‘’

လပေသာစကားလးမားႏငလပေသာစကားလးမားႏငအကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအကညးတနရပဆးေသာလပရပမား

အာရအေ၀းေျပးလမးမၾကး

ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

အာရလမးမစမကနးမားသည ကရငျပညနယအတြငးရ ေကးလကေနရပ ရြာလထအတြက အကးေကးဇးမား ယေဆာငလာေပးႏငသညအလားအ လာမားစြာရပါေသာလညး စမကနးအား ဒမကေရစစနစကကႏငပြင လငးျမငသာမႈရစြာျဖင အေကာငအထညေဖာမသာ ထကသ႕အကးအ ျမတမားကရမညျဖစသည။ လကေတြ႕တြငမ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငးခ ရမႈမားစြာျဖစပြားလကရေနေသာ ပဋပကၡဇနမားႏင ရြာသရြာသားမား ၏အခြငအေရးလြယကစြာ ခးေဖါကျခငး ခရႏငေသာေနရာမားတြင ေဒသခရပရြာလထမားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားအား သတငး အခကအလကမား ပြငလငးျမငသာစြာချပျခငးမရဘ သတငးမားက ဖးကြယထမခနကာ အဆပါစမကနးမားကအေကာငအထညေဖၚေနၾက သည။ ကရငျပညနယအတြငးျပလပမည အၾကးစားစမကနးမားသည ျပည ဝေသာၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမားရရၿပး ဒမကေရစအခြငအ ေရးကအာမခေသာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခသည ဖယဒရယျပညေထာင စေပၚေပါကၿပးသညအခနအထ ေစာငသငသည။ ၎အစား အာရအေဝး ေျပးလမးမစမကနးျပလပလသမားသည နယစပျဖတေကာကနသြယ မႈမရရမည ၾကးမားသည အျမတအစြနးအလားအလာမား၏တြနးအား ျဖင အႏရယရသညစမကနးအား ျမနျမနဆနဆနၿပးစးေစရန လငျမန စြာအေကာငအထညေဖၚခ ၾကသည။

ကရငၿငမးခမးေရးအေထာကအကျပ ကြနယကအာရအေ၀းေျပးလမးမစမကနးသည ကရင ျပညနယအတြငး ၿငမးခမး

ေရးအားထခကေလာပါးေစသည။ ဇလငလ ၁၀ ရက၊ ၂၀၁၅

4.6 368.6 x 262 mm

မကႏာဖးဓါတပ - ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ (ဒေကဘေအ) ႏင ကရငျပည နယ နယျခားေစာငတပတ႕အၾကား တကပြျဖစပြား ေနစဥအေတာ အတြငးအာရအေဝးေျပးလမးမေပၚတြင ကငးလညေနေသာ နယျခား ေစာငတပကေတြ႕ရစဥ။ (ဓါတပ - KHRG)

ေနာကေကာဓါတပ - သကၤနးညေနာငႏင ေကာကရတအၾကားရ အာရလမးမ (AH1) အပငးကေတြ႕ရစဥ။ (ဓါတပ - KHRG)

ေကးဇးတြငလႊာေကးဇးတြငလႊာ

ပထမဥးဆးအေနျဖင ေၾကကရႊ႕စးရမမႈမားၾကားကခါးသးေသာ မမ အေတြ႕အၾကမားက ေဝမဖလယေပးခသည ေဒသခလထအားလး ကကြႏပတ႕အထးတငရသလ ၎တ႕ႏငထပတစတထခကဝမး နညးရပါေၾကာငးေျပာၾကားလပါသည။ ဤအစရငခစာျဖစေျမာက ေရးအတြက မမ၏အသကအႏရယက ပဓာနမထားဘ အာရလမး မတစေလာကရ ရြာသရြာသားမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈျပလပခ ေသာ THWEE လထဖြ႕ၿဖးတးတကေရးကြနရကမ အဖြ႕ဝငမား အား KHRG ႏင KESAN အေနျဖင လကလကလလ ေကးဇးတငေၾကာငး ေျပာၾကားလပါသည။ THWEE ၊ KHRG ႏင KESAN တ႕သည ဤ အစရငခစာႏငပတသကၿပး ဥပေဒပငးဆငရာ သးသပမႈမားျဖင အားျဖညကညေပးခသည International Senior Lawyers Program၊ အခကအလကမား ေကာကယရာတြငေသာလညး ေကာငး၊ အစရငခစာျပစရာတြငေသာလညးေကာငး၊ ပႏပထတ ေဝရာတြငေသာလညးေကာငး၊ ပါဝငကညအားျဖညေပးခေသာ Anya Chang Depuy ၊ Jared Naimark ႏင Nick Lo၊ ထ႕ျပင အစရင ခစာျဖစေျမာကေရးအတြက ေငြေၾကးေထာကပေပးခေသာ The Border Consortium (TBC) ႏင ေပါငးကးအဖြ႕အစညးအားလး က ေကးဇးတငလပါသည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

2

မာတကာမာတကာ

I နဒါနး.................................................................................................................................................................................. ၃

II အဓကကသညေတြ႕ရခကမား........................................................................................................... ၅

III ေျမပမား......................................................................................................................................................................... ၈

IV သေတသနျပသညနညးနာ...................................................................................................................... ၉

V သကၤနးညေနာငမေကာကရတသ႕ေဖာကလပထားသည အာရအေ၀းေျပးလမးမသစေပၚက လ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမာ........................................................................................................................................................ ၁၀

VI အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ၏ ေကာကရတ - အႏၵလမး အပငးကအဆငျမႇငေဆာကလပ မည စမကနးႏင စပလဥး၍ အလြနအမငး စး ရမခကမား.................................................................................. ၁၈

VII ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ ျပနလညေနရာခထားေရး အစအစဥသည ေငြေၾကးပစ ေလာေၾကးေပးျခငးက လြမားစြာ ဥးစားေပးေဆာငရြကသည။.................................................................................................................. ၃၂

VIII ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနမ အဆျပထားေသာ မေကနပခကတငၾကား ေျဖရငးေပးျခငးလပငနးယႏရားသည လေလာကမႈႏင ရငးလငး ျပတသားမႈမရ။.............................................................................. ၃၆

IX ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏငအရပျပညသလထ၏လၿခေရးက ထခကျခငး ................................................................................................................................................................ ၃၉

X နဂး ...................................................................................................................................................................................... ၄၆

XI အႀကေပးခကမား ............................................................................................................................................. ၄၈

မတတမး ကရငျပညနယအတြငးရ အာရအေဝးေျပးလမးမအနး ျဖစပြားခေသာ ပဋပကၡ မတတမးမား......................................................................................... ၅၂

3လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

IIနဒါနးနဒါနး

အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ႏင ထငးနငင၏ “အမနးျခငးနငငမားစးပြား ေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးေအဂငစ” (NEDA) တ႕ သည ျမနမာျပညေတာငပငး၊ ကရငျပညနယအတြငး အေဝးေျပးလမး မေဖာကလပမႈအတြက ေငြေၾကးေထာကပေပးေနသည။ ထေဒသ သည ျပညတြငးစစၾကာရညစြာျဖစပြားရာ ေနရာျဖစသည။ စမကနး ၏ရညရြယခကသည မဟာမေခါငေဒသခြ၏အထငကရစမကနးတစ ချဖစသညအေရ႕-အေနာကစးပြားေရးစႀကၤန (EWEC) ႏင အမတ (၁) အာရအေဝးေျပးလမးမ (AH1) အၾကားလစဟာေနေသာ ခတဆကမႈက ဆကသြယရနပငျဖစသည။ စမကနးမားသည ကရငျပညနယအတြငး ကရငျပညနယနင ရနကနၿမ႕အၾကား၊ ထငးႏင ျမန မာအၾကား၊ ထမ တစဆငေတာငအာရႏငအေရ႕ ေတာငအာရ ေဒသတစခြင ဆကသြယသြားလာမႈပမတးတကေကာငးမြနလာေစရန ရညရြယသည။

“အမနးျခငးႏငငမားစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈပးေပါငးေဆာငရြကေရး ေအဂငစ” (NEDA) သည ထငးႏငငနယစပ၊ သကၤနးညေနာငမ ေကာကရတၿမ႕သ႕ ေျဖာငတနးစြာ ေဖာကလပထားသည အေဝးေျပးလမးမသစအတြက ေငြေၾကးေထာကပေပးခသည။ လမးတညေဆာက မႈၿပးစးသြား သညေနာက အမားျပညသအသးျပႏငရန အေဝးေျပးလမးမသစက ၂၀၁၅ ခႏစ ၾသဂတလတြင တရားဝငဖြငလစေပးခသည။ ဤစမကနး ေၾကာင ထငးႏငျမနမာႏငငအၾကား လမးပနးဆကသြယမႈေကာငးမြနလာသလ တစဖက၌ စမကနးတြင သငေလာေသာတငပငညႇႏႈငးမႈ သ႕မ ဟတ လေလာကေသာ/ေကနပေလာကေသာ ေလာေၾကးေငြမေပးပရြာ သရြာသားမားထမ ေျမယာမားႏငပငဆငမႈမားက အတငးအကပသမးယခသညမားရခကာ ယခအစရငခစာကထအခက အလကမားက မတတမးတငထားသည။ လကရတြင အာရဖြ႕ၿဖးေရး ဘဏ (ADB)သညေကာကရတမအႏၵအၾကား လကရရၿပးသားအေဝး ေျပးလမးမက အဆင

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

4

ျမႇငရနအတြက ေငြေၾကးေထာကပေနၿပး၊ ၂ဝ၁၆ ခႏစအတြငး ေ ဆာက လပမႈမား စတငမညျဖစသည။ စမကနးေၾကာင သကေရာကမႈခရႏင သည ေဒသခလထ၏အခြငအေရးမားက အကာအကြယေပးရန ကတျပ ထားေသာလညး အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည NEDA ကသ႕ လ႕အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ဥးတညေနသည အလားတအမားမးက ထပမကးလြနႏငသည အလားအလာမားရေနသည။

ထ႕ျပငလြနခသညနစအတြငး အဆပါစမကနးဧရယာအတြငး ဒေကဘေအ1

နင ျမနမာအစးရတပ/နယျခားေစာငတပအၾကား တကပြမားႀကမဖနမား စြာျဖစပြားခသည။ စးပြားေရးအရအကြကကၿပး ေငြဝငရလြယေသာအ ေဝးေျပးလမးမသစက အၿပငအဆငထနးခပႏငရန အားၿပငမႈမား ေၾကာင တကပြမားျဖစပြားရၿပး၊ အကးဆကအျဖစ နဂကတညးကပင ထလြယရလြယျဖစသည ကရငျပညနယ၏ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက မ တညမၿငမျဖစေစၿပး ျပညသလအတြက လၿခမႈကငးမေစသည။

ထ႕ေၾကာင ဤအစရငခစာ၏ ရညရြယခကမာမေျဖရငးရေသးသညလ႕ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား၊ ကရငျပညနယအတြငး အေဝးေျပးလမးမ ေဖာကလပမႈေၾကာင ျဖစပြားရသည ပဠပကၡမား၏စးရမဖြယရာအေျခအ ေနမားကေဖာျပရနႏင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ႏင ၎၏ လပေဖာ ကငဖကမား ေနာကထပအဆငျမႇငတငမည အေ၀းေျပးလမးမတးခ႕ေရး ျပငဆငရာတြင အလားတအမားမားက ကးလြနျခငးမေရာငၾကဥႏငေစ ေရးအတြကျဖစသည။

5လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

၁။ ထငးနငငကေငြေၾကးေထာကပ၍ သကၤနးညေနာငႏငေကာကရတအၾကားေဖာကလပထားသည အာရအေ၀းေျပးလမးမသစသည ယခအခါေနာကဆကတြအကးဆကမားကခစားေနရသည ေဒသခလမႈအသငးအ၀ငး၏ FPIC ေခၚ အခနမၾကတငသတငးအခကအလကရရကာ လြတလပစြာသေဘာထားေပးပငခြငက သသသာသာခးေဖာကခ သည။ အကးအဆကခစားရသညရြာသရြာသားမားသည စမကနးနငပတသက၍ အသ

ေပးျခငး သ႕မ ဟတ ေဆြးေႏြးတငပငျခငးက မညသညအခါမမရရခပ လမးေဖာက လပေရးလပငနးစတငသည အခါမပင စမကနးအေၾကာငးက သခရသည။

အနညးဆးအမေထာငစ (၁၇) စသည ကရငျပညနယအစးရက ထတျပနေသာ အမန႕ေၾကာင ထကတနသညေလာေၾကးမားမရရပ ၎တ႕၏ေျမယာမားႏငပငဆငမႈမားက မမဆႏၵမပါဘ အတငးအဓမၼစြန႕လႊတခရသည။

စမကနးအတြက ကနဥးသဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာစးစမးေလလာမႈ (IEE) ႏင ပတသက၍ေသာလညးေကာငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငအေပၚ အကးသကေရာက မႈဆနးစစအကျဖတခက (EIA) ႏငပတသက၍ေသာလညးေကာငး၊ လပေဆာင ထားသညဟေသာ သကေသအခကအလကမားက လသရငၾကား ထတေဖၚချပ ထားျခငးမရခေခ။

စမကနး၏အကးဆကအျဖစ ျဖစပြားေသာသဘာဝပတဝနးကငဆငရာထခကမႈမတစဆင ရြာသရြာသားမား၏ စကပးေျမမားပကစးရေသာလညး ေလာေၾကးေပး ေဆာငျခငးမား မရခေခ။

ေရဆငးပကလငးတပဆငမႈစနစအားနညးျခငးေၾကာင တစဖကတြငေရအလြနမား ေနၿပး ကနတစဖကတြင ေရအလအေလာကမရျခငးေၾကာင လမးေဖာကလပရာ လမးနေဘးတစဖကတစခကရလယေျမမားတြင စပါးထြကႏႈနးကဆငးလာခ သည။

စမကနးအကးဆကခစားရသမားသည ၎တ႕၏နစနာဆးရႈးမႈမားအတြက မတ မႈမရေသာ ေလာေၾကးေငြက လကခရန အတငးအဓမၼဖအားေပးျခငး ခရသည။

ေလာေၾကးေငြမညသညပမာဏလကခရရမညဆသညႏငပတသက၍ရြာသရြာသားမား ႏငေဆြးေႏြးတငပငျခငးေသာလညးေကာငး၊ အႀကဥာဏရယျခငးေသာလညးေကာငး၊ မရခပါ။ ေလာေၾကးေငြပမာဏက ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာနက ၾကတငသတမတ ထားၿပးျဖစသည။

IIIIအဓကကသညေတြ႕ရခကမားအဓကကသညေတြ႕ရခကမား

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

6

ထခကမႈကေလာပါးေစရနႏင စမကနး၏ဆးကးသကေရာကမႈက ရငဆငခစားရသမား ၏အခြငအေရးမားက ကာကြယေပးႏငရနအတြက လထမေကနပခကႏငတငျပခက မားက လကခေျဖရငးသညလပထးလပနညးစနစမား ဖြ႕စညးထားေပးျခငးမရ။

ေျမယာဆးရႈးသမားအတြက ျပနလညေနရာခထားသည အစအစဥလညးမရပါ။

စမကနးေၾကာင ေျမယာဆးရႈးကာ အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနးထခကပကစးရေသာ ေျမယာကသာအဓကမခအားထားေနရသည လယသမားမားအတြက၊ ေျမ ယာအစားထးျပနေပးသည စစဥမႈမားမရပါ။

လမးစမကနးေၾကာင ေနအမပကဆးဆးရႈးလကရသညလထႏင ေတြ႕ဆညႇႏႈငး တငပငျခငး သ႕မဟတ ၎တ႕အတြက ျပနလညအေျခခသညအစအစဥမားျပ လပေပးျခငးမရပါ။

၂။ ေကာကရတ - အႏၵအၾကားအေ၀းေျပးလမးမက တးခ႕အဆငျမႇငသြားမညစမကနး တြင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ႏငျမနမာေဆာကလပေရးဝနႀကး႒ာနသည အလားတအမားမားကထပမကးလြနမည အေျခအေနတြငရသည။

စမကနးႏငပတသက၍ ရြာသရြာသားမားက ကးေၾကာငးဆေလာစြာ အသေပးျခငး သ႕မဟတ ညႇႏႈငးတငပငေဆြးေႏြးျခငးမရခပါ။ ဒဇငဘာလ (၂) ရကမ (၅) ရက ေန႕အတြငး ေဆာငရြကခေသာညႏႈငးအစညးအေ၀းသည စမကနး၏အကးသက ေရာကမႈခစားရသညရြာ စစေပါငး (၁၆) ရြာမားအနက ေကးရြာ (၆) ရြာႏငသာ ျပလပချခငးျဖစသည။ အဆပါအစညးအေ၀းတြင အာရဖြ႕ ၿဖးေရးဘဏ (ADB) က စမကနးေၾကာင ထခကနစနာမညရြာသရြာသားမားအေနျဖင (စာအတတြင ထည ထားေသာ) ေလာေၾကးကရရမညျဖစဟေျပာခေသာလညး အဆပါေလာေၾကးက မညသကတာဝနယေပးသြားမညကမ တတကကရငးလငးေျပာၾကားျခငးမရခပါ။

ေလာေၾကးႏင ျပနလညေနရာခထားေရးႏငပတသကၿပး အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏက တကရကကငတြယေဆာငရြကသြားမညမဟတဟ ၎၏ကယစားလယတစဥးက ဆသည။

၂၀၁၅ ခႏစ ဇလငလ ၁၇၊ ၁၈၊ ႏင ၁၉ ရကမားတြင လနနးေရာ၊ ငတန၊ ဝကရငေကး ရြာသးရြာ၌သာ လထႏငေဆြးေႏြးတငပငညႇႏႈငးမႈမားက ျပလပခသည။ ဤသည မာ လေလာကေသာ လထေတြ႕ဆညႏႈငးမႈျပလပျခငးမဟတပါ။

အစးရ၏ လမးနယနမတအသစသတမတခကေအာကတြင ေျမယာဆးရႈးမညျပည သအေရအတြကမညမရမညက ရငးရငးလငးလငး မသရပါ။ ADB ၏ ျပနလည ေနရာခထားေရးအစအစဥသည လမးတးျမငေဆာကလပမႈအတြက သာျဖစၿပး လမးနယတးခ႕မႈအတြက မပါရပါ။

7လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည ျပနလညေနရာခထားေရးႏင ေလာေၾကးေငြ ေပးအပျခငး လပငနးစဥကသ႕ေသာ အလြနအေရးၾကးၿပး အမားခ၍မရသညလပ ငနးမားက ျမနမာေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာနလကထသ႕ ယယၾကညၾကညအပႏ ထားသည။

၂၀၁၅ မစတငကာ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည စမကနးႏငပတသကၿပး အစစဥႏင နညးဗဟာမားေရးဆြခမတခေသာလညး ေလာေၾကးေပးေဆာငမႈလပ ငနးစဥႏငပတသကၿပး စမကနးေၾကာငထခကမညလထအား ရငးလငးတကစြာ ချပေပးျခငး မရ။

၃။ ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမားက ျပညျပညဝဝမရရခငအခနတြင စမကနးကအ ေကာငအထည ေဖၚျခငးေၾကာင အကးအဆကအျဖစ အာရအေ၀းေျပးလမးမအေပၚ ထနးခပပငခြငရရေရးႏငစပလဥး၍ လကနကကငအစအဖြ႕မားအၾကား တငးမာ မႈမားျမငတကေစခသည။ အကယ၍ ကရငျပညနယအတြငးရ အာရအေ၀းေျပးလမး မရရမညအကးအျမတမားက တရားမတစြာခြေ၀ခစားခြငရေစမည ဗဟခပကငမႈ က ေလာခေသာဖယဒရယျပညေထာငစစနစက ေမြးဖြားေပးႏငသည ႏငငေရးဆငရာသ ေဘာတညခကမားမရရေသးခင စမကနးက ဆကလပလပေဆာငမညဆပါက ပဠပကၡမားဆကလကျဖစေပၚဖြယရာ ရသည။

အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ႏင ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနတ႕သည အာရ အေဝးေျပး လမးမစမကနးက လငျမနစြာအေကာငအထညေဖၚႏငေအာင တြနးပ႕ လပေဆာငရာတြင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈအေပၚကေရာကႏငသည စးရမ ဖြယရာမားႏငပတသကၿပး လေလာကေသာစဥးစားသးသပခငခနေပးျခငးမရပါ၊ သ႕မဟတ အဆပါစးရမဖြယရာမားက ကငတြယေျဖရငးျခငးမရပါ။

အာရအေဝးေျပးလမးမၾကးအေပၚ ထနးခပပငခြငႏငစပလငးၿပး တစဖက၌ ဒေကဘေအ (DKBA) ႏင အျခားတစဖကတြင နယျခားေစာငတပ (BGF) ႏင တပမေတာတ႕ေပါငးစညးထားေသာအဖြ႕တ႕အၾကား ျဖစပြားေသာယခငတကပြ မားေၾကာင ရြာသရြာသားမားသည ေဘးအႏ ရာယႏငၾကခရၿပး၊ ၎တ႕၏ ေကးရြာ မားကမမဆႏၵမပါဘ အတငးအဓမၼစြန႕ခြာထြကေျပးေနရသည။ အခ႕ေသာရြာသ ရြာသားမားမာ ယေန႕အခနအထ မလေကးရြာသ႕မျပနႏငေသးဘျဖစကာ ၎တ႕၏အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားလညး ထခကပကျပားရသည။

ယခငတကပြမားႏင တကပြထပမျဖစပြားႏငသည စးရမစရာအေျခအေနမားေၾကာင ရြာသရြာ သားမားသည ေနရပႏငေဝးရာသ႕စြန႕ခြာသြားေနရၿပး ေနရပသ႕ျပနလညသြားေရးအတြကလညး အဟနအတားျဖစေနသည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

8

IIIIIIေျမပမားေျမပမား

အာရအေဝးေျပးလမးမေျမပ

“ ”

Karen Peace and Support Network (KPSN). Asian Highway project undermines peace in Karen State.,

လမးမစမကနးမားသည ကရငျပညနယအတြငးရ ေကးလကေနရပရြာလထ အတြက အကးေကးဇးမား ယေဆာငလာေပးႏငသည အလားအလာမားစြာရ ပါေသာလညး စမ ကနးအား ဒမကေရစစနစကကႏငပြင လငးျမငသာမႈရစြာျဖင အေကာငအထညေဖာမသာထကသ႕အကအျမတမားကရမညျဖစသည။ လက ေတြ႕တြငမ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငးခရမႈမားစြာ ျဖစပြားလကရေနေသာပဋပကၡ ဇနမားႏင ရြာသရြာသားမား၏ အခြငအေရး လြယကစြာ ခးေဖါကျခငးခရႏင ေသာ ေနရာမားတြငေဒသခရပရြာလထမားႏငအရပ ဘကလမႈ အဖြ႕အစညးမားအား သတငးအခကအလကမား ပြငလငးျမငသာစြာချပျခငး မရဘ သတငးမားက ဖးကြယထမခနကာ အဆပါစမကနးမားက အေကာငအထညေဖၚေနၾကသည။ ကရငျပညနယအတြငးျပလပမည အၾကးစားစမကနးမားသည ျပညဝေသာၿငမး ခမးေရးသေဘာတညခကမားရရၿပး ဒမကေရစအခြငအေရးက အာမခေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခသည ဖယဒရယျပညေထာငစေပၚေပါကၿပးသညအ ခန အထေစာငသငသည။ ၎အစား အာရအေဝးေျပးလမးမစမကနးျပလပလသမားသည နယစပျဖတေကာကနသြယမႈမရရမည ၾကးမားသညအျမတအစြနး အလားအလားမား၏တြနး အား ျဖင အႏရယရသညစမကနးအား ျမနျမန ဆန ဆနၿပးစးေစရန လငျမန စြာအ ေကာင အ ထညေဖၚခၾကသည။

9လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

IVIVသေတသနျပသညနညးနာသေတသနျပသညနညးနာ

ဤအစခစာျဖစေျမာကေရးအတြက THWEE လထဖြ႕ၿဖးတးတကေရးကြနရကက သေတ သနျပကာ သတငးအခကအလကမားက အမားဆးေကာကခချခငးျဖစသည။ THWEE သည လမးေဖာကေနေသာေဒသအတြငးရေဒသခလထအား ကညပပးကာလထစညးရးမႈမားျပလပေနသညခငမာေသာ လထအ ေျချပလမႈအဖြ႕အစညးတစခ ျဖစသည။ THWEE သည ေဒသခအသငးအ၀ငးမားက ၎တ႕၏အခြငအေရးမားအေၾကာငး၊ မ၀ါဒမားႏငဥပ ေဒအေၾကာငးကသငယေလလာရနအတြက အားေပးကညေနသည။

ယခသေတသနျပလပမႈသည ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၁၆ ရကမ ၃၁ ရကအထ ရက သတပတႏစပါတေကာၾကာျမငခသည။ သေတသနအဖြ႕က THWEE အဖြ႕မအဖြ႕ဝင(၆) ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည။ သေတသနအဖြ႕သည ေကာကရတနငသကၤနးညေနာငအ ၾကားေမြးျမေရးဇနရ ေနရာ (၆) ခမ ရြာသရြာသား၂၈ ဥးအား ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားျပလပ ထားသည။ သေတသနျပလပခေသာရြာမားမာ ေခာငးေတာင၊ ေကာႏြ၊ တတနကး၊ မငကနးႏငရြာသစကနး စသညေနရာမားျဖစသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးခရေသာ အဆပါ ရြာသရြာသား ၂၈ ဥးသည လမးေဖာကလပမႈေၾကာင ျဖစေပၚေသာထခကမႈမားက တစ နညးတစဖတကရကခစားခရသမားျဖစသည။ ထသ႕ ေတြ႕ဆေမးျမနးရာတြင၎တ႕အား တစဥးျခငး မကနာျခငးဆငေတြ႕ဆေမးျမနးခၿပး၊ အသဖမးျခငး၊ ဓါတပျဖငမတတမးတငျခငး မားျပလပခသည။ အဆပါေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအျပင ေကးရြာ (၆) ရြာအတြငး ေမးခြနးပစ မားျဖန႕ေဝကာ အာရအေဝးေျပးလမးမေဖာကလပေရးေၾကာင ေျမသမးခရသညရြာသားမား ၏ကယပငအေတြ႕အႀကမားက ေမးျမနးခသည။ ထေမးခြနးမားထတြငေျမဧက မညမ သမးဆညးခရသည၊ အဘယေၾကာငသမးဆညးခရသည၊ ေျမသမးမႈႏငပတသက၍ ေက နပမႈရမရ၊ သကဆငရာမေလာေၾကးေငြမညသ႕ ေပးအပခသည၊ လကရေျမအေနအထား ကမညသ႕ရသည၊ စသညတ႕အပါအဝင ေမးခြနးမားစြာကေမးျမနးခသည။ သေတသနျပလပခေသာ THWEE ၏အဖြ႕ဝငမားသည အာရအေ၀းေျပးလမးမေဖာက လပျခငးႏငပတသက၍ ေဒသတြငးရရြာသရြာသားမား၏အျမငက သရနားလညရနအ တြက ၎တ႕ႏငေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား ျပလပခသည။ အခကအလကေကာကယခသအ ဖြ႕ဝငမားသည လမးေဖာကလပမႈအေျခအေနႏငပတသက၍ အလြနအဖးတနသညသ တငးအခကအလကအခ႕ကရရခၿပး ေဒသတြငးအေျခအေနမားက ျမငေတြ႕နားလညခ ေသာလညးအခနအကန႕အသတေၾကာငစမကနး အကးသကေရာကမႈခစားရ သည ေနရာ ေဒသအားလးသ႕ သြားေရာကနငျခငးမရခဘျဖစကာ စမကနးအကးသကေရာကမႈဒဏခရ သည ရြာသရြာသားအားလးႏငလညး ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈျပလပႏငရန အခြငအေရးမရခပါ။ ထ႕ေၾကာင ယခအစရငခစာသည ေဒသခလမႈအသငးအ၀ငးမားၾကေတြ႕ခရသညခါးသး ေသာအေတြ႕အၾကမားအနကမ နမနာမားက အကဥးခပေဖာျပေပးျခငးမသာ ျဖစသည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

1010

V

သကၤနးညေနာငသကၤနးညေနာငမမေကာကရတေကာကရတသ႕ေဖာကလပထားသညအာရသ႕ေဖာကလပထားသညအာရအေ၀းေျပးလမးမသစေပၚက လ႕အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအေ၀းေျပးလမးမသစေပၚက လ႕အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား

အၾကမးအားျဖငဆေသာ အာရအေ၀းေျပးလမးမသစေဖာကလပျခငးႏငဆကစပ၍ႀက တင ညႇႏႈငးတငပငမႈမရျခငး၊ အတငးအဓမၼဖယရားျခငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငထခကပက စးျခငးႏင သငတငမတသည ေလာေၾကးေငြမေပးအပျခငးတ႕သည ေဒသခလမႈအ သငးအ၀ငး၏ FPIC2 ေခၚ အခနမၾကတငသတငးအခကအလကရရကာ လြတလပစြာ သေဘာထားေပးပငခြငက ကသသာထငရားစြာခးေဖာကျခငးပငျဖစသည။ ကအေၾကာငး မလစြာပင ဤသညမာ ျမနမာျပညတြငးရ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးစမကနး အႀကးစားမား အတြက ထးစျဖစေနေသာေၾကာင နငငတကာမပးေပါငးပါ၀ငသမားအေနျဖင ေဒသခလမႈအသငး အ၀ငး၏အခြငအေရးမား အကာအကြယေပးမႈက တးတကေကာငးမြနေစရန ပမလပ ေဆာငသငသည။

ေတာ၀ငထငးအစးရ၏ နငငတကာဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအဖြ႕ခြျဖစသည NEDA သည သကၤနးညေနာငမ ေကာကရတအထ ၂၈ ကလမတာရညလားသည အာရအေ၀းေျပးလမး သစေဖာကလပျခငးအတြက ေငြေၾကးေထာကပခသည။ ထငးကမၸဏတစချဖစသည Seesaeng Kanyotha Company Ltd. (1979) ကငားရမး၍ ထငးနငငအေ၀းေျပးလမး ေဖာကလပေရး႒ာန3 ႏငတြဖကၿပး ဘတေငြ ၁,၁၄၀,၃၄၃,၃၅၀ (ေဒၚလာ ၃၂,၅၈၁, ၂၃၉ ေဒၚလာ) တနဖးရ လမးေဖာကလပခြငကနထရကက ၂၀၁၂ ခႏစ ဇနန၀ါရလ ၁၁ ရကေန႕ တြင ေပးအပခသည။4 လမးသစတညေဆာကမႈၿပးစးသြားၿပး ၂၀၁၅ ခႏစ ၾသဂတလတြင အမားျပညသသြားလာနငရန လမးကဖြငလစေပးခသည။ လမးသစက ေဒါနေတာငတနး တစေလာက ျဖတသနးေဖာကလပထားၿပး ေတာငတနးမားေပၚမ ျဖတေဖာကထားသည တစလမးသြားလမးေဟာငးက ေရာငကြငးသြား၍ ျမ၀တမေကာကရတ သ႕ခရးသြားခနက လညး မလသးနာရမ ၄၅ မနစအထ အခနသကသာသြားေစသည။

က. သငတငေလာကပတသည လထႏငေတြ႕ဆေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈမရျခငးက. သငတငေလာကပတသည လထႏငေတြ႕ဆေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈမရျခငး

အေ၀းေျပးလမးမသစေဖာကလပျခငးေၾကာင အကးသကေရာကမႈကခစားရသညေဒသခလထက ၎တ႕သည လမးသစစတငေဖာကလပသညအခနကမသာလင လမးသစ အေၾကာငးစတငသရရသညဟ ဆၾကသည။ ရြာသရြာသာမားအား မညသညအခနတြင လမးေဆာကလပျခငးစတငမည၊ ၎တ႕ပငေျမယာအေပၚ မညကသ႕အကးသကေရာက မႈရမည၊ ေျမနငပစၥညးဥစၥာဆးရႈးမႈအတြက ေလာေၾကးေငြရမည မရမည၊ စသညတ႕ႏငပတ သကၿပး ဤစမကနးတြငပါ၀ငပတသကေနသတစဥးတစေယာကမ စမကနးေၾကာငထခက

1111လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ခရသညရြာသရြာသားမားႏင ဆကသြယေတြ႕ဆေဆြးေႏြးရန အားထတခမႈ တစစတစရာ မရခေခ။ ေဒသအတြငးသ႕လမားေရာကလာၿပး ေျမစစတမးေကာကယေနသညက ရြာသား မားသတထားမသည။ သ႕ေသာ အဆပါစစတမးေကာကယသမားမာ မညသတ႕ျဖစၾက သည သ႕မဟတ အဘယေၾကာငေျမနငပတသက၍ စစတမးေကာကယသညကမ ၎တ႕ အား မညသညအခါမအသမေပးခပါ။ ရြာသားမားသည လး၀သတငးအေမာငခခထားခရ ၿပး လမးေဆာကလပေရးလပငနးမား စတငအဆဆ ေျမေနရာသတမတထားေသာဆငး ဘတမားေထာငသညအခနကမသာ ရြာသားမားက စမကနးအေၾကာငးက သရနားလညခ ရသည။ အခ႕ရြာသားမားသည လမးေဖာကလပသညအေတာအတြငး နငင၏အျခားေနရာ ေဒသမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားအျဖစ အလပလပေနၾက၍ မမတ႕ေနအမမားမအေ၀း သ႕ေရာကေနၾကၿပး အမျပနလာခနတြငမ ၎တ႕မရသညအခန၌ ၎တ႕၏ေျမမားတရား မ၀ငသမးဆညးခရသညက ေတြ႕ၾကရသည။

ခ. အတငးအကပဖယရားခရျခငးခ. အတငးအကပဖယရားခရျခငးလမးမေဖာကလပမႈေၾကာင အးအမဖကဆးဖယရားခရသညရြာသရြာသားမားသည အတငး အကပေရႊ႕ ေျပာငးၾကရကာ ပတ၀နးကငအနးတ၀ကေကးရြာ မားရ သငယခငးမတေဆြမား ႏငေဆြမးမား၏အမတြင ခလႈေနထငၾကရသည။ အခ႕ရြာသားမားသည အးအမမားဆးရႈး ခၾကရသညအျပင ၎တ႕၏အဓက၀ငေငြရရရာအရငးအျမစျဖစသည ေျမယာကလညး ဆးရႈးခၾကရသည။ ထသ႕ဆးရႈးျခငးရေၾကာင ေျမယာကအဓကမခေနရသညရြာ သရြာသား မား၏အသကေမြး၀မးေကာငးအေပၚ ေနာကဆကတြစးရမဖြယ အကးသကေရာကမႈမား ကျဖစေပၚေစသည။

ဂ. သဘာ၀ပတ၀နးကင ပကဆးမႈဂ. သဘာ၀ပတ၀နးကင ပကဆးမႈအခ႕ေနရာမားတြင လမးေဖာကလပမႈေၾကာင လမးေဆာကလပရာအနးအနားတစ၀က တြင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ ထခကမႈမားျဖစေပၚခသည။ ဥပမာအားျဖင - ေကာကရတ ၿမ႕ အမတ (၆) ရပကြက တြင လမးေဖာကလပမႈေၾကာင ေကးရြာစပါးခငးမားဆသ႕ ေရေပး သြငးသည ေရစးေၾကာငးေျပာငးလသြားၿပး တစဖကတြငေရလ၍ အျခားတစဖကတြငေရ အလြနေလာနညးသြားသည။ ထကသ႕ေသာ ထခကမႈအားေလာနညးေစရန ေရပကမားသြယတနးထားခေသာလညး ထေရာကလေလာကမႈမရျခငးေၾကာင ၎တ႕၏ ေကာကပသးႏမားပကစးခရသညဟ ရြာသားမားက ေျပာျပၾကသည။

ေျမေတြက ေခာငးေတြထမာ ျပညၿပးပတေနတယ။ အဒါေၾကာင မးရာသမာ ေရကလၿပး စပါးခငးေတြဆက ေကာဝငေတာ စပါးခငးေတြပကကနတယ။ စပါးေတြလ အရငကေလာကမေကာငးေတာဘး။ ေရကမစးဆငးေတာပလယ ေတြထ (ရြာထမာ) မာရပသြားတယ။ အဒါေၾကာင စပါးအရငက ေလာက မေကာငးေတာလ႕ကေနာတ႕ရ႕အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးကထခကတယ။

ဥးခစ၊ အမတ (၆) ရကကြက၊ ေကာကရတ

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

1212

ဃ. တရားမတမႈမရသညေလာေၾကးေငြက အတငးအကပလကခေစျခငး ဃ. တရားမတမႈမရသညေလာေၾကးေငြက အတငးအကပလကခေစျခငး

ရြာသရြာသားမားက ေျမယာဆးရႈးျခငး သ႕မဟတ ေျမယာပကဆးျခငးအတြကေလာ ေၾကးေငြရရရန မညသညအခါကမ တငပငေဆြးေႏြးချခငးမရပါ။ ထအစား လမးေဖာက လပျခငးၿပးစးသြားသညအခါ ထခကနစနာသရြာသရြာသားမားသည ၂၀၁၄ ခႏစ၊ မတလ ၇ ရကေန႕တြင ေကာကရတၿမ႕နယေထြအပရး၌ အစညးအေ၀းတကေရာကရနဖတၾကား ျခငးခခရသည။ အဆပါအစညးအေ၀း၌ ကရငျပညနယ၀နႀကးခပဥးေဇာမငးက လမးေဖာက လပျခငးေၾကာင ထခကနစနာခသ ရြာသရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႕ဆးရႈးလကရေသာ ေျမယာ ၁ ဧကခငးစအတြက အစးရထမ တစဥးလင ၁.၅ သနးကပစ ေလာေၾကးေငြရရမည ဟေျပာၾကားခသည။ အဆပါေလာေၾကးေငြပမာဏသည ရးရးသာမန၀ါးအမေလးတစလး ေဆာကလပရနအတြကသာ လေလာကမညျဖစသည။ အမေဆာကရနအတြက ေျမကြက အသစ၀ယယရမညစရတမာ ထေလာေၾကးေငြထတြငမပါရပါ။ ထ႕အျပင ေလာေၾကးေငြႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးညႏႈငးခြငကလညး ရြာသရြာသားမားမရရခပါ။ ရြာသရြာသားမားက ၎တ႕အားေပးအပသည ေလာေၾကးေငြပမာဏသည ျပနလညေျပာငးေရႊ႕အေျခခေနထင ရနအတြက လေလာကမႈရမညမဟတဟ ၎တ႕၏စးရမခကက တငျပသညအခါတြင အကယ၍ ၎တ႕အားေပးသညေလာေၾကးေငြကလကမခလင အဆပါေလာေၾကးေငြက အမားျပညသအတြက အသးျပလကမညျဖစၿပး မညသညေလာေၾကးေငြကမရရေတာမညမဟတဟ ေျပာၾကားျခငးခရခသည။

စမကနးနငပတသက၍ နစနာခကႏငမေကနပမႈမားက ရြာသရြာသားမားမ တငျပႏငကာ တာဝနရသမားမ ေျဖရငးေပးႏငသည လပထးလပနညးမားမရသညအတြကရြာသရြာသား မားသည မမတ႕၏မေကနပခကမားက ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) ထသ႕ တငျပ တငၾကားခၾကသည။ ထမတစဆင ကရငအမး သားအစညးအရး (KNU) သည ရြာသ ရြာသားမားကယစား လမးေဖာကလပသည ထငးကမၸဏ Seesaeng Kanyotha Company Ltd, ႏငေတြ႕ဆညႇႏႈငးခကာ ကမၸဏမ စမကနးေၾကာငနစနာခသမားအတြက တစဥးလင ကပေငြငါးသနးစထပေဆာငးေပးရန ညႏႈငးေပးခသည။ ထထပမေပးအပသည ေလာေၾကးေငြသညပငလင အာရအေ၀းေျပးလမးမစမကနးေၾကာင ေျပာငးေရႊ႕ခခရေသာ ၎တ႕ အေနျဖင ဘ၀အသစတဖနစတငရနအတြက လေလာကမႈမရေၾကာငး ရြာသရြာသား အမားစက ေျပာၾကားခသည။

1313လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

အစညးအေ၀းမာ ေျမတစဧကအတြက ေလာေၾကး သနး ၃၀ မရရင ပကဆမယ ၾကဘးလ႕ သေဘာတခၾကတယ။ ဒါေပမယလညး တာ၀နရသေတြကကေနာတ႕ ေလာေၾကးမယရင အစးရကပကဆက ဘဏထထညထားမယလ႕ေျပာတယ။ ၿပး ေတာကေနာတ႕ေျမေတြက သမးယမယလ႕ၿခမးေျခာကတယ။ ဒါေၾကာငမ႕ေနာကဆး မာေတာ ကေနာတ႕လညး ေပးသေလာကပ ယလကၾကရတယ။

ဥးၾကး၊ (အမညရငးမဟတ) ေကာႏြေကးရြာ

ရြာသရြာသားမားႏငအစးရအာဏာပငမားအၾကား ႀကတငေစစပေဆြးေႏြးျခငးတစတရာမ ရပရြာသရြာသားမားသည ေလာေၾကးေငြအျပညအ၀လကခရရေၾကာငးက ေဖၚျပထားသည စာရြကေပၚတြင လကမတထးရန အတငးအဓမၼဖအားေပးျခငးခရၿပး အာဏာပငမားက လေလာကသညဟ တစဖကသတယဆ သတမတထားေသာ ေလာေၾကးေငြပမာဏကေက နပမႈမရဘ လကခခၾကရသည။ ရြာသရြာသားမားသည ၎တ႕ဆးရႈးခသညေျမပမာဏ အတြက ၎တ႕၏ရပငခြင သ႕မဟတ ၎တ႕ရသငရထကသည ေလာေၾကးေငြပမာဏႏင ပတသက၍ တစႀကမတစခါမ ေမးျမနးညႏႈငးျခငးမခၾကရပါ။

င. ရြာသရြာသားမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးကဖကစးျခငး. ရြာသရြာသားမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးကဖကစးျခငး

ကြနပတ႕သေတသနအဖြ႕သည အာရအေ၀းေျပးလမးမေဖာကလပမႈေၾကာင အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးထခကနစနာခစားခရသရြာသရြာသားအခ႕က လကေတြ႕ေျမျပငအေျခ အေနနငပတသက၍ ၎တ႕၏ ရႈ႕ေထာငအျမငကေတြ႕ဆေမးျမနးႏငခသည။ ေကာကရတ ၿမ႕နယ၊ ေမြးျမ ေရးဇန၊ အမတ (၆) ရပကြကေန ေဒၚစ (အမညရငး မဟတ) က ရြာသရြာ သားမားအတြက ေျမသညမညမအေရးၾကးၿပး ေငြသားေလာေၾကးသည မမတ႕၏အသက ေမြးဝမးေကာငးအတြက လေလာကမမရသညအေၾကာငးက ကြႏပတ႕အားေျပာျပခသည။

လယယာေတြက ကမတ႕မသားစအတြကထမငးအး ပ။ ကမတ႕ခေလးေတြက ေကာငးထားႏငတာ ဒလယယာေၾကာငပ။ လမးေဖာကဖ႕အတြက ဒေျမေတြက အဆးရႈးမခခငခဘး။ ကမသားသမးေတြ သတ႕ဘ၀တစေလာကလးအတြက ဒလယယာေတြေပၚမာမခလပစားလ႕႔ရတယ။ ဒါေပမယလညး ကမဘာမမေျပာခဘး။ ဘာလ႕လဆေတာ တျခားသေတြရ႕ေျမေတြလ လမးေဖာကလပေရးမာပါသြားလ႕ ပ။ သတကေျမတစဧကအတြက ကမတ႕က ၁၅ သနးေလာေၾကးေပး မယလ႕ဆးျဖတၾကတယ။ ဒါေပ မယ ကမတ႕သေဘာမတခၾကဘး။ ဘာျဖစလ႕လဆေတာ အဒါက ကမတ႕ဘ၀မာ တစႀကမပရ မာျဖစလ႕ပ။ လယယာ ေျမကေတာ ကမတ႕အတြက တစသကလးအသးျပနငတယ။ Seesaeng Kanyotha ကမၸဏက ၅ သနး ထပထး ေပးတအတြက တစဧကက ေလာေၾကး သနး ၂၀ ျဖစသြားတယ။ ကမေလာေၾကးယဖ႕လကမတ ထးလကေပမယလ စတထမာ ဆးဆးရြားရြားခစား ရတယ။

ေဒၚစ (အမညရငးမဟတ) ေမြးျမေရးဇန၊ အမတ (၆)ရပကြက ေကာကရတ

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

1414

အျခားရြာသရြာသားမားက၎တ႕ေျမအသမးခခရပႏင ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာနကသင ေတာသညဟ ယဆကာ တစဖကသတသတမတေပးေသာ ေလာေၾကးေငြႏငပတသက၍ မေကနပမႈမားထတေဖၚေျပာဆခၾကသည။ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာနကေျမယာတစကြကအတြက ေငြေၾကးတနဖးအလြယတက သတမတေပးႏငေသာလညး ရြာသရြာသားမား အတြကမာမ ၎တ႕၏ေျမယာသည ေငြေၾကးပမာဏ တစစတစရာထက အဆေပါငးမားစြာ တနဖးရသည။ေကာကရတ ၿမ႕၊ အမတ (၆) ရပကြကတြငပင ေနထငသညဥးေစာ (အမည ရငးမဟတ) ကလညး စမကနးလပငနးကငတြယလပေဆာငပႏင လမးေဖာကလပေရး ေၾကာင ယခ၎၏အသကေမြးေကာငးလပငနးမား ပကဆးခရျခငးႏငပတသက၍ မေက နပမႈက ထတေဖၚေျပာဆခသည။

“လမးေဖာကလပေရးအတြကသတ႕က ေျမေစးေတြ အမားႀကးသးခၿပး ေျမေစးေတြကတကစားျခငး ခရၿပးစး ေမာတအခါလယယာေျမေတြထ ေရာကသြားတယ။ ေနာငဆရင ေျမေစးေတြကကေနာ လယယာေျမကဖကဆးေတာ မယ။ သတ႕က ကေနာတ႕ကေလာေၾကး နန ေလးပေပးၿပး ကေနာ တ႕ ဆကေျမေတြ အမား ႀကး သမးယသြားတယ။”

ဥးေစာ (အမညရငးမဟတ) အမတ (၆) ရပကြက၊ ေကာကရတၿမ႕။

ထမသာမက လမးေဆာကလပမႈေၾကာင စမးေခာငးမားထ ေျမဝငကာေရစးေၾကာငးမား လညးေျပာငးသြားျခငးက ျပနလညျပငဆငေပးျခငးမရေပ။ ထ႕ေၾကာင စမးေခာငးထက ေရမားသည ၎၏စပါးစကခငးမားေပၚလဝငၿပး စကခငးမားက ဖကဆးခသည။ စပါးစက ခငးမားက ဥးေစာ (အမညရငးမဟတ) ႏငအျခားရြာသရြာသားမား၏အသကေမြး၀မး ေကာငးအတြက မရမျဖစေသာအစတအပငးတစချဖစၿပး ေငြေၾကးျဖငအစားမထးနငေပ။ ထ႕အျပင ဥးခစကေပးအပသညေလာေၾကးေငြသည ၎ဆးရႈးလကရေသာ ၎၏ပငဆင ပစၥညးအားလး၏တနဘးႏငႏႈငးယဥပါက ထကတနလေလာကေသာေလာေၾကးပမာဏမဟတပါ။

ကေနာတ႕ကေျမကြကေတြအတြက ေလာေၾကးမေပးဘး။ ကေနာတ႕ေျမေပၚမာစက ထားတ သစပငေတြအတြကပ ေလာေၾကးေပးတယ။ ဒါေတာင အပငတငးအတြက ေလာေၾကးေပးတာ မဟတဘး။ သတ႕ကအမဖကဖ႕န႕ အမျပနေဆာကဖ႕အတြကပ ကေနာတ႕ကပကဆေပးတယ။ အမတစလးစာအတြက နစသနး - သးသနးေပး တယ။ ဒါေပမယလညး အဒပကဆက လကသမားခေလာကပရတာ။ အမျပန ေဆာကဖ႕ ကယပကဆကယသးရတယ၊ ကေနာတ႕အခနေတြသးရ တယ၊သစ လညး ကေနာတ႕ပခြရတယ။”

ဥးေစာ (အမညရငးမဟတ)၊ အမတ (၆) ရပကြက၊ ေကာကရတၿမ႕။

1515လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

“ကမေျမႏစကြက၀ယခါစပ ရေသးတယ။ ဘာမမစကရေသးဘး။ ဒါေပမယေျမက လမးေဖာကမ စမကနးထမာ ရေနတယ။ အဒါေၾကာင ကမေျမမာဘာအပငမမရဘးလ႕ေျပာၿပး အစးရကကမက ဘာေလာေၾကးမမေပးခဘး။ သတ႕က အပငေတြစကထားတေျမအတြကပေလာေၾကးေပးတယ။”

ေဒၚေလး (အမညရငးမဟတ)၊ အမတ (၃) ရပကြက၊ ကမးနားတနးေကးရြာ

ကမးနားတနးေကးရြာ၊ အမတ (၃) ရပကြကေန ေဒၚေလး (အမညရငးမဟတ) ကလညး ေလာေၾကးေငြနငပတသက၍ အလားတျပနာမးႀကေတြ႕ခရသည။

စ. လမးနယတးခ႕ျခငးႏငပတသကၿပး စးရမမႈမားစ. လမးနယတးခ႕ျခငးႏငပတသကၿပး စးရမမႈမား

၂၀၁၅ ခနစ၊ ႏဝငဘာလက ရြာသရြာသာမားထမရရေသာသတငးအရ အစးရက လမး တစဖကတစခကစတြင ေပ ၁၀၀ စ ထပမတးခ႕ရနအစအစဥခမတထားခၿပျဖစၿပး စမ ကနးေၾကာင ထခကနစနာခရသ ရြာသရြာသားမားထမ ေျမထပမသမးယလကရေနသည။ အာဏာပငမားကလမးတးခ႕ျခငးႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြးတငပငျခငးအလဥးမရပ လမး နယနမတတငမားက စကထထားၿပးျဖစသည။

”လမးဧရယာတးခ႕တာန႕ပတသကၿပး ဘာတငပငေဆြးေႏြးမႈမမရဘး။ သတ႕လာၿပး လမးနယနမတတငေတြက စကမတသြားတယ။ ကမရ႕ၾကကေမာကစကခငးကဖက လကရတယ။ အဒအတြက ဘာေလာေၾကးမမရခဘး။ သတ႕ကတကယလ႕ကမ အဒါကမဖကဆးရင ေထာငႏစႏစကမယလ႕ ေရးထားတစာတစေစာငကမဆပ႕ လာတယ။ သတ႕လမးတးခ႕တအတြက ကမအရမး၀မးနညးတယ။ ဘာလ႕လဆ ေတာ လမးကကမစကခငးအလယတညတညကျဖတသြားတယ။ လမးနယေျမထက ကမေျမႏစဧကေကာေလာကပါသြားတယ။ ကမၿခစညးရးတငေတြ အကနဖကလက ရတယ။ ကမအရမးစတမေကာငးဘး။ ဒါေပမယ ကမတ႕သတ႕ေတြက ေၾကာက တယ။”

ေဒၚေအး (အမညရငးမဟတ)၊ ေခာငးေတာငေကးရြာ။

ေကာကရတေမြးျမေရးဇန၊ အမတ (၆) ရပကြကမေဒၚဘလ (အမညရငး မဟတ) ကေျမ (၄) ဧက ပငဆငၿပးသမ၏ေျမအလယတညတညထသ႕ လမးျဖတေဖါကသြားသညက ရငးျပ ခသည။ သမေလာေၾကးအျဖစ ကပေငြ (၈) သနးရရခသည။ သ႕ေသာ လမးေဖါကလပ မႈႏငပတသက၍ သမကႀကတငအသေပးအေၾကာငးျခငးမရခပ လေတြလာ၍ ၎တ႕ဖာ သာလမးအား တငးထြာသြားခေၾကာငး ေျပာျပခသည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

1616

ဆ. ထခကနစနာသလထမားအၾကား တငးမာမႈမား ျဖစေစျခငးဆ. ထခကနစနာသလထမားအၾကား တငးမာမႈမား ျဖစေစျခငး

ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာနက အမေထာငစတစစအတြကေပးအပသည ေလာေၾကးေငြပမာ ဏက ဆးျဖတသညလပငနးစဥသညမတမႈမရခပ ရြာသရြာသားမားႏငလမႈအသငအ ၀ငးမားအၾကား တငးမာမႈမား ျဖစေစခသည။ ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာနသည ေဒသ အတြငးသ႕လာေရာက၍ မညသသည ေျမဧကမညမ အမနတကယပငဆငသညႏငပတသက၍ ကြငးဆငး တငးထြာအတညျပျခငး မျပခေပ။ ထ႕သ႕ျပလပရမညအစားေျမစာရငးမတတမးစာအပယလာခၿပး ရြာသားတစဥးျခငးစ၏ ေျမဧကပငဆငမႈပမာဏက သတမတေပးခကာ ထေျမစာရငးမတတမးစာအပတြငရေသာစာရငးအရသာ ေလာေၾကး ေငြေပးအပခသည။

သ႕ေသာ ေျမျပငတြင ရြာသရြာသားမား အမနတကယပငဆငသညေျမဧကႏင ေျမစာရငး မတတမးစာအပပါ ေျမဧကပမဏ သတမတခကသည အၿမတမးတစထပတညးမကပါ။ ထ႕ေၾကာင ရြာသရြာသားမားေလာေၾကးေငြလကခရရသညအခနတြင ေျမစာရငးမတတမး ထတြငရသညထက ေျမယာပငဆငသည ရြာသရြာသားအခ႕မာ ေလာေၾကးေငြေလာနညး စြာလကခရရခၿပး သတ႕ထကေျမပမာဏ ပမနညးပါးစြာပငဆငသညသမားမာေလာေၾကး ေငြပမရရမႈမားရခသည။ ဥပမာအားျဖင ေျမ (၅) ဧကသာပငဆငသည လယသမားတစဥး သည ေလာေၾကးရရသညအခါတြင ေျမစာရငးမတတမးတြငေဖာျပထားခသညအတငး ေျမ (၇) ဧကစာအတြက ေလာေၾကးလကခရရခသည။ ထ႕ေၾကာင ထရြာသားႏငေျမဧက ပမပငဆငၿပး ေလာေၾကးေငြအနညးငယသာရေသာ ရြာသာမားအၾကား တငးမားမႈမားျဖစ ေစခသည။

”သတ႕လပသငတာက ဒကလာၿပး ေျမယာစစတမးေကာကသငတယ။ ေလာေၾကး မေပးခင ဘယသက ေျမဧကဘယေလာကအမနတကယပငဆငသလဆတာေသ ခာေအာင အမေထာငစတစစျခငးရ႕ ေျမယာပငဆငမႈက စစေဆးတငး ထြာသတ မတသငတယ။”

ေခာငးေတာငေကးရြာမ ရြာသားတစဥး

“သတ႕လမးဧရယာကလာသတမတသြားတနးက ကမမသလကဘး။ လမးတးခ႕ တာက ကမသေဘာမ တဘး။ လမးေဖာကဖ႕အတြက ကမေျမကမေပးနငဘး။ ဘယ လ အ စားထး ျပနေပးတာမးကမလ မလခငဘး။ ကမမာ ကေလးဆယေယာကရ တယ။ ဒေျမက ကေလးေတြအတြက ထားထားတာျဖစတယ။ ကမ ဒေျမကပလ ခငတယ။ ဘာျဖစလ႕လဆေတာ ကမမာက ဒေျမကြကပရတယေလ။ ဟတနးကန႕ ယဥရင လပစားကငစားရတာမေကာငးဘး။ လမးေဖာကလ႕ျဖစလာတထခကမႈ ေတြ ေၾကာင ဒေျမကလ ေျမဆေျမနစညသြားၿပ။ အရငကဆ ေျမက ေျမၾသဇာ အရမး ေကာငးတယ။ အခက သးပင စားပင စကစားလ႕ မေကာငးေတာဘး။

ေဒၚဘလ (အမညရငးမဟတ)၊ အမတ (၆) ရပကြက၊ ေကာကရတ။

1717လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ဤဓါတပႏစပက ၂၀၁၅ ခနစ၊ ေအာကတဘာလ ၂၄ ရကေန႕တြင ေကာကရတ ၿမ႕နယ၊ အာရအေ၀းေျပးလမးမေဘးတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ဘယဖကျခမးရဓါတပမာ စပါးစကခငးမားသ႕ ေရသြယထားသညေရပကက ရကျပထားျခငးျဖစၿပး၊ ညာဖကျခမးရဓာတပမာ အမားျပညသျဖတသနးသြားလာရာလမးဟေရးသားထားသည လမးညႊနဆငးဘတက ရကျပ ထားျခငးျဖစသည။ ေျမနယနမတက အစးရကပငးျခားသတမတထားျခငးျဖစသည။ အကယ၍ လမးနယနမတ အတြငးက ေရာကေနပါက ရြာသရြာသားမားသည ၎တ႕အးအမမား၊ ေစးဆငမား၊ စသညမားက ၿဖဖကေပးရသည။ [ဓာတပ: KHRG]

ဤဓါတပႏစပအား ၂၀၁၅ ခနစ၊ ေအာကတဘာလ၊ ၂၄ ရကေန႕တြင ဒးပလာယာခရင၊ ေကာကရတၿမ႕နယရ အာရအေ၀း ေျပးလမးမေဘးတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ဘယဖကျခမးရဓါတပမာ အစးရ၏အမန႕ ညြနၾကားခကစာက ရကျပထားျခငးျဖစသည။ အစးရက ရြာသရြာသားမားအား ၎တ႕၏ေစးဆငမားက ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂၉ ရကေန႕ေနာက ဆးထားၿဖဖကေပးရန ညႊနၾကားထားသည။ အကယ၍ ၎တ႕၏ေစးဆငမားက ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂၉ ရက ေန႕ေနာကဆးထားၿပး ၿဖဖကမေပးပါက တရားစြဆျခငးခရမည ျဖစသည။ ညာဖကျခမးရဓါတပမာ အာရအေ၀းေျပးလမးမ ေဘးရအမမားနငေစးဆငမား၏ ဓါတပျဖစသည။ အစးရက ၎တ႕သည လမးနယနမတအတြငးရေနေၾကာငးႏင၎တ႕ ၏ေစးဆငမားက ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂၉ ရကေန႕ ေနာကဆးထားဖယရားေပးရန ညႊနၾကားခသည။ အကယ၍ ၎တ႕၏ေစးဆငမားက ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂၉ ရကေန႕ေနာကဆးထားၿပး ၿဖဖကမေပးပါက တရားစြဆျခငး ခရမည ျဖစသည။ [ဓာတပ: KHRG]

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

1818

က. ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ လမးအဆငျမငေရးစမကနးသညထခက က. ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ လမးအဆငျမငေရးစမကနးသညထခက ေရႊ႕ေျပာငးရသမားႏငပတသကၿပး အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ခမတထား ေရႊ႕ေျပာငးရသမားႏငပတသကၿပး အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ခမတထား ေသာကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာ လမးညႊနမႈႏငမဝါဒမားကေဖါကဖကျခငး။ေသာကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာ လမးညႊနမႈႏငမဝါဒမားကေဖါကဖကျခငး။

၂၀၁၅ ခႏစေအာကတဘာလတြင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည ျပညေထာငစျမန မာႏငငေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာန (MOC) က ေဒၚလာ သနး ၁၀၀ ေခးေငြေပးရနသေဘာ တခသည။ ေခးေငြက (၁) ျမနမာႏငင အေရ႕ ေတာငဖကျခမး အႏၵမ ေကာကရတအၾကား အေ၀းေျပးလမးမက ျပနလညတညေဆာကျခငး ႏင (၂) လမးတးခ႕ျခငး (ထလပ ငနးႏစခေပါငး၍ စမကနးဟ ဤအစရငခစာက သးႏႈနးထားသည။) တ႕အတြကျဖစသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇလငလအတြငး တရတႏငင သတငးဌာနတစချဖစေသာ China Daily က တရတအစးရပင China Road and Bridge Coporation Ltd သည အႏၵႏငေကာကရတအၾကားရကားလမးက ေလးလမးသြားအေဝးေျပးလမးမၾကးအျဖစခ႕ထြင တညေဆာကသြားရန ေဒၚ လာသနးေပါငးမားတနစမကနးလပငနးတငဒါက ေအာငျမငရရခေၾကာငး ေဖၚျပခသည။ ဤသညမာ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ မတလအတြငး အစးရအေျပာငးအလျဖစၿပးေနာကပငး တရတ ကမၸဏက လသရငၾကားလပပငခြငေပးေသာ ပထမဆးတငဒါျဖစသည။5

လမးစမခကသည ေကးရြာ ၁၇ ရြာႏင ၿမ႕တစၿမ႕က ျဖတသနးသြားသျဖင လမးတစေလာက ေနထငသ ျပညသမား၏ ဘ၀ေနထင မႈမားႏင အသကေမြး၀မးေကာငးအေပၚ သက ေရာကခသည။ ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနသည ADB ထမ ေခးေငြရရရနအတြက ၂၀၁၅ ခႏစ ဇြနလတြင Resettlement and Ethnic Group Development Plan ေခၚ ျပနလညေနရာခထားေရးႏင တငးရငးသားလထဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအစအစဥတစခက (ဤ အစရငခစာတြင ျပနလညအေျခခထားေရးအစအစဥဟ သးႏႈနးထားသည) ADB ဆသ႕ တငျပခသည။ ထျပနလည ေနရာခထားေရးအစအစဥ တြင တကေသာ ေလာေၾကးေပးႏႈနး သတမတခကမားႏင ထခကမႈကေလာခရနအတြက လထ၏စးရမမႈႏငမေကနပခက မားတငျပတငၾကားႏငေစမည လပထးလပနညးမားအပါအ၀င အဓကအေရးပါေသာအစ အစဥမားက တတကကေဖၚျပျခငးမရလငကစား ADB သည ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာန အားေခးေငြေပးရန အတညျပခသည။ အထကေဖၚျပပါအာနညးခကမားရေနသညတင ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနသည ထအားနညးခကမားက ျပျပငရနမလပေဆာငဘ စမ

VIVIအာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ၏ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ၏

ေကာကရတ - အႏၵလမးအပငးကအဆငျမႇငေဆာကလပ ေကာကရတ - အႏၵလမးအပငးကအဆငျမႇငေဆာကလပ မည စမကနးႏင စပလဥး၍ အလြနအမငးစးရမခကမားမည စမကနးႏင စပလဥး၍ အလြနအမငးစးရမခကမား

1919လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ကနးအေကာငအထညေဖၚရန စတငလပေဆာငေနၿပျဖစၿပး ADB ကလညး ထလပရပႏင ပတသကၿပး ဝငေရာကစြကဖကျခငးမရပါ။ စမကနး၏အကးသကေရာကမႈက ရငဆငရ မညျပညသမားသည ၎တ႕အသကေမြး၀မးေၾကာငးအေပၚ အႀကးအကယသကေရာကမႈ ရမည ဤစမကနးႏငပတသကၿပး ေျပာေရးဆခြငတစစ တစရာမရေတာေပ။ စမကနးႏငပတသကၿပး ၎တ႕ေရးဆြထားေသာျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥသည ADB မ ခမတ ထားေသာ ျပနလညေနရခထားေရးဆငရာမ၀ါဒမား6ထက အခကမားစြာႏငအစးရမဟတ ေသာအျခားႏငငတကာအဖြ႕အစညးမား၏ ေကာငးမြနေသာစခနစႏႈနးမားက လကနာျခငး မရပါ ။ ထ႕အျပင ေျပာငးေရႊ႕ရမည ျပညသလထမား၏အခြငအေရးက အကာအကြယေပး ရနအတြက လပေဆာငရနလအပသည အေသးစတအခကအလကမားမပါဝငသလ စမ ကနးေၾကာင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈအေပၚ ျဖစလာႏငသညဆး ကးသကေရာကမႈမား မညသ႕ရၿပး မညကသ႕ကငတြယေျဖရငးရမညႏငပတသကၿပး ထညသြငးထားျခငးမရေပ။

၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလတြင ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငသည ႏငငအတြငးရ ေျမယာ ပငဆငမႈႏင အသးခမႈက စနစတက အေကာငအထညေဖၚရန၊ စမခန႕ခြရနအတြကအမး သားေျမယာအသးခမႈမ၀ါဒက ခမတခသည။ မ၀ါဒ၏ အေျခခစညးမဥးလမးညႊနတစခတြင “ေျမယာႏငသဘာ၀အရငးအျမစစမခန႕ခြမႈတြင ေကာငးမြနေသာ ႏငငတကာလပနညး လပဟနေကာငးမားကျမငတငအားထတသြားရန” ဟ၍ပါရၿပး7 ထအခကသညအထးသ ျဖင ျပနလညေနရာခထားျခငးႏင ေလာေၾကးေပးျခငးမားအတြကျဖစေၾကာငး ေဖၚျပထား သည။

ကယပငဆႏၵမပါဘ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရမႈမားကေလာခရန အနညးဆး အျခားေရြးခယႏငသညအစအစဥမားက ဥးစားေပးေရးဆြေပးရနလအပေသာ ေကာငးမြနသညႏငငတကာလပ ထးလပနညးမားႏငအည ေရးဆြထားေသာ အမးသားေျမယာအသးခမႈ မဝါဒက တတကကလကနာအေကာငအထညေဖၚရနအတြက လကရ ျမနမာႏငင၏ တညဆဥပေဒမားတြင တကရငးလငးလေလာကေသာျပဌာနးခကမားမရပါ။ ထ႕ေၾကာင ရလဒအျဖစ ယခငကႏင မၾကာေသးခငအခနအထ ကယပငဆႏၵမပါဘ အတငးအဓမဤေျပာငးေရႊေနထငရမႈမား သည တငးျပညတစဝမး မားျပားစြာပ႕ႏျဖစပြားခသည။8 ယခအမးသားေျမယာအသးခမႈ မဝါဒက ေရးဆြအတညျပလကျခငးသည ယခငအျပ အမမားကေျပာငးလရနႏင စမကနး မားတြင လ႕အခြငးခးေဖါကမႈမားက ထပမမကးလြနရန အဓပၸါယသကေရာကပါသည။

ေျမယာသမးျခငး၊ ခြေ၀ျခငး၊ ျပညတြငးစစေၾကာင ေျမယာမတရားသမးယျခငး သ႕မဟတ အတငးအၾကပေရႊ႕ေျပာငးခရမႈႏငဆကစပေသာျပနလညေနရာခထားျခငး၊ ေလာေၾကးေပးျခငး၊ ျပနလညျပစပးေထာငျခငးႏင ျပနလညအစားထးေပးျခငးလပ ငနးမားေဆာငရြကသညအခါတြငရငးလငးေသာ ႏငငတကာလပနညးလပဟနေကာငးမားႏင လ႕အခြငအေရးစသတမတခကမားႏငအည ျဖစရမည။ ထ႕အျပင ၿမ႕နယ၊ ရပကြကႏငေကးရြာအလက ပါ၀ငသငပါ၀ငထကသမား၊ လထအဖြ႕အစညး၊ တငးရငးသား ကယစားလယမားႏင သကဆငရာနယပယကြမးကငသမား၏ ပါ၀ငမႈ ရရမည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

2020

ခ. ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥသည ကယပငဆႏၵမပါေသာျပနလညေနခ. ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥသည ကယပငဆႏၵမပါေသာျပနလညေနရာခထားမႈက နညးသညထကနညးေစရန အျခားေရြးခယစရာအစားထးလပ ရာခထားမႈက နညးသညထကနညးေစရန အျခားေရြးခယစရာအစားထးလပ ငနးအစအစဥမား မညသ႕ရသညႏငပတသက၍ ျပညျပညစစ ထညသြငးစဥး ငနးအစအစဥမား မညသ႕ရသညႏငပတသက၍ ျပညျပညစစ ထညသြငးစဥး စားေပးရန ပကကြကသည။စားေပးရန ပကကြကသည။

ဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားအတြက ကယပငဆႏၵမပါေသာ ျပနလညေနရာခထားျခငးသည မား ေသာအားျဖင နဂေဘးဖယခေနရေသာျပညသလထအား ပမဆးရြာေသာ ဒကၡျပနာတြငး ထသ႕တြနးပ႕ေစသည။ ADB က ေငြေၾကးပပးေပးေသာစမကနးမားတြင ကယပငဆႏၵမပါဘ ျဖစပြားေသာျပနလညေရခထားမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာႏငသညသကေရာကမႈမားက ေလာခ ႏငရနအတြက ၎ကခမတထားေသာကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာစညးမဥးမားကဆ ထားသညမာ (၁) ကယပငဆႏၵမပါေသာ ျပနလညေနရာခထားမႈမားက ျဖစႏငသညအေျခအေနတြငအတတ ႏငဆး ေရာငကဥရမည၊ (၂) စမကနးအေကာငအထညအထညေဖၚရာတြင အျခားအစားထးေရြးခယႏငမညလပငနးပစမားက ရာေဖြေဖၚထတျခငးအားျဖင ကယပငဆႏၵမပါေသာ ျပနလညေနရာခထားမႈမားကေလာခရမည၊9 ဟ၍ျဖစသည။ ကယပငဆႏၵမပါေသာေျပာငးေရႊ႕မႈႏငျပနလညေနရာခထားမႈမားက ေလာခရနအတြက အားထတၾကးပမးရာ၌ ADB သည တစခတညးေသာအဖြ႕မဟတေပ။ ႏငငတကာေငြေၾကး ေကာပေရးရငး (IFC) က “ကယပငဆႏၵမပါေသာ ျပနလညေနရာခထားမႈမားက ေရာငကဥသငသည”10 ဟဆထားသလ ကမၻာကလသမဂၢအစားအစာႏငစကပးေရးအဖြ႕ (FAO) ကလညး “လ႕အခြငအေရးဥပေဒမားအရ လထအာ၎တ႕ေနရပမဖယရားျခငးသည အထးလအပသည (မျဖစမေန) အေျခအေနမားတြငသာ ျဖစေပၚသငသည” ဟဆထားၿပး မညသညစမကနးကမဆ အေကာငအထညမေဖၚခငအခနတြင “အဟန႕အတားအနညးဆးႏငအေကာငးဆးရ လဒရရေအာငျပနလညေနရာခထားမညေနရာ၏ ေဒသခေျမပငရငႏငျပနလညေရႊ႕ေျပာငးေနထငမညသအမားအတြက ျဖစလာႏငသညျပနာႏင ထခကမႈမားအပါ အဝငျပနလည ေနရာခထားေရးအတြက ေနရာေဒသပငးဆငရာဆနးစစေလလာမႈမားက ျပလပကာေရြး ခယသငေရြးခယထကသညေနရာမားက တငျပရမည။”11

ADB ၏ ကယပငမ၀ါဒ ရညမနးခကတြင “ျပနလညေနရာခထားျခငးသကေရာကမႈမား အနညးဆး ျဖစေစ ရန အေကာငးဆးနညးလမးမာ ရပပငးဆငရာေျပာငးေရႊ႕မႈ၊ ေျမယာဆးရႈးမႈ သ႕မဟတ ၀ငေငြရလပငနးမား ဆးရႈးပကဆးမႈေၾကာင နစနာရသညျပညသဥးေရနညး ႏငသမနညးေစမည စမခကမားက ေရးဆြရမည။” ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနပင လင ျပနလညေနရာခထားမႈမားမျဖစရေအာင ေရာငရားျခငးသည အေရးၾကးေသာ အရာ ျဖစသညက လကခသည။ ၎၏ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင ဆထားသညမာ “ADB ၏ ျပနလညေနရာခထားျခငး မ၀ါဒပါ အဓကအခကမာ ကယပငဆႏၵမပါေသာ ျပနလညေနရာခထားမႈလအပခကက ျဖစႏငသမအတတႏငဆး ေရာငကဥရမည” ျဖစ သည။12

2121လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

လထေျပာငးေရႊ႕ရမႈႏင ျပနလညေနရာခထားရမညအေျခအေနမား ေလာနညးႏငသမနညးေအာင လပေဆာငျခငးသည လြနစြာအေရးၾကးေသာအရာျဖစသညက တစကမၻာလးက အသအမတျပေနေသာလညး ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ ျပနလညေနရာခထား ျခငးအစအစဥတြင လထေျပာငးေရႊ႕ရမႈႏငျပနလညေနရာခထားမႈမားက ေလာနညးေစႏင မည အျခားထညသြငးစဥးစားထားသည ေရြးခယစရာအစားထးနညလမးပစမားႏငပတသက၍ ေဘးဒကၡခစားရမည ေကးရြာလထအသငးအ၀နးမားႏင ေဆြးေႏြးခသညဟ ေသာညႊနျပခကတစစတစရာမရေပ သ႕မဟတ လပေဆာငရနပငစဥးစားချခငးမရေပ။ ADB ၏ မ၀ါဒက လကနာပါသညဟျပသရန ရညရြယအားထတၿပး ထညသြငးထားသည တစခတညးေသာအရာမာ “စမကနးႏငပတသကၿပး အႀကေပးကညသမားသည စမကနး ေၾကာင ေျမယာအသစထပမသမးဆညးမႈမားနညးပါးေစရန ၾကးပမးအား ထတခၾကသည” ဆေသာအခကႏင “စမကနးအတြက ေျမယာသမးဆညးရယမႈႏင အျခားထခကမႈမႈမား နညးေအာင စမကနးပငးဆငရာအႀကေပးသ၊ ေဒသချပညသမားႏငစးပြားေရးလပငနးမား ရငမားက ေဆြးေႏြးကာ ကငတြယေျဖရငးနညးမားစြာထတခသည”13 ဟ၍ ေတြ႕ရသည။ အဆပါ မသကြေသာေဖၚျပခကမားရေသာလညး ၎တ႕၏ျပနလည ေနရာခထားေရးအစ အစဥတြင စမကနးပငးဆငရာ အႀကေပးသမားက မညသမည ၀ါျဖစၿပး ထအႀကေပးမားက မညသမည၀ါမားႏင ေဆြးေႏြးခသည သ႕ မဟတ ထခကသကေရာကမႈမားေလာပါးေစ ေရးအတြက ကငတြယေျဖရငးနညးမားဆသညမာ မညသည မားျဖစသည၊ စသညမားက ရငးရငးလငးလငးက ထတေဖၚျခငးမရေပ။ ေနရာေျပာငး ေရႊ႕ရမညျပညသမားကယစား ေဆာငရြကေပးသည လထအေျချပလမႈအဖြ႕အစညးမား ႏင ပညာရငကြမးကငသမားသည စမကနးအတြက အစားထးေရြးခယစရာနညးလမး ဆနးစစေလလာျခငးမားတြင ပါ၀ငျခငး ရႏငပတသက၍ျပနလညေနရာခထားျခငးအစအ စဥက ေဖၚျပထားျခငးမရေပ။ ေဆာက လပေရး၀နႀကးဌာနသည စမကနးေၾကာငျဖစေပၚမည ေရႊ႕ေျပာငးမႈ၊ ျပနလညေနရာခထား မႈႏငသကေရာကမႈမားနညးသညထကနညးေစရန ေဆာငရြကႏငမည မႏငမည၊ ေရႊ႕ေျပာငးမႈပငးဆငရာထခကမႈမားက နညးပါးေစႏငမည အစားထးနညးလမးပစမား ၎တြငရ သည မရသည၊ စသညမားႏငပတသက၍ ADB အေနျဖင မနမနကနကနစစစဆးျဖတႏငရနအတြက ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနမတငျပေပးေသာ ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥထတြင လေလာကျပညစေသာ သတငးအခကအလကမရပါ။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

2222

ဂ. ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနသည စမကနးမစတငမ လအပခကအရ ေဆြးေႏြး ဂ. ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနသည စမကနးမစတငမ လအပခကအရ ေဆြးေႏြး တငပငသငသမားႏင ေဆြးေႏြးညႏႈငးတငပငချခငး၊ သေဘာထားရယျခငးမား တငပငသငသမားႏင ေဆြးေႏြးညႏႈငးတငပငချခငး၊ သေဘာထားရယျခငးမား မရခပါ။ မရခပါ။

ျပနလညေနရာခထားျခငးအစအစဥအေကာငအထညမေဖၚခင စမကနးေၾကာငေျပာငးေရႊ႕ ရမညျပညသမားႏင ေလးနကစြာေတြ႕ဆေဆြးေႏြးအႀကဥာဏရယျခငးသည ျပနလညေန ရာခထားျခငးလပငနးတငး၏ အေရးႀကးေသာ အစတအပငးတစချဖစသည။ ADB မေငြ ေခးယသမားသည စမခကေၾကာင ျပနလညေနရာခထားျခငးႏင ေလာေၾကးေပးျခငး မားက အေကာငးဆးကငတြယေဆာငရြကရနအတြက စမကနး ေၾကာငထခကမညျပညသ လထႏငေတြ႕ဆကာ သတငးအခကအလကေပးျခငးႏင ညႏႈငးတငပငအႀကဥာဏရယ ျခငးမား လပရနလအပသညက ADB ၏ ကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာ လမးညႊနမႈက ဆထားသည။ ထ႕အျပင ျပနလညေနရာခထားျခငးအတြက အစအစဥေရးဆြျခငးႏငအ ေကာငအထညေဖၚမႈ အဆငမားအတြငး စမခကႏငဆကႏြယေသာ သတငးအခကအ လကမားအား သကဆငရာျပညသလထ မားက အသေပးရန လအပသည။ ADB က ခ မတထားေသာ စသတမတခကမားႏငအည ျဖစေစရန အလ႕ငာ ေလးနကအဓပၸါယရေသာ လထေတြ႕ဆအႀကဥာဏရယမႈက ေအာကပါအတငး အဓပၸါယဖြငဆ ထားသည။14

“ေလးနကၿပးအဓပၸါယျပည၀သည ေဆြးေႏြးတငပငညႇႏႈငးမႈလပငနးစဥတစခဆ သညမာ (၁) စမကနး စတငျပငဆငသညအဆငတြင ျပလပၿပး စမကနးအ ေကာငအထညေဖၚေနစဥ တစေလာက လအပသလ ပမနဆကလကလပေဆာငသြားေသာလပငနးစဥ၊ (၂) စမကနးေၾကာင ထခကနစနာရသမားအတြက သကဆငရာသတငးအခကအလကမားက ၎တ႕သေဘာေပါကနားလည လြယေသာဘာသာစကားျဖင လြယကစြာရယႏငေသာေနရာတြင အခနမ လ လေလာကေလာက ထတျပနေပးျခငးေသာလပငနးစဥႏင (၃) ေဆြးေႏြးတင ပငျခငးက ၿခမးေျခာကျခငးႏင အကပကငျခငးကငးေ၀းသည၀နးကငအေျခအေနေအာကတြင ျပလပေသာလပငနးစဥ၊ ဟ၍ ျဖစသည။”

23လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

အာရလမးမၾကးက တစဖကလင ၃၅ မတာစ ခ႕ကာ ရြာသားမား၏ လယယာေျမထတြင တ႔ခ႔ေဆာကလပမညျဖစၿပး လယေျမမားသည လမးနယထတြငရေနေသာေၾကာင ဆးရးသြားမညလယယာေျမမားအတြက ေလာေၾကးရရမညမ ဟတပါ။ အထက ဓါတပ KESAN၊ ေအာကဓါတပ -THWEE

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

2424

အကယ၍ အဆပါထတျပနခကမားကသာ လကနာေစာငထနးခပါက စမကနးမေပၚထြက လာမည ဆးကးမားက နညးပါးေစခလမမညျဖစၿပး FPIC ေခၚ အခနမၾကတငသတငးအ ခကအလကရရကာ လြတလပစြာ သေဘာထားေပးပငခြငဟေသာ ေဒသခလထ၏အခြင အေရးကလညး ေလးစားလကနာရာ ကမညျဖစ သည။ သ႕ေသာျငားလညး လကေတြ႕ေျမျပင မေပၚထြကလာေသာ သတငးအခကအလကမား သည ဆန႕ကငဘကအေျခအေနအမနက ေဖၚျပလကရသည။ စမကနးေၾကာင ထခကနစနာရသည လမႈအသငးအ၀ငးမားႏင အဓပၸါယျပည၀သညေဆြးေႏြးတငပင ညႇႏႈငးမႈသည စမကနးလပငနးစဥတစခလးတြင အမနတကယမရခပါ။ ရြာသရြာသားအမားအျပားသည ၎တ႕၏ပစၥညးဥစၥာမားမညသည အခနတြင သမးဆညးျခငးခရမည၊ လမးေဆာကလပေရးလပငနးမား မညသည အခနတြင စတငမည၊ ထကသင သညေလာေၾကးေငြရမည မရမည၊ စသညမားႏငပတသကၿပး ရငး လငးတကစြာမသ ရၾကေသးပါ။

ထ႕အျပင၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ၊ စမကနးအတညမျပခင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ(ADB) သည လမးတစ ေလာကရ စမကနးေၾကာငထခကနစနာရမည လထမားက စမကနးႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမား အျပညအဝေပးရန ပကကြကခသလ ၎တ႕ ႏငတငပငေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈျပလပရမည ၎၏တာ ဝနကလညး ပကကြကခ သည။ ျမန မာ ေဆာက လပေရးဝနၾကးဌာန၏ ျပနလညေနရာခထား ေရးအစအစဥက စမကနးေၾကာင ထခကမညရြာသရြာသားမားႏင ႀကတငညႇႏႈငးမႈမတစစတစရာမရပ သ႕မဟတ ရြာသရြာ သားမားသရျခငးမရပ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတျပနချခငးျဖစသည။ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဇြနလ အလယတြင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ၏ ကယစားလယမားက ၎တ႕ႏငလာ ေရာက စကားေျပာဆသည က ရြာသရြာသားမားက၀နခၾကသည။ သ႕ေသာလညး ရြာသား မားက ၎တ႕ေျမယာမားဆးရႈးမႈအတြက ေလာေၾကးေငြရမရက ေမးျမနးသညအခါအာရဖြ႕ ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ၏ကယစားလယမားက မညသည သတငးအခကအလက မမေပးခေပ။ ထ႕ေၾကာင အဆပါေတြ႕ဆမႈသည ျပညစလေလာကမႈမရသည ေတြ႕ဆမႈျဖစခသည။

၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည စမကနးေၾကာင ထခက နစနာရသည ေကးရြာ (၆) ရြာႏငထပမ၍ တငပငေဆြးေႏြးမႈမားျပလပခေသာလညး အဆပါ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမားသညလညး ျပညစလေလာကမႈမရသလ စမကနးကအ တညျပၿပးခနေနာကပငးမာသာ အဆပါေတြ႕ဆမႈမား ျပလပချခငးျဖစသည။ အဆပါ ေတြ႕ ဆေဆြးေႏြးမႈမားမ ရြာသရြာသားအမားစသည အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ၏ စမကနး ႏငလပငနးစဥက အေသးစတသရချခငးမရသညမာ ရငးလငးထငရားသည။ စမကနးစ တငမညေန႕ရကကပင ၎တ႕မသရခရပါ။ ရြာသရြာသားမားက ေမးခြနးမား ေမး သညအခါ အာရဖြ႕ၿဖးေရး ဘဏ (ADB) ၏ ကယစားလယမားက ေကနပေလာကသည အေျဖေပးနငျခငးမရခၾကပါ။ အာရဖြ႕ၿဖးေရး ဘဏ (ADB) က FPIC ေခၚ အခနမၾကတငသ တငးအခကအလကရရကာ လြတလပစြာသေဘာထားေပး ပငခြငဟေသာ လထအခြငအ

2525လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ေရးက ေလးစားလကနာမညဟ ေၾကြးေၾကာခေသာလညး အာရဖြ႕ၿဖးေရး ဘဏ (ADB) သည ၎၏ကတက၀တမားက လကနာကင သးနငမညအလားအလာရပမေပၚပါ။ ထ႕အျပင လထႏငျပလပခသည ယခင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးတငပငညႇႏႈငးမႈမားတြင ေတြ႕ဆ မႈမတငခင လထဖကမ စမကနးကၾကတငသးသပၿပး ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြအတြက အေရး ပါေသာေမးခြနးမားက ျပငဆငႏငရန သ႕မဟတ ေပးသငေပးထကသညအႀကျပခက မားျပငဆငႏငရနအတြက ျပညစလေလာကေသာ သတငးအခကအလကမားက ရြာသ ရြာသားမားက ႀကတငမရရခၾကပါ။ ရြာသရြာသားမားရရခသည သတငးအခကအလက မားကေလလာၾကညပါက အသးျပထားေသာဘာသာစကားအသးအႏႈနးမားသည ပညာရပ ဆနလြနးအားၾကးေသာ ေၾကာင ရြာသရြာသားမား အလြယတကနားလညရန ခကခသည။

ျပနလညေနရာခထားျခငးအစအစဥသည အမားျပညသအား သတငးအခကအလကေပး သညအစညး အေဝးမားက ကနဥးေျမယာစစတမးေကာကယမႈမတငခငႏင စစတမးေကာက ယၿပးေနာကပငးတစေလာက စမကနးေၾကာင ထခကမညရြာတစရြာခငးစမ နစနာသည ရြာ သရြာသားမားႏငေတြ႕ဆကာ ျပလပေပးခသညဟ အခငအမာေျပာဆေသာလညး ထ ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥအစရငခစာထတြင ေဖၚျပထားေသာ၏အကဥးခပသ တငးအခကအလကအရ ေကးရြာေလးရြာတြငသာ စစတမးမတငမ ေဆြးေႏြးမႈမားျပလပ ခသညဟ ေဖၚျပထားသည။ ထေဆြးေႏြးမႈအားလးက တစေန႕တညးတြငလပခသည ပ သ႑ာနရေနသည။15 ထ႕အျပင ျပနလညေနရာခထားေရးအစစဥအစရငခစာက ၂ဝ၁၄ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈအားလးလပေဆာငခၿပျဖစသညဟ ေျပာဆေသာလညး စမခကေၾကာငနစနာရသည လမႈအသငးအဝနးမားအနက တစစႏငသာလငထ အခနက လပျဖစခေၾကာငး ကရငလ႕အခြငအေရး အဖြ႕က ၂ဝ၁၅ ခႏစ မတလတြင အစ ရငခထတျပနခသည။16 လထ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈလပျဖစခေသာ ရြာတစရြာျဖစ သည သာယာ ကနးရြာတြင ရြာသားမားက ၎တ႕ဆးရႈးရမႈမားအတြက ေလာေၾကးေပးျခငးရမရေမး သညေမးခြနးႏငပတသက၍ ADB ကယစားလယမားက တစစတစရာ သတငးအခက အလကမေပးခေပ။17 လထႏင ေလးေလးနကနကအဓပၸါယျပညဝစြာ ေတြ႕ဆၿပးသေဘာ ထားရခမႈသည မရသေလာကအား နညးခေသာလညး ေျမစစတမးေကာကယေသာအဖြ႕ မားသည ၂ဝ၁၄ ခႏစေနာငပငးမ စ၍ လမးနယခ႕ ထြငရနႏင အဆငျမင ရနလာထားေသာ အေဝးေျပးလမးမတစေလာက ဆငးဘတမားႏင သေကၤတမတတငမား စကထခသညက ျမငေတြ႕ေနရသည။ အဆပါလမးမ မတတငမားေၾကာင လမးမတစေလာကေန ထငသ ရြာသာမားမာ“၎တ႕၏ပစၥညးဥစၥာႏငအးအမမား မညသညအခနတြင သမးယျခငးခရမည၊ လမး ေဆာကလပေရးလပငနးမား မညသညအခနတြင စတငမည၊ ဆးရႈးမႈမားအတြက ေလာေၾကးရမည မရ မည” စသည စးရမပပနမႈမားေအာက၌ ေန႕စဥေနထငေနရသည။”18

ထသ႕စးရမထန႕လန႕မႈမားေအာကတြင ေနထငရစဥတြင ေနာကပငးထြကေပၚလာေသာ ျပနလည ေနရာခထားေရးအစအစဥသညလညး ရြာသားမား၏စးရမမႈက မေလာနညးေစ

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

2626

သညအျပင မတေသာေလာေၾကးေပးျခငးႏငပတသက၍လညး အဓပၺါယျပညဝေသာသ တငးအခကအလကမပါရေပ။ ထအစား ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင ေသခာစြာတြကခကရငးျပထားမႈမရဘ ၾကတငခန႕မနးတြကခကထားေသာ ေလာေၾကးပမာဏ ကသာေဖၚျပလက ျပနလညေနရာခထားျခငးအစအစဥအစရငခစာက ေနာကဆးအဆင အတညမျပခငတြင ေလာေၾကးေပးႏႈနးထားမား ကထပမတငျပမညဟသာ ကတေပးထား သည။19 ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥသည နားလညရနခကခမႈႏင မရငးလငးမႈႏင ျပညႏကေနသည။ စမခက၏ထတျပနခကမားပါ အခနးတစခတြင ေလာေၾကးေပးမႈမားက “မးရာသမတငခင ၂ဝ၁၆ ခႏစ အစပငးေလးလအတြငး”20 တြင ထတေပးသြားမညဟ ေျပာ ထားေသာလညး အေကာငအထညေဖၚေရးအခနဇယားတြင ေလာေၾကးေငြမားက “ ၂ဝ၁၆ ခႏစ စကတငဘာလမ”21 ေပးႏငမညဟ ခန႕မနးထားသည။

ADB ႏင ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနအေနျဖင စမခကအေကာငအထညမေဖၚခင နစနာ ရမညေဒသခရြာသားမားအား အသေပးျခငးမားျပလပၿပး ၎တ႕ထမအႀကဥာဏရယခ သညတင ျမနမာႏငငတြင တရားဝငေျမယာအခြငအေရးအားနညးမႈေၾကာင နစနာရသမား အေနျဖင လပငနးအေပၚ ၎တ႕၏သေဘာတညခက မနမနကနကနေပးႏငရန အခကအ ခရေနေသးသည။ ေျမယာကစၥႏငပတသက၍ လ႕အခြငအေရးေစာငၾကညေရးအဖြ႕ (Human Rights Watch) ကလညး ေအာကပါအတငး သတေပးထားသည။22

ျမနမာႏငငတြင ေျမယာသမးဆညးျခငးႏင ေလာေၾကးအလအေလာကေပးျခငးရ သညျပနာမားသည ပမားျပားလာေနဆျဖစသည။ အထးသျဖင လယသမားမားက ဤျပနာက ရငဆရသမားျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ျပညသမား၏ ေျမယာပငဆငခြငက အာမခကာကြယေပးသည ေျမယာဥပေဒအသစ၊ အထးသျဖင အေသးစားလယသမားမားအ တြကျပဌာနးကာ ႏငငတကာလ႕အခြငအေရးစသတမတခကမားႏငအည ျဖစေအာင ေဆာငရြကသငသည။ လကတေလာအေျခအေနတြင လယသမားမားသည တရားဝငေျမယာပငဆငခြငမရေသာေၾကာငေျမက အေပါငခပစၥညးအျဖစအသးမျပႏငသျဖင စးပြားေရးအခကအခမားႏငရငဆငရသညအျပင၊ ၎တ႕ပငဆငေသာေျမေပၚမ အတငးအၾကပ ဖယရားခရႏငေသာ အကာအကြယမဘဝသ႕ေရာကႏငသညအေနအထားထတြင ရေန သည။ ႏငငအစးရမ လယယာေျမစမခန႕ခြမႈအဖြ႕အစညးအား မညသညေျမေပၚတြင မညသညသးႏစကပးရမညႏငပတသကၿပး အမန႕ေပးႏငသညအထ လယယာေျမစမခန႕ခြ မႈအဖြ႕အစညးအေပၚ ႏငငအစးရ၏ထနးခပမႈ အလြနမားလြနးသည။ေျမယာျပျပငေျပာငး လမႈက အျခားဥပေေဒျပျပငေျပာငး လမႈမားႏငအတတကြ ေဆာငရြကသငသည။ ထမ သာ အခြငအေရးမားခးေဖာကခရသညအခနတြင တရားမတမႈက ေဖၚထတႏငမညျဖစ သည။

2727လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ျပနလညေနရခထားေရအစအစဥတြင မနကနစြာေဖၚျပထားသကသ႕ပင ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ လယယာေျမဥပေဒတြင ေျမယာအခြငအေရးႏငပတ သကၿပးမတတမးတငရနအတြက ေျမယာအသးျပမႈမတပတငျခငးစနစက ဖြ႕စညးခေသာလညး “၎အစအစဥအေကာင အထညေဖၚရန ယႏရားမားအဆငသငမျဖစေသးေပ။”23 ေနရပစြန႕ခြာေရႊ႕ေျပာငးရသျပည သမားအဖ႕ ၎တ႕ စြန႕လႊတဆးရႈးလကရေသာ အခြငအေရးမားကေသာလညးေကာငး၊ ေလာေၾကးအမးအစားအတအက သ႕မဟတ ရသငသညေလာေၾကးပမာဏအတြကမည သ႕စညးရးတကတြနး အတကအချပရႏငပတသက၍ေသာလညးေကာငး၊ နားလညႏင သည အေျခအေနတြငမရေသးေပ။ ရငးလငးတကေသာ ေျမယာအခြငအေရးမားေဖၚျပ ထားျခငးမရဘ “သတငးအခကအလကၾကတငရရထားသည ၿခမးေျခာကဖအားေပးမႈ ကငးေသာ သေဘာတညမႈ” က လထထမမနမနကနကနရရရန မျဖစႏငပါသည။ အစးရက ေနာကဆးေျမယာအသးျပမႈစနစစမခန႕ခြေရးက တရားဝငျပရနႀကးပမးသည အခနတြင လညး ယခစမကနးသည နဂရႈပေထြးေသာ ေျမယာအေျခအေနက ပမဆးရြားေစမညျဖစ သည။ အထကပါေဖၚျပခသညအတငးပင “သတငးအခကအလကၾကတငရရထားသည ၿခမးေျခာကဖအားေပးမႈကငးေသာ သေဘာတညမႈ”က လထထမ မနမနကနကနရယရန မျဖစႏငသည အေျခအေနတြင အာရအေဝးေျပးလမးမစမကနးကသ႕ေသာ ေဆာကလပ ေရးစမကနးမားက အေကာငအထညေဖၚျခငးသည အမးသားေျမယာအသးခမႈ မဝါဒတြင ပါရေသာေကာငးမြနသည ႏငငတကာစခနစႏႈနးမားက ျပတျပတသားသားျငငးပယလက ျခငးပင ျဖစသည။ သကဆငရာေျမယာအခြင အေရးမားက အေသးစတရငး လငးချပျခငး မရေသာလပငနး စဥတစခတြင ေျမယာအခြငအေရးထခကနစနာသတစဥး သ႕မဟတ အစးရအရာရ သ႕မဟတ အယခတရားရးတစရးသည မညသ႕ထထေရာကေရာကပါ ဝငႏငမညနညး။

ဃ. မေအာငျမငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငညႇႏႈငးမႈ - အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB)၏ ဃ. မေအာငျမငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငညႇႏႈငးမႈ - အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB)၏ တငပငေဆြးေႏြးပြမားႏင ရြာသရြာသားမား၏တ႕ျပနခကမားတငပငေဆြးေႏြးပြမားႏင ရြာသရြာသားမား၏တ႕ျပနခကမား

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ (၁)ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ (၁)

အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည စမကနးႏငပတသက၍ ရြာသရြာသားမားေကာငးစြာနား လညသေဘာေပါကေစရန လေလာကသညအခန သ႕မဟတ လေလာကသညသတငး အခကအလကမား မပပးေပးခပါ။ စမကနးသည ရြာသရြာသားမားအေပၚ မညကသ႕အကး သကေရာကမႈရႏငသည၊ ထနစနာမႈမားအတြက ေလာေၾကးမညကသ႕ရရမည၊ စမကနးႏင ပတသကၿပး ၎တ႕တြင မညသညအခြငအေရးမားရသည၊ ႏင မေကနပခကႏငစးရမမႈမား ရလင မညသ႕သြားေရာကတငၾကားႏငသည၊ စသည သတငးအခကအလကမား မရပါ။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

2828

ဝကရငေကးရြာမ နနးမး (အမညရငးမဟတ) ၏ အဆအရ ၂ဝ၁၅ ခႏစအေစာပငးတြင ေဆာကလပေရး ဝန ႀကး႒ာနသည လမးနယေျမသတမတရနလာေရာကခၿပး ၂ဝ၁၄ ခႏစ ေနာကပငး ေဆာကလပသည အး အမ၊ အေဆာကအဥးမားသည ေလာေၾကးေငြရမညအထတြင အကးဝငလမမညမဟတဟေျပာ ၾကားခသည။24 အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည လထေတြ႕ဆညႏႈငးအစညးအေဝးျပလပရနလာ ေရာကခၿပး လကကမးစာေစာငမား၊ စာရြကစာတမးမားက ေဝငသြားခသည။ သ႕ေသာ အေၾကာငးအ ရာတစခကမ သမနားမလညခဟ ေျပာဆသည။

အစညးအေဝးအေတာအတြငး ေျမယာကစၥကေသာလညးေကာငး၊ ပငဆငမႈႏငပတသက၍ေသာ လညး ေကာငး မညသတစဥးမ ေျပာၾကားချခငးမရဟ ဆသည။ အစညးအေဝးအတြငး ရြာသရြာသားမားက ေလာေၾကးေငြအေၾကာငးက ေမးျမနးခၾကေသာလညး အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ကေသာလညး ေကာငး၊ ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာနကေသာလညးေကာငး၊ ရငးလငးသညအေျဖမားမေပးနင ခၾကပ ေျမယာပဆးရႈးသမားအတြက ေလာေၾကးေငြပမေပးမညဟသာ ေျပာၾကားခသည။ လမးေဖာကလပ သညအခနတြင လမးေဘးေစးမားသည ၎တ႕၏ေစးဆငမားက ပတထားရ လမမညျဖစၿပးေန႕ တြကႏႈနးျဖင ေလာေၾကးေပးအပသြားမညအေၾကာငးက ရြာသားမားအား ေျပာၾကားခသည။

နနးမး၏လမးေဘးေစးဆငမ အစားအေသာကေရာငးခ၍ ရသညေန႕စဥ၀ငေငြသည တစရကႏစသနး ျဖစေသာလညး သမအမအတြကေလာေၾကးေငြရမည၊ မရမညကမ သရရျခငးမရေသးပါ။ အဘယ ေၾကာငဆေသာ စမကနးအေကာငအထညေဖာသမားက အးအမႏင အေဆာကအဥးမားအတြက ေလာေၾကးေပး ျခငးႏငပတသက၍ တစစတစရာထတေဖၚေျပာၾကားျခငး မရေသးျခငးေသာေၾကာင ျဖစသည။ လမးေဖာကလပမႈေၾကာင သမ၏အမ ေဘးလြတမည၊ မလြတမညကလညး မသရရပါ။ စမ ကနးႏင ပတသက၍ သမအားသတငးအခကအလကလာေရာကချပသညပစအေပၚ သမစတတငးက ျခငး မရပါ။

ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး (၂)ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး (၂)

အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည ေဒသတြငးရအစးရဝနထမးမား၊ ေဒသ၊ ၿမ႕နယႏင တငးရတပဖြ႕မားက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမားသ႕ေခၚလာျခငးေၾကာင ရြာသရြာသားမားမာ အာရအေ၀းေျပးလမးေဖာကလပျခငးနင ပတသက၍ ၎တ႕၏ စးရမဖြယပပနမႈမားက လြတလပစြာေျပာဆတငျပရန စးရြ႕ခရသညအေျခအေန မား ျဖစေစခသည။

”အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) က လေတြလာၿပးေတာ ရြာသရြာသားေတြန႕ ေဆြးေႏြးတငပငပြေတြလပ မယ ဆတာက ေကးရြာေျမစာရငးအရာရကေနတစဆင သရတယ။ ေနာကတစေန႕မာ ကဒးၿမ႕အနား က ရြာသရြာသား ၇ဝ က ေဆြးေႏြးတငပငပြကလာၾကတယ။ ေဆြးေႏြးတငပငပြက အစးရ ဖကကေဒသခ ရေတြ၊ ကနးမာေရး၊ သယယပ႕ေဆာငေရးန႕ လပစစစြမးအငဌာနကဝနထမးေတြ၊ တငးရတပဖြ႕ ဝငေတြလညး လာတကၾကတယ။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB)က ဝနထမးေတြက အစးရဝန ထမးေတြ န႕ရးမာ မၾကာမၾကာလာေတြ႕ၾကတယ။”

ဥးတ (အမညရငးမဟတ)၊ ကဒးၿမ႕၊ ၁၆ ဒဇငဘာ ၂ဝ၁၅။

2929လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ (၃)ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ (၃)

လမးေဆာကလပေရးေၾကာင ထခကနစနာခရသမားအတြက ေလာေၾကးေငြမညသ႕ေပး အပမညကသ ရရျခငးမရေသးပါ။ ထငးအစးရ၏ “အမနးျခငးနငငမားစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈပးေပါငးေဆာငရြကေရး ေအဂငစ” (NEDA) က ေငြေၾကးေထာကပကာ ေဆာက လပေပးခသညျမဝတၿမ႕မ သငကၤနးညေနာငအၾကား လမးေဆာကလပမႈစမကနးမအေတြ႕ အႀကအရ ေလာေၾကးေငြမားက ေဒသဆငရာအစးရက ေပးအပချခငးျဖစၿပး ေလာေၾကးေငြ ပမာဏမညမေပးသငသည၊ ေလာေၾကးရခြငရသည ပငဆငမႈအမးအစားက မညသည မားျဖစသည၊ စသညက ၎တ႕ကသာ ဆးျဖတချခငးျဖစသည။ ေလာေၾကးေငြေပးေဆာင သငသညပမာဏႏငပတသကၿပး ရြာသရြာသားမားက ပါဝငဆးျဖတခြငမရခပါ။ ယခအ ေခါကတြငမ ေဆာကလပေရးဝနႀကး႒ာနသည ေလာေၾကးေငြႏႈနးထားမားက အေသး စတျပငဆငသတမတရနအတြက ေလာေၾကးႏႈနးထားတြကခကသးသတမႈႏငပတသက ၿပး အေတြ႕အႀကရသညပညာရငက ငားရမးခသည။ သ႕ေသာ ယခငကသ႕ပင ရြာသားမား ၏ အႀကျပခကတစစတစရာမပါပ ဆးျဖတခကမားခမညသာ ျဖစသည။25

”အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ရ႕ေဆြးေႏြးတငပငပြက ေဒသခေကးရြာေျမစာရငးအရာရကေနတစဆင သခရတယ။ ကေနာတ႕ရြာက လမးေဖာကလပေရးႏင လြတတယလ႕ ေျပာတယ။ သတ႕ကရြာက မထ ခကရေအာင လမးက အေကာကအေကြးေတြ သပမလပပ အေျဖာငေဖါကမယလ႕ သတ႕ေျပာတယ။ သတ႕က လမးနယနမတသတမတထားတေျမေပၚမာ ေဆာကထားတအးအမအေဆာကဥးေတြအတြက ေလာေၾကးမေပးဘးလ႕လညးေျပာတယ။ သတ႕ေလာေၾကးေပးမယဆရငလ ကေနာတ႕လခငသ ေလာကသတ႕ေပးမာမဟတဘး။ ေအာကေျခအစးရဝနထမးေတြက လာဘစားၿပးေတာ ကေနာတ႕က ေလာေၾကးအျပညအဝေပးမာမဟတဘးဆတာကေနာသတယ။”

ဥးခစ (အမညရငးမဟတ)၊ လးညေကးရြာ၊ ၁၇ ဒဇငဘာ ၂ဝ၁၅။

င. ေျမယာဆးရႈးမည ရြာသရြာသားဥးေရ တတကက ရငးလငးစြာ မသရေသးျခငး င. ေျမယာဆးရႈးမည ရြာသရြာသားဥးေရ တတကက ရငးလငးစြာ မသရေသးျခငး

ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင စမကနးေၾကာင ေဒသခလထအေပၚ ျဖစေပၚႏငသည ထခကမႈမား ကရငးျပထားၿပး ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနက ထထခကမႈမားကမည ကသ႕ နညးနငသမနညးပါးေစရန မညကသ႕ေဆာငရြကမည၊ ထခကနစနာရသအမ ေထာငစမား၏ အသကေမြးဝမးေၾကာငးႏင ေနထငမႈအဆငအတနးက မညကသ႕ျမငတင ေပးသြားမည သ႕မဟတ အနညးဆးအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားက မညကသ႕ ျပနလညဖနတးေပးမည၊ တစခနတညးတြင ေဒသချပညသမား၏ ယဥေကးမႈႏင ရးရာဓေလ လကၡဏာမား မေပာကပကေအာင မညသ႕ေဆာငရြကမည၊ စသညအစအ စဥမားက ရငး လငးထားသည။ “လမးေဆာကလပျခငးႏင/ သ႕မဟတ လမးအ ဆငျမႇငတင ျခငးေၾကာင

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

3030

၎တ႕ႏင သက ဆငသည အးအမမား၊ ေျမယာမား သ႕မဟတ အျခားအသကေမြးဝမး ေကာငးပငဆငမႈမားဆးရႈး မညသမားအားလးအတြက ေလာေၾကးေငြအျပညအဝေထာက ပေပးရန စစဥထားသညဟ ၎အစရငခစာက ဆသည။ အဆပါစာေစာငတြင စမကနး ေၾကာင အမေထာငစ စစေပါငး ၁၁၄ အမေထာငစ (လဥးေရ ၅၂၈ ေယာက) ထခကမည မညဟေဖာျပထားသည။26

သ႕ေသာ အထကပါကနးဏနးသည လမးမ၏တစဖကတစခကစတြင ၃၅ မတာစ တးခ႕ မညစမကနးေၾကာင ေျမယာႏငပငဆငမႈမား ထခကဆးရႈးမညအေရးက ပပနေနၾက သည အမေထာငစဥးေရမားစြာက ထညတြကထားပမေပၚေပ။ ျမနမာေဆာကလပေရး ဝနၾကးဌာနသည လမးမ၏တစဖကတစခကစတြင တးခ႕ေနသည ၂.၅ မတာအတြငး ျဖစေပၚသညထခကမႈ သ႕မဟတ လမးေၾကာငးအသစေဆာက အပငးအ နညးငယ အတြငး ကေရာကေသာထခကမႈက သာထညသြငးစဥးစားထားသည။ ဤသညမာ ျပနလညေနရာ ခထားသညအစအစဥက ထညသြငးစဥးစားေပးထားသည ထခကမညလထစာရငးထတြင မပါဝငေသာ၊ မမေျမေပၚတြင အစးရလမးေဖါကသမားက လမးတးခ႕နယေျမအျဖစအ မတအသားမားစကထထားသည ကေတြ႕ေနရၿပး မမေျမယာမားက အစးရကေလာေၾကး မေပးပသမးယမညအေရးက ေၾကာကရြ႕စးရမေနၾက ရေသာ၊ ရြာသရြာသားမားအတြက စတသကသာရာ မားစြာမေပးပါ။ အေမရကနအသလြငဌာနတစခ ျဖစသည (Voice of America) ၏ ဗြဒယမတတမးတစခအရ27 သာယာကနးေကးရြာရြာသရြာသားမား မးဆက ေပါငးမားစြာေနထငလာသညေနရာေဒသအတြငး ေဒသချပညသလထမားႏင လာေရာက တငပငေဆြးေႏြးမမရပ ေျမေနရာတစခ႕တြင အစးရက ပငဆငသညဟေသာ ဆငးဘတ မားစကထထားသည။

စ. ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာန စ. ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာန

ယခစမကနးအား ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနႏင ၎မအတညျပလပပငခြငေပးထား ေသာ တရတလမးတတားေဆာကလပေရးကမၸဏလမတက (China Road and Bridge Construction Co. Ltd) တ႕က အေကာငအထညေဖၚေဆာငရြကမညအေရးသည လြနစြာ စးရမရေသာအရာျဖစသည။ ယခငအေတြ႕အၾကႏင သမငးေၾကာငးမား အရျမနမာအစးရ ေအဂငစမားသည အကငပကေငြေၾကးခ စားလကလပငနးလပ ေဆာငရာတြငထေရာက မႈမရေပ။28 ယခငကကရငျပညနယတြင ေဆာကလပေရးဝနႀကး႒ာနက အေကာငအထည ေဖာခသညစမကနးမားသည စမကနးေၾကာငထခကနစနာရသညလမႈအသငးအ၀ငးက အ ကာအကြယေပးရန လးဝပကကြကခသည။ လကငငးၾကညႏငေသာျဖစရပမာ ထငးအစးရ ၏ “အမနးျခငးနငငမားစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးေအဂငစ” (NEDA) က ေငြေၾကးေထာကပေပးခၿပး ေဖာကလပခသည အာရအေဝးေျပးလမးမအသစ ပငျဖစသည။ အာ ရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) က ၎၏ ကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာမဝါဒ

3131လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

လမးညြနခကမားကလးဝအေသအခာလကနာေစရမညဟ အခငအမာေျပာဆေသာလညး လကေတြ႕တြင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည ကရငျပညနယရ လပငနးခြငဧရယာအ တြငးျဖစပကမႈမားႏင အလမးေဝးလြနးလၿပး အကယ၍၎၏လမးညႊနခကမားက ျမနမာ ေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာနက လကနာရနပကကြကပါက အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB သညလညး ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနက တာဝနယမႈတာ၀နခမႈရေအာငခပကင ႏငသညအေျခအေနလညး မရပါ။

အာရလမးမၾကးက တစဖကလင ၃၅ မတာစ ခ႕ကာ ရြာသားမား၏ လယယာေျမထတြင တ႔ခ႔ေဆာကလပမညျဖစၿပး လယေျမမားသည လမးနယထတြငရေနေသာေၾကာင ဆးရးသြားမညလယယာေျမမားအတြကေလာေၾကးရရမညမဟတပါ။ ဓါတပ - THWEE

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

3232

VIIVIIျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏

ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥသည ေငြေၾကးအစားထး ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥသည ေငြေၾကးအစားထး ေလာေၾကးေပးျခငးက လြမားစြာ ဥးစားေပးေဆာငရြကေနျခငးေလာေၾကးေပးျခငးက လြမားစြာ ဥးစားေပးေဆာငရြကေနျခငး

ADB ကခမတထားေသာ ကာကြယေစာငေရာကေရးဆငရာလမးညြနခကႏငႏငငတကာ၏ေကာငးမြနေသာ စခနစႏႈနးလမးညြနမႈမားတြင ပငရငကယပငဆႏၵမပါဘ ေျမယာသမး ယအသးျပရသညအေျခအေနမးတြင ေျမယာအေျခခ ျပနလညအေျခခေပးျခငးသည အ ျဖစသငဆးနညးလမးတစချဖစသညဟ ရငးလငးစြာေဖၚျပထားသည။ ေငြေခးသသည ေျမ ယာအစားထးေပးရန ေျမယာမရျခငး သ႕မဟတ ေျမဝယယႏငျခငးမရသည အေၾကာငးက ADB ထသ႕ သကေသအေထာကအထားႏငတငျပႏငမသာ ေငြေခးသအေနျဖင ေျမက အ ေျခမခေသာေလာေၾကးကေပးရန စဥးစားခြငေပးမည ဟ ADB ၏ မဝါဒက ျပဌာနးထားသည။ ေကးလကေဒသမားတြင ေျမယာအေျခခဝငေငြျပနလညဖနတးေပးျခငးသည ပသငေတာ ေသာ နညးလမးတစချဖစသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ စမကနးေၾကာငေျမယာစြန႕ခြာ ေျပာငးေရႊ႕ရသညျပညသမား၏အသကေမြးဝမးေၾကာငးသည အမားအားျဖင ေျမယာအ ေပၚတြငသာ လးဝအမသဟျပရေသာေၾကာငျဖစသည။ ကမာၻ႕ကလသမဂၢ၏ အစားအစာႏင စကပးေရးအဖြ႕အစညးႏငကမာၻ႕ဘဏတ႕ကလညး ဤအခကက လကခေထာကခသည။

ကမာၻ႕ကလသမဂၢ၏ အစားအစာႏငစကပးေရးအဖြ႕အစညးက “၎တ႕ပငေျမယာဆးရႈး ျခငးသည ၎တ႕၏ အသကေမြး၀မးေၾကာငး ဆးရႈးျခငးပငျဖစသည။ ေလာေၾကးေငြျဖင အလားတေျမယာမး မ၀ယႏင သ႕မဟတ ၀ငေငြရရန နညးလမးသစရာမရႏငသည အ ေျခအေနတြင”29 အစားထးေပးေသာေျမေပၚတြင ျပနလညေနရာခေပးရနလအပသညဟ ျပဌာနးထားသည။

အလားတစြာပင အျပညျပညဆငရာေငြေၾကးေထာကပေရးအဖြ႕ (IFC) ကလညး “ အသက ေမြး၀မးေၾကာငးလပငနး မား သ႕မဟတ ဝငေငြရရမႈအတငးအတာဆးဝါးစြာထခကနစနာခရမႈေၾကာင စးပြားေရးအၾကပအတညးမားျဖစရသည ေရႊ႕ေျပာငးရသျပညသလထမားအ တြက ၀ငေငြရနညးလမးမားက အနညးဆးအဆင ျပနလညတညေဆာကေပးျခငး သ႕မဟတ တးတကေကာငးမြနေစမည အခြငအလမးမားေပးရမည။ ဝငေငြဖနတးႏငမႈ အရညအေသြး၊ ထတလပႏငမႈအဆင ႏင ေနထငမႈအဆငအတနးမားလညး အပါအ၀ငျဖစသည။”30 ဟ ျပဌာနး ထားသည။ ထသ႕ေဆာငရြက ေပးရျခငး၏ အေၾကာငးရငးမာ ရးစငးသည။ အ ေၾကာငးမာ “ဝငေငြဖနတးေပးျခငးမရေသာ ျပနလညေနရာခထား ေပးျခငးသည စမကနး၏ဖြ႕ၿဖးေရးရညမနးခကက အားနညးေစၿပး ADB ၏ ဆငးရမြေတမႈ ေလာခေရးရညမနးခက ထက ဆငးရသားဥးေရပမားလာမည အႏရာယသာရသည။”31 ျမနမာႏငငဆငရာ ADB ညြနၾကားေရးမး၏ အဆအရ တးတကမႈသည အေရးၾကးသညအေလာက “ တစခနတညး

3333လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

တြငလညး ေကးလကေဒသေနမသားစမား၏ဝငေငြမားက ျမငတငေပးရန လအပသည။ မညသတဥးတစေယာကမ ေနာကမာ မကနခေစရေအာင ကြႏပတ႕လပရမယ”32 ဟဆ သည။

သမးယခရေသာေျမအတြက ေလာေၾကးေငြအစား ေျမယာအစားထးသည အေျခခမအေပၚ ကယကယ ျပန႕ျပန႕အသအမတျပမႈရေသာလညး ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥသည ေငြသားေလာေၾကးေပးျခငးကသာ အဓကအား ထား ေနသည။ လကေတြ႕တြင စမကနးေၾကာင ထခကနစနာမညသ ခန႕မနးေခ အမေထာင စ ၁၁၄ စအနက အမေထာငစ ၄ စကသာ အျခားတစေနရာတြင ျပနလညေနရာခေပးမည ဟျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥက ခန႕မနး ထားသည။33 အထကမာ ေဖၚျပခသညအတငး လမးနယခ႔ထြငျခငးေၾကာင လမးမတစ ေလာက ထခကမညအးအမအမားအျပားရေသာလညး ထသမားက ေငြသားေလာေၾကး ရရနအခြငရသညသမားစာရငးထတြငပငထညသြငးမထားပါ။ ထ႕ေၾကာင နစနာထခက မညအမေထာငစအမားစမားသည ၎တ႕၏ေျမယာဆးရႈးမႈႏငစပလငးၿပး လကပါလာမည အသကေမြးဝမးေၾကာငးဆငရာ ထခကမႈကပင အျပညအဝျပနလညျဖညဆညးေပးႏင ျခငးမရသညေငြသားေလာေၾကးကပငရရရန အခြငအလမးနညးသြားသလ လပကငစား ေသာကစရာေျမမရေတာသည သမားဘဝသ႕ ေရာကမညအေျခအေနတြင ရေနၾကသည။

ADB သည ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနက ေတာငးဆေသာေခးေငြအား အ ADB သည ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနက ေတာငးဆေသာေခးေငြအား အ တညျပေပးျခငးသည ေအာကပါ ကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာလမးညြနမႈႏငမတညျပေပးျခငးသည ေအာကပါ ကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာလမးညြနမႈႏငမဝါဒမားကလကနာရန ပကကြကခသည။ဝါဒမားကလကနာရန ပကကြကခသည။

စးပြားေရးအၾကပအတညးႏငရပပငးဆငပငဆငမႈမား ထခကပကစးမႈေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးရ သမားအတြက ပပး ေထာကပေပးေသာ အကအညသည ေအာကေဖၚျပပါ အခကမားအား အထေျမာကေစရန ရညရြယသည။(က) ျပနလညေနရာခထားေပးမညေနရာရ ေျမအတြကပငဆငခြငရေအာင အာမခေဆာင

ရြကေပးျခငး၊ ပမေကာငးမြနေသာအမယာမားေဆာကရြကေပးျခငး၊ ေျပာငးေရႊ႕ခရ သႏင၎အားျပနလညေနရာခေပးေသာေဒသမလထတ႕အၾကားစးပြားေရးအရ ျဖစေစလမႈေရးအရျဖစေစ ေပါငးစပအဆငေျပေစျခငး၊ စမကနးမအကးအျမတမား က ျပနလညေနရာခထားသညေနရာတြင ရႏငေနသည ေဒသခမားလညး ခစားခြင ရေအာငလပေပးျခငး

(ခ) အသြငကးေျပာငးေရးႏငဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ကညပပးေပးျခငး၊ ဥပမာ - ေျမယာအ ေျခခဖြ႕ၿဖးမႈ (ေျမယာလပငနး)၊ ေခးေငြေပးျခငး၊ သငတနးေပးျခငး၊ အလပအကင အခြငအလမး၊ ႏင

(ဂ) လထအေျခခအေဆာကအအးမား ေဆာကလပေပးျခငးႏင လထဝနေဆာငမႈမား ထားေပးျခငး။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

3434

ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ ျပနလညေနရာခထားျခငးအစအစဥသည ေရႊ႕ ေျပာငးရမည ျပညသအမားစအတြက ေျမယာအေျခချပနလညေနရာ ခထားမႈအစားေလာ ေၾကးေငြသာေပးချခငး တစခေၾကာငသာမဟတဘ ထခကမႈေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးေနထင ရမည ျပညသလထမား၏ အသကေမြး၀မးေၾကာငးက ကာကြယထနး သမးေပးရန၊လ ေလာကေသာ ေလာေၾကးေပးမႈ မျပလပသျဖင ၎အစအစဥသည ADB သ႕မဟတ ႏငငတကာ၏ေကာငး မြနေသာစခနစႏႈနးမားကလကနာထားျခငးမရေပ။ လပငနးစမခက ေၾကာင မမ၏စးပြားေရးလပငနးထခကမည လပငနးရငမား ၀နထမးမားက တစလစာ၀င ေငြေပးသြားမည၊ ထရလြယသမား(ဆငးရမြေတြမႈစညးမဥးေအာက ေရာကေနသမား သ႕ မဟတ အမးသမး သ႕မဟတ မသနစြမးသတစဥးက ဥးေဆာငေနရေသာမသားစမား) က အေျခခလအပမႈအေပၚမတညၿပး သးလစာေထာကပေငြေပးမည၊ ထ႕ျပင ေနာငထေနရာတြင ထပမစကပးခြငမရေတာသည သးႏဆးရႈးမႈအတြက ထေဒသအတြငးရ သးႏတနဘး၏ ေျခာကႏစစာႏငညမေသာ ေငြေၾကးအကအညက ရရမညျဖစသည။34 သ႕ေသာ ျပနလည ေနရာခထားျခငးအစအစဥတြင ထပမာဏက မညသ႕တြကခကသည သ႕မဟတ ဆးရႈး သြားေသာ အသက ေမြးဝမးေကာငးလပငနးမာအတြက အဆပါေလာ ေၾကးေငြက မညက သ႕လေလာကမႈေပးႏငမည၊ စသညတ႕က ရငးျပျခငးမရေပ။

ျပနလညေနရာခထားေရးအစစဥတြငပါရေသာ “ဝငေငြလမးေၾကာငးမားဖနတးေပးျခငးႏင ျပနလညျပစပးေထာငေပး ျခငး” အခနးတစခနးလးသည စာမကႏာတစမကႏာသာပါၿပး ဝငေငြလမးေၾကာငးမား ဖနတးေပးရနအတြက လအပခကမားႏင ဥးစားေပးေဆာငရြကရ မညအရာမားႏင ပတသကသည အေသးစတေလလာထားမႈမား မပါဝငေပ။35 သ႕ေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားက ဆကလကထနးသမးလပကငႏငရနအတြက ထ ခကေရႊ႕ေျပာငးရမညျပညသမားလအပသညအရာ၊ လခငသညအရာမားက တစစတစရာ သရျခငးအလဥးမရပ စမကနးသည ေရ႕ဆကသြားေနလကရသည။

မၾကာမျပလပမည လမးခ႕ကားေဆာကလပသြားမညဧရယာထရ ေနသညေနအမမားသည စမကနးေၾကာငေရႊ႕ေျပာငးရမည၊ မေျပာငးရမညႏငပတသက၍ ရငးရငးလငးလငးျဖစမႈ အားနညးသည။ “လမးေၾကာငးအတြငး ၎တ႕ပငေသာ ေျမကနေနေသးသည အးအမ မားသည ၎တ႕အမက သကဆငရာအာဏာပင၏ ခြငျပခကႏင အည ေျပာငးေရႊ႕/ျပနလည တညေဆာကလပါက ေျမယာအခြငအေရးဆငရာ အာမခေထာကခစာက ရရမညျဖစ သည”36 ဟ ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင ေဖၚျပထားသည။ သ႕ေသာသကဆင ရာအာဏာပငက မညသမညဝါျဖစသညမာလညး ရငးရငးလငးလငးမရေပ၊ လမးနယအ တြငးေရာကေသာ အမတစအမက ေျပာငးေရႊ႕ရနလအပ ပါကမညသမားက အေၾကာငး လာၾကားမည၊ သ႕မဟတ ေျမယာအခြငအေရးဆငရာ အာမခေထာကခစာဆသညမာ မညသညကဆလသည၊ စသညအခကမားမာ ရငးလငးျခငး မရေပ။ ထ႕ေၾကာငထခက ေရႊ႕ေျပာငးရမညျပညသမား သည လမးနယတးခ႕မႈဧရယာထရေနေသာ ၎တ႕၏ေျမယာ

3535လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ႏငစပလငး၍ ၎တ႕ရသငရထကေသာ အခြငအေရးအားလးက ရယႏငရနအတြက ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင အဆပါေျမယာ အခြငအေရးဆငရာအာမခေထာက ခစာဆသညမာ မညသညပစျဖစသည၊ မညသညအခြငအေရးမားက ေပးထားသည၊ စ သညမားက အေသး စတေဖၚျပရမညျဖစသည။

ျပနလညေနရာခထားျခငးႏင ေလာေၾကးေပးျခငးသည မတစြာျဖစေပၚျခငး ရမရ ေစာင ၾကညသညစနစက ျပနလညေနရခထားျခငးအစအစဥက တညေဆာကထားျခငး မရသည ကေတြ႕ရသည။ ADB ၏ ကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာ လမးညြနခကႏငမဝါဒအရျပန လညေနရာခထားမႈျဖစႏငေခအလားအလာမားေသာ စမကနးအတြကျပနလညေနရာခ ထားေရးအဖြ႕ႏင ျပနလညေနရခထားျခငးက ေစာငၾကညမည ျပငပေစာငၾကညေလလာ ေရးစနစႏစခလး ဖြ႕စညးထားရရနလအပသည။37 သ႕ေသာ ျပနလညေနရာခထားေရးအစ အစဥတြင ျပနလညေနရာခထားေရးအဖြ႕ႏငပတသက၍ တစစတစရာေဖၚျပျခငးမရပ ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာနအေနျဖင လာမညလမားအတြငး ျပငပမ ျပနလညေနရာခထား ေရးေစာငၾကညေလလာသငားရမးသြားမညဟသာ ေဖၚျပထားသည။ ထ႕အျပင ရႈပေထြးၿပးထလြယရလြယမားေသာ လပငနးစမခကမားအတြက လပငနးျပငဆငခနႏင အေကာငအထညေဖၚခနအတြငး သးျခားလြတလပေသာအႀကေပးအဖြ႕ ထားရရမညဟ ADB က ျပဌာနးထားသည။38 ျပငဆငမႈအဆငအလြနေကာသြားၿပျဖစၿပး အေကာငအထညေဖၚသညအဆင သ႕နးကပေနၿပျဖစေသာလညး ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင သးျခားလြတလပ ေသာအႀကေပးအဖြ႕တစခ ကေဖၚျပသတမတထားျခငး မရေသးေပ။ အကယ၍သာ ထက သ႕အဖြ႕မးက မနကနသငေလာေသာ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမားျဖင ေသခာစြာဖြ႕စညးေပး ႏငခပါက လပငနးစမခကျပငဆင ေရးလပငနးစဥအတြငး လအပခကမားႏငပတသက၍ ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာနႏင ADB အား အႀကဥာဏမားေပးႏငမညအျပင ျပနလညေန ရာခထားေရးအစအစဥထတြငရေနေသာျပနာေပါငးမားစြာက ကနဥးအေစာပငးအဆင တြငပင အာရစကႏငခမည ျဖစသည။ ၎အစား ကရငလအခြငအေရးအဖြ႕ႏင ကရငၿငမး ခမးေရးအေထာကအက ျပကြနရကကသ႕ေသာ အဖြ႕အစညးမားသည တရားဝငဖြ႕စညး ထားၿပး အသအမတျပျခငးခထားရေသာ ေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕မားရရေလရသည အေထာကအပမားတစစတစရာမရရဘ ျပငပငေစာငၾကညသ အခနးက႑က ဝငေရာက ေဆာငရြကေပးေနၾကရသည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

3636

VIIIVIIIျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနမ အဆျပထားျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနမ အဆျပထားေသာ ေသာ

မေကနပခကတငၾကား ေျဖရငးေပးျခငးလပငနးယႏရားသည မေကနပခကတငၾကား ေျဖရငးေပးျခငးလပငနးယႏရားသည လေလာကမႈႏင ရငးလငးျပတသားမႈမရျခငးလေလာကမႈႏင ရငးလငးျပတသားမႈမရျခငး

ခငမာအားေကာငး၍ အလြယတကအသးျပႏငေသာ မေကနပခကတငၾကားေျဖရငး ျခငး လပငနးယႏရားသည ထခကေရႊ႕ေျပာငးရမညျပညသမား၏ အခြငအေရးက အကာအကြယ ေပးရနအတြက မရမျဖစလအပသည။ ျပနလညေနရာခထားျခငးလပငနးမားအေပၚ ဥပေဒ ေၾကာငးအရ စနေခၚႏငသညအေျခအေနမရေသာေၾကာင အစးရသည ေနာကဆကတြအ ကးဆကအေပၚ တစစတစရာစးရမေၾကာကရြ႕မရပ ထခကေရႊ႕ေျပာငးရမည ျပညသမား ၏အကးစးပြားက မကကြယျပေနၾကသည။ ဤအေရးၾကးေသာအခကက အသအမတ ျပေသာအားျဖင ADB ၏ ျပနလညေနရာခထားေရးမဝါဒတြင ေအာကပါအခကအလက မားက ထညသြငးေပါငးစပထားကာ ခငမာအားေကာငးသည မေကနပခကတငၾကားေျဖ ရငးျခငးလပငနးယႏရား က သတမတထားသည။39

(၁) မေကနပခကမားႏငပတသကၿပး စစမးစစေဆးျခငးႏင ထမေကနပခကအေပၚ မည သ႕ကငတြယ လပေဆာငရမညႏငပတသကၿပး ဆျဖတခကခမႈမားက ေန႕စဥစမကနး စမခန႕ခြမႈတြင ပါ၀ငသမားႏင ခြျခားထားသငသည၊

(၂) မေကနပခကတငၾကားေျဖရငးျခငးလပငနးယႏရားပစက ေရးဆြျပငဆငရာတြငေဒသခ ရပရြာလထအသငး အ၀နးမား ပါ၀ငရမည၊

(၃) လပထးလပနညးမားသည နားလညရနလြယကရမည၊ ၎ကလညး အားလးက သရ ရမည၊

(၄) သတငးအခကအလကဖလယမႈနညးလမးေပါငးစႏင ဆကသြယေရးနညးလမးေပါငးစ က အသးျပရမည။

(၅) သတငးအခကအလကမားအား အစရငခရာတြင ေဒသ၏ဓေလရးရာယဥေကးမႈဆငရာသေဘာတရားမားက ထညသြငးစဥးစားရမည။

(၆) လထဆကဆေရးအရာရမားမ ႏႈတျဖငတငျပလာေသာတငၾကားမႈမားက စာျဖငျပန လညမတတမးတငႏင သည သတငးအခကအလကေပးပ႕ေရးဌာနမား ထားရရမည။

(၇) မဘငးလဖနးျဖင စာပ႕တငၾကားျခငး၊ အစရေသာ အလြတသေဘာတငၾကားနညးလမး မား ႏင

(၈) တငၾကားလာသမားက တနျပနအကးသကေရာကကာအႏရယျဖစေစႏငသညအ ေနအထားမ အကာအကြယ ေပးျခငး တ႕ ျဖစသည။

3737လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

“လပငနးစမခက အေကာငအထညေဖၚျခငးမ ထြကေပၚလာေသာသေဘာမတႏငေသာ ဆးျဖတခက၊ အေလအထ သ႕မဟတ လပငနးေဆာငရြကမႈမားႏငပတသက၍ (ထခကေျပာငးေရႊ႕ရသညျပညသ) မား အယခတငျပႏငေအာင ယႏရားမားဖြ႕စညးေပးသည” ဟဆကာ မေကနပခကတငၾကားေျဖရငးျခငးစနစ ႏငပတသကၿပးျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင ေဖၚျပထားျခငးရပါသည။40 သ႕ေသာ ထမေကနပခကတငၾကားျခငးယႏရား၏လပငနးေဘာငအတငးအတာသည ေဝဝါးေသာ၊ အဓပၺါယႏစခြထြကေသာဘာသာစကားေၾကာင ရငးရငးလငးလငးမရေပ။ အမားအတြက ဖြ႕စညးထားေပးေသာ မေကနပခကတင ၾကားျခငးလပငနးစဥသည စမကနးႏငပတသကၿပး ထြကေပၚလာမည မညသ႕ေသာမေကနပခကအမးမးႏငစတေခၚမႈကမဆ လကခေပးရမည။ ထခကေျပာငးေရႊ႕ရမညျပညသမားမ ၎တ႕၏မေကနပခကမားက အျပညအဝတငျပ၍မရေအာငစမကနးႏငပတသက ၿပး “သေဘာမတႏငေသာဆးျဖတခက၊ လပငနးအေကာငအထညေဖၚမႈပစ သ႕မဟတ အ ျပအမ” ဟေသာအခကက ေဝေဝဝါးဝါးျဖစေအာင လးဝအဓပၸါယလြေျပာငးမဖြငဆသငပါ။

ပ၍ျပနာရေသာအခကမာ ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင ေဖၚျပထားေသာ မေကနပခကတငၾကားေျဖရငးျခငးလပငနးယႏရားသည ADB ႏငႏငငတကာ ကာကြယ ေစာငေရာကမႈဆငရာ လမးညြနခက မားႏငအည ထခကေရႊ႕ေျပာငးရမညသမားက လလ ေလာကေလာကအကာအကြယေပးထားျခငးမရပ လကေတြ႕ဖြ႕စညးပႏင လပငနးစဥဆင ရာေဆြးေႏြးမႈမားတြင သကဆငရာလပဂၢလမား ပါဝငခြငေပးမည ဟေသာကတမသာပါရ ထားသည။ တငျပလာေသာမေကနပခကက ပထမဥးဆး ေဒသခဆကသြယေရးတာဝနရသက လကခရရမညျဖစၿပး ထေဒသခဆကသြယေရးတာဝနရသႏင လပငနးစမကနးဆက ႏြယမႈမညသ႕ရမညက ေသေသခာခာေဖၚျပထားျခငးလညး မရေပ။ ေဒသခ ဆကသြယေရး တာ၀နရသ၏ ဆးျဖတခကကမေကနပလင ထခကေျပာငးေရႊ႕ရသညျပညသတစဥးသည ဆးျဖတခကခၿပး ၃ ရကအတြငး မေကနပခကတငၾကားေျဖရငးေပးျခငးအဖြ႕(Grievance Redress Group - GRG) ထသ႕ စာျဖငအယခစာ တငသြငးရမည။ GRG အဖြ႕တြင ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနဝနထမး၊ ျပနလညေနရာခထားေရး ေဆာကလပေရးႀကးၾကပ အႀကေပးတစဥး၊ ေျမယာအရာရတစဥး၊ ေဒသခဆကသြယေရးအရာရ ႏင ရပရြာထထဖကမ အဖြ႕ဝင ႏစဥး စသညတ႕ပါဝငသည။ GRG သည ၎ထတငျပလာေသာ အယစာႏငပတသကၿပး ၾကားနားသည အစညးအေဝးထငမည။ ထၾကားနာပြတြင တငၾကားသသည သ (သ႕မဟတ သမ၏တငၾကားခကက ပမခငၿမေစရနသကေသျပအေထာကအထားမား ေပးရမည။ ထ ခကေျပာငးေရႊ႕ရသသည GRG ၏ ဆးျဖတခကက မေကနပလင ခရင GRG ထသ႕ ထပ ဆင အယခတငႏငသည။41

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

3838

ဤဖြ႕စညးမႈပစသည အထးသျဖင ေဒသခဆကသြယေရးအရာရ၏ဆးျဖတခကက မေကနပေသာအခါ စာျဖငသးရကအတြငးတငရျခငးကသ႕ေသာအရာသည ထခကေျပာငးေရႊ႕ရသမားအတြက ဝနထပဝနပးၾကးစြာ ျဖစေစသည။ ၊ GRG ကဖြ႕စညးထားသညပစ၊ သက ေသအေထာကအထားျပရမႈ တာဝနသည ထခကေျပာငးေရႊ႕ရသ၏အေပၚတြငရေနျခငး၊ ႏင ေလကငသငၾကားေပးထားေသာေရ႕ေနေပးျခငး (trained advocate) မရျခငးမား သညလညး ျပနာမားျဖစသည။ လကေတြ႕တြင အဆပါလ အပခကမားသည (၁) စာ တတသမား သ႕မဟတ အျခားအကအညရႏငေသာနညး လမးရသမား၊ (၂) သးရကအ ခနအတြငး ေဆာငရြကႏငစြမးရသမားအတြကသာ ျဖစသည။ ထကသ႕ေသာ ကန႕သတ မႈမားေၾကာင ေနာကဆကတြဆးကးအျဖစ လထဆမတကလာမညမေကနပခက၊ တင ၾကားခကႏင စနေခၚခကအားလးလလသည ေဒသခဆကသြယေရအရာရကေကာၿပး အထကသ႕ မညသညအခါမ တကႏငမညမဟတေပ။

GRG အဆငသ႕ ရားရားပါးပါး ေရာကခလငလညး တရားမတ၍ ဘကမလကေသာ ဆးျဖတ ခကက ရရႏငမညမဟတေပ။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထ GRG အဖြ႕တစခလးနးပါးတြင စမကနးက ေန႕စဥစမခန႕ခြေနေသာသမား အားလးနးပါးပါဝငျခငးေၾကာင ျဖစသည။ လထ အကးအတြက လပေဆာငပါသညဟဆေသာ ဤစမကနးသည ပြငလငးေသာ၊ လြယလင တကအသးျပႏငေသာ မေကနပခကတငၾကား ေျဖရငးေပးျခငး ယႏရားမရပ ျပညသလ ထဘဝေကာငးစားေရးအတြက ေရ႕သ႕မဆကသငေပ။ စမကနးႏငပတသကၿပး မေကနပ ခကတငၾကားေျဖရငးေပးျခငးယႏရားတစခတြင သတငးအခကအလကဖလယမႈနညး လမးႏင ဆကသြယမႈနညးလမးမးစကအသးျပျခငး၊ ထခကေရႊ႕ေျပာငးရသည ျပညသမား ၏ႏႈတျဖငတငၾကားခကမားက ေဒသခတာဝနရသမားမ စာျဖင ေရးသားမတတမးတငႏင ေသာ သတငးအခကအလကတငျပအစရငခႏငသညရးမားဖြ႕စညးထားရေပးျခငး၊ ႏငထ ခကေရႊ႕ေျပာငးရေသာ ျပညသမားမ၎တ႕၏အကးစးပြားက ကာကြယႏငရနအတြက ၎တ႕အေပၚအား တနျပနျဖစေပၚမညအႏရာယမတရား၀င အကာအကြယေပးျခငး၊ စသည မားအပါအဝင ADB မ ခမတထားေသာအေျခခစညးမဥးမေဘာငမားပါ၀ငသငသည။ ထ မသာလင ထခကေရႊ႕ေျပာငးရေသာျပညသမားသည ၎တ႕အတြကျပလပေဆာငရြက ျပနလညေနရာခထားျခငးလပငနးစဥႏငပတသကၿပး ၎တ႕၏ စးရမခကမားက တငျပ ေဖၚထတႏငရနအတြက ၎တ႕အမနတကယအသးျပႏငသည စနစတစခက ရရမညျဖစ သည။

3939လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

IXIXၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ျပညသလထ၏လၿခေရးကၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ျပညသလထ၏လၿခေရးက

ထခကျခငးထခကျခငး

အာရအေဝးေျပးလမးမစမကနးတညေနရာသည လကရၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြက အေရး ႀကးၿပး၊ မားယြငးပါက ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈအေပၚ အလြယတကထခကႏငေသာေဒ သတစခကျဖတသြားသည။ ယခၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ေရ႕မတးႏငသည အေျခအ ေနအမးမးက မေရတြကႏငေလာကေအာင ၾကေတြ႕ခရၿပးျဖစသည။“အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) က ျမနမာျပညတြငးစမကနးလပငနးႏငပတသကၿပး လကရတြင အေတြ႕အႀကပငး ဆငရာအကန႕အသတရသလ42 အလားတပငႏငငတကာမ အေထာကအပေပးေသာ စမ ကနးမားက စမခန႕ခြႏငသညအပငးတြငလညးျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနအတြက စြမးရညပငးဆငရာအကန႕အသတမားရသညက လကခလကရေနသည။ ထ႕ေၾကာင ယခ စမကနးက ရႈပေထြးေသာစမကနးတစချဖစသညဟ ယဆသည”ဟ အာရဖြ႕ ၿဖးေရးဘဏ ကယတငကပင လကခသေဘာတထားသည။ သ႕ေသာ စမကနးႏငပတသကၿပး ၎တ႕၏ concept note တြင “အျခားလမႈကစၥရပမားႏငစးရမဖြယအေျခအေနမား”ေခါငးစဥေအာက ၌ ၎တ႕က “စမကနးကဖနတးႏငသည နငငေရးပငးဆငရာမ တညၿငမ မႈ”က စးရမဖြယ ရာအေျခအေနနညးပါးေသာအဆငအျဖစသတမတၿပး၊ “စမကနးေၾကာငျဖစလာႏငသည ျပညတြငးလမႈေရးပဋပကၡမား”က စးရမဖြယရာအေျခအေန အလယအလတအဆငအျဖစ သတမတကာ ေဒသ၏အေျခအေနက ေလာတြကထားသည။ အထးသျဖင ၾကာရညေသ လကနကကငပဋပကၡႏင လထေနရပစြန႕ခြာေရႊ႕ေျပာငးမႈမား ျဖစပြားသညေဒသ၏သမငး ေၾကာငးျဖင စဥးစားသးသပၾကညလင ဤစးရမဖြယရာအခကႏစခကက စးရမဖြယရာအ လယအလတႏငနညးပါးေသာအဆငတြငရေသာအရာမားဟ သတမတျခငးသည အလြန ၾကးမားသညျပနာျဖစသည။

က. ပဋပကၡမားႏင ထခကေရႊ႕ေျပာငးမႈမားက. ပဋပကၡမားႏင ထခကေရႊ႕ေျပာငးမႈမား

အာရအေဝးေျပးလမးမအနးတစဝကနယေျမမား၏ လၿခေရးအေျခအေနသညတညၿငမမႈ မရဘ၎အနား တစေလာက ေနရာယစခနးထငၾကေသာ လကနကကငအဖြ႕မားအၾကား အခနမေရြးတကပြမား ေနာကတစဖန ထပမျဖစပြားႏငသည။ ထနယေျမအတြငး ေနရာယ ထားၾကေသာတငးရငးသားလကနကကငမားသည အခြေကာကခရနႏငကး သနးေရာငး ဝယေရးမားမ အဖးအခမားရရလသည စးပြားေရးပငးဆငရာ အကးေမာကးမႈရသလ ျမန မာတပမေတာသညတညး အလားတအကးေမာကးမႈမားရလက တငးရငးသားလကနက

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

4040

ကငမားထနးခပရာနယေျမအတြငး အကးအျမတမားမေရာကရေအာင ထနးခပမႈရႏငရန ၾကးပမးေနသည။

အာရအေဝးေျပးလမးမက အၿပငအဆငထနးခပလၾကျခငးေၾကာင မၾကာေသးေသာကာလ က ျဖစပြားခေသာပဋပကၡႏငတကပြမားအေၾကာငးက ကရငၿငမးခမးေရးအေထာကအက ျပကြနရက (KPSN) က မတတမးတငထားခမႈမားရသည။43 ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဇလငလမစတငကာ တစဖကမ ဒေကဘေအေခၚ ဒမကေရစအကးျပတပမေတာ(DKBA) ႏင တစဖကတြင ျမနမာတပမေတာႏငနယျခားေစာင(BGF) ပးေပါငးထားေသာအဖြ႕မားအၾကား ျဖစပြားခ သည တကပြမားေၾကာင ေကးရြာ ၄ ရြာမာ လဥးေရ ၁ဝဝဝ (အမေထာငစ ၁၁၇ စ) ေနရပ မစြန႕ခြာကာ ထြကေျပးေျပာငးေရႊ႕သြားရသည။44 ရြာသားမားသည၎တ႕အမမားက စြန႕ခြာထြကေျပး ၿပးေကာ ကရတၿမ႕ရဘနးႀကးေကာငးမားတြငခလႈေနခၾကသည။ အဆပါေကး ရြာမားရစာသငေကာငးမားသညလညး ေကာငးသေကာငးသားမား၏လၿခေရးအတြက စးရမရသျဖင ယာယပတထားခၾကရသည။ ရြာသရြာသားမားကလညး အကယ၍ ၎တ႕ရြာတြင ဆက ေနလင ယခငျဖစေနကအတငး တပမေတာစစသားမားကအတငးအဓမၼေပၚ တာဆြမညက လညးစးရမေၾကာက ရြ႕ၾကသည။

တကပြေၾကာငရြာသရြာသားမားထြကေျပးခနတြင ၎တ႕၏ပငဆငမႈမား၊ ပစၥညးဥစၥာမား၊ အမေမြးတရစာၦနမားႏင အျခားပငဆငမႈမားမာ အခးခရသည။ ေဒသခလမႈအေျချပအဖြ႕အ စညးတစချဖစသည THWEE ကျပလပ သညသေသသနအရ ေကးရြတစရြာျခငးစ၏ဆးရႈးမႈမာ ကပ ၁၅ သနး မ သနး ၂ဝ အၾကားတနဖးရသည။ စကပးေရးသည ၎တ႕ေန႕စဥဘ ဝအတြက မရမျဖစအေရးႀကးေသာေၾကာင ဤကသ႕အေျခအေနတြင ရြာသရြာသားမားမာ လမႈေရးႏငစးပြားေရးျပနာမားက ႀကေတြ႕ေနရသည။

မမေကးရြာတြငး သ႕မဟတ ေကးရြာအနးတြင နယျခားေစာငတပမား ဆကလကတပစြ ထားေသာေၾကာင ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဇလငလကတညးက ထြကေျပးခရေသာ ရြာသရြာသား ၄၈ဝ ဥးသည ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ နဝငဘာလအခန၊ ယခအစရငခစာအတြက သေတသနကျပ လပေနသညအခနအထ ၎တ႕ေကးရြာမားသ႕ မျပနႏငၾကေသးပါ။ ယခအစရငခစာက တရားဝငပႏပထတေဝသညအခနျဖစေသာ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ၾသဂတလအခနတြင ပားပင ေကးရြာမ အမေထာငစ ၁၅ စမလြ၍ ကနရြာသရြာသားမားမ ၎တ႕၏ေကးရြာေနအပသ႕ ျပနသြားၾကၿပျဖစသည။ ဒေကဘေအႏင နယျခားေစာငတပဖြ႕မားအၾကားထပမျဖစပြား ေသာတကပြအသစမားက ေရာငရားရသညအတြက ၎တ႕၏အမျပနရကက ေရႊ႕ဆငးၾကရသည။ အခ႕ရြာသရြာသားမားမာ ဒေကဘေအႏငနယျခားေစာငတပဖြ႕မားအၾကားအျပန အလနပစခတမႈမားမ ၎တ႕၏လယေျမေပၚတြင ကကနခသညလကနကၾကးၾကညဆခြ မားႏင မေပါကကြဘရေနေသးသည လကနကၾကးကညဆမားေၾကာင ၎တ႕လယယာ ေျမမားတြင စကပးလပကငရနမဝရၾကေပ။

4141လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၂၃ ရက မ ၂၆ ရကေန႕အထတြင ပစခတမႈမားျဖစခၿပး ၿပးခေသာ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ေမလႏငၾသဂတလတြငလညး အျခားပစခတမႈႏစချဖစပြားခရာ ဤပစခတမႈ မားသည ယခႏစအတြငး ေလာေလာလတလတျဖစပြားခေသာ ပစခတတကခကမႈမားျဖစသည။ ပဋပကၡျဖစရျခငးအေၾကာငးမာ ဒေကဘေအ မကြထြကသြားသညအဖြ႕ (ဒေကဘေအ ခြထြကအဖြ႕) က ျမနမာတပမေတာႏင ကရငနယျခားေစာငတပ (BGF) တ႕ပးေပါငးအဖြ႕က အတတကခကခရာမ စတငချခငးျဖစသည။ ၂၅ ရကေန႕တြင ဒေကဘေအ ခြထြကအဖြ႕က က ေကာကရတၿမ႕နယအတြငးရရြာအခ႕က ၎တ႕ေကးရြားမားမ ယာယထြကခြြါသြားၾကရန စာျဖငသတေပး ခသည။ အဆပါေန႕တြငပင နယျခားေစာငတပက ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ပားပငေကးရြာရ အမ ၁ဝ လးက မးရႈ႕ခသည။45 လတတေလာတြင ျမနမာစစတပဖကမ တပရငး ၅ ရငးႏင ကရငနယျခားေစာငတပ တပရငး ၂ ရငး တ႕သည နးလ၊ ပားပင၊ ေကာငးမ၊ ရနဂတ၊ မပလႏငေနာငခငေကးရြာေဒသမားတြင အငအားျဖညတငးတပစြ လကရသည။46

ျပညသလထအား ထြကေျပးေျပာငးေရႊ႕ေစသည ပစခတတကခကမႈႏငပဋပကၡမားသည အာရအေ၀းေျပး လမးမေဆာကလပမႈေၾကာင တကရကျဖစပြားျခငးမဟတေသာလညးဤ လမးမၾကးမတစဆင ကနသြယေရးလမးသစက ထနးခပလရာမ ျဖစေပၚလာခေသာ တငး မာမႈမားက ပဋပကၡႏငတကပြမားက ျဖစေစခသညမာ ထငရားသည။ ထ႕ျပင အာရအေဝး ေျပးလမးမကသ႕ေသာ ေဆာကလပေရးစမကနးမားသည စမကနးတြင အေရးပါသညအဓကအစအဖြ႕မားႏင ရငးႏးျမပႏသမားကယတငမ ၾကတငမေမာလငထားေသာ၊ ထညသြငးစဥးစားမႈမရေသာ ထခကမႈႏငေနာကဆကတြအကးသကေရာကမႈမားစြာရသည ဆသညမာ ထငရားသည။ ႏငငအဆငကခမတထားေသာစးပြားေရးမဝါဒႏင လကနကကငအဖြ႕အစညးမား၏စးပြားေရးအကးအျမတေမာကးမႈမားေၾကာင ရလဒအျဖစေဒသတြငးရျပညသ မားသညသာ ထခကနစနာၾကရသည။

၂၀၁၅ ေအာကတဘာတြငျဖစပြားသည ပဋပကၡေၾကာင ေနရပစြန႕ခြာထြကေျပးရ ၂၀၁၅ ေအာကတဘာတြငျဖစပြားသည ပဋပကၡေၾကာင ေနရပစြန႕ခြာထြကေျပးရ သည အမေထာငစအေရ အတြကသည အမေထာငစအေရ အတြက

စဥ ရြာအမည အမေထာငစ ရြာသရြာသား ကား မ မတခက

၁ပားပင

၃၃ ၁၈၀ ၆၅ ၁၁၅ အမေထာငစ ၁၅ စ မျပနႏငေသး (ၾသဂတလ

၂၀၁၆)

၂ ေကာငးမ ၄၀ ၂၂၃ ၉၉ ၁၂၄ ေနရပသ႕ျပနျပး

၃ ေဇာေဟး ၃၃ ၁၉၅ ၁၀၅ ၉၀ ေနရပသ႕ျပနျပး

၄ ရြာသစကနး ၁၁ ၇၇ ၃၉ ၃၈ ေနရပသ႕ျပနျပး

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

4242

ခ. ရြာသားမား၏အးအမမား မးရ ႔ဖကဆးခရျခငးခ. ရြာသားမား၏အးအမမား မးရ ႔ဖကဆးခရျခငး

ေကာကရတၿမ႕နယ၊ သေနမးေကးရြာ ရြာသရြာသားမား၏ အစရငခခကအရ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ပားပငရြာႏငမနးမေဝး၌ ျမနမာတပမေတာႏငဒေကဘေအ အၾကားပစခတတကခကမႈျဖစပြားခသည။ ျမဝတႏငေကာကရတအၾကားရ အာရအေဝးေျပးလမး မအနးတြင ေနရာယထားေသာ ဒေကဘေအခြထြကအဖြ႕က ျမနမာတပမေတာႏငကရင နယျခားေစာငတပတ႕ ရငးထတရာကေန တကပြမားျဖစပြားချခငးျဖစသည။ အဆပါသ ေနမးေကးရြာနယေျမတြင ျဖစပြားခေသာတကပြအေတာအတြငး ရြာသရြာသားမား၏ေနအမ မား စြာသည ျမနမာတပမေတာႏင ကရငနယျခားေစာငတပတ႕၏ မးရႊ႕ဖကဆးျခငးက ခခရသည။ ပစခတ တကခကမႈပထမအၾကမတြငပင ေနအမ (၉) လးက၎ တ႕မး ရႊ႕ဖက ဆးချခငးျဖစၿပး ကနေနအမမားကမ ၎တ႕ေနာကတစၾကမရြာထျပနဝင ေသာအခါ မးရႊ႕ ချခငးျဖစသည။ ရြာထရ အမ (၂၀) လးတြင ေနအမ (၄) လးသာ မးရြ႕ဖကဆးျခငးမခခရဘ လြတေျမာကခသည။

ပစခတတကခကမႈမားရပတန႕သြားေသာအခနတြင ျမနမာစစတပႏင နယျခားေစာင တပတ႕က ရြာသရြာ သားမားအား ၎တ႕ရြာသ႕ ျပနသြားရနေျပာခေသာလညး ရြာသရြာသား မားမာ ၎တ႕၏ေနအမမားက ျပနလညတညေဆာကရန မတတႏငၾကေပ။ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ မတလအခနအထ ရြာသရြာသားတစေယာကမ ၎တ႕ရြာသ႕ ျပနမသြားရၾကေပ။ ထအခန ႏငေနာကပငးအခနအထ ရြာသရြာသားမားက ၎တ႕ေကးရြာ နယေျမႏငအနးအနားတြင ကနရေသာ ေျမျမပမငးမားေၾကာင စးရမမကငးျဖစရသည။ ေနာကပငးအခန တြငလညး ျမနမာစစတပသည သေနမးေကးရြာက အၿမတမးျဖတသြားျဖတလာ လပျခငးေၾကာင ရြာ သရြာ သားမားသည ယခင၎တ႕ေကးရြာတြင ေန႕စဥလြတလပစြာေနထငခရသညပမနအေျခအေနခစားမႈမးက ျပနမရႏငဘ ျဖစရသည။

ဤလမးစတငေဖာကလပသညအခနမစၿပး ျမနမာစစတပႏင လကနကကငမားအၾကား တကပြမားထပ ကာထပကာျဖစေနသညက ကြနပတ႕ျမငေတြ႕ခၾကသည။ ေအာကေျခမႏငငေတာအဆငအထ အဆငတငးတြင ဗဟအစးရႏင ျပညနယ/တငးအစးရတ႕ အၾကား မတေသာအာဏာခြေဝမႈမားရရန လအပလကရသည။ အေၾကာငးမာဗဟခပ ကငမႈစနစျဖငျပလပေသာ အစးရ၏ဆးျဖတခကမားသည တငးရငးသားေဒသအ တြငး ရ လထ၏လအပမႈအမနမားက မျဖညဆညးႏငေသာေၾကာငျဖစသည။ ေအာက ေျချပညနယ အဆငတြင အာရအေဝးေျပးလမးမအေပၚ ထနးခပပငခြင၊ အကးအျမတခြယခစားခြင ႏင လထအသကေမြးဝမးေကာငးအခြငအလမးမား ျပနလညဖနတးေရး၊ စသညမား ႏင ပတသကၿပး ရငးလငး ေသာႏငငေရးပငးဆငရာသေဘာတညမႈမားက ရရရနအထးလအပ လက ရေနသည။ ေဆာကလပေရးလပငနးစမကနးမား သ႕မဟတ စးပြားေရးပငးဆငရာဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးအားလးတြင ပဋပကၡပငးဆငရာစးရမမႈႏငပတသကၿပး ၾကတငဆနး စစေလလာမႈႏငကငတြယေျဖရငးနညးမားရသငသလ လထအေပၚထခကမႈမားကေရာင ရားႏငရနအတြက တရားမတေသာေျမယာပငဆငခြငႏင အသကေမြးဝမးေကာငးအခြင အလမးမားဖနတးေရးအစအစဥ မားႏင ထအစအစဥမားအား တရားစြာအ ေကာငအထည ေဖၚေပးမႈမား ရရမည။

4343လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

မတလ ၂၀၁၆ ခႏစတကပြျဖစေနစဥအတြင ေကာကရတၿမ ႔နယ၊ တေနးမးရြာအတြငး မးရ ႔ခရေသာအမမားျဖစသည။ ဓါတပ - KHRG

ဂ. ဤစမကနးသည လကရၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ မညသ႕သကေရာကမႈ ဂ. ဤစမကနးသည လကရၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ မညသ႕သကေရာကမႈ ရသညက ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင ညႊနးဆထားျခငးမရေပ။ရသညက ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥတြင ညႊနးဆထားျခငးမရေပ။

ျမနမာနငငသႏငငသားမားအေပၚ စမကနးသည မညကသ႕၏အကးသကေရာကမႈရသညက အမနတ ကယနားလညရနအတြက ADB ႏင ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနတ႕သည စမကနး၏ လမႈေရးဆင ရာထခကမႈက ထညသြငးစဥးစားရမည။ အထးသျဖင ဤစမ ကနးသည ႏငငအတြငး ၿငမးခမးေရးရရရန ၾကးပမးအားထတလပေဆာငခကမားအေပၚ၊ အထးသျဖင ကရငျပညနယအတြငး ၿငမးခမးေရးတည ေဆာကမႈအေပၚ အကးသက ေရာကမႈရေသာေၾကာင စမကနး၏လမႈေရးအေပၚသကေရာကမႈက မျဖစမေနထညသြငးစဥး စားရမညျဖစသည။ “စမကနးမားသည ျပညသလထအတြက အခြငအလမးႏငအကးေကးဇးႏစမးစလး ဖနတးေပးႏငသည။ တစခနတညးတြငလညး အႏရာယရေသာ အကးသကေရာကမႈမားကလညး ဖနတးေပးႏငသည။ လထအတြကစမကနး ကယေဆာငလာမည၏အကးအျမတက မားသညထကမားေအာငႏင စမကနးသကတမးတစေလာကဆးကး သကေရာကမႈမားကေရာငလြႏငရနအတြက ေကာငးမြနေသာစမခန႕ခြမႈရရနလအပသည”

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

4444

ဟ International Association for Impact Accessment ေခၚစမကနးအကးသကေရာကမႈေလလာစစမးေရးဆငရာ ႏငငတကာအသငးႀကးကမတ ခကျပထားသည။47

ကေၾကာငးမလစြာပင ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဖကျခမးအတြငး လကတေလာျဖစေပၚခ ေသာ သာဓကမားအရ လမးစမကနးမားသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင သကဆငရာ ေဒသအတြငးရ ျပညသမား၏ လၿခမႈအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈရႏငေၾကာငး ျပသသည။ တကပြမားေၾကာင ေဒသခရြာသရြာသားမား ေသေၾကရျခငး၊ ခရးသြားလာေရးအေႏာင အယကျဖစရျခငး၊ ေကာငးသေကာငးသားမား၏ပညာသငၾကားမႈအတြက အေႏာငအယက ျဖစရျခငး၊ စသည ဆးကးမားကျဖစေစခသည။ ဤသညမာ ျမနမာႏငင၏ အျခားအပငးရ တငးရငးသားေဒသမားအတြငး ပဋပကၡျဖစပြားရာေဒသမား၌ အၾကးစားဖြ႕ၿဖးေရးစမကန မားျပလပျခငးေၾကာင ပမနျမငေတြ႕ေနရေသာ ထခကမႈဆးကးအေျခအေနမားႏင တစပ စတညးျဖစသည။ ထရလြယေသာ ယာယအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကစာခပ လကမတေရထးထားစဥအခနတြင ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားက ဆကလက ေဆာငရြကျခငး ေၾကာင စစေရးတးခ႕မႈမားပမားေစကာ ရလဒအျဖစ ပဋပကၡမးကတစ ဖနျပနေတာကေစ ႏငသည။ ရးရးရငးရငးၾကညမညဆပါကဖြ႕ၿဖးတးတကမႈသည ၿငမးခမးေရးအတြကအ ေထာကအကေပးႏငၿပး အေျခခလေနမႈဘဝကလညး ျမငတငေပးႏငသလ တစဖကတြင ပဋပကၡႏင ေနရပအးအမစြန႕ပစရသည ေရႊ႕ေျပာငးမႈမားက ျဖစေစႏငသည။48

ADB ကယတငက လကရၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည စမကနးအေကာငအထညေဖၚျခငး အတြက စးရမစရာအေျခအေနမားဖနတးေပးႏငသည အလားအလာမားစြာရေသာအရာ တစခအျဖစ သတမတသည။ ၿငမခမးေရးလပငနးစဥႏငဆကႏြယေသာ စးရမစရာအေျခ အေနမားကစမခန႕ခြရနအတြက “ ADB သည လကရသြားေနေသာၿငမးခမးေရးလပငနး စဥက ေစာငၾကညေလလာမညျဖစကာ ႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမား အပါအ၀င အဓကသကဆငရာအစအဖြ႕မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသြားမည”49 ဟ ADB ၏ ကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာလမးညြနခကႏငမဝါဒမားတြင ရႈပေထြးၿပးထလြယရ လြယေသာစမကနးမားအတြက သးျခားလြတလပေသာ အႀကေပးအဖြ႕တစခဖြ႕စညးေပးရန ပါရၿပး စမကနးအေကာငအထညေဖၚမႈတစေလာက လပငနးစဥမားသည ADB ၏ လမႈေရး ႏငသဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈလမးညြနခကမားႏငကကညမႈရ မရ ဆးျဖတရနအတြက ထအၾကေပးအဖြ႕အစညးႏင ADB ထမ ေခးေငြယသမားက လက တြေဆာငရြကရမည ဟ၍ပါရသည။50

အာရအေ၀းေျပးလမးစမကနး၏ ေဆာကလပေရးလပငနးမားမစတငခငက ျဖစပြားေသာမ တညၿငမမႈမား ႏင တကခကမႈမားေၾကာင ကရငၿငမးခမးေရးအေထာကအကျပကြနရကက ADB အပါအ၀င ကရငျပည နယအတြငး အႀကးစားဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားကေထာကပေပးေနေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနး ေဆာငရြကေနသ မားအား “ ၎တ႕၏လပငနးအစအစဥမားက ပဋပကၡအေရးထညတြကစဥးစား၍ ျပနလညသးသပရန” ေတာငးဆခသည။51 ADB ႏင အျခား ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအေရးေဆာငရြကသမားသည “၎တ႕၏ ရငးႏးျမပႏမႈႏငဂဏသကၡာမားမထခကေစရနအတြက လကေတြ႕ေျမျပငအေျခအေနတြင ျဖစေပၚေနေသာ ႏငင

4545လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ေရးေျပာငးလမႈမားႏငအည ၎တ႕မဟာဗဟာက ထနးညသငသည။”

စမကနးႏငပတသက၍ သတေပးခကမားအျပင စမကနးေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အေပၚျဖစေပၚႏငေသာထခကမႈမားရေနေသာလညး ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနသညသး ျခား လြတလပေသာအႀကေပးအဖြ႕ဖြ႕စညးေဆာငရြကျခငးမရခသလ၊စမကနး ေၾကာင ၿငမး ခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ မညသ႕ထခကႏငသညႏင ပတ သကၿပး ပဋပကၡပငးဆငရာေလလာဆနးစစမႈမားေဆာငရြကသညက မေတြ႕ရသလ ေဆာငရြက မညအရပလကၡာလညးမ ေတြ႕ရေသးေပ။ စမကနးက အေကာငအထညေဖၚရာတြင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥကစ နစတကထညသြငးစဥးစားျခငးမရဘ ေရ႕ဆကတးလပမညဆပါက မညသညအရာမား ျဖစလာႏငသညက လတတေလာသမငးျဖစစဥမားကေဖၚျပေနသည။ စစေရးတးခ႕မႈ မား၊ မၿပးဆးႏငေသာပဋပကၡမား၊ ႏငအျပစမရြာသရြာသားမားႏင ေဘးပတ၀နး ကငမ ျပညသမား၏ ထခကနစနာရမႈမားကသာ ျမငေတြ႕ရမညျဖစသည။ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး သည ၿငမးခမးေရးကအားျဖည အေထာကအကျပႏငသည။ သ႕ေသာ ႏစ ခစလးကအတ တကြထညသြငးစဥးစား ေဆာငရြကမသာ ထအေျဖကရမညျဖစသည။ လကရ အေနအ ထားတြင ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ ျပနလညေန ရာခားေရး အစအ စဥသညၿငမး ခမးေရးထက ဖြ႕ၿဖးမႈက ပဥးစားေပးလပေဆာငေနသည။

သကနးညေနာငမ ေကာကရတအၾကား အာရအေဝးေျပားလမးမေဆာကလပေရးလပငနးတြင ေတြ႕ရေသာကားၾကး။ဓါတပ (KESAN)

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

4646

Xနဂးနဂး

ကြႏပတ႕ေတြ႕ဆေမးျမနးခသညရြာသရြာသားအားလးသည ေလာေၾကးေပးျခငးႏငပတ သက၍ သ႕မဟတ ၎တ႕ေျမယာမားသမးဆညးခရသညပစႏငပတသက၍ မေကနပခက မားက ထတေဖာေျပာၾကားရန အခြငအလမးမရရခပါ။ ကရငျပညနယအတြငးတညရ သည တရားစရငေရးစနစအေပၚ ထငျမငခကေပးရန အတြကမာ ယခအစရငခစာ၏လပပင ခြငျပငပတြင ရေနသည။ သ႕ေသာျငားလညး ရြာသရြာသားမားသည တရားရးမားက ေနတစဆင နစနာေၾကးေတာငးဆရန စဥးစားျခငးပငမရခဟ ၎တ႕က ကြနပတ႕အား ေျပာျပခသည။ အေၾကာငးမာ ထနညးျဖင ၾကးပမးလငလညး ေကာငးမြနအကးေပးသည ရလာဒထြကေပၚလာလမမညမဟတဟ ရြာသရြာသားမားက နားလညထားျခငးေၾကာငျဖစ သည။ ေလလာစစမးမႈမားကယျပန႕စြာျပလပၿပးေနာက ေတြ႕ျမငရသညအခကမာ ျမ၀တ မေကာကရတသ႕ ေဖာကလပသညအာရအေ၀းေျပးလမးမစမကနးေၾကာင နစနာခရသည လမႈအသငးအ၀နးမားအတြက ၎တ႕၏စးရမခကမား၊ မေကနပခကမားက ထတေဖၚ တငၾကားႏငရန ထေရာကေသာမေကနပခကတငၾကားေျဖရငးသညယႏရားမား မရေပ။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) တြင တာဝနယမႈတာဝနခမႈႏငပတသကၿပး ယႏရားမားခထား ျခငးရေသာလညး52 ထလပထးလပနညးမားသည ထခကနစနာသမားမအလြယတကနား လညသေဘာေပါကၿပး လြယကစြာရရကငသးႏငေသာ ယႏရားမားျဖစရနအထးလအပၿပး ႏင ၎အားလကေတြ႕တြင အမနတကယကငသးရနလညး အထးအေရးႀကးသည။

အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) က ယခစမကနးသည အနးတ၀ကေဒသရ ရြာသရြာသား မား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးႏင လေနမႈအဆငအတနးတးတကေကာငးမြနလာေစလမမညဟ ေျပာဆေသာလညး အမနတကယတြင စမကနးသညလအမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငး အေပၚ ထခကေစၿပျဖစၿပး အကယ၍သာ ႏငငတကာ၏ေကာငးမြနေသာကာကြယေစာင ေရာကမႈလမးညႊနခကမားက မလကနာပါက ေနာကပငးတြငလညး လထအသကေမြးဝမး ေကာငးအေပၚ ဆးဆးရြားရြားဆကလကထခကေစမည ျဖစသည။ ထတလပမႈေကာငး ေသာစကပးေျမမားႏင အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားဆးရႈးျခငးသည ေငြသားေလာ ေၾကးေပးရျဖင လေလာကေသာအရာမဟတသညက စမကနးတြငအဓကပါ ဝငသမားႏင ေငြေၾကးပပးသမားက နားလညရနလအပသည။ ကရငျပညနယအတြငးတညရသည အာ ရလမးမအပငးႏစခႏငပတသက၍ စမကနးေၾကာငဆးရႈးသညေျမယာမားတြက မညသည ေငြသားေလာေၾကးပမာဏျဖစေစကာမ လထအတြကလေလာကလမမညမဟတသညအ

4747လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ျပင ေငြေၾကးေလာေၾကးေပးျခငးသည အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားျပနလညဖနတး ေပးျခငးႏင ထပတထပမတညေသာအရာဟ ရြာသရြာသားမားခစားရမည မဟတသညက NEDA, ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနႏင အာရဖြ႕ ၿဖးေရးဘဏ (ADB) က ထညသြငး စဥး စားဟန မရခပါ။

အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) က အတညျပလကခခသည ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကး ဌာန၏ ျပနလညေနရာခထားသညအစအစဥသည အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ကယတင ကခမတထားေသာ ကာကြယေစာငေရာကေရးလမးညြနခကႏငမဝါဒမား၏စခနစႏႈနးက မမရမက စမကနးအကးဆကက ခစားရမည ရြာသရြာသားမားအေပၚျဖစေပၚမည ထခက မႈမားႏငပတသက၍လညး စတေကနပဖြယရာေကာငးေလာကသည ေျဖရငးခကမားမေပး ထားပါ။ ေလးနကအဓပၸါယရေသာ ေတြ႕ဆတငပငေဆြးေႏြးမႈမားႏင ျပညစလေလာကေသာ သတငးအခကအလကမားကလညး ရြာသရြာသားမားမရခသလ ရြာသရြာသားမား၏စးရမ မႈေၾကာကရြ႕မႈမားသညလညး လေလာကေလးနကစြာလကခစဥး စားေျဖရငးေပးမႈ မခခရ ပါ။ အာရအေဝးေျပးလမးမစမကနးပင ျပညျပညဝဝမၿပးစးေသးပါ၊ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည ၎၏ ကတက၀တမားႏငလမးေၾကာငးလြလက ရေနသည။ ဤအေျခအေန မား ဆကလကျဖစပြားေစျခငးျဖင မလဆးၿပးသားအေျခအေနက ပမဆးရြားေစျခငးမရေစ ရနအတြက အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည ျမနမာအစးရႏငစမကနးအားကငတြယအ ေကာငအထညေဖၚေနသ ကမၸဏမားက ၎တ႕၏နညးဗဟာမား ျပနလညဆနးစစၿပး ေျပာငးရနအတြက မဆငးမတြေဆာငရြကသငသည။

အကယ၍ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ႏင ျမနမာအစးရတ႕သည ေရရညတညတခငၿမေသာ က႑ေပါငးစ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အမနတကယလလားၿပး ဆငးရႏြမးပါးမႈက နညးပါးေစလပါက ေဒသချပညသလထ၏ အသ၊ စးရမပပနမႈႏင မေကနပခကမားက မျဖစမေနနား ေထာငေျဖရငးေပးရမည။ လထအားေဘးဖယၿပး အမနတကယမျဖညဆညးေသာကတမား ကေပးမညအစား လကဆပလကကငျပႏငေသာ အကးအျမတ မားရေအာငေဆာငရြက ေပးရမည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

4848

XIXIအႀကေပးခကမားအႀကေပးခကမား

စမကနးႏငပတသကၿပး ေျမျပငေဆာငရြကမႈတစစတစရာမလပမ ပြငလငးျမငသာေသာ ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥ၊ ေလာေၾကးေပးမႈပစ ႏင ေရရညတညတေသာအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး ျပနလညဖနတးေပးမႈအစအစဥမားကခမတထားရမည ျဖစသည။ စမကနးလပငနးမားမစတငခငတြင စမကနးေၾကာင ထခကမညလထထမ "ၾကတငသတငးအခကအလကရရထားသည ဖအားၿခမးေျခာကမႈကငးမေသာသေဘာထားမား" ကၾကတငရယမႈရရမည။ ဤအခကမားႏငပတသကၿပးပကကြကမႈမားက အခနမဆငးတြဘျပငဆငရမည။ စမကနးေၾကာငထခကမည/ထခကခရသည လထႏငအမေထာငစအားလးအား ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥႏင ေလာေၾကးေပးျခငးအစအစဥမား အေသးစတချပ ျခငးျဖင ၎တ႕ရသငရထကသည အကအညအေထာကအပမားက ရယႏငေအာင ေဆာငရြကေပးဆငရမည။

အမနးျခငးနငငမားစးပြားေရးဖြ႕ ၿဖ းတးတကမႈပးေပါငးေဆာငရြကေရးေအဂငစ (NEDA) ႏငထငးရငးႏးျမပႏ သမားသ႕ အၾကျပခက

၁. ကရငျပညနယအတြငးရ စမကနးၾကးမားက ေငြေၾကးပပးေနေသာ ထငးအစးရဌာနအ ဖြ႕အစညးႏင အျခားေသာအစအဖြ႕မားသည ၎တ႕၏စမကနးလပငနးစဥမားက ပဋ ပကၡအေရးထညစဥးစားကာ ျပနလညဆနးစစသငသည။ ထငးအဖြ႕အစညးအေနျဖင ၎တ႕ ၏ရငးႏးျမပႏမႈႏင ထငးႏငင၏တကာအသငးအဝငးအၾကားရဂဏသကၡာက ကာ ကြယထနးသမးရနအတြက စမကနးႏငစပ လငးၿပးျဖစလာႏငသည ပဋပကၡ၊ လ႕အခြငအ ေရးခးေဖါကမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ခးေဖါက မႈမားထတြင မပါဝငရန ေရာင သငသည။

၂. သကၤနးညေနာငႏငေကာကရတအၾကားရ အာရလမးမအပငးႏငပတသကၿပးသဘာဝ ပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာထခကမႈအေပၚ ဆနးစစေလလာမည လြတလပသးျခား ေသာအဖြ႕က မဆငးမတြဖြ႕စညးကာ ဆနးစစေလလာမႈမားကေဆာငရြကသငသည။

က. လကနကကငမားအၾကား အဆကမျပတျဖစပြားခေသာ ပစခကတကခကမႈႏငတရား ဝင/ တရားမဝင ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင အေဝးေျပးလမးမတစေလာကႏငအ နးအနားရအသက ေမြးဝမးေကာငးလပငနးထခကပကစးရသမားႏင ထခကေျပာငး ေရႊ႕ရသမား ရာေဖြေဖၚထတကာ ျပညျပညဝဝ ကညေပးရနလအပသည။

ခ. စမကနးေၾကာင ျဖစပြားေသာ ေျမ၊ ျမစေခာငး၊ သကရမးစတအမးမးႏင သစေတာ ထခကပကစးမႈအတငးအတာမညမရသညႏင ထပကစးမႈအား မညကသ႕ျပနလည ျပငဆငျပစကစားႏငသညက ေဖၚထတရနလအပသည။

4949လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

၃. အကယ၍ သကၤနးညေနာငႏငေကာကရတအၾကားရ အာရအေဝးေျပးလမးမအပငးအတြက သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈအေရးအေပၚျဖစေစႏငေသာထခကမႈႏငစပလငးၿပးေဆာင ရြကခေသာ ဆနးစစေလလာမႈမားရခပါက ျမနမာအစးရႏင NEDA တ႕သည ျပညသလထ အားခကခငး ချပရနလအပသည။

ျမနမာအစးရ၊ ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနႏင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏသ႕ အၾကျပ ခက

၄. အာရအေဝးေျပးလမးမစမကနးအတြငးကေရာကမညေျမယာအားလးႏငပတသကၿပးဘက မလကေသာ ရငးလငးတကျပညစသည ေျမယာဆငရာအခြငအေရးရငးလငးသတမတေပးမႈလပငနးစဥက ခမတေပးရမည။

၅. သကရမား၏ေနရာထငခငးပကစးျခငး၊ ေလႏငေရထညစညမးမႈ၊ ေရလမႈႏငေရတကစားမႈ၊ လထကနး မာေရးဆငရာထခကမႈကသ႕ေသာ ထခကမႈမားအပါအဝင ကရငျပညနယအ တြငးသဘာဝပတဝနးကငအ ေပၚ ျဖစေပၚလာမည သဘာဝပတဝနးကငဆငရာထခကမႈ မားကဆနးစစေဖၚထတၿပးထခကမႈေရာငရားေရးႏင ေလာခေရးအစအစဥမားကေဖၚထတ ေပးမည မဟာဗဟာေျမာက သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ထခကမႈဆနးစစေလလာမႈက ေဆာငရြကၿပးစးျခငးမရသေရြ႕ အာရအေဝးေျပးလမးမ/ အေရ႕ - အေနာကစးပြားေရးစၾကၤန စမကနးက ဆငးငထားရမည။

၆. အာရအေဝးေျပးလမးမစမကနးသည ျပညသလထ၏ေျမယာ၊ အသကေမြးဝမးေကာငးလပ ငနးႏင သဘာဝပတဝနးကငအေပၚမညကသ႕ ထခကမႈရေစႏငသည၊ အထးသျဖငကယ ပငဆႏၵမပါဘ ေရႊ႕ေျပာငး ရမညအေရးမားႏငပတသက၍ မညကသ႕ေသာထခကမႈမားျဖစ ေစႏငသည သတငးအခကအလက အျပညအစအားလးက စမကနးေၾကာငထခကမည ေဒသခလထ နားလညရနလြယကေသာ ဘာသာစကားျဖင လြယကစြာရရေအာင အာရဖြ႕ၿဖး ေရးဘဏ (ADB) ႏင ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနက ခကခငးေဆာငရြက သငသည။

၇. အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ႏင ျမနမာအစးရသည ထေရာကၿပး ယၾကညစတခရေသာ သကဆငသအားလးပါဝငသည လပငနးလပကငေဖၚအဖြ႕ကဖြ႕စညးၿပးလထကအကးျပၿပး

လကရၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚျဖစႏငမည စးရမစရာထခကမႈက ေရာငလြေလာခေပး သညေရရညတညတၿပး မတေသာဖြ႕ၿဖးမႈက ယေဆာငေပးသညစမကနးျဖစေစရနအတြက စမကနးေၾကာငထခကမညလထ၊ လမႈအဖြ႕အစညးႏင ကယစားလယမား ပါဝငသညအ ၾကေပးအတငပငခလပငနးစဥက အေကာငအထညေဖၚေဆာကရြကသငသည။

၈. ေကာကရတႏငအႏၵအၾကားရ အာရအေဝးေျပးလမးမေဆာကလပမႈေၾကာငထခကေျပာငး ေရႊ႕ ရမည ျပညသလထသည ျပနလညေနရာခထားေရးဆငရာ ေရြးခယပငခြငအျပညအဝရရ သငသည။ ထအထတြင ေျမယာအစားထးျပနေပးျခငးႏင ယခငေျမယာပငဆငမႈအေထာကအထား သ႕မဟတ လေလာကေသာ ေငြေၾကးေလာေၾကးႏင ႏငငတကာကခမတထားေသာ ေကာငးမြနသညစခနစႏႈနးအတငး ယခငအေျခအေနႏငညမေသာ သ႕မဟတ ထထကမႏမ

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

5050

ေသာ လမႈစးပြားအေျခအေနက ျပနလညဖနတးခြငေပးမည အျခားအေထာကအပမားပါဝင သည။

၉. ဌာေနတငးရငးသားဆငရာအခြငအေရးႏငလ႕အခြငအေရးခးေဖါကမႈမားအျပငလထဘဝ ေဘးကငးလၿခေရးအတြက ယၾကညစတခရေသာ၊ ရယကငသးရနလြယကေသာ၊ ႏငပြင လငးျမငသာေသာ မေကနပခကတငၾကားေျဖရငးေရးယႏရားမား ဖြ႕စညးခထားေပးရမည။

၁၀. သတငးမဒယာမားႏင ဤအစရငခစာကေဖၚျပသညအတငးပင စမကနးေဒသသည ပဋပကၡ နကရႈငးစြာ တညရရာေဒသျဖစသညအေလာက ၿငမးခမးေရးအႏငပဋပကၡပငးဆငရာစးရမမႈက ဆနးစစေလလာသည ေလလာမႈမားက မျဖစမေနဆာငရြကရမညျဖစၿပး စမကနး ေဆာကလပေရးလပငနးမားေရ႕ဆကမသြားခင အနာဂတတြင ပဋပကၡကျဖစေပၚေစႏင သညစးရမဖြယရာအရငးအျမစမားက ကငတြယေျဖရငးရမည။

အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သ႕ အၾကျပခက

၁၁. အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) အေနျဖင ၎ခမတထားေသာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ လမးညြနခက ႏငမဝါဒမာက ျမနမာအစးရႏငျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနတ႕အမန တကယ ေလးေလးနကနက လကနာေအာင ေဆာငရြကရမညျဖစသလ အကယ၍လက နာရနပကကြကပါကလညး ထပကကြကမႈမား ကေျဖရငးရနအတြက ထကသငေသာအ ေရးယေဆာငရြကမႈမားက မျဖစမေနျပလပရမည။

၁၂. စမကနးဧရယာတြင ပါသြားမညေျမမားက ရငးရငးလငးလငးတငးတာရာတြငေသာလညး ေကာငး၊ ေလာေၾကးကစၥႏငစပလငး၍ ေသာလညးေကာငး၊ ျပနလညေနရာခထားေရးႏင စပ လငး၍ေသာလညးေကာငး၊ ႏင လထအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးဆငရာေရြးခယမႈႏငစပလငး၍ေသာလညးေကာငး၊ ျမနမာအစးရႏင ျမနမာေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာနတ႕မ စမကနးေၾကာငထခကမည ျပညသလထႏင အခနမပြငလငးျမငသာစြာ ေတြ႕ဆည ႏႈငးမႈမားရရနအတြက အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) အတြင တာဝနရၿပးထတာဝနကျဖည ဆညးရမည။

၁၃. ကနဥးသဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာစးစမးေလလာမႈ (Initial Environmental Examination) မားသည သဘာဝပတဝနးကငအေပၚေသာလညးေကာငး၊ စကမႈဇႏငဆကႏြယေနသည လမးမတစေလာကေနထငသည လထအေပၚေသာလညးေကာငး၊ ျဖစေပၚႏငေသာမား စြာေသာေရရညထခကမႈမား၏ အတငးအတာက ေဖၚထတေျဖရငးႏငရနအတြကမလ ေလာကပါ။ လမးမေဆာကလပေရးလပငနးမားမ ထြကေပၚလာသည လကငငးထခကမႈ ကသာမဟတဘ ေဒသတစေလာကအတြငး ျဖစေပၚႏငသည ေရရညထခကမႈအတငးအတာကေလလာေဖၚထတရနအတြက ESIA ေခၚ သဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးအေပၚ ထခကမႈကေလလာသည ဆနးစစေလလာမႈႏင SEA ေခၚ မဟာဗဟာေျမာက သဘာ ဝပတဝနးကငဆငရာထခကမႈ ဆနးစစေလလာမႈမားက ႏစဥးႏစဖကျပထားေသာကတ ကဝတ (Term of reference) ႏငအည ျပညျပညဝဝေဆာငရြကသငသည။

5151လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

ကမၸဏႏငလပငနးစာခပခပဆသမားသ႕ အၾကျပခက

၁၄. ျပညသလထ၏အခြငအေရးႏငပစၥညးဥစာမားက ေလးစားပါ။ ျပညသလထ၏ အေဆာက အအ၊ ေကာကပသးႏ၊ သ႕မဟတ ေရႊ႕ေျပာငးေရးႏငျပနလညေနရာခထားေရးႏင ပတသကၿပး ရငးရငးလငးလငး မသရေသးသညအခနအထ ျပညသမား၏ေျမယာက ဖကစးႏငသည လပေဆာငမႈမားက ေရာငၾကဥပါ။

ျမနမာအစးရ၊ ျမနမာစစတပ ႏင ကရငနယျခားေစာငတပသ႕ အၾကျပခက

၁၅. ျမနမာအစးရစစတပမားသည တစႏငငလး အပစခတရပစေရးသေဘာတညမႈစာခပက ေလးစားကာ စမကနးေနရာအတြငး စစမကျဖစပြားေစႏငသညလပရားမႈမားက

ရပတန႕သငသည။ တစဖကႏငတစဖက အၾကား တငးမာမႈျဖစေအာငရနဆြျခငးႏင ျပည သလထရရာ နယေျမအားပစမတထားျခငးမားက ေရာငၾကဥ ပါ။ ေဒသခလထအေပၚဆးရႈး ထခကနစနာေစမႈမားက ဆကလကမျဖစေပၚေစရန ေရာငၾကဥပါ။ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈ မားအတြင သေဘာတခေသာ စစဖကဆငရာလကနာရမည ကငဝတစညးကမးမားႏင နယေျမကန႕သတခကမားက ေလးစားလကနာပါ။

ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ (ဒေကဘေအ) သ႕ အၾကျပခက

၁၆. ျပညသလထ၏ အသကအးအမစညးစမက ေလးစားပါ။ ျပညသလထ၏လၿခေရးက အႏရယျဖစေစ သည လကနကကငအခငးခငး ရငဆငပစခတမႈမားက ေရာငပါ။

၁၇. ဒေကဘေအအေနျဖင နယေျမအရႈပအရငးျပနာမားက အၾကမးမဖကေသာနညး မားအသးခကာ ေျဖရငးသြားသငသည။

ကရငအမးသားအစညးအရးသ႕ အၾကျပခက

၁၈. ကရငလထတစရပလးက ကာကြယကယစားျပသည အဖြ႕အစညးတစခအေနျဖင ကရငအမးသား အစညးအရးသည ၎၏ပငမတာဝနမားက မေမေလာသငပါ။ အာရ အေဝးေျပးလမးမတစေလာကရ ေျမယာ၊ လ႕အခြငအေရး၊ ႏငဌာေနတငးရငးသားအခြင အေရးဆငရာအျငငးပြားမႈမားက တရားမတစြာႏင ၿငမးခမးစြာေျဖရငးမႈေပးႏငရနအ တြက ၎၏လပရပႏင ကငတြယေဆာငရြကမႈမားသည ကရငအသငးအဝနး၏စးရမ ပပနမႈမားအေပၚ အေျခခရမညျဖစသည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

5252

မတတမး ကရငျပညနယအတြငးရ အာရအေဝးေျပးလမးမအနးျဖစပြားခေသာ ပဋပကၡမတတမးမား

နပါတ

ရကစြ ေနရာ ပါဝငသညအဖြ႕အစညး

မတခက

၁ ၁၈၊ စကတငဘာ၊ ၂ဝ၁၄

ေအာငေရႊဘရပကြက၊ ျမဝတ

ျမနမာအစးရတပ/နယျခားေစာငတပႏငဒေကဘေအ

ဒေကဘေအ စစသားမား ေမာငးႏငလာေသာ ကားက ျမနမာစစတပကေမးခြနးေမးရန တား ဆးခနတြင ဒေကဘေအစစသားဖကမ ကား ရပတန႕ရနျငငးပယချခငးေၾကာင ျမနမာစစ တပဖကက စတငပစခတခသည။ ထ႕ေၾကာင ဒေကဘေအစစသားတစဥး ေသဆးခၿပးတစ ဥးဒဏရာရရခသည။

၂ ၂၇၊ စကတငဘာ၊ ၂ဝ၁၄

ေအာငေရႊဘရပကြက၊ ျမဝတ ၿမ႕နယ၊ ကရငျပညနယ၊ ကကမေရာ၊ မြနျပည နယKyaikmayaw, Mon State

ျမနမာစစတပ ႏငဒေကဘေအ

ကရငျပညနယ၊ ျမဝတၿမ႕တြင ျမနမာစစတပ ႏငဒေကဘေအတ႕အၾကားတကပြျပငးထနစြာ ျဖစပြားခသည။ လၿခေရးအတြက ထငး - ျမန မာခစၾကညေရးတတားကပတလက ရသည။ မြနျပညနယ၊ ကကမေရာတြငလညး ျမနမာစစ တပႏငဒေကဘေအအၾကား တကပြျပငးထနစြာ ျဖစပြားခကာ တကပြမာရကသတပါတပတၾကာ ခသည။

၃ ၇၊ ေအာကတဘာ၊ ၂ဝ၁၄

မဇငးေတာငေျခ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ

ဒေကဘေအႏင ျမနမာအစးရတပ / နယျခားေစာငတပ

မဇငးေတာငေျခတြင တကပြ စတငသည။

၄ ၁၀ မ ၁၇ ၊ေအာကတဘာ၊ ၂ဝ၁၄

မဇငးေတာငေျခ၊ ကနညေနာင၊ ဝါးဘးေတာင၊ မသေဝါ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ

ဒေကဘေအႏင ျမနမာအစးရ တပ / နယျခား ေစာငတပ

မဇငးေတာငေျခ၊ ကနညေနာင၊ ဝါးဘးေတာင ႏင မသေဝါတြင တကပြမားျဖစပြားခသည။ ေကာကရတၿမ႕နယအတြငး၌လညး အစးရ တပႏငဒေကဘေအအၾကား တကပြျပငးထန စြာျဖစပြားခသည။ ကနညေနာငတြင တကပြ မားဆကလကျဖစပြားသည။ ကနညေနာငႏင ဝါပးေတာငရ ရြာသရြာသားမားသည လကနက ၾကးပစခတမႈမားက ၾကေတြ႕ခရသည။

၅ ၁၀ မ ၁၁၊ ေအာကတဘာလ၊ ၂ဝ၁၄

ေကာငးမႈေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ

ဒေကဘေအ ႏင ျမနမာ အစး ရတပ / နယျခား ေစာငတပ

ေကာငးမႈေကးရြာတြင ျမနမာအစးရတပႏင ဒေကဘေအတ႕အၾကား တကပြျဖစပြားခ သည။ လကနကၾကး ပစခတမႈမားေၾကာင ျမဝတ - ေကာကရတလမးမအနး၊ အလယ ဘးေတာစခနးအနားတြင ျပညသေလးဥးေသ ဆးခသည။

၆ ၂၇ မ ၂၈၊ ေအာကတဘာလ၊ ၂ဝ၁၅

ေကာကရတၿမ႕နယ ဒေကဘေအႏင ျမနမာ အစးရတပ / နယျခား ေစာငတပအၾကား။ ျမနမာစစတပႏင ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ (KNLA) အၾကား။

နယျခားေစာငတပႏင KNLA အၾကားပစခတမႈ ေၾကာင KNLA စစသားတစဥး ကဆးခသည။ ျမနမာစစတပ/နယျခားေစာငတပတ႕ ပးေပါငး အဖြ႕ႏင ဒေကဘေအအၾကားလညး တကပြ ျဖစပြားကာ ဒေကဘေအစစသားတစဥး၊ နယျခားေစာငတပမ စစသားႏစဥးႏင ျမနမာ စစတပမ စစသားတစဥး ကဆးခသည။

5353လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

နပါတ

ရကစြ ေနရာ ပါဝငသညအဖြ႕အစညး

မတခက

၇ ၁၀ မ ၁၁၊ မတလ၊ ၂ဝ၁၅

ေကာကရတၿမ႕အနား

ျမနမာစစတပႏငဒေကဘေအ

ျမနမာစစတပက ဒေကဘေအ စခနးသ႕ လကနကၾကးမားျဖင စတငပစခတသည။ တကပြမား ရကသတအပါတၾကာျမငခၿပး ကရငျပညနယထရ အျခားေဒသမားထသ႕ ကးစကျပန႕ႏ႕ခသည။

၈ ၂ မ ၆၊ ဇလင၊ ၂ဝ၁၅

ျမဝတႏငေကာကရတအၾကား၊ တတနကး၊ စငကနးပငးႏငပားပငေကးရြာ။

ဗလေကာသကဥးေဆာင ေသာဒေကဘေအအဖြ႕ ႏငျမနမာစစတပ။

အာရအေဝးေျပးလမးမဖြငပြလၿခေရးအတြက ေကာကရတၿမ႕နယ၊ အာရလမးမတစ ေလာကရ ဒေကဘေအစခနးမားက ရငးလငး ရန ျမနမာစစတပက ဆကတကထးစစဆငခ သည။ ေကးရြာ ၅ ရြာမ လထ ၁၀၀၀ ေကာ ေနရပစ ြ န ႕ခ ြာကာထြကေျပးတမးေရ ာငခရ သည။ ထတစလလးအတြငး တကပြမား ကြကၾကားျဖစပြားခကာ ကရငျပညနယထရအ ျခားေဒသမားထသ႕ကးစကသြားခသည။

၉ ၆ မ ၇၊ ဇလင၊ ၂ဝ၁၅

မသေဝါေကးရြာ၊ လႈငးဘြၿမ႕နယ

ျမနမာစစတပႏင ဒေကဘေအခြထြကအဖြ႕

မသေဝါေကးရြာအနးရ ဒေကဘေအစခနးက ျမနမာစစတပက တကခကခသည။ တကပြ ေၾကာင ရြာသားႏစဥး ေသဆးခသည။

၁၀ ၁၇၊ ဇလင၊ ၂ဝ၁၅

ေကာကရတၿမ႕နယ ဗလမးၾကးေစာဆနး ေအာငဥးေဆာငသည ဒေကဘေအခြထြကအဖြ႕ ႏငျမနမာအစးရတပ/နယျခားေစာငတပ

ဒေကဘေအႏင နယျခားေစာငတပအၾကား တကပြမားျဖစပြားကာ ရြာသရြာသားမားမ ေကာကရတၿမ႕ႏင အျခားေနရာမားသ႕ထြကေျပးတမးေရာငခရသည။

၁၁ ၂၁၊ ဇလင၊ ၂ဝ၁၅

ေကာသာဝါးေတာင၊ လႈငးဘြၿမ႕နယ

ျမနမာစစတပႏင ဒေကဘေအခြထြကအဖြ႕

ကဒးၿမ႕အနးတြင ျမနမာတပရငးႏငဒေကဘ ေအခြထြကအဖြ႕တ႕အၾကား တကပြျဖစပြားခ ေၾကာငး ရြာသရြာသားမားကဆသည။

၁၂ ၂၉၊ ၾသဂတ၊ ၂ဝ၁၅

ေကာကရတၿမ႕နယ နယျခားေစာငတပႏင ဒေကဘေအခြထြကအဖြ႕

နယျခားေစာငတပစခနးရရာရြာသ႕ ဒေကဘ ေအခြထြကအဖြ႕က လကနကၾကးျဖင ပစခတ ခသည။

၁၃ ၈၊ ေအာကတဘာ၊ ၂ဝ၁၅

ေကာမးေကးရြာ၊ လႈငးဘြၿမ႕နယ

ျမနမာအစးရတပ/နယျခား ေစာငတပႏင ဒေကဘ ေအ ခြထြကအဖြ႕

လႈငးဘြၿမ႕နယအတြငး နယျခားေစာငတပ အငအားတးမားလာၿပး ရလဒအျဖစ ျမနမာအ စးရတပႏင ဒေကဘေအခြထြကအၾကား ပစ ခတတကခကမႈျဖစပြား ခသည။

၁၄ ၂၃ မ ၂၆၊ ဇနနဝါရ၊ ၂ဝ၁၆

ေကာကရတၿမ႕နယ နယျခားေစာငတပႏင ဒေကဘေအခြထြကအဖြ႕

ဒေကဘေအက ရြာသရြာသားမားအား ရြာမ ယာယေရႊ႕ေျပာငးရန သတေပးခသည။ ၎ ေနာက နယျခားေစာငတပမ ရြာသားမား၏ အမ ၁၀ လးက မးရႊ႕ခသည။

၁၅ ၁၁၊ မတလ၊ ၂ဝ၁၆

ပားပငေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ

ဒေကဘေအခြထြကအဖြ႕ ႏင ျမနမာအစးရတပ / နယျခားေစာငတပ

ျမနမာစစတပႏငႏငနယျခား ေစာငတပဖကမ တပရငးႏစရငးစပါဝငသညအဖြ႕ႏင ဒေကဘ ေအအၾကား ပစခတမႈျဖစပြားသည။

၁၆ ၄၊ ၾသဂတ၊ ၂ဝ၁၆

ေကာႏြႏငတတနကးေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ

နယျခားေစာငတပႏင ဒေကဘေအခြထြကအဖြ႕

နယျခားေစာငတပႏင ဒေကဘေအခြထြကအ ဖြ႕အၾကား ပစခတမႈျဖစခသည။ လကနက ၾကးပစခတမႈေၾကာင ျပညသ ၄ ဥး ျပငးထနစြာ ဒဏရာ ရခသည။

လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

5454

Sources:

1 http://karennews.org/2014/09/deadly-fi ghting-breaks-out-between-burma-army-and-karen-armed groups- border-crossing-closed.html/

2 http://www.irrawaddy.com/burma/heavy-fi ghting-erupts-near-myawaddy-residents-fl ee-homes.html;https://monnews.org/2014/09/29/heavy-fighting-breaks-dkba-govt-troops-residents-flee-safety/.

3 Karen Rivers Watch. Afraid to Go Home: Recent Violent Confl ict and Human Rights Abuses in Karen State. 7 November 2014.

4 Karen Rivers Watch. Afraid to Go Home: Recent Violent Confl ict and Human Rights Abuses in Karen State. 7 November 2014; http://kicnews.org/2014/10/ေကာကရတၿမ႕နယအတြင-2/.

5 https://monnews.org/2014/10/13/artillery-mortar-fired-unknown-armed-group-kills-4-injures-twelve/; http:// www.irrawaddy.com/burma/fi ghting-karen-state-forces-villagers-fl ee.html.

6 http://khrg.org/2015/04/15-3-nb1/two-separate-clashes-between-armed-actors-kawkareik-township-dooplaya- district.

7 http://karennews.org/2015/03/dkba-and-burma-army-fighting-forces-kawkareik-traffic-to-a-standstill.html/.

8 http://khrg.org/2015/09/15-15-nb1/fighting-between-tatmadaw-and-dkba-soldiers-along-asian-highway-displaces.

9 http://khrg.org/2015/08/15-13-nb1/recent-fighting-between-tatmadaw-and-dkba-soldiers-leads-killing-and-displacement.

10 http://khrg.org/2015/09/15-15-nb1/fighting-between-tatmadaw-and-dkba-soldiers-along-asian-highway-displaces.

11 http://khrg.org/2015/09/15-15-nb1/fighting-between-tatmadaw-and-dkba-soldiers-along-asian-highway-displaces.

12 http://khrg.org/2016/07/16-20-s1/dooplaya-situation-update-kawkareik-township-august-october-2015.

13 http://www.irrawaddy.com/burma/dkba-splinter-group-clashes-with-bgf-in-karen-state.html.14 http://www.irrawaddy.com/burma/dkba-splinter-group-govt-army-and-allied-bgf-clash-in-karen-

state.html. 15 http://kicnews.org/2016/05/ျမနမာအစးရ-ပးေပါငးတ/.16 http://www.dvb.no/news/dkba-bgf-clash-karen-state/69147.

1 The Democratic Karen Buddhist Army formed in 1995 after splitting from the Karen National Union (KNU). A large majority of the original DKBA were transformed into a Myanmar Army-supported BGF in 2010. One faction refused to join the BGF and changed its name to the Democratic Karen Benevolent Army. In July 2015, a splinter faction of the Democratic Karen Benevolent Army was dismissed from its ranks after clashes with the Myanmar Army over control of the Asian Highway. On January 16th, 2016, this splinter faction re-established itself as the Democratic Karen Buddhist Army. Therefore, confusingly, there are now two groups using the acronym DKBA – the main ‘Benevolent’ DKBA and the splinter faction ‘Buddhist’ DKBA.

2 Articles 10 and 28 of the United Nations Declaration on the Rights of Indigenous People (UNDRIP) which Burma/Myanmar signed on September 13, 2007

3 http://www.unescap.org/sites/default/fi les/Mynamar.pdf4 “สแสงฯ หนสวน บรรหาร คสญญารฐ 20 โครงการหมนลาน” from http://www.108acc.com5 Zhong N. & Jing, Shuiyu. CRBC on road to deals in Myanmar. http://www.chinadaily.com.cn/business/2016-07/08/

content_26011138.htm6 ADB’s resettlement policies are described in Involuntary Resettlement Safeguards: A Planning and Implementation Good

Practice Sourcebook, Asian Development Bank, November 2012 (“ADB Safeguards”).

Endnotes

5555လပေသာစကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

7 The Republic of the Union of Myanmar. National Land Use Policy. January 2016. Principle 7(e). English: http:// faolex.fao.org/docs/pdf/mya152783.pdf. Burmese: http://www.burmalibrary.org/docs21/Government-of-Myanmar-2016-01-

National_Land_Use_Policy-bu.pdf8 Land Acquisition Law and Practice in Myanmar, Displacement Solutions, May 2015, p. 21.9 ADB Safeguards, p. 2.;10 International Finance Corporation. IFC Performance Standard 5: Land Acquisition and Involuntary Resettlement. January 2012, p. 1. http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/3d82c70049a79073b82cfaa8c6a8312a/PS5_English_2012. pdf?MOD=AJPERES.11 Compulsory acquisition of land and compensation, FAO Land Tenure Studies, 2008, p. 19 (“FAO Handbook”).12 Resettlement and Ethnic Group Development Plan, p. 6. http://www.adb.org/projects/documents/gms-ewec-eindu-kawkareik-

road-improvement-project-remdp. (“Resettlement Plan”).13 Resettlement Plan, pp. 6-7. 14 ADB. Safeguard Policy Statement. 2009. http://www.adb.org/sites/default/fi les/institutional-document/32056/safeguard- policy-

statement-june2009.pdf15 Resettlement Plan, p. 30.16 KHRG. The Asia Highway: Planned Eindu to Kawkareik Town road construction threatens villagers’ livelihoods, p.1 17 KHRG. The Asia Highway: Planned Eindu to Kawkareik Town road construction threatens villagers’ livelihoods, p. 2.18 KHRG. The Asia Highway: Planned Eindu to Kawkareik Town road construction threatens villagers’ livelihoods, p. 3.19 Resettlement Plan, p. 53.20 Resettlement Plan, p. 30.21 Resettlement Plan, p. 58.22 Human Rights Watch, Feb. 2012, as cited in Myanmar at the HLP Crossroads, Displacement Solutions, Oct. 2012.23 Resettlement Plan, p. 42.24 Interview, 15 December 2015.25 Resettlement Plan, p. 2.26 Resettlement Plan, p. 1.27 Voice of America. Trouble on the New Asian Highway in Myanmar, October 2015.28 Khaing Sape Saw. 13 April 2015. “Tackling Myanmar’s Corruption Challenge.” Focus Asia Perspectives & Analysis, no. 13. Institute

for Security & Development Policy. http://isdp.eu/content/uploads/publications/2015-khaing-corruption-myanmar.pdf. See also Trautwein, Catherine. 28 January 2016. “Close to bottom of corruption index but improving slightly.” Myanmar Times. http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/nay-pyi-taw/18688-close-to-bottom-of-corruption-index-but-improving-slightly.html.

29 FAO Handbook, Housing and Property Restitution for Refugees and Displaced Persons, pp. 38-39. http://www.fao.org/3/a-ai131e. pdf; see also IFC Performance Standard 5 (stating that where livelihoods of displaced persons are land-based, they must be

off ered land-based compensation).30 IFC Performance Standard 5: Land Acquisition and Involuntary Resettlement. January 2012. http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/

topics_ext_content/ifc_external_corporate_site/ifc+sustainability/our+approach/risk+management/performance+standards/environmental+and+social+performance+standards+and+guidance+notes.

31 ADB Safeguards, p. 58.32 Khine Kyaw. New Myanmar govt faces test, The Nation, Apr. 1, 2016. 33 Resettlement Plan, p. 2. 34 Resettlement Plan, pp. 47-50.35 Resettlement Plan, p. 52. 36 Resettlement Plan, p. 47.37 ADB Safeguards, pp. 67, 73.38 ADB Safeguards, p. 4339 Summarized from ADB Safeguards, Article 141, pp. 50-51.40 Resettlement Plan, p. 3441 Resettlement Plan, p. 39.42 ADB Concept Note for Eindu to Kawkareik Road Upgrade Project, p. 4.43 Karen Peace and Support Network (KPSN). “Asian Highway project undermines peace in Karen State”. http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2015/07/KPSN-Asian-Highway-Statement-1.pdf44 KHRG. “Fighting between Myanmar Army and DKBA soldiers along the Asian Highway displaces villagers in Dooplaya district,

July 2015.” 3 September 2015.45 Lawi Weng. DKBA Splinter Group, Govt Army and Allied BGF Clash in Karen State. 26 January, 2016. http://www.irrawaddy.com/

burma/dkba-splinter-group-govt-army-and-allied-bgf-clash-in-karen-state.html.46 http://kicnews.org/2016/01/ေဘးလြတရာ-ေရာငရားၾကရ/47 Social Impact Assessment, International Association for Impact Assessment, April 2015, p. 1.48 Critique of Japan International Cooperation Agency’s Blueprint for Development in Southeastern Burma/Myanmar, Karen Peace Support Network, September 2014, p. 12.49 Risk Assessment and Risk Management Plan, Asian Development Bank.50 ADB Safeguards, p. 43.51 Karen Peace Support Network. Asian Highway project undermines peace in Karen State, p. 2. 10 July 2015.52 ADB. Accountability Mechanism Policy. 2012. http://www.adb.org/sites/default/fi les/institutional-document/33440/fi les/

accountability-mechanism-policy-2012.pdf.

သကၤနးညေနာငႏငေကာကရတအၾကားရ အာရအေဝးေျပးလမးမအား ေဆာကလပေနစဥ (ဓတပ - KESAN)

THWEE လထဖြ႕ၿဖးတးတကေရးကြနရကသည အ ကး အျမတမေမာကးသည ေဒသတြငးလမႈအေျချပ လထအဖြ႕အစညးတစချဖစသည။ ၎သည လမႈေရး ပငးဆငရာေျပာငးလေရး၊ တရားဥပေဒ စးမးေရး၊ လ႕ အခြငအေရးႏင ေရရညတညတ ေသာဖြ႕ၿဖးတးတက မႈမားအတြကလႈပရားေဆာင ရြကေနေသာအဖြ႕ျဖစ သည။ ၎သည လထအေျချပသေတသနမားအျပင အရညအေသြးျမငတငေရးသငတနးမားႏင လထအ ျမငဖြငသငတနးမားက ပ႕ခေပးလက ရပရြာလထ၏ လအပမႈက ျဖညဆညးႏငရန ၾကးပမးေဆာငရြကေန ေသာ အဖြ႕ျဖစသည။

ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႕သည လြတလပေသာအဖြ႕ အစညးတစချဖစကာ ေဒသချပညသမားအေနျဖင ေတြ႕ၾကခစားေနရေသာအျဖစအပကမား ႏငလ႕အ ခြငအေရးခးေဖါကခရမႈမားက စေဆာငးမတတမးယ ႏငရန သငတနးပ႕ခေပးျခငးႏင လအပသညအ ေထာကအကပစၥညးမားပပးေပးလက ရသည။ ထ႕အ ျပင ရရသညသတငးအခကအလကမားက ျဖန႕ေဝ ေပးျခငးႏင ခးေဖါကမႈမားက ကာကြယလကရသည ရြာသားမား၏နညးဗဟာမား ပမေကာငးမြနေစရန ၎တ႕ႏင ပးေပါငးလပေဆာငမႈမားလပျခငးျဖင ျမန မာျပညရ လ႕အခြငအေရးအေျခအေန ပမတးတက ေကာငးမြနလာေစရန ၾကးပမးလကရပါသည။ ျပည တြငးႏင ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားအေနျဖငျပည သလထ၏မမကယက ကာ ၏ကြယေသာနညးဗဟာ မားအား ေထာကခအားေပးရနကလညး KHRG က တကတြနးပါသည။

ကရငသဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာလႈပရား မႈကြနရက (KESAN) သည ကရငျပညနယအတြငး ဌာေနတငးရငးသားလထ၏ အသပညာႏင အခြငအ ေရးမားက အသအမတျပေလးစားရနႏင လထအ သကေမြးဝမးေၾကာငးလၿခမႈ အားေကာငးေစရနအ တြကလပရားေနသာ အျမတအစြမး မေမာကးသည စးရမဟတေသာ လထအေျချပအဖြ႕အစညးတစချဖစ သည။

‘’

လပေသာစကားလးမားႏငလပေသာစကားလးမားႏငအကညးတနရပဆးေသာလပရပမားအကညးတနရပဆးေသာလပရပမား

အာရအေ၀းေျပးလမးမၾကး

ကရငျပညနယ၊ ျမနမာႏငင

အာရလမးမစမကနးမားသည ကရငျပညနယအတြငးရ ေကးလကေနရပ ရြာလထအတြက အကးေကးဇးမား ယေဆာငလာေပးႏငသညအလားအ လာမားစြာရပါေသာလညး စမကနးအား ဒမကေရစစနစကကႏငပြင လငးျမငသာမႈရစြာျဖင အေကာငအထညေဖာမသာ ထကသ႕အကးအ ျမတမားကရမညျဖစသည။ လကေတြ႕တြငမ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငးခ ရမႈမားစြာျဖစပြားလကရေနေသာ ပဋပကၡဇနမားႏင ရြာသရြာသားမား ၏အခြငအေရးလြယကစြာ ခးေဖါကျခငး ခရႏငေသာေနရာမားတြင ေဒသခရပရြာလထမားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားအား သတငး အခကအလကမား ပြငလငးျမငသာစြာချပျခငးမရဘ သတငးမားက ဖးကြယထမခနကာ အဆပါစမကနးမားကအေကာငအထညေဖၚေနၾက သည။ ကရငျပညနယအတြငးျပလပမည အၾကးစားစမကနးမားသည ျပည ဝေသာၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမားရရၿပး ဒမကေရစအခြငအ ေရးကအာမခေသာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခသည ဖယဒရယျပညေထာင စေပၚေပါကၿပးသညအခနအထ ေစာငသငသည။ ၎အစား အာရအေဝး ေျပးလမးမစမကနးျပလပလသမားသည နယစပျဖတေကာကနသြယ မႈမရရမည ၾကးမားသည အျမတအစြနးအလားအလာမား၏တြနးအား ျဖင အႏရယရသညစမကနးအား ျမနျမနဆနဆနၿပးစးေစရန လငျမန စြာအေကာငအထညေဖၚခ ၾကသည။

ကရငၿငမးခမးေရးအေထာကအကျပ ကြနယကအာရအေ၀းေျပးလမးမစမကနးသည ကရင ျပညနယအတြငး ၿငမးခမး

ေရးအားထခကေလာပါးေစသည။ ဇလငလ ၁၀ ရက၊ ၂၀၁၅

4.6 368.6 x 262 mm