Hình aûnh MRI BỆNH LÝ CỘT SỐNG

Bs. Leâ Vaên PhöôùcTs.Bs. Phaïm Ngoïc HoaKhoa Chaån ñoaùn hình aûnhBeänh vieän Chôï Raãy

-X quang qui öôùc/ Myelography-CT / CT myelography-DSA -MRIY học hạt nhân

ĐẠI CƯƠNG

-T1W, T2W, T2W-STIR-T1W+Gd-MRA-MR-myelography-Sagittal, Axial, Coronal- Xảo ảnh (dòng chảy dịch não tuỷ, hiệu ứng thể tích từng phần..)

KỸ THUẬT

Sagittal, Axial, Coronal

T1W-T2W-STIR

Thoaùi hoaù môõ ><Hemangioma

Xung STIR / Di caên

MRI MYELOGRAPHY

Thôøi gian : 4-7 phuùt

Không dùng thuốc

GIAÛI PHAÃU HÌNH AÛNH

HÌNH AXIAL* Dưới cuống sống (rễ thần kinh)*Ngang cuống sống*Ngang đĩa đệm

GIẢI PHẪU HÌNH ẢNH

HÌNH SAGITTAL*Đường giữa*Cạnh đường giữa*Lỗ liên hợp

1.Caáu truùc oáng soáng (spinal canal)

1.1.Caùc thaønh phaàn xöông soáng a.Thaân coät soáng

b.Caùc thaønh phaàn sau-Cung thaàn kinh: Bôø sau

thaân soáng, cuoáng, maûnh soáng

-Maáu khôùp, gai ngang, gai sau 1.2.Ñóa ñeäm

-Nhaân keo-Voøng xô

GIẢI PHẪU HÌNH ẢNH

1.3.Dây chằng-Dây chằng vàng: dính vào mảnh sống và khớp mặt-Dây chằng dọc sau (PLL).

1.4.Bao màng cứng -Tạo bởi màng cứng -Mỡ ngoài màng cứng bao quanh-Đường kính trước sau bao màng cứng bình thường: vùng cổ

>7mm, vùng lưng >10mm

GIẢI PHẪU HÌNH ẢNH

2.Các cấu trúc thần kinh2.1.Tuỷ gai

-Đường kính trước sau: 7mm-Vùng nón tuỷ (conus medullaris): đường kính trước sau 8mm -Chóp tuỷ ở L1-L2-Dây tận (filum terminale): kéo dài từ L1 đến S1

GIẢI PHẪU HÌNH ẢNH

2.2. Rễ thần kinh-Rễ trước, rễ sau, hạch rễ sau-Đường đi:

+Rễ thần kinh nằm ở phần trên của lỗ thần kinh liên sống.

GIẢI PHẪU HÌNH ẢNH

Hình định vị

TOÅN THÖÔNG THOAÙI HOAÙ

-Thoaùt vò ñóa ñeäm ra sau (Posterior DH): Thoaùt vò vaøo oáng soáng/ thoaùt vò ñóa ñeäm.-Thoaùt vò ñóa ñeäm ra tröôùc (Anterior DH)-Thoaùt vò ñóa ñeäm daïng Schmorl-Thoaùt vò ñóa ñeäm phía bôø thaân soáng (limbus vertebra).

LOAÏI THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM

+Loài ñóa ñeäm (Bulging) : Loài ñeàu, ñoái xöùng+Protrusion : Loài khu truù, oå thoaùt vò coù neàn roäng+Extrusion : Loài khu truù, oå thoaùt vò coù coå heïp.+Maûnh töï do (free fragment herniation): Maát lieân tuïc, rôøi xa ñóa ñeäm.

DAÏNG THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM

Trung taâm (central/ medial)

Caïnh giöõa (paramedial/mediolateral )

Beân (lateral):*Trong loã lieân hôïp

(intraforaminal)

*Ngoaøi loã lieân hôïp (extraforaminal)

Moät beân hay hai beân

KIEÅU THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM

+Hình aûnh chaát keo ñóa ñeäm loài vaøo oáng soáng gioáng hình aûnh ‘kem ñaùnh raêng’ (toothpaste sign)+Tín hieäu cuûa chaát keo thoaùt vò thöôøng gioáng tín hieäu ñóa ñeäm nguyeân phaùt (caùc maûnh rôøi coù theå coù tín hieäu khaùc vôùi ñóa ñeäm nguyeân phaùt)

HÌNH AÛNH

Thoaùt vò

ñóa ñeäm

Thoaùi hoaù-Thoaùt vò ñóa ñeäm- Daøy daây chaèng vaøng-Heïp oáng soáng

Thoaùt vò ñóa ñeäm

Thoaùt vò ñóa ñeäm daïng maûnh töï do

Ñieåm quan troïng nhaát trong khi moâ taû thoaùt vò ñóa ñeäm laø xaùc ñònh quan heä ñóa ñeäm vaø caùc caáu truùc thaàn kinh.

LÖU YÙ

1. Khí trong ñóa ñeäm2. Thay ñoåi vuøng maët ñoát soáng (endplate)3. Thoaùi hoaù maáu khôùp (gai xöông, phì ñaïi)4. Phì ñaïi daây chaèng vaøng (> 5mm)

CAÙC DAÁU HIEÄU KHAÙC CUÛA TOÅN THÖÔNG

THOAÙI HOAÙ

Loaïi 1: Vieâm, phuøLoaïi 2: Thoaùi hoaù môõLoaïi 3: Thoaùi hoaù xô

THOAÙI HOAÙ THAÂN SOÁNG

Phaân loaïi Modis

Thoaùt vò ñóa ñeämThoaùi hoaù thaân soáng (type 1)

Thoaùt vò ñóa ñeämThoaùi hoaù thaân soáng (type

2,3 )

Khoâng ñaùnh giaù heát toån thöông coù caáu truùc voâi (ñóa ñeäm, daây chaèng, gai xöông)

HAÏN CHEÁ MRI

CAÙC TOÅN THÖÔNG CHOAÙN CHOÅ ÔÛ COÄT

SOÁNG

+Trong tuyû (intramedullary) : Trong tuyû soáng+Trong maøng cöùng (intradural, extramedullary): Trong bao maøng cöùng ngoaøi tuyû soáng.+Ngoaøi maøng cöùng (extradural): Ngoaøi bao maøng cöùng

PHAÂN LOAÏI TOÅN THÖÔNG

+Caùc ua) Nguyeân phaùt: Ependymoma (60%, löng)Astrocytoma (25%, coå), Oligodendroglioma (3%)Epidermoid, dermoid, teratoma (1-2%) Lipoma (1%)Hemagioblastoma

TOÅN THÖÔNG TRONG TUYÛ SOÁNG

b) Thöù phaùt: Di caên vuù, melanoma,

phoåi.+Toån thöông daïng keùn: Roãng tuyû+Toån thöông maïch maùu: daäp tuyû, daäp-xuaát huyeát, AVM+Vieâm nhieãm: Sarcoid, vieâm tuyû caét ngang, xô cöùng raûi raùc (MS)

TOÅN THÖÔNG TRONG TUYÛ SOÁNG

Filocystic Astrocytoma

Đối với các u tủy sống cần đánh giá các đặc điểm sau-Vị trí-Hình dạng-Đặc điểm tín hiệu-Thành phần kén-Tính chất bắt chất tương phản

Ependymoma

a.Tæ leä : 20-30% u tuyû soáng.b.Tuoåi vaø giôùi : thöôøng ôû treû em.c.Vò trí : Vuøng coå, ngöïcd.MRI :

Gioáng ependymoma. Coù taïo keùn, chaûy maùu; thöôøng taêng tín hieäu sau tieâm Gd.

U TEÁ BAØO SAO (ASTROCYTOMA)

Astrocytoma

a.Tæ leä : Thöôøng gaëp nhaátb.Tuoåi vaø giôùi : 30-60, öu theá nöõ .c.Vò trí : Tuyû thaáp, choùp tuyû, daây taän

U MAØNG NAÕO THAÁT VAØ OÁNG NOÄI TUYÛ (EPENDYMOMA)

d.MRI :-Lôùn choùp tuyû, daây taän, thöôøng nhieàu taàng, lan theo oáng soáng. -U bôø khoâng roõ, khoâng ñeàu.-Tín hieäu thaáp treân T1W, cao khoâng ñoàng nhaát treân T2W.-Taêng tín hieäu maïnh sau tieâm Gd

U MAØNG NAÕO THAÁT VAØ OÁNG NOÄI TUYÛ (EPENDYMOMA)

Ependymoma

Hemangioblastoma

Di caên

Lymphoma

Ganglioglioma

Dò daïng maïch maùu (AVM)

+Neurofibroma (25-35%)+Meningioma (25-45%)+Di caên+Lipoma+Teratoma+Keùn maøng nheän+Vieâm maøng nheän, maøng naõo+AVM

TOÅN THÖÔNG TRONG MAØNG CÖÙNG NGOAØI

TUYÛ SOÁNG

Schwannoma

Meningioma

a.Coù hai loaïi: Schwannoma vaø neurofibromab.Tæ leä : Thöôøng gaëp nhaát trong oáng soáng (15-30%)c.Vò trí : Reã sau.

-Ngoaøi maøng cöùng–ngoaøi tuyû (70%) Ngoaøi maøng cöùng (15%) Vöaø ngoaøi maøng cöùng vöøa ngoaøi tuyû (15%/ Dumbbell ) Trong tuyû (1%)

U BAO DAÂY THAÀN KINH VUØNG COÄT

SOÁNG

d.MRI : -Ñoàng hoaëc coù tín hieäu

thaáp treân T1W, tín hieäu cao treân T2W.

-Schwannoma thöôøng taêng tín hieäu maïnh sau tieâm Gd

U BAO DAÂY THAÀN KINH VUØNG COÄT

SOÁNG

Bn.Nguyeãn Thò Th. 1978

Hình T1W Hình T2W Hình T1W+Gd

SCHWANNOMA

Khoa Chaån ñoaùn hình aûnh /Bv Chôï Raãy

Bn.Nguyeãn Thò Th. 1978

Hình T2W Hình T1W+Gd

T1W+Gd

T1W

Khoa Chaån ñoaùn hình aûnh /Bv Chôï Raãy

SCHWANNOMA

a.Tæ leä : 25-45%.b.Tuoåi vaø giôùi : 50-60 tuoåi. 80% ôû nöõ.c.Vò trí : -65-80% ôû ngöïc, phaàn coøn laïi ôû coå. -85% ngoaøi tuyû-trong maøng cöùng, 15% ngoaøi maøng cöùng.d.MRI :

-Thöôøng ñoàng tín hieäu.

-Taêng tín hieäu maïnh sau tieâm Gd

U MAØNG NAÕO (MENINGIOMA)

Bn.Nguyeãn Thò H.C. 1934 SHS: 7089

X quang qui öôùc

Cheøn eùp tuûy ngang D8

MENINGIOMA

Khoa Chaån ñoaùn hình aûnh /Bv Chôï Raãy

Hình T1W Hình T2W Hình T1W+Gd

Bn.Nguyeãn Thò H.C. 1934 SHS: 7089

MENINGIOMA

Khoa Chaån ñoaùn hình aûnh /Bv Chôï Raãy

D8

Bn.Nguyeãn Thò H.C. 1934 SHS: 7089

Hình T1W+Gd Hình T2W

MENINGIOMA

Khoa Chaån ñoaùn hình aûnh /Bv Chôï Raãy

+Các u:a) U lành: Dermoid, epidermoid,

lipoma, fibroma, neurinoma, meningioma

b) U ác: Hodgkin, lymphoma, di căn (phổi, vú).

+Đĩa đệm: Thoát vị đĩa đệm.+Bệnh lý xương, hẹp ống sống+Viêm nhiễm: Abscess ngoài màng cứng+Tụ máu ngoài màng cứng.

TỔN THƯƠNG NGOÀI MÀNG CỨNG

Xâm lấn cột sống từ ung thư phổi

Di căn cột sống

Hemangioma

Thoaùi hoaù môõ ><Hemangioma

BEÄNH LYÙ NHIEÃM TRUØNG

a.Nguyeân nhaân:VT sinh muû [Staphylococcus aureus> Enterococcus> E.coli,Shamonella..lao, naám, kyù sinh truøng..]

b.Hình aûnh:-Taêng tín hieäu treân T2W caùc

vuøng baát thöôøng [ñóa ñeäm-coät soáng (thaân soáng)].

-Coù baét chaát töông phaûn.-Toån thöông phaàn meàm

(vieâm, abscess..)

VIEÂM ÑÓA ÑEÄM VAØ COÄT SOÁNG

BEÄNH LYÙ CHAÁN THÖÔNG

Chaán thöông coät soáng

Chaán thöông coät soáng

-Thöôøng xaûy ra tuoåi giaø-Laâm saøng khôûi phaùt ñoät ngoät-Hay gaëp ôû vuøng tuyû ngöïc thaáp vaø vuøng noùn tuyû-T1W: Tuyû lôùn, vuøng giaûm tín hieäu beân trong-T2W : taêng tín hieäu ôû vuøng trung taâm-Baét Gd nhieàu daïng khaùc nhau.

NHOÀI MAÙU TUYÛ SOÁNG CAÁP

(ACUTE ISCHEMIC LESIONS)

Nhoài maùu tuyû

Di chöùng nhoài maùu tuyû (sau 1 naêm)

BEÄNH LYÙ KHAÙC

Syrinx: Hoác trong tuyû (loùt bôûi Astro)Hydromyelia: Daõn oáng trung taâm thoâng vôùi naõo thaát IV (loùt Ependymal ).

Thöôøng thöù phaùt sau chaán thöông, nhieãm truøng hoaëc u trong vaø ngoaøi tuyû

ROÃNG TUYÛ SOÁNG

(Hydrosyringomyelia)

Roãng tuyû soáng (Hydrosyringomyelia)

Baát thöôøng Chiari

Myelomeningocele

Myelomeningocele +Lipoma

Dò daïng maïch maùu tuûy

Xô cöùng raûi raùc (Multiple sclerosis)

MS

Xô cöùng raûi raùc (Multiple sclerosis)

Sarcoidosis

MRI laø phöông phaùp chaån ñoaùn hình aûnh raát coù giaù trò hieän nay trong ñaùnh giaù beänh lyù coät soáng ñaëc bieät caùc toån thöông tuyû soáng

KEÁT LUAÄN

XIN CAÙM ÔN