รายงานฉบับสมบูรณ์ · 2016-12-23 ·...

รายงานฉบบสมบรณ

โครงการพฒนาเครองมอและระเบยบวธการประเมน

การตอบสนองผ รบบรการ

(Responsiveness)

จดท าโดย

ส านกงานวจย เพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย

มนาคม 2555

ไดรบการทนสนบสนนทนการวจยจาก

ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตแหงชาต

(สปสช.)

1

บทสรปผบรหาร

การตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness) เปนแนวคดทพฒนาขนเพอสะทอนประสบการณจรงของบคคลทเกดขนเมอเขารบบรการสขภาพ เพอใหระบบบรการสขภาพสามารถตอบสนองตอความคาดหวงตามสทธในความเปนบคคล โดยไมรวมการตอบสนองทเกยวของกบเทคนคการใหบรการทางการแพทย แบงออกเปน 2 มตคอ การเคารพในความเปนบคคลและการใหความส าคญกบผรบบรการ นอกจากนการตอบสนองผรบบรการยงเปนหนงในตวชวดสมรรถนะของระบบสขภาพ (World Health Organization, 2000)

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอพฒนาเครองมอและระเบยบวธวจยในการประเมนการตอบสนองผรบบรการของระบบบรการสขภาพไทยภายใตระบบประกนสขภาพและสถานบรการทแตกตางกน โดยใชแนวคดการตอบสนองผรบบรการขององคการอนามยโลก (World Health Organization) จ านวน 7 องคประกอบ ไดแก การใหเกยรต การใหความอสระและเปนตวของตวเอง การเกบความลบ การสอสาร การใสใจในทนท การอ านวยความสะดวกพนฐาน และโอกาสในการเลอก

แบบสอบถามเปนเครองมอทน าไปใชในการประเมนการตอบสนองผรบบรการ แบงออกเปน 2 สวนคอ คะแนนความพงพอใจ/ประสบการณในการรบบรการ (Direct experience) และสถานการณอางอง (Vignettes) การเกบขอมลใชวธการส ารวจหลงรบบรการ (Exit survey) ซงเปนการสมภาษณโดยใชแบบสอบถามกบผร บบรการผปวยนอกทใชสทธระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม และระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในโรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลมหาวทยาลย และโรงพยาบาลเอกชน โดยเกบขอมลในกรงเทพมหานคร เชยงใหม ล าพน ปทมธาน สมทรสาคร ขอนแกน หนองคาย สงขลาและภเกต รวมทงสน 9 จงหวด และมจ านวนตวอยางในการวเคราะหทงสน 6,507 คน

ผลการศกษาพบวา เครองมอประเมนการตอบสนองผรบบรการสามารถสะทอนภาพของระบบบรการสขภาพไทยไดดในระดบหนง กลาวคอสะทอนใหเหนภาพของปฏสมพนธทเกดขนระหวางผใหกบผรบบรการภายใตระบบประกนสขภาพและสถานบรการทแตกตางกน จากการว เคราะหการถดถอย โลจสตก ทระดบนยส าคญท .05 พบวา ไมมความแตกตางของระดบการตอบสนองผรบบรการภายใตระบบประกนสขภาพทแตกตางกนอยางมนยส าคญ ยกเวนองคประกอบโอกาสในการเลอก ซงผรบบรการภายใตระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการมระดบการตอบสนองผรบบรการดกวาเปน 1.73 เทาของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา

ในขณะทพบความแตกตางของการตอบสนองผรบบรการทกองคประกอบภายใตสถานบรการ ทแตกตางกนอยางมนยส าคญ โดยองคประกอบการใหเกยรต ผรบบรการของโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.23 และ 1.53 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ขณะทโรงพยาบาลมหาวทยาลย ผรบบรการมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.68 เทา) องคประกอบการใหความเปนอสระและเปนตวของตวเอง ผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลย มระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.82 เทา) องคประกอบการเกบความลบ

2

โรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.27 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ขณะทผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.68 เทา) องคประกอบการสอสาร ผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.64 เทา) องคประกอบการใสใจในทนท ผรบบรการในโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 2.41 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป องคประกอบการอ านวยความสะดวกพนฐาน ผรบบรการในโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 2.25 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป สวนผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.37 เทา) และองคประกอบโอกาสในการเลอก ผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.76 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป นอกจากนยงมปจจยอน ๆ ทสงผลตอระดบการตอบสนองตอผรบบรการในบางองคประกอบ ไดแก ระดบการศกษา อาย และเพศ

สรปไดวา ระบบประกนสขภาพทแตกตางกน 3 กองทน ไดแก ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม และระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ทมกลไกและวธการจายเงนคารกษาพยาบาลแตกตางกน ไมท าใหระดบการตอบสนองผรบบรการแตกตางกน ยกเวนโอกาสในการเลอก ซงผรบบรการภายใตระบบสวสดการรกษาพยาบาลมโอกาสในการเลอกมากกวาระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ขณะทประเภทของสถานบรการเปนปจจยทสงผลตอระดบการตอบสนองผร บบรการทง 7 องคประกอบ ทงนสามารถอธบายไดวาบรบทตาง ๆ ของสถานบรการ เชน ขนาดและความแออดของโรงพยาบาล วฒนธรรมองคกร ลวนสงผลตอปฏสมพนธระหวางผใหกบผรบบรการ รวมถงระดบการตอบสนองผร บบรการอยางมนยส าคญ โดยโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดทสดและโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยทสด เมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป

เนองจากการศกษาครงน เปนครงแรกทมการพฒนาเครองมอและระเบยบวธประเมนการตอบสนองผรบบรการจากมมมองของผรบบรการในประเทศไทย เครองมอและระเบยบวธวจยในการศกษายงคงมขอจ ากดและมความจ าเปนในการพฒนาในประเดนดงตอไปน 1) การวดการใหคณคา (Value) และความส าคญ (Importance) ของแตละองคประกอบในมมมองของผใหบรการและผรบบรการภายใตบรบทของสงคมไทย และน าคาทไดไปใชในการถวงน าหนกของคะแนนทไดจากแตละองคประกอบ 2) การพฒนาสถานการณอางองใหมความเปนตวแทนของแตละองคประกอบมากยงขน รวมทงสามารถเปรยบเทยบคะแนนขามองคประกอบได และพฒนาวธการค านวณคะแนนการตอบสนองผรบบรการ เพอใหเกดความเชอมนวาสามารถควบคมตวแปรแทรกซอนอน ๆ ทสงผลตอการใหคะแนนการตอบสนองได 3) การน ากระบวนการวเคราะหทางสถตอนๆ มาใชในการพฒนาคณภาพของเครองมอทใชในการศกษา รวมถงการวจยเชงเปรยบเทยบ (Comparative study) และ 4) การเกบขอมลเชงคณภาพ เพอน ามาวเคราะหรวมกบการเกบขอมลเชงปรมาณ ยกตวอยางเชน การสงเกต (Observation) การสนทนากลม (Focus group) หรอสมภาษณเชงลก (In-depth interview) กบผเกยวของทกกลม ไดแก ผใหบรการ ผรบบรการ และผเชยวชาญ เพอน าขอมลทไดไปใชในการพฒนาเครองมอและไดภาพสะทอนจากระบบบรการสาธารณสข ทชดเจนยงขน

3

กตตกรรมประกาศ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอพฒนาเครองมอและระเบยบวธวจยในการประเมนการ

ตอบสนองผรบบรการของระบบบรการสขภาพไทยภายใตระบบประกนสขภาพและสถานบรการทแตกตางกน โดยไดรบการสนบสนนทางดานวชาการและความชวยเหลอจากนพ.ยงยทธ พงษสภาพ รศ.นพ.วชย เอกพลากร นางสาวองสมาล ผลภาค นพ.สมฤทธ ศรธ ารงสวสด รศ.ดร.รชน สรรเสรญ ดร.เบญจวรรณ ทมสวรรณ และนางสาวบณยวร เออศรวรรณ

คณะผวจยขอขอบคณ โรงพยาบาลตาง ๆ ทใหความรวมมอ โดยอนญาตใหท าการเกบขอมลจากผรบบรการ ณ แผนกผปวยนอกของโรงพยาบาล และขอขอบคณผรบบรการทกทานทใหความรวมมอในการใหขอมลการตอบสนองผรบบรการอนเปนประโยชนอยางยงตอการวจย

4

สารบญ บทสรปผบรหาร ................................................................................................................................................ 1 กตตกรรมประกาศ ............................................................................................................................................. 3 บทท 1 ความเปนมาและความส าคญ ................................................................................................................. 7

1.1 การตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness): ทมา ความหมาย และความส าคญ ................................... 7 1.2 ความพงพอใจและการตอบสนองตอผรบบรการตางกนอยางไร .............................................................. 10 1.3 การประเมนการตอบสนองของระบบบรการสขภาพ ............................................................................... 11 1.4 ปจจยทสงผลตอความพงพอใจ การรบรและการตอบสนองผรบบรการ ................................................... 12 1.5 ความจ าเปนในการวดการตอบสนอง (Responsiveness) ในระบบทแตกตาง: UC;SSS; CSMBS ........................ 19 1.6 กรอบแนวคดการศกษา ........................................................................................................................... 20 1.7 วตถประสงค ........................................................................................................................................ 21 1.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ .................................................................................................................... 22

บทท 2 ระเบยบวธการส ารวจ .......................................................................................................................... 23 2.1 ประชากรเปาหมาย ............................................................................................................................... 23 2.2 การสมตวอยาง ..................................................................................................................................... 23 2.3 ขนาดตวอยาง ....................................................................................................................................... 27 2.4 เครองมอทใชในการวจย ........................................................................................................................ 27 2.5 การค านวณคะแนนการตอบสนอง (Responsiveness) ........................................................................... 28 2.6 การก าหนดสถานการณอางอง (Vignette) .............................................................................................. 30 2.7 การพฒนาเครองมอและการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ .................................................................. 31 2.8 การเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล ....................................................................................................... 33

บทท 3 ผลการวเคราะหขอมล.......................................................................................................................... 35 3.1 กลมตวอยาง ......................................................................................................................................... 35 3.2 ลกษณะทางสงคม ประชากร และเศรษฐกจของกลมตวอยาง .................................................................. 38 3.3 เหตผลทมารบบรการ ............................................................................................................................ 39 3.4 อาการ (เจบ/ปวย) ทมารบบรการ .......................................................................................................... 40 3.5 ความพงพอใจ ความพงพอใจตอสถานการณอางอง และการตอบสนองผรบบรการ ................................. 41 3.6 ปจจยทมผลตอการตอบสนองผรบบรการ .............................................................................................. 49

บทท 4 สรปและอภปรายผลการศกษา ............................................................................................................. 57 4.1 ขอคนพบทส าคญ .................................................................................................................................. 57 4.2 การพฒนาเครองมอ .............................................................................................................................. 58 4.3 ระเบยบวธวจย...................................................................................................................................... 60 4.4 ปจจยทมผลตอการตอบสนองผรบบรการ .............................................................................................. 62 4.5 ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป ....................................................................................................... 66

บรรณานกรรม ................................................................................................................................................. 67 ภาคผนวก 1 .................................................................................................................................................... 71 ภาคผนวก 2 .................................................................................................................................................... 77 ภาคผนวก 3 .................................................................................................................................................... 86 ภาคผนวก 4 .................................................................................................................................................. 105

5

สารบญรป รปท 1 แผนภาพแสดงความสมพนธระหวางหนาท (Functions) และวตถประสงค (Objectives) ของ ระบบบรการดานสขภาพ (Health service system) ............................................................................................ 7 รปท 2 แผนภาพแสดงกรอบการวจย ............................................................................................................... 21 รปท 3 ความพงพอใจจ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ ........................................................................ 41 รปท 4 แสดงความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ ............................... 42 รปท 5 แสดงการตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ ............................................... 42 รปท 6 ความพงพอใจจ าแนกตามประเภทสถานบรการ..................................................................................... 43 รปท 7 ความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามประเภทสถานบรการ .................................................... 43 รปท 8 การตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามประเภทสถานบรการ ................................................................... 44 รปท 9 ความพงพอใจจ าแนกตามระดบการศกษา ............................................................................................. 44 รปท 10 ความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามระดบการศกษา .......................................................... 45 รปท 11 การตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามระดบการศกษา ......................................................................... 45 รปท 12 ความพงพอใจจ าแนกตามเพศ ............................................................................................................ 46 รปท 13 ความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามเพศ ........................................................................... 46 รปท 14 การตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามเพศ ........................................................................................... 47 รปท 15 ความพงพอใจจ าแนกตามกลมอาย ..................................................................................................... 47 รปท 16 ความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามกลมอาย .................................................................... 48 รปท 17 การตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามกลมอาย .................................................................................... 48

สารบญตาราง

ตารางท 1 ระเบยบวธและเครองมอการวดการตอบสนองผรบบรการ มรายละเอยดดงน .................................... 11

ตารางท 2 สรปงานวจยทศกษาปจจยทเกยวของกบการตอบสนองและความพงพอใจของผรบบรการ .................... 16

ตารางท 3 จ านวนและรายชอจงหวด จ าแนกตามสตราตม ................................................................................ 24

ตารางท 4 จ านวน รายชอจงหวดและสถานบรการ จ าแนกตามสตราตม ............................................................ 24

ตารางท 5 จ านวนกลมตวอยางเปาหมาย จ าแนกตามจงหวดและประเภทสถานบรการ ...................................... 26

ตารางท 6 จ านวนตวอยาง จ าแนกตามสทธทมารบบรการ ................................................................................ 35

ตารางท 7 จ านวนตวอยางทจายเงนเอง จ าแนกตามสทธการรกษาทมอย ......................................................... 35

ตารางท 8 จ านวนตวอยางทเกบไดจรง จ าแนกตามสถานบรการและสทธการรกษา ........................................ 37

ตารางท 9 รอยละของตวอยาง จ าแนกตามลกษณะทางสงคม-ประชากร และเศรษฐกจ .................................... 38

ตารางท 10 เหตผลทมารบบรการ .................................................................................................................... 40

ตารางท 11 อาการ (เจบ/ปวย) ทมารบบรการ ................................................................................................. 40

ตารางท 12 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การใหเกยรต ....................................................................... 50

ตารางท 13 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การใหความอสระและเปนตวของตวเอง ................................ 51

ตารางท 14 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การเกบความลบ .................................................................. 52

6

ตารางท 15 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การสอสาร ........................................................................... 53

ตารางท 16 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การใสใจในทนท ................................................................... 54

ตารางท 17 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การอ านวยความสะดวกพนฐาน ............................................ 55

ตารางท 18 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: โอกาสในการเลอก ............................................................... 56

ตารางท 19 ผลการวเคราะหเครองมอประเมนการตอบสนองผรบบรการ โดยการวเคราะหคาสมประสทธ

สหสมพนธระหวางระหวางขอกระทงแตละขอกบคะแนนรวมของขออน ๆ ในมาตรวด (Corrected Item-Total

Correlation) (N=135) ..................................................................................................................................... 72

ตารางท 20 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ ..................................................... 87

ตารางท 21 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ .................... 88

ตารางท 22 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ ................................... 89

ตารางท 23 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามประเภทสถานบรการ ................................................................. 90

ตารางท 24 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามประเภทสถานบรการ ................................ 91

ตารางท 25 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามประเภทสถานบรการ................................................ 92

ตารางท 26 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามระดบการศกษา ......................................................................... 94

ตารางท 27 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามระดบการศกษา ........................................ 95

ตารางท 28 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามระดบการศกษา ........................................................ 96

ตารางท 29 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามเพศ .......................................................................................... 97

ตารางท 30 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามเพศ.......................................................... 98

ตารางท 31 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามเพศ ......................................................................... 99

ตารางท 32 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามอาย ........................................................................................ 100

ตารางท 33 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามอาย........................................................ 101

ตารางท 34 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามอาย ....................................................................... 103

ตารางท 35 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ : การใหเกยรต ...................................................................... 106

ตารางท 36 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การใหความอสระและเปนตวของตวเอง ................................ 107

ตารางท 37 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การเกบความลบ .................................................................. 108

ตารางท 38 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การสอสาร ........................................................................... 109

ตารางท 39 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การใสใจในทนท .................................................................. 110

ตารางท 40 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การอ านวยความสะดวกพนฐาน ........................................... 111

ตารางท 41 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: โอกาสในการเลอก ............................................................... 112

7

บทท 1

ความเปนมาและความส าคญ

1.1 การตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness): ทมา ความหมาย และความส าคญ

การตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness) เปนแนวคดทพฒนาขนเพอสะทอนประสบการณจรงของบคคลทเกดขนจากการรบบรการภายในระบบบรการสขภาพ (Murray et all, 2001) แนวคดนเรมตนน าเสนอดวยการตพมพใน WHO Bulletin (Murray and Frenk, 2000) และตอมาน าเสนออยางเปนทางการในรายงานสขภาพโลก (World Health Report) ป 2000 ดงรปท 1 ซงนบวาเปนการน าค าวา “การตอบสนอง (Responsiveness)” มาใชในลกษณะทมความหมายจ าเพาะในเชงวชาการ (Technical term) อยางเปนทางการเปนครงแรก (World Health Organization, 2000) และแสดงใหเหนวาการตอบสนองผรบบรการเปนแนวคดทมความส าคญ เนองจากเปนหนงในเปาหมายหรอวตถประสงคของระบบบรการสขภาพตามกรอบแนวคดในการประเมนสมรรถนะของระบบบรการสขภาพ (Framework for assessing the performance of health systems)

รปท 1 แผนภาพแสดงความสมพนธระหวางหนาท (Functions) และวตถประสงค (Objectives) ของ ระบบบรการดานสขภาพ (Health service system)

ทมา: รายงานสขภาพโลก ป 2000

รายงานสขภาพโลก ป 2000 ไดมการประมาณการระดบของการตอบสนองผรบบรการของระบบบรการของประเทศตาง ๆ ท าใหเกดเสยงวพากษวจารณตามมาทงในเชงหลกการ เชน ทมาของแนวคด ระเบยบวธการวด เครองมอทใชวดระดบการตอบสนอง (Blendon et al., 2001; Navarro, 2001; Wibulpolprasert and Tangcharoensathien, 2001) รวมถงความนาเชอถอจากการประมาณการระดบของการตอบสนองตอผรบบรการของประเทศเหลานน (Almeida et al., 2001;Navarro, 2010;Williams, 2001) ตอมามการแสดงใหเหนกระบวนวธทสามารถน ามาใชวเคราะห และเปรยบเทยบระดบของการตอบสนองของระบบทแตกตางกน รวมถงการใหความส าคญของแตละองคประกอบ (Domains) ทงภายในประเทศ

(oversight)

Financing (collecting, pooling and purchasing)

Creating resources (investment and

training) Delivering services

(provision)

Responsiveness (to people's non-medical

expectations)

Fair (financial) contribution

Health

Functions the system performs Objectives of the system

8

และในระดบนานาชาต (World Health Organization, 2001; 2005) พรอมกบมการพฒนาวธวดการตอบสนองตอผรบบรการอยางตอเนอง (de Silva, 2000) ขณะเดยวกน พฒนาการของระบบบรการและการใหบรการดานสขภาพโดยรวมมแนวโนมทจะใหความส าคญกบมตความเปนมนษยมากขน จะเหนไดจากแนวคดตาง ๆ ทพฒนาขนในชวงระยะเวลาทผานมา ยกตวอยางเชน การยดผปวยเปนศนยกลาง (Patient centeredness) สทธของผปวย (Patient right) การมโอกาสในการเลอกผใหบรการ (Choice) เปนตน (Mead and Bower, 2000; Starfield et al., 2005; Stewart, 2001) ท าใหการตอบสนองผรบบรการไดรบความส าคญและมการกลาวถงมากขนเชนกน (Olmen et al., 2010)

การตอบสนองผร บบรการทน าเสนอโดยองคการอนามยโลกน ก าหนดกรอบไววาเปนการตอบสนองตอความคาดหวงตามสทธ “ในความเปนบคคล” ของบคคลทวไปอนพงม ซงไมรวมความคาดหวงเชงเทคนควชาการทางการแพทย โดยเรยกความคาดหวงนวา “ความคาดหวงอนพงมของผรบบรการตามหลกสากล (Legitimate universal expectation)” โดยแบงออกเปน 2 มตคอ การเคารพในความเปนบคคล (Respect for person) และการใหความส าคญกบผรบบรการ (Client orientation) โดยไมรวมการตอบสนองตอความคาดหวงทเกยวของกบเทคนคทางการแพทย (de Silva et al., 2002)

1. การเคารพในความเปนบคคล (Respect for person) การเคารพในความเปนบคคลประกอบดวย 1.1) การใหเกยรต (Dignity) หมายถง การไมลดคณคาแหงความเปนมนษยของผรบบรการ องคประกอบส าคญประกอบดวย

ความสภาพ กรยามารยาท การไมแสดงอาการรงเกยจผรบบรการทเปนโรคตดตอ โรคหรออาการทสรางความกงวลใจในขณะเขาสงคม (กงวลวาสงคมรงเกยจ) และโรคทเกยวของกบกรรมพนธหรอความผดปกตทางพนธกรรม

1.2) การใหความอสระและเปนตวของตวเอง (Autonomy) หมายถง การเปดโอกาสใหผรบบรการมสวนรวมในการเลอกและตดสนใจในการดแลหรอรกษา

สขภาพของตนเอง องคประกอบส าคญ ประกอบดวย สทธในการทราบขอมลเกยวกบโรคหรอปญหาสขภาพ ทราบทางเลอกและรวมเลอกวธการดแลและรกษาตนเอง การยนยอมทจ ะไดรบหรอปฏเสธการตรวจหรอรกษา

1.3) การเกบความลบ (Confidentiality) หมายถง การเกบขอมลทเปนความลบทางสขภาพของผร บบรการ องคประกอบส าคญ

ประกอบดวย ความเปนสวนตวในระหวางการใหขอมลขณะรบบรการ การใหความส าคญกบสทธของผรบบรการในการอนญาตใหเปดเผยขอมลตามความจ าเปน ยกเวนกรณทตองสงขอมลเพอการสงตอ

9

1.4) การสอสาร (Communication) หมายถง การท าใหเกดความชดเจนในประเดนทมการสอสารในขณะรบบรการ องคประกอบ

ส าคญประกอบดวย ระยะเวลาทใชสอสาร (ในหองตรวจ) ความตงใจและเตมใจรบฟง การใหขอมลทชดเจน การตอบค าถามผรบบรการอยางครบถวนสมบรณ

2. การใหความส าคญกบผรบบรการ (Client orientation) การใหความส าคญกบผรบบรการประกอบดวย

2.1) การใสใจในทนท (Prompt attention) หมายถง การสนใจทจะใหบรการโดยทไมตองใหผร บบรการรอนาน องคประกอบส าคญ

ประกอบดวย การใหบรการทนทในกรณฉกเฉน ไมตองรอนาน (ทหองบตร หองตรวจ และหองยา) ในกรณไมฉกเฉน ไมตองใชเวลานานในการรอผาตดกรณทเปนการผาตดทรอได (Elective surgery) และระยะเวลาทใชในการเดนทางจากบานมายงสถานบรการ

2.2) การอ านวยความสะดวกพนฐาน (Basic amenities) หมายถง คณภาพพนฐานของสถานบรการทท าใหผรบบรการไมรสกอดอดขณะอยทสถานบรการ

องคประกอบส าคญประกอบดวย ความสะอาด (น าสะอาด หองน าสะอาด สถานทสะอาด) ไมแออด ทนงเพยงพอ อากาศถายเทไดด

2.3) การมสวนรวมของครอบครวและชมชน (Family and community involvement) รวมถง

การไดรบการสนบสนนทางสงคม (Access to social support networks) หมายถง การท าใหผรบบรการเขาถงเครอขายและไดรบการสนบสนนทางสงคม รวมไปถงการเออ

และอ านวยเพอการปฏบตศาสนกจทไมรบกวนกจกรรมของสถานบรการหรอกระทบความรสกของบคคลอน องคประกอบส าคญประกอบดวย การสงเสรมใหสมาชกในครอบครว ญาต เพอน สมาชกในชมชน หรอองคประกอบตาง ๆ ในสงคม เขามามสวนรวมในการชวยเหลอหรอดแลผรบบรการ

2.4) โอกาสในการเลอก (Choice) หมายถง ผรบบรการมอสระในการเลอกผใหบรการ สถานบรการ หรอเครอขายบรการตาง ๆ

องคประกอบส าคญประกอบดวย การมโอกาสเลอกผใหบรการทคนเคย (เคยรบบรการมากอน) และการขอเปลยนผใหบรการ รวมถงการเลอกผเชยวชาญทอยทสถานบรการทรบการสงตอ

องคประกอบทง 8 ประการ (การเคารพในความเปนบคคล 4 ประการ และการใหความส าคญกบ

ผรบบรการอก 4 ประการ) ของการตอบสนองผรบบรการน ไดผานการใหความเหนถงระดบความส าคญ ทงจากผเชยวชาญดานการพฒนาระบบบรการ ผบรหารหรอจดการระบบ ผใหบรการ และประชาชนทวไป โดยไดรบค าตอบวาทกองคประกอบมความส าคญและจ าเปนตองไดรบการพฒนา เพยงแตมความแตกตางในการใหน าหนกความส าคญของแตละองคประกอบ ในภาพรวม การใสใจในทนท (Prompt attention)

10

ไดรบการพจารณาวามความส าคญสงสด รองลงมาคอ การสอสาร (Communication) และการใหเกยรต (Dignity) ตามล าดบ (World Health Organization, 2005) ทงนในการส ารวจเพอวดการตอบสนองอาจใหผใหขอมลใหคะแนนล าดบความส าคญ และผลส ารวจการตอบสนองผรบบรการตามองคประกอบทง 8 ประการน จะเปนประโยชนตอการจดท าขอเสนอเพอการตดสนใจในระดบนโยบายและพฒนาคณภาพบรการ (Bramesfeld et al., 2007) ซงองคประกอบทงหมดไดรบการยนยนวามความส าคญในการสะทอนใหเหนถงสมรรถนะของระบบบรการและสามารถน าไปใชเปรยบเทยบความแตกตางระหวางระบบบรการได

1.2 ความพงพอใจและการตอบสนองตอผรบบรการตางกนอยางไร

มมมองหรอประสบการณของผรบบรการเปนองคประกอบส าคญของคณภาพของการบรการ (Quality of care) และมความส าคญตอการพฒนาขอเสนอเชงนโยบาย (Peltzer, 2009) ทผานมาการวดความพงพอใจของผรบบรการ (Patient satisfaction) สามารถสะทอนการใหการยอมรบ (Acceptability) หรอความตงเครยด (Tensions) ในขณะรบบรการตามบรบทสงแวดลอมและบรการทมความจ าเพาะ (Williams, 1994) ซงตงอยบนพนฐานของความคาดหวงทแตกตางกนของผรบบรการ1 ความพงพอใจจงแปรผกผนกบความคาดหวงของผใหคะแนนแตละคน (Individual expectation) และเปนการวดความรสกของผรบบรการ (Measurement of feeling: subjective) (Murray et al., 2001) โดยคนทมความคาดหวงต า (เชน คนยากจน) ยอมสะทอนออกมาดวยความพงพอใจทสงกวาคนทมความคาดหวงสง (เชน คนรวย) เมอไดรบบรการเดยวกน ซงไมสามารถสรปไดวาบรการทคนจนไดรบและมความพงพอใจสงกวานนดกวาบรการเดยวกนทคนรวยไดรบ ดงนนระดบความพงพอใจเพยงล าพงจงไมสามารถสะทอนสมรรถนะทแทจรงของระบบบรการ (Health system performance) (Murray and Evans, 2003)

ในขณะทการวดการตอบสนอง (Responsiveness) คอ การวดปฏกรยา (Reaction) เมอมผรบบรการเขามาในระบบ (Action) ในทนเรยกวาเปนการวดสมรรถนะของระบบ (System performance) ในสวนทไมเกยวของกบเทคนควชาการทางการแพทย (de Silva, 2000; Valentine et al., 2001; Valentine et al., 2003) โดยจ าเปนตองวเคราะหความคาดหวงของผรบบรการทสมพนธกบระดบความพงพอใจ โดยปรบระดบความพงพอใจดวยระดบความคาดหวงทแตกตางกน (Standardization) อนจะท าใหผลลพธทไดสามารถน าไปใชเปรยบเทยบระดบการตอบสนองตอผรบบรการของระบบ หรอสมรรถนะของระบบบรการได และคะแนนของการตอบสนองจงเปนคะแนนทเกดจากปฏกรยาของระบบทมตอผร บบรการ (Measurement of reaction: objective) (World Health Organization, 2005) โดยสรปการวดระดบการตอบสนองผรบบรการ คลายคลงกบการวดความพงพอใจ แตมการน าระดบความคาดหวงของผรบบรการแตละบคคลมาปรบรวมดวย

1 ผทคาดหวงสง (มผลท าใหคะแนนความพงพอใจต า) มกเปนผทมฐานะดหรออยในเขตเมอง ผทคาดหวงต า (มผลท าใหคะแนนความพงพอใจสง) มกเปนผทมฐานะยากจนหรออยในเขตชนบท ดงนนการแกปญหาดวยการเพมความพงพอใจ อาจเพมปญหาใหกบระบบในเรองของความเปนธรรม (Starfield, 2001) พรอมกนนนการแสดงออกถงความพงพอใจจะตองระวงการแสดงออกในลกษณะบรโภคนยม (Consumerism) กลาวคอเปนการปกปองผลประโยชนของผใหความเหน (Williams, 1994)

11

1.3 การประเมนการตอบสนองของระบบบรการสขภาพ

ความพยายามในการเกบขอมลเกยวกบการตอบสนองตอผรบบรการทมการด าเนนการมาบางแลวกอนหนาน ทงในประเทศไทย (Pongsupap et al., 2006; ศรเพญ ตนตเวสส และ วโรจน ตงเจรญเสถยร, 2546) และตางประเทศ (Peltzer, 2009; World Health Organization, 2005) พบวาเปนการศกษาโดยเกบขอมลจากทงจากผเชยวชาญ ผใหบรการ และผรบบรการ อยางไรกด สวนใหญเปนการศกษาเพอใหเหนวาองคประกอบ (Domains) ของการตอบสนองมความส าคญและมความจ าเปนตองไดรบการพฒนา ในขณะทการศกษาโดยน าขอมลจากประสบการณของผรบบรการมาวเคราะหนนทงหมดเปนการใชเพยงความพงพอใจหรอประสบการณของผปวยโดยตรง แตขาดการเกบขอมลและวเคราะหความคาดหวงของผร บบรการ2 ซงเปนองคประกอบส าคญในการท าใหไดขอมลทเปนการวดระดบการตอบสนองตอผรบบรการและเปนการสะทอนใหเหนสมรรถนะของระบบบรการ (Bramesfeld et al., 2007; Murray et al., 2001; Peltzer, 2009; World Health Organization, 2005) ดงนนการพฒนาเครองมอและระเบยบวธเพอประเมนระดบการตอบสนองของระบบบรการในระดบบคคลจงจ าเปนและตองไดรบการพฒนาเพอใชเปนเครองมอในการประเมนสมรรถนะของระบบบรการสขภาพไทยตอไป

ตารางท 1 ระเบยบวธและเครองมอการวดการตอบสนองผรบบรการ มรายละเอยดดงน

ระเบยบวธการศกษา งานวจยทเกยวของ กลมตวอยาง

- บคลากรสขภาพ และผเชยวชาญดานระบบสขภาพ (เชน อาจารย, นกวจย, นกสงคมสงเคราะห)

ศรเพญ ตนตเวสส และวโรจน ตงเจรญเสถยร (2002), de Silva & Valentine (2000)

- ผรบบรการ Forouzan et al (2011), Peltzer (2009), Bramesfeld et al (2007), WHO (2001), ยงยทธ พงษสภาพ และ Van Lerberghe (2006a, 2006b), ยงยทธ พงษสภาพ, ทวเกยรต บญยไพศาลเจรญ, และ Van Lerberghe (2005)

เครองมอทใชในการเกบขอมล

แบบสอบถาม (Questionnaire)

- ขอค าถามประสบการณในการรบบรการหรอการรบรการตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness questionnaire)

Peltzer (2009), Bramesfeld et al (2007), ยงยทธ พงษสภาพ และ Van Lerberghe (2005), ศรเพญ ตนตเวสส และวโรจน ตงเจรญเสถยร (2002)

- ขอค าถามประสบการณในการรบบรการ (Responsiveness questionnaire) และสถานการณอางอง (Vignettes)

WHO (2001)

เทปบนทกบทสนทนา/การอภปราย (auto-recorded) Forouzan (2011), Bramesfeld et al (2007a), ยงยทธ พงษสภาพ และ Van Lerberghe (2006a, 2006b)

2 ในประเทศไทยมประสบการณของการวดระดบของการตอบสนองตอผรบบรการของระบบบรการโดยไมตองวเคราะหความคาดหวงเนองจากเปนการส ารวจโดยใชผปวยจ าลอง (Simulated patient surveys) (Pongsupap and Van Lerberghe, 2006a;Pongsupap and Van Lerberghe, 2006b)

12

ระเบยบวธการศกษา งานวจยทเกยวของ การทดสอบคณภาพของเครองมอ

ความตรง (Validity)

- การวเคราะหองคประกอบ (factor analysis) de Silva & Valentine (2000); WHO (2001)

ความเทยง (Reliability)

ความสอดคลองภายใน (Internal consistency)

- การหาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางขอกระทงแตละขอกบคะแนนรวมของขออน ๆ ในมาตรวด (Corrected Item-Total Correlation)

Peltzer (2009); WHO (2001)

การทดสอบซ า (Test-retest method)

- การหาคาสมประสทธ Cohen's kappa (Kappa)

WHO (2001)

ความเปนไปได (Feasibility)

- อตราของคาทขาดหาย (Item missing rates) WHO (2001)

- อตราการตอบกลบ (Survey response rates) WHO (2001)

การเกบขอมล

การส ารวจผใหขอมลหลก (Key informants survey) De Silva & Valentine (2000)

การส ารวจครวเรอน (Household survey) Peltzer (2009), WHO (2001)

การส ารวจหลงรบบรการ (Exit survey) Bramesfeld et al (2007b), ยงยทธ พงษสภาพ และ Van Lerberghe (2005)

การส ารวจโดยใชผปวยจ าลอง (Simulated patient survey)

ยงยทธ พงษสภาพ และ Van Lerberghe (2006)

การส ารวจทางไปรษณย (Postal survey) ศรเพญ ตนตเวสส และวโรจน ตงเจรญเสถยร (2546), WHO (2001)

การสมภาษณทางโทรศพทโดยใชคอมพวเตอร (Computer assisted telephone interview)

WHO (2001)

การสนทนากลม (Focus group) Forouzan (2011), Bramesfeld et al (2007a)

1.4 ปจจยทสงผลตอความพงพอใจ การรบรและการตอบสนองผรบบรการ

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของพบวา งานวจยสวนใหญเปนการศกษาปจจยทางสงคมทก าหนดสขภาพและปจจยอน ๆ ทสงผลความพงพอใจ (Patient satisfaction) และการรบรการตอบสนองผรบบรการ (Perception of Health system responsiveness) โดยมไดน าความคาดหวงของผรบบรการมาปรบรวมดวย ใชวธการวดเชนเดยวกบความพงพอใจของผรบบรการ (Patient satisfaction) มรายละเอยดดงน

13

เพศ (Gender)

จากการส ารวจขององคการอนามยโลก (World Health Organization, 2005) ซงเกบขอมลกบตวอยางทเขารบบรการผปวยนอกในชวงระยะเวลา 12 เดอน พบวา กลมตวอยางเพศชายมแนวโนมทจะใหคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการนอยกวา เมอเปรยบเทยบกบกลมตวอยางเพศหญง ยกเวนองคประกอบการใสใจในทนท และพบวา รอยละ 3 ของกลมตวอยางรายงานวาเพศเปนสาเหตของการเลอกปฏบต สอดคลองกบการศกษาของ Peltzer (2009) ทพบวา ผรบบรการแผนกผปวยนอกรบรวามการเลอกปฏบตขณะเขารบบรการหรอไดรบบรการทดอยกวาผอ น เนองจากเพศ คดเปนรอยละ 3.3

อยางไรกตาม จากงานวจยของสมพงษ หาญณรงคชย (2551) ทศกษาความพงพอใจของผรบบรการในโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนาของโรงพยาบาลปราณบร จงหวดประจวบครขนธพบวา เพศตางกนไมท าใหความพงพอใจในระบบบรการแตกตางกน สอดคลองกบการศกษาของศรเพญ ตนตเวสส และวโรจน ตงเจรญเสถยร (2546) ทพบวาเพศชายและเพศหญงมการรบรการตอบสนอง ไมแตกตางกน

อาย (Age)

จากการส ารวจขององคการอนามยโลก (World Health Organization, 2005) ซงเกบขอมลกบตวอยางทเขารบบรการผปวยนอกในชวงระยะเวลา 12 เดอน พบวา กลมตวอยางทอายนอยมแนวโนมทจะใหคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการในทกองคประกอบต ากวา เมอเปรยบเทยบกบกลมตวอยาง ทอายมาก นอกจากนยงพบวากลมตวอยางทอายมากมความคาดหวงต ากวา เมอเปรยบเทยบกบกลมตวอยางทอายนอยอกดวย นอกจากนการศกษาของ Peltzer (2009) พบวา ผรบบรการแผนกผปวยนอกรบรวามการเลอกปฏบตขณะเขารบบรการหรอไดรบบรการทดอยกวาผอ น เนองจากอายคดเปนรอยละ 5.9

อยางไรกตาม จากงานวจยของสมพงษ หาญณรงคชย (2551) ทศกษาความพงพอใจของผรบบรการในโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนาของโรงพยาบาลปราณบร จงหวดประจวบครขนธ พบวา อายตางกนไมท าใหความพงพอใจในระบบบรการแตกตางกน

สถานะสขภาพ (Health status)

จากการส ารวจขององคการอนามยโลก ซงเกบขอมลกบตวอยางทเขารบบรการผปวยนอกในชวงระยะเวลา 12 เดอน (World Health Organization, 2005) โดยการวดความพงพอใจตามองคประกอบของการตอบสนองผรบบรการ พบวา กลมตวอยางทสขภาพไมดมแนวโนมทจะใหคะแนนการรบรการตอบสนองผร บบรการในทกองคประกอบต า เมอเปรยบเทยบกบกลมตวอยางทมสขภาพดนอกจากนจากการศกษาบคลากรสขภาพในประเทศไทย พบวา รอยละ 40.8 ของผใหขอมลหลกเหนวาสถานะสขภาพเปนสาเหตของการเลอกปฏบต (ศรเพญ ตนตเวสส และวโรจน ตงเจรญเสถยร, 2546)

ระดบการศกษา (Education)

จากการส ารวจขององคการอนามยโลก ซงเกบขอมลกบตวอยางทเขารบบรการผปวยนอกในชวงระยะเวลา 12 เดอน (World Health Organization, 2005) พบวา กลมตวอยางทมระดบการศกษาต ามแนวโนมทจะใหคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบการใสใจในทนท การให

14

เกยรต การสอสาร การเกบความลบ และโอกาสในการเลอกในระดบต า เมอเปรยบเทยบกบกลมตวอยางทมระดบการศกษาสง นอกจากน การรบรการตอบสนองผรบบรการทแตกตางกนนนขนอยระดบการศกษา (Bramsfeld et al, 2007) โดยกลมตวอยางทมระดบการศกษาสงจะมความคาดหวงในระดบสงกวา เมอเปรยบเทยบกบกลมตวอยางทมระดบการศกษาต า (World Health Organization, 2005)

รายได/ฐานะทางการเงน (Income)

จากการส ารวจขององคการอนามยโลก ซงเกบขอมลกบตวอยางทเขารบบรการผปวยนอกในชวงระยะเวลา 12 เดอน (World Health Organization, 2005) พบวา กลมตวอยางทมรายไดต าแนวโนมทจะใหคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการต าในองคประกอบการใหเกยรต การสอสาร และโอกาสในการเลอก เมอเปรยบเทยบกบกลมตวอยางทมรายไดสง สอดคลองกบการศกษาของ Bramsfeld และคณะ (2007) ซงพบวา ระดบการตอบสนองผรบบรการทแตกตางกนนนขนอยระดบรายได นอกจากน การศกษาของ Peltzer (2009) พบวา ผรบบรการแผนกผปวยนอกรบรวามการเลอกปฏบตขณะเขารบบรการหรอไดรบบรการทดอยกวาผอ น เนองจากมรายไดต า คดเปนรอยละ 11.9 สอดคลองกบการศกษาของ ศรเพญ ตนตเวสส และวโรจน ตงเจรญเสถยร (2546) ซงพบวา บคลากรสขภาพ รอยละ 80.8 มความเหนวา ฐานะทางการเงนเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

อยางไรกตาม จากงานวจยของสมพงษ หาญณรงคชย (2551) ทศกษาความพงพอใจของผรบบรการในโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนาของโรงพยาบาลปราณบร จงหวดประจวบครขนธพบวา รายไดตางกนไมท าใหความพงพอใจในระบบบรการแตกตางกน

ชนชนทางสงคม (Social class)

จากการส ารวจประสบการณและการรบรการตอบสนองผร บบรการของระบบสขภาพในประเทศแอฟรกาของ Peltzer (2009) พบวา ผรบบรการแผนกผปวยนอกรบรวามการเลอกปฏบตขณะเขารบบรการหรอไดรบบรการทดอยกวาผอ น เนองจากชนชนทางสงคม คดเปนรอยละ 9.3 สอดคลองกบการศกษาของ ศรเพญ ตนตเวสส และ วโรจน ตงเจรญเสถยร (2546) โดยรอยละ 82.9 ของผใหขอมลหลกมความเหนวา ชนชนทางสงคมเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

เชอชาต (Race)

จากการส ารวจประสบการณและการรบรการตอบสนองผร บบรการของระบบสขภาพในประเทศแอฟรกาของ Peltzer (2009) พบวา ผรบบรการแผนกผปวยนอกรบรวามการเลอกปฏบตขณะเขารบบรการหรอไดรบบรการทดอยกวาผอ น เนองจากเชอชาต คดเปนรอยละ 6.4 สอดคลองกบการศกษาของ ศรเพญ ตนตเวสส และ วโรจน ตงเจรญเสถยร (2546) ทพบวา รอยละ 18.7 ของผใหขอมลหลก มความเหนวาเชอชาตเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

สญชาต (Nationality)

จากการส ารวจประสบการณและการรบรการตอบสนองผร บบรการของระบบสขภาพในประเทศแอฟรกาของ Peltzer (2009) พบวา ผรบบรการแผนกผปวยนอกรบรวามการเลอกปฏบตขณะเขารบบรการหรอไดรบบรการทดอยกวาผอ น เนองจากสญชาต คดเปนรอยละ 4.3 สอดคลองกบการศกษา

15

ของ ศรเพญ ตนตเวสส และวโรจน ตงเจรญเสถยร (2546) ซงพบวา รอยละ 19.4 ของผใหขอมลหลก มความเหนวา เชอชาตเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

อาการเจบปวยทมารบบรการ (Type of illness)

จากการส ารวจประสบการณและการรบรการตอบสนองผร บบรการของระบบสขภาพในประเทศแอฟรกา ของ Peltzer (2009) พบวา ผรบบรการแผนกผปวยนอกรบรวามการเลอกปฏบตขณะเขารบบรการหรอไดรบบรการทดอยกวาผอ น เนองจากอาการเจบปวยทมารบบรการ คดเปนรอยละ 6.3

ทงน จากการศกษาของ Peltzer (2009) พบวา การรบรวามการเลอกปฏบต (Discrimination) ขณะเขารบบรการ เนองมาจากเพศ, อาย, รายได, ชนชนทางสงคม, เชอชาต, สญชาต และอาการเจบปวยทมารบบรการ สงผลตอการรบรการตอบสนองผรบบรการอยางมนยส าคญทางสถต (p< .001)

ประเภทของระบบประกนสขภาพ (Type of Health Insurance Scheme)

ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย โดยการส ารวจของมหาวทยาลยอสสมชญ (2549) พบวา ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา มความพงพอใจมากกวาระบบประกนสงคมและระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ

ประเภทของสถานบรการ (Type of Health service utilization)

จากการส ารวจประสบการณและการตอบสนองผรบบรการของระบบสขภาพในประเทศแอฟรกาของ Peltzer (2009) พบวา รอยละ 16.8 ของผรบบรการในสถานบรการภาครฐใหคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการต า ในขณะทมเพยงรอยละ 3.2 ของผรบบรการในสถานบรการภาคเอกชนทใหคะแนนต า และพบวาการรบรการตอบสนองผรบบรการของสถานบรการภาคเอกชนสงกวาสถานบรการภาครฐอยางมนยส าคญทางสถต สอดคลองกบการศกษาของยงยทธ พงษสภาพ และ Van Lerberghe (2006a) ซงพบวา ระดบการตอบสนองผรบบรการของแผนกผปวยนอกในสถานบรการภาคเอกชนสงกวาสถานบรการภาครฐอยางมนยส าคญอยางมนยส าคญทางสถต

ประเภทของการรบบรการ (Type of care)

จากการส ารวจขององคการอนามยโลก ซงเกบขอมลกบตวอยางทเขารบบรการผปวยนอกภายในระยะเวลาไมเกน 12 เดอน (World Health Organization, 2005) พบวา กลมตวอยางทเขารบบรการผปวยใน (inpatient care) ใหคะแนนการตอบสนองผรบบรการระดบต า คดเปนรอยละ 14 เมอเปรยบเทยบกบกลมตวอยางทเขารบบรการผปวยนอก มเพยงรอยละ 8 สอดคลองกบการศกษาของ Bramesfeld และคณะ (2007) ทพบวา รอยละ 22 ของกลมตวอยางทเขารบบรการผปวยในใหคะแนนการตอบสนองผรบบรการระดบต า ในขณะทกลมตวอยางทเขารบบรการผปวยนอก มเพยงรอยละ 15

ขนาดของสถานบรการ

สถานบรการขนาดเลกมแนวโนมทไดรบคะแนนการตอบสนองผรบบรการสงกวาสถานบรการขนาดใหญ จะเหนไดจากการศกษาของยงยทธ พงษสภาพ, ทวเกยรต บญยไพศาลเจรญ, และ Van Lerberghe (2005) พบวา prime-mover family practices ไดคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการสงกวา

16

หนวยบรการปฐมภม ในขณะทหนวยบรการปฐมภมไดคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการสงกวาแผนกผปวยนอกในโรงพยาบาลภาครฐ

นอกจากปจจยทกลาวมาแลวขางตน ไดมงานวจยทศกษาปจจยทเกยวของกบการตอบสนองผรบบรการดงตารางท 2

ตารางท 2 สรปงานวจยทศกษาปจจยทเกยวของกบการตอบสนองและความพงพอใจของผรบบรการ

ผวจย ป ปจจย สรปผลการศกษา

1. สมพงษ หาญณรงคชย 2010 - เพศ - อาย - รายได

- เพศ อาย และรายได ไมมผลตอความพงพอใจโดยภาพรวมของผรบบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาตอระบบรการของโรงพยาบาลปราณบร

2. Peltzer 2009 - อาย - รอยละ 5.9 ของผรบบรการผปวยนอกรายงานวาอายเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- เพศ - รอยละ 3.3 ของผรบบรการผปวยนอกรายงานวาเพศเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- ชนชนทางสงคม - รอยละ 9.3 ของผรบบรการผปวยนอกรายงานวาชนชนทางสงคมเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- รายได/ฐานะทางการเงน

- รอยละ 11.9 ของผรบบรการผปวยนอกรายงานวาฐานะทางการเงนเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- เชอชาต - รอยละ 6.4 ของผรบบรการผปวยนอกรายงานวาเชอชาตเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- สญชาต - รอยละ 4.3 ของผรบบรการผปวยนอกรายงานวาสญชาตเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- อาการเจบปวย/โรคทเปน

- รอยละ 6.3 ของผรบบรการผปวยนอกรายงานวาอาการเจบปวยเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- ประเภทของสถานบรการ (รฐ/เอกชน)

- คะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการของภาครฐต ากวาภาคเอกชนอยางมนยส าคญ

3. Bramesfeld et al 2007 - รายได - ผรบบรการผปวยนอกทยากจน/มรายไดต าใหคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการต ากวา เมอเปรยบเทยบกบผรบบรการทร ารวย/รายไดสง

- ระดบการศกษา - ผรบบรการผปวยนอกทมระดบการศกษาต าใหคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการต ากวา เมอเปรยบเทยบกบกลมทมระดบการศกษาสง

- อาการเจบปวย/โรคทเปน

- รอยละ 12 ของผรบบรการผปวยนอกรายงานวาอาการเจบปวยเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

17


- ประเภทของการรบบรการ (ผปวยใน/ผปวยนอก)

- ผรบบรการทเขารบบรการผปวยในใหคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการต ากวาผปวยนอกในทกองคประกอบ โดยรอยละ 22 ของผปวยในใหคะแนนการรบรการตอบสนองในระดบต า ในขณะทผปวยนอก มเพยงรอยละ 15 เทานน

4. ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย โดยมหาวทยาลยอสสมชญ

2006 - ระบบประกนสขภาพ - ผรบบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามความพงพอใจตอการบรการสาธารณสขสงกวา เมอเปรยบเทยบกบระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ และระบบประกนสงคม

5. ยงยทธ พงษสภาพ และ Van Lerberghe

2006a, 2006b

- ประเภทของสถานบรการ (รฐ/เอกชน)

- แผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลเอกชนและคลนคเอกชนไดรบคะแนนการตอบสนองผรบบรการสงกวาแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลของรฐ

6. ยงยทธ พงษสภาพ, ทวเกยรต บญยไพศาลเจรญ, และ Van Lerberghe

2005 - ขนาดของสถานบรการ

- prime-mover family practices ไดรบคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการสงกวาหนวยบรการปฐมภม และหนวยบรการปฐมภม ไดรบคะแนนการรบรการตอบสนองผรบบรการสงกวาแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลของรฐ

7. องคการอนามยโลก 2005 - เพศ - ผรบบรการผปวยนอกเพศชายใหคะแนนการรบรการตอบสนองต ากวา เมอเปรยบเทยบกบเพศหญง

- อาย - ผรบบรการผปวยนอกทอายต ากวา 60 ป ใหคะแนนการรบรการตอบสนองต ากวา เมอเปรยบเทยบกบกลมทอาย 60 ปขนไป

- รายได - ผรบบรการผปวยนอกทมรายไดต าใหคะแนนการรบรการตอบสนองต ากวา เมอเปรยบเทยบกบกลมทมรายไดสง

- ระดบการศกษา - ผรบบรการผปวยนอกทมระดบการศกษาต าใหคะแนนการรบรการตอบสนองต ากวา เมอเปรยบเทยบกบกลมทมระดบการศกษาสง

- สถานะสขภาพ - ผรบบรการผปวยนอกทมสขภาพไมดใหคะแนนการรบรการตอบสนองต ากวา เมอเปรยบเทยบกบกลมทมสขภาพด

8. ศรเพญ ตนตเวสส และวโรจน ตงเจรญเสถยร

2003 - เพศ - เพศชายและเพศหญงใหคะแนนการรบรการตอบสนองไมแตกตางกนอยางมนยส าคญ

- ระดบการศกษา - ผทไดรบการศกษาใหคะแนนการรบรการตอบสนองสงกวา ผไมไดรบการศกษาอยางมนยส าคญ

- อาย - ผทอายตงแต 65 ปขนไปใหคะแนนการรบรการตอบสนองสงในมตการเคารพในความเปนบคคลสงกวาผทมอายต ากวา 65 ปอยางมนยส าคญ

- ถนทอย - ผทอยในเขตเมองใหคะแนนการรบรการตอบสนองสงกวาผทอยในเขตชนบทอยางมนยส าคญ

18


- ชนชนทางสงคม - รอยละ 82.9 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา ชนชนทางสงคมเปนสาเหตของการเลอกปฏบต และชนกลมใหญใหคะแนนการรบรการตอบสนองสงกวาชนกลมนอยอยางมนยส าคญ

- รายได/ฐานะการเงน - รอยละ 80.8 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา ฐานะทางการเงนเปนสาเหตของการเลอกปฏบต และคนรวยใหคะแนนการรบรการตอบสนองสงกวาคนยากจนอยางมนยส าคญ

- การทผปวยไมมประกนสขภาพเอกชน

- รอยละ 55.8 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา การทผปวยไมมประกนสขภาพเอกชนเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- สถานะสขภาพ - รอยละ 40.8 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา สถานะสขภาพเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- ภาษา - รอยละ 23.4 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา ภาษาเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- สญชาต - รอยละ 19.4 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา สญชาตเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- เชอชาต - รอยละ 18.7 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา เชอชาตเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- ลทธการเมอง - รอยละ 16.6 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา ลทธการเมองเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- ศาสนา - รอยละ 4.6 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา ศาสนาเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

- สผว - รอยละ 3.8 ของผใหบรการสขภาพ มความเหนวา สผวเปนสาเหตของการเลอกปฏบต

จากตารางท 2 จะเหนไดวา มปจจยทางสงคมทก าหนดสขภาพหลายประการทถกน ามาใชใน

การศกษาการตอบสนองผรบบรการ โดยรายได/ฐานะทางการเงน เปนปจจยทนกวจยน าใชมาประกอบการศกษาการตอบสนองผรบบรการสงสด รองลงมาคอ เพศ อาย และระดบการศกษา อยางไรกด การศกษาครงน มงศกษาปจจยทเกยวของกบบรบทของระบบบรการทมผลตอการตอบสนองผรบบรการ นนคอ ประเภทของระบบประกนสขภาพและสถานบรการ โดยน ามาวเคราะหรวมกบปจจยทางสงคมทก าหนดสขภาพตาง ๆ ไดแก เพศ อาย และระดบการศกษา

19

1.5 ความจ าเปนในการวดการตอบสนอง (Responsiveness) ในระบบทแตกตาง: UC;SSS; CSMBS

ปจจบนระบบสาธารณสขไทยมกลไกการเงนอยภายใตการควบคมก ากบของกลไกในภาครฐ คมครองประชาชนตามสทธทแตกตาง ภายใตระบบประกนสขภาพมจดเรมตนและพฒนาการทแตกตางกน 3 ระบบคอ

(1) ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ (Civil Servant Medical Benefit Scheme, CSMBS) สงกดกรมบญชกลาง โดยแหลงทนน ามาจากระบบภาษ ครอบคลมประชากรประมาณ 5 ลานคน จายคารกษาพยาบาลตามทสถานบรการเรยกเกบ (Fee-for-service) ในลกษณะปลายเปด (Open-end) ส าหรบบรการผปวยนอก และจายบรการผปวยในตามรายปวย (Case-based DRG) ในป พ.ศ. 2551 มการเบกจายเงนประมาณ 11,000 บาท/คน

(2) ระบบประกนสงคม (Social Security Scheme, SSS) สงกดกระทรวงแรงงาน โดยแหลงทนมาจากเงนสมทบของนายจาง ลกจาง และรฐบาล มพฒนาการมาตงแตป พ.ศ.2533 ปจจบนครอบคลมประชากรประมาณ 10 ลานคน จายผใหบรการในลกษณะเหมาจายรายหว (Capitation payment) เปนหลก ในป พ.ศ. 2551 มการใชเงนประกนสงคมประมาณ 2,133 บาท/คน

(3) ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (Universal Health Coverage, UC) สงกดกระทรวงสาธารณสข มพฒนาการมาตงแตป พ.ศ. 2545 ใชแหลงเงนจากระบบภาษ ครอบคลมประชากรประมาณ 47 ลานคน มระบบการจายแบบลวงหนา (Prospective) โดยจายผปวยนอกแบบรายหว (Capitation payment) และผปวยในตามน าหนกสมพทธกลมวนจฉยโรครวมโดยมการก าหนดเพดานการเบกจายไวอยางชดเจน (DRG weighted global budget) หรอการเบกจายแบบปลายปด (Close-end) ในป พ.ศ. 2551 งบเหมาจายรายหวอยท 2,100 บาท/คน

จากฐานความแตกตางของวธการจายซงจะกอใหเกดแรงจงใจในการใหบรการทตางกน และไดมการศกษาถงผลของวธการจายตอความแตกตางของการใหบรการของระบบประกนสขภาพทง 3 ระบบ พบวา

(1) มความแตกตางของการใหบรการทางการแพทย (การจายยาในการใหบรการผปวยนอก: outpatient prescribing; และการใหบรการผปวยใน: inpatient care) ซงระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการมแนวโนมของการจายยาใหม ยาราคาแพง เทคโนโลยและการผาตดทมความซบซอนมากกวาระบบประกนสงคมและระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (Limwattananon et al., 2009)

(2) มการศกษาความพงพอใจ (Satisfaction) ของผรบบรการ ภายใตระบบประกนสขภาพ 3 กองทน โดยมหาวทยาลยอสสมชญ และพบวา ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามแนวโนมทจะไดรบความพงพอใจมากกวาระบบประกนสงคมและระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ (ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย, 2549) ทงนความแตกตางทเกดขนนนนาจะเปนผลจากระดบความคาดหวงทตางกนของผมสทธในแตละกองทน

20

เนองจากมปจจยสวนบคคลทแตกตางกนคอนขางมาก ทงระดบการศกษา รายได และทอยอาศย

การวดระดบของการตอบสนองผรบบรการของระบบประกนสขภาพโดยเปรยบเทยบระหวาง 3 กองทน ถอเปนจดเรมตนส าคญทงในแงของการเรมตนพฒนาเครองมอ พรอมกบการพฒนาระเบยบวธทใชในการวด และเปนการเรมสงสญญาณเขาไปในระบบบรการของทง 3 กองทน ใหตระหนกถงความส าคญของการใหความเคารพในความเปนบคคล (Respect for person) และการใหความส าคญกบผรบบรการ (Client orientation) ซงถอเปนจดเชอมตอทส าคญในการท าใหระบบบรการโดยรวมของประเทศไดร บการพฒนา นอกจากนนการประเมนการตอบสนองผร บบรการยงสามารถน ามาใชเปรยบเทยบความแตกตางในการตอบสนองของสถานบรการทมคณลกษณะแตกตางภายในระบบบรการอกดวย เชน ความแตกตางระหวางสถานบรการภาครฐและเอกชน ขนาดของสถานบรการ เปนตน

1.6 กรอบแนวคดการศกษา

จากการทบทวนวรรณกรรม ระบบประกนสขภาพทง 3 กองทน มรปแบบและอตราการจายทแตกตางกน จงอาจสงผลตอระดบการตอบสนองของผใหบรการตอผรบบรการทตางกน ขณะเดยวกน ปจจยสวนบคคลซงเปนตวแปรทก าหนดระดบความคาดหวงของบคคล เชน ระดบการศกษา เพศ อาย และรายได จงจ าเปนตองน ามาพจารณารวมดวยในการประเมน

นอกจากนปจจยดานระบบบรการ ซงมบรบททตางกน เชน การเปนสถานบรการภาครฐ-เอกชน สถานบรการขนาดเลก-ใหญ กลาวคอภาคเอกชนใหความส าคญกบการตอบสนองตอผรบบรการทมากกวาภาครฐ หรอโรงพยาบาลขนาดใหญซงมผปวยมากและแออดอาจสามารถตอบสนองตอผปวยไดดอยกวาโรงพยาบาลขนาดเลก

การศกษาครงนจะประเมนทงดานการใหความส าคญกบบคคล (Respect for persons) และการใหความส าคญตอผรบบรการ (Client orientation) อยางไรกด เนองจากการศกษาครงนประเมนการรบบรการผปวยนอกเทานน จงศกษาในเฉพาะการตอบสนอง 7 ดาน คอ การใหเกยรต การใหความเปนอสระ การเกบความลบ การสอสาร การใสใจทนท การอ านวยความสะดวกพนฐาน และโอกาสเลอก ทงนมตดานการมสวนรวมของครอบครวและชมชน รวมถงการไดรบการสนบสนนทางสงคมไมไดท าการศกษาในครงน เนองจากไมสอดคลองกบการใหบรการผปวยนอก

21

รปท 2 แผนภาพแสดงกรอบการวจย

กลไก/วธการจาย

1.7 วตถประสงค

1. พฒนาเครองมอและระเบยบวธทน าไปใชวดการตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness) เพอท าใหมเครองมอและระเบยบวธทไดมาตรฐาน ส าหรบใชในการวดผล ควบคมก ากบ และตดตามแนวโนมของระดบของการตอบสนองผร บบรการในองคประกอบตาง ๆ ในระบบบรการสาธารณสขของไทย

2. ประเมนระดบการตอบสนองตอผรบบรการ (Responsiveness) ภายใตระบบประกนสขภาพทง 3 กองทน และประเภทสถานบรการทแตกตางกน ประกอบดวย ภาครฐ (โรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลมหาวทยาลย) และภาคเอกชน (โรงพยาบาลเอกชนภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาและระบบประกนสงคม)

SSS

การตอบสนองผรบบรการ:

- การใหเกยรต - การใหความอสระและเปนตวของตวเอง - การเกบความลบ - การสอสาร - การใสใจในทนท - การอ านวยความสะดวกพนฐาน - โอกาสในการเลอก

สถานบรการ

UCS

CSMBS

ภาครฐ - รพท./รพศ. - รพช. - รพม.

ภาคเอกชน -รพ.เอกชน

คณลกษณะทางสงคม-

ประชากรของกลมตวอยาง

22

1.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. มเครองมอและระเบยบวธทไดมาตรฐานและไดรบการยอมรบ เพอใชในการตดตาม ควบคมก ากบ และประเมนการตอบสนองขององคประกอบตาง ๆ ในระบบสาธารณสขไทย

2. ทราบระดบการตอบสนองผรบบรการของระบบประกนสขภาพของทง 3 กองทน และของสถานบรการภาครฐ (โรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลมหาวทยาลย) และภาคเอกชน (โรงพยาบาลเอกชนภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาและระบบประกนสงคม)

3. น าผลการวจยและขอมลจากการศกษาครงนไปใชเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนาระบบบรการสขภาพใหตอบสนองตอผรบบรการยงขน

23

บทท 2

ระเบยบวธการส ารวจ

2.1 ประชากรเปาหมาย

ผรบบรการแผนกผปวยนอก อายตงแต 18 ปขนไป และสทธทมารบบรการคอ ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม หรอระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา

2.2 การสมตวอยาง

การศกษาครงนไดแผนการสมตวอยางแบบ Stratified three-stage sampling ซงเปนแผนการสมตวอยางโดยใชความนาจะเปน (Probability sampling) โดยก าหนดใหกรงเทพมหานครและภาคจ านวน 4 ภาค เปนสตราตม รวมทงสน 5 สตราตม ในแตละสตราตม ไดแบงออกเปนสตราตมยอย ตามประเภทของสถานบรการ (รพศ./รพท., รพช., รพม., และรพ.เอกชน) และสทธทมารบบรการ (ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ, ประกนสงคม และหลกประกนสขภาพถวนหนา) โดยมจงหวดเปนหนวยตวอยางแรก สถานบรการเปนหนวยตวอยางขนทสอง และผรบบรการแผนกผปวยนอกทมอายตงแต 18 ปขนไป เปนหนวยตวอยางขนสดทาย (Eligible sampling unit)

1) การเลอกหนวยตวอยางขนทหนง (Primary sampling selection)

หนวยตวอยางขนทหนง: กรงเทพมหานคร และจงหวดในภมภาค กรอบตวอยางขนทหนง: บญชรายชอจงหวดในแตละภาค โดยเรยงตามลกษณะภมศาสตร การเลอกหนวยตวอยางขนทหนง: ในแตละภาคหรอสตราตมไดท าเลอกจงหวดตวอยาง ภาคละ

2 จงหวด ตามเกณฑในการคดเลอกดงน - ในแตละภาคจะแบงเปน จงหวดขนาดใหญ 1 จงหวดและจงหวดขนาดเลก 1 จงหวด โดย

พจารณาจากจ านวนประชากรในพนทป พ.ศ.2552 - ในแตละภาค/จงหวดจะตองมสถานบรการประเภทตาง ๆ ไดแก โรงพยาบาลมหาวทยาลย

โรงพยาบาลทวไป/โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลเอกชน - ในแตละภาค/จงหวดจะตองมโรงพยาบาลเอกชนทใหบรการแกสทธประกนสงคมหรอสทธ

หลกประกนสขภาพถวนหนา

24

ตารางท 3 จ านวนและรายชอจงหวด จ าแนกตามสตราตม

สตราตม รายชอจงหวด ขนาดจงหวด กรงเทพมหานคร กรงเทพมหานคร กลาง (ยกเวนกรงเทพฯ) ปทมธาน ใหญ สมทรสาคร เลก เหนอ เชยงใหม ใหญ ล าพน เลก ตะวนออกเฉยงเหนอ ขอนแกน ใหญ หนองคาย เลก ใต สงขลา ใหญ ภเกต เลก รวมทวประเทศ (จงหวด) 9

2) การเลอกหนวยตวอยางขนทสอง (Secondary sampling selection)

หนวยตวอยางขนทสอง : สถานบรการในเขตกรงเทพมหานคร และตางจงหวด

กรอบตวอยางขนทสอง : บญชรายชอสถานบรการในเขตกรงเทพมหานครและในแตละจงหวดตวอยาง โดยแยกตามประเภทของสถานบรการ ซงไดขอมลจากส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

การเลอกหนวยตวอยางขนทสอง : ในกรงเทพมหานครและแตละจงหวดตวอยาง ไดท าการเลอกสถานบรการในจงหวดตาง ๆ ดวยวธการสมอยางเปนระบบ (Systematic sampling) ไดจ านวนสถานบรการตวอยางทงสน 43 แหง ซงกระจายไปในแตละสตราตม ดงตารางท 4

ตารางท 4 จ านวน รายชอจงหวดและสถานบรการ จ าแนกตามสตราตม

ภาค จงหวด รพม. รพท./รพศ. รพช. รพ.เอกชน

กทม. กทม. 2 - - 2

เหนอ เชยงใหม 1 1 2 2

ล าพน - 1 2 2

กลาง ปทมธาน 1 1 2 2

สมทรสาคร - 1 1 2

ตะวนออกเฉยงเหนอ ขอนแกน 1 1 2 1

หนองคาย - 1 2 2

ใต สงขลา 1 1 2 -

ภเกต - 1 2 1

รวมทวประเทศ 43 6 8 15 14

25

3) การเลอกหนวยตวอยางขนสดทาย (Eligible sampling selection)

หนวยตวอยางขนทสาม : ผรบบรการแผนกผปวยนอกทมอายตงแต 18 ปขนไป ใชสทธใดสทธหนงระหวางสทธระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม และระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา

กรอบตวอยางขนทสาม : ผรบบรการแผนกผปวยนอกทมารบบรการชวงเวลาทมการเกบขอมล ณ สถานบรการ

การเลอกหนวยตวอยางขนทสาม : ในสถานบรการ ไดเลอกตวอยางดวยวธการสมตวอยางแบบโควตา (Quota sampling) โดยเลอกผรบบรการทยนดใหสมภาษณดวยความสมครใจ อาย 18 ปขนไปเขารบบรการโดยใชสทธใดสทธหนงระหวางระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม หรอระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา รวมทง 7,500 คน ซงกระจายไปในแตละสตราตม และสตราตมยอย ดงตารางท 5

26

ตารางท 5 จ านวนกลมตวอยางเปาหมาย จ าแนกตามจงหวดและประเภทสถานบรการ

ภาค

จงหวด

รพม. รพท./รพศ. รพช. รพ.เอกชน CSMBS SSS UC CSMBS SSS UC CSMBS SSS UC SSS UC

กรงเทพมหานคร กรงเทพมหานคร 200 200 200 - - - - - - 100 100

เหนอ เชยงใหม 100 100 100 100 100 100 100 100 100 50 50

ล าพน - - - 100 100 100 100 100 100 50 50

กลาง ปทมธาน 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 -

สมทรสาคร - - - 100 100 100 100 100 100 - 100

ตะวนออกเฉยงเหนอ ขอนแกน 100 100 100 100 100 100 100 100 100 50 50

หนองคาย - - - 100 100 100 100 100 100 50 50

ใต สงขลา 100 100 100 100 100 100 100 100 100 - -

ภเกต - - - 100 100 100 100 100 100 100 -

รวม 7,500 600 600 600 800 800 800 800 800 800 500 400

* หมายเหต UC = ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา CSMBS = ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ SSS= ระบบประกนสงคม

27

2.3 ขนาดตวอยาง

เพอใหไดจ านวนตวอยางทเปนตวแทนของประชากร จงจ าเปนตองค านวณขนาดตวอยาง ทเหมาะสมส าหรบการประมาณคาสดสวนของประชากร โดยใชสตรการค านวณขนาดตวอยาง (ส านกนโยบายและวชาการสถต กลมระเบยบวธสถต, ส านกงานสถตแหงชาต) ดงน

n =

เมอ n = ขนาดของกลมตวอยาง

N = จ านวนประชากร (ฐานขอมลส ารวจอนามย สวสดการ และการบรโภคอาหารของประชากร พ.ศ. 2552)

E = ความคลาดเคลอนของการสมตวอยาง

โดยในการศกษาวจยครงน ก าหนดให E = 0.015

แทนคะแนนไดดงน

n =

= 4,440.83

อยางไรกด การศกษาครงนเปนการเปรยบเทยบระดบของการตอบสนองตอผรบบรการภายใตระบบประกนสขภาพและสถานบรการทแตกตางกน เพอใหไดขนาดตวอยางทเพยงพอทจะน าเสนอผลจ าแนกตามประเภทของระบบประกนสขภาพและสถานบรการ จงก าหนดใหขนาดตวอยางในแตละ stratum มคาเทากบ 100 คน จงไดจ านวนตวอยางในการศกษาทงสน 7,500 คน (ตารางท 5) 2.4 เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการศกษาครงน คอ แบบสอบถาม (Questionnaire) ซงไดสรางขนจากแนวคดและงานวจยทเกยวของตาง ๆ เพอประเมนการตอบสนองตอผรบบรการ โดยแบบสอบถามแบงออกเปน 3 สวนคอ (รายละเอยดแบบสอบถามดงภาคผนวก 2)

สวนท 1 ขอมลทวไป ประกอบดวย

การเขารบบรการ ไดแก ชอและประเภทสถานบรการ สทธในการรกษาพยาบาล และสาเหตทเลอกเขารบบรการ

ขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย อาชพ ระดบการศกษา รายได ทอย ศาสนา และอาการปวย

สวนท 2 ความพงพอใจในการรบบรการ/การรบรการตอบสนองผรบบรการ เปนมาตรประมาณคา(Rating scale) มทงหมด 10 ระดบ โดยคะแนนเทากบ 1 คอ แยทสด และคะแนนเทากบ 10 คอ ดทสด

28

สวนท 3 สถานการณอางอง (Vignettes) เปนการใหคะแนนความพงพอใจตอประสบการณในการรบบรการของผรบบรการสขภาพ (บคคลสมมต) เปนมาตรประมาณคา (Rating scale) มทงหมด 10 ระดบ โดยคะแนนเทากบ 1 คอ แยทสด และคะแนนเทากบ 10 คอ ดทสด

รายละเอยดของคะแนนทไดจากเครองมอมดงน

คะแนนจากประสบการณตรงหลงจากรบบรการ (Score of Direct Experience: D): คะแนนความพงพอใจ (Satisfaction) แบงเปน 7 องคประกอบ ไดแก

o การใหเกยรต (Dignity) จ านวน 10 ขอ o การใหความอสระและเปนตวของตวเอง (Autonomy) จ านวน 3 ขอ o การเกบความลบ (Confidentiality) จ านวน 2 ขอ o การสอสาร (Communication) จ านวน 5 ขอ o การใสใจในทนท (Prompt attention) จ านวน 7 ขอ o การอ านวยความสะดวกพนฐาน (Basic amenities) จ านวน 4 ขอ o โอกาสในการเลอก (Choice) จ านวน 3 ขอ

คะแนนจากผรบบรการโดยใชมาตรฐานเดยวกบการใหคะแนนประสบการณตรง เพอใหคะแนนสถานการณอางอง (Score of Vignette: V): คะแนนทสะทอนความคาดหวง (Expectation) แบงเปน 7 องคประกอบ ไดแก

o การใหเกยรต (Dignity) จ านวน 1 ขอ o การใหความอสระและเปนตวของตวเอง (Autonomy) จ านวน 1 ขอ o การเกบความลบ (Confidentiality) จ านวน 1 ขอ o การสอสาร (Communication) จ านวน 1 ขอ o การใสใจในทนท (Prompt attention) จ านวน 7 ขอ o การอ านวยความสะดวกพนฐาน (Basic amenities) จ านวน 1 ขอ o โอกาสในการเลอก (Choice) จ านวน 1 ขอ

คะแนนการตอบสนอง(Responsiveness) = Score of Direct Experience: (D) - Score of Vignette (V) การค านวณคะแนนการตอบสนอง

2.5 การค านวณคะแนนการตอบสนอง (Responsiveness)

การวดการตอบสนอง (Measurement of responsiveness) คาทวดไดจะเปนตวเลข (Number) จากระบบหรอสถานบรการทแตกตางกน ซงเปนคาทอยในกรอบการวด (Scale) เดยวกน ท าใหสามารถเปรยบเทยบขดความสามารถ (Performance) ระหวางระบบระบบบรการ หรอสถานบรการทมคณลกษณะทแตกตางกนได

โดยทวไป ระเบยบวธวดการตอบสนอง (Methodologies) ทมการกลาวถงในวารสารวชาการ (Literatures) สามารถแบงได 2 ลกษณะคอ 1) วดผานการสมภาษณจากประสบการณการรบบรการของผรบบรการ เชน การสมภาษณจากประสบการณหลงจากรบบรการ (Exit survey) การสมภาษณทบานเพอทราบประสบการณการรบบรการทผานมา (Household survey) (Murray and Evans, 2003; WHO,

29

2005) และ 2) วดผานการสงเกตการใหบรการโดยตรง (Direct observation) เชน วดผานผสงเกตทไดรบการฝกใหเปนผรบบรการ (Simulated patient survey) และเครองบนทกเสยง เพอเกบขอมลขณะใหบรการ เปนตน (ยงยทธ พงษสภาพ และ Van Lerberghe, 2006)

การวดการตอบสนองในการศกษาครงน ใชวธการส ารวจดวยการสมภาษณจากประสบการณหลงจากรบบรการ (Exit survey) มกระบวนวธทส าคญในการท าขอมลทไดจากการสมภาษณ ทเปนการใหคะแนนสถานบรการทผถกสมภาษณมประสบการณในการรบบรการ ซงเปนคะแนนทแตกตางกนของผถกสมภาษณ (ผรบบรการ) ซงมกรอบการใหคะแนนทแตกตางกน ใหมาเปนคะแนนทอยในกรอบการใหคะแนนเดยวกน ดวยการมชดขอมลทเปนสถานการณทใชอางอง (องคการอนามยโลกมค าศพทจ าเพาะทใชเรยกสถานการณทน ามาใชอางองนวา Vignette) (WHO, 2005) ซงผถกสมภาษณจะใหคะแนนสถานการณทใชอางองเดยวกนทกคน ท าใหมสถานการณทใชอางองเดยวกน โดยผถกสมภาษณแตละคนอาจใหคะแนนสถานการณดงกลาวตางกน จากกรอบการใหคะแนนทแตกตางกน

ดงนน การส ารวจหลงรบบรการเพอวดการตอบสนองผรบบรการ คะแนนทไดจากผถกสมภาษณจะแบงออกเปน 2 ชด กลาวคอ

1) การใหคะแนนจากประสบการณการรบบรการตามสถานบรการภายในระบบบรการตางๆ (การใหคะแนน Direct experience)

ความแตกตางของคะแนนเกดจากความแตกตางของสถานการณ ขณะรบบรการทสถานบรการในระบบบรการนนๆ และกรอบการใหคะแนนทแตกตางกนของผถกสมภาษณแตละคน ซงคะแนนดงกลาวเปนคะแนนความพงพอใจ (Satisfaction) ทไดมาจากประสบการณตรงของการรบบรการนน ๆ

2) การใหคะแนนสถานการณทใชในการอางองเดยวกน (การใหคะแนน Vignette) ความแตกตางของคะแนนเกดจากกรอบการใหคะแนนทแตกตางกนของผถก

สมภาษณ (ผรบบรการ) บนสถานการณทไมแตกตางกน ดงนนคะแนนทไดจงเปนคะแนนทสะทอนความแตกตางของกรอบการใหคะแนนของผถกสมภาษณแตละคน

การไดมาซงคะแนนการตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness) จงเกดจากความสมพนธของคะแนนทเกดจากประสบการณตรง (Direct experience) สมพทธกบคะแนนทเกดจากการใหคะแนนสถานการณทใชในการอางองเดยวกน (Vignette)

ถา คะแนนการตอบสนอง (Responsiveness) คอ R

คะแนนทเกดจากประสบการณตรง (Direct experience) คอ D คะแนนทเกดจากสถานการณทใชในการอางองเดยวกน (Vignette) คอ V

ดงนน R α (D – V) R = k (D – V) k คอคาคงท D – V คอคาความสมพทธระหวางคะแนนทเกดจากประสบการณตรง และสถานการณทใชในการอางองเดยวกน

30

หมายเหต คา k ในสมการทอยในกรอบของการใหคะแนนกรอบเดยวกน คา k =1 โดยคา k = 1

เมอ R, D, และ V อยในกรอบของการใหคะแนนเดยวกน

ในการศกษาครงนคา k = 1 เนองจากคะแนนทเปนคา D และคา V เปนคะแนนทเกดจากผใหคะแนนเปนบคคลคนเดยวกน และใหคะแนนทเปนคา D และคา V บนพนฐานของกรอบการใหคะแนน (Scale) ทเปนกรอบเดยวกน

ส าหรบการศกษาในครงน บนพนฐานของการใหคะแนนกรอบ (Scale) เดยวกน หมายถง หลงจากทผถกสมภาษณใหคะแนน ประสบการณตรงจากการรบบรการแลว (ใหคะแนนคา D) จะใหคะแนนสถานการณทใชในการอางอง (คะแนนทเปนคา V) ดวยความรสกทเปนมาตรฐานเดยวกนของการใหคะแนนของผถกสมภาษณ

ดงนน ในการศกษาน ความสมพนธระหวาง R, D, และ V จงเปนดงสมการ R = D – V

2.6 การก าหนดสถานการณอางอง (Vignette)

การก าหนดสถานการณเพอใชในการอางอง (Vignette) เพอวดการตอบสนองผรบบรการ ในกรณทมการวดดวยการสมภาษณผานประสบการณการรบบรการของผถกสมภาษณ ทงกรณทเปนการสมภาษณหลงรบบรการ (Exit survey) และการส ารวครวเรอน (Household survey) เปนขอเสนอแนะขององคการอนามยโลก ทงนแนะน าใหมสถานการณอางอง (Vignette) ในแตละองคประกอบ (ในแตละ Domain) ของการตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness) โดยควรมสถานการณอางองอยางนอย 1 ขอและไมควรเกน 3 ขอ

การก าหนดสถานการณอางอง (Vignette) ควรเปนสถานการณทเขาใจงายและกระชบ กลาวคอ สนและเขาใจไดงายวาสถานการณนนคออะไร รวมทงสามารถสะทอนองคประกอบ (Domain) นนๆ ของ การตอบสนองผรบบรการ ทงนเพอใหสะดวกตอการน าไปใชเปนขอค าถาม โดยผถกสมภาษณเปนผใหคะแนนสถานการณ ทเรยกวา “Vignette” ดงกลาว

ดงนนหากสถานการณอางองเปนสถานการณทด คะแนนทเปนคา V (คะแนนทเกดจากสถานการณอางอง) มกจะสง ถาเปนสถานการณปานกลาง คะแนนคา V มกอยในระดบปานกลาง และถาเปนสถานการณทไมด คะแนนทเปนคา V มกจะต า ดงนนสถานการณอางองจงไมใชมาตรฐานของการตอบสนองผรบบรการ ไมใชการน าเสนอภาพสะทอนของระบบบรการหรอการใหบรการในปจจบน และไมใชภาพสะทอนของระบบทควรจะเปนในอนาคต

อนง จากคนหาในเวบไซตของ PubMed และ WHO พบวามการพฒนาและออกแบบสถานการณอางองโดยองคการอนามยโลก (WHO,2005) (การศกษาครงนน า Vignette ทพฒนาโดยองคการอนามยโลกมาพฒนาตอและดดแปลงใหเหมาะกบบรบทของสงคมไทย) แตยงไมพบวามการน าสถานการณอางองมาใชเปนเครองมอเพอการวดการตอบสนองของระบบบรการตอผรบบรการ ดงนนการศกษาวจยครงน จงเปนสวนหนงของการรเรมการวดการตอบสนองผรบบรการ ดวยการน าสถานการณอางองมาใชเปนเครองมอเพอวดขดความสามารถหรอสมรรถนะของระบบบรการ

31

จากการขอเสนอแนะขององคการอนามยโลกทเสนอใหมสถานการณอางองอยางนอย 1 ขอตอองคประกอบ แตไมควรเกน 3 ขอตอองคประกอบ โดยการศกษาครงนเลอกใชสถานการณอางอง 1 ขอตอองคประกอบ ดวยเหตผลดงตอไปน

ท าใหแบบสอบถามโดยรวมสนลง ท าใหสามารถน าไปใชในทางปฏบตไดงายขน การใชสถานการณอางองเพยง 1 ขอ ท าใหสะทอนกรอบการใหคะแนนทแตกตาง (Variation) ของ

ผถกสมภาษณแตละคนไดมากกวา กลาวคอผตอบมอสระในการใหคะแนนจากต าสด (Lower limit เชน 0) ถงสงสด (Upper limit เชน 10) ไมวาสถานการณอางองนนจะเปนสถานการณทด ปานกลาง หรอไมด บนพนฐานของกรอบการใหคะแนนของผตอบแตละคน โดยกรอบการใหคะแนนดงกลาวเปนกรอบเดยวกบการใหคะแนนสถานการณทเปนประสบการณตรงทเกดจากการรบบรการ (คะแนนทเปนคา D)

ในกรณมสถานการณอางองมากกวา 1 ขอ นอกจากจะท าใหแบบสอบถามโดยรวมมความยาวมากขนแลว ผตอบยงถกจ ากดดวยกรอบของคะแนน (Lower limit และ Upper limit) ทมการก าหนดในขอค าถาม กลาวคอการใหคะแนนสถานการณอางองแตละสถานการณจะตองเปรยบเทยบกบสถานการณอางองอก 1 หรอ 2 ขอ ตามกรอบของคะแนนต าสดและสงสด ซงเปนขอจ ากดท าใหสะทอนความแตกตางของกรอบการใหคะแนน (ท าให Variation เกดไดนอยลง) ท าใหการน าไปสมพทธกบคะแนนทเกดจากประสบการณตรง (คะแนนทเปนคา D) มความซบซอนมากขน

2.7 การพฒนาเครองมอและการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

การพฒนาเครองมอ

ศกษาแนวคดและงานวจยเกยวกบการตอบสนองของระบบบรการสขภาพไทยตอผรบบรการ ปรบปรงขอกระทงจากทพฒนาขนมาจากองคการอนามยโลก (World Health Organization, 2005) และขอค าถามทมการพฒนาในประเทศไทย (Pongsupap & Boonyapaisarnchareon., 2006; ศรเพญ ตนตเวสส และ วโรจน ตงเจรญเสถยร., 2003; ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย โดยมหาวทยาลยอสสมชญ, 2549) ประกอบดวย

การเคารพในความเปนบคคล (Respect for persons) ไดแก

o การใหเกยรต (Dignity) จ านวน 11 ขอ o การใหความอสระและเปนตวของตวเอง (Autonomy) จ านวน 4 ขอ o การเกบความลบ (Confidentiality) จ านวน 3 ขอ o การสอสาร (Communication) จ านวน 6 ขอ

การใหความส าคญกบผรบบรการ (Client orientation) ไดแก o การใสใจในทนท (Prompt attention) จ านวน 14 ขอ o การอ านวยความสะดวกพนฐาน (Basic amenities) จ านวน 5 ขอ o โอกาสในการเลอก (Choice) จ านวน 4 ขอ

32

หมายเหต การศกษาในครงนเปนการเกบขอมลจากผรบบรการแผนกผปวยนอก (Outpatient

care) จงไมไดมการวดองคประกอบการมสวนรวมของครอบครว-ชมชน (Family and community involvement) และการไดรบการสนบสนนทางสงคม (Access to social support networks) เนองจากเปนองคประกอบทวดประสบการณเขารบบรการทเกดขนในแผนกผปวยใน (Inpatient care) เชน การไดรบการเยยมไขจากญาตและเพอนอยางสม าเสมอ การมโอกาสปฏบตศาสนกจ (เมอพกคางคน) โดยทไมรบกวนกจกรรมของโรงพยาบาลและความรสกของผอน (De Silva, 2000; WHO, 2005)

การทดสอบคณภาพของเครองมอ

หาความตรง (Validity) ของแบบสอบถาม โดยใหผทรงคณวฒตรวจสอบความถกตองและความเหมาะสมของภาษา จากนนปรบขอค าถามตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ และน าไปทดลองใชกบกลมตวอยางขนสรางเครองมอ จ านวน 135 คน ณ โรงพยาบาลทไมใชตวอยางในการศกษา จากนนน าขอกระทงทผานการวเคราะหมาหาคะแนนสมประสทธสหสมพนธระหวางขอกระทงและขอกระทงอน ๆ ในมาตรวด (Corrected item total correlation) โดยก าหนดระดบนยส าคญทางสถตท .05 และคา r วกฤต เทากบ .1435 จากนนน าขอกระทงทผานการวเคราะหดงกลาวไปใชในการเกบขอมลจรง โดยมคาความเชอมนรายดานดงน (รายละเอยดดงภาคผนวก 1)

การเคารพในความเปนบคคล (Respect for persons) ไดแก o การใหเกยรต (Dignity) โดยมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคตงแต .314-.875

และมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคขององคประกอบการใหเกยรต เทากบ .895 o การใหความอสระและเปนตวของตวเอง (Autonomy) โดยมคาสมประสทธอลฟา

ของครอนบาคตงแต .471-.638 และมคาสมประสทธอ ลฟาของครอนบาคขององคประกอบการใหความอสระและเปนตวของตวเอง เทากบ .720

o การเกบความลบ (Confidentiality) โดยมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคตงแต .463-.493 และมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคขององคประกอบการเกบความลบเทากบ .642

o การสอสาร (Communication) โดยมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคตงแต .357-.816 และมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคขององคประกอบการสอสารเทากบ .848

การใหความส าคญกบผรบบรการ (Client orientation) ไดแก o การใสใจในทนท (Prompt attention) โดยมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคตงแต

.361-.713 และมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคขององคประกอบการใสใจในทนทเทากบ.869

o การอ านวยความสะดวกพนฐาน (Basic amenities) โดยมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคตงแต .187-.784 และมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคขององคประกอบการอ านวยความสะดวกพนฐานเทากบ .776

33

o โอกาสในการเลอก (Choice) โดยมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคตงแต .336-.698 และมคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคขององคประกอบโอกาสในการเลอกเทากบ.773

2.8 การเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล

การเกบรวบรวมขอมล

การศกษาครงนใชพนกงานสมภาษณในการเกบรวบรวมขอมล โดยกอนทจะปฏบตงานพนกงานสมภาษณจะตองเขารบการฝกอบรมเทคนควธการสมภาษณและค าอธบายเกยวกบแบบสอบถาม เพอใหเกดความเขาใจและสามารถเกบขอมลไดอยางถกตอง โดยนกวจยจะเปนผฝกอบรมพนกงานสมภาษณ ในการเกบขอมลภาคสนาม พนกงานสมภาษณท าการสมภาษณตวอยางโดยการสมแบบโควตา และด าเนนการเกบขอมลหลงจากทไดรบบรการทางการแพทยเรยบรอยแลว

การวเคราะหขอมล

การศกษาครงนใชโปรแกรมประยกตทางสถต (SPSS version 16 และ Stata version 11) ในการถวงน าหนก ประมวลผลขอมล และจดท าตารางวเคราะหทางสถต

การค านวณคาถวงน าหนก (Weight)

การค านวณคาประมาณยอดรวมของจ านวนประชากรทตองการศกษา จ าเปนตองใชคาถวงน าหนก ซงสามารถค านวณไดจากผลคณของคาตาง ๆ เหลาน

หนวยตวอยาง (ผรบบรการตวอยาง) ถกเลอกดวยวธการสมตวอยางแบบโควตา ดวยความนาจะ

เปนท โดยท

nhs คอ จ านวนผรบบรการตวอยางตามทก าหนดใหของประเภทระบบประกนสขภาพ s และประเภทของสถานบรการ h

Nhs คอ จ านวนผรบบรการทงสนของประเภทระบบประกนสขภาพ s และประเภทของสถานบรการ h (ฐานขอมลส ารวจอนามย สวสดการ และการบรโภคอาหารของประชากร พ.ศ. 2552)3 ดงนนคาถวงน าหนกทจะน ามาใชในการวเคราะหขอมลในการประมาณคาประชากรกคอ

Whs =

3 สาเหตทเลอกใชฐานขอมลส ารวจอนามย สวสดการ และการบรโภคอาหารของประชากร พ.ศ. 2552 เนองจากเปนขอมลทไดจากการส ารวจครวเรอน ไมมการนบซ าของขอมลและสดสวนของผใชบรการในแตละสทธใกลเคยงกบจ านวนประชากรจรง จงเปนฐานขอมลทมความนาเชอถอและถกเลอกมาใชในการศกษาครงน

34

สถตและคาสถตทใชในการวเคราะหขอมล ประกอบดวย จ านวน และรอยละ ใชวเคราะหขอมลลกษณะทวไปของกลมตวอยาง คามธยฐาน (Median) คาเปอรเซนไทล (Standard Deviation) ใชคกบคามธยฐาน เพอแสดงการกระจายของขอมล การวเคราะหสหสมพนธและการถดถอยโลจสตก (Binary logistic regression) รวมถงการ

ถดถอยเชงเสนตรง (Multiple linear regression)4 เพอศกษาปจจยทมผลตอคะแนนการตอบสนองผรบบรการ; o ตวแปรอสระ

ประเภทของระบบประกนสขภาพ ประกอบดวย ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา และระบบประกนสงคม

ประเภทของสถานบรการ ประกอบดวย โรงพยาบาลศนย /ทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลมหาวทยาลย และโรงพยาบาลเอกชน

กลมของอาย แบงออกเปน 18-29 ป, 30-44 ป, 45-59 ป และ 60 ปขนไป ระดบการศกษา แบงออกเปน ไมไดเรยน-ประถมศกษา, มธยมศกษา-

อนปรญญา, และปรญญาตรขนไป o ตวแปรตาม

คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ านวน 7 องคประกอบ ไดแก การใหเกยรต (Dignity) การใหความอสระและเปนตวของตวเอง (Autonomy) การเกบความลบ (Confidentiality) การสอสาร (Communication) การใสใจในทนท (Prompt attention) การอ านวยความสะดวกพนฐาน (Basic amenities) โอกาสในการเลอก (Choice)

การวเคราะหการถดถอยโลจสตก (Binary logistic regression) การวเคราะหการถดถอยโลจสตกนน ตวแปรตามจะตองเปนตวแปรเชงกลมทมคาไดเพยง 2 คา

(Dichotomous variable) แตการตอบสนองผรบบรการเปนตวแปรตอเนอง (Continuous variable) โดยมคาทเปนไปไดตงแต -9 ถง 9 ดงนนตองแปลงคาของเปน 0 และ 1 โดยก าหนด Cut point ทเปอรเซนไทลท 75 โดยคะแนนทอยในต าแหนงเปอรเซนไทลท 75 ขนไปใหมคาเปน 1 และคะแนนทอยในต าแหนงต ากวาเปอรเซนไทลท 75 ใหมคาเปน 0 สาเหตทก าหนด Cut point ทเปอรเซนไทลท 75 กคอตองการใหเกดความจ าเพาะของการทดสอบ (Specificity) ระหวางกลมทมระดบการตอบสนองแตกตางกน 4 รายละเอยดดงภาคผนวก 4

35

บทท 3

ผลการวเคราะหขอมล 3.1 กลมตวอยาง

การศกษาครงนไดจ านวนตวอยางทงสน 6,788 คน (คดเปนรอยละ 90.5 ของจ านวนตวอยางทตงไว) เปนตวอยางทใชสทธระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา รอยละ 36 ระบบประกนสงคม รอยละ 33.2 และสทธระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ รอยละ 26.6 สวนทเหลอคอ จายเงนเอง รอยละ 4 และสทธอน ๆ เชน ประกนชวต ประกนสขภาพเอกชน รอยละ 0.2 (ตารางท 6)

ตารางท 6 จ านวนตวอยาง จ าแนกตามสทธทมารบบรการ ระบบประกนสขภาพ จ านวน รอยละ

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา 2,446 36.0

ระบบประกนสงคม 2,253 33.2

ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 1,808 26.6

จายเงนเอง 270 4.0

อน ๆ 11 0.2

รวม 6,788 100.0

สวนใหญตวอยางทจายเงนเองและใชสทธอน ๆ มสทธระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา รอยละ 61.9 และตวอยางทไมมสทธในระบบประกนสขภาพใดเลย รอยละ 10.0 (ตารางท 7)

ตารางท 7 จ านวนตวอยางทจายเงนเอง จ าแนกตามสทธการรกษาทมอย ระบบประกนสขภาพ จ านวน รอยละ

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา 174 61.9

ระบบประกนสงคม 67 23.8

ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 12 4.3

ไมมสทธ 28 10.0

รวม 281 100.0

36

จากตารางท 8 จะเหนไดวา จ านวนของสถานบรการและจ านวนตวอยางทเกบไดจรงไมเปนไปตามแผนทวางไวโดยมรายละเอยดดงน

โรงพยาบาลมหาวทยาลย ไมไดด าเนนการเกบขอมลในโรงพยาบาลมหาวทยาลย จ านวน 2 แหง ไดแก จงหวดเชยงใหมและจงหวดขอนแกน เนองจากไมไดรบอนญาตจากโรงพยาบาลใหเกบขอมลภายในระยะเวลาทวางแผนเอาไว ท าใหจ านวนโรงพยาบาลมหาวทยาลยและจ านวนตวอยางทไดนอยกวาแผน นอกจากนพบวา โรงพยาบาลมหาวทยาลยทจ งหวดปทมธานและสงขลา มจ านวนตวอยางทใชสทธขาราชการมากกวาสทธประกนสงคมและหลกประกนสขภาพถวนหนา ท าใหการเกบขอมลในโรงพยาบาลมหาวทยาลยในภาพรวมไดจ านวนตวอยางสทธขาราชการมากกวาสทธอน ๆ

โรงพยาบาลทวไป เนองจากไดรบการปฏเสธจากโรงพยาบาลทวไป จงหวดปทมธาน ไมใหด าเนนการเกบขอมล จงด าเนนการทดแทนตวอยางดวยการเกบขอมลจากโรงพยาบาลจงหวดใกลเคยงคอจงหวดพระนครศรอยธยา จ านวน 1 แหง นอกจากนพบวา โรงพยาบาลทวไปทจงหวดพระนครศรอยธยาและสงขลา มจ านวนตวอยางทใชสทธขาราชการนอยกวาสทธประกนสงคมและสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา ท าใหการเกบขอมลในโรงพยาบาลทวไปในภาพรวมไดจ านวนตวอยางสทธขาราชการนอยกวาสทธอน ๆ

โรงพยาบาลชมชน เนองจากตวอยางทใชสทธระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามากกวาสทธขาราชการและสทธประกนสงคม ท าใหการเกบขอมลในภาพรวมไดจ านวนตวอยางสทธระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามากกวาสทธอน ๆ

โรงพยาบาลเอกชน เนองจากจ านวนตวอยางทเกบไดในโรงพยาบาลเอกชนทจงหวดขอนแกนนอยกวาแผนทวางเอาไว จงด าเนนการทดแทนตวอยางดวยการเกบขอมลเพมเตมจากโรงพยาบาลเอกชนในจงหวดใกลเคยง จ านวน 1 แหง อยางไรกตาม พบวา โดยภาพรวม จ านวนตวอยางสทธประกนสงคมจะมากกวาสทธระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา เนองจากโรงพยาบาลเอกชนทจงหวดสงขลาใหบรการเฉพาะผใชสทธประกนสงคม

37

ตารางท 8 จ านวนตวอยางทเกบไดจรง จ าแนกตามสถานบรการและสทธการรกษา 5

ภาค จงหวด รพม. (4 แหง)

รพท./รพศ. (8 แหง)

รพช. (15 แหง)

รพ.เอกชน (13 แหง)

CSMBS SSS UC CSMBS SSS UC CSMBS SSS UC SSS UC

กรงเทพมหานคร กรงเทพมหานคร 193 180 159 - - - - - - 99 50

เหนอ เชยงใหม - - - 99 98 100 100 99 99 74 67

ล าพน - - - 100 100 100 100 100 95 50 50

กลาง ปทมธาน 6 126 55 88 62 127 129 11 10 179 99 -

สมทรสาคร - - - 113 82 104 105 82 98 - 93

ตะวนออกเฉยงเหนอ ขอนแกน 6 - - - 84 104 100 99 100 98 56 52

หนองคาย - - - 100 99 100 92 95 102 43 39

ใต สงขลา 140 37 58 46 127 120 59 37 175 - -

ภเกต - - - 119 97 96 60 102 95 101 -

รวม 6,507 459 272 305 723 834 849 626 625 941 522 351

5 เกบขอมลระหวางเดอนเมษายน-มถนายน 2554 6 เกบขอมลรพศ.ทจงหวดพระนครศรอยธยา และเกบขอมล รพ.เอกชน เพมเตมทจงหวดอดรราชธาน

38

3.2 ลกษณะทางสงคม ประชากร และเศรษฐกจของกลมตวอยาง

ตวอยางสวนใหญทมสทธขาราชการและประกนสงคมจะเขารบบรการในโรงพยาบาลศนย /ทวไป รอยละ 40 และรอยละ 37 ตามล าดบ สวนตวอยางทมสทธประกนสขภาพถวนหนาจะเขารบบรการในโรงพยาบาลชมชน รอยละ 38.5 และตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 63.2 และเมอพจารณากลมอาย พบวา ตวอยางทมสทธขาราชการและระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาสวนใหญมอายระหวาง 45-59 ป รอยละ 39.8 และรอยละ 29.1 ตามล าดบ สวนสทธประกนสงคมมอายระหวาง 30-44 ป รอยละ 44.2 ส าหรบระดบการศกษา พบวาตวอยางทมสทธขาราชการสวนใหญมระดบมธยมศกษา -อนปรญญา สวนสทธประกนสงคมและประกนสขภาพถวนหนาเปนกลมทไมไดเรยน-ประถมศกษา เมอพจารณากลมอาชพ พบวา ตวอยางทมสทธขาราชการเปนขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ รอยละ 67.1 สทธประกนสงคมเปนพนกงานบรษท/พนกงานของรฐ/ลกจาง รอยละ 63.3 สวนสทธประกนสขภาพถวนหนาเปนผทไมมรายไดประจ า (เชน รบจาง, คาขาย, เกษตร/กสกรรม) และเมอพจารณาระดบรายได พบวา สทธขาราชการมรายไดอยใน Quintile ท 5 รอยละ 45.2 สทธประกนสงคมมรายไดอยใน Quintile ท 3 รอยละ 35.5 และสทธระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามรายไดอยใน Quintile ท 1 รอยละ 39.5 นอกจากน พบวา ตวอยางสวนใหญนบถอศาสนาพทธ รอยละ 93.1 และอาศยอยในเขตเทศบาลต าบล รอยละ 41.7 (ตารางท 9)

ตารางท 9 รอยละของตวอยาง จ าแนกตามลกษณะทางสงคม-ประชากร และเศรษฐกจ (Unweight)

ลกษณะทางสงคม-ประชากรของกลมตวอยาง

สทธทมารบบรการ รวม ขาราชการ ประกนสงคม ประกนสขภาพ

ถวนหนา (N=1,808) (N=2,253) (N=2,446) (N=6,507)

ประเภทของสถานบรการ โรงพยาบาลศนย/ทวไป 40.0 37.0 34.7 37.0

โรงพยาบาลชมชน 34.6 27.7 38.5 33.7 โรงพยาบาลมหาวทยาลย 25.4 12.1 12.5 15.9 โรงพยาบาลเอกชน 0.0 23.2 14.3 13.4

เพศ หญง 61.4 61.1 66.4 63.2

อาย 18-29 ป 6.7 33.5 17.7 20.1

30-44 ป 28.8 44.2 28.5 34.0 45-59 ป 39.8 19.1 29.1 28.6 60 ป ขนไป 24.7 3.3 24.7 17.3 ระดบการศกษา ไมไดเรยน-ประถมศกษา 40.2 73.4 89.6 70.3 มธยมศกษา-อนปรญญา 59.5 26.4 9.9 29.4 ปรญญาตรขนไป 0.2 0.2 0.5 0.3

39

ลกษณะทางสงคม-ประชากรของกลมตวอยาง

สทธทมารบบรการ รวม ขาราชการ ประกนสงคม ประกนสขภาพ

ถวนหนา (N=1,808) (N=2,253) (N=2,446) (N=6,507)

อาชพ

เกษยณ/ไมไดท างาน/ไมมรายได 18.8 6.5 30.6 19.0 รบราชการ/รฐวสาหกจ/ 67.1 6.7 1.8 21.6 พนง.บรษท/พนง.ของรฐ/ลกจาง 1.9 63.3 4.3 24.1 ไมมรายไดประจ า (เชน รบจาง, คาขาย, เกษตรกรรม กสกรรม) 10.0 20.8 61.7 33.2

รายไดเฉลยตอเดอน Quintile ท 1 11.3 6.0 39.5 19.7

Quintile ท 2 6.8 25.9 24.9 20.2 Quintile ท 3 10.4 35.5 18.9 22.4 Quintile ท 4 26.3 20.5 7.6 17.4 Quintile ท 5 45.2 12.1 9.1 20.3

ศาสนา พทธ 94.9 92.4 92.4 93.1

ทอยตามทะเบยนบาน เทศบาลเมอง/นคร 39.8 38.7 32.9 36.9

เทศบาลต าบล 40.2 41.5 43.0 41.7 นอกเขตเทศบาล 20.0 19.8 24.0 21.4

3.3 เหตผลทมารบบรการ

เหตผลอนดบแรกทท าใหตวอยางทง 3 กองทนมารบบรการกคอ ใกลบาน/เดนทางสะดวก รอยละ 14.8 เหตผลประการตอมาของส าหรบสทธประกนสงคมและประกนสขภาพถวนหนากคอ ไดรบบรการทดจากแพทย/พยาบาล/เจาหนาท รอยละ 14.7 และ 14.2 ตามล าดบ สวนสทธขาราชการกคอ เปนสถานบรการทระบไวในสทธ รอยละ 14.6 (ตารางท 10)

40

ตารางท 10 เหตผลทมารบบรการ* (Unweight)

เหตผลทมารบบรการ

สทธทมารบบรการ รวม

(N=6,507) ขาราชการ ประกนสงคม ประกนสขภาพ

ถวนหนา

ใกลบาน/เดนทางสะดวก 15.1 14.9 14.5 14.8

บรการทดจากแพทย/พยาบาล/จนท. 11.2 14.7 14.2 13.3

เปนสถานบรการทระบไวในสทธ 14.6 13.2 13.3 11.5

มแพทยเชยวชาญเฉพาะทาง 14.2 13.3 12.7 10.5

เครองมอททนสมย 12.5 11.7 11.3 13.6

สถานบรการมชอเสยง 12.3 11.4 10.9 11.7

ความรวดเรวในการตรวจรกษา 10.5 10.4 10.5 13.6

ราคาคาบรการถก/เหมาะสม 7.8 8.4 8.9 8.5

ไดรบการสงตอมาจากทอน 1.8 2 3.5 2.5 *ผรบบรการสามารถเลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ

3.4 อาการ (เจบ/ปวย) ทมารบบรการ

อาการเจบปวยทท าใหตวอยางสทธขาราชการและสทธระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามารบบรการกคอ โรคเรอรง รอยละ 24.9 และ รอยละ 23.7 ตามล าดบ สวนสทธประกนสงคมมารบบรการ เนองจากมอาการหวด/เปนไข/เจบคอ รอยละ 27.1 (ตารางท 11)

ตารางท 11 อาการ (เจบ/ปวย) ทมารบบรการ (Unweight)

อาการ

สทธทมารบบรการ ขาราชการ ประกนสงคม ประกนสขภาพถวน

หนา รวม

(N=6,507)

หวด/ไข/เจบคอ 19.3 27.2 17.0 21.2

ปวดหว 7.4 11.7 9.3 9.6

ปวดทอง/ทองเสย 7.1 11.0 8.0 8.8

โรคหลง/ขอ 11.8 9.7 9.8 10.3

โรคตา/ห 5.3 4.6 5.2 5.0

โรคผวหนง 1.8 2.5 1.9 2.1

โรคเรอรง 27.0 11.8 27.8 22.2

อน ๆ 20.4 21.6 21.0 21.0

41

3.5 ความพงพอใจ ความพงพอใจตอสถานการณอางอง และการตอบสนองผรบบรการ

แสดงคะแนนถวงน าหนกของความพงพอใจ ความพงพอใจตอสถานการณอางองและการตอบสนองผรบบรการ จ านวน 7 องคประกอบ ไดแก การใหเกยรต การใหความอสระและเปนตวของตวเอง การเกบความลบ การสอสาร การใสใจในทนท การอ านวยความสะดวกพนฐาน และโอกาสในการเลอก จ าแนกตามระบบประกนสขภาพและประเภทของสถานบรการ โดยน าเสนอคะแนน ณ ต าแหนงเปอรเซนไทลท 10-95 (รายละเอยดดงภาคผนวก 3)

3.5.1 ประเภทของระบบประกนสขภาพ

ประกอบดวย ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ (CS) ระบบประกนสงคม (SS) และระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (UC)

ความพงพอใจ โดยภาพรวม ผรบบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามความพงพอใจสงกวาระบบ

สวสดการรกษาพยาบาลขาราชการและระบบประกนสงคม และโอกาสในการเลอกเปนองคประกอบทผรบบรการมความพงพอใจต ากวาองคประกอบอน ๆ ดงรปท 3

รปท 3 ความพงพอใจจ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ

ความพงพอใจตอสถานการณอางอง โดยภาพรวม ผรบบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามความพงพอใจตอสถานการณ

อางองสงกวาระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการและระบบประกนสงคม ซงสะทอนวา ผรบบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามความคาดหวงต ากวาผรบบรการอก 2 กองทน ดงรปท 4

42

รปท 4 แสดงความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ

การตอบสนองผรบบรการ โดยภาพรวม ผรบบรการภายใตระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการไดรบการตอบสนอง

สงกวาระบบประกนสงคมและระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ยกเวน องคประกอบการใสใจในทนท ดงรปท 5

รปท 5 แสดงการตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ

43

3.5.2 ประเภทของสถานบรการ

ประกอบดวย โรงพยาบาลศนย/ทวไป (RGH) , โรงพยาบาลชมชน (DH), โรงพยาบาลมหาวทยาลย (UH), และโรงพยาบาลเอกชน (PH)

ความพงพอใจของผรบบรการ โดยภาพรวม ผรบบรการในโรงพยาบาลเอกชนมความพงพอใจสงกวาโรงพยาบาลประเภทอน ๆ

ยกเวน โอกาสในการเลอก ผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมความพงพอใจสงกวาโรงพยาบาล อน ๆ ในทางตรงกนขาม ผรบบรการในโรงพยาบาลศนย/ทวไปมความพงพอใจต ากวาโรงพยาบาลประเภทอน ๆ ดงรปท 6

รปท 6 ความพงพอใจจ าแนกตามประเภทสถานบรการ

ความพงพอใจตอสถานการณอางอง โดยภาพรวม ผรบบรการในโรงพยาบาลศนย/ทวไปมความพงพอใจตอสถานการณอางองต ากวา

โรงพยาบาลประเภทอน ๆ ซงสะทอนวา ผรบบรการในโรงพยาบาลศนย /ทวไปมความคาดหวงตอองคประกอบตาง ๆ ของการตอบสนองผรบบรการสงกวาผรบบรการในโรงพยาบาลประเภทอน ๆ ดงรปท 7

รปท 7 ความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามประเภทสถานบรการ

44

การตอบสนองผรบบรการ

โดยภาพรวม ผรบบรการในโรงพยาบาลเอกชนไดรบการตอบสนองสงกวาโรงพยาบาลประเภทอน ๆ ในทางตรงกนขาม ผรบบรการในโรงพยาบาลศนย/ทวไปไดรบการตอบสนองต ากวาโรงพยาบาลประเภทอน ๆ ดงรปท 8

รปท 8 การตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามประเภทสถานบรการ

3.5.3 ระดบการศกษา

ประกอบดวย ไมไดเรยน-ประถมศกษา, มธยมศกษา-อนปรญญา, และปรญญาตรขนไป

ความพงพอใจของผรบบรการ โดยภาพรวม ผรบบรการทไมไดเรยน-ประถมศกษามความพงพอใจสงกวากลมระดบการศกษาอน ๆ

ในทางตรงกนขาม ผรบบรการทมการศกษาระดบปรญญาตรขนไปมความพงพอใจต ากวากลมระดบการศกษาอน ๆ ดงรปท 9

รปท 9 ความพงพอใจจ าแนกตามระดบการศกษา

45

ความพงพอใจตอสถานการณอางอง โดยภาพรวม ผรบบรการทมการศกษาระดบปรญญาตรขนไปมความพงพอใจตอสถานการณ

อางองต ากวากลมระดบการศกษาอน ๆ ซงสะทอนใหเหนวา ผรบบรการทมการศกษาระดบปรญญาตรขนไปมความคาดหวงตอองคประกอบตาง ๆ ของการตอบสนองผรบบรการสงกวากลมอายอน ๆ ดงรปท 10

รปท 10 ความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามระดบการศกษา

การตอบสนองผรบบรการ โดยภาพรวม ผรบบรการทมการศกษาระดบปรญญาตรขนไปไดรบการตอบสนองสงกวากลม

ระดบการศกษาอน ๆ ยกเวนองคประกอบการใสใจในทนท ผรบบรการทไมไดเรยน-ประถมศกษาและระดบมธยมศกษา-อนปรญญาไดรบการตอบสนองสงกวาผรบบรการทมการศกษาระดบปรญญาตรขนไป ดงรปท 11

รปท 11 การตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามระดบการศกษา

46

3.5.4 เพศ

ความพงพอใจของผรบบรการ โดยภาพรวม ผรบบรการเพศชายมความพงพอใจสงกวาเพศหญง ยกเวน องคประกอบโอกาสใน

การเลอก ผรบบรการเพศหญงมความพงพอใจสงกวากวาเพศชาย ดงรปท 12

รปท 12 ความพงพอใจจ าแนกตามเพศ

ความพงพอใจตอสถานการณอางอง โดยภาพรวม ความพงพอใจตอสถานการณอางองของเพศชายและเพศหญงไมแตกตางกน

ยกเวนองคประกอบการใหเกยรต เพศชายใหคะแนนต ากวาเพศหญง และองคประกอบการใสใจในทนทเพศหญงใหคะแนนต ากวาเพศชาย สะทอนใหเหนวา ผรบบรการเพศชายมความคาดหวงในองคประกอบการใหเกยรตมากกวาเพศหญง ในทางตรงกนขาม เพศหญงมความคาดหวงในองคประกอบการใสใจในทนทมากกวาเพศชาย ดงรปท 13

รปท 13 ความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามเพศ

47

การตอบสนองผรบบรการ โดยภาพรวม ผรบบรการเพศชายและเพศหญงไดรบการตอบสนองไมแตกตางกน อยางไรกด

องคประกอบทเพศชายไดรบการตอบสนองสงกวาเพศหญง ไดแก การใหเกยรตและการสอสาร ในขณะทเพศหญงไดรบการตอบสนองสงกวาเพศชายในองคประกอบโอกาสในการเลอกและการใสใจในทนท ดงรปท 14

รปท 14 การตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามเพศ

3.5.5 กลมอาย

ประกอบดวย 18-29 ป, 30-44 ป, 45-59 ป และ 60 ปขนไป

ความพงพอใจของผรบบรการ โดยภาพรวม ผรบบรการทมอาย 60 ปขนไปมความพงพอใจสงกวากลมอายอน ๆ ในทางตรงกน

ขาม ผรบบรการทมอาย 18-29 ป มความพงพอใจต ากวากลมอายอน ๆ ดงรปท 15

รปท 15 ความพงพอใจจ าแนกตามกลมอาย

48

ความพงพอใจตอสถานการณอางอง โดยภาพรวม ผรบบรการทมอาย 18-29 ป และ 30-44 ปมความพงพอใจตอสถานการณอางองใน

ต ากวากลมอายอน ๆ ซงสะทอนวา ผรบบรการทมอาย 18-29 ป และ 30-44 ปมความคาดหวงตอองคประกอบตาง ๆ ของการตอบสนองผรบบรการสงกวากลมอายอน ๆ ดงรปท 16

รปท 16 ความพงพอใจตอสถานการณอางองจ าแนกตามกลมอาย

การตอบสนองผรบบรการ โดยภาพรวม ผรบบรการทมอาย 30-44 ป และ45-59 ปไดรบการตอบสนองสงกวากลมอายอน ๆ

ดงรปท 17

รปท 17 การตอบสนองผรบบรการจ าแนกตามกลมอาย

49

3.6 ปจจยทมผลตอการตอบสนองผรบบรการ

เปนการวเคราะหปจจยทมผลตอการตอบสนองผรบบรการ โดยใชการวเคราะหความถดถอย โลจสตก (Binary logistic regression) โดยการถวงน าหนกและก าหนด cut point ทเปอรเซนไทลท 75 ทงนตวแปรทใชในการวเคราะหประกอบดวย

ตวแปรอสระ ไดแก o ระบบประกนสขภาพ; ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา(uc) ระบบสวสดการ

รกษาพยาบาลขาราชการ (cs) และระบบประกนสงคม (ss) o ประเภทของสถานบรการ; โรงพยาบาลศนย/ทวไป (rgh) โรงพยาบาลชมชน (dh)

โรงพยาบาลมหาวทยาลย (uh) และโรงพยาบาลเอกชน (ph) o ระดบการศกษา; ไมไดเรยน-ประถมศกษา (educ1) มธยมศกษา-อนปรญญา (educ2) และ

ปรญญาตรขนไป (educ3) o เพศ; ชาย (male) หญง (female) o อาย; 18-29 (age1) 30-44 (age2) 45-59 (age3) และ 60 ปขนไป (age4)

ตวแปรตาม ไดแก การตอบสนองผรบบรการ 7 องคประกอบ ไดแก การใหเกยรต การใหความ

อสระและเปนตวของตวเอง การเกบความลบ การสอสาร การใสใจในทนท การอ านวยความสะดวกพนฐาน และโอกาสในการเลอก

กลมเปรยบเทยบ

50

การใหเกยรต

ทระดบนยส าคญทางสถตท .05 เมอควบคมตวแปรอน ๆ ใหเปนคาคงทพบวา ตวแปรประเภทของสถานบรการมความสมพนธกบการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบการใหเกยรตอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอ โรงพยาบาลเอกชนและโรงพยาบาลชมชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.53 และ 1.23 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไปตามล าดบ ในขณะทโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.68 เทา) ในขณะทไมมความแตกตางกนของระดบการตอบสนองดานการใหเกยรตในตวแปรระบบประกนสขภาพ ระดบการศกษา เพศและอาย (ตารางท 12)

ตารางท 12 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การใหเกยรต

ปจจย % Odds Ratio p [95% Conf.Int.]

lower upper

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (กลมเปรยบเทยบ) 75.4 ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 14.0 1.02 .87 0.83 1.24

ระบบประกนสงคม 10.6 1.00 .96 0.85 1.18

รพศ./รพท. (กลมเปรยบเทยบ) 35.4 รพช. 56.9 1.23 .02* 1.04 1.46

รพม. 2.1 0.68 .00* 0.55 0.85

รพ.เอกชน 5.6 1.53 .00* 1.27 1.83

ไมไดเรยน-ประถมศกษา (กลมเปรยบเทยบ) 47.9 มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 1.19 .12 0.95 1.5

ปรญญาตรขนไป 17.8 1.28 .06 0.99 1.66

เพศชาย (กลมเปรยบเทยบ) 33.6 เพศหญง 66.4 0.88 .16 0.74 1.05

18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 1.01 .92 0.79 1.3

45-59 ป 30.6 1.22 .15 0.93 1.6

60 ป ขนไป 21.2 0.98 .90 0.71 1.36

การใหความอสระและเปนตวของตวเอง

ทระดบนยส าคญทางสถตท .05 เมอควบคมตวแปรอน ๆ ใหเปนคาคงท พบวาตวแปรประเภทของสถานบรการมความสมพนธกบการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบการใหความอสระและเปนตวของตวเองอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอ โรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.82 เทา) ในขณะทไมมความแตกตางกนของระดบการตอบสนองดานการใหความอสระและเปนตวของตวเองในตวแปรระบบประกนสขภาพ ระดบการศกษา เพศและอาย (ตารางท 13)

51

ตารางท 13 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การใหความอสระและเปนตวของตวเอง


lower upper

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (กลมเปรยบเทยบ) 75.4 ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 14.0 1.17 .12 0.96 1.41

ระบบประกนสงคม 10.6 1.09 .33 0.92 1.28

รพศ./รพท. (กลมเปรยบเทยบ) 35.4

รพช. 56.9 1.00 .99 0.85 1.18

รพม. 2.1 0.82 .05* 0.67 1.00

รพ.เอกชน 5.6 1.10 .32 0.91 1.32

ไมไดเรยน-ประถมศกษา (กลมเปรยบเทยบ) 47.9

มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 0.90 .31 0.72 1.11

ปรญญาตรขนไป 17.8 0.91 .44 0.71 1.16

เพศชาย (กลมเปรยบเทยบ) 33.6

เพศหญง 66.4 0.94 .47 0.79 1.11

18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1

30-44 ป 31.1 0.99 .92 0.77 1.26

45-59 ป 30.6 1.26 .09 0.96 1.63

60 ป ขนไป 21.2 1.19 .27 0.87 1.62

การเกบความลบ

ทระดบนยส าคญทางสถตท .05 เมอควบคมตวแปรอน ๆ ใหเปนคาคงท พบวาตวแปรประเภทของสถานบรการและระดบการศกษาของผรบบรการ มความสมพนธกบการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบการเกบความลบอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอ โรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.68 เทา) ในขณะทโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.27 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ผรบบรการทมการศกษาระดบมธยมศกษา-อนปรญญา และระดบปรญญาตรขนไปมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.26 และ 1.37 เทาของผทไมไดเรยน-ประถมศกษา ในขณะทไมมความแตกตางกนของระดบการตอบสนองในองคประกอบการเกบความลบในตวแปรตวแปรระบบประกนสขภาพ เพศและอาย (ตารางท 14)

52

ตารางท 14 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การเกบความลบ


lower upper

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (กลมเปรยบเทยบ) 75.4

ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 14.0 1.19 .07 0.98 1.44

ระบบประกนสงคม 10.6 1.01 .92 0.85 1.19


รพช. 56.9 1.03 .75 0.87 1.22

รพม. 2.1 0.68 .00* 0.55 0.84

รพ.เอกชน 5.6 1.27 .01* 1.05 1.52


มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 1.26 .04* 1.01 1.57

ปรญญาตรขนไป 17.8 1.37 .01* 1.07 1.76


เพศหญง 66.4 1.05 .59 0.88 1.25


30-44 ป 31.1 0.99 .94 0.77 1.27

45-59 ป 30.6 1.25 .10 0.96 1.64

60 ป ขนไป 21.2 1.16 .36 0.84 1.61

การสอสาร

ทระดบนยส าคญทางสถตท .05 เมอควบคมตวแปรอน ๆ ใหเปนคาคงท พบวาตวแปรประเภทของสถานบรการมความสมพนธกบการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบการสอสารอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอ โรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.64 เทา) ในขณะทไมมความแตกตางกนของระดบการตอบสนองในองคประกอบการสอสารใน ตวแปรอน ๆ ไดแก ระบบประกนสขภาพ ระดบการศกษา เพศและอาย (ตารางท 15)

53

ตารางท 15 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การสอสาร


lower upper



ระบบประกนสงคม 10.6 0.94 .48 0.8 1.11

รพศ./รพท. (กลมเปรยบเทยบ) 35.4 รพช. 56.9 1.04 .69 0.87 1.23

รพม. 2.1 0.64 .00* 0.52 0.79

รพ.เอกชน 5.6 1.09 .36 0.91 1.31


ปรญญาตรขนไป 17.8 1.23 .11 0.95 1.59


18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 1.14 .31 0.89 1.46

45-59 ป 30.6 1.13 .37 0.86 1.49

60 ป ขนไป 21.2 1.11 .54 0.8 1.52

การใสใจในทนท

ทระดบนยส าคญทางสถตท .05 เมอควบคมตวแปรอน ๆ ใหเปนคาคงท พบวาตวแปรประเภทของสถานบรการมความสมพนธกบการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบการใสใจในทนทอยางมนยส าคญทางสถต โรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองผรบบรการดกวาเปน 2.41 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ในขณะไมมความแตกตางกนของระดบการตอบสนองในองคประกอบการใสใจในทนทใน ตวแปรระบบประกนสขภาพ ระดบการศกษา เพศและอาย (ตารางท 16)

54

ตารางท 16 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การใสใจในทนท


lower upper



ระบบประกนสงคม 10.6 0.88 .12 0.74 1.04

รพศ./รพท. (กลมเปรยบเทยบ) 35.4 รพช. 56.9 1.10 .28 0.93 1.31

รพม. 2.1 0.96 .71 0.78 1.18

รพ.เอกชน 5.6 2.41 .00* 2.02 2.89


ปรญญาตรขนไป 17.8 0.78 .07 0.59 1.02


18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 0.8 .08 0.63 1.03

45-59 ป 30.6 0.87 .31 0.66 1.14

60 ป ขนไป 21.2 0.99 .94 0.72 1.35

การอ านวยความสะดวกพนฐาน

ทระดบนยส าคญทางสถตท .05 เมอควบคมตวแปรอน ๆ ใหเปนคาคงท พบวาตวแปรประเภทของสถานบรการ เพศและอายของผรบบรการมความสมพนธกบการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบการอ านวยความสะดวกพนฐานอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอ โรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.37 เทา) สวนโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 2.25 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป เพศหญงมระดบการตอบสนองนอยกวาเพศชาย (OR=0.83) นอกจากนผทมอาย 46-59 ป มระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.32 เทาของผทมอาย 18-29 ป ในขณะไมมความแตกตางกนของระดบการตอบสนองในองคประกอบการอ านวยความสะดวกพนฐานในตวแปรระบบประกนสขภาพและระดบการศกษา (ตารางท 17)

55

ตารางท 17 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: การอ านวยความสะดวกพนฐาน


lower upper



ระบบประกนสงคม 10.6 0.96 .65 0.81 1.14


รพช. 56.9 1.06 .55 0.89 1.26

รพม. 2.1 0.37 .00* 0.29 0.48

รพ.เอกชน 5.6 2.25 .00* 1.88 2.69


มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 0.88 .24 0.7 1.09

ปรญญาตรขนไป 17.8 1.02 .86 0.79 1.32


เพศหญง 66.4 0.83 .04* 0.7 0.99


30-44 ป 31.1 1.16 .26 0.9 1.5

45-59 ป 30.6 1.32 .05* 1 1.75

60 ป ขนไป 21.2 1.29 .13 0.93 1.79

โอกาสในการเลอก

ทระดบนยส าคญทางสถตท .05 เมอควบคมตวแปรอน ๆ ใหเปนคาคงท พบวาตวแปรระบบประกนสขภาพ ประเภทของสถานบรการ และระดบการศกษามความสมพนธกบการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบโอกาสในการเลอกอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.73 เทาของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา โรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.76 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป และผรบบรการทม การศกษาระดบปรญญาตรขนไปมระดบการตอบสนองนอยกวาผรบบรการทไมไดเรยน-ประถมศกษา (OR=0.62 ตามล าดบ) อยางไรกด ไมมความแตกตางกนของระดบการตอบสนององคประกอบโอกาสในการเลอกในตวแปรเพศและอาย (ตารางท 18)

56

ตารางท 18 ผลการวเคราะหการถดถอยโลจสตก: โอกาสในการเลอก


lower upper


ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 14.0 1.73 .00* 1.4 2.12

ระบบประกนสงคม 10.6 1.09 .35 0.91 1.31

รพศ./รพท. (กลมเปรยบเทยบ) 35.4 รพช. 56.9 1 .99 0.83 1.2

รพม. 2.1 1.76 .00* 1.45 2.13

รพ.เอกชน 5.6 1.15 .17 0.94 1.4


ปรญญาตรขนไป 17.8 0.62 .00* 0.48 0.81


18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 0.91 .46 0.7 1.18

45-59 ป 30.6 0.9 .45 0.67 1.19

60 ป ขนไป 21.2 0.8 .19 0.57 1.11

57

บทท 4

สรปและอภปรายผลการศกษา

การศกษาครงนเปนการพฒนาเครองมอและระเบยบวธวจยเพอประเมนการตอบสนองผรบบรการของระบบบรการสขภาพไทยภายใตระบบประกนสขภาพและสถานบรการทแตกตางกน ตามแนวคดการตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness) ขององคการอนามยโลก (World Health Organization) จ านวน 7 องคประกอบ ไดแก การใหเกยรต การใหความอสระและเปนตวของตวเอง การเกบความลบ การสอสาร การใสใจในทนท การอ านวยความสะดวกพนฐาน และโอกาสในการเลอก โดยบทนจะเสนอสรปขอคนพบ ทส าคญ และอภปรายขอด-ขอจ ากดของเครองมอและระเบยบวธวจย

4.1 ขอคนพบทส าคญ

จากการน าเครองมอและระเบยบวธวจยทพฒนาขนไปใชในการเกบขอมล เพอวดระดบการตอบสนองผรบบรการ โดยใชวธการส ารวจหลงรบบรการ (Exit survey) ดวยการสมภาษณโดยใชแบบสอบถามกบผร บบรการผปวยนอกทใชสทธระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม และระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในโรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลมหาวทยาลย และโรงพยาบาลเอกชน โดยเกบขอมลในกรงเทพมหานคร เชยงใหม ล าพน ปทมธาน สมทรสาคร ขอนแกน หนองคาย สงขลา และภเกต รวมทงสน 9 จงหวด พบวาสามารถสะทอนภาพของระบบบรการสขภาพไทยไดดในระดบหนง กลาวคอสะทอนใหเหนภาพของการตอบสนองผรบบรการหรอปฏสมพนธระหวางผใหกบผรบบรการภายใตระบบประกนสขภาพและสถานบรการทแตกตางกน

การศกษาครงนไมพบความแตกตางของการตอบสนองผรบบรการภายใตระบบประกนสขภาพทแตกตางกนอยางมนยส าคญ ยกเวนองคประกอบโอกาสในการเลอก ซงผรบบรการภายใตระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการมระดบการตอบสนองผรบบรการดกวาเปน 1.73 เทาของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ในขณะทพบความแตกตางของการตอบสนองผรบบรการทกองคประกอบภายใตสถานบรการทแตกตางกนอยางมนยส าคญ รายละเอยดดงน

องคประกอบการใหเกยรต ผรบบรการของโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลเอกชนมระดบการ

ตอบสนองดกวาเปน 1.23 และ 1.53 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ขณะทโรงพยาบาลมหาวทยาลย ผรบบรการมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.68 เทา)

องคประกอบการใหความเปนอสระและเปนตวของตวเอง ผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลย มระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.82 เทา)

องคประกอบการเกบความลบ โรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.27 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ขณะทผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.68 เทา)

58

องคประกอบการสอสาร ผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.64 เทา)

องคประกอบการใสใจในทนท ผรบบรการในโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 2.41 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป

องคประกอบการอ านวยความสะดวกพนฐาน ผรบบรการในโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 2.25 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป สวนผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=0.37 เทา)

องคประกอบโอกาสในการเลอกผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองดกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR=1.76 เทา)

นอกจากน ยงมปจจยอน ๆ ทสงผลตอระดบการตอบสนองตอผรบบรการในบางองคประกอบ

ไดแก ระดบการศกษา อาย และเพศ จากการศกษาสามารถสรปไดวา ระบบประกนสขภาพทแตกตางกน 3 กองทน ไดแก ระบบ

สวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม และระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ทมกลไกและวธการจายเงนคารกษาพยาบาลแตกตางกน ไมท าใหระดบการตอบสนองผรบบรการแตกตางกน ยกเวนโอกาสในการเลอก ซงผรบบรการภายใตระบบสวสดการรกษาพยาบาลมโอกาสในการเลอกมากกวาระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ในขณะทประเภทของสถานบรการเปนปจจยทสงผลตอการตอบสนองผรบบรการทง 7 องคประกอบ ทงนสามารถอธบายไดวาบรบทตาง ๆ ของสถานบรการ เชน ขนาดและความแออดของโรงพยาบาล วฒนธรรมองคกร ลวนสงผลตอปฏสมพนธระหวางผใหกบผรบบรการรวมถงระดบการตอบสนองผรบบรการอยางมนยส าคญ โดยโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดทสด และโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยทสด เมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป 4.2 การพฒนาเครองมอ

แบบประเมนการตอบสนองผรบบรการ (Responsiveness questionnaire)

แบบสอบถามทใชในการศกษาแบงออกเปน 2 สวนคอ ขอมลทวไปและแบบประเมนการตอบสนองผรบบรการ ซงในแบบประเมนการตอบสนองแบงออกเปน 2 สวนยอยคอ การประเมนความพงพอใจ/ประสบการณในการรบบรการ (Direct experience) และสถานการณอางอง (Vignettes) ตามองคประกอบของการตอบสนองผรบบรการ รวม 7 องคประกอบ ในการศกษานไมไดท าการศกษาองคประกอบการมสวนรวมของครอบครวและชมชน รวมถงการไดรบการสนบสนนทางสงคม ซงเปนการสงเสรมใหสมาชกในครอบครว เพอน และองคประกอบอน ๆ ทางสงคมเขามามสวนรวมในการดแลผปวยในขณะทเขาพกรกษาตวในโรงพยาบาล (ผปวยใน) จงไมสอดคลองกบบรทบทของการศกษาทตองการวดการตอบสนองของผปวยนอกในโรงพยาบาล วตถประสงคของการมขอค าถามทเปนสถานการณอางอง คอ เพอใชในสะทอนความคาดหวงของผรบบรการทมตอการตอบสนองผรบบรการในองคประกอบตาง ๆ (Domains) และน าไปใชในการค านวณระดบการตอบสนองผรบบรการ ซงจะกลาวถงในหวขอตอไป

สถานการณอางองนไดพฒนาขนจากขอค าถามขององคการอนามยโลก และปรบลดสถานการณอางองจาก 3 ขอ ตอ 1 องคประกอบ ใหเหลอเพยง 1 ขอ ดวยเหตผลคอ ประการแรก ท าใหความยาวของ

59

แบบสอบถามไมมากจนเกนไป และเหมาะสมตอการน าไปใชในการเกบขอมลหลงรบบรการ ประการทสอง การมสถานการณอางองเพยง 1 ขอ ตอ 1 องคประกอบ ท าใหผรบบรการสะดวกในการใหคะแนนมากกวา เมอเปรยบเทยบกบการใชสถานการณอางอง 3 ขอ ตอ 1 องคประกอบ กลาวคอ ผตอบไมตองเปรยบเทยบและใหคะแนนแตละสถานการณ (สถานการณอางองท 1-3) ตามกรอบการใหคะแนนสงสด-ต าสด จงสามารถสะทอนกรอบการใหคะแนนทแตกตาง (Variation) ตามพนฐาน/กรอบของการใหผตอบแตคนไดมากกวา ไมวาสถานการณอางองจะเปนอยางไร (เชน ด ปานกลาง หรอไมด ตามมมมองการใหคะแนนของผตอบ) โดยกรอบการใหคะแนนสถานการณอางองของผตอบแตละคนจะขนอยกบประสบการณในการรบบรการ ณ วนทท าการเกบขอมล โดยผสมภาษณจะถามผตอบวา จะใหคะแนนสถานการณอางองเทาใด เมอเปรยบเทยบกบประสบการณในการรบบรการในวนน ท าใหสามารถสะทอนความคาดหวงทแตกตางกนของผรบบรการในระบบประกนสขภาพและสถานบรการทแตกตางกนได ขอจ ากดของสถานการณอางองกคอ ไมสามาถน าคะแนนสถานการณอางองในแตละองคประกอบมาเปรยบเทยบกนได แตสามารถเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมในองคประกอบเดยวกนได และมขอวพากษวจารณวาสถานการณอางองอาจไมไดเปนตวแทนของสถานการณทเกดขนจรงในระบบบรการสขภาพไทย ดงทกลาวมาแลวขางตนวาสถานการณอางองไมไดตองการสะทอนภาพของระบบบรการในปจจบนหรออนาคต แตเปนการจ าลองสถานการณทเกดขนตามองคประกอบตาง ๆ ของการตอบสนอง เพอประเมนความคาดหวงทผรบบรการแตละคนมตอองคประกอบเหลานน โดยทวไปแลว หากสถานการณอางองเปนสถานการณทด คะแนนควรจะอยในระดบสง ในทางตรงกนขาม หากสถานการณอางองเปนสถานการณทไมด คะแนนควรจะอยในระดบต า แตผรบบรการแตละคนมความคาดหวงหรอประสบการณทผานมาแตกตางกน ดงนนการใหคะแนนตอสถานการณอางองเดยวกนจะมการกระจายสง-ต าขนอยกบลกษณะของผรบบรการแตละคน

การค านวณคะแนนตอบสนองผรบบรการ จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการวดการตอบสนองผรบบรการ พบวา การศกษาสวน

ใหญมกใชวธการวดแบบเดยวกบความพงพอใจของผรบบรการ นนคอ การใหคะแนนประสบการณ/ความพงพอใจในการรบบรการของผร บบรการแตละคน ซงขอจ ากดของวธการวดกคอ คะแนนทไดจะเปนสะทอนของระบบบรการทเกดขนจากความคาดหวง (Expectation) การรบร (Perception) และประสบการณทผานมา (Experience) ของผรบบรการแตละคน แตไมใชภาพทเกดขนในระบบบรการอยางแทจรง (Murray and Evans, 2003) ซงองคการอนามยโลกไดพฒนาสถานการณอางอง (Vignettes) เพอแกไขขอจ ากดดงกลาว อยางไรกด ยงไมมการศกษาใดทน าคะแนนสถานการณอางองไปใชงานจรง การศกษานนบวาเปนการศกษาแรกในประเทศไทยทน าสถานการณอางองมาใชในการค านวณคะแนนการตอบสนองผรบบรการ โดยการน าคะแนนประสบการณในการรบบรการ/ความพงพอใจลบดวยคะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง ซงอางองกบหลกการค านวณคะแนนสมพทธ (Relative score) ดงสมการ

การใหคะแนนความพงพอใจและสถานการณอางองจะอยบนกรอบการใหคะแนนเดยวกน โดย

ผตอบจะใหคะแนนประสบการณในการรบบรการ ณ สถานบรการทเขารบบรการ และใหคะแนนสถานการณอางองโดยเปรยบเทยบกบประสบการณในการรบบรการทเกดขน จงใชวธการค านวณดงสมการขางตน เพอหาระดบการตอบสนองของผรบบรการแตละคน โดยคะแนนทไดเปนคะแนนสมพทธ

R = D-V

60

กลาวคอ สามารถเปรยบเทยบคะแนนการตอบสนองระหวางกลม ท าใหทราบวากลมใดมคะแนนการตอบสนองดกวา แตขอจ ากดกคอไมสามารถเปรยบเทยบคะแนนขามองคประกอบได เนองจากเปนคะแนนทมความจ าเพาะตอองคประกอบทตองการวด สงทส าคญกคอ ขณะทท าการเกบขอมลจะตองท าความเขาใจกบผตอบกอนการใหคะแนนสถานการณอางองวา การใหคะแนนจะตองอางองกบประสบการณในการรบบรการในวนทเขารบบรการ

4.3 ระเบยบวธวจย

การส ารวจหลงรบบรการ (Exit survey) แมวาการเกบขอมลการตอบสนองผรบบรการจะสามารถท าไดหลายวธการ เชน การส ารวจ

ครวเรอน การส ารวจทางไปรษณย การส ารวจโดยใชผปวยจ าลอง แตการศกษาครงนเลอกใชการส ารวจหลงรบบรการ เนองจากเปนวธการส ารวจทเหมาะสมกบบรบทของการศกษามากทสด ประการแรก การส ารวจหลงรบบรการ ท าใหสามารถเขาถงกลมเปาหมายของการศกษานนคอ ผรบบรการทอาย 18 ปขนไป ใชสทธใดสทธหนงระหวางระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม หรอ ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา และเขารบบรการในโรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลมหาวทยาลย หรอโรงพยาบาลเอกชน ประการทสอง การส ารวจหลงรบบรการจะท าใหไดขอมลการตอบสนองผรบบรการทเปนปจจบน เนองจากท าการส ารวจหลงจากเขารบบรการทนท ท าใหผรบบรการสามารถทบทวนกระบวนการใหบรการสขภาพทเกดขนและสามารถใหคะแนนการตอบสนองผรบบรการไดอยางแมนย าและตรงกบความเปนจรงมากกวา เมอเปรยบเทยบกบการส ารวจครวเรอนทเปนการส ารวจประสบการณในการรบบรการสขภาพครงสดทายภายในระยะเวลาทการส ารวจก าหนดไว เชน ภายในระยะเวลา 1 เดอน 6 เดอน หรอ 12 เดอน ขอจ ากดของการส ารวจหลงรบบรการกคอ เปนการเกบขอมล ณ สถานบรการทท าการรกษา จงอาจท าใหผรบบรการใหคะแนนสงกวาความเปนจรง เนองจากเกรงวาอาจสงผลตอการรบบรการในครงตอไป อยางไรกด ผสมภาษณกไดแจงใหผรบบรการทราบกอนการเกบขอมลแลววา การเกบขอมลนเปนไปเพอพฒนาระบบบรการสขภาพและจะไมมผลกระทบตอการรกษาครงตอไปแตอยางใด ท าใหสามารถลดขอจ ากดทกลาวมาขางตนได

การสมตวอยาง การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาการตอบสนองผรบบรการภายใตระบบประกนสขภาพ

และสถานบรการทแตกตางกนในระดบภาพรวมของประเทศ จงก าหนดใหแผนการสมตวอยางเปนแบบ Stratified three-stage sampling แตดวยขอจ ากดของทรพยากรและระยะเวลา จงจ าเปนตองก าหนดเงอนไขในการสมเลอกตวอยาง โดยการเลอกหนวยตวอยางขนท 1 เปนการเลอกจงหวดในแตละภาค แตไมสามารถสมตวอยางแบบเปนระบบ (Systematic random sampling) ได เนองจากจ าเปนตองเลอกจงหวดทมคณลกษณะสอดคลองกบวตถประสงคของการศกษา กลาวคอในแตละภาคจะตองประกอบดวย 2 จงหวด ไดแก จงหวดขนาดใหญ 1 จงหวดและขนาดเลก 1 จงหวด และเมอเลอก 2 จงหวดดงกลาวแลว จะตองไดหนวยตวอยางขนท 2 ทประกอบดวยโรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลมหาวทยาลยและโรงพยาบาลเอกชน ทงนโรงพยาบาลเอกชนทไดรบเลอกจะตองใหบรการแกผรบบรการภายใตระบบประกนสงคมและ/หรอระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา หากมจงหวดทมคณลกษณะตรงกบ

61

วตถประสงคของการศกษามากกวา 1 จงหวด จงจะท าการสมเลอก หนวยตวอยางขนท 2 กเชนกน หากมประเภทของโรงพยาบาลทตรงกบวตถประสงคของการศกษามากกวา 1 จงหวด จงจะท าการสมเลอก โดยโรงพยาบาลชมชนจะสมจากโรงพยาบาลทมขนาด 60 เตยงขนไปกบนอยกวา 60 เตยง จะเหนไดวาการสมตวอยางในการศกษาเปนการเลอกตวอยางโดยใชความนาจะเปนในการเลอกไมเทากน (Non probability sample) และอาจสงผลกระทบตอความเปนตวแทนของประชากรของการศกษา (Representativeness) การศกษาครงนจงวเคราะหขอมลโดยการถวงน าหนก (Weight) เพอใหขอมลทไดมความเปนตวแทนของประชากรและสามารถสรปอางองไปยงประชากรทตองการศกษาได

การเกบขอมลในสถานบรการ การศกษานไดรบอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยใหด าเนนการศกษาวจย เมอ

วนท 21 กมภาพนธ 2554 อยางไรกด เมอทมวจยขออนญาตเกบขอมลในโรงพยาบาลศนย/ทวไปและโรงพยาบาลมหาวทยาลย จ าเปนตองผานการอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยของโรงพยาบาลกอน จงจะสามารถด าเนนการเกบขอมลจากผรบบรการได นอกจากนโรงพยาบาลทวไปและโรงพยาบาลเอกชนบางแหงปฏเสธไมใหมการเกบขอมล ท าใหตองเปลยนสถานบรการทเขาเกบขอมลและท าเรองขออนญาตเขาเกบขอมลในโรงพยาบาลแหงอนแทน ท าใหการเขาเกบขอมลในโรงพยาบาลศนย /ทวไป โรงพยาบาลมหาวทยาลย และโรงพยาบาลเอกชนลาชากวาแผนทวางเอาไว และในทสดไมสามารถเกบขอมลในโรงพยาบาลมหาวทยาลยไดครบทกแหงตามทวางแผนเอาไว เนองจากยตการเกบขอมลในโรงพยาบาลกอนทจะไดรบการอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมของโรงพยาบาลมหาวทยาลย นอกจากนเมอไดรบอนมตใหเกบขอมลในโรงพยาบาลแลว พบวา จ านวนผรบบรการแยกตามสทธในสถานบรการบางแหงมจ านวนนอยกวาทประเมนเอาไว ท าใหตองขยายระยะเวลาในการเกบขอมลจากเดม 3 วนท าการ เปน 5-7 วนท าการ และเมอขยายระยะเวลาแลวกยงคงเกบจ านวนตวอยางไมไดตามแผนทวางเอาไว ดวยเหตผลตาง ๆ ดงทกลาวมาขางตน สงผลใหจ านวนตวอยางในการศกษาครงนไมเปนไปตามเปาหมายทตงเอาไว อยางไรกด การศกษาครงนเกบขอมลไดรอยละ 90.5 ของขนาดตวอยางทตองการศกษา และมขนาดตวอยางมากเพยงพอทจะเปรยบเทยบความแตกตางระหวางระบบประกนสขภาพและสถานบรการไดตามวตถประสงคของการศกษา ดงนนการเกบขอมลไดจ านวนตวอยางนอยกวาเปาหมายทตงไว จงไมสงผลกระทบตอการศกษาในครงน

การถวงน าหนก (Weight) วตถประสงคของการศกษาครงนคอ ประเมนระดบการตอบสนองภายใตระบบประกนสขภาพและ

ประเภทสถานบรการทแตกตางกน ดงนนตวอยางทไดจากการสมจะตองเปนตวแทนประชากรทมาจากระบบประกนสขภาพ 3 กองทน; ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ระบบประกนสงคม และระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา และสถานบรการประเภทตาง ๆ; โรงพยาบาลศนย/ทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลมหาวทยาลย และโรงพยาบาลเอกชน ซงในความเปนจรง สดสวนของประชากรของแตละกองทนมความแตกตางกน โดยเฉพาะอยางยงระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาครอบคลม รอยละ 75 ของประชาชนไทย ดงนนการศกษาครงนจงวางแผนการเกบขอมลจากตวอยางของ 3 กองทนและสถานบรการ 4 ประเภทในสดสวนทใกลเคยงกน จากนนน าขอมลทไดจากตวอยางมาถวงน าหนก เพอใหขอมลและผลของการศกษามความเปนตวแทนของประชากรในการศกษา

62

ฐานขอมลทน ามาใชเปนจ านวนประชากรในการศกษา (N) คอ ฐานขอมลส ารวจอนามย สวสดการ และการบรโภคอาหารของประชากร พ.ศ. 2552 สาเหตทเลอกใชฐานขอมลดงกลาวแทนทจะเลอกใชฐานขอมลอน เชน รง.5 ประการแรก สดสวนของประชากร 3 กองทนในฐานขอมลใกลเคยงกบจ านวนประชากรทมสทธ ประการทสอง เปนฐานขอมลทไดจากการส ารวจครวเรอน ขอมลทไดจงเปนจ านวนผรบบรการทไมมการนบซ าและมความนาเชอถอ ขอจ ากดของฐานขอมลส ารวจอนามยฯ คอเปนฐานขอมลทไดจากการส ารวจระดบประเทศและไมไดมวตถประสงคเพอเกบขอมลผรบบรการจ าแนกตามระบบประกนสขภาพและสถานบรการ ดงนนการถวงน าหนกในการศกษาครงนจะแสดงภาพระดบประเทศเทานน ไมสามารถจ าแนกตามระบบประกนสขภาพและสถานบรการในแตละภาคได

การวเคราะหขอมล (Data analysis) เนองจากลกษณะการแจกแจงของขอมลในการศกษาครงนไมใชการแจกแจงแบบโคงปกต

(Normal curve) แตเปนการแจกแจงแบบเบซาย (Negatively skewed) ดงนนคากลางและคาทแสดงต าแหนงการกระจายของขอมลทดทสดกคอคามธยฐาน (Median) และคาเปอรเซนไทล (Percentile) จงเลอกใชคาสถตดงกลาวในการน าเสนอและเปรยบเทยบขอมลความพงพอใจ ความพงพอใจตอสถานการณอางอง และการตอบสนองผรบบรการระหวางระบบประกนสขภาพและประเภทของสถานบรการ

ดวยเหตผลทกลาวมาขางตน จงวเคราะหปจจยทสงผลตอการตอบสนองผรบบรการโดยใชการวเคราะหการถดถอยโลจสตก (Binary logistic regression) ก าหนด Cut point ณ เปอรเซนไทลท 75 เพอใหมความจ าเพาะ (specificity) ตอการใหคะแนนการตอบสนองในระดบทแตกตางกน อยางไรกดการก าหนด Cut point ทระดบดงกลาวกยอมท าใหความไวของผลลพธดอยลง อยางไรกดในกรณนทางนกวจยพจารณาแลวเหนวาความจ าเพาะของผลการวเคราะหนาจะมความส าคญกวา ดวยอาจยงมขอจ ากดในดานความใหมของเครองมอและขอจ ากดของระเบยบวธดงกลาวไปแลวขางตน โดยเลอกปจจยทคาดวาจะมผลตอระดบการตอบสนองผรบบรการเปนตวแปรอสระ นนคอ ระบบประกนสขภาพ ประเภทของสถานบรการ ระดบการศกษา เพศ และอาย ทงน เนองจากรอยละ 8.5 ของผตอบไมใหขอมลรายได จงไมไดน าตวแปรรายไดมาใชในการวเคราะห

4.4 ปจจยทมผลตอการตอบสนองผรบบรการ

การศกษาครงนวเคราะหปจจยทมผลตอการตอบสนองผรบบรการ 7 องคประกอบ ไดแก การใหเกยรต การใหความอสระและเปนตวของตวเอง การเกบความลบ การสอสาร การใสใจในทนท การอ านวยความสะดวกพนฐาน และโอกาสในการเลอก โดยใชการวเคราะหการถดถอยโลจสตก (Binary logistic regression) และมปจจยหรอตวแปรอสระ 5 ตวแปร ไดแก ระบบประกนสขภาพ ประเภทของสถานบรการ ระดบการศกษา เพศ และอาย ซงสามารถอภปรายผลการศกษาไดดงน

การใหเกยรต จากการศกษาพบวา ประเภทของสถานบรการมความสมพนธกบการตอบสนองในองคประกอบ

การใหเกยรตอยางมนยส าคญ โดยโรงพยาบาลเอกชนและโรงพยาบาลชมชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.53 และ1.23 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ในขณะทโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการ

63

ตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR = 0.68 เทา) สามารถอธบายไดวา ขนาดของโรงพยาบาลสงผลตอรปแบบของปฏสมพนธระหวางผใหบรการกบผรบบรการ ยงสถานบรการมขนาดใหญ มผรบบรการจ านวนมากในแตละวน ปฏสมพนธระหวางผใหกบผรบบรการ กยงมความหางเหนและระบบการท างานมความเปนเครองจกรมากขน ในขณะทสถานบรการขนาดเลก ความสมพนธระหวางผใหและผรบบรการจะเปนไปอยางใกลชด เปนกนเองมากกวา ท าใหผรบบรการในโรงพยาบาลในชมชน ซงเปนโรงพยาบาลขนาดเลก ไดรบการปฏบตดวยความใหเกยรตมากกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป ในขณะทโรงพยาบาลมหาวทยาลย ผรบบรการไดรบการปฏบตดวยการใหเกยรตนอยกวาโรงพยาบาลศนย /ทวไป นอกจากน วฒนธรรมขององคกรกมสวนส าคญในการก าหนดปฏสมพนธระหวางผใหกบผรบบรการ โดยโรงพยาบาลเอกชนมกจะมองวาผรบบรการเปนลกคา (Client) หรอผบรโภค (Consumer) ตองดงดดใหมารบบรการ ในขณะทโรงพยาบาลขนาดใหญของรฐมกมองวา ผรบบรการเปนผปวยซงเปนบทบาทเชงรบ (Passive) กลาวคอ ผปวยตองการพงพาหรอขอรบบรการจากโรงพยาบาล (Dependent) สงผลตอปฏสมพนธทเกดขนภายในโรงพยาบาล กลาวคอผรบบรการในโรงพยาบาลเอกชนไดรบการปฏบตดวยการใหเกยรตมากกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป สอดคลองกบการศกษาของ โยธน แสวงด พมลพรรณ อศรภกด และมาล สนภวรรณ (2543) ทพบวาบคลกภาพ (กรยาทาทางทไมสภาพ) ของผใหบรการ เปนปจจยทน าไปสความทกขของผปวยนอกในโรงพยาบาลศนย/มหาราช/มหาวทยาลย โรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลทวไป แตมใชปจจยทน าไปสความทกขของผปวยนอกในโรงพยาบาลเอกชน

การใหความอสระและเปนตวของตวเอง จากการศกษาพบวา ประเภทของสถานบรการมความสมพนธกบการตอบสนองในองคประกอบ

การใหอสระและเปนตวของตวเองอยางมนยส าคญ โดยโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR= 0.82 เทา) สามารถอธบายไดวา ยงสถานบรการมขนาดใหญ อ านาจในการเลอกหรอตดสนใจเกยวกบการรกษาของผรบบรการกยงลดนอยลง โรงพยาบาลมหาวทยาลยเปนสถานบรการขนาดใหญทใหการรกษาโรคทวไปและโรคเฉพาะทาง มแพทยผเชยวชาญเฉพาะทางในการรกษา มการใชเครองมอและเทคโนโลยทางการแพทยข นสง และรบผปวยทสงตอมาจากโรงพยาบาลทไมมศกยภาพเพยงพอ จากบรบทดงกลาว แพทยจงเปนผทมอ านาจและบทบาทหลกในการเลอกและตดสนใจในการรกษา ในทางตรงกนขาม บรบทของสถานบรการขนาดเลก ผปวยจะมอ านาจในการเลอกและตดสนใจเกยวกบการรกษาของตนเองสง ดงนนผรบบรการในโรงพยาบาลมหาวทยาลยจงมอ านาจในการเลอกหรอตดสนใจในการรกษานอยกวา เมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป

การเกบความลบ จากการศกษาพบวา ประเภทของสถานบรการและระดบการศกษาของผรบบรการมความสมพนธ

กบการตอบสนองในองคประกอบการเกบความลบอยางมนยส าคญ โรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR= 0.68 เทา) ในขณะทโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.27 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ดงทกลาวไปแลวขางตนวา โรงพยาบาลมหาวทยาลยเปนสถานบรการขนาดใหญ ใหการรกษาโรคทวไปและโรคเฉพาะทาง รวมทง รบผปวยทสงตอมาจากโรงพยาบาลทไมมศกยภาพเพยงพอ ท าใหมผเขารบบรการในแตละวนจ านวนมาก เพอลดความแออดและระยะเวลาการในการรอเขารบการรกษา จ าเปนตองตรวจผปวยใหไดคราวละมาก ๆ นอกจากน

64

โรงพยาบาลมหาวทยาลยบางแหงมพนทจ ากด ไมสามารถขยายได ดงนนเพอใหมพนทในการตรวจรกษาอยางเพยงพอ จงไมสามารถสรางหองตรวจแบบมดชดได ผรบบรการจงไมมความรสกเปนสวนตวในขณะเขารบบรการ ระดบการตอบสนองจงนอยกวาเมอเปรยบกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป ในขณะทโรงพยาบาลเอกชนโรงพยาบาลเอกชนมจ านวนผเขารบบรการนอยกวา เมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลของรฐ ประกอบกบวฒนธรรมขององคกรทใหความส าคญกบผรบบรการในฐานะลกคา จงมหองตรวจทมดชดและมความเปนสวนตวมากกวา เมอเปรยบกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป นอกจากนผรบบรการทมการศกษาระดบมธยมศกษา-อนปรญญาและระดบปรญญาตรขนไปมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.26 และ 1.37 เทาของผทไมไดเรยน-ประถมศกษาตามล าดบ สะทอนใหเหนวาระดบการศกษาอาจเปนสาเหตทท าใหเกดการเลอกปฏบตในการเขารบบรการ โดยผรบบรการทมระดบการศกษาสงมแนวโนมจะไดรบการปฏบตดวยความเคารพในสทธเรองการรกษาความลบของผปวยสงกวาผทมระดบการศกษาต า สอดคลองกบการศกษาขององคการอนามยโลก (2005) ทพบวา ผเขารบบรการปวยนอกทมระดบการศกษาสงรายงานวาไดรบการตอบสนองทไมดเพยงรอยละ 3 เมอเปรยบเทยบกบผทมระดบการศกษาต า มคาเทากบ รอยละ 5

การสอสาร จากการศกษาพบวา ประเภทของสถานบรการมความสมพนธกบการตอบสนองในองคประกอบ

การสอสารอยางมนยส าคญ โดยโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไป (OR =0.64 เทา) อธบายไดวาโรงพยาบาลมหาวทยาลยมผเขารบบรการในแตละวนจ านวนมาก ท าใหแพทยมเวลาในการรกษาผปวยแตละคนอยางจ ากด การศกษาของโยธน แสวงด พมลพรรณ อศรภกด และมาล สนภวรรณ (2543) ไดรวมโรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลมหาวทยาลยเปนโรงพยาบาลประเภทเดยวกน ท าใหไมสามารถน ามาใชเปรยบเทยบกบผลการศกษาครงนได อยางไรกด การศกษาของโยธนและคณะ (2543) พบวา การถกจ ากดเวลาการรบบรการโดยแพทย (เชน แพทยไมใสใจฟงค าบอกเลา แพทยใหเวลาในการซกถามนอย/ไมเปดโอกาสใหซกถาม) เปนปจจยทน าไปสความทกขของผปวยนอกในโรงพยาบาลศนย/มหาราช/มหาวทยาลยและโรงพยาบาลทวไป

การใสใจในทนท จากการศกษาพบวา ประเภทของสถานบรการ มความสมพนธกบการตอบสนองในองคประกอบ

การใสใจในทนทอยางมนยส าคญ โดยโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 2.41 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ทงนเนองจากโรงพยาบาลเอกชนมจ านวนผเขารบบรการในแตละวนต ากวา เมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป ท าใหผรบบรการไดรบการบรการอยางรวดเรวและมระดบการตอบสนองดกวา สอดคลองกบการศกษาของ โยธน แสวงด พมลพรรณ อศรภกด และมาล สนภวรรณ (2543) ทพบวา ระบบใหบรการทลาชาเปนปจจยทน าไปสความทกขของผปวยนอกในโรงพยาบาลศนย/มหาราช/มหาวทยาลยและโรงพยาบาลทวไป ในขณะทระบบใหบรการทลาชามใชปจจยทน าไปสความทกขของผปวยนอกในโรงพยาบาลเอกชน

65

การอ านวยความสะดวกพนฐาน จากการศกษาพบวา ประเภทของสถานบรการ เพศ และอาย มความสมพนธกบการตอบสนองใน

องคประกอบการอ านวยความสะดวกพนฐานอยางมนยส าคญ โดยโรงพยาบาลเอกชนมระดบการตอบสนองดกวาเปน 2.25 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ในขณะทโรงพยาบาลมหาวทยาลยมระดบการตอบสนองนอยกวาโรงพยาบาลศนย/ทวไปเลกนอย ( OR= 0.37 เทา) อธบายไดวาโรงพยาบาลเอกชนเปนสถานบรการทรองรบผรบบรการหลายกลมทงทจายเงนเอง (Out-of-pocket) ระบบประกนสขภาพเอกชน (Private insurance) และระบบประกนสขภาพภาครฐ จงมการลงทนทางกายภาพ เพอดงดดผเขารบบรการ ท าใหคณภาพของสงอ านวยความสะดวกพนฐานและสงแวดลอมของโรงพยาบาลเอกชนสะดวกสบาย รวมทงมความแออดของผเขารบบรการนอยกวา เมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป สอดคลองกบการศกษาของโยธน แสวงด พมลพรรณ อศรภกด และมาล สนภวรรณ (2543) ทพบวา สภาพแวดลอมและระบบสขาภบาลภายในโรงพยาบาลเปนปจจยทน าไปสความทกขของผปวยนอกในโรงพยาบาลศนย/มหาราช/มหาวทยาลยและโรงพยาบาลทวไปและมอทธพลมากกวา เมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลเอกชน นอกจากนพบวาเพศหญงมระดบการตอบสนองต ากวา 0.83 เทาของเพศชาย ทงนเนองจากการอ านวยความสะดวกพนฐานเกยวของความสะอาด ความไมแออด ความเพยงพอของทนง และอากาศถายเทไดดของสถานบรการ จงความเปนไปไดทขณะเขารบบรการเพศหญงจะไมสะดวกใจหรอรสกอดอดมากกกวา จงมระดบการตอบสนองต ากวาเมอเปรยบเทยบกบเพศชาย และพบวา ผทมอายระหวาง 46-59 ป มระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.32 เทาของผทมอายระหวาง 18-29 ป อธบายไดวา สงคมไทยเปนสงคมทใหความเคารพกบผสงอายหรอบคคลทอาวโสกวา ดงนนเมอเขารบบรการในสถานบรการ ผสงอายจะไดรบการปฏบตทดกวา เชน เมอสถานบรการมทนงไมเพยงพอจะมคนสละทนงหรอมเจาหนาทหาทนงให จงมระดบการตอบสนองดกวา

โอกาสในการเลอก จากการศกษาพบวา ระบบประกนสขภาพ ประเภทของสถานบรการและระดบการศกษาม

ความสมพนธกบการตอบสนองในองคประกอบโอกาสในการเลอกอยางมนยส าคญ โดยระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการมระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.73 เทาของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ทงน เนองจากผรบบรการภายใตระบบสวสดการรกษาพยาบาลโอกาสในการเลอกผใหบรการมากกวา โดยสามารถเลอกรบบรการ ณ สถานบรการทลงทะเบยน โดยใชระบบจายตรง หรอเลอกสถานบรการอน ๆ โดยส ารองจายเงนไปกอนแลวเบกจายคารกษาพยาบาลจากกรมบญชกลางภายหลง ในขณะทผรบบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาจะตองเขารบบรการ ณ สถานบรการทลงทะเบยนไวเทานน หากเขารบบรการ ณ สถานบรการทไมไดลงทะเบยน โดยมใชกรณฉกเฉนหรอสงตอจะตองรบผดชอบคาใชจายในการรกษาพยาบาลเอง นอกจากนพบวา โรงพยาบาลมหาวทยาลยระดบการตอบสนองดกวาเปน 1.76 เทาของโรงพยาบาลศนย/ทวไป ทงนเนองจากโรงพยาบาลมหาวทยาลยเปนสถานบรการขนาดใหญและใหบรการในการรกษาโรคทวไปและโรคเฉพาะทาง ผรบบรการจงมโอกาสเลอกแพทย /พยาบาลทตองการรบบรการมากกวา เมอเปรยบเทยบกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป ขอสงเกตทพบจากการศกษากคอ ผทมการศกษาระดบปรญญาตรขนไปมระดบการตอบสนองในองคประกอบโอกาสในการเลอกนอยกวาผทไมไดเรยน-ประถมศกษา (OR=0.62 เทา) ซงไมสอดคลองกบบรบทสงคมไทยกลาวคอ โดยทวไปแลวผรบบรการทมระดบการศกษาสงจะมโอกาสในการเลอกผรบบรการทตองการมากกวาผทมระดบการศกษา

66

ต า และไมสอดคลองกบการศกษาของ การศกษาขององคการอนามยโลก (2005) ทพบวา ผเขารบบรการปวยนอกทมระดบการศกษาสงรายงานวาไดรบการตอบสนองทไมดเพยงรอยละ 8 เมอเปรยบเทยบกบผทมระดบการศกษาต า มคาเทากบรอยละ 14

4.5 ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

เนองจากการศกษาครงนเปนครงแรกของทมวจยในการพฒนาเครองมอและระเบยบวธประเมนการตอบสนองผรบบรการจากมมมองของผรบบรการ เครองมอและระเบยบวธวจยในการศกษาครงนยงคงมขอจ ากดและมความจ าเปนในการพฒนาในประเดนดงตอไปน

การวดการใหคณคา (Value) และความส าคญ (Importance) ของแตละองคประกอบในมมมองของผใหบรการและผรบบรการภายใตบรบทของสงคมไทย และน าคาทไดไปใชในการถวงน าหนกของคะแนนทไดจากแตละองคประกอบ เพอสรางเปนตววดรวมของการตอบสนองผรบบรการ (Composite measure)

การพฒนาสถานการณอางองใหมความเปนตวแทนของแตละองคประกอบมากยงขน รวมทงสามารถเปรยบเทยบคะแนนขามองคประกอบได และพฒนาวธการค านวณคะแนนการตอบสนองผรบบรการ เพอใหเกดความเชอมนวาสามารถควบคมตวแปรแทรกซอนอน ๆ ทสงผลตอการใหคะแนนการตอบสนองได

การน ากระบวนการวเคราะหทางสถตอนๆ มาใชในการพฒนาคณภาพของเครองมอทใชในการศกษา เชน การวเคราะหองคประกอบ (Factor analysis), การวดความเทยงระหวาง ผประเมน (Intra-rater reliability) รวมถงการวจยเชงเปรยบเทยบ (Comparative study) เชน เปรยบเทยบระดบการตอบสนองผรบบรการระหวางแพทยทผานการอบรม/การเรยนการสอนเรองเวชศาสตรครอบครว (Family medicine) กบแพทยทไมผานการอบรมดงกลาว หรอเปรยบเทยบระดบการตอบสนองระหวางสถานบรการทมการน าแนวคดการบรการปฐมภมไปใชในการใหบรการกบสถานบรการทไมไดใชแนวคดดงกลาว

การเกบขอมลเชงคณภาพ เพอน ามาวเคราะหรวมกบการเกบขอมลเชงปรมาณ ยกตวอยางเชน การสงเกต (Observation) การสนทนากลม (Focus group) หรอสมภาษณเชงลก (In-depth interview) กบผเกยวของทกกลม ไดแก ผใหบรการ ผรบบรการ และผเชยวชาญ เพอน าขอมลทไดไปใชนการพฒนาเครองมอและไดภาพสะทอนจากระบบบรการสขภาพทชดเจนยงขน

67

บรรณานกรรม

Almeida,C, P Braveman, MR Gold, CL Szwarcwald, JM Ribeiro, A Miglionico, JS Millar, S Porto,

NR Costa, VO Rubio, M Segall, B Starfield, C Travessos, A Uga, J Valente, F Viacava, (2001):

Methodological concerns and recommendations on policy consequences of the World Health

Report 2000.: Lancet, v. 357, p. 1692-1697.

Blendon,RJ, M Kim, JM Benson, (2001): The public versus the World Health Organization on

health system performance.: Health Aff.(Millwood.)., v. 20, p. 10-20.

Bramesfeld,A, Klippel U, Seidel G, Schwartz FW, Dierks ML, (2007a): How do patients expect the

mental health service system to act ? Testing the WHO responsiveness concept for its

appropriateness in mental health care.: Soc.Sci.Med., v. 65, p. 880-889.

Bramesfeld,A, F Wedegartner, H Elgeti, S Bisson, (2007b): How does mental health care perform

in respect to service users' expectations? Evaluating inpatient and outpatient care in Germany

with the WHO responsiveness concept.: Health Serv.Res., v. 7.

de Silva,A. (2000): A framework for measuring responsiveness. GPE Discussion Paper Series: No

32Geneva: WHO, Available from website: http:\\www.who.int. EIP/GPE/EBD World Health

Organization.

de Silva,A, N Valentine, K Kawabatak, C Darby, C J L Murray, (2002): Health system's

Responsiveness: concepts and domains. Geneva: WHO, Available from website:

http:\\www.who.int. Evidence and Information for Policy.

Forouzan, AS, Ghazinour M, Dejman, M,Rafeiey H, Sebastian MS. (2011): Testing the WHO

responsiveness concept in the Iranian mental healthcare system: a qualitative study of service

users. .:Health Serv.Res., v. 11.

Limwattananon ,Ch, Limwattananon S, Pannarunothai S, Tangcharoensathien V. (2009):

Monitroing key variations in outpatient prescribing and inpatient care in the universal health

coverage era of Thailand. CDP-H Project: Practice variation in UC era (manuscript).

68

Mead,N, P Bower, (2000): Patient-centredness: a conceptual framework and review of the

empirical literature: Soc.Sci.Med., v. 51, p. 1087-1110.

Murray,CJ, J Frenk, (2000): A framework for assessing the performance of health systems:

Bull.World Health Organ, v. 78, p. 717-731.

Murray,CJL, D Evans, (2003): Health systems performance assessment: debates, methods, and

empiricism, Geneva, World Health Organization.

Murray,CL, K Kawabata, N Valentine, (2001): People's experience versus people's expectations.:

Health Aff.(Millwood.)., v. 20, p. 21-24.

Navarro,V, (2001): The new conventional wisdom: an evaluation of the WHO report health

systems: improving performance.: Int.J.Health Serv., v. 31, p. 1692-1697.

Navarro,V, (2010): Assessment of the World Health Report 2000: Lancet, v. 356, p. 1598-1601.

Olmen,O, B Criel, W I Van Damme, B Marchal, S Van Belle, M Van Dormael, T Hoeree, M

Pirard, G Kegels (2010):.Analysing health system to make them stonger. [27]. Antwerp, ITGPress.

Studies in Health Services Organisation & Policy. Van Lerberghe, W., Kegels, G., and De

Brouwere, V. Ref Type: Serial (Book,Monograph)

Pelzer,K, (2009): Patient experiences and health system responsiveness in South Africa: Health

Serv.Res., v. 9.

Peters,D, S El-Saharty, B Siadat, K Janovsky, M Vujicic. (2010): Improving health service delivery

in developing countries. Washington, The World Bank.

Pongsupap,Y, T Boonyapaisarncharoen, W Van Lerberghe, (2005): The perception of patients

using primary care units in comparison with conventional public hospital outpatient departments

and "prime mover family practices": an exit survey: Journal of Health Science, v. 14, p. 475-483.

Pongsupap,Y, W Van Lerberghe, (2006a): Choosing between public and private or between

hospital and primary care: responsiveness, patient-centredness and prescribing patterns in

outpatient consultations in Bangkok: Trop.Med.Int.Health., v. 11, p. 81-89.

69

Pongsupap,Y, W Van Lerberghe, (2006b): Is motivation enough? Responsiveness, patient-

centredness, medicalization and cost in family practice and conventional care settings in Thailand:

Hum.Resour.Health., v. 4:19., p. 19.

Starfield,B, (2001): Improving equity in health: a research agenda: Int.J.Health Serv., v. 31, p.

545-566.

Starfield,B, L Shi, J Macinko, (2005): Contribution of primary care to health systems and health:

Milbank Q., v. 83, p. 457-502.

Stewart,M,( 2001): Towards a global definition of patient centred care: BMJ, v. 322, p. 444-445.

Valentine,N, A de Silva, K Kawabata, C Dabby, C J L Murray, D Evan, (2003): Health System

Responsiveness: Concepts, Domains and Operationalization, in CJL Murray and D Evans (eds),

Health Systems Performance Assessment: Geneva, World Health Organisation, p. 573-593.

Valentine,N, C J Murray, J P Ortiz, K Kawabatak. (2001): Background Paper for the Technical

Consultation on Responsiveness Concepts and Measurement. . Geneva: WHO, Available from

website: http:\\www.who.int. Evidence and Information for Policy Cluster.

Wibulpolprasert,S, V Tangcharoensathien, (2001): Health systems performance--what's next?:

Bull.World Health Organ., v. 79, p. 489.

Williams,A, (2001): Science or marketing at WHO? A commentary on World Health Report 2000:

Health Econ., v. 10, p. 93-100.

Williams,B, (1994): Patient satisfaction: a valid concept?: Soc.Sci.Med., v. 38, p. 509-516.

World Health Organization. (2000): The World Health Report 2000, Health System: Improving

Performance. Geneva, World Health Organization.

World Health Organization. (2005): The health system responsiveness: analytical guideline for

multi-country survey study. Geneva, World Health Organization.

World Health Organization. (2008): World health report 2008: primary health care now more than

ever. Geneva, World Health Organization.

70

กลมระเบยบวธสถต ส านกนโยบายและวชาการสถต. เทคนคการสมตวอยางและการประมาณคา.

ส านกงานสถตแหงชาต.

กลยา วานชยบญชา. (2551). การวเคราะหสถตข นสงดวย SPSS for Windows (พมพครงท 6).

กรงเทพมหานคร: บรษท ธรรมสาร จ ากด.

บญเรยง ขจรศลป. (2547). การวเคราะหและแปลความหมายขอมลในการวจยโดยใชโปรแกรมส าเรจรป

SPSS for Windows version 10-12. กรงเทพมหานคร: บรษท เอส. พ. เอน. การพมพ จ ากด.

โยธน แสวงด, พมลวรรณ อศรภกด และมาล สนภวรรณ. (2543): ปญหาและทกขของประชาชนเมอใช

บรการสถานบรการสาธารณสข. นครปฐม : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล

ศรเพญ ตนตเวสส และวโรจนตงเจรญเสถยร. (2546): “การตอบสนองตอความคาดหวงของประชาชน”

โดยระบบสขภาพไทย: ความคดเหนของบคลากรสขภาพ. วารสารวชาการสาธารณสข v. 12, p. 56-67

สมพงษ หาญณรงคชย. (2551): ความพงพอใจของผรบบรการในโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา

โรงพยาบาลปราณบร. วารสารวจยระบบสาธารณสข v. 2, p. 122-129

ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย (2549): การส ารวจ ความคดเหน ประสบการณ และ

ความคาดหวงของประชาชนตอระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา

71

ภาคผนวก 1

การวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางระหวาง ขอกระทงแตละขอกบคะแนนรวมของขออน ๆ ในมาตรวด

72

ตารางท 19 ผลการวเคราะหเครองมอประเมนการตอบสนองผรบบรการ โดยการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางระหวางขอกระทงแตละขอกบคะแนนรวมของขออน ๆ ในมาตรวด (Corrected Item-Total Correlation) (N=135)

ขอความ Corrected Item-Total Correlation

ดานการใหเกยรต (Dignity) จ านวน 11 ขอ

1. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ผใหบรการทหองบตร .810*

2. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของพยาบาล/เจาหนาทหนาหองตรวจโรค

.808*

3. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของหมอ (ผใหบรการในหองตรวจโรค) .695*

4. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ ผใหบรการในหองชนสตร / X-rays

.746*

5. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ ผใหบรการทหองยา .759*

6. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ผใหบรการทแผนกการเงน

.847*

7. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาทอน ๆ ของสถานบรการ .875*

8. หมอ/พยาบาล/เจาหนาอน ๆ ไมท าใหทานรสกวาถกลวงเกน ขณะทเขารบการตรวจรางกาย

.609*

9. หมอ/พยาบาลแสดงกรยา/ทาทางทเหมาะสมขณะทตรวจรางกายของทาน .629*

10. ในกรณททาน (กงวลวาทาน) เปนโรคตดตอ (หรอ สงคมรงเกยจ) ทานคดวา เจาหนาท/ผใหบรการปฏบตตอทานเสมอนผปวยปกตทวไป (โดยททานไมรสกวาถกรงเกยจ ถกตอวา หรอถกดถก เหยยดหยาม)

.443*

11. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) เปนโรคผวหนงเรอรง เมอไปท ร.พ. เจาหนาทกลาวสวสดและพดจาสภาพ แตดเหมอนวาเจาหนาทกลวจะตดโรคจากทาน และเมอไปถงหองตรวจโรค หมอเขยนใบสงยาทนท โดยไมไดมการตรวจรางกายหรอซกถามอาการของทานแตอยางใด - ทานคดวา ในเหตการณน ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาทของโรงพยาบาลอยในระดบใด

.314*

คาสมประสทธอลฟาของครอนบาคดานการใหเกยรต .895 * p<0.05, คา r วกฤต =.1435

73

ตารางท 19 (ตอ) ผลการวเคราะหเครองมอประเมนการตอบสนองผรบบรการ โดยการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางระหวางขอกระทงแตละขอกบคะแนนรวมของขออน ๆ ในมาตรวด (Corrected Item-Total Correlation) (N=135)


ดานการใหความเปนอสระและเปนตวของตวเอง (Autonomy) จ านวน 4 ขอ

1. หมอใหขอมลเพอเปนทางเลอกหรอใหแนวทาง ตาง ๆ เพอการแกไขปญหาสขภาพของทาน

.638*

2. ทานมสวนรวมในการตดสนใจทยอมรบหรอปฏเสธ การรกษาอาการเจบปวยของตนเอง .605*

3. กอนทจะตรวจชนสตรหรอท าการรกษา หมอ/พยาบาลไดขอ/แจงใหทานทราบลวงหนา .471*

4. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) มอาการปวดเมอย เพราะท างานหนก และทานบอกหมอวา " หมอฉดยาใหผมไดไหมครบ/คะ " แตหมอไมเหนดวย และบอกทานวา "ยาฉดหรอยากนกเหมอนกน" และสงยาใหทานเอาไปกนทบาน ทานท าตามทหมอบอก แตรสกวา อยากใหหมอฉดยามากกวา - ทานคดวา ความเปนอสระในการตดสนใจเพอการรกษาอาการเจบปวยของเหตการณนอยในระดบใด

.507*

คาสมประสทธอลฟาของครอนบาคดานการใหความเปนอสระและเปนตวของตวเอง .720

ดานการเกบความลบ (Confidentiality) จ านวน 3 ขอ

1. ในขณะททานสนทนากบหมอ ทานคดวาสามารถพดเรองสวนตวทอยากใหหมอร แตไมอยากใหคนอนไดยน

.465*

2. ทานคดวาเจาหนาททรบรขอมลของทานจะไมน าขอมลของทานไปเลาใหคนอน (ทไมเกยวของ) ไดยนไดฟง (เชน พดในทนงรอตรวจ ในลฟต)

.463*

3. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) ไปเทยวสถานบรการทางเพศ แลวมอาการปสสาวะขด ขณะททานคยกบหมอในหองตรวจนน มพยาบาลเดนเขาและออกหลายครง และไดยนบทสนทนาททานก าลงสนทนาอยกบหมอ บางครงพยาบาลกลมปดประต ท าใหคนทอยทหองรอตรวจดานนอกไดยนสงททานกบหมอก าลงคยกน ดวยเหมอนกน - ทานคดวา เหตการณน การรกษาความลบของผปวยอยในระดบใด

.493*

คาสมประสทธอลฟาของครอนบาคดานการเกบความลบ .642 * p<0.05, คา r วกฤต =.1435

74

ตารางท 19 (ตอ) ผลการวเคราะหเครองมอประเมนการตอบสนองผรบบรการ โดยการวเคราะหคา

สมประสทธสหสมพนธระหวางระหวางขอกระทงแตละขอกบคะแนนรวมของขออน ๆ ในมาตรวด

(Corrected Item-Total Correlation) (N=135)


ดานการสอสาร (Communication)

1. ทานคดวาหมอมทาทสนใจ/ตงใจฟงสงททานพด .756*

2. ทานคดวาหมอเขาใจในสงททานพด .816*

3. ทานคดวาหมอตอบค าถามของทานไดอยางครบถวน .807*

4. ทานเขาใจสงหมอพด .729*

5. ในขณะอยในหองตรวจ หมอใหเวลาทานในการพดแสดงออกหรอถามค าถามเกยวกบปญหาสขภาพหรอการรกษาของทาน

.708*

6. สมมตวา ทาน (ลง ปา พ นอง ...) มอาการปวดทองแบบเปน ๆ หาย ๆ รสกกลวและวตกกงวลวาจะเปนมะเรง เมอทานถามหมอวา " ทานหมอคะ หน/ผมเปนอะไร ท าไมถงปวดทองคะ/ครบ " ทานหมอตอบทานสน ๆ วา " เอายาไปกนกอนแลวกน แลวนดมาดอกท " ท าใหทานเครยดมากและนอนไมหลบ - ทานคดวา เหตการณน ความตงใจและความชดเจนในการอธบายสงตาง ๆ ของหมอ อยในระดบใด

.357*

คาสมประสทธอลฟาของครอนบาคดานการสอสาร .848*

ดานโอกาสในการเลอก (Choice) จ านวน 4 ขอ

1. โอกาสททานจะเลอกหรอเปลยนแปลงสถานบรการททานตองการรกษา .336*

2. โอกาสททานจะเลอก “แพทย” ทจะใหบรการตามความตองการของทาน .649*

3. โอกาสททานจะเลอก “พยาบาล” ทจะใหบรการตามความตองการของทาน .698*

4. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) มอาการเปนไขหวด จงไปหาหมอ แตไมพบหมอ ก. ทคนเคยและเคยรบการรกษามากอน เจาหนาทหนาหองบอกวาใหทานไปพบกบหมอ ข. แทน แตทานยนยนวาตองการจะพบหมอ ก. เจาหนาทจงบอกวาหมอ ก. ไมวางใหรอกอน ปรากฏวาทานตองนงรอ 2 ชวโมง จงไดพบหมอ ก. ทตองการ - ทานคดวา เหตการณน โอกาสเลอกคนทจะใหบรการอยในระดบใด

.646*

คาสมประสทธอลฟาของครอนบาคดานโอกาสในการเลอก .773* * p<0.05, คา r วกฤต =.1435

75





ดานการอ านวยความสะดวกพนฐาน (Basic amenities) จ านวน 5 ขอ

1. ความเพยงพอของทนงในขณะรอรบบรการ .593*

2. ความรสกสบายในขณะอยในสถานบรการ (ไมแออดไมอบอาว ไมรอนหรอเยนเกนไป อากาศถายเทสะดวก)

.784*

3. ความสะอาดของสถานท (เชน หองน า พน ฝาผนง) .772*

4. มน าดม พรอมภาชนะทสะอาดใหบรการ .570*

5. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) ไปตรวจรางกายทโรงพยาบาลแหงหนง ระหวางรอเรยกนนไมมทนงวาง ท าใหทานตองยนรอ ทานรสกรอนมากและมเหงอออก เนองจากบรเวณนนไมมพดลมหรอแอร และอากาศถายเทไมสะดวก - ทานคดวา เหตการณน ความสะดวกสบายของโรงพยาบาลแหงนอยในระดบใด

.187*

คาสมประสทธอลฟาของครอนบาคดานการอ านวยความสะดวกพนฐาน .776

ดานการใสใจในทนท (Prompt attention) จ านวน 14 ขอ

1. ความสะดวกในการเดนทางจากบานถงสถานบรการ .410*

2. ระยเวลาในการรอทหองท าบตร .469*

3. ระยะเวลาในการรอทหองตรวจคดกรอง (เชน วดความดน,ชงน าหนก,สอบถามอาการ) .559*

4. ระยะเวลาในการรอพบแพทย .496*

5. ระยะเวลาในการรอผลการชนสตร (ถาม) .493*

6. ระยะเวลาในการรอทหองรบยา .478*

7. ระยะเวลาในการรอจายเงนทแผนกการเงน .405*

ทานคดวาระยะเวลาในการรอรบการบรการตาง ๆ ดงตอไปน มความเหมาะสมหรอไม

8. ใชเวลาในการเดนทางจากบานถงสถานบรการ20 นาท .361*

9. ใชเวลาในการรอทหองท าบตร 5 นาท .438*

* p<0.05, คา r วกฤต =.1435

76





10. ใชเวลาในการรอทหองตรวจคดกรอง 20 นาท (เชน วดความดน,ชงน าหนก,สอบถามอาการ)

.607*

11. ใชเวลาในการรอพบแพทย 45 นาท .713*

12. ใชเวลาในการรอผลการชนสตร 30 นาท .645*

13. ใชเวลาในการรอทหองรบยา 30 นาท .700*

14. ใชเวลาในการรอจายเงนทแผนกการเงน 10 นาท .571*

คาสมประสทธอลฟาของครอนบาคดานการใสใจในทนท .869

* p<0.05, คา r วกฤต =.1435

77


แบบประเมนการตอบสนองผรบบรการ

78

(รหสภาค; Region) (รหสจงหวด; Province) (เลขทแบบสอบถาม; Qid ) ( ) ( ) ( )

แบบประเมนการตอบสนองผรบบรการของระบบบรการสขภาพไทย

ชอผสมภาษณ (Inname)...........................นามสกล (Insurname)...................................วนท (Date).........../.........../......... สวนท 1 ขอมลทวไป ค าชแจง โปรดใหขอมลทตรงกบสถานภาพทเปนจรงของทาน ขณะตอบแบบสมภาษณ ผวจย

1) ชอสถานบรการ................................................................................................................................................ Proname 2) ประเภทสถานบรการ

1. ( ) โรงพยาบาลทวไป 2. ( ) โรงพยาบาลศนย 3. ( ) โรงพยาบาลชมชน Protype 4. ( ) โรงพยาบาลมหาวทยาลย 5. ( ) โรงพยาบาลเอกชน

3) สทธสวสดการสขภาพหลกของทาน Scheme 1. ( ) สวสดการขาราชการ/รฐวสาหกจ 2.( ) ประกนสงคม 3.( ) ประกนสขภาพถวนหนา 4.( ) ไมม

4) ในการตรวจรกษาครงนทานใชสทธใด Schemeuse 1. ( ) สวสดการขาราชการ/รฐวสาหกจ 2. ( ) ประกนสงคม 3. ( ) ประกนสขภาพถวนหนา 4. ( ) จายเงนเอง 5. ( ) สทธอน ๆ โปรดระบ…………………

5) ทานเลอกมารบบรการทสถานบรการแหงน เพราะเหตใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 5.1 สถานบรการใกลบาน/เดนทางสะดวก 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.1 5.2 ความเชยวชาญเฉพาะทางของแพทย 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.2 5.3 สถานบรการมชอเสยง 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.3 5.4 ความรวดเรวในการตรวจรกษา 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.4 5.5 บรการทดจากแพทย พยาบาลและเจาหนาท 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.5 5.6 เครองมอททนสมย 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.6 5.7 เปนสถานบรการทระบไวในสทธ 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.7 5.8 ราคาคาบรการถก/ราคาคาบรการเหมาะสม 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.8 5.9 ไดรบการสงตอมาจากทอน 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช Reason5.9 5.10 อนๆ (โปรดระบ) …………………………………………………….............. Reason5.10

79

6) ขอมลผปวยนอก ผวจย

6.1 เพศ 1. ( ) ชาย 2. ( ) หญง Sex 6.2 อาย …………………....……………ป Age 6.3 อาชพ 1. ( ) ขาราชการ 2. ( ) พนกงานรฐวสาหกจ 3. ( ) พนกงานบรษท 4. ( ) นกเรยน/นกศกษา Occ 5. ( ) แมบาน 6. ( ) เกษตรกรรม/กสกรรม 7. ( ) ธรกจสวนตว/คาขาย 8. ( ) รบจางอสระ

9. ( ) อน ๆ โปรดระบ………………………

6.4 ระดบการศกษา

1. ( ) ไมไดเรยน 2. ( ) ประถมศกษา 3. ( ) มธยมศกษา 4. ( ) อนปรญญา Edu 5. ( ) ปรญญาตร 6. ( ) ปรญญาโท/เอก 7. ( ) อนๆ โปรดระบ……………………..................

6.5 รายไดของทานเฉลยตอเดอน……………………........………บาท Income 6.6 ทอยตามทะเบยนบาน 1. ( ) เทศบาลนคร จงหวด……………………........………………....... Add 2. ( ) เทศบาลเมอง จงหวด……………………........………………....... 3. ( ) เทศบาลต าบล จงหวด……………………........………………....... 4. ( ) นอกเขตเทศบาล จงหวด…..……………………........……………….

6.7 ศาสนา Religious 1. ( ) พทธ 2.( ) ครสต 3. ( ) อสลาม 4. ( ) ฮนด 5. ( ) อนๆโปรดระบ……………

6.8 อาการ (ปวย หรอ ไมสบาย) ทท าใหทานมารบบรการในครงน 1. ( ) หวด/ไข/เจบคอ 2. ( ) ปวดหว 3. ( ) ปวดทอง/ทองเสย 4. ( ) โรคหลง/ขอ Symptom 5. ( ) โรคตา/ห 6. ( ) โรคผวหนง 7. ( ) โรคเรอรง (เชน เบาหวาน, ความดน) 8. ( ) อนๆ (โปรดระบ) ……………………

6.9 จ านวนครงทมาใชบรการ ณ สถานบรการแหงน Visits 1. ( ) ครงแรก 2. ( ) มากกวา 1 ครง

7) ทานคดวาคนในครอบครวหรอชมชนของทาน กงวลวาจะตดโรคจากทาน (หากตอบวา ใช ใหถามขอ D10) Disease1 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช 3. ( ) ไมแนใจ

8) ตวทานเองกงวลวาอาการททานเปน จะเปนโรคทจะตดตอไปยงผอน (หากตอบวา ใช ใหถามขอ D10) Disease2 1. ( ) ใช 2. ( ) ไมใช 3. ( ) ไมแนใจ

80

สวนท 2 แบบประเมนการตอบสนองผรบบรการของระบบบรการสขภาพไทย ค าชแจง ขอใหทานใหคะแนนเกยวกบประสบการณในการเขารบบรการสขภาพดงตอไปน ตอไปนดฉน/ผมจะขอเรยนถามทานเกยวกบประสบการณในการเขารบบรการสขภาพจากโรงพยาบาลททานไดใชบรการในวนน ในประเดนตางๆ โดยมระดบของคะแนนตงแต 1ถง 10 นะคะ/ครบ โดยท 10 หมายถง การบรการทไดรบในวนนอยในระดบดมากทสด

9 หมายถง การบรการทไดรบในวนนอยในระดบดมาก 8 หมายถง การบรการทไดรบในวนนอยในระดบด รองลงมาคอ 7 6 หมายถง การบรการทไดรบในวนนอยในระดบปานกลาง รองลงมาคอ 5 4 หมายถง การบรการทไดรบในวนนอยในระดบพอใช รองลงมาคอ 3 2 หมายถง การบรการทไดรบในวนนอยในระดบแย 1 หมายถง การบรการทไดรบในวนนอยในระดบแยมากทสด

ตวอยางค าถามทใชในการสมภาษณ ทานคดวา ความสภาพ (เชน ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ผใหบรการทหองบตรอยในระดบไหน คะ/ครบ แลวความสภาพของพยาบาล/เจาหนาทหนาหองตรวจโรคละคะ/ครบ อยในระดบไหนคะ/ครบ (จากนนใหผสมภาษณอานรายละเอยดทงหมดทละประเดน)

มตการใหความเคารพในความเปนบคคล (Respect for persons)

ขอความ คะแนน ผวจย

ดานการใหเกยรต (Dignity)

1. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ ผใหบรการทหองบตร

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D1

2. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของพยาบาล/เจาหนาทหนาหองตรวจโรค

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D2

3. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของหมอ (ผใหบรการในหองตรวจโรค)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D3

4. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ ผใหบรการในหองชนสตร / X-rays

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D4

5. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ ผใหบรการทหองยา

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D5

81

ขอความ คะแนน ผวจย 6. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาท/ ผใหบรการทแผนกการเงน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D6

7. ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาทอน ๆ ของสถานบรการ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D7

8. หมอ/พยาบาล/เจาหนาอน ๆ ไมท าใหทานรสกวาถกลวงเกน ขณะทเขารบการตรวจรางกาย

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D8

9. หมอ/พยาบาลแสดงกรยา/ทาทางทเหมาะสมขณะทตรวจรางกายของทาน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D9

10. ในกรณททาน (กงวลวาทาน) เปนโรคตดตอ (หรอ สงคมรงเกยจ) ทานคดวา เจาหนาท/ผใหบรการปฏบตตอทานเสมอนผปวยปกตทวไป (โดยททานไมรสกวาถกรงเกยจ ถกตอวา หรอถกดถก เหยยดหยาม)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D10

11. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) เปนโรคผวหนงเรอรง เมอไปท ร.พ. เจาหนาทกลาวสวสดและพดจาสภาพ แตดเหมอนวาเจาหนาทกลวจะตดโรคจากทาน และเมอไปถงหองตรวจโรค หมอเขยนใบสงยาทนท โดยไมไดมการตรวจรางกายหรอซกถามอาการของทานแตอยางใด - ทานคดวา ในเหตการณน ความสภาพ (ทาทาง สหนา น าเสยง และค าพด) ของเจาหนาทของโรงพยาบาลอยในระดบใด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D11

ดานการใหความเปนอสระและเปนตวของตวเอง (Autonomy) 1. หมอใหขอมลเพอเปนทางเลอกหรอใหแนวทาง ตาง ๆ เพอการแกไขปญหาสขภาพของทาน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A1

2. ทานมสวนรวมในการตดสนใจทยอมรบหรอปฏเสธ การรกษาอาการเจบปวยของตนเอง

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A2

3. กอนทจะตรวจชนสตรหรอท าการรกษา หมอ/พยาบาลไดขอ/แจงใหทานทราบลวงหนา

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A3

82

ขอความ คะแนน ผวจย 4. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) มอาการปวดเมอย เพราะท างานหนก และทานบอกหมอวา " หมอฉดยาใหผมไดไหมครบ/คะ " แตหมอไมเหนดวย และบอกทานวา "ยาฉดหรอยากนกเหมอนกน" และสงยาใหทานเอาไปกนทบาน ทานท าตามทหมอบอก แตรสกวา อยากใหหมอฉดยามากกวา - ทานคดวา ความเปนอสระในการตดสนใจเพอการรกษาอาการเจบปวยของเหตการณนอยในระดบใด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A4

ดานการเกบความลบ (Confidentiality) 1. ในขณะททานสนทนากบหมอ ทานคดวาสามารถพดเรองสวนตวทอยากใหหมอร แตไมอยากใหคนอนไดยน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Con1

2. ทานคดวาเจาหนาททรบรขอมลของทานจะไมน าขอมลของทานไปเลาใหคนอน (ทไมเกยวของ) ไดยนไดฟง (เชน พดในทนงรอตรวจ ในลฟต)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Con2

3. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) ไปเทยวสถานบรการทางเพศ แลวมอาการปสสาวะขด ขณะททานคยกบหมอในหองตรวจนน มพยาบาลเดนเขาและออกหลายครง และไดยนบทสนทนาททานก าลงสนทนาอยกบหมอ บางครงพยาบาลกลมปดประต ท าใหคนทอยทหองรอตรวจดานนอกไดยนสงททานกบหมอก าลงคยกน ดวยเหมอนกน - ทานคดวา เหตการณน การรกษาความลบของผปวยอยในระดบใด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Con3

ดานการสอสาร (Communication) 1. ทานคดวาหมอมทาทสนใจ/ตงใจฟงสงททานพด 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Com1

2. ทานคดวาหมอเขาใจในสงททานพด 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Com2

3. ทานคดวาหมอตอบค าถามของทานไดอยางครบถวน 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Com3

4. ทานเขาใจสงหมอพด 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Com4

5. ในขณะอยในหองตรวจ หมอใหเวลาทานในการพดแสดงออกหรอถามค าถามเกยวกบปญหาสขภาพหรอการรกษาของทาน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Com5

83

ขอความ คะแนน ผวจย 6. สมมตวา ทาน (ลง ปา พ นอง ...) มอาการปวดทองแบบเปน ๆ หาย ๆรสกกลวและวตกกงวลวาจะเปนมะเรง เมอทานถามหมอวา " ทานหมอคะ หน/ผมเปนอะไร ท าไมถงปวดทองคะ/ครบ " ทานหมอตอบทานสน ๆ วา " เอายาไปกนกอนแลวกน แลวนดมาดอกท " ท าใหทานเครยดมากและนอนไมหลบ - ทานคดวา เหตการณน ความตงใจและความชดเจนในการอธบายสงตาง ๆ ของหมอ อยในระดบใด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Com6

มตการใหความส าคญกบผรบบรการ (Client orientation)


ดานโอกาสในการเลอก (Choice)

1. โอกาสททานจะเลอกหรอเปลยนแปลงสถานบรการททานตองการรกษา

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ch1

2. โอกาสททานจะเลอก “แพทย” ทจะใหบรการตามความตองการของทาน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ch2

3. โอกาสททานจะเลอก “พยาบาล” ทจะใหบรการตามความตองการของทาน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ch3

4. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) มอาการเปนไขหวด จงไปหาหมอ แตไมพบหมอ ก. ทคนเคยและเคยรบการรกษามากอน เจาหนาทหนาหองบอกวาใหทานไปพบกบหมอ ข. แทน แตทานยนยนวาตองการจะพบหมอ ก. เจาหนาทจงบอกวาหมอ ก. ไมวางใหรอกอน ปรากฏวาทานตองนงรอ 2 ชวโมง จงไดพบหมอ ก. ทตองการ - ทานคดวา เหตการณน โอกาสเลอกคนทจะใหบรการอยในระดบใด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ch4

ดานการอ านวยความสะดวกพนฐาน (Basic amenities) 1. ความเพยงพอของทนงในขณะรอรบบรการ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Q1

2. ความรสกสบายในขณะอยในสถานบรการ (ไมแออดไมอบอาว ไมรอนหรอเยนเกนไป อากาศถายเทสะดวก)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Q2

84


3. ความสะอาดของสถานท (เชน หองน า พน ฝาผนง) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Q3

4. มน าดม พรอมภาชนะทสะอาดใหบรการ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Q4

5. สมมตวา ทาน(ลง ปา พ นอง ...) ไปตรวจรางกายทโรงพยาบาลแหงหนง ระหวางรอเรยกนนไมมทนงวาง ท าใหทานตองยนรอ ทานรสกรอนมากและมเหงอออก เนองจากบรเวณนนไมมพดลมหรอแอร และอากาศถายเทไมสะดวก - ทานคดวา เหตการณน ความสะดวกสบายของโรงพยาบาลแหงนอยในระดบใด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Q5

ดานการใสใจในทนท (Prompt attention) 1. ความสะดวกในการเดนทางจากบานถงสถานบรการ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P1

2. ระยเวลาในการรอทหองท าบตร 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P2

3. ระยะเวลาในการรอทหองตรวจคดกรอง (เชน วดความดน,ชงน าหนก,สอบถามอาการ)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P3

4. ระยะเวลาในการรอพบแพทย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P4

5. ระยะเวลาในการรอผลการชนสตร (ถาม) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P5

6. ระยะเวลาในการรอทหองรบยา 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P6

7. ระยะเวลาในการรอจายเงนทแผนกการเงน 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P7

ทานคดวาระยะเวลาในการรอรบการบรการตาง ๆ ดงตอไปน มความเหมาะสมหรอไม 8. ใชเวลาในการเดนทางจากบานถงสถานบรการ20 นาท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P8

9. ใชเวลาในการรอทหองท าบตร 5 นาท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P9

10. ใชเวลาในการรอทหองตรวจคดกรอง 20 นาท (เชน วดความดน,ชงน าหนก,สอบถามอาการ)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P10

11. ใชเวลาในการรอพบแพทย 45 นาท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P11

85


12. ใชเวลาในการรอผลการชนสตร 30 นาท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P12

13. ใชเวลาในการรอทหองรบยา 30 นาท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P13

14. ใชเวลาในการรอจายเงนทแผนกการเงน 10 นาท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 P14

ความพงพอใจตอสถานบรการโดยรวม

โดยภาพรวม ทานพงพอใจตอการใหบรการของสถานบรการแหงนในระดบใด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 S1

ขอเสนอแนะการบรการทตองการเพมจากสถานบรการแหงน ……………………........................................................................…………………………………………………….………………………………........................................................................…………………………………………………….…………………………........................................................................……………………………………………………. สงอ านวยความสะดวกเพมเตมทควรม ในสถานบรการ (เชน เครองชงน าหนก ทจอดรถ ทพกญาตและอนๆ) ……………………........................................................................…………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………….……….……………………………………………………..……………………........................................................................……

**ขอขอบพระคณทานมาก ทกรณาสละเวลาตอบแบบสอบถาม**

86


คะแนนความพงพอใจ ความพงพอใจตอสถานการณอางอง และการตอบสนองผรบบรการ

87

ตารางท 20 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ

องคประกอบ p10 p25 p50 p75 p90 p95

1. การใหเกยรต

ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 6.3 7.2 8.0 9.0 9.7 9.9

ระบบประกนสงคม 6.1 7.3 8.2 9.1 9.8 10.0

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา 6.3 7.2 8.1 9.1 9.9 10.0

รวม 6.3 7.2 8.1 9.1 9.9 10.0

2. การใหความอสระและเปนตวของตวเอง


ระบบประกนสงคม 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0


รวม 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

3. การเกบความลบ


ระบบประกนสงคม 5.5 7.0 8.0 9.0 9.5 10.0


รวม 5.5 6.5 8.0 9.0 10.0 10.0

4. การสอสาร


ระบบประกนสงคม 6.0 7.0 8.2 9.2 10.0 10.0


รวม 6.0 7.0 8.2 9.4 10.0 10.0

5. การใสใจในทนท


ระบบประกนสงคม 5.1 6.3 7.5 8.6 9.4 9.8


รวม 5.1 6.3 7.4 8.6 9.2 9.7

6. การอ านวยความสะดวกพนฐาน


ระบบประกนสงคม 4.8 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0


รวม 4.5 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0

7. โอกาสในการเลอก


ระบบประกนสงคม 2.0 4.0 6.0 7.3 8.7 9.0


รวม 2.0 4.0 6.3 7.7 9.0 9.3

88

ตารางท 21 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ องคประกอบ p10 p25 p50 p75 p90 p95



ระบบประกนสงคม 1.0 2.0 4.0 7.0 8.0 9.0


รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0



ระบบประกนสงคม 2.0 4.0 5.0 7.0 8.0 9.0


รวม 2.0 4.0 5.0 8.0 9.0 10.0



ระบบประกนสงคม 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0


รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0



ระบบประกนสงคม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0


รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0



ระบบประกนสงคม 5.1 6.3 7.4 8.6 9.8 10.0


รวม 5.4 6.4 7.4 8.7 9.8 10.0



ระบบประกนสงคม 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0


รวม 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0



ระบบประกนสงคม 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0


รวม 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

89

ตารางท 22 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามประเภทระบบประกนสขภาพ องคประกอบ p10 p25 p50 p75 p90 p95


ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ -0.1 0.9 4.0 6.3 8.1 8.7

ระบบประกนสงคม -0.1 0.8 3.7 6.4 7.9 8.4

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา -0.2 0.5 3.1 6.1 7.9 8.4

รวม -0.2 0.6 3.4 6.2 7.9 8.4



ระบบประกนสงคม -0.3 0.3 2.3 4.3 6.0 7.0


รวม -0.3 0.0 2.0 4.3 6.0 7.0



ระบบประกนสงคม -0.5 0.0 2.5 5.5 7.5 8.0


รวม 0.0 0.0 2.5 5.0 7.5 8.0



ระบบประกนสงคม 0.0 1.0 3.4 5.6 7.2 8.2


รวม 0.0 0.8 3.2 5.8 7.2 8.0


ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ -1.9 -1.0 -0.2 0.4 1.3 1.7

ระบบประกนสงคม -1.6 -0.7 0.0 0.6 1.6 2.0

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา -1.6 -0.8 0.0 0.5 1.3 1.8

รวม -1.6 -0.8 0.0 0.5 1.3 1.9



ระบบประกนสงคม -0.3 0.5 3.5 6.0 8.5 9.0


รวม -0.5 0.3 3.0 5.8 8.0 9.0


ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ -2.0 -0.7 0.3 2.3 4.3 5.3

ระบบประกนสงคม -2.0 -0.7 0.3 2.0 3.7 5.0

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา -2.0 -0.7 0.0 1.7 4.0 5.0

รวม -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

90

ตารางท 23 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามประเภทสถานบรการ



รพศ./รพท. 6.0 6.8 7.9 8.9 9.7 9.9

รพช. 6.6 7.4 8.3 9.2 10.0 10.0

รพม. 6.6 7.4 8.3 9.1 9.8 10.0

รพ.เอกชน 6.9 7.8 8.8 9.3 10.0 10.0

รวม 6.3 7.2 8.1 9.1 9.9 10.0


รพศ./รพท. 6.0 6.7 8.0 9.0 10.0 10.0

รพช. 6.0 7.0 8.0 9.3 10.0 10.0

รพม. 6.7 7.3 8.3 9.3 10.0 10.0

รพ.เอกชน 6.3 7.3 8.7 9.3 10.0 10.0

รวม 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0


รพศ./รพท. 5.0 6.5 7.5 8.5 9.5 10.0

รพช. 5.5 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

รพม. 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

รพ.เอกชน 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

รวม 5.5 6.5 8.0 9.0 10.0 10.0


รพศ./รพท. 5.6 6.8 8.0 9.0 10.0 10.0

รพช. 6.2 7.4 8.4 9.4 10.0 10.0

รพม. 6.8 7.6 8.6 9.6 10.0 10.0

รพ.เอกชน 6.6 7.8 8.8 9.8 10.0 10.0

รวม 6.0 7.0 8.2 9.4 10.0 10.0


รพศ./รพท. 5.0 5.9 7.0 8.2 9.1 9.6

รพช. 5.3 6.4 7.7 8.7 9.2 9.7

รพม. 5.1 6.3 7.3 8.1 9.0 9.6

รพ.เอกชน 5.7 7.0 8.1 9.0 9.8 10.0

รวม 5.1 6.3 7.4 8.6 9.2 9.7

91



รพศ./รพท. 4.5 5.5 7.0 8.5 10.0 10.0

รพช. 4.5 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0

รพม. 5.0 6.0 7.3 8.5 9.5 10.0

รพ.เอกชน 5.8 7.3 8.5 9.8 10.0 10.0

รวม 4.5 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0


รพศ./รพท. 2.0 4.0 6.0 7.0 8.3 9.0

รพช. 2.0 4.3 6.7 8.0 9.0 9.3

รพม. 4.0 5.7 7.0 8.3 9.3 10.0

รพ.เอกชน 2.3 4.3 6.0 7.7 9.0 9.7

รวม 2.0 4.0 6.3 7.7 9.0 9.3

ตารางท 24 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามประเภทสถานบรการ



รพศ./รพท. 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รพช. 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รพม. 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รพ.เอกชน 1.0 2.0 4.0 7.0 9.0 10.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0


รพศ./รพท. 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รพช. 2.0 4.0 6.0 8.0 9.0 10.0

รพม. 2.0 4.0 6.0 8.0 9.0 10.0

รพ.เอกชน 2.0 4.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รวม 2.0 4.0 5.0 8.0 9.0 10.0


รพศ./รพท. 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รพช. 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0

รพม. 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รพ.เอกชน 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0

92



รพศ./รพท. 1.0 2.0 4.0 6.0 8.0 9.0

รพช. 1.0 3.0 5.0 7.0 9.0 9.0

รพม. 1.0 3.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รพ.เอกชน 1.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0


รพศ./รพท. 5.3 6.3 7.3 8.6 9.8 10.0

รพช. 5.4 6.6 7.7 8.7 9.8 10.0

รพม. 5.7 6.7 7.9 8.7 9.4 10.0

รพ.เอกชน 5.4 6.3 7.4 8.7 9.6 10.0

รวม 5.4 6.4 7.4 8.7 9.8 10.0


รพศ./รพท. 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0

รพช. 1.0 2.0 4.0 7.0 8.0 9.0

รพม. 1.0 2.0 4.0 6.0 8.0 9.0

รพ.เอกชน 1.0 1.0 3.0 6.0 9.0 9.0

รวม 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0


รพศ./รพท. 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รพช. 2.0 3.0 5.0 7.0 9.0 9.0

รพม. 2.0 4.0 6.0 8.0 9.0 10.0

รพ.เอกชน 2.0 3.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รวม 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

ตารางท 25 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามประเภทสถานบรการ



รพศ./รพท. -0.4 0.5 3.0 6.0 7.5 8.1

รพช. -0.1 0.6 3.4 6.4 8.0 8.7

รพม. -0.1 0.8 3.3 5.1 7.2 8.1

รพ.เอกชน 0.0 1.0 4.4 6.7 7.6 8.1

รวม -0.2 0.6 3.4 6.2 7.9 8.4

93



รพศ./รพท. -0.3 0.3 2.3 4.3 6.0 6.3

รพช. -0.3 0.0 2.0 4.3 6.0 7.0

รพม. 0.0 0.3 1.7 4.0 5.7 7.0

รพ.เอกชน 0.0 0.7 2.3 5.0 6.0 7.0

รวม -0.3 0.0 2.0 4.3 6.0 7.0


รพศ./รพท. -0.5 0.0 2.0 5.0 7.5 8.0

รพช. 0.0 0.5 2.5 5.0 7.5 8.0

รพม. 0.0 0.5 2.5 5.0 7.0 7.5

รพ.เอกชน 0.0 0.5 3.0 6.0 7.5 8.0

รวม 0.0 0.0 2.5 5.0 7.5 8.0


รพศ./รพท. 0.0 1.0 3.4 5.8 7.0 8.0

รพช. 0.0 0.6 3.0 5.8 7.6 8.2

รพม. 0.0 1.0 3.2 5.0 7.0 8.0

รพ.เอกชน 0.0 1.0 4.0 5.8 7.0 8.0

รวม 0.0 0.8 3.2 5.8 7.2 8.0


รพศ./รพท. -2.0 -1.1 -0.3 0.4 1.2 1.8

รพช. -1.4 -0.7 0.0 0.5 1.3 1.7

รพม. -2.4 -1.1 -0.1 0.4 1.2 1.9

รพ.เอกชน -1.0 -0.3 0.2 1.2 2.1 2.8

รวม -1.6 -0.8 0.0 0.5 1.3 1.9


รพศ./รพท. -0.5 0.5 3.3 5.5 8.0 9.0

รพช. -0.5 0.0 2.5 5.8 8.0 9.0

รพม. -0.5 0.5 2.8 4.5 6.0 7.0

รพ.เอกชน 0.0 1.0 4.5 7.0 8.5 9.0

รวม -0.5 0.3 3.0 5.8 8.0 9.0

94



รพศ./รพท. -2.0 -1.0 0.0 2.0 4.0 5.0

รพช. -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

รพม. -2.0 -0.3 0.7 3.0 5.0 6.0

รพ.เอกชน -2.0 -0.3 0.7 2.0 3.3 4.3

รวม -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

ตารางท 26 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามระดบการศกษา



ไมไดเรยน-ประถมศกษา 6.6 7.4 8.3 9.3 10.0 10.0

มธยมศกษา-อนปรญญา 6.0 7.0 8.1 9.0 9.7 10.0

ปรญญาตรขนไป 6.2 7.0 8.0 9.0 9.7 9.9

รวม 6.3 7.2 8.1 9.1 9.9 10.0




ปรญญาตรขนไป 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

รวม 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0




ปรญญาตรขนไป 5.0 6.5 8.0 8.5 9.5 10.0

รวม 5.5 6.5 8.0 9.0 10.0 10.0




ปรญญาตรขนไป 5.8 6.8 8.0 9.0 10.0 10.0

รวม 6.0 7.0 8.2 9.4 10.0 10.0




ปรญญาตรขนไป 5.0 6.0 7.1 8.3 9.1 9.6

รวม 5.1 6.3 7.4 8.6 9.2 9.7

95





ปรญญาตรขนไป 4.5 5.5 7.0 8.8 10.0 10.0

รวม 4.5 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0




ปรญญาตรขนไป 1.7 3.7 6.0 7.3 8.3 9.0

รวม 2.0 4.0 6.3 7.7 9.0 9.3

ตารางท 27 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามระดบการศกษา





ปรญญาตรขนไป 1.0 2.0 4.0 7.0 8.0 9.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0




ปรญญาตรขนไป 2.0 4.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รวม 2.0 4.0 5.0 8.0 9.0 10.0




ปรญญาตรขนไป 1.0 2.0 4.0 7.0 8.0 9.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0




ปรญญาตรขนไป 1.0 2.0 4.0 6.0 8.0 9.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

96





ปรญญาตรขนไป 5.1 6.1 7.4 8.6 9.8 10.0

รวม 5.4 6.4 7.4 8.7 9.8 10.0




ปรญญาตรขนไป 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0

รวม 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0




ปรญญาตรขนไป 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รวม 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

ตารางท 28 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามระดบการศกษา องคประกอบ p10 p25 p50 p75 p90 p95


ไมไดเรยน-ประถมศกษา -0.2 0.6 3.1 6.0 7.9 8.6

มธยมศกษา-อนปรญญา -0.2 0.6 3.6 6.4 7.9 8.4

ปรญญาตรขนไป -0.2 0.7 3.8 6.4 8.1 8.6

รวม -0.2 0.6 3.4 6.2 7.9 8.5




ปรญญาตรขนไป -0.3 0.0 2.0 4.3 5.7 6.3

รวม -0.3 0.0 2.0 4.3 6.0 7.0




ปรญญาตรขนไป 0.0 0.5 3.0 6.0 7.5 8.0

รวม 0.0 0.0 2.5 5.0 7.5 8.0

97





ปรญญาตรขนไป 0.0 1.2 3.6 6.0 7.2 8.0

รวม 0.0 0.8 3.2 5.8 7.2 8.0

5. การใสใจในทนท p10 p25 p50 p75 p90 p95

ไมไดเรยน-ประถมศกษา -1.6 -0.8 0.0 0.5 1.3 1.9

มธยมศกษา-อนปรญญา -1.7 -0.8 0.0 0.6 1.3 1.8

ปรญญาตรขนไป -1.7 -1.0 -0.2 0.3 1.1 1.7

รวม -1.6 -0.8 0.0 0.5 1.3 1.9

6. การอ านวยความสะดวกพนฐาน p10 p25 p50 p75 p90 p95



ปรญญาตรขนไป -0.5 0.5 3.0 5.8 8.0 9.0

รวม -0.5 0.3 3.0 5.8 8.0 9.0

7. โอกาสในการเลอก p10 p25 p50 p75 p90 p95

ไมไดเรยน-ประถมศกษา -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

มธยมศกษา-อนปรญญา -2.0 -0.7 0.3 2.0 4.0 5.0

ปรญญาตรขนไป -2.3 -1.0 0.0 1.7 4.0 5.0

รวม -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

ตารางท 29 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามเพศ


1. การใหเกยรต ชาย 6.3 7.3 8.1 9.2 9.9 10.0

หญง 6.3 7.2 8.1 9.1 9.9 10.0

รวม 6.3 7.2 8.1 9.1 9.9 10.0

2. การใหความอสระและเปนตวของตวเอง ชาย 6.0 7.0 8.0 9.3 10.0 10.0

หญง 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

รวม 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

3. การเกบความลบ ชาย 5.5 6.5 8.0 9.0 10.0 10.0

หญง 5.5 6.5 8.0 9.0 10.0 10.0

รวม 5.5 6.5 8.0 9.0 10.0 10.0


98


ชาย 6.2 7.0 8.4 9.4 10.0 10.0

หญง 6.0 7.0 8.2 9.3 10.0 10.0

รวม 6.0 7.0 8.2 9.4 10.0 10.0

5. การใสใจในทนท ชาย 5.1 6.3 7.6 8.6 9.3 9.8

หญง 5.1 6.3 7.4 8.6 9.2 9.7

รวม 5.1 6.3 7.4 8.6 9.2 9.7

6. การอ านวยความสะดวกพนฐาน ชาย 4.8 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0

หญง 4.5 5.8 7.3 8.8 10.0 10.0

รวม 4.5 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0

7. โอกาสในการเลอก ชาย 2.0 3.7 6.0 7.7 9.0 9.3

หญง 2.0 4.3 6.3 7.7 8.7 9.3

รวม 2.0 4.0 6.3 7.7 9.0 9.3

ตารางท 30 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามเพศ องคประกอบ p10 p25 p50 p75 p90 p95


ชาย 1.0 2.0 4.0 7.0 8.0 9.0

หญง 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0


ชาย 2.0 4.0 5.0 7.0 9.0 10.0

หญง 2.0 4.0 5.0 8.0 9.0 10.0

รวม 2.0 4.0 5.0 8.0 9.0 10.0


ชาย 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0

หญง 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0


ชาย 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0

หญง 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

99

องคประกอบ p10 p25 p50 p75 p90 p95 5. การใสใจในทนท

ชาย 5.4 6.6 7.6 8.7 9.8 10.0

หญง 5.3 6.3 7.4 8.7 9.8 10.0

รวม 5.4 6.4 7.4 8.7 9.8 10.0

6. การอ านวยความสะดวกพนฐาน ชาย 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0

หญง 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0

รวม 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0

7. โอกาสในการเลอก ชาย 2.0 3.0 5.0 7.0 9.0 10.0

หญง 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

รวม 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

ตารางท 31 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามเพศ


1. การใหเกยรต ชาย -0.2 0.6 3.6 6.4 8.0 8.4

หญง -0.2 0.6 3.1 6.1 7.9 8.5

รวม -0.2 0.6 3.4 6.2 7.9 8.4

2. การใหความอสระและเปนตวของตวเอง ชาย -0.3 0.0 2.0 4.3 6.0 7.0

หญง -0.3 0.0 2.0 4.3 6.0 7.0

รวม -0.3 0.0 2.0 4.3 6.0 7.0

3. การเกบความลบ ชาย 0.0 0.5 2.5 5.0 7.5 8.0

หญง 0.0 0.0 2.5 5.0 7.5 8.0

รวม 0.0 0.0 2.5 5.0 7.5 8.0


ชาย 0.0 1.0 3.4 5.8 7.4 8.0

หญง 0.0 0.8 3.0 5.8 7.2 8.0

รวม 0.0 0.8 3.2 5.8 7.2 8.0

5. การใสใจในทนท ชาย -1.6 -0.8 -0.1 0.4 1.3 1.9

หญง -1.6 -0.8 0.0 0.5 1.3 1.8

รวม -1.6 -0.8 0.0 0.5 1.3 1.9

100



ชาย -0.3 0.3 3.0 6.0 8.5 9.0

หญง -0.5 0.3 3.0 5.5 8.0 9.0

รวม -0.5 0.3 3.0 5.8 8.0 9.0

7. โอกาสในการเลอก ชาย -2.3 -1.0 0.0 2.0 4.0 5.0

หญง -2.0 -0.7 0.3 2.0 4.0 5.0

รวม -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

ตารางท 32 คะแนนความพงพอใจ จ าแนกตามอาย



18-29 ป 5.9 7.0 8.0 9.0 9.6 9.9

30-44 ป 6.2 7.1 8.0 9.0 9.7 10.0

45-59 ป 6.4 7.3 8.3 9.2 9.9 10.0

60 ปขนไป 6.6 7.6 8.3 9.3 10.0 10.0

รวม 6.3 7.2 8.1 9.1 9.9 10.0


18-29 ป 5.7 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

30-44 ป 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

45-59 ป 6.3 7.0 8.0 9.3 10.0 10.0

60 ปขนไป 6.0 7.3 8.3 9.3 10.0 10.0

รวม 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0


18-29 ป 5.0 6.5 8.0 8.5 9.5 10.0

30-44 ป 5.5 6.5 8.0 8.5 9.5 10.0

45-59 ป 5.5 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

60 ปขนไป 5.0 6.5 8.0 9.0 10.0 10.0

รวม 5.5 6.5 8.0 9.0 10.0 10.0


18-29 ป 5.8 7.0 8.0 9.0 9.8 10.0

30-44 ป 5.8 7.0 8.0 9.0 10.0 10.0

45-59 ป 6.2 7.2 8.4 9.4 10.0 10.0

60 ปขนไป 6.4 7.4 8.6 9.8 10.0 10.0

รวม 6.0 7.0 8.2 9.4 10.0 10.0

101



18-29 ป 4.9 6.0 7.2 8.3 9.0 9.4

30-44 ป 5.0 6.2 7.4 8.4 9.0 9.6

45-59 ป 5.3 6.3 7.4 8.7 9.3 9.8

60 ปขนไป 5.3 6.6 7.7 8.8 9.4 10.0

รวม 5.1 6.3 7.4 8.6 9.2 9.7


18-29 ป 4.5 5.8 7.0 8.8 9.8 10.0

30-44 ป 4.5 5.8 7.3 8.8 10.0 10.0

45-59 ป 4.7 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0

60 ปขนไป 5.0 6.3 7.8 9.0 10.0 10.0

รวม 4.5 6.0 7.5 9.0 10.0 10.0


18-29 ป 2.3 4.3 6.3 7.7 8.7 9.0

30-44 ป 2.0 4.0 6.0 7.7 8.7 9.0

45-59 ป 1.7 3.7 6.0 7.7 9.0 9.3

60 ปขนไป 2.3 4.7 6.3 8.0 9.0 10.0

รวม 2.0 4.0 6.3 7.7 9.0 9.3

ตารางท 33 คะแนนความพงพอใจตอสถานการณอางอง จ าแนกตามอาย องคประกอบ p10 p25 p50 p75 p90 p95


18-29 ป 1.0 2.0 4.0 7.0 8.0 9.0

30-44 ป 1.0 2.0 4.0 7.0 8.0 9.0

45-59 ป 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

60 ปขนไป 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0


18-29 ป 2.0 4.0 6.0 8.0 9.0 10.0

30-44 ป 2.0 4.0 5.0 7.0 8.0 9.0

45-59 ป 2.0 4.0 5.0 8.0 9.0 10.0

60 ปขนไป 2.0 3.0 5.0 8.0 9.0 10.0

รวม 2.0 4.0 5.0 8.0 9.0 10.0

102



18-29 ป 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

30-44 ป 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

45-59 ป 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 10.0

60 ปขนไป 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 9.0 9.0


18-29 ป 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

30-44 ป 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0

45-59 ป 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

60 ปขนไป 1.0 3.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รวม 1.0 2.0 5.0 7.0 8.0 9.0


18-29 ป 5.0 6.1 7.3 8.3 9.6 10.0

30-44 ป 5.3 6.3 7.4 8.5 9.6 10.0

45-59 ป 5.4 6.4 7.6 9.0 10.0 10.0

60 ปขนไป 5.6 6.7 7.7 9.0 10.0 10.0

รวม 5.4 6.4 7.4 8.7 9.8 10.0


18-29 ป 1.0 1.0 4.0 6.0 8.0 9.0

30-44 ป 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0

45-59 ป 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0

60 ปขนไป 1.0 2.0 4.0 7.0 8.0 10.0

รวม 1.0 1.0 3.0 6.0 8.0 9.0


18-29 ป 2.0 3.0 5.0 7.0 9.0 9.0

30-44 ป 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

45-59 ป 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

60 ปขนไป 2.0 3.0 5.0 7.0 9.0 10.0

รวม 2.0 3.0 5.0 7.0 8.0 9.0

103

ตารางท 34 คะแนนการตอบสนองผรบบรการ จ าแนกตามอาย



18-29 ป -0.3 0.5 3.4 6.3 7.7 8.2

30-44 ป -0.2 0.6 3.6 6.1 7.9 8.6

45-59 ป -0.1 0.7 3.6 6.5 8.0 8.7

60 ปขนไป -0.3 0.6 2.9 6.0 7.8 8.8

รวม -0.2 0.6 3.4 6.2 7.9 8.4


18-29 ป -0.7 0.0 1.7 4.0 5.7 7.0

30-44 ป -0.3 0.0 2.0 4.0 5.3 6.3

45-59 ป -0.3 0.0 2.3 4.7 6.0 7.0

60 ปขนไป 0.0 0.3 2.0 5.0 6.3 7.0

รวม -0.3 0.0 2.0 4.3 6.0 7.0


18-29 ป -0.5 0.0 2.0 5.0 7.5 8.0

30-44 ป 0.0 0.0 3.0 5.0 7.0 8.0

45-59 ป 0.0 0.5 2.5 5.5 7.5 8.0

60 ปขนไป 0.0 0.0 2.0 5.0 7.5 8.5

รวม 0.0 0.0 2.5 5.0 7.5 8.0


18-29 ป -0.2 0.6 3.2 5.6 7.2 8.0

30-44 ป 0.0 0.6 3.2 5.8 7.0 8.0

45-59 ป 0.0 1.0 3.4 5.8 7.4 8.0

60 ปขนไป 0.0 1.0 3.0 5.6 7.6 8.4

รวม 0.0 0.8 3.2 5.8 7.2 8.0


18-29 ป -1.7 -0.8 0.0 0.6 1.3 1.9

30-44 ป -1.6 -0.8 0.0 0.4 1.3 1.8

45-59 ป -1.7 -0.9 -0.1 0.4 1.3 1.9

60 ปขนไป -1.6 -0.9 0.0 0.6 1.3 1.8

รวม -1.6 -0.8 0.0 0.5 1.3 1.9

104



18-29 ป -0.3 0.3 2.8 5.3 8.0 8.5

30-44 ป -0.5 0.3 3.0 5.8 8.0 9.0

45-59 ป -0.5 0.3 3.0 6.0 8.3 9.0

60 ปขนไป -0.3 0.3 3.0 6.0 8.0 9.0

รวม -0.5 0.3 3.0 5.8 8.0 9.0


18-29 ป -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.7

30-44 ป -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

45-59 ป -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

60 ปขนไป -2.0 -0.7 0.3 2.0 4.0 5.0

รวม -2.0 -0.7 0.0 2.0 4.0 5.0

105


ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ

106

ตารางท 35 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ : การใหเกยรต

ปจจย % b p [95% Conf.Int.]

lower upper


ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 14 0.40 .01* 0.12 0.67

ระบบประกนสงคม 10.6 0.11 .32 -0.11 0.33


รพช. 56.9 0.45 .00* 0.22 0.68

รพม. 2.1 -0.03 .82 -0.28 0.22

รพ.เอกชน 5.6 0.76 .00* 0.51 1.00


มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 0.12 .43 -0.18 0.42

ปรญญาตรขนไป 17.8 0.14 .46 -0.23 0.50


เพศหญง 66.4 -0.15 .21 -0.39 0.09


30-44 ป 31.1 0.09 .58 -0.24 0.42

45-59 ป 30.6 0.18 .33 -0.18 0.55

60 ป ขนไป 21.2 -0.03 .90 -0.46 0.40

107

ตารางท 36 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การใหความอสระและเปนตวของตวเอง


lower upper



ระบบประกนสงคม 10.6 0.33 .00* 0.15 0.50

รพศ./รพท. (กลมเปรยบเทยบ) 35.4 รพช. 56.9 -0.15 .13 -0.33 0.04

รพม. 2.1 -0.33 .00* -0.54 -0.11

รพ.เอกชน 5.6 0.17 .10 -0.03 0.38

ไมไดเรยน-ประถมศกษา (กลมเปรยบเทยบ) 47.9 มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 -0.22 .08 -0.47 0.03

ปรญญาตรขนไป 17.8 -0.34 .02* -0.63 -0.06

เพศชาย (กลมเปรยบเทยบ) 33.6 เพศหญง 66.4 0.02 .83 -0.17 0.22

18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 -0.02 .90 -0.29 0.26

45-59 ป 30.6 0.25 .11 -0.05 0.56

60 ป ขนไป 21.2 0.32 .09 -0.05 0.69

108

ตารางท 37 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การเกบความลบ


lower upper



ระบบประกนสงคม 10.6 0.00 .99 -0.25 0.24


รพม. 2.1 0.01 .96 -0.25 0.26

รพ.เอกชน 5.6 0.46 .00* 0.18 0.74

ไมไดเรยน-ประถมศกษา (กลมเปรยบเทยบ) 47.9 มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 0.23 .14 -0.07 0.53

ปรญญาตรขนไป 17.8 0.12 .52 -0.26 0.51

เพศชาย (กลมเปรยบเทยบ) 33.6 เพศหญง 66.4 -0.08 .54 -0.32 0.17

18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 0.14 .41 -0.20 0.49

45-59 ป 30.6 0.09 .66 -0.32 0.50

60 ป ขนไป 21.2 0.13 .55 -0.30 0.57

109

ตารางท 38 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การสอสาร


lower upper



ระบบประกนสงคม 10.6 0.14 .18 -0.06 0.34

รพศ./รพท. (กลมเปรยบเทยบ) 35.4 รพช. 56.9 -0.10 .38 -0.31 0.12

รพม. 2.1 -0.29 .01* -0.51 -0.06

รพ.เอกชน 5.6 0.20 .07* -0.02 0.42


ปรญญาตรขนไป 17.8 0.14 .40 -0.19 0.47


18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 0.06 .70 -0.26 0.38

45-59 ป 30.6 0.22 .22 -0.13 0.57

60 ป ขนไป 21.2 0.25 .24 -0.16 0.67

110

ตารางท 39 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การใสใจในทนท


lower upper


ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 14 0.01 .81 -0.09 0.12

ระบบประกนสงคม 10.6 -0.05 .31 -0.14 0.04


รพช. 56.9 0.22 .00* 0.13 0.31

รพม. 2.1 -0.10 .15 -0.22 0.03

รพ.เอกชน 5.6 0.79 .00* 0.68 0.90


มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 -0.02 .78 -0.13 0.09

ปรญญาตรขนไป 17.8 -0.12 .06 -0.25 0.01


เพศหญง 66.4 0.01 .88 -0.08 0.10


30-44 ป 31.1 -0.03 .60 -0.16 0.09

45-59 ป 30.6 -0.05 .45 -0.20 0.09

60 ป ขนไป 21.2 -0.01 .91 -0.17 0.15

111

ตารางท 40 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: การอ านวยความสะดวกพนฐาน


lower upper


ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ 14 0.25 .07 -0.02 0.53

ระบบประกนสงคม 10.6 0.07 .53 -0.15 0.30

รพศ./รพท. (กลมเปรยบเทยบ) 35.4 รพช. 56.9 -0.27 .03* -0.51 -0.03

รพม. 2.1 -0.77 .00* -1.01 -0.53

รพ.เอกชน 5.6 0.86 .00* 0.59 1.12


ปรญญาตรขนไป 17.8 -0.03 .85 -0.40 0.33


18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 0.24 .15 -0.09 0.58

45-59 ป 30.6 0.37 .05* 0.00 0.75

60 ป ขนไป 21.2 0.26 .24 -0.18 0.71

112

ตารางท 41 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ: โอกาสในการเลอก


lower upper



ระบบประกนสงคม 10.6 0.18 .04* 0.01 0.35


รพม. 2.1 0.60 .00* 0.37 0.82

รพ.เอกชน 5.6 0.15 .13 -0.04 0.34

ไมไดเรยน-ประถมศกษา (กลมเปรยบเทยบ) 47.9 มธยมศกษา-อนปรญญา 33.8 0.00 .98 -0.24 0.23

ปรญญาตรขนไป 17.8 -0.41 .00* -0.68 -0.13

เพศชาย (กลมเปรยบเทยบ) 33.6 เพศหญง 66.4 0.19 .05* 0.00 0.37

18-29 ป (กลมเปรยบเทยบ) 17.1 30-44 ป 31.1 -0.08 .57 -0.34 0.19

45-59 ป 30.6 -0.19 .21 -0.48 0.11

60 ป ขนไป 21.2 -0.11 .52 -0.44 0.23

รายงานฉบับสมบูรณ์ · 2016-12-23 ·...

Documents