การกระตุ้นพฤติกรรมในผู้ป่วยหลังโรคหลอดเลือดสมองที่มีภาวะ...

The Journal of Baromarajonani College of Nusing, NakhonratchasimaVol. 24 No. 2 July - December 2018

130

การกระตนพฤตกรรมในผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะซมเศรา:

มมมองทางสมองและประสาทวทยา

ลดดาวลย มนพานช, พย.ม1

ชนกฤทย ชนอารมณ, Ph.D2

บทคดยอ การเจบปวยดวยโรคหลอดเลอดสมองอยางเฉยบพลนกอใหเกดการสญเสยภาพลกษณและความ

สามารถในการท�ากจกรรมในชวตประจ�าวนบคคลทมกระบวนการปรบตวเผชญการสญเสยไมเหมาะ

สมอาจท�าใหเกดความเครยดเรอรงจนน�าไปสภาวะซมเศราได บทความนมวตถประสงคเพออภปราย

วาพยาบาลควรท�าอยางไรเพอทจะสงเสรมการเผชญปญหาทเหมาะสมและปองกนไมใหผปวยหลงโรค

หลอดเลอดสมองมภาวะสขภาพจตทแยลงในเนอหาสวนแรกผเขยนอธบายถงกระบวนการเผชญปญหา

ของผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองวาน�าไปสภาวะซมเศราไดอยางไรจากนนจงน�าเสนอแนวคดการ

บ�าบดดวยการกระตนพฤตกรรมโดยอธบายเชอมโยงกบหลกการท�าหนาทของสมองและประสาทวทยา

เกยวกบการเรยนรและกระท�าพฤตกรรม ในตอนทายผเขยนไดใหขอเสนอแนะส�าหรบพยาบาลในการ

ประยกตใชหลกการท�าหนาทของสมองและประสาทวทยาในการวางแผนกจกรรมการพยาบาลเพอสง

เสรมการปรบตวและกระตนใหเกดพฤตกรรมการเผชญปญหาในผปวยหลงหลอดเลอดสมอง

ค�าส�าคญ:ภาวะซมเศราหลงโรคหลอดเลอดสมอง,การกระตนพฤตกรรม,สมองและประสาทวทยา

1นสตพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาการพยาบาลสขภาพจตและจตเวชคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน2อาจารยประจ�าสาขาวชาการพยาบาลสขภาพจตและจตเวชคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

Received:April25,2018;Revised:May28,2018;Accepted:June26,2018

�� 24 ��2.indd 130 17/12/2561 15:40:00

131The Journal of Baromarajonani College of Nusing, NakhonratchasimaVol. 24 No. 2 July - December 2018

BehavioralActivationinPost-strokePatientswithDepression:

BrainandNeurosciencePerspectives

Laddawan Manpanit, MSN.1

Chanokruthai Chenarom, Ph.D2

Abstract Beingstrugglewithacutecerebrovasculardiseaseleadstothelossofbodyimageandimpaired

abilityofdoingdailylifeactivities.Individualswhoreacttolosswithunhealthycopingprocesscould

initiatechronicstressresponsethatcould,inturn,bringaboutpsychologicaldepression.Thisarticle

aimed todiscussonwhatnursesshoulddo topromotehealthycopingandprevent furthermental

deterioration of post-strokepatients. First, the authors describedhowpost-stroke copingprocess

couldleadtopathologicaldepression.Then,thetherapeuticconceptofbehavioralactivationisintro-

ducedandexplainedinaccordancewithrecentknowledgeonbrainandneuroscienceoflearningand

behavioral execution. In thefinalpart, theauthorsprovided recommendations fornurses toapply

principlesofbrainandneurosciencefunctioninnursingcareplantopromoteadaptationandactivate

copingbehaviorinpost-strokepatients.

Keywords:Post-strokeDepression,BehavioralActivation,BrainandNeuroscience

1StudentofMasterdegree,FacultyofNursing,KhonKaenUniversity2LecturerofHealthandPsychiatricnursing,FacultyofNursing,KhonKaenUniversity

Received:April25,2018;Revised:May28,2018;Accepted:June26,2018

�� 24 ��2.indd 131 17/12/2561 15:40:00


132

บทน�า ในการด�าเนนชวตของบคคล ยอมตอง

เผชญกบประสบการณชวตตางๆทงความส�าเรจ

และอปสรรคปญหาทบางครงหนกหนาสาหสจน

เรยกไดวาเปนวกฤตของชวตอนเปนเหตการณท

เกดขนอยางไมคาดคดกอใหเกดความทกขอยาง

เฉยบพลนจนไมสามารถเผชญปญหาไดอยางปกต

อยางไรกตามค�าพดของจตวทยาอรคอรคสนทได

กลาวไววา“วกฤตเกดขนไดเสมอแตไมจ�าเปนตอง

เปนหายนะทจรงแลวชวงวกฤตเปนเวลาทมนษย

เรยนรไดมากทสด เพราะตองงดเอาสตปญญา

ทงหมดทเคยมมาใชเพอขบคดใหหลดพนจาก

สภาวะนนเพอเผชญวกฤตครงใหมเรยนรบทเรยน

ชวตบทตอไป”(Erikson,1959)ค�ากลาวนแสดงให

เหนวาแมวกฤตชวตจะเปนสงไมพงปรารถนาแต

กเปนโอกาสทบคคลจะไดเรยนร เขาใจธรรมชาต

ของชวตมความสามารถปรบตวเผชญปญหากอ

ใหเกดวฒภาวะทมากขนตามประสบการณชวตท

ไดรบ

การเจบปวยดวยโรคหลอดเลอดสมอง

สงผลกระทบตอภาพลกษณ ความสามารถใน

การดแลตนเองการปฏบตกจวตรประจ�าวนรวม

ถงวถชวตและหนาทการงานจากขอจ�ากดของ

ภาวะสขภาพทเปลยนไป อกทงการฟนฟบ�าบด

ทยาวนาน มกกอใหเกดความเครยดเรอรง (van

Rijsbergen,Mark,Kop, deKort,&Sitskoorn,

2018)ผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองทปรบตวไม

ไดจะแสดงออกดวยการแยกตวเองออกจากสงคม

หลบเลยงการเผชญหนาผคน เลกท�ากจกรรมทาง

สงคมทเคยท�าแลวมความสข ซงเปนการใชกลไก

การเผชญปญหาแบบหลกเลยง (Avoidance cop-

ing style)ทรงแตจะน�าไปสความเครยดทเพมขน

(LoBuono,Corallo,Bramanti,&Marino,2017)

มผ ปวยดวยโรคหลอดเลอดสมองเปนจ�านวน

มากทไมสามารถปรบตวกบวกฤตชวตนได เกด

ความทกขสะสมจนน�าไปสภาวะซมเศราในทสด

(vanRijsbergen et al., 2018;จนทรจรา สสวาง

และปลวชชทองแตง,2559)

แนวคดการปรบพฤตกรรมเพอกระตนให

ผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองสามารถปรบตว

เผชญปญหา เปนสงทพยาบาลควรท�าความเขาใจ

เพอใหการชวยเหลอผปวยไดอยางมประสทธภาพ

บทความนน�าเสนอผลการทบทวนวรรณกรรม

เพออธบายลกษณะการเผชญความเครยดของ

ผปวยหลงหลอดเลอดสมองทปรบตวรบความเจบ

ปวยและการเปลยนแปลงไมได น�าไปสการเกด

ภาวะซมเศราและกระบวนการกระตนพฤตกรรม

(BehavioralActivation) เพอสงเสรมการปรบตว

และเผชญปญหา (Mitchell, et al., 2008)โดยจะ

แบงเนอหาออกเปนสามสวนสวนแรกเปนการน�า

เสนอเกยวกบการเผชญความเครยดของผปวยหลง

โรคหลอดเลอดสมองทน�าไปสภาวะซมเศราสวน

ทสองจะกลาวถงแนวคดการกระตนพฤตกรรม

และการเรยนรพฤตกรรมใหมทน�าไปสการปรบตว

ทมประสทธภาพ เชอมโยงไปถงองคความรเรอง

สมองและประสาทวทยาทเกยวกบพฤตกรรมการ

เผชญปญหาและสวนทสามน�าเสนอการประยกต

ใชโปรแกรมการกระตนพฤตกรรมในกจกรรม

ทางการพยาบาลเพอชวยใหผปวยมก�าลงใจ เรยน

รทางเลอกของพฤตกรรมการเผชญปญหาและม

ความมงมนสามารถเผชญอปสรรคตางๆเพอคง

ไวซงพฤตกรรมการเผชญปญหาทดได

�� 24 ��2.indd 132 17/12/2561 15:40:00


การเผชญความเครยดของผปวยโรคหลอด

เลอดสมองทน�าไปสภาวะซมเศรา ผลกระทบจากการปวยดวยโรคหลอด

เลอดสมองถอเปนภาวะสญเสย (Loss) ทท�าให

เกดการเปลยนแปลงในชวตของผปวยทกดาน

ทงดานภาพลกษณ ความสามารถในการปฏบต

กจกรรมตางๆหนาทการงานและความสมพนธ

กบผอนในสงคม(สภาภรณนากลางและมณฑล

ทองนตย,2559)จนกลาวไดวาผปวยสญเสย“ตว

ตน” ทเคยเปนกอนหนาการเจบปวย และตอง

อาศยกระบวนการปรบตวปรบใจ เพอน�าไปสอต

ลกษณและแนวทางการปฏบตตวใหมทเหมาะสม

กบภาวะสขภาพในปจจบน เนองจากภาวะหลอด

เลอดสมองมกเกดขนโดยทผปวยคาดไมถงและ

ไมไดเตรยมตวเพอรบการเปลยนแปลง(ลฆวปยะ

บณฑตกล,2555)การสญเสยแบบฉบพลนท�าให

กระบวนการปรบตวตอบสนองตอการสญเสย

(Griefprocess)ตงแตระยะปฏเสธ(Denial)โกรธ

(Anger)ตอรอง(Bargain)ซมเศรา(Depress)และ

ยอมรบ(Accept)เปนไปอยางยากล�าบาก(Alasze-

wski,Alaszewski,&Potter, 2004)ผปวยแตละ

คนจะใชระยะเวลาไมเทากนและมปฏกรยาตอบ

สนองตอการสญเสยนแตกตางกนออกไปผทตด

อยกบภาวะปฏเสธกจะไมรบรถงความจ�าเปนใน

การปรบตวหรอผทรบรการสญเสยแตตดอยใน

วงวนของภาวะซมเศราจนถอนตวไมขนกจะไมม

พละก�าลงในการเผชญปญหา (Kuber –Ross&

Kesster,2005)เหนไดจากอบตการณของภาวะซม

เศราทพบไดถงรอยละ25–79ในผปวยโรคหลอด

เลอดสมอง(Thomas&Lincoln,2008)โดยพบมาก

ในระยะ3ถง6เดอนหลงการเกดภาวะฉกเฉนจาก

โรคหลอดเลอดสมอง และสามารถจะพฒนาไป

เปนโรคซมเศราไดถงรอยละ31ภายใน5ปหลง

จากปวยดวยโรคหลอดเลอดสมอง (Hackett&

Pickles,2014)

อตราการเกดภาวะซมเศราทสงในผปวย

กลมนสะทอนใหเหนถงธรรมชาตของโรคหลอด

เลอดสมองทนอกจากจะเกดขนอยางเฉยบพลน

ท�าใหผปวยไมทนไดตงตวแลวผลกระทบทตาม

มายงมลกษณะเรอรงท�าใหเกดความเครยดสงสม

อกดวย เพราะความสามารถตางๆทเปลยนแปลง

ไปจากความเสยหายในสมองตองใชระยะเวลา

ยาวนานในการฟนฟหรอบางครงเปนการเสยหาย

อยางถาวรวถชวตตองเปลยนไป (เพญศร สรสรา

รมย, 2550) ผปวยเกดทอแทวาความทกขทเกด

ขนไมมจดสนสดและไมมทางออกน�าไปสภาวะ

ซมเศราสนหวงและยอมจ�านนตอสถานการณ

(Learned helplessness) สงเกตเหนไดจากการม

พฤตกรรมหลบเลยงเฉยชายอมรบสภาพไมยนด

ยนรายตอปญหาท�าใหปญหายงสงสมมากขน

จนบนทอนก�าลงใจและความรสกทดตอตนเอง

จงปฏเสธและถอยหนจากปญหาตอไปเกดเปน

วงจรเลวราย(Viciouscycle)จนพฒนาเปนโรคซม

เศราอยางเตมรปแบบในทสด(วราลกษณทองใบ

ปราสาท, 2549) ซงหากปลอยใหด�าเนนมาจนถง

จดนแลว จะเปนอปสรรคตอการดแลชวยเหลอ

ผปวยเปนอยางยง การดแลเพอประคบประคอง

ใหผ ปวยผานพนภาวะวกฤตทางจตใจปองกน

การเกดภาวะซมเศราทรนแรงจงมความส�าคญ

มากพยาบาลควรวางเปาหมายเพอเอออ�านวยให

ผปวยผานจากภาวะซมเศราไปสการยอมรบการ

เจบปวยและสรางความหวงก�าลงใจพรอมตอ

การเรยนรพฤตกรรมการเผชญปญหาสามารถผาน

ภาวะวกฤตไปสสมดลใหมทางจตใจอกครงหนงได

�� 24 ��2.indd 133 17/12/2561 15:40:00


134

ถงแมภาวะซมเศราจะเปนระยะหนงทเกดขนได

ตามปกตในปฏกรยาตอบสนองตอการสญเสย

แตกเปนระยะส�าคญทพยาบาลตองใหความสนใจ

เปนพเศษ(Dar,etal.,2017)เพราะกอนหนาระยะ

น กลาวไดวา ผปวยยงไมรบรถงความจ�าเปนใน

การปรบตวปฏเสธปญหาทเกดขนอาจรสกโกรธ

และตอรองตอสถานการณการผานมาจนถงระยะ

ซมเศราจงเปนสญญาณแรกทบงชวา ผ ปวยได

ตระหนกแลววาสงทเกดขนนนเปนความจรงและ

ไมมทางหลกเลยงไดระยะซมเศราจงเปนชวงเวลา

ส�าคญทน�าไปสทางเลอกวาผปวยจะเผชญปญหา

แบบเขาหาหรอหลกเลยง (SeawardBL, 2012)

ภาวะซมเศราทไมรนแรงอาจเปนสญญาณเตอน

ชวยกระตนผปวยใหเรมกระบวนการปรบตวแต

ถาผปวยตดอยทระยะใดระยะหนงเนนนานเกน

ไปความเครยดทสะสมจนจตใจออนลาเกดภาวะ

ซมเศราทรนแรงหมดพลงกายและพลงใจในการ

เผชญปญหาสงเหลานสะทอนใหเหนจากปฏกรยา

ตอบสนองตอการสญเสยจากมมมองของสมอง

และประสาทวทยาดงจะไดกลาวถงดงตอไปน

เมอเผชญความเปลยนแปลงจากภาวะ

สขภาพผปวยอาจแสดงทาทปฏเสธ ไมยอมรบ

ความจรง เนองจากสมองมลกษณะโนมเอยงเขา

สภาวะปกต (Normalcy bias) ท�าใหบคคลเชอ

วาชวตจะด�าเนนไปตามปกตทเคยเปน (Nicolle,

Fleming,Bach,Driver,&Dolan,2011)เมอเกด

เหตการณทอยนอกเหนอจากทเคยประสบมาจง

ใชเวลานานในการรบรและเขาใจสวนใหญแลว

ระยะปฏเสธจะสงผลใหกระบวนการปรบตวลาชา

แตในบางรายการตดขาดการรบรและความรสกตอ

เหตการณ(Dissociation)โดยสนเชงกอาจเกดขน

ได ตอเมอบคคลเรมเผชญความยงยากจนไมอาจ

ปฏเสธไดอกตอไปความหงดหงด โกรธตนเอง

บคคลอนหรอบางครงกไมอาจระบเปาหมายของ

ความโกรธไดกเกดขนเมอAmygdalaซงท�าหนาท

เปนสญญาณเตอนภยประเมนไดถงสงคกคามทาง

อารมณนกจะไปกระตนHypothalamicPituitary

Adrenal axisใหหลงฮอรโมนความเครยดระบบ

ประสาทอตโนมต Sympathetic จะถกกระตนให

มปฏกรยาตอสเผชญหรอหนจากปญหาพรอม

กนนน บคคลจะพยายามปะตดปะตอเรองราว

เพอท�าความเขาใจทมาทไปของเหตการณและตอ

รองเรองราวใหเปนไปตามแบบทตนเองยอมรบได

จนเมอตระหนกวาการตอรองนนไรผลความรสก

ถกคกคามจากการสญเสยทเกดขนยงไปกระตน

Amygdala และHPA axis มากขน จนสารสอ

ประสาทถกใชจนขาดสมดลหากบคคลสามารถ

ปรบตว จดการสถานการณและขจดความเครยด

ได สมดลของสารเคมในสมองกจะกลบสภาวะ

ปกต แตถาปญหายงด�าเนนตอไป รางกายอยใน

สภาวะเครยดอยางเรอรงสารสอประสาทหลกใน

สมองถกใชจนหมดสมองจงหมดพลงและเหนอย

ลา ดงนนการจะฟนฟสภาพจตใจจงตองใหความ

ส�าคญตงแตกานสมองทเปนแหลงพลงงานไป

จนถงสมองสวนบนซงเปนแหลงของพลงความมง

มนในการเผชญปญหากนเลยทเดยว(Kozlowski,

Hutchinson,Hurley,Rowley,&Sutherland,2017)

แนวคดการกระตนพฤตกรรมกบสมองและ

ประสาทวทยาทางจต ธรรมชาตของจตใจและพฤตกรรมของ

มนษยนน มความเชอมโยงกบการท�าหนาทของ

สมองอยางไรกตามพฤตกรรมเปนเรองซบซอน

เพราะไมไดเปนผลจากโครงสรางหรอวงจรของ

�� 24 ��2.indd 134 17/12/2561 15:40:00


สมองสวนใดสวนหนงโดยเฉพาะแตเปนผลจาก

การท�าหนาทรวมกนของสมองทงกอน เนองจาก

สมองของมนษยมววฒนาการมากกวาพฤตกรรม

ของมนษยจงมความซบซอนกวาสตวเลยงลกดวย

นมชนดอนในทางวชาการนนสมองสามารถแบง

ออกไดเปนสามสวนคอสมองสวนลางหรอกาน

สมองมโครงสรางส�าคญคอ ศนยสญญาณการก

ระตนการท�างานของสมอง(ReticularActivating

System)และศนยสารสอประสาท (Neurotrans-

mitter center)ท�าหนาทควบคมปฏกรยาทจ�าเปน

ตอการอยรอด เชนการหายใจการเตนของหวใจ

การไหลเวยนของเลอดวงจรตนหลบความอยาก

อาหาร และการขบถาย ถดขนไปดานบนทโอบ

ลอมกานสมองไว คอสมองสวนกลาง มระบบ

ลมบก (Limbic system)ท�าหนาทเกยวของกบ

สญชาตญาณ คอยตดสนวาสงเร าท เข ามาใน

ความสนใจนนเปนอนตรายหรอเปนโอกาสอน

ดของชวต และสรางอารมณความทรงจ�า สวน

โครงสรางดานบนสดของสมองนนคอสมองสวน

บน (Neo-cortex)ท�าหนาทเกยวกบการรบและ

ประมวลขอมลจากสงแวดลอมคดวเคราะหเชง

ตรรกะเหตผลวางแผนรกษาความตงใจและความ

รตว(Wiest,2012)

พฤตกรรมการเผชญปญหาของบคคลจะ

เปนอยางไรนน เกดจากการท�างานรวมกนของ

สมองทงสามสวนทกลาวขางตน อยางไรกตาม

การขดแยงกเกดขนไดระหวางการท�างานของ

สมองสวนบน ซงเปนสมองสวนคด (Thinking

brain)กบสมองสวนกลางและสวนลางซงรวมกน

เปนสมองสวนอารมณ (Emotional brain)สมอง

สวนอารมณนนเปรยบเสมอนฐานขอมลหรอคลง

เกบความรทสะสมจากประสบการณเดม เมอถก

กระตนกจะสงสญญาณออกมาในรปของอารมณ

และแรงจงใจในการท�าพฤตกรรม และสมอง

สวนคด เปรยบเสมอนเปนเครองค�านวณวาจะ

สามารถน�าขอมลประสบการณนนมาประยกตใช

กบสถานการณปจจบนอยางไรสงผลลพธออกมา

ในรปของความคดเชงเหตผลการวางแผนการและ

เจตนาความมงมนในการท�าพฤตกรรมนนการขด

แยงกนในการท�างานของสมองนปรากฏใหเหน

ไดหลายลกษณะ ทงในแบบทสมองสวนบนของ

ผปวยรบรความจ�าเปนในเชงเหตผลและประโยชน

ของการปรบเปลยนพฤตกรรมมองเหนเปาหมาย

และคดแผนการสความส�าเรจแตสมองสวนลาง

กลบตองการท�าตามความรสกทเรยกรองหาความ

สขสบายและเมอรสกเบอเหนอยหรอทอแทกจะ

เรยกรองใหเกดพฤตกรรมการเผชญปญหาแบบ

ตามอารมณแทนการใชเหตผลในทางกลบกนหาก

สมองสวนอารมณมความฮกเหม มแรงจงใจทจะ

การเผชญปญหาอยางเตมเปยม แตสมองสวนคด

ขาดความสามารถในการวางแผนก�าหนดแนวทาง

การกระท�าภายใตบรบทและสถานการณชวตของ

ตน ไมสามารถพลกแพลงพฤตกรรมเมอพบเจอ

ปญหาหรอไมสามารถควบคมจตใจใหมความมง

มนยบยงความกลวไมกลาเผชญปญหาไมได การ

แกไขปญหาจงประสบความลมเหลวจนขาดความ

มนใจแรงจงใจทมกอาจหมดลงไดเชนกน(Pessoa,

2015;Williamsetal.,2008)

นอกจากสมองสวนอารมณจะเปนแหลง

ของแรงจงใจจากความตองการตามสญชาตญาณ

แลว สมองสวนนยงท�าหนาทสรางนสยความ

เคยชน ซงเป นระบบอตโนมตเพอประหยด

พลงงานของสมองดวย ในขณะทสมองสวนคด

ทอยดานบนโดยเฉพาะดานหนาคอ Prefrontal

�� 24 ��2.indd 135 17/12/2561 15:40:00


136

cortex (PFC) นนใชพลงงานมากเพราะตอง

วเคราะหวาจะตอบสนองสถานการณใหมๆท

ไมเคยประสบอยางไรแตสมองสวนลาง จะเปน

แหลงของการกระท�าทเรยนรมาจากประสบการณ

เดม จนเกดเปนพฤตกรรมแบบอตโนมตทงนสย

ความเคยชนและความเชยวชาญโดยมสมองสวน

ทเกยวของคอBasalgangliaซงมโครงสรางอยใกล

กบThalamusท�าหนาทจบแบบแผนและจดจ�ารป

แบบการตอบสนองตอสงกระตนโดยท�างานรวม

กบสมองนอยหรอcerebellumซงเปนสมองสวน

ทอยดานหลงเพอก�าหนดแนวทางตอบสนองดวย

การกระท�าในรปแบบซ�าเดมเมอจะเปลยนรปแบบ

พฤตกรรมไปจากเดมสมองจงมแรงตานจากนสย

เดมทสมองสวนหลง

ทมาภาพ:ดดแปลงภาพจากFigure1.6FronttobackinFogarty,2009;pp.10

7

ทงในแบบทสมองสวนบนของผปวยรบรความจาเปนในเชงเหตผลและประโยชนของการปรบเปลยนพฤตกรรม มองเหนเปาหมาย และคดแผนการสความสาเรจ แตสมองสวนลางกลบตองการทาตามความรสกทเรยกรองหาความสขสบาย และเมอรสกเบอเหนอยหรอทอแท กจะเรยกรองใหเกดพฤตกรรมการเผชญปญหาแบบตามอารมณแทนการใชเหตผล ในทางกลบกน หากสมองสวนอารมณมความฮกเหม มแรงจงใจทจะการเผชญปญหาอยางเตมเปยม แตสมองสวนคดขาดความสามารถในการวางแผน กาหนดแนวทางการกระทาภายใตบรบทและสถานการณชวตของตน ไมสามารถพลกแพลงพฤตกรรมเมอพบเจอปญหา หรอไมสามารถควบคมจตใจใหมความมงมน ยบย งความกลวไมกลาเผชญปญหาไมได การแกไขปญหาจงประสบความลมเหลว จนขาดความมนใจ แรงจงใจทมกอาจหมดลงไดเชนกน (Pessoa, 2015; Williams et al., 2008)

นอกจากสมองสวนอารมณจะเปนแหลงของแรงจงใจจากความตองการตามสญชาตญาณแลว สมองสวนนยงทาหนาทสรางนสยความเคยชน ซงเปนระบบอตโนมตเพอประหยดพลงงานของสมองดวย ในขณะทสมองสวนคดทอยดานบนโดยเฉพาะดานหนาคอ Prefrontal cortex (PFC) นนใชพลงงานมากเพราะตองวเคราะหวาจะตอบสนองสถานการณใหมๆทไมเคยประสบอยางไร แตสมองสวนลาง จะเปนแหลงของการกระทาทเรยนรมาจากประสบการณเดม จนเกดเปนพฤตกรรมแบบอตโนมตทงนสย ความเคยชนและความเชยวชาญ โดยมสมองสวนทเกยวของคอ Basal ganglia ซงมโครงสรางอยใกลกบ Thalamus ทาหนาทจบแบบแผนและจดจารปแบบการตอบสนองตอสงกระตน โดยทางานรวมกบสมองนอยหรอ cerebellum ซงเปนสมองสวนทอยดานหลง เพอกาหนดแนวทางตอบสนองดวยการกระทาในรปแบบซ าเดมเมอจะเปลยนรปแบบพฤตกรรมไปจากเดม สมองจงมแรงตานจากนสยเดมทสมองสวนหลง

ทมาภาพ: ดดแปลงภาพจาก Figure 1.6 Front to back in Fogarty, 2009; pp. 10

จากทกลาวมาจะเหนไดวาการจะกระตน

ใหบคคลมพฤตกรรมใดนนการท�างานของสมอง

ทบรณาการสอดคลองไปในทางเดยวกนเปน

สงส�าคญอยางไรกตามอปสรรคในการกระตนพ

ฤตกรรมการเผชญปญหาในผปวยหลงโรคหลอด

เลอดสมองกคอความเครยดและทอแทสนหวง

ท�าใหระบบลมบกถกกระตนอยางหนกสมอง

สวนลางจงหลกหนการเผชญปญหา ใชแตพฤต

กรรมเดมๆปฏเสธทจะเรยนร ไมสามารถใชพลง

จากสตปญญาจากสมองสวนบนโดยเฉพาะสวน

PFCได ดงนนการกระตนใหเกดพฤตกรรมใหม

ในผปวยกลมน จงตองค�านงถงการดแลสมองให

คลายความหวาดกลวเพอฟนฟพลงและแรงจงใจ

ตามสญชาตญาณใหไดกอน แลวจงเสรมสราง

ความมงมนตงใจใหสมองสวนPFCมพลงในการ

เรยนร รวมทงมการกระตนพฤตกรรมเปาหมาย

ในระดบทเหมาะสมอยางสม�าเสมอเปนระยะเวลา

นานพอทจะสรางวงจรนสยใหมขนในสมองสวน

หลงทน�าไปสการเรยนรพฤตกรรมอยางยงยนดวย

(Medina,2009)

โปรแกรมการกระตนพฤตกรรมในผปวยซม

เศราหลงโรคหลอดเลอดสมอง ผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะ

ซมเศรามกมพฤตกรรมแยกตวเลกท�ากจกรรมทาง

สงคมไมตดตามการรกษาและกายภาพบ�าบดซง

�� 24 ��2.indd 136 17/12/2561 15:40:01


กอใหเกดผลเสยทมากขนทงตอรางกายและจตใจ

หากไมไดรบการดแลจตใจและฟนฟสมรรถภาพ

ทางกายอยางเหมาะสม อาจกลายเปนความ

พการอยางถาวรได (Kouwenhoven,Kirkevold,

Engedal,Biong,&Kim,2011)ดวยความจ�าเปน

น จงมโปรแกรมเพอชวยใหผปวยหลงโรคหลอด

เลอดสมองเกดการปรบตวทเรยกวา “อยกบโรค

หลอดเลอดสมองไดดวยด”หรอ “LivingWell

WithStroke”ทพฒนาโดยMitchelletal. (2008)

มเนอหาการบ�าบดประกอบดวย 3องคประกอบ

หลกคอ การกระตนพฤตกรรม (Behavioral

Activation)การสงเสรมความสามารถในการแกไข

ปญหา (Problem Solving) และการปรบความ

คดและพฤตกรรม (Cognitive andBehavioral

Modification) โดยบ�าบดแบบกลมสปดาหละ

1ครงตอเนองกน8สปดาหโดยมกรอบแนวคด

เพอช วยสงเสรมใหผ ป วยเปลยนผานภาวะ

สขภาพจตจากการหลกหนปญหา (Trigger-Re-

sponse-Avoidance Pattern; TRAP) ไปสการ

เผชญปญหา (Trigger-Response-Alternative

Coping;TRAC)มเนอหาการบ�าบดประกอบดวย

3 ขนตอน ในขนตอนแรกจะเปนการท�ากจกรรม

ส�ารวจความรสกและอารมณตอการเจบปวยและ

วเคราะหพฤตกรรมการเผชญปญหาของตนเอง

เพอใหเกดการยอมรบวาการหลกเลยงการเผชญ

ปญหาไดกอใหเกดผลกระทบอยางไรบางและ

ตระหนกถงความส�าคญในการเผชญปญหา ใน

ขนตอมาผบ�าบดจะชวยใหผปวยผานกระบวนการ

แกไขปญหาตงแตการวเคราะหปญหาตงเปาหมาย

วางแผนกลยทธประคบประคองใหเกดพฤตกรรม

เปาหมายจรง และประเมนผลหลงลงมอปฏบต

และในขนตอนสดทายของโปรแกรมคอการปรบ

ความคด และพฤตกรรม เพอใหบคลไดเกดมม

มองทางบวกในการด�าเนนชวตรวมกบโรคหลอด

เลอดสมองมองเหนคณคาในตนเองจตใจมความ

สงบสขเขาสสมดล เกดนสยหรอแนวปฏบตใหม

ในการด�าเนนชวต

ภาพท1รปแบบพฤตกรรมการหลกหน(TRAP)

ทมาของภาพ:แปลจากJacobson,Martell,&Dimidjian,(2001)

9

ความคด และพฤตกรรม เพอใหบคลไดเกดมมมองทางบวกในการดาเนนชวตรวมกบโรคหลอดเลอดสมอง มองเหนคณคาในตนเองจตใจมความสงบสขเขาสสมดล เกดนสยหรอแนวปฏบตใหมในการดาเนนชวต

ทมาของภาพ: แปลจาก Jacobson, Martell, & Dimidjian, (2001)

ภาพท 2 รปแบบการเผชญปญหา (TRAC) ทมาของภาพ: แปลจาก Jacobson, Martell, & Dimidjian, (2001)

ในดานประสทธผลของโปรแกรมนน จากการทบทวนวรรณกรรมพบงานวจยแบบ Randomized Controlled Trialโดย Mitchell et al. (2008) ทเปรยบเทยบผลของการไดรบการบาบดดวยโปรแกรม Living Well With Stroke ในผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะซมเศราและไดรบการรกษาดวยยาตานเศรา ผลการศกษาพบวากลมผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองมภาวะซมเศราทไดรบโปรแกรมการบาบด มอาการ

ภาพท 1 รปแบบพฤตกรรมการหลกหน (TRAP)

�� 24 ��2.indd 137 17/12/2561 15:40:02


138

ภาพท2รปแบบการเผชญปญหา(TRAC)

ทมาของภาพ:แปลจากJacobson,Martell,&Dimidjian,(2001)

9

ความคด และพฤตกรรม เพอใหบคลไดเกดมมมองทางบวกในการดาเนนชวตรวมกบโรคหลอดเลอดสมอง มองเหนคณคาในตนเองจตใจมความสงบสขเขาสสมดล เกดนสยหรอแนวปฏบตใหมในการดาเนนชวต

ทมาของภาพ: แปลจาก Jacobson, Martell, & Dimidjian, (2001)

ภาพท 2 รปแบบการเผชญปญหา (TRAC) ทมาของภาพ: แปลจาก Jacobson, Martell, & Dimidjian, (2001)

ในดานประสทธผลของโปรแกรมนน จากการทบทวนวรรณกรรมพบงานวจยแบบ Randomized Controlled Trialโดย Mitchell et al. (2008) ทเปรยบเทยบผลของการไดรบการบาบดดวยโปรแกรม Living Well With Stroke ในผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะซมเศราและไดรบการรกษาดวยยาตานเศรา ผลการศกษาพบวากลมผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองมภาวะซมเศราทไดรบโปรแกรมการบาบด มอาการ

ภาพท 1 รปแบบพฤตกรรมการหลกหน (TRAP)

ในดานประสทธผลของโปรแกรมนนจาก

การทบทวนวรรณกรรมพบงานวจยแบบRandom-

izedControlledTrialโดยMitchell et al. (2008)

ทเปรยบเทยบผลของการไดรบการบ�าบดดวย

โปรแกรมLivingWellWithStrokeในผปวยหลง

โรคหลอดเลอดสมองทมภาวะซมเศราและไดรบ

การรกษาดวยยาตานเศราผลการศกษาพบวากลม

ผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองมภาวะซมเศราท

ไดรบโปรแกรมการบ�าบด มอาการซมเศราลดลง

มากกวากลมผปวยทไดรกษาดวยยาเพยงอยางเดยว

อยางมนยส�าคญทางสถตรวมทงมการปรบตวหลง

การเจบปวยดขนมการปรบเปลยนพฤตกรรมการ

เผชญปญหาทเหมาะสมขนนอกจากนยงมงาน

วจยทศกษาผลระยะยาวของการใชโปรแกรมรวม

กบการใชยาตานเศราในผปวยหลงโรคหลอดเลอด

สมองทมภาวะซมเศราโดยวดผลตอเนองในระยะ

6เดอน9เดอน12เดอนและ24เดอน(Mitchell

etal.,2009;Ruthetal.,2011)ซงผลการศกษาพบ

วา กลมผปวยเรมมการกลบเปนซ�าของภาวะซม

เศรา 12 เดอนขนไปหลงจากไดรบการบ�าบดจง

สรปไดวาการใชโปรแกรมการบ�าบดดงกลาวน ม

ผลในการปองกนภาวะซมเศราก�าเรบซ�าไดอยาง

นอยในระยะเวลา1ป ในการศกษาเดยวกนน ยง

พบวาปจจยทท�าใหผปวยเกดภาวะซมเศรานนคอ

การขาดแรงสนบสนนทางดานสงคมและขอจ�ากด

ดานรางกายของผปวย การกลบซ�าของภาวะซม

เศราในผปวยกลมน ชใหเหนผลทตามมาจากการ

เจบปวยโรคหลอดเลอดสมองตอภาวะสขภาพและ

การด�าเนนชวตท�าใหผปวยตองมการปรบตวอยาง

ตอเนองจงตองอาศยทงแรงสนบสนนจากสงคม

สงแวดลอม และก�าลงใจ รวมทงความมงมนไม

ยอทอตอปญหาทเกดขน

การประยกตใชหลกการกระตนพฤตกรรมในการ

พยาบาลผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมอง

การใชหลกการตามกระบวนการฟนฟการ

�� 24 ��2.indd 138 17/12/2561 15:40:03


ท�างานของสมองเพอกระตนพฤตกรรมการเผชญ

ปญหาในผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะ

ซมเศรานนพยาบาลอาจตองเผชญกบความรสก

โศกเศราไรพลงมองโลกทางลบอยางไมมเหตผล

ของผปวยทสงผลใหเกดความยากล�าบากในการ

สรางสมพนธภาพ ซงถอเปนความทาทายอยาง

มากเพราะการปรบเปลยนจากAvoidancePattern

ไปสAlternativeCopingนนไมสามารถท�าไดเพยง

การปรบเปลยนความคดใหเปนไปในทางบวกมาก

ขนหรอการฝกทกษะทางพฤตกรรมใหแกปญหา

ชวตเปนเทานนแตเปนกระบวนการเรยนรเพอน�า

ไปสการมวฒภาวะทางจตใจทสงขนจากการเขาใจ

ความทกข และการหาทางออกใหกบความทกข

ของตนดวยการยอมรบความจรงและเผชญหนา

กบปญหาดวยรปแบบการกระท�าใหมๆทไมเคยท�า

มากอนทงนจากหลกการดานสมองและประสาท

วทยานนอปสรรคในการเรยนรพฤตกรรมใหมม

อยางนอย3ลกษณะอนดบแรกคอการตอตาน

จากกานสมองทหมดพลงจากความเหนอยลา

เพราะความเครยดทกระตนสมองอยางเรอรงจน

สารสอประสาทในสมองขาดแคลนอนดบทสอง

คอการตอตานจากสมองสวนอารมณ ในระบบ

ลมบกทAmygdalaรสกถกคกคามจากการทชวต

ตองเปลยนแปลงไปจากสงทเคยเปน และBasal

ganglia ทคอยแนะน�าใหบคคลใชนสยหรอ

พฤตกรรมเดมเพอหลกเลยงการเผชญความ

ย งยาก และในอนดบทสาม คอ การหมดพลง

ของ Neo-cortex ท�าใหไมสามารถยบยงการม

พฤตกรรมตามความตองการของสมองสวน

อารมณได จงไมสามารถยนหยดตามความมง

มนทจะเปลยนแปลงตนเองใหกลาเผชญปญหา

ไมสามารถขบคดแผนการในการเผชญปญหา

หรอหาวธแกไขอปสรรคปญหาได ดงนนการจะ

ผลกดนใหผปวยมพฤตกรรมการเผชญปญหาทด

ต องสงเสรมใหสมองมพลง เป นอสระจาก

ความเครยดและอารมณเศรา จงจะสามารถสงผล

ใหสมองสวนบนปลอดโปรงพอทจะมก�าลงขบคด

วางแผนและมพฤตกรรมตามเปาหมายทวางไวได

พยาบาลทเขาใจในหลกการของสมองจงตองเรม

ตงแตการดแลดานรางกายและจตใจ ใหมความ

พรอมสพฤตกรรมการปรบตวตลอดจนชวยให

ผปวยมแรงจงใจและความหวงทจะปรบตวเพอ

ไปสสงทดกวาและการมความมงมนทจะสานตอ

ความตงใจใหเกดการเปลยนแปลงทดขนในชวต

ดงสรปเปนหลกการไดดงน

1. สงเสรมสขภาวะทางกายใหมพลง

ความพรอมตอการเผชญปญหา

การน�าแนวคดสงเสรมการเผชญปญหามา

ใชในการบ�าบดผปวยหลงโรคหลอดเลอดสมอง

นนพยาบาลจะตองค�านงกระบวนการตอบสนอง

ทางจตตอการสญเสย และใหเวลาในการท�าใจ

ยอมรบสถานะผปวยรวมทงสรางโอกาสใหผปวย

ไดระบายความรสกโกรธสบสนและเศราโศกออก

มาสงเสรมใหเกดความรสกปลอดภยทงจากการ

มสมพนธภาพทดกบผบ�าบดและกบครอบครว

ของผปวยเองเมอไดรบความเหนอกเหนใจผปวย

กจะมความหวงในการเผชญปญหามากขนและ

ยอมรบการเจบปวยไดดขนหากผปวยมความซม

เศรามากหรออารมณโกรธเกรยวรนแรงพยาบาล

ควรมความมนคงในการยอมรบอารมณโกรธของ

ผ ปวยแสดงความเหนอกเหนใจ และใหความ

ส�าคญกบดแลการท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน

ทงการรบประทานอาหารครบถวนการพกผอน

ทเพยงพอ มเคลอนไหวรางกายหรอออกก�าลง

�� 24 ��2.indd 139 17/12/2561 15:40:03


140

กายการใชเวลาผอนคลายกบกจกรรมสนทนาการ

ตางๆ รวมถงการท�ากจกรรมทางศาสนาเพอให

จตใจสงบ เนองจากกจกรรมเหลานจะไปกระตน

กานสมองใหผลตและหลงสารสอประสาทท

เปนพนฐานของพลงกายและพลงสมอง ใหม

ความพรอมในการมพฤตกรรมการเผชญปญหา

(Meeusen,2014)

การไดระบายออกถงความรสกสญเสยจะ

ชวยใหระบบลมบกโดยเฉพาะทAmygdalaสงบ

ลงจงไมไปกระตนHPAaxisและระบบประสาท

อตโนมตSympatheticทท�าใหผปวยตอตานหลก

หนปญหาอกทงการไดรบการดแลความตองการ

พนฐานใหรางกายและจตใจไดพกผอนจะชวยให

กานสมองมพลง(Pessoa,2009)ศนยผลตสารสอ

ประสาททกานสมองสามารถผลตสารสอประสาท

ทจ�าเปนในการเรยนร และการเกดพฤตกรรม

ใหมอยางเพยงพอ ไมวาจะเปนNor-epinephrine

ทชวยใหเกดความกระชมกระชวย มพลงในการ

เรมกจกรรมตางๆของชวตหรอDopamineทชวย

ใหเกดสมาธและมพฤตกรรมการเผชญปญหาเพอ

ใหเกดผลลพธตามความคาดหวงและSerotonin

ซงจะชวยประคบประคองความรสกมองโลกในแง

ดและเขาหาสงคมและยงท�าใหจตใจมความความ

เยอกเยนเมอเผชญอปสรรคไมหนหนพลนแลนม

ความรอบคอบในการแกปญหา

2. การเสรมสรางแรงจงใจในการเรมตน

ปรบเปลยนพฤตกรมใหม

เมอรางกายและจตใจมพลงแลว ในขน

ตอมากคอการสงเสรมใหผปวยใชพลงนนไปใน

ทางบวกมความฮกเหมและความหวงทจะเผชญ

ปญหาเปลยนแปลงพฤตกรรมตนเองไปในทางทด

ขนแทนทจะใชพลงไปกบความวตกกงวลเกบกด

และหลกหนปญหาในขนตอนนพยาบาลควรสง

เสรมใหผปวยวเคราะหสถานการณทเกดขนอยาง

ละเอยดความเขาใจปญหาอยางชดเจนจะชวยให

ผปวยรสกวาควบคมสถานการณไดการชวยเหลอ

ผปวยตงเปาหมายในการเผชญปญหานนควรเปน

เปาหมายทชดเจน และไมยากจนเกนไป เพอลด

ความเครยดปองกนไมใหทอแทอนจะน�าไปสการ

ตอตานการเรยนรและการเปลยนแปลงพฤตกรรม

จากสมองสวนอารมณ โดยเฉพาะAmygdala ท

รบรเปาหมายของการแกไขปญหาทดจะยงใหญ

ยงยากและหางไกลจากสถานการณปจจบนท�าให

รสกหวาดกลวการเปลยนแปลงพยาบาลจงควร

ชวยใหผปวยตงเปาหมายในระยะสน เรมจากกาว

เลกๆทสามารถท�าใหส�าเรจไดไมยากกอนทจะกาว

ตอไปทละกาวอยางมนคงไปจนถงเปาหมายปลาย

ทางในทสด(Stephen,2014)

3. สงเสรมการตงเจตนาความมงมนให

เกดพฤตกรรมใหมอยางยงยน

ถงแมแรงจงใจจะเปนสงทส�าคญทชวย

ผลกใหผปวยขยบกาวแรกไปสการเรมเผชญปญหา

แตแรงจงใจนนตงอย บนพนฐานของอารมณ

จงเปลยนแปลงไดงายตามความรสกของบคคล

หากเหตการณรอบตวมากระทบท�าใหเกดความ

ผดหวงเบอหนายทอแทท�าใหแรงจงใจหมดสน

ผปวยกอาจเลกลมความตงใจในการเผชญปญหา

ได มาถงตอนนบทบาทของสมองสวนบนโดย

เฉพาะทPFCจงมความส�าคญอยางมากในการม

สตรตวตรวจสอบอารมณความรสกของตนและ

ใชตรรกะเหตผลมายบยงการมพฤตกรรมการตอบ

สนองทางอารมณของตน เพอใหเกดความมงมน

ตงใจ มความมนคงตอเจตจ�านงทจะเผชญปญหา

เปลยนแปลงพฤตกรรม อยางไรกตามพยาบาล

�� 24 ��2.indd 140 17/12/2561 15:40:03


ตองตระหนกดวยวาความเสยหายทเกดจากโรค

หลอดเลอดสมองอาจสงผลกระทบตอความ

สามารถในการรคด โดยเฉพาะดานการบรหาร

จดการ (Executive function) ทสงผลตอการคด

วเคราะห วางแผนและแกไขปญหาเฉพาะหนาท

เกดขนพยาบาลจงควรสงเสรมใหมการซกซอม

ความคดความเขาใจ เพอใหผปวยมองเหนภาพ

ของความเปลยนแปลงทอาจเกดขนในอนาคต

ใหชดเจน เออตอการวางแผนการกระท�าไปสเปา

หมายไดสะดวกนอกจากนการจดท�าตารางใหม

การด�าเนนกจกรรมตามจ�านวนครงอยางตอเนอง

ตามทโปรแกรมก�าหนด ซงใชเวลาประมาณ 2

เดอน เพอเออใหBasal ganglia จบรปแบบการ

ตอบสนองตอสงกระตนซ�าๆ และประสานงาน

กบCerebellumจนเกดเปนความเคยชนอตโนมต

เกดเปนพฤตกรรมการเผชญปญหาแบบใหมอยาง

ถาวรขน ไมกลบไปใชพฤตกรรมหลกเลยงปญหา

แบบเดมอก(Redgraveetal.,2010)

บทสรป โ รคหลอด เ ลอดสมอง มผลต อการ

ปรบตวเผชญความสญเสย ซงอาจกอใหเกด

ความเครยดเรอรงและไปส ภาวะซมเศร าได

โปรแกรมการกระตนพฤตกรรม “LivingWell

WithStroke”ทพฒนาโดยMitchelletal. (2008)

เปนโปรแกรมการบ�าบดท ม งปรบเปลยนรป

แบบพฤตกรรมการเผชญปญหาของผปวยจาก

หลกเลยง (TRAP) เปนเผชญปญหาอยางเหมาะ

สม (TRAC) ซงจากการศกษาประสทธผลของ

โปรแกรมบ�าบดน พบหลกฐานสนบสนนวา

สามารถปองกนการเกดภาวะซมเศราไดเปนระยะ

เวลาอยางนอย1ปอยางไรกตามการน�ากจกรรม

ตามโปรแกรมการบ�าบดมาใชสงเสรมการเรยนร

เพอปรบเปลยนพฤตกรรมใหประสบความส�าเรจ

นน พยาบาลตองค�านงถงหลกการท�างานของ

สมองและประสาทวทยาทอธบายวาพฤตกรรม

เปนผลรวมของการท�างานของสมองทงกอน ซง

ประกอบดวยสมองสวนลางทเปนแหลงของพละ

ก�าลงในการรเรมพฤตกรรมสมองสวนกลางซง

เปนแหลงของแรงจงใจรวมทงอารมณกลวกงวล

ไมมนใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมและสมอง

สวนบนซงเปนสมองสวนคดวางแผนและตดสน

ใจวาควรเปลยนพฤตกรรมหรอไมพยาบาลจตเวช

ทตระหนกถงหลกการน จะสามารถวางแผนการ

พยาบาลโดยบรณาการหลกการดานสมองควบค

ไปกบดานจตสงคมเพอเตรยมสมองใหมพละก�าลง

มอารมณทปลอดโปรง และมสมาธและตงใจมง

มนพรอมส�าหรบการเรยนรพฤตกรรมการเผชญ

ปญหาใหมๆพรอมเผชญปญหาในชวตและเลอก

วธการเผชญปญหาภายใตบรบทและสถานการณ

ของชวตตนเองไดอยางเหมะสม

เอกสารอางองจนทรจราสสวาง,และปลวชชทองแตง.(2559).

ภาวะซมเศราหลงปวยดวยโรคหลอดเลอด

สมองในผปวยสงอาย.วารสารวทยาลย

พยาบาลบรมราชชนน อตรดตถ, 8(2),

73-85.

เพญศรสรสรารมย.(2550).สภาพการณการฟนฟ

สมรรถภาพของ ผปวยโรคหลอดเลอด

สมองทบานใน อ�าเภอหนองบญมาก

จงหวดนครราชสมา (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต). ขอนแกน.มหาวทยาลย

ขอนแกน. สบคนจาก http://dric.nrct.

�� 24 ��2.indd 141 17/12/2561 15:40:03


142

go.th/Search/SeaechDetail/206923

ลฆว ปยะบณฑตกล. (2555). เจาะลกปญหา

เพอพฒนาคณภาพชวตผปวยโรคหลอด

เลอดสมองในชมชน.วารสารการพยาบาล

และการดแลสขภาพ, 30(4),6-14.

วราลกษณทองใบปราสาท.(2549).ประสบการณ

การปรบตวตอการเจบปวยของผ ปวย

โรคหลอดเลอดสมองทอาศยในต�าบล

แสนตอ อ�าเภอขาณวลกษณบร จงหวด

ก� าแพงเพชร (วทยานพนธ ปรญญา

มหาบณฑต). พษณโลก. มหาวทยาลย

นเรศวร.สบคนจากhttp://rir.nrct.goth/

drupal.ir/node/3783

สภาภรณนากลาง,และมณฆลทองนตย.(2559).

ภาวะสขภาพการเขาถงบรการสขภาพ

และคณภาพชวตของผ ปวยโรคหลอด

เลอดสมองอ�าเภอเมองจงหวดเพชรบรณ.

วารสารวจยทางวทยาศาสตรสขภาพ,

10(1),62-69.

Alaszewski,A.,Alaszewski,H.,& Potter, J.

(2004).Thebereavementmodel,stroke

and rehabilitation:acriticalanalysisof

the use of a psychological model in

professional practice.Disability and

Rehabil i tat ion, 26(18), 1067-78.

Retrievedfromhttps://www.ncbi.nlm.nih.

gov/pubmed/15371032

Dar.S.K.,Venigalla,H.,Khan,A.M.,Ahmed,R.,

Mekala,H.M.,Zain,H. et al. (2017).

Post Stroke Depression Frequently

Overlooked,Undiagnosed,Untreated.

Neuropsychiatry (London), 7(6), 906–

919. Retrieved from http://www.

jneuropsychiatry.org/peer-review/

post-stroke-depression-frequently-over

looked-undiagnosed-untreated.pdf

Erikson, E. H. (1959). Identity and the life

cycle: Selected papers.Psychological

Issues, 1, 1-171.Retrieved fromhttp://

psycnet.apa.org/record/1960-02756-001

Fogarty , R. (2009) . Brain-Compat ible

Classrooms (Volume 3) (3rd ed.).

ThousandOaks,CA:CorwinPress.doi:

h t t p : / / d x . d o i . o r g / 1 0 . 4 1 3 5 /

9781452218922

Hackett,M. L.,&Pickles,K. (2014). Part I:

frequency of depression after stroke:

an updated systematic review and

meta-analysis of observational studies.

International Journal of Stroke, 9(8),1017

-25.doi:10.1111/ijs.12357

Jacobson,N.S.,Martell,C.R.,&Dimidjian,S.

(2001).Behavioralactivationtherapyfor

depression:Returningtocontextualroots.

Clinical psychology science and practice,

8(3), 255–270.Retrieved fromhttps://

onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1093/

clipsy.8.3.255

Kouwenhoven,S.E.,Kirkevold,M.,Engedal,K.,

Biong,S.,&Kim,H.S.(2011).Thelived

experienceofstrokesurvivorswithearly

depressive symptoms:A longitudinal

perspective. International Journal of

Qualitative Studies on Health and

�� 24 ��2.indd 142 17/12/2561 15:40:04


Well-Being, 6(4), 1748-2631. doi:

10.3402/qhw.v6i4.8491

Kozlowski, D., Hutchinson,M., Hurley, J.,

Rowley,J.,&Sutherland,J.(2017).The

role of emotion in clinical decision

making:anintegrativeliteraturereview.

BMC Medical Education, 17, 255.

doi:10.1186/s12909-017-1089-7

Kuber-RossE.,&Kesster,D.(2005).Ongriefand

grieving:FindingtheMeaningofGrief

throughtheFiveStagesofloss.Journal of

the national medical association, 98(6).

980-981.

LoBuonoV.,CoralloF.,BramantiP.,&MarinoS.

(2017). Coping strategies and health-

related quality of life after stroke.

Journal of Health Psychology, 22(1),

16-28.doi:10.1177/1359105315595117

Medina,J.(2009).Brain rules: 12 principles for

surviving and thriving at work, home, and

school. Seattle,Wash.:PearPress.

Meeusen,R.(2014).Exercise,Nutritionandthe

Brain.Sports Medicine (Auckland, N.Z.),

44(1), 47–56. doi:10.1007/s40279-014-

0150-5

Mitchell,P.H.,Teri,L.,Veith,R.,Buzaitis,A.,

Tirschwell,D.,Becker,K.,etal.(2008).

LivingWellwith Stroke:Design and

Methods for aRandomized-Controlled

Trial of a Psychosocial-Behavioral

InterventionforPost-StrokeDepression.

Journal of Stroke and Cerebrovascular

Diseases, 17(3),109-115.doi:10.1016/j.

jstrokecerebrovasdis.2007.12.002

Mitchell,P.M.,Veith,R.C.,Becker,K.J.,Buzaitis,

A.,Cain,K.C., Fruin,M.et al (2009).

B r i e f Psychosoc i a l–Behav io ra l

Intervention with Antidepressant

Reduces Post-Stroke Depression

SignificantlyMore ThanUsual Care

withAntidepressantLivingWellwith

Stroke:Randomized,ControlledTrial.

American stroke association, 40(9),3073-

3081. doi:10.1161/STROKEAHA.

109.549808

Nicolle,A.,Fleming,S.M.,Bach,D.R.,Driver,

J.,&Dolan, R. J. (2011).ARegret-

InducedStatusQuoBias.The Journal

of Neuroscience, 31(9), 3320 - 7. doi:

10.1523/JNEUROSCI.5615-10.2011

Pessoa, L. (2009). How do emotion and

motivation direct executive control?

Trends in Cognitive Sciences, 13(4),

160–166.doi:10.1016/j.tics.2009.01.006

Pessoa, L. (2015). Précis on TheCognitive-

Emotional Brain. Behavioral and

Brain Sciences, 38, 1-66. doi:10.1017/

S0140525X14000120

Redgrave,P.,Rodriguez,M.,Smith,Y.,Rodriguez-

Oroz,M. C., Lehericy, S., Bergman,

H.etal.(2010).Goal-directedandhabitual

controlinthebasalganglia:implications

forParkinson’sdisease.Nature Reviews.

�� 24 ��2.indd 143 17/12/2561 15:40:04


144

Neuroscience, 11(11), 760–772. doi:

10.1038/nrn2915

RuthK.,Cain,K.C.,Buzaitis,A.,Johnson,V.,

Becker, K. J., Teri, L.et al. (2011).

Response to Psychosocial Treatment

inPost–strokeDepressionisAssociation

w i t h S e r o t o n i n T r a n s p o r t e r

Polymorphisms.Stroke, 42(7), 2068-

2070. Retrieved from https://doi.

org/10.1161/STROKEAHA.110.611434

SeawardBL.(2012).ManagingStress: principles

and strategies for health and well – being

(7th ed.).Burlington: Jones&Bartlett

learning.

StephenG.(2013).Mini Habits. Smaller Habits,

Bigger Results.Englishedition:Pocket

Books. Create Space Independent

PublishingPlatform.

Thomas,S.A.,&Lincoln,N.B.(2008).Predictors

of emotional distress after stroke.

Stroke, 39(4), 1240 - 5. doi:10.1161/

STROKEAHA.107.498279

vanRijsbergen,M.W.A.,Mark,R.E.,Kop,W.J.,

deKort,P.L.M.,&Sitskoorn,M.M.

(2018). Psychological factors and

subjective cognitive complaints after

stroke:Beyonddepressionandanxiety.

Neuropsychological Rehabilitation, (4),

1-14. doi:10.1080/09602011.2018.

1441720

West Gerald. (2012). Neural and Mental

Hierarchies.Frontiers in Psychology,(3),

1-6.

Williams,L.M.,Gatt,J.M.,Hatch,A.,Palmer,

D.M.,Nagy,M.,Rennie,C.etal.(2008).

Theintegratemodelofemotion,thinking

andself-regulation:anapplicationtothe

“paradoxofaging”.Journal of Integrative

N e u r o s c i e n c e . 7 ( 3 ) , 3 6 7 - 404 .

Retrievedfromhttps://www.ncbi.nlm.nih.

gov/pubmed/18988298

�� 24 ��2.indd 144 17/12/2561 15:40:04

การกระตุ้นพฤติกรรมในผู้ป่วยหลังโรคหลอดเลือดสมองที่มีภาวะ...

Documents