a kidney story: tessa mohamed
DESCRIPTION
un entrevista cu sra. Tessa Mohamed, Dialyse Verpleegkundige na ArubaTRANSCRIPT
A Kidney Story September 2014
Tessa Mohamed ta un Dialyse Verpleegkundige
pa mas o menos seis (6) aña caba. Como
Dialyse Verpleegkundige, Tessa ta traha cu
pashentnan cu tin malesa cronico di riñon. E
pashentnan aki ta dialysa regularmente como
parti di nan tratamento.
Tessa su tareanan por varia pa dia, esaki ta
depende di e condicion y situacion di cada
pashent. Tessa ta duna e ehempel cu por
sosode cu un pashent no ta compronde pakiko
“A Kidney Story”: un entrevista cu srta. Tessa Mohamed, Dialyse
Verpleegkundige na Aruba.
el a bira un pashent di dialysis. Ora repasa e
datosnan di e pashent, ta realisa cu e pashent
tin presion halto pa hopi aña caba. E presion
halto ta daña e adernan na diferente parti di
bo curpa, como tambe den e adernan chikito
den bo riñon. E filter cu tin den bo riñon tambe
por daña como consequencia di no a maneha
e presion halto debidamente. Tin diferente
manera pa controla bo presion por ehempel:
haci ehercicio, baha man riba uso di salo etc.
2 lorem ipsum :: [Date]
“Presion halto, diabetes of un combinacion di e dos condicionnan aki ta e motibonan principal dicon un hende ta bira pashent di dialysis”
“Den practica ta ripara cu tin biaha ta necesario pa ripiti e informacion pa e
cliente…”
1
kiko ta e tarea di e Dialyse
Verpleegkundige of kiko
dialysis ta ensera y pakiko ta
necesario pa haci dialysis.
Dialyse Verpleegkundige
Normalmente un pashent ta
bai su dokter di cas cu un
keho medico. E dokter di
cas por dicidi di laga haci
un saminacion di sanger y
orina. Den caso cu ta
detecta of tin sospecho cu
e pashent tin problema cu
su riñon, e dokter di cas lo
referi e pashent na un
specialista di riñon, e asina
yama “Nefrologo”. Na
momento cu e Nefrologo
conclui cu e funcion di riñon
di e pashent a baha di tal
forma cu mester cuminsa
dialysa, ta referi e pashent
pa un Dialyse
2
Verpleegkundige pa
prepar’e pa dialysis.
E Dialyse Verpleegkundige
ta splica e pashent kiko
dialysis ta ensera y ta guia e
pashent pa e por
compronde kiko e por spera
na momento cu e cuminsa
dialysa. E papel di e Dialyse
Verpleegkundige ta cambia
na momento cu e pashent
cuminsa dialysa; e Dialyse
Verpleegkundige lo mester
ta riba e “zaal” diariamente
pa atende cu e pashent na
momento cu e bai riba e
machine di dialysis. Tambe
ta yuda pone e pashent na
e machine di dialysis.
Otro tarea di e Dialyse
Verpleegkundige ta pa
monitoria e situacion di e
pashent ora e ta dialysa
(pues si e presion di e
Tin biaha por ta dificil pa un
pashent acepta cu el a bira
pashent di riñon cu mester
dialysa. Su routina diario cu e
tabata tin antes ta cambia y
e pashent mester custuma cu
un estilo di bida nobo. Esaki
por ta dificil pa e pashent.
Den practica ta asina cu ora
un pashent ta den e fase aki,
pues di acepta cu e ta un
pashent di dialysis, ta
necesario pa ripiti sierto
informacion basico na e
pashent, manera entre otro
3 lorem ipsum :: [Date]
1
pashent a subi of baha etc.). Tin biaha ta combersa cu e
pashent of ta contesta cualke pregunta cu e pashent lo
por tin en cuanto e proceso di dialysis. Pa resumi, e
tareanan di e Dialyse Verpleegkundige ta entre otro pa: 1.
prepara e pashent pa dialysis, 2. atende cu e pashent na
momento cu bai riba e machine di dialysis, 3. monitoria e
situacion di e pashent durante dialysis y 4. socialisa cu e
pashent.
Dialysis
Dialysis ta sosode por medio di un machine cu ta saca e
likido di mas y e toxiconan cu ta den bo curpa. Dialysis ta
reemplasa hopi di e tareanan cu e riñon ta haci
normalmente. Dialysis no por reemplasa e tarea di e riñon
den su totalidad mirando cu un riñon saludabel ta traha 24
ora pa dia pa henter bo bida. Dialysis en cambio ta tuma
lugar 3 of 4 biaha pa siman, pa un maximo di 4 ora y mei.
Dialysis ta yuda e pashent biba un bida relativamente mas
mihor.
Shunt, graft of catether
E pashent mester tin un acceso na su sanger, pa e por
wordo poni na e machine di dialysis. Esaki por sosode por
medio di un shunt, graft of catheter. Den hopi caso un
ciruhano ta pone un shunt pa e pashent. Un shunt ta un
Kehonan cu pashent
ta indica na dokter
di cas:
Hopi pashent ta bai dokter paso
nan ta sinti cansancio, sin
energia, sin gana di come of cu
gana di saka. Tin pashent cu a
bai doctor pa motibo cu nan no
ta orina mas, of pa motibo cu
nan curpa a yena cu vocht y nan
ta haya problema pa hala rosea.
Tin biaha ta sosode cu tin
toxiconan cu ta acumula den e
pashent su curpa pa motibo cu
su riñon no ta deshaci di e likido
cu consequencia cu e pashent
por ripara cu e no tin apetit of cu
e tin smaak malo den bo boca.
Den hopi caso ta ripara cu esaki
a sosode gradualmente te ora e
pashent ta cuminsa sinti hopi
malo. Den hopi caso ta yega na
e dokter mucho laat y no tin otro
opcion pero pa recomenda e
pashent pa cuminsa cu dialysis.
Pues e falta di funcion di riñon no
sa duna symptoma te ora cu e
situacion ta asina drastico cu
dialysis ta e unico opcion.
Haci saminacion regularmente
por yuda detecta e condicion aki
den un fase trempan, den cual un
dieta of remedi por maneha e
condicion aki.
4 lorem ipsum :: [Date]
2
ta scoge cua acceso ta mas
mihor pa e situacion di e
pashent.
Regula bo presion
Tessa ta indica cu ta posibel
pa pashentnan di dialysis
mantene un presion stabil.
Esaki por wordo logra si e
pashent mantene su mes na
e siguiente condicionnan:
1. Usa remedi cu doctor ta
prescribi (den caso cu
tin efecto secundario ta
conseha e pashent pa
bai bek na su dokter y
papia cu ne tocante
esaki)
2. Purba di come menos
salo
3. No bebe mucho likido
E tres puntonan mencion
ariba ta bira parti di e estilo
di bida nobo di e pashent di
riñon. ☐
ader special cu ta wordo
traha di un vena y un arteria.
E ciruhano ta pega nan na
otro (por medio di cirugia) y
e ader aki ta crece bira mas
grandi cu normal. E ader aki
ta bai crese durante 6-8
siman. Despues di 8 siman
por usa e ader aki (shunt)
como acceso na sanger di
e pashent. E sanger ta pasa
dor di e filter, cu ta fungi
como un riñon artificial, den
e machine di dialysis. Pa e
proceso di pasa sanger via
machine di dialysis, mester
usa 2 hangua. Un hangua
pa saca e sanger y un pa
pone e sanger bek.
Den caso cu e shunt no ta
un opcion, tin un chens
grandi cu lo opta pa haci
cirugia pa pone un graft,
cual ta un ader falso. Su
funcion ta mescos cu un
shunt.
Den caso cu e pashent no
tin un shunt of graft, lo e por
haci uso di un catheter. E
catheter ta bai den e ader
grandi y e ader
grandi ta situa den e
pashent su nek of su lies of
bou di su sleutelbeen. E
catheter ta traha na e
mesun manera cu e shunt
pues por medio di e
catheter lo saca sanger,
pas’e den e machine di
dialysis y hiba e sanger bek
na e pashent.
Den ambos caso ta usa un
filter den e machine di
dialysis pa filtra e sanger pa
saca tur e toxico y exceso di
awa.
Hopi biaha ta prefera di
haci uso di e shunt pa
motibo cu esaki ta traha di e
pashent su mesun curpa (su
ader y su arteria). Por ultimo
ta scoge pa e catheter
mirando cu e chens pa
haya infection ta mas grandi
si no tene cuenta cu debido
precaucion.
Cada caso ta diferente
pues e ciruhano lo evalua e
situacion di e pashent y a
base di e evaluacion aki
“E sosten di famia ta yuda e pashent
disfruta di su bida aunke cu e ta un
pashent di dialysis”
E pashentnan cu tin un bon sosten di nan famia, ta
esnan cu tin menos problema cu e proceso di
dialysis.
E pashentnan cu tin mas complicacion, ta esnan cu ta consumi hopi likido di e locual cu ta recomenda.