/. N J. C.DISSERTATIO GRADUALIS

De

SACELLISSEPULCRALIBUS,

lnTemplo Cathedrali Aboensi

OBVIIS,

QUAMCoxsens. Ampliss. SENATUS Philosoph. In

Illustri ad Auram Lyceo,PRAES I DE

Mag. johanniBILMARK,

Histor. & Phil. Praci. PROFESSORE Reg. & Ordin,nee non h. t. RECTORE Magnifko,

Publiccc Eruditorum dijquifitioni modefte offiertALEXANDER LAURaeEUS, Fil

Verbi Divini Minifter, Aboenfis.In AUD. MAJORI Die xxx Maji An. MDCCLXXVIII,

11. A. M. C.

ABoJEImpreffit JOH. CHRISTOPH. FRENCKELL,

Reg. Acad, Typogr,

PRuEFATIO.

1 riginta jam praeterlapfi funt anni, ex quibus-*- tune temporis Philofophiae Candidatus, nunc

autern Scholae Cathedralts Aboenfls Recfor, Praecla-riffimus Dommus Magifter NICOLAUS TURDIN,Vir cum ob miiltam eruditionern, tttm imprimis pro-pter itudium antiquitatis Patriae admodnm celebris,pro lau.rea Philofophica rite obtinenda exorfus effcTempli Cathedralis Aboenfls Hiftoriam, fed cujus u-nica tantummodo papyri fcheda in publicam prodi-it lucern. Impediverunt autern partim curta domifupellex, par.tim inopia neceifariorum documentorumeximittm hunc Virum, quominus ingenti populariumfuorum defidcrio haclenus fatisfacere potuerit; impe-dient etjam, vt praevidemus ac dolemus, concatenatiejus labores fcholaftici, quominus inceptam a fete-Jam in pofterum pertexet. Interea nulli dubitamus,quin plura collegerit fpecimina Hiftorica, cum prae-fenti argumento, turn Hiftoriae Civitatis Aboenfismultam lucern foeneratura. Retulit etjam Cancella-riee Regise Confiliarius atque Hiftoriarum ad hanc A-cademiam ProfefTbr p. m. Nobilidimus Dommus, AL-GOTHUS SCARIN, SuccefTori fuo atque Prsefidimeo, fe, vt Vir fuit, fi quis alius, laboriofiirimus,

habe-

3habere Hiftoriani Templi Cathedralis Aboenfis, cujusexafta & nitida defcrlptio ipfl curse cordique perquamfuit (a), a fe propria manu conilgnatam, non pauciori-bus, quam feptemdecim pap^ri fchedis comprehenfam,& jam typis paratarn; quorfum autern hoc eruditio-nis fpecimen deinceps pervenerit, quantamcunque ad-hibuimus diligentiam, indagare tarnen nulli potuimus.Prolixum omnino, ac viribus & facultatibus no-ftrislonge fuperius foret opus, fi integram Templi Abo-enfis Hiftoriam adornare, adornatamque publicae lu-ci dare vellemus; quamobrem captus veneratione lo-ei, in quo cum Pater meus carifhmus, partim ufcEccleiiae Fennicae Aboenfls Choralis, partitn jam vthujus sedis Sacrae Oeconomus diligentiffimus praeci-puum vitae fuae tempus continuis laboribus confum-fit, turn ego primitias Sacri muneris, mihi injuncdi,eidern minifterio impendi, particulam tantummodoHi-Itoriae div deflderatae, quoe defcriptionem Saceliorumfepulcralium (Graf-Chor), in ifthoc Templo ohvio-rum , contlneret, elucubrandam in me fumfi. Equi-dem fatis praevideo, non omnia ad unguem, fieut vel-lem ac deberem, me exfequi poffe; nolui tarnen notabi-lia omittere, vt notatu minus digna anxie colligerem.Animadvertet perfpicax Leclor in hac opelia infignescum lapfus turn lacunas; fed quum nee illos evitare,nee has fupplere noftra, II quse iit, potuit induitria;fi opera noltra nullarn mereatur laudem, hailucina-tionis tarnen facilem nobis pollicemur veniam.

As (a) Vid.

4(a) Vid. Svanfka Mercurius ar 2760 menf. Ja-

nuar. 18-J.l

Inftituti igitur noftri memores, miffis omnibusambagibus, itatim ad defcriptionem faeellorum fe-pulcralium, qualia praefertim nunc temporis (efeintuentibus offerunt, tradendam nos accingimus; in-itium fafturi ab iiiis, quae in parte Templi Auftra-li funt exftrufta. Inter hsec autern locum fibi facileprincipem vindicat Chorus TOTTIANUS (a) nun-cupatus, in qtto praeter alia monumenta imprimis e-minet magnificum illud Cenotaphium TOTTIA-NUM, ex marmore exftructum & magno artificiocselatum. Speciem illud prasbet arae (b), in quaproftant bma fimulacra humanae proceritatis crccia,quorum aiterum reprsefentat Illuftriffimum HeroernACHATIUM TOTT, alterum Conjugem ipfiusCHRISTINAM BRAHE.^ Aram hanc laquear te-glt, quatuor columnis fuffulfcum, in cujus fronte ar-ina Gentilitia Tottiana & Brahaca comparent. Su-perius confpiciuntur cum bmi Angeli, in genua pro-cumbentes, tnm ipfe Salvator mundi, vexillum tri-umphale dextra tenens. Speciofum hocce monu-mentum An. 1688 erechim eft induftria Sculptorisac Lapicidae Petri Schujltz, ficut haec indicantverba, columnae cnidam incifa: Petrus Sclmitz S. R.Sciilptor invenit & fecit. Pauilo fuperius ad utrum-que latus hujus monumenti in eodem pariete oc-currunt dute tabuke> egregie pitctae. Illa, quae ad

dex-

5dextram eft,Heroe'm modo memoratum exhibet, a(-tera, qua finiftram, tori e]'us Soclam hoc elogio fi-itit: CHRISTINA BRAHE^ Boren Grefvinna afWifingsborg, Grefvinna til Carleborg, Friherrinnatil Sjundeby, Fru til Ekhoimfund, Lehals-Lahn ochSkofteby &c. Blef fodd pa Rydboholm, Anno 1609den 10 julii, ar blefven Ankia Anno 1640. d. 15. Ju-nii, ar conterfeyat A:o 1656. Verfus orientent cer-nitur Infigne Gentilitium Satrapae Aboenfis, LiberiBaronis, LAURENTII CREUTZ (c), cvi ab utra-que parte appenfum eft geminum fcutttm, anna Gen-tilitatis Ejus Paterna & Materna exhibens. Inferiusarcula quaedam asnea, ligno fuperindttfta occurrit,cvi plura fcripta membranea funt inclufa (d). Inmuro ad meridiem vergente ferVatur etiamnum cas-fis & thorax ille ferreus, quibns Fortiflimus HerosACHATIUS TOTT quondam in dubia Martis pa-lieftra indubiam fuam virtutem praeftiterat. Deni-que in eodem hocce choro fepulcrali cernitur tabulalapidea, introettntibus ad finiftram pofita, quae me-moriam Reginae Svethiae CATHARINiE (e), Re-gis ERICI XIV Conjugis, litteris majusculis in huncmodum exprimit: Conduntur hoc buito Cineres Na-talibus, Virtute, Fortuna quondam inclvtae imprimisKATHARINiE, Dominte' de Liuxala"(/*J, QuaniERICUS XIV, Svec. Goth. que Rex, thori Regiifbcietate dignam habuit; Eademque poft viduitatemad annum usque setntis LXIII fumma vitae morum-que pietate & innocentia transaftarn, placide in au-

A 3 v la

6la Ljuxala anno reftauratae Salutis M. D. C. XII ob-iit. Dehinc Filiae Ejusdem ex thoro Regio legiti-me conceptae, Dominae SIGRIDIS, quae conjunxPerilluftris Domini HENRICI TOTT, Permagno1-leroi ACHATIO TOTT Genitrix exftitit: QuemTabula ex adverfo nofita fnflus demonftrat.

Anno Domini M. D. C. LXXVIII UhiftriffimuSR. S. Drotzettts, Comes PETRUS BRAHE, cura-vit hoc Epitaphium fieri Nomine ac fumptibus lllu-ilriffimse Comitiffe, Dominse CHRISTINyE BRA-EJE, Natae Comitiffae de Wifingsborg, Comitiffae deCarleborg, Lib. Baron. de Sjundeby, Dominae deSkofteby,Ekholmfund & Lehais-Lahn. Simul dona-'vit huic Ecclefiae CathedraliAboenfi milie Imperiales.

(a). Chorum hunc HluftriflmiUS Comes ACHA-TIUSTOTT,in vivis adhuc fuperftes, in fui dormi-torium confecravit; quod heredes Ejus Anno 1641die II Maji pro 500 tonnis frumenti emerunt & fer-reo opere clauferunt. Vid. Aft. Capit. Aboenfis.

(B) Arae huic tale elogium ExcellentifTlmi Virilitteris majusculis deauratis incifurn eR: llluftriflimiHerois ac Domini, D:ni ACHATII TOTT,Comitisde Carleborg, Liberi Baronis de Sjundeby, Dominiin Ekholmfund, Lehals-Lahn, Ljuxala & Gerkeriaes,Eq.uitis aurati, Regni Sveciae Senatoris & Campi-Marefchalli Natalis annus a reddita falute M. D.XCVIII, dies IV Menfis Junii, locus aula Gerkena-es Nylandise fuit. Mortalitatemque rurfus poft vi-

tar n,

7tarn, rebus domi atque foris, in auia &. bello prae-clare geftis, GUSTAVO MAGNO, Regum exent-

plari, magna ex parte confecratam A:o M. .13. C. XL.die XV juiii, aetads ukra quadrageftmum bieunio,i.n aula fua Lafwiia Parochke Jiura-minne exuit.Facta non viciui folum , & quos arina Patriae at-tigere ftupent, i'ed italus pariter & Iberus atqueGalli foquntur. Ita poft annorum a prinia setatecomplurium militiam in infigni Comitis JACOBI d&I,a GARDIE, Regni Marfchi per Mofcoviam expe "

ditioiie incepta, & ilide Regis contra Polonum inBoruiria aufpiciis cotitinuatam, ac denique interjectain caftra exterorum peregre transcurlione etiam fubAugidto Beilo Svcco-Germanico probatarn, dignus,cvi primarium in miiitia Campi-Marefchalli munus,& ctim exercitu delecto agendi plena daretur pote-ftas, quam in Saxonia inferiori exerceret, a Maxi-rno Rege habitus, in Porneranise Ducatibus, Gry-phisvalda, Wismaria & Roftochio, in Bremenii, Sta-da & Boxtahuda, locis ntunitifllmis occupatis, exer-citum Caefareum eis partibus penitus profligavit.Llsec inter Equitis aurati fplendor ipfi a fummo vir-tutum asftimatore tributus, hinc Senatoria in vi6tri-ci Regno dignitas, & poft fata quoque Comitatushonos additus. Genus ipfi Paternum ex familiaSveciae Daniaeque a multis retro feecuiis multo cele-berrima, Regibusque cognata. Materno pariter Fi-lia ERICI XIV, Regis Sveciae legitima, Genetriceclarus. Bis marittts, primas cum iiluftriffima Domi-

na

8na SIGR.IDE BIELKE, contraxit nuptias, atque exrea Filii, Comitis CLAUDII TOTT, virtutibus, quatoga, qua fago inclyti Parens, fecundis illuftriflmiseDominse, D:nae CHRISTINvE BRAHE, ComitifTsede Wifingsborg &c..fefe junxit, qttae fuperites hocmanibtts piiffimis vovit monumentunt.

(c) Infcriptio ejus haec eft: Kongl. Maj:ts VarAilernadigfte Konungs och Herrcs Troman och.Lands-Hofdinge ofver Abo och Biorneborgs-Lahnmcd Aland, I3en Hogvalborne Herre, Herr LO-RENTS CREUTZ, Friherre, Herre til Sarfvelax,Tjufterby, Torsby och Tyko, ar fodd hit til verldenA:o 1646 den 31 Martii, och i Herrranom affomnadden 7 Februar. A:o 1698-

-(d) In hac ciftula plura manufcripta funt recondita.I:o Epicedium in CATHARINAM, Conjugem RegisERICI XIV, lingva Latina & Svecana conlignatuma Jeremia Petri Parg-Infulano An. 1612. 2:0 Epice-dium in SIGRIDEM, Filiarn Regis ERICI XIV, &Conjugem D:ni HENRICI TOTT, An. 1635, dumcorpuslEjus e Templo Randamakenft in TemplumCathedrale Aboenfe fuit translatum. 3:0 Epithalami-um Germanica lingua exaratum in D:num ACHA-TIUM TOTT & 'Dmam CHRISTINAM BRAHEden 7 Oftobr. 1638. 4:0 Gefta D:ni ACHATIITOTT,nee non folemnes ritus, quibus ipfe tumulo fuo die29 Sept. 1640 fuit illatus. 5:0 Litterae Comitivoe di-gnitatis, Filio ejus CLAUDIO TOTT a ReginaCHRISTINA die 20 Mardi 1652 conceflte. 6:0 Scri-

ptum

9ptum membraneum, tredecim figiliis munitum, datEkholmfund d. 6 Novembr. 1639, continet dotalitiumillttd, quod 111. ACHATIUS TOTT alteri fuae Con*jugi CHRISTINiE BRAHE conceffit.

(E) Ex hac CATHARINA, quam tenerrime di-lexit Rex ERICUS XIV Fiiium, GUSTAVUM di-6tum, prius fufceperat, quam legititno cum ipfa jun-6tus fuit matrimonio. Soiemnes tandem nuptise cc-Jebratae funfc die 6 Julii Anni 1658, & quidem magnacum pompa, dieqite fequenti CATHARINA, MagniFilia, in Bafilica Stockhoimenii ex confenfuOrdinuniRegni ftiit coronata, Regnique Svethiae Regina pro-clamata. Enimvero huic feftivitati minime refpon-debat Majeftatis diuturnitas, ferenitatemqtte hanc hor-renda infequebatur tempeftas, ficut annaies ejus tem-poris adfatim docent.

(f) Eft Ljuxala infigne praedium in paroeciaKangafaia, übi rudera fuperfunt domus, 28 concame-rationes habentis, quam exftruendam curaVit Comesac Gubernator TOTT.

§. 11.Antequam choro hocce fepulcrali egredimur,

paulisper in fubterraneam concamerationem defcen-demus, übi varia reperiuntur cinerum repofitoria, di-gna omnino, quse contemplentur & commemorentur.J?raeter CREUTZIANUM «neum (a) & STACKEL-BJiRGIANUM (b) quercinum, nec non duo aiiaftanno fuperinducta, in quibus ACHATIUS TOTT(c) & hujus materßegisEßlCl XIVFiIia,SIGRIDIS,

0 (d) m

10(^f) in cincres redacli fint, cerncrc heic praeclpne li-cet ciftulam feralem CATHAEIN/E, Conjugis Re-gis modo memorati, de qua plura in $. antecedentediximus.

f/f) A capite eadem prorfus verba occurrunt,quae In fcuto Fijus Capitali notc. $. L obveniunt Exadverfo legitur Phii. I: v. 2T.

(B) Infcriptio a fronte ifthaec habetür: FordomFelt-Marfkalken Hoevalborne Baron, Herr BERENTOTTO STACKELBERG, fodder ahr 1666 den 14Januarii, doder den 29 Augufti ahr 1734.

(c) Loculus, qui cineres E)us continet, talern ge-rit epigraphen litteris majufculis: Den HogvalborneHerre, Flerr ACHATIUS TOTT, Herre tii Ekhohn-fund, Sjundeby, Matzla, Ljuxala och Gerckenaes,.Riddare, Sweriges Rikes Rad och Felt-Marfkalck,.blef fodd pa Gerckenaes den 4 Julii 1598, blef dodhpa Lavela den 15 Julii 1640.

(d) Ciftnhe ejus ferali talis epigraphe litterismajufculis inferipta fegitur: SIGRID, Konuug ERICDen Fjortondes Dotter, Fru til Ljuxaia, Sfunde-by och GerckenSes, blef fodd anno 1554, och affom-hade i Hmkrahom pa Ljnxala giird den 24 Apriiisanno 1633.

J. 111.A choro, quem nunc luftravimus, ad WAL-

LENSTJERNIANUM nos duclc vkinitatis ratio.Chorum hunc fepulcralem D:nus OLAVUS WAL-

LEN-

11LENSTJERNA, Regii Dicafterii Aboenfis Affeflbr,-in fui, fuorumque pofterorum poft fata reconditori-um fibi comparavit, fblutis pro eodem feptingentis■thaleris cupreis An. 1687, eundemque'ferreis can-ceilis muniri fecit. Intra hos praeter infigne WAL-LENSTJERNIANUM (a) & TIGERSTEDTIA-NUM (b), nihil memoria dignum occurrit Sequun-tur quidem duo alii chori ampiioris formce; verumquum nulla intra fuum ambitum contineant moni-menta, ideirco & illos ficco praeterhnus pede.

(n) In ilio legitur: KongL Maj:t var Allerna-digfte Konungs och Herres Tro-Tjcnare och As-feflbr uti den Kongi. Hofratt i Storfurftendomet Fin-land, famt Harads-Hofding 6fver Mafko och WeliraoHarader, Den Edle och Valborne OLOFF Samu-elsfon WALLENSTJERNA til Hannaloo och Ka-perla, fodder ahr 16ri den 3 Februar. och i Herra-nom aileden den 1 Februar. 1687. GUD forl&ne ho-nom pa den ftora Herrans tilkommeife Dagh mcdalla Chrifttrogna en frogdefuil upftandelfe.

(B) In hoc fequens exarata eft infcriptio: KongLMaif:ts Tro-Tjenare och Affeflbr uthi dhen KongL■Hofr&tt i Storfurftendomet Finland, Walborne FlerrERIC TIGERSTEDT, ar ffidder den 21 Martii 1640,ocli i Herranoin afled den 10 April 1697.

Erat autern hie TIGERSTEDT antea L. L. O. O.& Graecse in Regia AcademiaAboenfi Profeflbr, tuncFALANDER dicfus.

B 4 §. IV.

12$. IV.

Hinc jam progredimur ad Chorum STAHL-HANDSKIANLM (a), qui inter caeteros multumeminet. Heic primum cernere licet fplendidiffimummonumentum Stahlhandfkianum, ex marmore nigroexquifita arte & multo fhidio conftriifftum. Reprre-fentat illud triciinium, fupra quo duo fimulacra dor-mientia, Herois videlicet ac Generalis D:ni THOR-STANI STAHLHANDSKE (/>) & Ejus ConjugisCHRISTINjE HÖRN difcumbunt. In fuperiori lm-jus triclinii limbo Inflrumenta bellica, tympana &buccinas oitenduntur. In antcriori parte expreffoefunt effigies duorum infantum, quorum alter crani-\\m hominis mortui, alter autern patinarn, pomis re-pletam, iuis geftat manibus. Horum intermediumlocum occupant juncla, ficut conjuncdifTimi fuerunteonjuges (c\ infignia STaHLHANDSKIANA &HORNIANA. Latus meridionaie infignitur verf. rg.Apocal. XIV Caj). Boreale autern verf 5. Cap. XLI.Syracidis. Illa Cenotaphii pars, qua? muro infixaeft, pra?terquam quod imaginibus affabre elabora-tis efi condeeorata, tabulam etjam marmorcam coirj-

plet-Htur, cvi fequens elogiutn Portifiiirii GeneralisTHORSTANf. STaHLHANDSKE litteris mnjufcu-lis eft infcriptum; Har ligger begrafven Den Edieoch Walborne, nu falig hos GUD, Herr THOR-STEN STAHLHANDSK, til Hummeifund, Ofwer-by och Alten, Kong!. Majrts til Swerige Generaf 6f-wer Svenfcka och Tyfka Cavalleriet, famt Ofwerfie

6f\ver

136fwer et Rcgimente til hSft och fooc, Hwiiken I denDanfka feigde A:o 1644 den 21 Aprilis pa fitt femtl-jimde Alders ahr uthi iiadersieben faligen affoun.i-de. GUDH Honom raed aila Chrifttrogna en frdg-defull upftandelfe forlane. Pauiio inferius haec le-guntur verba: Detta Monument hafwer Sin Elfkeli-ge och Salige K. Man til Ahra och aminnelfe uprattaoch f"6rfard\ga latit Den Edle och Walborne FruCHRISTINA HÖRN, Boren til Hapaniemi, Fru tilHummelfund och Runogard. Ad parietem ChoriAuftralem, ab utraque feneftrae parte, binae fatis ma-gnae tabuke iigneae funt ereciae, atque vefte hoioferi-ca fuperinduciie. Priori vexiilum Triumphale AR-VIDI HÖRN appenfum eft, una cum clypeo Ejuscapitali (d), pluribus Gentilitiis infignibus ad utrum-que latus exornato: pofterior autern caffidem & tho-racem Stahlhandikianum oftendit. Ex multis aliisnobiiium Virorum armis Gentilitiis, quae heic obviafunt, nommaffe fufficiat infigne MAGNIKURCS (*),cujus vexillum moeftitiae integrum adhuc heic ferva-tur, fed absque infcriptione: reliquum ornatum pror-fus fuperfluum fplendido huic monumento inepte re-eentiori aevo intrufum, filentio, uti par eft, jam prse-terimus.

(a) Mortuo copiarum Svecanarum in Germa-nia Duce THORSTANO STAHLHANDSCK,tori ejus focia CHRISTINA HÖRN, Anno 1645die XI Augufti hunc chorum fibi fuseque Familise in

B 3 pecu-

14pecuiium, folutis pro eodem 900 thaleris imperiali-bus, enrit, & ferreis inclufit clathris. vid. ach cap.Ecclefiae Aboenf. Ceterum,qul de eximio hocce He-roe, qui intuitu rapiditatis victoriarum Fuimen bei-l.i, fl quis alius, nuncupari meretur, plura fcire defi-derat, periegat cum diflertationem CI. Magiftri N,-Bv.rcihtedt de vita & meritis illuftriffimiHerois,D.-niTHORSTANI STAHLHANDSCKE, Ab:>se A:o1774 editam, turn Ephemerides pubiicas Dadiigt Al-lehartda pro A:o 1775. 0

(b) In vexillo ejus moeftitiae, quod jam detri-tum eft, conglutinatis partibus, fuperius legitur Rom.XIV: 28. & infra haec occurrit infcriptio: Der K6-nigf. Maj:tz zu Schweden wle .auch der Confoederir-ten in Teutfchlandt bey Hochft ermefler Ihro Konigl.Maj:tz Hoch-anfeniichen und iiegreichen Armee inTeutfchland und Dannenmrken Beftciter General o-ber die CavallerieundObrift zu Rofs und Fufs, DerWohlgeborne Herr THORSTEN STA HL-HANDSCK auf Hummeifund imd Alten, ift aufdie.fe Welt gebohren Annois94, und nach iechs wo-cbenfciicher ausgeftandenerKranchbeit endtlich d. 21.Aprilis 1644. welche der Heilige Öftertag war, nach9 Uhr Abends zu Hadersleben in Juthland fauft undfelig im Herrn entfchfaffen feynes Alters 50 jahr.Desfen Korper ift in dieferKircken zu Ruhe beygele-get, weJchem GOTT am den Jungften Tage mittailem Chriften eine fr6liche Aufferftehung vorla-aien wolie. Hifce etiam verhis, fed iingua vernacit-

la

15la eonfcriptis, piuribusque diftis Biblicis I'oculus e-jus ex ftanno eleganter confecfus infignitur.

(c) Quantum hunc fuum maritum, cum quotarnen exiguo fatls tempore juncia fuit, dilexeritCHRISTINA HÖRN, vei exinde patet, quod quam-vis non ita multo poft ad fecundas nuptias cum Se-natore Regni, & Regil Dlcafterii Aboenfis Praefide,Illuftriffimo Lib. Bar. D:o JOANNE KURCK. trans-ierit,. cjmeliis tarnen, quae poft annum 1644 pluraconcefllt Templo noftro Cathedrall, litteras has ini-tiales T. S. & C. H. inferibcndas curaverit, immo ineodem cum priori Marito requiefcere voluerit con-ditorio.

(d) Hie talern gcrit epigraphen: Kongl. Mai.tsViir Alicrnadigfte Konungs Tro-Man, 6fverfte tilhaft, och fbrordnad Lands-H6fdinge 6fver Wefter-botns-LShn och Lappmarkerne, Dea H6gvalborneHerren, Flerr ARFVID HÖRN, Friherre til Amin-ne, Herre til Kerckis, Nytfkalle, Kandola och Ka-runa, f6dder pa Kerckis gard den 10 Novembr. 1631och fahllg affomnad pa Karuna gard den i^Mart 1692.

(c) In illo talis habetür infcriptio: Hans KongLMai:ts Tro-Tjenare och Cornet under Adels Fanan,Den HSgvalborne Herren, Herr MAGNUS KURCSrFriherre i Knybahla, Herre til EkhM, Lundby ochHapaniemi, hr f6dd pa Wiborgs Slott den 14 JuliiAnno 1658, och fahligen i Herranom affomnad paEk4iaf den 19 Januar. A:o 1677, GLiD forlane ho-

nom

16nora tned alla Chrifttrogna f6r CHRISTI d6d enfr6gdefuli upftandelfe.

§" v.Perluftratis ita breviter quidem, fed pro infti-

cuti ratione fatis, Sacellis fepuicraiibus, qui plagarnmundi auftralcm fpeciant, ad Choros etiam Euro-feptemtrionales ordinis ratio jam nos ducit. Interhos primum fibi locum vindicat ChorusKURCKIO-HORNIANUS, quem illuftriffimus Regni SvethiciSenator, & Regii Dicaftcrii Aboenfis Praffes, D.nus"(OANNES KURCK, atque Fortiffimus belli Qux,Periffuftris Daius GUSTAVUS HÖRN de Kanckasfuis impenfis exftruendum curarunt Sciendum au-tern eft, quod non eodem anno, quo de eodem in-ftaurando confilium inierunt, a folo opus mox exci-tatum, nedum apex eidern adjeeius fuerit Teftan-tur enim Acia Confiftorii licciefiaftici 6k> Templi,locum fubfiTu^fionis jam Anno 1652 pro 200 thale-ris argenteis emtum fuifle, prima vero fundamentaAn. 1655pofita, totamque ftru6hirarti duobus poft an-nis fuifle perfeciam. In hoc Choro tres ciypei Fa-miliae HQRNIANiE (a) enitcnt, una cum armisGentilitiis Majorum utriusque fexus. Übi fepul-■crum'KUßCKlANUMaperitur, terna ibidem viden-tur einerum repofitoria ex acre conflata (b), toti*demque in conditorio HORNIANO (c) monftranur,quae fingula fuis etiam condecorata flmt inflgnibus.

(a) Eorum primus nuliam gerit infcriptionem:In

17"In altero autern haec leguntur: Kongl. Maj:ts VarAllernadigfte Konungs Tro-Man och 6fverftc til fotbfver Sudermanlands Regementet, Den Hogval-borne Herre lierr EVERT HÖRN, Guilafsfbn, Fri-herre til Kanckas, Herre tilKlackeborg, Tygftad ochNordvik, fodder hit til verlden i Stetin den 20 Mar-tii Anno 1640, affomnade i Herranom pa fingardNordvik den 25 Decembr. A:o 1687. Tertium, quodjam in fupremo Tempii Choro fulget, haec exornatepigraghe: Kongl. Maj:ts Tro-Man och Ofverfte forden Ridders Adels-fanan i Lijfland,Den li6.gvalbor-ne Herre, Herr GABRIEL HÖRN, Evertsfon, Fri-herre af Kanckasohr, ar fodd efcer Chrifti bordh 1671den 24 December, och uti den namnkunmga Batail-len wid Gemeuerthaf i Curland flagen den 16 JuliiAnno 1705.

(B) Unum iliorum a capite has exhibet litteras:J. K. F. T. L. 1652, quas explicat fequens inferiptioad pedes litteris majufculis: Herr J6NS KURCK,Frihcrre til Lempela, Natus A:o 1590, Denatus 1652.In alte.ro lenitur litteris majufculis: H6gwalborna FruLUCRETIA von STAKENBROUCK, Frihcrrinnatil Lempeia, Fru til Lauko och Hedenfjoo, ar foddden ir Martii ahr 1614, och afibmnade den 18 Augu-fti A:o 1664. Tertium denique hanc gerit infcriptio-nem, litteris majufculis expreflam: Den Edle ochWalborne Jungfru, Jungfru CHRISTINA KURCK,Friherre Dotter til Lcmpela, Jungfru til Lauko ochMahiftadhnas, fodd pa Ringftad Anno 1617 den 10

C Maji,

18Maji, r.ffomnade pS fin gSrd Mahlfitaclhnfis ahr ro6gden 8 Novenaber.

(c) In horam primo nuila eernitur Inferintio.. Al-terum, quod exuvias EDVARDI HORNIi eoniin.et;,eancm infignitur inferiptionef quee in fcnto Ejus janiinemorato comparet Tereiuir» feqtrentera exhrbefcepisxapheu: Hogwalborne Grefwinna och Fru, Frum/ERTA OXENSTJERNA, Gabriefs Detter, Bo-"ren GrefweDotter af Chroneborg, Nordwik och Tyg-jtadh, fodd i Sraedhy den 21 Majf anno 1640, affbm-nade i Stockholm den 9 Januaiv A:o 1677.

'S- vi.Clioro j*am defcripto contiguus in Templo Ca-

thedrali Aboenil eft Chorus fepulcraiis GEZELfA-NUS. Hunc Illuftrlfllmus 'Chiliarcha &c. D:nus"ac Comes ARVIDUS WITTENBERG fibi in fepul-cri locum, folutis 450 thal. cupr. an. 1650 prrmuuxcomparavit, cujus exanlme corpus an. 1653 CIC ir~

am invenit requieni. PoftmoduminpoffeffionemTem-?pli ex .tenore ftatutorum iterum transiit hie chorus..Anno autem 1683 Dicecefeos Aboenfis Epifcopus &Aeademiae Pro-Canceliarlus, D:nus Do6lor JOHAN-NES GEZELIUS, fenior, eundem fibi fuisque here-dibus-in dormitorium, Tofutis centum thalerisr argentconfecravk, ac venufto opere ligneopraemunlvit Pa-rieti, ad Euro-Aquilonem vergenti, appenfa eft ma--gna tabiila, -reprsefentans gravlffimum Medlatoris no-ilri San&iffimi certamen in Horto Gethfemane. Ex-teriorem tabulse hujus limbum pulcherrimse fculptu-

ras

19rae & quatuor tabeliulae ovales, convenientibus em-blematibus difiineixe, cxornant Superne hnec.-occuf-'runt verba: Per Passtonern Tuabi, Agoniam etsudorem Tuum sanguineum, libera nos Do-mine. Ab utraque parte in quatuor tabellulis legun-tur fequentia: l:o Solus, hoc calcando, rube-sco. S:o. Ne mergantur,, immergor. 3:0 Ar-DEO, SED NON CONSUMOR, 4:0 VIV.TFTCUM DO VI-VA LTQUOREM^ & ad iaflimim tabuke iimbum: 'QuiI.N DTEBUS CARNIS SUiE DEPRECATTONIEUS ETSUP-PLICATIONIBUS OBLATTS CUM CLAIYIOKE VALIDOET LACRYMIS APUD EUM, QUT FOTEEAT IPSUM SER-VARE A MORTE, ET EXAUDITTS PRECIHUS, LIUERA-TUS EX METU. QIJAMVIS FILIUS ESSET, TAMENEX lIS, QTJiE PASSUS EST, DIDICTT O.PEDIENTIAM.Et CONS.UMMA.TUS. FACTUS EST AUCTOR saluttsiETERNiE OMNIBUS"EJ JIUSCULANTIEUS., HeIIR. V:7,8? 9- Verfus occafum cermtur major tabuia, quaeeiftgiemPraefuus modo memorati vivis dcpingit colo-x-Ibus. In Bibliis apertis,. quae fmiftra fua manu te-net, fequentia expreffa funt verba: Verpum DEImanet IN yETERNUM,. Verfus orientern confplciun-tur binae tabulae^ quarum akera effigiem Fiiil, Epi-fcopi itidem Dioecefeos. Aboeniis & Acaderoise Pro-Cancellarli, D:ni Docctoris JOHANNIS GEZELIIexhlbet. Altera vero fiff.it Nepotis, Epifcopi Bor-goenfls D:ni Doctorls JOHANNfS GEZELII effigi-giem. In lapide fepulcrali haec infeulpta eft infcri-ptio iitteris majufculis: Ingahgen til jdenna sof-

C % WE*

20fEKAMMAKE, SOM BISKOPEN, DoCTOR JOHAN-NES GEZELIUS anno 16^3 koept foer sig ochstna arfwingar, och ar sjelf har kommentill hwila, anno 1690. Confr.RHYZELiI Epi-

§. vir.y.

Ceteris autem faceilis fepulcralibus, in TemploCathedrali Aboenfi obvils, palmarn antiquitatis prse-ripit Chorus Corporis CHRISTI nuncupatus, quernSacrarium a praecedenti diftingvit Hunc erexit Epi-fcopus Aboenfis MAGNUS O.LAVI TAVAST (a)Anno 1425, ficuti fequens comprobat infcriptio, Can-celiis ferreis affabre innexa: %\\\\o t):m tUCt>W\>raogmtS £>fatftpus fecit ftetrt f). eptt6 £}(£2SP 3313C--30S- n cLori meditullio cernitur etiamnum Praiuiishujus fepulcrum, egregio fatis opere conftrudhnn,,quod olim lapide marmoreo fuit condecoratum (b).Prope hoc ad finiftram erat olim Nepotis illius, E-pifcopi Aboenfis OLAVI Henrici conditorium (c) rquod Anno 1728 penitus demolitum fuit (d). Am-bo haec fepulcra fuerunt iamina aenea, cruflae Infiarobducia, guam Epifcopus Aboenfis , MAGNU SNicolai Serkilaxenfis, prioris ex fratre nepos , deFkmdria adducendam curavit. MAGNI OLAI me-moriam toquax metalium hoc modo profecutum fuit:AnnoDomini mcccclii dietxmenstsMartti ob-ittReverendus tn Christo Pater et Dominus,D:nusMAGNUSD. G. Episcopus ABoe'Nsis,HujusCAPELLiEFuNDATOR, QUI SEBIT ANNOS QUADRA-

GIN-

21

ginta. In eodem aeramento taleelogkim EpIfcopIO-LAVT fuit exaratum: Anno Domini m.c. d.lx dtE:xxivmensisFebr.obiitßeverendusinChrtstoPater acDominusOLAVUS, D.G. EpiscopusA-bocnsts. Orate pro istts et ceteris ChrtstTfidelibus,utrequiem habeant cum beatts. in-ter alios, qui ex nobiii iila Tavaftiorum profapia heiefepultifunt,eftFortiffimusMiles,OLAVUSTAVAST r'eujus fepulchri ciauftro una cum gernina teffera haeeverba crant incifa: anno Domini mcccclxi cra-stino F:i Petri de cathedra Noeil. Vir Ola-vusTavast, Mtles hoc optit: Orate pro eo (e).In etiam choro Eques Auratus &Legifer FenningiaeHENRICUS„CIaudiiFiIius,HORNdeKanekas infer-rioptavit,,quod tabulae illius teftamentariae doctnt(/)..Verum, mortuo Praefule MAGNO TAVAST, adfinefuo, confilium. Mutaffe & in Coenobio Nadendahlen-fi fepeliri ipftrm voluifle, a£ia feqnentls avi haudobfeure Indlcant (g). Ad occidentaie chori latus, lo-co T übi nunc comparettumba THORVOESTIANA,.ante aliqnot annos confpiciebatur Cenotapbfum No-biliffimi CSiifiarchse SAMUELIS COKBURNI (h)ex marmore eleganter prorfus; fa<fhim,. cujus adhucmemoriam praeter lapldem fepulcralem, imaginemillius exprimentem,. tabula quoqueT quae e muro pro-ir.iinetT hoc modo litteris ma]iisculls profccjiiitur: D«SAMUELI COCKBURNO'Scoto, Ducr Fortiffimo,duorum exereituum Chiliarchae Praefiantiflimo, to~tiusque Sveeici exercitus fummo Majori, qui poft-

C 3: c^uam

22quam Mufarum caftra cum laude fecutus effet, in-bello fub Auguftiffimis CAROLO & GUSTAVO-ADOLPHO Svec. Goth. Vandal, Regibus faelieitervixit annos 23, & pie in pace mortuus eft an. aeta-tis luae 47, Cbrifti 1621: Joan frater mcerens pofuit.Porro: COKBURNE vixti fortis, afi obis ferus,,Martern & Minervam Tecum qui condis uco in fe-pulcro, quonon Scoti triftius, Sveci aut videbunt,.nee Poloni leetius. Monumentum hoc COKBUR-NIANUM eeffit deinceps propter adfinitatem PA-TRICIO OGILVIE, qui idem in folutionem debitireliquit fenatori Urbico TOLPO T & hie porro iliudvendidk Profeffori Aboenfi JOHANNI THORV6-STE. Hie novo lapide fuura texit conditorium, quitalern gerit mferiptioiiem: D. T. O. M. Nutu: fub hoclapide in fepulcro meo quiefco JOHANNES jO-HAN. THORV6STE, Profeffor Pbyflces in Regl A-cad. Aboenfi, P. & P„ in Lundo & Brunckala, Dein-ceps ctim CoßJuge cariffima BRIGTTIA WETTER,.Genitore Liberisque:' Quem iegitime locura aequifi-vi corpori vci offihus Anno 173LExfpccians animi■coniunclionem extrem-o Saivatoris & Judicis JESUCHRISIT dle, delnde cum fidelibus refurreciionem vIn cceio beatarn manfionem oeternameitie, credo enimomnia, quae in iege & Prophetis feripta, fpem ha-bens in Deum, mortuorum fefurrecifonem juftorum& injuftorum. A6t Cap. XXIV: v. 11, 15, 16. Anuo"3732. Verfus auftrnm fpeciratur fpeciofum monumen-«tum HORNIANUM,in modum triciinii ex marmor

re

23"re compofitum. Superficies ejus ■repraefentat gmu-num fiurelacnirn Herois videlicet EDVARDI HORM(i) & Conjugis ilKus MARGAEETPLfi EINCKES(k). Superne«-muro prominet tabuia,-quae prseterinfigna eorum Gcnfciilfcia,confclnet au-oque .Diefa Bi-biica Johan 3 Cap. v. 16., & i.. Tim. 1: 15. Quae in-"fuper in boc Sacello adhuc confpl-ci.un.tur mommen-■ta, quum minoris fint monienti,, eadem ia unum fa,-fcicuium coliecia in nota fubfequenti (l) exhibebimus.

(a) Verifimiie eft, quod Epifccrpus hlc Aboen-fts in Choro farn neminato miffam Inftituerrt, & fic-ut ditiffimus fuit, lauta ftipeudla Uiis adfignaveritTqui cam dicerent,, in eundem moduni, quo Archi-E--.pifcopus Upfalienfis JOHANNES Patronis .-omnibus.Regni praebendatos mfiituit.y uti litterae apud Joh.Ha-,dorph, p. 241 <& 242 fatis docent

(b) In eodem hoc turnufo nune quiefclt Nobilis-.fimus Afteffor NATT och DAG, eujus corpus, bal-Jamo illitum,. eifiubt :senea contegit

(c) Iriftituit ipfe altare tmdecim rnilHumVirgfc*-"num in Eeclefi.a-A.boen.fi, Vid. Chrcm JUSTENIL

(d) Poft obitum HERMANNI WITTE,-;Dlcece--feos Aboenfis Epifcopi & Academlae Bro-CancelTariT,-Conjiix ejus fepulcrum hoece, folutis 500 fcbaLeupr,An. i72g cmcbat, eoque dirnto, egregium: fumnlumexftruendum 'CHravft,in quo ipfa -cnra fh® marifeo fe-.pnifca eft. Superae occurrunfc hinse :tabu'fee:? " quarum"altera Salvatorem noftrum'flagellatimi 'jiftifc, aifera

Wm&

24veroPraefulera cnm ifthac infcriptione: D.HERMAN-NUS WITTE, Epifcopus Aboenfis Natus die 7 De-■cember anno 1666, Denatus die 24 Martii A:o 17^8-Supra haec verba, leguntur v. 15, 16 & 17. 1. Tim. LCap. Enimvero poft illum temporis decurfum ift-boc monumentum in aliorum transiit poffeffionem.

(E) Hanc epigraphen fepulcralcm in coiiccia-iieis Nob. Cancellariae Regise Confiliarii & Profeflb-ris Dn. SCARINI invenimus.

(f) Vid. DIKMANNI Antiquitat Ecelefiaft.pag. 208.

(g) Vid. Differt. de Monafterio NadendahlenfiPart. 1. p. 25 & 26.

{//) De eximo hocce belii Duce vide inter ali-os WIDEKINDI Hiftor. Belii Sveco-Mofeovitiei p.346. Haud erit reticendum, quod Epitaphium illu-ilris COKBURNI in pariete Chori jam memoratioceidentali, übi ab initio fuit pofitum, etiamnum con-fpiciatur. Effigies autern ejus, opere caiato in lapi-de, qui ipfum tcxit tumulum expreffa, fecjuiori se-vo aptata fuit fepulcro Epifcopi TAVASTI; contraea moniraenttim COKiiURGIANUM jam tegiturcippo THORV6STIANO.

(i) Memoria imprimis digna eft pompa exfe-quialis Fortiffimi hujus Ducis, propterea, quod camdem fua pracffentia, rarifruno exemplo, fplcndiffimamretididerit Rex Svethise Auguftiffimus GUSTAVUSADOLPHUS, qui tunc in Finlandia commorabatur.

(k) Quodlibet triciinii hujus latus infignitur di-fto

25#o quodam Biblico. A capite leguntur v. 2. &3.Pfalm. 42, atque haec verba: Herrebetee oss Ti-na nAde och hjelp oss. Ex adverfo Pfalm. 84«v. 11. Dextrofum Philip. 3. v. 21. Qua finiftram Hjo-bi 19: v. 25. feg.

(I) Heic obveniunt 1:0 Duo cippi, quorum exti-maprf orap-f eft attrita,ut verba plene legi nequeant 2:0Tres cippi: primus hanc gerit infcriptionem: Harligger falighe BIRITA Palthws Huftru, fom I GUDIaffbmnade annoMDLXIH, Julii VII. In altero haecleguntur: Ähren efter Chrifli byrdtt I^B9 then 25 A-prilis affomnade i GUDI falig Huftru BIRITA Hen-rick Hansfons, och ligger har mcd iina femb barn be-grafwen: hwilkom GUDH en faligh upftandelfe for-lane. Et paulo infra Hjobi Cap. XIX: Jag vet, atmin Forloffare lefve.r &c. Tertius hanc fiftit epigra-phen: Ähren efter CHRIST byrdh 1588 then 6 Mar-tii affomnade i Herranom Saligh Huftru MALINHans Olufsfons och hvilas under therme ften til thesiGUDZ Son alla Chrifttrogna af j'ordene pa ytterftadagen til det eviga lifvet upvackiandes yarder.

§: VIII.Supereft adhuc unum, a nobis intaftum, facel-

lum fepulcrale, in quo deferibendo erimus tanto bre-viores, quanto pauciora in eodem oceurrunt momen-ta, gute noftram merentur confiderationem. Dole-mus omnino fundatoris nomen, ferreis innexum cla-thris, yetuftate adeo. effie exefum, vt aliquot tantum-

D modo

26modo lltterse fuperfint, ex quibus vero nullus planecrui poteft fenfus. Hujus faceili tymbara, quae cau-rum fneciat, poffedit quondam Eegii Dicafterii Abo-enfis Pro-Praffes JOHANNES MUNCK, qme dein-ceps jure poftliminii rediit ad Tcmplum. interjeciotempore Senatus Ecciefiafticus eandem donav.it Per-iiluftri. Majori CLAUDIO JOHANNI WRANGEL,qui Tempium pailio miffali holoferico & aliis cime-liis dotaverat (a). Nunc idem fepulcrum, egregieexftru&um, pertinet ad heredes Confiliarii ColiegiiMetallic. fAC. JOH. KIJK. Paries, qui orienternfpeclat, clypeum GYLLENKROKIANUM (b),BIRCKHOLTZIANUM (c), & haud ita pridemSTARENSKI6LDIANUM (d) , quarum familia-rum dormitoria in ifthoc reperiuntur faccllo, often-tat Denique duo adhuc cippi heic confpiciuntur, fuisinfcriptionibus diftin6H (e).

(a) In hoc fepulcro cernitur loculus seneus, inquo femina qusedam nobilis, fed cujus nomen igno-ratur, in cineres eft redacia.

(B) Hujus Infcriptio eft talis: Kongl. Maj:ts Tro-Tienare och Affeffor uti then KongL Hofratt i Stor-furftendomet Finlandh, Valborne Herr ANDREASGYLLENKROOK til Kaulanfu och Khifelax,f6dderAnno 1622, och i Herranom affomnad den 21 Decem-ber Anno 1683. *P^a tymba prius pertinuit ad Jo-liannem Erici flilum, ficut Infcriptio lapidis fepulcra-

iis:

27lis: HansfErichfon und Chriftina Erichs Dotter zuBrinckala, luculenter oftendit

(c) Clypeo adfixa eft fcheduia cum infcrintio-ne:Edieoch Va!b6rdigh HIERONYMUS BIRCK-HOLTZ, den Aldue, af Yilen?e anno 1639. Fuifchie Judex Territorialis (Larairiehter) & in RegioDicafterio Dorpatenfi Afficifor,

(d) Nitidum hoc fcutum, quod jam in fupre-mum Templi Chorum eft transiatum, hanc gerit epi-graphen: KongL Maj:ts Tro-Tienare och Affeffor utithen Hoglofi. Kongl. Hofratt I Storfurftendomct Fin-landh, nu mera hos GUDH faligh, Edie och Valbor-ne Herr ELIAS STARENSKJ6LD, ar fodder hittil verlden i TiSlinge och Upland, A:o 1624 den 31Ociobr. och i Herranom affomnade A:o 1692 elen30 Maji.

(E) Alter hanc exhibet tnfcriptionem: An. 1612sffomnade I Gudhi then Arlig och valfurftandig ManSIGFRED SIGFREDSSON, fordom Land-Cam-mererare, hvilkens fjal GUDH nadeligen bevare,och en frogdefull upftandeife mcd alla ChrifttrognaXniidcligcn forlane. Alteri haec Infcripta funt verba:

Dcnna Sten och rum horer SIGFRED S-IG-FKEDSSONS Arffvingar til.

3". D. G.