/. N. j, C.DIssERTATIO GRADUALIs,

DE

HARMONIAREVELATIONIs

RATIONIsCIRCA

CURAM CORPORIs,OCCAsIONE DICTI PAUL, ad Coll.GAP.11: v.23,

. CUJUsPartem Posteriorem,

Consent. Ampl. FAC. PHIL. in Reg. ad Auram Acad.PRAEsIDE

MAXIME REVERENDO atque CELEBERRIMO VIRO

1sAACO ROss ,s, s. L, L+ PROF. Reg, & Ord,

Pubice tueri cavabiturANDREAs POssEMUs,

Wiburgensis,Die V. Julii ? MDCCLXIIL

Aha# Imprestit C PRENCKLLL.

s- VII.

specimen alterum in lucem edituri, in illisenodandis, quae adhuc in eadem ma-teria dicenda restant, Divino sub au-spicio, nostras periclitari vires jam per-

gimus. Cum in antecedentibus duo illa momenta,ad quos si contra quos Apostolus in allato comma-te scripserat, lussicienter, ut existimamus, sini dc-monstrata; nunc propius ad id, quod frontispiciumDisputationis promittit, ut accedamus, rei requiritnatura. Omnium autem primum dare definitionemcurse corporis haud pigebit. Per curam itaque cor-poris nihil aliud intellectum volumus, quam juctimcircumjpectumque (ludium, [eu animi sollicitudinem in cor-pore nostro , cum omnibus ejus partibus integrantibusvitaque ejus (s sanitate servamla* Commune, prohdolor! omnibus mortalibus ob contagionem naturaeelt illud vitium, ut media incedere via illis dissi-

3

cillimum sit, sed alterutri extremo adhaerentes, inquaevis devia coeco serantur impetu. Hoc si unquamin aliis officiis obeundis contingere solet, certe incura corporis quoque non raro sit, & id quidemvariis de caussis ; mox eorpus nimis vilipendendo& velut odio habendo, mox rursus nimis amando.

sic quidam servore pietatem colendi in corpussuum ad-instar tyrannorum saeviunt ruinamque e-jus accelerant, cujus exempla , inter nos quidemrariora, suppeditant non hi tantum a Paulo notati& a nobis jam nominati , sed &, quos c Papatu& scquiori aevo perstringit, in se & corpore suo tor-quendo heroas putatitios Gisb. Voetius Part. 111. Disp.Theol. pag. 946« de Pseudo-mortificationibus papatus.Alii avaritiae soedissimae ita indulgent, ut in rebuscorradendis nimii, corpori etiam aegroto, si nonomnia , saltem ea , quae ad conservandum illud invigore suo debito & sanitate restituenda maximesunt necesiaria, denegent, quo non posiunt nonmortem uti praematuram ita turpissimam sibi attra-here. Idem de illis judicandum, qui ob causias mi-nus necesiarias, laboribus se obruentes, nil dantquieti, in animum aeque ac corpus injurii. Ho-rum in numerum illos etiam reserendos censeo,qui literis colendis ita incumbunt, ut nihil tempo-ris resiciendis corporis viribus relinquant, sed lu-cubrationibus suis continuis, ita involuti sunt, utcibi quoque neccsiarii obliviseantur. Nec qui moe-rori nimio totos se tradunt , hinc excludendi sunt.Porro & illos, ut sexcentos alios modos , quibus

4recensencsis angustia chartulae hnjus non sufficit, sio-co transeamus pede , huic dassi jure adscribimus,qui affectuum cestro inflammati, vel gloriae cupidita-te, sortitudinis speciem prae se serente, incitati, inpericula corpus temere suum conjiciunt. Contraalii corpus suum plus justo amando in alterum ex-currunt extremum, illudque aut variis cxquisitisqueciborum generibus saginando, destruunt, aut inglu-vie atque ebrietate operationes , quibus sanitas &

tota corporis sabrica sustentatur , concutiunt, im-mo haud raro penitus destruunt. Neque vero, quiplus justo, autsomno & ignaviae, aut immodicae ve-neri indulgendo, vires corporis sui, mirum quantumenervant, hujus criminis absolvi postunt. Utrumquevitii genus graviter Paulus nostro in loco reprehen-dit, eo tamen cum diserimine, ut illos, qui intrajmodum hic officia corpori tribuant, vitae sanitatinecessaria detrahentes, directe aggrediatur, quod &

scopus & ceterae, illum non minus, quam Collosen-ses ccircumstantes, res postulabant. Qui vero mo-dum excedendo heic peccant, hi, adiatis ejusmodirationibus contra priores, quibus & posteriores os-sicii admonentur, holvouu taxantur. Quod utpateat, juvat ipsa verba commatis nostri brevissi-snis expendere.

§. VIII.

Particulam sis> initio posltam requirere aliquodobservaisi facile potest, quod & sidum a plu-

ribus. Erasmus ad haeccc veiba: mihi videtur bsc

5oratio inahsoluta, Pariter erectus ad huncce locum','adefle hic 7» arnstu , quod factio supplea-tur, agnoseit, adductis simus locis N. Foederis, ubisinale quid siat. sed non eodem modo supplent.sehmidius ad b. 1. subaudiri ad verba; 6v ti/uH wi

?rs i( ntwrsj.cin» tr,s £tr«koV, particulam sed , tamenposie putat, quae respondeat ra> uiv in protasi. Exejus: itaque mente cum «sta Apostolus jam inchoaretttTnloGV) seu consequens , ejusque sic flueret oratio:habent quidem praetextum sapievtiee in cultu deditio ,

humilitate % diaeta j «Art b* cv xiu>i mi sed UOtiin honore aliquo , vel ut paulo post mentem exponit,sed non fundamentum ( habent) in honore aliquo car-nis neces/itati debito. Cumque praevideret objici pos-se,sic oppositionem ad postremum tantum membrumct&eisias a paulo fieri, non ad praecedentia duo, idhisce verbis conatur eludere; hanc oppositionem Apc-■sidus facit , ad poslerim membrum , ut doceat, subin•telligendum ejje aliquid ad praecedentia quoque membrah. m, Ou£ praetextum quidem habent sapientia in cle-d sio spontaneoque cultu , non autem fundamentum inmandato DEI: in humilitate , sed non fundamentum innorma seripturee: in Usione corporis , sed non fundamen-tum tn honore aliquo carnis nec essitati debito. sedquis non pius subtilitatis quam veritatis isti respon-.sioni inesse videt, camque coactione non carere,dum praeter necessitatem tot intra unum veriiculumcumulantur ellipses vel dmmosserre ; contra ; multoplanius cuncta fluere, ii , quod sacris paginis noncst inusitatura, ut Philologi passim monent, omssbo-

6

rem conscquentis cx antecedentis indole, nullo ne-gotio colligendi, admittamus* Non potest autemisti antecedenti : habent quidem speciem sapientiae&c. aliud consequens rcspondere, quam hoc: jedsuntwenu suciu &“ (hdtitia, In reddenda formula A oyojix"s'<n<pias variant, paululum tum Patres Graeci, tumTranslatores Bibliorum &Commentarii passim, quam-vis levi cum discrimine, cons. schmid. 1. c. vix au-tem aliter exponi potest, quam per freciem haberesapieiiti#) quae & communis est sententia. Caeterumapud alios Graecos phrasin non occurrere , rejectissecus sententiam opinionibus , contendit Dn. Doct.Heumannus ad h. 1. speciem illam praeterexiicu & totretnQ&riw, quae ad nostrum institutum nonpertinent, collocat Noster dcpaila Quamdictionem Hesychius & suidas tolerantiam ,

patientiam interpretantur. Verum non videtur istaexpositio vim vocis exhaurire, ut recte observat qui-dam. Nam ut <pels(&ou, secundum Auctorum usumest parcere, & nunquam molliter habere, ita oppo-situm dcpasUs & unde non parcendinotionem importat. Hinc observante D. G. P. O-leario in Dissertatione de <ruuaT& 1739. Lip-siae ab Aristotele IV. Ethicorum d<p*2ij( 1s Biv dicitur,qui vitae non parcit, apud Herodianum tmrms «<$«•

de eo, qui omnes non parcendo, h. e.nulla adhibita misericordia, neci tradit. rap»-jut dtpeihh de militibus enunciatur, quibusvis vitaediseriminibus se haud cunctanter, immo temere sae-pe objicientibus apud Lucianum Anachartum, quod

7& Grotius notavit. Itaque non invita lingv* con-svetudine hoc vocabulum pro materia substrata au-steritatem, contra jus & sas in personam aut in quamdirigitur, denotare potest. Quod nostro in loco id,immo crudelitatem quandamin corpus cujusq; suumreipsa denotet, textus circumflanti» probant. Pro-inde audiendus non est Crotius, qui hic nobis, modoadsint cautiones, laudabilem quandam d<pnsiaj obtru-dere conatur, sed de eo mox plura.

Qua in re speciatim crudelitas haec constiteritex dictis in parte Dissert, nostr» priori de Eslenisintelligi potest. Nec dubium est multos illorum,etiam Ghristianos factos, pristin* abstinentiae super-stitiosae ac jejuniis nimiis sub opinione singularis meri-ti inhsesisie, corpus suum his ac similibus modisvelut torturae praeter necessitatem subjecisse.

Venit sorsan cui in mentem mirari, quod tan-dem per.culum magnum a talibus timendum eslet,praesertim Christianis sufficienti notitia inflructis,cum noslr s temporibus facilius, ut absurdi sanctu»li, ab omnibus riderentur, qui sidem uspiam inve-nirent. Respondetur; Quot homines sucata pietas& austerum vivendi genus, etiam nostro illumina-tissimo scilicet illo sevo, in errorum casies pellexe-rit, HistoriaEccleliastica & tristis experientia testatur.Deinde non deerant semichristianis hisce Essenis co-lores. Tolerant e. g. obtendere: d<p»oiat hanc, utschmidii verbis rem esseram, esse opus laudabile pa-tientiae & exercitium ejus: sicut optimum opus sit,si quis pro Gbnsto & Ecclcsia patiatur paupertatem»

8samem» tormenta, mortem: sic eo laudabilius esTeboc corporis & patientiae exercitium, quia sponteliat &c. Multum procul dubio in hoc ponebant per-sectionis Christianae & Martyrii laudem affectabant,ut Monachi in Papatu. Nec denique minime pu-tandum, quod iis hoc venenum propinaretur, qui,quamvis jam Christo affectati, tamen cum lacte ma-terno duriori disciplinae pro rigore V. Fcederis ad-sveverant, cuique omnem venerationem uno ictuexuere non tam facile erat, & quae ultra Mosenexigebant fraudulenti Magistri; ea callide sorsan re-quisita a Ghctstianis majori sanctitate & perfectionepingebant. De cetero satana instigante, cum reve-latio non minus quam ratio neget, sine satisfactio-ne peccata expiari , ac inprimis Paulus Ebr. IX:2<2. moneat id non fieri posse sine sangvinis essusio-ne j ex utriusque principiis male intellectis, dirusmos in corpora sive propria sive humana saltem,ad Divinum placandum Numen , saeviendi, in ple-risque superstitioni additis populis, invaluit. Exem-pla in Paganis, Muhamedanis, Judaeis, Haereticis ob-viasunt. Baaliticos sacrisiculos cultris semet & lan-ceolis incidentes videmus i. Reg. X11X: zs» De iE-gyptiis Herodotus, qui sub primis Persicis Regibusfloruit, Libr. II: pag. 40. dicit: Kcmium)» TC£\! ni-

rsct&t fraraj, dum sacrisicia ardent seu res divina sit,omnes se caedunt. similiter pag. <5i. rvaflotsei <yt%UtQ ttjp svaia» Traimt yg) velatu tivg/aihs Tntt&di «r-

verberantur mares cum soeminis ad multasere hominum millia* Istis non absimilia , imrao

9saevlora, cumprimis quod ad sacerdotes initiandos& homines Diis immolandos, De syris, Grsecis,Ro-manis aliisque nationibus reserunt, Apulejus Motam.Libr. 1IX. tum Ducianus de Dea syra, Plutarchus,item de superstitione Patres nonnulli, alii. Quaeomnia susius & erudite 1. c. persecutus est D. D. O-learius. Quin nec majores nostros, scandianos pri-scos, seram ejusmodi religionem, morum innocen*tia illa & gravitate, qua alioquin scriptoribus cele-bres sunt, indignam judicasse dubio caret; sanepost Odini tempora vel humana sacrisieia adeo nonabhorruerunt, ut ne Regum quidem sacrato sangvi-ni aliquando parsum sit. Humanum sitiit nec un-quam sitire delinet homicida ab initio. Exorientetamen Evangelii jubare, cum animadverteret cumillo inhumana ista sacra haud consiltere posie, mu-tata quodammodo scena, truculentiam priseam, ob-tenta abnegationis & persecutionis Christianae, inatyeisicu Philosophico-Esienam per haereticos transsi-guravit, «ssnjs sic sesicius incautis impositurus,Describitur porro & rejicitur hypocritica eorum pra»Xts, bK c» nuii vm vrsyg iaagxoe. Male U-tique & infeliciter lic transfert Ben. Zach. nec ta-men nullius sunt pretii , cum ad ea spedant , quibus sarci-tur caro. Palam enim est, pergere Apostolum decorpore, ac injuriam ilii fieri non obscure innue-re , non vero heic resicere doctrinas ad ea spe-ctantes, quibus sarcitur caro, seu ut Crocius Be-zara suum, quem & reliquis hic praesert, exponit,qude (pedant cibum & potum , quibus nec consiat regnum

10

VEI , nec adjuvantur , qui 'tv iis versantur. Corporitribuitur Nec enim nulla est ratio» cur illa voxad sequentem quippe quae ad' srA»<7uew;w perti-net, trahatur, quod post B. Lutherum Grotio pla-cuit & Erasmo schmidio. Lutherum quoque secutisunt svecus & Fenno, quorum hic: ossa tce Itsjallensacunnsasa sancti tarpcssiansa, melius ad textum Graecum,& vitata transpositione illa, essiet: joIlcCrmumlla quodproxime praecessit & facile subauditur) ei (je tce sancticumiiatahs ficati tarpeisa (srtrpept. Cum tc <riq.a &

h, 1. idem notent, in bae disserentia, qua sensum,nil est situm momenti. Comprehendit na» corporiexhibenda, ex usu Hebraeorum praestationem omni-um eorum , quae ad scopum ejus necessaria sunt*Cumque DEUs per corpus ejusque vitam & sanita*tem non modo intendat usum hujus mundi aspe-ctabilis, sed inprimis praeparationem ad felicem ae-ternitatem, quae nonnisi in unione animi cum cor-pore h. e. in hac vita pangi potest, simulque ve-lit, ut nostra corpora templa sint spiritus sancti,apparet, honoris vocabulo omnia officia includi,quibus meta haec, a rerum Arbitro praestituta, at-tingitur. Quia tamen cum iis res est, qui ex te-nore somniorum Philosophicorum corpus pro car-cere abjiciendo eoque nomine indigne habebant,,ideo tjw» in specie h. I. requirit, ne quis same, siti,jejuniis, vigiliis aliisque ejusmodi Bajuwt partem al-teram substantiae suae enervet ac soedam ei speciemimmo mortem tandem praematuram acceleret, sedpotius r idoneis adhibitis vit« sanitatisque sustema-

11

culis, sanam & vegetam conservet. Quod officiumex adjectis quoque: argyc vXwsjctriii vi; cragto; , liquet»simul autem hac formula restringijsur sapienter honorerga corpus» ne nimium extendatur illud,ipsius animae& ejus curae praeserendo , aut cupiditatibus sensuumsrsena laxando. nhurpotri nimirum hic non insersio-rem aut abundantiam significasi,lirquidam volunt,quodrepugnat scopo elenchi Apoflolici, sed recte notanteschmidio, id quod explet sufficientiam debitam, quan-tum vitae corporis honeste & moderate sustentandaesufficit, quam expositionem cum plerisque aliis inter-pretibus isio calculo comprobant Olearius & Heuman-rus locis citatis. Quorum hic, csTe hanc vocis srA>;<r-umv acceptionem convenientem vsui Versidi/is Graeca e.g, Exod, XVI: 3. ssiopsv h; sm» satietatem, & pro-sanorum praeterea auctorum, ex Elsmaro docet. Qui& ea?** hic idem esIe quod % aa>(xa exRom, XIII: 14»& Eph. V; 28. 29 addito Maximo Tyrio probat. Ce-terum dum argumento ab hrmore corpori exhibendoimpugnatur aQ&oU $iv&iJuaxuAu», oppido manisessumesl, omnia, quae supra ad excHTum modi in cura cor-*poris retulimus, adeoque inprimis vitam luxuricsam &

intemperantem per consequentiam taxari. Haec enimaeque immo.magis adversantur scopo, quem DEUsper corpus assiequi conatur , coque honori ei debitodetrahunt. 1

Loca alia scripturae, quae de cura & conservatio-ne corporis agunr, antequam huicce §. sinem impo-neamus, sufficiat nominare haec. Eph, V; 29. Rom.XUI; 14.

12

§. IX.

Evoluta jam sententia Paulina de cura corporis,argumentis a ratione petitis, hanc etiam rem demon-stratam dabimus, DEUs uti est ens perfectissimum,h, e. qui nihil quidquam, quod summis ipsius perse-ctionibus adversarur, agit, ira & non potuit non percreationem corporisaliqueraeundemque sapientissimumintendisle sinem, qui alius non suit, quam gloria ipsiusmanisestanda, quacum felicitas hominis arctissimo con-juncta est vinculo, adeo ut hacexulante, illa ne con-cipi quidem, nedum ex sapientissima Creatoris inten-tione obtinere queat. si itaque DEUs vult sinem, h. e.ut gloria ejus manisestetur, non potest non velle medi-um ad sinem huncce consequendum accommodatum,id est, consevationem corporis nostn, quia alioquin a-geret contra sapientiam suam perfectissimam, quodimpium soret cogitatu. Ast homines, in statu corporissano & nullis morborum generibus concusIo, ad stir-dium virtutis exercendum officiaque quavis erga DE-UM , semetipsos & alios obeunda praestandaque esseaptiores alacriores & majoribus instructos viribus, quamcum corpus, aut per nimiam cibi atque potus quan-titatem, aut per samem aliaque ejusmodi, eo est per-ductum, ut ad sunctiones suas peragendas parum velnihil conserre queat, quemvis docet experientia. Narapraeterquam quod in hisce casibus vires paulatim corpo-ris magis raagisque evanescant, etiam ob arctissimumatque intimum illud, quod corpus inter & animum in-tercedit commercium, fieri certe nequit, quin & anima,

13

constitutione corporis turbata, in suis operationibusmultum impediatur. Amissis autem viribus tam cor-poris quam animae, ceu mediis, quibus sinis erat obti-nendus, seu gloria Divina promovenda,evanescat quoqjsinis per creationem hominis intentus, necessum esl.Hincitaque patere putaverimus,DEUM vi perfectionum sua-rum infinitarum non posie non obstringere homines adconservandam corpus silum omniaque ea, quae ad illiusdesiructionem faciunt, sedulo &, qua par est prudentiq,.,evitanda. Hanc esse voluntatem Divinam sanctillimamvel etiam inde demonsirari posse existimaverimus, quodcorpus nostrum in ipsa creatione a manu Creatoris sa-pientilsima ita sabricatum sit, ut omnia membra maximaminima in artificiosissima ejus structura ita adornata atq;collocata sint, ut unicuique eorum certam sunctionemadsignatam sine omni dissicultate quivis videat * & qui-dem talem deprehendat, qualem consetvationi corporismaxime convenientem & sufficientem, aeterna praevide-rat sapientia, sardonio cerre risu est dignus, qui in o-mnibus hiscc considerandis infinitam Numinis sapientiammirisico splendore corrusca-re non videt. Alt nulla in hiscedelsiescem sapientia, si omnia haec,rotam corporis machi-nam absoIventia, frusira & sine uiio sine ira essent adornata& consecta; quod uti absurdum, ira & impium soret dictu.

Intendit itaq; Creator sapientissimus per omnes quot-quot sunt partes corporis, sunt autem sere infinitae, sinessapientissimos, qui omnes in sinem communem, h. e, inconservationem totius corporis conspirare debenr, quiaalioquin absurdum modo prostigatum recurrerer,

latensionem hanc Divinam in conservando corpore

14

ede maxime seriam, amor ille singularis, nasurae adeo al-te infixus, (e ipsum conservandi, ostendir, ut vim rationiinserant apertissimam nomineq; hominis se reddant indi-gnissimos» qui eundem libi ve! ex roro exuere vel etiamIra transformare, ut potius in vesaniam degeneret bessia-lem, volunt. Nara uti in reliquis, ita &in hocce gravidi-rno alioquin momento, miseroa Mortales in duas plerumq;abire devias experientia,utiquotidiana, ira & tristissirna,pleno loquitur ore, adeo ut aut omnem amorem sui dene-gent, moreq; non humano sed tyrannico in semetipsos sa>viant, aut adeo perverse se ament, ut magis obrutescerequam rationem sequi sanarrv, non immerito videantur.At tantum abesl, ut amor hicce devius sinique creationis con-trarius,qui potius bruta animantia quam homines decet, DEunasgnoscat auctorem, ut potius vel levistima perfectionum Divi-rarura conlideratio iuculentissime ob oculos ponat,DEdra non-risi amorem sui sanum conservationique hominis,maxime con-venientem indidi (Te, vesanam vero amoris sui exorbitandamsoli rationis abusui suriosatque hominum scientia: origines de-bere suas.

Quamvis illa, quae 'm antecedentibus attulimus, sint ejusindolis & roboris ut vividisltme nobis voluntatem Divinam dsconservatione corporisnoffri depingant non tamen plura deessentargumenta, si hisce ulterius desudandi tempus aliaque rationespermitterent, quibus eandem stabilirerem postimus ;si,c ex sole,aere & tribus naturasregnis, rationes haud contemnendas in me-dium proserri possc, quis non vitier. Ex his,igitur quamvis breviter st se»sHnaatei allatis tuto concludimus, rationem inter & revelationem , mi in a-liis ita etiam in cura torporis habenda . harmoniam e(Tc svavislrmam, Noltrumitaque erit, hocce maximum ianctiiiimi Muminis benesicium pia agnolccre menterevelatOque huic Divino illuminationis jubari plenoadhamere animo; hoc enimcoBscrvationi nostrx considimus, hoc rationis deliria facillime evitamus , hoc de-

nique potiam iLusiramus Divinam, qua’ ih omnibus uostris propositis ulti-mus cst & ciic debet sinis.