tabligh 12

.اين خبرنامه حاوي اخبار محرمانه و خبرهايي از مطبوعات استات واصله از رساني از مجموع اخبار و اطلاع اين خبرنامه تنها به منظور اطلاع

گونه مسؤوليتي در قبال گردد و هيچ يه و ارسال ميمنابع مختلف خبري ته .ندگان خبرنامه نخواهد بودمطالب مندرج متوجه توليدكن

.مستدعي است انتقادات و پيشنهادات خود را به نشاني زير ارسال فرمائيد خيابان معلم- چها راه شهداء-قم

0251 -7743314: دورنگار [email protected]: پست الكترونيك

جامعه مدرسين حوزه علميه قم مديريت سياسي -ممعاونت جامعه و نظا

فهرست

7..................................................................................................................عهيطل

جنگ نرم: بخش اول چيستي و چرايي؟

13...........................................................................تهديد شناسي و اقسام آن 16.....................................................................................نرم ديتهد يها مولفه 18.............................................................نرم و سخت تهديدات افتراق نقاط

20..........................................................................................نرم جنگ نهيشيپ 21.....................................................روزيد از تر گذار ريتاث اريبس نرم جنگ

22....................................................ياسلام انقلاب هيعل نرم جنگ نهيشيپ 23........................................................................................................نرم قدرت 23..........................................................................................نرم قدرت سطوح 27.............................................................................نرم قدرت افزايش عناصر

29.................................................................................نرم ديتهد يها شاخص 30...................................................................رمن ديتهد وقوع يساختار علل 35.....................................................................................:نرم جنگ يهاروش

هاي استكباري انتخابات دهم عرصه جنگ نرم رسانه

45....................................................................................رسانه ابزار جنگ نرم 47.............................................................................................انتخابات از قبل 50..............................................................................................انتخابات از پس

50....................................................................مردم حق از دفاع نام با دخالت. 1 51....................................................اغتشاشگران به بخشي جسارت و جرأت. 2 52................................................نظام مشروعيت هاي پايه تضعيف در سعي. 3 53...........................................................................نظام عليه اپوزيسيون ايجاد. 4 54.....................................ايران عليه جهاني متحد جبهه ايجاد براي تلاش. 5 55..................................................................انتخابات سلامت بردن سؤال زير. 6 56.........................................كشور اوضاع نابساماني در نمايي بزرگ و اغراق. 7 56......................................................فقيه ولايت جايگاه تضعيف براي تلاش. 8 58....................................................................اه آشوب بودن خودجوش القاي. 9

60.................................................................................................خشونت اتهام. 10 61..........................................................................دلاري ميليون 400 كمك. 11 62..............................................................شايعات ترويج در اي نه رسا بسيج . 12 70....................................................................................نخبگان از يريگ بهره . 13 72............................................................................دشمن هاي تلاش آخرين . 14

74...............................................................نرم جنگ عمله ندهيآ يها برنامه 78.................................فتنه انيجر يگذار بدعت به عظام مراجع واكنش 81...........................................................عهيش نرم قدرت نماد منبر ي رسانه 82............................................خميني امام نهضت در رساني پيام ي شبكه 84...............................انقلاب در روحانيت و مرجعيت نهاد ليبد يب نقش 85..................................................................نرم جنگ فرماندهان انيروحان

86....................................»عمار «مثل كنند يروشنگر نخبگان، و خواص

اخبار 92............................................................................اخبار مرتبط با جنگ نرم

معيار مصرف: بخش دوم

درآمدي بر اصلاح الگوي مصرف 111...................................................................اصلاح انتظار در مصرف يالگو 113......................................................................................!مصرف غلط يالگو

مباني نظري اصلاح الگوي مصرف

119................................................................ممنوع و مباح كالاهاى شناخت 120.....................................................................ها نعمت از استفاده مطلوبيت

122.........................................................................ها نعمت آفريننده به وجهت 123...........................................................................الهى هاى سنت شناخت 125........................................................................................ها انگيزه تصحيح

مصرفمباني راهبري اصلاح الگوي

131....................................................................................مصرف حدود رعايت 133......................................................................................:مصرف در اعتدال 134.............................................................................................تبذير و اسراف 136...................................................................................................اسراف انواع

136...............................................اسراف نوع بدترين ،يمل منابع در اسراف 139.................................................................................گيرى سخت يا تقتير

140.................................................................................................گزارى سپاس 142....................................................................ها ارزش رعايت و ديگرگرايى

143..........................................................................انفاق به تشويق و اهميت 144..............................................................................................گذشت و ايثار

طليعهو ) السلام عليه(الحسين نواز اباعبداالله ر ديگر شميم روح يك با

ــار و ــاران شــيدايي حــضرت فــضاي عــالم را از عطــر ايث ي .فداكاري آكنده است

هـا، و حـسينيه انـد پوش شده حسيني سياه دلدادگان كوي منــازل و كــوي و بــرزن را بــه هــا و حتــي مــساجد، تكيــه

.اند راستههاي عزاي امام مظلوم خويش آ كتيبهمجالس و محافل عزا برپاشـده و و عاشـقان خـط امامـت و

انـد تـا جـان خـسته و روح تـشنه خـويش را ولايت آمـاده .سيراب سازندس وظيفـه دينـي خـود بـه سراسـر نيز براسا مبلغان ديني

.بخشند مجالس و مراسم شور و غنا اين به تا اند كرده سفر كشورهاي راه را بر خود هموار سختيكه ) عج(سربازان امام زمان

اند، علاوه بر همراه داشتن معلومات عميق ديني بـه ساختهمسائل روز نيز آشنا بـوده و مـستمعين مـشتاق خـويش را

)السلام عليهم( است از معارف اهل بيتآنچنان كه شايسته .نمايند سيراب مي

وني ذكر چند نكتـه لازم مقطع كن توجه به رابطه با اين در .رسد به ذكر مي

فرهنگ عاشورا، فرهنگي حياتي براي شـيعه اسـت كـه .1م جهـاي مهـا سال اسلام را در برابر فرهنگ 1400توانسته

8

مي مراحـل در تمـا انقـلاب اسـلامي .دگران حفظ كن سلطهايجاد، رشد، پيروزي، تثبيت و تداوم خود، در كنار رهبـري

ساز مديون اين فرهنگ انسان ) رض(خميني خردمندانه امام اين فرهنگ كه در ادبيات جديـد هاي پرجاذبه آموزه. است

شـود از ديربـاز مـورد يـاد مـي » قدرت نرم شيعه «از آن به ـ هجوم دشمنان اسـلام بـوده ل بـا ايـن و در زمـان مـا تقاب .آنان است» جنگ نرم«فكر هاي فرهنگ در دستور كار اتاق

ن گرامــي ضــمن بيــان اشايــسته اســت مبلغــاز ايــن روي بـه بـازخواني ) الـسلام عليـه (ام امـام حـسين هاي قي ـ آموزهمردم شريف و آگاه هاي عاشورا بپردازند تا عبرتو ها درسصـل حا به اين فرهنگ غني و بصيرت ديني تأسي با ايران كه به مدد جادوي عمليـات هاي نوين دشمن توطئه، از آن

هاي جديـد و گـسترش شـايعات، در حـال رواني در رسانه . كنندنقش برآبهمچون گذشته رااجراست،

فــشارهاي و كــشور ي و تحــولات كنــوني داخلــشــرايط .2 ــدتي هوشي ــ ـوح«، بيش از هر زمان ديگر يخارج » هـاران كه به كرات از سوي علمـا، اين موضوعي است . طلبد را مي

مراجع و دلسوزان نظام و بـه ويـژه از سـوي رهبـر معظـم .انقلاب اسلامي مورد تأكيد قرار گرفته است

23 درصدي مردم آگـاه كـشورمان در انتخابـات 85حضور خرداد كه نصاب جديدي از مردم سالاري ديني را در چشم

جامعـه اقبال چندباره ، در كنار جهانيان به نمايش گذاشت بـه آورد بزرگـي اسـت كـه گرايـي، دسـت به گفتمان اصول

نبايد بـه هـيچ روي بـه فراموشـي فرموده پرچمدار انقلاب .سپرده شود

اين حماسه بزرگ كه در آغاز دهه چهارم انقـلاب اسـلامي توسط حضور پر شور بيش از چهل ميليون مردم عزيز خلق

ان گـر سال دشمني جبهه سـلطه 30 نشان از شكست شد، .بين المللي بود

9 مقدمه

:مقام معظم رهبري در اين باره فرمونداولين پيام اين انتخابات اين بـود كـه جمهـورى اسـلامى بـا «

گذشت سى سال، قدرت به صحنه آوردن و بـسيج ملـى را در هاى متعارف جهانى را رد كـرده اسـت و از حدى دارد كه نصاب

هـا ها در طول ايـن سـال ضىبع. ها عبور كرده است ى اين همهانتظار داشتند كه نظام اسلامى با گذشت زمان كهنـه بـشود، از

اى خود را از دست بدهد، چشم مردم بيفتد و قدرت بسيج توده اين انتخابات نشان داد كه نظام اسـلامى هـر روز كـه گذشـته

افزايش يافته؛ در جلـب اعتمـاد اى آن است، قدرت بسيج توده . اين خيلى حقيقت مهمى اسـت . تر شده است آحاد ملت موفق

هاى مهم را از نظر دور نگه اى، اين متن بعضى از قضاياى حاشيه متن حقيقت در اين انتخابات ايـن اسـت كـه انقـلاب . دارد مي

اب و رو به رشد اسـت اسلامى، نظام اسلامى، آنچنان زنده و جذ كه با گذشت سه دهه، قدرت به صحنه آوردن مـردم را در ايـن

يك نصاب هشتاد و پـنج درصـدى كـه يـك نـصاب . حد دارد ».ى سطح جهان نظيرى است در همه نظير يا لااقل كم بى

ت به دنبال راهي براي جبران شكس كه دشمن زخم خورده هيجانـات حـين انتخابـات و اعتراضـات سنگين خود بـود،

زمينـه را پس از انتخابـات ها و حاميان آن برخي كانديداها ديد با اسـتفاده مساعدي براي ايجاد اغتشاش در كشور مي

اي و ميداني وارد جنـگ نـرم بـا جمهـوري از عوامل رسانه مخـدوش در كـشور، اعتمـادي ايجاد فضاي بي .اسلامي شد

عاطفي بين مـردم، نخبگـان و مـسئولان و در رابطه كردن نهايت از بين بردن اتحـاد و همبـستگي ملـي از مهمتـرين

.اهداف دشمن در اين جنگ استرود مبلغان گرامي ضمن روشـنگري نـسبت بـه انتظار مي

اهداف دشمن در جنگ نرم كه دامن زدن بـه اختلافـات از هنـدگان بـه اعـم از رأي د (باشـد، جامعـه را رئوس آن مي

به وحدت و همدلي حول محـور ) كانديداهاي پيروز و ناكام فراخوانند و در سخنان خـود حـساب » ولايت مطلقه فقيه «

10

خوردگـاني كـه همچنـان در گـران و فريـب معدود آشـوب ها عليه نظام مقدس جمهوري اسلامي اغتـشاش خيابان كف

يداي ها رأي دهنده به غير كاند را از ميليون كنند، ايجاد مي .پيروز جدا كنند

انقلاب چهارم انقلاب اسلامي ازسوي رهبر معظم ي دهه .3گـذاري شـده و بـه نـام » پيشرفت و عـدالت ي دهه«به نام

سازي زمينه»اصلاح الگوي مصرف«يقين پرهيز از اسراف و .جدي براي پيشرفت و عدالت خواهد بود

ساله رهبر معظـم انقـلاب اسـلامي در زمينـه 18تأكيدات هايي كه مربـوط بـه اصلاح الگوي مصرف به ويژه در بخش

بايـد از سـوي مـردم و مـسئولان دولت و مسئولين اسـت .جدي گرفته شود

به جاست عالمان ديني كـه وظيفـه فرهنـگ سـازي را بـر هاي تبليغي بـا اسـتفاده از آيـات و عهده دارند در مناسبت

،صرفمتكان دهنده روايات و توجه دادن مردم به آمارهاي .جامعه را به سوي معيارهاي صحيح مصرف هدايت نمايند

1431محـــرم الحـــرام ايـــن مجموعـــه كـــه در آســـتانه يابد براي ياري رسـاندن سـروران روحـاني درامـر انتشارمي

تبليغ در دو بخش به مهمترين مـسائل روز كـشورپرداخته .استهاي جنگ نـرم و خش اول؛ به تعريف، عوامل و زمينه در ب

ــش ر ــانهنقـ ــم سـ ــات دهـ ــتكباري در انتخابـ ــاي اسـ هـ اخبـاري اين بخش در . جمهوري پرداخته شده است رياست

.درج گرديده استنيز مرتبط با اين موضوع كشور ارائه آمارهايي از ميزان مصرف در ضمن ؛دوم در بخش

هاي رهبر معظم انقلاب اسـلامي، مبـاني و يادآوري دغدغه . تبيين شده استنظري و راهبردي اصلاح الگوي مصرف

اميد است اين تلاش در تبليغ بـه روزتـر و رسـاتر مبلغـان .گرامي مورد بهره برداري قرار گيرد

مقدمه 11

تهديدشناسي برهه در ايران اسلامي جمهوري ملي امنيت عليه تهديدات

و سـخت تهديدات نوع دو قالب در توان مي را كنوني زماني هـر براي شدن قائل اولويت. كرد بندي تقسيم نرم تهديدات

برابر در را متفاوتي امنيتي استراتژي تهديدات، اين از كدام سـخت تهديدات كه صورتي در. دهد مي قرار گيران تصميم

استراتژي باشند، برخوردار اولويت از امنيتي هاي تحليل در نظـامي رويكردهاي و تفكرات تأثير تحت نيز كشور امنيتي

اجتمـاعي هاي زمينه به و گرفت خواهد قرار افزاري ختس و. شـد خواهـد مبـذول كمتري توجه ملي امنيت عليه تهديد دشـمنان اسـتراتژي كـه اسـت اعتقاد اين بر حاضر نوشتار

اقدامات بر مبتني كنوني شرايط در ايران اسلامي جمهوري .است نظامي اقدام به تهديد كنار در نرم و غيرنظامي

حاكميـت تـضعيف اقـداماتي، چنين از دشمن اصلي هدف و نظـامي هـاي هزينـه افـزايش و جمهوري اسـلامي ايـران

سـاير و متحـده ايالات ديگر عبارت به. است كشور امنيتي بـر لفظـي تأكيـد بـا ايران اسلامي جمهوري نظام دشمنان اسـتراتژي كنند مي تلاش ايران، عليه نظامي اقدام گفتمان سوق پرهزينه هاي ريزي برنامه سمت هب را ايران ملي امنيت . دهند

14

در اين باره مقام معظم رهبـري در ديـدار اعـضاي مجلـس :فرمايند خبرگان چنين مي

گـوئيم نمـي –امروز جنگ نظامى با ما خيلى محتمل نيـست « لكن جنگـى كـه -بكلى منتفى است، اما خيلى محتمل نيست

اشـد، كمتـر وجود دارد، از جنگ نظامى اگر خطرش بيـشتر نب در جنگ . خواهد نيست؛ اگر احتياط بيشترى نخواهد، كمتر نمي آيد، مراكز مرزى نظامى دشمن به سراغ سنگرهاى مرزى ما مى

كند منهدم بكند تا بتواند در مرز نفـوذ كنـد؛ در ما را سعى مي شـود در جنگ روانى و آنچه كه امروز به او جنگ نرم گفته مي

آيد كه آنها را منهدم هاى معنوى مى دنيا، دشمن به سراغ سنگر ) 2/7/88(» .كند

انواع تهديد

مطلـوب، بـه هـدف رسـيدن بـراي تهديدشناسي بحث در كشوري هر. است تهديد تعريف اهميت، داراي مطلب اولين تعريف خود حياتي هاي ارزش عنوان به را محور سه تواند مي پايه رفتن بين از مفهوم به ها آن افتادن مخاطره به كه كند

: است كشور آن حاكميت اساس و كشور آن ارضي تماميت. 1 جامعه رفتاري الگوهاي و ارزش ها. 2 كشور آن در مستقر حاكميت. 3

يكي كه است وضعيتي يا عنصر تهديد، از منظور ،اين بنابر .اندازد مي مخاطره به را حياتي هاي روش اين از هـدف دارد؛ هـدفي ويروسـي هـر چيـست؟ تهديـد هدف

بـردن بـين از نهايـت در و كـردن مختـل تهديـد، ويروس در. اسـت حاكميـت نـابودي نهايت در و جامعه يك امنيت

اســتفاده نظــامي ادوات و ســخت ابزارهــاي از گذشــته .كنند مي استفاده نرم تهديد از امروزه اما كردند، مي

موضوع، هدف، شكل، شدت، جهت از توان مي را تهديدات

15 چيستي و چرايي / جنگ نرم

را تهديـدات مبحث اين در. نمود بندي دسته …و ماهيت گـروه دو بـه مقاله اين موضوع به توجه با و شدت لحاظ به

.كنيم مي تقسيم نرم و سخت

سخت تهديد -1 كـشور ارضـي تماميت و استقلال اقداماتي موجب به هرگاه

كـشور نظـامي نيروهـاي هجـوم ) بالقوه يا بالفعل (خطر در معـارض هـاي گروه يا خارجي كشورهاي از اتحادي يا ديگر در. اسـت شـده واقع سخت تهديد گيرد، قرار داخلي مسلح .است سرزمين اشغال هدف عمدتا تهديد اين

عينــي، فيزيكــي، هــاي روش بــه متكــي ســخت تهديــدات آميـز، خـشونت رفتارهـاي و اعمال با همراه و افزارانه سخت

حـذف و اجبـار و زور شـيوه از استفاده با و آشكار براندازيــن. اســت ســرزمين اشــغال و دفعــي ــدات اي عمــدتا تهدي

فيزيكـي هـاي العمـل عكـس بـا و عيني و واقعي محسوس، بـه مربـوط عمـدتا تهديدات نوع اين ظهور. باشد مي همراه بـا اسـتعماري هـاي قـدرت كـه اسـت كهـن استعمار دوره

سـرزمين، الحاق و اشغال و كشتار و زور اعمال لشكركشي، مـدرن هـاي شـكل البتـه . كردنـد مي تأمين را خود اهداف هـاي لشكركشي در توان مي را حاضر عصر در سخت تهديد .كرد مشاهده عراق و افغانستان به آن متحدان و امريكا

نرم تهديد -2 دگرگوني موجب كه دانست تحولاتي توان مي را نرم تهديد

نظـام يك قبول مورد رفتاري الگوهاي و فرهنگي هويت در .شود مي سياسي

حكومـت، گانـه سـه ابعاد در كامل سلطه نوعي نرم تهديد الگوهـاي اسـتحاله طريـق از كـه اسـت فرهنـگ و اقتصاد نظـام الگوهـاي جـايگزيني و هـا حـوزه اين در ملي رفتاري تمـامي نگـرش، ايـن بـا . شـود مـي محقق تهديد اي سلطه

16

يـك حياتي هاي ارزش و اهداف تا شود موجب كه اقداماتي الگوهـاي و باورهـا فكـري، هـاي زيرسـاخت (سياسي نظام

افتـد، خطر به) سياست و فرهنگ اقتصاد، حوزه در رفتاري عوامــل در اساســي دگرگــوني و تغييــر ايجــاد موجــب يــا

بـه نـرم تهديـد شـود، كـشور يك ملي هويت كننده تعيين لشكركــشي و منازعــه بــدون نــرم، تهديــد در. آيــد شــمار

و تحميـل ملـت يك بر را خود اراده مهاجم كشور فيزيكي، اشـغال افزارانـه نـرم هـاي روش بـا گونـاگون ابعاد در را آن .كند مي

هاي تهديد نرم مولفه سياسـي، نظام يك فكري هاي زيرساخت و مباني در ترديد در بحـران جامعـه، اساسـي باورهـاي و هـا ارزش در بحران

سياسـي گانـه پـنج هـاي بحـران و جامعـه رفتاري الگوهاي از تـوان مـي را) توزيـع و نفوذ مشاركت، مقبوليت، يت،هو(

نرم، تهديد از حاصل تغييرات. برد نام تهديد اين هاي مؤلفه تهديد اين. است افزارانه نرم و تدريجي ذهني، آرام، ماهوي، از استفاده با و فيزيكي هاي روش از خالي و آرامش با همراه

و صـنفي يهـا تـشكل احـزاب، رسـانه، تبليغـات، ابزارهاي حاضـر حال در. پذيرد مي انجام اقناع و القاء شيوه و قشري تلقـي نـرم تهديـد مفهـوم با مترادف فرهنگ سازي جهاني

.شود ميتـرين و در عـين امروزه موثرترين كارآمدترين و كم هزينـه

ترين نوع تهديد عليـه امنيـت ترين و پيچيده حال خطرناك جـراي تهديـد نـرم بـا ا . ملي يك كشور، تهديد نرم اسـت

توان با كمترين هزينـه بـا حـذف لشكركـشي و از بـين ميهاي فيزيكي به هدف رسيد زيـرا بـا عاطفـه، بردن مقاومت

هاي يك ملت و نظام احساسات ، فكر انديشه و باور و ارزش .سياسي ارتباط دارد


اراده و وانديـشه فكـر تصرف يعني نرم به عبارت ديگر نبرد نفـوذ طريـق از دشـمن شده ريزي مهبرنا تلاش و ملت يك

ــر وتأثيرگــذاري الگوهــاي و هــا ارزش باورهــا، اعتقــادات، ب تحميـل يا و سلب جهت سياسي، نظام و ملت يك رفتاري

هـاي حـوزه در كـشور يـك اركـان در تغييرات وايجاد اراده .اقتصادي و فرهنگي اجتماعي، سياسي، مختلف

در 88اه آذر مــمرهبــر معظــم انقــلاب اســلامي در چهــاراجتمــاع نخبگــان بــسيجي سراسركــشور ، اولويــت جبهــه استكبار در رويارويي با نظام اسلامي در دهه چهارم انقلاب

: اسلامي را جنگ نرم دانسته و فرمودند ى مواجهـه كـه انـد دانـسته و انـد فهميـده امروز را اين همه «

ى مواجهـه نـوع از ديگـر اسـلامى، جمهـورى نظام با استكبارــه ــلاب اول ى ده ــست انق ــه، آن در. ني ــائى مواجه زورآزم

ــد؛ ــود؛ ســخت ى مواجهــه. خوردنــد شكــست كردن ايجــاد ب انداختنـد، راه كودتـا انقـلاب اول در. بـود كودتـا بود، جنگ

ــست ــد؛ شك ــورش خوردن ــاى ش ــومى ه ــد، راه ق انداختن بـه را تحميلـى جنـگ خوردنـد؛ شكـست و شـدند سركوب

شكـست انجاميـد، طـول بـه سـال هـشت كـه انداختند راهــد؛ ــال پــس خوردن ــن دنب ــا راه اي ــد ه ــت، نخواهن يعنــى رف نـسبت هـشيارى هميـشه بايـد البتـه . است ضعيف احتمالش

ــه ــب ى همــه ب ــا. باشــد جوان ــن، ام در اســتكبار اولويــت اي اسـت چيـزى آن اولويـت، . نيـست اسـلامى نظام با ى مواجهه

بـه جنـگ يعنـى نـرم؛ جنـگ گوينـد مـي آن بـه امـروز كه ى وسـيله بـه نفـوذ، ى وسـيله بـه فرهنگى، ابزارهاى ى وسيله اى پيـشرفته ابزارهـاى بـا پراكنـى؛ شـايعه ى وسيله به دروغ،

قبـل سـال ده كـه اى ارتبـاطى ابزارهاى دارد، وجود امروز كه گـسترش امـروز نبـود، قبـل سـال سـى و قبل سال پانزده و

ــرم جنــگ. كــرده پيــدا و هــا دل در ترديــد ايجــاد يعنــى ن » .مردم ىها ذهن

18

مجلـس خبرگـان ي اعـضا تر نيز در ديدار بـا له پيش معظم صورت گرفت بـر ايـن موضـوع 88ي كه دوم مهرماه رهبر

:تاكيد ورزيده بودند گـوئيم نمـي – نيـست محتمل خيلى ما با نظامى جنگ امروز «

كـه جنگـى لكن - نيست محتمل خيلى اما است، منتفى بكلى كمتـر نباشـد، بيـشتر طرشخ اگر نظامى جنگ از دارد، وجود

جنگ در. خواهد نمي كمتر نخواهد، بيشترى احتياط اگر نيست؛ مرزى مراكز آيد، مى ما مرزى سنگرهاى سراغ به دشمن نظامى

در كنـد؛ نفـوذ مرز در بتواند تا بكند منهدم كند مي سعى را ما در شـود مي گفته نرم جنگ او به امروز كه آنچه و روانى جنگ منهدم را آنها كه آيد مى معنوى سنگرهاى سراغ هب دشمن دنيا، اساسى اركان و ها پايه ها، عزم ها، معرفت ها، ايمان سراغ به كند؛ هـا اين كه آيد مى ها اين سراغ به دشمن كشور؛ يك و نظام يك ضـعف نقـاط به خود تبليغات در را قوت نقاط و بكند منهدم را

.كند تبديل يدتهد به را نظام يك هاى فرصت كند؛ تبديل هـم تجربـه كـار اين در كنند؛ مي دارند كه است كارهائى اين

در هـم فراوانـى ابـزار كننـد، مـي دارند زياد هم تلاش دارند، تـا بدانيم را دشمنى ابعاد و دشمن ابعاد بايد. هست اختيارشان

غيبـى كمك داريم، الهى مدد ما البته. بيائيم فائق او بر بتوانيم مـا لكـن كند؛ مي مشاهده دارد انسان را اين ؛شك بدون داريم را لازم تـدبير نباشيم، ميدان در آگاهانه هوشيارانه، كه مادامى

».آمد نخواهد ما سراغ به الهى كمك نبريم، كار به

افتراق تهديدات سخت و نرمنقاط توان فهرست زير را بـه مثابـه نقـاط افتـراق در مجموع مي

: مقاله، برشمردتهديدات سخت و نرم در اينحوزه تهديد نرم، اجتماعي، فرهنگـي و سياسـي اسـت، . 1

.باشد تهديد سخت امنيتي و نظامي مي در حالي كه حوزهــردازش ذهنــي . 2 ــرم پيچــده و محــصول پ ــدهاي ن تهدي

گيري آن مشكل است، در حـالي بنابراين اندازه اند، نخبگان


و بـوده كه تهديدهاي سـخت؛ عينـي، واقعـي و محـسوس .دنموگيري توان آن را با ارائه برخي از معيارها اندازه مي

روش اعمال تهديدهاي سخت، اسـتفاده از زور و اجبـار . 3 است، در حالي كـه در تهديـد نـرم، از روش القـاء و اقنـاع

.شود گيري مي بهرههدف در تهديدهاي سخت، تخريـب و حـذف فيزيكـي . 4

كـه در حـالي در ،حريف و تصرف و اشغال سـرزمين اسـت هــا، فرآينــد گــذاري بــر انتخــاب تهديــد نــرم، هــدف تــاثير

گيري و الگوهاي رفتاري حريـف و در نهايـت سـلب تصميم .هاي فرهنگي است هويت

ها مفهوم امنيت در رويكردهاي نرم شامل امنيت ارزش . 5 شود، در حالي كه اين مفهـوم در هاي اجتماعي مي و هويت

بـود تهديـد خـارجي تلقـي رويكردهاي سخت به معنـاي ن .گردد مي

ــنش . 6 ــا واك ــراه ب ــسوس و هم ــخت، مح ــدهاي س تهديبرانگيختن است، در حـالي كـه تهديـدهاي نـرم بـه دليـل

العمـل ماهيت غير عيني و محسوس آن، اغلب فاقد عكـس .است

مرجع امنيت در حوزه تهديدهاي سخت، به طور عمده . 7 در تهديـدهاي ها هستند، در حالي كه مرجع امنيـت دولت

) هاي فروملي و جهـاني هويت(نرم محيط فروملي و فراملي .است

كاربرد تهديد سخت در رويكرد امنيتـي جديـد عمـدتا . 8 امنيتـي مخـالف يـا -هاي سياسي مترادف با فروپاشي نظام

ــرم در ــد ن ــاربرد تهدي ــه ك ــالي ك ــت، در ح ــارض اس معف يا هاي سياسي مخال رويكردهاي امنيتي جديد عليه نظام

سازي و نهادسازي در چـارچوب معارض، مترادف با فرهنگ هـاي ليبـرال و دموكراسـي انديشه و الگوهاي رفتاري نظام

.شود تلقي مي

20

پيشينه جنگ نرم. است جديدي مفهوم) soft war (نرم جنگ شود مي گفته برخـوردار ديرپـا اي سـابقه از آن وسيع معناي به آنكه حال پندارنـد مـي بـديع و نـو را آن هك كساني مراد شايد. است مـورد گذشـته در كـه باشد آن اشكال يا و ابزارها از برخي

را امـروز اطلاعـاتي نبـرد آنكـه خاصه است، نبوده استفاده از تعريـف جريـان در امـروزه .داننـد مـي نو دنياي محصول در كـه شناسـند نبـرد مـي از جديدي نوع را آن نرم جنگ .افتد مي اتفاق رسانه حوزه

بـه تـا گرفـت شـكل تمدن كه زماني از دنيا هاي جنگ در هـاي سلاح از استفاده و نظامي هاي درگيري كنار در امروز،

ــي، عمليــات بحــث هميــشه نظــامي ــي جنــگ روان و روان بـوده مـدنظر دولـت يك يا كشور يك بر رواني تاثيرگذاري

. است در جبهـه دو يـا فـرد دو اگـر كـه بود اين بر رسم از ديرباز

و تـن بـه تـن جنگ كه زماني در گرفتند مي قرار هم رابرب آسـياي كـشورهاي در مخصوصا بود مرسوم شمشير جنگ جنگجويـان يعنـي پرداختنـد، مي رجزخواني افراد به ميانه، تن به تن جنگ و شوند درگير هم با خواستند مي كه موقعي

انجـام روانـي عمليـات نـوع يـك آن از قبـل كنند شروع را بـه بـود، نـرم جنـگ نـوع يـك رجزخـواني ايـن . دادند مي

بـه تـا كـرد مـي ارائه خودش از اي رزومه يك فرد كه طوري اقـسام و انـواع يـا ،كنـد ايجـاد تـرس رقيـب دل در نوعي

تاثيرگـذاري و رواني تبليغات براي نوعي به كه هايي حركت .گرفت مي صورت مقابل طرف بر

ايـن زمينـه با مروري گذرا بر تـاريخ بـه نكـات جـالبي در .ها اشاره مي شود كه در ادامه به برخي از آنخوريم برمي


و افـراد خريـد بـراي پول همه اين چرا: گفتند مي به معاويه كـه بـود ايـن او هـاي پاسخ از يكي كني؟ مي خرج تبليغات . ها است پول اين از بيشتر بسيار جنگ، ي هزينه داشـت، را اي منطقـه بـه حملـه قصد چنگيزخان كه زمانياري . شد مي پخش كشور آن در هراس از موجي از كـه تجـ ديگـران بـراي آمدنـد، مي چنگيزخان كنترل تحت مناطق و كنـد مـي برخـورد مردم با چگونه او كه كردند مي تعريف

كنـد، مقاومـت شخصي اگر و است صورت چه به كشتارها هـر به چنگيزخان ورود از پيش ترتيب بدين. شود مي نابود

. بود شده شكسته مردم ي روحيه ،منطقه عبـور هـا جنـگ در كـه منـاطقي از اسـكندر يـا و روميان

انـسان برابـر چند كه را بزرگي هاي زره و خودها كردند، مي جـا مـسير در عمـدا را هـا آن و كـرده طراحي بود معمولي

هـا آن سـربازان كنند تصور مقابل، لشكريان تا گذاشتند مي تحـت را مقابل طرف مقاومت ي حيهرو عملا و پيكرند غول . دادند مي گسترش را وحشت و داده قرار تأثيرپخـش اخبـار غيرواقعـي و از دوم جهـاني جنـگ در آلمان عمليـات در خـود اهـداف پيـشبرد جهت آور از راديو، رعب هجـوم مـورد كـشورهاي عليـه آن از بـرداري بهره و رواني

.برد فراواني استفاده

اثير گذار تر از ديروزجنگ نرم بسيار ت ديگـر كـشور يـك بر خواست مي كشور يك اگر گذشته در

در دهـد، انجـام هـم رواني عمليات اينكه ولو بگذارد، تاثير در زمـان مـا بـا امـا شد، مي نظامي جنگ به مجبور نهايت

تبـادل فـضاي پيچيـدگي و ابـزار هـا، رسانه شدن گسترده اي ه پديـد بـه نـرم جنـگ هـا، رسـانه پيچيدگي و اطلاعات نظـامي جنـگ به اينكه بدون كشور يك كه شود مي اطلاق

ــا ــشور ب ــر ك ــدا ورود ديگ ــد،مي پي ــد كن ــار را آن توان دچ

22

آن مـردم ذهـن و بگذارد تاثير كشور آن بر و كند فروپاشي همچون ابزاري از استفاده با و دهد قرار تأثير تحت را كشور

اينترنت، كتـاب، تلويزيون، ماهواره، مطبوعات، هنر، سينما، نظامي اهداف اطلاعات، تبادل هاي پيچيدگي قصه و رمان و

. ببرد بكار امنيتي و نظامي سلاح بدون را خودش امنيتي و

عليه انقلاب اسلاميپيشينه جنگ نرم تاريخ سي ساله پس از پيروزي انقلاب، گوياي آن است كه

مواجـه نـرم جنـگ موضوع با اسلامي جمهوري در همواره دشـمنان اسـلامي، انقلاب پيروزي فرداي از يعني ايم؛ ودهب

جنـگ خـود اقتـصادي و نظـامي هـاي تعـرض كنـار در ما آغـاز اسـلامي جمهـوري عليـه هـم را اعتقادي و فرهنگي

رواني، عمليات طريق از نرم جنگ اين مقطعي در .اند كرده هـاي روزنامـه و مطبوعـات البته و داخلي وابسته هاي گروه

عناصـر و داشـتند كـشور داخـل كـه هايي سرپل و مختلف كـه فيزيكـي ترورهاي كنار در... و لائيك التقاطي، گرا، ملي .شد مي دنبال گرفت، مي صورت انقلاب عليه

داخل در كه بوديم مواجه عظيمي جبهه با انقلاب اوائل در ــشور ــه ك ــوري علي ــات اســلامي جمه ــي تبليغ انجــام روان

نظامي فاز سمت به سريعا آنها مقطعي پس از اما دادند، مي ملـت چون رفتند، ايران به جنگ تحميل و فيزيكي ترور و

بلامنـازع رهبري و بود يكپارچه انقلاب اول فضاي در ايران نـرم جنـگ از دشـمن كه شد مي موجب) ره(امام حضرت شـدند نظامي فاز وارد سريعا لذا كند، زيادي استفاده نتواند

سـاله 8 جنگ تحميل آن از بعد و هاترور آن بارز نمونه كه . بود ايران به

،ها هاي خاصي در رسانه اين روند پس از جنگ با پيچيدگي گرفتـه مجامع هنري و فرهنگي و نيز احـزاب سياسـي پـي

.شد


قدرت نرم. نرم تعيين كننده پيروز ميـدان اسـت در جنگ نرم قدرت

بكتـا در بـار اولـين بـراي »مولانـا سيد حميـد « پروفسور بـين روابـط در نـو مرزهـاي : جهـاني ارتباطات و اطلاعات«

واژه تبيـين و تعريـف بـه مـيلادي 1986 سـال در »الملل . پرداخت نرم قدرت نـاملموس قـدرت كـرد؛ تقسيم بخش دو به را قدرت مولانا

دانش و ايدئولوژي باورها، ها، ارزش دين، آن منابع كه »نرم« چـون مـواردي در كـه ملمـوس يا سخت قدرت و هستند، و جنگـي و نظـامي ابـزار و ثـروت جمعيت، طبيعي، منابع قدرت زيربناي نرم قدرت مولانا، اعتقاد به. دارد ريشه غيره

. نمايد مي مشخص را آن ماهيت و بوده سخت سياسـت مجلـه در مـيلادي 1990 سـال در »ناي جوزف«

نـرم قدرت مورد در را اي مقاله آمريكا) 80 شماره (خارجي ارتباطـات و اطلاعـات كتاب از برگرفته كه نمايد مي رمنتش

منـابع بـه اي اشـاره نـاي ولي است، مولانا پروفسور جهانينمايد و امروز جوزف نـاي را اولـين نمي خود استفاده مورد

.دانند مطرح كننده قدرت نرم مي

نرم قدرت سطوح توانـد مـي كـه چيـزي آن نرم، تهديد با مقابله جهت در اما. اسـت نـرم قـدرت از جـا بـه اسـتفاده باشد، كارآمد و رمؤث

فرهنگـي، اقتـصادي، هـاي مؤلفـه ي دربرگيرنده نرم قدرت .است ايدئولوژيك و سياسي

همچنين و ملت يك فرهنگي و ملي هويت ملي، خصوصيات موضـوعاتي جملـه از كـشور آن سياسـي نظـام مشروعيت

لعـه مطا و توجـه مـورد نـرم قدرت چارچوب در كه هستند .گيرند مي قرار

24

:شود مي تشكيل سطح سه از نرم قدرت

راهبردي سطح) الف قـدرت است، نرم قدرت سطح اولين كه راهبردي سطح در

سـطح بالاترين و است كشور يك نخبگان و رهبران متوجه ايـن در. شود مي شامل را نرم تهديد با نرم قدرت رويارويي

تـضعيف و دخـو هنجارسـازي قدرت، افزايش هدف سطح، حريـف هـدف و است المللي بين ي صحنه در حريف قدرت

و نخبگـان شناسـايي اولا سـطح، ايـن در نرم تهديد از هم هـا آن در تأثيرگـذاري و ارعاب ثانيا و جامعه فكري رهبران .است

:فرمايند باره مي اين درانقلاب اسلاميمعظم رهبر يـك در اطعـشان، ق اكثريت يا حق، طرفدار خواص وقتي! آري«

خودشـان دنيـاي فقط كه دهند ميماهيت تغيير چنان جامعه، تـرس از جـان، تـرس از وقتـي كنـد؛ مي پيدا اهميت برايشان منفور ترس از پست، و مقام حذف ترس از مال، تقليل و تحليل را باطـل حاكميـت شوند مي حاضر ماندن، تنها ترس از و شدن طرفـداري حـق از و يـستند ا نمي باطل مقابل در و كنند قبول جهـان در گـاه آن اندازنـد؛ نمي خطر به را جانشان و كنند نمي

وضع آن با - السلام عليه علي بن حسين شهادت با فاجعه اسلام به بعد و »مرواني« ي شاخه و اميه بني به حكومت. شود مي آغاز -

تا اسلام، دنياي در سلاطين ي سلسله به هم آخرش و عباس بني )20/3/75 (»!رسد مي روزام

فـوت بـدون و موقع به دادند تشخيص كه را امري خواص اگر«ــاريخ كننــد، عمــل وقــت ديگــر و كنــد مــي پيــدا نجــات ت بـد خـواص اگـر . شوند نمي كشانده كربلاها به ها علي بن حسين

كردنـد؛ اخـتلاف هـم بـا اما فهميدند فهميدند، دير فهميدند، )20/3/75( ».شد خواهد تكرار تاريخ در كربلاها


مياني حسط) ب تكيه ملي قدرت و مردم به منحصرا نرم قدرت از سطح اين افكـار سـطح، اين در. شود مي متأثر عامه فرهنگ از و دارد كند مي حمايت جامعه رهبران و نخبگان تصميمات از عامه

در نرم تهديد هدف مقابل، در.بخشد مي مشروعيت ها آن به وــن ــان شــكاف جادســطح،اي اي فرهنگــي و سياســي نخبگــان مي

. اسـت )ميـاني سطح(جامعه عمومي آحاد و )راهبردي سطح( بـه تبـديل همراه جماعت يك از را مردم خواهند مي يعني

رسـيدن براي و كنند مخالف و معارض تفاوت، بي جماعتي مـدني نافرمـاني بـه تـشويق مثل ابزارهايي از هدف اين به

.كنند مي استفادهشود ، دشمن به سـراغ نچه كه امروز به او جنگ نرم گفته مي آ«

آيد كه آنهـا را منهـدم كنـد؛ بـه سـراغ سنگرهاى معنوى مى ها و اركان اساسى يـك نظـام و ها، پايه ها، عزم ها، معرفت ايمان

هـا را منهـدم آيد كه اين ها مى يك كشور؛ دشمن به سراغ اين ه نقاط ضعف تبديل كند؛ بكند و نقاط قوت را در تبليغات خود ب

اين كارهائى است . هاى يك نظام را به تهديد تبديل كند فرصت )2/7/88ي مجلس خبرگان رهبري در ديدار اعضارهبر معظم انقلاب( ».كنند كه دارند مي

يـك در را مـردم كـه اسـت اين نرم جنگ در ابزارها از يكى« ايجاد فاختلا كنند، بددل كنند، بدبين يكديگر به نسبت جامعه ايجـاد مـردم بـين بهانـه اين با كنند، پيدا اى بهانه يك كنند؛

كـه امـسال انتخابـات از بعد قضاياى همين مثل كنند؛ اختلاف اختلافـى ايجـاد مـردم بين كردند، درست اى بهانه يك ديديد در كـارى جـور ايـن . بابـصيرتند مـا مردم خوشبختانه. كردند

جاهـاى در كـرد؛ عـوض بكلى را كشور اوضاع ديگر كشورهاى يـك يكـديگر؛ بـه نسبت مردم هاى دل در ترديدافكنى ديگر، ترديـد ايجـاد بكـشند، پـيش را انتخابات ى بهانه مثل اى بهانه در را مـردم كننـد، چـركين يكـديگر به نسبت را ها دل كنند، مغـرض آمـوز دست عناصر ميانه، در بعد بدهند؛ قرار هم مقابل نتواننـد كشور مسئولين و كنند وادار فخلا كارهاى به را معاند

هـاى طـرح جزو اين. شد چه بود، چى بود، كى بدهند تشخيصــى ــت اساس ــن. اس ــور اي ــارى ج ــال را ك ــي دنب ــد م ».كنن

)4/9/88نخبگان بسيجيدر ديدار اسلامي رهبر معظم انقلاب(

26

تاكتيكي سطح) ج نيروهـاي سـطح در نـرم قدرت رويارويي سطح ترين پايين از نـرم قـدرت از سـطح ايـن . گيـرد مي شكل كشور مسلح

ــگ ــاعي فرهن ــشور دف ــأثر ك ــن در. اســت مت ــطح اي از س چند يا دو رزمندگان جنگي روحيه و اراده تقابل نرم، قدرت تهديـد از اصلي هدف. گيرد مي شكل نبرد ميدان در كشور جبهـه در مقاومـت روحيـه و اراده سلب سطح، اين در نرم

.است حريف چـون . هـستند قـوي مادي، نيروي لحاظ از ما، دشمنان چون«

در آنهـا . اند گرفته دشمنان جهت، همه از را، ما جوانب و اطراف ندارنـد؛ شـوخي سـر و هستند جدي اسلامي، ايران با دشمني ايـران در پس،. بزنند ضربه شد كه راهي هر از خواهند مي چون

اطـراف، از كـه - دشـمن قابـل م در نحوي به كس هر اسلامي، رفته نشانه اسلامي، كشور و انقلاب پيكر به را زهرآگين تيرهاي بحمدالله،. است كرده الله سبيل في جهاد بكند، تلاشي - است ».بود خواهد و هست و است بوده جهاد ي شعله

)20/3/75) ص(االله رسول محمد 27 لشكر فرماندهان جمع در رهبر معظم انقلاب(

بگيـرد، قـرار توجـه مورد بايد كه مهمى چيزهاى ى جمله از « اخيـرا كـه رويكـردى اين. است بسيج حضور هاى عرصه تنوع كـار علمـى، نـوآورى علـم، رويكـرد - شد اعلام بسيج براى

بايد كه هست كارها خيلى. است مباركى چيز بسيار - فرهنگى جوشان يمانا همين با و بسيجى ى روحيه با جز كه بگيرد، انجام هست، كشور اين در بسيج تا باشيد مطمئن. نيست پذير امكان

ميـان در منـت و مزد بى خدمت و صفا و صدق ى روحيه اين تا گونـه هيچ دشمن دارد، وجود - ما جوانان خصوص هب – ما مردم نخواهـد كـشور ايـن به و نظام اين به و انقلاب اين به اى لطمه

».كند وارد توانست )4/9/88نخبگان بسيجيدر ديدار اسلامي معظم انقلابرهبر (

هـم دشـمن دوسـتند، بعـضي . هـستند جوراجور هاي دشمن« تشخيص و فهمند نمي منتها هستند؛ خودي ي جبهه از نيستند،

امام كه طور همان البته. دهند مي قرار سؤال مورد لذا. دهند نمي اسـت سي در نبايـد مـسلح نيروهـاي و ارتـش سپاه، فرمودند،


نيـروي كـه نيـست اين امام ي فرموده معناي اما. كنند دخالت انتخابـات، مثـل عظيمـي ي قـضيه در ندارد حق بسيج، عظيم هـم بـا را مـسائل چـرا . دهد انجام مناسبي و شايسته حركت ! كنند؟ مي مخلوط خردمندانـه بايد كارها همه در مردم، ي بقيه مثل هم سپاه آحاد كـه معنايي همان به - سياست در شدنن وارد البته. كنند عمل كـه نيست طور اين. است باقي خودش قوت به - فرمودند امام زمـان در امـام يعني. شد عوض سياست كند، خيال كسي حالا وارد «گـوييم مـي حـالا ،»نشويد سياست وارد «فرمودند خود

مـصداقش، امـا . است امام فرمايش همان! نه! »بشويد سياست جوانـان ارزشـي، مردمـان . نيست ها اين مثالش،. نيست ها اين

حركتـي انتخابـات ي قـضيه در كشور، جوانان بهترين و مؤمن شـوند، حاضـر هـا صـندوق پاي در بكنند، كاري بدهند، انجام

بعـضي - نـاكرده خداي - تخطي مانع و كنند نظارت و مراقبت ».نيست خلافي كار ها اين. شوند ديگر

)20/3/75 )ص(االله رسول محمد 27 لشكر فرماندهان جمع در رهبر معظم انقلاب( هـم همـراه و توأمان بايد نرم قدرت از سطح سه اين هدف سـطح سـه هـر در شـود سـعي و گيـرد قـرار توجـه مورد بتوانـد تا كنند پيدا افزايش جامعه نرم قدرت و دهي قدرت

. شود واقع مؤثر نرم تهديدات مقابل در

نرم قدرت افزايش عناصر كه شود مي توجه عناصر سري يك به نرم قدرت تعريف در

دار جاذبـه باعث عناصر اين معيارهاي رعايت و ها آن رعايت :از عبارتند عناصر اين. شود نرم قدرت تأثير و شدن

عقايـد، بـر مـشتمل كـه :فرهنگي يا هويت ملي ي جاذبه .1

چيـزي همـان آن و اسـت جامعـه يـك باورهاي و ها ارزش ملـي هويت واقع در. شود مي ملي هويت به تعبير كه است و اســت بــدن بــراي روح ي منزلــه بــه جامعــه يــك بــراي

28

اگـر ميـرد؛ مـي جـسم نباشـد، بـدن در روح كه گونه همان . مرد خواهد تدريج به باشد نداشته هويت مملكتي همبـستگي عامـل داخلـي لحاظ از دارد؛ كاركرد دو هويت كـشور شناسايي عامل نيز يالملل بين لحاظ از و است مردم جمعـي ي مـسأله يك ملي هويت. هاست دولت ساير توسط را ملت يك اعتقادي و فرهنگي تاريخي، بنيادهاي كه است و پيچيـده امـر يـك ملـي هويـت تكـوين . گيـرد مي بر در

ديگـر نـسل بـه نـسلي از آمـوزش طريق از و است طولاني و هـا رنـگ كـه بگـوييم تـوانيم مـي حتي و شود مي منتقل

بنـابراين . اسـت اثرگـذار هويت اين تشكيل در هم معماري كـاهش و تـضعيف باعـث ملـي هويـت در چالشي هرگونه . شود مي ملت آن فرهنگي هاي جاذبه

سـطوح و ملـي سطوح در :نرم قدرت ابعاد به دسترسي .2

هـاي كانـال به كه كشوري هر. است المللي بين و اي منطقه بيشتري ارتباط و دسترسي المللي بين و اي منطقه ارتباطي اسـت، برخـوردار بـالاتري نـرم قدرت از قطعا باشد، داشته در عـضويت يـا المللي بين هاي كنوانسيون در عضويت مثل

ايـن در مـؤثر نقـش يـك ايفـاي و المللي بين هاي سازمان . ها سازمان

بتوانـد دولـت يـك كـه معنـا ايـن بـه :جهـاني پذيرش .3 تغييــر هــا ملــت ديگـر هــاي اولويــت و هــا ارزش الگوهـا، در نـرم قـدرت داراي كـشوري چنـين قطعـا . بيـاورد وجود به

. است بالايي بسيار در مـثلا :المللـي بين نظام مختلف سطوح بر تأثيرگذاري .4

امريكـايي سياست چرخش بر تأثير به توانيم مي ايران مورد .نيمك اشاره " جديد ي خاورميانه به بزرگ ي خاورميانه"


نرم تهديد هاي شاخص . است افزارانه نرم هاي روش به متكي - . است ونامرئي غيرعيني نامحسوس، -ــدريجي - ــده تـ ــردازش محـــصول و وپيچيـ و ذهنـــي پـ

.است مشكل آن گيري اندازه نمايد مي وبروز ظهور اجتماعي بسترهاي در - و اقتــصادي اجتمــاعي سياســي مختلــف هــاي برعرصــه -

. راستتاثيرگذا... ــد - ــرم، درتهدي ــدف ن ــذاري ه ــر تاثيرگ ــاب ب ــا انتخ ، ه

ــد ــصميم فرآين ــري ت ــاي و گي ــاري الگوه ــاطبين رفت مخ . است

ــد - ــرم تهدي ــي ن ــه متك ــابع ب ــدرت من ــرم ق ــف ن و حري .است دشمن

خـود گيـري شـكل فرآينـد قـانوني بـستر در نرم تهديد - .كند مي طي را شناســـيد، در تهـــاجم نظـــامى شـــما طرفتـــان را مـــي «

ــى ــمنتان را م ــاجم دش ــوى، ته ــاجم معن ــا در ته ــد؛ ام بينيــل ــمن را در مقابـ ــما دشـ ــرم، شـ ــاجم نـ ــى، تهـ فرهنگـ

مــن از . هوشــيارى لازم اســت . بينيــد چــشمتان نمــى هـــاى خـــصوص از خـــانواده هى ملـــت ايـــران بـــ همـــه

ــه ــهيدان و از همـ ــصوص از شـ ــزان، بخـ ــما عزيـ ى شـكــنم بــا هوشــيارى كامــل مرزهــاى هــا خــواهش مــي جــوان

نگذاريــد دشــمن . و روحــى را حراســت كنيــد فكــرىــه ــه جــان پايــه مثــل موريان هــاى فكــرى و اعتقــادى و اى ب

ــن ــد؛ اي ــه كن ــار رخن ــا را دچ ــد و آنه ــردم بيفت ــانى م ايمهمــه وظيفــه داريــم مرزهــاى ايمــانى و . مهــم اســت

».مرزهاى روحى خودمان را حفظ كنيم )22/2/88 ارگران كردستانهاى شهدا و ايث در ديدار خانوادهرهبر معظم انقلاب (

30

نرم تهديد وقوع ساختاري علل قـومي واگرايـي و افراطـي گرايـي ملـي وگسترش رشد -1

ومذهبي جهـت در بـرادروار هم، دست در دست بايد اسلامى مذاهب«

. كننـد حركـت هـم كمك به اسلامى بلند هاى آرمان و اهداف را گونگونـا مـذاهب پيـروان بتواند كه است بسته اميد دشمن خائنانه ى نقشه اين تسليم نبايد كس هيچ. بدهد قرار هم مقابل

مقابـل در شـيعه خواهنـد مي آنها. بشود دشمن آميز خباثت و هـم به نسبت چركين، هم از ها دل شيعه، مقابل در سنى سنى، اعـلام مـن كه است همين براى. خواهند مي را اين آنها بدبين؛ از و اسـلامى نظام نظر از قرمز طخ: كنم مي تأكيد هم باز كردم، كـسانى آن. يكديگر مقدسات به اهانت از است عبارت ما، نظر و كـور هـاى تعـصب روى از گاهى غفلت، روى از نادانسته، كه تـوهين يكـديگر مقدسـات بـه شـيعه، چه و سنى چه جا، بي دشـمن بـراى وسيله بهترين. كنند مي چه فهمند نمي كنند، مي

هستند؛ ها همين دشمن دست در ابزار هترينب هستند؛ ها همين )29/2/88 -سقز مردم ديدار رهبرانقلاب در بيانات( ».است قرمز خط اين

گروهــك ســركرده ريگــي عبــدالمالك بــرادر ،عبدالحميــد از اسـت، شـده محكـوم اعـدام بـه كه ،جنداالله تروريستي

خرابكارانــه عمليــات و انفجارهــا در امريكــا داشــتن دســت درجنـوب بلوچستان و سيستان استان در گروه ناي عناصر : و گفتبرداشت پرده ايران شرقي

درسـفارت بـار دو ريگـي عبـدالمالك ميلادي، 2003 درسال« خـودم من .است ديداركرده ها امريكايي با آباد اسلام در امريكا داشتند، همراه به افغان مترجم كه امريكايي زن دو با نيز شخصا

درخـصوص هـا امريكـايي با برادرم كه را ئليمسا و ديداركردم امريكـا دولـت از و كـرديم بررسـي بـود، كـرده گفتگو ها آن

همكـاري جنـداالله با بخواهد آباد اسلام از كه كرديم درخواست وآمد رفت ايران با افغانستان مرزهاي در دهد اجازه ما به و كند بـا همـراه نظـامي پايگاه يكخواستيم ها همچنين ازآن .كنيم


عناصـر از نفـر هزار 3 آموزش براي نظامي كارشناسان و سلاح يـك خواستيم امريكا از همچنين ما قراردهد، ما دراختيار گروه .كند اندازي راه برايمان را اي ماهواره شبكه

بـراي ها امريكايي درخواست با برادرم: افزود ريگي عبدالحميد تهـران وچستان،بل و سيستان استان از درخارج عملياتي انجام

جنـداالله گـروه به لازم مالي هاي كمك ارائه درمقابل اصفهان و و دلار هـزار يكـصد بار يك همچنين برادرم. بود كرده موافقت

امريكـا از اي مـاهواره ارتبـاط تجهيـزات و رايانه دستگاه يك ».كرد دريافت

سـفارت بـا جنـداالله تروريستي گروه ازارتباط همچنين وي :گفت چنين سخن نيز آباد اسلام در يسعود عربستان

در شـيعه مخـالف تندروهاي با ارتباطي هاي كانال عبدالمالك « بـراي آبـاد اسـلام در عربـستان سفارت با و گشوده عربستان امكـان از مـن وبراي گرفت تماس عربستان به رواديد دريافت انجـام بـراي عربـستان در ايران مخالفان ازاحساسات استفاده ».گفت سخن مشترك عمليات

دولتمردان ومالي سياسي فساد -2 سـال هـشت هفت، حدودا حق، طرفدار خواص لغزش دوران«

اعم - اسلام داران سابقه ابتدا ...شد شروع پيغمبر رحلت از پس شركت پيغمبر زمان هاي جنگ در كه كساني و ياران و صحابه از

مـالي مندي بهره كه شدند، برخوردار امتيازات از - بودند كرده .بود امتيازات آن از يكي المال، بيت از بيشتر

درسـت سـايرين بـا هـا آن تساوي كه بود شده عنوان چنين ايـن، ! دانـست يكـسان ديگـران با را ها آن توان نمي و نيست ي نقطه از گونه اين انحراف، به منجر هاي حركت. بود اول خشت سـرعت را بعـدي قـدم قـدمي، هر سپس و شود مي آغاز كمي

بـه تـا شد، شروع نقطه همين از انحرافات،. بخشد مي بيشتري به وضعيت سوم، ي خليفه دوران در. رسيد عثمان دوران اواسط بزرگتـرين جـزو پيغمبـر، ي صحابه برجستگان كه شد اي گونه

ه ! شدند مي محسوب خود زمان داران سرمايه ! كنيـد مـي توجـ

32

- اسـت معروف هايشان اسم كه ممقا عالي ي صحابه همين يعني هر كه بزرگان، اين - غيره و »وقاص ابي سعدبن« ،»زبير« ،»طلحه«

و »حنـين « و »بـدر « در افتخارات ي سابقه قطور كتاب يك كدام. گرفتنـد قرار اسلام داران سرمايه اول رديف در داشتند، »احد«

بـين ستندخوا را او از مانده طلاهاي و مرد وقتي ها، آن از يكي بـا سپس و درآوردند شمش صورت به ابتدا كنند، تقسيم ورثه هيزم، مثل. (گذاشتند را ها آن كردن خرد و شكستن بناي تبر، سنگ با قاعدتا را طلا!) كنند تقسيم كوچك قطعات به تبر با كه

تبـر بـا را آن كـه بـوده، طـلا چقـدر ببينيد. كشند مي مثقال مـسائلي و اسـت شـده ضـبط اريخت در ها اين! اند شكسته مي

حقـايقي . انـد نوشته خود هاي كتاب در شيعه بگوييم كه نيست و درهـم مقـدار . انـد كوشيده آن ضبط و ثبت در همه كه است

در رهبـر معظـم انقـلاب ( ».بود وار افسانه ماند، مي جا به ها اين از كه ديناري

)20/3/75) ص(االله رسول محمد 27 لشكر فرماندهان جمعدر كتـب معتبـر تـاريخي آمـده صحابه برخى ثروت درباره :است مـسعودى زمـان [امـروز تا كه داشت بصره در اى خانه زبير

كوفه و مصر در علاوه، به است، معروف هنوز] هجرى 332 50000 مرگش از پس. داشت جداگانه اى خانه اسكندريه و

ــار ــلام 1000 و اســب 1000 و دين ــز و غ ــلاك و كني و ام )342 ص ،2 ج الذهب، مروج مسعودى، الحسين بن على( .نهاد جاى بر تولايا

بـراى سـراة و عـراق در املاكـى و كوفه در اى خانه طلحه، فـراهم مدينه در اى خانه علاوه، به. بود آورده فراهم خويش. بـود شـده سـاخته سـاج چـوپ و گچ و آجر از كه ساخت و بـود دممر زد زبان هجرى 332 سال تا كوفه در اش خانه عـراق مايملـك از درآمـدش . زد مـى كوفـه قصر تنه به تنه

)342 ص ،2 ج الذهب، مروج مسعودى، الحسين بن على( .بود دينار هزار روزى وسـيع فـضايى كـه كـرد بنـا اى خانه عقيق در وقاص سعد

زيـدان، جرجـى ( .بود متعدد هاى ايوان و بلند سقفى داراى و داشت

)79 و 78 ص ،1 ج اسلامى، تمدن تاريخ


،)وآلـه عليـه االله صـلى (پيـامبر عهد معروف فقهاى از ثابت بن زيد

را طلاهـايش خواستند وقتى. داشت اموال دينار يكصدهزار را هـا آن تبـر بـا و آوردنـد تبر كنند، تقسيم مرگش از پس

)343 ص ،2 ج الذهب، مروج مسعودى، الحسين بن على( .كردند تقسيم االله صلى(اكرم رسول زمان در آنان، كه ودب حالى در ها اين و

يـك از بـيش كـه كردند مى زندگى هايى خانه در) وآله عليه .نداشتند شتر، موى با سقف و گلى ديوار با هم آن اطاق،

و فرهنگي،سـاختاري هـاي ارزش وكـاهش زدايي هويت -3

سازماني هـاى دسـتگاه در آنهـا از خيلـى كـه زده غـرب روشنفكران «

عمـل بـا و خودشـان حـرف بـا داشتند، حضور المظ حكومت شـما كـه بودنـد كـرده تفهـيم جـور ايـن مـردم به خودشان تقليـد بايـد نداريـد؛ را كـارى هـيچ ى عرضـه نداريد؛ عرضه در كنيــد، تقليــد صــنعت در كنيــد، تقليــد علــم در. كنيــد

خــوراك در كنيــد، تقليــد لبــاس در كنيــد، تقليــد فرهنــگ بـه را كـار حتـى . كنيـد تقليـد زدن حـرف در كنيـد، تقليد را فارسـى خـط بايـد : گفتنـد وقتـى يـك كه رساندند جائى !بدهيم تغيير

دور نفـس عـزت و اسـتقلال از بايـد ملـت يك چقدر ببينيد تغييـر را خطـت بگوينـد كـسانى كننـد جرأت كه باشد شده بـا مـا علمـى ميـراث سـال هـزار كه فارسى خط. بدهيد بايد بـدهيم، تغييـر كنـيم، عـوض را يـن ا اسـت، شده نوشته آن بـه را كـار بكنـيم؛ تقليـد آنهـا از و بيـاوريم را ها اروپائى خط گرفـت را حقـارت روح ايـن آمـد امـام . بودند رسانده جا اين از و انقـلاب پيـروزى تـا امـام نهـضت سـال پانزده طول در و

بابركـت عمـر سـال ده تـا ديگـرى نحو به انقلاب پيروزى روزــوار، آن ــمد بزرگ ــاورى روح ائ ــن در را خودب ــت اي ــد مل : دمي بزرگيـد، شـما قادريـد، شـما تـوانيم، مـي مـا توانيد، مي شما )14/3/88)ره (خميني امام رحلت سالگرد بيستمين در بيانات( ».قدرتمنديد شما

34

وحكومت دولت مشروعيت وكاهش انهدام -4 شـروع بيگانـه راديوهـاى انتخابـات اين از قبل ماه سه دو از« در انتخابـات ى چهـره كـردن مخدوش و كردن بدنام به ردندك

انتخابـات اين: گفتند گاهى. مردم كردن بدبين براى كشورمان، كنتـرل بـازى يـك ايـن : گفتند گاهى. است انتصابات نيست، خودشـان كانديـداها ايـن : گفتند است؛ حكومت درون ى شده هـم بـا بينيـد مـى كـه مختلف نامزدهاى كنند؛ مي بازى دارند

. اسـت بـازى اسـت، ظاهرسـازى همه اينها دارند، نظر اختلاف هـر گرفـت؛ خواهد انجام تقلب قطعا انتخابات در: گفتند گاهى يـك هـا تخريب اين ى همه از مقصود. گفتند چيزى يك وقتى مـشاركت انتخابـات، در ملت خواهند مي كه اين او و است چيز ـ. خواهنـد مي را اين نكند؛ نمايانى و قوى عـرض شـما بـه نم بيـدار و بـاهوش ملـت ! ايـران عزيز ملت! من عزيزان: كنم مي

ايـن طـول در كـه ايـران ى آزمـوده و شده تجربه ملت! ايران بـا بدانيـد؛ ! كرديد عبور سخت هاى گردنه همه اين از سال سى همين با شما، حضور همين با دشمن. مخالفند شما سالارى مردم

كـه را نظـام ى پـشتوانه واهندخ مي. است مخالف شما انتخاب چـه فهمند مي بگيرند؛ نظام از است، مردم آراء و هستند مردم روى از نادانـسته، كه كسانى آن حال به واى. كنند مي دارند كار

در را آنها مقصود همان و كنند تكرار را آنها حرف همان غفلت، » .گيرند مي مردم از را اميد دارند آنها. ببخشند تحقق داخل

)14/3/88)ره (خميني امام رحلت سالگرد بيستمين در بيانات( سيـستم گـسيختگي وازهـم وسـازماني اداري معضلات -5

حكومتي خواهم و هستم و بودم مصر بنده هم جارى قضاياى همين در«

نخـواهيم فراتـر قـانون از قـدم يك يعنى قانون؛ اجراى بر بود نظام، نه مطمئنا. مىاسلا جمهورى قانون كشورمان، قانون رفت؛

ى نقطـه . رفـت نخواهند زور بار زير قيمتى هيچ به مردم اين نه. اسـت ديكتـاتورى قانون، مقابل در انقياد و گرائى قانون مقابل در كه - دانند نمي اگر - بدانند و دانند مي حتما دوستان هم اين

اين دارد؛ وجود ديكتاتورى به ميل يك ما ى همه روحى ى زمينه


فيـل ايـن كـرديم، عرض كه طور همين. كنيد سركوب بايد را نگه راه به سر دائما تعبد و دين و قانون چكش با را درون مست اگر. شد خواهد مشكل علاجش نكنيم، علاج ما خود اگر. داريم خواهـد بروز يواش يواش ديكتاتورى روح نبود، قانون به انقياد ».آيد مى وجود به رجو همين ديكتاتورى جوامع، در. كرد

)3/4/88 اسلامى شوراى مجلس نمايندگان ديدار در بيانات(

هاى ى طولانى سال در اين تجربه . خوشبختانه ملت بيدار است «هـا را انواع و اقسام توطئـه . گذشته، ملت ما آبديده شده است

امروز . مردم ما توانستند بشناسند و با آن مواجهه و مقابله كنندما بايد از درون خودمان را تقويت . تفاق خواهد افتاد هم همين ا

كنيم؛ تقويت علمى، تقويت اقتصادى، تقويت نوآورى و فناورى ».و بالاتر از همه، تقويت ايمانى

)22/2/88 هاى شهدا و ايثارگران كردستان در ديدار خانوادهرهبر معظم انقلاب (

:هاي جنگ نرمروش

هـدف، مورد جامعه عمومى رافكا بر شديد تأثيرگذارى -1 هدفمنـد رسانى اطلاع و خبر ابزار با و نرم جنگ طرح راه از .شده كنترل و و سياسـى مختلـف سـطوح در قـضيه ايـن در كه بيگانگانى«

اخـتلاف و شقاق ايجاد نيتشان شدند، ميدان اين وارد تبليغاتى سطح در غربى كشورهاى سران از بعضى. بود شكاف ايجاد بود؛ گوناگون، مسئولان و خارجه وزير و وزير نخست و جمهور سرئي

شـما بـه . كردند دخالت ايران ملت داخلى ى مسئله در صريحا دخالـت اسـت، ايـران ملت به مربوط كه ماجرائى در چرا چه؟ دخالـت مـا گوينـد مـي هـم بعـد كنند، مي دخالت كنيد؟ مي اغتـشاشگرى تشويق چيست؟ معنايش دخالت پس كنيم؛ نمي دخالت كردن، معرفى اغتشاشگر را ايران مردم نيست؟ خالتد

يـك نامزد، يك به دسته يك دسته، دو نيست؟ اهانت نيست؟ هـست، اقليتـى و اكثريت دادند، رأى ديگر نامزد يك به دسته

طبيعـى نيـاورده، رأى نامزدشان كه كسانى آن هست، قواعدى نـايش مع ايـن امـا باشـد؛ تلخ اوقاتشان باشند، افسرده است

يـك گـر اغتشاش. نيستند گر اغتشاش ها اين نيست؛ اغتشاش

36

ى شده تصويب ى بودجه كه هائى همان هستند؛ معدودى ى عده ايـران داخل در اختلاف ايجاد براى را غربى هاى دولت از بعضى و آمريكـائى هاى رسانه در. گرند اغتشاش آنها كنند، مي مصرف بـن از و هاينـد ونيـست صهي ى سـلطه تحت غالبا كه - اروپائى جمهورى نظام دشمن و اسلام دشمن و ايران ملت دشمن دندان

ايـران ملـت از جمعـى كه كنند مي وانمود اينجور - اند اسلامى )15/4/88)ع (اميرالمومنين حضرت ولادت سالروز در بيانات( » .گرند اغتشاش

صيت ملت ما بر اثر انقلاب، بر اثر دفاع مقدس، بر اثر تأثير شخ « كه در ايجاد اعتماد به نفس ملى، شـخص امـام و -ى امام ويژه

ى شخصيت او، يكى از بيشترين تأثيرهـا عناصر تشكيل دهنده هاى گوناگون، امروز به يك نـصاب و بر اثر پيشرفت -را داشت

بيم آن هـست . قابل قبولى از اعتماد به نفس دست يافته است غاتى و به اصطلاح جنـگ هاى روانى و تبلي ى جنگ كه در عرصه

ى اين نبرد دارند، نرم بين ما و دشمنانى كه بسيار اصرار بر ادامهاين اعتماد به نفس يا خدشه پيدا كند، تضعيف بشود، متزلـزل بشود يا لااقل در حدى كه ملت ما بـه آن احتيـاج دارد، پـيش

)3/10/88يزد هاى استان در ديدار دانشجويان دانشگاهرهبر معظم انقلاب ( » .نرود و سـركوبگر خـارجى قدرت يا فقر يا مرگ از ترساندن -2

دامـن و شـايعات پخـش راه از تسليم به دعوت آن از پس .روانى ناامنى و اعتمادى بى جو ايجاد براى آن به زدن

وقتى يـأس . خواهند اين يأس را به جامعه القاء كنند زور مي به «واهد افتـاد؛ افـراد مبتكـر، وارد جامعه شد، جامعه از پويائى خ

گيرى شوند، كناره افراد نخبه، افراد جوان و پر نشاط منزوى مي هـا كـم رود، مـشاركت كنند، دست و دلشان بـه كـار نمـي مي . رود شود، پويائى جامعه از دست مي مي

بـست اين يكى از خطوط كارى دشمن است؛ مرتبـا القـاى بـن حـالا امـروز -ت راديوهـا را شما اگر ببينيد اين تبليغا . كردن

هـا راديـو، امـروز گفتيم ده يك وقتى مي . راديوها ديگر نيست ى هزارهاست؛ راديو هست، تلويزيون هست، اين وسائل مسئله

به طور دائم از مراكز مشخصى، مرتبـا القـاى -اينترنتى هست


شـود؛ هـر بست، القاى بحران، القاى سياه بودن وضعيت مي بن بگيرد، هر مقدارى كه مستمع و شنونده پيدا بكند و مقدارى كه

اين . كنند ها؛ دارند در اين زمينه كار مي باورپذير باشد براى آن ».يكى از خطوط كارى دشمن است

)2/7/88 اعضاي مجلس خبرگان رهبردر ديدار رهبر معظم انقلاب (ى صبر و استقامت مردان و زنان ما را هدف قرار دشمن روحيه «

».دهد؛ اين تهاجم از تهاجم نظامى خطرناكتر است مي

)22/2/88 هاى شهدا و ايثارگران كردستان در ديدار خانوادهرهبر معظم انقلاب (

اخـتلاف بـرانگيختن و مـردم صفوف در افكنى اختلاف -3

راسـتاى در نظر مورد كشور سياسى و نظامى هاى مقام ميان كشور سياسى تجزيه

اد وحدت؛ وحدت مذهبى، وحدت قومى، وحدت ى ايج مسئله «يكى از خطوط . ها مهم است؛ بايد سعى كرد سلائق سياسى، اين

دشمن، ايجاد تفرقه است؛ هر چه بتوانند، در هر جا بتوانند، در هر سطحى كه بتوانند؛ در سطوح مختلـف؛ از مـسئولين، غيـر

هاى روحـانى، بـين خـود مسئولين، آحاد مردم، بين خود گروه هاى واحدهاى ها و جمعيت هاى دانشگاهى، بين خود جمع گروه

ها با يكديگر ايجاد اخـتلاف كننـد، و ديگر اجتماعى، و بين اين كنيـد كـه هاى فراوانش را داريد مشاهده مي نمونه. بين مذاهب

خط دشمن خـط ايجـاد . اين يك مسئله است . در جامعه هست ».اين هم يك مسئله است. تفرقه است

)2/7/88 اعضاي مجلس خبرگان رهبردر ديدار رهبر معظم انقلاب ( نـسل بـويژه و مـردم درميان نوميدى و يأس بذر اشاعه -4

خـود كشور به نسبت ها آن كردن تفاوت بى منظور به جوان .آتى احتمالى تحولات وى شرط اصلى فعاليت درست شما در ايـن جبهـه ! عزيزان من «

نگاهتان . اش نگاه خوشبينانه و اميدوارانه است يكىجنگ نرم، تـان بـه جـاى ببينيد، مـن در مـورد بعـضى . خوشبينانه باشد

38

من نگاهم به آينده، خوشبينانه است؛ نـه . پدربزرگ شما هستم .از روى توهم، بلكه از روى بصيرت

بـه مواظب باشـيد نگاهتـان - مركز خوشبينى - شما جوانيد آينده، نگاه بدبينانه نباشد؛ نگـاه اميدوارانـه باشـد، نـه نگـاه

چـه « اگر نگاه نوميدانه شد، نگاه بدبينانه شـد، نگـاه . نوميدانهتحركـى، عملى، به دنبالش بى شد، به دنبالش بى » اى دارد فايده

د داشت؛ به دنبالش انزوا است؛ مطلقا ديگر حركتى وجود نخواه ».خواهد همانى است كه دشمن مي

)4/6/88دانشجويان و نخبگان علمي در ديدار رهبر معظم انقلاب (

).نظامى جنگ زمان در (رزمى كارآيى و روحيه كاهش-5. هاسـت ى ارزش جهاد و شهادت، يكى ديگر از شاخص مسئله «

ى چيزهائى بود كه ارزش مجاهدت، مقام والاى شهادت، از جمله. زير سـؤال رفـت -هائى كسانى، دست -ى عناصرى ه وسيله ب

اين، يكى . جهاد را زير سؤال بردند، شهادت را زير سؤال بردند احترام به شهيدان، احترام . هاست؛ بايد برجسته شود از شاخص

ى پـرچم هاى برجـسته به جهاد و مجاهدان بايستى جزو بخش بـه جهـاد و جمهـورى اسـلامى . جمهورى اسلامى قرار بگيرد

».شود شهادت شناخته مي )24/9/87اساتيد و دانشجويان دانشگاه علم و صنعت در ديدار رهبر معظم انقلاب (

وسـيله بـه ) آشـوب و برانـدازى هدف با (سياه تبليغات -6

...نامه و تلويزيون، راديو، سايت، وبلاگ، روزنامه، شب و مخـالفين، المللى عليه دشـمنان امروز مؤثرترين سلاح بين «

امروز ايـن . اى است سلاح تبليغات است؛ سلاح ارتباطات رسانه . تر است ترين سلاح است و از بمب اتم هم بدتر و خطرناك قوى

»اين سلاح دشمن را شما در بلواهاى بعد از انتخابات نديديـد؟ )2/7/88 اعضاي مجلس خبرگان رهبردر ديدار رهبر معظم انقلاب (

ها شروع شد، يك ت كه تحركاتى از طرف بعضى بعد از انتخابا «تجاوب نسبى هم از سوى جمعى از مردم تهران صورت گرفـت،

كردند، انجام ها اميدوار شدند؛ فكر كردند آنچه كه تصور مي آنهـا و لذا ديديد كه ايـن دسـتگاه . شد و گرفت و اميدوار شدند


اى و غيـره ونيكـى و مـاهواره اى و صوتى و الكتر وسائل رسانه حضورشان در صحنه را چطور تشديد كردند؛ صريح وارد ميدان

قبلا اميدوار نبودند كه اين كار بگيرد؛ بعـد ديدنـد نـه، . شدند )4/6/88دانشجويان و نخبگان علمي در ديدار رهبر معظم انقلاب ( » گرفت

قـومى، ،مـذهبى مـسائل دليـل بـه هـا نارضـايتى تقويت -7

مواقـع در كـه طـورى به دولت به نسبت اجتماعى و سياسى .كند فراهم را كشور تجزيه زمينه ها نارضايتى اين حساس

شيعه بين اختلاف ايجاد براى كه را هائى دست و كسانى امروز« افكنى اختلاف كنند، مي بدگويى زنند، مي تهمت شيعه به سنى و

اين از كسانى يك جور؛ مينه هم طرف اين از. ببينند مي كنند، كنند، مي تحريك را خودشان مسلمان برادران احساسات طرف

متحـد بايـد اسـلام دنياى. كنند مي آزرده كنند، مي دار جريحه ى جامعـه نيازهـاى امـروز . خواهـد مي را اين دنيا امروز. باشد

كنار در باشند، هم با اسلامى جوامع كه طلبد مي را اين اسلامى از دشـمنانى نگذارنـد باشـند، داشته اتفاق و اتحاد ،باشند هم

طبيعـى طور به خودشان كه دشمنانى كنند؛ استفاده آنها ضعف » .ندارند قدرتى

)15/4/88) ع (اميرالمومنين حضرت ولادت سالروز در بيانات(

-يك نمونه از ايجاد يأس كه من اين را لازم است عرض كـنم « ـ يعنى انصاف اقتضاء مي -هـا را بگويـد ه انـسان ايـن كنـد ك

امروز شما ملاحظه كنيـد؛ . هاى غير منطقى است تراشى اشكالى كـشور از متأسفانه راجع به اغلب تـصميمات دسـتگاه اداره

شــود؛ تراشــى مــي خــوان اشــكال ســوى يــك عــده مخــالفاگر تصميم اقتصادى است، اگـر . هاى غير منطقى تراشى اشكال

ى مـسائل هنـرى و در حوزه تصميم سياسى است، اگر تصميم المللى اسـت، ى مسائل بين فرهنگى است، اگر تصميم در حوزه

حالا نسبت به رهبرى يك مقـدار -به خصوص نسبت به دولت -كننـد اى هست و يك چيزهائى را ملاحظـه مـي رودربايستى

».اين كارها زشت است . گويند آزاد، راحت و با اهانت مطالبى مي )3/10/87يزد هاى استان در ديدار دانشجويان دانشگاهرهبر معظم انقلاب (

40

از كـشور اوضـاع دادن نشان حاد و بحرانى براى تلاش -8 آميز اغراق و نادرست هاى تحليل و اخبار ارائه راه

جمهــور رئــيس بــه هــا اهانــت تــرين صــريح طــرف يــك از« هـم منـاظرات از قبـل مـاه سـه دو از حتى. شد كشور قانونى

يـا ديـدم مـي مـن و آوردنـد مـى من براى را ها ىسخنران اين بـه گفتنـد؛ هـائى حـرف زدنـد، هائى تهمت شنيدم؛ مى گاهى متكـى اسـت، كـشور قـانونى جمهور رئيس كه كسى به كى؟ جمهـور رئـيس دادنـد، خـلاف هاى نسبت. است مردم آراء به

گــوئى دروغ بــه اســت، مــردم اعتمــاد مــورد كــه را مملكــت ـ ها اين! كردند متهم بـراى جعلـى هـاى كارنامـه اسـت؟ وبخ كـه مـا كـه كردنـد، پخـش جا آن جا اين كردند، درست دولت

هـا ايـن كـه دانـيم مـي بينـيم مـى هـستيم، امـور جريان درــلاف ــع خ ــت؛ واق ــى اس ــد؛ فحاش ــيس كردن ــور رئ را جمه

ــاتى، ــال، خراف ــن از رم ــسبت اي ــاى ن ــت ه ــد؛ آور خجال دادن ».ندگذاشت پا زير را انصاف و قانون و اخلاق

)88/ 3 /29 ي جمعه تاريخي رهبر فرزانه انقلاب اسلامي در نماز هاي خطبه(

گوينـد آقـا بـه انداز صحبت بـشود، مـي راجع به سند چشم «

هـاى علمـى اين سـند تـوجهى نـشده؛ راجـع بـه پيـشرفت گويند اينها خيلـى اهميتـى نـدارد؛ راجـع بـه بحث بشود، مي

هـا را پـيش و خدشـه هـا انتخابات بحث بـشود، ايـن شـبهه كننـد ها صـحبت بـشود، اشـاره مـي آورند؛ راجع به جوان مى

ى ايـن يعنـى همـه ! به تخلف چند تـا جـوان در يـك طرفـى افـزا اش اميـد اى كـه همـه هاى برجـسته نقاط مثبت، اين قله

. هـا كمرنـگ كننـد كننـد در چـشم ها را سعى مي هست، اين وجـود دارد، بـزرگ متقابلا نقـاط ضـعف كـوچكى كـه حتمـا

گـوئيم هـم كوچـك، نقــاط نمــي–كننـد يـا نقـاط ضـعف را نمائى كننـد؛ چنـد برابـر آنچـه كـه بزرگ -ضعفى وجود دارد

نمـائى كننـد؛ هست، اين نقاط ضعف را نـشان بدهنـد؛ سـياه ».ى نـسبت بـه نظـام را گـسترش بدهنـد هاى بدبينانه تلقى

)2/7/88 ي س خبرگان رهبراعضاي مجلدر ديدار رهبر معظم انقلاب (


همراهي آنان با اهداف مستكبرانه براي تأثير بر خواص -9هاى دشـمن، عمده هم امروز به گمان من، هدف و آماج توطئه «

نـشينند طراحـى مـى . خواص است؛ آماج دشمن، خواص است كه بتوانند مردم كنند تا ذهن خواص را عوض كنند؛ براى اين مي

گذارند و در عموم مردم نفوذ خواص تأثير مي را بكشانند؛ چون به نظر من يكى از وظائف اصلى امـروز مـا و شـما، . كلمه دارند ما بصيرت خودمان را در مسائل گونـاگون تقويـت : همين است

شاءالله بصيرت مخاطبان و مستمعان خودمان كنيم و بتوانيم ان ».را هم زياد بكنيم

)2/7/88 اعضاي مجلس خبرگان رهبرر در ديدارهبر معظم انقلاب (

هـم فهـم در داريـم، شـجاعت بـه احتياج عمل در فقط نه ما« شـجاعت به احتياج فقيهانه، فهم در. داريم شجاعت به احتياج خواهد وجود به خلل هم فهم در حتى نبود، شجاعت اگر هست؛

را كبريات انسان گاهى صغريات؛ و كبريات از روشن درك. آمد صـحيح درك اين. كند مي اشتباه صغريات در فهمد، مي درست

خـارجى موضـوعات از و دينـى موضـوعات از و دين مبانى از صـغريات و كبريـات يعنى عمومى و كلى مفاهيم آن با منطبق نداشـته تـرس باشيم، داشته شجاعت ما كه اين به دارد احتياج آبرويمـان، زا ترس جانمان، از ترس مالمان، از ترس والا باشيم؛ حرف اين اگر فضا؛ از ترس جو، از ترس دشمن، مقابل در انفعال

لكـه فلان بزنيم، را حرف اين اگر بود؛ خواهند ما عليه بزنيم، را مختـل هـم را انسان فهم ها ترس اين چسباند؛ خواهند ما به را

شون احـدا الا« لذا ...كند مي و لا ايـن در اسـت؛ مهم خيلى » لله ا يخـبلغون الذين« ى شريفه ى هآي الا احـدا يخـشون لا و يخـشونه و الله رسالات ي ابلاغ و بلاغ شرط شود مي معلوم )39: احزاب(؛»حسيبا بالله كفى و اللهشون احـدا الا «: كـه است خشيت عدم همين تبليغ، و و لا . »لله ايخـ

كلاه سرم ادني در است ممكن بكنم، را كار اين اگر! آقا: گوئى مي و كنيـد واگذار خدا به را محاسبه؛»حسيبا بالله كفى و « خوب،. برود

مردم، هاى قضاوت پرواى اگر. كند محاسبه برايتان خدا بگذاريد گذاشـتيم، خـدا از پرواى جاى به را مردم گوناگون هاى داورى. تقواست متعال خداى از پرواى چون شد؛ خواهد درست مشكل

وقـت آن شـد، جايگزين مردم ترس و گذاشتيم كنار را اين اگرتقـوا ان« شـد؛ نخواهد پيدا گفته، متعال خداى كه هم فرقانى الله ت

42

روشـن تقواسـت؛ از ناشـى فرقان اين )29: انفال(؛»فرقـانا لكم يجعل ايـن من نظر به و. تقواست دستاورد انسان، براى حقيقت شدن حرف و جان و مال از خشيت ى مسئله است؛ مهم خيلى مسئله ها، اين و ها تهمت و ها حديث و ها حرف و ها زمزمه و آبرو و مردم متعال خداى كه است مهم مسئله اين قدر اين است؛ مهم خيلى

للذى تقول اذ و«: دارد مي برحذر را او و كند مي خطاب پيغمبرش بهسك عليه انعمت و عليه الله أنعم ما نفسك فى ىتخف و الله اتق و زوجك عليك مأناس تخشى و مبديه الله ا ى ملاحظـه )37: احزاب (؛»تخـشاه أن احق الله و ل

ى ملاحظـه زد، خواهنـد كه تهمتى اين ى ملاحظه مردم، حرفــزى ــه را چي ــد ك ــرد، خواهن ــد ك ــرد؛ نباي ان احــق الله و« ك

از خوف را، خودشان خشيت كه مايلند فتنه اهل بالاخره...»تخشاه خـدا از خـشيت جـاى به خواص، و نخبگان دل در را خودشان لهـم قـال الذيـن« بـشود؛ ترسيده ها آن از كه مايلند يعنى بنشانند؛

ناس ا ناس إن ل ا شوهم لـكم جمعـوا قد ل نعـم و الله حـسبنا قـالوا و ايمـانا فـزادهم خـفا: گوينـد مي ما به دارند دائما اينكه يعنى )173: عمران آل .(»كالويلناس إن« !آقا ا شوهم لكم جمعوا قد ل فقـالوا«: اسـت همـين جـوابش ،»خفا

بوا«: است اين هم اش نتيجه. »كالويل نعم و الله حسبنا و الله من بنعمة نقلفا ايـن احساس، اين ى نتيجه )174: عمران آل .(»سـوء يمسسهم لم فضل

بوا«: كـه است همين معنوى و روحى حقيقت اين درك، بنعمـة نقلفـا را شـجاعت ايـن بايـستى بنابراين،. »سوء يمسسهم لم فضل و الله من

)2/7/88 اعضاي مجلس خبرگان رهبردر ديدار رهبر معظم انقلاب ( ».داشت مـردم افكار در مرجعيتى نوع يك نحوى يك به كه كسانى آن«

جريانـات كارگردانان و احزاب رؤساى و سياسيون اين از دارند؛ خيلى ها اين دارند، شنوى حرف ها اين زا اى عده يك و سياسى،

گفتـار مراقـب بايـد خيلـى باشند؛ خودشان رفتار مراقب بايد ايـن ى دامنـه كنند، گرى افراطى كمى آنها اگر. باشند خودشان و حـساس بـسيار جاهـاى بـه مـردم ى بدنـه در گرى افراطى

آن تواننـد نمي ديگر آنها خود گاهى كه رسيد خواهد خطرناكى در وقتـى افـراط . ايـم ديده را هايش نمونه ما كه كنند، جمع را

ديگـران گرى افراطى به افراطى حركت هر آمد، وجود به جامعه پـا زيـر را قـانون بخواهنـد سياسى نخبگان اگر. زند مي دامن

بخواهنـد، چـه كنند، كور را چشم ابرو، اصلاح براى يا بگذارند، ـ و ها خشونت و ها خون مسئول نخواهند، چه هـا، مـرج و رجه

)88/ 3 /29 ي جمعه تاريخي رهبر فرزانه انقلاب اسلامي در نماز هاي خطبه( ». آنهايند

رسانه ابزار جنگ نرم اسـلامي جمهـوري نظـام كـشيدن چـالش بـه براي تلاش

ــراهم درنهايــت و حكومــت ســقوط هــاي زمينــه كــردن ف اندشــمن ديرينــه آرزوهــاي جملــه از درايــران دينــي ســه طــول در آنهــا بــه وابــسته عوامــل و اســلامي انقــلاب

گيـري بهـره زمينـه ايـن در كـه اسـت، بـوده گذشته دههــواع از ــدها ان ــاگون هــاي توطئــه و ترفن ــه تمــسك و گون ب

ــه ــا مختلــف هــاي بهان و حكومــت ميــان شــكاف هــدف ب نظــام، اقتــدار و مــشروعيت هــاي نــشانه عنــوان بــه مــردم نفـاق و آشـوب هـاي اتـاق هـاي تئوريـسين مدنظر همواره

. است داشته قرار در دهـــم جمهـــوري رياســـت انتخابـــات بـــين ايـــن در

ي دهــه عنــوان بــه اســلامي انقــلاب چهــارم دهــه آســتانه هـــاي حـــساسيت و هـــا ويژگـــي از عـــدالت و پيـــشرفت

قبـل رويـدادهاي و حـوادث وقـوع . بـود برخـوردار خاصيــا و ــدود ت ــسيار ح ــادي ب ــد زي ــات از بع ــشان انتخاب از ن

ــلاش ــسترده ت ــمنان گ ــي در دش ــك طراح ــناريوي ي س . داشت عميق و هدفمند پيچيده، بسيار

ــازه در ــاني ب ــات از قبــل زم ــلاش انتخاب ــراي ت شكــست ب هـا بـدعت برخـي و ايـران ضدصهيونيـستي جمهـور رئيس

46

از صــيانت كميتــه تــشكيل هماننــد داخلــي هــاي بهانــه و راســتاي در دهــم انتخابــات از قبــل هــا مــاه كــه آراء پررنــگ و انتخابــات نتيجــه واگــذاري از گيــري يشپــ

ــردن ــام ك ــت اته ــت در خيان ــردم، امان برخــي ســوي از مــا، ــت نامزده ــاي فعالي ــانه ه ــگ و اي رس ــاي جن ــي ه روانــوم ــه را مرس ــولا ك ــتانه در معم ــزاري آس ــك برگ از هري

ــات ــران انتخاب ــي روي اي ــد م ــشديد ده ــران و ت ــاخ س كــفيد ــي و سـ ــشورهاي برخـ ــايي كـ ــيطرا در را اروپـ حـ . كرد مصمم نفاق سناريوي بــه تــصميم قبــل از تــر مطمــئن بــسيار بــار ايــن دشــمنــرف ــه ص ــاي هزين ــزاف، ه ــرح گ ــزي ط ــك ري ــه ي برنام

ــد، ــتفاده هدفمن ــراد از اس ــوزش اف ــده آم ــش و دي پوشــري ــسترده خب ــزايش و گ ــه اف ــات دامن ــه تحرك كمــك ب . كرد وابسته و داخلي عوامل

ــوري ــت جمهـ ــات رياسـ ــين دوره انتخابـ 540 ،در دهمـــار ــارجي خبرنگ ــشور، در 45 از خ ــب ك ــانه 311 قال رس

ــد ــده بودن ــران آم ــه اي ــات ب ــار انتخاب ــراي پوشــش اخب . ب .ي گذشته درصد بيشتر از دوره30يعني هماهنـگ اظهـارات بـه توجـه بـا شـده سعي بخش دراين

ارتبــاط در غربــي هــاي رســانه گــسترده خبــري پوشــش وــا ــات دهمــين ب ــران جمهــوري رياســت انتخاب ــازه در ،اي ب

واكــاوي ضــمن انتخابــات، برگــزاري از بعــد و قبــل زمــاني در شـــده مطـــرح اظهارنظرهـــاي و موضـــوعات مـــسائل، از برخــي و آمريكــا رســاني اطــلاع و خبــري هــاي رســانه

ــشورهاي ــايي ك ــي، و اروپ ــد عرب ــدريجي رون ــوارد و ت م از شــده طراحــي ســناريوي درايــن اشــاره مــورد كليــديــازه دو در دشـــمنان، ســـوي ــاني بـ از بعـــد و قبـــل زمـ . قرارگيرد تحليل و اشاره مورد انتخابات

47 انتخابات دهم/جنگ نرم

انتخابات از قبل انتخابات تحريم-1 كـه هـايي گيـري موضع و قديمي هاي العمل عكس جمله از

ــا درارتبــاط اســلامي انقــلاب دشــمنان همــواره موضــوع ب راستاي در تبليغي گسترده فعاليت اند، كرده اتخاذ انتخابات جمهـوري نظـام از رويگردانـي هـدف بـا بـات انتخا تحريم

نيــز دهــم انتخابــات آســتانه در لــذا. اســت بــوده اســلاميــاهواره هــاي شــبكه ــد اي م ــا BBC وVOA، CNN مانن ب جمهوري رياست انتخابات به تاريك و بدبينانه كاملا نگاهي

تحليلي - خبري روند به اجمالي نگاهي و پرداخته در ايران كـردن دلسرد براي آنان گذاري هدف از حاكي ها رسانه اين

. است انتخابات در شركت از مردمها شبكه اين درميزگردهاي كه كساني از بسياري همچنين

تحـريم به ها ايراني تشويق راستاي در عملا شدند مي حاضر . كردند نظر اظهار و برداشته گام انتخابات

طرفانه بي ظاهرا مواضع اتخاذ -2

طـول در خبـري كنفـرانس يك درجريان كاآمري دفاع وزير ايـن بـه درپاسـخ گفت مي سخن بلژيك در كه ناتو نشست يـا نژاد احمدي انتخاب درباره وي نظر كه خبرنگاران سؤال

ايـران اسـلامي جمهـوري رياسـت بـه موسـوي ميرحسين :داشت اظهار چيست،

منتظـر مـا . شـود مي انتخاب كسي چه كه ندارد اهميتي هيچ« انتخاب فرد توسط هايي سياست نوع چه كه بينيم مي و مانيم مي

بـه كمتـري وابـستگي ايران هاي سياست. شود مي دنبال شده ».دارد آن مجري شخص

ــين ــابع همچن ــد گــزارش آمريكــايي من ــيس كــه دادن رئ تعامل براي خود هاي تلاش تا دارد تصميم آمريكا جمهوري

48

جمهوري ياستر انتخابات نتيجه از فارغ را ايران با مستقيم امور وزارت ارشد هاي مقام از يكي زمينه اين در. ببرد پيش

:داشت اظهار آمريكا خارجه مشخصي نتيجه به ايران با تعامل براي جمهوري رئيس تصميم«

و نيـست وابـسته كـشور ايـن جمهـوري رياست انتخابات در كـه جنـاحي هر نماينده و ايران دولت با دارد تصميم واشنگتن

».باشد داشته تعامل باشد، نتخاباتا پيروز هدفمند تحليل -3

دولـت خـارجي سياسـت در شده اتخاذ رويكرد قطع بطور فاقد صهيونيست يك درجه حاميان و ها غربي منافع با نهم رژيـم به نسبت تند هاي واكنش لذا. است سازگاري نوع هر

ايـن مـشروعيت بردن سؤال زير براي تلاش و صهيونيستي انگيـزه اروپـا، اتحاديـه و آمريكـا قرمـز خط عنوان به رژيم

ايـشان انـزواي بـراي تـلاش و سـازي شـايعه در را دشمن .كرد پررنگ ،C.N.N همچـون اروپـايي و آمريكـايي مـشهور هاي رسانه

B.B.C، ــايمز، نيويـــورك نـــشريه پـــست، واشـــنگتن تـ BBC اي مـاهواره هـاي شـبكه كنار در غيره و اكونوميست

ايـران يانتخابـات آرايش تحليل به مريكاآ VOA و انگليس ميرحــسين بــين اصــلي رقابــت بودنــد معتقــد و پرداختــه ديويـد جملـه از. اسـت ميـان در نـژاد احمـدي و موسوي

طـي پـست، واشـنگتن روزنامـه نويس سرمقاله ايگنيشس كانديـداي چهـار شانس بررسي به روزنامه اين در اي مقاله

:نويسد مي و پرداخته موجود كـه خود، اصلي رقيب به را عرصه كم كم نژاد احمدي ودمحم«

واگذار موسوي ميرحسين يعني اوست از تر باتجربه و گراتر عمل ».كند مي


انگليــسي نــشريه هرچنــد اينكــه تامــل قابــل نكتــه ــست ــر اكونوميـــ ــلاف بـــ ــارات خـــ ــد اظهـــ ديويـــ

زيـــاد همچنـــان را نـــژاد احمـــدي شـــانس ايگنيـــشس، :سدنوي مي ادامه در اما بيند مي

پــيش هــاي ســختي و هــا دشــواري نبايــد وجــود ايــن بــا « ».كرد فراموش پيروزي براي را نژاد احمدي روي

ــست ــاع اكونوميـــ ــسامان اوضـــ ــصادي نابـــ و اقتـــــي ــاي نگران ــين ه ــاره المللــي ب ــت درب اي هــسته فعالي دانــد مــي نــژاد احمــدي مــشكلات جملــه از را ايــرانــه ــن ك ــت ممك ــر اس ــت ب ــات سرنوش ــذار انتخاب تاثيرگ

ــته بـــه. باشـــد ــه، ايـــن نوشـ ــيان مجلـ وضـــع از ناراضـ از هــــايي گــــروه شــــامل حتــــي كــــه موجــــود

ــول ــان اص ــز گراي ــي ني ــوند، م ــرد ش ــوي گ ــع موس جم . اند شده

تحليلــــي در مــــي 23 پــــست، واشــــنگتن روزنامــــه رژيـــم و غـــرب منـــافع بـــا را مـــسئله ايـــن انتخابـــاتي

ــستي ــدزده صهيونيـــ ــا و پيونـــ ــياه بـــ ــايي ســـ نمـــ :نويسد مي

از نــژاد، احمــدي پرزيــدنت فريبانــه وامعــ موفقيــت« ــه ــاع جمل ــاطعش دف ــه از ق ــسته برنام ــران، اي ه ــد اي بلن

از يكــــي بــــه ايــــران تبــــديل بــــراي پــــروازيشــدترين ــشورهاي قدرتمنـ ــان، كـ ــاي جهـ ــرر انكارهـ مكـ

ــت ــداتش و هلوكاسـ ــه تهديـ ــرائيل، عليـ ــز اسـ ــه نيـ بـــسائل ــي م ــارزار در مهم ــاتي ك ــراي اش انتخاب ــاب ب انتخــدد ــراي مج ــك ب ــاله ورهد ي ــر چهارس ــديل ديگ ــده تب ش

».است

50

انتخابات از پس مردم حق از دفاع نام با دخالت. 1

ادبيـات در فرهيخته و ارزشي هاي واژه از رايج استفاده سوء عـدم بـه نـسبت شـديد نگراني ابراز و اروپا و آمريكا سران جمهــوري در انــساني حقــوق شــدن ضــايع و بيــان آزادي

بـر همـواره كـه اسـت بزرگـي هـاي روغد جمله از اسلامي در متاسفانه . درخشيد خواهد اروپا اتحاديه و غرب پيشاني

سـتايش مورد معنوي هاي ارزش و آزادي ، كرامت بين اين سران پيچيده ترفندهاي ميان در همواره كه انساني جامعه

خـوراك و دسـتاويز اسـت شـده واقـع مظلوم كشورها اين ايـن كـه است حالي در اين. رود مي بشمار خوبي تبليغاتي سـخن هـا انسان حقوق شدن ضايع از زماني بازان سياست

عليـه جنايـت و جـرم هـاي صـحنه در خـود كه گويند مي بــشمار تــاريخ هــاي چهــره آبروتــرين بــي زمــره در بــشريت

. روند مي رأي نيـز امريكا خارجه وزير كلينتون هيلاري رابطه اين در

:گويد مي و كرده ارزيابي مثبتي نهنشا را ايران در ها گيري خواهنـد مـي ايـران مـردم كـه است مثبتي بسيار نشانه اين«

».شود شمرده آنها رأي و شنيده صدايشان اتحاديـه بيانيـه بـا ارتباط در را خود نظر نيز آمريكا صداي ايـن اغتـشاش عوامـل از حمايـت در آمريكـا كنگره و اروپا :كند مي مطرح گونه

ايـران دولـت پاسـخ بـه نسبت اروپا اتحاديه برانره پيشتر،« نـژاد احمـدي محمـود دوبـاره انتخـاب بـه اعتراض روزها به

دولـت از مـشتركي بيانيـه در آنهـا . كننـد مـي نگرانـي ابراز پــايي بــر بــراي را شــهروندان تمــام حــق خواســتند ايــران

. بپـذيرد نظرهايـشان نقطـه آميـز مـسالمت بيان و اجتماعات در گـان كننـد تظـاهر عليـه عمـل شـدت نيز امريكا كنگره


ــران ــت و محكــوم را اي ــراز حــق از را خــود حماي ــده اب عقي كنگــره نماينــدگان قطعنامــه . كــرد اعــلام ايرانيــان آزادانــه حكومـت و مـدني هـاي آزادي ، بـشر حقوق اهميت بر آمريكا ». كند مي تاكيد ايران در قانون

اغتشاشگران به بخشي جسارت و جرأت. 2

لحـــاظ بـــه جـــوان نيروهـــاي برخـــي از بـــرداري بهـــرهــورداري ــرژي از برخـ ــات و انـ ــالا هيجانـ ــرد ، بـ عملكـ

و طـــرف يـــك از انـــدك هزينـــه و تجربـــه ، احـــساسيــتفاده ــزاري اسـ ــي از ابـ ــشجويان برخـ ــه دانـ ــمن كـ ضـ

ــه شــده ذكــر هــاي ويژگــي از برخــورداري قــشر عنــوان ب و سياســيون توجــه مــورد همــواره جامعــه فرهيختــه

طــور بــه پــروژه ايــن در انــد، گرفتــه قــرار شــمند عوامــل تـلاش دشـمن ميـان ايـن در . خـورد مـي چشم به آشكار اقــشار ايــن از جانبــه همــه و آشــكار پــشتيباني بــا كــرده هــاي وابــسته خــود و در رســانه تحــصيلكرده و جــوان

عوامـل بـا برخـورد در پلـيس كـردن مـدارا از استفاده سوء تــرس، ديــوار ريخــتن فــرو بــه كمــك ضــمن هــا، آشــوب . كند ترغيب ها خيابان در مداوم حضور به را جوانان

بريتانيـــا تـــايمز فايننـــشال روزنامـــه رابطـــه همـــين در : نويسد مي

ــراي« ــوار ،) متعرضــان (تحــصيلكرده و جــوان جمعيــت ب دي شـده رهـا آنهـا شـده انباشته سرخوردگي و فروريخته ترس ـ ايـران بحـران كـه نـدارد ترديدي كس هيچ . است نقطـه هب » .است رسيده عطف

ــه در ــلاش ادام ــراي ت ــك ب ــان تحري ــرت جوان ــتس راب گي مطبوعـاتي كنفرانـسي طـي امريكـا سـفيد كاخ سخنگوي

ــلام ــرد اع ــه ك ــت ك ــا دول ــاهر آمريك ــيون تظ در اپوزوس . شمارد مي »شجاعت نماد« را ايران

52

نظام مشروعيت هاي پايه تضعيف در سعي. 3 جمعـه نماز اسلامي در بانقلا معظم رهبري كه گونه همان

بـا كـه است تلاش در دشمن فرمودند اشاره تهران خييتار مـشاركت كـاهش ضـمن ، حكومـت از مـردم اعتماد سلب .كند تضعيف را نظام مشروعيت هاي پايه مردم

كـردن پررنـگ ضـمن كرده تلاش دشمن راستا همين در دفـاع ، اسـلامي نظام طرف از مردم آراء به خيانت برچسب

از دفــاع را طلــب آشــوب و اغتــشاشگر عناصــر و عوامــل از راسـتاي در كـه كـرده مطرح ارزشي و محور حق عناصري

فعاليــت ديكتـاتوري نـوعي بـا تقابـل در و هـا ارزش احيـاء انگيـزه تقويـت راستاي در تبليغات نوع اين روند. كنند مي

طيـف دادن جلـوه حـق بر مردم، كردن همراه گران، آشوب جمهوري مردمي نظام ساختن متهم و گريز ونقان و دروغگو .است داري امانت عدم به اسلامي

CBS خبـري شـبكه بـا اي مـصاحبه در اوبامـا بـاراك لذا :گفت زمينه اين در امريكا

هستند آميز مسالمت راه يك از عدالت پي در كه كساني از ما« ».كنيم مي پشتيباني مـشروعيت و اراقتد تضعيف راستاي در كه ديگري موضوع

، خورده كليد دشمن سوي از ايران اسلامي جمهوري نظام بـا برخـورد در پلـيس كـردن مـدارا از دشمن استفاده سوء

نـاتواني هـدف با شده تلاش كه است اخير تحركات عوامل اقتـدار ، اخير هاي آشوب مهار در نظامي و امنيتي نيروهاي

تـامين و بحـران مـديريت در را اسلامي حكومت توانايي و . دهد جلوه رنگ بسياركم شهروندان امنيت

:نويسد مي گاردين انگليسي روزنامه رابطه همين در توانكـاه بحـران ، كنـد متوقـف را آرامي نا نتواند حكومت اگر«

مهلـك ، شـده نظام گريبانگير انتخابات زمان از كه مشروعيت » .شد خواهد


نظام عليه اپوزيسيون ايجاد. 4 عنـوان بـه هاي سياسـي كـشور يكي از چهره نكرد مطرح از ديگــر يكـي اپوزيــسيون طيـف ليــدر و اصـلاحات رهبـر تقويـت و اسـتحكام هـدف بـا كـه است دشمن هاي برنامه و حكومـت عليـه منفـي مبارزه شروع براي رهبري جايگاه . شد مطرح قانون از عبور

يكـي از نامزدهـاي ناكـام بـه عنـوان ايـن اعطاي با دشمن سـو و سـمت و جهت دادن ضمن دارد قصد اخيرابات انتخ را او بـه دهنـده رأي ها ميليون وي، حاميان هاي فعاليت به

.دهد جلوه نظام مخالفين و انقلابـي نيروهـاي بـين در بنـدي تقسيم و شكاف ايجاد

يكـي اسلامي جامعه ساختار در تفرقه ايجاد و رهبري تابع راسـتا همـين در و است دشمن قديمي هاي برنامه از ديگر

:گويد مي بريتانيا خارجه وزير ميليبند در اكنون هم . باشد غرب و ايران ميان كه نيست اختلافي اين«

رژيـم بـالاي طبقـه در حتـي ، عميق هايي اختلاف ايران خود ».است مشهود جامعـه در عميـق شـكاف القـاي براي نيز گاردين روزنامه

:نويسد مي ـ آقـاي كـه حالي در « جمعـه نمـاز هـاي خطبـه در اي هخامن

ــت ــوراي از گف ــان ش ــته نگهب ــت خواس ــي آراي اس از برخ كنـد شـماري بـاز نامزدهـا نماينـدگان حضور در را ها صندوق

كــه خــود را نماينــده آقــاي موســوي در ( مخملبــاف آقــاي ، كـه اسـت نوشـته خـود مقالـه در)دانـد خارج از كـشور مـي

بلكـه ، نيـستند اءآر شـماري بـاز خواهـان ها خيابان در مردم ».شود ابطال كل انتخابات نتايج خواهند مي

نظريـه از كـه بوش دولت در جنگ وزير معاون ولفويتز پل عليـه جنـگ اصـلي طراحان از و نومحافظه كليدي پردازان :گفت ان ان سي با گفتگو در بود عراق

54

مـستقيم تمـاس موسـوي با آمريكا كه است لازم من نظر به « اما كنيم اصرار ما نبايد نباشد ارتباط به مايل او اگر البته. بگيرد

ارتبـاط خـط يـك توانـد مي كه بداند او است بهتر حال هر در را موسـوي همچنـين ولفـويتز »... باشـد داشته ما با مستقيم

جـان و است مقاومت حال در كه دانست »شجاع بسيار مردي« ».است داده قرار خطر معرض در را خود

ايران عليه جهاني متحد جبهه ايجاد ايبر تلاش. 5 از ، سـناريو ايـن تكميـل ادامـه در كه ترفندهايي جمله از

و اروپــايي كــشورهاي برخــي و ســفيد كــاخ ســران ســوي خبـري پوشـش و توجـه مورد وابسته هاي رسانه همچنين

و المللـي بين متحد جبهه تشكيل براي تلاش ، گرفت قرار اسلامي جمهوري برابر در يجهان اجماع نوعي به يابي دست .بود ايران

واقع در جهان سطح در رويه وحدت نوع اين به يابي دست اسـت ديپلماسـي نوعي اتخاذ براي گسترده تلاش از نشان جمهـوري قـانوني مواضـع بـر فـشار افـزايش هـدف با كه

بــه بخــشي مــشروعيت جهــان، ســطح در ايــران اســلاميــت ــا دخال ــه و ه ــاي توطئ ــي ه ــده، طراح ــت ش از حماي

المللـي بين سطح در ايران انزواي همچنين و اغتشاشگران . بود شده طراحي

و المللــي بــين هــاي ســازمان نقــش دادن نــشان برجــسته ايـن در دشمن كه است مواردي ازجمله سرشناس نخبگان .كند مي استفاده ها آن از خوبي به گيري موضع

خبـري شبكه با اي مصاحبه طي اوباما باراك زمينه اين در CBS داشت اظهار امريكا:

نگران بسيار شده منتشر هاي بيانيه لحن و محتوا اساس بر من« ايـن جهـان كـه است متوجه ايران دولت كه هستم مطلب اين

ايران مردم با تعامل و رويكرد چگونگي و دارد نظر زير را كشور


هـستند تـلاش در آميـز مـسالمت هـاي شـيوه طريـق از كه روشن كاملا علامت يك من نظر به شود، شنيده هاآن درخواست

، نيـست ايـران انچه و است ايران آنچه درباره جهاني جامعه به ».كند مي ارسال بـه كشورها برخي حتي رابطه همين در كه اين توجه جالب مـورد امريكـا و اروپـا اتحاديـه مواضع با همراهي عدم علت روزنامـه كـه طوري هب. گرفتند قرار نيز غرب اي رسانه حمله

:نويسد مي پست واشنگتن كنتـرل تحـت هـاي روزنامه و تلويزيون كمونيست، كوباي در«

مرتبط تظاهرات و نژاد احمدي انتخاباتي پيروزي اعلام از دولت بـه امـا كردنـد پخـش مفـصل هـائي گـزارش او از حمايـت با

».نداشتند اي اشاره مخالفين گسترده هاي اعتراض انتخابات سلامت بردن لسؤا زير. 6

انتخابات صحت در ترديد ابراز تشديد و تقلب شائبه تقويت در گريـز قـانون طيـف هاي بيانيه و اظهارات با صدايي هم و

كـردن مـتهم و كـشور در انتخابـات سلامت عدم با ارتباط و اروپـا رهبـران كه است مواردي جمله از ، تقلب به دولت . كردند فراواني تلاش آن تاييد در وابسته هاي رسانه

هلنـد خارجـه وزيـر فرهـاخن، ماكـسيم زمينـه همـين در :گويد مي

بـه تقريبـا كانديداها ميان كشور كل در آمار اختلاف تناسب« ».است عجيب اين و است اندازه يك

:شود مي مدعي ادامه در هلندي مقام اين » .است شده تقلب انتخابات اين در شك بدون«

دخـالتي در هـم فرانـسه جمهـور رئـيس اركوزيس نيكولا :گويد مي انتخابات مشروعيت بردن سؤال زير با آشكار،

» .دارد تناسب خشونتي هاي واكنش با تقلب وسعت«

56

جـدولي طي پديا ويكي اينترنتي نامه دانش زمينه همين در و مقايـسه هم با را انتخابات از قبل هاي سنجي نظر موضوع نظـر 15 (هـا سـنجي نظـر اكثـر كه ندك القا كند مي سعي

اصـلي نامزد پيروزي دهنده نشان انتخابات از قبل) سنجي كننده بيان سنجي نظر 12 كه حالي در بوده طلبان اصلاح

. است بوده اصولگرايان اصلي نامزد پيروزي كشور اوضاع نابساماني در نمايي بزرگ و اغراق. 7

هـدف بـا نتخابـات ا از پس حوادث نمايي بزرگ براي تلاش تحريـك و مـردم رواني آرامش سلب ، تشنج به زدن دامن غربـي هاي رسانه كه است مواردي از كشور آرام نقاط ساير

. كردند بازي را توجهي قابل نقش آن تدارك در اروپايي و :گويد مي BBC زبان فارسي شبكه رابطه اين در

اعلام و ايران در جمهوري رياست انتخابات نتايج اعلام پي در « اعتراضـات ، كشور وزارت سوي از نژاد احمدي محمود پيروزي پـا بر ايران ديگر شهر چند و تهران هاي خيابان در اي گسترده

».است يافته ادامه و شده پـاول قـول از روسـيه نووسـتي خبرگـزاري حال همين در

خبــري - تحليلــي اينترنتــي پايگــاه دبيــر ســر زريفــولين سوي از ناظر عنوان به ايران انتخاباتي روند رد كه ژئوپلتيكا : داشت اعلام كرده شركت روسيه

در انتخابـاتي نتـايج اعلام از بعد كه هايي درگيري مقياس در « حـد از بـيش غربـي گروهي هاي رسانه توسط ، داده رخ تهران ». است شده اغراق

فقيه ولايت جايگاه تضعيف براي تلاش. 8

سـطحي در شبهات و شايعات رواج و هفقي ولايت به حمله و اهــداف تــرين مهــم از رفيــع، جايگــاه ايــن عليــه وســيع و سياسـتمداران كه بود اخير ماجراي در دشمن هاي برنامه


بـه را پـروژه ايـن آشكار هماهنگي يك در غربي هاي رسانه . گذاشتند نمايش در انقــــلاب معظـــم رهبـــري ســــخنان رغـــم علـــي

ــه ــاريخي نمازجمع ــران ت ــيم ته ــر بن ــت ب ــوا رعاي ، تق نامزدهـــا ســـوي از گرايـــي قـــانون و بـــرادري ، آرامـــش

بــــه نــــسبت منــــصفانه نقــــد و هــــا آن هــــواداران و در انتخابـــات اصـــلي جريـــان دو از يـــك هـــر عملكـــرد

ايــــن شخــــصيت از دفــــاع و تلويزيــــوني منــــاظراتــا ــه نامزدهـ ــوان بـ ــري عنـ ــي عناصـ ــا انقلابـ ــوابق بـ سـ

ــ پــــروژه راســــتاي در دشــــمن ، درخــــشان از ورعبــــت ــه ولايـ ــلاش فقيـ ــي تـ ــرد فراوانـ ــه كـ ــات كـ بيانـــه را رهبـــري بخـــش وحـــدت ــاهش در كـ و تـــنش كـ

ــشاشات ــسيار اغتـ ــذار بـ ــره و اثرگـ ــشا گـ ــود گـ در بـ همـــين در. كنـــد معرفـــي مـــردم خواســـت بـــا تقابـــل :نوشت بريتانيا تايمز فايننشال روزنامه رابطه

ــاي« ــه آق ــا اي خامن ــامي ب ــازش پي ــذير س ــه ناپ ــصاف ب مــان ــو مخالف ــت دخ ــت و رف ــراض« : گف ــا اعت ــين را ه هم

ــالا ــف ح ــد متوق ــه كني ــب وگرن ــه آن عواق ــده ب ــما عه ش ».بود خواهد

ــسن ــاف، محـ ــر از مخملبـ ــسته عناصـ ــان از و وابـ حاميـ در اي مقالـــه چـــاپ انديـــداها بـــاكيكـــي از سرســـخت

:نويسد مي گاردين روزنامهــا« ــايي م ــي اوبام ــواهيم م ــه خ ــد ك ــراي بتوان ــشكلات ب م

ــران ــد حــل راه اي ــد . بياب ــدرت هرچن ــاي (دســت در ق ) آقــه ــاقي اي خامن ــد ب ــد، خواه ــا مان ــيس ام ــوري رئ جمه

».كند تضعيف را رهبر تواند مي موسوي مانند باشــكوه جمعــه نمــاز در نمــازگزاران ميليــوني امــواج

ــرداد 29 ــه خـ ــوبي بـ ــست خـ ــن شكـ ــناريو ايـ را سـ . كرد اثبات

58

ها آشوب بودن خودجوش القاي. 9 آگاهي و اطلاع داده نشان خوبي به ذشتهگ هاي سال تجربه از كـشور اوضـاع در نگـان بيگـا دخالـت بـه نـسبت مـردم

، دشـمن برابـر در وحـدت تحكـيم ضمن كه است مواردي نسبت واكنش و انقلابي هاي آرمان حفظ به نسبت را مردم

اين در دشمن لذا كند مي آگاه خوبي به اغتشاش عوامل به داشـتن نگـه مخفـي ضمن كرد تلاش شده طراحي سناريو كردن جدا و آشوب عوامل پشتياني و هدايت در خود نقش

مردمي عناصري را ها آن عناصر، اين صفوف از خود ظاهري .دهد نشان مستقل وو CIAكـه بـا هزينـه سـازمان زمانـه راديو خبري سايت

از كـشور اي، هاي زنجيـره توسط نويسندگان فراري روزنامه :نويسد مي زمينه شود، در اين ميروز رساني هلند به

ندانستن مجاز براي خود دلايل مورد در آمريكا جمهور رئيس« توضيح نژاد احمدي محمود مخالفان از متحده ايالات جانبداري

ايـران داخـل افراطي نيروهاي براي راه ترين آسان : گفت داد و ايـالات ايـن بگوينـد كه است اين طلبان اصلاح سركوب براي » .كند مي ترغيب را طلبان اصلاح آن كه است همتحد

:نوشت واشنگتن پست هـائي واكـنش بـا كنند مي سعي مشاورانش و اوباما پرزيدنت«

را بهانـه اين تهران دولت به ها اعتراض مورد در سنجيده كاملا ».دهد جلوه آمريكا طرفداران را گان كنند تظاهر كه ندهند

دولتي جمعي ارتباط وسائل كه يادآوري اين با روزنامه اين انتخابـات در مداخله به را آمريكا هايشان مقاله سر در چين :نوشت كنند، مي متهم ايران

چنـين از آگـاهي بـا بريتانيا، امورخارجه وزير ميليبند ديويد« را رهبرانـشان بايـد كه هستند ايران مردم اين گفت اتهاماتي، هركسي كه افتاد نخواهد ميدا به لندن: افزود وي. كنند انتخاب ايـران در دولت گزينش به سعي آمريكا يا بريتانيا بگويد بتواند ».دارند


كاخ سران محتاطانه رفتار حفظ با ارتباط در آمريكا صداي حـوادث در آنهـا نقـش شـدن آشـكار از جلوگيري و سفيد : است توجه قابل كه كرده اشاره مطالبي به اخير

آن بمانـد پنهـان نظـر از بايست نمي ينجاا در كه مشكلي اما « ايـران مـردم گـرفتن قـدرت خواهـان واقع به ما اگر كه است

كـار بـه مـا كـه اي كلمـه هر چگونه بدانيم بايست مي هستيم، گـرفتن قـدرت و روحانيون حكومت دستاويز تواند مي بريم مي

از را مردمــي مبــارزات مـسير و گرفتــه قـرار ايــران در آنـان بـه كـشور اقتـصاد فروپاشي و بحران چون اسياس موضوعات

دشـمنان با بار خشونت و كور هاي درگيري و فريبي عوام سمت . شود بدل كشور استقلال موهوم

اصلي رقيب دو از يكي و طلبان اصلاح رهبر موسوي حسين مير نـسبت تري جويانه آشتي سياست دوره اين انتخاباتي مبارزات

خود سياسي مشروعيت نيز وي اما. است كرده اتخاذ آمريكا به از كـه شاه رژيم براندازي براي مبارزه در اش انقلابي اعتبار از را

بـه اعتبار اين. است آورده دست به ، بود آمريكا اصلي متحدان اتهـام مظان در تا كند مي كمك وي هوادار كنندگان تظاهر و او

. نگيرند قرار آمريكا پنجمي ستون كـه اسـت آن روشـن . است نامعين ايران در تحولات آتي روند را آن كـين مـك سناتور كه تندي سخنان و سختانه سر شيوه

نبـرده جـايي بـه راه گذشته سال هشت در كند مي نمايندگي تنـدروهاي رسيدن قدرت به تنها ما مدارانه زور برخورد. است

دفـاعي موضـع در را طلبان اصلاح و كرده تسهيل را حكومتي رئـيس يـك شدن جايگزين افتاد اتفاق آنچه . است داده قرار

ديگري فرد با ها تمدن گفتگوي به معتقد و طلب اصلاح جمهور نـابودي و محـو خواهـان و كند مي انكار را هولوكاست كه است

» .ست جغرافيا نقشه از اسرائيل تـا نبودنـد موفـق خود دادن نشان طرف بي در بيگانگان اما

روي به هايشان سفارتخانه ربد كردند اعلام حتي كه جايي برخـي از آمـده بدست مدارك و اسناد. است باز آشوبگران

در ها سفارتخانه برخي از ها آن است حاكي نيز اغتشاشگران . اند كرده مي دريافت اطلاعاتي و مالي كمك تهران

60

خشونت اتهام. 10 خـود كـه شدند مادر از تر مهربان دايه كساني ماجرا اين در

شـوند، مـي محـسوب بشريت عليه ظلم و شونتخ تنديس ردپـاي جهـان نقـاط اقـصي در كه جنايتكاري سردمداران

مـشهود كاملا آنان به وابسته عوامل سوي از جنايت و جرمــا افــراد ايــن. اســت انكــار قابــل غيــر و و بيانيــه صــدور ب

جمهـوري نظـام كـه هستند صدد در تند هاي گيري موضع بـه قانون احياء و نرفتن زور بار يرز علت به را ايران اسلامي

ــم و خــشونت ــتهم ظل ــو در و م ــن پرت ــارات اي ــاملا اظه ك در. كننـد معرفـي ها انسان حقوق طرفدار را خود اساس، بي

در كـــه اروپـــا اتحاديـــه خارجـــه وزراي زمينـــه همـــين در معترضـان سـركوب از بودند، آمده هم گرد لوكزامبورگ

.كردند »جدي نگراني« ابراز ايران :است آمده اروپا اتحاديه وزيران بيانيه ادامه در

عليـه زور از اسـتفاده و هـا خيابـان در خـشونت بـه نسبت« ».داريم جدي هاي نگراني آميز مسالمت تظاهراتــراون، گــوردون ــر نخــست ب ــرين شــديد در انگلــيس وزي ت

انتخابـات از بعـد هـاي مـي نـاآرا دربـاره خـود نظـر اظهار . كرد محكوم را مطبوعات كنترل و خشونت ايران، در

ــاراك ــا ب ــا مــصاحبه در هــم اوبام CBS خبــري شــبكه ب :كرد تاكيد امريكا

ــرين« ــه آخ ــه اي نكت ــي ك ــواهم م ــه خ ــردازم آن ب آن بپــا آمريكــا مــسئله يــك ايــن كــه اســت مقابــل در غــرب يــران ــست اي ــن. ني ــسئله اي ــردم م ــران م ــت اي ــن و اس اي

ــان در تظاهركننـــدگان كـــه حقيقـــت ــ خيابـ تحـــت اهـــشونت ــاملا خ ــديد ك ــري در و ش ــزرگ خط ــراي ب ــا آن ب ه

ــد قــرار ــشانه ، دارن ــر مبنــي اســت اي ن در چيــزي اينكــه ب » .شود باز خواهد مي كه هست جامعه اين


دلاري ميليون 400 كمك. 11 وزيـر معـاون آمريكـايي، سابق هاي ديپلمات از رابرتز، پاول برجـسته يسياس ـ هـاي چهره از و ريگان دولت داري خزانه آمريكـايي مـستقل نـشريه در كـه اي مقالـه در كشور، اين

بـه آمريكـا هـاي كمـك بـه اشـاره بـا شد منتشر كانترپانچ از كـه دهـد مـي هاي گزارش خبر از ايران در گران اغتشاش

حكايـت ايـران سـازي ثبـات بـي براي آمريكا دولت برنامه اآمريك ـ دولـت مالي كمك بيانگر كه هايي گزارش. كنند مي . است ايران داخل در كشتار و گذاري بمب به

،»بيـگ اسـلم ميـرزا « ژنـرال هـا، گـزارش اين از يكي طبق :كرد اعلام گفتگوي طي پاكستان ارتش سابق رييس

در آمريكـا دخالـت از كه دارد وجود چرايي و چون بي اسناد « كـه كند مي ثابت اسناد اين. دارد دلالت ايران انتخابات قضاياي يك بروز منظور به ايران داخل در دلار ميليون 400 سيا، سازمان ».است كرده هزينه ، انتخابات برگزاري از پس مخملي انقلاب پيـروزي در آمريكـايي هاي عمليات برخي به اشاره با رابرتز و گرجـستان همچـون كـشورهايي در مخملـي هاي انقلاب :نويسد مي اوكراين

شكـست كانديـداي كـه است مطرح نيز احتمالي چنين قطعا« هـاي خواسـته كننده اجرا عنوان به پشتيبانش حلقه و خورده ».باشند شده هماهنگ آمريكا :افزايد مي ادامه در رابرتز

سـختي طور به كه ايران انتخابات در آمريكا كانديداي آيا اما« نقـش تـا شـده انتخاب واشنگتن توسط است، خورده شكست شب خيمه عروسك واقع در كه كند ازيب ايران در را حكمراني

»آمريكاست؟ بازي :افزايد مي آمريكا داري خزانه وزارت سابق معاون

بنگـريم ايـران انتخابات به عاقلانه نظر نقطه از كه صورتي در « رژيم و آمريكا سوي از شما كشور اگر كه پرسيد ايرانيان از بايد

62

حملـه حتـي يـا و جنگ به تهديد مداوم طور به صهيونيستي خود مدافع بهترين كه دهيد مي ترجيح شما آيا ، شود اي هسته

و آمريكـا سـوي از كـه كنيـد انتخـاب را كسي و كنيد رها را است؟ شده داده ترجيح اسراييل

به ايران مردم كه كنيد مي باور آمريكايي سياستمداران شما آيا ـ كنـد تبـديل كشوري به را ايران كه باشند داده راي كسي هك » باشد؟ آمريكا نفوذ تحت

شايعات ترويج در اي رسانه بسيج. 12 روانـي عمليات هاي تاكتيك و ها شيوه كردن عملياتي براي

خاصـي وامكانـات تجهيـزات و ابـزار نيـاز بـه نرم درجنگ .باشد مي

اجـراي مـوثربراي ابـزاري كـاركرد، نـوع جهـت به ها رسانه .رود مي شمار به رواني عمليات متخصصان مقاصد

. قـراردارد سـلطه نظـام اختيار در ها رسانه اينكه به توجه با هـا، شخـصيت برخـي اعتقاد و سلطه نظام سران اعتراف وبا فريـب، بـراي كـه حقيقـت كـشف و بيـان در نه رسانه كه

درج. گيـرد قرارمـي بـرداري بهـره مـورد ... و سـلطه تبليغ، و داخلــي نظـران صــاحب و مـسئولان از برخــي اظهـارنظر

.نيست تاثير خصوص بي دراين خارجي كـه انتخابـاتي آيـا كه نشوند متوجه هرگز آمريكا مردم شايد«

صـورت تقلبـي آنكه يا داشت صحت شد برگزار ايران در اخيرا عمـل تبليغـاتي ابـزار عنـوان به آمريكا هاي رسانه. بود گرفته داري خزانـه وزير دستيار Paul Roberts روبرتس پاول( ».حقيقت انتقال ابزار نه كنند مي

)ريگان جمهوري رياست زمان در آمريكا

غربـي هـاي رسـانه تـاثير خـصوص در مقام معظم رهبـري : نمايند مي عنوان چنين اغتشاشات درتشديد

اينجـا هـشدار، عنوان به اين از قبل سال چند وقتى، يك من « ى وابـسته اطلاعاتى و تبليغاتى هاى دستگاه و ها رسانه كه گفتم

براى ها ملت استقلال دشمنان عناصر ميداندارترين استكبار، به


از را هـا ايـن اينكـه بـراى هـستند؛ ها ملت كشيدن آشوب به تـا چنـد و. كننـد منـصرف كنند، مي حركت دارند كه مسيرى كه قبل سال چند آن به نسبت امروز خوب،. زدم مثال را كشور

تـر، گـسترده لـى خي ارتباطـاتى وسـائل زديم، را حرف اين ما كـار دارنـد دشمنان. است شده تر متنوع و تر همگانى تر، وسيع هـيچ مـا ! كنـيم نمي كارى هيچ ما گويند مي وقت آن كنند، مي

و غافـل هـاى گروه براى هايشان دستورالعمل! كنيم نمي اقدامى دارد علنـى طـور به خودشان هاى رسانه توى گر اغتشاش نادان جـورى ايـن بـشويد؛ درگير پليس با جورى اين: شود مي پخش ايجـاد اغتشاش خيابان توى جورى اين بزنيد؛ حرف بسيج عليه هـا ايـن بزنيـد؛ آتش جورى اين كنيد؛ تخريب جورى اين كنيد؛ ما مردم را اين تر؟ علنى تر؟ واضح دخالت اين از نيست؟ دخالت

».است تجربه ما ملت براى اينها. ديدند چشم به )29/4/88 مبعث سعيد عيد روزسال در بيانات(

ديگركشورها هاي رسانه كردن اثر بي براي حتي سلطه نظام وقت وزارت سخنگوي رابطه اين در .كند مي ريزي برنامه نيز

ــا خارجــه خــصوص در اســنادي اينكــه بيــان كــشورمان ب دسـت در ايـران داخلي امور در غربي هاي رسانه كارشكني

:گفت است، فرانـسه در نوجوان چند شدن كشته زا پس ها خشونت حجم«

اي برنامه هم مسئله آن براي BBC و CNN آيا اما بود بالا بسيار آمـوزش CNN شبكه امروز كه است حقيقت يك اين داشتند؟

معتبـر هاي خبرگزاري و دولتي اينترنتي، هاي سايت كردن هك ».دهد مي را ايراني

:گويد مي اين مورد در ملي رسانه رئيس يا خـصوص بـه تلويزيون هاي برنامه در اختلال و پارازيت سالار«

در و آغـاز كروبـي و رضايي مناظره از نامزدها مناظره هاي آيتم .خودرسيد اوج به نژاد احمدي و ميرحسين مناظره

شـداين مـشخص ملـي رسـانه كارشناسان هاي بررسي از پس اشـغالي هـاي سـرزمين و امارات كويت، از ايذايي هاي سيگنال

بـه مخـابراتي هـاي ماهواره آنكه به توجه با اما شود مي رسالا

64

را فرسـتنده جغرافيايي محدوده تواند مي كه مجهزند ابزارهايي شـبكه مديران اختيار در فقط اطلاعات اين ولي دهد تشخيص همكاري عدم دليل به رو همين از است »ست اينتل «اي ماهواره ايـن از بيـشتري يـات جزئ و دقيـق مكان ماهواره، اين مديران ».است نيامده دست به تخريبي اقدام

در كـرده، اعزام ايران به را خود خبرنگار كه »گلوبو« روزنامه :نويسد مي ها، رسانه از مخالفان استفاده باره

موسـوي ميرحسين و نژاد احمدي محمود ميان اصلي رقابت « جمهـوري رياسـت دوره دومـين دارد سعي نژاد احمدي است، بـا موسـوي وي اصـلي رقيـب مقابـل در و كند تثبيت را دخو

نظر در مختلف هاي رسانه و اينترنتي ارتباطي شبكه از استفاده ».يابد دست پيروزي به دارد

هـا رسـانه از گيـري بهره خصوص در كين مك جان سناتور : گويد مي چنين مخالفان به كمك براي

بـه كمـك مچنـين ه و آمريكا صداي تلويزيون و راديو ارتقاي« فيس تويتر، نظير اينترنتي هاي سايت به دستيابي براي ايرانيان

».است آمريكا اهداف از تيوب يو و بوك جنـگ ابزارهـاي خصوص در شده گفته كلي موارد توجه با

.گيرد مي قرار بررسي مورد ابزارها اين مختلف هاي گروه نرمــاي -1 ــداري، ابزاره ــامل دي ــبكه: ش ــاي ش ــون ه يتلويزي

توليـد و تهيـه ها، خبرگزاري تصويري گزارشات اي، ماهوارهCD مـستند، و تبليغي هاي فيلم ساخت تصويري، مختلف ...و آهنگ نما پخش و توليد

هـاي شـبكه تـاثير درباره ها، آشوب دوم هفته سي،در بي مفسربي : گويد مي اغراق با ايراني مخاطب در اي ماهواره تلويزيوني

سـي بي بي برنامه در ايراني دانشجويي پيش روز چند همين « در شما چهره كسي چه « كه سوال اين به پاسخ در و كرد شركت سـي بـي بـي « اكنون: داد پاسخ »گذارد؟ مي نمايش به را جهان »آمريكا صداي«تلوزيوني برنامه.دارد قرار اول درجه در » فارسي


در » بوك س في « و سوم درجه در » تويتر« داراست، را دوم رتبه ».دارد قرار اهميت چهارم رده اي مـاهواره مختلـف هـاي شـبكه كـه ذكراسـت قابـل البته

افكــار، دهــي جهــت در... و عربــي غربــي، كــشورهايــاد ــك ايج ــبهه و ش ــد ش ــان در وتردي ــي مخاطب ــا ايران بــده برنامــه ســاعت هــزاران پخــش و گزارشــي خبــري، زن

خــود اهــداف جهــت در ديــداري هــاي رســانه از توليــدي .نمودند اقدام اسلامي انقلاب عليه رواني عمليات به از نـسخه ها ميليون تدوين تهيه، ديداري توليدات ديگر از

CD » شد توزيع وسيعي گستره در بود كه »سياسي نود. : شـامل گرفتـه قـرار مورداسـتفاده شـنيداري ابزارهاي -2

باشـد مـي ...و سـرود آهنـگ، سـخنراني، موسـيقي، راديو، گيــري بهــره بــا اسـلامي انقــلاب دشــمنان و مخالفــان كـه

ــراوان ــدات از فـ ــاي و توليـ ــنيداري ابزارهـ ــون شـ همچـــي، ــات خبرپراكن ــه گزارش ــا اي لحظ ــتفاده ب ــدها از اس ص

ــويي شــبكه ــا ده ســاخت و رادي ــگ، ه ــك، آهن شــو، موزي و هــا آمــده كانديــدا از يكــي كمــك بــه نمĤهنــگ، و ترانــه اغتـــشاش و بتغلـــ شـــيپور در نيـــز انتخابـــات از بعـــد

... و آمريكــايي هـاي شخـصيت برخــي هـاي گفتـه . دميدنـد .است تامل قابل خصوص اين در

دارنـد قـصد گفتنـد كـه ليبـرمن و جـو كين مك گراهام، ارتقــا را ايــران در آمريكــا حمايــت مــورد خبــري راديــوي

.دهند :گفت كين مك

كـه فـردا راديـو بودجـه تـا هـستند تلاش در گذاران قانون « ».دهند افزايش را است آزادي راديو زا بخشي

66

نـرم جنگ ابزارهاي لاينفك جزء كه نوشتاري ابزارهاي -3 دوم، و اول جهاني هاي جنگ در تاكنون سلطه نظام و است دو در ويـژه بـه و بالكـان جنـگ كـره، جنگ ويتنام، جنگ .اند برده بهره آن از خوبي به عراق عليه فارس خليج جنگ

وسيعي طور به ها ابزار از بخش رداد اين خ 22 اتنتخابات در و نـسخ شـمارگان تـوان، مـي كـه .قرارگرفت استفاده مورد بـه . زد تخمـين بـرگ ميليون صدها به را شده چاپ اوراق از هـا خيابـان كف شد مي برگزار كه تجمعي هر كه اي گونه هـاي شـبنامه . شـد مي فرش انتخاباتي و تبليغي اوراق انواع

هـاي اسـتان در ويـژه بـه مختلف، ايشهره در پخش شده هـاي نامـه ازروز برخـي بلوچـستان، و سيستان و كردستان

بـه انتخابـات از بعد ويژه به و وحين قبل خارجي و داخلي التهـاب افكـار، تحريك تقلب، تشكيك، شايعه، برطبل وفور

پيش درمراحل گزارش و مقاله هزاران. كوبيدند... آفريني و رشته به دولت ويژه به اسلامي نظام يهعل و پس از انتخابات

.آمد در تحرير تلفـن، موبايـل، اينترنـت، : شامل الكترونيكي ابزارهاي -4

ابزارها ديگر از بسياري ظهور بار نو پديده اين كه... و فكس همـراه تلفن از ويژه استفاده جمله از كشيد دوش به هم را كـه .بـود توجـه مـورد بسيار آن بلوتوثي و پيامكي بخش و

كـه ظرفيتـي و توانمندي تمام با اينترنت بين اين در البته .داشت عهده به را مسئوليت اين از وسيعي بخش دارد هـايي سـايت سـوي بـه بيگانـه هـاي رسـانه ناگهاني توجه

به وتحول سو يك از... و بوك فيس تويتر، يوتيوپ، همچون آن هاآن در فارسي زبان و ايجاد ها سايت اين در آمده وجود در را زيـادي سـئوال ديگـر سـوي از ناگهـاني شكل به هم

نـوع ايـن گيـري شـكل نحوه با رابطه در گران تحليل ميان .آورد وجود به آن نيازهاي پيش تمام وجود با رويكرد


اينترنت از باره استفاده در خواه جمهوري نماينده كين مك :گفت

ـ لهستاني مخالفان براي ما سرد جنگ زمان در « هـاي تگاهدس اما كنند منتشر را اطلاعات بتوانند آنها تا كرديم فراهم را چاپ هـاي دسـتگاه امروزي مدل تيوب يو و بوك فيس تويتر، امروز ».هستند چاپ

بـه سـرويس يا اينترنتي ارتباطي وسيع شبكه يك( توييتر فنـي معاينه خاطر به بود قرار كه) بلاگينگ ميكرو اصطلاح

خواسـت بـه كنـد، تعطيـل موقتـا را دخو فعاليت تعمير، و .شد منصرف كار اين از شايعات ترويج براي آمريكا دولت

روزنامـه بـه نيـز آمريكـا كـشور وزيـر معاون جيكرولي پي :گفت تايمز نيويورك

امروز بحراني شرايط در مهمي نقش توييتر كه رسد مي نظر به« ـ كـه مطلـب اين به اشاره با وي» .كند مي ايفا از او تدرخواس

طرفـدار ما« : كرد تاكيد. ندارد اوباما سياست با منافاتي توييتر آزادي گـسترش براي راهي رساني اطلاع و هستيم بيان آزادي ».است بيان نيويـورك در آمريكـا كلمبيـاي دانـشگاه زمينـه همين در

گذشـته سـال آذر 15 و 14 جمعـه و شـنبه پـنج روزهايــميناري ــا روزه دو س ــوان ب ــش عن ــلاگ نق ــسان وب در نوي و اجتمــاعي هــاي جنــبش گــسترش و ايجــاد و همــاهنگي ناميـده استبدادي و ديكتاتوري كه كشورهايي در اعتراضي

وبـلاگ و اي رسـانه كارشناسـان كـه كـرد برگـزار اند، شده و عربـي كـشور چنـد و لبنان ، ايران كشورهاي از نويساني . داشتند حضور آن در آسيايي

متعـددي هاي كلاس برگزاري با ناسانكارش سمينار اين درــف موضــوعات ــه از مختل ــك، جمل ــاد تحري ــزش، ايج انگي

و بحـران در رسـاني اطلاع عمومي، افكار هدايت و مديريت

68

اعتراضات براي نويسي گزارش جديد و مختلف هاي تكنيك . دادند آموزش كنندگان شركت به را خياباني بـا بتوانند ساننوي وبلاگ تا بود آن سمينار اين اصلي هدف

نقـش در نويـسي وبـلاگ تكنيك و ها روش آخرين آموزش اعتراضـات و اجتمـاعي هـاي جنـبش رهبـري و هماهنگي . كنند ايفا را خود نقش خياباني از دعــوت ســمينار ايــن كــار دســتور تــرين حــساس البتــه به دنيا مختلف كشورهاي از نگاراني روزنامه و نويسان وبلاگ در برگزاركننـدگان اعـلام بـه بنا كه دبو كشورهايي از ويژه فعاليـت نـوع هـيچ اجـازه ديكتـاتوري هـاي حكومت ها آن

اجتمـاعي هـاي جنـبش و نهادهـا به را اجتماعي و سياسي . دهند نمي تبليغـاتي تيم از كارشناساني همايش اين در شود مي گفته

كـه آن روزهـا كانديـداي رياسـت ( اوبامـا باراك اي رسانه و در شان تجربيات درباره و داشتند شركت نيز )جمهوري بود

ــك ــان تحري ــه جوان ــشاركت ب ــي م در دادن راي و سياس ارايـه هـايي گزارش آمريكا جمهوري رياست اخير انتخابات

. دادند اي رسـانه فـضاي و تهران در اخير بعد از انتخابات تحولات كـشاندن خيابـان به و تحريك براي شده ايجاد قوي بسيار چند سيمنار ميان تنگاتنگي ارتباط كه دهد مي نشان مردم و وسيع نقش ويژه به تحولات اين و كلمبيا دانشگاه قبل ماه

اي رسـانه فـضاسازي و هـا جنجـال در هـا وبلاگ تامل قابل . دارد وجود

از اسـلامي انقلاب دشمنان گيري بهره با رابطه همچنين در عـرب اننخبگ ـ از يكـي نظر اظهار به توان مي سايبر فضاي انديـشمند و نويـسنده هيكـل حـسنين محمـد . كرد اشاره

و هـا آشوب در دخالت مسئول را خارجي مصري؛كشورهاي : كرد تاكيد و دانست ايران در خياباني اغتشاشات


هـاي دسـت تـوان مي سختي به ايران اخير داخلي حوادث در« برگـزاري از پـيش . گرفـت ناديده را خارجي مزدوران و ايادي صاحبان كه شد تاسيس اينترنتي سايت هزاران ايران اتانتخاب بـراي را هـا آن و كـرده درگـم سر را مردم كردند مي تلاش آن

ايـن از بـسياري و كننـد تحريـك انتخابـات نتايج به اعتراض ». بود شده اندازي راه اسرائيل توسط اينترنتي هاي پايگاه

كــشورمان امنيتــي و اطلاعــاتي مقامــات اعــلام اســاس بــرــاتي هــاي ســرويس ــق از اطلاع ــاران از برخــي طري خبرنگ هـاي گذرنامـه و اسـامي بـا نيـز و مرتبط عناصر و خارجي كـشور بـه تـردد ضـمن انتخابـات از قبـل ها ماه از مختلف وجـود بـه را نويـسان وبلاگ و خبري رابطين از هايي شبكه انعكاس با و شده عمل وارد انتخابات زمان در تا بودند آورده و ابهـام دچـار را ايـران انتخابـات صـحنه اخبار، اقعيغيرو

. نمايند انحراف الساعه خلق هاي سايت و ها وبلاگ وظايف از يكي همچنين

جهـت بـه رويـدادها نمـايي بـزرگ انتخابات از پس خبري تهيـه و ايـران اسـلامي جمهـوري خـارجي چهـره تخريب و غربـي بيگانـه خبري هاي شبكه تغذيه براي لازم خوراك

. بود انگليسي خصوص به وبـلاگ سـمينار ايـن دهندگان سامان و طراحان عقيده به

در كلمبيـا و مكزيك از مختلف كشورهاي در امروز نويسي نقـش ... و لبنـان ايران، كشورهاي تا گرفته لاتين آمريكاي بـراي خـشونت ترويج و غربي هاي انديشه اشاعه در بزرگي

.كند مي فااي جوانان ميان در حكومت براندازي سـايبري فـضاي و اينترنت از دشمنان كه اي استفاده البته و بوده وسيع و گسترده بسيار نمايند مي و نموده نظام عليه .باشد مفصل و مستقل اي مقاله موضوع تواند مي

70

در روانـي عمليـات در شـده اسـتفاده كمكـي ابزارهاي -5ــات وســايل تزئينــي ،ابزارهــاي نمادهــا: اخيرشــامل انتخاب

زيـادي تعـداد از انتخابـات ايـن در باشـدكه مي... و تبليغيــراي خــودرو ــاتي نمــاد وهمچنــين پوســتر نــصب ب انتخاب

.شد استفاده انتخاباتي سيار هاي وستاد) سبز نوارهاي( اسـتفاده مـورد و تزئينـي وسـايل مختلـف انـواع توليـد با

و محيطـي فـضاي پوشش در سعي سبز رنگ به مخاطبان و توليــد از خــصوص ايــن در. نمودنــد انتخابــات پيرامــوني

مـچ بنـد، دسـت كمربند، شال، روسري، مانتو، انواع پخشــد، ــشتر، بن ــد، انگ ــره ســربند، موبن ــي مو،دســتكش، گي ت

پوشــش و فــضاسازي بــراي... و كفــش كيــف، شــرت،كلاه، .شد استفاده وفور به تبليغي

گيري از نخبگان بهره. 13 ها انسان از ابزاري گيري بهره سلطه نظام ترفندهاي از يكي. اسـت پليدشـان اهـداف كـردن پياده براي ويژه نخبگان به

شـامل را نخبگان همه و نداشته جامعيت موضوع اين البته ابـزاري بـه كـه اسـت توجـه قابل و زياد آنقدر اما شود نمي سرد جنگ« كتاب متن به نگاهي با .است شده تبديل موثر

فرانـسيس نوشـته هنـر، و فرهنـگ عرصه در سيا فرهنگي غـرب پژوهـشي فرهنگي بنياد سوي از كه »استانرساندرس

چــاپ و ترجمــه 1382 ســال در صــفحه 820 در شناســي ديگـر بـر غلبـه براي سلطه نظام كه دارد آن از نشان شده،

از شـرقي اروپـاي و شوروي جماهير اتحاد ويژه به كشورها .نموده را استفاده نهايت ابزار اين

سـردبيران، نويسندگان، و شعرا از كتاب دوم فصل در وي آرتـور رمونتـه، نيكولاكيا لول، رابرت چون ... و گزارشگران ديويـد بـيچمن، آرنولد راو، فليپ فيليپس، ويليام شلينجر،


فـصل در و مورگـان . پـي .جـي لامونت، كارليس دوبينكي، دفـاع وزرات نماينده كه مهمي كنفرانس برگزاري به پنجم محرمانـه و ظريف عمليات عنوان به كنفرانس اين از امريكا

عنـوان بـه شـد برگـزار روشـنفكري سـطح بالاترين در كه يـاد شده ستايش خود شكل بهترين در غيرمتعارف جنگي و اروپـا از نفـر 200 از بـيش كنفـرانس ايـن در كه نموده و كاسـتلر آرتـور آنـان جملـه از كـه نمـوده شركت امريكا

،)فمينيــست(دوبــوار ســيمون رتر،ســا پــل ژان همــسرش، رابـرت ويليـامز، تنـسي فـارل، خيمـزتن آلبركامو، كاستر، مك كارسون لويتاس، سول ليلينتال، ديويد كومري، مونت

داشـتد شـركت .... و يرگان ماركي شويلر، جورج كولرزسار، معـروف هـاي شخصيت حضور به كتاب ششم فصل در وي

دانـشمندان و گـاران ن روزنامـه و نويـسندگان هنري، علمي، نام) دان رياضي (برتراندراسل چون افرادي از و نموده اشاره .برد مي از كيـسنجر هنـري تمجيد از نويسنده كتاب، نهم فصل در

اشـاره سيا سازمان هاي طرح به آمريكايي نخبگان پيوستن حمايــت و كمــك دريافــت نقــدينگي، جــذب بــه و نمــوده

موسـسات شـامل هك ـ سيا نقدينگي جريان از موسسه170 .نمايد مي اشاره ... و گذاري سرمايه و خيريه نخبگـان، حضور به گانه26 هاي فصل دراكثر نويسنده البته

ــري، فرهنگــي، علمــي، سياســي، ــه، هن دار، ســرمايه خيري اختيــار در را وتوانمنديــشان را خودشــان كــه مطبوعــاتي،

.پردازد مي بودند داده قرار سيا سازمان صـحنه، در حـضور و اتفاقـات بـالا، شـرح بـه توجه با حال

هـستند نيـز نخبه نوعي به كه افراد جنس همين از برخي بردن نام چند هر نيست دليل بي انتخابات از بعد و قبل در

اقـدام لاكـن نيـست آنـان دانستن وابسته بر دليل ازبرخي .است نموده تامين را دشمن اهداف عين آنان

72

مـردم افكار در مرجعيتى وعن يك نحوى يك به كه كسانى آن« جريانـات كارگردانان و احزاب رؤساى و سياسيون اين از دارند؛

خيلى ها اين دارند، شنوى حرف ها اين از اى عده يك و سياسى، گفتـار مراقـب بايـد خيلـى باشند؛ خودشان رفتار مراقب بايد

ايـن ى دامنـه كنند، گرى افراطى كمى آنها اگر. باشند خودشان و حـساس بـسيار جاهـاى بـه مـردم ى بدنـه در رىگ افراطى

آن تواننـد نمي ديگر آنها خود گاهى كه رسيد خواهد خطرناكى در وقتـى افـراط . ايـم ديده را هايش نمونه ما كه كنند، جمع را

ديگـران گرى افراطى به افراطى حركت هر آمد، وجود به جامعه ـ را قـانون بخواهنـد سياسى نخبگان اگر. زند مي دامن پـا رزي

بخواهنـد، چـه كنند، كور را چشم ابرو، اصلاح براى يا بگذارند، هـا، مـرج و هـرج و ها خشونت و ها خون مسئول نخواهند، چه

)88/ 3 /29 ي جمعه تاريخي رهبر فرزانه انقلاب اسلامي در نماز هاي خطبه( ». آنهايند

دشمن هاي تلاش آخرين. 14 ، اسـلامي نقـلاب ا معظـم رهبـر روشـنگرانه بيانات از پســا ــاري ب ــردم همك ــاي و م ــي نيروه ــتگيري در امنيت دس

. گـشت بـاز تهـران شـهر بـه آرامـش آشوب، اصلي عوامل از ســتادهاي آشــوب اصــلي عوامــل ناكــامي بــين ايــن در

از اهــداف بــه دســتيابي در دشــمن نــاتواني و طــرف يــك دشـمن كـه كـرد فـراهم را شـرايطي شـده، طراحـي قبل

مجبــور هــا آشــوب تــداوم و خــويش خبــري تغذيــه بــرايــود ــه ش ــات ب ــايعات و اطلاع ــسيار ش ــطحي ب ــر و س غي نـشان كـه كنـد اسـتناد خـود خبري هاي شبكه در باوري

ــاتواني از ــمن ن ــه در دش ــناريوي ادام ــي س ــده، طراح ش . شود مي محسوب اخـراج بـر مبنـي BBC زبـان فارسـي دروغ شـبكه ادعاي

ــست ــاي فوتبالي ــچ داراي ه ــد م ــبز بن ــگ س ــبط و رن ضــهگ ــا آن ذرنام ــوي از ه ــسئولين س ــوري م ــلامي جمه اس

تهـران سـپاه فرمانـده فـضلي علـي سـردار بازداشت ايران،


ــه ــت ب ــرپيچي عل ــان از س ــورد در فرم ــا برخ ــل ب عوام آشـوب هـاي صـحنه مـداوم كـشيدن تـصوير بـه اغتشاش،

مــشكوك خــانم مــرگ از وســيع تبليغــي مــانور روزهــا، آن و غلـو آميـز از سـلطان، ارائـه آمارهـاي ضـد و نقـيض آقا

هـا، ادعـاي دفـن شـبانه و مخفيانـه كشته شدگان آشـوب هـاي خيـالي و اجـساد زنـدانيان پـس از تجـاوز بـه كشتهــان ــيچ ( آن ــه ه ــه ك ــا ارائ ــن ادعاه ــر اي ــستندي ب ــاه م گتهيـه گـزارش از مجـالس خـتم كـشته شـدگاني ) نكردند

انــد و ارتبــاطي بــا آشــوبگران كــه بعــدا معلــوم شــد، زنــدهاي انــدك نمــايي و پوشــش غلــوآميز رســانه رگندارنــد، بــز

هـاي روز قــدس، معترضـان شـركت كننــده در راهپيمـايي ــان و13 ــم 16 آب ــات ك ــشجويي و آذر و اعتراض ــگ دان رنــر ده ــا دروغ ديگ ــه از... ه ــاي جمل ــگ محوره ــي جن روان

. است سناريو اين در نظام عليه دشمن بـه تمـسك بـا بيگانگـان نيـز آينـده در رسـد مـي نظـر بهــينچ ــايعات ن ــسائلي و ش ــداوم در ســعي م ــه بخــشي ت ب

-اي رســانه شــكل بــه و ظــاهر در حتــي - خــود ســناريويــته ــند داش ــظ. باش ــدت حف ــه، در وح ــياري جامع و هوش

ــسئولان ــصيرت م ــان و ب ــار و نخبگ ــتن كن ــب گذاش و حــض ــاي بغ ــصي ه ــت در و شخ ــوش نهاي ــپردن گ ــه س ب

انقـــلاب اســـلامي و فـــصل الخطـــاب رهبـــري فـــراميناضـع ايـشان، تـن دادن بـه نتيجـه انتخابـات و دانستن مو

احتــرام بــه رأي اكثريــت جامعــه، تــسليم شــدن در برابــر شـكن و قانون، مرز بندي كـردن آشـكار بـا عوامـل قـانون

ــسببان، ــازات م ــلامي و مج ــوري اس ــام جمه ــان نظ مخافــران و ــشاشات آم ــلي اغت ــل اص ــرين عوام ــراي راه بهت ب

و زمينـه مندش ـ روزي شـبانه هـاي تـلاش گذاشـتن ناكامســاز ايجــاد وحــدت و همبــستگي ملــي در كــشور خواهــد

. بود

74

هاي آينده عمله جنگ نرم برنامههم اكنون دشمنان نظام در قالب بقاياي جنـبش سـبزنما،

هـاي پـيش رو ها و مناسبت تمام اميد خود را به راهپيمايي هاي دينـي و اجتمـاعي، بـه تجمعات و مناسبت . اند دوخته

از . استفاده اين جريان تبديل شده اسـت محفلي براي سوء دين «اي به نام ها پديده ترين آن ترين و خطرناك جمله مهم

. در ايام محرم است»هيئات سبز« و برپايي »سبز

غربي هاي انديشه كردن بومي ساله 30 تلاش دنيـاي در اي تـازه بحـث سـتيزي اسـلام و اسلام با مبارزه بعثـت روزهـاي نخـستين همـان از و نيست و نبوده اسلام تـا و شـد آغـاز دشـمنان سـتيزي اسلام طرح اسلام پيامبر ايـران در اسـلامي انقـلاب وقـوع امـا دارد ادامـه نيز امروز

اسـلام و غـرب دنيـاي معـادلات تمـامي كـه بود موضوعي در اسـلام از شـده ارائـه مدل كه چرا. زد هم بر را ستيزان و مختلـف هـاي ملـت هوشياري باعث ايران اسلامي انقلاب. است شده مستكبران با مبارزه در انقلاب اين از گيري الهام

انقـلاب عمـر سـال 30 طـول در ها قدرت تمامي رو اين از انقـلاب ايـن دروني نظم زدن هم بر در سعي ايران اسلامي نظيـر سـخت تهديـد از اعـم مختلفـي هاي شيوه و داشتند تهــاجم نظيــر نــرم تهديــدات و ايــران بــه مــستقيم حملــه

خود كار دستور در را نرم جنگ و فرهنگي ناتوي فرهنگي، .دادند قرار

!سبز دين زايش و فراديني جنبش و سـبزها « اخيـر تحـولات شناختي جامعه بررسي همايش

راد، قـانعي امـين محمـد مقدسـي، حـسن حضور با »دين سارا و كاشي، جواد محمد كاظمي، عباس باقي، عمادالدين


تـالار در ايـران شـناختي جامعه انجمن اعضاي از شريعتي سـوي از تهران دانشگاه اجتماعي علوم دانشگاه خلدون ابن

.شد برگزار دانشكده اين دانشجويان اسلامي انجمن بـا »سـبز دين زايش« موضوع بادر سخناني محدثي حسن افـراد در زنـدگي شـور موجـب سـبز جنـبش كـه اين بيان خلاقيـت و درتق ـ حـس افـراد بـه جنبش: گفت شود، مي .برد مي بين از را افسردگي دهد، مي

مختلفـي قـشرهاي از كه مطلب اين بيان با محدثي، حسن ادامـه را خود سخنراني بودند كرده شركت سبز جنبش در :گفت و داد

نيروهـايي و رفتنـد بـين از هـا ترور در ما برجسته انقلابيون « اعمـال بـه كردنـد شـروع و گرفتند را سياسي قدرت و آمدند كردنـد، تبليـغ جديـدي دين و مغاير هاي گروه حذف و كنترل (!) ».كردند عوض را قانون :كرد تصريح شناسي جامعه انجمن عضو اين

ــلا« ــاري بانق ــود قط ــه ب ــه ك ــد آن ســوار هم آرام آرام بودن شـكل كنتـرل ديـن و كردنـد پيـاده را قطـار ايـن مسافرانــت ــريعت و گرف ــه را ش ــتگاهي ب ــه دس ــاني ب ــا آدم نگهب ه چيـز سـاختن بـه كـرد شـروع سـبز جنـبش . كردند تبديل

كـه دينـي . گـذارم مـي »سـبز دين« را آن نام من كه جديدي تفكـر از تـر والا ديـن ايـن و كنـد نمي حذف را دارها دين غير

از بـيش »سـبز ديـن « .مخـالف تحمل گفت مي كه بود خاتمي ».بود خاتمي تفكر ديـن بـي و دار ديـن بـراي را حـق ديـن ايـن « :داد ادامه وي

همخــوان آزادي تكثـر بـا اســت قائـل ماركسيـست و ملحـد دار ديـن غيـر و دار ديـن بـين بخواهـد سبز جنبش اگر .است كـاملا جنبـشي سـبز جنـبش .شـود نمي موفق بيندازد تفرقه خواهـد مـي بلكـه نيـست نظـام اندازي بر دنبال است، ديني (!!)».كند حفظ را دين

76

!گرا همجنس بعضي و لحدندم سبز جنبش افراد برخي : داد ادامه همچنين محدثي

جنـبش افراد برخي اما است ديني كاملا جنبشي سبز جنبش« افـراد از بخـشي . اسـت واقعيـت از بخـشي اين. ملحدند سبز

سـبز جنـبش در كـه كـساني . هـستند »گرا همجنس« جنبش نگـاه بـا مغاير كه كردند كارهايي خوردند، روزه كردند شركت كـه هـستند ما جامعه از بخشي داران دين غير آن و بود ديني ».نيست حذف قابل

برخـي دارد، وجـود متفـاوتي نظرهـاي سـبز جنـبش درباره سـكولار گويند مي برخي است ديني ضد سبز جنبش گويند مي

پديـده كه است »فراديني سبز جنبش« گويم مي من ولي است، » .آورد وجود به را »سبز دين« نام به جديدي

انساني علوم پررنگ نقش هم باز

نظــام پيــاده توســط»زـديــن سبــ« نظيــر مــسائلي طــرح در را خـود آموزشي دوران شك بدون كه برانداز هاي قدرت

را نـرم جنگ آموزشي پادگان نقش كه (غربي هاي دانشگاه زدن هـم بـر همـين راسـتاي در اند، گذرانده) كنند مي ايفا

.است رمن تهديدات و انقلاب دروني نظام ايـن پرداخـت و سـاخت كـه فهميـد راحتـي بـه تـوان مي

كـه موضـوعي . دارد غـرب انـساني علـوم در ريـشه تئوريــر ــم رهب ــلاب معظ ــه انق ــتي ب ــر درس ــزد را آن خط گوش :فرمودند و هكرد

كـه اسـت هـايي فلـسفه بـر مبتني انساني علوم از بسياري « ــاني ــا مب ــاديگري آنه ــي و م ــادي ب ــه اعتق ــاليم ب و الهــي تع بـه اعتقـادي بـي موجـب علـوم ايـن آموزش و است اسلامي انـساني علـوم ايـن آمـوزش و شود مي اسلامي و الهي تعاليم

مبـاني در ترديـد و شـكاكيت تـرويج بـه منجر ها دانشگاه در ».شد خواهد اعتقادي و ديني


ي سـايه در »سـبز « جديد دين جعل و كردن تئوريزه علميه هاي حوزه به اهانت گذارنـد مـي صـحه آن بـر همه ميان اين در اما كه اي نكته

. اسـت شـكن قـانون جريـان در مـشخص گفتمـاني فقدان اينكه نظير كار رفته در سخنان رهبران اين گروه، عبارات به

اينكه از بيش و ندارد آرماني و عميق خيلي اهداف جنبش« بـا را خودش امروز سبز« ،»است بخش استحاله باشد ويرانگر ،»اهـدافش با نه كند مي معرفي تضادهايش و جمعي كنش

و »نيست واحدي و متمركز هاي دغدغه داراي سبز جنبش« و نيـست گفتمـاني تـك و است گفتماني چند جنبش اين«

حــال در و نكــرده بنــدي صــورت را خــود گفتمــان هنــوز .دارد معنا همين بر دلالت ».است گفتمانش بندي صورت

بـه تنهـا و نـدارد يروشـن هـدف هيچ كه اعتراضي برآيند« ايـن خاسـتگاه . اسـت مشخص دهد، مي مطلق رنگ »تكثر«

نفـي بـراي تنها اعتراضي بلكه نيست؛ ايدئولوژي ، اعتراض ».است شود، مي داده لقب دين از رسمي قرائت آنچه

تهـي منطق از را اعتراض كلمه، واقعي معناي به همه اين پيـدا تموضـوعي اعتـراض هو ما به اعتراض وقتي. كند مي طبيعي نداشت، وجود هم اي شده تعريف هدف هيچ و كرد بـراي ابزاري كاركردي به اعتراضي جريان كاركرد كه است

همـايش در كـه مقاصـدي . شود مي تبديل خاص مقاصدي .شود مي رونمايي آنها از احتياط با و تهران دانشگاه كه است چيزي همان واقع در و است مشخص كاملا نتيجه

: گفت پيشتر وقت يليخ آغاجري جانبـه همـه توسـعه « آن محـور كـه جديد اجتماعي زندگي«

تابع اجبار به بيستم قرن اوايل از نيز مسلمانان و است »انساني ».نيست اداره قابل فقهي حرام و حلال با اند شده آن

78

همـسو مراجـع و علما برخي به همايش همين در اتفاقا و براي آنها آفريني نقش ورتضر از و شود مي اشاره سبزها با

دينـي « آيـد؛ مـي ميـان بـه سخن جديد دين شاكله تبيين .شود مي ناميده »سبز دين« كه »سكولار

فتنه جريان گذاري بدعت به عظام مراجع واكنش

حـسين و شـيرازي مكـارم ناصـر عظام آيات راستا، اين در دو همداني نوريــن ــع از تـ مراجـ

ــد پاســخ در تقلي اســـتفتاي بـــه

در جوان وزنامهرــدعت خــصوص ب

جريـان ايـن پرده، بي و صريح نظر اظهار ضمن »سبز دين« مبـين ديـن با آشكار تضاد در كه دانستند آشكار بدعتي را

سبز دين عظام، مرجع دو اين نظرات اساس بر. است اسلام .است اسلام ضد و شيطاني جرياني

:است شرح اين به مراجع عظام محضر استفتا از مبــارك نظــر داريــم تقاضــا حــضرتعالي محــضر از امــااحتر «

سـبز ديـن دربـاره شـده مطـرح مباحـث خصوص در را خود گــوش بــه آن تبليــغ و طــرح هــاي زمزمــه روزهــا ايــن كــه نگـرش، ايـن مبنـاي بـر . بفرماييـد اظهـار و اعـلام رسد مي بـاز همجـنس ،)لائيـك (ملحـد افـراد كه است ديني سبز دين

حــال، عــين در و شناســد مــي رســميت بــه را ســتيز ديــن و ايــن شــناختن رســميت بــه بــا هــستند مــدعي آن مبلغــان

!دارند را اسلام دين حفظ قصد تفكرات، و ها گروه دارد قبـول شـيعه فقـه و قـرآن اسـلام، را نگرشي چنين آيا

دينــي هــاي آمــوزه در آشــكاري انحــراف و بــدعت را آن يــا »داند؟ مي


:شيرازي مكارم العظمي االله آيت است اسلام برضد اعتقادي نچني روزنامـه اسـتفتاي به پاسخ در شيرازي مكارم ناصر االله آيت :اند فرموده صريح پاسخي در جوان

شـيطان باشد، داشته را اعتقادي چنين كسي اگر شك بدون « ».است اسلام ضد بر و است اي كننده اغوا

:همداني العظمي نوري االله آيت است لازم اسلام به مندان لاقهع بر افكاري چنين با مبارزه

ايـن اسـتفتا بـه پاسـخ در نيز همداني نوري العظمي االله آيت : اند فرموده

دارنـد اسـلام معـارف و ها آموزه با آشنايي مختصر كه كساني« از پـس آفـرين قـدرت و بخش عزت هاي آموزه اين كه دانند مي بـه را نـان آ سازند مي منزه اخلاقي انحطاط از را ها انسان كه اين شـأن در مجيـد قـرآن كه رسانند مي مادي و معنوي كمال اوج

يحل و «: است فرموده) ص(محمد حضرت اسلام بزرگوار پيغمبر بـه كـه افـرادي بنابراين ».الخبائث عليهم يحرم و الطيبات لهم

اسـفل به ها انسان كشاندن جز كه موضوعاتي شناختن رسميت نـسبت اسـلام بـه را ندارند اي نتيجه بدبختي و نكبت سافلين

لازم اسـلام بـه منـدان علاقه بر و مغرض يا جاهلند يا دهند مي ».كنند مبارزه افكار قبيل اين با است

»هيئت سبز« ، »دين سبز« آذر با اهانـت 16كه در روز »سبز دين« داران داعيه اكنون و

به ساحت بنيانگذار جمهوري اسلامي و مقام معظم رهبري، را در محيط دانـشگاه ناجوانمردانـه ) رض(مام راحل تصوير ا

ريـزي برنامـه »عاشـورا « بـراي به آتش جهل خود سوزاندند، بـه اهانـت فاطميـه هـاي سـوت و كـف كنار در تا كنند مي

. كننـد ثبت خود كارنامه در هم را سيدالشهداء سياه پرچم .حوزه براي است خطري زنگ البته همه اين و

80

اند تا در ايام محرم بـا ان خود خواسته آنان از معدود هوادار ضـمن تـرميم سـازماندهي از دسـت »هيئات سبز «برپايي

رفته خود، به اقدامات ساختار شكنانه خويش رنگ و لعـاب ديني بدهند تا مشروعيت و مقبوليت از دست رفته خود در

ي ي اكثرا ديني جامعه را به نحوي بازيابند و در سـايه بدنههـاي اجتمـاعي جديـدي را تـشكيل ه شـبك »هيئات سـبز «

هـاي دهند، كه برخورد نظام با آنان مستلزم پرداخت هزينه .بسيار سنگيني باشد

خـوار در روز گـران روزه به متني كه پس از ناكامي آشوب »مـوج سـبز «قدس در سايت ضد انقلابـي و هنجـار شـكن

:انتشار يافت توجه كنيد بـه نيـاز شـايد يشسـبزاند مـردم قـدس، روز با مقايسه در«

محرم در "سبز هاي هيأت" تشكيل براي تري گسترده تداركات در كـه (صفر و محرم عزاداري ايام. باشند داشته رو پيش صفر و

مـردم كـه اسـت زمـاني ،)شد خواهد پرداخته بيشتر آن به آينده و ظلـم برابـر در كـه كـربلا نهضت آوري ياد با ايران ستيز ظلم

مـردم سـبز مبـارزه در ديگر قدمي رپاشد،ب زمان آن ناراستي را مـيهن دامـان كـه خـردي بـي و دروغ فاحش، ظلم با ايران

در بـالقوه عظـيم معنـوي نيروي اين و بردارند است فراگرفته حكومـت بكـار بـزرگ فـساد اصـلاح جهت در را شيعي تفكر ».گيرند

است كه ايـن روزهـا »هيئات سبز «اين بخشي از استراتژي .شود رد و بدل مينما ي منصوب به جريان سبز هادر سايت

به اين جهت روحانيون مبلغ در محرم امسال نقـش بـسيار در بـاره ) ع(مهمي در بصيرت بخشي به عزاداران حـسيني

رود انتظـار مـي . اين نفاق و فتنه و معرفي راه صحيح دارند مبلغين محترم با آشنايي بيشتر بـا مباحـث جنـگ نـرم و

بـراي نظـام و ي به بيان خطرات اين جريان جريانات انحراف .در قالب مباحث عاشورايي بپردازنداسلام


ي منبر نماد قدرت نرم شيعه رسانه بشر زندگي مدرن دوران به مربوط اي پديده را رسانه برخيــر مبتنــي رســانه از تعريفــشان و داننــد مــي و آوري فــن ب

رسـانه را »منبـر «ديدگاهي چنين رو اين از. است تكنولوژي . داند نمي بـراي وسـيعي تعريـف كـه دارد وجـود ديدگاهي مقابل در

و ايمـاء نوشـتار، گفتـار، « آن اسـاس بـر و است قائل رسانه هـاي رسـانه زمـره در توان مي را ...... و اي چهره بيان اشاره،

.»گنجاند ارتباطي هـاي رسانه ظهور از قبل دوران در است معتقد دوم ديدگاه وجـود هايي رسانه الكترونيكي و چاپي دابيرت نظير همگاني ارتبـاطي هـاي رسانه كه را كاركردهايي همان كه .اند داشته -ارشـادي و تبليغ سرگرمي، آموزشي، خبري، - دارند نوين

هـاي رسانه اين هم هنوز البته. اند بوده دارا ديگري شكل به و هـستند قـدرت داراي توسـعه به رو كشورهاي در سنتي

در هـا آن از آميزي موفقيت طرز به ايران سلاميا جمهوري برده بهره اجتماعي بسيج در ويژه به ملي، توسعه هاي پروژه هـاي رسـانه جملـه از منبـر و مسجد دليل همين به .است و سياسـي تحـولات در كـه انـد بـوده ايـران در سنتي مهم

. اند كرده ايفا نقش ايران معاصر اجتماعيچنانچه . است »پيام« ارتباطي، رايندف در مهم عناصر از يكي

ي قوي عقلاني و توانايي در انتقـال از پشتوانه »حامل پيام «قـدرت «پيام برخوردار باشد، براي القاء پيام خود بـه نـوعي

ي آن افـزايش حـوزه دست خواهد يافت، كـه نتيجـه »نرم .تاثير گذاري است

در هك ـ هـايي رسـانه از يكـي عنوان به منبر از همين رو در اهميـت از پيام است، غنا و قوت فعال اسلامي تبليغ زمينه . است برخوردار اي ويژه

82

هاي ممتاز مـذهب شـيعه دارا بـودن مراكـز يكي از ويژگي در ... هـا و ها، حـسينيه مذهبي نظير مساجد، هيئات، تكيه

هاي خاص تبليغي همانند ماه مبارك رمـضان كنار فرصت است كه از سوي آحاد جامعه و محرم الحرام در طول سال

ها فضاي مناسبي را اين فرصت .گيرد مورد استقبال قرار مي بـا »ارتباطـات دينـي «براي روحانيت شيعه جهت برقـراري

.كند ي وسيعي از جامعه ايجاد مي گسترهجا كه اين ارتباطات پيرامون يك نظام فكـري بـسيار از آن

گيـرد، مـي عقلاني در كنار روابط عـاطفي و ايمـاني شـكل موجب دستيابي نهاد روحانيت به ضريب نفوذ بسيار بالايي

»قـدرت نـرم «شود، كه امـروزه از آن بـه در متن جامعه مي .گردد تعبير مي

خميني امام نهضت در رساني پيام ي شبكه

انتقـال جهت ي منبر رسانه كاربرد ايران، اسلامي انقلاب در اهميـت مذهبي هاي هگرو به آن رهبران از نهضت هاي پيام فـراهم اي زمينـه انقـلاب، مذهبي ماهيت. كرد پيدا اي ويژه و گيـرد قرار مبارز عناصر اختيار در ديني نهادهاي كه آورد

اهـداف بـراي آنهـا بـه وابـسته هـاي مؤلفـه و نهادها آن از بـه و هـا حكومـت از اسـتقلال . جوينـد سود خود مبارزاتي فعاليت، ها قرن طي نهادها اين مالي خودبسندگي خصوص

حكـومتي نهادهـاي مـوازات بـه بتواننـد كه بود شده باعث عنـوان بـه كشور بحراني شرايط در بعضا و كنند پيدا رشد . نمايند نقش ايفاي مردم پناهگاه و ملجاء ايـران، معاصـر هـاي جنـبش در روحانيـت و مرجعيت نهاد همبـارز ي عرصـه وارد مردمي اعتراضات از حمايت در غالبا و مـذهبي مجـالس ديني، مدارس مساجد، طريق از و شده بـا مخالفـت و اعتراض تشديد جهت عمومي فراخوان به....


از استفاده. نمودند اقدام خارجي استعمار و داخلي استبداد و سـاز تـرين مهـم از سـنتي ي رسـانه يـك عنوان به منبر

.بود فراخوان اين كارهاي فعاليت ي دامنه اما است؛ تشريع تبليغ اصولا منبر كاركرد

و فرهنگـي ، سياسـي اجتماعي، هاي حوزه تمام معمولا آن بـه مبـتلا معـضلات فراخور به و گيرد مي بر در نيز را غيره

قـرار منبـر بيـان و طـرح دسـتور در نيز مسائل آن جامعه، مكـاني و زمـاني مقتضيات به بنا عمل اين البته. گرفت مي

هـاي نگـرش . شـود مطـرح خـاص اي گونـه به است ممكن دسـتگاه موضـع شريعت، با معضل آن ارتباط ميزان واعظ، خـصوص اين در قبيل اين از مواردي و آن قبال در امنيتيطـلاب و از طيفـي رويكـرد، ايـن اسـاس بـر . داشـت تأثير

امـام نهـضت زمـاني مقطـع در هـاي علميـه فضلاي حوزه بـر صـدد در 1357 بهمـن تا 1341 سال از )رض(خميني را حاكم نظام مشروعيت منبر، ي رسانه از استفاده با آمدند

بـه را جامعـه عمـومي افكـار توانستند و بكشانند چالش به . كنند جلب نهضت سوي

روند همراهي نهاد مرجعيـت و روحانيـت پـس از پيـروزي شكوهمند انقلاب اسلامي نيز تا كنون چه در بعـد طراحـي

تبليـغ و دفـاع از تئوري حكومت اسلامي و چه در زمينـه .نظام جمهوري اسلامي همواره ادامه داشته است

ــصير در عرصــه هــاي مختلــف حــضور روحانيــت آگــاه و بمديريت، تبليغ، تحقيـق و نيـز حـضور در دفـاع مقـدس و

.تقديم صدها شهيد گواه بر اين مدعاستايـن بـاره »روحانيـت منـشور «در پيـام ) رض(امام خمينـي

:فرمايند مي رسـاله كـه روحانيـت جاويـد هميشه سازان حماسه بر سلام«

و انـد نوشته خون مركب و شهادت دم به را خود عمليه و علميه گـوهر حياتـشان شـمع از ناس خطابه و وعظ و هدايت منبر بر

84

روحانيت و حوزه شهداى بر آفرين و افتخار. اند ساخته شبچراغ را مدرسـه و بحـث و درس تعلقـات رشـته نبرد هنگامه در كه

و برگرفتنـد علـم حقيقت پاى از را دنيا تمنيات عقال و بريدند ملكوتيـان مجمـع در و رفتنـد عرشيان ميهمانى به سبكبالان

» ..اند سروده حضور شعر

روحانيت در انقلاب و مرجعيت بديل نهاد نقش بيروحانيت در ايجـاد و تـداوم و مرجعيت بديل نهاد نقش بي

قدر عميق ن بر افكار عمومي آن انقلاب اسلامي و تاثير ايشا بوده است كه بارهـا دشـمنان اسـلام و انقـلاب را وادار بـه

چـه را كـه در طـول سـال اعتراف كرده است كه تمامي آن انـد بـا فـرا جهت تاثير گذاري بر افكار عمـومي انجـام داده .بينند رسيدن ماه رمضان يا محرم، از دست رفته مي

هـاي مختلـف يـق بـا لايـه دين آگاهي، بصيرت، ارتباط عم ــه و ــشكلات جامع ــسائل وم ــه م ــناخت ب ــاعي و ش اجتم

دارد تـا در هاي مختلف نظام، عالمـان خبيـر را وامـي بخشزمان لازم همچون باغباني دلـسوز بـه هـرس بـاغ انقـلاب

از همين روست كـه . همت گمارند و به رفع عيوب بپردازند نخـستين اي در رهبر حكيم انقلاب اسلامي آيت االله خامنه

ديدار دولت دهم با ايشان با اشاره بـه لـزوم قدرشناسـي و استقبال دولتمـردان از نـصايح خيرخواهانـه علمـاي ديـن

: فرمودند گـاهى . بـشماريد مغتنم بدانيد، قدر را دينى علماى نصيحت «

كننـد، مـي نـصايحى حتـى، مراجع دين، بزرگان دين، علماى بـشمريد؛ مغتـنم را اين ند؛كن مي هائى توصيه مسائلى ى درباره دانـيم، مـي مـا . بكنيـد مندى علاقه و محبت بر حمل را ها اين

بـر كسانى كنار گوشه حالا - هستند كه علمائى بزرگان آقايان، در امروز و - نيست ما ى محاسبه مورد او باشند، معنا اين خلاف در و بـزرگ ى علميـه هـاى حـوزه مراكـز در مختلـف، مناطق

اسلامى جمهورى نظام طرفدار همه ها اين هستند، ها شهرستان


جمهورى نظام كه بينند مى. اند اسلامى جمهورى نظام قدردان و و كـرده كـار اسـلامى اهداف پيشرفت جهت در چقدر اسلامى

بينند، مى هم را شما هاى تلاش كند، مي تلاش و كند مي كار دارد. كننـد مي مشاهده دارند هم را شماها اتخدم و شما هاى كمك روى از اسـت، مندى علاقه روى از كنند، مي اى توصيه وقت يك

همچنـين . دانـست قـدر بايـد خيلـى را ها اين است؛ دلسوزى داشـته ايـراد است ممكن. ..جور همين هم ها دانشگاه نخبگان ما ظرن به اعتراض آن است ممكن. باشند داشته اعتراض باشند، خواند، مي كه را اى نامه گاهى انسان حتى يعنى. نباشد هم وارد مثلا از اطلاعى بى اثر بر نيست؛ وارد اشكالش اين نه، كه بيند مى

داشـت، اطـلاع اگر كه است كرده را اعتراض اين موضوع فلان انـسان ها حرف خلال در هم جا يك اما. كرد نمي را اعتراض اين هـست، خـوبى حـرف يك روشنى، ى نكته يك نه، كه بيند مى

را، نخبـه انـسان ايـن فعـال ذهن اين. كند مي استفاده انسان او تـذكر از او، انتقاد از وقتى شما. دارد نگه خودش براى انسان

يـك عنـوان بـه را او فكـر و او ذهن واقع در كردى، استقبال كـه كنـد مي ساساح او. دارى مي نگه خودتان براى اى پشتوانه

كـه است راهى همان اين. باشد شما براى فكرى كمك تواند مي ».كنيد باز نخبگان و خودتان بين گفتيم هميشه ما

)18/6/88 دولت هيئت اعضاى ديدار در بيانات(

روحانيان فرماندهان جنگ نرماكنون با فرا رسيدن ايام محرم فرصت مغتنمـي در اختيـار

اصلي در دفاع از اسلام و مبـاني آن روحانيت، اين مدافعان رويـارويي بـا »فرمانـدهي «فراهم آمده است تـا ديگـر بـار

بر عهده »جنگ نرم «دشمنان اسلام و انقلاب اسلامي را در ، افكـار عمـومي را »عاشـورا «گيرند و با اتكا به قدرت نـرم

. هدايت نمايند»تهديدات نرم«براي مقابله از انتخابـات نظـام مقـدس از آن جا كـه در حـوادث پـس

رغم اقتدار آن، علي جمهوري اسلامي ايران و رهبري فرزانه هـاي بيگانـه و برخـي و صلابت شكوهمند، از سوي رسـانه

86

مغرضين و غافلين مورد ظلـم واقـع شـده اسـت؛ جـا دارد مبلغان گرانقدر در كنار فضائل سيد و سالارشهيدان حسين

فه قيام كـربلا و وظـائف به تبيين مباني و فلس ) ع(ابن علي .امت در برابر رهبري جامعه اسلامي بپردازند

هـاي عاشـورا و هـا و عبـرت به طور قطع بازگو كردن درس تبيين وظائف خواص و عوام از سوي فرماندهان جنگ نرم، در كنار تاكيد بر نقش بازدارنده امـر بـه معـروف و نهـي از

ح بصيرت تواند بر سط منكر در جلوگيري ريزش خواص مي .عمومي مردم انقلابي كشورمان بيفزايد

هـا يادمان باشد كه اسـلام بـا قـدرت نـرم و رسـوخ در دل .پيشروي كرد

سـال بـا 20بـيش از ) ره(يادمان باشـد كـه امـام خمينـي روشنگري و افشاي جريانات ظالم و وابسته بـه بيگانگـان از يك سو، و بيان انديـشه و فرهنـگ حـسيني و بيدارسـازي

ــرت ــا فط ــلام ب ــك ك ــان، ودر ي ــوذ در دل آن ــردم و نف م توانست بر قدرت سخت مستبدين فائق آمـده »نرم قدرت«

.انقلاب اسلامي را شكل داده و به پيروزي برسانديادمان باشد كه آن پير سفر كرده ما را به وحـدت كلمـه و فداكاري براي حفظ انقلاب اسلامي وصيت كـرده اسـت، از

:اش را كه فرمود حكيمانهياد نبريم سخن ».ات استـي از اوجب واجبــام اسلامـظ نظـحف«

پافشاري بر همان صـراط مـستقيم اسلامي راه بقاء انقلاب اي تحت فرمان ناخـداي انقـلاب اسـلامي آيـت االله خامنـه

.است

»عمار«خواص و نخبگان، روشنگري كنند مثل تلاش براي حفظ نظـام اسـلامي و روشـنگري بـراي امروز وش كردن آتش فتنـه وظيفـه همـه نخبگـان حـوزه و خام

.دانشگاه به عنوان فرماندهان جنگ نرم است


در زمان وقوع فتنه بر عالمـان بـصير اسـت كـه از سـكوت چراكه سكوت را ،پرهيز كرده به تبيين جبهه حق بپردازند

.هم بايد در محضر الهي پاسخگو بود، چنانكه سخن را : خبرگان ملت با ايشان فرمودنداي در ديدار آيت االله خامنه

ى جملـه ايـن فتنه، فضاى در ها بعضى بكنيم؛ عرض هم را اين« »فيحلب رعـض لا و فيركب ظهر لا اللبون كابن ةـنتالف فى كن« معنـايش كنند مي خيال و فهمند مي بد را )1 حكمت البلاغه، نهج(

! كنـار بكـش شد، مشتبه اوضاع و شد فتنه وقتى كه است اين اين معنايش اين. »كنار بكش«: كه نيست اين جمله اين در صلاا

هـيچ از كند؛ استفاده تو از نتواند گر فتنه وجه هيچ به كه است نه بشود، سوار بتواند نه ؛»فيحلب ضرع لا و فيركب ظهر لا«. راه

)2/7/88(».بود بايد مراقب بدوشد؛ را تو بتواند

عمـار جنـاب كه داريم را عمار طرف آن از ما صفين جنگ در« طـرف آن لـشكر، طرف اين است؛ سخنرانى مشغول دائم ياسر

دو ديگـر؛ بود فتنه واقعا آنجا چون مختلف؛ هاى گروه با لشكر، بـود؛ عظيمـى ى فتنه گرفتند؛ قرار هم مقابل در مسلمان گروه اين بود؛ روشنگرى مشغول دائم عمار. بودند مشتبه اى عده يك مختلـف هـاى گـروه بـراى رفـت، مي طرف آن رفت، مي طرف

هست تاريخ در همه و شده ضبط ها اين كه - كرد مي سخنرانىه عبد اصحاب من نفر« كه اى عده آن هم طرف آن از - بـن اللـ

و حضرت خدمت آمدند كه دارد روايت در هستند، » ...مسعود كـه داشـتند هـم قبـول يعنـى - اميرالمـؤمنين يـا «: گفتند

صفين، واقعة (؛»القتال هذا فى شككنا قد انا - است نيناميرالمؤم قتـال اين در كه بفرست مرزها به را ما. كرديم شك ما) 115 ص

ضـرعى همـان خودش كشيدن، كنار اين خوب،! نباشيم داخل سـكوت گـاهى ! يركـب كه است ظهرى همان يحلب؛ كه است

. اسـت فتنه به كمك خودش نزدن، حرف كشيدن، كنار كردن، بـصيرت بايـستى همـه كنند؛ روشنگرى بايستى همه فتنه در

را شـما و را ما متعال خداى شاءالله ان اميدواريم. باشند داشته ».كند موفق كند؛ عامل داريم، نيت آنچه به گوئيم، مي آنچه به

)2/7/88 اعضاي مجلس خبرگان رهبردر ديدار (

88

دشـمن ببينيد؛ را كلان مسائل بايد كه هستيد اى فرمانده شما« بكنيـد؛ كـشف را دشمن هاى هدف بكنيد؛ شناسائى درست را

سـر ندانـد، او خـود كـه آنچنانى دشمن، هاى قرارگاه به احيانا طراحـى ايـن در و بكنيـد كلان طراحى او، اساس بر و بكشيد ايـن بـالا فرمانـدهان مختلف، هاى رتبه در. كنيد حركت كلان، .كنند مي ايفا را ها نقش

اسـتاد آن كنـد، ايفا را نقش اين بتواند كه استادى حالا وب،خ از توقع. است اسلامى جمهورى نظام ى آينده و حال ى شايسته منظـورم . كنيد توجيه را هايتان جوان. است اين محترم اساتيد

معرفـى برايشان را سياسى عمرو و زيد بنشينيد كه نيست اين و زيد از آوردن اسم. ستمني خيلى هم موافق من اصلا نه،. كنيد بـه . كنـد نمي مشكل حل به كمكى چيزها، اين ... و بكر و عمرو كـار نـشاط و كـار تـوان ها اين به. بدهيد تحليل قدرت ها اين

كـلاس فـضاى . بخشيدن اميد با دادن؛ اميد با جور؟ چه. بدهيد بـه اميـد كنيد؛ اميد فضاى را دانشگاه و درس محيط فضاى را،

يـك در نـسل يـك سر بر است ممكن كه بلائى ينبدتر. آينده .است يأس است، نااميدى بيايد، كشور

ايـن . نـدارد اى فايـده دارد؟ فايـده چـه ! آقا: گويند مي كه اين ى همـه مهلك سم - آينده از يأس - »ندارد اى فايده «ى روحيه حتـى چـه سياسى، و اجتماعى هاى فعاليت چه هاست؛ فعاليت كـه كـسانى ايـن . پژوهـشى هـاى فعاليت علمى، هاى فعاليت

هـاى دانـش و تجربـى علـوم هـاى زمينه در را بزرگ كشفيات بـه قطعا بودند، نتيجه از نااميد اگر ها اين دادند، انجام گوناگون

را انـسان كه است عظيمى نيروى آن اميد،. رسيدند نمي جا اين .برد مي پيش

از ش،ا آينده از انقلابش، از كشورش، زا كنند نااميد را ما جوان ــتش، ــشگاهش، از دول ى آينــده از اش، علمــى ى آينــده از دان

تـوي كـه اسـت كـارى ايـن . است مضر خيلى اين. اش شغلى مـن نظـر به. دارد وجود نظام مخالفين و ما دشمنان هاى برنامه محيط دانشجو، براى را محيط. است اين اساسى كارهاى از يكى

».دهيد قرار جلو به حركت محيط اميد، محيط نشاط،

)8/6/88 ها دانشگاه اساتيد ديدار در بيانات(

خرابكاري هاي پروژه در غربي هاي رسانه جديد نقش هاي رسانه آشوب و بلوا در خيابان هاي تهران، روزهاي طي

اسـتريت لوا و تـايمز نيويورك هاي روزنامه جمله از غربيــال ــارات «از ژورن ــد ابتك ــان جدي ــي معترض ــر »تهران نظي

خبـر »رنگـي هـاي اسپري از استفاده با انبوه ديوارنويسي« تهـران در اي پديـده چنين كه حالي بود در اين و دادند مي

.بود نشده مشاهده نهادهــاي كــه دارد آن از حكايــت هــا گــزارش برخــي امــا

آنهـا وظيفـه دند كه ش باندهايي شناسايي به موفق مسئولــه ــوه تهي ــر و اســپري انب ــردن اجي ــراد برخــي ك ــراي اف ب

در ديگــر اقــدامات برخــي انجــام و تهــران در ديوارنويــسي هـاي رسـانه تبليغـات همزمـاني . است بوده آذر،16 آستانه داخـل، در آن ميـداني عوامل شناسايي و باره اين در غربي عوامـل همـاهنگي كـه آورده بوجـود را تحليـل اين اكنون

نظــام عليــه هــايي پــروژه انجــام بــراي خــارجي و داخلــي نقـش مـشخص طـور به ميان دراين و دارد ادامه همچنان

هـاي خرابكـاري دادن نـشان مردمـي «غربـي هـاي رسانه .است »امنيتي و ممنوع

92

در انگلــيس امنيتــي و اطلاعــاتي اي، رســانه نقــش پس از انتخابات اغتشاشات

تهران مقيم خارجي سفراي عجم در كشورمان خارجه وزير پـــــرده ضـــــمن نقــش از برداشــتن

در انگلـــــــــيسپـس از اغتشاشات از انتقاد و انتخابات سـطح سـه در انگلـيس : گفـت فرانسوي، مقامات اظهارات

انتخابـات پـيش هـا مـدت از امنيتـي و اطلاعاتي اي، رسانه كـه خطـي نخستين: افزود وي. بود داده قرار هدف را ايران داخـل در آن القاي و انتخابات تحريم گرفتند پيش در آنها

خارجـه امـور وزيـر . نكنـد مـشاركت كـسي تـا بـود ايران بايـد ديگـر : گفـت انگليسي مسئولان به خطاب كشورمان،

بـراي مگر تابد نمي خورشيد كه كنيد فراموش را جمله اين .انگليس امپراتوري براي مگر كند نمي غروب و امپراتوري دربـاره فرانـسه مقامـات اظهارات از تقادان با متكي منوچهر هـاي كوتوله: داشت اظهار ايران، جمهوري رياست انتخابات. انـد گذاشـته حراج به را كشور اين رنسانس فرانسه سياسي

از پـس كـه اغتشاشاتي برخي و اخير وقايع به اشاره با وي سـفراي از اسـت آمـده وجود به جمهوري رياست انتخابات بـه ايـران اوضـاع از درسـتي هـاي يـل تحل خواست خارجي

.كنند مخابره خود كشورهاي

93 اخبار/جنگ نرم

هـاي غائلـه در انگليس اطلاعات رسمي مامور ردپاي خياباني بـه كـشور از خـارج و داخل محافل در كه سازگارا محسن جريـان در شـده، شـناخته نبـوي .ب پـرورده دست عنوان

ــه ــي غائلــ ــا و آفرينــ هــ هـاي تهـران، نقـش آشوب

ــرده پــشت كــارگردان را پ سفارت چون مراكزي براي

در آشــوبگران و انگلــيس انقـلاب گـام بـه گـام هـاي برنامـه تهيه و هماهنگي جهت

. است داشته عهده بر مخملي انـدازي راه و CIA بـا علنـي همكـاري از پس كه سازگارا سـازمان هاي هدف رسانيدن انجام به براي اينترنتي سايت

به رسما سو اين به پيش دوسال از متحده ايالات اطلاعاتي شـده كـار بـه مشغول انگليس امنيت سازمان مامور عنوان هـاي گروه برخي به آن ارسال و العمل دستور تهيه با است

ارتبـاط مـسئوليت ، انتخابـات از پس هاي ب آشو در دخيل دوش بـر را انگلـيس دولـت بـا آفرينـان اغتشاش مستقيم اظهـارات در انگلـيس دولـت كـه است درحالي اين. داشت اروپـا، اتحاديـه سـران گيري موضع نيز و خود خارجه وزير مخملي انقلاب ايجاد از حمايت و پشتيباني اتهام ار را خود . است دانسته مبرا ايران در

بـه وابـسته، روشـنفكران هـاي ژست از دور به كه سازگارا هـاي سـازمان در خـود اشـتغال بـه علني و شفاف صورت

تعـدادي بـا كه هايي تماس در است رفمعت غربي اطلاعاتي جزئيـات با راهكارهايي كرده برقرار خود قديمي دوستان از

چـون مـواردي كه بود كرده ارسال آنها براي را گام به گام .است قبيل اين از شبانه هاي "اكبر االله"

94

و نظـر مـورد هـدف بـه ابتدا خود ارسالي مانيفست در وي اغتــشاشگران مــتمقاو و يكپــارچگي تقويــت روش ســپس

فرسـايش چگـونگي براي ي پيشنهاد هاي تاكتيك همچنين ايـن ضـد هـاي تاكتيـك آنگـاه و پرداخته انقلاب نيروهاي داده قرار بررسي مورد را اسلامي جمهوري طرف از جنبش

.بود طلبـان اصلاح شعارهاي به مردم رغبتي بي به توجه با وي تاكتيـك آنـان مـذهب از دور به هاي برنامه از نارضايتي و

هـر ها بام پشت روي مردم تمام گفتن اكبر االله چون هايي شـعارهاي و دعاهـا خوانـدن و 10:30 تا 10 ساعت از شب كرده سفارش را مراسمي هر در و ممكن جاي هر در واحد .بود

طريــق از اعتراضــي جنــبش بــراي امــن حاشــيه افــزايش وارهـا، دي روي نويـسي شعار مثل تر هزينه كم هاي اعتراض سـرودها مثـل ديگر همگاني هاي سمبل و رنگ از استفاده

قـواي انتقـال و ارتبـاط خطوط كردن مختل و ها علامت يا تظـاهرات - ترافيـك كـردن مختـل : مثل انقلابي نهادهاي نقـل و حمـل بـراي مانع ايجاد و متفاوت نقاط در همزمان سـازمان اسـبق يـار هـاي وصيت ديگر از انقلابي نيروهاي

.بود كشور خود در داخل دوستان به انقلاب هدينمجا كـم بـراي انگليس امنيت سازمان رسمي مامور چنين، هم بـسيج و سپاه چون هايي سازمان با مردم ارتباط كردن اثر

از حكـومتي نهادهـاي بـا روانـي جنگ برقراري به توصيه دادن و پلـيس و بـسيج و سپاه از هايي بخش جذب طريق پيشبرد براي زنان از استفاده نيز و كرده ارتش نفع به شعار

شـهيد فعالين دختران و مادران و زنان خصوص به جنبش كـرده سـفارش بيـشتر گـذاري تاثير براي را زنداني و شده .بود


:آمريكا بروكينگز استراتژيك مطالعات مركز و ايـران در آمريكـا حضور براي راهي هنر و فرهنگ اسلام جهان

اخيـر سـفر بـه اشـاره بـا گزارشي در " زبروكينگ" موسسه ايـران سـينماي خانـه به پيكچرز موشن آكادمي از هيئتي

در حـضور بـراي ] آمريكـا [مناسب روش را سفرها نوع اين .دانست ايران

هـاي روش بررسـي بـه گزارشـي در " بروكينگـز " موسسه اسـلامي كـشورهاي بـا غـرب عمـومي ديپلماسي گسترش فرهنگـي هيـات و شخـصيت دچن ـ سـفر در.است پرداخته از گـزارش ايـن كـه است اي نمونه ايران به آمريكا از هنري

ايـن مبنـاي . كنـد مـي يـاد خـوب تجربه يك عنوان به آن در اسـت، هنـري -فرهنگـي پيـشنهادات اساس بر گزارش و ارتباطـات افـزايش بـراي پيشنهاداتي گزارش اين انتهاي

ايـن مشروح. شود مي مطرح اسلام جهان در نفوذ گسترش :است آمده ادامه در پيشنهادات

ايجـاد بـراي اجتماعي هاي شبكه مانند ابزاري از استفاده - هـاي فعاليـت محـور حـول فرهنگـي ميـان ثبات با جوامع

ــد فرهنگــي ــستيوال كنــسرت،: مانن ــيلم ف ــا و ف ــايي ي برپ .هنري هاي نمايشگاه

96

و كننـدگان شـركت توسـط مراسم از مختصر فيلمبرداري .عمومي اينترنتي هاي سايت در آن) آپلود (اريبارگذ

پيونـدهاي ايجـاد منظـور بـه عمومي هاي شبكه از استفاده .جوانان بويژه كنندگان شركت بين مدت بلند كـشورهاي در جوانان و آمريكا در جوانان بين ارتباط ايجاد

.اسلاميــام ــشي انج ــن آزماي ــده اي ــراي اي ــتفاده ب ــراي آن از اس ب .باشد موثر تواند مي نيز رديگ هاي فعاليت بـه راك كنـسرت برگزاري: مانند برجسته برنامه يك ايجاد

.شرقي و غربي هنرمندان توسط مشترك صورت بـار يك شود اجرا نوبت دو در كنسرت اين امكان صورت در ايـن . آمريكـا در ديگـر بـار و اسلامي كشورهاي از يكي در

ديگر هايكشور در هم گردشي صورت به تواند مي كنسرت .شود اجرا نيز

ذكـر هـاي روش بـه توجـه با عمومي هاي شبكه در فعاليت امكـان و دهد افزايش را ها كنسرت اين تاثير تواند مي شده

.كند فراهم را آن توسعه سـابقه بـا فـردي مـديريت با طرفه دو ارتباط يك ايجاد -

فعاليـت توسـعه بـراي اسـلامي كـشورهاي در سـازي فيلم .اسلام دنياي در يكاييآمر هاي شركت

بتواننـد آمريكايي هاي شركت كه شد خواهد باعث كار اينــه ــه ب ــت و فيلمنام ــاي موقعي ــرداري ه ــين و فيلمب همچن مختلـف كـشورهاي در مـسلمان هـاي نويـسنده هـاي ايده

در موجــود هــاي قابليــت از و كننــد پيــدا دســت اســلامي .كنند پيدا اطلاع اسلامي كشورهاي

ــن ــاط اي ــهج دو ارتب ــلاوه انب ــر ع ــه ب ــان اينك در كارگردان قرار ارتباط در آمريكايي فيلمسازان با را اسلامي كشورهاي

تـا دهـد مـي را امكان اين نيز آمريكايي كاربران به دهد مي


در موجـود استعدادهاي از اطلاعات آوردن بدست بر علاوه .كنند استفاده نيز كشورها اين

ــت ــاط از حماي ــد و ارتب ــركت پيون ــاي ش ــه ه ــاز برنام و س سـازان برنامـه بـراي فـضايي ايجاد براي رسانه متخصصين

فـضاي كـه اسـلام دنيـاي و آمريكا در شبكه تحت مستقل ايـن . باشد تبليغات براي ساختار يك شامل بايد شده ايجاد هـا برنامـه اينكـه يـا . باشد كانال يك قالب در تواند مي فضا

.كند ايجاد سريالي توليـدات ساير و جديد و قديمي تونم انتشار و بازخواني -

اي چهـره كـه عربـي زبان به موسيقي و فيلم مانند خلاقانه .دهد مي نشان اسلام از ديگر مـصر ماننـد اسـلامي كـشورهاي از يكي در بايد پروژه اين

.شود مستقر مـستقل فـيلم 5 شـركت بـا فـيلم فـستيوال يـك ايجاد -

ــايي ــيلم 5 و آمريك ــاي از ف ــلام دني ــه اس ــه ك ــراه ب هم اسـلامي كشورهاي و آمريكا به نمايش براي كارگردانانشان

اكـران در فرانـسه طـرح بـه شـبيه چيـزي . كننـد مي سفر در اسلام دنياي درباره بار نخستين براي فرانسوي هاي فيلم

.آمريكا هاي دانشكده حالـت در سـپس و آمريكا توسط ابتدا طرح اين هاي هزينه .شد خواهد تامين مسلمان و عرب هاي گروه توسط آل ايده

. ايران در حضور براي فرهنگ و هنر استفاده - Academy (پيكچرز موشن آكادمي از هيئتي اخير سفر

of Motion Pictures (توانـد مي ايران سينماي خانه به .باشد طرح اين براي مدخلي

صـورت ادبيـات و موسيقي طريق از تواند مي ها تلاش ساير بيشتر كه طوري به دارد طرفدار بسيار اناير در شعر. گيرد

.كنند مي استفاده آن از ايران در هاي وبلاگ

98

هريتيج تحقيقاتي مؤسسه گزارش ايـران در هـا آشـوب به اجتماعي هاي شبكه چگونه دادند؟ شكل قلـم به گزارشي هريتيج تحقيقاتي مؤسسه اينترنتي پايگاه وهـشگر پژ) James jay carafano (كارافـانو .جي.جيمز هـريتيج تحقيقـاتي موسـسه ملـي امنيـت مطالعـات ارشد تـا امريكا ارتش در خدمت سابقه سال 25 داراي كه امريكا نقـش بـه كـه كـرد منتـشر اسـت، دومـي سرهنگ درجه انتخابـات از پس حوادث در اينترنتي و اجتماعي هاي شبكه .دارد اختصاص ايران "توييتر ينيآفر آشوب" عنوان با كه پژوهش اين ابتداي در

خاورميانه كارشناس فيليپس، جيم از نقل به شود، مي آغاز همـه يـك ايـران انتخابـات «: است شده ادعا هريتيج بنياد احمـدي مـشكلات در غرق جمهوري رياست درباره پرسي انـزواي اقتـصادي، نارضايتي كه جمهوري رياست بود؛ نژاد دنبـال هب را فردي آزادي زمينه در محدوديت و المللي بين

».بود آورده نظـام نسبت منفي دار جهت نگاه با كه گزارش اين ادامه در

منتـشر انتخابـات از پـس بحران مهار در اسلامي جمهوري پيــروز را خــود نــژاد احمــدي«: اســت شــده افــزوده شــده،

از بعـد روز چنـد بزرگـي تظـاهرات و كـرد اعلام انتخابات درگيـر امنيـت نمـامورا بـا مـردم و افتـاد راه به اتنخابات

».شدند هوريـجم عليه آن گيري جهت از فارغ پژوهش اين مطالعه اينترنتـي يافتـه سـازمان هـاي شـبكه دهنده نشان اسلامي،

كـشورها در تـوييتري به موسوم هاي آشوب ايجاد منظور به طريـق از دخالـت بـه اعتـراف قالـب در آن انتـشار و است

.است اينترنت شبكه در سازماندهي


:كند مي ادعا ادامه در ژوهشپ اين :كند مهار را عمومي رساني اطلاع جريان تا كوشيد دولتــاد ــتلال ايج ــبكه در اخ ــن ش ــاي تلف ــراه، ه ــت، هم اينترن اي ماهواره هاي شبكه

ابـزاراي بـه مـردم دولـت، كننـده محدود اقدامات برابر در رســاني خــدمات از و آوردنــد روي اجتمــاعي هــاي شــبكه .بردند بهره هاابزار اين گسترده

استفاده زمينه 4 در حداقل 2وب هاي آوري فن اين از مردم :كردند

خياباني خبرنگاري خارج مقيم هاي ايراني كردن بسيج

سياسي فعالان سازماندهي اطلاعاتي جنگ اندازي راه

اجتماعي هاي شبكه آميـز اعتـراض هـاي فعاليت: توانند مي اجتماعي هاي شبكه

نقـش رويـدادها رونـد رساني اطلاع رد و كرده سازماندهي .كنند آفريني

ويكيپــديا، اســپيس، مــاي تــوييتر، بــوك، فــيس ميــل،.اي .شوند مي ناميده web٢ مجموع در يوتيوب در و گو و گفت تالارهاي در كه كاربراني): trolls (ها ترول تـوهين نـامربوط، هاي پيام جدي، موضوعات در بحث ميان .كنند مي ارسال ميزآ تحريك و زا تشنج آميز،

كننـدگان حملـه هكرها،): vandals (اينترنتي اخلالگران .اينترنتي خرابكاران و ها سايت به

يـا يـك كه كاربراني): sock puppets (ها زاپاسي حساب مـوارد بـراي آن از كـه دارنـد زاپاسـي عبـور رمـز چندين

تقلب هويت، جعل كلاهبرداري، نظير نامشروع و غيرقانوني .كنند مي استفاده... و ها سايت گيري يرا در

100

ــد تــلاش هــا گــروه ايــن ــا كردن ــد، پراكنــي شــايعه ت كنن مبارزات ترتيب بدين و دهند گسترش را كاذب هاي گزارش .كنند تبديل كلامي مبارزات به را خياباني

خياباني خبرنگاري نظـرات شـدن جويـا يـا اخبـار تهيه به خياباني خبرنگاري

بـه و شود مي اطلاق اي غيرحرفه ارانخبرنگ سوي از مردم، :گيرد مي صورت شيوه دو و هـا فـيلم تـصاوير، هـا، گـزارش خيابـاني، خبرنگاران. اول

تـا فرستند مي مشهور خبري هاي سايت به را خود اطلاعات و نيـوز فـاكس . شـوند تدوين و ويرايش اي حرفه صورت به

شـما (ureport اسم به دارند هايي سايت وب اسپيس ماي )دهيد گزارش

كند مي بروز شهروندي خبرنگاري شكل در خبرنگاري. دوم وب در پديدآورنـدگان سـوي از خبـري مضامين آن در كه

.شوند مي ارائه) رسمي غير يا (شخصي هاي سايت 27 تـا 23 (ژوئـن 17 تـا 13 از mediaweek گزارش به

اداره ان.ان.سـي توسط كه (Ireport.vom سايت) خرداد ،)اسـت شده تكذيب مساله اين سايت بالاي در اام شود مي

در اسـت؛ كـرده دريافت ايراني شهروندان از گزارش 1600 .شدند عضو سايت اين در هم ديگر نفر هزار 3 مدت اين

افزايش و حكومت با مردم مخالفت موجب خياباني خبرنگار .شد ايران در اجتماعي نارضايتي به نژاد احمدي نيسخنرا از پس ساعتي خياباني خبرنگاري .شد آغاز انتخابات در پيروزي مناسبت اينترنتي نبرد ميدان

ــه ــين اتحادي ــي ب ــابرات الملل ــال در) ITU (مخ 2008 س دسترسـي اينترنـت بـه هـا ايراني درصد 31 تقريبا ميلادي

:دارند دارد قرار دوم رتبه در اسرائيل از پس ايران


سانـسور راناي ـ در اينترنتـي هـاي سـايت درصد 98 تقريبا شود مي

.دارند اعتماد ملي رسانه از تر بيش اينترنت به ها ايراني است بلاگ هزار 70 تا 20 بين فارسي هاي وبلاگ ميزان :بيروت از تايمز آنجلس لس وبلاگ كـه ترسـيدند مـي چـون بست، را بوك فيس ابتدا در ايران

يـا عـضوگيري بـراي سـايت ايـن از جاسوسي هاي سازمان مردمـي اعتراضـات سـازماندهي براي آن از ياسيس فعالان .كنند استفاده

تشويق را خود كاربران كه شد ايجاد teitspam توييتر، درــي ــرد م ــه ك ــلاب ك ــدارن انق ــايي را طرف ــپس و شناس س

.كند باطل را شان كاربري سـايت اين كه بود اي صفحه عنوان ايران، احتمالي ماموران نظر تبادل و بحث با تا استخو مي كاربران از كه كرد ايجاد

دولـت مـأمور افـرادي چـه كـه كننـد مـشخص يكديگر با را افـراد ايـن كـاربري سـرعت بـه سايت مديران تا هستند .كنند باطل اجتمـاعي هـاي شـبكه متعـدد، هـاي محـدوديت رغـم علي

شـوند نمي محدود خاصي هاي سايت وب به توئير همچون پيـدا دسترسـي هـا آن به فيلترينگ از استفاده با نتوان كه .كرد :فيلترينگ از عبور روش دو

كـاربران مثلا ميانجي؛ هاي سايت وب از استفاده اول روش ديگـري هاي سايت در اينترنتي خدمات از توانند مي توييتر

ديگـر آدرسـي از و كننـد اسـتفاده twitterfall چون هم .شوند توييتر وارد روش ايـن در. اسـت پروكـسي سـرور از استفاده دوم روش ايفـا را واسطه يك نقش كه ديگري كامپيوتر طريق از شما

102

دسترسـي لازم اطلاعـات بـه و كنيد مي مسيريابي كند، مي .كنيد مي پيدا اسـت اينترنـت كل بستن اينترنت، كنترل براي اساسي راه اخلال و آن بالاي بسيار هاي هزينه دليل به ايران دولت كه .نداد انجام را آن ولتيد و اقتصادي خدمات كليه در

خارج مقيم ايرانيان كردن بسيج پراكنده جهان در ايراني ميليون 5 تا 4 بين 2006 سال در

.بودندــاد ــت بنيـ ــاجرت سياسـ migration policy (مهـ

institute:( و اسـت نـاهمگون شـدت بـه مهـاجر هـاي ايراني جمعيت .است متعددي هاي تفاوت داراي ها آن هاي انگيزه اسـرائيل و سوئد آلمان، كانادا، آن از پس و اول رتبه امريكا .دارند قرار

.است داده جاي خود در را ايرانيان كانادا، برابر 3 امريكا وجـود كـاربر ميليون 4،11 ،2005 در ourkat اوركات در

فهرسـت در و بودند ايراني آنان از نفر هزار 340 كه داشت .داشتند قرار سوم رديف در ها ايراني كاربران

سياسي فعالان سازماندهي محـدود بسيار وب در شده منتشر اطلاعات كه آن دليل به

تـا خواسـتند كشور از خارج سياسي فعالان از ايرانيان بود، :برساند جهان گوش به را آنان صداي از عبـور افزارهاي نرم و فيلترشكن هاي وبلاگ ترتيب بدين

.فتگر قرار اينترنت روي بسياري فيلترينگ و شـد ابداع نيز ايراني معترضان براي ترجمه ابتكاري طرح ايجاد امكان توجه قابل سرعتي با ويكيپديا نظير هاي پايگاه

.كردند مي فراهم را آنها براي مسيريابي و تازه صفحات


برابـر در و بـود آور شـگفت ايران درباره اطلاعات گسترش از بـيش iran election protests تركيب وجوي جست

.آيد مي دست به نتيجه ميليون يك اطلاعاتي جنگ اندازي راه

سياسي، فعالان دهي سازمان و خبرنگاري تسهيل بر افزون جنـگ انـداختن راه بـه براي اي شبكه ابزارهاي از توان مي

:كرد استفاده نيز اطلاعاتي را اطلاعـات توان مي اطلاعات گسترش بر علاوه اينترنت، با

.كرد محدود را دانش به بيدستيا يا تحريف كذب اخبار نشر تا كاربران برخي كاربري بستن و شناسايي

از پراكنـي شـايعه بـا مبـارزه بـر افزون توخالي شعارهاي و بـراي اجتمـاعي ابزارهـاي از كـاربران ايـران، دولـت سوي

:كردند استفاده دولتي هاي سايت وب به سازماندهي بنـدان راه و كترافي ـ ايجـاد دهـي؛ سـرويس عدم حملات دسترسي در اخلال براي مجازي ايراني هاي پايگاه سرور يا افزار نرم در اخلال مخرب افزارهاي نرم توزيع ها پيام و ها درس

جغرافيايي موقعيت سـرعت پـر اينترنـت بـه دسترسـي از هنـوز ها ايراني اكثر

.هستند محروم يايجادفـضاي بـراي ايرانيـان ميا و ملي رسانه شديد كنترل

.اينترنت در تر خودماني نظيـر (بالاسـت هـا آن خـارج مقيم جمعيت كه كشورهايي شــاهد تواننــد مــي...) و فيليپــين تركيــه، مــصر، مــراكش، .باشند مشابه رفتارهاي

اينترنت طرفي بي

104

نيست، ناپذير آسيب كامل طور به اينترنت در گروهي هيچ ـ نفـع به ابزار اين امتياز كه است اين سوال اما ايـران تدول مخالفان؟ يا بود

ــالفري، جــان ــروس پ ــرت و اتلينــگ ب ــاريس راب ــه/ ف مقال :پست واشنگتن

تـوييتر يـا بـوك فيس هاي توانمندي استبدادي، جوامع در .است محدود بسيار .كند محدود را مجازي فضاي راحتي به تواند مي دولت سـوپاپ يـك نقـش توانـد مي اينترنت در صدا و سر آزادي

.كند ايفا رژيم براي را اطمينان منـافع جهـت در اينترنـت از تواننـد مي سركوبگر هاي رژيم .كنند استفاده شعارهايشان تبليغ و خود بـر توانـست و بـرد بهـره امتيازهـا اين همه از ايران دولت .آيد فائق بحران و نيست ناپذير تغيير و ثابت مجازي، فضاي در نبرد صحنه ها العمل عكس و ها عمل از اي مجموعه را فضا بايد هميشه .بدانيم وب شبكه بالاي پذيري انعطاف

هـر هكري حملات ايران، در باند پهناي محدوديت وجود با ايـران، اخبـار بـراي جهـاني افـزون روز تقاضاي و طرفدو

.آورد دوام خوبي به توانست اينترنت چرخـه از بخـشي ايران، در اينترنت اي واسطه هاي شركت

بـست، مـي كامـل طـور به را اينترنت ايران گرا و اقتصادند از باعـث توانـست مي حتي و بود ناپذير جبران آن خسارات

.شود عمومي هاي رسانه كنترل رفتن دست اسـت گيري شكل حال در اينترنت در بازدارندگي سياست

طـرف 2 هـر بـه وارده خـسارات بـودن اجتناب غيرقابل كه .است شونده حمله و كننده حمله


خطرهاي برابر در اينترنت پذيري انعطاف و امنيت نتضمي .است جهاني ضرورت يك انسناي فشارهاي و طبيعي مجازي فضاي كارآمد قوانين آينـد مـي همـه كتـاب در) clay shirky (شـركي كلـي

)here comes everybody (از اسـتفاده كارآمـد اصول :كند مي توصيف را اجتماعي هاي شبكه ابزارهاي معروف و شده شناخته كاملا بايد استفاده مورد ايه فناوري .ايراني كاربران براي توييتر بودن شده شناخته مثل/ باشند

در توافق اصل مثل/ باشد آسان بايد ها آوري فن از استفاده ويـرايش را ديگـري نوشـته توانـد مي كسي هر كه ويكيپديا

.كند .باشد داشته منافعي كاربر براي بايد ها آوري فن از استفاده

مديريت سوء بحران. 5 .است مهم بسيار اطلاعات اعتبار و دقت تضمين اطلاعـات يـا آميـز خيانـت اخبار كه داد نشان ايران وقايع

. كننـد پيـدا گـسترش حقـايق اندازه به توانند مي نادرست را بيـان آزادي توانـد مـي مخـالف و ناهمخوان اخبار حذف twitspam مثل/ دهد قرار خدشه مورد و اينترنتـي هاي شبكه بايد 2وب كارآمدي از اطمينان براي

.باشند آمده وجود به بحران از قبل مطمئن كاربراي واشنگتن ناكارآمدي

مـاجراي جـز نتوانـست خـود ظـاهر خلاف بر امريكا دولت .كند ايفا ايران بحران در مهمي نقش توييتر دليـل بـه را جهـان رهبـري فرصـت بحـران اين در امريكا

.داد دست از 2 وب حوزه در هايش برنامه ناكارآمدي بعدي هاي گام :باشيم آينده آماده بايد

لازم هـاي زيرسـاخت ايجـاد / راهبـردي ارتباطات بر تمركز 2 وب در فعاليت بهبود براي

106

اي برنامـه ايجـاد / مجـازي جامعـه نخبگان كارگروه تشكيل تربيـت و پژوهـشي هـاي فعاليـت بـراي ممنسج و هدفمند هـاي رشـته تاسـيس و بحـران مديريت براي خبر مديراني .اجتماعي هاي شبكه مورد در دانشگاهي گوناگون بـازار امكانـات بر تمركز/ دولتي و خصوصي بخش مشاركت

بـا مقابلـه و اينترنـت در پـذيري انعطـاف ايجـاد براي آزاد .آن ساز بحران هاي چلش نتيجه و نـوين يگراي ـ عمـل بـراي درآمـدي پـيش ايـران بحران

.است 21 قرن در فراگير سياسي تغييرات شـده روشـن مجـازي جهـان در فعاليت هاي چالش اكنون .است احتمـالا و هستند موبايل داراي جهان مردم از نيمي اكنون

.داشت خواهند موبايل جهان مردم همه دهه چند عرض در رشـد حـال در موبايـل بـر تمركـز بـا اجتماعي هاي شبكه

.هستند

! بگيرد نوبل بايد كرد عمل خوب ترتوئي توصـيه آمريكـا بـه صهيونيستي رژيم وزير نخست نتانياهو

بـراي اجتمـاعي هـاي سايت وب ديگر و "تويتر" از كه كرد اسـتفاده اسـلامي جمهوري نظام و ايران حكومت با مبارزه روابـط و دفـاع كميته با ديدار در خود سخنان در وي.كند

از مـانع ايـران " اينكـه ادعـاي بـا اسراييل كنيست خارجي اعـلام "شـود مي اينترنت به خود شهروندان آزاد دسترسي

ــرد ــتفاده«: ك ــت از اس ــايت و اينترن ــويتر س ــل دو ت عام حكومـت عليـه آن از تواند مي آمريكا كه است اي العاده فوق ».ببرد بهره ايران براي ها سايت وب اين نقش بر آمريكا دولت نيز اين از پيش .بود ورزيده تاكيد گران اغتشاش به كمك


در تــويتر نقــش نيــز مــانيتور ســاينس كريــستين روزنامــه و دانـسته نظيـر بـي را انتخابـات از پـس حوادث هماهنگي

فراتـر شـبكه يك نقش از سايت وب اين فعاليت: بود نوشته و داد قرار معترضان اختيار در را فراواني هاي فرصت و رفت .شوند هماهنگ نستندتوا مي راحتي به ها آن

عوامــل دســتگيري از پــس تلگــراف ديلــي روزنامــه البتــه قواعد تمام تويتر و بوك فيس هاي رسانه: نوشت اغتشاشات

ايجـاد در فعاليـت بـا را ديجيتال رسانه يك درباره مرسوم .شكستند شورش

و پراكنـي شـايعه در اي گسترده نقش كه مذكور شبكه دو كردند، ايفا خياباني هاي آشوب انجام چگونگي و زمان اعلام

و داشـتند قـرار آمريكا خارجه وزارت با تماس در مستقيما از يكـي هـا شـبكه ايـن كه كرد تصريح آمريكا خارجه وزير

.است بوده ايران اخير تشنجات در مداخله ابزارهاي جـايزه اعطـاي نيز خواسـتار بوش جرج ملي امنيت مشاور در نقـش ايفـاي طرخـا بـه تـوئيتر سـايت بـه نوبـل صلح

.شد تهران پس از انتخابات هاي ناآرامي كريـستين «روزنامـه در اي مقاله نگارش با »پفيفل مارك«

در هـا نـاآرامي اوج در«: گفـت باره دراين »مانيتور ساينس هـزار 220 از بـيش سـاعت هـر در متوسـط طـور به ايران

كـشور اين خارج يا داخل در ايراني كاربران سوي از مطلب ».گرفت مي قرار شبكه اين وير

ــاره وي ــش درب ــبكه نق ــوئيتر ش ــاس در ت ــايع انعك و وق بحران اوج زمان در توئيتر«: داشت اظهار ايران هاي ناآرامي

هـم شـبكه ايـن . كرد مي ايفا همزمان طور به را نقش چند نقـش در اينكـه هـم و گزارشـگري هـم كرد، مي سردبيري

موسـسان و شـبكه ينا كه روست اين از و بود كننده تهيه صـلح جـايزه دريافـت نـامزد تا دارند را شايستگي اين آن، .».باشند 2009 سال نوبل

108

طـي آشـوبگران مـديريت كـه است اينترنتي پايگاه توئيتر در آن امكانـات از اسـتفاده بـا هاي بعـد از انتخابـات هفته

ــال ــام «ارس ــاي پي ــوه ه ــه »انب ــازماندهي ب ــشاشات س اغت .پرداخت مي

بـه اسـت داشـته را كـاركرد همـين نيز بوك فيس سايت فعـال هـاي چهـره از يكـي ها گزارش برخي بنابر كه طوري مـشترك 19000 تنهايي به اخير انتخابات در طلب اصلاح

.است داشته بوك فيس در پـس اغتشاشات برخي بروز و انتخابات برگزاري با همزمان

بـه كـه كردنـد اعـلام تويتر اجتماعي سايت مديران آن، از قـصد خـود سـايت وب در تغييـرات برخي و تعميرات دليل

درخواسـت بـا كـه دارنـد را سـايت وب اين موقت تعطيلي تـلاش و ايـران اپوزيـسيون به كمك هدف با آمريكا دولت سايت وب اين تعمير و تعطيلي كشور، در نرم براندازي براي

.افتاد تعويق به

مصرف در انتظار اصلاحيالگو امـسال را بـه عنـوان ي چند رهبـر معظـم انقـلاب اسـلام هر اما بـا كمـي دند،ي نام » اصلاح الگوي مصرف يحركت به سو «

اصـلاح الگـوي مـصرف و تـصحيح افـت ي ميبررسي در خـواه . ساله مقام معظم رهبري است18گرايانه، دغدغه رفتاراسراف، با اشاره 1370له از روزهاي نخستين سال معظم يهشدارها

هـاي آغـاز شـد و در فرصـت يگـر ي اشـراف هي ـ روح جـاد يابه فرهنـگ قناعـت و شـيوه ينيگزي برجـا دي ـگوناگون به بـا تاك

اي كـه دامنگيـر مـسرفانه يهـا وهي ش ـ يصحيح مصرف به جا . كرددايجامعه شده بود ادامه پ

سال پيش در ماده واحـده قـانون برنامـه پـنج سـاله دوم 15 جمهـوري اسـلامي توسعه اقتـصادي و اجتمـاعي و فرهنگـي

براي الگوهاي مطلوب در زمينه مصرف 73ايران مصوب سال انرژي، غذا، دارو، پوشاك، حمل و نقل، مسكن، آب و غيـره و

با هاشاعه فرهنگ استفاده از توليدات داخلي و به منظور مبارز اسراف و تبذير و گسترش فرهنگ و ترويج كار و توليد و ساده

جامعـه اسـلامي، شـوراي عـالي زيستي متناسب بـا امكانـات . مصرف تشكيل شد

نفر از مقامات عالي كـشور 11 اين شورا عبارت بود از تركيب :به شرح زير

يسي ـ جمهور به عنوان ر يسي جمهور يا معاون اول ر يسي ر - .شورا

و دارايـي، فرهنـگ و ارشـاد ي بازرگاني، امور اقتصاد راي وز - سازمان برنامـه و يسياسلامي، صنايع و معادن، دادگستري، ر

سازمان صـدا و سـيما و دو نفـر از نماينـدگان يسيبودجه، ر . مجلس به انتخاب مجلس شوراي اسلامي

ي مذكور موظف بود نسبت به مـوارد زيـر پيـشنهادها شوراي :لازم را جهت تصويب نهايي به هيات وزيران تقديم كند

تلاش در جهت كاهش تقاضـا بـراي كالاهـاي وارداتـي و . 1 .جلوگيري از تبليغ اين قبيل كالاها

112

پيـشنهاد هي ـتعديل تقاضا و برنامه ريزي براي هدايت و ارا . 2 .طرح هاي لازم به مراجع ذي ربط

الگوهاي مصرف قابل قبول و مطابق با امكانات جامعه هيارا. 3 .اسلامي

نظارت مستمر بر حسن اجراي الگوهـاي مـصوب و اتخـاذ . 4 .آنهاتدابير لازم جهت اجراي

هاي تبليغي و ارشادي و آموزشي و انتشار آن از تهيه برنامه. 5 .هاي عمومي و كتب درسي رسانه

هـاي هاي اجرايـي و شـركت اين ماده واحده كليه دستگاه دردولتي از جمله صدا و سيما موظـف بودنـد تمهيـدات لازم را

. جهت اجراي مصوبات مذكور فراهم آورندقانون مذكور مي گـذرد و بـه نظـر سال از تصويب 18 اكنون يهـا دولـت ي رسد كه عملكـرد شـوراي مـذكور در دوره نمي

مختلف به عنوان مخاطب اصلي پيام مقام معظم رهبري نمره ني ـقابل قبولي داشته باشد، كه اگر داشـت پـس از گذشـت ا

همــه ســال ايــن گونــه مــورد خطــاب مقــام معظــم رهبــري . گرفتند يقرارنم

18 نيهاي اجرايي در ا از مديران دستگاه بسياري سوگمندانهسال جهت عكس آنچه كـه قانونگـذار مطمـح نظـر داشـته و

انـد، حركـت كـرده و مـسابقه رهبرانقلاب از آن برحذر داشته . مصرف برگزار كردند

هاست كه بنده درباره زنـدگى تـشريفاتى مكـرر تـذكر سال «بندى به ل پاي يك جنبه از لحاظ اص : اين دو جنبه دارد . دهم مى

تجملات و تشريفات است كه اين بد و دون شأن انسان والاست؛ شود كـه يعنى يك وقت انسان به يك چيز غير لازم پايبند مى

اسـت؛ تـضييع نهدون شأن انسان اسـت؛ بـه عـلاوه، مـسرفا اين . ها در آن هست ها، تضييع اموال و تضييع موجودي سرمايه

ف بد است؛ اصل تجمل همراه يك بعد قضيه است كه اصل اسرا با اسراف و همراه با زياده روى است و بد اسـت؛ لـيكن جنبـه دومى دارد كه اهميتش كمتر از جنبه اول نيست و آن انعكـاس

هـا از ايـن غفلـت بعـضي . اسـت تجمل شما در زندگى مـردم

113 درآمد / معيار مصرف

وقتى شما جلو چشم مردم، وضع اتاق و دفتر و محيط . كنند مىكنيد، اين يك درس عملـى چنانى مى را آن كار و محيط زندگى

حداقل اين را . گذارد بيند، بر او اثر مى است و هركسى اين را مى گرايى و عادت فضا را، فضاى تجملاتى و تجمل . بايد رعايت كرد

به تجمل قـرار نـدهيم؛ چـون امـروز اگـر ايـن روحيـه كردنفانه تا ميزان كه متأس -گرايى در جامعه ما رواج پيدا كند تجمل

بسيارى از مشكلات اقتصادى -زيادى هم رواج پيدا كرده است گرايى و تجمل. و اجتماعى و اخلاقى كشور اصلا حل نخواهد شد

و خطرهـاى زيـادى رهاگرى در زندگى، ضـر گرايش به اشرافي وقـت هيچ وقت عدالت اجتماعى تأمين نخواهد شد؛ هيچ : دارد

كه براى همه كشورها و -س و همدلى روحيه برادرى و الفت و ان -همه جوامع، به خصوص جامعه ما، مثل آب و هـوا لازم اسـت

اين همان تأثير حرف و اقدام و عملكرد من و . پيش نخواهد آمد )4/10/1387در ديدار كارگزاران نظام جمهورى اسلامى ايران (». استمشما در روحيه مرد

! غلط مصرفيالگو كـه ميابي ـ ي در م ـي امـسال را زمـان يذارگ و سبب نام تياهم

مطالعه، مقايسه و گري د يها را با كشور رانيميزان مصرف در ا .مي قرار دهيمورد بررس

نيبنزايران از نظر ارائـه » ماركت اوراكل « اساس گزارش، موسسه بر

بنزين ارزان سومين كشور و از نظر ميزان يارانه پرداختـي بـه يـان كـشورهاي جهـان اسـت و اين كالا نخستين كشور در م

در سـال انـه ي خاورم ني درصـد كـل مـصرف بنـز 36 از شيبمتوسط مصرف سوخت . است دهيگرد مصرف راني در ا 2007 ليتر در روز اسـت 11 بنزيني در كشورمان حدود روهايخود

نظير گري كه متوسط مصرف سوخت در كشورهاي د يدر حال ، در كانـادا 9/1سه ، در فران 5/3، در انگليس 5/2آلمان و ژاپن

. ليتر در روز است3/7 و در كشور آمريكا 5/6 برابـر 2 سال يك بار ميزان مصرف سـوخت در ايـران 10 هر درصـد 2شود اما اين نرخ رشد در مقياس جهاني يك تـا مي

114

50بيشتر نيست و ميزان سوخت مصرفي جهان در حدود هر سه بـا يعنـي ايـران در مقاي ـ . شـود برابـر مـي 2سال يك بـار

. كنـد برابر بيشتر سوخت مـصرف مـي 5 تا 4ميانگين جهاني درصد سوخت جهان در ايران و توسط تنهـا يـك 9 كنونا هم

ـ . شود درصد جمعيت جهان مصرف مي 38 از شيو هر ساله بدرصد از بودجه سالانه دولت ايران به يارانه بنـزين اختـصاص

راني ـ كـه در صـورت مـصرف اسـتاندارد، ا ييابـد در حـال مي . باشدني از صادر كنندگان بنزيكي تواند يم

يانرژ كـشور ني دوم راني پول، ا يالملل ني گزارش صندوق ب براساس

دلار اردي ـلي م 37 بـا رقـم ي انـرژ ارانهيجهان از نظر پرداخت مصرف سرانه انرژي در ايران به ازاي هر نفر بـيش از . باشد يم ميليـون 225 برابر مصرف سرانه كشوري مانند اندونزي بـا 5

ميليـون نفـر 300 برابر چين با يك ميليارد و 2نفر جمعيت، ميليـون 122 برابر كشور هند با يـك ميليـارد و 4جمعيت و

نفر جمعيت است كه با مقايسه شاخص شدت مصرف انـرژى در ايران بـا بـسيارى از كـشورهاى جهـان ، شـاهد وضـعيت

.ميناهنجار بهره بردارى انرژى هستختمان و مـسكن ايـران براسـاس آمـار و ارقـام بخش سـا در

منتشره، متوسط مصرف انرژي به ازاي هر مترمربـع در ايـران برابر متوسط مصرف در كشورهاي صنعتي اسـت كـه در 6/2

برابـر 4بعضي از شـهرهاي كـشورمان، ايـن رقـم بـه حـدود .رسد يم

گاز سابق شركت ملي پالايش و پخـش فـرآورده هـاي مديرعامل

راني ـا: خصوص ميزان مصرف گاز ايران گفتـه اسـت نفتي در بعد از كشورهاي امريكا و روسيه در رتبه سوم مصرف جهـان

!قرار دارد


ميليارد متر مكعـب 68 ميزان مصرف گاز طبيعي در ايران از 123 درصـد بـه 3/10 با متوسط رشد سالانه 2001در سال

رسـيده و پـيش بينـي 2008ميليارد متـر مكعـب در سـال 277 مــيلادي ميــزان مــصرف بــه 2012شــود در ســال يمــ

هـاي رونـد در سـال ني ـو با ادامه ا . ميليارد متر مكعب برسد به يك مصرف كننده بزرگ گاز طبيعي در جهـان رانيآينده ا

اسـت كـه دولـت در سـال ي در حـال ني ـا. خواهد شـد ليتبد گاز به مـشتركان بخـش ارانهي الي ر ارديليهزار م 134گذشته

.تصاص داده است اخيخانگ

و برقآب مصرف آب آشاميدني بر اساس اعلام بانك جهاني براي الگوي

يك نفر در سال، يك متر مكعب و براي بهداشـت در زنـدگي بر اين اسـاس، . متر مكعب در سال است100به ازاي هر نفر،

درصد بيـشتر از الگـوي جهـاني آب مـصرف 70در كشور ما ، ايـران نـوزدهمين كـشور از نظر مـصرف بـرق هـم ! شود مي هزار ميليارد 4 يارانه انهيودولت سال . برق در دنياست مصرفپر

هـا سرانه مصرف آب ايرانى . رديگ يتوماني براي برق در نظر م .است برابر سرانه مصرف جهان 5

نان مصرف نان در ايران به گفته معاون وزير بازرگاني حدود سرانهبت به كـشورهاي اروپـايي كيلوگرم در سال است كه نس 160

كيلوگرم در سال 70 كيلوگرم و در آلمان 56نظير فرانسه كه ـ. برابر است3 تا 2 از شياست ب ونيسي ـ كمسيو به اذعان رئ

بـه طـور ري پنج سال اخي نان طارانهيبرنامه و بودجه مجلس درصد رشد داشته است و در سال 30 از شيمتوسط سالانه ب

ني است و ادامه ا الي ر ارديلي هزار م 26 رقم بالغ بر ني ا يجار درصد بـدون در 15 با رشد متوسط ندهي سال آ 10 يروند ط

ي پرداخت ـ ارانـه ي زاني نان ، م متي ق ارانهي شينظر گرفتن افزا .دي رسهد خواالي رارديلي هزار م600به

116

يي غذامواد كـه ي گرم است در حـال لوي ك 29 راني مصرف شكر در ا سرانه

.باشد ي گرم ملوي ك22كر در جهان مصرف شنيانگيم درصد 30 ها يراني ا دهد ي كارشناسان نشان م قاتي تحق زي و ن

ني و همچن ـ كننـد ي روغن مصرف م ي جهان نيانگي از م شتريب . استي برابر استاندارد جهان4 راني در اوهيمصرف م

كرددي است، عمل بايشعاركافرف در ميـزان مـص سهي ـ مقاميكن ـ ي كه مشاهده م ـگونه هماندهنـده وضـعيت مختلف با سـاير كـشورها ، نـشان يها بخش

تـر و جالـب . اسـت هـا نـه يبسيار نامطلوب مصرف در همه زم هـزار ميليـارد تومـان 2/12 نزديك بـه انهي كه سال جاست نيا

هزار ميليارد تومان يارانـه پنهـان پرداخـت 78يارانه واقعي و و پنهان دولـت كه در مجموع مبلغ كل يارانه آشكار . كنيم مي

. هزار ميليارد تومان است90چيزي در حدود است با استراتژي و راهبردي كه مقام معظم رهبـري در ديام

جدي در دولـت و يپيام نوروزي خويش تبيين فرمودند، عزم يك نقشه راه در جهت اجراي اصلاح الگوي هي ته يمجلس برا

. تهيه شود ها ارانهيمند كردن هدفنيمصرف و همچن معظـم در ي رهبـر شاتي ـ مـاه از فرما 9 بـا گذشـت متاسفانه

ـ 18 سال و يابتدا ني ـ در اشاني ـ ا يهـا انـذار ني سـال از اولبـراي » شـوراي عـالي مـصرف « حاصل كار و عملكرد نهيزم

هاي حاكم، مـسوول مردم مشهود نيست و روساي وقت دولت اثرات وضعي رويكـرد موجـود هـستند و اكنـون بـه صـلاح و

ت دهم و مجلس هـشتم اسـت كـه در آغـاز دهـه صواب دول چهارم انقلاب اسلامي كه به شعار پيـشرفت و عـدالت مـزين

بـا » مـصرف ي اصلاح الگو يحركت به سو «گشته، و در سال ضمن احياي شوراي مذكور، حضوري شتري ب يوحدت و همدل

هاي مصرف و مصرف زدگي را آغاز و راه فعال در تمامي زمينه نـد ي و پيشرفت از همين امروز هموار نما لتارا براي ايجاد عد

.كه فردا خيلي دير است

ممنوع و مباح كالاهاى شناخت بـراى منطقـى و معقـول الگـوى كارگيرى به لوازم از يكى آن بـه نسبت لازم بصيرت و شناخت ايجاد كارى هر انجام برخـى ترعاي ميان، اين در. است آن موازين و حدود و كار

درجـه در ديگر بعضى و اند ضرورى و لازم مقررات، و حدود و هـا اولويـت شـناخت بنـابراين، . دارنـد قرار بعدى اهميت حيـاتى نقش بوده، برخوردار بالايى حساسيت از مهم موارد

الگـوى اتخـاذ بـراى رو، اين از. دارد هدف به يابى دست در كالاهـاى مـسلمان كننده مصرف بايد ابتدا مصرف، صحيح تـوان، حـد در و بـشناسد را) حـرام (ممنوع و) مباح (مجاز بـه عمـل، مرحلـه در تا بداند را ها آن تحريم و اباحه معيار بـه را مقـررات و حدود آن بتواند قوى اى انگيزه با و راحتى

ايـن در كـريم قـرآن ديـدگاه بررسـى رو، اين از. بندد كار .باشد مى بحث در مهم نظرى مبانى از يكى زمينه، را اسـتفاده جـواز و اباحـه معيـار كريم قرآن آيات از برخى

و »رجـس «را ممنوعيـت و حرمـت معيار و بودن »طيب« :مانند اند؛ داده قرار چيز هر بودن »خبيث«اجد لا قل« ـ اوحى فيما محرما الى تـة يكون ان الا يطعمه طاعم على او ميسفوحا دما آنچه در بگو ؛)145: انعام (»...رجس نهفا خنزير لحم او م ايـن جـز به يابم؛ نمى حرامى غذاى هيج شده، وحى من بر ريختـه، بيرون) حيوان بدن از (كه خونى يا باشد، مردار كه ...پليدند همه ها اين كه خوك گوشت يا

120

يحل و« ـ بات لهم بائث عليهم يحرم و لطيا خداونـد ؛)157: اعراف( ».لخا و داد قـرار مباح و حلال را پاكيزه چيزهاى ايمان با افراد بر

.گردانيد ممنوع را پليد چيزهاىنـاكم ما طيبات من كلوا« ـ اى پـاكيزه هـاى روزى از ؛)81: طه( »قرز

.بخوريد داديم، شما به كه آن از انـسانى سـالم طبع كه است لذيذى چيز هر »طيب«

بنـابراين، . اشـد ب افراد علاقه مورد بلكه باشد، نداشته نفرت پاكيزه را آن و باشد خوشايند انسانى سالم طبع براى آنچه

ــد، ــب «بدان ــات«. اســت »طي ــه در آن »رزق طيب ــه ك گون ملايم و مطبوع هاى خواست انواع تفسيرالميزان آمده شامل

سـاير و همـسر مسكن، خوراك، لباس، مانند انسان طبع با .گردد مى انسان نيازهاى

بـا )وآله عليه االله صلى(پيامبراكرم دعوت محتواى كه آن دليل به گرديـدن مباح و حلال است، هماهنگ انسانى سليم فطرت چيزهـاى بودن ممنوع و حرام و پسندد مى سالم طبع آنچه .دارد قرار جهت اين در تنفرآميز و پليد

ها نعمت از استفاده مطلوبيت

حيات دبتوان انسان كه حدى در الهى هاى نعمت از استفاده انجـام بـه كامـل نـشاط بـا و كند حفظ را خود سلامتى و

مطلوب، امرى تنها نه بپردازد، اش اجتماعى و فردى وظايف بهبـود بر حتى اسلام. است لازم و واجب اسلام نظر از بلكه

و تأكيـد افـراد ظـاهر آراسـتگى و زنـدگى و حيـات كيفى را گىژوليـد بـا همـراه فلاكت و فقر به وتظاهر دارد عنايت

.كند مى نكوهشبدون« ـ نتم اياه با واشكروا نعمة الله ان تعفكلوا مما رزقكم الله حلالا ك ي ط .« خداوند كه اى پاكيزه و حلال هاى نعمت از پس ؛)114: نحـل (

پرسـتيد، مى را خدا فقط اگر و بخوريد است، كرده روزيتان .باشد او هاى نعمت سپاسگزار

121 مباني نظري /معيار مصرف

الله احل ما طيبات تحرموا لا منواآ الذين ايها يا« ـ اى ؛)87: مائده(» .لكم كـه را اى پـاكيزه هـاى روزى ايـد، آورده ايمـان كـه كسانى .نكنيد حرام برخود است، كرده حلال شما بر خداوند

تكم خذوا آدم بنى يا« ـ ند ينز لا انه تسرفوا لا و واشربوا كلوا و مسجد كل عسرفين يحب زنـة حـرم مـن قـل لما بـات و لعبـاده اخـرج الـتى الله ي مـن لطيا خود هاى زينت آدم، فرزندان اى ؛)32 و 31: اعراف (».الرزق

و برگيريد) مسجدى (گاهى پرستش هر به ورود هنگام به را متعـال خداونـد . نكنيـد اسـراف ولـى بياشـاميد، و بخوريد كسى چه بگو) پيامبر اى. (ندارد دوست را كنندگان اسراف بندگانش براى خداوند كه را اى پاكيزه هاى روزى و ها زينت !است؟ گردانيده ممنوع و حرام داده، قرار آراسـتگى وموجـب كند پوشى عيب انسان از كه چيزى هر انـواع يـا و اخلاقـى كمـالات مانند است؛ »زينت «باشد، او

و شـود ديگران نظر جلب موجب كه هايى آرايش و ها لباس ژوليـده، موهـاى كهنه، هاى لباس بنابراين،. يدبزدا را نفرت كـار محـيط يـا منـزل در نظمـى بى و آلودگى كثيف، بدن

ها آن متعال خداوند كه هستند زا نفرت عوامل از هايى نمونه. پـسندد نمى ايمان، با افراد براى ويژه به انسان، يك براى را قـرار انـسان فطرى محبوب را آراستگى و زيبايى رو، اين از

او به را خويش آراستن نحوه و آفريده اجتماعى را او و داده بـا هـم و باشـد ديگران رغبت مورد هم تا است كرده الهام

جامعـه مـادى و روحـى نيازهـاى اجتماعى، روابط برقرارى .گردند تأمين

به ها، انسان همه براى خداوند را مطبوع چيزهاى بنابراين، كـه تفكـر، طـرز اين و است آفريده صالحش، بندگان ويژه

بـا اسـت ممكن مادى امكانات آوردن دست به براى تلاش آن تا است بهتر پس گردد، همراه هايى آلودگى و انحرافات

دنيـوى هـاى نعمـت از باايمـان افـراد اسـت ممكن كه جا .نيست قبول قابل اسلام نظر از نكنند، استفاده

122

زمـانى «: فرمايـد مى زمينه اين در) السلام عليه(صادق امام بنـدگان آورد، رو انـسان بـه دنيا و يافتند وفور ها نعمت كه

هــا آن از اســتفاده بــه ايمــان بــا افــراد و شايــسته و صــالح )232 ،ص 47 ج بحارالانوار، (».سزاوارترند

ها نعمت آفريننده به توجه

داشـتن بـه موجـودات ساير بر انسان امتياز كه آن دليل به تنهـا بنـابراين است، زندگى در ياراخت و اراده و عقل و فكر

با كه گردد مى متمايز حيوانى زندگى يك از او حيات زمانى راه اراده، و اختيار روى از و خود فكر و انديشه كارگيرى به

بـه تنهـا پيموده، را انسانى كمالات به يابى دست و سعادت. نكند بسنده حيوانى غرايز اشباع و خود مادى نيازهاى رفع

حياتـشان، تداوم براى زنده موجودات همه كه ستا روشن و رونـد مـى مناسـب سرپناهى ساختن و خوراك، دنبال به

ضـمن كـريم قـرآن . كند مى تلاش جهت اين در نيز انسان نيازهـا، گونـه ايـن تـأمين بـه مثبـت گـويى پاسـخ و تأييد او مـصرف و گرديـده متوقـف حد اين در انسان خواهد نمى بلكـه پـذيرد، انجـام مـادى نيازهـاى تـأمين هدف با صرفا

آفريـده برتـرين عنوان به انسان كه است اين قرآن مطلوب جهت كارهايش اختيار، و تعقل و انديشه داشتن با هستى، آن راه تـرين آسان و بهترين. كند پيدا را خود خاص انسانى و ها نعمت خالق و هستى جهان آفريننده با انسان كه است

همه سرچشمه و كمالات همه مبدأ وانعن به مادى مواهب از آنچـه بدانـد يقـين و اطمينـان بـا تا شود آشنا فيوضات همه كند، مى مشاهده هستى جهان در ها زيبايى و كمالات اسـتفاده ضـمن بايـد انـسان و هـستند تعالى حق مخلوق بـه نـسبت را خود شناخت و بصيرت ها، آن از بجا و صحيح را انسانى مقام شايسته تكاملى هرا نموده، زيادتر خود خالق


انـسانى، كمالات تحصيل و معرفت تقويت با يعنى بپيمايد؛ .گردد تر نزديك بزرگ خداى به

الهى هاى سنت شناخت: احـزاب / 43: فاطر: آيات( بحث اين به مربوط آيات مجموع از

از منظـور كـه شـود مـى اسـتفاده ) 77: اسـراء / 23: فتح / 62 يـا تكوينى اساسى و ثابت قوانين مذكور دموار در »سنت«

روى هـا آن در دگرگـونى هرگـز كـه اسـت الهـى تشريعى هـم و بوده حاكم گذشته اقوام بر هم قوانين، اين. دهد نمى آمـد، خواهنـد آينـده در كـه مللـى هم و كنونى جوامع بر

.هستند حاكم بـصيرت و معرفت گردد مى موجب الهى هاى سنت شناخت فزونـى و بركـت و خيـر موجب كه عواملى به نسبت انسان فقر عوامل ديگر، سوى از و يافته افزايش گردد، مى ها نعمت

در و بـشناسد بهتـر را مـصايب و بلاها نزول و محروميت و و صـحيح الگـوى اتخـاذ و الهـى حـدود رعايـت بـا نتيجه، در را نخـست عوامل كند، تلاش خود مصرف براى معقول، و محروميــت باعــث كــه كارهــايى از آورده، پديــد زنــدگى .ورزد اجتناب گردد مى گرفتارى

: قمـر / 7: هاي ابراهيم در سوره كريم قرآن آيات ملاحظه با زمينـــه در55: نحـــل ،16،17: ســـبأ / 112: نحـــل/ 35

و شـكر : گفـت تـوان مـى مـصرف، بحـث و الهى هاى سنت نعمـت فزونـى موجب ها نعمت از استفاده مقابل در سپاس بلاهـا نـزول و محروميت موجب ناسپاسى و كفران و گشته و ريخـت و گـذرانى خوش نيز و افراد ستم و ظلم. گردد مى

همـواره خـدا يـاد از غفلت و سرمستى با همراه ها آن پاش: اسراء: آيات (.است بوده ملل و اقوام نابودى و هلاكت موجب

ولنـز موجـب تقوا و ايمان )117ـ116: هود / 59و58: قصص / 16 روى مقابـل، در و )16: جـن / 96: اعـراف : آيـات (الهـى بركات

124

اضـطراب و معيـشت در سـختى موجب خدا ياد از گردانى )124: طه(.گردد مى خاطر

انسان آسايش و رفاه خدا ياد و ايمان. الف

موجــب او شــناخت و معرفــت و متعــال خــداى بــه ايمــان به ايمان با ردف زيرا گردد؛ مى ها نگرانى رفع و ها دل آرامش به اعتقاد با و است معتقد خداوند نامتناهى و لايزال قدرت صـرف را خـود كوشـش و تلاش تمام ديگر، جاودان سراى

مـادى لذايـذ بـه رسـيدن و مقام كسب يا و ثروت انباشت بنـدگى و اطاعت راه در را چيز همه بلكه كند، نمى تر بيش و فـردى هـاى مـسؤوليت و وظـايف انجـام و متعـال خداى

و قـادر خـداى بـه اعتقـاد با و كند مى طلب خود اجتماعى رسـان روزى و اوسـت دسـت به عالم همه تدبير كه حكيم،ــه بليــات، و آفــات آوردن روى از اســت، موجــودات هم ياد و ايمان با زيرا ندارد؛ نگرانى و ترس حوادث و ها بيمارى

تـأمين بـراى موقـت گذرگاهى و امتحان محل را دنيا خدا .بيند مى خود سراى دو هر سعادت و بختى خوش

معيشت در سختى خدا ياد از اعراض. ب

حداكثر زندگى در هدفش تنها و غافل خدا ياد از كه كسى و قـانع حـدى هـيچ بـه باشـد، مـادى لذايذ و ثروت كردن زندگى عرصه طلبى، فزون و طمع و حرص با نگشته راضى

سـتم و ظلم خود انهمنوع به نسبت كرده، تنگ خود بر ران و«: فرمايـد مى باره اين در كريم قرآن. كند مى اعـرض مـ از كـه كسى ؛)124: طه(» .ضنكا معيشة له فان ذكرى عن سـخت زنـدگى و معيـشت او بـراى نمايد، اعراض خدا ياد

.بود خواهدعلامـه . اسـت سـختى بـا همـراه تنگى معناى به »ضنك«

«:اند آيه شريفه آورده توضيحدر الميزان در ) ره(طباطبائي


ديگر كند، رابطه قطع او با و كند فراموش را خدا انسان اگر نتيجه، در و ببندد دل آن به كه ماند نمى دنيا جز به چيزى آوردن دسـت بـه صـرف را خود كوشش تمام فردى چنين هـر و كنـد مـى دنيوى مظاهر ساير و شهرت و مقام و پول حـرص نگشته، قانع حدى هيچ به و داده، توسعه را آن روز را، خـود شده گم او ».گردد نمى منتهى جايى به او طمع و

دنيـا در كنـد، مـى سـيراب و اشـباع را اش انـسانى روح كه در مطمئنى اعتماد نقطه و گاه تكيه ديگر، سوى از. يابد نمى

و ببـرد پناه آن به ناملايمات و ها سختى در تا ندارد زندگى نـزول از همواره رو، اين از. باشد زندگى در او بخش آرامش و اضـطراب بيمـارى، و مـرگ رسـيدن فـرا و بلاهـا و آفات

دنيـوى امكانـات و مادى رفاه نظر از هرچند و دارد نگرانى و اميـدبخش پايـانى و خـاطر آسايش ولى باشد، وسعت در

.ندارد آفرين نشاط

ها انگيزه تصحيح هـاى انگيـزه خـدمات، و كالاهـا از بـردارى بهـره در انسان

شـكل را هـا آن او هـاى خواسـت و افكار كه دارد گوناگونى معقـول نيازهـاى دليـل بـه ها انگيزه اين از برخى. دهد مى

نوشـيدن و غـذا خـوردن مانند آيند؛ مى پديد انسان واقعى و لبـاس از اسـتفاده يـا سـلامتى و حيـات تـداوم براى آب

حفـظ و گرما و ماسر از ماندن امان در براى مناسب مسكن سـالم فطـرت بـا هماهنـگ نيـز اسلام. اجتماعى شخصيت را نيازها اين به پاسخ تنها نه و است موافق ها آن با انسانى، همـين ولـى دانـد، مـى ضرورى و لازم گاهى بلكه مطلوب،

انـسان مقـام شايـسته و مثبـت صـورتى بـه تواند مى قصد سـوى بـه دارزشـمن و صـحيح اى انگيـزه با را فرد درآمده،

و منفـى صـورت بـه كـه آن يـا سـازد، رهنمـون كار انجام .گردد كارها سوى به محركى انسانى، اهداف با ناسازگار

126

مثبت انگيزه. الف و كالاهــا مــصرف بــراى مثبــت هــاى انگيــزه از يكــى

مطلـوب امـرى كـه اسـت مـادى نيازهـاى تأمين خدمات،ــ رو، ايــن از. اســت انــسان حيــات تــداوم لازمــه و دخداون

ــال ــام در متع ــادآورى مق ــت ي ــاى نعم ــود ه ــرآن در خ قــريم ــى ك ــد م ــا«: فرماي ــايش م ــوراك، (مع ــاك، خ پوش

انــسان زنــدگى گــذران كــه چيزهــايى ســاير و نوشــيدنى (».داديــم قــرار شــما اختيــار در را) اســت وابــسته آن بــه )20: حديد / 10: اعراف: آيات روحـى نظـر از انـسان خواهـد مـى قـرآن كه آن مهم نكته

افــزايش بــا كــه گــردد تربيــت طــورى معنــوى كمــالات و بـراى اش انگيـزه انـسان، والاى مقـام بـه نـسبت او معرفت

ــصرف ــد در م ــأمين ح ــاى ت ــادى نيازه ــيدن و م ــه رس ب مطلـوب قـرآن، نظـر از بلكـه نمانـد، بـاقى جسمانى لذايذ خـوردن، جملـه از انـسان هـاى تـلاش همـه كـه است آن

ــاميدن ــذ درك و آش ــسى لذاي ــه جن ــص ب ــوان دق ــدا ت پيــردن ــاده و ك ــدن آم ــراى ش ــام ب ــايف انج ــردى وظ و ف

بنـدگى و عبـادت بـراى شـخص يـافتن قـدرت و اجتماعى بــه رســيدن بــراى ديگــران بــه خــدمت و متعــال خداونــد

و هـا تـلاش همـه صـورت، ايـن در. باشـد الهـى قرب مقامــال ــادت او اعم ــسوب عب ــشته، مح ــلاوه گ ــر ع ــايج ب نت. بـود خواهـد نيـز اخـروى پـاداش داراى مـادى، و ظاهرى

و اسـلامى تربيـت بـا كـه اسـت مطلـوبى انگيزه همان اينــالا ــتن ب ــنش، و معرفــت ســطح رف ــد بي ــراد باي ــه اف آن ب

ــين ايــن و يابنــد دســت ــه اســلام چن ــدگى ب ــادى زن و م را او و بخـشد مـى الهـى رنـگ انـسان جنـسى لذايذ حتى

ــره از ــگ داي ــات تن ــده مادي ــه و رهاني ــام ب ــسته مق شاي .سازد مى رهنمون ودخ انسانى


ــرآن ــريم ق ــا ك ــاه ب ــرين كوت ــاترين و ت ــان، رس ــن بي اي متـــذكر عـــام و كلـــى ســـطح يـــك در را موضـــوع االله مـــن احـــسن مـــن و االله صـــبغة«: اســـت گرديـــدهــبغة ــن و صـ ــه نحـ ــدون لـ ــره (»عابـ ــگ ؛)138: بقـ رنـــدايى؛ ــه و خ ــى چ ــگ از رنگ ــدايى رن ــر خ ــت؟ بهت اس

.كنيم مى عبادت را او تنها ما وــام ــلام برگرامىپي ــلى(اس ــه االله ص ــه علي ــه) وآل ــوذر ب اب

انجــام در كــه اســت شايــسته«: فرمايــد مــى غفــارىــر ــارى، ه ــى ك ــدن حت ــوردن، و خوابي ــزه خ ــى انگي اله

».باشى داشته منفى انگيزه. ب بـراى صـرفا و دنيـا حيـات بـه كـردن بسنده قرآن، نظر از

كردن تلاش آن منافع و لذايذ درك و مادى نيازهاى تأمين تمـام كـه اسـت آن از برتـر انـسان مقام زيرا است؛ مذموم و حيـوانى غرايز اشباع و خود كردن سير را هدفش و همت معنـوى كمالات از و دهد قرار شهرت و مقام به يابى دست

برتـرين عنـوان بـه انـسان كـه مقـامى، و اخلاقى فضايل و خود اختيار و اراده با زمين روى در خدا خليفه و مخلوقات

ايـن بـر كريم قرآن از آياتى. ماند باز برسد، آن به تواند ىم و باشـد دنيـا فقـط انسان همت اگر كه دارند دلالت مطلب خـود سـعى نتيجـه بـه كنـد، تـلاش آن بـه رسيدن براى .داشت نخواهد اى بهره آخرت در ولى رسد، مى

مـصرف نتيجـه كـه هـا، نعمت از برخوردارى كه آن حاصل و صـحيح جهت اگر و باشد داشته حصحي جهت بايد است،

هـاى ويژگـى و مشخـصات جامعـه باشـد، نداشـته منطقى ايمان سايه در مطلب اين و دهد مى دست از را خود انسانى

ايـن بـر . يابـد مـى تحقق عقلايى و صحيح انگيزه داشتن و بـراى منفـى هـاى انگيـزه از يكـى خودنمـايى و ريا اساس،

128

»متـرفين «از كـريم قـرآن در و گـردد مـى قلمداد مصرف از غافـل و نعمت و رفاه سرمست عياش، خوشگذران، افراد(

چنـين داراى كـه كـسانى عنـوان به مستكبران و) خدا يادــزه ــصرف در اى انگي ــستند م ــصد (ه ــا، ق ــايى ري و خودنم

.است شده ياد) دارند ديگران به فخرفروشى

131مباني راهبردي / معيار مصرف

صرفم حدود رعايت نمايـد مـى تـلاش مسلمان كننده مصرف يك كه جا آن از

كـه زنـدگى، در معقـول و صـحيح مـسير كردن پيدا براى وحى از باشد، او آخرت و دنيا بختى خوش و سعادت ضامن

ــى ــرآن (الهـ ــريم قـ ــيره و) كـ ــصومان سـ ــيهم(معـ علـ پـاى و الهـى تقـواى رعايـت بـا و نمايد الگوبردارى)السلام رو، ايـن از بدهد، ارزش كارهايش هب شرعى حدود به بندى

مقـررات و حـدود رعايـت مـصرف، صحيح الگوى اتخاذ در بـرخلاف (اسلام. دهد مى قرار اهميت اول درجه در را الهى بـه هـدف بـا مـصرف و توليـد آن در كه دارى سرمايه نظام

) اسـت آزاد كـاملا مـادى مطلوبيت و سود رساندن حداكثر همچنـين و توليـد بـراى ،جامعـه و فرد مصالح حفظ براى

از اسـتفاده نتيجه، در و داده قرار موازينى و حدود مصرف، و مفاسـد يـا ارزشى مسائل دليل به خدمات و كالاها برخى

.است گرديده ممنوع و حرام بردارند، در كه مضراتى :از عبارتند خدمات و كالاها اين از هايى نمونه

سوره مباركه 90 در آيه كريم قرآن كه الكلى، مشروبات. 1 الكل هاى زيان و است، كرده نهى ها آن از صراحت مائده به

ريـه، كليه، معده، بر آن سوء آثار و جان و جسم سلامت بر اسـت مطلبـى گوناگون حواس و قلب هاى شريان و اعصاب

كـه اى گونـه به ندارد، ترديد جاى علمى، نظر از امروزه كه

132

قـرن چهارده در را نآ اكيد ممنوعيت دانشمندان از برخى .كنند مى قلمداد قرآن و اسلام حقانيت دلايل از يكى پيش،

و خـوك گوشت ،)خوردن براى (خون مردار، از استفاده. 2 باشـد بـا نـشده شـرعى ذبـح كه گوشتى حلال حيوان هر

اســلام كلــى، طــور بــه. مائــده ســوره ،3 آيــه بــه اســتناد اسـت، آدمـى معتـدل طبـع پسند مورد كه را هايى گوشت اسـت، سـالم هاى طبع ناخوشايند آنچه از و گردانيده مباح .است ساخته حرام را برخى و مكروه را برخى

مـضر بدن براى كه چيزى هر و سم هروئين، از استفاده. 3 زينت و خالص حرير و طلاباف هاى لباس از استفاده و باشد

ماننـد شـهرت، لباس پوشيدن و مردان براى طلا به نمودن .عكس به و مردان براى زنان مخصوص هاى لباس نپوشيد

اسـتعمال و قمـار وسـايل و لعـب و لهو آلات از استفاده. 4 .نقره و طلا ظروف

اقتـصادى و سياسـى تسلط موجب كه كالاهايى مصرف. 5 وابـستگى و اسـارت گـشته، مـسلمانان بر بيگانگان و كفار

بايـد نانمسلما زيرا باشد؛ داشته دنبال به را اسلامى جامعه هـر بـه خـود كـشور اقتصادى و فرهنگى سياسى، كيان از

مرجـع سـوى از تنبـاكو تحـريم . نمايند دفاع ممكن طريق در شاه، ناصرالدين زمان در شيرازى، ميرزاى مرحوم بزرگ اسـتعمار نقـشه و گرفـت صورت مذكور هدف تأمين جهت

.كرد خنثى برهه آن در را انگليس انسانى سالم طبع كه چيزى هر ىيعن خبائث؛ از استفاده. و ارزشـمندجواهرالكلام، كتـاب در. باشـد داشته نفرت آن از

»خبائـث «از مقـصود «: است آمده »خبائث «معناى درباره و هـا خـوراكى بـراى كلى عنوانى بلكه نيست، اى ويژه حرام

نفـرت هـا آن از سـالم طبـع كه است ممنوع هاى نوشيدنى ».دارد


:مصرف در اعتدال آن الهـى هـاى نعمـت از استفاده و مندى بهره مطلوب حد

. باشـد كفـاف قـدر بـه و اعتـدال رعايـت با همراه كه است بـه آن از روايـات در كـه مـصرف، در روى ميانـه و اعتدال

كـه اسـت وسـطى حـد شـده، تعبيـر »اقتصاد «و »قصد« حـد ايـن البته. نباشد آن در) گيرى سخت (تقتير و اسراف آنـان اجتمـاعى شخـصيت و شأن و تلفمخ افراد به نسبت

.است متفاوت حالـت در روى ميانـه ) الـسلام عليـه (باقر امام از روايتى در شـمرده انـسان نجـات عوامل از يكى نيازمندى و نيازى بى

.است شده اذا«: فرمايـد مـى باره اين در نيز) السلام عليه(على حضرت

خداونـد كـه هنگـامى «. »الاقتصاد الهمه خيرا بعبد االله اراد و اقتـصاد نمايـد، مقـدر اى بنده براى را نيكى و خير متعال ».كند مى الهام او به را زندگى در روى ميانه

عـامى مفهـوم عـرب، لغـت در »اقتصاد «واژه كلى، طور به جريـان تواند مى انسان سكنات و حركات تمام در كه است و عبـادت در حتـى زنـدگى، مراحل همه در و باشد داشته

.است پسنديده و مطلوب ،)67: فرقان(نفاقا را انسان كه است زندگى امكانات از اندازه آن »كفاف قدر« و مـصرف در اعتدال. كند نياز بى ها آن از سؤال و ديگران از

مناسـبى زمينـه پديدآورنـده و نعمـت بقاى موجب قناعتــراى ــسان در معنــوى كمــالات و صــفات رشــد ب . اســت ان

هاى محدوديت از يكى تبذير و اسراف از خوددارى بنابراين، .باشد مى مصرف

و مـصرف در گيـرى سـخت و تقتيـر اسـراف، مقابل نقطه قـرآن نظـر از انـسان زنـدگى و معيشت براى كردن هزينه كـارى هـيچ در تفـريط و افراط زيرا باشد؛ مى مذموم امرى

134

قلمـداد ناپـسند امـرى نيـز ديـن نظـر از و نبـوده عقلايى .گردد مىــا ــرآن از تىآي ــريم ق ــرا ك ــدال ب ــه و عت ــد روى ميان تأكي: بقـره / 19: لقمـان / 67: فرقـان / 29: اسـراء : آيـات (دارند بـه تـوان مـى ها آن كليت و اطلاق از كه )89: مائده / 143

مـستقيم طـور بـه اگرچه شد، رهنمون نيز معتدل مصرف. نباشند اقتصاد علم در آن مصطلح معناى به مصرف درباره و مقابـل طيـف دو دربـاره بحث، تر بيش شدن وشنر براى

پديـدار مـصرف در اعتـدال حالـت از خروج با كه متضادى در گيـرى سـخت و تقتيـر نيـز و تبذير و اسراف (گردند مى

و قـرآن ديـدگاه و شود مى داده توضيح) ها هزينه و مصرف تبيـين خلاصـه طـور بـه ) الـسلام عليهم(معصومان روايات

:گردند مى

تبذير و اسراف امكانـات و هـا نعمت از استفاده نحوه يا ميزان در كسى اگر

خور در و نياز مورد آنچه از بيش نموده، روى زياده خداداد خواهد مبذران يا مسرفان زمره در كند، مصرف اوست شأن او متوجـه الهى هاى نعمت با برخوردى چنين عواقب و بود

كـس هـر فردى زندگى به تنها موضوع اين. گرديد خواهد بايـد جامعـه هـر كـلان، سـطح در بلكـه شود، نمى مربوط و دقيـق برنامـه يـك اسـاس بـر را خود نيازهاى و مصارف كنـد تنظـيم ملى توليد و درآمد ميزان مطابق شده حساب

نمـوده، حفظ را خود سياسى و اقتصادى استقلال بتواند تا .بخشد تداوم و تحكيمــرآن ــه كــريم ق ــراف(كــرده هــىن اســراف از صــراحت ب : اع

را مبـذران و )43: مـؤمن (آتش اهل را مسرفان و) 141:انعام/31 )27: اسراء (.است كرده معرفى شيطان برادران


كـارى هر و است حد از تجاوز معناى به لغت، در »اسراف« كنـد، تجـاوز خـود انـدازه از كيفيـت يـا كميت نظر از كه مـصرف خـدا طاعت غير راه در كه چيزى و است »اسراف«

.باشد مى »اسراف «باشد، كم هرچند گردد، يـا نياز حد بر افزون امكانات و ها نعمت از استفاده بنابراين،

هـا آن بـر عقلايـى فايـده كـه ايـن بدون ها آن كارگيرى به مـصاديق از گيـرد، صـورت بهينـه اسـتفاده و باشد مترتب و دانـسته اسراف از خاصى نوع را تبذير برخى. است اسراف

. باشـد همـراه مال اتلاف با كه است اسرافى تبذير: اند فتهگ كـه مـوردى در مـال صـرف يعنـى تبـذير ديگر، عبارت به

مقدارى از بيش مال صرف يعنى اسراف ولى نيست، سزاوار .است سزاوار كه در روى زيـاده هرگونـه كـه اسـت جـامعى كلمه »اسراف«

بـت ثا امـروزه و شـود مـى شامل را مصرف كيفيت و كميت از پرهيـز بهداشـتى دسـتورات تـرين مهـم از يكى كه شده

بـر زيـرا اسـت؛ آشـاميدن و خوردن در روى زياده و اسراف از ناشـى ها بيمارى از بسيارى دانشمندان، تحقيقات اساس

. ماننـد مـى بـاقى انسانى بدن در كه هستند اضافى غذاهاى ىها دستگاه ساير و قلب بر سنگينى بار هم اضافى مواد اين هـا بيمـارى و ها عفونت انواع براى اى آماده منبع هم و بدن

زيـادروى و اسراف مذكور مواد تشكيل اصلى عامل. هستند درمـان بـراى و اسـت پرخـورى اصـطلاح بـه ـ و تغذيه در

تنـگ كبـد، هاى نارسايى خون، چربى از ناشى هاى بيمارى تحـرك و تغذيـه در اعتدال جز قند، بيمارى و ها رگ شدن

.نيست راهى افىك و اسـراف كـه شده روشن موضوع اين امروزه اين، بر علاوه بـى هـاى انسان گرسنگى و محروميت موجب اى عده تبذير تلقـى ضدانسانى عمل نوعى خود اين و گردد مى ديگر گناه .گردد مى

136

اسراف انواع مـصاديق گوناگون، احوال و اوضاع مقتضاى به زمان، هر در

بـردن بـين از. آينـد مى پديد تبذير و اسراف براى جديدى سـاختن بـراى زراعـى هـاى زمـين و ميـوه سرسبز هاى باغ

قابـل ديگـر جـاى در كـه حـالى در (مسكونى هاى مجتمع و محكـم هـاى ساختمان از برخى تخريب يا) باشند احداث هـاى اضافه ريختن يا و نبودن شيك بهانه به قديمى زيباى

تبذير و اموال اتلاف مصاديق از آن نظاير و دان زباله در غذا مـصالح حافظ عنوان به اسلامى دولت و شوند مى محسوب بايـد ثـروت منابع زيرا كند؛ جلوگيرى ها آن از بايد جامعه،

در را بازدهى و كارايى بالاترين كه گردد مصرف اى گونه به .باشد داشته جامعه براى توليد زمينه

اسراف نوع اسراف در منابع ملي، بدترين

كـشور، يـك افراد هاى مسؤوليت ترين حياتى و ترين مهم از باشـند، رونـق پـر و سـالم مـستقل، اقتـصادى خواهان كه

ماننـد اسـت؛ ملـى منـابع و هـا ثروت از مراقبت و حفاظت ثـروت منـابع سـاير و آب منـابع درياهـا، ها، جنگل معادن، و دارنـد جامعه اقتصادى حيات بر مستقيمى تأثير كه ملى،

و رفـاه سـمت بـه را كشور ها آن از بهينه و صحيح استفاده تـضييع و رويه بى استفاده ولى دهد، مى حركت مادى غناى. باشـد مى بعد هاى نسل و حاضر نسل حق در خيانتى ها آن

يك حياتى هاى سرمايه از كه مراتع، و ها جنگل مثال، براى طبيعت، زيبايى هوا، پالايش در بسزايى نقش و بوده كشور اثـر بـر دارنـد، ملـت يـك نيـاز مـورد كاغذ و چوب تأمين

چنـد در سـودجو افراد از برخى و ها دولت رويه بى استفادهدر كـه اى گونـه بـه انـد، ديده زيادى صدمات گذشته، دهه

بـين از جهـان هـاى جنگل از نيمى قريب پنجاه سال اخير يشب كما ها جنگل تخريب روند نيز ما كشور در. است رفته


شـمالى هاى جنگل وسعت زيرا است؛ بوده نسبت همين به از و رسـيده نـصف بـه تقريبا) 1370 ـ1350 (دهه دو طى

.است يافته كاهش هكتار 1900000 به هكتار 3400000 تـرين زشـت و بـدترين توان مى گذشته، مطالب به توجه با

ــوع ــاده را اســراف ن ــضييع و روى زي ــروت ت ــاى ث ــى ه و مل از حفاظـت . دانـست اسـلامى جامعـه مالال بيت همچنين

و غنـى فرهنگى حاكميت نشانه المال بيت و عمومى اموال در انگـارى سـهل مقابل، در و است ملت يك ايمان و تعهد عـدم نـشانه المـال بيت از شخصى استفاده يا و مسأله اين

يـك افـراد در لازم فكرى رشد نبودن و ايمان ضعف تعهد، و تأكيـد بـه توجـه بـا اسلامى، جامعه يك در. است جامعه

اموال حفظ به نسبت) السلام عليهم(معصوم امامان سفارش ويـژه بـه جامعـه، افـراد مـسؤوليت المـال، بيـت و عمومى

.است تر سنگين حكومت، كارگزاران در كـارگزاران از يكـى به خطاب) السلام عليه(على حضرت

حـق ى،گيـر مى كه مالياتى اين در تو«: فرمايد مى باره اين تـو حـق . هستى شريك مستمندان و فقرا با و دارى معينى

چنـين اگـر و بپرداز، را آنان حق نيز تو و داد خواهيم ما را دشمن ترين بيش قيامت در كه بود خواهى كسانى از نكنى

و فقرا الهى پيشگاه در او دشمن كه كسى بر واى و دارد، را و يـدگان د ضـرر و خـويش حقوق از محرومان و نيازمندان ».باشند درماندگانبـرداري غيـر صـحيح از تسامح در مصرف و بهـره متأسفانه

هاي مختلف تبديل بـه منابع طبيعي و ذخاير ملي در دولت ي آن اتـلاف منـابع يك الگوي غلط شده است، كه نتيجـه

وسيع در سطح ملي از يـك سـو، و ارائـه الگـوي ناصـحيح .مصرف به جامعه از سوي ديگر شده است

در برداشت از منابع عموما كارمندان و مديران اين تسامح آوردن وجـود به مراحل ديگري نيز كشيده شده اسـت، بـه

138

ــك ــيط ي ــيك مح ــشريفاتى و ش ــد و ت ــراغ خري ــا چ و ه از اتاق هاى آرايه تعويض و گزاف هاى قيمت با هايى صندلى .باشند مى المال بيت در تبذير و اسراف بارز مصاديق

رهبري در فرمايشات نخـستين روز امـسال در مقام معظم برداري از منابع ملي اشاره مشهد مقدس به اسراف در بهره

ي زمينـه در فقـط اسـراف . موظفند مسئولان« : و فرمودند بـرق همين.شود مي اسراف هم ملي سطح در نيست؛ فردي

ايـن از مهمـي بخـش شـود، مـي اسراف گفتيم كه انرژي و كـشور مـسئولين اختيار در نيست؛ مردم اختيار در اسراف بـرق، انتقـال هـاي شـبكه ارتباطـاتي، هاي شبكه اين. است .رود مي هدر برق بشود، فرسوده وقتي ها اين برق، هاي سيم هـدر را آن فرسـوده ي شبكه اين با بعد كنيم، توليد را برق

انتقـال هـاي شبكه يا. رود مي هدر مهمي بخش كه بدهيم، هـاي اسـراف هـا اين. رود مي هدر آب ،باشد فرسوده اگر آب مـسئولين آن، مـسئولين اسـت؛ ملـي سطح در است؛ ملي

رؤساي.افتد مي اتفاق هم سازمان سطح در اسراف. كشورند مصرف اما كنند، نمي شخصي مصرف گوناگون هاي سازمان

تجمـلات افتد؛ مي اتفاق خودشان سازمان مورد در رويه بي هـاي مبلمـان بيهـوده، هاي سفره كار،تزئيناتش، اتاق اداره،

جلـوگيري كارهـا ايـن از نظارت و مراقبت با بايد گوناگون؛ در هـم مـردم، آحاد سطح در هم دولت، سطح در هم.كرد

وجـود اسراف به جويانه عيب نگاه بايستي ها سازمان سطح تمـام هم حرف با كرديم، عرض كه طور همان.باشد داشته مجريه ي قوه و مقننه ي قوه.ندكن ريزي برنامه بايد شود؛ نمي

كننـد، گذاري قانون كنند، ريزي برنامه پيگيري، به موظفند مـا كـه پيـشرفتي اين.كنند اجراء تمام قاطعيت با را قانون بخش داشت، خواهيم) دهه چهارم انقلاب ( سال ده دراين ».است قضيه همين به مربوط اش مهمي


گيرى سخت يا تقتير يـا مـصرف حـد از بيش كردن محدود اسراف، مقابل نقطه نظـر از كـه اسـت مخـارج و زندگى هزينه در گيرى سخت است؛ نكوهش مورد)السلام عليهم(معصومان روايات و قرآن بـردارى بهـره در تفريط گيرى سخت ولى افراط، اسراف زيرا روش از انحراف دو هر گشته، محسوب امكانات و نعمتها از

. باشـد مى) ها هزينه و مصرف در اعتدال (معقول و منطقى اعمـال خـانواده افـراد خـود بـه نـسبت گاهى گيرى سخت

و حـرص و شـديد بخل از ناشى را آن توان مى كه گردد مى نظرى كوته نشانه و دانست ثروت و مال جمع بر زياد طمع

امكانـات و هـا نعمـت از استفاده كه است فرد يك پستى و و باشـد داشته دريغ اش خانواده يا و خود به نسبت را الهى

.كند گيرى سخت ها آن بر ياــخن ــمند س ــشتمين ارزش ــشواى ه ــصوم، پي ــضرت مع ح

و گيـرى سـخت از قـسم ايـن بـه نـاظر ،)السلام عليه(رضا : فرمايد مى كه جا آن است؛ محدوديت اعمال

ــى « ــل ينبغ ــع ان للرج ــى يوس ــه عل ــئلا عيال ــوا ل يتمن و توسـعه خـود زنـدگى در مـرد كـه اسـت شايسته »موته

آرزوى تـا ) گيـرى سـخت مقابـل در (كنـد ايجاد گشايش .نكنند را او مرگــوع اســت آن محــدوديت اعمــال و گيــرى ســخت از دوم ن بـه فقـط فـراوان، هـاى نعمـت و امكانات داشتن با فرد كه

از اســتفاده زمينــه و باشــد اش خــانواده افــراد و خــود فكــر را ىحيــات و ضــرورى مــصارف از برخــوردارى و هــا نعمــتــراى ــرا ب ــان و فق ــه محروم ــراهم جامع ــد ف ــن و نكن روش

ــت ــسى اسـ ــه كـ ــه در كـ ــاى هزينـ ــدگى هـ ــود زنـ خـ محـروم و بـضاعت بـى افـراد بـه نـسبت كند، گيرى سخت

.بود خواهد اعتنا بى نيز جامعه در

140

گزارى سپاس بـه احـسان مقابـل در گـزارى سـپاس انسان، هاى ويژگى از

سـالم فطـرت كـه اى گونه به است، ديگران محبت و نيكى و لطـف مقابـل در حتـى كـه دارد اقتـضا عاقل انسان يك

ــانى محبــت ــز ديگــران زب ــل، در و گــشته خاضــع ني مقاب از برتر و بهتر باشد، داشته توان در اگر و كند گزارى سپاس .كند جبران را آن مقابل طرف

انـواع از را چـه هـر كه كند توجه انسان اگر مقدمه، اين با و قـادر خداونـد است، مند بهره معنوى و مادى هاى نعمت همـه بـر او رأفـت و لطف و كرده عنايت او به توانا و حكيم ايـن در شـرور و پـست و ايمـان بـى افـراد حتى ها، انسان و شاكر بايد حد چه تا او مقابل، در است، جارى نيز جهان، درگـاه بـه سپاس و شكر كه است روشن. باشد گزار سپاس همـه سرچـشمه و بـوده مخلوقات همه از زنيا بى كه الهى،

دارد؛ تفـاوت ديگـران از تـشكر با است، فيوضات و كمالات هماننـد محبـت جبـران با را الهى الطاف توانيم نمى ما زيرا

جبـران داريـم اشـخاص مقابـل در كه عملى و زبانى تشكر از را شـكرگزارى طريق كه است آن راه بهترين بلكه كنيم،) السلام عليهم(معصوم امامان و الهى اىاولي سخنان و وحى

.بياموزيم النعمة شكر«: فرمايد مى روايتى در) السلام عليه(صادق امام

رب الحمـدالله الرجـل قـول الـشكر تمام و المحارم اجتناب معاصـى و گناهـان از خـوددارى نعمـت، شكر» «.العالمين

فـرد كـه اسـت اين به) شكر تكميل يا (كامل شكر و است ».بگويد " العالمين رب الحمدالله"

راه در هـا نعمـت از نكـردن اسـتفاده الهـى شكر لازمه پس مـورد بـى مـصرف از نتيجـه، در. اسـت تعالى حق نافرمانى

نعمـت ناسپاسـى كفران عنوان به توان مى) تبذير و اسراف( مرتبـه بيـانگر روايـت اول قسمت كه است روشن. كرد ياد


مـا و است) الهى هاى نعمت از صحيح استفاده (عملى شكر هر بر واجب تكاليف عنوان به اسلام در كه عباداتى انجام با

از ديگـر اى مرتبـه انجام به موظف گرديده، فرض مسلمانى ايـن مزبور روايت ذيل در كه هستيم نيز) زبانى شكر (شكر .گرديد بيان نيز شكر از مرتبه 114 و بقـره 172 آيـات ماننـد كـريم قرآن آيات از برخى

درگـاه بـه شـكر را او بندگى و خدا به ايمان نحل مقتضاى 14: اي ديگر از آيات كريمه نظير نحل دسته. دانند مى الهى

: عنكبـوت ، 26: انفال ، 37: ابراهيم ، 36: حج ، 12: فاطر ،ــراهيم ، 17 ــان ، 7: اب ــبأ و 12: لقم ــا15: س ــان ب ــاى بي ه

نــدهآفرين مقابــل در گــزارى ســپاس و شــكر بــه گونــاگون .نمايند مى تشويق و توصيه ها نعمت آن انـواع و شـكر حقيقـت دربـاره طباطبائى علامه مرحوم

اظهـار و اسـت، نعمـت اظهـار شـكر حقيقـت « : نويسد مى كـه جـايى در را نعمـت انـسان كـه اسـت ايـن بـه نعمت

بـه ) دارد رضايت (فرموده اراده نعمت عطاكننده و آفريننده از زبـان بـه كـه است اين شكر از ديگرى مرتبه و گيرد كار

نامند مى »ثنا «را آن اصطلاح، در كه كند ياد نعمت دهنده نعمت دهنده ياد به دل در همواره انسان كه است اين به و

كـه مواضعى از او ياد با نعمت، از استفاده هنگام به و باشد ».نكند تجاوز است، كرده تعيين منعم

ــابراين، ــى بن ــوان م ــت ت ــتفاده گف ــولمع اس ــه و ق از بهين از دورى و اعتـدال رعايت با ها آن مصرف و الهى هاى نعمت تعيـين متعال خداوند كه حدودى رعايت و تبذير و اسراف از. هستند متعال خداوند درگاه به شكر لوازم از همه نموده،

، 10: اعـراف ، 35ـ ـ33: ماننـد يـس آيات از برخى رو، اين: يـس و 112: نحـل ، 7: مابراهي ، 17: سبأ ، 70ـ68: واقعه

افـلا «: فرمايند مى ها نعمت برخى برشمردن از پس 73ـ72 كفـران و كـردن ناسپاسى دليل به را انسان يا و »يشكرون

142

سـرزنش مورد مقررات، و حدود از تجاوز و الهى هاى نعمت .گردند مى متذكر را آن عواقب داده، قرار بـه زارىگ ـ سـپاس و شكر به را انسان كه آياتى مجموع از

اسـتفاده تـوان مـى نمايند، مى توصيه و تشويق الهى درگاه را خود خاص جهت بايد اسلامى جامعه كل مصرف كه كرد مـادى نيازهـاى رفـع صرفا هدف كه معنا اين به كند؛ پيدا

نيز الهى حدود هدف، اين به رسيدن جهت در بلكه نباشد، و بجـا فادهاسـت با جامعه افراد كه اى گونه به گردند، رعايت متعال خداوند درگاه به عمل، در الهى، هاى نعمت از صحيح از بخـشى خـود كـه زبـانى، سـپاس و شكر بر و بوده شاكر

. يابنـد توفيـق و قـدرت اسـت، تعالى حق بندگى و عبادت) متعـال خداوند (حقيقى منعم به توجه انسان كه اين البته

شــكر از اى مرتبــه اوســت از نعمــت بدانــد و باشــد داشــته نيز)السلام عليهم(معصومان روايات از برخى در كه باشد مى عملـى شـكر مرتبـه به ناظر حاضر بحث ولى گرديده، بيان .است

ها ارزش رعايت و ديگرگرايى

نظر از مصرف براى مطلوب الگوى هاى ويژگى از ديگر يكى فكـر بـه تنهـا مـسلمان كننده مصرف كه است اين اسلام، بـا همـراه بلكـه نباشـد، اش خـانواده و خود نيازهاى تأمين افـراد و محرومـان فكر در توان حد تا مذكور، هدف تعقيب

فـرد صـورت، ايـن غيـر در زيرا باشد؛ نيز جامعه بضاعت بى از و كنـد مـى پيدا غرور و كبر و خودخواهى روحيه مذكور نيـاز مـازاد دهند نمى اجازه او به بخل و حرص ديگر، سوى افـراد ديگـر حياتى و ضرورى احتياجات عرف راه در را خود

و فـداكارى و ايثـار روحيه كار، اين با و گيرد كار به جامعه از را خـود و دهـد پـرورش خود در را انسانى كمالات ديگر و قـرب و معنـا عـالم سـوى به و برهاند ماديات تنگ دايره

.كند حركت تعالى حق به نزديكى


انفاق به تشويق و اهميت رفـع بـراى انفـاق اهميـت گوناگون هاى بيان با كريم قرآن

بـدان را مردم و گرديده متذكر را جامعه افراد از محروميت خوبان، و ابرار وصف در گاهى است؛ نموده ترغيب و تشويق

تقـوا، ايمـان، هـاى شـاخص از يكـى عنـوان بـه را »انفاق« متقـين، اوصاف از را آن و دانسته فروتنى و صداقت احسان،

ـ2: انفـال : آيات( .است شمرده ابرار و صادقين محسنين، / 4ـ / 39:نـساء / 55ـ52: قصص / 88: توبه / 15 حجرات / 16ـ15: سجده: بقـره / 18و17: ليـل / 134و133: عمران آل / 3و2: بقره / 38: شورى

).34و15،17: عمران آل / 19و15: ذاريات / 177 ذكـر آن رينق و نماز كنار در را انفاق آيات، از ديگر برخى

/ 110 و3: بقره ( .باشد مى آن زياد اهميت از حاكى كه اند كردهل / 38: شـورى / 29: فـاطر / 22: رعـد / 3: انفال آيـات ) .20: مزمـ

خداونـد بـه قـرض عنـوان بـه انفـاق از نيز قرآن از ديگرى كـرده ياد خداوند به) الحسنه قرض (نيكو قرض يا و متعال

ل / 18: حديـد / 17: تغابن/ 11: حديد / 245: بقره( : مائـده / 20: مزمـــده را متعــال خــداى بعــضى و ).12 معرفــى صــدقات گيرن

مائـده، 55آيـه تر، مهم همه از )99: توبه / 104: توبه (.اند نمودهــاق ــيله را انفـ ــرب وسـ ــا و تقـ ــف يـ ــى وصـ ــدا، ولـ خـ

بـر گـواه همـه كـه ، برشمرده ،)السلام عليه(اميرالمؤمنين. باشـد مـى آن انجام بر ترغيب و تشويق و عمل اين اهميت و 261 آيـات ماننـد از بـسيارى در مذكور، بيانات با همراه آخرت در كننده انفاق بزرگ پاداش و اجر بقره، سوره 262

.است گرفته قرار تأكيد مورد متعال خداوند نزد و پـاداش و اجر و اهميت مذكور، آيات براساس كه است روشن محرومـان بـه كمك و صدقه انفاق، كه ستا صورتى در مزبورــراى ــا ب ــل در خودنمــايى و ري ــا و ديگــران مقاب ــا همــراه ي ب و قـرآن آيـات در رو، اين از. نباشد آن گيرنده بر گذارى منت و ظريف نكات قسمت، اين در) السلام عليهم(معصومان سيره ايـن هدف و اند گرفته قرار عنايت و تأكيد مورد اخلاقى دقيق مقابـل در تنهـا نـه گيرنـده شخـصيت و آبرو و شأن هك بوده

144

از صـدقه، و كمك گيرنده بلكه گردد، حفظ جامعه افراد ديگر امامـان از برخـى حتى و نگردد شرمسار و خجل آن ي دهنده و صدقه دادن حال در كردند مى تلاش) السلام عليهم(معصوم رو، ناي از. نيفتد ها آن مبارك روى به گيرنده نگاه مالى كمك صـورت بـه شـب هاى نيمه را خود هاى كمك و صدقات غالبا

.بردند مى محرومان و فقرا خانه در به شخصا ناشناس

گذشت و ايثار راه در همـواره را خـود نيـاز بر مازاد تنها نه معصوم پيشوايان

برترين عنوان به ها آن بلكه دادند، مى نيازمندان و فقرا به خدا تـاريخ، طـول در بشر افراد همه براى برتر الگوهاى و ها انسان و بخـشش و فـضل نيز شان خانواده و خود نياز زمان در حتى همگـان بـه عمل در را مستمندان و محرومان فقرا، به كمك شأن كه كريم، قرآن انسان از سوره 8 و 9 آيات و دادند نشاناش، حـضرت گرامـى همسر و اميرالمؤمنين درباره ها آن نزول علــيهم(حــسين امــام و حــسن هــا، امــام فرزنــدان آن و زهــرا گـام خواهان كه افرادى و پيروانشان همه به باشد، مى)السلامــه رســيدن و خودســازى طريــق در نهــادن والاى كمــالات ب .دهد مى متعال خداى راه در گذشت و ايثار درس اند انسانى و بـردارى بهـره ضـمن ايمـان، بـا مـسلمان يك كه آن حاصل نظـر در بـا تنهـا نـه امكانـات، و هـا نعمت از شخصى استفاده از مـالى واجـب حقـوق الهـى، انگيزه با دينى، تكاليف گرفتن درصدد همواره بلكه كند، مى ادا را »زكات «و »خمس «قبيل و فقـرا بـه خـود هـاى كمـك و هـا انفاق با توان، حد در است

كـاهش جامعـه سطح در را محروميت و فقر جامعه، محرمان انـسانى كمـالات از اى مرتبـه به را خود كند مى تلاش و دهد

جامعـه نيازمنـدان و فقـرا به نسبت ايثار و گذشت كه برساند مذكور ويژگى اتخاذ با و گردد بخش لذت و آسان او براى نيز خـشنودى و رضـايت بـه يـابى دسـت خود، مصرف الگوى در

ره ـ از او بـراى الهـى قـرب مقـام به رسيدن و متعال خداوند .باشد تر بخش لذت و ارزشمندتر چيزى

tabligh 12

Documents