causes for low productivity of agriculture in india

29
Causes for low productivity of agriculture in India 1. Human Factors (i) Social atmosphere (ii) Pressure of population on land 2. Technical Factors (i) Traditional methods of Cultivation (ii) Old implements (iii) Insufficient irrigation facilities (iv) Problems of soil (v) Problems of pests and diseases of crops (vi) Feeble cattle (vii) Lack of credit facility (viii) Lack of High Yielding Variety (HYV) seeds (ix) Improper marketing 3. Institutional factors (i) Small size of farms (ii) Defective land tenure system

Upload: others

Post on 25-Oct-2021

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Causes for low productivity of agriculture in India

Causes for low productivity of agriculture in India

1. Human Factors

(i) Social atmosphere

(ii) Pressure of population on land

2. Technical Factors

(i) Traditional methods of Cultivation

(ii) Old implements

(iii) Insufficient irrigation facilities

(iv) Problems of soil

(v) Problems of pests and diseases of crops

(vi) Feeble cattle

(vii) Lack of credit facility

(viii) Lack of High Yielding Variety (HYV) seeds

(ix) Improper marketing

3. Institutional factors

(i) Small size of farms

(ii) Defective land tenure system

Page 2: Causes for low productivity of agriculture in India

роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН роХрпБро▒рпИроирпНрод роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпБроХрпНроХро╛рой

роХро╛ро░рогроЩрпНроХро│рпН

1. рооройро┐род роХро╛ро░рогро┐роХро│рпН

(i) роЪроорпВроХ роЪрпВро┤рпНроиро┐ро▒ро▓

(ii) роиро┐ро▓родрпНродро┐ро▓рпН роороХрпНроХро│рпН родродро╛ро▒роХ роЕро┤рпБродрпНродроорпН

2. родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроирпБроЯрпНрок роХро╛ро░рогро┐роХро│рпН

(i) роЪро╛роХрпБрокроЯро┐ рокро╛ро░роорпНрокро░ро┐роп роорпБро▒рпИроХро│рпН

(ii) рокро▒ро┤роп роХро░рпБро╡ро┐роХро│рпН

(iii) рокрокро╛родро┐роп роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪрой ро╡роЪродро┐роХро│рпН роЗро▓рпНро▒ро▓

(iv) роорогрпНрогро┐ройрпН роЪро┐роХрпНроХро▓рпНроХро│рпН

(v) рокрпВроЪроЪрпНро┐роХро│ро┐ройрпН роЪро┐роХрпНроХро▓рпНроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН рокропро┐ро░роХрпНро│ро┐ройрпН рокроиро╛ропрпНроХро│рпН

(vi) роХро╛ро▓рпНроиро▒роЯроХро▒ро│ роЙрогро░рпБроЩрпНроХро│рпН

(vii) роХроЯройрпН ро╡роЪродро┐ роЗро▓рпНро▓ро╛родродрпБ

(viii) роЕродро┐роХ роороХроЪрпВро▓рпН родро░рпБроорпН (HYV) ро╡ро┐ро▒родроХро│ро┐ройрпН рокрпИрпНрпИро╛роХрпНроХрпБро▒рпИ

(ix) роорпБро▒рпИропрпИрпНрпИ роЪроирпНро▒родрокрпНрокроЯрпБродрпНродро▓рпН

3. роиро┐ро▒рпБро╡рой роХро╛ро░рогро┐роХро│рпН

(i) роЪро┐ро▒ро┐роп роЕро│ро╡ро┐ро▓ро╛рой рокрогрпНро▒рогроХро│рпН

(ii) роХрпБро▒рпИрокро╛роЯрпБро│рпНро│ роиро┐ро▓роХрпНроХро╛ро▓ роЕро▒роорокрпНрокрпБ

Page 3: Causes for low productivity of agriculture in India

(i) Social atmosphere:

Social climate includes customs and traditions. Indian farmer is illiterate and has

no knowledge for latest techniques of production. He believes in God and fatalist

in thought. He wastes money on customs and traditions. So social climate is not

suitable for agriculture.

(i) роЪроорпВроХ роЪрпВро┤рпНроиро┐ро▒ро▓:

роЪроорпВроХ роХро╛ро▓роиро┐ро▒ро▓ рокро┤роХрпНроХро╡ро┤роХрпНроХроЩрпНроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН рооро░рокрпБроХро▒ро│

роЙро│рпНро│роЯроХрпНроХро┐ропродрпБ. роЗроирпНродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐ роХро▓рпНро╡ро┐ропро▒ро┐ро╡рпИрпНрпИро╡ро░,рпН

роЪроорпАрокродрпНродро┐роп роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ роирпБроЯрпНрокроЩрпНроХро▒ро│рокрпН рокрпИрпНро▒ро┐ роЕро╡ро░рпБроХрпНроХрпБ роЕро▒ро┐ро╡рпБ

роЗро▓рпНро▒ро▓. роЕро╡ро░ рпНроХроЯро╡рпБро▒ро│ роироорпНрокрпБроХро┐рпИро╛ро░,рпН роЪро┐роирпНродро▒ройропро┐ро▓рпН

роЕрокро╛ропроХро░рооро╛ройро╡ро░.рпН роЕро╡ро░ рпНрокро┤роХрпНроХро╡ро┤роХрпНроХроЩрпНроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН

рооро░рокрпБроХро│рпБроХрпНроХрпБ рокрогродрпНро▒род ро╡рпАрогро╛роХрпНроХрпБроХро┐рпИро╛ро░.рпН роОройрокро╡ роЪроорпВроХ роЪрпВро┤ро▓рпН

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐рпИрпНроХрпБ роПрпИрпНрпИродро▓рпНро▓.

(ii) Pressure of population on land:

Heavy pressure of population is the main cause of low productivity of Indian

agriculture. In 1901, 16.30 crore people were dependent on agriculture. The

number has gone up to 58.80 crore. So per capita cultivable land had reduced from

0.43 hectare to 0.23 hectare. Heavy pressure has led to subdivision and

fragmentation of land holdings.

(ii) роиро┐ро▓родрпНродро┐ро▓рпН роороХрпНроХро│рпН родродро╛ро▒роХ роЕро┤рпБродрпНродроорпН:

роЗроирпНродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН роХрпБро▒рпИроирпНрод роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпБроХрпНроХрпБ роороХрпНроХро│рпН

родродро╛ро▒роХропро┐ройрпН роЕродро┐роХ роЕро┤рпБродрпНродроорпН роорпБроХрпНроХро┐роп роХро╛ро░рогроорпН. 1901 роЖроорпН

роЖрогрпНроЯро┐ро▓рпН 16.30 рокроХро╛роЯро┐ роороХрпНроХро│рпН ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНро▒род роироорпНрокро┐ропро┐ро░рпБроирпНродройро░.рпН

роЗроирпНрод роОрогрпНрогро┐роХрпНро▒роХ 58.80 рокроХро╛роЯро┐ропро╛роХ роЙропро░роирпНрпНродрпБро│рпНро│родрпБ. роОройрокро╡

родройро┐роирокро░ рпН роЪро╛роХрпБрокроЯро┐ роиро┐ро▓роорпН 0.43 родрпЖроХрпНрокроЯро░ро┐ро▓ро┐ро░рпБроирпНродрпБ 0.23

родрпЖроХрпНрокроЯро░ро╛роХроХрпН роХрпБро▒рпИроирпНродрпБро│рпНро│родрпБ. роХроЯрпБроорпН роЕро┤рпБродрпНродроорпН

роиро┐ро▓рокрпНрокро┐ро░ро┐ро╡рпБроХро│ро┐ройрпН роЙроЯрпНрокро┐ро░ро┐ро╡рпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН родрпБрогрпНроЯрпБ родрпБрогрпНроЯро╛роХ

ро╡ро┤ро┐ро╡роХрпБродрпНродродрпБ.

Page 4: Causes for low productivity of agriculture in India

2. Technical Factors:

(i) Traditional methods of Cultivation:

Traditional methods of cultivation like manual ploughing, two crop pattern and old

system of irrigation are mainly responsible for low productivity of agriculture.

2. родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроирпБроЯрпНрок роХро╛ро░рогро┐роХро│рпН:

(i) роЪро╛роХрпБрокроЯро┐ рокро╛ро░роорпНрокро░ро┐роп роорпБро▒рпИроХро│рпН:

ро▒роХрокропроЯрпБ роЙро┤рпБродро▓рпН, роЗро░рогрпНроЯрпБ рокропро┐ро░ рпНроорпБро▒рпИ роорпИрпНро▒рпБроорпН рокро▒ро┤роп

роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪрой роорпБро▒рпИ рокрокро╛ройрпНрпИ рокро╛ро░роорпНрокро░ро┐роп роЪро╛роХрпБрокроЯро┐ роорпБро▒рпИроХро│рпН

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН роХрпБро▒рпИроирпНрод роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпБроХрпНроХрпБ роорпБроХрпНроХро┐ропрооро╛роХ

роХро╛ро░рогрооро╛роХро┐ройрпНрпИрой.

(ii) Old implements:

Traditional equipmentтАЩs like wooden ploughs, sickles and spades are commonly

used. Tractors & Combines are not so common in use. Due to the use of these old

implements agriculture is backward.

ii) рокро▒ро┤роп роХро░рпБро╡ро┐роХро│рпН:

рооро░роХрпН роХро▓рокрпНро▒рок, роЕро░ро┐ро╡ро╛ро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН роорогрпНродро╡роЯрпНроЯро┐ рокрокро╛ройрпНрпИ

рокро╛ро░роорпНрокро░ро┐роп роЙрокроХро░рогроЩрпНроХро│рпН родрокро╛родрпБро╡ро╛роХрокрпН

рокропройрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпБроХро┐ройрпНрпИрой. роЯро┐ро░ро╛роХрпНроЯро░роХрпНро│рпН & роЗро▒рогрокрпНрокрпБроХро│рпН

рокропройрпНрокро╛роЯрпНроЯро┐ро▓рпН рооро┐роХро╡рпБроорпН родрокро╛родрпБро╡ро╛ройро▒ро╡ роЕро▓рпНро▓. роЗроирпНрод рокро▒ро┤роп

роХро░рпБро╡ро┐роХро│ро┐ройрпН рокропройрпНрокро╛роЯрпБ роХро╛ро░рогрооро╛роХ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропроорпН рокро┐ройрпНродроЩрпНроХро┐роп

роиро┐ро▒ро▓ропро┐ро▓рпН роЙро│рпНро│родрпБ.

(iii) Insufficient irrigation facilities: Indian agriculture is mainly dependent on rain. Even after 60 years of Independence only 40% of the agricultural land has permanent irrigation facility. Due to improper irrigation facility, farmer can produce one crop only in a year.

Page 5: Causes for low productivity of agriculture in India

(iii) рокрокро╛родро┐роп роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪрой ро╡роЪродро┐роХро│рпН:

роЗроирпНродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропроорпН роорпБроХрпНроХро┐ропрооро╛роХ рооро▒ро┤ро▒ропроЪ рпНроЪро╛ро░роирпНрпНродродрпБ.

роЪрпБродроирпНродро┐ро░роорпН роЕро▒роЯроирпНрод 60 роЖрогрпНроЯрпБроХро│рпБроХрпНроХрпБрокрпН рокро┐рпИроХрпБроорпН ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп

роиро┐ро▓роЩрпНроХро│ро┐ро▓рпН 40% роороЯрпНроЯрпБрокроо роиро┐ро░роирпНродро░ роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪрой ро╡роЪродро┐ роЙро│рпНро│родрпБ.

роорпБро▒рпИропрпИрпНрпИ роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪрой ро╡роЪродро┐ роХро╛ро░рогрооро╛роХ, ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐ роТро░рпБ

ро╡ро░рпБроЯродрпНродро┐ро▓рпН роороЯрпНроЯрпБрокроо роТро░рпБ рокропро┐ро▒ро░ роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ родроЪропрпНроп роорпБроЯро┐ропрпБроорпН.

(iv) Problems of soil: Indian soil has many problems like soil erosion, water logging, nitrogen deficiency and swamps. These are the reasons for low productivity of agriculture.

(iv) роорогрпНрогро┐ройрпН роЪро┐роХрпНроХро▓рпНроХро│рпН:

роЗроирпНродро┐роп роорогрпНрогро┐ро▓рпН роорогрпН роЕро░ро┐рокрпНрокрпБ, роирпАро░ рпНродро╡ро│ро┐рокропрпИрпНрпИроорпН, ро▒роироЯрпНро░роЬройрпН

роХрпБро▒рпИрокро╛роЯрпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН роЪродрпБрокрпНрокрпБ роиро┐ро▓роЩрпНроХро│рпН рокрокро╛ройрпНрпИ рокро▓

рокро┐ро░роЪроЪрпНро┐ро▒ройроХро│рпН роЙро│рпНро│рой. ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН роХрпБро▒рпИроирпНрод

роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпБроХрпНроХро╛рой роХро╛ро░рогроЩрпНроХро│рпН роЗро▒ро╡.

(v) Problems of pests and diseases of crops: Plant diseases like rust and smut and rats, insects and pests destroy large portion of crops.

v) рокрпВроЪроЪрпНро┐роХро│ро┐ройрпН роЪро┐роХрпНроХро▓рпНроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН рокропро┐ро░роХрпНро│ро┐ройрпН рокроиро╛ропрпНроХро│рпН:

родрпБро░рпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН ро╕рпНроороЯрпН роорпИрпНро▒рпБроорпН роОро▓ро┐роХро│рпН, рокрпВроЪроЪрпНро┐роХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН рокрпВроЪроЪрпНро┐роХро│рпН

рокрокро╛ройрпНрпИ родро╛ро╡ро░ рокроиро╛ропрпНроХро│рпН рокропро┐ро░роХрпНро│ро┐ройрпН родрокро░рпБроорпНрокроХрпБродро┐ро▒роп

роЕро┤ро┐роХрпНроХро┐ройрпНрпИрой.

Page 6: Causes for low productivity of agriculture in India

(vi) Feeble cattle: Due to limited mechanisation of Indian agriculture, cattle has significant place in agriculture. Cattle are generally weak. Farmer has to spent a lot on these Cattle farming is more time consuming and expensive than tractor. So these also increase the cost of agriculture.

(vi) роХро╛ро▓рпНроиро▒роЯроХро│рпН:

роЗроирпНродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН роороЯрпНроЯрпБрокрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпНроЯ

роЗропроирпНродро┐ро░рооропрооро╛роХрпНроХро▓рпН роХро╛ро░рогрооро╛роХ, роХро╛ро▓рпНроиро▒роЯроХро│рпБроХрпНроХрпБ

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ро▓рпН роХрпБро▒ро┐рокрпНрокро┐роЯродрпНродроХрпНроХ роЗроЯроорпН роЙрогрпНроЯрпБ. роХро╛ро▓рпНроиро▒роЯроХро│рпН

родрокро╛родрпБро╡ро╛роХ рокро▓ро╡рпАройрооро╛роХ роЙро│рпНро│рой. роЗроирпНрод роХро╛ро▓рпНроиро▒роЯ ро╡ро│ро░рокрпНрпНрокрпБроХрпНроХрпБ

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐ роиро┐ро▒рпИроп родроЪро▓ро╡рпБ родроЪропрпНроп рокро╡рогрпНроЯрпБроорпН, роЯро┐ро░ро╛роХрпНроЯро▒ро░ ро╡ро┐роЯ

роЕродро┐роХ рокроиро░роорпН роОроЯрпБродрпНродрпБроХрпНродроХро╛ро│рпНро╡родрпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН ро╡ро┐ро▒ро▓ роЕродро┐роХроорпН.

роОройрокро╡ роЗро▒ро╡ ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп родроЪро▓ро▒ро╡ропрпБроорпН роЕродро┐роХро░ро┐роХрпНроХро┐ройрпНрпИрой.

(vii) Lack of credit facility:

Credit facilities are inadequate in rural areas. Farmers can not be able to raise

credit from rural banks easily. They have to depend on тАШMahajansтАЩ and

тАШShahukarsтАЩ. These money lenders charge heavy rate of interest. Farmers have to

sell their produce at low price to these money lenders. So farmers have low Income

and thus low productivity.

(vii) роХроЯройрпН ро╡роЪродро┐ роЗро▓рпНро▓ро╛родродрпБ:

роХро┐ро░ро╛роорокрпНрокрпБрпИроЩрпНроХро│ро┐ро▓рпН роХроЯройрпН ро╡роЪродро┐роХро│рпН рокрокро╛родрпБрооро╛ройродро╛роХ роЗро▓рпНро▒ро▓.

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│ро╛ро▓рпН роХро┐ро░ро╛роорокрпНрокрпБрпИ ро╡роЩрпНроХро┐роХро│ро┐роЯрооро┐ро░рпБроирпНродрпБ роОро│ро┐родро┐ро▓рпН роХроЯройрпН

родро┐ро░роЯрпНроЯ роорпБроЯро┐ропро╛родрпБ. роЕро╡ро░роХрпНро│рпН тАШроороХро╛роЬройрпНроХро│рпНтАЩ роорпИрпНро▒рпБроорпН

тАШро╖ро╛рпЖрпБроХро░роХрпНро│рпНтАЩ роЪро╛ро░роирпНрпНродрпБ роЗро░рпБроХрпНроХ рокро╡рогрпНроЯрпБроорпН. роЗроирпНрод рокрогроХрпН роХроЯройрпН

ро╡ро┤роЩрпНроХрпБроиро░роХрпНро│рпН роЕродро┐роХ ро╡роЯрпНроЯро┐ ро╡ро┐роХро┐родродрпНро▒род ро╡роЪрпВро▓ро┐роХрпНроХро┐рпИро╛ро░роХрпНро│рпН.

Page 7: Causes for low productivity of agriculture in India

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпН родроЩрпНроХро│рпН ро╡ро┐ро▒ро│родрокро╛ро░рпБроЯрпНроХро▒ро│ роЗроирпНрод рокрогроХрпН

роХроЯройро│ро┐рокрпНрокро╡ро░роХрпНро│рпБроХрпНроХрпБ роХрпБро▒рпИроирпНрод ро╡ро┐ро▒ро▓ропро┐ро▓рпН ро╡ро┐рпИрпНроХ рокро╡рогрпНроЯрпБроорпН.

роОройрокро╡ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпБроХрпНроХрпБ роХрпБро▒рпИроирпНрод ро╡ро░рпБрооро╛ройроорпН роорпИрпНро▒рпБроорпН

роХрпБро▒рпИроирпНрод роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпН роЙро│рпНро│родрпБ.

(viii) Lack of High Yielding Variety (HYV) seeds: HYV seeds are not commonly used. Farmers do not understand their significance. They cannot afford to buy them and also these seeds are not easily available.

(viii) роЕродро┐роХ роороХроЪрпВро▓рпН родро░рпБроорпН (HYV) ро╡ро┐ро▒родроХро│ро┐ройрпН рокрпИрпНрпИро╛роХрпНроХрпБро▒рпИ:

HYV ро╡ро┐ро▒родроХро│рпН родрокро╛родрпБро╡ро╛роХ рокропройрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпБро╡родро┐ро▓рпНро▒ро▓.

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпБроХрпНроХрпБ роЕро╡рпИрпНро▒ро┐ройрпН роорпБроХрпНроХро┐ропродрпНродрпБро╡роорпН рокрпБро░ро┐ропро╡ро┐ро▓рпНро▒ро▓.

роЕро╡ро░роХрпНро│рпН роЕро╡рпИрпНро▒рпИ ро╡ро╛роЩрпНроХ роорпБроЯро┐ропро╛родрпБ, рокрооро▓рпБроорпН роЗроирпНрод ро╡ро┐ро▒родроХро│рпН

роОро│ро┐родро┐ро▓рпН роХро┐ро▒роЯроХрпНроХро╛родрпБ.

(ix) Improper marketing:

Improper marketing is a significant factor for low productivity of agriculture.

Farmers fail to get suitable price for their produce. Inadequate means of transport

forces the farmers to sell their produce to local money lenders at low prices. Due to

lack of warehousing facilities, farmers can not able to store their produce when

prices are low. So these attribute a lot for low productivity of agriculture.

(ix) роорпБро▒рпИропрпИрпНрпИ роЪроирпНро▒родрокрпНрокроЯрпБродрпНродро▓рпН:

роорпБро▒рпИропрпИрпНрпИ роЪроирпНро▒родрокрпНрокроЯрпБродрпНродро▓рпН роОройрпНрокродрпБ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН роХрпБро▒рпИроирпНрод

роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпБроХрпНроХро╛рой роХрпБро▒ро┐рокрпНрокро┐роЯродрпНродроХрпНроХ роХро╛ро░рогро┐ропро╛роХрпБроорпН.

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпН родроЩрпНроХро│рпН ро╡ро┐ро▒ро│родрокро╛ро░рпБроЯрпНроХро│рпБроХрпНроХрпБ родрокро╛ро░рпБродрпНродрооро╛рой

ро╡ро┐ро▒ро▓ро▒ропрокрпН родрокрпИродрпН родро╡ро▒ро┐ро╡ро┐роЯрпБроХро┐рпИро╛ро░роХрпНро│рпН. рокрокро╛родро┐роп

рокрокро╛роХрпНроХрпБро╡ро░родрпНродрпБ ро╡ро┤ро┐роорпБро▒рпИроХро│рпН ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпН родроЩрпНроХро│рпН

ро╡ро┐ро▒ро│родрокро╛ро░рпБроЯрпНроХро▒ро│ роЙро│рпНро│рпВро░ рпНрокрогроХрпНроХро╛ро░ро░роХрпНро│рпБроХрпНроХрпБ роХрпБро▒рпИроирпНрод

Page 8: Causes for low productivity of agriculture in India

ро╡ро┐ро▒ро▓ропро┐ро▓рпН ро╡ро┐рпИрпНроХ роХроЯрпНроЯро╛ропрокрпНрокроЯрпБродрпНродрпБроХро┐ройрпНрпИрой. роХро┐роЯроЩрпНроХрпБ ро╡роЪродро┐роХро│рпН

роЗро▓рпНро▓ро╛родродро╛ро▓рпН, ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпН ро╡ро┐ро▒ро▓роХро│рпН роХрпБро▒рпИро╡ро╛роХ

роЗро░рпБроХрпНроХрпБроорпНрокрокро╛родрпБ родроЩрпНроХро│рпН ро╡ро┐ро▒ро│родрокро╛ро░рпБроЯрпНроХро▒ро│ рокроЪрооро┐роХрпНроХ

роорпБроЯро┐ропро╛родрпБ. роОройрокро╡ роЗро▒ро╡ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН роХрпБро▒рпИроирпНрод

роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпБроХрпНроХрпБ роиро┐ро▒рпИроп роХро╛ро░рогроорпН.

3. Institutional Factors:

(i) Small size of farms:

Land holdings in India are of very small size. Average size of holding is 2.3

hectare and 70% of the holdings are even less than 2 hectares. These holdings are

fragmented. Due to these small holdings, mechanised cultivation is difficult.

Implements and irrigation facilities are not properly utilized. It affects Indian

agriculture .

3. роиро┐ро▒рпБро╡рой роХро╛ро░рогро┐роХро│рпН:

(i) роЪро┐ро▒ро┐роп роЕро│ро╡ро┐ро▓ро╛рой рокрогрпНро▒рогроХро│рпН:

роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН роиро┐ро▓роорпН ро▒ро╡родрпНродро┐ро░рпБрокрпНрокродрпБ рооро┐роХроХрпН роХрпБро▒рпИроирпНрод роЕро│ро╡рпБ.

ро▒ро╡родрпНродро┐ро░рпБроХрпНроХрпБроорпН роЪро░ро╛роЪро░ро┐ роЕро│ро╡рпБ 2.3 родрпЖроХрпНрокроЯро░ рпНроорпИрпНро▒рпБроорпН 70%

роЗро░рпБрокрпНрокрпБ 2 родрпЖроХрпНрокроЯро░рпБроХрпНроХрпБ роХрпБро▒рпИро╡ро╛роХ роЙро│рпНро│родрпБ. роЗроирпНрод роЗро░рпБрокрпНрокрпБроХрпНроХро│рпН

родрпБрогрпНроЯрпБ родрпБрогрпНроЯро╛роХ роЙро│рпНро│рой. роЗроирпНрод роЪро┐ро▒ро┐роп роЗро░рпБрокрпНрокрпБроХрпНроХро│рпН

роХро╛ро░рогрооро╛роХ, роЗропроирпНродро┐ро░рооропрооро╛роХрпНроХрокрпНрокроЯрпНроЯ роЪро╛роХрпБрокроЯро┐ роХроЯро┐ройроорпН.

роиро▒роЯроорпБро▒рпИроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪрой ро╡роЪродро┐роХро│рпН роорпБро▒рпИропро╛роХ

рокропройрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯро╡ро┐ро▓рпНро▒ро▓. роЗродрпБ роЗроирпНродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНро▒род

рокро╛родро┐роХрпНроХро┐рпИродрпБ.

(ii) Defective land tenure system: Zamindari system has been an important factor responsible for the low productivity of Indian agriculture. In this system

Page 9: Causes for low productivity of agriculture in India

cultivator is not owner of land. Zamindar is the owner of land and he can evict the tenant any time. So the cultivator does not take interest in the development of land and Zaminder does not take interest in the development of cultivation. Though Zamindari system was abolished after independence yet the position of cultivator has not improved.

ii) роХрпБро▒рпИрокро╛роЯрпБро│рпНро│ роиро┐ро▓роХрпНроХро╛ро▓ роЕро▒роорокрпНрокрпБ:

роЗроирпНродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН роХрпБро▒рпИроирпНрод роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпБроХрпНроХрпБ

роЬроорпАройрпНродро╛ро░ро┐ роорпБро▒рпИ роТро░рпБ роорпБроХрпНроХро┐роп роХро╛ро░рогро┐ропро╛роХ роЙро│рпНро│родрпБ. роЗроирпНрод

роорпБро▒рпИропро┐ро▓рпН рокропро┐ро░ро┐роЯрпБрокро╡ро░ рпНроиро┐ро▓родрпНродро┐ройрпН роЙро░ро┐ро▒рооропро╛ро│ро░ рпНроЕро▓рпНро▓.

роЬроорпАройрпНродро╛ро░ рпНроиро┐ро▓родрпНродро┐ройрпН роЙро░ро┐ро▒рооропро╛ро│ро░,рпН роЕро╡ро░ рпНроОроирпНрод рокроиро░родрпНродро┐ро▓рпБроорпН

роХрпБродрпНродро▒роХродро╛ро░ро▒ро░ родро╡ро│ро┐рокропрпИрпНрпИ роорпБроЯро┐ропрпБроорпН. роОройрокро╡ рокропро┐ро░ро┐роЯрпБрокро╡ро░ рпН

роиро┐ро▓родрпНродро┐ройрпН ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐ропро┐ро▓рпН роЕроХрпНроХро▒рпИ роХро╛роЯрпНроЯрпБро╡родро┐ро▓рпНро▒ро▓,

роЪро╛роХрпБрокроЯро┐ропро┐ройрпН ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐ропро┐ро▓рпН роЬроорпАроирпНродро░ рпНроЕроХрпНроХро▒рпИ роХро╛роЯрпНроЯро╡ро┐ро▓рпНро▒ро▓.

роЪрпБродроирпНродро┐ро░родрпНродро┐рпИрпНроХрпБрокрпН рокро┐рпИроХрпБ роЬроорпАройрпНродро╛ро░ро┐ роорпБро▒рпИ роТро┤ро┐роХрпНроХрокрпНрокроЯрпНроЯ

рокрокро╛родро┐ро▓рпБроорпН, рокропро┐ро░ро┐роЯрпБрокро╡ро░ро┐ройрпН роиро┐ро▒ро▓ рокроороорпНрокроЯро╡ро┐ро▓рпНро▒ро▓.

Importance of Agriculture in Indian economy

1. Agricultural influence on national income:

The contribution of agriculture during the first two decades towards the gross domestic product ranged

between 48 and 60%. In the year 2001-2002, this contribution declined to only about 26%.

2. Agriculture plays vital role in generating employment:

In India at least two-thirds of the working population earn their living through agricultural works. In

India other sectors have failed generate much of employment opportunity the growing working

populations.

Page 10: Causes for low productivity of agriculture in India

3. Agriculture makes provision for food for the ever increasing population:

Due to the excessive pressure of population labour surplus economies like India and rapid increase in

the demand for food, food production increases at a fast rate. The existing levels of food consumption in

these countries are very low and with a little increase in the capita income, the demand for food rise

steeply (in other words it can be stated that the income elasticity of demand for food is very high in

developing countries).

Therefore, unless agriculture is able to continuously increase it marketed surplus of food grains, a crisis

is like to emerge. Many developing countries are passing through this phase and in a bid to ma the

increasing food requirements agriculture has been developed.

4. Contribution to capital formation:

There is general agreement on the necessity capital formation. Since agriculture happens be the largest

industry in developing country like India, it can and must play an important role in pushing up the rate of

capital formation. If it fails to do so, the whole process economic development will suffer a setback.

5. Supply of raw material to agro-based industries: Agriculture supplies raw materials to various agro-based industries like sugar, jute, cotton textile and vanaspati industries. Food processing industries are similarly dependent on agriculture. Therefore the development of these industries entirely is dependent on agriculture.

6. Market for industrial products: Increase in rural purchasing power is very necessary for industrial development as two- thirds of Indian population live in villages. After green revolution the purchasing power of the large farmers increased due to their enhanced income and negligible tax burden.

7. Influence on internal and external trade and commerce:

Page 11: Causes for low productivity of agriculture in India

Indian agriculture plays a vital role in internal and external trade of the country. Internal trade in food-grains and other agricultural products helps in the expansion of service sector.

8. Contribution in government budget: Right from the First Five Year Plan agriculture is considered as the prime revenue collecting sector for the both central and state budgets. However, the governments earn huge revenue from agriculture and its allied activities like cattle rearing, animal husbandry, poultry farming, fishing etc. Indian railway along with the state transport system also earn a handsome revenue as freight charges for agricultural products, both-semi finished and finished ones.

ADVERTISEMENTS:

9. Need of labour force: A large number of skilled and unskilled labourers are required for the construction works and in other fields. This labour is supplied by Indian agriculture.

10. Greater competitive advantages: Indian agriculture has a cost advantage in several agricultural commodities in the export sector because of low labour costs and self- sufficiency in input supply.

Feature of Green Revolutions / рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропро┐ройрпН роЕроорпНроЪроЩрпНроХро│рпН

1.Revolutionary: The Green Revolution is considered to be revolutionary in

character as it based on new technology, new ideas, new application of inputs like

HYV seeds, fertilisers, irrigation water, pesticides, etc. As all these were brought

Page 12: Causes for low productivity of agriculture in India

suddenly and spread quickly to attain dramatic results thus it is termed as

revolution in green revolution.

рокрпБро░роЯрпНроЪро┐роХро░: рокрпБродро┐роп родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроирпБроЯрпНрокроорпН, рокрпБродро┐роп рокропро╛роЪро▒ройроХро│рпН,

роОроЪ.рпНроТропрпН.ро╡ро┐ ро╡ро┐ро▒родроХро│рпН, роЙро░роЩрпНроХро│рпН, роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪрой роирпАро░,рпН

рокрпВроЪроЪрпНро┐роХрпНродроХро╛ро▓рпНро▓ро┐роХро│рпН рокрокро╛ройрпНрпИ роЙро│рпНро│роЯрпАрпБроХро│ро┐ройрпН рокрпБродро┐роп рокропройрпНрокро╛роЯрпБ

рокрокро╛ройрпНрпИро╡рпИрпНро▒рпИ роЕроЯро┐рокрпНрокро▒роЯропро╛роХроХрпН родроХро╛рогрпНроЯ рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐

рокро╛родрпНродро┐ро░родрпНродро┐ро▓рпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐роХро░рооро╛роХроХрпН роХро░рпБродрокрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ. роЗро▒ро╡

роЕро▒ройродрпНродрпБроорпН родро┐роЯрпАродро░рой родроХро╛рогрпНроЯрпБ ро╡ро░рокрпНрокроЯрпНроЯрпБ ро╡ро┐ро▒ро░ро╡ро╛роХ

рокро░ро╡рпБроХро┐ройрпНрпИрой ро╡ро┐ропродрпНродроХрпБ роорпБроЯро┐ро╡рпБроХро│рпН роЗродройро╛ро▓рпН рокроЪрпБро▒роорокрпН

рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропро┐ро▓рпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ роОройрпНро▒рпБ роЕро▒ро┤роХрпНроХрокрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ.

2. HYV Seeds: The most important strategy followed in green revolution is the

application of high yielding veraities (HYV) seeds. These HYV seeds are of

shorter stature and mature in a shorter period of time and are useful where

sufficient and assured water supply is available, and requires 4 to 10 times more of

fertilisers than that of traditional variety.

HYV ро╡ро┐ро▒родроХро│рпН: рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропро┐ро▓рпН рокро┐ройрпНрокрпИрпНрпИрокрпНрокроЯрпБроорпН рооро┐роХ

роорпБроХрпНроХро┐ропрооро╛рой роЙродрпНродро┐ роЕродро┐роХ роороХроЪрпВро▓рпН родро░рпБроорпН (HYV) ро╡ро┐ро▒родроХро▒ро│рокрпН

рокропройрпНрокроЯрпБродрпНродрпБро╡родро╛роХрпБроорпН. роЗроирпНрод HYV ро╡ро┐ро▒родроХро│рпН роХрпБро▒рпБроХро┐роп роХро╛ро▓

роЕро│ро╡ро┐ро▓рпБроорпН, роорпБродро┐ро░роЪрпНроЪрпНро┐ропро▒роЯроирпНродро▒ро╡ропро╛роХро╡рпБроорпН роЙро│рпНро│рой, рокрооро▓рпБроорпН

роЕро▒ро╡ рокрокро╛родрпБрооро╛рой роорпИрпНро▒рпБроорпН роЙро▒рпБродро┐ропро╛рой роирпАро░ рпН ро╡ро┤роЩрпНроХро▓рпН

роХро┐ро▒роЯроХрпНроХрпБроорпН роЗроЯроЩрпНроХро│ро┐ро▓рпН рокропройрпБро│рпНро│родро╛роХ роЗро░рпБроХрпНроХрпБроорпН, рокрооро▓рпБроорпН

Page 13: Causes for low productivity of agriculture in India

рокро╛ро░роорпНрокро░ро┐роп ро╡ро▒роХроХро▒ро│ ро╡ро┐роЯ 4 роорпБродро▓рпН 10 роороЯроЩрпНроХрпБ роЙро░роЩрпНроХро│рпН

рокродро▒ро╡рокрпНрокроЯрпБроХро┐ройрпНрпИрой.

3. Confined to Wheat revolution: Green Revolution is mostly confined to wheat

crop neglecting the other crops. Presently 90% of lands engaged in wheat

cultivation are benefitted from this new agricultural strategy. Most of the HYV

seeds are related to wheat crop and major portion of chemical fertilisers are also

used in wheat cultivation. Therefore green revolution can be considered as wheat

revolution.

рокроХро╛родрпБро▒роо рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропрпБроЯройрпН fроЯрпНроЯрпБрокрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпНроЯрпБро│рпНро│родрпБ: рокроЪрпБро▒роорокрпН

рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ родрокро░рпБроорпНрокро╛ро▓рпБроорпН рокроХро╛родрпБро▒роо рокропро┐ро░ рпН роорпИрпНрпИ рокропро┐ро░роХрпНро▒ро│

рокрпБрпИроХрпНроХрогро┐роХрпНроХро┐рпИродрпБ. родрпИрпНрокрокро╛родрпБ рокроХро╛родрпБро▒роо роЪро╛роХрпБрокроЯро┐ропро┐ро▓рпН

роИроЯрпБрокроЯрпНроЯрпБро│рпНро│ 90% роиро┐ро▓роЩрпНроХро│рпН роЗроирпНрод рокрпБродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп

роорпВрокро▓ро╛рокро╛ропродрпНродро╛ро▓рпН рокропройро▒роЯроХро┐ройрпНрпИрой. родрокро░рпБроорпНрокро╛ро▓ро╛рой HYV

ро╡ро┐ро▒родроХро│рпН рокроХро╛родрпБро▒роо рокропро┐ро░ рпНродродро╛роЯро░рокрпНро╛ройро▒ро╡ роорпИрпНро▒рпБроорпН роЗро░роЪро╛ропрой

роЙро░роЩрпНроХро│ро┐ройрпН родрокро░рпБроорпНрокроХрпБродро┐ рокроХро╛родрпБро▒роо роЪро╛роХрпБрокроЯро┐ропро┐ро▓рпН

рокропройрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпБроХро┐ройрпНрпИрой. роОройрокро╡ рокроЪрпБро▒роо рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ро▒роп

рокроХро╛родрпБро▒роо рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ роОройрпНро▒рпБ роХро░рпБродро▓ро╛роорпН.

Page 14: Causes for low productivity of agriculture in India

4. Narrow Spread: the area covered through green revolution was initially very

narrow as it was very much confined to Punjab, Haryana and western Uttar

Pradesh. It is only in the recent years that coverage is gradually being extended to

other states like West Bengal, Assam, Kerala and other southern states.

роХрпБро▒рпБроХро┐роп рокро░ро╡ро▓рпН: рокроЮрпНроЪро╛рокрпН, рпЖро░ро┐ропро╛ройро╛ роорпИрпНро▒рпБроорпН рокроорпИрпНроХрпБ

роЙродрпНродро░рокрпНрокро┐ро░рокродроЪродрпНродрпБроЯройрпН fроЯрпНроЯрпБрокрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпНроЯро┐ро░рпБроирпНродродро╛ро▓рпН, рокроЪро▒рпНроЪ

рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропро┐ройрпН роорпВро▓роорпН рокро░рокрпНрокрокрпНрокроЯрпНроЯ рокроХрпБродро┐ роЖро░роорпНрокродрпНродро┐ро▓рпН рооро┐роХро╡рпБроорпН

роХрпБро▒рпБроХро┐ропродрпБ. роЪроорпАрокродрпНродро┐роп роЖрогрпНроЯрпБроХро│ро┐ро▓рпН родро╛ройрпН рокроорпИрпНроХрпБ ро╡роЩрпНроХроорпН,

роЕроЪро╛роорпН, рокроХро░ро│ро╛ роорпИрпНро▒рпБроорпН рокро┐рпИ родродройрпН рооро╛роиро┐ро▓роЩрпНроХро│рпН рокрокро╛ройрпНрпИ

рокроХрпБродро┐роХро│рпБроХрпНроХрпБ рокроЯро┐рокрпНрокроЯро┐ропро╛роХ рокро╛родрпБроХро╛рокрпНрокрпБ ро╡ро┤роЩрпНроХрокрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ.

Impact of Green Revolution/ рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропро┐ройрпН родро╛роХрпНроХроорпН

1.Increase in agricultural production: Due to the introduction of New Agricultural

Strategy the volume of agricultural production and productivity has increased

manifold. Total production of food grains in India increased from 81.0 million

tonnes during the third plan to 257.4 million tonnes in 2011-12. This has been

possible due to the introduction of Special Foodgrains Production Programme

(SFPP) and the Special Rice Production Programme (SRPP).

ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ропро┐ро▓рпН роЕродро┐роХро░ро┐рокрпНрокрпБ: рокрпБродро┐роп рокро╡ро│ро╛рогрпН ро╡ро┐ропрпВроХроорпН

роЕро▒ро┐роорпБроХрокрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпНроЯродройрпН роХро╛ро░рогрооро╛роХ ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп роЙрпИрпНрокродрпНродро┐

роорпИрпНро▒рпБроорпН роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпН роЕро│ро╡рпБ рокро▓ роороЯроЩрпНроХрпБ роЕродро┐роХро░ро┐родрпНродрпБро│рпНро│родрпБ.

роорпВройрпНрпИро╛ро╡родрпБ родро┐роЯрпНроЯродрпНродро┐ройрпН рокрокро╛родрпБ роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН родрооро╛родрпНрод роЙрогро╡рпБ

родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро│ро┐ройрпН роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ 81.0 рооро┐ро▓рпНро▓ро┐ропройрпН роЯройрпНройро┐ро▓ро┐ро░рпБроирпНродрпБ 2011-

12ро▓рпН 257.4 рооро┐ро▓рпНро▓ро┐ропройрпН роЯройрпН роЕродро┐роХро░ро┐родрпНродрпБро│рпНро│родрпБ. роЪро┐рпИрокрпНрокрпБ роЙрогро╡рпБ

родро╛ройро┐роп роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ родро┐роЯрпНроЯроорпН (роОро╕рпН.роОроГрокрпН.рокро┐.рокро┐) роорпИрпНро▒рпБроорпН роЪро┐рпИрокрпНрокрпБ роЕро░ро┐роЪро┐

роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ родро┐роЯрпНроЯроорпН (роОро╕рпН.роЖро░.рпНрокро┐.рокро┐) роЕро▒ро┐роорпБроХрокрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпНроЯродро╛ро▓рпН

роЗродрпБ роЪро╛родрпНродро┐ропрооро╛ройродрпБ.

Page 15: Causes for low productivity of agriculture in India

2. Increasing employment opportunities: Green Revolution has led to considerable

expansion of agricultural employment. Due to the introduction of multiple

cropping, job opportunities in rural areas has also expanded as the demand for

hired workers required for farm activities increased simultaneously.

роЕродро┐роХро░ро┐родрпНродрпБро╡ро░рпБроорпН рокро╡ро▒ро▓ ро╡ро╛ропрпНрокрпНрокрпБроХро│рпН: рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐

ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп рокро╡ро▒ро▓ро╡ро╛ропрпНрокрпНрокрпБроХро▒ро│ роХрогро┐роЪрооро╛роХ ро╡ро┐ро░ро┐ро╡ро╛роХрпНроХ

ро╡ро┤ро┐ро╡роХрпБродрпНродродрпБ. рокро▓ рокропро┐ро░роХрпНро▒ро│ роЕро▒ро┐роорпБроХрокрпНрокроЯрпБродрпНродро┐ропродройрпН

роХро╛ро░рогрооро╛роХ, ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп роироЯро╡роЯро┐роХрпНро▒роХроХро│рпБроХрпНроХрпБродрпН рокродро▒ро╡ропро╛рой

роХрпВро▓ро┐родрпН родродро╛ро┤ро┐ро▓ро╛ро│ро░роХрпНро│ро┐ройрпН рокродро▒ро╡ роТрокро░ рокроиро░родрпНродро┐ро▓рпН

роЕродро┐роХро░ро┐родрпНродродро╛ро▓рпН роХро┐ро░ро╛роорокрпНрокрпБрпИроЩрпНроХро│ро┐ро▓рпН рокро╡ро▒ро▓ ро╡ро╛ропрпНрокрпНрокрпБроХро│рпБроорпН

ро╡ро┐ро░ро┐ро╡ро▒роЯроирпНродрпБро│рпНро│рой.

3. Strengthening the forward and backward linkages: Although traditional linkages

between agriculture and industry were existing a long back, but green revolution

has strengthened the linkages. Modernisation of agriculture and development of

agro-based industries has strengthened both forward and backward linkages

between agriculture and the industry.

роорпБройрпНрокройро╛роХрпНроХро┐ роорпИрпНро▒рпБроорпН рокро┐ройрпНродроЩрпНроХро┐роп роЗро▒рогрокрпНрокрпБроХро▒ро│

ро╡ро▓рпБрокрпНрокроЯрпБродрпНродрпБродро▓рпН: ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐рпИрпНроХрпБроорпН родродро╛ро┤ро┐ро▓рпБроХрпНроХрпБроорпН

роЗро▒роЯропро┐ро▓ро╛рой рокро╛ро░роорпНрокро░ро┐роп родродро╛роЯро░рокрпНрпБроХро│рпН роирпАрогрпНроЯ роХро╛ро▓родрпНродро┐рпИрпНроХрпБ

роорпБройрпНрокрок роЗро░рпБроирпНродрокрокро╛родро┐ро▓рпБроорпН, рокроЪрпБро▒роо рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ роЗро▒рогрокрпНрокрпБроХро▒ро│

рокро▓рокрпНрокроЯрпБродрпНродро┐ропрпБро│рпНро│родрпБ. рокро╡ро│ро╛рогрпНро▒рооро▒роп роиро╡рпАройрооропрооро╛роХрпНроХрпБродро▓рпН

роорпИрпНро▒рпБроорпН рокро╡ро│ро╛рогрпН роЪро╛ро░роирпНрпНрод родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроХро│ро┐ройрпН ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐ роЖроХро┐ропро▒ро╡

Page 16: Causes for low productivity of agriculture in India

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐рпИрпНроХрпБроорпН родродро╛ро┤ро┐ро▓рпБроХрпНроХрпБроорпН роЗро▒роЯропро┐ро▓ро╛рой роорпБройрпНрокройро╛роХрпНроХро┐

роорпИрпНро▒рпБроорпН рокро┐ройрпНродроЩрпНроХро┐роп родродро╛роЯро░рокрпНрпБроХро▒ро│ рокро▓рокрпНрокроЯрпБродрпНродро┐ропрпБро│рпНро│рой.

4. Increase in regional disparity: Introduction of new technology in agriculture has

widened the regional disparities as only some regions well-endowed with resources

and irrigation potential have benefitted most from the introduction of modern

technology.

рокро┐ро░ро╛роирпНродро┐роп роПрпИрпНрпИродрпНродро╛ро┤рпНро╡ро┐ройрпН роЕродро┐роХро░ро┐рокрпНрокрпБ: ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ро▓рпН рокрпБродро┐роп

родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроирпБроЯрпНрокродрпНро▒род роЕро▒ро┐роорпБроХрокрпНрокроЯрпБродрпНродрпБро╡родрпБ рокро┐ро░ро╛роирпНродро┐роп

роПрпИрпНрпИродрпНродро╛ро┤рпНро╡рпБроХро▒ро│ ро╡ро┐ро░ро┐ро╡рпБрокроЯрпБродрпНродро┐ропрпБро│рпНро│родрпБ, роПродройройро┐ро▓рпН роЪро┐ро▓

рокро┐ро░ро╛роирпНродро┐ропроЩрпНроХро│рпН роороЯрпНроЯрпБрокроо ро╡ро│роЩрпНроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪрой

родро┐рпИройрпНроХро▒ро│роХрпН родроХро╛рогрпНроЯрпБро│рпНро│рой, роиро╡рпАрой родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроирпБроЯрпНрокродрпНро▒род

роЕро▒ро┐роорпБроХрокрпНрокроЯрпБродрпНродро┐ропродройрпН роорпВро▓роорпН родрокро░рпБроорпНрокро╛ро▓ро╛рой

рокропройро▒роЯроирпНродрпБро│рпНро│рой.

5. Inter-personal inequalities: Green revolution has created some impact on inter-

personal inequalities. No response from small and marginal farmers: Small and

marginal farmers were not able to adopt the new strategy due to poor financial

condition and poor credit worthiness.

родройро┐рокрпНрокроЯрпНроЯ роПрпИрпНрпИродрпНродро╛ро┤рпНро╡рпБроХро│рпН: рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ родройро┐роирокро░ рпН

роЗро▒роЯрокропропро╛рой роПрпИрпНрпИродрпНродро╛ро┤рпНро╡рпБроХро│ро┐ро▓рпН роЪро┐ро▓ родро╛роХрпНроХроЩрпНроХро▒ро│

роЙро░рпБро╡ро╛роХрпНроХро┐ропрпБро│рпНро│родрпБ. роЪро┐ро▒рпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН роХрпБро▒рпБ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│ро┐роЯрооро┐ро░рпБроирпНродрпБ

роОроирпНрод рокродро┐ро▓рпБроорпН роЗро▓рпНро▒ро▓: рокрооро╛роЪрооро╛рой роиро┐родро┐ роиро┐ро▒ро▓ роорпИрпНро▒рпБроорпН

рокрооро╛роЪрооро╛рой роХроЯройрпН роородро┐рокрпНрокрпБ роХро╛ро░рогрооро╛роХ роЪро┐ро▒рпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН роХрпБро▒рпБ

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│ро╛ро▓рпН рокрпБродро┐роп роЙродрпНродро┐ рокро┐ройрпНрокрпИрпНрпИ роорпБроЯро┐ропро╡ро┐ро▓рпНро▒ро▓.

6. Market Oriented: Introduction of the new technology has transformed the

farmers market oriented. Indian farmers now mostly depend on market for getting

the inputs as well as for selling their output, and also depend on institutional credit

available in the market to meet cost of adoption of new technology.

Page 17: Causes for low productivity of agriculture in India

роЪроирпНро▒род роЪро╛ро░роирпНрпНродро▒ро╡: рокрпБродро┐роп родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроирпБроЯрпНрокродрпНродро┐ройрпН роЕро▒ро┐роорпБроХроорпН

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│ро┐ройрпН роЪроирпНро▒род роЪро╛ро░роирпНрпНродродро╛роХ рооро╛ро▒ро┐ропрпБро│рпНро│родрпБ. роЗроирпНродро┐роп

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпН роЗрокрпНрокрокро╛родрпБ родрокро░рпБроорпНрокро╛ро▓рпБроорпН роЙро│рпНро│роЯрпАрпБроХро▒ро│рокрпН

родрокро▒рпБро╡родрпИрпНроХрпБроорпН роЕро╡рпИрпНро▒ро┐ройрпН роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ро▒роп ро╡ро┐рпИрпНрокро▒рой

родроЪропрпНро╡родрпИрпНроХрпБроорпН роЪроирпНро▒родро▒ропроЪ рпНроЪро╛ро░роирпНрпНродрпБ роЗро░рпБроХрпНроХро┐рпИро╛ро░роХрпНро│рпН, рокрооро▓рпБроорпН

рокрпБродро┐роп родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроирпБроЯрпНрокродрпНро▒родрокрпН рокро┐ройрпНрокрпИрпНро▒рпБро╡родрпИрпНроХро╛рой родроЪро▓ро▒ро╡роЪ рпН

роЪроирпНродро┐роХрпНроХ роЪроирпНро▒родропро┐ро▓рпН роХро┐ро▒роЯроХрпНроХрпБроорпН роиро┐ро▒рпБро╡рой роХроЯро▒ройропрпБроорпН

роЪро╛ро░роирпНрпНродрпБро│рпНро│родрпБ.

7. Unwanted Social Consequences: Green revolution has also paved the way for

certain unwanted social consequences. Increased mechanisation of farm has

resulted in huge number of accidents which maimed more than 10,000 farm

labourers in India till 1985. But surprisingly no provision for workmen

compensation has been yet made in India.

рокродро▒ро╡ропрпИрпНрпИ роЪроорпВроХ ро╡ро┐ро▒ро│ро╡рпБроХро│рпН: рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ роЪро┐ро▓

рокродро▒ро╡ропрпИрпНрпИ роЪроорпВроХ ро╡ро┐ро▒ро│ро╡рпБроХро│рпБроХрпНроХрпБроорпН ро╡ро┤ро┐ ро╡роХрпБродрпНродрпБро│рпНро│родрпБ.

рокрогрпНро▒рогропро┐ройрпН роЗропроирпНродро┐ро░рооропрооро╛роХрпНроХро▓рпН роЕродро┐роХро░ро┐родрпНродродройрпН

ро╡ро┐ро▒ро│ро╡ро╛роХ 1985 ро╡ро▒ро░ роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН 10,000 роХрпНроХрпБроорпН рокроорпИрпНрокроЯрпНроЯ

рокрогрпНро▒рогродрпН родродро╛ро┤ро┐ро▓ро╛ро│ро░роХрпНро▒ро│ рокро╛родро┐родрпНрод ро╡ро┐рокродрпНродрпБроХрпНроХро│рпН

роПро░ро╛ро│рооро╛роХ роЙро│рпНро│рой. роЖройро╛ро▓рпНроЖроЪроЪрпНро░ро┐ропрокрпНрокроЯрпБроорпН ро╡ро┐родрооро╛роХ

роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН родродро╛ро┤ро┐ро▓ро╛ро│ро░роХрпНро│рпН роЗро┤рокрпНрокрпАроЯрпБ ро╡ро┤роЩрпНроХрпБро╡родрпИрпНроХро╛рой

роОроирпНродродро╡ро╛ро░рпБ роПрпИрпНрокро╛роЯрпБроорпН роЗродрпБро╡ро▒ро░ родроЪропрпНропрокрпНрокроЯро╡ро┐ро▓рпНро▒ро▓.

Integrated Food Policy,1966

(a)procurement of food grains,

(b)control of inter-state movement,

(c) a public distribution system and

(d)building a buffer stock for different years.

Page 18: Causes for low productivity of agriculture in India

роТро░рпБроЩрпНроХро┐ро▒рогроирпНрод роЙрогро╡рпБроХрпН родроХро╛ро│рпНро▒роХ, 1966

(роЕ) роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро▒ро│ родроХро╛ро│рпНроорпБродро▓рпН родроЪропрпНродро▓рпН,

(роЖ) рооро╛роиро┐ро▓роЩрпНроХро│рпБроХрпНроХрпБ роЗро▒роЯропро┐ро▓ро╛рой роЗропроХрпНроХродрпНродро┐ройрпН роХроЯрпНроЯрпБрокрпНрокро╛роЯрпБ,

(роЗ) родрокро╛родрпБ ро╡ро┐роиро┐рокропро╛роХ роорпБро▒рпИ роорпИрпНро▒рпБроорпН

(роИ) родро╡ро╡рпНрокро╡ро▒рпБ роЖрогрпНроЯрпБроХро│ро┐ро▓рпН роЗро▒роЯропроХрокрпН рокроЩрпНро▒роХ роЙро░рпБро╡ро╛роХрпНроХрпБродро▓рпН.

Factors responsible for Food Problem in India

The following are some of the important factors which are responsible

for this persisting food problem in the country-

1. High rate of population growth.

2. High marginal propensity to consume.

3. Inadequate increase in the production of food grains.

4. Hoarding of food grains.

5. Increase in farm consumption.

6. Corrupt administrative practices.

роирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН роЙрогро╡рпБ роЪро┐роХрпНроХро▓рпБроХрпНроХрпБ роХро╛ро░рогро┐роХро│рпН

роиро╛роЯрпНроЯро┐ро▓рпН роирпАроЯро┐роХрпНроХрпБроорпН роЗроирпНрод роЙрогро╡рпБрокрпН рокро┐ро░роЪроЪрпНро┐ро▒ройроХрпНроХрпБ роХро╛ро░рогрооро╛рой роЪро┐ро▓ роорпБроХрпНроХро┐ропрооро╛рой

роХро╛ро░рогро┐роХро│рпН рокро┐ройрпНро╡ро░рпБрооро╛ро▒рпБ-

1. роороХрпНроХро│рпН родродро╛ро▒роХ ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐ропро┐ройрпН роЙропро░ рпНро╡рпАродроорпН.

2. роирпБроХро░ро╡рпНрпБ роЕродро┐роХ ро╡ро┐ро│ро┐роорпНрокрпБ роорпБро▒ройрокрпНрокрпБ.

3. роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро│ро┐ройрпН роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ропро┐ро▓рпН рокрокро╛родро┐роп роЕродро┐роХро░ро┐рокрпНрокрпБ.

4. роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро▒ро│ рокродрпБроХрпНроХро┐ ро▒ро╡рокрпНрокродрпБ.

5. рокрогрпНро▒рог роирпБроХро░ро╡рпНрпБ роЕродро┐роХро░ро┐рокрпНрокрпБ.

6. роиро┐ро░ро╡рпНро╛роХ роиро▒роЯроорпБро▒рпИроХро▒ро│ роЪро┐ро▒родродрпНродро▓рпН.

Policy Measures adopted by the Government to solve the Food

Problem

1. Measures to increase agricultural output

(a) Technological measure: Since 1966, the Government adopted New Agricultural

Strategy through the application of HYV seeds, fertilizers, pesticides etc. and

Page 19: Causes for low productivity of agriculture in India

adopted farm mechanization technique through the use of tractors, oil engines,

tubewells etc.

(b) Land Reforms: Various land reforms measures were introduced and also

legislation was adopted to bring ceiling on land holding, regulation of rent,

conferment of ownership to tenants etc.

2.Measures to improve the distribution system

(a) Food Zones: The Government adopted zoning system where the country was

divided into food deficit zones and food surplus zones.

(b) Buffer stock and state trading: The Food Corporation of India was set up in

1965 to undertake purchase, handling, transport, storage and distribution of food

grains on behalf of the Government. The total buffer stocks of food grains with

public agencies were 15.34 million tones in 1997 as against 19.88 million tones in

1996.

(c) Procurement and Public Distribution System(PDS): In order to supply food

grains through PDS, FCI is allowed to undertake procurement operations in

different states on a large scale.

3. Import of Food grains: The Government of India entered into the first PL-480

agreement with U.S.A. in 1956 to import 3.1 million tones in wheat and 0.19

million tones of rice for the next three years. Thereafter the Government resorted

to continuous import of food grains for meeting the deficiency in the food supply.

This import of food grains although had a favourable impact in the food situation

in the short run but it had a bad impact on the production in the long run.

4. Price Incentives to Agricultural Producers:

The Government set up an Agricultural Prices Commission( later on renamed as

Commission for Agricultural Costs and Prices) which is making important

decisions in connection with determining and announcing minimum support prices

of agricultural produce regularly. This commission has been recommending

incentive prices policy for various agricultural crops since last 28 years.

Page 20: Causes for low productivity of agriculture in India

роЙрогро╡рпБрокрпН рокро┐ро░роЪроЪрпНро┐ро▒ройро▒ропродрпН родрпАро░роХрпНрпНроХ роЕро░роЪрпБ роПрпИрпНро▒рпБроХрпНродроХро╛рогрпНроЯ

родроХро╛ро│рпНро▒роХ роироЯро╡роЯро┐роХрпНро▒роХроХро│рпН

1. ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ро▒роп роЕродро┐роХро░ро┐рокрпНрокродрпИрпНроХро╛рой роироЯро╡роЯро┐роХрпНро▒роХроХро│рпН

.

(роЖ) роиро┐ро▓ роЪрпАро░родрпНро┐ро░рпБродрпНродроЩрпНроХро│рпН: рокро▓рпНрокро╡ро▒рпБ роиро┐ро▓ роЪрпАро░родрпНро┐ро░рпБродрпНрод

роироЯро╡роЯро┐роХрпНро▒роХроХро│рпН роЕро▒ро┐роорпБроХрокрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпНроЯрой, рокрооро▓рпБроорпН роиро┐ро▓роорпН

ро▒ро╡родрпНродро┐ро░рпБродрпНродро▓рпН, ро╡ро╛роЯро▒роХроХрпНроХрпБ роТро┤рпБроЩрпНроХрпБрокроЯрпБродрпНродрпБродро▓рпН,

роХрпБродрпНродро▒роХродро╛ро░ро░роХрпНро│рпБроХрпНроХрпБ роЙро░ро┐ро▒рооро▒роп ро╡ро┤роЩрпНроХрпБро╡родрпБ

рокрокро╛ройрпНрпИро╡рпИрпНро▒рпБроХрпНроХрпБ роЙроЪроЪрпНро╡ро░роорпНрокрпБ родроХро╛рогрпНроЯрпБ ро╡ро░рпБро╡родрпИрпНроХро╛рой

роЪроЯрпНроЯроорпБроорпН роПрпИрпНро▒рпБроХрпНродроХро╛ро│рпНро│рокрпНрокроЯрпНроЯродрпБ.

2. ро╡ро┐роиро┐рокропро╛роХ роорпБро▒рпИро▒роп рокроороорпНрокроЯрпБродрпНродрпБро╡родрпИрпНроХро╛рой

роироЯро╡роЯро┐роХрпНро▒роХроХро│рпН

(роЕ) роЙрогро╡рпБ роорогрпНроЯро▓роЩрпНроХро│рпН: роиро╛роЯрпБ роЙрогро╡рпБрокрпН рокрпИрпНрпИро╛роХрпНроХрпБро▒рпИ

роорогрпНроЯро▓роЩрпНроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН роЙрогро╡рпБ роЙрокро░ро┐ роорогрпНроЯро▓роЩрпНроХро│ро╛роХрокрпН

рокро┐ро░ро┐роХрпНроХрокрпНрокроЯрпНроЯ роорогрпНроЯро▓ роорпБро▒рпИро▒роп роЕро░роЪро╛роЩрпНроХроорпН

роПрпИрпНро▒рпБроХрпНродроХро╛рогрпНроЯродрпБ.

(роЖ) роЗро▒роЯропроХ рокроЩрпНроХрпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН рооро╛роиро┐ро▓ ро╡ро░родрпНрпНродроХроорпН: роЕро░роЪро╛роЩрпНроХродрпНродро┐ройрпН

роЪро╛ро░рокрпНро╛роХ роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро▒ро│ ро╡ро╛роЩрпНроХрпБро╡родрпБ, ро▒роХропро╛ро│рпБродро▓рпН,

рокрокро╛роХрпНроХрпБро╡ро░родрпНродрпБ, рокроЪрооро┐родрпНродро▓рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН ро╡ро┐роиро┐рокропро╛роХро┐родрпНродро▓рпН

роЖроХро┐ропро╡рпИрпНро▒рпИ рокроорпИрпНродроХро╛ро│рпНро│ роЗроирпНродро┐роп роЙрогро╡рпБроХрпН роХро┤роХроорпН 1965 роЗро▓рпН

роЕро▒роороХрпНроХрокрпНрокроЯрпНроЯродрпБ. родрокро╛родрпБ роиро┐ро▒рпБро╡ройроЩрпНроХро│рпБроЯройро╛рой роЙрогро╡рпБ

родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро│ро┐ройрпН родрооро╛родрпНрод роЗро▒роЯропроХ рокроЩрпНроХрпБроХро│рпН 15.34 роЖроХрпБроорпН

1997 роЖроорпН роЖрогрпНроЯро┐ро▓рпН рооро┐ро▓рпНро▓ро┐ропройрпН роЯройрпН, 1996 роЗро▓рпН 19.88 рооро┐ро▓рпНро▓ро┐ропройрпН

роЯройрпН.

Page 21: Causes for low productivity of agriculture in India

(роЗ) родроХро╛ро│рпНроорпБродро▓рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН родрокро╛родрпБ ро╡ро┐роиро┐рокропро╛роХ роорпБро▒рпИ (рокро┐.роЯро┐.роОро╕рпН):

рокро┐.роЯро┐.роОро╕рпН роорпВро▓роорпН роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро▒ро│ ро╡ро┤роЩрпНроХрпБро╡родрпИрпНроХро╛роХ,

роОроГрокрпН.роЪро┐.роР рокро▓рпНрокро╡ро▒рпБ рооро╛роиро┐ро▓роЩрпНроХро│ро┐ро▓рпН родрокро░ро┐роп роЕро│ро╡ро┐ро▓рпН

родроХро╛ро│рпНроорпБродро▓рпН роироЯро╡роЯро┐роХрпНро▒роХроХро▒ро│ рокроорпИрпНродроХро╛ро│рпНро│

роЕройрпБроородро┐роХрпНроХрокрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ.

3. роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро▒ро│ роЗрпИроХрпНроХрпБроородро┐ родроЪропрпНродро▓рпН: роЕроЯрпБродрпНрод роорпВройрпНро▒рпБ

роЖрогрпНроЯрпБроХро│рпБроХрпНроХрпБ 3.1 рооро┐ро▓рпНро▓ро┐ропройрпН роЯройрпН рокроХро╛родрпБро▒рооро▒ропропрпБроорпН 0.19

рооро┐ро▓рпНро▓ро┐ропройрпН роЯройрпН роЕро░ро┐роЪро┐ро▒ропропрпБроорпН роЗрпИроХрпНроХрпБроородро┐ родроЪропрпНроп роЗроирпНродро┐роп роЕро░роЪрпБ

1956 роЗро▓рпН ропрпБ.роОро╕рпН.роП.ро╡рпБроЯройрпН роорпБродро▓рпН рокро┐.роОро▓рпН -480 роТрокрпНрокроирпНродродрпНродро┐ро▓рпН

ро▒роХродропро┤рпБродрпНродро┐роЯрпНроЯродрпБ. роЕродройрпНрокро┐рпИроХрпБ роЙрогро╡рпБ ро╡ро┐роиро┐рокропро╛роХродрпНродро┐ро▓рпН роЙро│рпНро│

роХрпБро▒рпИрокро╛роЯрпНро▒роЯ рокрпВро░родрпНрпНродро┐ родроЪропрпНро╡родрпИрпНроХро╛роХ роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро▒ро│

родродро╛роЯро░роирпНрпНродрпБ роЗрпИроХрпНроХрпБроородро┐ родроЪропрпНроп роЕро░роЪро╛роЩрпНроХроорпН роорпБропройрпНрпИродрпБ. роЙрогро╡рпБ

родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро│ро┐ройрпН роЗроирпНрод роЗрпИроХрпНроХрпБроородро┐ роХрпБро▒рпБроХро┐роп роХро╛ро▓родрпНродро┐ро▓рпН роЙрогро╡рпБ

роиро┐ро▒ро▓ро▒рооропро┐ро▓рпН роЪро╛родроХрооро╛рой родро╛роХрпНроХродрпНро▒род роПрпИрпНрокроЯрпБродрпНродро┐ропродрпБ, роЖройро╛ро▓рпН

роЕродрпБ роирпАрогрпНроЯ роХро╛ро▓родрпНродро┐рпИрпНроХрпБ роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ропро┐ро▓рпН рокрооро╛роЪрооро╛рой родро╛роХрпНроХродрпНро▒род

роПрпИрпНрокроЯрпБродрпНродро┐ропродрпБ.

4. ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ропро╛ро│ро░роХрпНро│рпБроХрпНроХрпБ ро╡ро┐ро▒ро▓ роЪро▓рпБро▒роХроХро│рпН:

рокро╡ро│ро╛рогрпН ро╡ро┐ро▒ро▓роХро│рпН роЖро▒рогроХрпНроХрпБро┤рпБро▒ро╡ роЕро░роЪро╛роЩрпНроХроорпН

роЕро▒роородрпНродродрпБ (рокро┐ройрпНройро░ рпН ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп родроЪро▓ро╡рпБроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН

ро╡ро┐ро▒ро▓роХро│рпБроХрпНроХро╛рой роЖро▒рогропроорпН роОрой рооро▒рпБродрокропро░ро┐роЯрокрпНрокроЯрпНроЯродрпБ) роЗродрпБ

ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп ро╡ро┐ро▒ро│родрокро╛ро░рпБроЯрпНроХро│ро┐ройрпН роХрпБро▒рпИроирпНродрокроЯрпНроЪ роЖродро░ро╡рпБ

ро╡ро┐ро▒ро▓роХро▒ро│ родро╡рпИро╛рооро▓рпН родрпАро░роорпНро╛ройро┐родрпНродро▓рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН роЕро▒ро┐ро╡ро┐рокрпНрокродрпБ

родродро╛роЯро░рокрпНро╛роХ роорпБроХрпНроХро┐ропрооро╛рой роорпБроЯро┐ро╡рпБроХро▒ро│ роОроЯрпБродрпНродрпБ ро╡ро░рпБроХро┐рпИродрпБ. роЗроирпНрод

роЖро▒рогропроорпН роХроЯроирпНрод 28 роЖрогрпНроЯрпБроХро│ро┐ро▓рпН роЗро░рпБроирпНродрпБ рокро▓рпНрокро╡ро▒рпБ ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп

рокропро┐ро░роХрпНро│рпБроХрпНроХрпБ роКроХрпНроХ ро╡ро┐ро▒ро▓роХрпН родроХро╛ро│рпНро▒роХро▒роп рокро░ро┐роирпНродрпБро▒ро░родрпНродрпБ

ро╡ро░рпБроХро┐рпИродрпБ.

Different Aspects of Food Problem

Food Problem in India has the following three aspects;

Page 22: Causes for low productivity of agriculture in India

(i) Quantitative Aspect: Supply of food grains in India is totally

inadequate as per the per capita calorie intake in India in very low in

comparison to other developing countries.

(ii) Qualitative Aspects: There is a deficiency in the nutrient content of

the diet of average Indian and this deficiency is mostly marked in

respect of sugar, fish and milk.

(iii) High Prices of Food grains: In India, the prices of food grains have

been rapidly increasing and prices were doubled in 1970-71 as compared

to that of 1960-61.

роЙрогро╡рпБ роЪро┐роХрпНроХро▓ро┐ройрпН родро╡ро╡рпНрокро╡ро▒рпБ роЕроорпНроЪроЩрпНроХро│рпН

роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН роЙрогро╡рпБрокрпН рокро┐ро░роЪроЪрпНро┐ро▒рой рокро┐ройрпНро╡ро░рпБроорпН роорпВройрпНро▒рпБ роЕроорпНроЪроЩрпНроХро▒ро│роХрпН

родроХро╛рогрпНроЯрпБро│рпНро│родрпБ;

(i) роЕро│ро╡рпБ роЕроорпНроЪроорпН: роорпИрпНрпИ ро╡ро│ро░рпБроорпН роиро╛роЯрпБроХро│рпБроЯройрпН роТрокрпНрокро┐роЯрпБро▒роХропро┐ро▓рпН роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН

родройро┐роирокро░ рпНроХрокро▓ро╛ро░ро┐ роЙроЯрпНродроХро╛ро│рпНро│ро▓рпН рокроЯро┐ роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро│рпН

ро╡ро┤роЩрпНроХрпБро╡родрпБ роорпБрпИрпНро▒ро┐ро▓рпБроорпН рокрокро╛родро╛родрпБ.

(ii) родро░рооро╛рой роЕроорпНроЪроЩрпНроХро│рпН: роЪро░ро╛роЪро░ро┐ роЗроирпНродро┐ропро░ро┐ройрпН роЙрогро╡ро┐ройрпН роКроЯрпНроЯроЪроЪрпНродродрпНрпБ

роЙро│рпНро│роЯроХрпНроХродрпНродро┐ро▓рпН роХрпБро▒рпИрокро╛роЯрпБ роЙро│рпНро│родрпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН роЪро░роХрпНрпНроХро▒ро░, роорпАройрпН роорпИрпНро▒рпБроорпН рокро╛ро▓рпН

роЖроХро┐ропро╡рпИрпНро▒ро┐ро▓рпН роЗроирпНрод роХрпБро▒рпИрокро╛роЯрпБ родрокро░рпБроорпНрокро╛ро▓рпБроорпН роХрпБро▒ро┐роХрпНроХрокрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ.

(iii) роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро│ро┐ройрпН роЙропро░ рпНро╡ро┐ро▒ро▓роХро│рпН: роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН, роЙрогро╡рпБ

родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро│ро┐ройрпН ро╡ро┐ро▒ро▓роХро│рпН рокро╡роХрооро╛роХ роЕродро┐роХро░ро┐родродрпНрпБ ро╡ро░рпБроХро┐ройрпНрпИрой, 1960-61 роЙроЯройрпН

роТрокрпНрокро┐роЯрпБроорпНрокрокро╛родрпБ 1970-71ро▓рпН ро╡ро┐ро▒ро▓роХро│рпН роЗро░роЯрпНроЯро┐рокрпНрокро╛роХро┐рой.

weaknesses of agriculture in India

Adoption of new agricultural strategy through Intensive Area

Development Programme (IADP) and HYVP led to the growth of

capitalist farming in Indian agriculture as the adoption of these

programmes were very much restricted among the big farmers,

necessitating a heavy amount of investment.

Page 23: Causes for low productivity of agriculture in India

The new agricultural strategy failed to recognise the need for

institutional reforms in Indian agriculture.

Green revolution widened the disparity in income among the rural

population.

New agricultural strategy along with increased mechanisation of

agriculture created a problem of labour displacement.

Green revolution widened the inter-personal disparities in farm

production and income.

Green revolution has led to some undesirable social consequences

arising from incapacitation due to accidents and acute poisoning

from the use of pesticides.

роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН рокро▓ро╡рпАройроЩрпНроХро│рпН

родрпАро╡ро┐ро░ рокроХрпБродро┐ роЕрокро┐ро╡ро┐ро░рпБродрпНродро┐ родро┐роЯрпНроЯроорпН (роРроПроЯро┐рокро┐) роорпИрпНро▒рпБроорпН

роОроЪ.рпНроТропрпН.ро╡ро┐.рокро┐ роорпВро▓роорпН рокрпБродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп

роорпВрокро▓ро╛рокро╛ропродро▒рпНрод роПрпИрпНро▒рпБроХрпНродроХро╛ро│рпНро╡родрпБ роЗроирпНродро┐роп

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ро▓рпН роорпБродро▓ро╛ро│ро┐родродрпНрпБро╡ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН

ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐роХрпНроХрпБ ро╡ро┤ро┐ро╡роХрпБродрпНродродрпБ, роПродройройро┐ро▓рпН роЗроирпНрод

родро┐роЯрпНроЯроЩрпНроХро▒ро│ роПрпИрпНро▒рпБроХрпНродроХро╛ро│рпНро╡родрпБ родрокро░ро┐роп

Page 24: Causes for low productivity of agriculture in India

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│ро┐ро▒роЯрокроп рооро┐роХро╡рпБроорпН

роХроЯроЯрпНрпБрокрпНрокроЯрпБродрпНродрокрпНрокроЯрпНроЯродрпБ, роЗродройро╛ро▓рпН роЕродро┐роХ роЕро│ро╡рпБ

роорпБродро▓рпАроЯрпБ рокродро▒ро╡рокрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ.

рокрпБродро┐роп рокро╡ро│ро╛рогрпН роорпВрокро▓ро╛рокро╛ропроорпН роЗроирпНродро┐роп

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ро▓рпН роиро┐ро▒рпБро╡рой роЪрпАро░родрпНро┐ро░рпБродрпНродроЩрпНроХро│ро┐ройрпН

роЕро╡роЪро┐ропродрпНро▒род роЕроЩрпНроХрпАроХро░ро┐роХрпНроХрод рпНродро╡ро▒ро┐ро╡ро┐роЯрпНроЯродрпБ.

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯроЪрпНро┐ роХро┐ро░ро╛роорокрпНрокрпБрпИ роороХрпНроХро│ро┐ро▒роЯрокроп

ро╡ро░рпБрооро╛ройродрпНродро┐ройрпН роПрпИрпНрпИродрпНродро╛ро┤рпНро▒ро╡ ро╡ро┐ро░ро┐ро╡рпБрокроЯрпБродрпНродро┐ропродрпБ.

рокрпБродро┐роп ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп роорпВрокро▓ро╛рокро╛ропроорпН ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН

роЗропроирпНродро┐ро░рооропрооро╛роХрпНроХро▓рпБроЯройрпН родродро╛ро┤ро┐ро▓ро╛ро│ро░ рпН

роЗроЯрокрпНродрокропро░роЪрпНроЪрпНро┐ роЪро┐роХрпНроХро▒ро▓ роЙро░рпБро╡ро╛роХрпНроХро┐ропродрпБ.

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯроЪрпНро┐ рокрогрпНро▒рог роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ роорпИрпНро▒рпБроорпН

ро╡ро░рпБрооро╛ройродрпНродро┐ро▓рпН родройро┐рокрпНрокроЯроЯрпН рокро╡ро▒рпБрокро╛роЯрпБроХро▒ро│

ро╡ро┐ро░ро┐ро╡рпБрокроЯрпБродрпНродро┐ропродрпБ.

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯроЪрпНро┐ ро╡ро┐рокродрпНродрпБроХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН

рокрпВроЪроЪрпНро┐роХрпНродроХро╛ро▓рпНро▓ро┐роХро│ро┐ройрпН рокропройрпНрокро╛роЯроЯрпНро┐ро▓ро┐ро░рпБроирпНродрпБ

роХроЯрпБро▒рооропро╛рой ро╡ро┐ро╖роорпН роХро╛ро░рогрооро╛роХ роЗропро▓ро╛ро▒рооропро╛ро▓рпН

роОро┤рпБроорпН роЪро┐ро▓ ро╡ро┐ро░рпБроорпНрокродрпНродроХро╛род роЪроорпВроХ ро╡ро┐ро▒ро│ро╡рпБроХро│рпБроХрпНроХрпБ

ро╡ро┤ро┐ро╡роХрпБродрпНродродрпБ.

Achievements of New Green Revolution in India / роЗроирпНродро┐ропро╛ро╡ро┐ро▓рпН

рокрпБродро┐роп рокроЪрпБроорпИрокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропро┐ройрпН роЪро╛родрооройроХро│рпН

(i) Increase in Per Hectare Productivity:

Per hectare productivity of all crops e.g. wheat, rice, cotton, gram, maize and

bajra has increased. It is due to better seeds.Chemical fertilizers, irrigation

and mechanization of agriculture.

(i) роТро░рпБ родрпЖроХрпНрокроЯро░рпБроХрпНроХрпБ роЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпН роЕродро┐роХро░ро┐рокрпНрокрпБ:

Page 25: Causes for low productivity of agriculture in India

роЕро▒ройродрпНродрпБ рокропро┐ро░роХрпНро│ро┐ройрпН родрпЖроХрпНрокроЯро░ рпНроЙрпИрпНрокродрпНродро┐родрпНродро┐рпИройрпН роО.роХро╛.

рокроХро╛родрпБро▒роо, роЕро░ро┐роЪро┐, рокро░рпБродрпНродро┐, роХро┐ро░ро╛роорпН, роороХрпНроХро╛роЪрокрпНроЪро╛ро│роорпН роорпИрпНро▒рпБроорпН

рокроЬрпНро░ро╛ роЕродро┐роХро░ро┐родрпНродрпБро│рпНро│родрпБ. роЗродрпБ роЪро┐рпИроирпНрод ро╡ро┐ро▒родроХро│ро╛ро▓рпН

роПрпИрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ. рокро╡родро┐ропро┐ропро▓рпН роЙро░роЩрпНроХро│рпН, роирпАро░рокрпНрпНрокро╛роЪройроорпН роорпИрпНро▒рпБроорпН

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНро▒род роЗропроирпНродро┐ро░рооропрооро╛роХрпНроХрпБродро▓рпН.

(ii) Development of Industries:

Green Revolution has positive effect on development of Industries.

Industries manufacturing agricultural tools like tractors, diesel engines,

combines, threshers and pumping sets have been installed. International

Tractors Ltd. тАШSonalikaтАЩ, Standard Tractors Ltd. are some example.

(ii) родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроХро│ро┐ройрпН ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐:

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроХро│ро┐ройрпН ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐ропро┐ро▓рпН роЪро╛родроХрооро╛рой

ро╡ро┐ро▒ро│ро▒ро╡роХрпН родроХро╛рогрпНроЯрпБро│рпНро│родрпБ. роЯро┐ро░ро╛роХрпНроЯро░роХрпНро│рпН, роЯрпАроЪро▓рпН

роОройрпНроЬро┐ройрпНроХро│рпН, роХро╛роорпНро▒рокройрпНроХро│рпН, родрпНродро░ро╖ро░роХрпНро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН рокроорпНрокро┐роЩрпН

родроЪроЯрпН рокрокро╛ройрпНрпИ ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп роХро░рпБро╡ро┐роХро▒ро│ роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ родроЪропрпНропрпБроорпН

родродро╛ро┤ро┐ро▓рпНроХро│рпН роиро┐ро▒рпБро╡рокрпНрокроЯрпНроЯрпБро│рпНро│рой. роЗройрпНроЯро░рокрпНроиро╖ройро▓рпН

роЯро┐ро░ро╛роХрпНроЯро░ро╕рпНрпН ро▓ро┐рооро┐родроЯроЯрпН тАШрокроЪро╛ройро╛ро▓ро┐роХро╛тАЩ, ро╕рпНроЯро╛рогрпНроЯро░роЯрпНрпН

роЯро┐ро░ро╛роХрпНроЯро░ро╕рпНрпН ро▓ро┐рооро┐родроЯроЯрпН роЪро┐ро▓ роОроЯрпБродрпНродрпБроХрпНроХро╛роЯрпНроЯрпБроХро│рпН.

(iii) Prosperity to Farmers:

Green Revolution has brought prosperity to Farmers. Agriculture is regarded

as a profitable occupation. Demand for consumer goods in Punjab has

increased. Standard of living has gone up in Punjab.

Page 26: Causes for low productivity of agriculture in India

(iii) ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпБроХрпНроХрпБ родроЪро┤ро┐рокрпНрокрпБ:

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХро│рпБроХрпНроХрпБ родроЪро┤ро┐рокрпНро▒рокроХрпН

родроХро╛роЯрпБродрпНродрпБро│рпНро│родрпБ. ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропроорпН роТро░рпБ роЗро▓ро╛рокроХро░рооро╛рой

родродро╛ро┤ро┐ро▓ро╛роХ роХро░рпБродрокрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ. рокроЮрпНроЪро╛рокро┐ро▓рпН роирпБроХро░рокрпНро╡ро╛ро░ рпН

родрокро╛ро░рпБроЯрпНроХро│рпБроХрпНроХро╛рой рокродро▒ро╡ роЕродро┐роХро░ро┐родрпНродрпБро│рпНро│родрпБ. рокроЮрпНроЪро╛рокро┐ро▓рпН

ро╡ро╛ро┤рпНроХрпНро▒роХродрпН родро░роорпН роЙропро░роирпНрпНродрпБро│рпНро│родрпБ.

(iv) Effect on Consumers:

Green revolution has brought prosperity to rural masses. Bumper crops have

generated employment opportunities for rural masses. Their standard of

living has developed.

(iv) роирпБроХро░рокрпНро╡ро╛ро░ рпНроорпАродро╛рой ро╡ро┐ро▒ро│ро╡рпБ:

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ роХро┐ро░ро╛роорокрпНрокрпБрпИ роороХрпНроХро│рпБроХрпНроХрпБ родроЪро┤ро┐рокрпНро▒рокроХрпН

родроХро╛роЯрпБродрпНродрпБро│рпНро│родрпБ. рокроорпНрокро░ рпНрокропро┐ро░роХрпНро│рпН роХро┐ро░ро╛роорокрпНрокрпБрпИ роороХрпНроХро│рпБроХрпНроХрпБ

рокро╡ро▒ро▓ ро╡ро╛ропрпНрокрпНрокрпБроХро▒ро│ роЙро░рпБро╡ро╛роХрпНроХро┐ропрпБро│рпНро│рой. роЕро╡ро░роХрпНро│ро┐ройрпН

ро╡ро╛ро┤рпНроХрпНро▒роХродрпН родро░роорпН ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐ропро▒роЯроирпНродрпБро│рпНро│родрпБ.

(v) Increase in Production:

The main achievement of Green revolution is increase in production. In

1965-66 production of food grains was 33.89 lakh tonnes. In 1980-81 the

output became 119 lakh tonnes.

(v) роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ропро┐ро▓рпН роЕродро┐роХро░ро┐рокрпНрокрпБ:

рокроЪрпБро▒роо рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропро┐ройрпН роорпБроХрпНроХро┐роп роЪро╛родро▒рой роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ропро┐ро▓рпН

роЕродро┐роХро░ро┐рокрпНрокрпБ роЖроХрпБроорпН. 1965-66ро▓рпН роЙрогро╡рпБ родро╛ройро┐ропроЩрпНроХро│ро┐ройрпН

Page 27: Causes for low productivity of agriculture in India

роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ 33.89 ро▓роЯрпНроЪроорпН роЯройрпН. 1980-81ро▓рпН роЙрпИрпНрокродрпНродро┐ 119 ро▓роЯрпНроЪроорпН

роЯройрпНройро╛роХ рооро╛ро▒ро┐ропродрпБ.

vi) Effect on Rural Employment:

Due to multiple cropping and excessive uses of chemical fertilizers, the

demand for labour increased. At sowing and harvesting time, acute shortage

of labour is experienced. So green revolution has generated employment.

vi) роХро┐ро░ро╛роорокрпНрокрпБрпИ рокро╡ро▒ро▓ро╡ро╛ропрпНрокрпНрокрпБ роорпАродро╛рой ро╡ро┐ро▒ро│ро╡рпБ:

рокро▓ рокропро┐ро░роХрпНро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН ро░роЪро╛ропрой роЙро░роЩрпНроХро│ро┐ройрпН

роЕродро┐роХрокрпНрокроЯро┐ропро╛рой рокропройрпНрокро╛роЯрпБ роХро╛ро░рогрооро╛роХ, роЙро▒ро┤рокрпНрокрпБроХрпНроХро╛рой

рокродро▒ро╡ роЕродро┐роХро░ро┐родрпНродродрпБ. ро╡ро┐ро▒родрокрпНрокрпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН роЕро▒рпБро╡ро▒роЯ

рокроиро░родрпНродро┐ро▓рпН, роЙро▒ро┤рокрпНрокро┐ройрпН роХроЯрпБро▒рооропро╛рой рокрпИрпНрпИро╛роХрпНроХрпБро▒рпИ

роЕройрпБрокро╡ро┐роХрпНроХрокрпНрокроЯрпБроХро┐рпИродрпБ. роОройрокро╡ рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐

рокро╡ро▒ро▓ро╡ро╛ропрпНрокрпНро▒рок роЙро░рпБро╡ро╛роХрпНроХро┐ропрпБро│рпНро│родрпБ.

(vii) Ploughing Back of Profits:

The another positive effect of Green Revolution is the ploughing back of

increased profits in agriculture. A study conducted by Punjab Agriculyure

University PAU Ludhiana revealed that a farmer reinvests 55% of his family

income in the development of his fields, 49% in short period investment and

6% in long term investment in land improvement and agriculture

implements.

(vii) ро▓ро╛рокродрпНро▒род роЙро┤рпБродро▓рпН:

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ропро┐ройрпН роорпИрпНродрпИро╛ро░рпБ рокроиро░роорпНро▒рпИропро╛рой ро╡ро┐ро▒ро│ро╡рпБ

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ро▓рпН роЕродро┐роХро░ро┐родрпНрод роЗро▓ро╛рокроЩрпНроХро▒ро│ роЙро┤рпБродро▓рпН роЖроХрпБроорпН.

PAU ро▓рпВродро┐ропро╛ройро╛ роироЯродрпНродро┐роп роЖропрпНро╡ро┐ро▓рпН, роТро░рпБ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐ родройродрпБ

Page 28: Causes for low productivity of agriculture in India

роХрпБроЯрпБроорпНрок ро╡ро░рпБрооро╛ройродрпНродро┐ро▓рпН 55% родройродрпБ ро╡ропро▓рпНроХро│ро┐ройрпН

ро╡ро│ро░роЪрпНроЪрпНро┐ропро┐ро▓рпН, 49% роХрпБро▒рпБроХро┐роп роХро╛ро▓ роорпБродро▓рпАроЯрпНроЯро┐ро▓рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН 6%

роирпАрогрпНроЯ роХро╛ро▓ роорпБродро▓рпАроЯрпНроЯро┐ро▓рпН роиро┐ро▓ рокроороорпНрокро╛роЯрпБ роорпИрпНро▒рпБроорпН ро╡ро┐ро╡роЪро╛роп

роХро░рпБро╡ро┐роХро│ро┐ро▓рпН роорпБродро▓рпАроЯрпБ родроЪропрпНроХро┐рпИро╛ро░ рпН роОройрпНро▒рпБ

родродро░ро┐ропро╡роирпНродрпБро│рпНро│родрпБ.

(viii) Changes in Thinking:

Green Revolution has changed the thinking of rural folk. The farmer has

adopted new techniques of agriculture and they participate in Kisan melas

organised by Punjab Agriculyure University PAU Ludhiana and gather new

knowledge and apply it in agriculture.

(viii) роЪро┐роирпНродро▒ройропро┐ройрпН рооро╛рпИрпНрпИроЩрпНроХро│рпН:

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ роХро┐ро░ро╛роорокрпНрокрпБрпИ роороХрпНроХро│ро┐ройрпН роЪро┐роирпНродро▒ройро▒роп

рооро╛рпИрпНро▒ро┐ро╡ро┐роЯрпНроЯродрпБ. ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ройрпН рокрпБродро┐роп

роирпБроЯрпНрокроЩрпНроХро▒ро│ рокро┐ройрпНрокрпИрпНро▒ро┐ропрпБро│рпНро│ро╛ро░,рпН роЕро╡ро░роХрпНро│рпН PAU

ро▓рпВродро┐ропро╛ройро╛ роПрпИрпНрокро╛роЯрпБ родроЪропрпНрод роХро┐роЪро╛ройрпН рокрооро│роЩрпНроХро│ро┐ро▓рпН

рокроЩрпНрокроХрпИрпНро▒рпБ рокрпБродро┐роп роЕро▒ро┐ро▒ро╡ рокроЪроХро░ро┐родрпНродрпБ ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропродрпНродро┐ро▓рпН

рокропройрпНрокроЯрпБродрпНродрпБроХро┐рпИро╛ро░роХрпНро│рпН.

(ix) Capitalistic Farming:

Page 29: Causes for low productivity of agriculture in India

Financial resources are needed for taking full advantage of green revolution.

Financial resources are provided by Banks and co-operative societies. These

provide loans to farmer on easy terms.

ix) роорпБродро▓ро╛ро│ро┐родрпНродрпБро╡ рокро╡ро│ро╛рогрпНро▒роо:

рокроЪрпБро▒роорокрпН рокрпБро░роЯрпНроЪро┐ро▒роп роорпБро┤рпБро▒рооропро╛роХрокрпН рокропройрпНрокроЯрпБродрпНрод роиро┐родро┐

роЖродро╛ро░роЩрпНроХро│рпН рокродро▒ро╡. роиро┐родро┐ роЖродро╛ро░роЩрпНроХро│рпН ро╡роЩрпНроХро┐роХро│рпН роорпИрпНро▒рпБроорпН

роХрпВроЯрпНроЯрпБрпИро╡рпБ роЪроЩрпНроХроЩрпНроХро│ро╛ро▓рпН ро╡ро┤роЩрпНроХрокрпНрокроЯрпБроХро┐ройрпНрпИрой. роЗро▒ро╡

ро╡ро┐ро╡роЪро╛ропро┐роХрпНроХрпБ роОро│ро┐родро╛рой родроЪро╛рпИрпНроХро│ро┐ро▓рпН роХроЯройрпНроХро▒ро│

ро╡ро┤роЩрпНроХрпБроХро┐ройрпНрпИрой.