Wetenschap & de trainer-coach

NVvB, interessegroep Sport, Utrecht, 15 oktober 2007

Dr. Jacques H.A. van Rossum

Bewegingswetenschappen, VU, A’dam

Stichting Human Quality & Performance, A’dam

De trainer-coach: het manusje van alles in de sport…Mark H. Anshel (1990). Sport psychology - From theory to practice.

• leader

• follower

• teacher

• role model

• limit setter

• psychologist or counselor

• friend

• parent substitute

• family member

De trainer-coach: ‘faits divers’ als ‘warming up’:

• dvd: NLCoach - ‘Coaches on Tour 2006’

• trainer-coach is eerder actieve sporter geweest, die toen veelal speciale positie in het veld had

• Onderzoeksresultaat bij jeugdcoaches: ‘coaches were, for the most part, blissfully unaware of how they behaved’

• ‘leiderschap’ is van ‘dwingend sturend’ veranderd in ‘dienstbaar aan de ondergeschikte’ - het vooroordeel over de coach tot een mythe makend (?):

‘for every relaxed, understanding coach there are onehundred rigid, authoritarian coaches who have so much

character armor that they rattle’

Nog een laatste feitje...

• Brits onderzoek naar ‘Sources of stress’(Bawden, Chell, Maynard, 2006)

• ‘elite athletes’

(internaat: England National Table Tennis Academy)

• sporters: 15,2 jaar (13-20); n=20 (11 man, 9 vrw)

• trainer-coaches: senior; n=4 (man)

•• ‘‘stress source stress source hierarchyhierarchy for for playersplayers’’

Volgens SporterVolgens Sporter Volgens coachVolgens coach

3. the constant need to win lack of social activities

2. personal expectation coaches

1. critical eye of the coach parents

Trainer-coach wordt (in NL) in toenemende mate gewaardeerd

• Sinds 2002: coach van het jaar

• Sinds 2006: Topcoach5 HBO-opleiding

• 2006-2010: VWS / NOC*NSF: talent-coaches

De trainer-coach: wetenschappelijke instrumenten

– 1977: CBAS (Coaching Behavior Assessment Scale)

– 1980: LSS (Leadership Scale for Sport)

NLSS (1997) / LSD (2004)

– 1995: CBS-S (Coaching Behavior Scale for Sport)

– 1997: RLSS (Revised LSS)

– 2007: TCE-lijst (Maren Broekens & Pepijn Lochtenberg)

‘Significant others’ volgens 194 Nederlandse topsporters

nationale selecties judo, schaatsen, tafeltennis, zwemmen (Van Rossum, 1992)

Welke personen zijn volgens de sporter het meest van belang geweest tijdens diens sportloopbaan?

– Teamgenoten 51,0%

– Ouders 89,2%

– Trainer-coach 90,7%

Kenmerken van de ideale trainer-coachLeadership Scale for Sport (LSS) (Chelladurai & Saleh, 1980)

5 LSS-schalen:

- training & instructie

‘behavior of the coach aimed at improving the performance of the athletes by emphasizingand facilitating hard and strenuous training, by instructing them in the skills, by clarifyingthe relationship among the members, and bystructuringand coordinating the activities of the members’

- positieve feedback‘behavior of the coach which inludes providingreinforcements for an athlete by recognizingand rewarding good performance’

- sociale steun

- democratisch gedrag

- autocratisch gedrag

Nederlands onderzoek

Onderzoek bij jeugdige LOOT-sporters

LOOT wedstrijdsport

n=44 n=47

26j, 18m 29j, 28m

21 takken van sport

13-17 jaar

- Training en Instructie

- Positieve Feedback

Onderzoek bij tennissers

nationaal/internationaal niveau

sporters & trainer-coaches

n=83 (sp) & n=28 (t-c)

n=43 (sp) & n=18 (t-c)

- Training en Instructie

- Positieve Feedback

Coaching Behavioral Assessment System (1977)

Reactief gedrag van trainer-coachReactie op gewenste actie / prestatie

1. Positieve, belonende reactie / feedback 2. Geen reactie door de trainer-coach

Reactie op fout / vergissing3. De sporter krijgt een aan de fout gerelateerde aanmoediging4. De sporter krijgt een aan de fout gerelateerde technische instructie5. De sporter krijgt straf / bestraffende opmerking / negatieve reactie6. De sporter krijgt een bestraffende, aan de fout gerelateerde, technische

instructie (een bestraffende of vijandige opmerking) 7. Negeren van de fout (de trainer-coach geeft geen reactie op een fout)

Reactie op wangedrag8. Poging tot controle (reactie om bij andere sporters invloed te handhaven)

Spontaan gedrag van trainer-coachBetrekking hebbend op de wedstrijd

9. Algemene technische instructie10. Algemene aanmoediging 11. Organisatie (‘ administratief gedrag ’: toekennen van verplichtingen, posities)

Geen betrekking hebbend op de wedstrijd12. Algemene communicatie (interactie met de sporters)

CBAS: Amerikaanse (honkbal-) trainer-coaches(niet CET-getraind)

n=51 (57.213 observaties)

Reagerend gedrag1. Positief belonende reactie2. Geen reactie3. Aan de fout gerelateerde aanmoediging4. Aan de fout gerelateerde technische instructie5. Bestraffing6. Bestraffende, aan de fout gerelateerde, technische instructie 7. Negeren van de fout8. Controle/overwicht/macht krijgen/houden

Spontaan gedrag9. Algemene technische instructie10. Algemene aanmoediging11. Organisatie12. Algemene communicatie

Percentage

VS17,1

4,2

3,1

4,2

1,8

1,0

3,7

1,7

36,8%

27,3

21,4

8,4

6,1

63,2%

Sportwetenschappers Frank Smoll & Ronald Smith (University of Washington, Seattle)

Interventie-programma:“Coach Effectiveness Training” (CET)‘a 75-minute educational workshop’ (www.wardepub.com) Anno 2006: “Mastery Approach to Coaching”

• Getrainde coaches bleken ‘nieuw’ gedrag te vertonen

• Beoordeling trainer-coach door de sporters is onafhankelijk van wedstrijd-resultaat

• Zelfvertrouwen sporters hoger bij CET-trainer-coaches

• Minder faalangst bij sporters van CET-trainer-coaches

• Minder ‘dropout’

• ‘Win-lost record’ ??!!

Smoll & Smith: uitgangspunt

Twee benaderingen voorde beïnvloeding van sporters

1. De negatieve aanpakFouten die sporters makenbekritiseren en bestraffen. Het gevolg van deze‘commandeerstijl’ is angst. Bestraffing creëert faalangst, afkeer en vijandigheid (en is desastreus voor hetzelfvertrouwen)

2. De positieve aanpakDe gewenste gedragingenversterken door sporters aante sporen deze uit te voerenen ze te belonen als ze datdoen. Deze ‘op het individugerichte stijl’ vult de ‘gezondevisie op winnen’ aan

(zie ook: www.PositiveCoach.org)

Coaches nemen (te) vaak hun toevlucht tot straf...

Smoll & Smith: samenvattend

Het denkraam van de trainer-coach die nooit verliest

- Winnen is niet zaligmakend- Verliezen is niet hetzelfde als falen- Succes is niet hetzelfde als winnen- Succes kan behaald worden in het

streven naar de overwinning

Succes is gekoppeld aanINZET en INSPANNING

brochure met Do’s en Don’t’s

Taak-gericht klimaat: FAQ’s

VRAAG

• Hoe wordt succes omschreven?

• Wat wordt er beoordeeld?

• Hoe wordt de sporter beoordeeld?

• Hoe kijkt men aan tegen fouten?

• Waarom ergens aan beginnen, ermee doorgaan, bezig zijn?

• Wanneer voelt de sporter zichtevreden?

• Waar zijn sporters op gericht?

• Waar is de trainer-coach op gericht?

ANTWOORD

• Individuele vooruitgang, persoonlijkeverbetering

• Inspanning (‘effort’)

• Vooruitgang, inspanning

• Onderdeel van het leerproces

• Ontwikkelen van nieuwevaardigheden (‘skills’): ‘beterproberen te worden’

• Met succes bekroonde inspanning, uitdaging, persoonlijk record (PR)

• Leren & verbeteren

• Ontwikkeling, leren, beter maken, leerklimaat

Trainer-coaches die nooit verliezen.....

• leren hun sporters realistische, uitdagende doelen te stellen

• geven hun sporters relevante feedback zodat die zich kunnen verbeteren

• stellen het verliezen van de wedstrijd niet gelijk aan falen

• beoordelen niet alles vanuit het wedstrijdresultaat

(winnen is niet doorslaggevend)

Wat doen CET- of taak-gerichte trainer-coaches ?

een illustratie uit het Nederlandse volleybal:

trainer-coaches van de NVS

(Nederlandse Volleybal School)

afstudeer-onderzoeksstage Janine Pleizier:

“Het leerklimaat op de NVS;

Verbeteren om uiteindelijk te kunnen winnen!”

Universiteit Utrecht: Sport, bewegen en beleid (2003)

anno 2007: NeVoBo, deskundigheidsbevordering

CBAS: Amerikaanse (honkbal-) en Nederlandse(volleybal-) trainer-coaches

VS: n=51 (57.213 observaties) NL: n=6 (7.795 observaties)

Reagerend gedrag1. Positief belonende reactie2. Geen reactie3. Aan de fout gerelateerde aanmoediging4. Aan de fout gerelateerde technische instructie5. Bestraffing6. Bestraffende, aan de fout gerelateerde, technische instructie 7. Negeren van de fout8. Controle/overwicht/macht krijgen/houden

Spontaan gedrag9. Algemene technische instructie10. Algemene aanmoediging11. Organisatie12. Algemene communicatie

Percentages

VS NL17,1 18,1

4,2 3,4

3,1 10,3

4,2 21,4

1,8 3,2

1,0 3,5

3,7 4,6

1,7 0,7

36,8% 65,3%

27,3 7,3

21,4 13,1

8,4 12,5

6,1 1,9

63,2% 34,8%

Samenvattend: de trainer-coach die nooit verliest…

• stelt ‘winnen’ niet centraal

• is doelgericht bezig de kans op ‘winnen’ te vergroten

• doet dit door de sporters beter voor te bereiden op de (sport-) taak

• weet dat belonen zinvoller is dan straffen

• is zich bewust van (de effecten van) zijn gedrag bij de sporters

Nederlandse brochure (20 pagina’s)

INHOUDSOPGAVE

• De relatie tussen coach en jeugdspelers

• De werkelijke betekenis van winnen

• Effectief omgaan met jeugdsporters

- reageren op goed spel

- reageren op fouten

- reageren op wangedrag

- goed leerklimaat creëren• De coach als rolmodel

• Het belang van bewustzijn

• Het verkrijgen van respect van je sporters

• Effectief communiceren

• Omgang met ouders

(www.coachesdienooitverliezen.nl)

Persbericht News and information from the University of Washington March 8, 2007 | Social Science

Having fun, mastering skills

outscore ‘winning at all costs’

for young athletes

Frank L. Smoll & Richard A. Smith

(“ a healthy philosophy of winning ”)

Geen slecht woord vanaf de bankTrainer Kees Guyt hekelt ‘denigrerend’ coachen en stimuleert positieve benadering bij Blauw-Wit Amsterdam

Amateurvoetbal - Zondag Eerste Klasse A

Het is helder: duidelijkheid gaat boven alles. Kort en bondig geeft Guyt zijn spelers aanwijzingen of spoort hij ze aan net dat beetje extra te geven. Zijn boodschappen zijn louter positief.

“Als voetballer –bij Volendam en AZ- had ik er ook een bloedhekel aan als er ‘denigrerend’ werd gecoacht”, zegt Guyt. “Mijn spelers gaan er echt niet beter van voetballen wanneer ik roep ‘dit doe je fout, dat is niet goed’. Een kritische noot is af en toe nodig, maar

met mate.”(Het Parool, 16 oktober 2006)

Marc Lammers

In plaats van te dirigeren en te hameren op wat fout ging, ben ik de speelsters gaan prikkelen om mee te denken.

Daarnaast heb ik mezelf aangeleerd om veel meerte focussen op het positieve. Op wat de speelsters al kunnen en waar ze wel goed in zijn, en ze daarin te stimuleren.

Ik zette ze te veel voor het blok: jongens, we moeten winnen, we moeten eerste worden. Fout! Het heeft geen enkele zin om te pushen en de druk op te voeren.

En bij trainingen lag de nadruk altijd op performance: je taken nakomen, de goedehandelingen doen. Als we daar in de wedstrijd ookin zouden slagen, moest het eindresultaat welgoed zijn.

Coverinterview ‘Marc Lammers en de race om 2 procent winst’Coachen, dec. 2006 (p. 31)

Ric Charlesworth: een Australische hockeycoach

• 8 jaar: 1993 t/m 2000

• Wereldkampioen:

1994, 1998

• Olympisch goud:

1996, 2000

• Champions Trophy:

1993, 1995,

1997, 1999

Some statistics of the Hockeyroos, 1993-2000:Chapter 10: Always look behind the result (The Coach, p. 117)

played won lost drawn goals

( % ) ( % ) ( % ) for - against

(mean/game)

World Cups/

Olympic Games 30 26 1 3 102 - 24

(86,7) (3,3) (10,0) (3,4 / 0,8)

Champions

Trophies 30 23 3 4 85 - 25

(76,6) (10,0) (13,3) (2,8 / 0,8)

All other

matches 193 149 26 18 627 - 190

(77,2) (13,5) (9,3) (3,2 / 1,0)

The coach - Managing for success (2001)

Chapter 7: Never defend a lead

“ Leading can be as difficult as being behind.

The error that competitors make in both of

these situations is to think about the outcome

rather than paying attention to what they

must do for the rest of the game the secure

the desired result.

Attention to outcome over process can be

fatal. This is a message that any novice

student in sports psychology will learn at their

first lecture. Yet many participants continually

make this mistake to their detriment.” (p. 85)

Charlesworth: “innovative coaching philosophies”

“Athletes learn most by doing, and with good coaching

their experience becomes one of continuous learning

and growth. This, too, is the essence of an ever-

growing organisation that remains at the cutting

edge of innovation and improvement.

Such organisations know that learning and training

never end. They find that the outcomes look

after themselves if they focus on the practices

and processes of being the best they can be.”

Ric Charlesworth (2002), Staying at the top (p. 5)

“ doing a Totti… ”

Francesco Totti na afloop van de verloren EK-finale (Parijs, 2000).

De Australische selectie van Charlesworth kende een ‘finale-commissie’.

Met name de EK-finale voetbal (Frankrijk-Italië) was een openbaring,

en leidde tot een gevleugelde uitspraak...

“We were watching a tape of the European soccer championship final between Italy and France.” (The Coach, p. 86-88) 1/3

Met nog een minuut te spelen kondigden de commentatoren Italië aan als de winnaar. Francesco Totti kuierde terug naar de eigen helft toen hij werd aangespeeld - buitenspel. De Franse keeper Fabien Barthez nam de vrije trap vanaf de eigen helft: 1-1. In de verlenging won Frankrijk.

“Totti’s effort to get onside ought to have been just as great whatever the situation and whatever his state of fatigue. That was the standard we were looking for. Whathad he been thinking with only seconds to go in the match?”

vervolg ==>>

“We were watching a tape of the European soccer championship final between Italy and France.” (The Coach, p. 86-88) 2/3

“So we come to the maxim ‘Never defend a lead’. I am waryof coaches who talk about closing up a match or changingone’s approach in response to the scoreboard. Suchmeasures often backfire and can be more trouble than theyare worth. Critically they focus attention on the score and outcome in a way that undoes any task-orientation that has been established.”

(…)

“Accordingly, the whole emphasis of our way of playing was on being proactive rather than reactive. We aimed to aggressively defend and force errors and to play with a tempo and tone that dominated our oppontents.”

“We were watching a tape of the European soccer championship final between Italy and France.” (The Coach, p. 86-88) 3/3

“Our strategy was to play our undifferentiated game all the time regardless of the situation. If we were down, we wouldaggressively seeking to score. If we were up, then anothergoal would further crush our opponents and put them out of the game.”

(…)

“My reason for this way of playing was to give certainty and task-definition to the players. Not only was our method enterprising and good for the game, it served the purpose of being appropriate whether we were behind or in front. We trained and played that way all the time: it was ourtrademark. We aimed to get a lead, then we aimed to increase it; we would never defend a lead.”

Kortom: iedereen wordt beter van een taak-gerichte benadering

• In de topsport gaat het natuurlijk om winnen

• Toppers zijn daarop niet blind gericht

• Toppers zijn allereerst bezig met ‘progressie’

• En dan wordt ‘winnen’ een gevolg van ‘beter worden’“outcomes look after themselves if they focus on the

practices and processes of being the best they can be”

Ric Charlesworth (2002), Staying at the top (p. 5.)

De TrainerDe Trainer--Coach Evaluatie Lijst:Coach Evaluatie Lijst:een vragenlijst om het gedrag van trainereen vragenlijst om het gedrag van trainer--coaches te coaches te

evaluerenevalueren

MarenMaren BroekensBroekens & & PepijnPepijn LochtenbergLochtenberg

FBWFBW--VUVU

Onderzoeksverslag

DoelDoel van van hethetonderzoekonderzoek

-- Ontwikkeling van een vragenlijst waarmee trainerOntwikkeling van een vragenlijst waarmee trainer--coaches coaches gegeëëvalueerd kunnen worden op basis van hun kwaliteiten, zoals die valueerd kunnen worden op basis van hun kwaliteiten, zoals die worden waargenomen door de sporters die onder leiding staan van worden waargenomen door de sporters die onder leiding staan van die die trainertrainer--coach. coach.

TrainerTrainer--Coach Coach EvaluatieEvaluatieLijstLijst (TCE(TCE--lijstlijst))

JvRJvR: : deeldeel 1: LSS en RLSS1: LSS en RLSS

deeldeel 2: CBS2: CBS--SS

OnderzoeksgroepOnderzoeksgroep

-- 100 100 sporterssporters((responsrespons35 %)35 %)-- 42 42 mannenmannen& 58 & 58 vrouwenvrouwenwaarvanwaarvan::

69 69 teamsportersteamsporters& 31 & 31 individueleindividuelesporterssporters-- GemiddeldeGemiddeldeleeftijdleeftijd = 20,6 = 20,6 jaarjaar

-- HoogsteHoogste((inter)nationaleinter)nationaleniveauniveau-- EredivisieEredivisie-- NationaleNationale((jeugd)selectiesjeugd)selecties

JvRJvR: : medewerkingmedewerking moeilijkmoeilijk tete verkrijgenverkrijgen --koudwatervreeskoudwatervrees bijbij trainertrainer--coaches? coaches?

ResultatenResultaten-- Interne Interne consistentieconsistentieSchaal Alpha

CBS-S 1 Fysieke training en conditie 0,84CBS-S 2 Technische vaardigheden 0,92CBS-S 3 Mentale voorbereiding 0,94CBS-S 4 Doelen stellen 0,91CBS-S 5 Wedstrijdbegeleiding 0,83CBS-S 6 Persoonlijke omgang 0,85CBS-S 7 Negatieve persoonlijke omgang0,81NLSS 1 Training en instructie 0,87RLSS 2 Democratisch gedrag 0,85RLSS 3 Autocratisch gedrag 0,35RLSS 4 Sociale steun 0,80RLSS 5 Positieve feedback 0,88RLSS 6 Rekening houden met de

omstandigheden0,80

ResultatenResultaten-- VergelijkingenVergelijkingen tussentussen de de groepengroepen

Deel 1 van de TCE-lijst:

NLSS & RLSS

0

1

2

3

4

5

Tra

inin

g en

inst

ruct

ie

Dem

ocra

tisch

gedr

ag

Soc

iale

ste

un

Pos

itiev

efe

edba

ck

Rek

enin

gho

uden

met

de

omst

andi

ghed

en

Teamsporters

Individuele sporters

* ** *

Deel 2 van de TCE-lijst:

CBS-S

0

1

2

3

4

5

6

7

Fys

ieke

tra

inin

g en

inst

ruct

ieT

echn

isch

e

vaar

digh

eden

Men

tale

voor

bere

idin

g

Doe

len

stel

len

Wed

strij

dbeg

elei

ding

Per

soon

lijke

omga

ngN

egat

ieve

pers

oonl

ijke

omga

ng

Teamsporters

Individuele sporters

* **

UiteindelijkeUiteindelijke versieversie TCETCE--lijstlijst

-- TrainerTrainer--Coach Coach EvaluatieEvaluatie--lijstlijst (TCE(TCE--lijstlijst))-- 99 items99 items-- LikertLikert--schaalschaal(5(5--punts en 7punts en 7--punts)punts)

-- 12 clusters van 12 clusters van gedragingengedragingen

FysiekeFysieketraining en planningtraining en planningTechnischeTechnischevaardighedenvaardighedenMentaleMentalevoorbereidingvoorbereidingGoal settingGoal settingWedstrijdstrategieWedstrijdstrategiePersoonlijkePersoonlijkeomgangomgang

NegatieveNegatievepersoonlijkepersoonlijkeomgangomgangTraining en Training en instructieinstructieDemocratischDemocratischgedraggedragSocialeSocialesteunsteunPositievePositievefeedbackfeedbackOmgangOmgangmet de met de situatiesituatie

Horn (2002), Coaching effectiveness in the sport domain

Smoll & Smith (1996; 2001):perceptie sporter vandoorslaggevend belang

Keten:

gedrag van de trainer-coach ==>

perceptie van gedrag bij de (jeugdige) sporter ==>

reactie bij sporter op grond van zijn/haar beleving / interpretatie van bedoeling van het trainer-coach gedrag

‘SPAAN GEEFT PUNTEN’Het Parool, Zaterdag 13-10-2007

“Hoezo maakt Henk ten Catevoetballers beter? (...)

Wel gingen er een paar spelers zichtbaar op achteruit na dag in dag uit op de bekende hondse manier van Ten Cate te zijn toegeblaft: Stekelenburg en Huntelaar. Pas nadat Huntelaar kennelijk had besloten om zich niks meer aan te trekken van zijn trainer, ging hij weer voetballen als vanouds. Ook het keepen van Stekelenburg leed vanaf de voorbereiding niet meer onder de terreur. Als je niet luistert, hoor je niks, leek het nieuwe motto”

Ten Cate kreeg van Spaan een 4...

Ter afsluiting: - Trainer-coaches nemen een centrale plaats in binnen de sport

- Trainer-coach gedrag is complex“coaching is diverse and demandingoccupation that requires a high level of physical and mental vigour on the part of the practictioners.” (p. 163)

- Geschikte instrumenten om (de effectiviteit van) trainer-coaches mee te kunnen beoordelen zijn beschikbaar

- Gaan ‘we’ die instrumenten ook gebruiken ? (juist de perceptie van de sporter is immers relevant?)