nasional programa eleminasaun moras lepra iha … programma ba... · tabel: dadus moras lepra iha13...
TRANSCRIPT
NASIONAL PROGRAMA ELEMINASAUN MORAS LEPRA IHA TIMOR LESTE
KOMPOSTU
1. Ministerio de Saude Dep. CDC Unidade Lepra, OMS & TLM TLs team ( NLEP)
2. Programa Lepra ho Sistema Servisu iha Integradu kuidadu saude jeral iha level CS&PS, SISCa involve Clinic Privadu
3. Indikadores, progressu, Obstakulu, planu no rekomendasaun ect.
Timor Leste hanesan nasaun ne’ebe moras lepra seikonsidera nasaun endemia, ho Nasaun Nepal siraatinji ona eliminasaun iha tinan 2009
Aktividade kontrola moras lepra nian integradu tiha onaiha sistema kuidadu de saude jeral hanesan iha Centro saude;postu saude no Hospital National no referalinklui clinic privadu
Maske iha sistema integradu ne’e be depende bainfrastruktura saude no mos rekursus ne’ebe natonsai hanesan obtakulu ba programa lepra no mos baprogra sira seluk
Importante promove kobertura ba aktividades, kontrolamoras lepra no kualidade servisu atu garanteprograma moras lepra to’o eliminasaun.
INDIKADORES1. Atinji Eleminasaun PR < 1/10.000 Populasaun
iha tinan 2010
2. Diagnose&Klasifikasaun % MB&PB hetantratamentu MDT Gratuita to’o kompletu porvolta 90% ; defaulter < 5 %
3. < 10 % aleijadu grau II, husi kazu foun moraslepra nebe hetan iha tinan ida
4. < 5 % labarik < 15 anos nebe hetan moras leprahusi kazu foun iha tinan ida.
5. Pasiente hetan aleijado garu II hetan atensaunedukasaun sel care no ba an rasik ( CBR)
Progressu programa Lepra• Tuir dadus nebe’e rekuela hahu husi
September 2003 to’o Dezembro 2009:
Registadu kazu moras lepra por volta de 1.732
kazus
– Iha 82,44% (1423) hetan tratamento
kompleto ( RFT)
– Iha 10,10% (175 )sei kontinua halao
tratamento ho aimoruk MDT
– Prevalece rate agora 1,56/10.000 habitantes
kompara ho tinan uluk 1,45 tamba kazu
barak detekta liu husi
aktividade,kampanha lepra iha distritu,
fahe IEC material , animasaun
informasaun iha TV, SMS iha loron mundial
lepra 2009
Tabel: Dadus moras lepra iha13 Distritos 2004-2009
District
2004 2005 2006 2007 2008 2009
Kazu Rate
Kazu Rate
Kazu Rate Kazu Rate
Kazu
Rate
Kazu
PR
Aileu 5 1.28 3 0.74 3 0.70 0 0 4 0.87 0 0,0
Ainaro n/a n/a 6 1.07 7 1.19 2 0.32 1 0.16 3 0,47
Baucau 26 2.50 27 2.57 36 3.35 13 0.95 16 1.23 17 1,49
Bobonaro 6 0.70 35 3.98 8 0.88 5 0.42 5 0.53 8 0,74
Covalima 1 0.18 31 5.30 12 2.21 2 0.33 9 1.43 6 0,99
Dili 71 3.86 37 1.93 34 2.02 32 1.47 30 1.41 58 2,41
Ermera 12 1.13 7 0.55 1 0.18 9 0.75 2 0.17 12 0,91
Liquica n/a n/a 26 4.36 11 1.76 8 1.21 1 0.29 1 0,1
Lautem 2 0.53 6 1.01 4 0.48 3 0.45 0 0.00 0 0,0
Manatuto 35 9.72 13 2.84 15 4.23 16 3.09 2 0.49 4 0,97
Manufahi 8 1.94 3 0.62 6 0.99 3 0.56 5 0.93 0 0,0
Oecusse 312 52.51 93 14.83 89 13.97 101 14.27 74 10.63 51 7,4
Viqueque 13 1.78 24 3.65 16 2.10 10 1.06 5 0.69 15 2,05
Total 491 5.18 311 3.11 242 2.44 204 1.76 154 1.40 175 1,56
CONSTRAINT• Iha impaktu bo’ot antiji target Eliminasaun
tanba afekta aumenta kazu iha 5 Distritos sai hanesan area Endemic
• Hirak ne’e , 72,54 % maka multi bacillary (MB) no 27,45 % mak pauci-baccillary (PB) Diagnose Klasifikasi moras Lepra .
• 10,6 % moras lepra kona mos ba labarik < 15 anos mai kraik
• 44,61% (767) kazu lepra identifika iha distrito Oecusse PR:6,36 Dili (2,41) Viqueque ( 2,05), Baucau ( 1,49) sei ass
DES-VANTAGEN• Taxa Prevalence sei as 1,56/10.000 pp Timor Leste
• Rekursu humanu limitadu hanesan Staff Double Jobs iha CS/PS iha National &Districts level
• Endemik ho ass prevalence, hamosu kasu foun ass iha distritos hanesan Oecusse, Baucau, Dili, no Viqueque.
• Aktividade supervisaun no monitorizasaun la adekuadu husi nasional ba distritu. Distritus – ba sub-distritus no iha area rurais ( problema infrastruktur, rekursus no fasilidade transporte)
• La”adekuadu iha Political kommitmentu no rekursu, alokasaun orsamento iha distrito to’o CS/PS la iha transparensia ba programa ( jestaun )
• Komunidades menus konsiencia ba partisipasaun aktividades programa lepra bain hira ba halao iha area sucos/SISCa ( promusaun saude sei dauk antiji to iha area rurais no
geografia)
Vantagen Diak• Timor-Leste iha numeru kazu ne’ebe kiik 175 kazus kompara
ho nasaun seluk kazu rihun baleten.• 8 distritus atinji ona tarjeitu PR< 1/10.000 habitantes.• Ita iha sitema ne’ebe integradu servisu kuidadu de saude jeral
ho pesoal saude treinadu atu prontu fo atende no referais ba moras lepra.
• Ita garante katak, bele sustainable alkansa eleminasaun moras lepra: tamba iha fasilidades saude ho reponsavel: 66 CS- 182 PS- 140 MC/ SISCa sistem referais 379 Staff Responsavel hetan treinadu lepra nune bele halao
jestaun servisu fo diagnose no tratamentu kazu moras lepra
• 17 Doutores Timor Oan Treinadu husi hospital nune bele fo assiste referais kazus ho komplikasaun grave moras lepra. 268 PSF trainadu iha Oecusse no Vique.2009, sei treinu tan
4 distritu 2010 nune bele suporta identifika suspeitu lepra no refere ba pesoal saude servisu iha CS/PS.
Plan Of Action (POA) 2010Maior Aktividades ba oin maka:1. Treinamentu ba Voluntariu iha Distritu 3 : Baucau, Dili, Manatuto hodi supp
orta identifika suspeitu lepra no refere ba servisu saude iha CS/PS. ( Budget TLM)2. Halo deteksaun kazu foun aktivu ( RVS), skrenin iha skola iha area endemic
distritu no sub distritu, pasivu liu husi regular servisu saude hospital, CS/PS to’o SISCa.
3. Reforsa tekniku supervisaun no monitorizasaun nivel distristu, to’o sub-distritu(CHC/HP) atu avaliasaun kazu registadu no fortifika kualidade jestaun servisuprograma lepra. ( MdS )
4. Promosaun Saude ba moras lepra atravez media TV, SMS loron lepra ,Jornal no fahe IEC material hodi hasae kommunidades no stunade nia kuenhesimentukona ba moras lepra, atu involve an iha asaun programa.( Budget TLM &OMS)
5. Dezenvolve no printing IEC materials atu distribui ba fasilidades saude hodisuporta pesoal saude halao asaun promosaun saude.( Budget OMS& TLMI )
6. Nasional Workshop manual ba jestor Servisu saude kontrola moras lepraihaDili.
7. Sistema informasaun regular, quarter& annual report hodi stabelece dadusLepra hodi usa sukat indikadores no halu planu asaun.
8. Mantensaun aimoruk MDT available (OMS ) ba iha fasilidade hot-hotu .Knar naintau matan ba pasietes leprahemu aimoruk no iha komplikasaun halo refere.
9. Review meeting kada 6 fulan no annual hodi evaluasaun resultado programa. 10. Asaun emergencia seluk ruma iha relevante ho eliminasaun moras lepra quandu
identifika prioridade
POA Abril– Dezembro 2010Strategy Activity Indicator Target Time line Responsibilitie
s
Capacity building
Early case detection and Prompt Treatment MDT free to cure leprosy disease
1.Trainamento ba PSF Voluntariu atu supporta identifika suspeitu kazu iha distritu 3 baucau, Dili, manatuto
Numeru voluntariu hetan treinamento lepra atu supporta identifika suspeitu lepra no refere
Numeru PSF partisipa treinamentu lepra
Abril- June 2010
Nasional
Distritu
2 .Rapid Village survey (RVS) iha kommunidade no screening ba iha studandes area endemic
Numeru komunidade hetan inspeksi no examinasaun ba studantes kona ba suspeitu lepra
5 distritu kazu lepra ass
Maio -Dezembro
Nasional Lepra team no distritu
CS/Ps
3. Promosaun saude ba moras lepra ba komunidade no studantes
Komunidades no studantes barak / hot-hotu hetan informasaun moras lepra no kuenhese sinal ho simptomas moras lepra
Quantidade informasaun atravez husi media ne’ebe iha
Abril-Dezebro 2010
Nasional
Distritu
POA Abril– Dezembro 2010Strategy Activity Indicator Target Time line Responsibilitie
s
Increase community awareness
4.Dezemvole IEC material no produz
Numeru IEC material ne’ebe iha no fahe komunidade hetan inspeksi moras lepra
5 distritu kazu lepra ass
Maio -Dezembro
National Lepra team no distritu
CS/Ps
5. Dekteksaun pasivu no aktivu kazu foun no prontu tratamentu MDT
Numeru kasu foun moras lepra registadu
Kazu foun lepra detekta no hetan tratamentu
Abril-Dzembro
Distritus
6. Tekniku Supervisaun no monitorizasaun
Numeru kazu bele avaliasaun iha distritos
100% kazu registadu avaliadu
100 % 13 Distritus hetan supervisaun
Abril –Dezembro
2010
Nasional no Distritu
Lepra team
Strategy Activity Indicator Target Budget Responsibilities
System information stabilize
Evaluation
7. Sistema informasaun regular
• Collected data and Annual report
• Requested drugs MDT 2010
Kolekta data husi distritu
Available MDT and small prednisone and lamprene
100% data all ready collected
Among drugs requested
Abril-Dezembro Nasional
8. Review annual meeting9. Asaun relevantes
Partisipantes DLC partisipa meetingSupporta asaun eliminasaun 2010
DLC 13 distritu tuir review
meeting
Dezembro
Abril-Dezembro
Nasional
Nasional&distritu
Rekomendasaun• Fo apoio, advokasia, enkoragen ba iha distritu 5 ne’ebe sei kazu
ass no endemic area spesifiku Oecusse,Dili, Baucau,Viqueque atu sira, iha komitmentu nakonu ho responsavel servisu hadia sira nia kinerja asaun servisu diak ba moras lepra ho’o rekursus ne’ebe iha hodi fo tratamentu tepat waktu atinji kompletu MDT no alkansa eliminasaun ba tinan 2010.
• Fo fasilita transporte ida ba unidade prog.lepra hodi reinforsa tekniku supervisaun no monitorizasaun nivel nasional ba distritu atu avaliasaun kazu atu dadus sai akuarat no mos suporta implementasaun aktividades lepra relevantes seluk .
• Fo prioridade mos ba program lepra ho political kommitmentu no rekursus, iha distrito to’o CS/PS eksekuta orsamento iha transparensia ba programa lepra.
• Kontinuasaun hasae promosaun saude lepra iha komunidades sira too’o areas remotas liu husi aksesu media ne’ebe iha.
• Kontinuasaun deteksaun kazu foun- pasivu & aktivu ba moras lepra
Mehi Tarjetu Elimination < 1/10.000 pp
1,45/10.000pp