' "t l , 8i1, Derg. (2007). 23. 3-4: 27-.\3

MUSTAFA KEMAL ÜNivERSiTESi VETERiNER FAKÜLTESi KLiNIKLERiNE GETiRiLEN

KEDI VE KÖPEKLERDE GÖZLENEN HASTAlıKLARıN DEGERLENDiRILMESI (2003-2006)

Nuri MAMAK'· Ramazan DURGUT' Özkan GÖRGÜLÜı

The Evaluntion of the Prevalence of disease among the Cats and Dogs Admitt ed lo Clinics ofvetcrtnarv Facult y, Mustafa Kemal Unlversity (2003-2006)

Özet : Buçalışmada 1 ocak 200ı-31 Aralık 2006 tarihleri arasında Mustafa Kema l Üniversitesi VeleOr'ıer FakOllesl Klin iklerine geti rilenkedi ve köpeklerin deOerlendirilrnesi arnaçıandı. Bu tarihler arasında 76 kedi ve 366 köpek muayene edll<1l . Bu hayvanlar tAr, cinsiyet,mevslm, anabilim dalı ve hastalıklara göre d~endirildi . Hayvanlann hastalanmalanmn mell5imlere baı)l ı oIduQu (p<O.Ol) ve hastalı klann

yayg ı n olarak Ilkbahar ve yaz aylarında ortaya çıkltgı gözlendi. Ked i ve köpeklerin Atıabilim Dallarına göre daQ ıhmlarl IncelendiQinde;hastal ar ın en tezta Iç Hastalıkları Atıabilim Dah (n"'202 . %46), daha sonra CeıTahl Anabilim Dalı (niL192. % 43) ve en az da (n=48. %11)DoQum ve Jlnekoloj i Anabilim Dalı hastalıkları oldugu göl'Olmuş!or. Hasta kedi ve köpeklerin daha çok 0-12 aylık ya, lard a oldukları

saptand ı . Kl ın ık lere getirilen köpekle rin Onemli bir k ısmın ı (n" 224. %61) er":ek hayva nlar oluşturmasına karş ı n , ked ilerin önemli birkısmını (n" 49, %64 ) diş! hayvanla r oluşturdu . Hastalarda en Iazla sindırim sistemi hastalıkları gözlenirken. bunla rı solunum sistemihastalıkları , travma , topa il ı k ve k ı rık oıguları gibi ortopedık bozukluklar tak ip elmiştir. Sonuç Oıarak. bu çalışmada ked i ve köpeklerd egöz lenen hastalıkların d6oerlendirilmesl. hayvan sah,plerinin bu bOLged6 gOrOlen ked ve köpek hastalıklan hakk ında bilinçlendırilmu s lne

yardımcı oIacag l düşünülmektedir.

A.naht ar Kel im eler : Ked i, köpek , Iç Hastalıklan. Cerrahi. Doğum ve Jinekoloji

Summary: The atm of this study was to evaıcaıe the prevalen ce of the eeeese among the dogs and caıs admrtıed lo the cnnıc ofMustafa Kemal Unlver sity Faculty of VeteMary Medicine between 1st January 2003 and 31st Deeember 2006 . Clinical exemrneuco ofthe 76 cats and 366 dogs were perlormed. 'rrese animals were evaluated in breed. sex . seasces. clinical departments, and the disease s.it was obseeved that the disease in calS and dogs occun-ed dua to seasonal efleds (p<0.01I, and the eseases in dogs and ca ts com monlyobserved in spring and summer seasons. When the dıstribUtions ol the paüents adm itted to Deperımenıs in Veter inary Faculty Clinieswas evaıuated . ee patienlS weeec::omrnoniy brotJI1ıl Lo Department oIlnlemal MediCine (n" 202. 46%), mese were loılowed by Departmentol Surgery (n " 192. 43 %) and Department o' Gynecology and Reproduetion (n"48 , 11%). mseases were most com monly eetecıee

between 0-12 mon ths aged in eats and <logs. A.lthough the dogs admitted to Veterinary Faculty Cllnics were mala (n" 224, %6 1), famalecets (n=49. 64%) mostly brought to all the depanmerrts. Oigesl ive system cıseeses were most commonly observed in cets and <logs.and these werEllollowed by rElspratory and orthopedic disturtuırıces such as ıraurna , nacıure and lameness. In ccocıusıco . il was thoughtthal the evalualion of the eeeeses observed in cau and dogs In this study wil! help to make the owners conscious ol caıs and dogsdıseases 111 !tı is reg ion .

Key Word . : Cal. dog . Intemal medicine. Surgery, Gynecology and Reprodccuon

Giriş

Mustafa Kemal Üniversitesi Veteriner Fakültesi,Antakya ve çevresinde hayvan hastalıkları ve tan ı veseğalnmlannda son 6 y ıl içerisinde hizmet vermeyebaşlamışt ı r. B üyükbaş hayvan populasyonunda bubölge önemli bir yerdir. Ancak s l Q ı r. koyun ve keçideçalışan çok say ıda klinik o lmas ına rağmen kedi veköpek hastalıklarında şu ana kadar bölgede düzenlihizmet veren Veteriner Fakültesi Kliniklerinden başka

bi r birim b ulunmamaktadı r . Survey ça lı şma la r ,

hastalıkların dağrhrm. ha s ta l ı klara i lişki li durumla rın

veya popula syonları n olaylar içinde spesifiye edilmesive saQ lı k problemlerinin kontroüü çalışmala rında

başvuru olarak ta n ı mlan ı r (Las t. 1995 ). Erkendönemlerde yapılan çalışmalarda survey çalışmalar

bu laş ı cı hastalıkla rın eliyoloj isi ile ilgilenmiş ve pekçok hastaham eradike edilmesi nde ro l oynam ı ş t ı r,

K e d i ve köpe k has talı klar ı n ın

değertendirtlmesjnde yaş önemli bir kriterdir (Braley,1994: Michael ve Wılliam. 1997; Yılmaz ve ark.. 2002).Özell ikle ilk 6 aylık dönemde gastrointes tinalha sta l ı kla rı n fazla gOrO ldOQO ve bu dönemlerdeanuparazrter~Itım yapılmazsa sekonder bakteriyelve viral h astalık ların daha çabuk ertaya çı k tl Q ı

bild iri lmiştir (Otto ve ark.• 2000; Sykes ve ark.. 1999).

Koruyucu metotların belirlenmesine temel teşkil

elmesi ve bölgede ortaya çıkan h a s t al ı k l a r ı n

belirlenmesi aç ıs ı ndan da bu tür çalışmalar oldukçaönemlidir. Bu amaçla ülkemizin çeşitli bölgelerindehizmet veren Veteriner Fakültelerindeki araşurmactlar

@' : nurim~mak (lı hormail.com Tel: OSO~ OJ I MS70Si Mu~tJ f3 Kemal Onı"'r~lI<:!i1 \ 'dCfln~'f Fakühcsi, An l.lk}'~ ilATAY~ Mustafa Kemal Üni\el"Sl1csi Z ıt;a;ı' Fakall<:!il Zool<:kn ı IlôIQ.ma...\n lak ~-a H..\TAY

Şeki l 1. Veteriner Fakültesi Kliniklerine getirilen kedi ve köpeklerin yıllar ve mevsimlere göre hastalıklarının dağılım ı

Yılhra veMevsimlere GöreHastaDağlım

r- r- i

-r- --

:~:- '- ~ -

i ~ ' -~,--.--

} f- - - fo-- -n- - fo-- -i ~ .~ - - f-- - fo-- -

r-ı ~ , ~

vi' .....N ..... vi' .....

N ..... vi' ..... N ..... vi' ..... N .....~

(LI ro (LI

~(LI (LI 2

(LI (LI (LI~

(LI (LI (LI..c::. >- ..c::. .c: >- s: s: >- s: s: >- s:ro (LI ro ro (LI (LI (LI (LI-o -o -o -o -o -o -o .o~ s ~ c ~ c ..:x: s.- - o - o -

ci) ci) ci) ci)

2003 2004 2005 2006

70605040302010O

zaman zaman (Aslan ve Tiftik, 1997: Can ve ark.,1998: Dabak ve ark., 2001; Gökçe ve ark ., 1997:Karademir. 2001. Kaymaz ve ark., 2004; Sekin veark.. 1996; Taşal ve ark., 1998: Yılmaz ve ark., 2002)gözlenen hastalıkları rapor etmişlerdir. Bu anlayı ştan ,

survey çalışmalar sağlıklı populasyonların ilerlemesineve hastalık l arla mücadelede alınacak önlemlerde yolgösterici olmuştur.

Bu çalışmada da Hatay Bölgesinde 1 Ocak2003-31Aral ık 2006 tarihleri arasında Mustafa KemalÜniversitesi Veteriner Fakültesi Kliniklerine getirilenke di ve kOpek lerde gözlen en hastalı k l a rı n

değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Materyal ve Metot

Araşt ı rman ı n materyalini 1 Ocak 2003-31 Aralık

2006 tarihleri arasında Mustafa Kemal ÜniversitesiVeterine r Fakültesi Kliniklerine getirilen 76 kedi ve

366 köpek Oluşturmuştur. Kl i n iğe getirilen hastaların

öncelikle anamnezlerinin alınmasını takiben rutinklinik ve labo ratua r muayeneleri yapıld ı. Ayrı ca

hastalığın kesin ta nı sı için radyografı , ultrasonografı

ve gerekli deneysel operatif i şlemler yapıldıktan sonratan ıs ı konulan hastalığ ın sağalt ı m ı uygun AnabilimDa ll arında gerçekleşti ri l di. Hasta l a rı n yaşla rı ilehastalıkla rı n yerleştiği sistemler veya lokalize olduğu

bölgeler belirlenerek yıllara göre dağ ı lı mla rı ya pıldı .

Elde edilen veriler SPSS 13.0 istatistik paket programı

k u lla n ıl arak ki kare testine tabi tutulmuş tur.

Bulgular

2003-2006 y ılları a rasında Veteriner FakültesiKliniklerine 76 hasta kedi ve 366 köpek getiri lmişti r.

Kliniğe getirilen bu hayvanlarda görülen hastalı k la rı n

y ılla ra ve mevsimlere göre dağ ı lı m la rı Şe kil 1'deveri l mişt r. Şekil 1 incelendiğ i nde hasta sayısı 2005ve 2006 y ı ll a rı nd a bariz bir şekilde a rtmıştır.

Şekil 2. Vet eriner Fakültesi Kl in iklerine getiri len hastala rı n Anab ilim Dallarına göre d ağ ı l ı m ı

Hastalıkların AImhilim Dallarına Göre Dağılımı

n=48Ok

'-: ' ;. n= ~~ .

~ A~? :~: · · · .:':.:~ ~ .

:::::: ~ : ~: ~ : ~ : ~ : ~ : i: ~ : ~ : ~ :~ : ~ :~ :~ :~:~'-:~:-~:~:-~:~-:~: ~::~,c;:ı:;....L- ı... ....................

n=202460/0

D İç Hastal ıklar D Cerrahi DDoğum i

28

,' t u , ı ara Kemal finhrr,ilrsi,..

Mevsimler ile hayvanların hastalanma frekanslanki kare testi i le karş ılaştırıldığ ı nda , hayvanla rın

ha sta l anm al arın ın mevsimle re ba{ı:l ı olduğ u

gözlenmektedir (p<0,01). DiQer bir ifade ile 2003-2006y ılları ara s ında Veteriner Fakültesi Klinik lerine y ıl

içerisinde getirilen hasta hayvanların mevsimlere göredağ ı l ı m ı homojen değild ir . Şekit 1 incelen diğind e

hasta l ı kla rı n daha çok ilkbahar ve yaz aylarında ortayaç ık t ı ğı gözlenmektedir.

Hasta lık la rın Anabil im Dalları göre dağ ılımı iseŞekil z'oe verilmişti r.

Veteriner Fakültesi Kliniklerine 4 yı lda getirilenkedi ve köpeklerin Anabilim Dananna göre d~ı l ımları

pa st a g ra riğ i ş e k l i n d e gö st erilm i ş tir . Gra fi kincelend iğinde hastaları n en fazlas ı nı Iç Hasta l ı klar ı(n=202, %46), daha sonra Cerrahi (n=192, %43) veen az k ısm ın ı da (n=48, %11) Doğum ve Jinekolojihasta lık la rı o l uşturmuştur,

Veteriner Fakültesi Kliniklerine 4 y ı lda toplam366 köpek, 76 kedi getirilmiştir. Kliniklere get irilenköpek ve kedilerin yaş grupla rı ve cins iyete göredağ ılımları Tablo t'de verilmiştir.

2003-2006 y ı lla rı a ras ı nda Veteriner FakültesiKlinik lerine geti rilen hasta k öpekterin sayıları yaş

gruplarına qöre birbirinden istatistikselolarak fa rklıdır

(p<O.Ol ).

2003·2006 y ılla rı arasında Veteriner FakültesiKlinikJerine getirilen hasta kediler iri yaş grupla rı Onemlidüzeyde birbirlerinden fakl ıd ır (p <0.01). Hasta kedilerinda ha çok 0- 12 ay yaş a ralığında o l du kla rı

gözlenmektedir (Tablo 2 ).

2003-2006 y ı lları aras ı nda Veteriner FakültesiKliniklerine getirilen 76 hasta kedi ve 366 köpeqe ait

ha s ta l ı k l a r Tablo ô't e toplu olarak ve rilm i şt ir.

Köpek ve kedilerde Anabilim Dalla rına getirilenhasta ların mevsimlere göre dağıl ım ları a ras ı ndaki

fark lı l ı k ki kare tes ti ile ka rş ı la şt ırılm ı ş t ır , Analizsonucunda . köpek lerde gözlenen hasta lık lardan IçHastalıkla rı ve Cerrahi Anabilim Dauanna geti rilenha sta l arı n mevsimlere göre da!')ıhmları a ras ında

istatistiksel olarak önemli bir Iakhhk old u!')u tespited i lmiş ti r (p<O .O l L. Tablo a'da da görüldü{ıü gibi IçHasta l ı klar ve Cerrahi Anabi lim Dalları 'na hastaların

en çok ilkbahar ayları nda . en az ise k ı ş ayları nda

getiri l miştir . Doğum ve Jinekoloj i Anabilim Dal ı ' nın

mev sime göre da!') ıl ım ı ise istatistik sel olarakönemsizdir (p>O.OS). Ked ilerde mevsimlere göre IçHastalık ları n ın dağılunlan aras ında istatiksel olarakfarkl ı bulunmuştur (p<O.O l). Cerrahi ve Do{ıum veJinekoloji Anabilim Dallarında istatistiksel olarakfarkl ı lı k bulunmamaktadır. (p>O.OS) .

Köpeklerde yaş grup ları ile Anabilim Daltana rasında bir ili şk i olup olmadı ğ ı ki kare testi ilekarşılaştırılm ı şt ı r, Test sonucunda Anabilim Dalları ileyaş grupları arasınd a istatistiksel olarak önemli birili şk i olduQu tespit edilm iştir (p<O.Ol ). Buna göreAnabilim Dalların ı n yaş grupla rına göre da~ ı lı m ı

homojen değild i r. Iç Hastal ı kla rı ve Cerrahi Anabi limDallarına getirilen k öpekterin daha çok 0·12 ayl ık

oldu ğu Tablo S'de göZıenmekted ir.

Kedilerd e yaş gru pları ile Anabilim Da ll arı

a rasında k i i l i şki olup olma d l Q ı ki kare testi Ileka rş ı laşt ırılmışt ır. Test sonucunda Anabilim Dalları lleyaş s ı nıfları arasında istatistiki olarak önemli bir ilişki

olmadı !') ı tespit ed i lmişti r (p>O .OSl , Iç Hasta l ıkları veCerrahi Anabilim Dalları 'na daha çok 0·12 aylık

kedilerfn getiri ldiği Tablo 6'de gözlenmektedir. Fakat

Tablo i. Veteriner Fakültesi KI i nikleı-ine ge tiri len köpekterin cinsiye t ve yaş g roplenna göre dağı tum

Yaş Gru pla rı (Ay)

Diş i 51 26 12 -i 9 27

Erkek 107 1i 20 16 11 22TOIll;lIn 158 53 32 20 20 49

_12 1 . 1 ~! l !>::ISOToplam

8 ~ 1-12

13 S 21-1

21 LJ 366Ö .D (Önemltlik derece si): (l=(I.05 ve u*'O.Ol

Tııb lo 2. Veteriner Fakültesi Kliniklerine getiri len kediterin cinsiyet ve yaş gruplarnın g öre da ğr hnu

Chısiy f' tYa.'$ G rn pla rt (A\')

Tepbu nO-_~~ 13·24 ı~36 37--18 49-60 61-120

DI~1 " 12 9 1 1 • . 9--Eıkf'k 12 • • O 2 ~

, --,Toplaın .u 16 LJ 1 3 9 76

0 .0 : «-0.05 ve <FO.Ol

29

MAMAK. DURG T, GÖRGÜLÜ

Tablo 3. Veteriner Fakültesi Kliniklerine getirilen köpek ve Kedilere ait hastal ık dağ ı lım ı

Hastalığın Ad ıKöpek Kedi

Dişi Erkek Toplam Dişi Erkek Toplam

Amputasyon 1 1 2 - - OApse 1 1 2 - 1 1Deri Hastlı k l arı 13 25 38 2 3 5Dol aşım Sistemi Hasta lı k ları 1 5 6 - - OEnterektomi 1 - 1 - - OEpulis 1 - 1 - - OFelç 2 6 8 1 - 1Fıtık 3 3 6 - - OFistül 2 1 3 - - OHeornon - 2 2 - - OGenel Muayene 16 17 33 6 1 7G"7 Hastal ı kları 4 10 14 1 1 2- -Kanr~ :"'Q''i Il(,:J.'' - 1 1 - - O- - -Kı rık 12 21 33 4 4 8K ı s ı rlaştırma operasyonu

-,O 1 1- - -

Kist~ .- i 1 - 1 1

Kulak Hastalıkları 1 i • - - O- -- -Kulak ve KuyrukKesimi 4 5 9 i - - O..Metritis 1 - 1 - - OMikohidrometra - - O 1 - i 1-Mucocell 1 - 1 - - O --,Otitis Externa 2 3 5 . - OOvariohisterektomi 10 - 10 6 - 6Ödem 2 3 5 - - OÖstrus Baskılama - - O 2 - 2Paraziter enfestasvon 1 1 2 - - OSeotisemi 1 3 4 1 - 1Prolaosus Uteri 1 - 1 - - OProlapsus Vaol 2 - 2 - - OProstitis - 1 1 - - OPvornetra 1 - 1 1 - 1Retentio Sekundinarium 1 - 1 - - OSezervan 1 - 1 5 - 5Sindirim Sistemi 15 45 60 4 5 9Sinir Sistemi 2 3 5 - 1 1Solunum Sistemi 4 17 21 7 4 11Toksikasyon 2 3 5 - - OTooallı k 9 10 19 1 1 2Travma 4 8 12 2 1 3Tümör 8 3 11 - - OÜrinerSistem Has talık ları 2 1 3 - 2 2Üroaen ital Sistem Hastalık l arı - 5 5 1 1 2VaainalTümör 2 - 2 - - OVulvada Tümör 1 - 1 - - OYara 9 17 26 4 - 4

30

Mustafa Kemal Üniversitesi...

Tablo -t. 2003-2006 yıll arı arasında Veteriner Fakültesi Anabilim Dallarına getirilen hastal arın mevsimleregöre dağılı iili

Köpek Kedi

Toplamİç Hastalıklar

ToplamMevsimler Cerrahi İç Hasınıık. Doğum Cerrahi Doğum

İlkbahar 6:! -, 9 ı-ıs 10 15 10 351-

KL5 19 26 7 5:! 3 II 14

Sonbahar 42 34 9 85 6 1 4 II

Yaz 45 36 5 86 5 7 4 16

Toplam 168 168 30 366 24 34 LS 76O.D: u=0.05 ve u=O,OI

bu fark istatistikselolarak önemli değildir (p>O.OS).

Tartışma ve Sonuç

Ülkemizde son yıllarda hızla artan kedi köpeksayısı pek çok sorunu da beraberinde getirmiştir. Kedive köpeklerin sayısının hızla artmas ı özellikle 1990'1ı

yılların başlarında dikkati çekmeye başlamıştır. Buartışta özellikle bu hayvanların ev hayvanı olaraköncelik alması önemli roloynamıştır. Avrupa'da 60milyondan fazla kedi ve bundan daha fazla da köpekvardır. Ingiltere ve Amerika Birleşik Devletleri 'ndeked iler köpeklere oranla daha fazla artmayabaşlamıştır. Bu ülkelerde beslenme ve sağlık

programlarının iyileştirilmes i kedilerin daha fazlayaşamasına yol açmaktad ır (Gunn -Moore ve ark.,2003). Ülkemiz ve bölgemizdeki kedi ve köpek sayısı

için kesin bir sayı söylemek eldeki verilere göremümkün bulunmamaktad ır.

2003-2006 yılları arasındaVeteriner FakültesiKliniklerine 76 hasta kedi ve 366 köpek getirilmiştir

(Tablo 4). Getirilen bu kedi ve köpeklerin sayıs ı azolmasına rağmen bölgemizde görü len hastalıklar

hakkında fikir verebilir. Diğer taraftan özel veterinerhekim kliniklerinin sayısı azımsanmayacak kadar

fazladır. Ancak Veteriner Hekimlerin büyük çoğunluğu

daha çok çiftlik hayvanları pratisyenliği yapmaktadır.

Ülkemizin çeşitli bölgelerinde hizmet verenVeterinerFakültelerindeki araştırmac ılar zaman zamangözlenen hastalıkları rapor etmişlerdir (Aslan ve ı:!ftik .

1997; Can ve ark., 1998; Dabak ve ark., 2001 ; Gokçeve ark ., 1997; Karademir, 2001 ; Kaymaz ve ark .,2004; Sekin ve ark., 1996; Taşal ve ark., 1998; Yılmazve ark., 2002). Ancak bu araştırmacılar; Iç Hastalıkları ,

Cerrahi veya Doğum ve Jineoloji Anab ilim Dalları

Kliniklerine getirilen hastaları ayrı ayrı bildirmişlerdir.

Bu nedenle hastalıkların ortaya çıkması ve bölgeselhayvansal sorunlar hakkında sağlıklı verilere ulaşmak

için yıllar arasında da koordine olmaması nedeniyleçoğu zaman ekstra çabalara gerek duyulmakta~ ır.

Özellikle survey çalışmalarda hastalıkların anabılım

dalı bazında değil de hayvan türünün daha önemliolduğu açıktır. Bu nedenle bu çalışmada Hata~

bölgesinde kedi ve köpeklerin Iç Hastalıkları , Cerrahıve Doğum ve Jinekoloji hastalıkları hakkında 2003­2006 yılları arasında toplu bilgi verilmekted ir (Şekil

2).

Kedi ve köpeklerde hastalıkların ortayaçıkmasındayaş faktörü önemlidir (Braley•.1994, Can

O.D: a=0.ü5 ve a=ü.01

Ta blo" Anabilim Dallarına getirilen köpekı erin yaş gruplarına göre dağılımı.. .~ . .

Yaş Grupları (Ay)ToplamAnabilim Dalı

0-12 13-24 ~ 3i --tS :!2.:.@ 61-120 121-156 ISi-ISO

İç Hastalıkları S4 15 13 II 9 15 II 10 168

Cel1'al" .Jl13D 70 28 16 8 9 26 9 2 168Doğum ve

4 10 3 1 2 8 1 1 30Jiııekololl A13D

Toplam 158 53 32 20 20 49 21 13 366..

31

MAr-. IAK. DURGUT, GORGOLO

0.0. e u=O.O I

Tablo 6 Anabilim Dallanua eetirüe u kedilenn yaş gru p l arına eöre dağrhuu. . , . , . .

Anabil im DalıYa ş Grup ları (Aş)

O.:H. !3-2 ~ ~3~. 3·;QS ~9-60 61-120Toplam

İç HastalıklanABD 15 7 6 O ~ 4 .l4

Ct'ITaldABD 14 4 ~ O i .\ ~4

Dogum ve :!illtk,~AHl~ 5 5 5 i O ~ 18

Toplam 34 16 13 i 3 9 76o.n:u vv

ve ark ., 1998). Özellikle intestinal parazitler tümyaşlarda görülmekle birlikte özellikle genç yavrulardaenfeksiyonun preva lans ı daha yüksektir. Bunun daen önemli nedenleri ; yeni doö um yapan ked i veköpeklerde çoğu ha stal ığı n transplesentat olarakgeçmesi ve yeni doğanlarda parazitlere karşı edinselbağış ı klığın yeterince gelişmemes id i r (Bowman, 1999:Guiford ve arx., 1996; Kirk. 1980). Parazitlerin normalgörülme sıkl ığı orta derecededir. Ancak s ı caklığın venemin yüksek olduğu tropikal ve subtropikal iklimierdeparazltlerin geli şme devreleri için optimum çevreş artları sağlanm ı ş o lma ktad ı r. Subtropikal iklimku şa ğınd a bul unan Hatay bö lge sinde pa raziterh a s t al ık l arın genç le rde daha çok görü lmenede nlerinden bir i de bu olduğu düşünülmektedi r.

Diğer yandan köpekler inparvoviral enteritisi ve gençlikhasta l ı ğı , ked ilerin pan lökopeni ve caltelvirüsenfeksiyonları genç yaşlarda ve özellikle aşılanmamış

hayvanlarda ortaya çı kmaktad ı r (Otto ve ark.. 2000;Sykes ve ark., 1999). Bölgemizde henüz ciddi şekildeaşılama programlarının olmamas ı gençlerde hastalığın

sıklığ ı hakkında önemli bir faktördür. Bununla birlikteparazittk hastalı kların klinik bu lgu ları değişkenlik

göstermekte ve nadiren bazı enfekte hayvanlardaasemptomatik enfeksiyonlar görülmektedir. Ancakşiddetli klinik olgularda, özellikle enfekte yaşl ı larla

birlik te olan gençlerde lshal. anemi ve ölüm ortayaç ı kmaktadı r.

Şe kil 1 ince lend i ğinde Veteriner Fakü ltesiKlin iklerine hasta kedi köpekterin daha çok ilkbaharve en az ise k ı ş aylarında geld iği görülmektedir. Hataybölgemizde ilkbaharda birden bire havanın ısınması

ve aşırı nem has talıkla rın çı kmasında etkili olmaktadır.

Ay rı ca kedi ve köpek lerin doğum zamanlarının

ilkbahara denk ge lmesi ve dolay ıs ıyla pre vepostpartum ha sta l ık l arı n görülme s ı k lığ ın ın artması

da hastal ıkların daha çok ilkbaharda görülme sıklığ ı

ile ilişkil i olabileceğini (Braley, 1994) d üşündürmüştür.

Bununla birlikte çevre hastalıkların gel işmesinde kritikrol oyn ar. Genel koruma önlemleri, sı cak l ı k, havakirlili ği ve su kalitesi gibi faktörler hastalıkların ortayaç ıkmasında ve hasta lı kla rın tüm evrelerinde etkilidir.

Bu surveyaraşt ırmada kedi ve köpeklerin herikisinde de en çok etkilenen sistem sindirim sistemiolmuştur (Tablo 3). Bu sistemle ilgili hastalıklar d iğer

araştırmacıların da bildirildiği gibi (Guiford ve ark .,1996; Klrk. 1980; Michael ve William , 1997) gastri lis ,enteri ti s , gastroenteritis g ibi ha s talıklardan

o luşmaktad ı r.

Bu değerlendirmed e en s ı k karşılaş ılan ikin cihastalı k grubunu solunum sistemi hasta l ıkl ar ı

oluştu rmuştu r (Ta blo 3 ) . So lunum s istemihastal ı klarının bölgede görülen önemli ikinci hastal ık

grubun u oluşturmasında Hatay bölgesinde yazların

çok s ıca k ve nemli olması , kı şların ise gece-gündüzsıcaklık farkının belirgin olarak değişmesinin önemlibir etken o lduğu nu düşündürmektedir.

Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı'na get irilenkedi ve köpeklerin büyük çoğunluğu ovariohisterektomioperasyonudur (Tablo 3). Hayvan sahipleri gebelikleilgili soru nları önlemek ve bakabileceğ inden dahafazla hayvana sahip olmamak için genellikle yaş ı dauygun olmak şa rt ı ile sahip oldukla rı hayvanlara ilkolarak ovariohi stere k t om i o pe ras yonuyaptırmaktad ırlar. Bu çalışmada Doğum ve JinekolojiAnabilim Dallarına getirilen kedi ve köpeklerdegözlenen d iğer hastal ıklar, ülkemizdeki diğer VeterinerFakültelerinde rapor edilen bildiriml erle (Kaymaz veark ., 2004 ; Taşal ve ark ., 1998 ) uyumlulukgöstermektedir.

Su rv ey ça lı şma l arı n ama cı h a stal ıkl ar ın

beli rlenmesi ve ona göre koruyu cu önlemle rinalınmasıd ır. Bunun için de ön çalışma yapmak, varolan bulguları belirlemek, verileri toplamak ve sonuçtada kontrol önlemlerini bu bulgular ış ı ğında uyarlamakt ı r

(Smith, 1989). Bu surve y çalışmada da yu karıda

bel i rt i ldiğ i gibi rut in sistemde o lgula rı n belirlenerekrapor ed i lm iş ve Halay bölgesinde görülen hastal ıkla rın

4 yıll ık olguları ortaya konmuştur.

Sonuç olarak, Mu stafa Kem al Üni versite siVeteriner Fakültesi Kliniklerine get ir ifen kedi veköpeklerde gözlenen hastal ıkların değerlendirilmesi ,

bölgede ka rş ı l aşı la n kedi ve köpek ha stal ıkları

32

hakkında hayvan sah iplerinin bilinçlend irilmesineyard ımcı olacağ ı düşOnülmektedir.

Kaynaklar

Aslan,v..liftik, A.M. (1997). 1985-1986 Yıllan arasında

S.Ü. Vet er iner Fakültesi Kl iniklerine GetirilenHayvanların Iç Hastalıkları Yönünden Genel Analizi ,SÜ Vet Fak Derg.• 3(1).63-70.

Bowman, 0 .0 . (1999). Georgis' Parasitology forVeterinarians . Sau nders. London , 414 pp .

Braley, J. (1994) . FeLV an d FIV: Survay showprevalance in the United States and Europe . FelinePractice, 22(2) : 25-28.

Bres. P. (1986) . Publc health action in emergendescaused by epldernic. A practical guide. Geneva WorldHealth Organization.

Can. R., GOl. Y., Yılmaz, K., Aksoy, G., Özdemir, H.(1998). Klin iğimize 1972-1998 Yılları Aras ı nda GetirilenHayvanla rı n Iç Hastalıkları Yönünden Genel Analizi.Elazığ Bölgesi Veteriner Hekimler Odas ı Dergisi, 1­2-3, 12-21.

Dabak , M.. Gül, Y.. Yılmaz, K., Özdemir, H., Elitok,B. (2001). F ırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi IçHasta lı klar Kl in iğ i 'ne 1989-1998 Y ılları Arasında

Getirilen Hayvanların Iç Hastalıkları Yönünden GenelAna lizi . FÜ Sağlı k Bil Derg , 15 (1) , 39-44 .

Gökçe, G., Şendil , Ç.•Surat, E. (1997). 1996Yıllarında

Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi KliniklerineGetirilen Hayvanların Iç Hastalıkla rı n ı n IstatistikselDeğerlendirilmesi. Kafkas Üniv Vet Fak Derg .. 3(2).181-186 .

Guiford, w.G., Center. S., Strombeck, D.R., Williams,D.• Meyer, D. (1996). Strombeck's Smail AnimalGastroenterology 3'd Ed. WB Saunders Company, ,Philadelphia.

Gunn-Moore, D. A. for the Benric Study Group (2003).Influence of proteinuria on survival time in cats withchronic renal insuffıciency. 21st ACVIM Cong ressAbstract 103, JVIM. 17.405.

Karademir. B. (2001). KAÜ Veteriner Fakültesi IçHastalıklar Klin iklerine 1999 Yılında Kabu l EdilenHayvanların Genel Durumu, Iü Vet Fak Derg.. 27(2),377-383.

Kaymaz , M., Yağcı , I.P., Macun. H.C. (2004). AnkaraÜniversitesi Veteriner Fakültesi Doğum ve JinekolojiAna Bilim Dalı Kliniğine 1987-2001 yılları arasında

getirilen hayvanların genel analizi. Erciyes ÜniversitesiVeteriner Fakültesi De rg is i. 1(1) : 35 -41 .

Kirk, R.W. (1980). Current Veterinary Therapy VIISmail Animal Practlce , WB Saunder s Corn p.,Philadelphia, 935-948.

33

Last, J.M. (1995). A dictionary of epidemiology 3rded., Oxford Universty Press.

Michael. S.L., William E.M. (1997). Practical SmailAnimal Internal Medicine , W.B. Saunders Comp .,Philadelphia. 837-873.

Otto, C.M., Reiser. T.M.. Brooks. M.B.. Russel, M.W.(2000) :. Evidence of hypercoagulability in dogs withparvo viral ente ritis . JAVMA. 27(10): 1500- 1504.

Sekin, S., Voyvoda. H., Ağaoğ l u . Z.T., Karaca , M.

f1996). Yüzüncü Yı l Üniversitesi Veteriner Fakültes iç Hastalıklar Kliniğine Van ve Çevresinden 1992­1997 Yılları Arasında Getirilen Hayvanlarda SaptananHastalıkların Genel Analizi. VVÜ Vet Fak Derg., 7(1­2).106-109.

Smith . G .S . (1989) . Development of rapidepidemiologic asssessment methods to evaluatehealth status and delivery of health services ,International Journal of Epidemiology. 18(4) (Supp!.2),2-15.

Sykes, J.E., Anderson . GA, Studdert , V.P., Browing,G.F. (1999). Prevalance of feline Chlamydia psittaciand feline herpes virus 1 in cats with upper respiratoıy

tract disease . J Vet Intern Med.. 13: 153-162.

Taşal , 1.. Uçar. M., Erdem H. (1998). 1990-1995 YıllarıAras ı nda Selçuk Üniversitesi Veteriner FakültesiDoğum ve Jinekoloji K lin iğ i ne getirilen HayvanlaraToplu Bakış , Veterine r Bilimleri Derg.• 14 (1). 59-65 .

Yılmaz . Z., Kennerma n, E., Şentürk . S., Temizel. M.•Aytuğ , N. (2002). Uludağ Üniversitesi VeterinerFakültesi Iç Hastalıkları Küçük Hayvan KliniğineGetirilen Kedi ve Köpeklerin değerlendirilmesi (1990­2000), Uludağ Üniv J Fac Vet Med ., 21 , 23-31 .