van nme en lvdo naar “duurzaam door: ..” competenties voor een circulaire economie

5 november 2013

Van NME en LvDOnaar“Duurzaam Door: ..”

competenties voor een circulaire economie

Roel van Raaij,

Ministerie EZSecretaris Regiegroep NME/LvDO DuurzaamDoor

21 april 2023Ministerie van Economische Zaken2

Inhoud presentatie• Internationale ontwikkelingen

• Decade for Education for Sustainable Development (UNECE, UNESCO)• Expert group on indicators• Expert group on competences• andere internationale gremia : ENSI, OECD/ILO, EU

• Vertaling hiervan in Nederland: Duurzaamheid in het onderwijs (PABO)• Parallel met beleid Top-sectoren en experimenten Govenance

• Nieuw Nederlands programma : DuurzaamDoor: sociale innovatie

• Recente Benelux conferentie : Competenties voor een Circulaire Economie ?


Internationale Context: Decade for ESDWereldwijd: UNESCO Decade for ESD 2004 – 2014Pan Europees :

UNECE Strategy for ESD (www.unece.org/env/esd)

WAT – WAAROM - HOE – WIE – WANNEER: Inhouden, thema’s, vaardigheden, ‘educatie’ definiëren, actoren, ..

Expert group on Indicators:

‘meten’ wat en hoe ?

Hoe ordenen we inhouden en vaardigheden ?


Internationale Context 2Ordenen van thema’s / inhouden (key-indicator 2.1.1)

vs. vaardigheden (key-indicator 2.1.2)

The Treasure Within (Jacques Delors)

Learning to DO

Learning to BE

Learning to LEARN

Learning to Live and Work together


Vervolg : Expert group on CompetencesCompetences for StudentsCompetences for EDUCATORS (+ recommendations for policy makers)

ENSI (o.a. Willy Sleurs) : docenten competenties

OECD/ ILO: Skills for Green Jobs

EU : 21th Century Skills


Vervolg : Expert group on Competences

Niet zozeer nadruk op INHOUDEN en THEMA’s

(bijv. water, biodiversiteit, klimaat, voeding, energie, …..)

Maar veel meer op PROCESSEN en VAARDIGHEDEN:

(bijv. reflexiviteit, kritische vragen, interdisciplinair (samen) werken, systeemdenken, waarden-vorming, ICT vaardigheid, communicatie, internationalisering, interculturele vaardigheden, leren-leren, levenlang leren, leiderschap, verantwoordelijkheid, ondernemendheid, …..

Dilemma: Hoe leg je dan de verbinding met de inhoud van Duurzame Ontwikkeling ? En waar blijft Natuur- en Milieu Educatie ?


UNECE : competences in ESDCombinatie maken van kennis en inzichten;

HOLISTIC APPROACH-Integrative thinking-System thinking, inclusivity-Dealing with Compexity

ENVISIONING CHANGE-past, present, future-Inspiring engagement-Exploring alternative futures

ACHIEVING TRANSFORMATION-Transformation of pedagogy-Change of learning systems


UNECE : competences in ESDCombinatie met ‘Learning to Do, Be, Learn, live and work together’ .


Vertalen Competentie naar bijv. PABODe UNECE competenties zijn in NL ‘vertaald’ een aangepast naar de doelgroep Basis Onderwijs, en de opleiding voor hun ‘educatoren’ (PABO)

“weten – doen – samenleven – zijn”

Helicopter-view

Weten dat het duurzaam kan

Bijdragen aan een duurzame toekomst


Vertalen CompetentiesHet werkt ook in de praktijk !

Guus Geisen : Autopoiesis

http://issuu.com/studio_lieke_weenink/docs/dp_competenties_losse_paginas?e=0

http://hetkind.org/wp-content/uploads/2013/08/Samenvatting-Autopoiesis-6PM.pdf


Vertalen CompetentiesHet werkt ook in de praktijk !

In het Hoger Onderwijs gaat het uiteraard veel verder.

In NL is er ook Netwerk Duurzaam MBOhttp://www.duurzaammbo.nl/

En als opvolger van DHO ook ‘Het Groene Brein’ als partner van ‘De Groene Zaak” (200 meest innovatieve bedrijven)

http://hetgroenebrein.nl/over-het-groene-brein/


Ondertussen !! Crisis, Crises en Kansen

TOP SECTOREN

De 9 vakgebieden waar NL denkt innovatief te zijn en economisch succesvolDuurzaamheid is een doorsnijdend thema (?!)

3-P en 3-O (neen, 5 O )

Overheid, Ondernemers, Onderzoek, de ‘gouden driehoek’ voor innovatie

ZOEKTOCHT NIEUWE GOVERNANCE

Planbureau voor de Leefomgeving: ‘De Energieke Samenleving’ . (Hajer)

Kansen voor de Groene Economie


Trends in NME/LvDO Duurzaam Door• Omslag van natuur natuur+milieu Duurzame Ontwikkeling Circulaire

economie

• Economische context meer centraal, naast bewustwording, kennis, gedrag

• EE ESD, formal, informal, non-formal, education permanente

• Bewustwording, beleving, voorlichting, kennisbasis, participatie, CEPA, sociaal leren, sociaal instrumentarium sociale innovatie

• Initieel leren, (mondiaal)burgerschap, competentieontwikkeling (economisch, sociaal), beroepscompetenties, burger(schap) competenties, LLL

• Doelgroep-denken naar stakeholder-denken

• “arrangementen aanpak”, Coalitie, Co-creatie, Cofinanciering


Trends in NME/LvDO Duurzaam Door• Aanbod <-> vraag ? Neen, meer: agendaontwikkeling, articulatie, ….• Spelen met schaalniveaus : internationaal – regionalisatie – lokale uitrol

• Verdieping / verbreding van inhouden/concepten• Verdieping / verbreding van leren sociaal instrumentarium• Verdieping / verbreding van partners / stakeholders• Verdieping / verbreding van rollen en functies (Of juist specialiseren)


Enkele karakteristieken 1: “Duurzaam Door: sociale innovatie voor een Groene Economie”

Meerjarenprogramma 2013 – 2016

“sociale innovatie”, Competenties beroeps- én burgerschapscompetenties‘leren’ is een breder concept geworden, van kennisoverdracht multi-actor processen, Instrumenteel én emancipatoir, participatie

“Groene Economie”Beleidscontext: Topsectoren/HCA, Agenda Duurzaamheid, Agenda Burgerschap, Energieke samenleving, RIO + 20, (en onderliggende beleidstrajecten)

PROGRAMMATISCH ! (Er is al zoveel, maar hoe verbinden we alles)


Enkele karakteristieken 2: “Duurzaam Door: sociale innovatie voor een Groene Economie”

1)Organiseren van ‘agenderen, programmeren, regisseren, ….2)Organiseren van INHOUDEN – STAKEHOLDERS – PROCESSEN”3)Duurzaamheidsnetwerken (lokaal/regionaal) en knooppunten4)(kennis)infrastructuur, ICT, kwaliteit, professionaliseren

Conseqenties:-onderwijs is geen doelgroep maar partner-Verschuivingen PO/VO naar ook beroepsonderwijs-Relatie onderwijs-arbeidsmarkt-Sociaal leren ipv. kennisoverdracht


Agenderen, programmeren, …..-Welke Agenda-Wiens Agenda

-‘Top Down’ : landelijke agenda’s,Topsector/HCA,Agenda Duurzaamheid,Provinciale agenda’s, EU, ..

-‘Bottom Up’ : bedrijven,-NGO’s lokale overheid,Burgerinitiatieven

En het mooie: het gebeurt tegelijkertijd !-Energieke Samenleving-New Governance


Agenderen, programmeren, …..Beter weergave van de realiteit ?

Maar de vraag is :WIE is in staat die verbindingen te leggen

EEN NIEUW ROLVOOR NME ??

???


Verbinden, uitwerken, uitvoeren, reflecteren Een soort ‘Lemniscaat’

AgenderenProgrammerenVerbindenuitwerkenActiverenUitvoerenReflecterenLerenGood-Practices opschalensysteem verandering, transitie

En ook:


Ordenen en kiezen van inhouden5 inhoudelijke thema's en 4 doorsnijdende processen

Energie/ klimaat

BIODIV.

Water/klimaat

Materiaal/ grondstof/afval

Voedsel/ voeding

onderwijsprocessen

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Integrale gebiedsontwikkeling

Duurzaam Produceren en Consumeren


Wie en hoe

Stakeholders : • Jeugd, binnen school, buiten school• Burgers : consument, participant, co-creator• Bedrijven (ook in relatie tot beroepsonderwijs en Leven Lang Leren) (en hiermee impliciet ook overheden en NGO’s)

• Arrangementen : inhoud en stakeholders georganiseerd• Op basis van coalitie, co-creatie en cofinanciering (!)• Decentraal en (soms) centraal• Ontwikkelen, verbinden, opschalen

• Decentrale programmering door provincies, gemeenten en waterschappen – in dialoog met stakeholders - op basis van gezamenlijke agendavorming

Sociale Innovatie (filmpje)

voor een groene economie

WestBrabant

Almere

H’meer

RivierenlandDrecht-

steden

Nijmegen

Twente

Stedendriehoek

Assen

Overijssel

Zee-Wolde

Regionale netwerken

Utrecht

Eemshaven

VeenKoloniën

??

René

René

Account provincie

Lidwien+ Irma

Tarsy

Tarsy

Ad/Theo

Irma + Lidwien

Irma

Cees

Ad/Theo

Cees

Provincies

Ad/Theo

WestBrabant

Almere

H’meer

RivierenlandDrecht-

steden

Nijmegen

Twente

Stedendriehoek

Assen

Overijssel

Zee-Wolde

Regionale netwerken

Rene

Rene

Account provincie

Lidwien+ Irma

Tarsy

Tarsy

Ad/Theo

Irma + Lidwien

Irma

Utrecht

Eemshaven

Cees

Ad/Theo

Cees

Kennis- en Expertise Netwerk

WestBrabant

Almere

H’meer

RivierenlandDrecht-

steden

Nijmegen

Twente

Stedendriehoek

Assen

Overijssel

Zee-Wolde

Rene

Rene

Lidwien+ Irma

Tarsy

Tarsy

Ad/Theo

Irma + Lidwien

Irma

Utrecht

Eemshaven

Cees

Ad/Theo

Cees

Energie

Voedsel

Water

Biodiversiteit

Grondstoffen


Thema’s

Internationale Beleidsagenda’s

WestBrabant

Almere

H’meer

RivierenlandDrecht-

steden

Nijmegen

Twente

Stedendriehoek

Assen

Overijssel

Zee-Wolde

Rene

Rene

Lidwien+ Irma

Tarsy

Tarsy

Ad/Theo

Irma + Lidwien

Irma

Utrecht

Eemshaven

Cees

Ad/Theo

Cees

KEDEnergie

KEDVoedsel

KEDWater

KEDBiodiversiteit

KEDGrondstoffen


Nationale Beleidsagenda’s

Lokale Beleidsagenda’s


WestBrabant

Almere

H’meer

RivierenlandDrecht-

steden

Nijmegen

Twente

Stedendriehoek

Assen

Overijssel

Zee-Wolde

Rene

Rene

Lidwien+ Irma

Tarsy

Tarsy

Ad/Theo

Irma + Lidwien

Irma

Utrecht

Eemshaven

Cees

Ad/Theo

Cees

KEDEnergie

KEDVoedsel

KEDWater

KEDBiodiversiteit

KEDGrondstoffen




Instrumentarium


WestBrabant

Almere

H’meer

RivierenlandDrecht-

steden

Nijmegen

Twente

Stedendriehoek

Assen

Overijssel

Zee-Wolde

Rene

Rene

Lidwien+ Irma

Tarsy

Tarsy

Ad/Theo

Irma + Lidwien

Irma

Utrecht

Eemshaven

Cees

Ad/Theo

Cees

KEDEnergie

KEDVoedsel

KEDWater

KEDBiodiversiteit

KEDGrondstoffen




Instrumentarium

Assen

Ondernemers

Onderzoek

Onderwijs

OverHeden

van Onderop

Contacten

De Groene Zaak

MVO NL

Het

Groene

Brein

GDO

IPO

Klimaatverbond

UvW

Groene Coalitie

Urgenda

Greenwish

Netwerken

GKC

etc.

Kennisnet

etc.

RUD’s

Zie excel


WestBrabant

Almere

H’meer

RivierenlandDrecht-

steden

Nijmegen

Twente

Stedendriehoek

Assen

Overijssel

Zee-Wolde

Rene

Rene

Lidwien+ Irma

Tarsy

Tarsy

Ad/Theo

Irma + Lidwien

Irma

Utrecht

Eemshaven

Cees

Ad/Theo

Cees

KEDEnergie

KEDVoedsel

KEDWater

KEDBiodiversiteit

KEDGrondstoffen




Instrumentarium

Assen

Ondernemers

Onderzoek

Onderwijs

OverHeden

van Onderop

Contacten

De Groene Zaak

MVO NL

Het

Groene

Brein

GDO

IPO

Klimaatverbond

UvW

Groene Coalitie

Urgenda

Greenwish

Netwerken

GKC

etc.

Kennisnet

etc.

RUD’s

Zie excel

Internationalesamenwerking


Beleidsontwikkeling op korte en langere termijn• Per thema de context scherper krijgen, nader agenderen, bijv. n.a.v.

HCA/Topsectoren, maar ook in de Regio. Bijv. Plan van het Noorden• Partnerschappen zoeken en bevestigen• Concretisering samenwerking en financiering

• Politiek: document en werkwijze ‘DuurzaamDoor’ 3 juli j.l. Tweede Kamer• Afgestemd met vele stakeholders, bestuurlijke Regiegroep (Incl. IPO, VNG)• Afgestemd met beleidsontwikkelingen (continue proces )• Omvang van financiering, interdepartementaal, interbestuurlijk

• Inzet begin 2013 voorzichtig met EZ middelen in nieuwe structuur• Verdere afspraken interdepartementaal en met de provincies

In ieder geval: aansluiten bij de enorme ‘energie’ in de samenleving voor een meer duurzame ontwikkeling.


Recente inhoudelijke ontwikkeling:Competenties voor Circulaire EconomieBenelux conferentie oktober 2013:

Systeemdenken, complexiteit, onzekerheid, pluriformiteit,

(sociale) biomimcry, van bezit naar gebruik, TurnToo, Cradle to

Cradle, eco-design, sluiten van de kringlopen, waarde(n)

perspectief, nieuwe economische modellen, Business cases op

basis van ‘waarde’ ipv. geld, interdisciplinair samenwerken,

leiderschap, energieke samenleving, nieuwe Governance,

creatief vermogen, Samen, coalities en cocreatie, Crowd

funding, afval is grondstof, Urban Mining, ‘lease-broek’ , ….


Competenties voor eenCirculaire Economie ?

Kansen voor NME ?

Niets is zeker, dan de verandering !

van nme en lvdo naar “duurzaam door: ..” competenties voor een circulaire economie

Documents