vkw twunch 22 december 2011
DESCRIPTION
Wat brengt 2012 op economisch vlak?TRANSCRIPT
Wat brengt 2012?
Twunch
Met dank aan
Better an end with a shock,
than a shock without an end…
1. Wereldeconomie op drift
Van de ene crisis naar de andere?
• Nog bekomend van een zware recessie… • … dient zich een nieuwe reeds aan • Er werd veel tijd gekocht
– Monetair: lage rente + QE– Budgettair: schulden
• Tijd werd niet goed gebruikt– Begrotingen– Bancaire stabiliteit– Concurrentiekracht en structurele groei
De wereldeconomie op dreef drift
2010 2011 2012
Wereld +5.1% (+3.9%) +4.0% (+4.3%) + 4.0% 3,4
Eurolanden +1.8% (+1.0%) +1.6% (+1.6%) + 1.1% 0,2
VS +3.0% (+2.7%) +1.5% (+2.4%) + 1.8% 2,0
Groeilanden +7.3% (+6.0%) +6.4% (+6.3%) + 6.1% ?
(bron: IMF, januari 2010 & september 2011), OESO december 2011
De Verenigde Staten: lage verwachtingen
US leading indicators & growth
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
01
/82
01
/84
01
/86
01
/88
01
/90
01
/92
01
/94
01
/96
01
/98
01
/00
01
/02
01
/04
01
/06
01
/08
01
/10
-8%
-6%
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
Quarterly annualised GDP growth (RHS) ISM All Economy (Man before 31/07/97)
(bron: Bloomberg)
… en nog lager in Europa
EU leading indicators & growth
33
38
43
48
53
58
63
68
07
/98
07
/99
07
/00
07
/01
07
/02
07
/03
07
/04
07
/05
07
/06
07
/07
07
/08
07
/09
07
/10
07
/11
-10%
-8%
-6%
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
GDP, qoq (annualized, RHS) PMI Man. PMI Services
(bron: Bloomberg)
…als gevolg van slecht nieuws en barslecht vertrouwen
Consumer Confidence
45
55
65
75
85
95
105
115
12
-89
12
-90
12
-91
12
-92
12
-93
12
-94
12
-95
12
-96
12
-97
12
-98
12
-99
12
-00
12
-01
12
-02
12
-03
12
-04
12
-05
12
-06
12
-07
12
-08
12
-09
12
-10
12
-11
-3%
-2%
-1%
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
Cons.Conf. Exp. (LHS) Real Consumption, yoy (RHS)(bron: Bloomberg)
… met wereldwijde impact
World trade volume
50
70
90
110
130
150
170
190
01
-92
01
-93
01
-94
01
-95
01
-96
01
-97
01
-98
01
-99
01
-00
01
-01
01
-02
01
-03
01
-04
01
-05
01
-06
01
-07
01
-08
01
-09
01
-10
01
-11
-20%
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
World trade volume Annual change (RHS)
(bron: Cpb)
2. Terug naar 2008?
Terug naar 2008?
2008 2011
° Fortis, Dexia, KBC ° Dexia
° schulden financiële sector ° schulden bij de overheid
° onzekerheid CDO ° onzekerheid CDS
° lage solvabiliteitsratio ° hoge sociale-zekerheidsverplichtingen
° druk om economie te steunen ° druk om te saneren
° wantrouwen t.o.v. banken ° wantrouwen t.o.v. beleidsmakers
° gebrek aan coördinatie ° gebrek aan coördinatie
° … ° …
3. Overheden hebben geen marge
Overheidsschulden rijzen uit de pan
Debt to GDP ratio
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
140%
160%
180%
200%
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
(f)
20
12
(f)
Greece Ireland Italy Spain Portugal
(bron: IMF)
Saneringen – lessen uit 35 jaar ervaring
(bron: IMF)
4. België: schijn bedriegt
Economische groei beter dan Eurozone
Real GDP (100 = 03/95)
100
105
110
115
120
125
130
135
140
03
/95
03
/96
03
/97
03
/98
03
/99
03
/00
03
/01
03
/02
03
/03
03
/04
03
/05
03
/06
03
/07
03
/08
03
/09
03
/10
03
/11
Belgium Euro area(bron: Bloomberg)
Unemployment rate
5%
6%
7%
8%
9%
10%
11%
12%
01
/95
01
/96
01
/97
01
/98
01
/99
01
/00
01
/01
01
/02
01
/03
01
/04
01
/05
01
/06
01
/07
01
/08
01
/09
01
/10
01
/11
Belgium Euro area(bron: Bloomberg)
5. Werkloosheid idem
Openbare financiën
Government debt (in % of GDP)
60%
65%
70%
75%
80%
85%
90%
95%
100%
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
(f)
20
12
(f)
Belgium Euro area
(bron: IMF)
Waarom schone schijn?
Anderen doen het nog slechter; België geniet meer van Duitse exportprestaties (niet duurzaam)
Werkgelegenheidsprestaties sterk geflatteerd- Dienstencheques, gesubsidieerde vormen van tewerkstelling
- economische werkloosheid, verloven, tijdskredieten,…
- Bedrijven hamsteren arbeid maar vreet aan de rendabiliteit
Overheid pompte 70 mia euro in economie via begrotingstekorten en reddingsoperaties banken
Sociale vrede oogt mooi maar gebrek aan hervormingen is de keerzijde van de medaille (stakingsacties illustratief)
Risicofactoren
Concurrentiekracht: relatie loonindex, inflatie,
arbeidskosten per eenheid product
Risicofactoren
Concurrentiekracht: relatie loonindex, inflatie,
arbeidskosten per eenheid product,
Energiekosten
Administratieve overdruk
Politieke impasse
Sociaal overleg deficiënt?
Hoge openbare schuld in combinatie met hoge
belastingsdruk
Eurodruk
5. Euro: spiegeltje aan de wand
Een manisch depressieve staat van ontkenning?
‘There are no American troops in Bagdad’April 7, 2003, Mohammed Saïd al-Sahaf, alias Comical Ali
Subprime leningen zijn niet gevaarlijk
Huizenmarkt VSzal niet ineenstorten
Banken volgepropt met toxische rommel zijn
solvabel
Overheden zijn geen banken
Griekenland zalnooit uit de euro
stappen
Ierland is
solvabel
What’s next?
PIGS papier is de nieuwe subprime
Who’s right? European leaders Commentators• European leaders take
decisive action to pull Europe out of crisis (EC)
• European leaders agree on immediate action to address market tensions
• European leaders agree on “fiscal compact”
• Merkel: Gipfel ist Durchbruch zur Stabilitätsunion (Frankfurter Allgemeine)
• The summit will prove a footnote (Gideon Rachman)
• A disastrous failure at the summit (Martin Wolf)
• A plan that will not save Europe (FT)
• Damned with faint plans (The Economist)
• Fiskalpakt hat nur begrenzte Auswirkungen (Frankfurter Allgemeine)
Geen optimale muntzone !
Geen convergentie, maar divergentie
Vooral schijnbare convergentie rentevoeten: maar foutieve risicopremies
lonen en koopkracht: maar met geleend geld
En verborgen divergentie Arbeidskosten en betalingsbalansen O & O kwaliteit van het onderwijs / menselijk kapitaal kwaliteit van de openbare financiën…
(Griekenland)
4. Hoe de openbare financiën saneren?
-9,2
-1,7
-9,3
-2,3
-6,1
+0,2
+2,4
-10
-9
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
Lopende rekening van de betalingsbalans
Bron: IMF
Gemiddeld jaarlijks saldo, in % BBP, periode 2000-2009
Spiegeltje aan de wand
Bron: Eurostat
Lopende rekening in % BBP
Nood aan verandering is groot
Key performance indicatorsleugens en creatieve boekhouding te voorkomenmet zeepbellen rekening te houden (vastgoed)structurele ontsporingen te ontmaskeren (ULC,
competitiviteit, vergrijzingkosten,…)
De dingen bij naam noemenInvesteerder = speculant? Geen crediteur zonder debiteur (vendor financing)Rol van de ECB?De mechanica van een muntzone erkennen een
respecteren = STRUCTUREEL BELEID = TRANSFERUNIE
4. Hoe de openbare financiën saneren?
6. Stresstest voor kmo’s
Cartoon van Brett Lemb
Schokbestendigheid in woelig vaarwater
• Zijn onze bedrijven opgewassen tegen de grote onzekerheden van deze tijd?
• Hoe gevoelig zijn de bedrijfsresultaten voor een verzwakkende conjunctuur en een verslechterend financieringsklimaat?
• Geen klassieke ratio-analyse– We kijken vooruit en simuleren een schok– Vertrekbasis is grote recessie van 2008-2009– Paneldata voor 158.695 Belgische bedrijven
Recessie 2008-2009 als rekenvoorbeeld
Omzet: -11,5%µ: 4,1 mio naar 3,65 mioMe: 151.605 naar 152.434 mio
Kosten: -11,0%µ: 3,9 mio naar 3,5 mioMe: 112.716 mio naar 114.246 mio
Rendabiliteit: -12,9%µ: 8,9 naar 8,1Me: 6,3 naar 5,9
-23%
-22%
11.601 bedrijven failliet
naar 7,8
naar 5,7
Omzetvolume daalt 10%
Kostenvolume daalt 5,7%
Winstvolume daalt 19,5%(totale volumes zoals weergegeven door de oppervlaktes onder de histogram )
Opbrengsten venn. bel. dalenmet 2 miljard euro
België
Aantal bedrijven
Negatief EV 15.380 18.850
winstcurve
Totaal = 158,695 bedrijvenMediaan omzet 152.034 mio euro
108.482bedrijven
50.213 bedrijven30.770
127.925bedrijven
• Mediaan rendabiliteit daalt van 6,5 naar 3,2%• 2 mia euro minder inkomsten in de
vennootschapsbelasting
Rentegevoeligheid Vlaamse KMO
• 70% van de Vlaamse kmo’s is afhankelijk van bankfinanciering
• In de vorige recessie werden heel wat bedrijven geconfronteerd met
kredietschaarste:
• Onderzoek EACT: 50% bedrijven zag zich tijdens 2009
geconfronteerd met een terugschroeving van haar kredietlijnen
• Kenniscentrum voor financiering van de kmo - barometer
• Aanwendingsgraad NBB
• Studie McKinsey: ondergekapitaliseerde banken en stijgende
kredietkosten
• Bedrijven hebben zich gedeeltelijk hersteld van de Grote Recessie
maar zijn niet klaar voor een nieuwe schok.
• Heel veel van de absorptiecapaciteit werd reeds opgebruikt.
• In een nieuwe recessie zouden er nog eens 20.000 verlieslatende
bedrijven bijkomen.
• De rendabiliteit zou dalen van 6,5% naar 3,2%.
• De afhankelijkheid van bankfinanciering blijft voor een groot
gedeelte van de kmo’s omvangrijk en precair.
6. Banksector: renovatie of nieuwbouw?
Capital and liquidity shortfalls, 2019
Bron: McKinsey
Kredieten fors duurder
Bron: McKinsey
52,248,7
43,541,7
20,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
<10 10-50 50-100 100-500 >500
Perc
enta
ge
Grootteklasse volgens aantal werknemers
Percentage bedrjiven voor wie het moeilijker is geworden om een krediet te verlengen, volgens bedrjifsgrootte
Besluit
Met dank aan