sfo{;~rfng ;xof]ul k'l:tsf - central child welfare board - … children...– afnaflnsfnfo{...
TRANSCRIPT
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb|
sfo{;~rfng k'l:tsf @)&@
g]kfn ;/sf/
dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno
l;+xb/jf/, sf7df8f}+
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 1
ljifo;"rL
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng ;xof]uL k'l:tsf @)&@
qm=;+= ljj/0f k]h g+=
! kl/ro @
@ ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf] ;+/rgf @
# sfo{k4lt %
$ afnaflnsf egf{ k|lqmof &
% ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf ;]jf, ;'ljwf tyf lqmofsnfkx? *
^ ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf ;]jf tyf ;'ljwfx? *
& ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf lqmofsnfkx? !)
* afnaflnsfsf] :yfgfGt/0fsf] tof/L !$
( clen]vLs/0f ÷b:tfa]hLs/0f !%
cg';'rLx?
! 36gf cWoog 9fFrf (Case Study Format) !^
@ 36gf cWoog a}7sx? !&
# vfgfsf] sfo{tflnsf !&
$ JolQmut 5nkmn k|ltj]bg !*
% sfo{of]hgf kmf/fd !(
^ kl/jf/;Fusf] ;Demf}tf kqsf] gd"gf @)
& dgf];fdflhs k/fdz{sf nflu k|]if0f kmf/fd @!
* ;fdflhsLs/0f s]Gb|af6 cGo ;+:yf jf lgsfodf k|]if0f kq gd"gf @#
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 2
!= kl/ro
!= k[i7e"ld
;8s hLjg kl/Tofu ug{ pTk|]l/t ub}{ ;Dks{ u[xaf6 :yfgfGt/0f eO{ cfPsf afnaflnsfnfO{ pgLx?sf]
;d'bfo tyf kl/jf/df cfwfl/t k"gld{ngsf nflu tof/L ug]{ d'Vo :yn ;fdflhsLs/0f s]Gb| xf] . ;8ssf]
:jtGq hLjgaf6 cfPsf afnaflnsfnfO{ kfl/jfl/s / ;fdflhs hLjgdf qmlds ?kdf ;dflxt u/fpg' s7Lg
t/ dxTjk"0f{ sfo{ xf] . ;8sdf a;]sf] cjlw, ;8sdf a:bf ckgfPsf lqmofsnfkx?, pgLx?sf] dfgl;s
tyf ;fdflhs Jojxf/x? cflbsf] cfwf/df afnaflnsfnfO{ ^ b]lv !* dlxgf;Dd of] s]Gb|df /fVg ;lsg]5 .
o; s]Gb|df afnaflnsf cfjf;Lo ;'ljwf, vfgf, :jf:Yo pkrf/, lzIff, dgf]ljdz{ ;]jf ;xLt r]tgfd'ns
/rgfTds tyf af}l4s ljsf; ug]{ lqmofsnfkx?dfkm{t pgLx?sf] Ifdtf ljsf; ug{ ;xof]u ug'kb{5 .
afnaflnsfnfO{ b}lgs ?kdf ;fdflhsLs/0f;Fu ;DalGwt / pgLx?n] ug{ ;Sg] ultljlwx? h:t}M JolQmut
tyf s]Gb|sf] ;/;kmfO{, efG;fsf] sfd, lsgd]n ug]{ sfd, Pscsf{sfnfO{ ;xof]u ug]{ h:tf s'/fdf ;xefuL
u/fpg'kb{5 . Ps csf{sf] ;Ddfg ug{], kfl/jfl/s jftfj/0fdf a:g], ;d'bfo;Fusf] ;DaGw ljsf; ug]{, cflb
h:tf s'/fx? s]Gb|df a:bf afnaflnsfn] l;Sb5g\ .
o;/L afnaflnsf cfr/0f, afgL, Jojxf/ / dfgl;s ?kdf ;Ifd eO{ ;s]kl5 ;fdflhs sfo{stf{sf]
;xof]udf pgLx?n] cfkm\gf] eljiosf] of]hgf agfpFb5g\ .
@= p2]Zox?
;8sdf a:bf ckgfPsf afgLJoxf]/fx? k"0f{ ?kdf TofUg] jftfj/0f l;h{gf ug{ ;xof]u ug]{Ù
afnaflnsfsf] Ifdtf tyf pd]/ cg';f/ z}lIfs cj:yf ljsf; u/L ljBfno egf{ jf l;klzIffsf] nflu
tof/L ug]{Ù
afnaflnsfsf] zf/Ll/s, dfgl;s tyf af}l4s Ifdtfsf] ljsf; u/L pgLx?sf] eljiosf] of]hgf agfpg
;xof]u ug]{Ù /
afnaflnsfnfO{ kl/jf/, ;d'bfo jf j}slNks kl/jf/df k"gld{ng u/fpgsf nflu tof/L ug{] .
#= nlIft ;d'x
;Dks{ u[xaf6 l;kmfl/; eO{ cfPsf ;Dk"0f{ k"j{ ;8s afnaflnsf,
cGo ;+:yf jf lgsfoaf6 ;Dks{ u[xaf6 l;kmfl/; eO{ cfPsf k"j{ ;8s afnaflnsf,
hf]lvdk"0f{ cj:yfaf6 p¢f/ ul/Psf afnaflnsf,
nfu"kbfy{ b'Jo{zg pkrf/ s]Gb|af6 l;kmfl/; eO{ cfPsf !* jif{d'lgsf k"j{ ;8s afnaflnsf .
@= ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf] ;+/rgf
!= ef}lts ;+/rgf
Pp6f ;fdflhsLs/0f s]Gb|df slDtdf !) b]lv a9Ldf $) hgf afnaflnsf /fVg' kg]{ x'G5 t/
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf] Ifdtf, ;+/rgf / >f]tn] EofPcg';f/ dfq afnaflnsf /fVg'kb{5 . of]
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf] dfkb08 g]kfn ;/sf/n] :jLs[lt k|bfg u/L nfu" ePsf] …cfjf;Lo afnu[x
;~rfng tyf Joj:yfkg;DaGwL dfkb08 – @)^(Ú sf] cfwf/df tof/ ul/Psf] 5 . $) hgf
afnaflnsfnfO{ ;fdflhsLs/0f s]Gb|df cfjf;Lo ?kdf /fVgsf nflu b]xfo adf]lhdsf ef}lts ;+/rgf
x'g'kb{5 .
3/ tyf sf]7fx?sf] Joj:yf
– ;'Tg] sf]7f – & j6f -Pp6} ejgdf aflnsf klg /fVg ' kg]{ eP 5'§} ˆNof6 x'g' kb{5
– ;fd'lxs sfo{ / lqmofsnfkx?sf nflu xn – ! j6f
– afnaflnsf k9\g tyf laleGg lqmofsnfksf nflu sf]7f – # j6f
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 3
– sfof{nosf] nflu sf]7f –! j6f
– k|fylds pkrf/sf nflu sf]7f –! j6f
– dgf]ljdz{sf nflu sf]7f –! j6f
– efG;fsf]7f –! j6f
– zf}rfno / :gfgsf]7f – $÷$ j6f
cGo ;'ljwfx?
– df};d cg';f/ lr;f] tftf] kfgLsf] Joj:yf,
– ljB't, 6]lnkmf]g, vfg]kfgLsf] Joj:yf,
– kvf{nn] 3]l/Psf] ljkb\ k|lt/f]wfTds 3/,
– v]n v]Ngsf nflu v]n d}bfg jf glhs} v'nf :yfg,
– df};d cg';f/sf cfjZos nufpg] n'ufsf ;]6 .
@= sd{rf/Lx?sf] ;+/rgf
s]Gb|df Ps hgf clws[t ;lxt ;fdflhs sfo{stf{x?sf] ;d'x÷6f]nL o; s]Gb|df /xg]5g\ . laleGg ;xof]uL
sd{rf/Lx?;lxt k|To]s ;dodf slDtdf @ hgf ;fdflhs sfo{stf{x? s]Gb|df x'g'{kg]{5 .
sd{rf/Lx?df x'g' kg]{ laz]if ;Lk tyf of]Uotfx?
– ;8s tyf cGo hf]lvd cj:yfdf /x]sf afnaflnsf;Fu sfo{ ug{ ;Ifd / O{R5'sÙ
– afnclwsf/ / o;sf] sfof{Gjog tyf ;fdflhs sfo{sf nflu k|lta4Ù
– afnclwsf/, ;+/If0f, afnaflnsfsf] x]/rfx;DaGwL tflnd k|fKtÙ
– cfwf/e"t dgf];fdflhs k/fdz{;DaGwL tflnd lnPsf]Ù /
– afnd}qL jftfj/0fsf] >[hgf ug{ ;Sg] .
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf sd{rf/L / pgLx?sf] d'Vo lhDd]jf/Lx?
kb / ;+Vof d'Vo lhDd]jf/L
s]Gb| clws[t –!
– ;fdflhsLs/0f s]Gb| Joj:yfkgsf] ;Dk"0f{ lhDd]jf/L lng],
– s]Gb|sf] nflu of]hgf tyf ah]6 agfpg] / sfof{Gjog ug]{,
– sd{rf/Lx?sf] Joj:yfkg ug]{, sfo{tflnsf agfpg ;xof]u ug]{, cg'udg tyf
d'Nof+sg ug]{,
– s]Gb|df a;]sf afnaflnsf ;'/lIft jf ;+/lIft ePsf] ;'lglZrttf ug]{,
– ;/f]sf/jfnf lgsfox?;Fu ;dGjo / ;xsfo{ ug]{ ,
– s]Gb|sf] b}lgs, ;fKtflxs, dfl;s, q}dfl;s nufotsf k|ltj]bg tof/ kfg]{,
;fdflhs sfo{stf{ –
^
-Ps jf b'O{ hgf
;fdflhs sfo{stf{
l;PdP ePsfnfO{
k|fydLstf lbg]_
– ;fdflhsLs/0f s]Gb|df cfPsf afnaflnsfnfO{ :jfut ug]{ / pgLx?sf]
Joj:yfkg ug]{,
– s]Gb|df ePsf afnaflnsfnfO{ sfo{tflnsf cg';f/ laleGg lqmofsnfkdf
;xefuL u/fpg] h:t} M k7gkf7g, v]ns'b, dgf]/~hg, ;/;kmfO{, cflb,
– lj/fdL afnaflnsfsf] ljz]if :ofxf/ ;';f/ ug]{, cf}ifwL v'jfpg] / c:ktfn
kmnf]cksf] Joj:yf ug]{,
– afnaflnsfsf] 36gf cWoog (Case Study) nfO{ cBfjlws ug]{,
– afnaflnsfsf] :jf:Yo tyf dgf];fdflhs cj:yf b'?:t /fVg pgLx?nfO{ ;xof]u
ug]{,
– afnaflnsf;Fu s]Gb|sf] b}lgs, ;fKtflxs, dfl;s ?kdf ;DkGg lqmofsnfkx?sf]
k|ltj]bg agfpg],
– dgf];fdflhs k/fdz{sf nflu dgf]ljdz{stf{;dIf afnaflnsfnfO{ k|]if0f ug]{,
dgf]ljdz{stf{ –!
-cf+lzs ;do_
– ;fdflhs sfo{stf{n] k|]if0f u/]sf afnaflnsfnfO{ dgf];fdflhs k/fdz{ k|bfg
ug]{,
– afnaflnsfnfO{ ;d"xdf /fvL ;fd'lxs k/fdz{ lbg],
– JolQmut k/fdz{sf nflu cfPsf jf k7fO{Psf afnaflnsfsf] k|ltj]bg agfpg],
– k/fdz{kl5 afnaflnsfnfO{ ug'{kg]{ Jojxf/ / ljz]if sfo{sf nflu ;fdflhs
sfo{stf{;Fu 5nkmn ug]{,
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 4
v]n k|lzIfs – !
-cf+lzs ;do_
– afnaflnsfnfO{ v]n;DaGwL laifodf hfgsf/L u/fpgsf nflu slDtdf xKtfdf
tLg k6s dfz{n cf6{ -t]SjfGbf], s/fFt], h'8f], p;', cflb dWo] Ps_ l;sfpg],
– v]nsf dfWodaf6 afnaflnsfnfO{ cg'zf;g, lgod, cflb h:tf gLltut s'/fx?
l;sfpg],
cltl/Qm lqmofsnfk
k|lzIfs – !
-cf+lzs ;do_
– afnaflnsfsf] rfxgf adf]lhd slDtdf xKtfdf tLg k6s cltl/Qm lqmofsnfk -
g[To, ;+lut, of]u cfbL_ ;+rfng u/L pgLx?df Psfu|tf / ;Lksf] ljsf; ug]{,
– dgf]ljdz{stf{sf] ;dGjodf afnaflnsfnfO{ g[To, ;+lut, gf6\o y]/fkL, cflb
u/fpg],
efG;] – !
– s]Gb|sf] vfgfsf] tflnsf cg';f/ vfhf tyf vfgf ksfpg],
– afnaflnsfnfO{ dfofn' tyf kfl/jfl/s jftfj/0fdf ;kmf tyf tfhf vfg]s'/f
v'jfpg],
– vfg]s'/fx? /fd|f];Fu s]nfO{ ;kmf u/]/ dfq ksfpg],
– efG;fsf]7f tyf s]Gb|sf] ;Dk'0f{ ;/;kmfO{ ug]{,
– afnaflnsfnfO{ vfgf agfpg tyf ;/;kmfO{ ug{ k|f]T;fxg ug]{,
;'/Iff uf8{– @
– s]Gb|df cfpg] / hfg] ;a} JolQmx?sf] clgjfo{ r]shfFr ug]{,
– afnaflnsfsf] ;'/Iffsf nflu pgLx?sf] lqmofsnfksf] cjnf]sg ug]{ tyf
lgu/fgL ug]{ / s]Gb| clws[t jf ;fdflhs sfo{stf{nfO{ hfgsf/L u/fpg],
– cfjZostf cg';f/ s]Gb|sf] lqmofsnfkdf ;xof]u ug]{
sd{rf/Lx?sf] Joj:yfkg
b}lgs 5nkmn tyf 8\o'6L x:tfGt/0fM k|To]s lbg ljxfg / a]n'sf ;fdflhs sfo{stf{x?sf] ;d'xn] csf]{ ;d'xnfO{
8\o'6L x:tfGt/0f ubf{ slDtdf !% ldg]6 5nkmn u/L d'Vo d'Vo laifodf hfgsf/L u/fpg' kb{5 . h:t}M
– 8\o'6L cjlwdf ePsf lqmofsnfkx?
– ljz]if x]/rfx ug'{kg]{ afnaflnsfsf] af/]df hfgsf/L,
– ug{'kg{] sfo{x?sf] of]hgf,
sd{rf/L a}7sM ;fdflhsLs/0f s]Gb|df dlxgfsf] slDtdf b'O{k6s sd{rf/L a}7s cfof]hgf ug'{kb{5 . pQm a}7sdf
sd{rf/Lx?n] cfˆgf s'/fx? /fVg], sfo {qmdsf lqmofsnfkx? cBfjlws ug]{ / cfufdL of]hgf agfpg ;xof]u
ug{'kg{] nufPtsf ljifodf 5nkmn ug{'kg{]5 . d'Vo u/L lgDg laifox?df a}7s s]lGb|t x'g'k5{
– s]Gb|df b]lvPsf sl7gfO{x?÷;d:ofx?,
– s]Gb|df ug]{ lqmofsnfkx?sf] of]hgf,
– cfjZoQmf cg';f/ afnaflnsfsf] k|]if0f tyf :yfgfGt/0fsf nflu l;kmfl/; lng] lbg] .
cGo a}7sM s'g} vf; 36gf ePsf] v08df t'?Gt} sd{rf/L a}7s cfof]hgf ug'kb{5 / ;f] ljifodf lg0f{o ug{'kb{5 .
sd{rf/Lx?sf] Ifdtf ljsf;M afnaflnsf;Fusf] sfo{nfO{ k|efjsf/L / u'0f:tl/o agfpgsf nflu sfo{/t
sd{rf/Lx?nfO{ Ifdtf ljsf;;DaGwL tflnd tyf sfo{zfnfx?sf] Joj:yf ug{'kb{5 h;sf d'Vo laifox?M–
– afnclwsf/;DaGwL -arfp, ;+/If0f, ljsf; / ;xeflutf_,
– afnaflnsfsf] x]/rfx / ;'/Iff;DaGwL,
– dgf];fdflhs k/fdz{,
– ;fdflhsLs/0f Joj:yfkg,
– ;+:yfsf] afn;+/If0f gLlt,
– hLjg pkof]uL ;Lk;DaGwL,
– afnaflnsf;Fu sfo{ ug]{ lalwx?,
– k|fylds :jf:Yo pkrf/,
– k|fs[lts k|sf]k Joj:yfkg, cflb
cfrf/ ;+lxtf / afn;+/If0f gLltsf] kfngfM ;fdflhsLs/0f s]Gb| ;~rfng ug]{ ;+:yfn] agfPsf] cfrf/ ;+lxtf /
afn;+/If0f gLltsf] k"0f{ ?kdf kfng ug'{kb{5 .
sd{rf/Lx?sf] sfo{sf] n]vfhf]vf tyf d'Nof+sgM sfo{/t sd{rf/Lx?sf] Ifdtf ljsf; tyf pgLx?sf] lhDd]jf/Ldf
k|efjsf/Ltf Nofpgsf nflu slDtdf ^ dlxgfsf] Psk6s n]vfhf]vf tyf d'Nof+sg ug'{ kb{5 .
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 5
#= sfo{ k4lt
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf lqmofsnfkx? k|efjsf/L agfpgsf nflu laleGg sfo{k4ltx? cjnDag ug'{kg]{ x'G5 . tL
lgDg k|sf/sf 5g\ .
!= JolQmut ;fdflhs sfo{stf{ k|0ffnL (Referent Social Worker System)
;fdflhsLs/0f s]Gb|df sfo{/t sd{rf/Lx?n] afnaflnsf;Fu JolQmut sfo{ ug'{kb{5 . s]Gb|df ePsf
afnaflnsfsf] ;+Vof / ;fdflhs sfo{stf{sf] ;+Vofsf] cfwf/df JolQmut sfo{sf nflu afnaflnsfsf] ;+Vof
5'6\ofpg' kb{5 . pbfx/0fsf nflu #) hgf afnaflnsf / % hgf ;fdflhs sfo{stf{ ePsf] cj:yfdf ^÷^
hgf afnaflnsf Pshgf ;fdflhs sfo{stf{sf] lhDdfdf x'g'kb{5 . ;fdflhs sfo{stf{n] cfkm\gf] lhDdfdf
/x]sf afnaflnsfsf s'/f ;'Gg], JolQmut kmfO{n cWofjlws ug]{, ljz]if dxTj lbP/ kmnf]ck÷cg'udg ug{],
sfo{of]hgf agfpg], kl/jf/ e|d0fsf] tof/L ug]{ nufotsf lqmofsnfkx? ug'{kb{5 . ;fdflhs sfo{stf{
tf]lsPsf afnaflnsf af/]df la:t[t hfgsf/ x'g'kg{] 5 .
@= JolQmut 5nkmn (Individual Discussion)
afnaflnsf ;fdflhsLs/0f s]Gb|df a;]kl5 laleGg of]hgfx? agfpg' kb{5 / ;f] sfo{ k'/f ug{ Pj+ n]vfhf]vf
ug{, lgoldt ?kdf pgLx?;Fu JolQmut ?kdf 5nkmn ug'kb{5 . cfwf/e't k/fdz{sf] tflnd k|fKt
;fdflhs sfo{stf{x?n] slDtdf xKtfsf] Psk6s afnaflnsfsf] larf/, efjgf, ;+j]u, of]hgf, ;DaGw, dgdf
cfPsf v]n]sf s'/fsfgLx?sf] af/]df hfgsf/L /fVg' / a'‰g 'kb{5 . afnaflnsf;Fusf] JolQmut 5nkmnsf nflu
lgDg tof/L ug{'k5{ .
– ;fdflhs sfo{stf{df cfwf/e"t dgf];fdflhs k/fdz{sf] 1fg, ;Lk / Ifdtf ePsf],
– afnaflnsf JolQmut 5nkmn ug{sf nflu tof/L ePsf],
– JolQmut 5nkmnsf nflu ldlt, ;do / 5nkmnsf] laifo klxn] g} tf]lsPsf] x'g'kg]{,
– JolQmut 5nkmndf ePsf s'/fx? lnlvt ?kdf /fVg] Joj:yf -cg';'rL cg';f/sf] kmf/fd eg'{kg]{ _
#= JolQmut cg'udgM
;fdflhsLs/0f s]Gb|df a;]sf afnaflnsfsf] lqmofsnfkx? JolQmut ;fdflhs sfo{stf{n] cg'udg ug'{ kb{5
. k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf pgLx?sf lqmofsnfkx?sf] cWoog tyf cjnf]sg ub}{ pgLx?sf] Jojxf/ / afgL
kl/jt{gsf nflu ;xof]u ug'{kb{5 . JolQmut cg'udgdf Wofg lbg'kg]{ d'Vo s'/fx?M
– afnaflnsfsf] laleGg lqmofsnfkdf ;xeflutfsf] tx tyf :t/,
– afnaflnsfsf] Jojxf/, cfr/0f / ;xeflutf -afnaflnsfsf] af]Ng] z}nL, cfb/, ;Ddfg, ;xof]u /
;xsfo{_ sf] cjnf]sg,
– JolQmut ;fdflhs sfo{stf{n] cGo ;fdflhs sfo{stf{;Fu klg hfgsf/L / ;'rgfx? ;+sng ug]{ ug'{
kb{5,
– afnaflnsfn] cfkm\gf ;fyL tyf cGo sd{rf/L, ljz]iftM efG;], ;'/Iff uf8{, ;xof]uL nufot;Fu ug{] u/]sf]
Aojxf/, s'/fsfgL cfbL .
$= afn Sna
afnaflnsfsf] of]hgf agfpFbf, s]Gb|sf lqmofsnfkx? ;~rfng ubf{ / cGo ;Dk"0f{ sfo{df pgLx?sf] cy{k"0f{ /
;lqmo ;xeflutfsf] cfjZostf kb{5 . pgLx?n] agfPsf of]hgfx? sfof{Gjog ug{ klg ;lhnf] x'G5 .
afnaflnsfnfO{ s]Gb|sf ;Dk"0f{ lqmofsnfkx?df ;xefuL u/fpg nflu afnSna ;aeGbf pko'Qm k2lt x'G5 .
s]Gb|df ul/g] cltl/Qm s[ofsnfkx?sf] g]t[Tj :jo+ afnaflnsfsf] 5nkmnsf cfwf/df afnaflnsfn]g} ug{]
aftfj/0f ;[hgf ug{ s]Gb|sf sd{rf/Lx?n] ;xlhs/0f ug{'kb{5 .
%= 36gf Joj:yfkgM
;fdflhs sfo{stf{sf] lgoldt cg'udgdf /x]sf afnaflnsfsf] lqmofsnfk, Jojxf/, of]hgf, k|ult, ;d:of
cflbsf laifodf ;"rgf / hfgsf/Lx? ;+sng ug'{kb{5 . pgLx?sf] 36gf Joj:yfkg ug{sf nflu lgDg
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 6
k|sf/sf 36gf Joj:yfkgsf a}7sx?sf] cfof]hgf ug'{kb{5 . o; qmddf afnaflnsfsf] uf]lkgLotfnfO{
k|fyldstf lbg'kb{5 .
s= 36gf;DaGwL hfgsf/L cfbfg k|bfg (Case Sharing) M
k|To]s afnaflnsfsf] 36gf ;DaGwL s'/fdf s]Gb|sf ;fdflhs sfo{stf{x?lar 5nkmn ug{' kb{5 .
afnaflnsf;Fu sfo{ ubf{ sfo{/t ;fdflhs sfo{stf{x?n] laleGg hfgsf/Lx? k|fKt u/]sf x'G5g\ / lt
hfgsf/Lx? ;DalGwt ;fdflhs sfo{stf{x?nfO{ k|bfg ug{sf nflu of] a}7ssf] cfof]hgf ul/G5 .
v= 36gf ;Dd]ng (Case Conference)
;fdflhs sfo{stf{n] afnaflnsf;Fu sfo{ ug]{ qmddf s'g} sl7gfO{ jf ;d:ofsf] dxz''; ePsf] v08df
s]Gb|sf ;fdflhs sfo{stf{x?, dgf]ljdz{stf{ nufotsf JolQmx? ;dIf cK7\of/f] k/]sf ljifox?df
5nkmn ug{sf nflu 36gf ;Dd]ngsf] cfof]hgf ug'kb{5 . o;sf] k|d'v p2]Zo ;d'xaf6 ;d:ofsf]
;dfwfg lgsfNg' xf] . o;/L ;d:ofsf] af/]df 5nkmn u/]kl5 ;f] ;d"xaf6 36gfsf] ljZn]if0f tyf
;d:ofsf] ;dfwfgsf] pkfosf] vf]hL u/L sfof{Gjog ug'{kb{5 .
u= 36gf n]vfhf]vf (Case Assesment)M
afnaflnsf ;fdflhsLs/0f s]Gb|df a;]sf] ^ dlxgf kl5 jf kl/jf/, ;d'bfo / JojzfoLs tflnd
nufPtsf :yfgdf k|]if0f ug{' clw jf cfjZoQmf cg';f/ 36gf n]vfhf]vf a}7s a:g'kb{5 . o; a}7sdf
afnaflnsf / pgLx?sf] kl/jf/df ;f] cjlwdf ePsf k|ultsf] ;ldIff tyf n]vfhf]vf ul/g]5 .
3= 36gfsf] k|]if0f (Case Referral)M afnaflnsfsf] cj:yf, cfjZostf tyf rfxgf cg';f/ pgLx?sf]
JolStut of]hgf agfpg' kb{5 . cfjZos k|lqmofk'/f ePkl5 afnaflnsfnfO{ k'gld{ng, k'gPlss/0f /
k'g{:yfkgf eGbf klxn] ;fdflhsLs/0f s]Gb|n] 36gf k|]if0f ug{sf nflu a}7ssf] cfof]hgf ug'{kb{5 . o;sf
nflu cfjZos k|s[ofx? b]xfo adf]lhd x'g]5g\
– afnaflnsfsf] 36gf cWoog (Case Study) sf] kmfO{n kl/jf/;Fu sfd ug]{ ;d"xnfO{ k7fpg],
– k|]if0f a}7ssf] ldlt tf]Sg] / ;DalGwt kIfsf] a}7s a:g],
– ;fdflhs sfo{stf{n] afnaflnsfsf] kl/jf/df ug{]] e|d0fsf] ldlt ;DaGwdf 5nkmn ug{],
ª= 36gf :yfgfGt/0f (Case Transfer)
afnaflnsf pgLx?sf] kl/jf/, j}slNks kl/jf/, Joj;flos tflndsf nflu tyf cGo s'g} k|of]hgsf
nflu :yfgfGt/0f x'g] ;dodf 36gf :yfGt/0f a}7s a;L :yfgfGt/0fsf] ljlw k|s[of / lhDd]af/Lx? to
ug{'kb{5 .
^= ;dGjo / ;xsfo{M
;fdflhsLs/0f s]Gb|df /x]sf afnaflnsfnfO{ u'0f:tl/o ;]jf, ;'ljwf k|bfg ug{ / :yfgfGt/0fsf nflu
;DalGwt ;/f]sf/jfnfx?;Fu ;dGjo / ;xsfo{ ug'kb{5 . d'Vo u/L lgDg lgsfox?;Fu ;xsfo{ ug'{kb{5 .
ljb\ofnoM ;fdflhsLs/0f s]Gb|df /x]sf afnaflnsfnfO{ glhssf] ;/sf/L ljb\ofno;Fu ;dGjo u/L pgLx?sf]
Ifdtfsf] cfwf/df egf{ ug{'kb{5 . o;/L ljb\ofndf egf{ u/]kl5 pgLx? k/LIffdf ;d]t ;xefuL x'G5g / cGo
ljb\ofnodf cWoog ug{ hfFbf klg z}lIfs k|df0fkq pknAw x'G5 .
gu/kflnsf÷uf=lj=;=M ;fdflhsLs/0f s]Gb| / oxfF /x]sf afnaflnsfsf] JolStut ljj/0f
gu/kflnsf÷uf=lj=;=df k|To]s #÷# dlxgfdf a'emfpg' kb{5 .
:jf:Yo s]Gb|÷c:ktfnM afnaflnsfsf] :jf:Yo pkrf/sf nflu :jf:Yo s]Gb|÷c:ktfnx?;Fu ;dGjo / ;xsfo{
ug'{kb{5 .
k|x/L;Fusf] ;xsfo{M afnaflnsf tyf s]Gb|sf] ;'/Iffsf lglDt glhssf] k|x/L rf}sL;Fu ;dGjo / ;xsfo{
ug'{kb{5 . s]Gb|df ePsf ;a} afnaflnsfsf] JolQmut ljj/0f agfO{ hfgsf/Lsf nflu k|x/L sfof{nodf
a'emfpg' kb{5 .
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 7
s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt / lhNnf afnsNof0f ;ldltM afnaflnsfsf] ;kmn Joj:yfkg / pgLx?;Fusf]
k|efjsf/L sfo{sf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt / lhNnf afnsNof0f ;ldlt;+u ;xsfo{ / ;dGjo ug'kb{5
.
cGo u}/;/sf/L ;+:yfx?M cfjZostf cg';f/ ;]jf k|bfos cGo u}/;/sf/L ;+:yfx?;+u ;dGjodf sfo{
ug{'kb{5 .
$= afnaflnsf egf{ k|lqmof
;fdflhsLs/0f s]Gb|df ;8saf6 cfPsf afnaflnsf a:g] ePsf]n] egf{ ug]{ k|lqmofnfO{ k|efjsf/L agfpg' kb{5 .
;Dks{ u[x tyf cGo s'g} ;+:yfaf6 ;fdflhsLs/0f nflu k|]if0f ug]{ afnaflnsfsf] ;DaGwdf b]xfo adf]lhdsf
r/0f tyf k|lqmofx? ckgfpg' kb{5 .
r/0f sfo{ lhDd]jf/ kIf s}lkmot
!
;fdflhsLs/0f s]Gb|nfO{
:yfgfGt/0f ug]{ afnaflnsfsf]
36gf cWoog k7fpg]
;Dks{ u[x jf k|]if0f ug]{ ;+:yf
@
;Dks{ u[x jf k|]if0f ug]{
;+:yf;Fu ;dGjo u/L
:yfgfGt/0f a}7ssf] ldlt tf]Sg]
;fdflhsLs/0f s]Gb|
;Dks{ u[x /
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf
clws[tx?sf] ;dGjodf
#
;Dks{ u[x / ;fdflhsLs/0f
s]Gb|sf sd{rf/Lx?lar
:yfgfGt/0f a}7s a:g]
afnaflnsfsf] JolQmut ;fdflhs sfo{stf{
;lxt ;Dks{ u[x / ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf
sd{rf/Lx?
dgf];fdflhs
k/fdz{stf{ ;d]t
$ afnaflnsfnfO{ ;fdflhsLs/0f
s]Gb|df k|]if0f ug{sf nflu a}7s
k|]if0f ug]{ afnaflnsf, JolQmut ;fdflhs
sfo{stf{ / ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf]
;Defljt JolQmut ;fdflhs sfo{stf{
% afnaflnsfnsf] :yfgfGt/0f ;Dks{ u[x / ;fdflhsLs/0f s]Gb|
afnaflnsfnfO{ ;fdflhsLs/0f s]Gb|df egf{ ug{sf nflu rflxg] cfjZos dfkb08M
– ;Dks{ u[xdf slDtdf Ps dlxgf;Dd lgoldt ?kdf a;]sf], t/ afnaflnsfsf] cj:yf x]/L ;do 36fpg
;lsg]Ù
– s]Gb|sf lqmofsnfkx?df ;xefuL ePsf] h:t} cgf}krfl/s sIffdf a;]sf], r]tgfd'ns / >[hgfTds
lqmofsnfkdf ;xefuL ePsf], cfjZostf cg';f/ efG;fsf] sfddf ;xefuL ePsf]Ù
– ;8ssf] afgL / Jojxf/df sdL cfpg' h:t}M w'd|kfgdf sdL, nfu'kbfy{ b'Jo{;gLdf sdL, v/fa zAbx?sf]
k|of]udf sdLÙ
– afnaflnsfsf] JolQmut ;/;kmfOdf Wofg lbg] /fd|f] afgLsf] ljsf; ePsf]Ù
– afnaflnsf ;DalGwt ;fdflhs sfo{stf{;Fusf] lgoldt JolQmut 5nkmndf ;xefuL ePsf] / sDtLdf % -
kfFr_ j6f JolQmut 5nkmnx?df ;xefuL ePsf]Ù
– afnSna tyf cGo afn;xeflutfsf lqmofsnfkdf ;xefuL ePsf]Ù
– afnaflnsfsf] z/L/sf] k'0f{ lrlsT;sLo hfFr jf k/LIf0f u/]sf]Ù /
– afnaflnsfsf] kl/jf/ tyf gft]bf/x?;+u 5nkmn / e]63f6 ePsf], kl/jf/ jf gft]bf/ gePdf afnaflnsfsf]
;Dks{df cfPsf AolQm;+usf] e]63f6 .
;fdflhsLs/0f s]Gb|df afnaflnsfsf] :jfutM ;Dks{ u[x tyf cGo s'g} ;+:yfaf6 k|]if0f eO{ cfPsf
afnaflnsfnfO{ cf}krfl/s ?kdf :jfut ug'{kb{5 . h;sf nfluM
– s]Gb|df ePsf ;a} afnaflnsf / sd{rf/Lsf] 5f]6f] a}7s cfof]hgf ug]{Ù
– gofF afnaflnsfnfO{ ;a} afnaflnsfaLr kl/ro ug]{ u/fpg]Ù /
– ;a} afnaflnsfsf] a}7sdf gofF afnaflnsfsf] larf/, of]hgf tyf ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf kfngf ug{'kg{]
lgod tyf cg'zf;gdf k|lta4tf s]Gb|df eO{/x]sf afnaflnsf dfkm{t u/fpg] .
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 8
%= ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf ;]jf, ;'ljwf tyf lqmofsnfkx?
afnaflnsfnfO{ ;fdflhsLs/0f s]Gb|df /flv;s]kl5 pgLx?sf] ljsf;sf nflu laleGg k|sf/sf ;]jf ;'ljwfx?
k|bfg ug]{ tyf dfgl;s, zf/Ll/s, af}l4s ljsf;sf nflu laleGg k|sf/sf r]tgfd"ns / /rgfTds
lqmofsnfkx?sf] cfof]hgf ug{'kb{5 . sltko ;dodf afnaflnsfsf] pd]/, Ifdtf, a'emfO{, cj:yf cflb cg';f/
lqmofsnfkx?sf] th'{df ug'kb{5 . h'g lgDg adf]lhd 5g\ ,
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf ;]jf tyf ;'ljwfx?
!= vfgfsf] Joj:yfM
;fdflhsLs/0f s]Gb|df tflnsf cg';f/ afnaflnsfnfO{ ;kmf, :jflbi6 / kf]if0fo'Qm vfgf v'jfpg] Joj:yf
ug'{kb{5 . vfgfsf] tflnsf afnaflnsfsf] ;xeflutfdf agfpg' kb{5 / efG;fsf] glhs jf efG;fdf ;a}n]
b]Vg] :yfgdf 6fF:g' kb{5 . ;fdflhs sfo{stf{ / efG;]; +u afnaflnsfnfO{ klg ;+nUg u/fO{ la:tf/} vfgf
agfpg] sfo{df lhDd]jf/ agfpg ;xof]u ug'kb{5 . efG;fsf]7fdf vfgf tyf vfhf Joj:yfkgsf nflu lgDg
s'/fx?sf] Joj:yf ul/Psf] x'g' kb{5 .
– afnaflnsfsf] ;xeflutfdf vfgfsf] tflnsf agfO{ b]lvg] :yfgdf /fVg' kg]{ / ;do;dodf vfgf tflnsf
kl/jt{g ug'{kg]{Ù
– df};d cg';f/sf] t/sf/L / kmnkm"nsf] Joj:yf ug'{kg]{Ù
– vfgf tfhf, ;kmf / :j:ys/ x'g'kg]{Ù
– xKtfdf slDtdf b'O{ k6s df;', c08f, cflbsf] Joj:yf ug'{kg]{Ù
– efG;] tyf ;fdflhs sfo{stf{n] ;a} afnaflnsfn] vfgf tyf vfhf vfP gvfPsf] x]/ljrf/ ug'{kg]{Ù /
– lkpg] kfgLsf] ;d"lrt Joj:yf .
@= cfjf;sf] Joj:yfM
k|To]s afnaflnsfnfO{ 5'§f5'§} cf]5\ofgsf] Joj:yf u/L ;'/lIft k|sf/n] s]Gb|df /fVg' kg]{ x'G5 . cfjf;sf nflu
Wofg lbg' kg]{ / Joj:yf ug'{ kg]{ s'/fx? lgDg adf]lhd 5g\M–
– ;Dej eP;Dd afns / aflnsfsf] nflu 5'§f5'§} 3/sf] Joj:yfÙ
– 5'§f5'§} 3/sf] Joj:yf gePsf] cj:yfdf 5'§} tnf÷ˆNof6sf] Joj:yfÙ
– ;dfg pd]/sf afns jf aflnsfnfO{ Pp6} sf]7fdf /fVg] Joj:yfÙ
– k|To]s tnf÷ˆNof6df zf}rfnosf] Joj:yfÙ /
– JolQmut ;/;fdfg /fVg afnaflnsfsf nflu 5'§f5'§} ns/sf] Joj:yf .
#= JolQmut ;/;kmfO{M
;fdflhsLs/0f s]Gb|df a;]sf afnaflnsfnfO{ pgLx?sf] ;lqmo ;xeflutfdf JolQmut :jf:Yo;DaGwL
laifodf laleGg dfWodx?af6 w]/} hfgsf/L k|bfg ug'{kb{5 . afnaflnsfsf] :jf:Yo tyf JolQmut ;/;kmfO{sf]
cj:yfnfO{ Wofg lbFb} lgDg adf]lhd ;]jf tyf ;'ljwfx? k|bfg ug'{kb{5M–
– laxfg p7]kZrft cfkm\gf] cf]5\ofg ldnfpg] / sf]7f ;kmf ug{]Ù
– JolQmut ;/;kmfO{ a|; ug]{, xftd'v w'g]Ù
– ;'Tg] sf]7f, jfy?d, zf}rfno ;kmfO{, a/08f / tnfsf] ;kmfO{ ug]{Ù
– laxfg / a]n'sf u/L lbgsf] b'O{k6s bfFt dfem\g]Ù
– clgjfo{ ?kdf slDtdf xKtfsf] b'O{k6s g'xfpg]Ù
– vf6sf] tGgf, l;/fgL vf]n / cGo sk8f cfjZostf cg';f/ w'g], w'g lbg] jf 3fddf ;'sfpg]Ù /
– skfn sf6\g], gª sf6\g] nufPtsf sfo{x?df Wofg lbg] .
$= :jf:Yo k/LIf0f tyf pkrf/M
;8s tyf cGo hf]lvd kl/l:yltaf6 afnaflnsf ;fdflhsLs/0f s]Gb|df cfpg] ePsf]n] pgLx?sf] :jf:Yodf
laz]if Vofn ug'{ kb{5 . afnaflnsfsf] :jf:Yosf] cj:yfnfO{ /fd|f] agfpgsf nflu vfgkfg, v]ns'b,
/rgfTds lqmofsnfkx?sf] cfof]hgf lgoldt ?kdf ug'{kb{5 . :jf:Yo cj:yf r':t / b'?:t /fVgsf nflu
d'VotM lgDg pkfox? canDag ug'{kb{5M–
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 9
– afnaflnsfsf :jf:Yo k/LIf0f tyf pkrf/sf kmfO{nx? plgx?sf] JolQmut kmfO{ndf /fVg]Ù
– ;Dks{ u[xaf6 cfPsf afnaflnsfsf] :jf:Yo k/LIf0f sf] kmfO{n cWoog ug]{ / l;kmfl/; adf]lhdsf]
cf}ifwL tyf cGo sfo{ ug]{Ù
– s]Gb|df /x]sf ;Dk'0f{ afnaflnsfsf] :jf:Yo k/LIf0f lgoldt ?kdf tyf cfjZos b]lvPsf] cj:yfdf ug]{Ù
– laleGg /f]usf nIf0fx? b]lvgf;fy c:ktfndf nlu pkrf/sf] Joj:yf ug]{Ù
– laleGg vf]kx?sf] Joj:yf ug]{ h:t} M x]kf6fOl6; aL, xf8], bfb'/f, 6fOkmfO6, wg'i6+sf/, cflb,Ù /
– s]Gb|df k|fylds pkrf/sf] Joj:yf ug]{ .
%= dgf];fdflhs k/fdz{M
;8sdf /xFbf afnaflnsf laleGg k|sf/sf ;d:ofx? -emu8f, kfl/jfl/s lj5f]8, s'ntx?, dgf]larng, cflb_
df k/]sf x'G5g\ / To:tf ;d:ofx?nfO{ k|efjsf/L / lbuf] ?kdf ;dfwfg ug{sf nflu dgf];fdflhs k/fdz{sf]
cfjZostf kb{5 . o;sf nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb|df @ k|sf/sf dgf];fdflhs k/fdz{sf] Joj:yf ug'{kb{5 .
;d"x k/fdz{M slDtdf xKtfsf] b'O{k6s dgf];fdflhs k/fdz{stf{n] afnaflnsfnfO{ dgf]lj1fg ;DaGwL
laifox? -efjgf, ljrf/, dg, ;DaGw, tgfj, l/;, v'zL, lg/fz, b'v, ;kgf, pbf;Lkg, lx+;f, pbf;kg, emu8f
cflb_ df lzIff lbg' kb{5 . o:tf k/fdz{sf nflu afnaflnsf;Fu 5nkmn u/]/ laifosf] 5gf}6 ug{ ;lsG5 .
JolQmut k/fdz{M ;d'x k/fdz{ / afnaflnsfsf] lqmofsnfkx?af6 pgLx?df kg{ ;Sg] dgf];fdflhs c;/nfO{
;sf/fTds ?kdf cufl8 a9fpgsf nflu ;fdflhs sfo{stf{x?n] JolQmut 5nkmn ug'kb{5 . o;/L 5nkmn
ubf{ afnaflnsfdf dgf];fdflhs ;d:of b]lvPdf ;fdflhs sfo{stf{n] ;f] 36gf s]Gb|sf] dgf];fdflhs
sfo{stf{nfO{ k|]if0f ug'kb{5 . dgf];fdflhs sfo{stf{n] k/fdz{sf laleGg pkfox?af6 afnaflnsfnfO{ k/fdz{
k|bfg ug'kb{5 . k/fdz{ pknAw u/fpgsf nflu d'Vo txx? lgDg adf]lhd x'g ;S5g\M–
– k|]if0fsf nflu ;fdflhs sfo{stf{n] lgwf{l/t kmf/fd eg]{ / dgf];fdflhs k/fdz{stf{nfO{ lbg]Ù
– k]|if0f kmf/fddf ePsf s'/fx? / cGo klxrfg ul/Psf laifodf k/fdz{stf{n] k/fdz{ ug]{Ù /
– k/fdz{dfkm{t klxrfg ePsf laifox? / afnaflnsfsf] nflu ug'kg]{ sfo{df k/fdz{stf{n] ;fdflhs
sfo{stf{x?;Fu 5nkmn ug]{ tyf l;kmfl/; ;d]t ug]{ .
^= lzIffsf] Joj:yf
s]Gb|df ePsf afnaflnsfnfO{ pgLx?sf] Ifdtf, pd]/, of]hgf cg';f/ lzIff÷k7gkf7gsf] Joj:yf ug'{kb{5 .
cWoog lgoldt ug{ rfxg], Joj;flos tflnd lng] jf sfd ug{ rfxg] hf] ;'s} afnaflnsfsf nflu lzIff
dxTjk"0f{ 5 / ;fdflhsLs/0f s]Gb|df a;]sf ;a} afnaflnsfn] cfkm\gf] of]hgf cg';f/ cWoog ug'kb{5
h'gs'/fn] pgLx?sf] eljiodf ;xof]u ub{5 . t/ ;fdflhsLs/0f s]Gb|df ePsf afnaflnsfnfO{ ljb\ofnosf]
h:tf] s8f / k9fO{df g} w]/} s]lGb|t gu/L la:tf/} la:tf/} afgL a;fpg'kb{5 . h;sf nflu lgDg pkfox?
cjnDag ug{ ;lsG5,
– ;fdflhsLs/0f s]Gb|df g} sIffsf]7f, 8]:s, a]~r, sfnf]÷;]tf]kf6L, cflb ;lxtsf] cWoogsf] Joj:yf ug]{Ù
– cWoogsf nflu afnaflnsfsf] ;xeflutfdf laifo;lxtsf] tflnsf agfpg]Ù
– afnaflnsfsf] z}lIfs Ifdtf cg';f/ Ps, b'O{, tLg jf rf/ ;d'xdf juL{s/0f ug{]Ù
– txcg';f/sf] lstfa, sfkL nufotsf ;fdu|Lx?sf] Joj:yfug]{Ù
– afnaflnsfnfO{ cWofkg u/fpFbf afnd}qL jftfj/0fdf laleGg ;fdu|Lx?sf] k|of]u u/L u/fpFg'kb{5, h:t}
t:jL/ 5nkmn, zAbx? Rff6{x?, z}lIfs zAbhfn, cGo ljljw k|sf/sf z}lIfs rf6{x?, cflbÙ /
– glhssf] ;/sf/L ljb\ofno;Fu ;dGjo u/L egf{ tyf k/LIffsf] Joj:yf ug]{ . o;sf nflu afnaflnsf
;+:yfsf] ;fdflhsLs/0f s]Gb|df g} cWoog ub{5g\ / k/LIffsf nflu dfq ljb\ofno hfG5g\ . -o;sf] d'n
p2]Zo pgLx?sf] k9fO{sf] :t/f]GgtL ug{], k/LIff k|0ffnL / ljb\ofnosf] Joj:yfsf af/]df hfgsf/L lbg]
tyf ljBfnodf k'gM k|j]zsf nflu k|df0fkqsf] Joj:yf ug'{ xf] ;fy} afnaflnsfsf] cj:yf x]/L sltko
afnaflnsf :t/ cg';f/sf] sIffdf glhssf ljb\ofnodf g} hfg ;Sg]5g . _
Joj;flos tflnd lng] of]hgf ePsf afnaflnsfnfO{ laleGg tflnd;DaGwL laifodf lzIff lbg'kb{5 . h:t} M
cled'lvs/0f sIffx?
o; lqmofsnfkdf !$ jif{eGbf dflysf afnaflnsfnfO{ nlIft u/L laleGg ljifodf Joj;flos tflndsf]
af/]df ;fdflhs sfo{stf{af6 cled'lvs/0f sIff ;~rfng ug'{ kb{5 . ;do ;dodf tflndsf ljifo;Fu
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 10
hfgsf/ JolQmx?nfO{ klg cled'vLs/0fsf nflu af]nfpg ;lsG5 . o:tf] sIffx?sf s]xL laifox? pbfx/0fsf
?kdf lgDg vfnsf x'g ;Sb5g\M
– tflndsf] hfgsf/L, dxTj, l;k l;Sbfsf kmfO{bfx?, To;sf] ahf/, cflbÙ
– tflndsf laifox?sf] hfgsf/L h:t} M df]6/;fO{sn dd{t, d]sflgsn, s's, j]6/, kmlg{r/, ljh'nL,
kfO{ksf] sfd, ;jf/L rfns, l;nfO{, cflb
& cjnf]sg e|d0f
tflndsf] laifodf hfgsf/L k|bfg u/]kl5 afnaflnsfn] tflnd lng nfu]sf] laifodf cem a9L yfxf kfpgsf
nflu tflnd s]Gb|df cjnf]sg e|d0f u/fpg' kb{5 . ;fdflhsLs/0f s]Gb|af6 g} ;Lk tflnddf ;xeflu x'g
hfg] cfpg] ug{ ;S5g\ jf pko'Qm ;+:yf jf lgsfodf cfjf;Lo ;'lawf eP :yfGt/0f ug{ klg ;lsg]5 .
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf lqmofsnfkx?M
!= r]tgfd"ns lqmofsnfk
;fdflhsLs/0f s]Gb|df a;]sf afnaflnsfnfO{ r]tgzLn agfpgsf nflu ;f];Fu ;DalGwt lqmofsnfkx?sf]
cfof]hgf ;xeflutfTds ?kdf ug'{kb{5 . r]tgf clea[l4 ug]{ vfnsf lqmofsnfkx? lgDg x'g ;S5g\M–
– afnclwsf/ -arfpm, ;+/If0f, ljsf; / ;xeflutf_
– afnb"Jo{jxf/af6 hf]lug] pkfox? -afnof}g b"Jo{jxf/ / zf]if0f, zf/Ll/s / dfgl;s b"Jo{jxf/, cflb_
– ;sf/fTds ;f]rfO{ / Jojxf/
– JolQmut ;/;kmfO{
– eljiosf] of]hgf
– kl/jf/ / o;sf] cfjZostf
– kfl/jfl/s ;DaGw
– nfu'kbfy{ -8]08«fO{6, ufFhf, r/]; cflb_ sf laifodf 5nkmn
– hLjg pkof]uL ;Lkx?
gf]6M o:tf lqmofsnfkx?sf] 5'§} sfo{of]hgf agfP/ JolQmut tyf ;fd'lxs ?kdf ;sf/fTds ;Gb]z lbg]
?kdf ug{ ;lsG5 . o:tf lqmofsnfkx? ;~rfng ug{ afnaflnsf :jo+nfO{ bf}+t/L ;xhstf{ -Peer
Educater_ ?kdf k|of]u ug{ klg ;lsG5 .
@= /rgfTds lqmofsnfk
>[hgfTds lqmofsnfkx?sf] dfWodaf6 afnaflnsfsf] efjgfTds÷dfgl;s, af}l4s Ifdtfsf] ljsf;df ;'wf/
Nofpg ;lsg] x'G5 . o:tf lqmofsnfkx? lgDg x'g;S5g\M–
lrqsnfM x/]s lbg s]Gb|df afnaflnsfsf nflu ;fdflhs sfo{stf{x?n] lrqsnf ultljlw ;~rfng
ub{5g\ . o:tf lqmofsnfkdf afnaflnsfsf] /fd|f] ;xeflutf x'G5 / pgLx?n] /fd|f] lrq agfpF5g\ .
o:tf ultljlwaf6 ;fdflhs sfo{stf{n] afnaflnsfsf] ljutsf] hLjgsf s]xL cy{k"0f{ tYox? kQf
nufO{ pgLx?sf] eljio of]hgfsf nflu sfo{ ug{ ;S5g\ . tf]lsPsf ;fdflhs sfo{stf{n] o:sf] plrt
cjnf]sg, ljZn]if0f ug{'kg{]5 .
/Ë eg]{M afnaflnsfnfO{ tof/L lrqdf /+ueg{] sfo{ nufpg klg ;lsG5 . o;df pgLx?nfO{ dgkg]{ lrqx?
eof] eg] cem k|efjsf/L x'G5 . o:tf lqmofsnfkn] pgLx?nfO{ Psfu|tf / ;lqmo u/fpg ;xof]u ub{5 .
g[ToM x/]s lbg s/f/df lgo'Qm ePsf k|lzIfsx?n] afnaflnsfnfO{ g[To sIff ;~rfng u/fpF5g\ . g[To
sIffdf ;a} afnaflnsfnfO{ ;xefuL x'g k|f]T;fxg ug'{kb{5 . o;n] afnaflnsfnfO{ l:y/ / a9L
/rgfTds x'g ;xof]u ub{5 .
uLt ufpg]M afnaflnsfsf] Ifdtf / rfxgf cg';f/ pgLx?nfO{ lut ufpg] sfo{df klg ;+nUg u/fpg ;lsG5
lsgeg] klxnf ;8sdf a;]sf afnaflnsf lut ufpg l;kfn' x'G5g\ . pgLx?n] ufPsf] lutnfO{ /]s8{ u/]/
c? ;fyLx?sf] lardf ;'gfpg] sfo{ ;d]t ug{ ;lsG5 .
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 11
syf n]Vg] tyf syf eGg]M afnaflnsfnfO{ >[hgfTds agfpg / jfssnfdf lgk'0f u/fpgsf nflu
;xeflutfTds ?kdf syf eGg] tyf n]Vg] lqmofsnfk klg u/fpg ;lsG5 .
dgf]/~hgfTds lqmofsnfkM afnaflnsfnfO{ pgLx?sf] Ifdtf j[l¢ x'g] lsl;dsf rnlrq, l6=eL= sfo{qmd klg
clt cfjZos x'g] / To:tf ultljlwx?n] pgLx?nfO{ dgf]/~hg klg lbg] x'gfn] To:tf ultljlw b}lgs ?kdf
;~rfng ug{'kg]{ x'G5 . t/ To:tf ultljlwdf pgLx?sf] O{R5f cg';f/ ;xefuL u/fpg' kb{5 / s'g} klg
ultljlwsf nflu ha/h:tL ug{' x'b}g, a? ljsNk lbg' /fd|f] x'G5 . ;fdflhsLs/0f s]Gb|df ePsf d'Vo
lqmofsnfkx?sf] lel8of] agfO{ afnaflnsfaLr k|:t't ubf{ pgLx? k|f]T;flxt x'G5g\ .
-gf]6M o;sf ;fy} afnaflnsfnfO{ dgkg{] lqmofsnfksf dfWodaf6 cg'zfl;t agfpg], Psfu|tf a9fpg],
;lqmo agfpg], ldqtf a9fpg] vfnsf laleGg lqmofsnfkx?sf] cfof]hgf ug{ ;lsG5 . _
#= v]ns'b
afnaflnsfnfO{ v]ns'bsf] dfWodaf6 qmlds ?kdf ;'wf/ ug{ d2t k'Ug] ePsf]n] pgLx?nfO{ laleGg k|sf/sf
cfGtl/s / afx\o v]ns'bdf ;xefuL u/fpg' kb{5 . h;sf sf/0fn] pgLx?sf] ljsf; / ;fdflhsLs/0fdf
;xof]u k'Ub5 .
s]Gb|leq v]lng] v]nx?
s]Gb|df afnaflnsfnfO{ Jo:t agfpg, cg'zf;g, gLlt lgod l;sfpgsf nflu sf]7fleq v]lng]
v]nx?sf] Joj:yf ul/g' kb{5 . h:t}M
– zAbhfnx? -svu3, Plal;8L, hgfj/x?, r/fr'?ËLx?, cflb_
– Sof/daf]8{
– r];, n'8f], gfukf;, pgf] (UNO)
– rngrNtLsf k/Dk/fut v]nx? -?dfn n'sfO{, af3rfn, cflb_
s]Gb| aflx/ v]lng] v]nx?
– km'6an, elnan, af:s]6an
– dfz{n cf6{ -t]SjfGbf], s/ft], h'8f] _
– lqms]6
– 6]an 6]lg; cflb .
$= afnSna
s]Gb|df /x]sf afnaflnsfsf] cy{k"0f{;xeflutfnfO{ k|j4{g ug{sf nflu Ps jf cfjZostf cg';f/sf] afn
Snjsf] u7g ug'kb{5 . afnaflnsfsf] s]Gb|df a;fO{sf] cjlw / ;b:ox?sf] pknAwtfnfO{ x]/]/ afn Snasf]
k'gu{7g ug'{ kb{5 . afn Snasf] s]Gb|df ;fKtflxs ?kdf ul/G5 / pQm a}7sdf afnaflnsfx?sf] dfq
;xeflutf /xG5 / k|To]s xKtf ePsf lqmofsnfkx?sf] n]vfhf]vf÷d"Nofª\sg u/L cfufdL xKtfsf] nflu
of]hgf th{'df ug{] ul/G5 . afnSnasf] p2]Zox?dfM
– afnaflnsfdf af}l4s ljsf; ub}{ pgLx?nfO{ cfkm\gf] lhDd]jf/Ldf pQ/bfoL agfpg],
– afn;xeflutfnfO{ k|j4{g ug]{,
– r]tgfd"ns, /rgfTds nufot cGo sfo{qmd ;~rfng ug{ ;Ifd agfpg],
afnSnan] ug]{ k|d'v sfo{x?
– x/]s dlxgfsf] klxnf] xKtfdf afn leQ] klqsf k|sflzt ug]{,
– xflh/L hjfkm k|ltof]lutf, sljtf k|ltof]lutf, lxHh] sljtf k|ltof]lutf cflbsf] cfof]hgf ug]{,
– km"6an, Aof6ldG6g, ls|s]6 h:tf v]ns'bsf] cfof]hgf ug]{,
– s]Gb|df cfof]hgf ug]{ laleGg sfo{qmd ug]{ h:t}M afnlbj; dgfpg], rf8kj{ dgfpg], ;fF:s[lts sfo{qmd
ug]{, cflb .
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 12
– afn Snasf] cw{aflif{s of]hgf agfpg] / n]vfhf]vf ug]{,
– r]tgfd"ns / >[hgfTds lqmofsnfkx?sf] cfof]hgf ug]{,
– afn art sfo{qmd ;~rfng ug]{ .
%= afx\o e|d0f
afnaflnsfnfO{ ;w}e/L s]Gb|df a:bf k6\of/ nfUbf] x'g] x'Fbf pgLx/nfO{ slDtdf dlxgfsf] @ k6s afx\o
e|d0fsf nflu n}hfg] ug'{ kb{5 . o;df P]ltxfl;s / ;f+:s[lts dxTjsf 7fpFx? h:t}M dlGb/x/, u'Dafx?,
k'/fgf b/af/x?, :df/sx?, ;+u|xfnox?, jgef]h sfo{ cflb x'g ;Sb5g hxfF pgLx? Ps csf{;Fu cGtlqmof
ug{ / O{R5f cg';f/sf] ljifodf ;fd'lxs 5nkmn ;~rfng ug{ ;S5g\ . ;Dej eP;Dd ;fdflhs sfo{stf{n]
e|d0fsf] p2]ZonfO{ Aofks agfpg] sf]lz; ug'{k5{ . km/s 7fpFx?df e|d0f ug]{ sf]lz; ug'{kb{5 . o;nfO{
afnaflnsf;Fusf] ;fd"lxs 5nkmnaf6 to ul/g'kb{5 . o;/L afnaflnsfnfO{ e|d0fsf] Joj:yf ubf{ gofF gofF
:yfgsf] 5gf}6 ug'{kb{5 .
gf]6M oxfF n]lvPsf s'/fx? Go'gtd ePsfn] hlt;Sbf] w]/} lqmofsnfk / ;]jf k|bfg ug'{kg]{ x'G5 .
^= rf8kj{x? dgfpg] sfo{qmd
s]Gb|df a;]sf ;a} afnaflnsfnfO{ xfd|f] ;dfhdf dgfO{g] rf8kj{x?sf] hfgsf/L lbg] p2]Zon] rf8kj{ dgfpg]
sfo{qmd cfof]hgf ug'kb{5 . h;sf] dfWodn] afnaflnsfn] cf–cfkm\gf] wd{ / ;+:s[ltsf] af/]df hfGg] cj;/
kfpg'sf] ;fy} s'g rf8kj{ s;/L dgfO{G5 eGg] af/]df klg a'em\g] cj;/ kfpg]5g\ . ;fy} kfl/jfl/s jftfj/0f
klg dx;'; ug]{5g\ . s]lx rf8kj{x? M bz}F, ltxf/, 57, O{b, ls|;d;, a'4 hoGtL, df3] ;+s|fGtL, r}t] bz}, u'?
k"l0f{df, cflb .
&= ;d"x 5nkmn
afnaflnsfnfO{ laleGg laifodf hfgsf/L lbgsf nflu pd]/sf] cfwf/df ;d'x agfO{ ;d'x 5nkmn ;~rfng
ul/G5 . ;dfg pd]/, larf/ tyf a'emfO{ ePsf afnaflnsfnfO{ laleGg gofF laifodf hfgsf/L lbgsf nflu
of] 5nkmn ug'{ kb{5 . o;sf dfWodx? laleGg k|sf/sf x'g ;S5g\ . h:t}M v]n, v]nf}gf, tl:j/sf] dfWod
cflb . ;d'x 5nkmnsf ljifox? M eljiosf] of]hgf, d]/f] of]hgf, ;8s hLjg, d]/f] hLjg, d]/f] nIo, d]/f]
kl/jf/, lzIff, cflb .
*= hLjg pkof]uL ;Lkx?sf] tflnd
;fdflhsLs/0f s]Gb|df ePsf ;a} afnaflnsfnfO{ hLjg pkof]uL ;Lk;DaGwL laifodf tflnd k|bfg ug'{ kb{5
. s]Gb|sf x/]s lqmofsnfk / pgLx?sf] a[l4 ljsf;sf nflu ;lqmo ;xefuL eP/ ;sf/fTds ?kdf sfo{ ug'{
g} hLjg pkof]uL l;k xf] t/ o;nfO{ cem a9L k|efjsf/L / ;fGble{s agfpgsf nflu o;;DaGwL tflndsf]
cfjZostf kb{5 . o;sf nflu k|of]udf cfO/x]sf hLjg pkof]uL ;Lk ;DalGw tflnd lgb{]lzsf cg'?ksf
ultljlw ug{'kb{5 .
(= kl/jf/ e|d0f
afnaflnsf s]Gb|df :yfgfGt/0f x'g' eGbf cufl8 g} pgLx?sf] kl/jf/df e]63f6 eP/ ;Demf}tf eO{ ;s]sf]
x'G5 / o;kl5 klg pgLx?nfO{ kl/jf/ e|d0fdf n}hfg' kb{5 . o;sf nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf] JolQmut
;fdflhs sfo{stf{n] k'gld{ngsf sfo{ ug]{ ;+:yf jf sfo{qmdsf] ;fdflhs sfo{stf{;Fu ;dGjo u/L
afnaflnsfnfO{ kl/jf/ e|d0fsf nflu tof/L ug'{kb{5 . afnaflnsfsf] kl/jf/sf] af;:yfg, kl/jf/sf] ;d:of
tyf cfjZostfsf] cfwf/df kl/jf/ e|d0fsf] cjlw lgwf{/0f ug'kb{5 . ;8s tyf hf]lvd cj:yfdf ePsf
afnaflnsf;Fu sfo{ u/]sf] cg'ejsf cfwf/df u|fld0f If]qsf kl/jf/ eGbf zx/L If]qdf :yfoL jf c:yfoL
?kdf a:g] kl/jf/x?sf ;d:of w]/} hl6n x'G5g\ . kl/jf/ e|d0fsf nflu afnaflnsfnfO{ ug'{kg]{ tof/Lx?
lgDg 5gM
– kl/jf/df hfg'sf] p2]Zo lgwf{/0f ug]{Ù
– kl/jf/df uP/ s] ug]{ eGg] of]hgf agfpg]Ù
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 13
– afnaflnsf, ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf] JolQmut ;fdflhs sfo{stf{ tyf k'gld{ng sfo{qmdsf ;fdflhs
sfo{stf{aLr kl/jf/ e|d0f tof/Lsf nflu a}7s a:g]Ù
– kl/jf/nfO{ afnaflnsf cfpb}F u/]sf] hfgsf/L lbg]Ù
– kl/jf/ e|d0faf6 afnaflnsf kmls{Pkl5 ToxfF ePsf lqmofsnfksf] af/]df 5nkmn ug{]Ù
kl/jf/ e|d0fsf] cjlw M
– afnaflnsfsf] kl/jf/ glhs ePsf] cj:yfdf slDtdf dlxgfsf] Psk6s kl/jf/ e|d0f ug]{Ù
– Pslbg jf ;f] eGbf a9L ;do kl/jf/df hfg nfUg] cj:yfdf slDtdf # dlxgfdf Psk6s clgjfo{
e|d0f ug'kg]{ t/ ;do, ef}uf]lns / cfjZostf x]/L ;f] eGbf a9L k6s klg kl/jf/ e|d0f ug{ ;lsG5
;fy} kl/jf/sf ;b:ox?nfO{ klg afnaflnsf a;]sf] :yfg e|d0f ug{ cg'/f]w ug]{Ù
– rf8kj{ tyf kl/jf/n] af]nfPsf] cj:yfdf cfjZostf cg';f/ afnaflnsfnfO{ kl/jf/df k7fpg] .
!)= k"gld{ngsf] tof/L
s'g} ljz]if cj:yf afx]s afnaflnsf ;fdflhsLs/0f s]Gb|df a:g] cjlw slDtdf ^ dlxgfb]lv a9Ldf !*
dlxgf dfq x'g] ePsf]n] of] cjlwdf pgLx?sf] k'gld{ngsf] tof/Lsf nflu sfo{ ug'{ kb{5 . o;sf nflu
b]xfo adf]lhdsf s'/fx? ;'lglZrt ug'{kb{5M
– kl/jf/ / afnaflnsfsf] ;DaGw / Pscsf{aLrsf] ;f]rfO{, larf/ tyf efjgf,
– ;fdflhsLs/0f s]Gb|df a:bf zf/Ll/s, dfgl;s, af}l4s cflb cj:yfk|lt afnaflnsfdf cfPsf] kl/jt{g,
ljsf; / o;sf] lg/Gt/tfÙ
– afnaflnsfsf] eljiosf] of]hgfÙ
– kl/jf/df klxrfg ePsf ;d:ofx?df ePsf] ljsf; tyf ;'wf/ / o;sf] l:y/tfÙ
– afnaflnsf / kl/jf/ Pscsf{aLrsf] ljZjf; Pj+ k|ltj4tfÙ
– afnaflnsf / kl/jf/k|lt l5d]sL tyf ;d'bfosf] wf/0ff / kf/:kl/s ;xof]usf] cj:yfÙ
;fdflhsLs/0f s]Gb|df a:bf afnaflnsfdf cfPsf] kl/jt{g, kl/jf/df ePsf] ljsf; tyf ;'wf/, afnaflnsf
tyf kl/jf/sf] of]hgf nufotsf laifox?df n]vfhf]vf u/L pgLx?nfO{ cfkm\gf] kl/jf/, gft]bf/, kmf]i6/
kl/jf/ tyf ;d'bfodf k"gld{ngsf] tof/L ug'{kb{5 .
gf]6M s'g} afnaflnsfsf] kl/jf/, cfkmGthg, gft]bf/ sf]xL km]nf gk/]df lghsf] sfg"gL klxrfg-gful/stf,
hGdbtf{_sf] nflu k|rlnt sfg"g adf]lhdsf] k|lqmof cuf8L a9fpg' kb{5 .
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 14
^= afnaflnsfsf] :yfgfGt/0f tof/L
;fdflhsLs/0f s]Gb|df cfPkl5 afnaflnsfsf] lglZrt of]hgf to x'G5 / ;f] of]hgf k'/f ug{sf nflu ul/g]
lqmofsnfkx? ;DkGg ePkl5 pgLx?nfO{ :yfgfGt/0f ug'{ kg]{ x'G5 . afnaflnsfsf] kfl/jfl/s k[i7e"ld /
;fdflhs cfly{s cj:yf, pgLx?sf] pd]/ / Ifdtf, kl/jf/sf] of]hgf / ;xof]u, kl/jf/ gePsf] v08df ug'{kg]{
;xof]u cflbsf cfwf/df afnaflnsfsf] :yfgfGt/0fsf] tof/L ug'{kb{5 .
;fdflhsLs/0f s]Gb|df /x]sf afnaflnsfnfO{ lgDg adf]lhd :yfgfGt/0fsf] tof/L ug'{ kb{5 .
!= kfl/jfl/s k"gld{ngsf] tof/L
afnaflnsfsf] kl/jf/ ePsf] cj:yfdf pgLx?nfO{ kl/jf/ 5f]8\g' kgf{sf sf/0fx?sf] klxrfg / ;dfwfg u/L
kl/jf/df g} k"gld{ng u/fpg' kb{5 . k"gld{ng sfo{qmdsf ;fdflhs sfo{stf{x?n] afnaflnsfsf] ;+/If0f /
:ofxf/sf nflu pgLx?aLrsf] ;DaGw ljsf; ug'{kb{5 . kfl/jfl/s, dgf];fdflhs, cfly{s cj:yfdf ;'wf/
tyf ljsf; ug{sf nflu kl/jf/x?nfO{ ;xof]u u/L cfkm\gf afnaflnsfsf] :ofxf/ tyf ;+/If0f ug{ k|f]T;fxg
ug'{kb{5 . o;/L ;xof]u u/]sf] cj:yfdf kl/jf/x?n] cfkm\gf afnaflnsf cfkm}F;Fu /fvL ;+/If0f ug{ ;Sb5g\ .
kfl/jfl/s k"gld{ngsf nflu tof/L ug'kg]{ s'/fx? lgDg 5gM
– afnaflnsfsf / kl/jf/sf] /fd|f] ;DaGw ePsf] x'g'kg]{Ù
– afnaflnsfsf / kl/jf/ b'j}sf] of]hgf kSsf x'g'kg]{ h:tf]M cWoog ug]{, tflnd lng], sfd ug]{Ù
– kl/jf/sf] ;fdflhs, cfly{s cj:yfdf ;'wf/ ePsf] x'g'kg]{Ù /
– afnaflnsfsf k"0f{ ?kdf kl/jf/df a:g /fhL v'zL x'g'kg]{ .
@= gft]bf/ k"gld{ngsf] tof/L
afnaflnsfsf] cfkm\gf] kl/jf/ gePsf], ;Dk{s ljlxg ePsf], ;jf]{Qd lxtsf] lhDd]jf/L lng g;Sg] cj:yf
/x]sf] cj:yfx?df glhssf] gft]bf/x?;Fu afnaflnsfnfO{ /fVg'kb{5 . o:tf gft]bf/x?df xh'/a'jf, xh'/cfdf,
7'nf]a'jf, 7'nf]cfdf, sfsf, sfsL, lbbL, legfh', dfdf, dfOh' nufot kb{5g\ hxfF afnaflnsfn] kfl/jfl/s
x]/rfx, dfof, ddtf, :g]x, :ofxf/ / ;+/If0f kfpFb5g\ .
gft]bf/ k"gld{ngsf nflu tof/L ug'kg]{ s'/fx? lgDg 5gM
– afnaflnsfsf / gft]bf/ kl/jf/aLr /fd|f] ;DaGw ePsf] x'g'kg]{Ù
– b'j}sf] of]hgf kSsf x'g' kg]{ h:tf] M cWoog ug]{, tflnd lng], sfd ug]{ / lt sfo{df ;xof]u ug]{Ù
– kl/jf/sf] ;fdflhs, cfly{s /fd|f] / afnaflnsfsf] x]/rfx ug{ ;Sg] x'g'kg]{Ù /
– afnaflnsfsf k"0f{ ?kdf ;f] kl/jf/df a:g /fhL v'zL x'g'kg]{ .
gf]6M gft]bf/n] afnaflnsfnfO{ sfddf nufpgsf nflu dfq kf] kl/jf/df /fVg rfx]sf x'g\ sL eGg] h:tf
hf]lvdsf] cfFsng u/]/ dfq lg0f{o ug{] .
#= j}slNks :ofxf/ kl/jf/df k'g:yf{kgfsf] tof/L
afnaflnsfsf] cfkm\gf] cleefjs / gft]bf/x? gePsf], eP/ klg afnaflnsfsf] ;jf]{Qd lxtsf] lhDd]jf/L
lng g;Sg] cj:yf /x]sf] v08df afnaflnsfnfO{ cGo s'g} j}slNks kl/jf/sf] Joj:yf u/L plrt kfl/jfl/s
jftfj/0fdf x]/rfxsf nflu /fVg' kb{5 . o;/L afnaflnsf ;+/If0f ug{sf nflu ;d'bfodf kl/jf/sf] 5gf}6
ul/G5 / lglZrt cjlwsf] nflu afnflnsfnfO{ ;f] kl/jf/df /fVg] ul/G5 .
j}slNks :ofxf/ kl/jf/df afnaflnsf /fVgsf nflu lgDg tof/L ug{'k5{M
– j}slNks :ofxf/ k|bfg ug{ kl/jf/sf] klxrfg tyf n]vfhf]vf ug]{Ù
– afnaflnsf / j}slNks :ofxf/ k|bfg ug{] kl/jf/aLr ;DaGwsf] ljsf; ug'kg]{Ù
– afnaflnsfsf] of]hgf -cWoog ug]{, tflnd lng] jf sfd ug]{_ adf]lhd j}slNks :ofxf/ k|bfg ug{]
kl/jf/n] sfd ug'{kg]{Ù
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 15
– kl/jf/sf] ;fdflhs, cfly{s cj:yf afnaflnsfsf] x]/rfx ug{ ;Sg] x'g'kg]{Ù /
– afnaflnsf k"0f{ ?kdf ;f] kl/jf/df a:g /fhL v'zL x'g'kg]{ .
$= ;fd'bflos k"gld{ngsf] tof/L
afnaflnsfsf] cfkm\g} kl/jf/ / glhssf] gft]bf/ gePsf], ePklg ;Dks{ ljlxg, jf:tf gug]{ / afnaflnsfn]
cfkm\gf] lhDd]jf/L cfkm} axg ug{ ;Sg] kl/kSj cj:yfdf To:tf afnaflnsfsf] nflu ;+:yfsf] k|ToIf
lgu/fgLdf ;+/If0f ug'kb{5 . ;fdfGotf !%÷!^ aif{ k'u]sf cfkm\gf] lhDd]jf/L cfkm}F lnO{ ;d'bfodf a:g ;Sg]
afnaflnsfnfO{ sf]7f tyf cGo cfjZos s'/fsf] Joj:yf ;d]t ug'kb{5 .
;fd'bflos k"gld{ngsf] tof/L ug{] qmddf lgDg sfo{x? ug{'kb{5 .
– afnaflnsf a:g rfx]sf] jf rfxg] If]qlt/ sf]7f vf]Hg]Ù /
– sf]7fdf rflxg] ;fdu|Lx?sf] Joj:yf ug]{ .
oL afx]s afnaflnsfnfO{ Joj;flos tflndsf nflu a9Ldf ! aif{;Dd cfjfzLo tflnd s]Gb|x?df cfjZos
k|lqmofx? k'/f u/L k7fpg' kb{5 .
&= clen]lvs/0f÷b:tfj]hLs/0f
!= afnaflnsfsf] lqmofsnfksf] /]s8{ /fVg]
;fdflhsLs/0f s]Gb|df a;]sf afnaflnsfsf] lqmofsnfkx?sf] /]s8{ lgoldt ?kdf /fVg' kb{5 . ;fdflhs
sfo{stf{n] k|To]s afnaflnsfsf] kmf]6f] ;lxtsf] JolQmut kmfO{n v8f u/L d'Vo d'Vo s'/fsf] /]s8{ /fVg'kb{5 .
@= afnaflnsfsf] 36gf cWoog cBfjlws ug]{
afnaflnsf ;Dks{ u[xaf6 ;fdflhsLs/0f s]Gb|df k|]if0f ubf{sf] ;dodf 36gf cWoog klg agfP/ k7fPsf]
x'G5 / JolQmut ;fdflhs sfo{stf{n] afnaflnsf;DaGwL hfgsf/Lx? ;f] 36gf cWoogdf yKb} cBfalws ub}{
hfg' kb{5 . of] 36gf cWoog cg';'rLdf ePsf] 9fFrfdf x'g' kb{5 .
#= afnaflnsfsf] JolQmut kmfO{n agfO{ clen]v /fVg]
;fdflhsLs/0f s]Gb|df cfPsf ;Dk"0f{ afnaflnsfsf] ljj/0f cBfjlws u/L /fVg' kb{5 . o:tf] k|sf/sf]
kmfO{ndf /fVg' kg]{ s'/fx?
– 36gf cWoog,
– c:ktfnsf sfuhkqx?,
– afnaflnsfn] agfPsf lrqx?,
– kl/jf/ tyf afnaflnsf;Fu ePsf] ;Demf}tf kq,
– afnaflnsfsf] hGdbtf{ / pgLx?sf] a'jfcfdfsf] gful/stfsf] kmf]6f]skL
– afnaflnsf;Fu ;DalGwt sfuhkqx?
$= JolQmut 5nkmnsf] /]s8{
;DalGwt ;fdflhs sfo{stf{n] cfˆgf] lhDd]jf/Ldf ePsf afnaflnsf;Fu lgoldt ?kdf JolQmut 5nkmn
u/L cg';'rLdf eP cg';f/sf] 9fFrfdf k|ltj]bg tof/ kfg'{ kb{5 . o:tf] k|sf/sf] 5nkmndf cfufdL lbgdf ug]{
5nkmnsf] ljifo klg pNn]v ug'{ kb{5 .
$= afnaflnsfsf] sfo{of]hgf
cfˆgf] lhDd]jf/Ldf ePsf afnaflnsf;Fu eljiosf] af/]df 5nkmn u/L ;fdflhs sfo{stf{n] sfo{of]hgf
agfpg' kb{5 . o:tf] k|sf/sf] sfo{of]hgf dfl;s, å}dfl;s tyf cw{aflif{s cjlwsf] x'g'kb{5 . sfo{of]hgfsf]
gd'gf cg';'rLdf /flvPsf] 5 .
%= k|ult k|ltj]bg agfpg]
s]Gb|sf] k|ult k|ltj]bg b}lgs, ;fKtflxs, dfl;s, q}dfl;s, cw{aflif{s / aflif{s ?kdf agfpg' kb{5 . o;sf
nflu km/skm/s 9fFrfsf] Joj:yf ug'{ kb{5 .
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 16
cg';'rLx?
cg';'rL–! M 36gf cWoogsf] 9fFrf gd"gf
!. kl/jf/ / afnaflnsfsf] ljj/0f
Affnaflnsfsf] ljj/0f
Affns÷aflnsfsf] gfd :
hGd ldlt / pd]/ :
lnË: :yfoL 7]ufgf M c:yfoL 7]ufgf M ;8sdf e]6]sf] ldlt ;Dks{ u[xdf cfPsf] ldlt ;fdflhsLs/0f s]Gb|df k|]if0f ldlt
kl/jf/sf] ;b:osf] ljj/0f
qm=;= Gffd lnË pd]/ ;DaGw 7]ufgf k]zf
@= afnaflnsf / kl/jf/jLrsf] ;DaGw
– kl/jf/sf] k[i7e"ld
– kl/jf/sf] ef}lts, cfly{s, ;fdflhs, dgf]a}1flgs cj:yf
– afnaflnsf / kl/jf/sf] ;DaGw
– afnaflnsf;Fusf] ;DaGwdf kl/jf/sf] wf/0ff
– kl/jf/;Fusf] ;DaGwdf afnaflnsfsf] wf/0ff
– kl/jf/ / afnaflnsfaLr ;d:of
#= ;Dks{ u[xdf cfpg' eGbf klxn] afnaflnsfsf] cj:yf
– k[i7e"ld
– ;8sdf cfpg'sf] sf/0f
– ;8s hLjg / ;8sdf u/]sf s[ofsnfkx?
– cGo ;+3 ;+:yf;+Fusf] ;DaGw
– ;8sdf /xFbf afnaflnsfn] glhs / /fd|f] ePsf JolQm tyf ;fyLx?
$=afnaflnsf / ;+:yfaLrsf] ;DaGw
;8sdf ;Dks{
;Dks{ u[x M
u[xsf] s[ofsnfkdf afnaflnsfsf] ;xeflutf
afnaflnsfsf] ;d:of÷cfjZostf÷rfxgf÷?lrx?
afnaflnsfsf]] efjgf
u[xdf afnaflnsfsf] ;fyLx? / ;xhstf{jLrsf] ;DaGw
afnaflnsf u[xdf a:bf ePsf c;n ;DaGwsf] klxrfg
eljiosf] of]hgf
kl/jf/sf] ;d:of klxrfg
%. lgZsif{
afnssf] cj:yfsf] ljZn]if0f : afnssf] Ifdtf, Jojxf/, ljsf; / 1fgsf] cjnf]sg, laZn]if0f
;fdflhs sfo{stf{sf] wf/0ff
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 17
cg';'rL –@ M 36gf Joj:yfkg (Case Management)a}7s
a}7ssf] gfd p2]Zox? slxn] ;DalGwt sfo{qmd ;xeflux?
36gf;DaGwL
hfgsf/L cfbfg
k|bfg (Case
Sharing)
s]Gb|df ePsf
afnaflnsfsf]
cj:yfaf/] 5nkmn ug]{
slDtdf xKtfsf]
Ps k6s
;fdflhsLs/0f s]Gb| ;fdflhsLs/0f s]Gb|sf ;a}
;fdflhs sfo{stf{x?
36gf ;Dd]ng
(Case Cenference_
;d:of ePsf
36gfx?sf] af/]df
5nkmn u/L ;dfwfgsf
pkfox? lgsfNg]
dlxgfdf @ k6s
jf cfjZstf
cg';f/
;fdflhsLs/0f s]Gb|
/ k'gld{ng sfo{qmd
;fdflhs sfo{stf{x?,
dgf]ljdz{stf{, sfo{qmd
clws[t
36gf n]vfhf]vf
(Case Assessment_
s]Gb|df ePsf
afnaflnsf /
pgLx?sf] kl/jf/df
ePsf] k|ultaf/]
n]vfhf]vf ug]{
afnaflnsf s]Gb|df
cfPsf] ^ dlxgfdf
jf k|]if0f ug{'clw
jf cfjZoQmf
cg';f/
;fdflhsLs/0f s]Gb|
/ k'gld{ng sfo{qmd
;fdflhs sfo{stf{x?,
dgf]ljdz{stf{, sfo{qmd
clws[t
36gf k|]if0f
(Case Referral_
afnaflnsf k'gld{ngsf
nflu :yfgfGt/0f ug{
afnaflnsf tof/
ePkl5
;fdflhsLs/0f s]Gb|
/ k'gld{ng sfo{qmd
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf
;fdflhs sfo{stf{x?,
dgf];fdflhs k/fdz{stf{,
kl/jf/;Fu sfd ug]{
;fdflhs sfo{stf{
36gf :yfgfGt/0f
(Case Transfer)
kl/jf/ tyf ;d'bfodf
:yfgfGt/0f ug{sf nflu
;fdflhsLs/0f
s]Gb|df :yfgfGt/0f
ug{] ;dodf
;fdflhsLs/0f s]Gb|
/ k'gld{ng sfo{qmd
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf]
;DalGwt ;fdflhs
sfo{stf{, dgf];fdflhs
k/fdz{stf{, kl/jf/;Fu sfd
ug]{ ;fdflhs sfo{stf{
cg';'rL –# M vfgfsf] gd'gf tflnsf
af/÷lbg laxfgsf] vfhf laxfgsf] vfgf lbp;f]sf] vfhf a]n'sfsf] vfgf
cfO{taf/
;f]daf/
d+unaf/
a'waf/
ljlxaf/
z'qmaf/
zlgaf/
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 18
cg';'lr $M AolQmut 5nkmn k|ltj]bg
;fdflhs sfo{stf{sf] gfd :…………………………… ldlt: ………………
afns ÷aflnsfsf] gfd : ……………………………… pd]/: ………
AolQmut 5nkmn g+=: …….
5nkmnsf p4]Zox?M
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………
5nkmnsf ljifox?M
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5nkmnsf] qmddf afnssf] cjnf]sg (afnssf] k|ltlqmof/efjgf, Ifdtf, ;d:ofx?…)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5nkmnsf] lgisif{ (5nkmnsf] qmddf cfPsf dxTjk"0f{ ljifox? ;dfj]z ug{]) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
csf{] k6ssf] 5nkmnsf] ljifoM
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……
csf{] k6ssf] AolQmut 5nkmn ldltM ……………………………
……………..………………………
;fdflhs sfo{stf{sf] b:tvt
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 19
cg';'lr %M sfo{of]hgf kmf/fd
afns÷aflnsfsf] gfdM
ldlt:
afns÷aflnsfsf] /fd|f] kIfM pkl:yt JolQmx? M
afns÷aflnsfsf] ;'wf/ ug {'kg]{ kIfx?:
p2]Zox? lqmofsnfkx? cfjZos ;fdu|L
lhDd]jf/L sfo{ cjlw p4]Zo k'/f eP gePsf]
;"rs
…………… …………..... …………….
afns tof/ ug]{ hfFr ug]{
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 20
cg';'rL – ^ M kl/jf/;Fusf] ;Demf}tf kqsf] gd'gf
lnlvtd\ cfh ldlt ========== ;fn ========= dlxgf ======== ut] ================ af/sf lbg lhNnf================
uf=lj=;=÷g=kf=÷d=g=kf ========================== j8f g+ ========== 6f]n ==================== a:g] >L ===========================
sf] 5f]/f÷5f]/L÷============= aif{ =========sf] >L ================================= nfO{ o; ;+:yfsf] p2]Zo cg'?k cleefjs,
afnaflnsf tyf ;+:yfsf] lardf 5nkmn eO{ lgDgfg';f/sf] ;xdtLdf x]/rfx ug]{ u/fpg] elg /fhLv'zL ;fy
;xL5fk ul/ Ps÷Ps k|lt lnof+}÷lbof}+.
;xdlt ePsf a'Fbfx?M
Kfl/jf/ Affns ;+:yf
-pko'{Qm ;xdtL÷;Demf}tf kq===============dlxgf÷aif{sf] x'g]5 t/ afns tyf kl/jf/sf] cj:yf x]/L ;+:yfsf] lgod
tyf d"Nof+sg cg';f/ of] ;xdtL÷;Demf}tf yk jf 36 ug{ ;lsg]5 ._
Dfflysf] ;xdtL cg';f/ olb s'g} kIfn] cfˆgf] bfloTj k'/f gu/]df To;sf] hjfkmb]lx pm cfkm}+ x'g]5 . olb afns
cfˆgf] s]Gb| 5f]8]/ lx8]sf] cj:yfdf s'g} b'3{6gf jf eljtJo k/]df To;sf] hjfkmb]lx ;+:yf x'g] 5}g . Dffly
n]lvPsf] Joxf]/f xfdL tLg} kIfsf] ;xdltdf ePsf] xf] cfhs} ldltb]lv pQm ;xdlt cg';f/ sfo{ ug{ xfdL ;xdt
5f}+ . Olt ;Dat @)&=== ;fn ================ dlxgf============ut]=================af/ z'ed\ .
cleefjssf] tkm{af6 afns÷aflnsf ;+:yfsf] tkm{af6
gfdM gfdM gfdM
gftfM pd]/M kbM
;xLM ;xLM ;xLM
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 21
cg';"lrM& dgf];fdflhs k/fdz{sf nflu k|]if0f kmf/fd
afnaflnsfsf] gfdM
ldltM
k|]if0f ug{] JolQm jf ;fdflhs sfo{stf{sf] gfdM
afns jf aflnsfsf] ;an kIfM
kl/jf/sf] k[i7e"dL-ltgk':t] ljj/0f_M
l;kmfl/;sf sf/0fx?M
qm=;+= l;kmfl/sf sf/0fx? l6Kk0fL
Moods/Behaviors
1 Anxious/Worried(w]/} cflQ/xg])
2 Depressed/Unhappy(lk/f]lnPsf] b'Mlvt)
3 Eating Disorder(w]/} vfg] jf sd vfg])
4 Body Image concerns(cfˆgf] zfl/l/s agfj6 k|lt s]lGb|t)
5 Hyperactive(cgfjZos km"lt{nf])
6 Inattentive(s'g} s'/fsf]klg jf:tf gUfg]{)
7 Shy/Withdrawn(w]/} nhfpg])
8 Loss of interest(s'g} s'/fdfklg ?lr gePsf])
9 Low self-esteem(lxgtfaf]w)
10 Aggressive behaviors(;fgf ;fgf] s'/fdf lg+x' vf]h]/ emu8f Ufg]{)
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 22
11 Stealing (;fdfgx? Rff]g]{, n'sfpg])
12 Self blame(cfkm"nfO{ af]em ;lD´g])
13 Attention seeking behavior(;a}n] cfkm"nfO{dfq Wofg lb]pg eGg] jf ;f]Rg])
14 Dishonest(em'§f] af]Ng])
15 Over demanding(w/} s'/fx?sf] dfu /fVg])
16 Personal hygiene(JolQmut ;/;kmfO)
17 Fear(w]/} 8/fpg])
18 Other:
Peer Relationships
1 Bullying(;fyLx?nfO{ lh:sfpg] x]Kg])
2 Difficulty making friends(;fyL agfpg g;Sg] jf ufx|f] dfGg])
3 Poor social skills(PSn} a:g vf]Hg])
4 Problems with friends(;fyLx?;+u ldNg g;Sg])
5 Girl friend issues(s]6L ;fyLx?df al9 Wofg lbg])
6 Other:
Academic Concerns
1 Homework not turned in/Not complete(xf]djs{ ub}{gUfg]{ jf k"/f gug]{)
2 Poor classroom performance(sIffdf Wofg glbg] jf lbg g;Sg])
3 Lack of concentration(Wofg s]lGb|t ug{ g;Sg])
4 Not interested in studies(k9fO{df ?lr gePsf])
5 Sleeping in class/always tired(sIffdf lgbfpg] jf ylst b]lvg])
6 Working but cannot achieve good result(hlt ldlxg]t u/]klg k9fO{sf] :t/ g;'lw|g])
7 Other:
Family Concerns
1 Fighting with family members(kl/jf/sf] ;b:ox?;+u emu8f ug]{)
2 Illness/death in the family(kl/jf/df dfgl;s /f]u jf s;}sf] d[To')
3 Disharmony in family(kfl/jfl/s em} emu8f)
4 Parents divorced/separated(afa' cfdf 5'l§Psf] )
5 Violence of step parents( ;f}t]nf] afa' ;f}t]nf] cfdfsf] lx+;f)
6 Suspected abuse(of}g b'J{ojxf/ ePsf] x'g ;Sg])
7 Suspected substance abuse(nfu"kbfy{sf] lzsf/)
8 Intimacy towards siblings(efO alxgL k|lt nufj)
9 Intimacy towards parents(afa' cfdf k|lt nufj)
10 Other:
;8s afnaflnsfsf] nflu ;fdflhsLs/0f s]Gb| sfo{;~rfng k'l:tsf 23
cg';'lrM * ;fdflhsLs/0f s]Gb|af6 cGo ;+:yf jf lgsfodf k|]if0f kq gd"gf
;fdflhsLs/0f s]Gb|sf] n]6/ Kof8
ldltM
>L=======================================
==========================================
========================================= .
ljifoM kfl/jfl/s tyf ;fdflhs k'gld{ng, k'g:yf{kgf k'gP{sLs/0fsf nflu afns÷aflnsf k|]if0f
ul/Psf] ;DaGwdf .
k|:t't ljifodf o; ;fdflhsLs/0f s]Gb|df ldlt============================b]lv==========================;Dd ;+/If0fdf /x]sf
tkl;nsf] ljj/0f ePsf afns÷aflnsfnfO{ pgLx?sf] kfl/jfl/s tyf ;fdflhs k'gld{ng, k'gM:yf{kgf /
k'gP{sLs/0f ug]{, kl/jf/sf] ;d:of klxrfg u/L ;d:of ;dfwfg ug{ ;Ifd agfpg], ;8s afnaflnsfsf] lgldQ
pgLx?sf] kl/jf/df /xg] plrt jftfj/0f agfpg ;xof]u ug]{, cfjZostf cg';f/ lzIff, :jf:Yo tyf cGo clt
cfjZos ;]jf pknAw u/fpg], ;8s afnaflnsf / kl/jf/sf ;b:ox? aLr cfO{kg]{ ;d:of cfk;L ;dGjodf
;dfwfg ug{ ;xof]u ug]{ lhDd]jf/L ;lxt To; ;+:yf÷lgsfodf k|]if0f ul/Psf] 5 . afns÷aflnsf;Fu ;DalGwt
lj:t[t ljj/0f tyf ;"rgf ;lxtsf] kmfO{n o;};fy ;+nUg /flv k7fO{Psf] Aoxf]/f cg'/f]w 5 .
===================
s]Gb| k|d"v jf kl/of]hgf clws[t
af]wfy{M
>L s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt, xl/x/ ejg, k'Nrf]s nlntk'/ .