàëòûã íýìýãä¿¿ëýí õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ áîëîìæòîé áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéíà.


Òàíû õàðèóöàæ áàéãàà Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû Øóóäàíãèéí àëáà ÿã ÿìàð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã òàëààð ÿðèëöëàãàà ýõëýå?Øóóäàíãèéí ñàëáàð íü îëîí æèëèéí ò¿¿õòýé.

Îð÷èí öàãèéí øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãà ¿¿ñ÷

õºãæñºíººñ õîéø õýäèéíýý 93 æèë áîëñîí

áàéíà.Õàðèí ºðòºº øóóäàí íü ªãººäýé õààíààñ

ýõòýé ãýæ áîäâîë øóóäàíãèéí ñàëáàðûí

ò¿¿õ 779 ãàðóé æèëýýð õýìæèãäýíý. ªºðººð

õýëáýë, Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí óóãàí

áàéãóóëëàãà íü þì. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä

ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí äýâøëýý äàãààä

øóóäàíãèéí ñàëáàð ÷ ýð÷èìòýé õºãæèæ áàéíà.

¯¿íèéãýý äàãààä ýíý ñàëáàðò çîõèöóóëàëò

õèéõ îëîí àñóóäàë øèíýýð óðãàí ãàð÷ èðñýí.

Õàðèí ýíýõ¿¿ ñàëáàðûí õóóëü ýðõ ç¿éí áîëîí

òºð õóâèéí õýâøëèéí õîîðîíäûí óÿëäààã

õàíãàõ, çîõèöóóëàõ ¿¿ðãèéã Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîî, òýð äóíäàà øóóäàíãèéí àëáà

õèéæ ã¿éöýòãýäýã þì.

ßã ÿìàð ÷èãëýëýýð çîõèöóóëàëò õèéäýã þì áý?Ìîíãîë óëñûí õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé, àæ

àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí

òóõàé, øóóäàíãèéí òóõàé õóóëèóäûí õ¿ðýýíä

øóóäàíãèéí ñàëáàðò ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé

çºâøººðºë îëãîõ, çîõèöóóëàëòûí áè÷èã áàðèìò,

ä¿ðýì æóðàì áîëîâñðóóëàõ, Ìîíãîë óëñûí

øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé äàâóó ýðõèéã á¿ñ

áîëîí á¿õ íèéòèéí ¿¿ðãèéí ñàíä òºâëºð¿¿ëýõ

õºðºíãèéí õýìæýýã òîãòîîõ ìºí Ìîíãîë óëñûí

øóóäàíãèéí ñòàíäàðòóóäûã áîëîâñðóóëàõ,

ìºðä¿¿ëýõ, õÿíàëò òàâèõ ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðãèéã

õýðýãæ¿¿ëäýã.

ªíãºðñºí õàâðûí ÷óóëãàíààð øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîîòîé õóóëèéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã ÓÈÕ áàòàëñàí. Îëîí íèéòýä òºäèéëºí òýð òàëûí ìýäýýëýë õ¿ðýýã¿é þì øèã ñàíàãääàã. Ýíý òàëààä òîäðóóëæ áîëîõ óó?Õàâðûí ÷óóëãàíààð Ãààëèéí òàðèôûí òóõàé,

íýì¿¿ ºðòãèéí àëáàí òàòâàðûí òóõàé õóóëèóäàä

íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëæ ÓÈÕ-ààð áàòëóóëñàí

ÿâäàë íü Çàñãèéí ãàçðûí àâ÷ õýðýãæ¿¿ëñýí

÷óõàë àæëóóäûí íýã áºãººä óëñ õîîðîíäûí

øóóäàíãèéí ñàëáàðûí õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èíä

ñ¿¿ëèéí 10 ãàðóé æèëä îðñîí èõýýõýí à÷

õîëáîãäîëòîé çààëòóóä òóñãàãäñàí þì. Þó ãýõýýð,

óëñ õîîðîíäûí øóóäàíãèéí èëãýýìæýýñ àâäàã

òàòâàðòàé õîëáîîòîé àñóóäëûã øèéäâýðëýñýí

þì. Èíãýñíýýð øóóäàíãèéí ñàëáàðûí õºãæèëä

òýýã òóøàà áîëäîã áàéñàí ç¿éëèéã òîäîðõîé

õýìæýýíä øèéäâýðëýñýí õýðýã áîëñîí.

Õóóëüä ÿã ÿìàð ººð÷ëºëò îðñîí þì áý?Èë¿¿ îéëãîìæòîé áîëãîõ ¿¿äíýýñ ºìíºõ

ýðõ ç¿éí îð÷íû òàëààð ÿðüÿ. Ãààëèéí òóõàé

õóóëèàð ºìíº íü óëñ õîîðîíäûí øóóäàíãèéí

èëãýýìæèéã áàðàà ãýñýí àíãèëàëä îðóóë÷èõñàí

áàéñàí. Òýãýõýýð øóóäàíãààð ÿâóóëñàí íýã

øèðõýã íîìûã õ¿ðòýë áàðàà ãýæ ¿çýýä òàòâàð

àâàõ çàð÷èì ¿éë÷èëæ áàéñàí þì. Íýãýíò

õóóëèéí çîõèöóóëàëò íü èéì ó÷ðààñ ãààëèéíõàí

ÿàëò ÷ ¿ã¿é òàòâàð àâààä ÿâäàã áàéâ. ªºðººð

õýëáýë, óëñ õîîðîíäûí øóóäàíãààð ãýð á¿ëäýý

ÿâóóëñàí áýëýã, íîì äýâòýð, á¿ð õóó÷èí õóâöàñ

÷ áàéñàí áàðàà ãýæ ¿çýýä òàòâàð àâíà ãýõýýð

èðãýäýä ìàø èõ áóõèìäàë ¿¿ñäýã áàéëàà. Ýíý íü

ýðãýýä òºðèéí áàéãóóëëàãóóä àæëàà ÿâóóëàõàä

õ¿íäðýë ¿¿ñãýäýã áºãººä õ¿íä ÿâóóëñàí íîì

õóó÷èí õóâöàñíààñ áàðàã ë òàòâàð àâàõ õóóëüòàé

ãààëèéíõàíä ìºí ò¿¿íèéã íü ãàðààñ ãàðò õ¿ðãýæ

ºãºõººð õ¿ëýýí àâñàí øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý

Á.Àíõáààòàð:

ØÓÓÄÀÍÃÀÀÐ ÈÐÑÝÍ ÍÎÌ, ÕÓÓ×ÈÍ ÕÓÂÖÀÑÍÀÀÑ ÒÀÒÂÀÐ ÀÂÄÀÃ ÁÀÉÑÍÛÃ ÁÎËÈÓËÑÀÍ

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû Øóóäàíãèéí àëáàíû äàðãà

ßðèëöëàãà

3636

¿ç¿¿ëäýã áàéãóóëëàãàäàà ÷ èõ õýö¿¿ áàéëàà.

Èëãýýìæ áîëãîíîîñ òàòâàð àâäàã ýíý áàéäëààñ

áîëîîä øóóäàíãààð ¿éë÷ë¿¿ëäýã õ¿ì¿¿ñèéí

òîî ÷ æèëýýñ æèëä áóóðñàí. Èéìýýñ Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî, Çàñãèéí ãàçðûí

õýðýã ýðõëýõ ãàçàð, Ãààëèéí åðºíõèé ãàçàð,

Òàòâàðûí åðºíõèé ãàçàð õàìòàð÷ àæëûí õýñýã

áàéãóóëñàí. Èíãýýä øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý

ýðõýëäýã áàéãóóëëàãóóäûí äóíä õýëýëö¿¿ëýã

ÿâóóëààä ºíãºðñºí äîëäóãààð ñàðûí ýõýýð

õóóëèéí ººð÷ëºëòèéã ÓÈÕ-ûí ÷óóëãàíààð

áàòàëñàí.

Èíãýñíýýð óëñ õîîðîíäûí øóóäàíãààð èðæ

áàéãàà 2 ñàÿ òºãðºã äîòîðõ ¿íèéí ä¿íòýé

øóóäàíãèéí èëãýýìæ áîëîí 6 ñàÿ òºãðºã õ¿ðòýëõ

¿íèéí ä¿íòýé çººâðèéí êîìïüþòåðýýñ ãààëèéí

òàòâàð àâàõã¿é áîëãîñîí. Çºâõºí òýýâðèéí

çàðäëàà ë òºëíº ãýñýí ¿ã.

Ýíýõ¿¿ çàâøààíûã àøèãëààä õóóëèéí òºñºë

äýýð õàìòðàí àæèëëàñàí Çàñãèéí ãàçðûí õýðýã

ýðõëýõ ãàçàð, Ñàíãèéí ÿàì, Ãààëèéí åðºíõèé

ãàçàð, Òàòâàðûí åðºíõèé ãàçðûí õàìò îëîí

ìºí óã õóóëèéí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðëààð

àâ÷ õýëýëöýí áàòàëñàí Òºñâèéí áàéíãûí õîðîî

áîëîí Óëñûí Èõ Õóðëûí íèéò ãèø¿¿ääýý íèéò

øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä, øóóäàíãààð

¿éë÷ë¿¿ëýã÷ íàðûí ºìíººñ òàëàðõàñíàà

èëýðõèéëæ áàéíà.

Ýíý íü øèíý÷ëýëèéí çàñãèéí ãàçðààñ áèçíåñ

ýðõëýã÷èä áîëîí àðä èðãýääýý ÷èãëýí õèéñýí

àæëóóäûí íýã áîëëîî ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Òýãâýë îäîî 2 ñàÿ òºãðºãèéí áàðàà, 6 ñàÿ òºãðºãèéí çººâðèéí êîìïüþòåð øóóäàíãààð ÿâóóëàõàä òàòâàð àâàõã¿é ãýñýí ¿ã ¿¿?ßã õóóëüäàà áîë 2 ñàÿ, 6 ñàÿ òºãðºã ãýæ çààæ

ºãººã¿é. Õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã

10 äàõèí, 30 äàõèí íýìýãä¿¿ëñýí õýìæýýòýé ãýæ

çààñàí. Òýð íü ë îäîîãîîð 2 ñàÿ, 6 ñàÿ òºãðºã

îð÷èì áîëæ áàéãàà þì. Öààøèä õºäºëìºðèéí

õºëñíèé äîîä õýìæýý íýìýãäýýä ÿâàõààð ýíý

ìºíãºí ä¿í ÷ ºñººä ÿâíà ãýñýí ¿ã. Õóóëèéí ýíý

çîõèöóóëàëò 2015 îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí 1-íýýñ

àëáàí ¸ñîîð õýðýãæèíý.

Ýíý õóóëü áàòëàãäñàíààð ãàðàõ ººð ýåðýã ¿ð ä¿í þó áàéõ âý. Ìýäýýæ øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýã õ¿ì¿¿ñ ñîíãîõ íü èõñýõ áàéõ?Òýð îéëãîìæòîé. Åð íü áîë ÕÕÇÕ-íû ç¿ãýýñ

òºðèéí áóñàä áàéãóóëëàãàòàé õàìòàð÷ ýíý æèë

õèéñýí òîìîîõîí ýðõ ç¿éí øèíý÷ëýë áîë ýíý

áàéñàí. Ýíý õóóëü áàòëàãäñàíààð øóóäàíãèéí

îíëàéí õóäàëäàà íýìýãäýýä ÿâàõ ñóäàëãàà áèé.

Æèøýý íü, òà îíëàéí õóäàëäàà áóþó åBàó-ä

îðîîä ººðèéí õýðýãëýýíäýý çîðèóëààä ýä ç¿éëñ

çàõèàëààä àâàõàä ¿íèéí ä¿í íü õºäºëìºðèéí

õºëñíèé äîîä õýìæýýã 10 äàõèí íýìýãä¿¿ëñíýýñ

èõã¿é áîë òýð íü òàòâàðã¿é áàéõ íü. Ýñâýë ñàéí

÷àíàðûí çººâðèéí êîìïüþòåð øóóäàíãèéí

èëãýýìæýýð àâàõàä ºìíº íü õóäàëäàí

¿íèéí ä¿í äýýð øóóäàíãèéí çàðäëûã íýìýýä

íèéëáýðèéí 15 õóâèàð ãààëèéí òàòâàðò òºëäºã

áàéñàí. Îäîî ¿íèéí ä¿í íü õºäºëìºðèéí

õºëñíèé äîîä õýìæýýã 30 äàõèí íýìýãä¿¿ëñíýýñ

èõã¿é áîë òàòâàðã¿é áîëñîí. Ýíý íü ýðãýýä

õýðýãëýã÷, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ áàéãóóëëàãà áîëîí

øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýã ãàðààñ ãàðò õ¿ðãýõ

çýðýãò èõýýõýí ÷óõàë ç¿éë áîëæ áàéãàà. ªºðººð

õýëáýë, øóóäàíãèéí ñàëáàðûí ñîëèëöîî

íýìýãäýíý. Øóóäàíãààð ¿éë÷ë¿¿ëýõ õ¿ì¿¿ñèéí

òîî íýìýãäýíý.

Åð íü ìàíàéä øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ õýäýí áàéãóóëëàãà áàéäàã þì áý?Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýã àðä èðãýäýä õ¿ðãýíý ãýæ

òóñãàé çºâøººðºë àâñàí 44 àæ àõóéí íýãæ¿¿ä

áèé. Ýäãýýð íü äîòðîî ¿éë÷èëãýý, õàìðàõ õ¿ðýý

çýðãýýñýý øàëòãààëàí øóóäàíãèéí ¿íäñýí, óëñ

õîîðîíäûí áóóõèà øóóäàí, äîòîîäûí øóóäàí,

óëñ õîîðîíäûí øóóäàíãèéí èëãýýëò, øóóäàíãèéí

ëîãèñòèêèéí ¿éë÷èëãýý çýðýãò õóâààãäàíà.Õàðèí

Ìîíãîë óëñûí õóâüä øóóäàíãèéí ¿íäñýí

ñ¿ëæýýã “Ìîíãîë Øóóäàí” ÒªÕÊ ýçýìøäýã. Ýíý

êîìïàíè íü Ìîíãîë óëñûí àéìàã, õîò áîëîí á¿õ

ñóì, ñóóðèí ãàçàðò ñàëáàðòàé þì. Øóóäàíãèéí

¿íäñýí ñ¿ëæýý ýçýìøèã÷ áàéãóóëëàãàà ò¿øèãëýí

øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýã õºãæ¿¿ëýõ, òºð õóâèéí

õýâøëèéí ò¿íøëýë, øóäàðãà ºðñºëäºõ ýðõ ç¿éí

îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ òàë äýýð ìàíàéõ àæèëëàæ

áàéãàà áºãººä õàìãèéí ñ¿¿ëä Øóóäàíãèéí

õàðèëöàí õîëáîëòûí æóðàìä íýìýëò ººð÷ëºëò

îðóóëñíààð ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí ýðõ àøãèéã

õàìãààëñàí, èë¿¿ íýýëòòýé, èë òîä áîëñîí.

Þó ãýõýýð, òà æèøýý íü çºâõºí Óëààíáààòàð

õîòîä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã óëñ õîîðîíäûí

øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõýëäýã õóâèéí

øóóäàíãèéí êîìïàíèòàé áàéæ. Õàðèí òà Áàÿí-

ªëãèé àéìãèéí èðãýäýä ýíýõ¿¿ óëñ õîîðîíäûí

¿éë÷èëãýýãýý õ¿ðãýìýýð áàéâàë òýíä øóóäàíãèéí

¿éë÷èëãýý ýðõýëäýã êîìïàíèòàé õàðèëöàí

õîëáîëòûí ãýðýýã áàéãóóëààä ë ¿éë÷èëãýýãýý

¿ç¿¿ëýõ áîëîìæòîé þì. Õàðèëöàí õîëáîëòûí

íýã ãîë îíöëîã íü øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý

¿ç¿¿ëýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé õî¸ð êîìïàíè

ë õîîðîíäîî ãýðýý áàéãóóëäàã þì. Öààøèä

øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãóóäûí ýíý õàðèëöàà

èë¿¿ ñàéæèð÷, ¿¿íèéãýý äàãààä øóóäàíãèéí



¿éë÷èëãýýíèé öàð õ¿ðýý óëàì íýìýãäýíý.

Óëñ õîîðîíäûí øóóäàíãèéí òóõàéä òàòâàð òýãëýõýýñ ýõëýýä òààòàé ìýäýý áàéíà. Îðîí íóòãèéí òóõàéä áàéäàë ÿìàð áàéíà âý. Õºäººä øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý õýð ñàéí áàéäàã âý?Äîòîîäûí øóóäàíä 6 àæ àõóéí íýãæ ¿éë÷èëãýý

¿ç¿¿ëæ áàéãàà áºãººä ¿¿íèé íýã áóþó ¯íäñýí

ñ¿ëæýý ýçýìøèã÷ Ìîíãîë øóóäàí ÒªÕÊ íü äýýð

õýëñýí÷ëýí Ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä ãàíöààðàà

øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýã õ¿ðãýæ áàéíà. Õàðèí

¿ëäñýí íü Óëààíáààòàð õîò áîëîí Ýðäýíýò,

Äàðõàí çýðýã õ¿í àì èõýýð òºâëºðñºí ãàçàð

¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áàéíà. Ìàíàé ç¿ãýýñ ýäãýýð àæ

àõóéí íýãæ¿¿äèéã õóóëèéí õ¿ðýýíä øóóäàíãàà

õÿíàëòûí õóãàöààíäàà õ¿ðãýæ áàéãàà ýñýõ,

øóóäàíãèéí ñòàíäàðòóóäûã ¿éë àæèëëàãààíäàà

õ¿íä çàõèà õ¿ðãýæ ºãíº ãýõýýð òýíä áàñ øóóäàíãèéí ñàëáàð àæèëëàæ áàéãàà. Á¿ð æèëä ãàíö ÷ çàõèäàë î÷äîãã¿é ãàçàð øóóäàíãèéí ñàëáàðóóä áàéãàà ãýæ ñîíññîí þì?Øóóäàíãèéí ñàëáàð ººðºº èõ îíöëîãòîé.

Òýð Ñàãñàé ñóìàíä àøèãã¿é þì áàéíà. Æèëä

íýãõýí çàõèäàë ÿâæ áàéãàà ãýýä òýð ñàëáàðûã

õààæ áîëäîãã¿é. Ýíý áîë øóóäàíãèéí ñàëáàðûí

îíöëîã. ßàãààä ãýâýë á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé

¿¿ðýã ó÷ðààñ àëäàãäàëòàé áàéñàí ÷ àæèëëàõ

¸ñòîé. Òèéìýýñ øóóäàíãèéí ñàëáàð áàéõ ¸ñòîé.

Á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéã áèåë¿¿ëýõýä

äýìæëýã áîëãîõ ¿¿äíýýñ Á¿õ íèéòèéí ¿¿ðãèéí

ñàíãààñ òîäîðõîé õýìæýýíèé õºðºíãº îðóóëàëòûã

îëãîäîã.

Òîäðóóëàõã¿é þó?Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ìààíü õ¿í àì

èõýýð òºâëºðñºí ãàçàð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ

ñîíèðõîëòîé áàéäàã. Ýíý íü ýðãýýä øóóäàíãèéí

¿íäñýí ñ¿ëæýý ýçýìøèã÷ êîìïàíèäàà ñºðãººð

íºëººëäºã. ªºðººð õýëáýë, ¿íäñýí ñ¿ëæýý

ýçýìøèã÷ íü Óëààíáààòàðààñ îëñîí îðëîãîîñ

íºãºº Áàÿí-ªëãèéí Ñàãñàé ñóìûí àëäàãäëàà

íºõºæ áàéãàà ø¿¿ äýý. Èéìýýñ áóñàä øóóäàíãèéí

áàéãóóëëàãóóä äàâóó ýðõèéí á¿ñýä ¿éë÷èëãýý

¿ç¿¿ëñíèéõýý òºëºº æèëä òîäîðõîé õýìæýýíèé

õóðààìæ òºëäºã þì. Òýð òºëáºðèéí òîäîðõîé

õóâèéã ýðã¿¿ëýýä õºäºº îðîí íóòàãò øóóäàíãèéí

¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõýä äýìæëýã áîëãîí ¿íäñýí

ñ¿ëæýý ýçýìøèã÷ áàéãóóëëàãàä õºðºíãº îðóóëàëò

õýëáýðýýð îëãîäîã. Èéì ë çàð÷ìààð ÿâäàã þì.

Ãýõäýý äàâóó ýðõèéí á¿ñýä ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷

øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãààñ òºâëºð¿¿ëæ áàéãàà

òºëáºðèéí õýìæýý áàãà áàéäàã ë äàà.

Øóóäàíãèéí ¿íý òàðèôûã òóõàéí áàéãóóëëàãà ººðºº òîãòîîäîã óó. Õýò ¿íýòýé áàéäàã áîëîõîîð õ¿ì¿¿ñ áóñäàä äàéõ çýðãýýð “øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý” àâààä áàéõ øèã õàðàãääàã. Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ àæ àõóéí íýãæ¿¿ä

Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëèéí äàãóó ººðñäºº

îðëîãî, çàðäàë, à÷ààëëàà òîîöñîíû ¿íäñýí

äýýð ¿íý òàðèôàà ãàðãàí ìàíàé õîðîîãîîð

õÿíóóëäàã. Ñ¿¿ëèéí ¿åä õ¿ì¿¿ñ áè÷èã çàõèäëàà

áàòàëãààòàé øóóäàíãààð ÿâóóëàõ íü èõýññýí.

Æèëä äîòîîääîî áîë 488 ìÿíãàí îð÷èì áè÷èã

çàõèäàë ñîëèëöîîíä ÿâäàã ãýñýí òîî áèé.

Ìýäýýæ õóâü õ¿ì¿¿ñ áóñäàä äàéâðààð áè÷èã

öààñàà, èëãýýìæýý ÿâóóëäàã òàë áèé. Ãýõäýý

ñ¿¿ëèéí ¿åä õ¿ì¿¿ñ àëèâàà ç¿éëñýý áàòàëãààã¿é

ßðèëöëàãà

ÕÕÇÕ-íû Øóóäàíãèéí àëáà

ìºðäºæ áóé ýñýõýä õÿíàëò òàâüæ àæèëëàäàã.

Ýíä íýã ç¿éë õýëýõýä, áè ò¿ð¿¿íä øóóäàíãèéí

á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðýã ãýæ ÿðüñàí

ø¿¿ äýý. Ìîíãîë óëñ ººðºº ºðãºí óóäàì íóòàã

äýâñãýðòýé. Òýðèéã äàãààä øóóäàí, èëãýýìæ

õ¿ðãýõýä àñàð èõ çàðäàë ãàðäàã. Æèøýý íü,

Áàÿí-ªëãèé àéìãèéí Ñàãñàé ñóìàíä áàéãàà

õ¿íä íýã øèðõýã çàõèäàë èëãýýìæ õ¿ðãýõèéí

òóëä ÿàëò ÷ ¿ã¿é ìàøèí ÿâíà. Ñóìàíä áîë

äîëîî õîíîãò áàéíãà õî¸ðîîñ äîîøã¿é øóóäàí

î÷èæ áàéõ ¸ñòîé. Òýãýõ ¿¿ðãèéã òºðººñ òàâüäàã.

ßàãààä ãýâýë èðãýä Ìîíãîë óëñûíõàà àëü ãàçàð

íóòàãò àìüäàð÷ áàéãààãààñ ¿ë õàìààð÷ òºðèéí

¿éë÷èëãýýã àâ÷ áàéõ ¸ñòîé. Òýð ¿éë÷èëãýýã

øóóäàíãààð äàìæóóëæ áàéãàà áîë ýíèéã á¿õ

íèéòèéí ¿éë÷èëãýý ãýæ îéëãîäîã.

Ýíý äýýð íýìæ àñóóõàä, Ñàãñàé ñóìàíä

38

õ¿ì¿¿ñò ºãñíººñ àëáàí ¸ñíû ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã

áàéãóóëëàãàä õàíäàõ õàíäëàãà ýðñ íýìýãäñýí

áàéíà.Õàðèí òºðèéí àëáàíû áè÷èã áàðèìòûã

áîë çààâàë áàòàëãààòàé øóóäàíãààð ÿâóóëàõ

¸ñòîé. Íºãºº òàëààð øóóäàíãèéí ñàëáàðò

ëîãèñòèêèéí ¿éë÷èëãýý, îíëàéí õóäàëäààíóóä

íýìýãäýæ áàéíà. ÕÕÇÕ-íîîñ ýíý õî¸ðûã äýìæñýí

çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýýã àâ÷ àæèëëàæ

áàéãàà.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ ýíý æèë øèíýýð õýðýãëýã÷äýä áîëîí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷ íàðòàà çîðèóëæ ÿìàð àæèë õèéæ áàéíà äàà?Ýíý æèë Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ øóóäàíãèéí ñàëáàðò õî¸ð òºñºë

õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà þì. Íýã íü Øóóäàíãèéí

á¿ðòãýëèéí íýãäñýí ñèñòåìáèé áîëãîõ òºñºë.

Þó ãýõýýð Ìîíãîë óëñûí øóóäàíãèéí á¿õ

áàéãóóëëàãûã íýãäñýí íýã ïðîãðàìì õàíãàìæ

àøèãëàäàã, íýãäñýí ñèñòåìòýé áîëãîõ òºñºë

þì. ªºðººð õýëáýë, øóóäàíãèéí àëü ÷

áàéãóóëëàãààð ¿éë÷ë¿¿ëñýí õ¿í øóóäàíãàà õààíà

ÿâààã òýð ñèñòåì ð¿¿ îðîîä õàð÷èõäàã áîëíî.

Ýíý ñèñòåìèéã ÕÕÇÕ 100 õóâü ñàíõ¿¿æèëòèéã íü

ãàðãààä õèéæ áàéíà. Õî¸ðò, çèï êîäûí àñóóäàë

áàéíà. Õýðýãëýã÷äýä, óõààëàã óòñàíä çîðèóëñàí

çèï êîäûí ñèñòåì íýâòð¿¿ëíý. Ýíý íü ººðºº

òóõàéí õ¿í ººðèéíõºº õàðüÿàëàõ çèï êîäûã

ìýääýã, òýãýýä øóóäàíãèéí õàÿãèéã àâ÷èõäàã

áàéõàä ë áîëíî. Òýãýýä á¿ðòã¿¿ëýõýýð ººðèéí

÷èíü ìýäýýëýë øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãàä

õàäãàëàãä÷èõäàã. Ýíý ìýäýýëëèéí äàãóó

øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãà ººðò ÷èíü øóóäàí

õ¿ðãýõèéí òóëä õààãóóð ÿàæ ÿâàõ âý, ÿìàð

çàìààð î÷èõ âý ãýýä áàéðøèë íü õ¿ðòýë òýð

ñèñòåìä áàéõ þì. Íºãººòýéã¿¿ð, çèï êîäûã

øèíý÷èëñíýýð èë¿¿ äàâóó òàëóóä ãàð÷ èðñýí.

Òîìîîõîí îíëàéí õóäàëäààíû áàéãóóëëàãóóä

Äýëõèéí øóóäàí õîëáîîíû áàéãóóëëàãààñ

ìýäýýëëýý àâäàã áàéñàí. Áèä ñàÿ Äýëõèéí

øóóäàí õîëáîîíû áàéãóóëëàãàä Ìîíãîë óëñûí

çèï êîäûã øèíý÷ë¿¿ëýõýýð ºãñºí. ªìíº íü

ÿìàð õ¿íäðýë ãàðäàã áàéñàí ãýõýýð îíëàéí

õóäàëäààíû ñàéòðóó îðîîä áàðàà ñîíãîîä

çàõèàëàõ ãýõýýð øóóäàíãèéí õ¿ëýýí àâàõ õàÿã

äýýð íü çèï êîäîî õèéõýýð áîëäîãã¿é áàéñàí.

Îäîî áîëæ áàéãàà.

Ìîíãîë óëñûí á¿õ ñóìàíä èíòåðíåò õ¿ð÷èõñýí áîëîõîîð ýëåêòðîí øóóäàí èõ àøèãëàæ áàéíà. Ìºí ãàð óòàñíû ñ¿ëæýý

îð÷èõñîí áîëîõîîð ÿðü÷èõäàã, ìåññåæ áè÷÷èõäýã. Èéì íºõöºëä çàõèäëààð õàðèëöàõ íü ÿìàðõóó õýìæýýíä áàéíà âý. Ñîíèðõóóëæ áîëîõ óó? Õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäîî áè÷äýã õóâèéí çàõèäàë

ìýäýýæ áàãàññàí. Ãýõäýý õ¿ì¿¿ñèéí õàðèëöàà

áàéãàà òîõèîëäîëä áèåò ç¿éë¿¿ä äàìæèõ íü

îéëãîìæòîé. Èéìýýñ øóóäàíãààð èëãýýìæýý

ÿâóóëæ ë áàéãàà. Ìºí àëáàí áè÷èã çààâàë

øóóäàíãààð ë äàìæèíà.

Åð íü áîë äýëõèéí ºíäºð õºãæèëòýé îðíóóäàä

íýã õýñýã çàõèäàë áè÷èõýý áîëüæ áàéñíàà îäîî

ýðãýýä ñýðãýñýí. Íýã õ¿í ð¿¿ 10 óäàà öàõèì

øóóäàí áè÷èõýýñ èë¿¿ ãàðààðàà íýã çàõèäàë

áè÷ýýä ÿâóóëàõ íü èë¿¿ õ¿ðäýã ãýäýã. Íýã ¸ñíû

ãàðààð áè÷ñýí çàõèäàë íü íºãºº õ¿íäýý ¿ç¿¿ëæ

áóé õ¿íäëýë øèã áîëñîí. ªºðººð õýëáýë,

çàõèäëûí ìºí ÷àíàð íü õ¿íäýý õ¿ð÷ áàéäàã.

Òýãýõýýð õý÷íýýí òåõíèê òåõíîëîãè ºíäºð

õºãæñºí ÷ ãàðààð áè÷ñýí çàõèäàë áàéñààð áàéõ

áîëíî. Öàõèì øóóäàíãèéí õàæóóä ãàðààðàà

áè÷ñýí çàõèäàë àâñàí õ¿í òýð õ¿íòýé óóëçñàí þì

øèã ìýäðýìæ àâäàã. Òèéìýýñ çàõèäàë õàðèëöàà

õýçýý ÷ àëãà áîëíî ãýæ áàéõã¿é.

ßðèëöëàãûíõàà òºãñãºëä àñóóõàä Øóóäàíãèéí ñàëáàðò ¿ã¿éëýãäýæ áàéãàà õóóëü, ýðõ ç¿éí ÿìàð çîõèöóóëàëò áàéíà âý. Ýíý äýýð àæèë õàðèóöàæ áàéãàà õ¿íèé õóâüä áàéð ñóóðèà èëýðõèéëýõã¿é þó?Ìîíãîë óëñûí Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëüä

íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõààð àæëûí õýñýã

òºñºë áîëîâñðóóëæ áàéíà. Íàìðûí ÷óóëãàíààð

òºñëºº ºðãºí áàðèõ áîäîëòîé áàéãàà.

Èðãýäýýñ, øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýýñ

õóóëèéí òºñºëä ñàíàà, îíîîã íü àâ÷ áàéíà.

Øèíý òºñëèéí àãóóëãà íü áîë õóóëüä îíëàéí

õóäàëäààíä ÷èãëýñýí çààëò ò¿ëõ¿¿ îðóóëàõ þì.

Õî¸ðò, øóóäàíãààð ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ

çààëòóóäûã èë¿¿ òîäîðõîé áîëãîæ ºãüå. Ó÷èð íü

äýëõèéí èõýíõ îðíóóäàä ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýýã

äàâõàð ýðõýëäýã. Îäîîãèéí õ¿÷èí òºãºëäºð

ìºðäºãäºæ áàéãàà Øóóäàíãèéí õóóëèàð

“øóóäàíãààð ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ

áîëíî” ãýýä çàà÷èõñàí áàéãàà. Òýãñýí õýðíýý

íºãºº òàëäàà Áàíêíû òóõàé, Ìîíãîëáàíêíû òóõàé

õóóëèóäààð ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýýã çààâàë áàíê

ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà ÿâóóëíà ãýäýã. Òèéìýýñ

¿¿íèéã èë¿¿ òîäîðõîé, çààã ÿëãààã íü òîäîðõîé,

îéëãîìæòîé áîëãî¸ ãýæ áîäîæ áàéãàà.

Ýõ ñóðâàëæ: “¯íäýñíèé øóóäàí“ ñîíèí 2014 îí 10 äóãààð ñàð



ÒÓÑ ÕÎÐÎÎÍÛ ÒªËªªËªÃ×ÈÄ ÁÍÕÀÓ-ÛÍ ÒÀÉÂÀÍÈÉ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀÄ ÀËÁÀÍ ÒÎÌÈËÎËÒÎÎÐ ÀÆÈËËÀÂ

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîî íü 2011 îíä ÁÍÕÀÓ-

ûí Òàéâàíèé çîõèöóóëàõ

áàéãóóëëàãàòàé õî¸ð òàëûí

õàìòûí àæèëëàãààíû Ñàíàìæ

áè÷èã áàéãóóëñàí áèëýý.

Ñàíàìæ áè÷ãèéí õ¿ðýýíä

õàðèëöàí òóðøëàãà ñóäëàõ,

õàìòàðñàí ñåìèíàð çîõèîí

áàéãóóëàõ çîðèëãîîð àëáàí

¸ñíû àéë÷ëàëûã æèë á¿ð

õàðèëöàí çîõèîí áàéãóóëæ

èðñýí óëàìæëàëòàé þì.

Õàìòûí àæèëëàãààíû Ñàíàìæ áè÷ãèéí

õ¿ðýýíä Ìîíãîë óëñûí Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà

Á.Áàëãàíñ¿ðýí òýðã¿¿òýé òºëººëºã÷èä Òàéâàí

óëñûí Òàéïýé õîòíîî 2014 îíû 8 äóãààð

ñàðûí 25-30-íû ºäð¿¿äýä àëáàí òîìèëîëòîîð

àæèëëàâ.

ÕÕÇÕ-íû òºëººëºã÷èä

ÁÍÕÀÓ-ûí Òàéâàíèé

Çîõèöóóëàõ

áàéãóóëëàãàòàé

Ñàíàìæ áè÷ãèéã

øèíý÷ëýí áàéãóóëæ

ãàðûí ¿ñýã çóðàõ

¸ñëîëûí àæèëëàãààã

2014 îíû 8 äóãààð

ñàðûí 25-íû ºäºð

çîõèîí áàéãóóëàâ.

ÕÕÇÕ áîëîí Òàéâàíèé çîõèöóóëàõ õîðîîíû

óäèðäëàãóóä ýíý ¿åýð õî¸ð áàéãóóëëàãûí

öààøäûí õàìòûí àæèëëàãààã øèíý÷èëñýí

Ñàíàìæ áè÷ãèéí õ¿ðýýíä èë¿¿ ºðãºæ¿¿ëýõ,

òóðøëàãà ñîëèëöîõ óóëçàëòóóäûã òîãòìîëæóóëàõ

òàë äýýð ñàíàë íýãäýæ áàéãààãàà èëýðõèéëýâ.

Àéë÷ëàëûí õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä çîõèöóóëàëòûí

áîëîí ñàëáàðûí õºãæëèéí àñóóäëààð òóðøëàãà

ñîëèëöîõ óóëçàëò, ñåìèíàðûã Òàéâàíèé

çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãûí òºâ áàéðàíä

Òàéâàíèé çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãà áîëîí

Ìîíãîë óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîî õàìòàðñàí ñåìèíàð, óóëçàëòûã 2014 îíû

8 äóãààð ñàðûí 26-íû ºäºð çîõèîí áàéãóóëàâ.

Óóëçàëò ñåìèíàðûí ¿åýð Ìîíãîë óëñûí

ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

Ãàäààä àðãà õýìæýýÕ

Ó

Á

Ç

áàéãóóëëàãà, çîõèöóóëàëòûí îð÷íû òàëààð

Õîðîîíû õóðàëäààíû ÍÁÄ Ò.Íàðàìàíäàõ,

Òàéâàíèé çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãûí òºëººëºë

Êîíòåíòûí çîõèöóóëàëò, Ñïàìûí õóóëü ýðõ

ç¿éí îð÷íûã øèíý÷ëýõ òóõàé, ªðãºí çóðâàñûí

õºäºëãººíò õîëáîîíû çîõèöóóëàëò “Content

regulation”, “Anti-spam Plan”, “Mobile broad-

band regulation and Taiwan” çýðýã ñýäâýýð

èëòãýë òàâüæ, çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãóóäûí

óäèðäëàãà Á.Áàëãàíñ¿ðýí, Äîê.Õîâàðä Øóé

íàð ñîíèðõñîí àñóóëòàíä õàðèóëæ, õàðèëöàí

òóðøëàãàà ñîëèëöîâ. Ýíý ¿åýð Òàéâàíèé

çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãûí äàðãà Õîâàðä Øóé

Ìîíãîë óëñûí ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû

ñàëáàðûí õºãæëèéã ºíäºð ¿íýëæ, èæèë òºðëèéí

õ¿íäðýëòýé íèéòëýã àñóóäëóóä áàéãààã îíöëîí

òýìäýãëýæ áàéñàí áîëíî.

Àéë÷ëàëûí õºòºëáºðèéí äàãóó ÕÕÇÕ-íû

òºëººëºã÷èä 2014 îíû 8 äóãààð ñàðûí 27-íû

ºäºð ÁÍÕÀÓ-ûí Òàéâàíèé Õàðèëöàà õîëáîîíû

õàìãèéí òîì êîìïàíè áîëîõ ×óíõâà Òåëåêîì

êîìïàíè (Chunghwa Telecom: Cable and sat-

ellite Communications Center)-èéí îëîí óëñûí

Êàáåëü, ñàíñðûí õîëáîîíû á¿ñèéí òºâèéí

¿éë àæèëëàãààòàé ãàçàð äýýð íü òàíèëöàâ.

Ýíý ¿åýð óëñ õîîðîíäûí äàìæóóëàõ êàáåëü

áîëîí ñàíñðûí õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé çîõèîí

áàéãóóëàëò, êîìïàíèé öààøäûí çîðèëòûí

òàëààð ñàíàë ñîëèëöîâ.

Ò¿¿í÷ëýí ÕÕÇÕ-íû òºëººëºã÷èä íü Òàéâàíèé

çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãûí õàðüÿà Öàõèëãààí

õîëáîîíû Òåõíèêèéí òºâ (TTC-Telecom Tech-

nical Center) áàéãóóëëàãàä àæèëëàæ, òóñ

òºâèéí ¿éë àæèëëàãààòàé òàíèëöàí òóñ òºâèéí

ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ “Measure Taiwan Broadband

40

Ýíýõ¿¿ çîõèöóóëàã÷äûí äóãóé øèðýýíèé

óóëçàëò íü èæèë òºñòýé ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé

çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãóóäàä ººðñäèéí

çîõèöóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð

òàíèëöóóëæ õàðèëöàí òóðøëàãàà õóâààëöàõ,

îëîëò àìæèëò, àæèë õýðýã áîëñîí òóðøëàãà,

áýðõøýýë çîâëîíãîî õàðèëöàí ÿðèëöàõ

áîëîìæèéã îëãîäîã áºãººä á¿ñ íóòãààð íü

õàðüÿàëóóëàí çîõèîí áàéãóóëäàã ó÷ðààñ èë¿¿

õàëóóí äóëààí, íýýëòòýé óóð àìüñãàëòàé áîëäîã.

Àâñòðàëèéí õàðèëöàà õîëáîî, ìýäýýëëèéí

àãåíòëàã (ACMA)-èéí äàðãà Êðèñ ×àïìàí

íýýëòèéí ¿ãýíäýý “2011 îíä Ìåëáóðí õîòíîî

ýíýõ¿¿ çîõèöóóëàã÷äûí äóãóé øèðýýíèé

óóëçàëòûã 9 îðíû 19 òºëººëºã÷èäòýé õèéæ

áàéñàí áîë ºíººäºð 24 îðíû 56 òºëººëºã÷èä

îðîëöîæ áàéãààä áàÿðòàé áàéíà. Áèä ýíý

óóëçàëòààð õàðèëöàí ìýäëýã òóðøëàãà ñîëèëöîí

ò¿¿íèéãýý àæèë õýðýã áîëãîí òîäîðõîé ¿ð ä¿íä

õ¿ð÷ áàéãàà ãýäýãò èòãýëòýé áàéíà. Àçè Íîìõîí

äàëàéí á¿ñ íóòàã íü äýëõèéí õàìãèéí ººð ººð

ºíãº àÿñ îíöëîãòîé õýñýã. Ýíä äýëõèéí õàìãèéí

òîì áîëîí õàìãèéí æèæèã îðíóóä áàãòäàã.

Ýíý ë õýñýãò õàìãèéí îëîí òºðëèéí õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýã÷èä, ÿíç á¿ðèéí

¿éë÷èëãýý, ìºí çîõèöóóëàëòûí àðãà çàìóóä

áèé. Òèéìýýñ ë ýíý á¿ñèéíõýíä èæèë òºñòýé

çîõèöóóëàëòûí àñóóäëóóä òåõíîëîãè, ýäèéí

çàñàã áîëîí íèéãìèéí õàðèóöëàãàòàé õîëáîîòîé

îëîí àñóóäëóóä áàéäàã. Ìèíèé õóâüä ýíý íü èõ

ñàéí ç¿éë. Òèéì ÷ ó÷ðààñ ýíý óóëçàëò áèäýíä

òóëãàìäàæ áóé àñóóäëóóä, á¿ñèéí õàìòûí

àæèëëàãààíû òàëààð ñàíàë áîäëîî õóâààëöàæ

ÌÕÕÑ-ûí çîõèöóóëàëòûí îð÷íû áýðõøýýëèéã

îéëãîõîä òóñàëíà. Ìºí áèäýíä ñóðàëöàõ ç¿éë

ìàø èõ áèé. Äýëõèéí çîõèöóóëàã÷èä õýçýý ÷

íýã áàéðàíäàà áàéõ áîëîìæã¿é. ªºðººð õýëáýë

õóðäàöòàé ººð÷ëºëòèéã äàãàí ºíãºðñºí æèëä

àñóóäàë áîëæ áàéñàí àñóóäàë ýíý æèëèéí

æèøýý òóðøëàãà áîëîí èðýõ æèëèéí çîðèëãûã

òîäîðõîéëîõ õ¿÷èí ç¿éë áîëîõ íü îëîí.” õýìýýí

îíöëîâ.

Èéíõ¿¿ çîõèöóóëàã÷äûí

õóâüä òóëãàìäàæ áóé

íèéòëýã àñóóäëóóä,

óëñ îðíóóäûí ñàéí

òóðøëàãóóäûí òàëààð

ñàíàë ñîëèëöîí èäýâõòýé

õýëýëö¿¿ëýã ºðí¿¿ëëýý.

Ìºí ýíý ¿åýð óëàìæëàë

¸ñîîð çîõèöóóëàã÷èä,

ñ ó ä à ë ã à à í û

ì ý ð ã ý æ è ë ò í ¿ ¿ ä ý ä

çîðèóëñàí 3 ºäðèéí ñóðãàëòûã àìæèëòòàé

çîõèîí áàéãóóëñàí þì.

Internet”, “Introduction of Number portability

service in Taiwan” çýðýã ñýäâýýð èëòãýë áýëòãýí

òàâüñàí áºãººä ýäãýýð ñýäâýýð õàðèëöàí ñàíàëàà

ñîëèëöîæ, Ìîíãîëûí çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãààñ

ýíý òàëààð àâ÷ áóé àðãà õýìæýý, òºëºâëºæ

áàéãàà àæëûí òàëààð òóðøëàãàà õóâààëöëàà.

Ýíýõ¿¿ àëáàí ¸ñíû àéë÷ëàëûí ¿ð ä¿íä õî¸ð

çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãóóä áèå÷ëýí

óóëçàæ, öààøäûí õàìòûí àæèëëàãààíû

÷èãëýëèéã øèíý÷èëñýí Ñàíàìæ áè÷ãèéí õ¿ðýýíä

òîäîðõîéëñîí, õàðèëöàí òóðøëàãà ñîëèëöîõ,

ñàëáàðûí õàìòûí àæèëëàãààã èäýâõèæ¿¿ëýõýä

÷óõàë àëõàì áîëñîí ãýæ ¿çýæ áàéíà.


Ãàäààä àðãà õýìæýý

24 îðíû çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãûí òºëººëºë (16 äàðãà) îðîëöñîí4 äýõ óäààãèéí äóãóé øèðýýíèé óóëçàëò 2 äàõ óäààãàà Àâñòðàëè óëñàä çîõèîí áàéãóóëàãäàâ.

ÀÇÈ ÍÎÌÕÎÍ ÄÀËÀÉÍ ÎÐÍÓÓÄÛÍ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÃ×ÄÛÍ ÄÓÃÓÉ ØÈÐÝÝÍÈÉ ÓÓËÇÀËÒ, ÕÓÐÀË 2014

Òàéëàíä óëñûí Áàíãêîê õîòíîî 2014 îíû 8 äóãààð ñàðûí

25-29-íèé ºäð¿¿äýä çîõèîí áàéãóóëàãäñàí Àçè, Íîìõîí

äàëàéí Öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãà (ÀÍÄÖÕÁ-

APT)-ûí “Ñòàíäàðò÷èëëûí õºòºëáºðèéí 24 ä¿ãýýð ÷óóëãàí

(ASTAP-24)”, Îëîí Óëñûí Öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãà

(ÎÓÖÕÁ-ITU) áîëîí ÀÍÄÖÕÁ-ûí õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëñàí

“Áàòàëãààæóóëàëò, õàðèëöàí àæèëëàãàà (C&I)” ñåìèíàð,

ÎÓÖÕÁ-ûí “Àçè íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí ñòàíäàðò÷èëàëûí

ôîðóì”-ä Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû Ðàäèî

äàâòàìæ, çîõèöóóëàëò õÿíàëòûí àëáàíû áàòàëãààæóóëàëòûí

ìýðãýæèëòýí Ö.×óëóóíáàò “Áàòàëãààæóóëàëò, õàðèëöàí

àæèëëàãàà ñåìèíàð”-ûí çîõèîí áàéãóóëàõ êîìèññûí

ãèø¿¿íýýð îðîëöîæ Ìîíãîë óëñûí õàðèëöàà õîëáîîíû

ñàëáàðûí ñòàíäàðò÷èëàë, áàòàëãààæóóëàëòûí ÷èãëýëýýð

èëòãýë òàíèëöóóëãà õèéæ õàðèëöàí òóðøëàãà ñîëèëöîâ.

Òóñ àðãà õýìæýýíä ÎÓÖÕÁ-ûí Õàðèëöàà õîëáîîíû

ñòàíäàðò÷èëëûí õîðîî (ITU-T)-íû äàðãà íî¸í Ìàëêîëì

Æîíñîí, ÀÍÄÖÕÁ-ûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà

íî¸í Òîøèþêè ßìàäà íàðûí òýðã¿¿òýé 26 îðíû 116 çî÷èä

òºëººëºã÷èä îðîëöëîî.

Ñòàíäàðò÷èëëûí õºòºëáºðèéí 24 ä¿ãýýð ÷óóëãàíààð àæëûí

õýñýã, ñóäàëãààíû õýñã¿¿ä ìàòåðèàëàà õýëýëö¿¿ëæ, óäèðäëàãûã

øèíýýð òîìèëæ, øèíý á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòûã áàòàëñàí

áºãººä ßïîí óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíîëîãèéí

õîðîîíû äàðãà íî¸í ¨î÷è Ìàéäà 2015 îí õ¿ðòýë ÷óóëãàíû

äàðãààð ñîíãîãäñîí.

“Áàòàëãààæóóëàëò, õàðèëöàí àæèëëàãàà

(C&I)” ñýäýâò ñåìèíàðò ßïîí, Ñîëîíãîñ

óëñûí êîìïàíèóä Äàðàà ¿åèéí ñ¿ëæýý,

U-Star îð÷óóëãà, IPTV-ûí òîíîã òºõººðºìæ,

òåõíîëîãèéí øèéäýë òýäãýýðèéí õàðèëöàí

àæèëëàãààã ñîðüæ òóðøèæ ¿ð ä¿íã

òàíèëöóóëñàí.

Ñòàíäàðò÷èëëûí ôîðóìä óëñ îðíû íèéãýì,

ýäèéí çàñãèéí õºãæèë äýâøëèéí ãîë

õºäºëãºã÷ õ¿÷íèé íýã áîëñîí ñòàíäàðò÷èëëûí

à÷ õîëáîãäîë, òóëãàð÷ áóé àñóóäëóóä, õýëíèé

áýðõøýýë, áîäëîãî çîõèöóóëàëò, ñàíõ¿¿,

õ¿íèé íººö, ¿íäýñíèé ñòàíäàðò÷èëëûí

á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò, òºð áîëîí õóâèéí

õýâøëèéí õàìòûí àæèëëàãàà, ÎÓÖÕÁ-ûí

ñòàíäàð÷èëàëûí íàðèéí áè÷ãèéí çºâëºìæ, à÷

õîëáîãäîë, õýðýãöýý øààðäëàãûã òàíèëöóóëæ

ñàíàë ñîëèëöñîí áîëíî.

42

Ãàäààä àðãà õýìæýýÕ

Ó

Á

Ç

“ÁÀÒÀËÃÀÀÆÓÓËÀËÒ, ÕÀÐÈËÖÀÍ ÀÆÈËËÀÃÀÀ (C&I)” ÑÅÌÈÍÀÐ, ÎÓÖÕÁ-ÛÍ “ÀÇÈ ÍÎÌÕÎÍ ÄÀËÀÉÍ Á¯ÑÈÉÍ ÑÒÀÍÄÀÐÒ×ÈËËÛÍ ÔÎÐÓÌ”-Ä ÎÐÎËÖËÎÎ

ÕÕÇÕ-íîîñ ñ¿¿ëèéí ¿åä õèéãäýæ áàéãàà òîìîîõîí àæëóóäààñ ÿðèëöëàãàà ýõëýõ ¿¿?Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí òåõíèê

òåõíîëîãèéí õóðäàöòàé õºãæèë, øèíý÷ëýëèéã

äàãàí ìýäýýëëèéí ñàí á¿ðä¿¿ëýõ, ò¿¿íèéã

õàìãààëàõ, õóâü õ¿í áîëîí áàéãóóëëàãûí

ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, öàõèì

îð÷èíä ¿¿ñ÷ áóé ãýìò õýðýã, õàëäëàãóóäààñ

èðãýäèéã õàìãààëàõ çýðýã øèíý òºðëèéí

çîõèöóóëàëò, ä¿ðýì æóðàì øààðäàãäñàí îëîí

àñóóäàë óðãàí ãàð÷ áàéãàà þì.

Ìîíãîë óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíû óðèëãààð ÁÍÑÓ-ûí Èíòåðíåòèéí àþóëã¿é

áàéäëûí ãàçàð (Korea Information Security Agen-

cy)-ûí äýä äàðãà áîëîí òóñ ãàçðûí øèíæýý÷èä,

Äýëõèéí áàíêíû òºëººëºã÷èä õ¿ðýëöýí èðæ

ñàëáàðûí áàéãóóëëàãûí ìýðãýæèëòí¿¿äýä íýã

ºäðèéí ñóðãàëò, ñåìèíàðûã àìæèëòòàé çîõèîí

áàéãóóëëàà. Ñóðãàëò, ñåìèíàðò Ìýäýýëëèéí

òåõíîëîãè, øóóäàí õàðèëöàà õîëáîîíû ãàçàð

(ÌÒØÕÕÃ), Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîî (ÕÕÇÕ), ̄ íäýñíèé äàòà òºâ, Êèáåð àþóëã¿é

áàéäëûí ãàçàð, Õ¿í àìûí õºãæèë, íèéãìèéí

õàìãààëëûí ÿàì, Îëîí óëñûí ñàíõ¿¿ãèéí

êîðïîðàöè, Õ¿¿õäèéí òºëºº ¿íäýñíèé ãàçàð

áîëîí õóâèéí õýâøëèéí çàðèì áàéãóóëëëàãûí

íèéò 40 îð÷èì ìýðãýæèëòí¿¿ä, òºëººëºã÷èä

îðîëöëîî.

Ýíý ñóðãàëò ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëñíààð ÿìàð ¿ð ä¿í ãàðàõ âý?Àçè íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí äóíä òºäèéã¿é

äýëõèéí óëñ îðíóóäààñ ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí õºãæëººðºº òýðã¿¿ëýã÷äèéí

Л.Гàíòóëãà:

ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎ ÀËÈÂÀÀ ÀÃÓÓËÃÀÄ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ ÕÈÉÄÝÃÃ¯É

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû Çîõèöóóëàëòûí àëáàíû äàðãà

ßðèëöëàãà

íýã áîëîõ ÁÍÑÓ-ä õóâü õ¿íèé ìýäýýëýë,

èíòåðíåòèéí àþóëã¿é áàéäëûã õýðõýí õàìãààëäàã

òàëààð òóðøëàãà ñîëèëöîõ, ÁÍÑÓ-ûí Èíòåðíåòèéí

àþóëã¿é áàéäëûí ãàçðûí àâ÷ áóé àðãà õýìæýý,

¿éë àæèëëàãààíû áîëîí äýëõèéí ÷èã õàíäëàãûí

òàëààð ñåìèíàðûí ¿åýð òàíèëöóóëñàí. Òýð äóíäàà

äýëõèé äàõèíä èõýýõýí àíõààðàë õàíäóóëàõ

áîëñîí “Öàõèì îð÷èíä õ¿¿õäèéí àþóëã¿é

áàéäëûã õýðõýí õàìãààëàõ âý?”, “Öàõèì õàëäëàãà,

äîâòîëãîîíîîñ õýðõýí õàìãààëàõ âý?”, “Öàõèì

îð÷èíä ¿éëäýãäýæ áóé ãýìò õýðýã, õàëäëàãóóäàä

õýðõýí ä¿í øèíæèëãýý õèéäýã âý?” çýðýã

ñýäâ¿¿äýýð õîëáîãäîõ øèíæýý÷, ìýðãýæèëòí¿¿ä

ñîíèðõîëòîé òàíèëöóóëãà ìýäýýëýë ºãëºº.

Ñ¿¿ëèéí ¿åä ÕÕÇÕ “Õèéõ àæèëã¿é áîëîîä íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ñàéò õààæ áàéíà” ãýñýí ø¿¿ìæëýë áîë öàõèì åðòºíöºä, æèðãýýíä áîë íýëýýä æèí äàðæ áàéíà ëýý?Ìàíàéõ Îþóíû ºì÷èéí ãàçàð, Ýð¿¿ãèéí

öàãäààãèéí ãàçàð, Øóäàðãà ºðñºëäººí,

õýðýãëýã÷èéí òºëºº ãàçàð ãýñýí òºðèéí

áàéãóóëëàãàòàé õàìòûí àæèëëàãààòàé áàéäàã.

Îäîîãîîð ìàíàéõ 172 ñàéò ðóó õàíäàõ õàíäàëòûã

õÿçãààðëààä áàéíà. ¯¿íýýñ 90 ãàðóé õóâü íü

çîõèîã÷èéí ýðõ çºð÷ñºí ñàéòóóä.

Çîõèöóóëàõ õîðîî àëèâàà íýãýí âýá ñàéòûí

àãóóëãà áóþó êîíòåíòîä ÿìàð íýãýí çîõèöóóëàëò

õèéäýãã¿é.

Íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ñàéòûã õààñàí òóõàéä öàõèì

åðòºíöºä èðãýä ÿíç á¿ðèéí ë ñàíàë ø¿¿ìæëýë

õýëæ áàéñàí ë äàà. ÖÅÃ-ûí Çîõèîí áàéãóóëàëòòàé

ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ ãàçðààñ çàðèì íýã íñàíä

õ¿ðýã÷äèéí ñàéòàä òàâèãäñàí êîíòåíò íü ãýìò

õýðãèéí øèíæòýé, õýðýã ¿¿ñãýí øàëãàæ áàéãàà

òóë òîäîðõîé õóãàöààíä õàíäàëòûã õÿçãààðëàæ

ºãºõ õ¿ñýëòèéã èð¿¿ëñýí.

Ãàäóóð ÿðèãäààä áàéãàà øèã á¿õ íàñàíä

õ¿ðýã÷äèéí ñàéòóóäûã õààñàí ç¿éë áàéõã¿é. Ýíý

íü ººðºº áîëîìæã¿é àñóóäàë. Äýýð õýëñýí÷ëýí

çîõèöóóëàõ õîðîî àãóóëãàä çîõèöóóëàëò

õèéäýãã¿é.

Òàíàéõ áàñ PC òîãëîîìûí ãàçðûã á¿ðòãýæ, çºâøººðºë ºãäºã ãýñýí. Ýíý òàëààð òîâ÷


ìýäýýëýë ºãºõã¿é þ¿? Öàõèì òîãëîîìûã çîõèöóóëàõ Çàñãèéí ãàçðûí

æóðìûí õ¿ðýýíä Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîî öàõèì òîãëîîìûí ãàçðûã á¿ðòãýæ áàéãàà.

Á¿ðòãýõäýý ãàëûí àþóëã¿é áàéäëûí ä¿ãíýëò,

ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí àðèóí

öýâðèéí ä¿ãíýëò, öàãäààãèéí áàéãóóëëàãûí

ñàíàëûã ¿íäýñëýäýã. Ýíý æóðìààð öàãèéí

õÿçãààðûã çààæ ºã÷, ñòàíäàðò ìºðäºõèéã

ñàíóóëæ, îðîí ñóóöíû íýãä¿ãýýð äàâõàð áîëîí

ïîäâàëüä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõûã õîðèãëîæ

áàéãàà. Ýäãýýð øààðäëàãûã õàíãàâàë á¿ðòãýëèéí

ãýð÷èëãýý îëãîäîã. Îäîîãîîð ìàíàéä 92 ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷ á¿ðòã¿¿ëñýí áàéíà. Ýíä íýã ç¿éë îíöîëæ

õýëýõýä, áèä á¿ðòãýë ÿâóóëàõààñ ãàäíà öàãäààòàé

õàìòàð÷ ìýäýýëýë ò¿ãýýõýä àíõààð÷ áàéíà.

Æèøýý íü, õ¿¿õä¿¿äèéí òîãëîõ äóðòàé áàéäàã

Counter Strike, War Craft çýðýã òîãëîîìóóä íàñíû

õÿçãààðòàé þì. ªºðººð õýëáýë, 17-îîñ äýýø

íàñíû õ¿¿õýä òîãëîõîä çîðèóëàãäñàí áàéäàã.

¯¿íèéã òàíèóëàõ, îéëãóóëàõ çîðèëãîîð òîäîðõîé

àæëóóä õèéæ áàéãàà.

Òàíòàé óóëçñàíûõ àñóóõ ººð ç¿éë áàéíà. ÓÈÕ-ûí õàâðûí ÷óóëãàíààð Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëæ “Äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýý”-ã íýâòð¿¿ëýõýýð õóóëü÷èëñàí. Õóóëèéí ýíý ººð÷ëºëò õýçýý áîäèò àæèë áîëîõ âý?Þóíû ºìíº “Äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýý”

ãýäãèéã äàõèí òàéëáàðëàõ íü çºâ áàéõ.

“Äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýý” ãýäýã íü

õýðýãëýã÷ ººðèéí àøèãëàæ áóé ãàð óòàñíûõàà

äóãààðûã ººð÷ëºõã¿éãýýð ººð îïåðàòîðûí

õýðýãëýã÷ áîëîõ áîëîìæèéã õýëýýä áàéãàà þì.

Èíãýñíýýð õàìãèéí ãîë íü õýðýãëýã÷èä äóãààðòàà

óÿãäàõã¿éãýýð ¿¿ðýí õîëáîîíû çàõ çýýëä

¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áàéãàà îïåðàòîð êîìïàíèóäààñ

õàìãèéí íàéäâàðòàé, ÷àíàðòàé, ñàéí ¿éë÷èëãýý

ñàíàë áîëãîæ áóéã íü ñîíãîí ¿éë÷ë¿¿ëýõ áîëîìæ

íýýãäýíý.

Õàðèí õóóëèéí õýðýãæèëòèéã õàíãàõ ¿¿äíýýñ ¿¿ðýí

õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èäòýé õýä õýäýí óäàà

óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëààä áàéíà. ¯¿ãýýð òóõàéí

¿éë÷èëãýýíä àøèãëàãäàõ ìýäýýëëèéí áààç áóþó

êëåðèíã õàóñûã áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íèé

äàðààãààð ¿éë÷èëãýýíèé òóðøèëò ÿâàãäàíà.

Òýð íü þó ãýñýí ¿ã âý?Þó ãýõýýð òýð áààçàä “Äóãààðòàéãàà øèëæèõ

¿éë÷èëãýý”-íä õàìðàãäàãäñàí õýðýãëýã÷èéí

òàëààðõ ìýäýýëëèéã õàäãàëàõ þì. Ýíãèéíýýð

áîë òóõàéí õýðýãëýã÷ ºìíº íü àëü îïåðàòîðûí

õýðýãëýã÷ áàéãààä õààøàà øèëæñýí, òºëáºðèéí

¿ëäýãäýëòýé ýñýõ, çýðýã áóñàä øààðäëàãàòàé

ìýäýýëëèéã àãóóëñàí áàéíà. Ýíý á¿õíèéã

çîõèöóóëñàí òåõíîëîãèéí ¿íäñýí äºðâºí øèéäýë

áàéäàã. ¯¿íýýñ áèä ººðèéí îðíû çàõ çýýë,

õýðýãëýã÷äèéí òîî õýìæýýíýýñ õàìààð÷ ACQ

ãýñýí õóâèëáàðûã ñîíãîõîîð áîëñîí. Ñ¿¿ëèéí

òàâàí æèëä “Äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýý”-ã

íýâòð¿¿ëñýí óëñ îðíóóä, ÿëàíãóÿà Åâðîïûí

õîëáîîíû óëñóóä èõýâ÷ëýí àøèãëàæ áàéíà.

Ýíý íü ÿã þó ãýñýí ¿ã âý. Òà èë¿¿ òîäðóóëàà÷?-”Ñêàéòåë”-èéí õýðýãëýã÷ “Ìîáèêîì Êîðïîðàöè

ÕÕÊ” ðóó øèëæëýý ãýæ ¿çüå ë äýý. Èíãýõýä

áóñàä îïåðàòîðûí ìýäýýëëèéí áààçààñ òóõàéí

õýðýãëýã÷èéã õààøàà øèëæñýí òóõàé ìýäýýëëèéã

õàéæ ÿâàõã¿éãýýð øóóä ¿íäñýí ìýäýýëëèéí áààç

áóþó êëåðèíã õàóñ ðóóãàà õàíäààä øààðäëàãàòàé

ìýäýýëëýý àâàõ áîëîìæòîé èéì òåõíîëîãèéí

øèéäýë.

Ýíý íü ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí

ºðñºëäººíèéã äýìæèõ, äóóäëàãûí à÷ààëàë

îíîâ÷òîé çîõèîí áàéãóóëàãäàõ, òðàíçèò à÷ààëëûí

íýìýëò çàðäàë ãàðàõã¿éãýýñ ãàäíà õýðýãëýã÷ýý

øèëæ¿¿ëýí ºãñºí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èéí

ñ¿ëæýýíýýñ ¿ë õàìààðàí äóóäëàãà àìæèëòòàé

áîëîõ çýðýã äàâóó òàëóóäòàé áàéäàã.

Ýíý øèéäëèéã îëîõ ãýýä óäààä áàéãàà þì óó?¯ã¿é ýý, ýíèéãýý òîãò÷èõñîí. Õîëáîãäîõ æóðìûã

íü ÷ áèä ãàðãàæ áàéãàà. Ãîë íü îïåðàòîð

êîìïàíèóäòàéãàà õóãàöààãàà òºëºâëºæ àæèëëàõ

ë ¿ëäñýí áàéñàí. Ìýäýýëëèéí áààçûí òºâ, ò¿¿íèé

¿éë àæèëëàãàà, ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷äèéí ìýäýýëëèéã íýãäñýí çàãâàðò îðóóëàõ,

¿éë÷èëãýýíèé òóðøèëò õèéõ çýðýãò òîäîðõîé

õóãàöàà îðíî.

¯éë÷èëãýýã ÿâóóëæ ýõýëñíýýð õýðýãëýã÷èä î÷èõ ýäèéí çàñãèéí ¿ð ºãººæèéã íü òîîöîæ ¿çñýí ¿¿?Ìýäýýæ òîîöîæ ¿çýëã¿é ÿàõàâ. Îëîí óëñàä

¿ð ºãººæèéã íü 10 æèëýýð íü òîîöîîëæ

¿çäýã ñòàíäàðò àðãà÷ëàë áàéäàã. ¯¿íèé äàãóó

áèä NERA Smith êîìïàíèéí áîëîâñðóóëñàí

àðãà÷ëàëààð òîîöîîëæ ¿çýõýä æèëä äóíäæààð

21,4 òýðáóì òºãðºãòýé òýíöýõ¿éö õýìæýýíèé ¿ð

ºãººæòýé áàéõààð áàéãàà þì. Ýíý áîë ýäèéí

çàñãèéí ¿ð ºãººæèéí òîîöîî. Ýäãýýð íü øóóä

áà øóóä áóñ ºãººæ ë äºº. Æèøýý íü, ìºíãººð

õýìæèãäýõ áóþó áèåò õýëáýðýýð àâ÷ ¿çâýë

øèíý äóãààð àâàõ, ãàð óòàñ àâàõ, á¿ðòãýëèéí

õóðààìæ òºëºõ, íýãæ àâàõ ãýõ ìýò çàðäàë

ãàðäàã. Íºãºº òàëààñàà ìºíãººð õýìæèãäýõã¿é

õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíä, àìü íàñòàé õîëáîîòîé ç¿éëñ

44

ßðèëöëàãà

÷ áàéíà. Áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí õóâüä ÷ äóãààð

ñîëèãäñîíîîñ ¿¿äýí íýðèéí õóóäñàà ñîëèõîîñ

ýõëýýä ë ãàðàõ çàðäàë áàãàã¿é áàéäàã ø¿¿ äýý.

Òà ãàð óòàñíû äóãààðàà ñîëèëîî ãýõýä òàíû íàéç

íºõºä äóãààðûã ÷èíü ìýäýõèéí òóëä ººð õýí

íýãýí ðóó çàëãàæ àñóóõ ýñâýë òà ººðºº á¿ãäýä íü

øèíý äóãààðàà ìýäýãäýõ ãýäýã ÷ þì óó òºâºãòýé

áàéäàë ¿¿ñäýã. Ýíý á¿ãäèéã îëîí óëñàä ò¿ëõ¿¿

õýðýãëýãääýã àðãà÷ëàëààð òîîöîõîä õýðýãëýã÷èä

î÷èõ ºãººæ íü æèëäýý 21,4 òýðáóì òºãðºã

áîëîîä áàéãàà þì.

Òýãâýë õýðýãëýã÷ýýñ ÿìàð íýãýí çàðäàë ãàðàõ óó?-Øèëæèëòèéí õóðààìæ ãýæ íýã îéëãîëò áàéãàà.

Ýíý íü íýã ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ýýñ íºãºº ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷ ð¿¿ øèëæèõýä òîäîðõîé õýìæýýíèé

òºëáºð òºëíº ãýñýí ¿ã. Ýíý íü óëñ îðîí á¿ðò

õàðèëöàí àäèëã¿é áàéãàà. Àíãëèä ãýõýä 20 ôóíò

ñòåðëèíã áóþó íýëýýä ºíäºð áàéõàä ÁÍÑÓ-ä

õàðüöàíãóé õÿìä áàéõ æèøýýòýé. Áèäíèé õóâüä

ýöñèéí ¿íèéã îäîîãîîð òîãòîîãîîã¿é îïåðàòîð

êîìïàíèóäòàéãàà ÿðèëöàõ ¸ñòîé ãýæ ¿çñýí.

Àíãëèòàé àäèë áàéõ óó, ÁÍÑÓ-ûí æèøãèéã äàãàõ óó. Îéðîëöîî ä¿í õýëæ áîëîõ óó?Áèä ÿðèëöàæ ¿çñýí. Èõýíõ äóãààð ºíººäºð 5000

òºãðºãèéí ¿íýòýé çàðàãäàæ áàéãàà. Òýð æèøãýýð

àâààä ¿çâýë øèíý äóãààðààñ òýãæ èõ ¿íýòýé

áàéõã¿é áîëîâ óó. ªºðººð õýëáýë, 5000-10000

òºãðºãèéí õîîðîíä áàéõ áîëîâ óó ãýñýí òºñººëºë

áàéíà. Åð íü áîë ýíèéã îïåðàòîð êîìïàíèóäòàé

óóëçàæ òîõèð÷ áàéæ øèéäíý.

¯éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëñíýýð îïåðàòîð êîìïàíèóä äýýð ºðñºëäººí øèð¿¿ñýõ íü îéëãîìæòîé. Åð íü íèéò ä¿íäýý õýðýãëýã÷èä õ¿ðýõ òàðèô õÿìäðàõ òºñººëºë áàéãàà þó?Åð íü áîë ýíý ¿éë÷èëãýý õýä õýäýí çîðèëòòîé.

Æèøýý íü, çàõ çýýëä ò¿ð¿¿ëæ îðñîí êîìïàíèóä

áàéíà. Õàìãèéí ñàéí äàâòàìæ àâäàã, õàìãèéí

ñàéí ñîíãîëòòîé äóãààðòàé, ò¿ð¿¿ëæ îðñîí ãýäýã

óòãààðàà çàõ çýýëä ýçëýõ áàéð ñóóðü íü èõ ÷ ãýäýã

þì óó. Õýðýãëýã÷èéí òîî îëîíòîé ãýýä. Õàðèí ýíý

“Äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýý”-íèé ñàéí òàë

íü þó ãýõýýð çàõ çýýëä øèíýýð îðñîí, ñ¿¿ëäýæ

îðñíîîñ ¿ë õàìààðàí ãàðààíû íýã øóãàì äýýðýýñ

äàõèí ºðñºëäºõ áîëîìæ îëãîæ áàéãàà þì.

Èíãýõýýð õàìãèéí ñàéí ÷àíàðòàé ¿éë÷èëãýýòýé,

õàìðàõ õ¿ðýýòýé, ò¿ðãýí øóóðõàé, ñî¸ëòîé

¿éë÷èëãýýã ñàíàë áîëãîõ îïåðàòîð êîìïàíèéã

ñîíãîõ áîëîìæèéã õýðýãëýã÷èä îëãîæ áàéãàà þì.

Õàðèí ¿íý òàðèôûí õóâüä àéõòàð áóóðàõã¿é áîëîâ

óó. ¯íýýð èõ ºðñºëäºõ íü õàðèëöàà, õîëáîîíû

ñàëáàðûí äóíä áîëîí óðò õóãàöààíû áîäëîãîä

ñºðºã ë äºº. Çýðëýã ¿íèéí ºðñºëäººí ÿâáàë ýíý

ñàëáàðûí îðëîãî íü õºðºíãº îðóóëàëòàà äààæ

÷àäàõã¿é áàéäàëä ë õ¿ðíý.

Áè õýäýí ÷ óäàà øèëæèæ áîëîõ óó?Õýäýí ÷ óäàà áîëíî.

Òýãâýë îðîí íóòàãò ÿâàõäàà àëü íýã ñ¿ëæýýòýé ñóì ðóó îðîõäîî îïåðàòîðîî ñîëèîä ë ÿâààä áàéæ áîëîõ íü ýý?-Ýíý áîë ººð îéëãîëò. Õºäºº îðîí íóòãààð

ÿâæ áàéãààä ñ¿ëæýýòýé îïåðàòîðîî ñîëèõ íü

“¿íäýñíèé ðîóìèíã” ãýýä ººð ¿éë÷èëãýý áàéãàà.

Îäîî áèä ÿã ýíý àñóóäëûã ñóäàëæ áàéíà. Òóí

îéðûí õóãàöààíä øèéäýõ áàéõ. ßã ë îëîí óëñûí

ðîóìèíã øèã çàð÷èìòàé ¿íäýñíèé ðîóìèíã

¿éë÷èëãýý ãýñýí ¿ã.

Åð íü “Äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýý”-ã íýâòð¿¿ëñíýýð îïåðàòîð õîîðîíä õýäèé õýðèéí øèëæèëò ÿâàõ áîë?Áèä ñóäàëñàí. “Ìîáèêîì Êîðïîðàöè ÕÕÊ”-ûí

íèéò õýðýãëýã÷èéí 44 õóâü íü ýíý ¿éë÷èëãýýã

àøèãëàõ ñîíèðõîëòîé áàéãààãàà ñóäàëãààãààð

èëýðõèéëñýí. “Ñêàéòåë”-ûí õýðýãëýã÷äèéí 16

õóâü íü, “Æè Ìîáàéë”-ûí 24 õóâü íü, “Þíèòåë”-

èéí õýðýãëýã÷äèéí 34 õóâü íü ýíý ¿éë÷èëãýýã íýí

äàðóé àâàõàä áýëýí áàéíà ãýñýí.

Ìîíãîë óëñûí ¿¿ðýí õîëáîîíû èäýâõèòýé 3.5

ñàÿ õýðýãëýã÷èéí áàãàã¿é õóâü íü øèëæèëò

õèéõýýð ñàíàë àñóóëãàä õàðèóëñàí. Åð íü áîë

îëîí óëñûí æèøãýýñ õàðàõàä ýíý ¿éë÷èëãýýã

íýâòð¿¿ëñýí ýõíèé õî¸ð æèëä íýëýýäã¿é øèëæèëò

ÿâàãäàæ áàéãààä ãóðàâ äàõ æèëýýñýý 10 õóâü

äîòîð ýðãýëäýæ áàéäàã íü îëîí óëñûí æèøèã,

áîäèò ¿ç¿¿ëýëò. Ýäèéí çàñãèéí ¿ð ºãººæ òàëààñ

íü õàðâàë ýíý õóâü æèëäýý 5-ààñ äýýø õóâüòàé

áàéõàä ë àøèãòàé ãýæ ¿çäýã.

Òà ò¿ð¿¿íä 12 äóãààð ñàðûí 31 ãýõýä íýâòð¿¿ëýõýýð çîðüæ áàéãààã õýëñýí. Ýíý õóãàöààíäàà àìæèõ íü óó?ßã òýð õóãàöààíä õýðýãëýýíä íýâòð¿¿ëýõ áîëîìæ

õîìñ áîë÷èõîîä áàéíà. Ìàãàäã¿é 2015 îíû

ãóðàâäóãààð ñàðûí 1 õ¿ðòýë õîéøëîõ áàéõ. Åð íü

áîë ýíý îíäîî áàãòààä á¿õ òåõíîëîãèéí øèéäëýý

õèé÷èõ áîëîâ óó.

Ýöýñò íü õýëýõýä, îëîí óëñàä “Number Portabili-

ty” ãýäýã íýð òîìü¸î ãàðààä 19 æèë áîëæ áàéãàà

þì. Ýíý ¿éë÷èëãýýã àíõ Õîíãêîíã, Àíãëè óëñ

íýâòð¿¿ëñýí áàéäàã. Õàðèí 2013 îíû áàéäëààð

78 óëñ ýíý ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëýýä áàéãàà áîë

Ìîíãîë óëñ 79 äýõ íü áîëîõ áîëîìæòîé áàéíà.

Ýõ

ñóðâ

àëæ

: “¯íä

ýñíè

é ø

óóäà

í“ ñ

îíèí

201

4 îí

10

äóãà

àð ñ

àð


ªíººäðèéí áàéäëààð

www.black-list.mn âåá ñàéòàä 173 âåá ñàéòá¿ðòãýãäñýí áºãººä ýäãýýð ñàéòóóäûí

äèéëýíõ õóâèéã “Çîõèîã÷èéí ýðõ áîëîí ò¿¿íä õàìààðàõ ýðõèéí òóõàé õóóëü”-èéã

ÇªÐ×ÑªÍ¿íäýñëýëýýð Ìîíãîë óëñààñ õàíäàõ õàíäàëòûã õÿçãààðëàñàí áàéíà.

Òàíû ìýäëýãò

46

ÇÎÕÈÎÃ×ÈÉÍ ÝÐÕÈÉÍ ÕÓËÃÀÉ ÃÝÆ ÞÓ ÂÝ?

Çîõèîã÷èéí ýðõ á¿õèé ìàòåðèàëûã àðèëæààëàõ çîðèëãîîð

çºâøººðºëã¿éãýýð õóóëáàðëàõ áîëîí õóóëáàðëàñàí ìàòåðèàëûã

çºâøººðºëã¿éãýýð àðèëæèõèéã çîõèîã÷èéí ýðõèéí õóëãàé ãýäýã.

Çîõèîã÷èéí ýðõèéí õóëãàé áîë ¿íäñýíäýý àðèëæààíû àøèã îëîõ

çîðèëãîîð õóóëü áóñ çºâøººðºëã¿é ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëæ áàéãààã

õýëäýã.

Ìîíãîë óëñûí Çîõèîã÷èéí ýðõ áîëîí ò¿¿íä õàìààðàõ ýðõèéí òóõàé

õóóëèéí:

25.2-ä “Èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ò¿ãýýã÷ íü çîõèîã÷ áîëîí

çîõèîã÷èéí ýðõýä õàìààðàõ ýðõ ýçýìøèã÷èéí ýðõ çºð÷èãäºæ áàéãàà

òóõàé ìýäýýëëèéã õ¿ëýýí àâàõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëýõ çºð÷ëèéí òóõàé

ìýäýãäñýí äàðóé òóõàéí âåá õóóäñûã õààõ ¿¿ðýã õ¿ëýýíý“;

25.3-ò “Ýíý õóóëèéí 25.1, ...25.2... äàõ õýñýãò çààñàí ¿¿ðãýý

áèåë¿¿ëýýã¿é èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ò¿ãýýã÷èä ø¿¿ã÷, óëñûí

áàéöãààã÷ ýíý õóóëüä çààñàí õàðèóöëàãà íîãäóóëíà“ ãýæ òóñ òóñ

çààñíû äàãóó Îþóíû ºì÷èéí ãàçðûí óëñûí áàéöààã÷ çºð÷ëèéã

òîãòîîæ ä¿ãíýëò ãàðãàæ òóñ õîðîîíä èð¿¿ëäýã áºãººä óã øèéäâýðèéí

äàãóó òóñ õîðîîíû ç¿ãýýñ àðãà õýìæýý àâ÷ õàìòàð÷ àæèëëàæ áàéíà.

www.black-list.mn–í á¿ðòãýëýýñ õàñóóëæ áîëîõ óó?

Áîëíî. Èðãýä àæ àõóéí íýãæ ººðèéí âåá ñàéò äýýð áàéðëàõ çîõèîã÷èéí

ýðõèéí çºð÷èëòýé, õóóëü áóñ êîíòåíòûã óñòãàæ çºð÷ëèéã àðèëãàñàí

òîõèîëäîëä Îþóíû ºì÷èéí ãàçðûí óëñûí áàéöààã÷èéí ä¿ãíýëò, ýðõ

á¿õèé áàéãóóëëàãûí øèéäâýðèéã òóñ õîðîîíä èð¿¿ëñýí òîõèîëäîëä

òóõàéí âåá ñàéòûí Ìîíãîë óëñààñ õàíäàõ õàíäàëòûã íýýõ áîëíî.

www.black-list.mn õýðõýí àæèëëàäàã âý?

Òóñ õîðîîíîîñ áàòàëñàí “Èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí òóñãàé íºõöºë øààðäëàãà”-ûí 5.1-

ä “ÕÕÇÕ-íîîñ çàðëàñàí çºð÷èëòýé èíòåðíåò äîìýéí íýð, âåá ñàéòûã ººðèéí ñåðâåðýýð äàìæóóëàí èíòåðíåòýä

õîëáîõã¿é áàéíà” ãýæ çààñàí áàéäàã áºãººä ýíýõ¿¿ øààðäëàãûí äàãóó èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé

çºâøººðºë á¿õèé àæ àõóéí íýãæ¿¿ä òóñ õîðîîíîîñ çîõèîí áàéãóóëñàí www.black-list.mn-ä äîìýéí íýðèéí

ñåðâåðýý õîëáîæ àæèëëàæ áàéíà.



ÈÍÒÅÐÍÅÒÈÉÍ ÄÀÐÀÀ ¯ÅÈÉÍ Ñ¯ËÆÝÝÍÈÉ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ×ÈÃ ÕÀÍÄËÀÃÀ,

ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÇÀÐÈÌ ÀÑÓÓÄËÓÓÄ

Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû

ñ¿ëæýýã “Äàðàà ¿åèéí èíòåðíåòèéí

ñ¿ëæýý” (Next Generation Inter-

net-NGI) áóþó Èíòåðíåò ïðîòîêîë

6 õóâèëáàð-IPv6-ä øèëæ¿¿ëýõ,

õýðýãëýýã õºãæ¿¿ëýõ àñóóäàë

óëñ, îðîí á¿ðèéí áîäëîãî,

çîõèöóóëàëòûí áàéãóóëëàãûí

òóëãàìäñàí àñóóäàë áîëæ

áàéíà. Ã¿¿ãë IPv6 (Google IPv6)

áàéãóóëëàãûí 2014 îíû ýõíèé

õàãàñ æèëèéí ñóäàëãààãààð,

Äýëõèéí èõýíõ óëñ îðîíä IPv6

õýðýãëýã÷äèéí òîî õóðäòàé

íýìýãäýæ áàéãàà áóþó IPv6

íýâòðýëòèéí õóðä 6 ñàð äóòàìä 3

õóâü ºñ÷ áàéãàà ãýæ ¿çæýý. Õýðýâ

ýíýõ¿¿ õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà

õàäãàëàãäàí äýýðõ õóðäààð

íýìýãäýíý ãýæ ¿çâýë, IPv6-ä

ñóóðèëñàí õýðýãëýã÷äèéí òîî íèéò

õýðýãëýã÷äèéí 2017 îí ãýõýä 50

õóâüä õ¿ðíý. Èéìýýñ óëñ îðíóóäàä

“Äàðàà ¿åèéí èíòåðíåòèéí ñ¿ëæýý”-

íä øèëæ¿¿ëýõ õºãæëèéí áîäëîãî,

ñòðàòåãèéã øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëæ,

øèëæèëòèéí ¿éë ÿâöûã òºëºâëºõ,

òóðøèëòûí òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ çýðýã

¿éë àæèëëàãààãàà ýð÷èìæ¿¿ëæ

ýõýëæýý. Ìîíãîë óëñûí õóâüä

èíòåðíåòèéí äàðàà ¿åèéí ñ¿ëæýýíä

øèëæ¿¿ëýõ áîäëîãî, çîõèöóóëàëò

áîëîí òåõíèêèéí øèëæèëòèéí

àñóóäëûã îéðûí ¿åä òîìü¸îëîõ

øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëàí áýëòãýñýíÕÕÇÕ-íû õóðàëäààíû Íàðèéí áè÷ãèéí äàðãàÄîê. Ò.ÍÀÐÀÍÌÀÍÄÀÕ

Ñ¯ËÆÝÝÍÈÉ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ×ÈÃ ÕÀÍÄËÀÃÓÓÄ

ñóóðü ñ¿ëæýý øààðäëàãàòàé áîëæ, èíòåðíåò ïðîòîêîëûí

õóâèëáàð-6 (IPv6 öààøèä IPv6) ãýõ ïëàòôîðì-ñóóðüòàé

ñ¿ëæýýíèé à÷ õîëáîãäîë, øààðäëàãà óëàì á¿ð íýìýãäýõ

áîëæýý. Äýýðõ òåõíîëîãèéã ñ¿ëæýýíä íýâòð¿¿ëýõèéí òóëä

óëñ, îðíóóä ñóóðü ñ¿ëæýýãýý IPv4/NAT (IPv4/NAT build-

ing non-scalable and non-end to end solutions) õýëáýð

á¿òöýä øèëæ¿¿ëýí ààæìààð IPv6-ã íýâòð¿¿ëýõ ñòðàòåãè

áàðèìòëàí àæèëëàæ áàéãàà áîëíî.

Îëîí óëñûí IPv6 Forum áàéãóóëëàãààñ 2004 îíä IPv6-ä

áýëýí “IPv6 Ready” õºòºëáºðèéã ãàðãàæ, ëîãî òýìäãèéã

õýðýãëýõèéã çºâëºìæ áîëãîñîí. Çàðèì óëñàä IPv6

ñóóðèëñàí õýðýãëýã÷äèéí òîî õýìæýý íèéò èíòåðíåò

õýðýãëýã÷äèéí 10 õóâèàñ èë¿¿ ãàð÷, Áåëüãè, Øâåéöàðü

óëñàä õî¸ð îðîíòîé òîîíä õ¿ðñýí áàéíà. Íèéò IPv6

õýðýãëýã÷äèéí òîîãîîð 18 ñàÿä õ¿ðñýí ÀÍÓ òýðã¿¿ëæ

áàéãàà áîë ò¿¿íèé äàðàà ÕÁÍÃÓ, ßïîí, 5 ñàÿ õýðýãëýã÷

á¿õèé ÁÍÕÀÓ áàéíà. (http://ipv6forum.com/)

Äýëõèéí äóíäàæ ¿ç¿¿ëýëòýýð íèéò èíòåðíåòèéí ºíäºð

õóðäíû ñóóðü ñ¿ëæýýíèé 59,16 õóâü, íèéò êîíòåíòèéí

35.82 õóâü òóñ òóñ IPv6-ä ñóóðèëñàí ñ¿ëæýýíä àæèëëàõ,

äýìæèõ áîëîìæòîé áàéíà. ÀÍÓ (233) áîëîí Åâðîïûí

îðíóóäàä IPv6-ä ñóóðèëñàí ñ¿ëæýýã øèëæ¿¿ëýõ àæèë

ýð÷èìòýé ÿâàãäàæ áàéãààãààñ ãàäíà Àçèéí á¿ñ íóòãèéí >

Õàðèëöàà õîëáîîíû ãóðâàëñàí ¿éë÷èëãýý,

êëàóä êîìïüþòåð (Cloud computing) áà

èõ ºãºãäºë (Big data) íýâòýðñíýýð îéðûí

õýäýí æèëä òîîí âèäåî ä¿ðñò ìýäýýëëèéí óðñãàë íü

ºíäºð õóðäíû äàìæóóëàëòûí ñ¿ëæýý øààðäàõ áîëæýý.

Ñóäëàà÷äûí òîîöîîãîîð, îéðûí 3 æèëä äýëõèéí

õýìæýýíä íèéò ìýäýýëýë, ºãºãäëèéí óðñãàëûí 80-

90 õóâèéã âèäåî ä¿ðñò äàìæóóëàëò ýçëýõ áºãººä òýð

äóíäàà èíòåðíåò ïðîòîêîëä ñóóðèëñàí òåëåâèç (IPTV)

áîëîí ºíäºð íÿãòøèëòàé òåëåâèçèéí (High-definition)

òåõíîëîãèóäûã àøèãëàíà ãýæ ¿çñýí áàéíà. Ìºí ìýäýýëýë,

õàðèëöàà õîëáîîíû øèíý òåõíîëîãèóä (Internet of

Things, SDN, NFV, 5G), ãàçàð ç¿éí ìýäýýëëèéí ñèñòåì,

óõààëàã ¿éëäâýðëýë (Intelligent In-

dustry) íýâòð¿¿ëýõýä ºíäºð õóðäíû

ñ¿ëæýýíèé äýä á¿òýö íýí òýðã¿¿íä

øààðäëàãàòàé, ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ

ýä ç¿éëñ, îáüåêò, õýðýãëýã÷äèéí

õàÿã÷ëàëûí õýðýãöýýíèé îãöîì

ºñºëò ãàðàõ õàíäëàãàòàé áàéíà.

Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû

øèíý òåõíèê, òåõíîëîãè õóðäàöòàé

íýâòýð÷ áàéãàà íºõöºëä èíòåðíåò

ïðîòîêîëä ñóóðèëñàí ìýäýýëëèéí

48


ÕÓÂÈËÁÀÐ-6 (IPV6)-Ä ØÈËÆÈÕ ØÀÀÐÄËÀÃÀ, ¯ÍÄÝÑËÝË

ýäãýýð ýä ç¿éëñ, îáüåêòóóä èíòåðíåòýä õîëáîãäîõ áîë

àñàð îëîí èíòåðíåòèéí õàÿã õýðýãòýé áîëíî. Óã àñóóäëûã

øèéäýõ, äýâøèë ãàðãàõ íýã õóâèëáàð áîë IPv6 õàÿã÷ëàëä

øèëæèõ ÿâäàë þì.

Äýëõèéí èíòåðíåòèéí óðñãàëûí 80 ãàðóé õóâèéã (80

per cent of the world’s hits and traffic) ýçýëäýã õàìãèéí

òîì 500 âýáñàéòûí (top 500 websites) IPv6-ä ñóóðèëñàí

ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ ÷àäâàðûã òåñò õèéæ ¿çñýí áà

ýäãýýðèéí 22.4 õóâü íü êîíòåíòîî IPv6-ä ñóóðèëñàí

áàãöàä äýìæèí äàìæóóëæ áàéíà ãýñýí ¿ð ä¿í ãàð÷ýý.

Èíòåðíåòèéí ïðîòîêîëûí õóâèëáàð-6-ã îëîí óëñûí

áàéãóóëëàãóóäàä 1999 îíîîñ èõýýõýí àíõààð÷ ¿çýõ

áîëñîí. 2004 îíû 7 äóãààð ñàðûí 20-íîîñ õîéø ICANN-

ààñ á¿õ root DNS ñåðâåð¿¿äèéã IPv4, IPv6–ûí àëèéã íü ÷

äýìæèæ àæèëëàõ áîëîìæòîéãîîð çîõèîí áàéãóóëàãäàæ

àæèëëàæ áàéãàà áîëíî.

Èíòåðíåòèéí IPv6 ïðîòîêîëûí õàÿãóóäûã çîõèîí

á¿òýýã÷äèéí çîðèëãî íü õàÿãèéí íººö äóóñ÷ áàéãàà

õóâèëáàð-4 /IPv4/-ã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, õàÿãèéí

Îð÷èí ¿åä êîìïüþòåð, ¿¿ðýí áîëîí óòàñã¿é õîëáîî,

òºðºë á¿ðèéí ìýäýýëýë õîëáîîíû õýðýãëýã÷èéí

òºãñãºëèéí òºõººðºìæ¿¿ä /óõààëàã ãýð àõóéí õýðýãñýë

ã.ì/, ãýð àõóé áîëîí öàõèëãààí õýðýãñýë íü õîîðîíäîî

ºãºãäºë, ìýäýýëýë äàìæóóëàõ, ñîëèëöîõäîî èíòåðíåò

ñ¿ëæýýãýýð èíòåðíåòèéí ïðîòîêîë àøèãëàí ººðèéí ãýñýí

íýã ë èíòåðíåò ïðîòîêîëûí õàÿã÷ëàë, õàÿãòàé áàéäàã.

ªºðººð õýëáýë, óëàìæëàëò ñóóðèí òåëåôîí óòàñ ººðèéí

äóãààðòàé áàéäàãòàé èæèë þì.

Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýã èíòåðíåòèéí

ñ¿ëæýýã IPv6-ä ñóóðèëñàí ñ¿ëæýýíä øèëæ¿¿ëýí

õºãæ¿¿ëýõ àñóóäàë ºíºº ¿åä óëñ, îðîí á¿ðèéí áîäëîãî,

çîõèöóóëàëòûí áàéãóóëëàãà áîëîí èíòåðíåò, ìýäýýëëèéí

ñ¿ëæýý, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí ºìíº õóðöààð òàâèãäàæ

èðëýý.

ÎÓÖÕÁ-ûí 2014 îíû ñóäàëãàà áîëîí äýâø¿¿ëñýí “Inter-

net of Everything” òóñãàé õºòºëáºðººñ ¿çýõýä, áèäíèéã

õ¿ðýýëýí áàéãàà ýä ç¿éëñ, îáüåêòûí 99.4 õóâü íü

èíòåðíåòýä õîëáîãäîîã¿é áóþó èõýíõ íü èíòåðíåòèéí

¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäàõã¿é áàéíà ãýæ ¿çæýý. Òýãâýë

IPV4 IPV6

îðíóóäààñ ßïîí (122), ÁÍÕÀÓ (67), ÁÍÑÓ, Ñèíãàïóð,

Òàéâàíü çýðýã óëñóóäàä Èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý

¿ç¿¿ëýã÷èä IPv6-ã ð¿¿òåð, ñ¿ëæýýíèé àþóëã¿é

àæèëëàãààíû øèéäýëä àøèãëàæ áàéíà. (http://www.

comsoc.org/about/committees/emerging%20)

Ãýâ÷ õýðýãëýã÷äèéí õóâüä IPv6 òåõíîëîãèéí äóíäàæ

íýâòðýëòèéí íÿãòðàë äºíãºæ 2.27 õóâü áàéãàà íü

õàðèëöàà õîëáîî, ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷

íàðààñ IPv6 ñóóðèëñàí ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëýõ, õºðºíãº

îðóóëàëòûã íýìýãä¿¿ëýõ òàëààð ¿éë àæèëëàãàà

÷àìëàëòòàé áàãà áàéãààòàé õîëáîîòîé ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Èíòåðíåòèéí ñ¿ëæýýãýýð äàìæèõ ìýäýýëëèéí óðñãàëûí

õýìæýý æèëä äóíäæààð 60 ãàðóé õóâèàð ºñ÷ áàéíà ãýñýí

òîîöîîã ìýðãýæèëòí¿¿ä ãàðãàæýý.

Ã¿¿ãë IPv6 (Google IPv6) áàéãóóëëàãûí 2014 îíû ýõíèé

õàãàñ æèëèéí ñóäàëãààãààð, Äýëõèéí èõýíõ óëñ îðîíä

IPv6 õýðýãëýã÷äèéí òîî õóðäòàé íýìýãäýæ áàéãàà

áóþó IPv6 íýâòðýëòèéí õóðä 6 ñàð òóòàìä 3 õóâü ºñ÷

áàéíà. Õýðýâ ýíýõ¿¿ õºãæëèéí õàíäëàãà õàäãàëàãäàí

äýýðõ õóðäààð íýìýãäýíý ãýæ ¿çâýë, IPv6-ä ñóóðèëñàí

íèéò õýðýãëýã÷äèéí òîî 2017 îíä 50 õóâèéã äàâæ,

IPv6 ñóóðèëñàí ñ¿ëæýý, òåõíîëîãè íü øèéäâýð ãàðãàã÷,

çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãà, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷, õýðýãëýã÷

íàðò øèíý îð÷èíä çîõèöîõ òºëºâëºëò, çîõèöóóëàëòûí

îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ, õ¿íèé íººö ÷àäàâõèéã á¿ðä¿¿ëýõ

àðãà õýìæýýã íýí äàðóé àâàõ øàààðäëàãàòàé ãýæ

ìýðãýæèëòí¿¿ä ¿çýæ áàéíà.

Äýëõèéí óëñ, îðíóóäàä ºðãºí çóðâàñûí ¿éë÷èëãýý

/broadband service/, õºäºëãººíò õîëáîîíû 4 äýõ

¿åèéí ¿éë÷èëãýý /4G mobile services or applications/ áà

õýðýãëýýíèé çàõ çýýë ýð÷èìòýé õºãæèõ, óëìààð çàõ çýýëèéí

äýëáýðýëò áîëîõ, õºãæëèéí øèíý øàòàíä ãàð÷ áàéíà.

¯¿íèéã äàãààä èíòåðíåò õýðýãëýã÷èéí òîî, èíòåðíåòèéí

ñ¿ëæýýíä õîëáîãäñîí òºðºë á¿ðèéí ìýäýýëýë õîëáîîíû

õýðýãëýã÷èéí òºãñãºëèéí òºõººðºìæ¿¿äèéí òîî õóðäòàé

íýìýãäýæ, øèíý õýðýãëýã÷äýä èíòåðíåò ïðîòîêîëûí õàÿã

íýí îëíîîð øààðäëàãàòàé áîëæ áàéíà.




íººöèéã íýìýãä¿¿ëýí ººð÷ëºõºä ¿íäñýíäýý ÷èãëýãäñýí

áàéäàã. Ãýâ÷ ýíý õóâèëáàðûí ¿íäñýí çîðèëãî áîëîõ

õàÿãèéã íýìýãä¿¿ëýõýýñ ãàäíà èíòåðíåò, ìýäýýëëèéí

ñ¿ëæýýíèé çàì÷ëàëûã õóðäàí áîëãîõ, øèíý òºðëèéí

¿éë÷èëãýý õýðýãëýýã íýâòð¿¿ëýõýä òåõíèêèéí äýâøèë

ãàðãàõ, õºäºëãººíò õîëáîîíû ºðãºí çóðâàñûí ¿éë÷èëãýýã

äýìæèõ, ñ¿ëæýý áà õýðýãëýã÷èéí íàéäâàðòàé àæèëëàãàà,

àþóëã¿é áàéäëûã äýýøë¿¿ëýõ çýðýã çîðèëãîòîé þì.

Èíòåðíåòèéí ïðîòîêîëûí õóâèëáàð 6-ã àíõ 1994 îíû

7 äóãààð ñàðä èíòåðíåòèéí èíæåíåðèéí õ¿÷íèéõýí

RFC-1752 áàðèìò áè÷ãèéí õ¿ðýýíä áîëîâñðóóëñàí áà

1998 îíû 8 äóãààð ñàðä àíõíû ñòàíäàðòûã ãàðãàæýý.

Èíòåðíåòèéí ïðîòîêîëûí õóâèëáàð 6-ûí õàÿãóóä íü

128-áèò (16 áàéò) áºãººä ñ¿ëæýý áîëãîí ººð ººðèéí

õàÿãèéã õýðýãëýñýí ÷ îéðûí èðýýä¿éí 30 ãàðóé æèëäýý

õàíãàëòòàé õ¿ðýëöýõ¿éö ãýæ ìýðãýæèëòí¿¿ä ¿çýæ áàéíà.

Ìýðãýæèëòí¿¿äèéí òîîöîëñíîîð, äýëõèéí áºìáºðöãèéí

õàâòãàé äºðâºëæèí ìèëëèìåòð òóñ á¿ðò îéðîëöîîãîîð

5000 øèðõýã IPv6-ûí õàÿã íîîãäîæ áàéãàà íü ýíýõ¿¿

øèíý õóâèëáàð, ñòàíäàðò íü õýð çýðýã îëîí õýðýãëýã÷èéã

õàÿãëàõ áîëîìæòîé áîëîõûã õàðóóëæ áàéíà.

IPv6-ûí äàâóó òàëóóäûã ñóäëàí ¿çýæ, òýðã¿¿ëýõ à÷

õîëáîãäëîîð íü àíãèëàí àâ÷ ¿çâýë :

Èíòåðíåòèéí õàÿãèéí íººö õàíãàëòòàé,

Òîäîðõîé ñ¿ëæýýí¿¿ä ýñâýë ñ¿ëæýýíèé õýñã¿¿äèéã

èëýðõèéëýõ îêòåò õýðýãëýí çàì÷ëàëûã õóðààíãóé,

õÿëáàð óëìààð õóðäàí áîëãîõ áîëîìæòîé,

Õàÿãèéí äèçàéí íü ñ¿ëæýýí¿¿äèéí õîîðîíä íýãäñýí

çàì ¿¿ñãýõýä õÿëáàð áàéõààð á¿òýýãäñýí,

Windows Vista, Google, Apple Mac OS, Linux õóâèëáàðóóä çýðýã îëîí ¿éëäëèéí ñèñòåì¿¿ä á¿ãä

õóâèëáàð-6 ïðîòîêîëûã øóóä äýìæäýã çýðýã áîëíî.

Õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýã IPv6-ä ñóóðèëñàí ñ¿ëæýýíä

øèëæ¿¿ëýõýä äàðààõ ¿íäñýí àðãà ìåõàíèçì áóþó îëîí

óëñûí ñòàíäàðò ïðîòîêîëîîð òîäîðõîéëîãäñîí òåõíèê,

òåõíîëîãèéã àøèãëàäàã áàéíà. ¯¿íä:

1. Õîñ áàãöûí òåõíîëîãè (dual stack),

2. Ãàð áîëîí àâòîìàò òóííåëûí àðãà òåõíîëîãè

(Manually and Automatic Tunnels-Encapsulation),

3. Õºðâ¿¿ëýëòèéí òåõíîëîãè (Translators),

4. Áóñàä àðãóóä (IVI, Softwares, Dual Stake Lite,

Carrier Grade NAT).

Äýýðõ øèëæèëòèéí òåõíèê, òåõíîëîãè, àðãà

ìåõàíèçìóóäûã äàíãààð íü áóþó õîñëóóëàí àøèãëàæ

IPv6-ä ñóóðèëñàí èíòåðíåò, ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýã

á¿ðä¿¿ëýõ áîëîìæòîé þì. ÎÓÖÕÁ-ààñ 2014 îíä

õýâë¿¿ëñýí ñóäàëãààíû òàéëàíäàà (Trends in Tele-

communications Reform: Special edition) ÁÍÕÀÓ, ÎÕÓ,

ÁÍÝÓ, Àâñòðàëè, Êàíàä, Ñàóäèéí Àðàá óëñ çýðýã óëñ

îðíóóäûí ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýãýý IPv6-ä ñóóðèëñàí

ñ¿ëæýýíä øèëæ¿¿ëýõ òºëºâëºãºº, õýðýãëýýã íýâòð¿¿ëýõ

òàëààð áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí áàéãóóëëàãà áà õóâèéí

õýâøèë, ÒÁÁ-ààñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé àðãà õýìæýýí¿¿ä, ¿å

øàòóóä, àðãà õýìæýýã ñóäëàí øèíæèëñýí áàéíà. Ãàäààä

óëñ îðíóóäûí IPv6-ä ñóóðèëñàí ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýíä

øèëæèõ øèëæèëòèéí òºëºâëºëò, òåõíèê òåõíîëîãèéí

ñîíãîëò áîëîí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òóðøëàãààñ íýãòãýí

ä¿ãíýõýä, Àçè, íîìõîí äàëàéí á¿ñ íóòãèéí óëñóóä

ààæìààð ¿å øàòòàé øèëæèõ àðãà áóþó IPv4 ñ¿ëæýýã

äàâõàð àøèãëàõ õîñ áàãöûí (Dual stack) òåõíîëîãè,

Åâðîïûí õîëáîîíû óëñóóä øóóä IPv6-ä øèëæèõ àðãà

áóþó øèíý õîñ áàãöûí (DS-Lite) òåõíîëîãè, Õîéä

Àìåðèêèéí óëñ îðíóóä øàòàëñàí àðãà áóþó IPv4-ä

ñóóðèëñàí ñ¿ëæýýíèé õàÿãèéí õºðâ¿¿ëýëò (NAT-CGN)

òåõíîëîãèéã òóñ òóñ õýðýãëýõ õàíäëàãàòàé áàéíà.

IPv6 íü îãò äóòàãäàëã¿é áèø àæýý. Òóõàéëáàë, îäîîãèéí

Èíòåðíåòèéí ñ¿ëæýý-IPv4 /IPv4 ñóóðèëñàí/ íü IPv6-èéí

ñ¿ëæýýòýé /IPv6/ øóóä õàðèëöàí õîëáîãäîæ àæèëëàõ

áîëîìæã¿é þì. Ýíý íü ñ¿ëæýýíèé òåõíèê, òåõíîëîãèéí

ººð÷ëºëò øèëæèëò, øèíý÷ëýëò áîëîí íýìýëò õºðºíãº

îðóóëàëòûã øààðäàæ, IPv6 ñóóðèëñàí ñ¿ëæýý, ¿éë÷èëãýýã

¿ç¿¿ëýõ õ¿íèé íººö ÷àäàâõèéã á¿ðä¿¿ëýõ çýðýã áîäëîãî,

çîõèöóóëàëòûí áàéãóóëëàãà, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí

àíõààðàõ àñóóäàë ãàð÷ áàéíà.

ÎÓÖÕÁ-ûí 2014 îíä õèéñýí ñóäàëãààíààñ ¿çýõýä, IPv6

òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ, øèëæèëòèéã

¿å øàòòàé õýðýãæ¿¿ëýõýä ñàëáàðûí îðîëöîã÷ òàëóóäàä

òåõíèê õàíãàìæ, ïðîãðàì õàíãàìæèéí ¿éëäâýðëýã÷

íèéë¿¿ëýã÷, àæèëëàõ õ¿÷íèé õóâüä øààðäëàãàòàé

õàðüöàíãóé çàðäëûí á¿òöèéí çàäàðãààã òîîöîîëîí

ãàðãàæýý. >

50

Îðîëöîã÷ òàëóóä(Stakeholders)

Õàðüöàíãóé çàðäàë(Relative

cost)

Øèëæèëòèéí ¿åèéí çàðäàë

ÒàéëáàðÒåõíèê õàíãàìæ

(Hardware)

Ïðîãðàì õàíãàìæ(Software)

Àæëûí(Labor)

Òåõíèê õàíãàìæèéí ¿éëäâýðëýã÷/íèéë¿¿ëýã÷

Áàãà 10% 10% 80%Îäîî íèéë¿¿ëýãäýæ áàéãàà èõýíõ òåõíèê, õýðýãñýë íü IPv6-ûã äýìæèã÷ øèéäýëòýé, ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé àæèëä çàðäàë èõ ãàð÷ áàéãàà.

Ïðîãðàì õàíãàìæ íèéë¿¿ëýã÷/õºãæ¿¿ëýã÷

Áàãà/äóíä çýðýã 10% 10% 80%

Îäîî õºãæ¿¿ëæ áàéãàà ïðîãðàì õàíãàìæèéí çàðèì õýñýã íü IPv6-ûã äýìæèõ áîëîìæòîé, õàðèëöàí õîëáîëò íü çàðäëûã íýìýãä¿¿ëýõ òàëòàé.

Èíòåðíåòèéí àøèãëàã÷(òîì)

Äóíä çýðýã 10% 20% 70% Áàãà õýìæýýãýýð IPv6-ã àøèãëàæ áàéãàà áà çàðäëûã áàãàñãàõ áîëîìæòîé.

Èíòåðíåò àøèãëàã÷(æèæèã)

Áàãà 30% 40% 30% Øèëæèëòèéã õóâààðèéí äàãóó çîõèîí áàéãóóëàí àæèëëàõ

Èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷(ISPs)

ªíäºð 15% 15% 70% Õýðýãöýý áàãà, ¿íäñýí áàãòààìæèéã øèíý÷ëýõ çàðäàë ºíäºð, ýðñäýëòýé.

IPv6-ä øèëæèõ õàðüöàíãóé ¿íèéí çàäàðãàà

Ýõ

¿¿ñâ

ýð: La

tif

Ladi

d, S

enio

r Res

earc

her, U

nive

rsity

of L

uxen

burg

, 20

14

ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÑÒÀÍÄÀÐÒÓÓÄ

Í¯Á-èéí ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû õºãæèë, ñòàíäàðò÷èëàë, ðàäèî äîëãèîíû òºëºâëºëòèéí òºðºëæñºí áàéãóóëëàãûí õóâüä ÎÓÖÕÁ-ààñ õàðèëöàà õîëáîîíû äàðàà ¿åèéí ñ¿ëæýý (NGN)-íèé áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûã áèé áîëãîõ, ñ¿ëæýýíèé á¿òýö, àðõèòåêòóðûí ñòàíäàðò áîëîâñðóóëàõ, õàðèëöàí õîëáîëòûí òàëààð ñóäàëãààíû õýñýã áàéãóóëàí, îëîí óëñûí óóëçàëò, ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàí àæèëëàæ èðæýý. Òóñ áàéãóóëëàãààñ 2004-2010 îíä Ä¯Ñ, Èíòåðíåòèéí ïðîòîêîëûí õóâèëáàð 6-ä ñóóðèëñàí ñ¿ëæýýíèé òàëààð äàðààõ ñòàíäàðò çºâëºìæ¿¿äèéã áàòëàí ãàðãàæýý. ¯¿íä:

2004 îí Ä¯Ñ-íèé åðºíõèé çàð÷èì áà åðºíõèé çàãâàð

(ITU-T Y.2011. General principles and general reference model for Next Generation Networks)

2006 îí Ä¯Ñ-íèé íººö áà ýëñýëòèéí óäèðäëàãûí ¿éëäë¿¿ä

(ITU-T Y.2111. Resource and admission control functions in Next Generation Networks)

2007 îí Ä¯ñ-ä òàâèãäàõ àþóëã¿é àæèëëàãààíû øààðäëàãóóä

(ITU-T Y.2701. Security requirements for NGN release 1)

2008 îí Èíòåðíåòèéí ïðîòîêîëûí õóâèëáàð 6-ä ñóóðèëñàí Ä¯Ñ

(ITU-T. Y.2051. General overview of IPv6-based NGN: Next Generation Networks – Frameworks and functional architecture models)

2008 îí Èíòåðíåòèéí ïðîòîêîëûí õóâèëáàð 6-ä ñóóðèëñàí Ä¯Ñ-íû õºäºëãººíò áàéäëûí äýìæëýã

(ITU-T. Y.2052. Framework of multi-homing in IPv6-based NGN: Next Generation Networks – Frameworks and functional architecture models)

2008 îíÈíòåðíåòèéí ïðîòîêîëûí õóâèëáàð 6-ä ñóóðèëñàí Ä¯Ñ-íèé øèëæèëòèéí

¿éë àæèëëàãààíû íºõöºë øààðäëàãà (ITU-T. Y.2053. Functional requirements for IPv6 migrationin NGN: Next Generation Networks –

Frameworks and functional architecture models)



2008 îí Èíòåðíåòèéí ïðîòîêîëûí õóâèëáàð 6-ä ñóóðèëñàí Ä¯Ñ-íû äîõèîëëûã äýìæèõ ¿éë àæèëëàãàà

(ITU-T. Y.2054. Framework to support signalling for IPv6-based NGN)

2010 îí Èíòåðíåò ïðîòîêîëä ñóóðèëñàí òåëåâèç (IPTV)-èéí ñòàíäàðò

(Recommendation ITU–T Y.1901) çýðýã áîëíî.

Èíòåðíåòèéí èíæåíåðèéí á¿ëýã íü IPv6-ûã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäëàãàòàé /RFC/ õàðèëöàí õîëáîëò, òåõíèêèéí ñòàíäàðò, áàðèìò áè÷èã áóþó 100 ãàðóé çºâëºìæ, ñòàíäàðòûã áàòëàí õýðýãæ¿¿ëæ ýõëýýä áàéãàà þì.

Èíòåðíåòèéí èíæåíåðèéí õ¿÷íèéõýí çºâëºìæ ãàðãàõààñ ãàäíà îëîí óëñûí ICANN, APNIC, IETF, ISOC, ITU, Global IPv6 Forum, IPv6 Forum çýðýã áàéãóóëëàãóóä èíòåðíåòèéí äàðàà ¿åèéí ñ¿ëæýýíèé õàÿã, øèëæèëòèéí ¿åèéí òåõíîëîãè,

òóðøèëòûí òàëààð ñóäàëãààíû àæèë, ñòàíäàðò áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã õàìòðàí èäýâõèòýé ÿâóóëæ áàéíà.

Ä¿ãíýëòÌîíãîë óëñûí õóâüä èíòåðíåòèéí äàðàà ¿åèéí ñ¿ëæýý áóþó IPv6-ä øèëæ¿¿ëýõ áîäëîãî, çîõèöóóëàëò áîëîí

òåõíèêèéí øèëæèëòèéí àñóóäëûã àâ÷ ¿çýõ öàã áîëæýý. Ýíý õ¿ðýýíä IPv6-ä ñóóðèëñàí ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýíèé

õºãæëèéí õàíäëàãà, ãàäààä óëñ îðíóóäûí øèæèëòèéã õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òóðøëàãûã ñóäëàõ, ò¿¿í÷ëýí Ìîíãîë

óëñûí ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýã IPv6-ä ñóóðèëñàí ñ¿ëæýýíä øèëæ¿¿ëýõ ñòðàòåãè, IPv6 õýðýãëýýã íýâòð¿¿ëýõ áîäëîãî áà

çîõèöóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãàà, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿å øàòûã òîäîðõîéëñîí áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëàõ íü òóëãàìäñàí

àñóóäàë þì. Ýõíèé ýýëæèíä ÌÒØÕÕÃ, ÕÕÇÕ áîëîí á¿õ îðîëöîã÷, ñîíèðõîã÷ òàëûã îðîëöóóëñàí àæëûí õýñýã

áàéãóóëàõ (IPv6 Task Force: Mongolia), ñóðãàëò ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàõ, ñ¿ëæýýíèé òåõíèê òåõíîëîãèéí /ð¿¿òåð,

ñâè÷, êîìïüþòåð ã.ì/ áýëýí áàéäëûí ñóäàëãààã (IPv6 Readiness study) õèéõ øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çýæ áàéíà.


ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄÀË ÎËÎÍ ÓËÑÀÄ

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎ ¯¯Ñ× ÁÈÉ ÁÎËÑÎÍ ÖÀÃÀÀÑ ÝÕËÝÍ ÒªÐ, Õ¯×ÍÈÉ ÁÎËÎÍ ÄÈÏËÎÌÀÒ ÀËÁÀÍÛ

ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÓÓÄ ÌÝÄÝÝËËÈÉÃ ÀËÄÀÃÄÀÕÀÀÑ ÑÝÐÃÈÉËÝÕ, ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄËÛÃ ÕÀÍÃÀÕ

ÍÀÉÄÂÀÐÒÀÉ ÌÅÕÀÍÈÇÌÛÍ À× ÕÎËÁÎÃÄËÛÃ ÎÉËÃÎÆ ÝÕÝËÑÝÍ ÁªÃªªÄ ÝÍÝ ÖÀÃ ̄ ÅÝÑ ÝÕËÝÍ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ

ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄÀË ÃÝÄÝÃ ÎÉËÃÎËÒ ¯¯Ñ× ÁÈÉ ÁÎËÑÎÍ ÁÀÉÍÀ.

ªäãºº ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄËÛÃ òîäîðõîéëñîí îëîí òºðëèéí òîäîðõîéëîëòóóä áàéäãààñ

ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã òîäîðõîéëîëòóóäûã äîð äóðäâàë:

1. 2. 3.Ìýäýýëëèéí íóóöëàë, á¿ðýí á¿òýí áàéäàë áîëîí ìýäýýëëèéí õ¿ðòýýìæòýé áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð ìýäýýëýë áîëîí ìýäýýëëèéí ñèñòåìä çºâøººðºëã¿é õàíäàëò õèéõ, ìýäýýëýë àâ÷ àøèãëàõ, ìýäýýëëèéã íýýëòòýé áîëãîõ, ãýìòýýõ, ººð÷ëºõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààíààñ ñýðãèéëýõ

àæèëëàãàà þì (CNSS, 2010).

Àæèë õýðãèéí òàñðàëòã¿é ÷àíàðûã õàíãàõ, ýðñäýëèéã áàãàñãàõ, õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿ð àøèã, áèçíåñèéí áîëîìæèéã íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä ìýäýýëëèéã îëîí ÿíçûí àþóë, çàíàëõèéëëýýñ õàìãààëàõ àæèëëàãàà þì (MNS ISO/IEC 27001 : 2009)

çýðýã áîëíî.

Ìýäýýëëèéí• ÍÓÓÖËÀË• Á¯ÐÝÍ Á¯ÒÝÍ ÁÀÉÄÀË

ÁÎËÎÍ•ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ

Õ¯ÐÒÝÝÌÆÈÉÃ ÕÀÍÃÀÕ• ÕÀÄÃÀËÆ • ÕÀÌÃÀÀËÀÕ àæèëëàãàà þì

(ISO/IEC 27000:2009).

Ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëæ áýëòãýñýí: ÕÕÇÕ-íû Çîõèöóóëàëòûí àëáàíû èíòåðíåò, èíòåðíåòýä ñóóðèëñàí ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëò, õýðýãæèëò õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí Á.ÀËÒÀÍÃÝÐÝË



52

MNS 5969:2009 Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà òåõíèê. Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûí ýðñäýëèéí óäèðäëàãà

MNS 6197 : 2011 Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäàë. Êðèïòîãðàôèéã õýðýãæ¿¿ëýõ óäèðäàìæ

3. DDos: Õîðòîé êîäûã àøèãëàí ãýìòýýñýí õýä õýäýí êîìïüþòåð¿¿äýýñ

èõ õýìæýýíèé ìýäýýëëèéã çîðèëòîò ñèñòåì ð¿¿ èëãýýæ, óã ñèñòåìèéí

õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã àëäàãäóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã õýëíý.

4. Phishing: Îëîíä òàíèãäñàí âýá ñàéòóóäûã äóóðèàæ, õ¿ì¿¿ñèéí

áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëýë õóëãàéëàõ àæèëëàãàà þì.

ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄÀË ÌÎÍÃÎË ÓËÑÀÄ

9.1.8 /ÕÕÇÕ á¿ðýí ýðõ/ õàðèëöàà õîëáîîíû ñòàíäàðò áîëîâñðóóëæ, ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààð áàòëóóëàõ, õýðýãæèëòýä íü õÿíàëò òàâèõ;

Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé

õóóëü

Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëèéí 9.1.8 çààëòûí äàãóó ÕÕÇÕ-ààñ ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûí àðãà àæèëëàãààíû òàëààð äàðààõ ñòàíäàðòóóäûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýí áàòëóóëñàí áàéíà. ¯¿íä:

Ìàíàé îðíû õóâüä ìýäýýëýë, ò¿¿íèé àþóëã¿é áàéäàëòàé õîëáîîòîé õóóëü, ýðõç¿éí îð÷èí òºäèéëºí á¿ðäýæ

áèé áîëîîã¿é áàéíà. Ýíý íü Ìîíãîë óëñûí êèáåð àþóëã¿é áàéäëûí äýä á¿òýö àþóëä ºðòºõ ýðñäýë ºíäºð

áàéãààã õàðóóëæ áàéãàà áºãººä öààøèä êèáåð àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ÷èãëýëä õóóëü ýðõ ç¿éí áîëîí çîõèîí

áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýý àâàõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàéã õàðóóëæ áàéíà.

ÕÕÇÕ-íû ç¿ãýýñ Ìîíãîë óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëèéí 9 ä¿ãýýð ç¿éë áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ õóóëüä

çààñàí ýðõ ¿¿ðãèéí õ¿ðýýíä Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûí ÷èãëýëýýð äàðààõ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. ¯¿íä:


1. Õàêåðäàõ: Õýðýãëýã÷èéí

äóãààð, íóóö ¿ãèéã îëæ àâàõ,

ñèñòåìä íýâòðýõ, ìýäýýëëèéã

àëäàãäóóëàõ, ñèñòåìèéã

ãýìòýýõ ¿éë àæèëëàãàà þì.

2. Õîðòîé êîä: Õýðýãëýã÷èéí ìýäýýëëèéã õóëãàéëàõ, ñèñòåìèéã

ãýìòýýõ çîðèëãîîð êîìïüþòåðò íóóöààð ïðîãðàì õàíãàìæ ñóóëãàõ

àæèëëàãàà þì. Îëîí òºðëèéí õîðòîé êîä àøèãëàãääàã áîëîâ÷ äàðààõ

äºðâºí òºðëèéí õîðòîé êîä ò¿ãýýìýë áàéíà.

¯¿íä:

WORMáóþó ºò ïðîãðàì õàíãàìæ ãýäýã íü íýã

êîìïüþòåðîîñ áóñàä êîìïüþòåð ðóó ººðèéãºº õóâèëàõ çàìààð õàëäâàðëàäàã ïðîãðàì õàíãàìæ þì.

BOTïðîãðàì íü êîìïüþòåðèéã çîìáè êîìïüþòåð

áîëãîæ, àëñûí çàéíààñ ¿éë àæèëëàãààã íü óäèðäàõ áîëîìæèéã îëãîäîã õîðòîé êîä þì.

TROJANïðîãðàì õàíãàìæ íü õýñýã

õóãàöààíä íóóãäìàë õýëáýðò áàéæ áàéãààä òîäîðõîé áîëîìæèéã

á¿ðäìýãö èëýð÷ ãàð÷ á¿õ ôàéëûã óñòãàõ çýðýã ¿éëäýë õèéõ ÷àäâàð

á¿õèé ïðîãðàì õàíãàìæ þì.

SPYWARE=SPY+SOFTWARE áóþó òàãíàõ ïðîãðàì õàíãàìæ íü õóâü õ¿í õèéãýýä áàéãóóëëàãûí ìýäýýëëèéã íóóöààð îëæ àâàõ óëìààð çºâøººðºëã¿éãýýð ìýäýýëëèéã ººð ýòãýýäýä äàìæóóëàõàä àøèãëàãääàã ïðîãðàì õàíãàìæèéã õýëíý.

ÕÎÐÒÎÉÊÎÄ

20-ð çóóíû òºãñãºë 21-ð çóóíû ýõýí ¿åýñ õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàð õóðäàöòàé õºãæèæ ýõýëñýí áà ¿¿íèé

çýðýãöýý ìýäýýëýë õóëãàéëàõ, êèáåð äàéðàëò áîëîí êèáåð ãýìò õýðãèéí òîî íýìýãäýæ áàéíà.

Îëîí óëñûí ñóäàëãààãààð äàðààõ äºðâºí òºðëèéí êèáåð õàëäëàãà ò¿ãýýìýë ¿éëäýãäýæ áàéíà õýìýýí

¿çýæ áàéíà. ¯¿íä:

Òåõíèêèéí õîðîîíîîñ áàòëóóëñàí äîîðõ ñòàíäàðòóóäàä ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûã ìºí òóñãàñàí.

ÕÕÇÕ íü ãàäààä õàìòûí

àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä îëîí

óëñûí ñòðàòåãèéí õàìòûí

àæèëëàãààã áèé áîëãîõîä

÷èãëýñýí ¿éë àæèëëàãàà,

òýð äóíäàà Ìîíãîë óëñàä

¿íäýñíèé õýìæýýíèé áîëîí

îëîí óëñûí ìýäýýëëèéí äýä

á¿òýö áèé áîëãîõ, ìýäýýëýë,

ò¿¿íèé àþóëã¿é áàéäëûã

õàìãààëàõ ÷èãëýëýýð áóñàä

óëñûí çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãà

áîîí èíòåðíåò îð÷èí, ò¿¿íèé

àþóëã¿é áàéäëûí òàëààðõ

¿éë àæèëëàãààã õàðèóöàí

àæèëëàäàã ýðõ á¿õèé

áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí


Ìºí 2010 îíû Çàñãèéí ãàçðûí 141 òîîò òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí

“Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð” -èéí

õ¿ðýýíä òóñ õîðîîíû ç¿ãýýñ Çîõèöóóëàëòûí õ¿ðýýíä äàðààõ àðãà

õýìæýýã àâ÷ àæèëëàñàí.

“Èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí òóñãàé íºõöºë

øààðäëàãà”-ûí 4.2-ò “Àéë ºðõºä èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõäýý

¿íäñýí ñ¿ëæýýíä Ñ¿ëæýýíèé õàìãààëàëòûí òºõººðºìæ àøèãëàíà” ãýæ

çààæ ºãñºí.

“Çîõèîã÷èéí ýðõ áîëîí ò¿¿íä õàìààðàõ ýðõèéí òóõàé õóóëü”,

“Ñàäàð ñàìóóíòàé òýìöýõ òóõàé õóóëü”, “Õ¿¿õäèéí ýðõèéã õàìãààëàõ

òóõàé õóóëü”, “Çàð ñóðòàë÷èëãààíû òóõàé õóóëü”, “Ýð¿¿ãèéí õóóëü”,

“ªðñºëäººíèé òóõàé õóóëü”, “Õýðýãëýã÷èéí ýðõèéã õàìãààëàõ òóõàé

õóóëü”, òóñ õîðîîíîîñ áàòàëñàí æóðàì, íºõöºë øààðäëàãà áîëîí

Ìîíãîë óëñ íýãäýí îðñîí îëîí óëñûí ãýðýý, êîíâåíöóóäûã çºð÷ñºí

¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé âåá ñàéòóóäûí Ìîíãîë óëñààñ õàíäàõ

õàíäàëòûã õÿçãààðëàæ áàéíà.



MNS ISO 9564-1 : 2003Áàíêíû ¿éë àæèëëàãàà. Õóâü õ¿íèéã íîòëîõ äóãààð (ÕÕÍÄ)-ûíóäèðäëàãà, àþóëã¿é áàéäàë. 1-ð õýñýã: ÕÕÍÄ-ûã õàìãààëàõ çàð÷èì, àðãà

MNS ISO 9807 : 2003Áàíêíû áîëîí õîëáîãäîõ ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýý. Ñîëèëöîæ áàéãàà ìýäýýëýë áàòàëãààæóóëàëòûí øààðäëàãà

MNS 6242-1 : 2011Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà. Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ñ¿ëæýýíèé àþóëã¿é áàéäàë - 1-ð õýñýã: Ñ¿ëæýýíèé àþóëã¿é áàéäëûí óäèðäëàãà

MNS 6242-2 : 2011Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà. Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ñ¿ëæýýíèé àþóëã¿é áàéäàë - 2-ð õýñýã: Ñ¿ëæýýíèé àþóëã¿é áàéäëûí àðõèòåêòóð

MNS 6068 : 2010 Êîìïüþòåðèéí àþóëã¿é áàéäàë. Êðèïòîãðàôèéí òåõíîëîãè - Òîîí ãàðûí ¿ñýã, ò¿¿íä òàâèõ øààðäëàãà

MNS ISO/IEC TR 9789 : 2012 ªãºãäºë ñîëèëöîõûí òóëä ºãºãäëèéí á¿ðäýë õýñã¿¿äèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, èëýðõèéëýõ óäèðäàìæ. Êîäëîõ àðãà áa çàð÷èì

MNS ISO/IEC 13335-1 : 2009

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè. Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà òåõíèê - Ìýäýýëëèéí áà õîëáîîíû òåõíîëîãèéí àþóëã¿é áàéäëûí óäèðäëàãà - 1-ð õýñýã: Ìýäýýëýë õîëáîîíû òåõíîëîãèéí àþóëã¿é áàéäëûí ¿íäñýí îéëãîëòóóä áîëîí çàãâàðóóä

MNS ISO/IEC 18028-4 : 2012Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè. Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ñ¿ëæýýíèé àþóëã¿é áàéäàë. 4-ð õýñýã: Çàéíààñ õàíäàõ õàíäàëòûí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ

MNS ISO/IEC 18043:2013 Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè. Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà - Õàëäàëòûã èëð¿¿ëýõ ñèñòåìèéã ñîíãîõ, ñóóðèëóóëàõ, àæèëëóóëàõ

MNS ISO/IEC 27001 : 2009Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè. Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà òåõíèê - Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûí óäèðäëàãûí òîãòîëöîî - Øààðäëàãà

MNS ISO/IEC 27002 : 2007 Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäàë. Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà÷ëàë - Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûí óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ä¿ðýì

MNS ISO/IEC 27035 : 2012 Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè. Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà. Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûí áóäëèàíû óäèðäëàãà

54


ÑÏÀÌ ãýäýã íü 1930 ààä îíû ¿åä SP(ICED H)AM áóþó ëààçàëñàí ãàõàéí ìàõûã çîîãèéí ãàçðóóä öýñýíäýý õýò

èõýýð îðóóëäàã áàéæ ýíý ÿâäëûã Áðèòàíèéí “Ìîíòè Ïèòîí” õîøèí øîãèéí õàìòëàã øîãëîí ¿ç¿¿ëñýí áºãººä ¿¿íèéã

èíòåðíåòòýé àäèëòãàí ÑÏÀÌ õýìýýõ òîâ÷ ¿ãèéã çºâøººðºëã¿é ìýäýýëýë èëãýýõ ÿâäëûã õÿëáàðøóóëàí îéëãîæ õýðýãëýõ

áîëæýý.

Ñïàì íü áàðàà ¿éë÷èëãýýã ñóðòàë÷èëñàí

ýíãèéí öàõèì ìýäýýíýýñ ýõëýí

õºãæñººð ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýíãèéí

íýã ñóðòàë÷èëãààíû ìýäýýíýýñ

èë¿¿ àþóëòàé õýëáýðèéã îëæ,

õóóðàí ìýõëýõ, ñ¿ëæýýíèé

à÷ààëëûã èõýñãýí, çàðèì òîõèîëäîëä

çàëèëàíãèéí õýëáýðèéã îëæ âèðóñ,

ìàëâýéð çýðãèéã ò¿ãýýõ àðãà çàì áîëæ áàéíà.

òåõíîëîãè õýðýãëýñýí ñïàìóóä ÷ ìºí àäèëõàí çàìààð

ò¿ãýí äýëãýðäýã áàéíà.

ÀéÏè ñ¿ëæýýãýýð äýëõèéí àëü ÷ õýñýãò äóóò äóóäëàãûã

áàðàã ¿íýã¿é õèéõ áîëîìæòîé áîëñîí òóë ñïàì

ò¿ãýýã÷èä ìàðêåòèíãèéí äóóò ìýäýýã ¿íýã¿éãýýð èëãýýõ

áîëîìæòîé áîëæ áóé þì. Áóñàä øèíý áîëîìæóóä

áîëîõ âýá õóóäñààð äàìæóóëàí õóâèéí ¿çýë ñàíààãàà

èëýðõèéëýõ áîëîìæ îëãîäîã âýá-áëîã (áëîã)-óóä

ñïàì÷äûí àæèëëàõ øèíý òàëáàð áîëæ, õóóäñàíä èõ

õýìæýýãýýð ó÷èð õîëáîãäîëã¿é, õýðýãöýýã¿é ñýòãýãäýë

¿ëäýýæ, ñàéòûã ä¿¿ðãýñíýýð óíøèã÷äûí õàðèëöàí

ñàíàë ñîëèëöîõ, õýâèéí ñýòãýãäýë ¿ëäýýõ áîëîìæèéã

¿ã¿é õèéäýã. Ãàð óòàñíû õýðýãëýýíèé òóõàéä ýíý

áàéäàë àðàé äýýð, ó÷èð íü áîãèíî ìýäýý,

ìóëüòèìåäèà ìýäýýã èëãýýõ çàðäàë

õàðüöàíãóé áàãà áîëîâ÷ ñïàìûã õýò

îëíîîð èëãýýõýýñ õàìãààëäàã. Òºðºë

á¿ðèéí ñïàì, õîð íºëººã äîð òîâ÷

òàéëáàðëàÿ.

Èìýéë èëãýýõ çàðäàë ìàø áàãà, èëãýýæ áóé ìýäýýíèé

òîîíîîñ õàìààðäàãã¿é íü ñïàì èëãýýã÷èä èìýéëýý

áîëîëöîîòîé á¿õèé ë èìýéë õàÿãò, õýäýí ÷ óäàà

õàìààã¿é èëãýýõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëäýã ó÷èð ºäºðò

èëãýýãäýõ èìýéëèéí òîî òýðáóìààð òîîëîãääîã

áàéíà. Ñïàìä õîëáîãäîõ çàðäàë íü ñïàì

ò¿ãýýã÷ýýñ õ¿ëýýí àâàã÷èä

øèëæäýã. Áóñàä

ø è í ý

Õàðèëöàà õîëáîîíû öàõèì àðãà õýðýãñýë íü íèéãýì,

ýäèéí çàñãèéí ºãººæ áèé áîëãîõûí òóëä íàéäâàðòàé,

¿ð àøèãòàé ìºí èòãýë ¿íýìøèë òºð¿¿ëýõ¿éö áàéõ

¸ñòîé. Ãýâ÷ ºíºº ¿åä èìýéë áîëîí áóñàä öàõèì

õàðèëöààíû õýðýãñýë¿¿äýýð õ¿ëýýí çºâøººðºãäººã¿é,

õ¿ëýýæ àâàõûã õ¿ñýýã¿é, õîðòîé öàõèì ìýäýýëýë

áóþó ñïàì òàðõàõ ÿâäàë ãàçàð àâààä áàéíà. Ýíý íü

õýðýãëýã÷äèéí èòãýë ¿íýìøëèéã ¿ã¿é õèéõ àþóëòàé

þì.


Ñïàì ÿìàð ó÷ðààñ àþóëòàé âý? Õýðõýí àæèëëàäàã âý?

Ñïàì ãýæ þó âý?

54


Èìýéë ñïàìÈìýéë ñïàì íü ÿìàð ó÷ðààñ õîð õîõèðîëòîé áîëîõ,

õýðõýí øèéäâýðëýæ áîëîõûã îéëãîõûí òóëä èíòåðíåò,

èìýéë õýðõýí àæèëëàäàãèéã ìýääýã áàéõ õýðýãòýé.

¯íäñýíäýý èíòåðíåòýä èìýéë äàìæóóëàõ ñòàíäàðò

àðãà íü Simple Mail Transfer Protocol áóþó SMTP þì.

Ýíý ïðîòîêîëûã àøèãëàí ìýäýýã òàâàí õýñýã á¿õèé

õàðèëöàí ìýäýý ñîëèëöîîíû àðãààð íýã ñ¿ëæýýíèé

êîìïüþòåðýýñ, íºãºº ñ¿ëæýýíä äàìæóóëíà. Ìýäýýã

ýõëýí äàìæóóëæ áóé êîìïüþòåðèéã èõýâ÷ëýí SMTP

client ãýæ íýðëýäýã. SMTP ñòàíäàðòààð á¿õ èìýéë íü

äóãòóé áîëîí òîëãîé õýñýãòýé áàéõ ¸ñòîé. Äóãòóé

õýñýãò ìýäýý äàìæóóëàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí òîëãîé

êîìïüþòåðèéí ìýäýýëýë àãóóëàãäàõ áà õýðýãëýã÷èä

ýíý õýñýã õàðàãäàõã¿é. SMPT ïðîòîêîëûí òàâàí õýñýãò

õàðèëöàí ìýäýýëýë ñîëèëöîîãîîð äóãòóéí ìýäýýëëèéã

ñîëèëöäîã. Îíîëûí õóâüä ìýäýýëýë äàìæóóëàõ ¿åä

äóãòóéí ìýäýýëýë òîëãîé õýñýãò îðæ, õýðýãëýã÷ õàðàõ

Ãàð óòàñíû ñïàì

Ãàð óòàñíû ñïàìä èõýâ÷ëýí

çºâøººðºëã¿é èëãýýãäñýí

áîãèíî ìýäýý, ìóëüòèìåäèà

ìýäýýã õàðãàëçóóëäàã. Ãàð

óòàñíû ñïàì íü èõýâ÷ëýí

äàðààõ õî¸ð õýëáýðòýé

áàéíà.

Áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿í

ñóðòàë÷èëñàí àðèëæààíû

øèíæ ÷àíàðòàé áîãèíî

ìýäýý áóþó ìóëüòèìåäèà

ìýäýý.

ªíäºð òàðèôòàé, ýñâýë

îëîí óëñûí õàðèó

¿¿ñã¿¿ëýõ áîãèíî ìýäýý,

ìóëüòèìåäèà ìýäýý. Èéì

òºðëèéí ìýäýýí¿¿ä íü

èõýâ÷ëýí õóóðàí ìýõëýõ,

ëóéâàðäàõ çîðèëãîòîé

áàéäàã áàéíà.

¯¿ðýí õîëáîîíû ãóðàâ äàõ

¿åèéí ¿éë÷èëãýýíèé õºãæëººñ

øàëòãààëàí õºäºëãººíò õýðýãñýëä èìýéë õ¿ëýýæ

àâäàã áîëñîí íü çºâõºí ¿¿ðýí õîëáîîíû ñ¿ëæýýíä

äàìæèõ áîãèíî ìýäýýíýýñ

ÿëãààòàé áîëîõûã

àíõààðàõ õýðýãòýé.

¯¿ðýí ñ¿ëæýýíèé áóñ

èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýýíýýñ

ãàðàëòàé èìýéë ¿éë÷èëãýýã

õºäºëãººíò òºõººðºìæèä àâàõ

áîëîìæòîé áîëñîí íü ñóóðèí/¿¿ðýí

õîëáîîíû õºãæëèéí íýãäëèéí ¿ð

ä¿í þì.

Èíòåðíåòèéí ñ¿ëæýýãýýð äàìæèõ

èìýéë ñïàì íü õýðýãëýã÷äèéí õóâüä

èõýýõýí àñóóäàë ¿¿ñãýäýã áîë ãàð

óòàñíû ¿éë÷èëãýýíèé ñïàì íü èéì

ºðãºí õ¿ðýýòýé àñóóäàë áîëæ ºñººã¿é

áàéíà. ¯¿íèé ¿íäñýí øàëòãààí íü

¿¿ðýí õîëáîîíä çîðèóëñàí ¿éë÷èëãýý íü

ñïàìûí ýñðýã èë¿¿ ñàéí õàìãààëàãäñàí

áàéäãààð òàéëáàðëàæ áîëíî.

Ýíý íºõöëèéã ¿¿ñãýæ áóé õ¿÷èí ç¿éëä:

Ýäèéí çàñãèéí õàìãààëàëò: Äóóäëàãà ýõýëñýí

òàë òºëáºð òºëºõ çàð÷èì, íýìýëò ¿éë÷èëãýýíèé

ºíäºð òºëáºð, SMS áà MMS ¿éë÷èëãýýíèé >

áîëîìæòîé áîëäîã. Òîëãîé õýñýã íü

èìýéëèéí ¿íäñýí õýñãèéí äýýä õýñýãò

îðäîã þì.

ªíººãèéí áàéäëààð ñïàì÷èä SMTP òàíèõ ïðîöåññèéí õî¸ð ñóë õýñãèéã èõýýð àøèãëàæ áàéíà.

Òàíèõ øààðäëàãà òàâüäàãã¿é, òèéìýýñ õýðýãëýã÷èä

ººðñäèéí òàíèõ ìýäýýëëèéã íóóõ áîëîìæòîé áàéäàã

íü ñïàìä àøèãëàãääàã.

Èìýéë ìýäýýíèé àëü ÷ õýñãèéã õóóðàì÷ààð ¿éëäýæ

áîëäîã. (õ¿í õàðäàãã¿é äóãòóé õýñýã, õ¿í õàðäàã

òîëãîé õýñýã àëü àëèéã)SMTP-èéí ýäãýýð ñóë òàëûã

àøèãëàí òîëãîé õýñýã ýñâýë àãóóëãûã õóóðàì÷ààð

¿éëäýí õóóðàì÷ èìýéë èëãýýæ áîëäîã. Èéì

òîõèîëäîëä õóóðàì÷ èìýéëèéã õ¿ëýýí àâàã÷ íü

òóõàéí èìýéëèéí àãóóëãà, èëãýýñýí ýòãýýä çýðãýýñ

øàëòãààëàí õóóðòàãäàæ áîëîõ þì. Íýìæ õýëýõýä

ìýäýý èëãýýñíýýñ ¿¿äýõ ñàíõ¿¿ãèéí à÷ààëàë íü

ñ¿ëæýý áà õ¿ëýýí àâàã÷èä òóñäàã.

Ìýä

ýýã

îð÷ó

óëæ

áýë

òãýñ

ýí: Õ

ÕÇÕ

-íû Ç

îõèö

óóëà

ëòûí

àëáà

íû ì

ýðãý

æèë

òýí

Á.Àëò

àé

56


ðîóìèíãèéí òºëáºð çýðýã

Õýðýãëýã÷èéí àðãà õýðýãñýë: Ñïàìûã ìýäýýëýõ

àðãà, ìýäýý àâàõààñ òàòãàëçàõ àðãà

Òåõíèêèéí ñàíàà÷èëãà: Ñ¿ëæýýíèé ø¿¿ëò¿¿ð,

à÷ààëëûí ä¿í øèíæèëãýý çýðýãò òóëãóóðëàí ãàð

óòàñíû ñïàì áàéæ áîëçîøã¿é ¿éë àæèëëàãààã

çîãñîîõ áîëîìæòîé.

VoIP áîë øèíý ¿åèéí ñ¿ëæýýíèé ¿éë÷èëãýýíèé

õºãæëèéã äàãàí øèíýýð íýâòýð÷ áóé îëîí òºðëèéí

øèíý ¿éë÷èëãýý, õýðýãëýýíèé çºâõºí íýã íü áîëíî.

SIP13, IMS14-ä ñóóðèëñàí øèíý òºðëèéí ìóëüòèìåäèà

¿éë÷èëãýýí¿¿ä íü ãàð óòàñíààñ èíñòàíò ìýäýý èëãýýõ

¿¿ðýí ñ¿ëæýýíä áîãèíî çàéí õîëáîëò ¿¿ñãýõ (push

to talk), âèäåî òàðààõ îëîí îðîëöîã÷òîé òîãëîîì

çýðýã ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëýõ áîëîìæ îëãîíî. Äàõèí

äàâòàõàä IP ìóëüòèìåäèà õýðýãëýýã õàìãààëàõûí

òóëä ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäàë, íóóöëàëûí òóõàé

àñóóäëûã îðõèëã¿é øèíý òºðëèéí ñïàì, àþóëã¿é

áàéäëûí çàíàëõèéëëýýñ ñýðãèéëýõ õýðýãòýé.

Ýíý çîðèëãîîð òºðºë á¿ðèéí õºãæèíã¿é àðãà

õýðýãñëèéã àøèãëàõ áîëîìæòîé áàéäàã. Õàéëòûí

ñèñòåìèéí ñïàìä õàéëòûí ñèñòåìä ìàøèíààð

¿¿ñãýñýí õóóäñóóäûã ãàðãàæ ººðèéí ñàéòäàà õàíäàõ

õàíäàëòûã ¿¿ñãýõ (îðëîãî àøãàà íýìýãä¿¿ëýõ), çàðèì

òîõèîëäîëä âýáìàñòåð íü çàð ñóðòàë÷èëãàà îëãîã÷äûí

ëèíêèéã íóóöààð õóóäñàíäàà îðóóëæ ñóðòàë÷èëãààíû

÷àíñààã áóñäàä ìýäýãäýëã¿é ºñãºõ çýðãèéã îðóóëàí

òîîöîæ áîëíî.

Ñàëáàðûí íèéãýìëýã¿¿ä ìýäýýëýë öóãëóóëæ, ¿¿ðýí îïåðàòîðóóä õàìòðàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ àðãà

õýðýãñëèéã çºâëºìæ áîëãîõûí çýðýãöýý, ãàð óòàñíû ñïàìûí ýñðýã îëîí óëñûí àæëûí õýñýã áàéãóóëàí

îïåðàòîð õîîðîíä òýðã¿¿í òóðøëàãàà ñîëèëöîí õàìòðàí àæèëëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ áàéíà. Ìºí ãàð

óòàñíû ñïàìòàé òýìöýõ ä¿ðýì ãàðãàõààð òºëºâëºæ áàéãàà þì.

Èõýíõ óëñ îðíóóä çºâøººðºëã¿é áîãèíî áîëîí

ìóëüòèìåäèà ìýäýý èëãýýõ òàëààð ¿íäýñíèé õóóëü

çîõèöóóëàëòòàé áàéäàã áºãººä ¿¿ðýí îïåðàòîðóóä

ëóéâðûí ìýäýýã òàíüæ, øèéäâýðëýõ àðãà õýðýãñýëòýé

áàéäàã. ¯¿ðýí îïåðàòîðóóä íü äýýð äóðäñàí àðãà

õýìæýýíýýñ ãàäíà õîëáîãäîõ òºðèéí áàéãóóëëàãàòàé

õàìòðàí àæèëëàõ íü ¿ð ä¿íòýé áàéäàã áàéíà. Ãýâ÷

ãàð óòàñíû ñïàìûã ñ¿ëæýý õîîðîíä ýñâýë ãàäíû ººð

óëñààñ èëãýýñýí áîë òýìöýõýä èë¿¿ òºâºãòýé áîëäîã

áàéíà.

Ñïàì èëãýýõ ÿâäàë ¿¿ãýýð õÿçãààðëàãäàõã¿é, VoIP

áóþó áóñàä øèíý òåõíîëîãèä øèëæèæ áàéíà. ªíººã

õ¿ðòýë òàíèãäàæ áóé àñóóäëóóä íü èõýâ÷ëýí IP ñ¿ëæýý

áîëîí èë¿¿ áîëîâñðîíãóé àþóë áîëîõ õóóðìàã

ìýäýýëýë, ñýì òàãíàõ, VoIP ¿éë÷èëãýýã çîãñîîõ

õàëäëàãà, ïàêåò õàëäëàãà áîëîí õ¿ñýýã¿é ìýäýýëëèéã

èëãýýõ áàéäëààð èëýð÷ áàéíà. (VoIP áóþó CÏÈÒ)

ßëàíãóÿà VoIP ¿éë÷èëãýýã ìàø áàãà çàðäëààð èëãýýõ

áîëîìæòîé ó÷ðààñ èìýéë ñïàìòàé òºñòýé íºõöºë

áàéäàë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é, õ¿ñýýã¿é äóóò ìýäýýã èõ

õýìæýýãýýð äýëõèé äàõèíä õýäõýí ñåêóíäèéí äîòîð

èëãýýõ áîëîìæòîé áîëñîí íü àñóóäàë ¿¿ñãýæ áîëîõ

þì.

IP-ä ñóóðèëñàí äóóäëàãà áóþó IP-ä ñóóðèëñàí ìóëüòèìåäèà ñïàì (CÏÈÒ)

Õàéëòûí ñèñòåìèéí ñïàì

ªñºí õºãæèæ áóé èíòåðíåò åðòºíöºä, 83 ñàÿ äîìýéí

íýð á¿ðòãýãäýæ, 75 ñàÿ âýá õóóäàñ àæèëëàæ áàéãàà

íü õýðýãëýã÷äèéí õóâüä õýðýãòýé âýá õóóäñàà õàéæ

îëîõûí òóëä õàéëòûí ñèñòåì õýðýãëýí èæèë òºñòýé

àãóóëãààð õàéõ õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëæ áàéíà. Ãýâ÷

èìýéëèéí æèøýýòýé àäèëààð øèíý õýðýãëýý, ¿éë÷èëãýý

íü õóóðàí ìýõëýëòèéí øèíý áîëîìæ áîëîëöîîã áèé

áîëãîñîîð áàéíà. Õàéëòûí ñèñòåìèéí ñïàìûí õóâüä

õàéëòûí õýðýãñëèéí æàãñààëòûí ýõýíä òîäîðõîé âýá

õóóäñóóäûã õóóðìàãààð (ïîðíî, âèàãðà, ñàíõ¿¿ãèéí

ãýõ ìýò) ãàðãàõ ÿâäàë áàéíà.


Ñïàì áà Ïèøèíã

Ïèøèíã ãýäýãò õ¿ëýýí àâàã÷èéí èòãýëèéã òºð¿¿ëýõ¿éö

êîìïàíèé íýðèéã àøèãëàí õýðýãëýã÷èéã òººðºãäºëä

îðóóëæ çýýëèéí êàðòíû äóãààð, íóóö ¿ã çýðýã õóâèéí

íóóö ìýäýýëëèéã îëæ àâàõ çîðèëãîòîé èìýéë ìýäýýã

¿çýæ áîëíî. Èéì ìýäýý, âýá õóóäñóóä íü èõýâ÷ëýí

õîðòîé êîä ñóóëãàõààð îðîëääîã.

1990-ýýä îíû ñ¿¿ëýýð àíõíû èéì òîõèîëäëóóä

ãàðàõàä ïèøèíã èëãýýã÷èä èíòåðíåòèéí èõ äàëàéä

õýðýãëýã÷èéã õóóð÷ ìýäýýëëýý çàäðóóëàõ ºãººø

òàâüæ óðõèääàã áàéäëûã èëýðõèéëñýí ïèøèíã ãýñýí

òîäîðõîéëîëòûã êîìïüþòåðèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä

áîäîæ òîäîðõîéëñîí áàéíà.

Ïèøèíãèéí äàëàéöûã ñàÿ ñàÿ õýðýãëýã÷èä ñïàì

èìýéë èëãýýí íýìýãä¿¿ëæ áàéâ. Ñ¿¿ëèéí õýäýí æèëä

Ïèøèíãèéí ¿éëäýë òîî õýìæýý, àðãà õýëáýðèéí

õóâüä õºãæèæ íýð õ¿íäòýé, èòãýë ¿íýìøèë òºðºõ¿éö

ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãûí íýðèéã àøèãëàñàí ìýäýýã

ìàø ñàéí äóóðàéí èëãýýäýã áîëæýý. Ïèøèíã

èëãýýã÷èä èëãýýæ áóé èìýéëýý çîðèëòîò êîìïàíèàñ

èðñýí ìýò õàðàãäàõààð êîìïàíèé âýá õóóäñàí äàõ

ëîãî, êîìïàíèé òàëààðõ ìýäýý ìýäýýëýë, ãðàôèê

ä¿ðñëýë çýðãèéã õóóëáàðëàõ çýðýã ñïàìäàõ õÿëáàð

òåõíèê õýðýãëýäýã. Ïèøèíã ìýäýýã ººð ººð óëñûí

õýðýãëýã÷äýä çîðèóëàí òóõàéí óëñûí õýë, áàíêíû

ìýäýýëýë, îïåðàòîðûí ìýäýýëëèéã õýðýãëýõ, çýðãýýð

òîõèðóóëäàã.

Òàíèãäàõààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð ïèøèíã äàéðàëòûã

ìàø áîãèíî ìº÷ëºãòýéãýýð ò¿ð çóóð àøèãëààä àëãà

áîëäîã. Ïèøèíã èëãýýã÷èä èõýâ÷ëýí ñåðâåðèéí

ïðîãðàì õàíãàìæ, ¿éëäëèéí ñèñòåìèéí äóòàãäàëòàé

òàëûã àøèãëàí ººðñäèéí ìýäýýëëèéã áàéðøóóëààä,

óã ñåðâåð èë÷ëýãäñýí íºõöºëä ãàðàë ¿¿ñëýý íóóõ

çîðèëãîîð ñåðâåð õîîðîíä õóðäàí øèëæèõ ÷àäâàðòàé

áàéõààð çîõèîí áàéãóóëäàã áàéíà.

Ïèøèíã èëãýýã÷èä èë áîëñîí ìýäýýëëèéã àøèãëàí

õýðýãëýã÷èéí áàíêíû äàíñàíä íýâòýð÷ ìºíãº àâàõ

áóþó õîõèðîã÷èéí ºìíººñ øèíý çýýëèéí êàðò

íýýæ ñàíõ¿¿ãèéí õîõèðîë ó÷ðóóëäàã. Øèíýýð ãàð÷

áóé ïèøèíã ¿éëäë¿¿äýä ¿éëäâýðëýëèéí òàãíóóëûí

çîðèëãîîð íóóö ìýäýýëëèéã õóëãàéëàõ ÿâäàë

íýìýãäýæ áàéíà.

Áëîãèéí ñïàì áóþó ñáëîã

Ñïàì ò¿ãýýã÷èä âýá õóóäñàà ñóðòàë÷ëàõàä àøèãëàäàã

ººð íýã àðãà íü áëîãóóäûí ñýòãýãäëèéí õýñýãò ëèíê

áóþó ñýòãýãäýë áàéäëààð ¿¿ñãýäýã àâòîìàò áîò

àøèãëàäàã. Çàðèì òîäîðõîé òîõèîëäîëä ñáëîãèéã

õàéëòûí ñèñòåìèéí ºíäºð ¿íýëãýýòýé ¿ãñèéã àøèãëàí

çàìáàðààã¿éãýýð áëîã áà ñïàìûí íèéëìýë õýëáýðýýð

¿¿ñãýõ àâòîìàò ïðîãðàì õàíãàìæ àøèãëàäàã. 2005 îíû

10 ñàðä áëîã õºòºëäºã Blogger ¿éë÷èëãýýíä íýã äîëîî

õîíîãò 13,000 ñáëîã ¿¿ñãýæ áàéâ. Google, Yahoo çýðýã

õàéëòûí ñèñòåì¿¿ä ººðñäèéí õàéëòûí ïàðàìåòðèéã

ñàéæðóóëàí èéì õóóäñóóäûã ãàðãàõã¿é áàéõ àðãà

õýìæýýã áàéíãà àâ÷ áàéäàã.

Ýíý àðãà ºðãºí äýëãýð÷ áàéãàà íü áëîãèéí ¿íäñýí

àæèëëàãààã ìóóòãàæ, èíòåðíåò äýõ ìýäýýëëèéí

íàéäâàð, èòãýë ¿íýìøëèéã áóóðóóëæ áàéíà. Áëîã

áîë á¿õ õýðýãëýã÷èä ººðñäèéí ñýòãýãäëèéã Âýá

õóóäñàíä èëýðõèéëýõ øèíý àðãà õýðýãñýë áàéòàë

ñïàì ñýòãýãäëýýð ä¿¿ð÷ ñàéòûí õýðýãëýýíä ñààä ¿¿ñýõ

áîëæýý.

Çîðèëòîò

ÏÈØÈÍÃÏèøèíãèéí øèíý õýëáýð áîëîõ

çîðèëòîò ïèøèíã íü ñ¿¿ëèéí ñàðóóäàä ãàð÷ èíòåðíåòèéí

õýðýãëýã÷äèéí àíõààðàëä îðîîä áàéíà. “çîðèëòîò ïèøèíã” ¿éëäýã÷èä èìýéëèéí

ñàÿ ñàÿ õýðýãëýã÷äýä íýã äîð áóñ öººí òîîíû á¿ëýã õ¿ì¿¿ñò, æèøýý íü òºðèéí õýñýã

áàéãóóëëàãóóäàä õàíäñàí ìýäýýã èëãýýõ áîëñîí áàéíà. Çîðèëòîò á¿ëãèéã íàðèéí òîäîðõîé ñîíãîæ: õóóðàì÷ èìýéëèéã õóâü õ¿íä õàíäñàí áàéäëààð, èëãýýã÷ íýðèéã çýýëäñýí ýòãýýäòýé õàðèëöàà õîëáîîòîé õ¿ëýýí àâàã÷äàä õàíäàõ áîëñîí íü ñïàìûã òàíèõ, àþóëààñ ñýðãèéëýõ ÿâäëûã èë¿¿ õýö¿¿ áîëãîæ áàéíà. Çîðèëòîò ïèøèíãèéã íü íèéãìèéí èíæåíåð÷ëýëèéí íýð òºðºë ãýæ ¿çýæ áîëîõ áºãººä íóóö ìýäýýëëèéã îëîí àðãà çàìààð ¿¿íèé äîòîð ç¿é ¸ñíû õýðýãëýã÷èéí ìýäýýëëèéã õóóðàí ìýõëýõ çàìààð îëæ àâ÷ áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí äîòîîä ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýíä õàíäàõ ýðõ îëæ

àâñíààð ãýìò õýðýãòýí íü áàéãóóëëàãûí íóóöàä íýâòðýí áàéãóóëëàãûí

îþóíû ºì÷èä õàìààðàõ áîëîí áóñàä òºðëèéí íóóö

ìýäýýëëèéã õóëãàéëæ àâàõ áîëîìæòîé áîëäîã.

ÑÏÀÌÒÀÉ ÒÝÌÖÝÕ ÒÓÕÀÉ ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÑÀÍ ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ ÑÏÀÌÒÀÉ ÒÝÌÖÝÕ ÒÓÕÀÉ ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÑÀÍ ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

58


Ýõ

ñóðâ

àëæ

: ÝÇÕ

ÀÍ-è

éí

ñïàì

òàé ò

ýìöýõ

àæ

ëûí

õýñã

ýýñ

áîë

îâñð

óóëñ

àí ã

àðûí

àâëà

ãà

Èíòåðíåò õýðýãëýã÷ õ¿ñýýã¿é ìýäýýëëèéã òàíèõ,

áîëîâñðóóëàõ, óñòãàõòàé õîëáîîòîé á¿õ çàðäëûã

øóóä õàðèóöäàã. ̄ ¿íýýñ ãàäíà òýä ñïàì ìýäýýíèé óòãà

àãóóëãààñ øàëòãààëàí õàðèëöààíû ýíý õýëáýðèéí

íàéäâàðòàé áàéäàëä ýðãýëçýõ áîëäîã. ªðãºí çóðâàñûí

¿éë÷èëãýýíèé áàéíãûí ºíäºð õóðäíû èíòåðíåòýä

õîëáîîòîé áàéäàã áîëîìæ íü ñïàìûí õóóðìàã,

òººðºëä¿¿ëñýí ìýäýý, äîðîìæ àãóóëãà, ýðãýëçýýòýé

áàðàà ¿éë÷èëãýýã ñàíàë áîëãîõòàé õîëáîîòîéãîîð

àþóëûã îéðòóóëæ áàéíà.

Ìýðãýæëèéí áóþó áèçíåñèéí õýðýãëýã÷äèéí õóâüä

ñïàì íü á¿òýýìæèéí óíàëòûã áèé áîëãîæ, òåõíèêèéí

¿éë÷èëãýý, íýìýëò ø¿¿ëò¿¿ðèéí ïðîãðàì õàíãàìæ

ñóóðèëóóëàõ çýðãýýð øóóä íýìýëò çàðäëûã ãàðãàõ

áîëäîã. Ñïàì íü èìýéëèéí õàðèëöàà õîëáîîíû

íàéäâàðòàé õýðýãñýë áîëîõ èòãýëèéã áóóðóóëæ (îëîí

òºðëèéí ø¿¿ëò¿¿ð ïðîãðàì äîòîð æèíõýíý èìýéë

ø¿¿ãäýæ õîöðîõ àþóëòàé)íèéãìèéí õýðýãëýýíä õîð

õîõèðîë ó÷ðóóëàõûí çýðýãöýý êîìïàíèé äîòîîä

àæèëëàãààíû íóóöëàëä àþóë çàíàë ó÷ðóóëäàã.

Ñïàìûí ººð íýã á¿ëýã õîõèðîã÷èä íü èìýéëèéã

äàìæóóëäàã èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä áà

áóñàä ñ¿ëæýýíèé ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷èä áîëäîã.

Ñïàìûí ýñðýã øèéäýë ø¿¿ëò¿¿ð çýðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ,

òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýðýãöýýã íýìýãä¿¿ëýõ,

äàìæóóëæ áóé èõ õýìæýýíèé ìýäýýã áîëîâñðóóëàõ

òåõíèêèéí õ¿÷èí ÷àäëûã áàéãóóëàõ çýðãýýð çàðäëûã

ºñãºõººñ ãàäíà èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷


íü ñïàì÷äàä àøèãëàãäñàí, òýäíèé ñ¿ëæýýí äýõ

êîìïüþòåð ýçëýãäñýí çýðýã òîõèîëäëîîñ áèçíåñèéí

íýð õ¿íäýä íü ñºðºã íºëºº ó÷ðàõ áóþó áóñàä

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí õîëáîëòîîñ áëîêëîãäîõ çýðýã

õîõèðîë àìñäàã.

Ýäãýýð çàðäëûí èõýíõ íü ýðãýýä ýöñèéí õýðýãëýã÷èéí

¿éë÷èëãýýíèé òºëáºð íýìýãäýõ, ÷àíàð áóóðàõ

áàéäëààð òóñäàã. Çàðèì õîõèðîë íü øóóä áóñààð

òóñäàã, ìºí õóâü ýòãýýäèéí öàãèéí ¿íýëãýýã òîãòîîõ

íü ìàðãààíòàé àñóóäàë òóë ñïàìûí áîäèò ºðòãèéã

òîîöîîëîí áîäîõîä òºâºãòýé. Ñïàìûí õóóðìàã øèíæ

÷àíàðààñ ãàäíà ñïàì ìýäýýãýýð äàìæèãääàã ìàëâýéð

êîäóóä íü ýöñèéí õýðýãëýã÷, áèçíåñèéí áàéãóóëëàãà

àëü àëèíä íü èë¿¿ íîöòîé ñàíõ¿¿ãèéí õîõèðîë

ó÷ðóóëæ áîëîõ þì.

Õ¿ñýýã¿é ìýäýý íü çºâõºí Ýäèéí çàñãèéí õàìòûí

àæèëëàãààíû íèéãýìëýãèéí (ÝÇÕÀÍ) ãèø¿¿í

îðíóóäûí õýðýãëýã÷äýýñ ãàäíà áóñàä õºãæèæ áóé,

áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóäàä ÷ õîõèðîë ó÷ðóóëäàã.

Áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóäûí èíòåðíåòèéí äýä

á¿òöèéí çàðäàë áàãà, èõýíõäýý õàðüöàíãóé áàãà

õóðäòàé áàéäàã. Õºãæèæ áóé ýäèéí çàñàãòàé îðîíä

èíòýðíåòèéã ñóóðèí óòñàí õîëáîî ýñâýë èíòåðíåò

êàôå çýðýã îëîí íèéòèéí õýðýãëýýíèé öýãýýñ õýðýãëýõ

íü ò¿ãýýìýë òóë õýðýãëýã÷èéí îíëàéí ºíãºðººõ

õóãàöàà áàãà áàéäàã. Èéì íºõöºëä õÿçãààðëàãäìàë

íººöèéí õýðýãëýýíä ñïàì õýð èõ õóâü õýìæýý ýçëýæ,

èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýýíèé õîëáîëòûí çàðäëûã ºñãºí,

÷àíàðûã áóóðóóëæ áóéã òîîöîõîä õÿëáàð.

Ñïàì ÿìàð çàðäàëòàé âý?

ÌÎÍÃÎË ÓËÑ

2016.1.01-ÍÄ

Á¯ÐÝÍ ØÈËÆÈÍÝ

www.cybersafety.mn

ÁÈÄÍÈÉ ÕÝÐÝÃËÝÝ

ÝÖÝÃ ÝÕÈÉÍ ÕßÍÀËÒÛÍ

ÑÈÑÒÅÌ

ÖÀÕÈÌ ÎÐ×ÈÍÄ ªªÐÈÉÃªª ÕÀÌÃÀÀËÀÕ

ÖÀÕÈÌ ÒÎÃËÎÎÌ

mag 2014 12_06_last org

News & Politics

national roaming