สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

รายงานวจย

เรอง การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา

ผวจย รองศาสตราจารย พรชย พนธธาดาพร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ป พ.ศ. 2558

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

กตตกรรมประกาศ

งานวจยฉบบนผวจยเรมตนจากการศกษา กรอบ งานวจยของ กฤษตญา มลศร เสาวลกษณ โกศลกตตอมพร ล ายอง ปลงกลาง จนทมา ธญญเจรญ และ อ ามร รอดด า สงผล ใหผวจย มความชดเจนในตวแปรและไดแนวทางในการสรางเครองมอใช เกบรวบรวมขอมล สวน การพฒนาคณภาพเครองมอไดรบความอนเคราะหจาก รศ.ดร.ปรยาภรณ ตงคณานนท ผศ.ดร.กาญจนา บญภกด คณะครศาสตรอตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง รศ .ดร .ค ารณ ศรนอย จากมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร สวนการวเคราะหขอมล และการอภปรายผลขอมล ไดรบความอนเคราะหจาก ดร.ศราวธ สงขวรรณะ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ชวยทวน

ตรวจสอบแนะน าใหมความชดเจนขน

ขอขอบคณกลมตวอยางทกทานทไดใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ขอบคณบคลากรของ ส านกงานพฒนาชมชน พฒนาการจงหวด พฒนาการอ าเภอ เกษตรจงหวด เกษตรอ าเภอ ทกทานทกรณาใหขอมล เกยวกบการด าเนนงานวสาหกจชมชนในภาพรวมของภาครฐทเขาไปสนบสนน ขอขอบคณผตอบแบบสอบถาม ซงไดแก สมาชกวสาหกจชมชน ผน าชมชน ได ใหโอกาส เขา สมภาษณ ตอบแบบสอบถาม เกยวกบการรวมกลมและ ปญหาอปสรรค รวมทงแนะแนวทางในการเขา พนททเปนกลมตวอยาง ไดใหขอคดเหนเปนผลใหงานวจยมความสมบรณมากย งขน รวมทงขอบคณ ทานคณบดคณะบรหารธรกจฯ ผศ.ดร.สาลนนท บญม และ ทานอธการบด มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ผศ.ไพศาล บรนทรวฒนา ทไดสนบสนนทนวจย ในครงน คณประโยชนใดๆ ทเกดขนจากงานวจยฉบบน ผวจยขอมอบแดผมพระคณทกทาน

รศ. พรชย พนธธาดาพร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา

The participation in operation community enterprises in Phranakhonsi Ayutthaya Pronvince

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาระดบการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ในจงหวดพระนครศรอยธยา 2) ศกษาระดบปญหาการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ในจงหวดพระนครศรอยธยา 3) เปรยบเทยบการมสวนรวม และปญหาการมสวนรวมของสมาชก วสาหกจชมชน จ าแนกตาม สถานภาพของสมาชกกองทน กลมตวอยาง จ านวน 384 คน เครองมอ คอแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ ใชคารอยละอธบายขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ใชคา เฉลย Mean และคาเบยงเบนมาตรฐาน Standard Deviation อธบายระดบความคดเหน และใช t-test F-test อธบายการเปรยบเทยบ

ผลการวจย พบวา ประเภทผลตภณฑของกลมสมาชกสวนใหญ คอ อาหาร และยา จ านวน 126 คน คดเปนรอยละ 33.6 สวนใหญสมาชกมการศกษาระดบ มธยมศกษาตอนตน จ านวน 164 คน คดเปนรอยละ 43.7 ระยะเวลาในการด าเนนงานของกลมสวนใหญ นอยกวา 5 ป จ านวน 223 คน คดเปนรอยละ 59.5 สวนใหญมทนจดทะเบยนเรมแรก 101,000 – 150,000 บาท จ านวน 107 คน คดเปนรอยละ 28.5 และ แหลงเงนทนทใชจดตงกลม สวนใหญใชวธระดมทนของสมาชกในกลม จ านวน 233 คน คดเปนรอยละ 62.1

การมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน ภาพรวม อยในระดบปานกลาง โดยเรยงล าดบคามากไปคานอยดงน การมสวนรวมดานการวางแผน การมสวนรวมในผลประโยชน การมสวนรวมในการด าเนนงาน และ การมสวนรวมในการประเมนผล สวนปญหาการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ภาพรวม อยในระดบปานกลาง โดยเรยงล าดบคามากไปคานอยดงน ปญหาการมสวนรวมในการประเมนผล ปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงาน ปญหาการมสวนรวมในผลประโยชน ปญหาการมสวนรวมในการวางแผน สวนการทดสอบสมมตฐาน พบวา สถานภาพของกลมตวอยางตางกนมความคดเหน สภาพและปญหาการมสวนรวมในการด าเนนของวสาหกจชมชน ในจงหวดพระนครศรอยธยา ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

The Participation in Operation Community Enterprises

in Phranakhonsi Ayutthaya Pronvince

Abstract

The purposes of this research were 1) to find out the levels of the participation

in operation community enterprises in Phranakhonsi Ayutthaya province 2) to find out

the problems of the participation in operation community enterprises in Phranakhonsi

Ayutthaya province 3) to compare the levels of participation and problems in

operation community enterprises which classified by fund member status. The

samplings were 384 people. The instrument in this research was questionnaires. The

statistics to analyze this research were percentage for describing general information of

respondents; mean and standard deviation for describing the levels of the opinions

and F-test for describing the comparison.

The results of this research found that the categories of members’ largest

products are food and medicine that were 126 people or 33.60 percent. The level in

education of the most members was mattayon level which were 164 people or 43.70

percent. The period of time was less than 5 years were 223 people or 59.50 percent.

The capital which is between 101,000 - 150,000 baht were 107 people or 28.50

percent. The funding source in enterprises establishment was from members’

fundraising from 233 people or 62.10 percent.

The participation in operation community enterprises in Phranakhonsi

Ayutthaya province in the overall aspects were moderate by ordering the highest to

the lowest as the follows: the participation in planning, the participation in benefits,

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

the participation in operation and the operation in evaluation. The problems in

operation community enterprises in Phranakhonsi Ayutthaya province in the overall

aspects were moderate by ordering the highest to the lowest as following: the

problems in evaluation, the problems in operation, the problems in benefits, the

problems in planning. The was no statistically significant of hypothesis in the difference

of samplings in opinion, conditions and problems in the participation in operation

community enterprises in Phranakhonsi Ayutthaya province was at 0.05 level.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ บทคดยอ ภาษาไทย บทคดยอ ภาษาองกฤษ สารบญ สารบญตาราง บทท 1 บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ขอบเขตของการวจย 4

4 นยามศพทเฉพาะ 5 กรอบแนวคดในการวจย 7 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ประวตจงหวดพระนครศรอยธยา 8 วสาหกจชมชนในจงหวดพระนครศรอยธยา 21 แนวคดของกลมวสาหกจขมชน 24 แนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารจดการวสาหกจชมชน 35 แนวคดเกยวกบ OTOP

แนวคดเกยวกบการมสวนรวม 37 48

งานวจยทเกยวของ 55 บทท 3 วธด าเนนการศกษา รปแบบการวจย 70 ประชากรทศกษา 70 เครองมอวจยและคณภาพของเครองมอ 70 การเกบรวบรวมขอมล 73 การวเคราะหขอมลและสถตทใช 73

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล ผลการวเคราะหสถานภาพทวไปของ กลมตวอยางทศกษา 75 ผลการวเคราะหการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

ผลการวเคราะหประเดนปญหาในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน 78 81

ผลการทดสอบสมมตฐาน 86 สรปปญหาและขอเสนอแนะ 95 บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ สรปวตถประสงค สมมตฐาน วธด าเนนงาน 96 สรปผลการศกษา 97 อภปรายผล 98 ขอเสนอแนะ 100 บรรณานกรม 101 ภาคผนวก

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สารบญตาราง

ตารางท หนา

ตารางท 1 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตาม ประเภทผลตภณฑของกลม

75

ตารางท 2 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตามระดบการศกษาของสมาชก

76

ตารางท 3 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตาม ระยะเวลาด าเนนงานของกลม

76

ตารางท 4 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตามทนจดทะเบยนเรมแรก

77

ตารางท 5 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตามแหลงเงนทนทใชในการจดตงกลม

77

ตารางท 6 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของ การมสวนรวมในการวางแผนของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

78

ตารางท 7 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานขอ งระดบการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

79

ตารางท 8 แสดง คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ การมสวนรวมในผลประโยชนของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

80

ตารางท 9 แสดง คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ การมสวนรวมในการประเมนผล ของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

80

ตารางท 10 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ การมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน

81

ตารางท 11 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบปญหาการมสวนรวมใน ดานการวางแผนของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

82

ตารางท 12 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบปญหาการมสวนรวมใน ดานการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

83

ตารางท 13 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ ปญหาการมสวนรวมในดานผลประโยชนของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

84

ตารางท 14 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ ปญหาการมสวนรวมในดานการประเมนผลของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

85

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

ตารางท15 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ ปญหาการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน

85

ตารางท 16 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ประเภทผลตภณฑ

86

ตารางท 17 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ระดบการศกษาของสมาชก

87

ตารางท 18 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ระยะเวลาด าเนนงานของกลม

88

ตารางท 19 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ทนจดทะเบยนเรมแรก

89

ตารางท 20 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม แหลงเงนทนทใชในการจดตงกลม

89

ตารางท 21 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ประเภทผลตภณฑ

90

ตารางท 22 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ระดบการศกษา 91 ตารางท 23 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ระยะเวลา

ด าเนนงาน 92

ตารางท 24 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ทนจดทะเบยน 93 ตารางท 25 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม แหลงเงนทน 94

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

บทท 1 บทน า

1.ความเปนมาและ ความส าคญของปญหา

วสาหกจชมชนเกดขนจากการน าเอาแนวทางเศรษฐกจชมชนหรอแนวทางเศรษฐกจพอเพยงมาพฒนาอยางตอเนองและเปนระบบ ค าวา “วสาหกจชมชน” นนสามารถใชค าวา “ธรกจชมชน ” แทนได อนเนองมาจากวาชมชนไมใชรฐ ดงนนสถาน ประกอบการทชมชนเปนเจาของกตองจดวาเปนของภาคเอกชนเชนเดยวกน แตในความเปนจรงแลวถาหากใชค าวาธรกจนนกหมายถงการแสวงหาก าไรเปนทตง แตสถานประกอบการทชมชนเปนเจาของนนกลบมแนวคดทเนนการพงพาอาศยกนมากกวาการแสวงหาก าไร ดงนนจงควรใชค าวา “วสาหกจชมชน” เชนเดยวกบ “รฐวสาหกจ” ทหลายคนรจก โดยวสาหกจชมชนนนจดเปนกลมกจกรรมของชมชนทชมชนคดไดจากการเรยนร ไมใชกจกรรมเดยว ๆ ทท าเพอมงสตลาดใหญ และไมใชกจกรรมทซบซอนอะไร ลวนแลวแตเปนการท ากนท าใชทดแทนการซอจากตลาดได และเปนการจดการระบบการผลตและบรโภคทมอยในชวตประจ าวน เชน การจดการเรองขาว หม เหด เปด ไก ผก ผลไม น ายาสระผม สบ น ายาลางจาน หรออน ๆ ทชมชนท าไดเองโดยไมยงยากนก การท ากนท าใชทดแทนการซอเปนการลดรายจายและยงชวยใหระบบเศรษฐกจใหญเขมแขงขน นอกจากนยงเปนการจดระบบเศรษฐกจใหมใหเปนฐานทเปนจรงในชมชน เพราะถาชมชนเขมแ ขงพงพาตนเองได กระแสพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจา อยหวไดทรงเปรยบ เศรษฐกจ พอเพยงเหมอนเสาเขมของตกทท า ใหตกมนคงแขงแรงเศรษฐกจของประเทศกจะเขมแขงและอยได ด งนน วสาหกจชมชนจงมความส าคญในการสรางฐานมนคงใหกบประเทศได โดยกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาใหเขมแขงและกระจายโอกาสการประกอบอาชพใหเกดการสรางงาน สรางรายได และลดภาระคาใชจายใหประชาชนสวนใหญของประเทศสามารถพงตนเองไดมากขน ในปจจบน ภาครฐไดพยายามสรางนโยบาย พฒนาระบบเศรษฐกจโดยเนนดานการสงเสรมและพฒนา ผประกอบการรายยอยในระดบชมชน เพอใหเกดการสรางงานสรางรายไดใ หกบสถานประกอบการตาง ๆ ตลอดจนผทตกงาน จากแนวคดดงกลาวจงเกดแนวทางการพฒนาเศรษฐกจชมชนใหแขงแกรงเพอทจะสามารถแขงขนกบตลาดทงภายในและภายนอกประเทศไดมากขน ภาครฐจงมนโยบายการผลกดนใหมธนาคารวสาหกจขนาดกลางและขนาดเลก ขนรวมทงแกไขปญ หาสภาพคลองของภาคอตสาหกรรมดวยการปรบโครงสรางการบรหารงานของบรรษทเงนทนอตสาหกรรมขนาดยอม มการเนนการเพมเงนทนหมนเวยน พรอมกบลดอตราดอกเบยเงนกและสนบสนนการน า เครองจกรมาจดทะเบยนกรรมสทธเพอใชเปนหลกทรพยในการเพมทน ทงนเพอเปนการสนบสนนผประกอบการเดมและเพมโอกาสและทางเลอกดานแหลงเงนทนใหผประกอบการใหมเพอการสรางรากฐาน การผลต การจางงาน การสรางรายได และการสงออกตอไป การด าเนนธรกจของชมชนไดกลายเปนประเดนส า คญทรฐบาลใหความส าคญเพราะเปนรากฐานของเศรษฐกจของประเทศ รฐบาลไดสญเสยเงนเพอการสราง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

2

โครงการตางๆใหกบชมชนเปนจ านวนมาก ประเดนส าคญ คอท าอยางไรรฐบาลจะไมตองพบกบปญหาการสญเสยเงนทนทได น ามาผลกดนธรกจเหลานและท า อยางไรผประกอบการจงจะสรางขดความสามารถของตนใหสามารถพฒนาสนคาและการบรการได แตเนองจากผประกอบการในชมชนยงขาดความเขมแขงในการพงตนเองในดานการด าเนนธรกจ เชน ปญหาดานตลาดส งออกภายนอกชมชน ปญหาดานการน าเทคโนโลยมาใชใหเกดประโยชนตอการผลตสนคา และปญหาการรวมกลมทสามารถพฒนาธรกจใหเตบโตได นอกจากนนยงพบวาผประกอบการในชมชนขาดการเรยนรรวมกนทจะสรางงาน สรางรายไดใหกบชมชน ดงนนจงเปนโจทยทส าคญวาวธการใดทจะน าไปสความส าเรจของการพฒนาเศรษฐกจชมชนได และนโยบายหนงต าบลหนงผลตภณฑจะสามารถพลกฟนความยากจนของชมชนตางๆไดมากนอยเพยงใดและจะสามารถพฒนาไปสวสาหกจชมชนไดอยางไร ซงวสาหกจชมชนนนจะตองประกอบกจการดวยคนในชมชนทงในดานการผลตสนคา การใหบรการและการเรยนร การพงตนเองของครอบครว ชมชนและระหวางชมชน ดวยการน าทนทมอยภายในชมชนมาด า เนนการโดยใชรปแบบการจดการทเหม าะสม โดยคนในชมชนจะตองสามารถท า ใหทรพยากรข องชมชนเกดมลคาเพมขนและน ามาเปนแหลงสรางรายไดใหกบคนในชมชนได ซงจะเหนวานโยบายหนงต า บลหนงผลตภณฑทผานมามความส าเรจนนคนในชมชนไดรวมกลมเพอสรางงานและสรางรายไดในค รอบคร วเชนกน แตการทหนงต าบลหนงผลตภณฑจะน าไปสวสาหกจชมชนทแขงแกรงไดนนจ า เปนตองพฒนาคนและพฒนาระบบการจดการทเขมแขง ส าหรบแนวทางการพฒนาหนงต าบลหนงผลตภณฑสวสาหกจชมชนนนมรป แบบการพฒนา ซงเปนรอยตอทส า คญเพราะหนง ต า บลหนงผล ตภณฑนนเปนระดบพนฐานของชมชนซงตอเนองมาจากประชาคมของหมบานและต าบล ดงนนเมอตองการพฒนาหนงต าบลหนงผลตภณฑมาสวสาหกจชมชนจ าเปนตองพฒนาทกระบบของชมชน เชน พฒนาการด าเนนการดานธรกจของชมชน การรวมทนด าเนนการ และการสรางอาชพทยงยนเพอใหชมชนมรายไดทมนคงตอไป เพอใหเหนถงแนวทางการพฒนาของหนงต าบลหนงผลตภณฑสวสาหกจชมชนอยางชดเจน ล า ดบตอไปจะเสนอถงความเปนไปไดของการพฒนาหนงต าบลหนงผล ตภณฑ และแนวทางการพฒนาหนงต าบลหนงผลตภณฑสวสาหกจชมชน (กญญามน อนหวาง 2550 : 21) ส าหรบกลมวสาหกจชมชนมความส า คญอยางยง โดยเฉพาะผน า กลมวสาหก จชมชนแตละประเภท เพราะหากผน ากลมสามารถสรางกระบวนการจดการกลมวสาหกจชมชนไดกจะสามารถสงเสรม กลมใหเขมแขงตอไป ปจจบน ภาครฐไดส รางนโยบายเพอใหเกดทศทางการพฒนาระบบเศรษฐกจโดยเนนดานการสงเสรมและพฒนาอตสาหกรรมเพอใหเกดการสรางงานสรางรายไดใหกบสถานประกอบการตางๆตลอดจนผทตกงาน อยางไรกตามนโยบายของภาครฐในการทจะพลกฟนสถานการณดานเศรษฐกจนจงกอเกดแนวทางการด าเนนธรกจ ทเหมาะสมกบประเทศไทยดวยการน าแนวคดดงเดมของคนไทยผสมผสานกบแนวคดทเปนระบบการบรหารจดการแนวทางใหมเพอสรางธรกจขนาดกลางและขนาดยอมใหเกดขน โดยเฉพาะแนวคดดานธรกจชมชน แนวคดเศรษฐกจชมชนและแนวคดวสาหกจชมชนเพอการพฒนาทยงยน จากแนวคดดงกลาวจงเกดแนวทางการพฒนาเศรษฐกจ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

3

ชมชนใหแขงแกรงเพอทจะสามารถแขงขนกบตลาดทงภายในและภายนอกประเทศไดมากขน ภาครฐจงมนโยบายการผลกดนจดตงธนาคารวสาหกจขนาดกลางและขนาดเลกขน รวมทงแกไขปญหาสภาพคลองของภาคอตสาหกรรมดวยการปรบโครงสรางการบรหารงานของบรรษทเงนทนอตสาหกรรมขนาดยอม มการเนนการเพมเงนทนหมนเวยน พรอมกบลดอตราดอกเบยเงนกและสนบสนนการน า เครองจกรมาจดทะเบยนกรรมสทธเพอใชเปนหลกทรพยในการเพมทน ทงนนเพอเปนการสนบสนนผประกอบการเดมและเพมโอกาสและทางเลอกดานแหลงเงนทนใหผประกอบการใหมเพอการสรางรากฐาน การผลต การจางงาน การสรางรายได และการสงออกตอไป วสาหกจชมชนในจงหวดพระนครศรอยธยาในป 2558 มจ านวนทงสน 56 กลม สวน ใหญเปนกลมผลตภณฑอาหาร เครองดม ของทระลก งานไม งานจกสาน ปญหาการพฒนาศกยภาพและการปรบตวในระบบเศรษฐกจฐานความรชมชนทเกอหนนการพฒนา ทยงยน เนองจากแนวทางการด าเนนงานไมไดใหความส าคญตอการพฒนาทจะผสมผสานองคความร ใหม กบ ภมปญญาวฒนธรรมทองถน และการมสวนรวมของทกภาคสวนท เกยวของในชมชน ผลกระทบจากการพฒนาดงกลาวกอใหเกด ทง ผลดและผลเสยตอชมชน โดยเฉพาะในระยะยาวจะเกด ความ ขดแยงทงในมตทางเศรษฐศาสตรและมตทางสงคมกวางขน เรมจากระหวางบคคล พฒนาสสถาบนครอบครว และกระจายสองคกรตางๆ ในชมชน กลมทมฐานความสมพนธของสมาชกไมเขมแขงเพยงพอ กมกจะประสบความลมเหลว ดานมตทา งสงแวดลอม ยงขาดการปลกจตส า นกในการรกษาและจดการสงแวดลอม โดยเฉพาะของเสยทเกดจากกระบวนการผลต รวมทงขอผดพลาดของกระบวนทศนการพฒนาวสาหกจชมชนทผานมาอาจกลาวไดวา ผเกยวของกบการปฏบตงานตามกระบวนการดงกลาว มลกษณะการมองวสาหกจชมชนทแตกตางกนใน 3 ลกษณะ คอ 1) ลกษณะมองแบบแยกสวน การมองลก ษณะน นถอวาปญหาของวสาหกจชมชนเกดจากสวนใดสวนหนง การใหความชวยเหลอสนบสนนจงแกไขเฉพาะสวนนนๆ โดยไมเขาใจถงความเชอมโยงไปยงสวนอนๆ ทมความสมพนธกนทงทางตรงและทางออม การแกไขปญหาใดปญหาหนงยอมสงผลกระทบตอปจจยทใชเชอมโยงกน ทางดานการสนบสนนหรอขดแยงกนจนท าใหเกดปญหาใ หมอย เสมอๆ 2) ลกษณะมองแบบลดสวน เปนการมองปรากฏการณของวสาหกจชมชนในกระบวนทางเศรษฐมตเชงตวเลข หรอเปนขอมลเชงสถตโดยไมค า นงถงปจจยอน หรอท าความเขาใจในมตอน ทมผลกระทบตอวสาหกจชมชน การพยายามอธบายปรากฏกา รณวสาหกจชมชนในเชงตวเลข ท าใหมองขามปจจยทางธรรมชาตดานองคประกอบของอตสาหกรรมซ งเปนท มาของตวเลขเหลานนโดยเฉพาะปจจยเชงคณภาพในมตทางสงคม 3) ลกษณะมองแบบกระบวนการทางวทยาศาสตรเปนการอธบายธรรมชาตของกระบวนการพฒนาดวยกฎเกณฑทางวทยาศาสตรแบบตายตว และอธบายเปนกลไกการเกดทแนนอน เชน ธรกจไมเตบโตเนองจากขายไมไดไมมตลาด ท งๆ ทมปจจยดานศลปะทมความสมพนธและมสวนรวมของกระบวนการดงกลาวอยมใชนอย การมองเหนวสาหกจชมชนแยกออกเปนสวนๆ ขางตน ท า ใหผปฏบตงานมองไมเหนถงคณคาในมตทางจตวญญาณของวสาหกจชมชนทมพลวตร มความละเอยดออนและมชวตชวา มใชมองเหนวสาหกจชมชนเปนเรองของ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

4

วตถดบ กระบวนการผลต ตนทน ก าไร ฯลฯ ทไรวญญาณ ซงสงผลกระทบใหเกดการท า ลายการบรณาการขององคกร สงคม และธรรมชาตของมนษย กลายเปนสงคมอตสาหกรรมทเอารดเอาเปรยบกน แสวงหาประโยชนจากผดอยโอกาส เปนสงคมบรโภคและแกงแยงแขงขนในทางวตถ ขาดความจรงใจรวมมอกนพฒนาสงคมอตสาหกรรมใหเปนสงคมทมการอยรวมกน แบงปน และเอออาทรซงเปนพนฐานธรรมชาตของมนษย

จากความเปนมาและความส าคญของปญหาดงกลาว ประกอบกบผวจยเปนบคคลกรของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ซงมพนทตงอยในจงหวดพระนครศรอยธยา และปณธานของมหาวทยาลยประการหนงกคอ การสรางความเขมแขงใหกบชมชน จงเปนมลเหตจงใจใหตองการศกษาเรอง การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยาเพอจะไดน าขอมลทไดจากการวจยเสนอตอหนวยงานทเกยวของและผประกอบการวสาหกจชมชนไดน าไปปรบปรงใหสมาชกไดมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนใหมประสทธภาพ อนจะสรางความเขมแขงใหกบชมชนไดอยางแทจรง

2. วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาระดบการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ในจงหวดพระนครศรอยธยา 2. ศกษาระดบปญหาการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ในจงหวดพระนครศรอยธยา 3. เปรยบเทยบการมสวนรวมและปญหาการมสวนรวม จ าแนกตาม สถานภาพของสมาชก

3. สมมตฐานการวจย สมาชกกลมวสาหกจชมชนทมสถานภาพตางกน มความคดเหนเกยวกบ การมสวนรวม และ ปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา แตกตางกน 4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เพอทราบถงระดบการมสวนรวมของสมาชก วสาหกจชมชน ในจงหวดพระนครศรอยธยา 2. เพอทราบถงระดบปญหา การมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชนในจงหวด

พระนครศรอยธยา 3. น าเสนอขอมลใหหนวยงานทรบผดชอบไดน าไปวางแผนพฒนาวสาหกจชมชนใหมความ

ยงยนตอไป

5. ขอบเขตของการวจย ขอบเขตการศกษาการมสวนรวมของสมาชกในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา มขอบเขตการวจย ตามประเดนดงน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

5

1. การศกษาครงนมงศกษาทง การมสวนรวม และ ปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน 2. ขอบเขตดานประชากร ประชากรทใชในการศกษา ครงน

2.1 ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ สมาชกของกลมสมาชกวสาหกจชมชนทจดทะเบยนกบส านกงานพฒนาการ และ เกษตรจงหวด ในจงหวดพระนครศรอยธยา จ านวน 56 กลม สมาชกทงสนจ านวน 1,398 คน

2.2 กลมตวอยาง คอ สมาชกของกลมสมาชกวสาหกจชมชนทจดทะเบยนกบส านกงานพฒนาชมชน และ เกษตรจงหวด ในจงหวดพระนครศร อยธยา จ านวน 375 คน ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางของ Krejcie & Morgan โดยยอมใหมความคลาดเคลอนได 5% (ระดบ 0.05) ทระดบความเชอมน และสมตวอย างแบบหลายขนตอนคอ สมแบบแบงกลม คอ แบงตามพนท เปน 16 อ าเภอ สมตวอยางอยางงายจากแตละอ าเภอ ไดพนททเปนกลมตวอยาง จ านวน 8 อ าเภอ จากนนลงตามพนทสมแบบ บงเอญ ตามสดสวนของประเภทกลมวสาหกจชมชน 3. ขอบเขตดานตวแปร ตวแปรทศกษาในครงน แบงเปน 2 ประเภท คอ 3.1 ตวแปรอสระ (Independent Variable) คอสถานภาพของกลมสมาชกวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา จ าแนกเปน ประเภทผลตภณฑของกลม ระดบการศกษาของสมาชก ระยะเวลาด าเนนงานของกลม ทนจดทะเบยนเรมแรก แหลงเงนทนทใชในการจดตงกลม 3.2 ตวแปรตาม (Dependent Variable) คอ การมสวนรวม และ ปญหา การมสวนรวมของสมาชกในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา ประกอบดวย การมสวนรวมในการวางแผน การมสวนรวมในการด าเนนงาน การมสวนรวมรบผลประโยชน การมสวนรวมในการประเมนผล 4. ขอบเขตดานระยะเวลา ระยะเวลาทใชในการศกษาครงนอยระหวางเดอน พฤศจกายน 2557 – สงหาคม 2558 6. นยามศพทเฉพาะ การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน หมายถง การมสวนรวมในการวางแผน การมสวนรวมในการด าเนนงาน การมสวนรวมในผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล ปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน หมายถง อปสรรค มผลใหไมบรรลเปาหมายตามทตองการในเรองการมสวนรวมในการวางแผน การมสวนรวมในการด าเนนงาน การมสวนรวมในผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล การมสวนรวมในการวางแผน หมายถง การหาแนวทางในการด าเนนธรกจของกลม การพจารณาการแบงปนผลประโยชนใหกบสมาชกกลม การตงกฎกตกาใ นการด าเนนธรกจของกลม การ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

6

ก าหนดบทบาทหนาทของคณะกรรมการกลม การวางแผนและจดท าแผนการด าเนนธรกจกลม การคดเลอกผรบผดชอบในกจกรรมตาง ๆ ของกลม และการก าหนดตนทนการผลตสนคาของกลม การมสวนรวมในการด าเนนงาน หมายถง การสนบสนนดานการเงนในการด าเนนงานกลม การสนบสนนวสดอปกรณในการด าเนนงาน การเผยแพรขอมลขาวสาร /ประชาสมพนธสนคาของกลม ผประสานงานกบบคคลทเกยวของในการด าเนนธรกจของกลม การควบคมตรวจสอบการด าเนนธรกจกลม และการใหค าแนะน าในเรองทมความรความช านาญเปนพเศษแกกลม

การมสวนรวมในผลประโยชน หมายถง การไดรบผลประโยชนจากกลมในฐานะสมาชก กา รรบผลประโยชนทท าใหมคณภาพชวตทดขน การรบผลประโยชนทท าใหมความรเกยวกบการผลต /การแปรรปเพมขน การรบผลประโยชนทท าใหมอาชพเพอเพมรายไดแกครอบครว การรบผลประโยชนทท าใหมความคนเคยสนทสนมกบเพอนสมาชก และการรบผลประโยชนทท าใหเปนทนบถอของคนในชมชนมากขน การมสวนรวมในการประเมนผล หมายถง การตดตามและรบรความกาวหนาของธรกจ การท างานเพอตดตามผลการด าเนนธรกจของกลม การประเมนผลการด าเนนธรกจของกลมในรอบป การประเมนผลการปฏบตงานของผน าและคณะกรรมการกลม และ กา รประเมนผลการปฏบตงานของสมาชกกลม ประเดนปญหาดานการมสวนรวมในการวางแผน หมายถง การประชมของกลมเพอการวางแผนมไมบอยครง กลมขาดความรดานการวางแผน กลมมการวางแผนการตลาดไมตอเนอง กจกรรมของกลมไมสอดคลองกบความตองการของสมาชก กลมขาดการประชาสมพนธจงมสมาชกบางคนไมเขาใจเปนเหตใหไมเขารวมกจกรรม คณะกรรมการกลมไมเปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวม เชน ไมไดฝกฝนใ หกลาแสดงความคดเหนในทประชม ไมใหโอกาสสมาชกไดไปรบความรจากหนวยงานของรฐ คณะกรรมการไมมการก าหนดกฎเกณฑของกลมฯ สมาชกไมไดเขารวมประชม เนองจากเวลาวางไมตรงกน และสมาชกไมไดเสนอความคดเหนในการประชม สมาชกกลมไมไดเขารวมการจดท าแผนการท ากจกรรม จงท าใหสมาชกมองไมเหนความส าคญของกจกรรม สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการวางแผน ประเดนปญหาดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน หมายถง กา รประชมของกลมชแจงการด าเนนงานไมบอยครง กลมขาดงบประมาณในการสนบสนนกจกรรมจากหนวยงานภาครฐ กลมขาดวสดอปกรณทจ าเปน กลมขาดวตถดบเปนบางชวงเวลา ตองการหาความรเรองอน ๆ เสรมกจกรรมของกลมฯ ผลตภณฑทแปรรปมเฉพาะชวง ผลตภณฑสนคาไมไดมาตรฐาน ราคาผลผลตตกต ากลมขาดตลาดเพอรองรบผลตภณฑ/ตลาดรองรบไมแนนอน คณะกรรมการไมสามารถหาแหลงเงนทนได คณะกรรมการขาดความรดานการบรหารองคกร คณะกรรมการไมสามารถหาชองทางการตลาดเพอจ าหนายสนคา สมาชกกลมมงานประจ าหรออาชพหลกจงไมมเวลามาท ากจกรรมของกลมสมาชกมเวลาปฏบตงานไมตรงกน สมาชกขาดความรดานการพฒนาการแปรรปและบรรจผลตภณฑสมาชกขาดทกษะและประสบการณ สมาชกไมมโอกาสศกษาดงาน/อบรม/แลกเปลยนประสบการณกบวสาหกจชมชนกลมอน ๆ สมาชกขาดการมสวนรวมในการท ากจกรรมในชวงการเพาะปลก และชวงการเกบเกยวผลผลตในภาคการเกษตร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

7

ประเดนปญหาดานการมสวนรวมในผลประโยชน หมายถง กา รด าเนนธรกจของกลมยงใหผลตอบแทนทไมคมคา การก าหนดผลประโยชนแกบคคลใดบคคลหนงเทานน คณะกรรมการไมมความสามารถในการสรางเงอนไขกระตนใหสมาชกมสวนรวม สมาชกขาดการประชมชแจงผลประโยชนอยางตอเนอง และสมาชกมความสมพนธในรปแบบเครอญาตท าใหการตดสนใจเกดความล าบากใจ ประเดนปญหาดานการมสวนรวมในการประเมนผล หมายถง คณะกรรมการไมเหนความส าคญของการประเมนผล คณะกรรมการขาดการตดตามและรบรความกาวหนาของธรกจ คณะกรรมการไมทราบเกณฑการประเมนผล สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการประเมนผล สมาชกกลมไมทราบเกณฑการประเมนผล และเจาหนาทผรบผดชอบไมปฏบตหนาทอยางจรงจง 7. กรอบแนวคดการวจย กรอบความคดในการวจยในการศกษาครงนเกยวกบ การรวมกลมวสาหกจชมชน ผวจยไดสงเคราะห แนวคดจาก กฤษตญา มลศร (2552 : 7) เสาวลกษณ โกศลกตตอมพร (2551 : 8 ) ล ายอง ปลงกลาง (2553 : 129-131) จนทมา ธญญเจรญ (2553 : 41) และ อ ามร รอดด า (2551 : 85)

ภ

ภาพ 1 กรอบแนวคดในการวจย

ประเภทผลตภณฑของกลม

ระดบการศกษาของสมาชกระยะเวลาการด าเนนงานของกลม

ทนจดทะเบยนเรมแรก

แหลงเงนทนทใชจดตงกลม

การรวมกลมและปญหาการรวมกลม ดานการมสวนรวมในการวางแผน ดานการมสวนรวมในการด าเนนงานดานการมสวนรวมในผลประโยชน ดานการมสวนรวมในการประเมนผล

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจย เรอง การมสวนรวมในการดาเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา ผวจยไดทาการศกษาเอกสารทางวชาการและผลงานวจยทเกยวของเพอเปนกรอบในการวจย ดงน

1. ประวตจงหวดพระนครศรอยธยา 2. วสาหกจชมชนในจงหวดพระนครศรอยธยา 3. แนวคดของกลมวสาหกจขมชน

4. แนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารจดการวสาหกจชมชน 5. แนวคดเกยวกบ OTOP 6. แนวคดเกยวกบการมสวนรวม 7. งานวจยทเกยวของ 1.ประวตจงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา หรอ เรยกสน ๆ วาอยธยา ตงอยในเขตภาคกลาง เปนทลม ไมมภเขา แตมแมนาสายใหญคอ แมนาปาสก แมนาลพบร และแมนาเจาพระยาไหลมาบรรจบกนในลกษณะลอมรอบเมอง ตวจงหวดเปนเกาะทมบานเรอนปลกเรยงราย หนาแนนตามสองฝงแมนา อยธยาหางจากกรงเทพฯ ประมาณ 76 กโลเมตร มเนอทประมาณ 2,556 ตารางกโลเมตร แบงการปกครองออกเปน 16 อาเภอ ไดแกอาเภอพระนครศรอยธยา อาเภอนครหลวง อาเภอภาช อาเภอบานแพรก อาเภอบางซาย อาเภอบางไทร อาเภอลาดบวหลวง อาเภอบางบาล อาเภอมหาราช อาเภอบางปะหน อาเภอเสนา อาเภออทยอาเภอบางปะอน อาเภอผกไห อาเภอทาเรอ และอาเภอวงนอย

กรงศรอยธยาตงอยทราบลมแมนาเจาพระยาตอนลางบรเวณทแมนาเจาพระยา แมนาลพบรและแมนาปาสก มาบรรจบกนเปนทาเลเหมาะสมสามารถคมเสนทาง การคาขายทงภายในและภายนอกดงนนในอดตกรงศรอยธยาจงเปนศนยกลาง ทางเศรษฐกจการปกครอง และวฒนธรรมทสาคญยงในภมภาคน สมเดจพระเจาอทอง ทรงสถาปนากรงศรอยธยาเมอป พ.ศ.1893 ม พระมหากษตรยปกครองสบมา 33 พระองค รวม 33 รชกาล โดยสมเดจ พระเจาเอกทศนเปนพระมหากษตรย องคสดทาย กอนเสยกรงแกพมาเมอ พ.ศ. 2310 รวมเวลาทเปนเมองหลวงของประเทศไทย 417 ป กาแพงเมองพระนครศรอยธยา แรกสรางดวยดน ตอมาเปลยนเปนกาแพงอฐในรชกาลสมเดจ พระมหาธรรมราชา โดยกาแพงเมองหนา 5 เมตร สง 6 เมตร ยาวราว 12.5 กโลเมตร มปอมปนรอบเมอง 16 ปอม ประต 99 ประต ในจานวนนมประตนา 20 ประต ประตเมอง 18 ประต ประตชองกด 61 ประต มคลองชกนาเขามาใช ภายในเมองหลายสาย ซงเปนคลองสายหลกทขดเปนแนวเหนอ ใต 5 สาย แนวตะวนออกถงตะวนตก มากกวา 5 สาย มถนนอฐ และถนนดน เปนเสนทางสญจรทางบก ซงสวนมากจะสรางขนานไปกบคลอง มสะพานทงสนกวา 30 สะพาน สรางดวยไมและอฐ สะพานสรางดวยศลาแลง และสะพานหกอยางละ 1 สะพาน พนทนอกเมอง เปนทราบลมสาหรบการเกษตรกรรมมคลองธรรมชาตและ คลองขดเปนเครอขายโยงใย

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

9

จานวนมาก สองฝงแมนาลาคลอง เปนทอยอาศยของชาวเมอง สลบกบวดวาอารามทว ไป ประชาชนเหลานทา อาชพเกษตรกรรมและอตสาหกรรมในครวเรอน ทเนนการผลตเพอตอบสนองชมชนเปนสาคญ ตลาดใหญซงเปนศนยกลางการคาขายของพนเมอง คอตลาดนา 4 แหง นอกเมอง 30 แหง ตลาดเหลานขายของสด เชา เยน และสงของทผลตเปนเอกลกษณของหมบาน ชาวอยธยาสวนมากนบถอศาสนาพทธ ดงปรากฏ วดในพระพทธศาสนาทงวดหลวงและวดราษฎรกวา 500 แหง นอกจากนยงมศาสนาสถานในศาสนาอสลาม ศาสนาฮนด และศาสนาครสต ซงเปนศาสนาของชาวตางชาต ทเขา มาพงพระบรมโพธสมภารอกจานวนหนง ชาวตางชาตเหลาน ไดรบพระบรมราชานญาตใหอยอาศยนอกเมอง เชน โปรตเกส ฮอลนดา ฝรงเศส แขกจาม แขกมลาย และญปน เปนตนจงหวดพระนครศรอยธยา เปนแหลง ชมชนทมคนอยอาศยมาหลายยคหลายสมย และเคยเปนทตงเมองหลวงของราชอาณาจกรกรง ศรอยธยานานถง 417 ป (ระหวาง พ.ศ. 1893 - 2310) กอนหนานนดนแดนนเปนสวนหนงของอาณาจกรทวารวด และอาณาจกรโบราณทนกวชาการสวนมากเรยกวาอโยธยาตามลาดบ ถงแมวาเมอกรงศรอยธยาแตกในป พ.ศ. 2310 ดนแดนนกยงมประชาชนอาศยอยเรอยมา จนกระทงถงปจจบน ดงนน ขอกลาวประวตความเปนมาเปน 4 ระยะคอ กอนสมยกรงศรอยธยา สมยกรงศรอยธยา สมยธนบร และสมยรตนโกสนทร

บรเวณนอยในอาณาจกรทวารวดระหวางพทธศตวรรษท 12 - 16 ตอมาในพทธศตวรรษท 16 - 18 กตกอยใตอทธพลของขอม โดยมเมองละโว (ลพบร) เปนเมองหนาดาน ประมาณพทธศตวรรษท 18 บรเวณลมแมนาเจาพระยากเปนอสระจากอทธพลของขอม ในชวงนไดเกดอาณา จกรใหมๆ อกหลายรฐ เชน สโขทย ลานนา และลานชาง และกเกดรฐทพฒนาจากอาณาจกรเดม เชน อโยธยา สพรรณ ภม (สพรรณบร) และนครศรธรรมราช เปนตน

ดนแดนบรเวณภาคกลางของประเทศไทยในชวงพทธศตวรรษท 16 - 18 ซงตกอยใตอทธพลของขอมวา แควนละโว แลว กอาจกลาวตามขอเสนอของนกวชาการกลมหนงวา “แควนละโว ” (อโยธยา) พฒนาขนจากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและการเมองของแควนละโว (ทวารวด ) เดมดนแดนบรเวณน มหลกฐานทางประวตศาสตรตงแตปลายพทธศตวรรษท 16 ซงพงศาวดารเหนอกลาวไววาในป พ.ศ. 1587 พระเจาสายนาผงไดพระราชทานพระเพลงศพพระนางสรอยดอกหมาก พระมเหสซงเปนพระราชธดาของพระเจากรงจน ทบางกะจะ และทรงสถาปนา บรเวณนนเป นพระอาราม ใหชอวา วดเจาพระนางเชง

เมองอโยธยาอยทไหน ในเรองนพระเจาโบราณราชธานนทร ขาหลวงมหาดไทยและเทศาภบาล มณฑลอยธยา ไดกลาวไวในรายงานผลการขดแตงพระราชวงหลวงกรงศรอยธยาวา มเมองเกาอยทางฟากตะวนออกของเกาะเมอง แถวทวดสมณโกษ วดกฎดาวและวดศรอโยธยา ตอมาสมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพไดกลาวเพมเตมวา เมองอโยธยาเปนเมองทขอมตงขนเมอปกครองทเมองลพบร ในบรเวณทแมนาปาสก แมนาลพบร และแมนาเจาพระยามาบรรจบกน เมองนในระยะแรกพนทยงลมไมเหมาะในการทาไรนา จงเปนเพยงเมองหนาดานของเมองลพบร ตอมาเมอพนทคอยดอนขนจงมคนมาตงถนฐานทาไรนากลายเปนชมชนใหญแหงหนง

เมองอโยธยาตงอยทางตะวนออกของเมองอยธยา ตวเมองมลานาตามธรรมชาตลอมเปนคเมอง 3 ดาน คอ ดานเหนอ ตะวนออก และดานใต ลานานคอ ลานาปาสกเดม แตเรยกชอแตกตางกนออกไป ตอนทไหลผานดานเหนอและตะวนออก เรยกแมนาหนตราและคลองโพธ สวนตอนท หกมมมาเปนค

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

10

เมองดานใตเรยก ลานาแมเบย มาออกปากนาเจาพระยาทปากนาแมเบยตอนใตวดพนญเชงลงมา สวนคเมองดานตะวนตกนนขดขนคอ ลาคขอหนา

แควนละโว (อโยธยา) เจรญรงเรองมากในปลายพทธศตวรรษท 19 ดงปรากฏ หลกฐานในพระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบหลวงประเสรฐอกษรนต ทกลาวถงการสรางพระพทธไตรรตนนายกในป พ.ศ. 1867 กอนการสถาปนากรงศรอยธยาถง 26 ป พระพทธรปองคนมขนาดใหญโตและสวยงามมาก ยอมเปนประจกษพยานใหเหนวาบรเวณนตองเปนแหลงชมชนขนาดใหญทมพลงทางเศรษฐกจดวยจงสามารถสรางได แตอยางไรกตามในป พ.ศ. 1893 สมเดจพระรามาธบดท 1 (พระเจาอทอง ) ไดยายมาสรางเมองหลวงใหมในบรเวณใกลเคยงแสดงวาคงจะเกดอะไรขนในบรเวณเมองอโยธยา

สมเดจพระรามาธบดท 1 (พระเจาอทอง) ไดสถาปนากรงศรอยธยาเปนราชธานใน วนศกร เดอน 5 ขน 6 คา ป พ.ศ. 1893 พระราชทานนามเมองใหมนวา “กรงเทพมหานคร บวรทวา รวดศรอยธยา มหาดลก ภพนพรตนราชธานบรรมย” การทพระองคสามารถรวบรวมกาลงไพรพลตงเมองใหมโดยปราศจากการสรบใดๆ อก ทงยงสามารถยกกองทพไปตนครธม เปนการทาทายอานาจของเ ขมร นอกจากนยงโปรดใหขนหลวงพะงว พมเหสยกกองทพไปตอาณาจกรสโขทยไดดวย ดงนนปญหาทนาสนใจกคอ พระองคเปนใครมาจากไหน เพราะเหตใดจงไดสรางอาณาจกรใหมได โดยทผนาทองถนเดมยอมรบใหพระองคเปนผนาตอไป

ในพทธศตวรรษท 19 น บรเวณทเปนประเทศไทยในปจจบน ประกอบดวยอาณาจกรตางๆ หลายอาณาจกร คอ ทางตอนเหนอ มอาณาจกรลานนา ตาลงมากเปนอาณาจกรสโขทย สวนทางภาคใตกเปนอาณาจกรนครศรธรรมราช สวนตอนกลางของประเทศนน มอาณาจกรทสาคญ 2 อาณา จกร คอ ทางดานตะวนตกของแมนาเจาพระยา เปนอาณาจกรสพรรณภม สวนทางดานตะวนออกเปนอาณาจกรละโว (อโยธยา) หรออาณาจกรอโยธยา

อาณาจกรสพรรณภม มบานเรอนกระจายอยตามลมแมนาทาจน แมกลอง และเพชรบร มเมองสาคญ คอ เมองสพรรณบร เมองแพรกศรราชา (ในจงหวดชยนาท) เมองราชบร เพชรบร สงหบร ตามหลกฐานจากศลาจารกหลกท 1 กลมเมองในอาณาจกรสพรรณ ภมนเคยอยใตอานาจของพอขนรามคาแหง แตเนองจากกลมนมประชากรอยอยางหนาแนน และคงม อานาจทางทะเลดวยจงอยใตอทธพลของอาณาจกรสโขทยไมนาน อยางนานทสดกคงภายหลงจากพอขนร ามคาแหงสวรรคต อาณาจกรสพรรณภมคงพยายามสลดอานาจของสโขทยและสรางความเปนใหญใหกบตนโดยการไปเปน พนธมตรกบอาณาจกรละโว (อโยธยา ) อาณาจกรละโว (อโยธยา ) เปนอาณาจกรเกาแก เคยเปนศนยกลางวฒนธรรมทวารวด และขอม อาณาจกรนมไดอยใตอทธพลของอาณาจก รสโขทย เพราะมไดปรากฏชอเมองทางฝงตะวนออกของแมนาเจาพระยาในศลาจารกของพอขนรามคาแหง แตกคงเปนเครอญาตกบทางสโขทย เมองทสาคญของอาณาจกรละโว กคอ เมองละโว เมองอโยธยา

สมเดจพระรามาธบดท 1 (พระเจาอทอง ) ผสถาปนากรงศรอยธยานน พระองคจะตองมความสมพนธกบศนยอานาจทสาคญในลมแมนาเจาพระยา คอ อาณาจกรสพรรณภม และอาณาจกรละโว (อโยธยา) เปนแน เพราะจะเหนไดจากการท เมอพระองคไดสถาปนากรงศรอยธยาแลว พระองคไดโปรดใหพระราเมศวร พระราชโอรสไปปกครองเมองละโว (ลพบร ) และใหขนหลวงพ ะงว พมเหสไป ปกครองเมองสพรรณบร ถาพระองคมไดมความเกยวของกบอาณาจกรทงสองแลว ผนาเดมคงไมยนยอมแนๆ ดงนนพระองคคงจะเปนราชโอรสของอาณาจกรละโว (อโยธยา ) ไดอภเษกกบเจาหญงแหงอาณาจกรสพรรณภม ไดเสดจมาครองเมองเพชร ในฐานะเมองลกหลวง กอนมาสรางกรงศรอยธยา เมอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

11

พระราชบดาสวรรคตแลวพระองคไดเสวยราชสมบตในแควนละโว หลงจากนนไดเสดจมาประทบ อยแถบในเมองอโยธยา ระยะหนง แลวกสถาปนากรงศรอยธยาเปนศนยกลางแหงใหมของราชอาณาจกร

สมเดจพระรามาธบดท 1 ทรงทาใหกรงศรอยธยาเปนศนยกลางอนศกดสทธของราชอาณาจกรใหม พระองคทรงรบเอาความเชอเรองพระมหากษตรยทรงเปนเทวราชาจากเขมร โดยสถาปนาพระนามของกษตรยตามแบบเทพเจาในศาสนาพราหมณ ทรงประกอบพธถอนาพระพพฒน- สตยาตามแบบเขมร แตอยางไรกตามภายหลงจากรชกา ลของพระองคแลว กเกดการแยงชงอานาจกนระหวางราชวงศสพรรณภมและราชวงศอทอง แตการแยงชงเปนการเขามามอานาจในกรงศรอยธยา มใชเพอแยกตวออกไปจากอาณาจกร กรงศรอยธยาเปนราชธานของไทยนานถง 417 ป ซงเปนเมองหลวงทมอายนานทสดในปจจบน (พ.ศ. 2525) ทงนเปนเพราะกรงศรอยธยาตงอยในชยภมทดทงทางดานยทธศาสตร ดานเศรษฐกจ และการเมอง ทางดานยทธศาสตร กรงศรอยธยามลกษณะเปนเกาะมแมนาลอมรอบ ทางดานเหนอคอแมนาลพบรเกา ทางดานตะวนตกและดานใตคอแมนาเจาพระยาและทางดานตะ วนออกคอแมนาปาสก ลกษณะเชนนเปนเกราะปองกนศตรไดด สวนรอบนอกเกาะเมองมลกษณะเปนท ราบลม นาทวมในฤดนาหลากซงเปนอปสรรคตอการตงทพของศตร ทางดานเศรษฐกจ กรงศรอยธยาตงอยบรเวณดนดอนสามเหลยมปากแมนา อนเกดจากการทบถมของตะกอน ทาใหบรเวณนเหมาะแกการเพาะปลก นอกจากนทตงของกรงศรอยธยายงเปนทรวมของแมนาเจาพระยา แมนาปาสก และ แมนาลพบร ซงเปนผลใหชาวอยธยาสามารถตดตอคาขายกบหวเมองในภาคกลาง และภาคเหนอไดสะดวก อกทงยงอยใกลอาวไทย จงทาใหกรงศรอยธยากลายเปนเมองทควบคมการคาตางประเทศ เพราะกรงศรอยธยาเปนทรวมของสนคาของปาจากเมองตางๆ จากการทอยใกลอาวไทยยงทาใหกรง-ศรอยธยาสามารถควบคมการตดตอระหวางหวเมองภายในทวปกบตางประเทศดวย ถงแมวาทตงของกรงศรอยธยาจะดเพยงใดกตาม ตลอดระยะเวลาสรอยกวาปกรงศร-อยธยาตองเผชญกบการทาสงครามหลายครง สงครามทประชดกรงครงสาคญทสดในป พ.ศ. 2112 ในรชกาลสมเดจพระมหนทราธราช เปนผลใหกรงศรอยธยาตองตกเปนเมองขนของพมานานถง 15 ป จนกระทงป พ .ศ. 2127 สมเดจพระนเรศวรมหาราชจ งสามารถประกาศอสรภาพไดและมกษตรยสบตอกนมาอก 183 ป จนถงรชกาลสมเดจพระเอกทศน กรงศรอยธยาตองตกเปนเมองขนของพมา อกครงในวนท 7 เมษายน พ .ศ. 2310 ซงเปนความสญเสยครงยงใหญท กรงศรอยธยาไมสามารถธารงความเปนเอกราชอกตอไป

เมอสมเดจพระรามาธบดท 1 สถาปนากรงศรอยธยาเปนราชธานแลว มกษตรยสบตอกนมา 33 พระองค พระมหากษตรยไดประกอบพระราชกรณยกจตางๆ กน ทงทางดานการปองกนประเทศใหพนภยจากอรราชศตร การปกครองบานเมอง การรกษาไวซงความยตธรรมและความสงบสขในสงคม ก ารทานบารงศาสนา ขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปกรรมตางๆ จนกลายเปนเอกลกษณประจาชาตไทย เปนมรดกตกทอดมายงอนชนในรนปจจบน อาท สมเดจพระรามาธบดท 1 ทรงพระปรชาสามารถมองการณไกลในการเลอกทาเลทตงเมองหลวง และสามารถสรางความเชอเกยวกบพระมหากษตรยใ หมนคง สมเดจพระบรมไตรโลกนาถทรงเปนกษตรยนกปกครองทวางรากฐานรปแบบการปกครองอาณาจกรใหเปนปกแผนมนคง ใชตดตอกนมาถงแผนดนพร ะบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจา อยหว สมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงเปนกษตรยนกรบทหาผใดเทยบไดยาก ทรงกลาหาญในการประกาศ อสรภาพและยงนากองทพไปรบถงดนแดนพมา เปนตน

พระมหากษตรยทง 33 พระองคน ทรงปกครองอาณาจกรสบตอกนมา 417 ป คดเฉลยแลวแตละพระองคปกครองประมาณ 12 - 13 ป แตเปนทนาสงเกตวา กษตรยทปกครองตากวาเกณฑเฉลยม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

12

16 พระองค ในจานวนนทปกครองระยะสนทสด คอ สมเดจเจาฟาไชย ปกครองเพยง 3 - 4 วน เทานนกถกยดอานาจ และมพระมหากษตรยทปกครองไมครบ 1 ป ถง 6 พระองค พระมหากษตรยทถกยดอานาจเหลานสบเนองจากขนครองราชยในขณะทรงพระเยาวบางพระองคไมมฐานอานาจทมนคงพอ ไมมความสามารถพอในการรบจงไมเปนทนบถอศรทธาของเหลาขนนาง สวนพระมหากษตรยท ปกครองนานเกนเกณฑเฉลยม 17 พระองค ในจานวนนทปกครองนานเกน 25 ป ซงสามารถทาใหพระมหากษตรยมฐานอานาจทมนคงสามารถประกอบกรณยกจตางๆ ในการทานบารงราชอาณาจกร มเพยง 5 พระองค คอ สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ สมเดจพระรามาธบดท 2 สมเดจพระนารายณมหาราช สมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ และสมเดจพระเจาปราสาททอง

เมอกรงศรอยธยาเสยแกพมาในป พ.ศ. 2310 แลว สมเดจพระเจาตากสนมหาราชไดประกาศอสรภาพและขบไลพมาออกไปจากแผนดนไทย ทรงยายเมองหลวงมาอยทกรงธนบร แลวโปรดใหกวาดตอนชาวอยธยาไปเปนกาลงสาคญทกรงธนบรกรงศรอยธยาทเคยรงเรองบดนถกปลอยใหรกราง แตอยางไรกตามในระยะตอมาสมเดจพระเจาตากสนมหาราชกโปรดใหมการประมลคนหาทรพยส มบตทชาวอยธยาฝงไวกอนกรงแตก เปนผลใหชาวอยธยาไดหนออกจากปามาตงบานเรอนรอบๆ เกาะเมอง ในขณะเดยวกนกทาใหโบราณสถานถกรอทาลาย

เมอพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกขนครองราชยใน พ .ศ. 2325 แลว ไดโปรดใหรออฐจากกาแพงเมอง เชงเทนปอมปราการตางๆ ทกรงเกาไปสรางพระราชวงใหมเพราะขณะนนทรงรบเรงในการสรางเมองใหม จงไมสามารถเผาอฐไดทนใชงาน ประกอบกบเพอเปนการทาลายปอมปราการเมองเกาไมใหเปนประโยชนแกขาศกทยกมาตกรงเทพฯ การรออฐในครงนนจงเปนการทาลายซากกาแพงเมอง ปอมปราการตางๆ ประกอบกบการทประชาชนอพยพไปสเมองหลวงใหม จงทาใหกรงศรอยธยาถกทอดทงแตอยางไรกตามคนไทยในยคนน ยงมความรสกเสยดายความรงเรองของกรงศรอยธยา ดงจะเหนไดจากบทพระราชนพนธของสมเดจพระบวรราชเจามหาสรสงหนาท สมเดจพระอนชาธราชในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ทกลาวไววา “อนถนนหนทางมรรคา คดมากเสยดายทกสงอน รานเรยบเปนระเบยบดวยรกขา ขายของนานาทกสง ทงพธปเดอนคนวน สารพนจะมอยอตราดใดกไดเลนกระเษมสข แสนสนกทวเมองหรรษา ตงแตนแลหนา อกอา อยธยา จะสาบสญไป จะหาไหนไดเหมอนกรงแลว ดงดวงแกวอนสนแสงใส นบวนแตจะยบนบไป ทไหนจะคนคงมา”

เมอพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชทรงสราง “กรงเทพพระมหานครอมรรตนโกสนทร” เปนเมองหลวง ตงแตนนเปนตนมา พระนครศรอยธยากเปนเพยงเมองจตวา เมองหนงขนกบกรงเทพฯ และในเวลาตอมาเรยกกนวา “เมองกรงเกา”

ตอมาในรชกาลพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว โปรดฯ ใหรอศลาแลงตามวดรางไปสรางพระอารามใหมทกรงเทพฯ พระนครศรอยธยาจงถกทาลายอกครง ดงนนสภาพเกาะเมองทเคยเตมไปดวยปราสาทราชวง วดวาอาราม บานเรอนประชาชน จงถกทอดทงใหเปนปารกราง ดงทบาทหลวงปาลเลกวซ ไดบนทกการเดนทางผานอยธยาในสมย รชกาลท 3 โดยสรปวา เมอไปถงอยธยาจะเหนเจดยสคราคราไปตามกาลเวลาชยอดแหลม ตนไมอายดวยรอยๆ ป แผกงกานสาขาปกคลมโบราณ สถาน เมอใกลอยธยาแมนาแบงเปนสายๆ เปนคลองหลายคลอง ตวนครจงเปนเกาะคลายถงเงนจน โบราณสถานทนาอศจรรยกคอ พระบรมมหาราชวงและวดหลวง โบราณสถานตางๆ ถกตนไมปกคลมหมดจนกลายเปนทอยของนกเคาแมว แรง เปนทฝงมหาสมบตเมอคราวอยธยาแตก มการข ดคนอยเนองๆ ตวเมองกรงเกาในขณะนนตงอยโดยรอบเกาะเมอง มพลเมองทงคนไทย จน ลาว มลาย

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

13

ประมาณ 40,000 คน พลเมองเหลานตงบานเรอนอยทงสองฝงแมนารอบเกาะเมองเพอสะดวกในการดารงชวตทงการอปโภคและบรโภค การคมนาคม การเกษตรกรรม ตลอดจนกร ะทงการระบายสงโสโครก สวนทางดานชวตความเปนอยของประชาชน วดยงคงเปนศนยกลางชมนมกนทางสงคม ประกอบพธกรรมทางศาสนาและประเพณทสาคญ เปนศนยกลางการศกษา วดทสาคญในระยะแรก เชน วดพนญเชง วดสวรรณดาราราม วดกษตราธราช วดเชงทา วดแมนางปลม และวดรอบนอกเกาะเมองทไมถกพมาทาลาย

ถงแมวากรงศรอยธยาจะเปนกรงเกาไปแลว แตชาวเมองหลวงตลอดจนพระมหากษตรยและพระราชวงศในพระบรมราชวงศจกรยงราลกถงกรงเกาอยเสมอ ในทกๆ ป พระมหากษตรยและพระราชวงศจะเสดจมาทอดกฐน นอกจากนจากจดหมายเหตปรากฏวาราชกาลท 4 โปรดใหเกณฑไพรไปขดดนเหนยวทบางขวดเพอนาไปปนรปเทวดา พระอนทร ครฑ ในงานบาเพญพระราชกศล งานพระศพ เปนตน

กรงเกาไดรบความสนใจในการบรณะ ในรชกาลพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว โดยโปรดใหบรณะพระราชวงใหม พระราชทานนา มวา วงจนทรเกษม เพอเปนทประทบเวลาแปร พระราชฐานเสดจประพาสกรงเกา

กรงเกาในสมยเปนมณฑล กรงเกาไดกลายเปนเมองสาคญอกครงหนงในรชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เมอทรงจดการปกครองหวเมองแบบมณฑลเทศาภบาล ในป พ .ศ. 2438 พระองคทรงจดตง “มณฑลกรงเกา ” โดยรวมหวเมอง 8 เมอง เขาดวยกน อนมเมองกรงเกา เมองอางทอง เมองสระบร เมองลพบร เมองพระพทธบาท เมองพรหมบร เมองอนท รบร และเมองสงหบร โดยตงสถานททาการของมณฑลกรงเกาทเมองกรงเกา ในระยะเวลานไดมการบรณะหลา ยดานจนเปนผลใหมประชาชนอาศยหนาแนนขนอกครงหนง

รชกาลท 5 โปรดใหบรณะพระราชวงจนทรเกษมเปนสถานทราชการ โดยจดใหพระทนงพมานรถยา เปนศาลาวาการขาหลวงเทศาภบาล พลบพลาจตรมข เปนศาลาวาการเมอง ตกใหญมมกาแพงดานเหนอ เปนศาลาวาการอาเภอร อบกรง ทรงซอมโรงชางใหเปนทคมขงนกโทษ โรงละครหนาพลบพลาจตรมขเปนททาการศาลมณฑล สวนตกหนาพระทนงพมานรถยาเปนศาลเมองและคลงเกบราชพสดนอกจากนในรชกาลตอๆ มายงไดตงหอทะเบยน ไปรษณย สถานตารวจภธร ในบรเวณดานใตถดจากพระราชวงจนทรเกษมลงมา

ชวตชาวกรงเกาในสมยพระพทธเจาหลวง ไดอาศยตงบานเรอนอยรมฝงแมนาตามเรอนแพ หรอมฉะนนกอยในเรอ โดยเฉพาะอยางยงบรเวณทเรยกวา “หวรอ ” เปนบรเวณทแมนาปาสกและแมนาลพบรมาประสบกน บรเวณหวรอเปนเสมอนหวใจของชาวกรงเกา เปนทงทอยอาศย ชมทางการคาขาย สถานทราชการ และวดหลายวด เปนตน นอกจากนกรงเกายงอาศยอยบรเวณวดพนญเชงดวย ในรชกาลพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวไดมการเปลยนชอเมองเปนจงหวด ดงนน ในวนท 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2459 เมองกรงเกา จงเปลยนเปน “จงหวดกรงเกา” ซงใชเรยกเชนนเรอยมาจนกระทงในรชกาลท 7 จงเปลยนชอมณฑลกรงเกาเปน “มณฑลอยธยา ” เมอวนท 17 มนาคม พ .ศ.2469และเปลยนชอจงหวดกรงเกาเปน “จงหวดพระนครศรอยธยา ” สวนชอกรงเกา คงเปนชอเรยกอาเภอวา อาเภอกรงเกา จนกระทงในป พ .ศ. 2500 เมอมการบรณะจงหวดพระนครศรอยธยาเพอเตรยมตอนรบอน นายกรฐมนตรสาธารณรฐสงคมนยมแหงสหภาพพมา จงไดมการเปลยนชออาเภอกรงเกา เปนอาเภอพระนครศรอยธยา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

14

ดงนนจะเหนไดวา จงหวดพระนครศรอยธยา เปนจงหวดทมประวตศาสตรความเปนมาอนยาวนาน เปนทงทตงของเมองหลวงของแควนอโยธยา เปนทตงเมองหลวงของราชอาณาจกรกรงศร -อยธยาถง 417 ป หลงจากนนแมวากรงจะแตก เมองหลวงจะยายไปอยทอน กรงศรอยธยาจะกลาย เปนกรงเกา และเปนจงหวดพระนครศรอยธยาในปจจบนกตาม แตกยงคงมความสาคญอยในความทรงจาของคนไทยตลอดกาล จงหวดอยธยาอยในเขต 2 ของการสงเสรมการลงทน มนคมอตสาหกรรม 3 แหงไดแก นคมอตสาหกรรมบางปะอนนคมอตสาหกรรมบานหวา(ไฮเทค)และนคมอตสาหกรร มสหรต นนครและมเขตประกอบการอตสาหกรรม2แหง ไดแกเขตประกอบการอตสาหกรรมแฟคตอรแลนดวงนอยและเขตประกอบการอตสาหกรรมบรษทสวนอตสาหกรรมโรจนะจากด(มหาชน) มโรงงานอตสาหกรรมทไดรบอนญาตประกอบกจการในปงบประมาณ 2553 จานวน 1,848โรงงาน โดยเปนโรงงานทอยในเขตนคมอตสาหกรรมจานวน 538 โรงงานและเปนโรงงานทอยนอกนคมอตสาหกรรม 1,310 โรงงาน มเงนทนรวม 297,610.56 ลานบาทและมการจางงาน 234,466 คน

จงหวดอยธยาเปนศนยกลางการคมนาคมทาใหการเดนทางสะดวกทงทางรถยนตรถไฟและทางเรอมผประกอบการจดตงโรงงานแปรรปสนคาเกษตรคลงสนคาขนาดใหญ หองเยนและกจการโรงสในจงหวดเปนจานวนมากเพอจดเกบสนคาและแปรรปสนคาเพอสงไปยงกรงเทพฯและสงออกไปย งตางประเทศโดยธรกจดงกลาวสวนใหญ ตงกระจายอยในอาเภอพระนครศรอยธยา บางปะอนวงนอยและอทยนอกจากนยงเปนทตงของหางสรรพสนคาขนาดใหญ และขนาดกลางอยในเขตชมชนรวมกนสนคาสาคญของจงหวด ไดแก สนคาเกษตร เชน ขาว มะมวง สมเขยวหวาน กลวยนา วา ไก เปด สกร โคกระบอ สตวนาจดไมแปรรปและสนคาหตถกรรมพนเมอง สญลกษณจงหวดพระนครศรอยธยา 1. ตราประจ าจงหวด

ดวงตราประจาจงหวดพระนครศรอยธยา รปหอยสงขประดษฐานอยบนพานแวนฟาภายใน

ปราสาทใตตนหมน ดวงตราประจาจงหวดนมาจากตานานการสรางเมองพระนครศรอยธยา ซงเลากนวาในป พ.ศ. 1809 โรคหาระบาดจนผคนลมตายเปนจานวนมาก พระเจาอทองจงอพยพยายผคนออกจากเมองเดมมาตงเมองใหมทตาบลหนองโสนซงมแมนาลอมรอบ ระหวางทปกเขตราชวตฉตรธง ต งศาลเพยงตา กระทาพธกลบบตรสมเพลง ปรบสภาพพนทเพอตงพระราชวงอยนน ปรากฏวาเมอขดมาถงใตตนหมนไดพบหอยสงขทกษณาวตรบรสทธ พระเจาอทองทรงโสมนสในศภนมตนนจงสรางปราสาทนอยขนเปนทประดษฐานหอยสงขดงกลาว

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

15

2. ธงประจ าจงหวด

ธงประจาจงหวดพระนครศรอยธยา รปสเหลยมผนผา แบงออกเปน 3 แถบเทาๆ กน ม 2 ส โดยมสฟาอยตรงกลางขนาบดวยสนาเงนซงเปนสประจาภาค 1 ทงสองขาง กลางธงแถบสฟามตราประจาจงหวดพระนครศรอยธยาเปนรปปราสาทสงขทกษณาวตรใตตนหมน คนธงมแถบส เหลองและสฟา 2 แถบ

3. ตนไมประจ าจงหวด

ตนไมประจาจงหวดพระนครศรอยธยา ตนหมนเปนพนธไมตระกล Boraginaceae เปนตนไมขนาดปานกลาง สงราว 60 ฟต ลาตนลกษณะคลายกระบอก เนอไมสเทาปนสนาตาล มความแขงปานกลางเปลอกหนาประมาณ ½ นว สเทาปนนาตาลซงมรอยแตกยาวไปตามลาตน ใบยาวประมาณ 5 นว กวางประมาณ 3 นว เปนรปไขโคนใบคลายรปหวใจ ดอกสขาว ผลเปนพวงสเขยวเมอสก ตนหมนชอบขนในปาทวไปในภาคเหนอ ภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไมประเภทนปกตไมนยมใชประโยชน ตนหมนเปนตนไมประจาจงหวดพระนครศรอยธยาเพราะในประวตศาสตร เมอพระเจาอทองยายเมองมาตงทตาบลหนองโสนไดขดพบสงขทกษณาวตร 1 ขอน อยใตตนหมนอนเปนสญลกษณประจาจงหวด

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

16

4. ดอกไมประจ าจงหวด

ดอกไมประจาจงหวดพระนครศรอยธยา ดอกโสนเปนตนไมในตระกล Leguminosae เปนไมลมลก (Shrub) เนอออนโตเรว ลาตนอวบ ปลกและขนเองตามแมนา ลาคลอง หนองบงทวไปในภาคกลาง ดอกสเหลอง ออกเปนชอหอยและเหลองอรามคลายทองไปทวทกแหงใชรบประทานเปนอาหารได เมอ พ.ศ. 1893 พระเจาอทองทรงตงเมองขนใหมทตาบลเวยงเหลก ทรงเลอกชยภมทจะตงพระราชวงทรงเหนวาทตาบลหนองโสนเหมาะสมเพราะมตนโสนมาก ดอกโสนออกดอกเหลองอรามคลายทองคาสะพรงตา ดงนนดอกโสนจงถอไดวาเปนดอกไมประจาจงหวดพระนครศรอยธยา อาณาเขตจงหวดพระนครศรอยธยา

อาณาเขตจงหวดพระนครศรอยธยามอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ดงน - ทศเหนอ ตดตอกบ จงหวดอางทอง และจงหวดลพบร - ทศใต ตดตอกบ จงหวดนครปฐม จงหวดนนทบร และจงหวดปทมธาน - ทศตะวนออก ตดตอกบ จงหวดสระบร - ทศตะวนตก ตดตอกบ จงหวดสพรรณบร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

17

เขตการปกครอง จงหวดพระนครศรอยธยา แบงเขตการปกครองออกเปน 16 อาเภอ 209 ตาบล 1,459

หมบาน องคการบรหารสวนจงหวด 1 แหง เทศบาลนคร 1 แหง เทศบาลเมอง 4 แหง เทศบาลตาบล 31 แหง องคการบรหารสวนตาบล 121 แหง

ตารางแสดงจ านวนหนวยการปกครองของจงหวดพระนครศรอยธยา

อ าเภอ จ านวน

ต าบล หมบาน อบจ. เทศบาล

นคร เทศบาลเมอง

เทศบาลต าบล

อบต.

พระนครศรอยธยา 21 121 1 1 1 - 13 ทาเรอ 10 84 - - 2 9 นครหลวง 12 74 - - - 2 6 บางไทร 23 136 - - - 2 9 บางบาล 16 111 - - - 2 4 บางปะอน 18 149 - - - 9 9 บางปะหน 17 94 - - - 1 10 ผกไห 16 129 - - 1 1 8 ภาช 8 72 - - - 1 7 ลาดบวหลวง 7 58 - - - 2 6 วงนอย 10 68 - - 1 - 9 เสนา 17 118 - - 1 4 9 บางซาย 6 53 - - - 1 4 อทย 11 107 - - - 1 11 มหาราช 12 58 - - - 2 5 บานแพรก 5 27 - - - 1 2 รวม 209 1,459 1 1 4 31 121

ทมา : สานกงานสงเสรมการปกครองสวนทองถนจงหวดพระนครศรอยธยา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

18

ประชากร จงหวดพระนครศรอยธยา มประชากรรวม 803,773 คน เปนชาย 387,518 คน เปนหญง 416,255 คน อาเภอทมประชากรมากทสดไดแก อาเภอพระนครศรอยธยา จานวน 140,377 คน และอาเภอทมประชากรนอยทสด ไดแก อาเภอบานแพรก จานวน 9,094 คน ตารางแสดงจ านวนประชากรภายในจงหวดพระนครศรอยธยา

อ าเภอ ชาย หญง รวม จ านวน ครวเรอน

พระนครศรอยธยา 67,271 73,106 140,377 49,610 ทาเรอ 22,659 24,856 47,515 17,401 นครหลวง 17,476 19,245 36,721 16,156 บางไทร 23,463 24,357 47,820 14,640 บางบาล 16,633 17,909 34,542 11,671 บางปะอน 49,096 53,695 102,791 49,536 บางปะหน 20,029 21,657 41,686 13,760 ผกไห 20,198 21,580 41,778 13,733 ภาช 15,038 16,002 31,040 9,865 ลาดบวหลวง 19,187 19,742 38,929 12,483 วงนอย 34,742 36,550 71,292 29,815 เสนา 32,355 34,571 66,926 21,693 บางซาย 9,603 9,830 19,433 5,793 อทย 24,150 25,963 50,113 21,648 มหาราช 11,315 12,401 23,716 8,244 บานแพรก 4,303 4,791 9,094 3,303

รวม 387,518 416,255 803,773 299,351 ทมา : ระบบสถตทางการทะเบยน กรมการปกครอง ณ มกราคม 2558

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

19

วสยทศน อยธยานครประวตศาสตร นาเทยว นาอย กาวสสากล

เปาประสงครวม 1. เปนเมองประวตศาสตรทนาทองเทยวระดบสากล

2. ประชาชนมคณภาพชวตทด 3. ภาคการผลต ภาคการคาและบรการเปนมตรกบสงแวดลอม

ประเดนยทธศาสตร ป 2557

ประเดนยทธศาสตรท 1 : พฒนาแหลงทองเทยวและการบรการสมาตรฐานสากล ประเดนยทธศาสตรท 2 : พฒนาเมองและชมชนใหนาอย

ประเดนยทธศาสตรท 3 : พฒนาภาคการผลต ภาคการคาและบรการ เปนมตรกบสงแวดลอม

พนธกจ 1. นาภารกจของรฐและนโยบายของรฐบาลไปปฏบตใหเกดผลสมฤทธ 2. ดแลใหมการปฏบตและบงคบใชใหเปนไปตามกฎหมาย เพอใหเกดความสงบเรยบรอยและ

เปนธรรมในสงคม 3. จดใหมการคมครอง ปองกน สงเสรม และชวยเหลอประชาชนและชมชนทดอยโอกาส

เพอใหไดรบความเปนธรรมทงดานเศรษฐกจและสงคมในการดารงชวตอยางพอเพยง 4. จดใหมการบรการภาครฐเพอใหประชาชนสามารถเขาถงไดอยางเสมอหนา รวดเรว และม

คณภาพ 5. จดใหมการสงเสรม อดหนน และสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนเพอใหสามารถ

ดาเนนการตามอานาจและหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน และใหมขดความสามารถพรอมทจะดาเนนการตามภารกจทไดรบการถายโอนจากกระทรวง/ทบวง/กรม

6. ปฏบตหนาทอนตามทคณะรฐมนตร กระทร วง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนของรฐมอบหมาย หรอทมกฎหมายกาหนด

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

20

ลกษณะเดนของอ าเภอตาง ๆ ในจงหวดอยธยา อาเภอบางบาลเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร มศนยถายทอดความรเกษตรและทองเทยวแบบพอเพยง ทวรไหวพระ9วด เปนแหลงดนทเหมาะในการทาอฐมอญเปนอ ยางดอตสาหกรรมสวนใหญในพนทจะผลตธปหอมเคมภณฑเฟอรนเจอรกรอบรปโดยใชแรงงานคนในพนทเปนสวนใหญคนวยทางานในพนทจะทางานโรงงานในแถบใกลเคยงสวนผสงอายจะมการรวมกลมการผลตทมความเขมแขง อาเภอบางปะอน มแหลงทองเทยวทมชอเสยงคอพระราชวงบางปะอนวดขนอนเหนอ- ใตเปนแหลงชมคางคาวทมจานวนนบหมนตว เปนอาเภอทไดรบผลกระทบในเรองปญหามลพษและนาเสย เนองจากเปนแหลงโรงงานอตสาหกรรม อาเภอเสนาเปนแหลงอตสาหกรรมการผลตรองเทา โดยมโรงงานผลตร องเทาแพนตงอยนอกจากนยงมอตสาหกรรมเครองมอแพทย มธรกจอสงหารมทรพยขนาดเลกเกดขน เชน หองพก อพารทเมนท บานเชา เพอรองรบแรงงานยายถนมแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมคอ ตลาดนาอาเภอเสนาและตลาดเทศบาลเจาเจดทเปนแหลงทองเทยวทมชอเสยง อาเภอบางปะหน มธรกจทโดดเดน คอ เกษตรแปรรป ผกปลอดสารพษ สมนไพร เนองจากเปนพนททไดเปรยบดานวตถดบ และมตลาดบางปะหนเปนตลาดสนคาพชผลทางการเกษตรทชาวบานนามาขายกนเอง อาเภอผกไหมแหลงทองเทยวทนาสนใจคอตลาดลาดชะโด เปนตลาดรอยปมรปแบบของตลาดแบบโบราณมเรอนาเทยวและอาคารไมทยาวทสดในประเทศทโรงเรยนทาชะโดแตมปญหานาทวมทกปๆละ 3-4 ครง ทาใหทานาไดนอยประมาณ 1-2 ครงตอป อาเภอทาเรอเปนแหลงอตสาหกรรมขนาดใหญไดแกโรงหน โรงปน โรงงานนามนพชโรงสโรงงานอาหารสตวเปนตนแรงงานสวนใหญเปนแรงงานในพนทประมาณรอยละ 60 ธรกจทโดดเดนในพนทคอธรกจอสงหารมทรพย บานเชา หอพก มตลาดทาเรอเปนแหลงทองเทยวทสาคญ อาเภอบางไทรมสนามกอลฟขนาดใหญ ทาใหคนในพนทมงานทา มการจดทาหมบาน Home stay เปนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ทาใหมธรกจรานอาหารและธรกจทองเทยวเชงนเวศนตามมา อาเภอบางซายมพนทตดกบจงหวดสพรรณบรคอนขางไกลจากตวอาเภอเมองพนทสวนใหญทานาและเกษตรอนทรย ทาใหมใหธรกจโรงสขาวโรงงานผลตปยและธรกจคาสงสนคาเกษตร นอกจากนยงมเครองเบญจรงคทมชอเสยงทงในดานราคาและคณภาพ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

21

2. กลมวสาหกจชมชนในจงหวดพระนครศรอยธยา เนองจากจงหวดอยธยาเปนเมองทองเทยว จงทาใหเกดรานคาหรอกลมวสาหกจรายยอย /ชมชน

เกดขนเพอรองรบนกทองเทยวเชนรานขายของทระลกปลาตะเพยนสาน ซงเปนสงทสบทอดวฒนธรรม /ประเพณไทยทคนโบราณมกจะซอปลาตะเพยนสานใหกบเดกแรกเกด เพอใหเดกมความมานะเพยรพยายามดงเชนปลาตะเพยนแตสมยนไมเปนทนยมแลวมกจะซอเพอตกแตงบานมากกวา

รานคาขนาดเลกในลกษณะนมกเปนผลตสนคาโดยใชวตถดบทหาไดในทองถน เนนการใชฝมอความปราณต ในการผลตดานการตลาดยงไมสามารถหาตลาดเองไดตองอาศยภาครฐใหการสนบสนน แตเนองจากเปนสนคาทแสดงถงเอกลกษณความเปนไทยแตมคแขงนอย

วสาหกจชมชนทลงทะเบยนใน จงหวดพระนครศรอยธยา 1. เขต อาเภอผกไห จานวน 15 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. จกรสาน 2. ขนมหวาน 3. กลมสตร 4. เกษตร 5. อาหารแปรรป

2. เขต อาเภอนครหลวง จานวน 27 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. มดอรญญก 2. อาหารแปรรป 3. กระเปา เครองจกรสาน 4. เพาะเหด 5. ทอผาขาวมา 6. ฟารมตวอยางในพระราชดารหนองงเหา 3. เขต อาเภออทย จานวน 15 แหงประกอบดวย ประเภท 1. อตสาหกรรม 2. อาหารแปรรป 3. เครองทอเสอผาสาเรจรป 4. กองทนหมบานสตรอทย 4. เขต อาเภอเสนา จานวน 58 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. อาหารแปรรป

2. ผาสกรนลาย ศลปวฒนธรรมอยธยา 3. หตถกรรมบานใหญ 4. กลมทาขนมไทย 5. แชมพสมนไพรแมทองใบ 6. บานเรอนไทยยอสวน 7. สานสมไก 8. กระเปาหนง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

22

9. ไมกวาด 10. กลมแมบานคลองมโนราห 11. เครองจกรสาน 12. วสาหกจชมชน 13. มรดกสมนไพรไทย

5. เขต อาเภอบางซาย จานวน 23 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. เครองจกรสาน 2. อาหารแปรรป 3. ตดเยบ 4. ไมประดษฐ 5. นายาอเนกประสงค 6. เครองเบญจรงค

6. เขต อาเภอบางไทร จานวน 43 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. อาหารแปรรป 2. ประดษฐ 3. เกษตร 4. เครองจกรสาน 5. สมนไพร 6. พชมงคล 7. กลมสตร

7. เขต อาเภอบางบาล จานวน 32 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. กลมอาชพเสรม 2. ผลตภณฑในครวเรอน 3. ธปหอม 4. อาหารแปรรป 5. กลมสขภาพ 6. เกษตร 7. สายใยรกแหงครอบครว 8. ตดเยบเสอผา 9. เครองจกรสาน

8. เขต อาเภอบางประหน จานวน 26 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. เครองจกรสาน 2. หตถกรรม 3. สมนไพร 4. ดอกไมประดษฐ 5. อาหารแปรรป

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

23

9. เขต อาเภอบางประอนทร จานวน 42 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. กลมสตรปนดนจว 2. อาหารแปรรป 3. สมนไพร 4. เกษตร 5. เครองสาอาง 6. เครองหนง

10. เขต อาเภอบานแพรก จานวน 20 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. อาหารแปรรป 2. เครองจกรสาน 3. ขนมหวาน

11. เขต อาเภอภาช จานวน 17 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. เกษตร 2. กลมวสาหกจ 3. เครองหนง 4. อาหารแปรรป 5. ขนมหวาน 6. เครองจกรสาน 7. ดอกไมประดษฐ 8. การบร 9. สมนไพร 10. เครองประดบ

12. เขต อาเภอมหาราช จานวน 28 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. อาหารแปรรป 2. ขนมหวาน 3. เครองจกรสาน

13. เขต อาเภอลาดบวหลวง จานวน 23 แหง ประกอบดวย ประเภท 1. จกรสาน 2. เกษตร 3. อาหารแปรรป 4. กลมวสาหกจชมชน 5. กลมสตรอาสา 6. เครองทอ 7. รวมใจพฒนาอาชพ 8. ขนมหวาน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

24

3. แนวคดของกลมวสาหกจชมชน 3.1 ขอมลทวไปของวสาหกจชมชน “วสาหกจชมชน” อาจจะเปนคาใหมทหลาย ๆ คนยงไมเขาใจ และเขาใจผดไปวาเปนการ

ชวยเหลอของภาครฐในดานการสนบสนนเงนทนเพอประกอบอาชพเหมอนหลาย ๆ โครงการทผานมา ซงวสาหกจชมชน เกดขนหลงจากทรฐบาลไดใหความสาคญกบเศรษฐกจพอเพยงควบคขนานไปกบเศรษฐกจกระแสหลก อนเนองมาจากวาเศรษฐกจกระแสหลกกอใหเกดความเหลอมลาระหวางรายไดของประชาชนและกอใหเกดปญหาสงคมตามมามากมาย วสาหกจชมชนเกดขนจากการนาเอาแนวทางเศรษฐกจชมชนหรอแนวทางเศรษฐกจพอเพยงมาพฒนาอยางตอเนองและเปนระบบ คาวา “วสาหกจชมชน” นนสามารถใชคาวา “ธรกจชมชน ” แทนได อนเนองมาจากวาชมชนไมใชรฐ ดงนนสถาน-ประกอบการทชมชนเปนเจาของกตองจดวาเปนของภาคเอกชนเชนเดยวกน แตในความเปนจรงแลวถาหากใชคาวาธรกจนนกหมายถงการแสวงหากาไรเปนทตง แตสถานประกอบการทชมชนเปนเจาของนนกลบมแนวคดทเนนการพงพาอาศยกนมากกวาการแสวงหากาไร ดงนนจงควรใชคาวา “วสาหกจชมชน” เชนเดยวกบ “รฐวสาหกจ” ทหลายคนรจก โดยวสาหกจชมชนนนจดเปนกลมกจกรรมของชมชนทชมชนคดไดจากการเรยนร ไมใชกจกรรมเดยว ๆ ททาเพอมงสตลาดใหญ และไมใชกจกรรมทซบซอนอะไร ลวนแลวแตเปนการทากนทาใชทดแทนการซอจากตลาดได และเปนการจดการระบบการผลตและบรโภคทมอยในชวตประจาวน เชน การจดการเรองขาว หม เหด เปด ไก ผก ผลไม นายาสระผม สบ นายาลางจาน หรออน ๆ ทชมชนทาไดเองโดยไมยงยากนก การทากนทาใชทดแทนการซอเปนการลดรายจายและยงชวยใหระบบเศรษฐกจใหญเขมแขงขน นอกจากนยงเปนการจดระบบเศรษฐกจใหมใหเปนฐานทเปนจรงในชมชน เพราะถาชมชนเขมแขงพงพาตนเองได กระแสพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงเปรยบเศรษฐกจพอเพยงเหมอนเสาเขมของตกททาใหตกมนคงแขงแรงเศรษฐกจของประเทศกจะเขมแขงและอยได ทผานมาระบบเศรษฐกจในประเทศเปรยบเหมอนการสรางตกทมฐานแคบ ถาฐานไมแขงแรง ตกกพงลงมา ดงนน วสาหกจชมชนจงมความสาคญในการสรางฐานมนคงใหกบประเทศได โดยกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาใหเขมแขงและกระจายโอกาสการประกอบอาชพใหเกดการสรางงาน สรางรายได และลดภาระคาใชจายใหประชาชนสวนใหญของประเทศสามารถพงตนเองไดมากขน

“วสาหกจชมชน” จดเปนองคกรภาคประชาชนทไมมรปแบบ ไมไดเปนนตบคคลตามกฎหมายแพงและพาณชย การสนบสนนจงไมเปนระบบและไมมเอกภาพ สงผลใหมปญหาในการดาเนนงานเพราะวสาหกจชมชนบางแหงไมเปนทยอมรบของหนวยงานรฐหรอภาคเอกชน และบางครงมการสนบสนนจากภาครฐแตไมตรงความตองการทแทจรง พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ .ศ. 2548 จงไดถกประกาศใชอยางเปนทางการและมผลบงคบใชเมอวนท 19 มกราคม พ .ศ. 2548 เพอแกไขปญหาดงกลาว คาวา “วสาหกจชมชน ” แปลจากภาษาองกฤษวา “Enterprise” แปลวา “การประกอบการ ” หรอจากคาวา “วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ” (SMCE : Small and Micro Community Enterprise) เกดขนและแพรหลาย เดมใชคาวา “อตสาหกรรมชมชน” เนนกระบวนการผลต และ “ธรกจชมชน” จะเปนสวนทเกยวของกบการบรหารจดการ โดยมความหมายดงตอไปน วสาหกจชมชน หมายถง การรวมตวของคนในชมชนเปนกลมเกษตรกร สหกรณหรอธรกจขนาดเลกในชนบทเพอดาเนนการทางธรกจทมงพฒนาเศรษฐกจของธรกจ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

25

วสาหกจชมชน หมายถง กจการของชมชนเกยวกบการผลตสนคา การใหบรการหรอการอนๆ ทดาเนนการโดยคณะบคคลทมความผกพน มวถชวตรวมกน และรวมตวกนประกอบกจการ ดงกลาว ไมวาจะเปนนตบคคลในรปแบบใดหรอไมเปนนตบคคลเพอสรางรายได และเพอการพงพาตนเองของครอบครว ชมชน และระหวางชมชน วสาหกจชมชน หมายถง ธรกจทเปนของชมชน เพอชมชนและบรหารจดการโดยชมชน ซงเปนการบรหารเนนการกระทาในเชงธรกจแตกตางจากการกศลหรอการชวยเหลอเกอกลในลกษณะของสหกรณ ทงนเนองจากธรกจชมชน จาเปนจะตองแขงขนทงในดานตนทนและคณภาพกบกจการทแสวงหากาไรของธรกจเอกชนตามปกต แตทจาเปนตองจดทาเปนธรกจกเพราะสมาชกแตละคนไมมความสามารถและความเขมแขงทางการเงนพอทจะแขงขนไดกบธรกจของเอกชนเหลาน

ความหมายของวสาหกจชมชน ไดใหคานยามคาวา วสาหกจชมชน (Small and Micro community Enterprise--SMCE)หมายถง “การประกอบการขนาดเลกและขนาดจว เพอจดการทนของชมชนอยางสรางสรรค เพอการพงพาตนเองและความเพยงพอของครอบครวและชมชน ทน ในทนไมไดหมายถงแตเพยงเงน แตรวมถงทรพยากร ผลผลต ความร ภมปญญา ทนทางวฒนธรรม และทนทางสงคม (กฎเกณฑทางสงคมทรอยรดผคนใหอยรวมกนเปนชมชน เปนพนองไวใจกน) ใหเกดประสทธภาพและยงยน ยงประโยชนใหชมชนผเปนเจาของวสาหกจนนเปนหลก” วสาหกจชมชน หมายถง การประกอบการ ซงรวมถงกระบวนการคด การจดการผลผลต และทรพยากรทกขนตอนโดยมภมปญญาขององคกรชมชนหรอเครอขายขององคกรชมชน เพอพฒนาเศรษฐกจสงคมและการเรยนรของชมชน ซงมไดมเปาหมายเพยงเพอการสรางกาไรทางการเงนเพยงอยางเดยว แตรวมถงกาไรทางสงคม ไดแก ความเขมแขงของชมชนและความสงบสขของสงคมดวย

วสาหกจชมชน คอ การประกอบการโดยชมชนทมสมาชกในชมชนเปนเจาของปจจยการผลตทงดานการผลต การคา และการเงน และตองการใชปจจยการผลตนใหเกดดอกผลทงทางเศรษฐกจและสงคม ดานเศรษฐกจ คอ การสรางรายไดและอาชพ ดานสงคม คอ การยดโยงรอยรดความเปนครอบครวและชมชนใหรวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ แบงทกขแบงสขซงกนและกน โดยผานการประกอบกระบวนการของชมชน

สาหรบความหมายของวสาหกจชมชนตามพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ .ศ. 2548 นน วสาหกจชมชน หมายความวา “กจการของชมชนเกยวกบการผลตสนคาการใหบรการ หรอการอน ๆ ทดาเนนการโดยคณะบคคลทมความผกพน มวถชวตรวมกนและรวมตวกนประก อบกจการดงกลาว ไมวาจะเปนรปนตบคคลในรปแบบใดหรอไมเปนนตบคคล เพอสรางรายไดและเพอการพงพาตนเองของครอบครว ชมชนและระหวางชมชน ทงน ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนประกาศกาหนด” จากความหมายดงกลาวสรปไดวา วสาหกจชมชน ห มายถง การรวมตวกนของคนในชมชนเดยวกน โดยลกษณะของกลมหรอการรวมตวจะเปนกลมเกษตรกร กลมแมบาน สหกรณ เพอทากจกรรมรวมกน ในการจดทา การผลต การจาหนายผลผลตทไดและผลตภณฑตาง ๆ ในชมชนกรมการพฒนาชมชน ไดกาหนดลกษณะ หรอองคประกอบของวสาหกจช มชนทสาคญม 7 ประการดงน โดยสามารถจาแนกไดเปนขอ ๆ ดงน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

26

1. ชมชนเปนเจาของและเปนผดาเนนการ 2. ผลผลตมาจากกระบวนการในชมชน 3. ทรพยากรหรอวตถดบมาจากชมชนหรอจากภายนอก 4. รเรมสรางสรรคเปนนวตกรรมของชมชน 5. มฐานะภมปญญาทองถน ผสมผสานภมปญญาสากล 6. มกระบวนการเรยนรเปนหวใจ 7. มการพงตนเองของครอบครวและชมชนเปนเปาหมาย

ในชมชนมการรวมตวกนเพอประกอบธรกจในระดบรากหญาอยมากมาย ซงเปนธรกจทยงมขนาดไมถงวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม หรอสหกรณ แตเปนธรกจทสามารถชวยเหลอเศรษฐกจของประเทศไดในระดบหนง ธรกจในระดบนยงมปญหาทประสบอยคอ 1.ไมเปนทยอมรบของหนวยงานรฐหรอเอกชนอน ๆ เนองจากไมมกฎหมายรองรบ 2.การสนบสนนจากภาครฐไมตรงกบความตองการทแทจรง เนองจากขอมลกลมเปาหมาย และความตองการไมชดเจน รฐบาลจงกาหนดใหมการออกกฎหมายรองรบการประกอบการเสนอราง พ .ร .บ . เพอสงเสรมสนบสนนเศรษฐกจชมชนซงเปนพนฐานของการพฒนาเศรษฐกจแบบพอเพยง ซงจานวนหนงอยในระดบทไมพรอมจะเขาแขงขนทางการคา ใหไดรบการสงเสรมความรและภมปญญาทองถน การสร างรายได การชวยเหลอซงกนและกน การพฒนาความสามารถในการจดการ และพฒนารปแบบของวสาหกจชมชน เพอใหระบบเศรษฐกจชมชนมความเขมแขง สามารถพฒนาไปสการเปนผประกอบการของหนวยธรกจทยงยนตอไป

กฎหมายกาหนดใหมการสงเสรมวสาหกจชมชนอยางครบวงจร 1.ระดบปฐมภม สงเสรมการจดตง การใหความร การศกษาวจย ในการนาทนชมชนมาใช

เหมาะสม การรวมมอกนในชมชน เพอใหชมชนมความเขมแขงและพงตนเองได 2.ระดบสงขน สงเสรมการพฒนาผลตภณฑ การรกษาคณภาพ การศกษาวจยเทคโนโลยและ

การตลาด การสรางความเชอถอทางธรกจ และความปลอดภยแกผบรโภค การประสานงานแหลงเงนทนเพอใหสามารถเปนผประกอบการหรอพฒนาไปสการประกอบธรกจขนาดยอม และขนาดกลางตอไป

3. การสงเสรมเครอขายวสาหกจชมชน รฐจะใหการสนบสนนการจดตงการประกอบการ การตลาด ความสมพนธและความรวมมอกนระหวางเครอขาย หรอภาคธรกจหรออตสาหกรรมอน เพอขยายและสรางความมนคงใหแกกจการวสาหกจชมชน ลกษณะของวสาหกจชมชน จากความหมายของวสาหกจชมชนขางตนนน วสาหกจชมชนจงมลกษณะทสาคญอย 7 อยางดวยกน ซงถอเปนองคประกอบของวสาหกจชมชน คอ 1. ชมชนเปนเจาของกจการเอง แตอยางไรกด คนนอกอาจมสวนรวมโดยอาจมการถอหนไดเพอการมสวนรวม รวมมอ และใหความชวยเหลอ แตไมใชหนใหญทาใหมอานาจในการตดสนใจ 2. ผลผลตมาจากกระบวนการในชมชน ซงอาจจะนาวตถดบบางสวนมาจากภายนอกไดแตเนนการใชทรพยากรในทองถนใหมากทสด

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

27

3. รเรมสรางสรรคเปนนวตกรรมของชมชน เพอการพฒนาศกยภาพของชมชนซงมความรภมปญญา หากมกระบวนการเรยนรทเหมาะสมเกดมความเชอมนในตวเองกจะรเรมสรางสรรคสงใหม ๆ ไดโดยไมเอาแตเลยนแบบหรอแสวงหาสตรสาเรจ 4. มฐานภมปญญาทองถนผสมผสานกบภมปญญาสากล ฐานภมปญญาทองถนเปนฐานทนทสาคญ เปนการสบทอดภมปญญาทองถน โดยปรบประยกตใหทนสมย ผสมผสานกบความรภมปญญาสากลหรอจากทอน 5. มการดาเนนการแบบบรณาการเชอมโยงกจกรรมตาง ๆ อยางเปนระบบ ไมใชทาแบบโครงการเดยว คลายกบปลกพชเดยว แตเปนการทาแบบวนเกษตร คอ มหลาย ๆ กจกรรมประสานผนกพลง (synergy) และเกอกลกน (cluster) 6. มกระบวนการเรยนรเปนหวใจหลก การเรยนรคอหวใจของกระบวนการพฒนา วสาหกจชมชน หากไมมการเรยนรกจะมแตการเลยนแบบ การหาสตรสาเรจโดยไมมความคดสรางสรรคใหม ๆ หากไมมการเรยนรกจะไมมวสาหกจชมชนบนฐานความร แตบนฐานความรสก ความอยาก ความตองการตามทสอในสงคมกระตนใหเกด ทาใหความอยากกลายเปนความจาเปนสาหรบชวตไปหมด 7. มการพงตนเองเปนเปาหมาย การพงตนเองคอเปาหมายอนดบแรกและสาคญทสดของวสาหกจชมชน ถาหากพลาดเปาหมายนคอพลาดเปา วสาหกจชมชนจะกลายเปนธรกจทมเปาหมายทกาไรกอนทจะคดทาใหรอด ไมพฒนาเปนขนเปนตอนใหเกดความมนคงกอนทจะกาวไปพฒนาธรกจ ประเภทของวสาหกจชมชน

ในการแบงประเภทของวสาหกจชมชน สามารถมองไดหลายมต กลาวคอ แบงตามลกษณะการประกอบการเปนหลก และแบงตามการจดระดบและขนตอนการพฒนาการประก อบการของวสาหกจชมชน การแบงตามลกษณะการประกอบการเปนหลก สามารถแบงออกได 2 ประเภท ดงน 1. วสาหกจชมชนพนฐาน เปนการผลตเพอการใชในทองถนเปนหลก ซงมอย 5 อยาง คอ ขาว อาหาร สมนไพร ของใช ปย ซงอยในขดความสามารถของชาวบานทวไปจะทาได เปนของตองกนตองใชประจาวน มมลคามากกวาครงของคาใชจายทงปของ แตละครวเรอน แตชาวบานทวไป ไมวาอยใกลเมองหรอไกลเมองตางกซอกนซอใช 2. วสาหกจชมชนกาวหนา เปนวสาหกจชมชนทสามารถนาออกสตลาดใหญ ไดเพราะมลกษณะเฉพาะตว มเอกลกษณทองถน บางอยางอาจมสตรเดดเคลดลบหรอคณภาพดในระดบมาตรฐาน สามารถแขงขนกบผลตภณฑหรอสนคาทวไปได หนงตาบลหนงผลตภณฑ กคอหนงในวสาหกจชมชนกาวหนา สวนการแบงตามการจดระดบและขนตอนการพฒนากา รประกอบการของวสาหกจชมชน สามารถแบงออกได 2 ประเภท ดงน 1. ระดบครอบครว คอ วสาหกจชมชนแบบพงตนเอง เปนการประกอบกจกรรมเพอกนใชในครอบครว เพอทดแทนการพงพาจากภายนอก เชน การแปรรปผลผลตทางการเกษตรไวใชกนในครอบครว

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

28

2. ระดบชมชนและเครอขาย คอ วสาหกจชมชนแบบพอเพยง เปนการประกอบกจการ โดยกลม เพอตอบสนองการอปโภคบรโภคในชมชนและเครอขาย ซงสามารถทจะพฒนาใหเปนวสาหกจชมชนแบบกาวหนาได เพอทจะแขงขนกบผลตภณฑหรอสนคาทวไปได

ทงนการประกอบการวสาหกจชมชนไมไดเนนเพอกาไรสงสด แตจะเนนทการลดคาใชจาย การสรางรายไดใหแกสมาชกและคนในชมชนใหพงพาตนเองไดอยางยงยน ความแตกตางของวสาหกจชมชนกบสงทชมชนท ามากอน

วสาหกจชมชนนนเปนเรองเกาแตนามาคดใหม มการทาอยางมแบบแผน มระบบ มขนตอน เรมตนจากการเรยนร การคดกอนแลวคอยลงมอทา วสาหกจชมชนเนนความรวมมอในการทากจกรรมเพอใหสามารถพงพาตนเองได แตกตางจากอตสาหกรรมชมชนและธรกจชมชนซงเนนทกร ะบวนการผลต การแปรรป การบรหารจดการ ทมงสตลาดใหญ วสาหกจชมชนเปนระบบทมความหลากหลายของกจกรรม เปนกระบวนการสรางสรรคทางเศรษฐกจและสงคมของชมชน เปนการประกอบการบนพนฐานของการใชความร ภมปญญา วฒนธรรมและทรพยากรทมอยในชมชนอยางรคณคา เพอการพงพาตนเองของครอบครวชมชนและระหวางชมชน โดยมงประโยชนทางสงคมแกชมชนมากกวาการแสวงหากาไรสงสด และมงตอการรกษาระบบนเวศนของสงคมโดยรวม ถาเปรยบกบอตสาหกรรมชมชนและธรกจชมชนกบการทาการเกษตร กคลายกบการปลกพชเชงเดยว ขณะทวสาหกจชมชนจะคลายกบการปลกพชผสมผสาน

นอกจากน วสาหกจชมชนจะเนนในเรองของวธคดและกระบวนการเรยนรมากทสด ปญหาทผานมาของชมชนนนเปนปญหาวธคดมากกวาวธทา ชมชนสามารถผลตไดมากมาย แตขายไมออก ขาดทน หาตลาดไมได เพราะเรมตนจากวธทา จากสตรสาเรจ จากการเลยนแบบ การทาวสาหกจชมนน จงควรเรมตนจดทาเพอใหพอกนพอใชกอนแลวคอยพฒนาไปสการจดการเชงธรกจ เมอพอเพยงและพงตนเองไดกสามารถผลตใหเหลอเผอตลาดได และการคดจะนาผลผลตออกสตลาดนนตองเปนผลตภณฑทมเอกลกษณทองถนทมาจากการรจกใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพหรอทรพยากรในทองถนบวกกบความคดสรางสรรคและเทคโนโลยสมยใหมทเหมาะสม โดยควรเรมจากเลกไปหาใหญเพอทจะสรางรากฐานเศรษฐกจชมชนใหเขมแขงกอน ทากนทาใชกอน ทาทดแทนสงทจะตองซอใหไดมากทสด หากตองการทจะนามาผลตเปนผลตภณฑออกสตลาด กควรเรยนรการจดการ และกลไกทางการตลาดใหด ไมหวงพงพาตลาดเปนหลก แตควรพงตนเองและพงพากนเองใหไดมากทสด วสาหกจชมชนกบการขบเคลอนเศรษฐกจชมชน

วสาหกจชมชนเปนกจกรรมทางเศรษฐกจทจะช วยขบเคลอนเศรษฐกจชมชน โดยนาเอาเศรษฐศาสตรชมชนหรอเศรษฐกจพอเพยงมาใชอยางตอเนองและเปนระบบ ยกตวอยางเชน ในตาบลหนงวสาหกจชมชน 20-30 อยาง และทาการผลตเพอบรโภคในทองถน ลดการซอจากภายนอกลงไดประมาณหนงในส วสาหกจชมชนทตอบสนองความจาเปนพนฐานและวงจรชวตของชมชนจะทาใหเกดระบบเศรษฐกจชมชน ระบบทพงพาตนเองได ชมชนมรายรบมากกวารายจายผลตอาหารและปจจยพนฐานไดเอง ถาไมมวสาหกจชมชน ไมมเศรษฐกจชมชน ชมชนกไดแตรอรบความชวยเหลอจากรฐหรอจากภายนอก ตองขนอยกบคนอนพงตนเองไมได กลายเปนระบบอปถมภทชมชนตองพงพาคน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

29

อนตลอดไปยกตวอยาง ตาบลไมเรยง อาเภอฉวาง จงหวดนครศรธรรมราช ปลกยางเปนหลกและทาสวนผลไมบาง มรายไดจากการปลกยางและสวนผลไมปละประมาณ 100 ลานบาท มรายจายประมาณ 200 ลานบาท ทาใหอยในวงวนของหนสนทเพมขนทกป แตวนนชาวบานเหลานไดเรยนร ไดเขาใจสภาพชวตความเปนอยของตนเองดขน ไดรวาทาไมตองเปนหนมากขนาดนน จงตดสนใจทาแผนวสาหกจชมชนจากททาเรมตน 2-3 อยางมาเปน 60 อยางในปจจบน มการจดระบบชมชนใหมโดยใชทนของชมชนใหมากทสด ทาใหเกดระบบอาหาร ระบบของใช ระบบทน ระบบการผลต ระบบการจดการการผลตและระบบตลาดขนมา โดยระบบตาง ๆ เหลานมกจกรรมตาง ๆ เชน โรงงานยาง การเลยงไก กบ ปลา การปลกผก สมนไพร ยาสระผม ปย นาหมกชวภาพ ทงนยงไมไดรวมกบการทองเท ยวชมชนและกจกรรมดานสขภาพตาง ๆ ซงตาบลไมเรยงกาลงพฒนาเรมตนมาพรอม ๆ กน เหลานถอวาอยในระบบและวถชมชนทพวกเขากาหนดเองและใหชมชนไดเปนศนยกลางของการพฒนา ทนของวสาหกจชมชน

ทนของวสาหกจชมชนนนมทงทนทเปนเงน ทนทเปนทรพยากรธรรมชาต ดน นา ปา ทนทเปนผลผลต ทนความร ภมปญญา ทกษะตาง ๆ วฒนธรรม ทนทางสงคม หรอความเปนพนอง ความไวใจกนของชมชน เครอขายความสมพนธของสมาชกชมชนวสาหกจชมชนจะใชทนตวเองเปนหลก แตกไมปฏเสธเงนจากภายนอก เพยงแตรบเงนทนจากภายนอกบนพนฐานความคดใหม คอ การพงตนเอง พงทนทตนเองมเปนหลก โดยเงนทนจากภายนอกจะเขาไปสมทบทนของชมชน ในขณะทชมชนมทรพยากร ความร มปญญาและอน ๆ ซงตเปนเงนหรอประเมนคาไมได แตในกรณทชมชนมความตองการเพมทนเพอลงทนในวสาหกจชมชน โดยสามารถไปขอกจากธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ซงธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรไดจดงบประมาณไวถง 10,000 ลานบาท เพอรองรบวสาหกจชมชนหรอกองทนตาง ๆ ทมนโยบายในชวยเหลอการประกอบการวสาหกจชมชน การจดการการผลตและการตลาดของวสาหกจชมชน

การจดการการผลตและการตลาดเปนเรองทชมชนตองเรยนร โดยเรยนรวาจะจดการอยางไรใหชมชนมารวมกนวางแผนการผลต การตลาด การบรโภครวมกน ไมใชตางคนตางทา และในทสดกทาซากนผลตลนเกนและขายไมออก ชมชนตองสรางวงจรเศรษฐกจชมชนขนมาใหม เชอมโยงทกเรองททาได อาหาร ขาวของเครองใช และทาแบบประสานพลงใหเกดผลทวคณ ไมใชทาเพอแขงขนกนขาย เหมอนทากลวยฉาบทงตาบล ทาแชมพทกหมบาน หรอคนปลกขาวกปลกไดขาวมากเอาไวกนสวนหนง ทเหลอกขายใหกบพอคา พอคาก เอาไปแปรรปแลวเอาขาวสารกลบไปขายในหมบาน คนปลกขาวขายขาวเปลอกราคาถก แตคนซอขาวสารกลบซอขาวในราคาแพง

ในการทจะทาตลาดของวสาหกจชมชนนน ตองมเปาหมายในการผลตกอนวา ตองการทาการผลตเพอบรโภคภายในครอบครว ในชมชนหรอระหวางชมชน ทาการผล ตใหเพยงพอตอความตองการและจดการผลผลตใหไดกอน ถาผลผลตนนไปไดดแลวจงคอยเพมปรมาณการผลตหรอหากวาผลตภณฑบางตวในชมชนนนมความโดดเดนมคณภาพ มลกษณะเฉพาะตวพอทนาออกไปจาหนายสทองตลาดได กเปนเรองของกลไกการตลาดทตองการผลตภณฑทมคณภาพ มลกษณะเฉพาะ ซงตลาดวสาหกจชมชนนน แบงไดเปน 3 ประเภท ดงน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

30

1. ตลาดพอเพยง หมายถง ตลาดทองถน ตลาดภายในชมชนและระหวางชมชน หรอในเครอขาย 2. ตลาดผกพน หมายถง ตลาดทมการตกลงหรอเซนสญญาซอขายระหวางองคกร หน วยงานนอกชมชน เชน โรงพยาบาลหนงตกลงซอขาวกลองจากชมชนปหนง 10 ตน รฐวสาหกจแหงหนงตกลงซอผาฝายทอมอจากชมชนปละ 10,000 เมตร เพอใหพนกงานตดชดใสวนศกร เปนตน 3. ตลาดทวไป หมายถง ตลาดทตองแขงขนกบคนอน ในเมอง หรอสงออกไปตางประเทศ ความพรอมของชมชนเพอการท าวสาหกจชมชน ความพรอมของชมชนเพอการทาวสาหกจชมชนนน อยางนอยตองมคณสมบตของชมชน ทมจดแขง 3 อยาง กลาวคอ 1. ความหลากหลายทางชวภาพ เปนชมชนทยงมปา มดน นา ธรรมชาต ทมากดวยสงทมคณคาตอชวต เปนอาหาร เปนยา เปนของใชตาง ๆ ถาหากคนใหพบคณคา สงเหลานนกจะมมลคา ดแตหญาแหวหม หญาคา หญาแพรก ซงคนยคใหมวนนเรยกกนวา “วชพช ” และพยา ยามทาลายดวยสารเคมกลวนมคณคาเปนยาอายวฒนะ เปนยาขบปสสาวะ ลดความดน สามารถใชแทนยาสมยใหมได 2. ภมปญญาของทองถน แมวาในปจจบนเรองภมปญญาของทองถนจะหายไปพรอมกบคนรนเกา แตกยงมเหลออยไมนอยหากรจกคนหานามาประยกตและผสมผสานกบความรใหม ๆ ในปจจบนกอาจจะไดสงทมคณคาและมลคา 3. เครอขายของความสมพนธระหวางผคนในชมชน คนในชมชนนนตองมความรวมมอรวมใจกนจดการองคกรชมชนและเครอขาย สามารถพงพาอาศยกน รวมกนจดการทรพยากร ผลผลตตาง ๆ แบงกนผลตและรวมกนบรโภค เปนชมชนพงตนเองได วสาหกจชมชนกบแผนแมบทชมชน เนองจากวสาหกจชมชนเกดจากการเรยนรและการจดการแบบใหม ซงการทาแผนชมชนถอวาเปนการเรยนรทมประสทธภาพมากทสด เปนกระบวนการเรยนรเพอใหชมชนไดคนหาศกยภาพตน เอง และสามารถพฒนาศกยภาพดงกลาวไปสการพงตนเองได แผนแมบทชมชนใชเครองมอในการทาวจยชมชนทเรยกวา “ประชาพจย ” หรอชอเตมวา “ประชาพจยและพฒนา (People Research and Development--PR&D) ซงหมายถง การวจยของชมชน โดยชมชนและเพอชมชน เพราะฉ ะนน แผนแมบทชมชนจงไมไดเปนการนงคดเอาเอง เปนแผนทเกดจาก “ขอมล ” แตกไมใชขอมลทเปนเพยงปญหาและความตองการของชมชนเทานน แตรวมถงขอมลทเกยวกบชมชนและสถานการณโลกในปจจบนทมผลตอวถชวตของชมชน ประวตความเปนมา รวมไปถงรากเ หงาทชวยกนสบคนเพอคนหาเอกลกษณทางวฒนธรรม ทาใหเกดความภาคภมใจในตนเอง เรยนรวามทรพยากรอะไรบาง โดยเฉพาะทรพยากรทมอยในชมชน มผลผลต รายรบ รายจาย มากนอยเทาใดในชมชน เพอทจะไดคนหาสภาพแวดลอมทแทจรงและหาทางแกไขปญหาของชมชนไดอยางถกตองและยงยน

ในการทาแผนแมบทชมชนนน แตละชมชนกใชระยะเวลาไมเทากน ปกตใชเวลาประมาณ 5-6 เดอน ถาหากไมมปญหาและอปสรรคมากเกนไป แตหากชมชนมปญหามาก มความแตกแยก เปนกลมเปนพวก รวมกนไมตด หรอคนนอย คนอนไปทางานตางถนกนหมด ในกระบวนการเรยนรกอาจเปนปหรอมากกวา อยางไรกตามวธการทถกตองเหมาะสม คอ ใหชาวบานเปนคนคดทาแผนเองทกขนตอน เพอเปนแผนชวตของชมชนเปนแผนยทธศาสตรทบอกวาชมชนตองการจะไปไหนและทาอยางไรใหไปถง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

31

จดหมาย เปนแผนทประกอบไปดวยวสยทศนพรอมกบแผนงานและโครงการตาง ๆ ทชมชนรวมกนคดรวมกนทาดวยทนตนเอง และหากมทนของทางราชการหรอองคกรภายนอกเขาไปเสรม การดาเนนงานของชมชนจงจะทาไดงายและรวดเรวขน แทนทจะสะสมทนของชมชนเองเปนระยะเวลานาน หลายชมชนไดแผนแมบทแตไมเกดวสาหกชมชน เนองจากกระบวนการเรยนรไมมประสทธภาพพอ ฐานคดไมแนนรวมไปถงการบรหารจดการแผนแมบทในชมชนไมเกยวเนองหรอกจกรรมไมสนบสนนเกอกลกน การทาแผนทดนอกจากจะรปญหา ความตองการของชมชนแลว ยงจะไดรวามทนทองถนอะไรบาง เชน บางชมชนจบปลากระตกไดคดเปนมลคาปละ 5 ลานบาท แตซอนาปลากนปละ 700,000 บาท แตถาพวกเขานาปลากระตกมาแปรรปเปนนาปลากจะสามารถทดแทนการซอจากตลาดได การมขอมลการบรโภคอปโภคกจะทาใหการจดการการผลตและการอปโภคบรโภคไดสามารถทจะชวยใหวางแผนได วาควรผลตเทาไร จงจะเพยงพอตอความตองการของชมชน การมขอมลบรโภค รายรบ รายจาย หนสน เปนสงทสาคญมาก เพราะทาใหชมชนตระหนกถงสภาพทแทจรงของชมชน อนเกดจากพฤตกรรมของตนเอง และสามารถทจะทาใหชมชนนนปรบเปลยนพฤตกรรมในการดารงชวตจากการทเคยซอกน สามารถทจะลงมอทาเอง ปลกเอง เลยงเอง แปรรปเอง และบรโภคเองได

วสาหกจชมชนนนมหลายระดบทงระดบครอบครว ชมชนและเครอขายระหวางชมชนในตาบลเดยวกนหรอระหวางตาบล แลวแตจะมการจดการอยางไร บางแหงรวมกนผลต รวมกนบรโภค บางแหงกระจายกนผลตแลวรวมกนบรโภค บางแหงรวมกนเรยนรใหมกลมผลผลต แลวชมชนรวมกนบรโภค หรอบางเรองครอบครวเอาไปทาเอง ทากนแบบผสมผสานหลายลกษณะ แตการทาแผนแมบทชมชนจะทากนในระดบตาบล เพราะเปนกระบวนการเรยนรททาใหรวมกนคดรวมกนทา จดการผลต การตลาด การบรโภคไดดกวาการทาเพยงหมบานเดยว การลดรายจายเพมรายไดของวสาหกจชมชน

การสงเสรมใหชาวบานทากจกรรมตาง ๆ สวนใหญจะขาดการสงเสรมใหลดรายจาย ผลกคอ ยงรายไดเพมรายจายกเพมขนเปนเงาตามตว ทาใหเกดหนสนพอกพนจนแกไขไมได ดงนนการเพมรายไดและการลดรายจายจงถอวาเปนวธทงายทสด การลดรายจายอาจจะไมเหนผลถาคดในเรองเดยวหรอเดอนเดยว แตถาคดในหลาย ๆ เรองรวมกนพบวา เปนเรองใหญเลยทเดยว เชน ครอบครวหนงเคยใชจายเดอนละ 4,000 บาท เมอครอบครวนลดรายจายเปน 3,000 บาท จะลดคาใชจายได 1,000 บาท ในหนงปสามารถลดคาใชจายไดถง 12,000 บาท ทานองเดยวกนถาคดในแงของชมชน ขอมลการเพมขนของรายไดกยงมากขน การทาปยอนทรย ปยชวภาพใชแทนการใชปยเคม สามารถประหยดไดถงหลายลานบาทตอตาบล การทากนเอง ทาใชเอง เปนการลดกา รใชจายลงไดมาก และทาใหรายรบเพมขนอยางเหนไดชด หรอใครมปญหาหนสนกสามารถแกไขปญหาหนสนไดเรวขน เครอขายวสาหกจชมชน คาวา “เครอขายวสาหกจชมชน” มความหมายหลายอยางตามพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน เครอขายวสาหกจชมชน หมายถง กลมคนทรวมตวกนเปนองคกรชมชนเพอประกอบการวสาหกจชมชน ในขณะทชาวบานทวไปและองคกรพฒนาเอกชนใชคานเพอหมายถง องคกรชมชนตาง ๆ ทสมพนธกนเปนเครอขาย แมจะมความหมายตางกน แตเนอหาสาคญอนเดยวกน คอ ความสมพนธระหวางคนหรอองคกรในทองถน ซงเกดขนเพราะมคนเชอมโยงเครอขาย เครอขายวสาหกจชมชนนนม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

32

2 ประเภท คอ (1) เครอขายภายใน เปนเครอขายทมการจดการความสมพนธในระดบหมบาน ตาบ ล และ (2) เครอขายภายนอก เปนเครอขายทมความสมพนธในระดบอาเภอ จงหวด ภาค แตเนองจากระบบโครงสรางสงคมสมยใหมไมคอยเออใหคนในชมชนมความสมพนธกนเหมอนเมอกอน คนในหมบานเดยวกนไปมาหาส ชวยเหลอเกอกลกน พงพาอาศยธรรมชาต ไมตองออ กไปหากนไกล ๆ ทาใหคนใกลชดกน วนนสถานการณเปลยนไป จาเปนตองมคนเชอมคน เชอมองคกร เพอใหผคนมความสมพนธกนและชวยเหลอซงกนและกนเหมอนทเคยทาในอดตแตตางกนในรปแบบ ซงตองพฒนาใหเหมาะสมตอไป

เครอขายวสาหกจชมชนมความสาคญมาก ถามคนรวมกนตงเปนองคกรในชมชนและเชอมโยงกนในตาบลหรอระหวางตาบลกจะเกดพลง ถามการจดการทดกจะทาใหวสาหกจชมชนมความเขมแขง เพราะจะมการจดการเรองการผลต การบรโภค ใครจะผลตอะไร จดการอยางไร ถามเครอขายกวางกจะทาใหจดการการผลตหลายอยางไดคลองตว เชน ปลกผกแคไมกแปลงกกนไดทงหมบาน ถาปลกผกกนหลายคนกคงตองมตลาดทกวางกวา ซงในกรณนตลาดเครอขายจะชวยไดมาก ทาใหปลกผก เลยงสตว ผลตปย และอยางอนไดปรมาณมากและราคากจะถกลง ในปหนง ๆ แตละตาบลใชจายในเรองขอ งขาวปลาอาหาร เครองดม ของใช ปยตาบลละกวา 50 ลานบาท บางแหงมากกวา 100 ลานบาท ถามการจดการดตลาดทองถนกจะเปนของชมชน วสาหกจชมชนทดชาวบานจะเปนคนกาหนดราคาเองได โดยไมตองไปถามพอคาวาจะซอเทาไร ตลาดวสาหกจชมชน ดงนน ชมชนจงควรเปนผกาหนดราคาเอง วสาหกจชมชนกบโครงการตาง ๆ ของรฐ

วสาหกจชมชนนนเกยวของกบโครงการของรฐบาลทไดดาเนนการมาแลวอยางเชน โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ หรอโครงการกองทนหมบานและชมชนเมอง 1 ลานบาท โครงการพกชาระหน กลาวคอ เนองจากการคดและการจดการวสาหกจชมชนทาใหชมชนมระบบการคด การจดการทชดเจน แยกแยะไดวาอะไรทาเพอกน เพอใชสนคาอะไรดพอทจะเอาออกสตลาดใหญแลวเรยกผลตภณฑทชาวบานมความภาคภมใจในการนาเสนอสตลาดใหญวา “หนงตาบลหนงผลตภณฑ”

ในแงของการจดการกองทนช มชน เงนกองทนหมบาน 1 ลานบาท เปนแนวทางทชมชนสามารถนาไปเสรมความเขมแขงของชมชนไดอยางมประสทธภาพ ขณะเดยวกนการขาดการจดการกองทนทด ขาดความร ความเขาใจ มงเนนเพยงแตการเพมรายได อาจกอใหเกดหนสนเปนปญหาทจะตามมา ดงนน การจดระเบยบเศรษฐกจใหมของชมชน เรยนการรจกตนเอง ชมชน โลก รวมไปจนถงการพฒนาศกยภาพ ดวยการจดการอยางพอเพยง ทาใหสามารถลดรายจายและมรายไดสงขน ในกรณทเปนหนระบบการจดการนสามารถทจะแบงรายไดทเพมขนไปใชหนได แนวทางการด าเนนการสงเสรมวสาหกจชมชน

จากพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 ไดกาหนดใหกรมสงเสรมการเกษตรเปนแกนกลางในการดาเนนการสงเสรมวสาหกจชมชน โดยกรมสงเสรมการเกษตรมหนาทเปนผใหการรบรองสถานภาพของวสาหกจชมชนและเครอขาย และเปนสานกงานเลขานการ คณะกรรมก ารสงเสรมวสาหกจชมชน มบทบาทหนาท 3 สวนดวยกน คอ

1. เปนหนวยงานในการรบจดทะเบยน/เพกถอนวสาหกจชมชนและเครอขาย และเลกกจการ 2. เปนสานกงานเลขานการ คณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน และ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

33

3. ดาเนนการใหเกดการสงเสรมสนบสนนวสาหกจชมชนและเครอขายอยางครบวงจรและเปนเอกภาพ

โดยแนวทางในการสงเสรมวสาหกจชมชน มดงน 1. การสงเสรมวสาหกจชมชนและเครอขายจะดาเนนการในลกษณะของการบรณาการทงภายในหนวยงานและรวมกบภาคภาคทกภาคสวน เพอรวมกนสงเสรมและสนบสนนใหชมชนม ความเขมแขงและพงตนเองได โดยมกรมสงเสรมการเกษตรทาหนาทเปนแกนกลาง เพอใหเกดการรวมพลง ในการขบเคลอนการทางานรวมกบภาคตาง ๆ 2. การยนขอจดทะเบยนวสาหกจชมชนและเครอขาย จะเปนไปโดยความสมครใจและความพรอมของชมชน โดยไมไดตงเปาหมายจานวนวสาหกจชมชนทจะตองมายนจดทะเบยนในแตละป แตสงสาคญ คอ จะตองสรางความเขาใจใหประชาชนและชมชนไดรบทราบถงสทธประโยชน วธการและขนตอนในการขอจดทะเบยนวสาหกจชมชน ตามพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ .ศ. 2548 อยางทวถง 3. เจาหนาทในภาครฐ และเอกชนทกภาคสวนทเกยวของควรมบทบาทเปนผเชอมประสานกบวสาหกจชมชนในเรอง การเชอมประสานเพอใหเกดการเรยนร (facilitator) การเชอมประสานเพอใหเกดกระบวนการเปลยนแปลง (catalyst) และการเชอมประสานเพอใหเกดเครอขาย (networker) 4. การสงเสรมวสาหกจชมชนจะมงเนนสงเสรมกระบวนการเรยนรและพฒนาศกยภาพของชมชนในการบรหารจดการทนของชมชน ทงทเปน เงน ทรพยากร ภมปญญาและวฒนธรรมเพอการพงพาตนเอง และเกอหนนกจการของชมชนมากกวาสนบสนนในรปของปจจยและเงนใหเปลาแกชมชน 5. พฒนาระบบขอมลวสาหกจชมชน และเครอขาย เพอใหเกดการเชอมโยงขอมลขาวสารและความรในระหวางวสาหกจชม ชนและเครอขาย และเชอมโยงขอมลระหวางวสาหกจชมชนกบหนวยงานสนบสนนทเกยวของ 6. พฒนาวสาหกจชมชนตนแบบในทกจงหวดในป พ.ศ. 2548 ประโยชนทไดรบจากการจดทะเบยนวสาหกจชมชน

เมอไดมการจดทะเบยนวสาหกจชมชนแลวตามพระราชบญญตสง เสรมวสาหกจชมชน พ .ศ. 2548 จะทาใหไดรบประโยชน ดงน 1. เกดการรวมตวกนของคนในชมชนในการประกอบกจการในระดบชมชนเปนวสาหกจชมชนและเครอขายวสาหกจชมชนทไดรบการรบรองตามกฎหมาย 2. มสทธในการขอรบการสงเสรมหรอสนบสนนควา มตองการทแทจรงจากคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน 3. มสทธในการไดรบการสงเสรมหรอการสนบสนนการพฒนากจการตามมาตรการทคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจดใหม คอ วสาหกจชมชนระดบปฐมภม ซงมการประกอบกจการอยางครบวงจร ทาใหวสาหกจชมชนทมความเขมแขงและพงพาตนเองไดแลวไดมการพฒนาทสงขน วสาหกจชมชนประสงคจะรวมตวกนจดตงเปนเครอขายวสาหกจชมชนหรอดาเนนการจดตงเปนองคกรธรกจใด ๆ การพฒนามาตรฐานคณภาพผลตภณฑ และมการประสานงานหนวยงานทเกยวของ เพอการสงเสรมสนบสนนเกยวกบเงนทน การจดการฝกอบรมและถายทอดความรทเปนประโยชนและเปนไป

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

34

ตามความตองการของวสาหกจชมชน รวมทงแกไขกฎหมายระเบยบขอบงคบทอปสรรคตอการดาเนนงานและนาไปสระบบเศรษฐกจชมชนทเขมแขง พงพาตนเองไดและพรอมสาหรบการพฒนาเพอทจะแขงขนทางการคาในอนาคต รปแบบของวสาหกจชมชน จาแนกตามเครอขายของกจการทประกอบการกาหนดไดเปน 2 รปแบบคอ 1. วสาหกจชมชนทประกอบกจการเดยว คอ วสาหกจชมชนทประกอบกจการทมการบรหารจดการโดยคณะผบรหารในชมชนชดเดยวโดยจะมผลลตมากกวาหนงผลตภณฑการบรการกได 2. วสาหกจชมชนทประกอบกจการในรปแบบเครอขาย คอ วสาหกจชมชนทมความสมพนธกบกจการอน ๆ โดยแตละวสาหกจตางกมการประกอบกจการตามเปาหมายวตถประสงคของกจการตนเองหากแตมความสมพนธแบบพงพาเกอกลเชอมโยงกนในรปแบบตาง ๆ ขนตอนการจดทะเบยนวสาหกจชมชน

1. ยนคาขอจดทะเบยนตอกรมสงเสรมการเกษตร 2. การยนคาขอจดทะเบยนตองมลกษณะและมวตถประสงคทถกตองตามหล กเกณฑท

คณะกรรมการประกาศกาหนดไว 3. เมอยนคาขอจดทะเบยนแลว กรมสงเสรมการเกษตรรบจดทะเบยนและออกใบสาคญแสดง

การจดทะเบยนแกวสาหกจชมชน 4. การจดทะเบยนวสาหกจชมชนมรายละเอยดดงตอไปน 4.1 ชอและทตงของกลมวสาหกจชมชน 4.2 ชอและทอยของผมอานาจทาการแทนวสาหกจชมชน 4.3ชอและทอยของสมาชกกลมวสาหกจชมชน 4.4 กจการทกลมวสาหกจชมชนมความประสงคจะดาเนนการ 5. ภายในสามสบวนนบแตวนสนปปฏทนใหวสาหกจชมชนทไดจดทะเบยนตอกรมสงเสรม

การเกษตรซงปร ะสงคจะดาเนนกจการตอไปแจงใหกรมสงเสรมการเกษตรทราบตามวธการทคณะกรรมการกาหนด

6. วสาหกจชมชนใดไมแจงความประสงคเปนเวลาสองปตดตอกนใหกรมสงเสรมการเกษตรมหนงสอเตอนใหวสากจชมชนนนแจงภายในระยะเวลาทกาหนดแตตองไมนอยกวาสบหาวนถาไมม การแจงตามคาเตอนดงกลาวใหกรมสงเสรมการเกษตรถอนชอออกจากทะเบยน

7. วสาหกจชมชนใดประสงคจะเลกกจการใหแจงกรมสงเสรมการเกษตรทราบภายในสามสบวนนบตงแตวนทเลกกจการ ตามวธการทคณะกรรมการกาหนด

บทบาทหนาทของวสาหกจชมชน

1. ผลตสนคาและบรการ เพอตอบสนองความตองการของผบรโภคอยางแทจรง 2. จาหนายสนคาและบรการทมคณภาพตอชมชนและสงคม 3. จาหนายสนคาและบรการทมมาตรฐานความปลอดภยเพยงพอ และพรอมทจะรบผดชอบตอ

ความเสยหายอนเกดจากความบกพรองของสนคา หรอบรการนน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

35

4. จาหนายสนคาและบรการทมมาตรฐานความปลอดภยเพยงพอ และพรอมทจะรบผดชอบตอความเสยหายอนเกดจากความบกพรองของสนคา หรอบรการนน

5. รบผดชอบสนคาทบกพรองโดยทนท เพราะการกระทาเชนน คอการรกษามาตรฐานคณภาพและประสทธภาพในการบรการ อนจะนามาซงความเชอถอในตราการคาและธรกจชมชนในอนาคต การพฒนาวสาหกจของชมชน

1. วสาหกจชมชนระดบครอบครว เปนจดเรมตนของการแปรรป หรอสรางผลตภณฑของชมชนเพอการอปโภคของตนเอง ภายในครวเรอนเปนหลก สมาชกในชมชนจะสรางผลตภณฑในลกษณะหลากหลาย เพอการพงตนเอง ลดรายจายทเสยไปจากการซอและปองกนไมใหเงนของชมชมไหลออกนอกชมชนโดยไมจาเปน ทาใหมเงนหมนเวยนอยในชมชนของตนเอง

2. วสาหกจชมชนระดบชมชน เมอวสาหกจชมชนบรรลวตถประสงคขนแรกเพอลดรายจายหรอเพอการพงตนเองไดแลว จงคอยขยบขยายออกไปสเพอนบานผผลตเองไมไดตองซอสนคาจากภายนอกเพราะการพงตนเองในบางกรณไมสามารถทาไดโดยลาพงของครอบครวเดยว วสาหกจชมชนขนทสองจงเปนวสาหกจชมชนทเกอกล หนนใหเกดการพงพาอาศยระหวางครอบครวในชมชนเดยวกน เปนการลดภาระการซอของแพงหรอชวยลดรายจายใหแกเพอนบาน กระแสเงนจงสะพดอยในหมบาน

3. วสาหกจชมชนระดบเครอขาย การพงตนเองในบางกรณชมชนไมสามารถดาเนนการไดโดยลาพงชมชนเดยว แตเปนไปไดเมอหลายชมชนรวมมอกนเปนการตอบสนองความตองการของชมชนทมการผลตและทรพยากรแตกตางกน

4. วสาหกจชมชนเพอการจดการผลผลตสวนเกน เปนวสาหกจทดาเนนการแปรรปผลผลตหรอทรพยากรของชมชน สรางผลตภณฑตอเนองเพอเพมมลคาและตอบสนองการตลาดภายนอกชมชนและเครอขาย

4. แนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารจดการวสาหกจชมชน

กระบวนการบรหาร(Process of Administration) หรอการองคประกอบทางการบรหารซงเปนหนาทของนกบรหาร (Executive’s Function) ไดมผใหความเหน ถงลาดบขนความสาคญของกระบวนการบรหารไวแตกตางกน ดงน กระบวนการบรหาร ประกอบดวยหลกการบรหารจดการ (4 M) มเนอหาสาคญ ดงน 1. คน (Man) คอ ทรพยากรทถอไดวาเปนปจจยทมความสาคญยง ทจะกอผลสาเรจใหกบกจการไดอยางมาก ทงในแงของปรมาณงานและคณภาพงาน 2. เงนทน (Money)เปนปจจยทสาคญในการใหการสนบสนนการบรหารงาน การจดหาทรพยากรเพออานวยใหกจกรรมตาง ๆ ขององคการดาเนนไปโดยบรรลเปาหมายและวตถประสงค ซงเงนทนนมทงระยะสนและระยะยาว รวมถงราคาตนทนของเงนทน คอ ดอกเบย 3. วสดอปกรณ เครองจกร (Material) ไดแก เครองจกร อปกรณทจดหาเพอนามาใ ชในการปฏบตงานใหเกดประโยชนสงสดและคมคาทสด 4. การบรหารจดการ (Management) ไดแก การบรหารจดการ คน เงนทน วสด อปกรณเครองจกร ใหเกดประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสดตอองคกร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

36

สรปกระบวนการบรหารไวใน “Paper on the Science of Administration” วากระบวนการบรหารยอมประกอบดวยขนตอนทสาคญ 7 ประการ หรอทเรยกวา ”POSDCORB Model” ซงอธบายความหมายไดดงน 1. P = Planning หมายถง การวางแผนงาน ซงจะตองคานกถงนโยบายทงนเพอใหแผนงานทกาหนดขนไวมความสอดคลองกนในการดาเนนงาน แผนเปนเรองทเกยวกบการใชความรในทางวทยาการและวจารณญาณวนจฉยเหตการณในอนาคตแลวกาหนดวธการโดยถกตองอยางมเหตมผล เพอใหการดาเนนงานเปนไปโดยถกตองและสมบรณ 2. O = Organizing หมายถง การจดสวนราชการหรอองคการ บางแหงกพจารณารวมไปกบการปฏบตงานหรอวธการจดการ ดวยเรองการจดแบงสวนงานนจะตองพจารณาใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน เชน การจดแบงงาน เปน กรม กอง แผนก โดยอาศยประมาณงาน คณภาพของงานหรอจดตามลกษณะของงาน เฉพาะอยางกไดนอกจากนอาจพจารณาในแงของการควบคม หรอพจารณาในแงหนวยงาน เชน หนวยงานหลก หนวยงานทปรกษา และหนวยงานชวยเหลอหนวยงานอนกร เปนตน 3. S = Staffing หมายถง การจดหาบคคลและเจาหนาทมาปฏบตงานใหสอดคลองกบการจดแบงหนวยงานทแบงไวหรอกลาวอกนยหนงหมายถงการจดเกยวกบการบรหารบคคล เพอใหไดบคคลทมความสามารถมาปฏบตงานใหเหมาะสมหรอ Put the Right Man on the Right Job กบรวมถงการทจะเสรมสรางและธารงไวซงสมพนธภาพในการทางานของคนงานและพนกงานดวย

4. D = Directing หมายถง การศกษาวธการอานวยการ รวมทงการควบคมงานและนเทศงาน ตลอดจนศลปะในการบรหารงาน เชน ภาวะผนา มนษยสมพนธและการจงใจเปนตน

5. C = Coordinating หมายถง ความรวมมอประสานงาน เพอใหการดาเนนงานเปนไปดวยความเรยบรอยและราบรน ศกษาหลกเกณฑและวธการทจะชวยใหการสานงานดข นเพอชวยแกปญหาขอขดของในการปฏบตงาน การรวมมอประสานงานเปนเรองทมความสาคญมากในการบรหาร เพราะเปนกจวตถประจาวนทจะตองพงกระทาในการปฏบตงาน และเปนสงทมอยในทกระดบ การรวมมอประสานงานเปนหนาทของผบงคบบญชาทจะตองจดใหมขนในหนวยงานของตน เพราะเปนปจจยสาคญในอนทจะชวยใหเกดความสาเรจบรรลวตถประสงคขององคการ 6. R = Reporting หมายถง การรายงานผลปฏบตงานรวมถงการประชาสมพนธทจะตองแจงใหประชาชนทราบดวย อนทจรงการรายงานนมความสมพนธกบการตดตอสอสาร อยมาก การรายงานโดยทวไป หมายถง วธการของสถาบนในสวนทเกยวของกบการใหขอเทจจรงหรอขอมลแกผสนใจมาตดตอสอบถาม ความสาคญของรายงานนนอยทจะตองอยบนรากฐานของความจรง 7. B = Budgeting หมายถง การงบประมาณ โดยศกษาระบบและกรรมวธในการบรหารเกยวกบงบประมาณ การเงน ตลอดจนการใชวธการงบประมาณ และแผนงานเปนเครองมอในการควบคมงาน วธการบรหารงบประมาณโดยทวไปมกมวงจร ทคลายคลงกนอยางหรอทเรยกวาวงจรงบประมาณ สรป กระบวนการบรหาร ประกอบดวยหลกการบรหารททาหนาทในการบรหารจดการอง คกรโดยแบงเปน การวางแผน การจดองคการ การจดหาบคคลเขาทางาน การอานวยการ การรวมมอประสานงาน การรายงานผล และการงบประมาณหรอจะเพมการใชหลกการบรหารงานโดยใชแบบ 4M และ 6M’s กได

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

37

5. แนวคดเกยวกบ OTOP หนงตาบล หนงผลตภณฑ หรอ OTOP เปนแนวคดทตองการดาเนนงานเพอใหเกดการพฒนา

ศกยภาพของชมชนในการสรางเอกลกษณสนคาชมชนของแตละพนทใหมตลาดรองรบและทาเปนธรกจทยงยน

ผลตภณฑ ไมไดหมายถงตวสนคาเพยงอยางเดยว แตเปนกระบวนการทางความคด รวมถงการดแล อนรกษทรพยา กรธรรมชาตและสงแวดลอม การรกษาภมปญญาไทย การทองเทยว ศลปวฒนธรรมประเพณ การตอยอดภมปญญาทองถน การแลกเปลยนเรยนรเพอใหกลายเปนผลตภณฑทมคณภาพ มจดเดน มจดขาย เปนทรจกกนแพรหลายไปทวประเทศและทวโลก

หลกการพนฐาน 1. ภมปญญาทองถนสสากล (Local Yet Global) ผลตภณฑตองมคณภาพ ไดมาตรฐาน มการพฒนาอยางตอเนอง สอดคลองกบวฒนธรรมและมจดเดนเฉพาะ เปนทยอมรบของตลาดภายในประเทศและตลาดโลก 2. พงตนเองและคดอยางสรางสรรค (Self Reliance Creativity) ตองมการระดมความคดในการคดคนและพฒนาผลตภณฑ เพอใหไดสงทดทสดเทาทจะชวยกนได โดยคานง ถงการรอฟนวฒนธรรมประเพณในแตละทองถนใหสอดคลองและเหมาะสม ไมซาแบบกนและเปนเอกลกษณเฉพาะของหมบานหรอตาบล 3.การส รางทรพยากรมนษย (Human Resource Development) การสรางบคคลทมความคดกวางไกล มความร ความสามารถใหเกดขนในสงคม มการวางแผนการตลาด มงเนนการผลตและบรการ โดยคานงถงผบรโภคเปนหลก

แนวคดและปจจยแหงความส าเรจของ OVOP แนวความคด One Village One Productของจงหวดโออตะ ประเทศญปน (กรมการพฒนาชมชน, 2545 : 20 – 25) เปนแนวทางการพฒนาชมชนทใหคนทอยในชมชนไดสรางความคดและทาดวยตวเอง สรางสงทเปนสญลกษณของชมชนทองถนของตวเอง นาของเดมทดและมอยแลวไปพฒนาขดเกลาใหดยงขน มการใชฐานขอมลของชมชนใหเปนประโยชน โดยอาศยหลกในการดาเนนงาน 3 ประการ ไดแก

1. ภมปญญาทองถนสากล 2. พงตนเองและคดอยางสรางสรรค 3. การพฒนาทรพยากรบคคล

จากหลกการทง 3 ประการ ตองมการทาใหแนวความคดดงกลาวสามารถแพรกระจายในช มชนของตนเอง สงเสรมแนวคดนอยางถกตอง ใหผนาชมชนไดทราบและเขาใจ มการจดสมมนาใหความรแกเจาหนาทและขาราชการของจงหวด จนเกดความเขาใจและกระจายขอมลไปอยางแพรหลาย จนเกดการพฒนาผลตภณฑในรปแบบตาง ๆ มการเสนอขาวผานสอจนเปนทยอมรบ และเกดการแขงขนในการพฒนาจนทาใหสนคามการพฒนาขนเรอย ๆ โดยมปจจยททาใหเกดความสาเรจในกระบวนการพฒนา One Village One Product ของจงหวดโออตะ 9 ประการ ไดแก

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

38

1. การมผนามวสยทศน และมความตงใจทางานอยางจรงจง 2. การมหนวยงานทใหความรแกประชาชนในเรองทตองการอยางพรอมมลจากการฝกขน

ทกษะ 3. มแหลงขอมลเพอการประกอบการทเขาถงไดงาย ตอบคาถามประชาชนไดทกเรอง 4. องคกรสหกรณการเกษตรมความเขมแขง มมาตรฐาน และมบทบาทในแงของการ

ชวยเหลอทางเทคนค ทงทางดานการตลาด การขนสงและเทคโน โลย และทสาคญเปนอนหนงอนเดยวกบชมชนอยางแทจรง

5. ประชาชนสามารถเขาถงแหลงทนตามความเปนไปไดของโครงการทขอตอรฐบาลทองถนโดยไมเหลอมลาระหวางคนจนและรวย ทกคนมสทธขอทนไดเทาเทยมกน โดยรฐพจารณาจากความเปนไปไดของโครงการ ทาใหโครงการทเกดขนประสบความสาเรจสง มการสรางงานทเปนธรรมชาต เนองจากหากธรกจเกดและประสบความสาเรจ การจางงานกจะเกดตามมา และยงเออตอการเกดธรกจทเกอหนนกนเปนทอด ๆ

6. ระบบสงคมทเออตอการทางานเปนกลมขนาดใหญ สมาชกของกลมโครงการมการชวยเหลอเกอกลกนด ไมแบงเขาแบงเรา

7. ประชาชนมคณภาพ ชางคดชางทา คดแลวทา ทาแลวคดตลอดเวลา มความขยนเปนพนฐาน อดทนไมยอทอ

8. รฐบาลระดบทองถนมวสยทศน เชน รจกการเรยนรรวมกนกบประชาชนโดยมการทางานในระบบ PAR (Participatory Action Research) มการสอสารถงกนตลอดเวลา และมความใกลชดกบประชาชน คดถงผลประโยชนของประชมชนเสมอ การลงมอทากจกรรมขนาดใหญจะมการพบ พดคยกบประชาชนเปนเวลานาน ๆ กอนเสมอ ซงผนาชมชนเรยกวา การถกเถยง 100 วน (100 Days Discussion) โดยจะมผเกยวของจากสวนตาง ของชมชนมารวมกนทงภาครฐ เอกชน ธรกจ

9. ทกสวนทเกยวของในกจกรรม One Village One Product เขาใจแนวคดของหลกการ Symbiosis เปนอยางด ซงทกสวนเชอวาหากทกคนรวมมอกน ประโยชนทไดกจะไดรบกนอยางทวถงและมความยงยน หลกการด าเนนงานของ OTOP จากเอกสารวชาการองคความรยทธศาสตรเศรษฐกจแบบพอเพยง การพฒนาเศรษฐกจชมชนพงตนเอง ไดนาเสนอเนอหาสาระเกยวกบการพฒนาเศรษฐกจชมชนโดยวธการพฒนาชมชน ประกอบดวยการพฒนาเศรษฐกจชมชนในดานเงนทน การผลต การตลาด และการบรหารจดการไวดงน ดานเงนทน ทนในทน หมายถง คน ภมปญญา ความร ความสามารถ เทคโนโลย ปจจยการผลต พนธพช พนธสตว ทดน อาคาร วสดอปกรณ เครองมอประกอบอาชพ และสาหรบการพฒนาเงนทน มวธการพฒนาเงนทนดวยการจดทาขอมลแหลงเงนทนทจะสนบสนนทนแกกลมได การระดมเงนออมของประชาชน โดยการจดตงกลมออมทรพย รณรงคการเพมเงนออมแกสมาชกกลมออมทรพย สนบสนนเงนทนแกกลมกจกรรมและชมชนเพอพฒนาอาชพ หรอการขยายกจการเชงธรกจ เพมพนประสทธภาพการบรหาร/จดการ แกไขกฎระเบยบขอบงคบทเปนอปสรรคตอการระดมและพฒนาเงนทน จดทา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

39

หนงสอคมอแนวทางหลกสตรเพมประสทธภาพในการพฒนาเงนทน และจดตงชมรมกลมออมทรพยทกระดบ ในระดบครอบครวจะสามารถสรางทนใหเกดขนไดดวยการประหยด การออม การประกอบอาชพ การลดรายจาย ใชประโยชนของเงนทนใหคมคา และการกยมในอตราดอกเบยตา ดานการผลต การผลต หมายถง การสรางสนคาและบรการตาง ๆ โดยใชปจจยการผลตเพอนาสนองความตองการของผบรโภค สาหรบวตถประสงคของการพฒนาการผลต เปนการผลตได ครบวงจรตงแตวตถดบ การแปรรปและการบรโภค เพอใหปรบตวเขากบภาวะเศรษฐกจปจจบนได มรายไดจากการขายผลผลต ผลตใหไดคณภาพตามความตองการของตลาด ใชทนนอย ผลตไดมาก มคณภาพ และนาเทคโนโลยมาใชเ พมผลผลต

การพฒนาการผลต มวธการดงน 1. ปรบปรงคณภาพและเพมปรมาณการผลตใหไดตรงตามความตองการของตลาด 2. พฒนารปแบบและบรรจภณฑตามเทคโนโลยทเหมาะสม 3. สนบสนนใหนาเทคโนโลยการผลตมาใชในการผลต 4. จดทาเอกสารขอมลเผยแพรดานแหลงทน การพฒน าอาชพ เผยแพรให

ผประกอบการกลมอาชพ 5. สนบสนนขาวสารการผลตและแลกเปลยนประสบการณ

ในการบรหารการผลต เปนการวางแผนการจดระเบยบองคการและควบคมกระบวนการผลตใหมประสทธภาพและการจดการระบบการผลตเปนสงทมความสาคญตอการพฒนาการผลตซงประกอบดวย ปจจยการผลต การแปรสภาพผลผลตทมคณภาพ และตดตามควบคมใหมประสทธภาพ นอกจากนนในการผลตยงจาเปนตองมการกาหนดมาตรฐานใหเปนไปตามขอกาหนดคณลกษณะทองคการตาง ๆ ไดกาหนดไว นอกจากเปนการรบรองคณภาพและมาตรฐานแลว ยงเปนการสรางความนาเชอถอไดอก เชน อย. มอก. มผช. เปนตน ดานการตลาด ในการพฒนาการตลาด อนดบแรก ไดแกการศกษาตลาดดวยการคนหาความตองการและความพอใจของผบรโภค จดเตรยมขอมลเพอการผลตใหตรงกบความตองการของผบรโภคทงดานรปแบบ การบรรจภณฑ คณภาพ ประโยชน ความนยม ราคา ทาการวเคราะหขอมลตาง ๆ ทไดมา เพอชวยในการตดสนใจผลต และลดความเสยงทอาจจะเกดขนในการลงทน สาหรบแหลงขอมลการตลาดอาจจะไดจากขอมลเดมทมอยแลว เชน รายงาน วารสาร สถต หนงสอพมพ วทย โทรทศน หรอจากหนวยงานของรฐและเอกชน และขอมลทตองเกบรวบรวมขนใหม เชน วธการสงเกต ทาการทดลอง วธสารวจ การประมาณการจากผเชยวชาญ นกวจย และการทดสอบการขาย และเมอมการวเคราะหขอมลแลว จะทาใหสามารถตดสนใจเกยวกบสวนประสมทางการตลาด ซงเปนการผสมผสานเกยวกบผลตภณฑ ราคา ระบบการจาหนาย และการสงเสรมการตลาดใหเขากนไดในอตราสวนทเหมาะสม เพอจะไดเขาถงกลมผบรโภคทตองการได

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

40

ดานการบรหารจดการ ในการพฒนาการบรหารจดการ มวตถประสงคเพอใหผประกอบการสามารถบรหารจดการกจกรรมของกลมไดอยางมประสทธภาพ สามารถดาเ นนการไดถกทศทาง ตรงกบความตองการของผบรโภค สามารถดาเนนกจการไดดวยตนเอง และสาหรบแนวทาง ในการพฒนาผบรหารและการจดการ มวธการดงน 1. การฝกอบรม สมมนา ประชมใหความรเกยวกบการประกอบการและ การบรหาร ศกษาดงาน การบรหารทน การผลต การตลาด แลกเปลยนประสบการณเกยวกบกลมอาชพประเภทเดยวกน สนบสนนขอมลขาวสาร และประสานใหเอกชนมบทบาทพฒนาผประกอบการ นอกจากนนผบรหาร ผจดการ และคณะกรรมการควรตองรเรองการบรหารจดการใหสามารถบรหารจดการเปน และมประสทธภาพ ใหรจกแหลงเงนทนและการบรหารทน ใหรจกพงตนเอง สามารถผลตใหมคณภาพ ใหรจกแหลงเงนทนทงภายในและภายนอก 2. การสรางองคกรใหเขมแขง องคกรทเขมแขงเปนองคกรทมคณธรรม ซอสตยเสยสละ มความสามคค มความเปนผนา พงตนเอง รจกหนาท มองการ ณไกล และมระเบยบวนย มการพฒนาโครงสรางองคกรใหมคณภาพ สามารถบรหารจดการได 3. การพฒนาบคลากรการพฒนาบคลากรเปนการพฒนาทรพยากรบคคล โดยการพฒนาคณะกรรมการบรหารกลมใหบรหารกลมไดอยางมประสทธภาพ 4. การสรางเครอขายเพอสนบสนนการผลตและการตลาด สงเสรมสนบสนนใหมเครอขายตามพนท ตามกจกรรม และการแลกเปลยนขอมล ขาวสารระหวางกลม 5. การจดหาและบรหารวสด ในการจดหาและบรหารวสด มวตถประสงคเพอใหรจกเลอกและจดหาวสด มทกษะและมประสบการณเกยวกบการใชงานและการบารงรกษา และสามารถทาไดโดยฝกอบรมผบรหาร และผทเกยวของใหมความรในการใชเครองมอททนสมยและมประสทธภาพ การประกอบการธรกจชมชน ในการประกอบการธรกจชมชนใหบรรลตามเปาหมายชมชนเขมแขงได ผประกอบการกลมหรอสวนบคคลจาเปนตองเรยนรวธคด วธดาเนนงานการบรหารจดการของธรกจใหชดเจนกอนแลวจงประยกตความรเหลานนใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมของผประกอบการ และจากคมอเทคนคการเพมผลผลตใหชมชนเขมแขงธรกจชมชน จานวน 10 เลม (สานกงานปลดกระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม คมอเทคนคการเพมผลผลตในชมชนเขมแขง, 2546.) ซงประกอบดวย การทาธรกจชมชน แนวคดและหลกการจดการสนคาและบรการ ลกคาเปาหมาย การจดการดานการตลาด การผลตและการบรการ การจดการดานการเงน การบรหารจดการกลมและคน แผนธรกจและกรณศกษา ตามลาดบ และจากเอกสารการทาธรกจชมชนในเลมท 1 เปนการนาเสนอใหเหนภาพรวมของการดาเนนการธรกจชมชนซงเปนพนฐานทผประกอบการธรกจชมชนควรจะตองร 8 ดาน ไดแก 1. หลกการจดการธรกจชมชนทมงเนนการสรางความพงพอใ จใหแกลกคาเปาหมาย มการบรหารจดการทดและใหสมาชกในกลมมสวนรวมกนอยางเทาเทยมกน 2. สนคาและบรการ ตองรวาทาอยางไรเมอสนคาและบรการของกลมเขาสตลาดแลวลกคาจะใหความสนใจ จะพฒนาสนคาและบรการอยางไรใหแตกตางจากสนคาคแขง และไมทาใหลกคาเกดความเบอหนาย

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

41

3. ลกคา ตองรใหชดเจนวา ลกคาของเราเปนใคร ทาไมถงซอสนคาของเรา ทาอยางไรใหเขาซอสนคาของเราตลอดไป และแนะนาใหคนอนซอเพมขน 4. การตลาด การคนหาความตองการของลกคาเพอการสนองตอบตอความตองการโดยม การพฒนาสนคาใหถกใจลกคา มราคาทเหมาะสม วางขายในททลกคาตองการ 5. การผลตและการบรการ การผลตสนคาใหมคณภาพตามทลกคาตองการและมตนทนตาทสด 6. การเงน ควรทาความเขาใจถงวธคดคานวณ การจดบนทก บรหารเงนทน เงนสดหมนเวยน งบกาไรขาดทน งบการเงนตาง ๆ นามาใชอยางถกวธ สามารถนามาใชประกอบการตดสนใจในเรองตาง ๆ ได และอยางถกวธ 7. การบรหารจดการกลมและคน เปนปจจยทสาคญ นบตงแตประธานกลม คณะกรรมการ ไปจนถงสมาชก ตองมการแบงหนาททชดเจน หาแนวทางใหทกคนไดรว มกนปฏบตหนาทโดยไมมปญหาความขดแยง 8. แผนธรกจ เปนการวางแผนในสงทตองทา โดยเรมจากอะไรคอสงทกลมจะผลตสนคาหรอบรการ มขนตอนอยางไร จะไดผลอยางไร ใชเงนเทาไร ใชคนทจะมารวมทาเทาไร และทาอยางไรการทาธรกจจงอยรอดอยางยงยน

ท าไมธรกจของชมชนจงลมเหลว ตองยอมรบวาการประกอบกจการของชาวบานไมใชเรองงาย เพราะมหลายกลมทเรมตน

ดาเนนงานแลวทาไดไมนานกตองลมเลก ทงในสวนของรายได สมาชกทเขารวม โดยมปญหาหลกและปญหายอย ดงน

1. ปญหาดานการผลตสนคา ไดแก 1.1 สนคายงมคณภาพไมดเทากบในตลาดทวไป 1.2 คณภาพของสนคาไมมความคงท 1.3 ผลตสนคาไมไดตามกาหนด 1.4 สนคาไมมการพฒนารปแบบใหม ๆ

2. ปญหาดานการตลาด 2.1 ไมเขาใจความตองการของตลาด 2.2 หาตลาดไมได 2.3 ขาดตลาดรองรบทแนนอน

3. ปญหาดานการบรหาร 3.1 ไมมกฎระเบยบชดเจน 3.2 ไมมการแบงหนาท 3.3 ไมมการตรวจสอบ 3.4 ไมมระบบการฝกฝน ถายทอด พฒนาทกษะในการทางาน 3.5 ขาดความรและทกษะในเรองการคานวณตนทน กาไร

4. ปญหาดานการเงน 4.1 ไมมเงนทนหมนเวยน 4.2 ไมรจกวธการทาบญช

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

42

ปจจยแหงความส าเรจและความลมเหลว ในการดาเนนธรกจชมชน พบวามปจจยทนาไปสความสาเรจและความลมเหลวอย 9 ประการ

ไดแก 1. ปจจยดานการเงนหรอเงนทน

กลมกจกรรมทางเศรษฐกจทใชเงนทนของตนเอง ไมตองกหนยมสน ไมตองจายดอกเบยสาหรบเงนลงทน มโอกาสทจะประสบความสาเรจในการดาเนนงานมากกวา การพงเงนกโดยไมมทนสะสมของตนเองเปนการชวา องคกรเศรษฐกจนนยงพงตนเองไมได ซงขดกบหลกการธรกจชมชนทตองการพงตนเอง กลมกจกรรมเศรษฐกจทสามารถพงตนเองดานเงนทน หรอสามารถระดมทนจากชมชนไดเองจงมโอกาสทจะอยได และเตบโตไดมากกวากลมทพงเงนทนจากการกยม

2. ปจจยดานการตลาด กลมธรกจชมชนทประสบความสาเรจจะเปนกลมทมคคาทแนนอนและเพยงพอ คคาทเปนผคาสงทรบสนคาคราวละมาก ๆ ออกไปจาหนาย สวนดานคาปลกไมมคคาทแนนอน แตตองมมากเพยงพอ ธรกจชมชนทมผลผลตไมมากโดยทวไปจะอาศยตลาดคาปลกเปนสาคญ แตถาหากเปนผผลตสนคาจานวนมาก จาเปนตองอาศยเครอขายของผคาสงดวย แตกลมธรกจชมชนทไมมตลาดแนนอน เข าไมถงตลาด จะประสบความลมเหลวในทสด 3. ปจจยดานการผลต ความไดเปรยบในเชงเปรยบเทยบทพจารณาจากวตถดบ ทกษะ และความชานาญของผทาการผลต นบไดวาเปนปจจยทสาคญพอ ๆ กบโอกาสทางตลาด 4. ปจจยดานบรหารและจดการ ดานระบบเงน ระบบงาน และระบบบคลากร ระดมทนและสะสมทน การบรหารกระแสเงนไหลเขาและกระแสเงนไหลออก ควบคมดแลไมใหเกดการขาดสภาพคลองใชจายเงนไปในทางทกอประโยชนใหแกกลมมากทสด ระบบบญชและระบบการควบคมตรวจสอบรายไดรายจายจาเปนตองมความถกตองแมนยาและมมาตรฐานมากขน การบนทกตวเลขตองเปนสากลทสามารถตรวจอานไดเขาใจ บคลากรดานการเงนไมเพยงแตมความสามารถในการหารายไดและควบคมคาใชจายเทานน แตสงสาคญทสดจาเปนตองมความรดานบญชอยางพอเพยง การบรหารการเงนทไมรดกม ใชเงนอยางขาดประสทธภาพจ ะนาไปสความผดพลาดเหมอนธรกจทว ๆ ไปกาลงประสบอยขณะน ดานระบบ ธรกจชมชนดาเนนงานในรปแบบทไมเปนทางการ ( Informal Business) มกจะไมคอยมกฎเกณฑแนนอน โดยทวไปจะถอเอามตของทประชมสมาชกเปนแนวทางและนโยบาย กรรมการบรหารและการบรหารงานโดยอ งมตทประชม แตกรรมการบรหารมกจะตองลงมอเปนผปฏบตงานดวย เนองจากผปฏบตงานจรง ๆ มกจะขาดแคลน เพราะไมคอยมการจางผปฏบตงาน ระบบงานจงไมคอยแนนอน แมจะมการแบงฝายแบงคนรบผดชอบ แตในทางปฏบตจรงมกจะเปนวา ใครพอจะทาไดกใหชวยกนทา ทาโดยความสมครใจ ไมสามารถกาหนดคาตอบแทนทแนนอนได การดาเนนงานมกองหลกสหกรณ รวมกนคด ตดสนใจ เอาเสยงสวนใหญเปนตวกาหนดทศทาง ธรกจชมชนทประสบความสาเรจ "แกนนา" เปนผมความสามารถในการบรหารและจดการ การแบงฝาย แบงสายงาน การจดโครงสรางการบรหาร จงขนอยกบการเสนอแนะของแกนนา ขนอยกบ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

43

ประสบการณและความเปนจรงทแกนนาไดสมผสมา โครงสรางและสายงานของกลมธรกจชมชนตาง ๆ จงมกจะแตกตางกนไปตามความถนดของแตละกลม ดานระบบบคลากร ชมชนมกจะไมมลกจางหรอมเพยงคนสองคน จงไม มสายงานการบงคบบญชา บคลากรของกลมมแตสมาชกและกรรมการ การสงการ การบงคบบญชา การใหคณใหโทษโดยสายการบงคบบญชาจงไมม ความสาเรจของการบรหารบคลากรจงอยทระบบการจงใจเชงคณภาพ และการยอมรบนบถอแกนนาหรอผนาเปนสาคญ ระบบการใหคณใหโทษอย ทระบบวฒนธรรม คอ ผทผดพลาดหรอทาผดจะถกชมชนตาหน ผทาดชมชนจะยกยอง ระบบการควบคมตรวจสอบโดยสงคม ระบบบคลากรของธรกจชมชนจะมประสทธภาพแคไหนจงขนอยกบสจจะ คณธรรม ความสามารถ และความเสยสละของบคลากรเปนหลก 5. ปจจยดานผนา ชาวชนบทโดยทวไปมกจะขาดความคดรเรม พอใจจะเปนผตามเปนผเอาอยางหรอเลยนแบบ ใครททาอะไรแตกตางไปจากคนอน ๆ ใหม ๆ มกจะไมไดรบการยอมรบ แตครนประสบความสาเรจกจะมผเอาอยางและกลายเปนผนา ผนาโดยธรรมชาตของชมชนจงมกจะเปนผมบารมหรอมฐานะทาง สงคม หรอผททาประโยชนใหชมชน ชาวบานธรรมดาทแสดงความสามารถจนกลายเปนทยอมรบของชมชนกม แตมกจะตองฝาฟนและสรางการยอมรบจากชาวบานดวยความยากลาบากกวากน ธรกจชมชนทกอตงโดยบคคลหรอโดยคณะบคคลทเปนทยอมรบของชาวบาน จะระดมทนไดงาย ขยายตวไดเรวและมโอกาสประสบความสาเรจสง 6. ปจจยดานแรงงาน ในธรกจชมชนแรงงานประเภท "ลกจาง" มนอยมาก สวนใหญเปนประเภททางานใหตนเอง ( Self-employed ) แรงงานของผททางานใหตนเองและครอบครว แมวาธรกจชมชนตงอยในชนบท เปนการประกอบการของครอบครวเกษตรกร แตสภาพความเปนจรงขณะนหลาย ๆ แหงประสบปญหาขาดแคลนแรงงานทงระดบแรงงานไรฝมอและแรงงานฝมอ ในระดบแรงงานไรฝมอ แรงงานรนใหมมกจะอพยพเขาเมอง ละทงการพฒนาอาชพของครอบครว คนงานทเคยผานงานอตสาหกรรมและการคามาแลว 5 – 6 ป มกจะกลบไปทางานภาคเกษตรไมเปน ความสามารถ และทกษะเชงหตถกรรมไมม แรงงานไมอยากกลบคนสภาคเกษตร ขาดทกษะดานเกษตรและดานหตถกรรม การมแรงงานในทองถนอยางพอเพยงและแรงงานเหลานมทกษะทางการผลต เปนปจจยสาคญประการหนงทจะทาใหธรกจชมชนประสบความสาเรจ 7. ปจจยการมสวนรวมของสมาชก การเกดขน การคงอย และการเตบโตของธรกจชมชน จะตองอาศยความรวมมอรวมใจของชมชน ตองรวมกนคด รวมกนตดสนใจ รวมกนทา และรวมกนรบผดชอบ ในแงของระบบเศรษฐกจทนนยม การมสวนรวมของสมาชกหมายถงการระดมทนและการใชทนทระดมมานน "ทน " ทกลาวนหมายถง "เงนทน" เปนสาคญ การมสวนรวมของการระดมทนจงหมายถง การรวมถอหน รวมลงทนและนาทนไปใชอยางมประสทธภาพ การมสวนรวมอยางเอาการเอางานนนจะเปนตวบงชถงความสามารถในการพงตนเอง แมวาระยะเรมแรกธรกจชมชนเกดขนจากการชวยเหลอจากภายนอกเปนดานหลก แตตอมาสมาชกชมชนจะตองมสวนรวมอยางแขงขน จงจะทาใหเกดเปนธรกจชมชนอยางแทจรง คงอยและเตบ โตได กลม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

44

ธรกจชมชนทมกจกรรมทางการผลตและสามารถพงตนเองไดดานเงนทนมกจะพฒนามาจากกลมออมทรพย การมสวนรวมในธรกจชมชนทหนาแนนทสดและนาไปสการพงตนเองไดมากทสด คอ ธรกจชมชนประเภท "กลมสจจะออมทรพย" ซงสามารถใชเปนฐานเงนทนหรอ "กระดานหก" ไปสธรกจชมชนอน ๆ ได โดยไมตองพงพาการระดมทนจากภายนอก การพงตนเองไดคอตวบงชความสาเรจของธรกจชมชน 8. ปจจยเกยวกบระเบยบขอบงคบขององคกร ระเบยบขอบงคบเปนกฎเกณฑกตกาเพอใหทกคนปฏบตตาม ในอนทจะทาใหการดา เนนงานไปสเปาหมายเปนไปอยางราบรน และสอดคลองประสานกน การดาเนนงานของธรกจชมชนตงอยบนพนฐานของการรวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ ฉะนน กฎเกณฑกตกาตาง ๆ จงตองเกดขนจากขอตกลงของสมาชกเปนพนฐาน กรรมการนาขอตกลงนนมาปรบใชใหเปนจรง หากระ เบยบกฎเกณฑทนามาใชนนไมไดตงอยบนพนฐานของความเหนชอบจากสมาชก อาจจะทาใหเกดความขดแยงและตดขดในการดาเนนงาน ระเบยบและขอบงคบเกยวกบการเงน ซงสามารถนาไปสปญหาความขดแยงเรองผลประโยชนไดงาย และถาระเบยบขอบงคบนไมเหมาะสมรดกม จะทาใหเกดการรวไหลไดงาย ทงโดยตงใจและไมตงใจ 9. ปฏสมพนธกบภายนอก ปฏสมพนธกบภายนอก ในทนหมายถง ปฏสมพนธกบกลมบคคลหรอบคคลอน ๆ ทเกยวของกบการดาเนนงานธรกจชมชนโดยทวไปจะมอย 4 กลม รฐบาลหรอหนวยงานของรฐบาล NGOs นกวชาการหรอสถาบนวชาการและธรกจ ธรกจชมชนทประสบความสาเรจลวนแตมปฏสมพนธเชงบวกกบภายนอก แนวทางการพฒนาโดยเครอขายองคความร KBO ในป พ.ศ. 2549 กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทยไดมแนวคดในการจดทาโครงการพฒนาเครอขายองคความร (Knowledge – Based OTOP : KBO) ขน เพอเปนเครอขายเชอมโยงแหลงความรทมอยในทองถนใหเกดความรวมมอในการพฒนาผลตภณฑชมชนทองถน หรอทเรยกกนวา OTOP โดยมงใหทกภาคสวนของทองถนไดผนกกาลงองคความรความสามารถทมอยของแตละภาค เพอเปนการพฒนาและตอยอดผลตภณฑชมชนทองถนใหเกดคณภาพมาตรฐาน สามารถแขงขนกบตลาดภายนอกและขยายผลไปสตลาดสากลได (รายงานผลการดาเนนงาน KBO ป 2550 กลมงานสงเสรมและพฒนา สานกงานพฒนาชมชนจงหวดพษณโลก, 2550) การดาเนนงานไดมการดาเนนงานในจดนารอง 4 ภาค เพอเปนการศกษาคนหารปแบบทเหมาะสม และพบวารปแบบวธการดาเนนงานคลายคลงกน คอมสถาบนการศกษาในพนทเปนหนวยงานหลกในการเชองโยงหนวยงานภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาชนใหเขามามสวนรวมในการพฒนาองคความรและผผลตชมชนและทองถน เพอใหเกดการพงพาตนเองของชมชนได กลมเปาหมายเครอขายองคความรประกอบดวย สถาบนการศกษา องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ปราชญชาวบานและเครอขายกลมผผลตผลตภณฑชมชน โดยมเปาหมายหลกคอ ใหชมชนพงตนเองไดอยางยงยน

สาหรบรปแบบการจดตงเครอขายองคความรของจงหวดพษณโลกไดมขนตอนการดาเนนงานดงน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

45

1. การเตรยมความพรอม 1.1 จดประชมชแจงโครงการเพอทาความเขาใจกบภาคทเขารวม เกยวกบแนวทางการดาเนนงาน สภาพปญหา ความตองการของกลมผผลตผลตภณฑชมชน และรวมกนกาหนดยทธศาสตรการพฒนาเครอขายและโครงสรางของเครอขาย 1.2 เขารวมการฝกอบรมจดทาหลกสตรพฒนาศกยภาพกลมผผลตผลตภณฑชมชน 2. การสรางเครอขาย 2.1 ประสานหนวยงานทเกยวของในการจดตงเครอขาย 2.2 สารวจและจดทาทะเบยนความเชยวชาญของหนวยงานเครอขายประเภทอาหาร เครองดม ผาและเครองแตงกาย ของใชของตกแตงและของทระลก สมนไพรทไมใชอาหาร 2.3 ประชมหนวยงานภาคทเขารวมเพอวางแผนการดาเนนงาน 2.4 จดทาคาสงแตงตงคณะกรรมการและคณะทางานขบเคลอนการดาเนนงาน 2.5 จดทาขอตกลงความรวมมอระหวางจงหวดกบทกภาคทเขารวม 3. สารวจความตองการของกลมผผลตผลตภณฑชมชน โดยจาแนกตามประเภทผลตภณฑ ปญหา และความตองการ พบวา ตารางความตองการของกลมผผลตผลตภณฑช มชน จาแนกตามประเภทผลตภณฑ ปญหา และความตองการ ประเภท ปญหา ความตองการ อาหาร 1. ไมสามารถตากผลตภณฑใน

ฤดฝนได 2. รปแบบผลตภณฑไมสวยงาม 3. บรรจภณฑไมสวยงาม

ไมมาตรฐาน 4. ไมมตลาดจาหนายผลตภณฑ 5. อปกรณโรงเรอนไมเรยบรอย 6. หาซอขวดผลตภณฑ (ขวดแบน)

ไมได

1. คาแนะนาและการหาตลาด 2. การพฒนารปแบบผลตภณฑ 3. การไดรบการดแลและคาแนะนา 4. แหลงจาหนายขวดผลตภณฑ *อปกรณ, เครองหน , เครองนวด ,ตอบ

เครองดม คณภาพมาตรฐานผลตภณฑ ไมสมาเสมอ เชน ในปรมาณการผลตแตละครงจะมผลตภณฑทไมไดมาตรฐาน มรสเปรยว

ตองการความรเกยวกบสาเหตท ทาใหผลตภณฑไมไดมาตรฐานและ หาแนวทางแกไข

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

46

ตารางความตองการของกลมผผลตผลตภณฑชมชน จาแนกตามประเภทผลตภณฑ ปญหา และความตองการ (ตอ)

ประเภท ปญหา ความตองการ ผา/

เครองแตงกาย 1. ฝมอการทอและการใหสสน 2. การทาลวดลายและเทคนค

การทาลายขตใหเรว 3. การพฒนาคณภาพสนคา 4. การผลตไมตอเนองเพราะทา

เฉพาะยามวาง 5. การบรหารจดการ 6. ขาดเงนทน

1. การอบรมใหความร การออกแบบลวดลาย และการยอมส

2. การพฒนารปแบบผลตภณฑ ใหมความแตกตาง

3. การสงเสรมเกยวกบการจดลขสทธ 4. เทคนคการทอใหเนอผาแนน 5. เทคนคการทอผาลายขตใหเรวขน 6. การอบรมใหความรเรองการผลตสนคา ,

ผลตภณฑจากผาทอ *สนบสนนเงนทน , วสด, อปกรณ, วตถดบ *เครองปนดายใหเรวขน

ของใช ของตกแตง ของทระลก

1. ไมรขอบกพรองของกลมเนองจากไมมผเชยวชาญแนะนา

2. การพฒนาคณภาพของผลตภณฑ

3. การบรหารจดการ 4. ไมมโรงเรอน / อปกรณ

เครองมอ 5. ขาดเงนทนหมนเวยน

1. การประยกตผลตภณฑใหเขากบผลตภณฑประเภทอน

2. หนวยงานภาครฐสนบสนนเผยแพรผลตภณฑของชมชน

3. การตรวจสอบผลตภณฑ 4. การตลาด 5. คาแนะนาความรจากผเชยวชาญเฉพาะดาน 6. วทยากรสอนการทาสผลตภณฑ

สมนไพร ทไมใชอาหาร

1. การตากวตถดบในชวงฤดฝน 2. ไมมตลาด 3. ขาดเงนทน

แหลงจาหนายผลตภณฑ *เครองหนสมนไพร *เครองอบสมนไพร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

47

4. คดเลอกกลมผผลตผลตภณฑชมชนเขารวมโครงการพฒนาศกยภาพ จานวน 30 กลม แบงเปนระดบ 1 – 2 ดาว และระดบ 3 ดาว ไดแก

4.1 ประเภทอาหารจานวน 11 กลม 4.2 ประเภทเครองดม จานวน 1 กลม

4.3 ประเภทของใช ของตกแตง และของทระลก จานวน 12 กลม 4.4 ประเภทสมนไพรทไมใชอาหาร จานวน 6 กลม

5. การจดทาหลกสตรและจดการฝกอบรม 5 หลกสตร ไดแก 5.1 หลกสตรเบองตนเกยวกบการทาธรกจ การผลต การตลาด และการบรหารจดการบนพนฐานของจรยธรรม คณธรรม 5.2 หลกสตรอบรมเชงปฏบตการเพอพฒนากระบวนการผลตและการพฒนาผลตภณฑประเภทอาหาร 5.3 หลกสตรอบรมเชงปฏบตการเพอพฒนากระบวนการผลตและการพฒนาผลตภณฑประเภทเครองดม 5.4 หลกสตรอบรมเชงปฏบ ตการเพอพฒนากระบวนการผลตและการพฒนาผลตภณฑประเภทของใช ของตกแตง และของทระลก 5.5 หลกสตรอบรมเชงปฏบตการเพอพฒนากระบวนการผลตและการพฒนาผลตภณฑประเภทสมนไพรทไมใชอาหาร

6. ปญหาและแนวทางการแกไขปญหา 6.1 กลมผผลตชมชน 1 – 2 ดาว ไมมความพรอมในการเขารวม เนองจากมปญหาภายในกลม บางกลมอยในฤดเกบเกยว จงไมสามารถเขารวมโครงการได แนวทางการแกไขปญหา คดเลอกกลมผผลตชมชน 3 ดาว ทมความพรอมและสมครใจเขารวมแทน 6.2 การประสานงานทาความเขาใจกบหนวยงานภาค บาง ภาคยงไมเขาใจวตถประสงคและขนตอนการทางานทชดเจน เนองจากโครงการมรายละเอยด วธการดาเนนงานทซบซอน

แนวทางการแกไขปญหา ทมผประสานงานของจงหวดตองออกไปสรางความสมพนธ ชแจง ทาความเขาใจกบภาคเปนเฉพาะราย 6.3 การจดหาวสดอปกรณมความหลากหลาย เนองจากการฝกอบรมแตละหลกสตรมการใชวสดอปกรณประกอบการฝกอบรมทแตกตางกน บางชนดไมสามารถจดหาไดในเขตพนทของจงหวดพษณโลก เพราะเวลามจากด แนวทางการแกไขปญหา ประสานหนวยงานภาคทเปนผรบผดชอบใหเปนผจดหาวสดอปกรณโดยตรง 6.4 ระยะเวลาในการดาเนนงานมนอย ทาใหการพฒนาไมครอบคลมกบความตองการไดทกประเดน แนวทางการแกไขปญหา ทมผประสานของจงหวดประสานชแจงกบหนวยงานภาค เพอขอใหทาการสนบสนนกลมอยางตอเนองตามหลกสตรความตองการของกลม ถงแมวาจะสนสดโครงการแลวกตาม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

48 6. แนวคดเกยวกบการมสวนรวม แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการมสวนรวม แนวคดเกยวกบการมสวนรวมขององคกรมากจากแนวคดพนฐานของวธการพฒนาชมชน คอ การชวยใหประชาชนชวยตนเองได โดยการมสวนรวมของชมชนจะเป นการเปดโอกาสใหแตละคนเรยนรจากกจกรรมทปฏบตการทชมชนมสวนรวมในกจกรรมทมผลกระทบตอตนเอง ตอทอยอาศย ตออาชพ ตอกลมและตอสงคม ทาใหมโอกาสเรยนรจากกจกรรมทปฏบต โดยใชหลกการใหชมชนพงตนเอง และเขามามสวนรวมในการพฒนาทกขนตอน เปนการเพมความสามารถและความชานาญไดมากยงขน และการทชมชนจะมสวนรวมในการพฒนานนเปนผลมาจากการเหนพอตองกนนนจะตองมมากพอจนเกดการรเรมโครงการเพอปฏบต กลาวคอ จะตองเปนความเหนพองตองกนของคนสวนใหญทจะเขารวมปฏบตการนนๆ

หลกการและแนวทางพฒนาทใหเกดการมสวนรวม ดงน 1. ยดหลกความตองการและปญหาของประชาชน เปนจดเรมตนของกจกรรมถาหากกจกรรม

ทจะนาไปใหประชาชนเปนเรองใหมตองใชเวลาในการกระตนเรงเราความสนใจ ใหความรความเขาใจจนประชาชนยอมรบความจาเปนและประโยชนในการจดทากจกรรมนน

2. กจกรรมตองดาเนนในลกษณะกลมททเพอสรางกลมในการรบผดชอบรวมกนเพอสรางความสมพนธรวมกนระหวางสมาชกกลม ปลกฝงทศนะ และพฤตกรรมทเหนแกสวนรวมทางานเสยสละ

เพอประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว

3. แนวทางในการพฒนากจกรรมตางๆในชมชน ตองคานงถงขดความสามารถของประชาชนทดาเนนการตอไปโดยไมตองพงพาภายนอก เฉพาะในระยะเรมแรกตองไมทมเทในลกษณะการใหเปลาโดยสนเชง ตองทาใหประชาชนเกดความรสกการเปนเจาของกจกรรมและตองสามารถทาเองตอไปไดเมอการชวยเหลอจากภายนอกสนสดลง การชวยเหลอตนเองและการพงพาตนเองเปนหลกสาคญทตอง

เรมตงแตตน

4. กจกรรมพฒนาทนาเขาไปในชมชนตองสอดคลองกบสภาพแวดลอม ความพรอมรบของชมชน ซงหมายรวมถงการใชทรพยากรในชมชนจะตองส อดคลองกบขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม

5. การเรมตนกจกรรมตองอาศยผนาชมชน หมายถง ผนาตามธรรมชาตทชาวบานเคารพนบถอ ผนาทางศาสนา ผนาทไดรบการเลอกตงหรอการแตงตงจากทางราชการเพอเปนผบกเบกและชกนาชาวบานตอไป ผนาชมชนโดยทวไปจะสามารถปรบทศนะและการยอมรบสงใหมๆ ไดเรวกวา และไดรบการยอมรบมากกวาประชาชนทวไป

6. ขนตอนการดาเนนงานตางๆตองใหประชาชนเขามามสวนรวมตงแตขนตนกลาวคอ การรวมคนหาขอมล รวมหาสาเหตของปญหา รวมปรกษาหาแนวทางแกไขปญหา รวมกนตดสนใจ รวม

วางแผน รวมการปฏบตงาน รวมการตดตามผลงาน จนถงขนรวมบารงรกษาในระยะยาวตอไป

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

49

จากแนวคดและหลกการมสวนรวมขงชมชนในโครงการพฒนาถอไดวา การมสวนรวมเปนรากฐานทสาคญในทกขนตอนของการพฒนาการดาเนนงานของกลมตางๆในการดาเนนกจกรรมกจการของกลมการมสวนรวมเปนการเปดโอกาสใหสมาชกของกลมหรอชมชนไดดาเนนการตามแนวทางโดยใชทรพยากรทมอยในชมชนใหเกดประโยชนสงสดในอนทจะนาไปสการพงตนเองได

ความหมายของการมสวนรวม

การมสวนรวมของประชาชนถอเปนหลกการสากลทอารยประเทศใหความสาคญและเปนประเดนหลกทสงคมไทยตองใหความสนใจ เพอพฒนาเกษตรแบบมสวนรวมตามหลกการธรรมมาภบาลทภาครฐจะตองเปดโอกาสใหประชาชนและผทเกยวของทกภาคสวนในสงคมไดเขามามสวนรวมในการรบร รวมคด รวมตดสนใจ เพอสรางความโปรงใสและเพมคณภาพการตดสนใจของภาคการเกษตรใหดขน เปนทยอมรบรวมกนของทกๆฝาย เพอประโยชนสขของประชาชนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2546 โดยการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการกาหนดนโยบายสาธารณะ การตดสนใจ รวมถงการตรวจสอบในทกระดบ การมสวนรวมเรมเปนทรบรของสงคมไทยเนนไปในเรองสทธของพลเมองทงในฐานะปจเจก และในฐานะหนวยทางสงคมกบการเคลอนไหวและปฏบตการ

ดงนน ความหมายของการมสวนรวมของประชาชนไดมนกวชาการและผเชยวชาญไดใหความหมายไวแตกตางกนไปแลวแตวตถประสงค เปาหมาย และลกษณะงานทเกยวของ บางครงขนกบผทใหความหมายวาจะมการปรบใชการมสวนรวมไปสสาขาวชาใด การอธบายความหมายทจะกลาวจะเนนอธบายประเดนทเกยวของกบการศกษาและวจยในครงน โดยมแนวทางพอสรปไดดงน

การมสวนรวม (participation) คอ การสรางโอกาสใหสมาชกทกคนของชมชนและสมาชกในสงคมทกวางกวาสามารถเขามามสวนรวมชวยเหลอ และเขามามอทธพลตอกระบวนการการดาเนนกจกรรมในการพฒนา รวมทงมสวนไดรบประโยชนจากผลของการพฒนาอยางเทาเทยมกนอยตอไปได

การมสวนรวม คอ การทผไดรบผลประโยชนหรอมสวนไดสวนเยในการพฒนาไดใชความพยายามรวมกนในขนตอนตางๆ ของกระบวนการพฒนา ดวยความรสกผกพนในความเปนเจาของ (ownership) หรอหนสวน เพอทาใหงานหรอโครงการนนบรรลผลสาเรจรบผลประโยชนรวมกน

การมสวนรวมของชมชนจะตองมโดยตลอดตงแตการวางแผนโครงการ การเสยสละกาลงแรงงาน วสด กาลงเงนหรอทรพยากรใดๆทมอยในชมชน

การมสวนรวม (participation) เปนผลมาจากการเหนพองตองกนในเรองของความตองการ ทศทางของการเปลยนแปลง และความเหนพองตองกนนน จะตองมมากพอจนเกดการรเรมโครงการเพอการนนๆความเหนพองตองกนนน จะตองมมากพอจนเกดการรเรมโครงการเพอการนนๆ เหตผลเบองแรกของการทคนเราสามารถรวมกนไดควรจะตองมความตระหนกวาปฏบตการทงหมดหรอการกระทาทโดยทาในนามกลมนนกระทาผานองคกร (organization) ดงนนองคการจะตองเปนเสมอนตวนาใหบรรลถงความเปลยนแปลงทตองการได

การมสวนรวมในกจกรรม หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามสวนรวมใน การคดรเรม การพจารณาตดสนใจ การรวมปฏบต การรวมรบผดชอบในเรองตางๆ อนมผลกระทบมาถงตวประชาชนเอง และการทจะสามารถทาใหประชาชนเขามามสวนรวมในกจกรรมเพอแกปญหา และนามาซงสภาพความเปนอยทดขนแลวจาเปนทจะตองยอมรบปรชญาทวา มนษยทกคนตางปรารถนาทจะอยรวมกบผอนและพรอมทจะอทศตนเพอกจกรรมของกลม ขณะเดยวกนจะตองยอมรบดวยความบรสทธใจวามนษยนนสามารถพฒนาไดถามโอกาสและการชแนะทถกทาง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

50

สรปความหมายของการมสวนรวม คอ การทผไดรบผลประโยชนหรอมสวนไดเสยในการพฒนาไดใชความพยายามรวมกนในขนตอนตางๆของกระบวนการพฒนา ดวยความรสกผกพนในความเปนเจาของ (ownership) หรอหนสวน เพอทาใหงานหรอโครงสรางการนนบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคททกฝายจะไดรบประโยชนรวมกน

นอกจากความหมายขางตนแลวยงไดสรปความหมายของการมสวนรวมไวอกนยหนงในรปของสมการวา

การมสวนรวม = ความรวมมอรวมใจ + การประสานงาน + ความรบผดชอบ Participation = cooperation + coordination + responsibility

โดยใหความหมายของความรวมมอรวมใจ (cooperation) หมายถง ความตงใจของบคคลทจะ

มาทางานรวมกน เพอบรรลวตถประสงคของกลม การประสานงาน (coordination) หมายถง หวงเวลา ลาดบเหตการณทมประสทธภาพในการ

กระทากจกรรมหรองาน ความรบผดชอบ (responsibility) หมายถง ความรสกผกพนในการกระทางานและในการทาให

เชอถอไววางใจ สาหรบแนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนมเงอนไขของการมสวนรวมมอยางนอย 3

ประการ คอ 1. ประชาชนตองมอสรภาพทจะมสวนรวม 2. ประชาชนสามารถทจะมสวนรวม 3. ประชาชนตองเตมใจทจะมสวนรวม

ดงนน จากความหมายของการมสวนรวมดงกลาวขางตนพอสรปไดวา 1. การเปดโอกาสใหประชาชนไดการพฒนาขดความสามารถของตนเอง โดยมสวนรวมในดาน

ของความคด การพจารณาตดสนใจ การรวมคดแกปญหา การดาเนนการกจกรรมชมชน และการ

วางแผนจนนาไปสผลของการปฏบต

2. บคคลหรอกลมคนตองมความคดเหนในทศทางเดยวกน โดยเขารวมรบผดชอบหรอเขารวม

กจกรรมทเปนประโยชนตอสงคมดวยความเตมใจและมความรสกเปนเจาของโครงการ

3. การมสวนรวมจะตองขนอยกบความเตมใจทจะเขารวม โดยตองมอสรภาพทจะมสวนรวม

เพอดาเนนการพฒนาและเปลยนแปลงไปในทางทตองการ

4. ลกษณะการกระทาจะผานกลมองคกร เพอใหบรรลถงการเปลยนแปลงทพงประสงคมเปาหมายมงทจะพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกรและครอบครวทเปนประชาชนสวนใหญในชนบทใหมความเปนอยทด และสามารถพงพาตนเองไดอยางถาวร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

51 ลกษณะรปแบบ ขนตอน และการจ าแนกประเภทของการมสวนรวม

การมสวนรวม (particpation) เปนแนวทางทองคประกอบตางๆ ทงผนาชมชน หรอสมาชกชมชนเขารวมกนดาเนนการอยางใดอยางหนง โดนในการดาเนนการนนมลกษณะของกระบวนการ (process) มขนตอนทมงหมายจะใหเกดความร (learning) อยางตอเนองมพลวต (dynamic) คอมการเคลอนไหวเปลยนแปลงอยางตอเนองสมาเสมอมการแกปญหาการรวมกนกาหนดแผนงานใหมๆ เพอสรางความยงยนในความสมพนธของทกฝายทเขารวม ซงมความหลากหลายตามความเกยวของของกจกรรมทจะทา เนองจากหวใจสาคญของการมสวนรวมนนคอ การระดมความคด ซงคอการกระจายอานาจอยางหนงกบความสมพนธทเปนแนวราบเสมอภาคกน แลกเปลยนเรยนรซงกนและกน ซงชมชนในยคปจจบนไมใชชมชนตามความเขาใจเดมอกตอไป กลาวคอ ชมชนไมเพยงแตมทตงท างภมศาสตรและอยภายใตวฒนธรรมชดเดยวกนเทานนพรอมทงไมใชชมชนในความหมายทเปนหนวยการปกครองของรฐ หากแตเปนชมชนแบบใหมท อาจเรยกวา ชมชนโดยเจตนา หรอ Intentional Community ซงหมายถงผคนจานวนหนงทอาจอยในพนทเดยวกนหรอตางพนท มารวมกลมภายใตเจตนาทจะดาเนนกจกรรมหรอภารกจอยางใดอยางหนงรวมกน มความสมพนธกนในระยะเวลาทตอเนอง ดงนนการพจารณาศกษาถงลกษณะรปแบบ ขนตอน และการจาแนกประเภทของการมสวนรวมของชมชนจงเปนสงสาคญ

1. ลกษณะรปแบบการมสวนรวม ลกษณะของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา ประกอบดวย

1. รวมทาการศกษา คนควาปญหา และหาสาเหตของปญหาทเกดขนในชมชนรวมถงความตองการของชมชน 2. รวมคด สรางรปแบบ และวธการพฒนา เพอแกไขและลดปญหาของชมชนหรอเพอสรางสรรคสงใหมทเปนประโยชนตอชมชน หรอสนองความตองการของชมชน 3. รวมงานนโยบาย แผนงาน โครงการ หรอกจกรรม เพอขจดและแกไขปญหาและสนองความตองการของชมชน 4. รวมการตดสนใจการใชทรพยากรทมจากดใหเปนประโยชนตอสวนรวม 5. รวมจดหรอปรบปรงระบบการบรหารงานพฒนาใหมประสทธภาพและประสทธผล 6. รวมลงทนกจกรรมโครงการขงชมชนตามขดความสามารถของตนเองและหนวยงาน 7. รวมปฏบตตามนโยบาย แผนงาน โครงการ และกจกรรม ใหบรรลเปาหมายตามทวางไว 8. รวมควบคมตดตาม ประเมนผล และรวมบารงรกษาโครงการหรอกจกรรมทไดทาโดยเอกชน และรฐบาลใหใชประโยชนไดตลอดไป สรปไดวาลกษณะของการมสวนรวม หมายถง การทประชาชนในทองถนมสวนรวมในการศกษา คนควา หาสาเหตของปญหาเพอนาไปสการวงแผนในการแกไขปญหารวมกนตลอดจนมสวนรวมในกระบวนการตดตามประเมนผล Cohen and Uphoff,N.T. (1977:10-17) ไดกาหนดรปแบบการมสวนรวม 4 แบบ คอ 1. การมสวนรวมในการตดสนใจ 2. การมสวนรวมในการดาเนนกจกรรม 3. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน 4. การมสวนรวมในการประเมนผล

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

52 Cohen & Uphoff (1980:219-222) ไดสรางกรอบพนฐานเพอการอธบายและวเคราะหลกษณะการมสวนรวมในแงของรปแบบของการมสวนรวม โดยแบงออกเปน 4 รปแบบ คอ 1. การมสวนรวมในการตดสนใจ อาจเปนการตดสนใจตงแตในระยะเรมการตดสนใจในชวงของกจกรรม และการตดสนใจในการดาเนนกจกรรม 2. การมสวนรวมในการดาเนนกจการ อาจเปนไปในรปของการเขารวมโดยใหมการสนบสนนทางดานทรพยากร การเขารวมในการบรหารและการรวมมอ รวมทงการเขารวมในการรวมแรงรวมใจ 3. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน อาจจะเปนผลปะโยชนทางวตถทางสงคม หรอโดยสวนตว 4. การมสวนรวมในการประเมนผล นบเปนควบคมและตรวจสอบการดาเนนกจกรรมทงหมด และเปนการแสดงถงการปรบตวในการมสวนรวมตอไป รปแบบการมสวนรวมไว 3 รปแบบ คอ 1. การมสวนรวมแบบเปนไปเอง เปนโดยการอาสาสมครหรอรวมตวกนเองขนมาเพอแกปญหาของตนเอง โดยเปนการกระทบทมไดรบความชวยเหลอจากภายนอก ซงเปนรปแบบทเปนเปาหมาย 2. การมสวนรวมแบบชกนา เปนชกนา เปนการเขารวมโดยความตองการความเหนชอบหรอสนบสนนโดยรฐบาล ซงเปนรปแบบทเปนลกษณะทวไปของประเทศกาลงพฒนา 3. การมสวนรวมแบบบงคบ เปนผมสวนรวมภายใตการดาเนนการตามนโยบายของรฐบาล ภายใตการจดการโดยเจาหนาทของรฐหรอโดยการบงคบโดยตรง รปแบบนเปนรปแบบทผกระทาไดรบผลในทนท แตจะไมไดผลในระยะยาว และจะมผลเสยทไมไดรบการสนบสนนจากประชาชนในทสด กระบวนการมสวนรวมนนจะประกอบดวยอยางนอย 1 ใน 4 ประเภทของการมสวนรวม คอ 1. การวางแผน ซงรวมถงการตดสนใจในการกาหนดเปาหมาย กลวธของทพยากรทตองใช ตลอดจนการตดตามผลและประเมนผล 2. การดาเนนงาน 3. การใชบรการของโครงการ 4. การมสวนรวมในการไดรบประโยชน แบบของการมสวนรวมและไดแบงการมสวนรวมออกเปน 4 แบบ ดงน 1. การมสวนรวมประชม (attendance at meetting) 2. การมสวนรวมออกเงน (financial contribution) 3. การมสวนรวมเปนกรรมการ (membership on committees) 4. การมสวนรวมเปนผนา (position of leadership) Lee J Care (1976:144) กลาววารปแบบของผทเขามามสวนรวม หมายถง การเปนผสมภาษณ( interviewer) ผชกชวน (solicitor) ผใชแรง (manual worker) รวมทงเปนผคนหาความชวยเหลอสนบสนนในผลของการกระทา (to help support the outcome of the action) นอกจากน ล เจ แคร ไดแบงรปแบบของการมสวนรวมไวเปน 5 รปแบบ ดงน 1. การเปนสมาชก (membership)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

53 2. การเปนสมาชกผเขาประชม (attendance at meeting) 3. การเปนสมาชกผบรจาคเงน (financial Contribution) 4. การเปนกรรมการ (membership on committees) 5. การเปนประธาน (position leadership)

2. ขนตอนการมสวนรวม องคการอนามยโลก (World Health Organization : WHO) อางถงใน จาเนยร ศลปอาชา (2540: 6) ไดเสนอรปแบบของการมสวนรวมทถอวาเปนรปแบบทแจรหรอสมบรณ จะตองประกอบดวยกระบวนการ 4 ขนตอน คอ 1. วางแผน ประชาชนจะตองมสวนรวมในการวเคราะหปญหา จดอนดบความสาคญ ตงเปาหมาย กาหนดการใชทรพยากร กาหนดวธการตดตาม ประเมนผล และการตดสนใจดวยตวเอง 2. การดาเนนกจกรรม ประชาชนตองมสวนรวมในการดาเนนกาบรหารและการจดการใชทรพยากร 3. การใชประโยชน ประชาชนจะตองมความสามารถในการนาเอากจกรรมมาใชใหเกดประโยชนในการเพมระดบของการพงตนเอง 4. การไดรบประโยชน ประชาชนจะตองไดรบการแจกจายผลประโยชนจากชมชนในพนฐานทเทากน

3. การจ าแนกประเภทการมสวนรวม การมสวนรวมพจารณาไดในมตทตางกน อาจจาแนกประเภทการมสวนรวมไดดงน 1. การจาแนกประเภทของการมสวนรวมโดยพจารณาถงรบการอาสาสม ครเขามามสวนรวม เปนการจาแนกทอยบนพนฐานของความเตมใจไมมการบงคบ และการเขามามสวนรวมโดยการถกบงคบใหเขารวม 2. การจาแนกประเภทของการมสวนรวมตามวธการทไปเกยวของจาแนกไดเปน 2 ประเภท คอ การมสวนรวมโดยตรง (direct participation) เชน การเขารวมประชม รวมแสดงความคดเหน รวมสละแรงกาย รวมสละเวลา รวมสละทรพยากรวสด สนบสนนแรงงาน ออกเสยงคะแนน และการมสวนรวมโดยออม (indirect participation) ไดจาแนกการมสวนรวมโดยออมไว 2 ประเภท คอ การมสวนรวมโดยผานกลม และการมสวนรวมโดยผานตวแทน 3. การจาแนกประเภทของการมสวนรวมทเกยวของกบขนตอนตางๆ ของกระบวนการวางแผนการพฒนา การจาแนกการมสวนรวมลกษณะนจะสมพนธกบขนตอนของกระบวนการจดทาแผนพฒนา ซงขนตอนของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบทประกอบดวยการกาหนดวตถประสงคและเปาหมายของแผนปฏบตงาน การวจยและเกบรวบรวมขอมลทเกยวของการวางแผนปฏบตงาน การยอมรบแผน การปฏบตตามแผน และการประเมนผล นอกจากน ยงไดจาแนกการมสวนรวมตามขนตอนของกระบวนการวางแผนไดดงน การมสวนรวมในการตดสนใจ (decision making) การมสวนรวมในการปฏบตการ (implementation) การมสวนรวมในผลประโยชน (benefits) และการมสวนรวมในการประเมนผล (evaluation) 4. การจาแนกประเภทของการมสวนรวมลกษณะชนขององคการ การจาแนกในลกษณะนเปนการจาแนกตามระดบขององคการ โดยแบงออกเปน 3 ระดบ คอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

54 4.1 การมสวนรวมในระดบลางขององคการ 4.2 การมสวนรวมในระดบกลางขององคการ 4.3 การมสวนรวมในระดบสงขององคการ 5. การจาแนกประเภทของการมสวนรวมตามความเขมขนและความถของกจกรรมจาแนกออกเปน 2 ประเภท คอ

5.1 การมสวนรวมทมความถของ กจกรรมสมาเสมอ เปนการมสวนรวมทเกดขน เมอมการทากจกรรมบอยครงหรอเปนประจา เชน มการประชมกลมทกสปดาห มการประชมและทากจกรรมรวมกนเปนปกตวสย

5.2 การมสวนรวมทมกจกรรมไมสมาเสมอ เปนการมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ทเกดขนไมบอยครงนก เชน มการจดประชมนานๆ ครง หรอการมสวนรวมในเหตการณทนานๆ ครงจงจะเกดขน นอกจากนยงกลาวไดวาการมผนาทดและกระตอรอรน หรอสมาชกทมความกระตอรอรน สามารถกระตนใหเกดการมสวนรวมอยางสมาเสมอได 6. การจาแนกประเภทของการมสวนรวมตามระดบการเขารวม จาแนกออกเปน 7 ประเภท เรมจากการทประชาชนเขามามสวนรวมจากนอยไปจนถงมาก ดงน

6.1 การมสวนรวมโดยดารชกนา 6.2 การมสวนรวมในฐานะผใหขอมลขาวสาร 6.3 การมสวนรวมในฐานผใหการปรกษาหารอ 6.4 การมสวนรวมโดยไดรบสงจงใจ 6.5 การมสวนรวมเพอปฏบตภาระหนาท 6.6 การมสวนรวมแบบปฏสมพนธกน 6.7 การมสวนรวมโดยพลงงานของประชาชนเอง

ดงนนสรปไดวาขนตอนของการมสวนรวมในการดาเนนงานใหบรรลวตถประสงคและนโยบายการพฒนาทกาหนดไวควรประกอบดวย

1. รวมทาการศกษา คนควาปญหาและสาเหตของปญหาทเกดขนในชมชนรวมตลอดจนถงความตองการของชมชน

2. รวมคนหา และสรางรปแบบ และวธการพฒนาเพอแกไขและลดปญหาของชมชน หรอเพอสรางสรรคสงใหมทเปนประโยชนตอชมชน หรอสนองความตองการของชมชน

3. รวมวางนโยบายหรอแผนงาน หรอโครงการ หรอกจกรรมเพอขจดและแกไขและสนองความตองการของชมชน

4. รวมตดสนใจในการใชทรพยากรทมจากดใหเปนประโยชนตอสวนรวม 5. รวมจดหรอปรบปรงระบบการบรหารงานพฒนาใหมประสทธภาพและประสทธผล 6. รวมการลงทนในกจกรรมโครงการขอ งชมชนตามขดความสามารถของตนเองและ

หนวยงาน 7. รวมปฏบตตามนโยบาย แผนงานโครงการ และกจกรรมใหบรรลตามเปาหมายทวางไว

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

55

8. รวมควบคม ตดตาม ประเมนผล และรวมบารงรกษาโครงการและกจกรรมทไดทาไวโดยเอกชนและรฐบาลใหใชประโยชนตลอดไป รวมทงแบงลกษณะการเขารวมอ อกเปน รวมประชม รวมแสดงความคดเหน รวมออกแรง รวมออกเงน วสดอปกรณ รวมเปนกรรมการ

7.งานวจยทเกยวของ

ประภาพร แสงทอง (2550:33-34 ) ศกษาเรองการวจยและพฒนาการออกแบบบรรจภณฑผลตภณฑเครองสาอางสมนไพร กรณศกษา: กลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอางสมนไพร ตาบลเขารปชาง อาเภอเมอง จงหวดสงขลา มวตถประสงคเพอ ศกษาสภาพปจจบนของฉลากและบรรจภณฑของกลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอางสมนไพรฯ ศกษาวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอางสมนไพรฯดดยการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส อปสรรค ดวยวธ SWOT Analysis เพอหาแนวทางการพฒนาบรรจภณฑของสนคากลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอางสมนไพรฯ และนาแนวทางไปปฏบตจรง ประเมนผลการปฏบตเมอมการพฒนาบรรจภณฑของสนคากลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอางสมนไพรฯ กลมตวอยางคอประธานกลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอางสมนไพรและสมาชกกลมวสาหกจจานวน 60 คน เครองมอคอการสนทนากลม (focus group) การสมภาษณเชงลก (indeep interview) การอบรม การสงเกตและแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอการวเคราะหขอมลสองแบบ คอ วเคราะหขอมลเชงปรมาณและวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

ผลการวจยพบวา ในการศกษาสภาพปจจบนของดานฉลากและบรรจภณฑของกลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอางสมนไพร โดยการสงเกตและสมภาษณเชงลกแลวขอมลทไดนามาวเคราะหจดออน จดแขง โอกาส อปสรรค ทาใหทราบวากลมวสาหกจชมชน สวนตลเครองสาอางสมนไพรมปญหาทสาคญคอ ปญหาดานฉลากและบรรจภณฑ ซงมการใชฉลากทแสดงรายละเอยดขอมล สวนประกอบและวธการใชผลตภณฑไมครบถวน นอกจากนนตราสนคาไมมจดเดน ไมสามารถแสดงเอกลกษณของผลตภณฑไดครบถวน รวมทงฉลากและบรรจภณฑขาดความสมดลกน เพราะเมอตดฉลากบนตวบรรจภณฑแลวจะเกดเปนรอยยน ไมมความสวยงามแนวทางในการแกไขปญหาและพฒนาดานฉลากและบรรจภณฑ ของกลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอาสมนไพร คอ การจดอบรม โดยมวทยากรผเชยวชาญดานการตลาดและการออกแบบฉลากและบรรจภณฑ เปนผใหความรแกสมาชกกลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองสาอางสมนไพร ในหวขอเรอง “ออกแบบบรรจภณฑอยางไรใหไดกาไรสงสด“ จดขนในวนท 21 สงหาคม 2550 ณ ทประชมของกลมวสาหกจชมชนสวนตลเคร องสาอางสมนไพร เลขท61/1 หม5 ตาบลเขารปชาง อาเภอเมอง จงหวดสงขลา โดยมวทยากรสองทาน คอ อาจารยขนษฐา พลเพชร จากวทยาลยอาชวศกษาศนยสงขลาและคณราเมศ รตนอรณ ผจดการธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทย ศนยปตตาน ไดรวมบรรยายเ กยวกบการออกแบบฉลากและรปแบบบรรจภณฑ โดยทวทยากรมอบแนวความคดในการพฒนาบรรจภณฑเพอใหผลตภณฑมลกษณะเปนทดงดดใจ และสะดดตา เพอสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑ เพราะเมอออกแบบรรจภณฑใหสวยงาม ทาใหผบรโภคเหนผลตภณฑแลวเกดความอยากซอและตดสนใจซอ ซงจะทาใหยอดขายของสนคาเพมขน

ชาญชย สขสกล (2551:71-72) ศกษาเรองงานวจยการพฒนารปแบบการจดการการตลาดธรกจชมชนเพอการพงพาตนเองตามแนวเศรษฐกจพอเพยงประเภทธรกจเกษตรของเกษตรกรปลกมะขามหวานเพอการคาจงหวดเพชรบรณ มวตถประสงค เพอใหความรดานแนวคดเศรษฐกจพอเยง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

56 สามารถนาไปปรบใชในการดารงชวตและการทาธรกจในชมชน ไดอยางไมประมาท เพอสรางความรดานการจดการกลม การผลต การตลาด ตามแนวเศรษฐกจพอเพยง เพอพฒนาผลตภณฑหลกของกลมใหมรปแบบทหลากหลายมคณภาพตรงตามความตองการของตลาด และเปนเอกลกษณของทองถน เพอพฒนาการรวมกลมเชอมโยงผผลตและผขายใหสามารถพงพาซงกนและกนได เพอสบสานวฒนธรรมและตานานศลปะทองถน นามาเปนจดขาย กลมตวอยางคอ เกษตรกรทเปนตวแทนหมบานในตาบลตะเบาะ 11หมบานๆละ 2 คน จานวน 22 คน เครองมอคอ แบบสอบถามและการสมภาษณสถตทใชในการวเคราะหคอ คารอยละ

ผลการวจยพบวา การทจะทาใหกลมธรกจชมชนประสบความสาเรจสามารถพงพาตนเองไดอยางยงยน สมาชกชมชนจะตองมการรวมมอกนดาเนนกจกรรมตางๆ ตงแตการรวมกลมกน มการแบงหนาทกนทางานตามความถนด มการรวมกลมกนวางแผนธรกจ วางแผนการตลาดโดยยดแนวทางเศรษฐกจพอเพยงเปนหลก การผลตตองมการใชวตถดบทมคณภาพ มเครองมอ อปกรณทเหมาะสม กระบวนการผลตมความสะอาด ไดมาตรฐานสากล ผประกอบการธรกจชมชนประเภทธรกจเกษตรของเกษตรกรปลกมะขามหวานเพอการคาจงหวดเพชรบรณ ตองมการทาแผนธรกจทเรมจากการวเคราะหตนเอง การสรางกาลงใจ และมเปาหมายเปนผลกาไรอยางเพยงพอ การทากาไรอยางเพยงพอ คอไมทาใหใครเดอดรอน รวมถงสงคมตองไมเดอดรอนดวย สงท สาคญคอ ตองรจกตนเอง รวาธรกจชมชนเพชรบรณมจดแขงหรอมจดดอยางไร โดยการวเคราะหจากหลายๆดาน เพอพจารณาวาธรกจมความเปนไปไดแคไหนหลงจากมผลตภณฑมะขามหวานออกสตลาดแลว สงทตองทาตอมาคอ การสรางความเชอมนกอนวาผลตภณฑมะขามหวานตองขายได สาหรบการเขาสตลาด นนตองวเคราะหลกคาควบคไปดวยกบการวเคราะหตลาด โดยทกลมลกคาหลก ม 3 ประเภทคอ ลกคาทวไป ลกคาเฉพาะกลม และลกคาทมความจาเปนตองการในการบรโภค ซงจะเขาไปอยในกลมไหนขนอยกบผลตภณฑมะขามหวาน เมอไดลาดทแนนอน จะตองมการประชาสมพนธ ซงผประกอบธรกจชมชนควรเนนการทาประชาสมพนธเขาตรงถงกลมลกคา หรออาจจะเขารวมเปนผสนบสนน หรอเปนผอปถมภในการทากจกรรมตางๆทตรงกบกลมลกคา สวนการผลตสนคาจะออกมาเหมอนหรอแตกตางกบค แขง คณภาพจะสงหรอตากวาไมใชสงสาคญ เพราะสนคาแตละชนดเทคนคการผลตแตกตางกน ราคากจะแตกตางกนไปดวย

ธวชชย เพงพนจ (2551:2-4) ศกษาเรองการศกษารปแบบการจดการธรกจชมชน : กรณศกษาหมบานโฮมสเตยและหมบานประมงนาจดจงหวดหนองคาย ม วตถประสงคเพอศกษาปจจยทมผลต อความสาเรจในการดาเนนธรกจชมชนศกษารปแบบการจดการธรกจชมชนและนาเสนอแนวทางการพฒนาธรกจชมชนกลมตวอยางคอ ประชากรเปาหมายแบบเจาะจงประกอบดวยสมาชกทเขารวมกลมทากจกรรมธรกจชมชนแบบโฮมสเตยหมบานจอมแจงหมท 1 ตาบลสกายอาเภอเมองจงหวดหนองคายและกลมสมาชกททากจกรรมประมงนาจดบานกองนางหมท 2 ตาบลกองนางอาเภอทาบอจงหวดหนองคาย เครองมอคอหนงสอตาราทางวชาการเอกสารวทยานพนธสมดเยยมบทความวารสารสอสงพมพสออเลคทรอนกสและงานวจยทเก ยวของ เครองมอชวยบนทก แนวคาถามสถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ โดยผานแนวคดทฤษฎและหลกการทางวชาการตางๆทเกยวของ

ผลการวจยพบวา ปจจยททาใหธรกจชมชนหมบานโฮมสเตยบานจอมแจงหมท 1 ตาบลสกายอาเภอเมองจงหวดหนองคายประสบผลสาเรจจนไดรบการยอมรบวาเปนตนแบบโฮมสเตยของจงหวดหนองคายและเปนทศกษาแลกเปลยนเรยนรของหนวยงานตางๆมาจนถงปจจบนนนมปจจยทสาคญ 10 ประการ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

57

1.ทนทางธรรมชาตโดยเฉพาะปรากฏการณบงไฟพญานาคทขนมาในปพ .ศ.2542 กวา 400 ลกทาใหมทองเทยวเขามาจานวนมากจนทพกไมเพยงพอหนวยงานทางจงหวดรวมกบชาวบานจงเหนวาควรจะจดตงเปนโฮมสเตยเพอบรการดานทพกแกนกทองเทยว

2. ทนทางสงคมและวฒนธรรมโดยเฉพาะวถชวตแบบพนบานทเปนเสนหดงดดใหนกทองเทยวอยากเขามาสมผส

3. ผนาทางการและกงทางการในชมชนซงมบทบาทสาคญยงตอการจดประกายของชาวบานและการเตมเตมสนบสนนซงกนและกน

4. การมสวนรวมและเรยนรดวยกนของสมาชกในชมชนเปนการสรางโอกาสในการเขามามสวนรวมในกจกรรมโฮมสเตยของคนในหมบาน

5. การสนบสนนของหนวยงานภาครฐ 6. การสรางเครอขายเปนการเชอมโยงกบเครอขายทงภายในเชนเครอขายกลมแมบานกลม

เยาวชนกลมผสงอายและภายนอกเชนเครอขายหมบานโฮมสเตยเครอขายกบหนวยงานภาครฐ 7. การสรางขอตกลงรวมกนเพอใชเปนบทบญญตรวมกนในการประพฤตปฏบตและปฏสมพนธ

ระหวางกนเปนกฎเกณฑในการปฏบตรวมกนของคนในหมบาน 8. การกระจายรายไดเปนการกระจายผลประโยชนไปสกลมคนตางๆในหมบานอยางทวถง

พอใจของทกคน 9. ความโปรงใสโดยเฉพาะอยางยงการจดทาระบบบญชรายรบ-รายจายของกลม 10. มกจกรรมตอเนองเปนความตอเนองทงในรปของกจกรรมกลมโฮมสเตยทนาเสนอตอ

ผใชบรการเพอใหเกดความตอเนองตลอดระยะเวลาการเขาพกกระตนใหผใชบรการรสกอยากเรยนรตลอดเวลาตนเตนนาสมผสไมรสกเบอ

เสาวลกษณ โกศลกตตอมพร (2551: 50-56 )ศกษาเรองสภาพการดาเนนงานและปญหาในการดาเนนงานของธรกจชมชน : ผลตภณฑผาทอพนบานของจงหวดมหาสารคามมวตถประสงคเพอศกษาสภาพการดาเนนงานทวไปของธรกจชมชน และปญหาในการดาเนนงานของธรกจชมชน กรณศกษาผลตภณฑผาทอพนบานของจงหวดมหาสารคาม กลมตวอยาง คอ กลมธรกจชมชนผลตภณฑผาทอพนบานของจงหวดมหาสารคาม จานวน 94 กลม โดยใชวธการกาหนดขนาดกลมตวอยางตามสตรของ ทาโร ยามาเน เครองมอคอ แบบสมภาษณ สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ ความถ รอยละ คาเฉลย

ผลการวจยพบวาเพอศกษาสภาพการดาเนนงานทวไปของธรกจชมชน และปญหาในการดาเนนงานของธรกจชมชน กรณศกษาผลตภณฑผาทอพนบานของจงหวดมหาสารคามผลการศกษาพบวา1.สภาพแวดลอมทวไปของกลมธรกจชมชน ระยะเวลาในการรวมกลม 3 ปขนไป (คดเปนรอยละ 87.23) สมาชกสวนมากนอยกวา 30 คน (คดเปนรอยละ 84.04) วตถประสงคในการตงกลมธรกจเพมรายได (คดเปนรอยละ 52.12) 2.สภาพการดาเนนงานดานการเงนและบญชนน กลมผาทอสวนใหญมเงนทนตงแต 5,000-20,000 บาท(คดเปนรอยละ 30.85)การบนทกขอมลตวเลขการดาเนนงานของกลมทอผา สวนมากมการบนทกบญชบนทกงายๆ เปนระบบ(คดเปนรอยละ 72.34) 3.สภาพการดาเนนงานดานบคลากร สมาชกกลมผาทอสวนมากเคยไดรบการสอนหรอฝกอบรมจากหนวยงานตางๆ (คดเปนรอยละ 67.02) ดานสวสดการของสมาชก ดานเงนปนผล จากกลมนน กลมไมไดรบเงนปนผลและไดรบเงนปนผลใกลเคยง (คดเปนรอยละ 52.13และ47.87) เมอสมาชกมความเดอดรอน สวนมากสามารถกเงนได(คดเปนรอยละ 73.40) การบรหารงานของกลมเกอบทงหมดบรหารงานในรปคณะกรรมการ (คด

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

58 เปนรอยละ 97.87) และการบรหารกลมสวนมากสมาชกจะมสวนรวมในการแสดงความคดเหน (คดเปนรอยละ 92.55) 4.สภาพการดาเนนงานดานอาคารสถานท วสด อปกรณ สวนมากมอาคารสถานทในการรวมกลม (คดเปนรอยละ 91.48) อาคารสถานทในการรวมกลมนนเปนบานประธานกลมหรอศาลากลางบาน สวนมากยงใชเครองมอ วสด อปกรณ สมยเกาอย (คดเปนรอยละ 92 .56 ) 5.สภาพการดาเนนงานดานการบรหารจดการ ดานการผลตและการตลาด คณภาพสนคาสวนมากอยระหวางการขอคารบรอง (คดเปนรอยละ 41.49) และไดรบคารบรองจากหนวยงานราชการแลว (คดเปนรอยละ 73.23) การจาหนายสนคาสวนมากจาหนายภายในจงหวดและตางจงหวด (คดเปนรอยละ48.95 )

สภทรษร ทวจนทร (2551:53) ศกษาเรองการศกษาแนวทางการเพมประสทธภาพเพอการพฒนาการ ดาเนนธรกจอาหารพนเมอง กรณศกษา: ธรกจไสกรอก วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรแปรรป บานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ มวตถประสงคเพอศกษาการดาเนนงานของธรกจไสกรอก วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรแปร รปเนอสตวบานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ ศกษาพฤตกรรมของผ บรโภคในการเลอกซอไส กรอก ของวสาหกจชมชนกลม แมบานเกษตรกรแปรรปเนอสตว บานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง เพอศกษาความพงพอใจของลกคา ทมตอการดาเนนกลยทธการตลาดของธรกจ ไสกรอก วสาหกจชมชน กลมแมบานเกษตรกรแปรรปเนอสตว บานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ ศกษาแนวทางการเพมประสทธภาพการพฒนาการดาเนนธรกจไส กรอก วสาหกจชมชนกล ม แม บานเกษตรกรแปรรปเนอสตวบานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ กลมตวอยางคอบคคลทเกยวของกบธรกจไสกรอกวสาหกจชมชนกลม แมบานเกษตรกร บานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ จานวน 100 คน เครองมอ คอ แบบสอบถามสาหรบลกคา จาแนก 3 ตอน ดงน ตอนท 1 มลกษณะเปนแบบตรวจเชครายการ Checklist ตอนท 2 ขอมลเกยวกบสนคาแปรรปอาหาร มลกษณะเปนแบบตรวจเชครายการ Checklist ตอนท 3 ความพงพอใจของลกคา มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา Rating Scale สถตทใชในการ วเคร าะหขอมลคอรอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการวจยพบวา การศกษา เรองแนวทางการพฒนาตลาดของธรกจไสกรอก วสาหกจชมชนกลมแมบาน เกษตรกรแปรรปเนอสตวบานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ สรปผลไดดงน

1. ลกคาทซอสนคาจากธรกจไสกรอก วสาหกจชมชนกลมแมบาน เกษตรกรแปรรปเนอสตวบานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ พบวา สวนใหญแลวลกคาเปนเพศหญง รอยละ 68 รองลงมาคอเพศชาย รอยละ 32 อายระหวาง 26 – 35 ป รอยละ 46 รองลงมา 36 – 45 ป รอยละ 44 ระดบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ,ปวช รอยละ 54 รองลงมาคอ ระดบมธยมศกษาตอนตน รอยละ 18 อาชพ เกษตรกร / แมบาน รอยละ 56 รองลงมาคอ ขาราชการ /รฐวสาหกจ รอยละ 24 รายไดเฉลย / เดอน 3,000 – 6,000 บาท /เดอน รอยละ 54 รองลงมาคอ 10,000 – 13,000 บาท/เดอน รอยละ 24

2.ผลการศกษาพฤตกรรมของผบรโภคไสกรอก วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกร แปรรปเนอสตวบานโพนปลด ตาบลสขสวสด อาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ ลกคาสวนใหญ ซอสนคาอาหารแปรรปไสกรอก มากทสดคอ เพอนาไปเปนของฝาก จานวนของการซอผลตภณฑ ไสกรอก คอ 11 – 15 กก./ครงโดยม คาใชจายในการซอ 101 – 200 บาทปจจยตอการซอหลก ๆ คอ ความสะอาด และจะซอในปรมาณทไมแนนอน เหตผลในการรบประทานไสกรอก คอความ สะอาด ซงสวนใหญจะซอมา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

59 รบประทานเองจาก รานคาผประกอบการ และตลาดสด ซงไดรบขอมลขาวสาร เกยวกบผลตภณฑจากงานประจาป และตองการใหผลตภณฑวางจาหนาย ทรานจาหนายสนคาพนเมอง

3.ผลการศกษาปจจยทางการตลาดทมความสาคญตอการเลอกซอผลตภณฑไสกรอก โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน ความพงพอใจมากทสดคอ ดานผลตภณฑ รองลงมาคอ ดานราคา ดานการจดจาหนายและ ดานการสงเสรมการขาย

สงา ทบทมหน (2552:59 ) ศกษาเรองการประเมนภาวะสขภาพและปจจยสงแวดลอมทเสยงตอสขภาพของผปฏบตงานในวสาหกจชมชน กรณศกษา :กลมผาทอมอในเขตจงหวดอบลราชธาน มวตถประสงคเพอ ศกษาขอมลภาวะสขภาพของผปฏบตงานในวสาหกจชมชนกลมทอผา ประเมนลกษณะของปจจยสงแวดลอมทเสยงหรอสงผลกระทบตอสขภาพของผปฏบตงานในวสาหกจชมชนกลมผาทอมอ กลมตวอยางคอ สถานประกอบการหรอศนยรวมกลมผลตผาทอมอ คดเลอกแบบเจาะจง จานวน 9 แหง ตวแทนผปฏบตงานในวสาหกจชมชนผาทอมอเลอกตวอยางโดยการเลอกแบบบงเอญ จานวน 200 คน เครองมอคอ แบบสอบถาม แบบสมภาษณ สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ การแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการวจยพบวา กลมตวอยางทงหมดเปนหญง สวนใหญอายระหวาง 50-59 ป จบการศกษาระดบประถมศกษามากทสดและสมรสแลว ประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนลกและมรายไดจากการผลตผาทอมอประมาณ 1,000-2,000 บาทตอเดอน มการใชเสนใย 3 ชนด คอเสนไหม เสนใยสงเคราะหและเสนดายฝาย ใชกทอพนบานและกกระตก การยอมสเสนใยสวนใหญใชสสงเคราะหหรอสเคม ระยะและปรมาณเวลาททาการผลตผาทอมอสวนใหญเคยทางานผลตผาทอมอมาแลวมากกวา 10 ป โดยใชระยะเวลาในการทางานเฉลยมากทสด 7-9 เดอนตอป จานวนวนเฉลยทมการทางานผลตผาทอมอทาทง 7 วน และการทางานในแตละวนสวนใหญนอยกวา 8 ชวโมง ภาวะสขภาพของกลมตวอยางทศกษา พบวาผผลตผาทอมอมโรคประจาตวทพบมากทสด คอโรคเกยวกบความดนโลหต โรคกระเพราะอาหารเปนแผลหรออกเสบและโรคเบาหวานตามลาดบ สวนอาการทพบมากในระหวางการทางานผลตผาทอมอ คอ ปวดเมอยตามรางกาย แขน ขา หลง ไหลหรอคอ รองลงมาคอปวดตาและตาเมอยลา ผลการสารวจการจดสภาพงานพบวาลกษณะงานททาสวนใหญเหนดวยอยางยงวาเครองมอและวธการทางานถกออกแบบเปนไปตามวตถประสงคของงานททา ปรมาณการผลตและคณภาพมประสทธภาพและตรงตามเปาหมายและมความตองการอบรมเพมความรเพอใหเกดความชานาญมากขน สาหรบสภาพแวดลอมในการทางานพบวากลมตวอยางเหนดวยอยางยงการทางานตองมการเคลอนไหวซาบอยๆ หรอทาทางเดมๆ การทางานสงผลใหตองนงหรอยนทางานจากดอยกบทเปนเวลานาน การทางานตองออกแรงกลามเนอมาก สถานททางานเหมาะสมกบขนาดสดสวนของรางกา สถานททางานไมมสงกดขวางหรอสวนทยนออกมาหรอขอบแหลมคมทอาจเปนอนตราย แตไมเหนดวยอยางยงวาในขณะทางานฟอกยอมมการใชอปกรณปองกนภย

กฤษตญา มลศร (2552 : 67-68) ศกษาเรองปญหาและแนวทางการแกไขปญหาการประกอบการวสาหกจชมชนในเขตจงหวดเพชรบรณมวตถประสงคเพอศกษาปญหาในการประกอบการของกลมวสาหกจชมชนในเขตจงหวดเพชรบรณและเพอศกษาแนวทางการแกป ญหาการประกอบการของกลมวสาหกจชมชนในเขตจงหวดเพชรบรณ กลมตวอยางคอ กลมวสาหกจชมชนในเขตจงหวดเพชรบรณ ทอนมตการจดทะเบยนกบสานกงานเกษตรจงหวดเพชรบรณ

จานวน 1,071 แหง เครองมอทใชในการศกษาคอ แบงออกเปน 2 ตอน ตอนท 1 แบบสอบถาม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

60 เกยวกบขอมลทวไปของกลมวสาหกจชมชน ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบปญหาในการประกอบวสาหกจชมชนและแนวทางในการแกไขปญหา สถตทใชบนทกขอมล คอ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

ผลงานวจยพบวา ตอนท 1ในการศกษาขอมลทวไปของกลมวสาหกจช มชนครงนไดศกษาถง

ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง ซงประกอบดวยจานวนสมาชกของกลม และประเภทของการประกอบการโดยจานวนสมาชกของกลมวสาหกจชมชนททาการศกษา มดงน กลมวสาหกจชมชนมจานวนสมาชกนอยกวา 30 คน มากทสด คดเปนรอยละ 60.14 รองลงไปคอ กลมวสาหกจชมชนมจานวนสมาชกระหวาง 30-60 คน คดเปนรอยละ 29.55 และกลมวสาหกจชมชนมจานวนสมาชกตงแต 61 คนขนไป คดเปนรอยละ 10.31 ตามลาดบและประเภทของการประกอบการของกลมวสาหกจชมชนททาการศกษา มดงน กลมวสาหกจชมชนมการประกอบการประเภท การผลตและจาหนาย มากทสดคดเปนรอยละ 74.9 รองลงมาคอกลมวสาหกจชมชนประกอบการประเภทการพานช คดเปนรอยละ 15.80 และกลมวสาหกจชมชนประกอบดวยการประเภทการบรการ คดเปนรอยละ 9.30 ตามลาดบ ตอนท 2 ขอมลเกยวกบปญหาในการประกอบการวสาหกจชชนและแ นวทางการแกไข จากการศกษาปญหาในการประกอบการวสาหกจชชนและแนวทางการแกไขปญหาในการประกอบการของวสาหกจชมชน ทง 4 ดาน คอ ดานการจดองคกรและการจดการดานการตลาด ดานการผลต ดานการเงนและการบญช พบวา ปญหาในการประกอบการวสาหกจชมชนดานการจดองคการและการจดองคการมปญหาอยในระดบปานกลาง โดยเรยงลาดบคอ ปญหาการถายทอดและแลกเปลยนองคความรประสบการณกบภายนอกกลมมากทสด คดเปนคะแนนคาเฉลย

3.25 รองลงมาไปคอปญหาดานระเบยบปฏบต โครงสรางองคกร คดเปนคะแนนคาเฉลย 2.98

ปญหาการยอมรบและศรทธาในการทางานรวมกบผนากลม คดเปนคะแนนเฉลย 2.82 ปญหาการมสวนรวมของสมาชกในการแลกเปลยนเรยนรเพอการปรบปรงกจการ คดเปนคะแนนคาเฉลย 2.77

ปญหาการมสวนรวมของคณะกรรมการ ฯ คดเปนคะแนนเฉลย 2.75

เมทน จนทนอก (2553:82) ศกษาเรองแนวทางการพฒนากลยทธผประกอบการวสาหกจชมชน จงหวดจนทบร มวตถประสงคเพอศกษาขอมลพนฐาน การบรหารจดการ ปญหาและแนวทางพฒนาการดาเนนกจการปจจยทสงผลใหวสาหกจชมชนเกดความเขมแขงตามพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 เพอศกษาสถานภาพและศกยภาพของกลมผประกอบการวสาหกจชมชน จงหวดจนทบรรวมถงปญหาและอปสรรคตาง ๆ ของกลม กลมตวอยางคอผประกอบการวสาหกจชมชนจงหวดจนทบร จานวน 80 กลม เครองมอคอแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอสถต ความเฉลย รอยละ

ผลการวจยพบวาการวจยนเรองแนวทางการพฒนาผประกอบการวสาหกจชมชนจงหวดจนทบร มความมงหมายเพอศกษาการพฒนากลมวสาหกจชมชน ศกษาแนวทางในการพฒนาวสาหกจชมชน โดยมกรอบแนวคดในการสรางความเขาใจ และกระตนใหเกดเจตคตสานกใหมใหเกดข นกบกลมเกษตรกรและผประกอบการวสาหกจชมชน ในการรวมมอกนพฒนาการรวมกลมใหเกดขนเปนเครอขายในระดบตาบลเพอหาแนวทางรวมกนในการการแกไขปญหาในดานการผลตการเกษตร การจดการ การจาหนาย การตลาด ซงเปนแนวทางนาไปสการพงตนเองทางเศรษฐกจ โดยผวจ ยไดดาเนนการวจยปฏบตแบบมสวนรวมทงน คณะผวจยไดเกบรวบรวมขอมลจากการออกภาคสนามเพ อใหผประกอบการกรอกแบบสอบถาม วสาหกจทกกลมภายในจงหวดจนทบร เพอศกษาถงสถานภาพและศกยภาพของกลม พรอมทงศกษารปแบบเครอขายการพฒนาวสาหกจชมชนจงหวดจนทบร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

61

1. การศกษาแนวทางการพฒนากลยทธผประกอบการวสาหกจชมชน จงหวดจนทบรโดยมกลมผประกอบการวสาหกจชมชนทเปนกลมเปาหมายในการศกษา ครงนจานวน 80 กลมจาก 3 อาเภอคอ อาเภอเมอง อาเภอทาใหม อาเภอมะขาม ในจงหวดจนทบร ผลจากการสมภาษณและการแจกแบบสอบถาม พบวา กลมฯมการดาเนนงานในดานการจดการการผลต สวนประสมทางการตลาดอยในระดบปานกลาง เพราะสวนใหญการดาเนนงานการผลต การประกอบกจการวสาหกจชมชนเปนธรกจขนาดเลก จงมการนาเอากลยทธทางการตลาดมาใชนอย และผประกอบการสวนมากจะไมมความรดานหลกการจดการทางการตลาด และยงไมมการนาเอาเทคโนโลยมาใชในกระบวรการผลตและการจาหนายเพราะเทคโนโลยทจะนามาใชมราคาสง ดแลรกษายาก จงทาใหการผลต การจาหนายสนคาของกลมวสาหกจชมชนเปนทตองการทางตลาดนอย

2. ดานการจดการการผลต ดานหนาทของหนวยการผลตและการวางแผนเพ อการผลต จะพบวากลมฯมการแบงหนาทของสมาชกในกลมอยางชดเจน มการบอกวธการและเทคนคกอนลงมอทา การนาเทคนคใหม ๆ มาใชในการผลต การกาหนดขนตอนในการผลตชดเจน มการสงซ อวตถดบตามปรมาณทตองการผลตมการควบคมการใชวตถดบในการผลต การเลอกใชวตถดบในการผลต มการตรวจรบวตถดบทกครงทสงซอมา มการใชวตถดบทมในทองถนมการจดบนทกตนทนในการผลตทกครง โดยสวนมากกลมฯจะใหความสาคญในดานนมากพอสมควรเพอเปนทาใหการดาเนนกจกรรมของแตละกลมตรงตามเปาหมายและวตถประสงค

ลายอง ปลงกลาง (2553 : 129-131) ศกษาเรองแนวทางการพฒนาการจดการทางการตลาดของวสาหกจชมชนการทองเทยวเขตภาคกลาง (พระนครศรอยธยาและอางทอง) มวตถประสงคเพอ

1. ศกยภาพและปจจยสงเสรมศกยภาพการจดการทองเทยวของวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยาและอางทอง

2. แนวทางการจดการทางการตลาดของวสาหกจชมชนการทองเทยวและ 3. แนวทางการเสรมสรางความเขมแขงในการจดการทองเทยวเชอมโยงกบกลมจงหวด

ใกลเคยง กลมตวอยางทศกษาประกอบดวย 1. กลมวสาหกจชมชนในจงหวดพระนครศรอยธยาและอางทองจานวน 8 กลมจงหวดละ 4

กลมไดมาโดยสมแบบเจาะจงจากวสาหกจชมชนการทองเทยวตามประเภททใหบรการทางการทองเทยว 4 ประเภทคอวสาหกจชมชนการทองเทยวเชงหตถกรรมประวตศาสตรสขภาพและเกษตร

2. นกทองเทยวทรบบรการทางการทองเทยวของกลมวสาหกจชมชนใชวธสมอยางงายจากกลมวสาหกจชมชนการทองเทยวทศกษาไดจานวน 8 กลม กลมละประมาณ 10 – 15 รายรวม 120 ราย เครองมอไดแก 1) แบบสมภาษณเชงลกแบบมโครงสรางใชสมภาษณทงรายบคคลและสนทนากลม 2) จดประชมกลมยอยและ 3) แบบสอบถามวเคราะหขอมลเชงคณภาพแบบพรรณนาและวเคราะหเชงปรมาณดวยความถรอยละคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการศกษาพบวาศกยภาพดานจดขายและสงดงดดใจไดแกทรพยากรทางธรรมชาต (ทางนา ) และกจกรรมการแสดงทเปนเอกลกษณดานสงอานวยความสะดวกไดแกการบรการดจญาตพนองและการเดนทางทสะดวกสบายสวนดานการเขาถงแหลงทองเทยวไดแกการประชาสมพนธทางเวบไซตและปายบอกทางสาหรบปจจยทมผลตอการสงเสรมศกยภาพทางการทองเทยวไดแกปจจยดานแหลงทองเทยวสวนเกษตรทใหความรประกอบอาชพไดปจจยดานการจดการของวสาหกจชมชนไดแกความเปนผนาททมเทเสยสละและการมทศนคตทดของสมาชกกลมปจจยดานการตลาดไดแกกลมสามารถ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

62 สนองตอบพฤตกรรมและความตองการของนกทองเทยวไดและความสามารถในการจดทองเทยวในแหลงใกลเคยงผลการศกษาแนวทางการจดการทางการตลาดพบวาวสาหกจชมชนควรมการวเคราะหสถานการณทางการตลาดโดยการวเคราะหโอกาสทางการตลาดจากจดแขงโอกาสจดออนและอปสรรคของกลมเองเพอหาศกยภาพทางการทองเทยวโดยทาการศกษาตลาดเลอกตลาดทเปนเอกลกษณเฉพาะของกลมชมชนดานการวางแผนการตลาดควรมกลยทธจากสวนประสมทางการตลาด 10 ดานคอ

1. ดานการจดการสวนแบงทางการตลาดและจดขาย 2. ดานตาแหนงทางการตลาด 3. ดานกจกรรมและผลตภณฑทางการทองเทยว 4. ดานราคาของบรการทองเทยว 5. ดานตวกลางและชวงเวลาการขายกจกรรมการทองเทยว 6. ดานการสงเสรมการตลาดทางการทองเทยว 7. ดานสงแวดลอมและกายภาพ 8. ดานบคลากรทางการทองเทยว 9. ดานเครอขายของวสาหกจชมชนและ 10. ดานปญหาอปสรรคทางการตลาด สวนผลการศกษาแนวทางการเสรมสรางความเขมแขงในการจดการจดการทองเทยวเชอมโยง

กบกลมจงหวดใกลเคยงพบวามการกาหนดแนวทางพฒนาความรวมมอในประเดนสาคญไดแก 1. การเจรจาตกลงเปนเครอขายความรวมมอระหวางวสาหกจชมชนดวยกน 2. รวมจดงานนทรรศการแสดงผลตภณฑและบรการทางการทองเทยวกบองคกรตางๆตาม

โอกาส 3. การศกษาดงานในแหลงทองเทยวทเปนวสาหกจชมชนใหบรการทองเทยวทประสบความสาเรจ 4. การจดทาเอกสารแผนพบโปสเตอรหนงสอออกเผยแพรในหนวยงานทางการทองเทยวและ

สถาบนการศกษา 5. พฒนาชองทางการขายและสงเสรมการตลาดโดยเวบไซตของมหาวทยาลยราชภฏ

พระนครศรอยธยา 6. การจดอบรมใหความรตามความตองการของกลมวสาหกจชมชนเชนอบรมภาษาองกฤษเพ อ

ตดตอสอสารกบนกทองเทยวชาวตางชาตอบรมยวมคคเทศกในชมชนและ 7. เผยแพรแผนทเสนทางเชอมโยงกลมวสาหกจชมชนทศกษาครงนใน 2 จงหวดคอ

พระนครศรอยธยาและอางทองทง 8 กลม

ยพาภรณ ชยเสนา (2554 : 32-35)ศกษาเรองกระบวนการบรหารจดการว สาหกจชมชนเพอความยงยนในจงหวดกาฬสนธ มวตถประสงคของการวจยเพอ 1. เพอศกษาปจจยการบรหารจดการกลมวสาหกจชมชน ในจงหวดกาฬสนธ2. เพอศกษาปญหาการบรหารจดการกลมวสาหกจชมชน ในจงหวดกาฬสนธกลมตวอยาง(Sample) ทใชในการวจยไดแก คณะกรรมการกลมวสาหกจชมชนในเขตจงหวดกาฬสนธ จานวน 186 คนเครองมอคอ แบบสอบถาม ใชบนทกขอมล คอ คารอยละ คาเฉลย

คาเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวาตอนท 1 ขอมลทวไปของกลมวสาหกจชมชนพบวา ประเภทผลตภณฑของ

กลมสวนใหญเปน กลมทอผา/ตดเยบ/เครองแตงกาย รองลงมาคอ เครองดมบารงรางกาย และ อาหาร /

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

63 ขนม/ของฝาก ตามลาดบ ผลตภณฑของกลมสวนใหญไมมบรรจภณฑ ตราสญลกษณ ยหอ สวนใหญไมมเวบไซตเปนของตนเอง ทนจดทะเบยนเรมแรกตากวา 10,000 บาท รองลงมาคอ 10 ,000 – 50 ,000 บาท และ 50,001-100,000 บาท ตามลาดบ ระยะเวลาดาเนนงานของกลม 5-10 ป รองลงมาคอ 11-15 ป และนอยกวา 5 ป ตามลาดบ แหลงเงนทนทใชในการบรหารจดการ การระดมทนสมาชกในกลม รองลงมาคอ เงนทนของตนเอง และกเงนจากสถาบนการเงน ตามลาดบตอนท 2 ปจจยในการบรหารจดการกลมวสาหกจชมชนเพอความยงยนพบวา การวางแผนในการปฏบตงานคอแผนการ ผลต รองลงมาคอ การวางแผนการตลาด และการวางแผนการเงน ตามลาดบ การปฏบตงานตามแผนทวางไวเปนการปฏบตตามแผนในบางครง รองลงมาคอ ไมไดปฏบตตามแผน และปฏบตตามแผนทกครง ตามลาดบ การเขารวมประชมในการวางแผนไดเขารวมประชมบางครง รองลงมาคอเขาร วมประชมนานๆ ครง และเขารวมประชมทกครง ตามลาดบ ลกษณะแผนงานทใชในการดาเนนงานเปนแผนระยะสนภายในหนงป รองลงมาคอแผนระยะกลางภายในสามป และแผนระยะยาวมากกวาหาป ตามลาดบ แผนในการนาสนคาหรอผลตภณฑออกจาหนาย มแผนแตไมเปนไปตามกาหนดการ มการเ ปลยนแปลงเสมอ รองลงมาคอ มแผนกาหนด วน เวลาทแนนอน และไมมแผนในการนาสนคาหรอผลตภณฑไปจาหนาย ตามลาดบ วธการผลตสนคาหรอผลตภณฑทนตามกาหนดเวลาคอ เตรยมวตถดบในการผลตใหพรอมอยเสมอ รองลงมาคอ รบการสงซอตามกาลงการผลต และถามสมาชกกอ นรบใบสงซอ ตามลาดบ วธการบรหารจดการองคการ แบงหนาทความรบผดชอบอยางชดเจน รองลงมาคอ รและเขาใจระบบการทางานภายในกลมทกขนตอน และแบงโครงสรางของกลมอยางเปนระบบ เชน แผนกการตลาด แผนกการเงน แผนกการผลต ตามลาดบ

พวงเกสร วงศอนพรกล (2553 : 87) ศกษาเรอง แนวทางการพฒนาดานการตลาดของ

วสาหกจชมชน : กรณศกษาวสาหกจชมชน กลมแมบานวดจนทรพฒนา หมท 7 ตาบลวดจนทร อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก กลมตวอยาง คอ สมาชกกลมผ ปฏบตงานวสาหกจชมน กลมแมบานวดจนทรพฒนา จานวน 20 คน เครองมอทใชในการเกบขอมล คอ การสมภาษณรายบคคล สงเกต จดบนทก สถต ทใชวเคราะหขอมล คอ การวเคราะหเชงเนอหา

ผลการวจยพบวา ในดานการผลต มตนทนการผลตตา เพราะผลตจากสมนไพรในชมชน และมสมาชกเปนแรงงาน สนคาไดรบการรบรองมาตรฐานสนคาชมชน ทาใหสรางความเชอมนในตวสนคา มจดแขงในเรองของตนทนการผลตตา เนองจากการใชวตถดบจากธรรมชาตทมอยในพนท และไดรบการสนบสนนจากราชการ การผลตอาศยภมปญญาทองถนซงเปนการดาเนนงานทสอดคลองกบการพฒนาซงไดกาหนดแนวทางการดาเนนงานวสาหกจชมชนไววา เปนการดาเนนการโดยใชทนของชมชนเปนหลกโดยมการบรหารจดการ รวมทงการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการผลต หรอกจการบรการนนๆ ดวยความดวยความสรางสรรค คนคดดวยภมปญญาทองถนเปนฐาน ดานการตลาดในผลตภณฑ สน คาทผลตและจาหนายในปจจบน ไดออกแบบรปลกษณของขวดพลาสตกบรรจสนคาประเภทแชมพไวสวยงาม มฉลากปดบอกถงรายละเอยดของสนคา มตราสนคาเปนรปดอกทานตะวน และบรรจภณฑของนามนบารงเสนผมยงเปนขวดแกวธรรมดาไมมกลองใส และไมมหบหอบรรจสนคาขายส งทเปนเอกลกษณของตน ดานราคาจาหนายจะจดตงราคาสนคาทแตกตางกน โดยมการคดคาใชจายในการขนสงเพมเขาไปในราคาของสนคาอกสวนละ 30 ถากลมนาสนคาไปจาหนายตามงานแสดงสนคาในตางจงหวด และใหตวแทนตงราคาเองไดเมอนาสนคาไปวางจาหนาย เพอเปดโอกาสใหการขายปลกใหไดกาไร ทงนการกาหนดราคาเดยวแลวสนคา สนคาจะจาหนายไดยาก ดานการจดจาหนายยงตองพงหนวยงานราชการในการประชาสมพนธและการสงเสรมการขาย

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

64

จนทมา ธญญเจรญ (2553 : 41) ศกษาเรอง ปจจยทสงผลตอการบรหารจดการของกลม

วสาหกจชมชนในจงหวดพงงา กลมตวอยาง คอ กลมวสาหกจชมชนในจงหวดพงงา จานวน 185 คน เครองมอทใชในการเกบขอมล คอ โดยใชแบบสอบถาม

ผลการวจบพบวา กลมวสาหกจชมชนในจงหวดพงงา มระดบการปฏบต การบรหารจดการของกลมโดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณารายดานพบวาทกดานมการปฏบต อยในระดบปานกลางโดยเฉลยสงสด คอ ดานการจดการองคการ รองลงมาเปนดานการบงคบบญชา ดานการควบคม ดานการประสานงานตามลาดบ และอนดบสดทาย คอ ดานการวางแผน กลมวสาหกจชมชนในจงหวดพงงาทมลกษณะทวไป ไดแก ประเภทกจกรรม จานวนสมาชก อายการจดตงกลม จานวนเงนทน และรายไดของกลมแตกตางกน มระดบปญหา และอปสรรคในการดาเนนงานไมแตกตางกน ทงนอาจเปนเพราะกลมวสาหกจชมชน ในจงหวดพงงา มลกษณะประเภทกจกรรมทดาเนนการดาเนนการเหมอนกน และมจานวนสมาชกอายการจดตงกลม จานวนเงนทนซงอยในรปของเงนลงทนหรอเปนวสดอปกรณทไดรบการจากการระดมทน รบสนบสนนจากภาครฐซงบางกลมไดรบการสนบสนนภาครฐอยางเดยวไมสามารถหาทน และบรหารจดการทรพยากรทมอยดวยตนเองจงประสบปญหา และอปสร รคในการดาเนนการคลายกน คอ ดานการเงน กลมมปญหา และ อปสรรคในการทางาน ไดแก การไมมตลาดรองรบ ขาดเงนทนหมนเวยน และขาดความรทกษะในการแปรรปสนคา ทงนพบความแตกตางระหวางกลมทมรายไดนอยกวา 100,001 บาทและ 100,001-200,000 บาท มระดบปญหา และอปสรรคในการดาเนนงานของกลมแตกตางกนกลาวคอ กลมทมรายได 100,001-200,00 บาท ตองมการควบคมกาหนดผรบผดชอบ และวางแผนใชจายงบประมาณ บนทกการจดทาบญชรายรบ – รายจายเกดความรดกม

ชฎาพร ไชยศร (2552 : 169) ศกษาเรอง กลยทธการพฒนากล มวสาหกจชมชนแมบาน

เกษตรกรบานเผาฆอง ตาบลหวยสม อาเภอภกระดง จงหวดเลย กลมตวอยาง คอ กลมสมาชกวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานผาฆอง และผเกยวของ จานวนคน 36 คน เครองมอทใชเกบขอมล คอ แบบสมภาษณแบบ กงโครงสราง และประเดนคาถามในการจดเวทประชม สถตทใชวเคราะหขอมล คอ การวเคราะหขอมลใชรอยละและวเคราะห เนอหา โดยการบรรยายเชงพรรณนา

ผลการวจยพบวา 1.กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชน แมบานเกษตรกรบานเผาฆอง ตาบลหวยสม อาเภอภกระดง จงหวดเลย ดานการวางแผนกลมกาหนดวตถ ประสงคการจดตงกลมโดยการประชมประจาทกเดอน เพอจะประเมนผลการดาเนนงานของกลม แลวนาไปปรบปรงการผลต ปรบปรงผลตภณฑ และการจาหนายผลตภณฑในครงตอไป ดานการจดการองคกร กลมมโครงการสรากลมทชดเจน มการเลอกตงคณะกรรมการกลม มกฎระเบยบทรวมกนสรางขนจากการสอสารและเรยนรโดยกลมประชม อบรมสมมนา ศกษาดงาน 2.ปจจยสนบสนนความสาเรจของกลมขนอยกบความสามารถในการวางแผน การนาการควบคมการผลต ความสามารถบรหารจดการสมาชก สวนการพฒนากลมขนอยก บการมเครอขายสนบสนนดานวตถดบ ตลาดและการแลกเปลยนความรประสบการณ ปจจยเออทสาคญยง ไดแกความสามคคและเสยสละของสมาชก มหนวยงานภาครฐสนบสนนงบประมาณ วสดและอปกรณ มการกาหนดหนาทและระเบยบกฎเกณฑทชดเจน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

65 3.ผลการดาเนนงานของกลมวสาหกจชมชน แมบานเกษตรกรบานเผาฆอง พบวา ความสาเรจตามวตถประสงค สมาชกกลมมรายไดเพมขน คนในครอบครวและชมชนมความสามคคกนดขนความเปนองคกรประชาชน กลมไดรบการยอมรบจากชมชนและมสวนชวยในการพฒนาชมชนดานการบรหารเงนทนของกลม มการระดมหนทาใหเกดการออม ดานการประสานงานดานตางๆ กลมมการจดประชมทกเดอนเพอรวมกนพฒนาและแกปญหาในการดาเนนงานกลมรวมกน ปยะนช กลนคลาย (2552 : 98) ศกษาเรอง ปจจยการมสวนรวมในการดาเนนงานวสาหกจชมชน อาเภอสนามชย จงหวดกาฬสนธ กลมตวอยาง ประชากรทศกษา เปนสมาชกวสาหกจชมชน อาเภอสนามชย ประเภทกจการการผลต จานวนคน 45 คน เครองมอทใชเกบขอมล แบบสมภาษณ สถตทใชวเคราะหขอมล คอ คาความถ คารอยละ คาตาสด คาสงสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และวเคราะหถดถอยเชงพห ผลวจยพบวา 1. สมาชกสวนใหญเปนหญง มอายเฉลย 42.79 ป สวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษาปท 6 จานวนสมาชกในครวเรอนเฉลย 4.66 คน มพนททาการเกษตรเฉลย 21.14 ไร จานวนแรงงานเกษตรในครวเรอนเฉลย 3.49 คน ผลตอบแทนทไดรบจากกลมเฉลย 4,913.79 บาท/ป รายไดครวเรอนเฉลย 97,108.37 บาท/ป เงนลงทน(เงนหน)ในกลมเฉลย 321.43 บาท มสถานภาพภายในกลมเปนสมาชกวสาหกจชมชน ระยะเวลาการเปนสมาชกเฉลย 3.10 ป มากกวาครงเปนสมาชกของกลมหมบาน การรบขอมลขาวสารเกยวกบวสาหกจชมชนสวนใหญไดรบขอมลจากประธานกลมและนกวชาการการสงเสรมการเกษตรในพนท สมาชกครงหนงเคยเขารวมประชม ฝกอบรม สมมนา และดงานเกยวกบวสาหกจชมชน

2. สมาชกวสาหกจชมชนมความรเกยวกบวสาหกจชมชนในระดบปานกลาง 3. สมาชกวสาหกจชมชนมสวนรวมในการดาเนนงานวสาหกจชมชน อยในระดบปานกลาง 4. ปจจยทมสวนรวมตอการดาเนนงานของสมาชกวสาหกจชมชน พบวา ตวแปรอสระมความสมพนธ ในเชงบวก 4 ตวแปร ไดแก จานวนสมาชกในครวเรอน รายไดของครวเรอนการรบขอ มลเกยวกบวสาหกจชมชนจากแหลงตางๆ และระยะเวลาในการเปนสมาชกวสาหกจชมชนสวนตวแปรทมในเชงลบ จานวน 2 ตวแปร ไดแก การเปนสมาชกกลมอน และขนาดพนทถอครองทาการเกษตร 5. ปญหาการมสวนรวมของสมาชกในการดาเนนงานวสาหกจชมชน พบวา มปญหาการร ะดมหน/เงนทนหมนเวยนภายในกลมมนอย ขาดความรในการทาระบบบญช การพฒนาวสาหกจไมตอเนองงบประมาณไมเพยงพอในการผลต เครองมออปกรณชารด /ไมทนสมนทาใหการผลตลาชาผลตไมทนความตองการ ขาดความรในการผลตและแปรรป ขาดการเชอโยงเครอขายผลตภาย ในและภายนอกชมชน ไมมตลาดรองรบผลผลต ทงนสมาชกวสาหกจชมชนไดเสนอแนะควรสนบสนนแหลงเงนทนและสนเชอดอกเบยตาแกวสาหกจชมชน ควรมรการฝกอบรมการปรบปรงการแปรรปหรอปรงคณภาพควรมรการสนบสนนเงนทนหรอกองทนการแปรรปวตถดบทมในทองถนเพอสรางมลคาเพมและสรางอาชพกบบคคลในชมชนอยางจรงจง ควรมจดรวบรวมผลตภณฑและพฒนาจดรวบรวมผลตภณฑ ในภาครฐจดหาตลาดเพอจาหนายสนคาทกลมผลต ใหทางราชการชวยประชาสมพนธสนคาและรณรงคการใชททางวสาหกจผลตขนมาสนคา อภชาต มหาราชเสนา (2552 : 48) ศกษาเรอง กระบวนการจดการกลมสการพฒนาวสาหกจชมชน : กรณศกษาบานธปสมนไพร ตาบลบางนาผง อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ กลมตวอยาง คอ กลมแมบานเกสรกรหมบานเซตะวน จานวน 13 คน เครองมอทใชในการเกบขอมล คอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

66 การจดเวทเสวนา แบบสมภาษณกงโครงสราง การสมภาษณแบบเจาะลก การสงเกตแบบมสวนรวม และไมมสวนรวม และอาศยขอมลจากเอกสารทมอยในชมชน ผลการวจยพบวา บรบทของชมชนลวนเปนปจจยทสงผลใหเกดชมชนเขมแขง จะเหนไดจากคนในชมชนมความสมพนธอนดตอกน มความเอออาทร และมวถชวตแบบพอเพยง รวมถงสภาพแวดลอมของชมชนยงเตมไปดวยทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ ทาใหชมชนนาอยอาศยยงขน บรบทเหลานนบวาเปน “ทนทางสงคม” และความคงเปนเอกลกษณของชมชนนไวได ชมชนบางนาผงมจดเดนอยทคนในชมชนสามารถรวมกนจดตงกลมวสาหกจชมชนขนมากมาย เชน กลมธปหอมสมนไพรเปนกลมหนงทเกดขนมการบรหารจดการอยางเปนระบบ อกทงผนายงมศกยภาพในการพฒนา ผลตภณฑ มความคดรเรมสรางสรรค มความเสยสละเพอสวนรวมเปนทไววางใจของบรรดาสมาชกทกคน แ ละกลมยงไดรบการสนบสนนจากผนาในตาบลอกดวย กลมจงสามารถดาเนนงานจนเกดกจกรรมตางๆ ขนภายในกลมไดอยางสมาเสมอ กลมมเอกลกษณดานกระบวนการจดการกลม จนไดรบรางวลตางๆ จากหนวยงานราชการมากมาย กลมใชกระบวนการจดการแบบรวมสมาชกจงมความรกใ ครสามคคชวยเหลอเกอกลกน การดาเนนงานทกอยางจงอยบนพนฐานของอดมการณ ภารกจ และวตถประสงคอยางเปนรปธรรม กลมกอตงขนจากการรวมตวของสมาชก สมาชกสวนรวมในการบรหารจดการการกลมทาใหสมาชกมความรกใครสามคคกนชวยเหลอเกอกลกน และกา รดาเนนงานของกลมยงไดรบความชวยเหลอจากหนวยงานในทองถนและไดรบการสนบสนนจากผนาในตาบล ในสวนของหนวยงานราชการนนไดใหความชวยเหลอสนบสนนกลมดวยการใหความร เงนทนและสงเสรมดานการตลาดมาโดยตลอดกลมจงสามารถดาเนนกจกรรมตางๆ ไดอยางยงยน สทธชย หมนม (2551 : 78) ปจจยทมอทธพลตอความตองการแบบมสวนรวมกบการจดการองคความรดานการจดการเพอการจดการพฒนาวสาหกจชมชนของนกศกษาคณ ะวทยาการจดการมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย กลมตวอยางคอ ทาการคดเลอกจากกลมประชากรจากนกศกษาระดบปรญญาตร และปรญญาโท จานวน 364 คน เครองมอทใชในการเกบขอมลคอ แบบสอบถาม สถตทใชวเคราะหขอมลคอ คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) Factor Analysis การวเคราะหองคประกอบ การหาคาความสมพนธกน การวเคราะหแบบถดถอย ผลการวจยพบวา ปจจยมสวนรวมจากการศกษามอทธพลตอความตองการแบบมสวนรวมดานการจดองคกรความรดานการพฒนาวสาหกจชมชนของนกศกษามปจจยภายนอกเปน สวนสาคญทสด ซงทองถนโดยหนาทใชเวลาวางใหเกดประโยชนกจกรรมทนกศกษาตองมสวนรวมกบการพฒนาวสาหกจชมชนใหนกศกษามสวนรวมในการประสานงานกบองคกรทงภาครฐและเอกชนเพอใหเปนทยอมรบตอสงคม วสาหกจชมชนควรใหนกศกษามสวนรวมในการพ ฒนาทองถน ประเทศชาตและครอบครวใหการสนบสนนการมสวนรวมของกลมวสาหกจตางๆ นกศกษามความคดวาปจจยมอทธพลตอความตองการแบบมสวนรวมกบการจดการองคความรพฒนารฐวสาหกจชมชนและยงมอกดานคอ การจดการทรพยากรธรรมชาต ในการพฒนารฐวสาหกจช มชนจะมผลดตอนกศกษาและโครงการวสาหกจชมชนจะมผลดและไดรบประโยชนอยางมาก เพราะการมสวนรวมนนมาจากประสบการณจรง และมศกยภาพในการถายถอดความร เพอนาความร เพอนาความรทมมารวบรวมจดการองคความรในดานการจดการวสาหกจตางๆ เพอถายทอดทงภาคทฤษฎและภาคปฏบตในการพฒนาตนเอง สงคมและประเทศชาตตอไปในอนาคต

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

67 อามร รอดดา (2551 : 85) ศกษาเรอง การศกษาการมสวนรวมของสมาชกในการดาเนนงานวสาหกจชมชนแปรรปอาหาร จงหวดสงขลา กลมตวอยางคอ จานวนประชากร จานวนคน 1,524 คน เครองมอทใชในการเกบขอมลคอ แบบสอบถามและแบบสมภาษณเชงคณภาพ สถตทใชวเคราะหขอมลคอ วเคราะหสถตโดยประมวลผลโดยเครองคอมพวเตอรโปรแกรมสาเรจรป SPSS ผลการวจยพบวาปจจยทางสงคมของสมาชกวสาหกจชมชน ททาการศกษาในครงน มดงน ความรความเขาใจในหลกกา รวสาหกจชมชนของสมาชกวสาหกจชมชนในภาพรวม สมาชกวสาหกจชมชน มระดบความรความเขาใจในหลกการวสาหกจชมชน ระดบปานกลาง การไดรบขาวสารเกยวกบวสาหกจชมชนทศกษา สมาชกวสาหกจชมชนไดรบขาวสารจากสอทง 4 สอ ในภาพรวมอยในระดบปานกลางมสวนร วมของสมาชกวสาหกจชมชนในการดาเนนงานของวสาหกจชมชน ผลการวจยพบวา สมาชกวสาหกจชมชน มสวนรวมภาพรวมในขนตอนการดาเนนงานทง 4 ดานในระดบปานกลางอาย มความสมพนธกบการมสวนรวมในการดาเนนงานตามแผน อยางมนยสาคญสมาชกวสาหกจชมชนทมอายมากจะมสวนรวมในการดาเนนงานตามแผนของวสาหกจชมชนตา สมาชกวสาหกจชมชน ทรบขาวสารจากสอสงพมพสงจะมสวนรวมในการจดทาแผนปฏบตงานของวสาหกจชมชนตา การรบขาวสารจากสอการอบรม ดงาน มความสมพนธกบการมสวนรวมในการจดทาแผนปฏบตงานและการตด ตามประเมนผล ของสมาชกวสาหกจชมชน ปญหา คอ สมาชกไมเหนความสาคญของการศกษาขอมลของวสาหกจชมชน และไมมความร ทกษะในการศกษาวเคราะหขอมลศกยภาพของวสาหกจชมชน ควรใหเจาหนาททาความเขาใจ ใหสมาชกเหนความสาคญของการศกษาของการศกษาศกยภาพวสาหกจชมชน ควรใหความรเกยวกบการศกษาขอมล ฝกทกษะการออกแบบเครองมอจดเกบ การวเคราะห การสงเคราะห การนาขอมลไปใชใหกบสมาชกจนสามารถดาเนนการเองได และควรใหชมชนมสวนรวมในการปรบปรงขอมลใหเปนปจจบน สมนา เกดสนธชย (2550 : 65) ศกษาเรอง การมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชนในการดาเนนงานวสาหกจชมชนในจงหวดปทมธาน กลมตวอยาง สมาชกวสาหกจชมชนใน 3 อาเภอของจงหวดปทมธาน จานวนคน 326 คน เครองมอทใชเกบขอมล แบบสอบถาม สถตทใชวเคราะหขอมลคอ วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา คาความถ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและทดสอบสมมตฐานโดยสถตอนมาน F-test โดยกาหนดนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 และทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธทางสถตของ Scheff ผลการวจยพบวา ระดบการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชนใน การดาเนนงานวสาหกจชมชนโดยภาพรวมมระดบการมสวนรวมในระดบปานกลาง โดยมสวนรวมในดานการรบผลประโยชนและดานการปฏบตการอยในระดบมาก สวนดานการตดสนใจและดานการประเมนอยในระดบปานกลาง เมอเปรยบเทยบระดบการมสวนรวมในการดาเนนการของสมาชกวสาห กจชมชน จาแนกตามสถานภาพของสวนบคคลแลว พบวา สมาชกวสาหกจชมชนทมระดบการศกษา รายได ระยะเวลาการเปนสมาชกและการมประสบการณฝกอบรมแตกตางกน มระดบการมสวนรวมในการดาเนนงานวสาหกจชมชนแตกตางกนทระดบนยสาคญทางสถต 0.05 สวนประเภทของกลมสม าชกทแตกตางกนมระดบการมสวนรวมในการดาเนนงานไมแตกตางกน นภา กบคา (2550 : 109) ศกษาเรอง ปจจยทมผลตอการดาเนนงานวสาหกจชมชน : กรณศกษากลมแมบานเกษตรกรบาน เชตะวน ตาบลหวทง อาเภอลอง จงหวดแพร กลมตวอยาง คอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

68 กลมแมบานเกษตรกรหมบานเชตวน จานวน 26 คน เครองมอทใชในการเกบขอมล คอ แบบสมภาษณแบบมโครงสราง ผลการวจยพบวา ประชากรของขมชนเปนคนพนทเมองเดมทอาศยอย โดยประชากรสวนใหญมอาชพหลกคอการทางาน อาชพรองคอการทอผาตนจก โดยอาศยแรงงานใน ครอบครวเปนสาคญประชากรสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา สวนทกษะความรในดานการบรหารจดการ การตลาด การบญช รายรบ – รายจาย และการเขยนโครงการ การเสนองบประมาณจากหนวยงานภาครฐกอนทจะมการรวมกลมสมาชกจะไมมความร แตไดรบการอบรมจากเจาหนาทสานกงานเกษตรอาเภอ สานกงานการศกษานอกโรงเรยน สานกงานพฒนาชมชนอาเภอ องคการบรหารสวนตาบลหวทง สานกงานสหกรณการเกษตรจงหวด และคอยตดตามความชวยเหลอ และผลทวดไดดวยตวเลข คอ กาไรจากการดาเนนงานของกลม ระหวางป พ.ศ.2544 – 2550 เพมขนเปนลาดบจนถงป พ .ศ.2548 มกาไรลดลงจนถงตาสดในป พ.ศ.2549 ตอมาในป พ .ศ.2550 ไดรบผลกาไรเพมขนสงอยางมาก สวนรายไดของสมาชกกลมแมบานเกษตรกร พบวา สมาชกทกคนมรายไดจากเงนปนผลรอยละ 50 ของผลกาไรตอหน สวนผทอผาในกลมจะมรายไดจากการทอผาอยระหวาง 1,800 – 3,000 บาท ตอเดอน ซงสมาชกตางพอใจกบรายได เพราะสมาชกคดวาเปนอาชพเสรม และตนเองอยแบบพอเพยง การกระจายสนคาแรกเรมดาเนนงานผาทอของสมาชกกลมทวางขายในรานของกลม โดยมลกคาจากชมชนมาซอ ตอมามการกระจายออกไปยงจงหวดตาง ๆ ทวประเทศ โดยผานพอคาหาบเร และรานจาหนายผาทอในอาเภอ เจาของรานจะมารบผลตภณฑไปจาหนายโดยการขายหนารานและนาไปออกรานในทตาง ๆ

บณฑตา ศรชยมล (2549 : 38) ศกษาเรอง การพฒนาแบบมสวนรวมสงเสรมการดาเนนงาน

วสาหกจชมชน กลมทอผา หมท 4 ตาบลโคกเจรญ อาเภอโคก เจรญ จงหวดลพบรกลมตวอยางคอ ประชากร จานวน 740 คน เครองมอทใชในการเกบขอมล คอ วธการจดประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมและการจดเวทประชมกลมยอย สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ ขอมลเชงคณภาพ ผลการวจยพบวาการวจยและพฒนาแบบมสวนรวมเพอสงเสรมการดาเนนงานวสาหกจชมชนกลมทอผา หมท 4 ตาบลโคกเจรญ อาเภอโคกเจรญ จงหวดลพบร เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research : PAR) โดยอาศยการวเคราะห สงเคราะหชมชน การสนบสนนใหชาวบานไดคนหาศกยภ าพ ประสบการณ ความสาเรจ ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานแสวงหาแนวทางหรอวธการพฒนาเพอสงเสรมการดาเนนงานวสาหกจชมชน รวมทงการพฒนาแบบมสวนรวมเพอสงเสรมการดาเนนงานวสาหกจชมชนของกลมทอผา สภาพการดาเนนงานวสาหกจชมชนเรมการรวมกลมและมการเลอกสมาชกในกลมมาเปนผบรหารงานในสวนการดาเนนงานของกลมไมมระเบยบขอบงคบในการบรหารงานของกลม แตจะใชการประชมคณะกรรมการเพอกาหนดแนวทางการการดาเนนงานทนทใชในการดาเนนงานของกลมเรมตนดวยการใชเงนทนของสมาชกเองในการลงทนทนในชมชนทสาคญสาหรบกลมทอผาคอ ทนภมปญญาซงทาใหเกดกระบวนการทอผาของกลมขน ดวยความรในการทอผาของคนในชมชนทมการถายทอดใหคนในชมชนนอกจากนยงไดมการพยายามแกะลวดลายดงเดมเพอเปนการปรบลวดลายดงเดมมาประยกตทอขนใหม เพอเปนการรกษาเอกลกษณของชมชนและบนทกไวใหชนรนหลงไดเรยนรและสบทอดตอไปจากการศกษาสภาพปจจบนปญหาอปสรรคและความตองการพฒนาการแสวงหาแนวทางวธการพฒนา และการพฒนาการดาเนนงานวสาหกจชมชน กลมทอผาเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมโดยใชวธการจดเวทแลกเปลยนเรยนร การประชมกลม และการฝกอบรมเพอใหสมาชกกลม คณะกรรมการกลม ผนาชมชน ผทรงคณวฒในชมชน ผมประสบการณดานผาทอ ขาราชการทมสวนเกยวของและประชาชนในชมชน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

69 รวมกนคด รวมกนถายทอดประสบการณในดานประวตศาสตรชมชน บรบทชมชน บรบทของกล ม ศกยภาพ ปญหาอปสรรค ความตองการพฒนาแนวทางและวธการพฒนา และการรวมกนพฒนากลมและชมชนของตนเอง กอใหเกดผลการพฒนาแบบมสวนรวมเพอสงเสรมการดาเนนงานวสาหกจชมชนในหลาย ๆ ดาน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

70

บทท 3 วธด าเนนการวจย

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวด

พระนครศรอยธยาและศกษาระดบการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน และระดบของปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนโดยมรายละเอยดในการด าเนนการตามล าดบ ดงน

1. รปแบบการวจย 2. ประชากรทศกษา 3. เครองมอวจยและคณภาพของเครองมอ 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมลและสถตทใช

รปแบบการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงส ารวจ ( Survey research ) เพอศกษา การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทใชในการวจยครงน คอ ส มาชกวสาหกจชมชนทมาลงทะเบยน จ านวน 1,398 คน จากวสาหกจชมชน 56 กลม ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางก าหนดขนาดของ Krejcie & Morgan จ านวน 375 คน สมตวอยางแบบหลายขนตอนคอ สมแบบแบงกลม คอ แบงตามพนท เปน 16 อ าเภอ สมตวอยางอยางงายจากแตละอ าเภอ ไดพนททเปนกลมตวอยาง จ านวน 8 อ าเภอ จากนนจ าแนกตามกลมวสาหกจตามประเภทของผลตภณฑ และลงตามพนทสมแบบ บงเอญ ตามสดสวนของประเภทกลมวสาหกจชมชน

เครองมอวจยและคณภาพของเครองมอ การเกบรวบรวมขอมลในครงนผวจยมกระบวนการในการสรางเครองมอและพฒนาคณภาพ

เครองมอดงน 1. ลกษณะของเครองมอ

แบบสอบถาม สภาพและปญหา การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยาแบงเปน 4 ตอนดงน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

71

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบไดแก ประเภทผลตภณฑกลม ระดบการศกษาของสมาชก ระยะเวลาการด าเนนงานของกลม ทนจดทะเบยนและแหลงเงนทน เปนค าถามแบบปด

ตอนท 2 การมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน ลกษณะค าถามแบบปลายปดโดยการวดระดบการมสวนรวมทปฏบตจรงของสมาชกแบงเปน 4 ดานจ านวนค าถามรวม 24 ขอดงน

1. ดานการมสวนรวมในการวางแผน จ านวน 7 ขอ 2. ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน จ านวน 6 ขอ 3. ดานการมสวนรวมในผลประโยชน จ านวน 6 ขอ 4. ดานการมสวนรวมในการประเมนผล จ านวน 5 ขอ

โดยวดระดบบทบาทการด าเนนงานดานตางๆเปน 5 ระดบดงน มระดบการมสวนรวมมากทสด คาคะแนน 5 คะแนน มระดบการมสวนรวมมาก คาคะแนน 4 คะแนน มระดบการมสวนรวมปานกลาง คาคะแนน 3 คะแนน มระดบการมสวนรวมนอย คาคะแนน 2 คะแนน มระดบการมสวนรวมนอยทสด คาคะแนน 1 คะแนน

เกณฑในการประเมนระดบสภาพและปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชนพจารณาตามเกณฑคาเฉลย (mean) ของเบสท (Best.1981 : 184) ดงน

คาเฉลยระดบของบทบาท 4.50 – 5.00 มสวนรวมมากทสด 3.50 – 4.49 มสวนรวมมาก 2.50 – 3.49 มสวนรวมปานกลาง 1.50 – 2.49 มสวนรวมนอย 1.00 – 1.49 มสวนรวมนอยทสด

ตอนท 3 ประเดนปญหาปนค าถามปลายปดจ านวน 4 ดานจ านวนค าถามรวม 53 ขอ ตอนท 4 เปนค าถามปลายเปดเกยวกบ ปญหาเพมเตม และขอเสนอแนะหรอแนวทางการแกไข จ านวน 4 ขอ โดยวดระดบบทบาทการด าเนนงานดานตางๆเปน 5 ระดบดงน มระดบการมปญหามากทสด คาคะแนน 5 คะแนน มระดบการมปญหามาก คาคะแนน 4 คะแนน มระดบการมปญหาปานกลาง คาคะแนน 3 คะแนน มระดบการมปญหานอย คาคะแนน 2 คะแนน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

72

มระดบการมปญหานอยทสด คาคะแนน 1 คะแนน เกณฑในการประเมนระดบปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจ

ชมชนพจารณาตามเกณฑคาเฉลย (mean) ของเบสท (Best.1981 : 184) ดงน คาเฉลยระดบของบทบาท

4.50 – 5.00 มปญหามากทสด 3.50 – 4.49 มปญหามาก 2.50 – 3.49 มปญหาปานกลาง 1.50 – 2.49 มปญหานอย 1.00 – 1.49 มปญหานอยทสด 2. การสรางเครองมอและการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

การสรางแบบสอบถามมกระบวนการดงน 2.1 ศกษาคนควาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของตลอดจนส ารวจขอมลเบ องตน

จากกลมประชากร 2.2 ก าหนดกรอบแนวความคดและขอบเขตของเนอหา 2.3 สรางแบบสอบถามใหครอบคลมถงขอบเขตเนอหาสามารถน ามาวเคราะหให

เปนไปตามวตถประสงคทตงไว 2.4 น าแบบสอบถามทสรางเสรจแลวเสนอตอ ผเชยวชาญ จ านวน 3 ทานตรวจสอบ

ความเทยงตรงของเนอหา (content validity) 2.5 น าผลการตรวจสอบของผเชยวชาญมาหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอ

ค าถามกบวตถประสงค (IOC : Index of Item – Object Congruence ) โดยใชเกณฑคดเลอกขอค าถามทมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.5 ขนไปเปนแบบสอบถาม

2.6 ทดสอบคณภาพของแบบ สอบถาม โดยการน าไปทดลอง (try out) กบกลมทมลกษณะใกลเคยงกบประชากรทศกษาโดยทดลองสอบถามกบการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยาจ านวน 30 คน

2.7 น าแบบสอบถามไปวเคราะหหาความเชอมน (reliability) เพอใหแบบสมภาษณใชวดไดอยางมประสทธภาพโดยน าขอมลทไดจากการทดลองสมภาษณไปหาคาความเชอมนใชวธหาคาสมประสทธแอลฟา (alpha - coefficient) โดยใชสตรของครอนบาค (Cronbach) ซงค านวณโดยระบบคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรป SPSS (Statistical Packagefor the Social Science) ไดคาสมประสทธแอลฟาเทากบ .89 แสดงวาแบบสอบถามทใชในการวจยครงนอยในเกณฑทสามารถน าไปใชไดโดยใหผลความแมนย าและเชอมนสง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

73

การเกบรวบรวมขอมล เพอใหการวจยครงนบรรลวตถประสงคผวจยไดก าหนดวธการเกบรวบรวมขอมลดงน 1. ผวจยจดประชมท าความเขาใจกบผชวยวจยจ านวน 3 คนเพอใหทราบถงวตถประสงค

แบบสอบถามและการวเคราะหขอมล 2. ผวจยตดตอประสานงานกบพฒนาการจงหวด และเกษตรจงหวด พระนครศรอยธยา เพอ

นดวนทสมาชกกลมวสาหกจชมชนไดมาประชม 3. ผวจยและผชวยวจยเกบขอมลตามวนเวลาทไดนดหมายเอาไว 4. รวบรวมแบบสอบถามทงหมดจ านวน 375 ชดเพอน าไปวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลและสถตทใช

การวจยครงนผวจยท าการวเคราะหขอมลโดยใชคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรปSPSS(Statistical Package for the Social Science) จากนนจงท าการวเคราะหดวยสถตพรรณา (descriptive statistics) ดงน

1. การวเคราะหขอมลทวไปจะแสดงผลการวเคราะหโดยใชคาความถ (frequency) คารอยละ(percentages)

2. การวเคราะหระดบ การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยาแสดงผลการวเคราะหโดยใชคาเฉลย (mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation)

3. การทดสอบสมมตฐานดวย คา F - test

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

74

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การศกษาวจยเรอง การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา

ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามทเปนสมาชกของกลมวสาหกจชมชน ในเขตพนท จงหวดพระนครศรอยธยา จ านวนทงสน 375 คน และน าขอมลทไดมาสรปผลและท าการวเคราะหโดยน าเสนอผลการสรปและวเคราะหขอมลในการวจยครงนเปน 4 ตอนดงน

ตอนท 1 ผลการวเคราะหสถานภาพทวไปของกลมตวอยางทศกษา

ตอนท 2 ผลการวเคราะหการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน 2.1 ดานการมสวนรวมในการวางแผน 2.2 ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน 2.3 ดานการมสวนรวมในผลประโยชน 2.4 ดานการมสวนรวมในการประเมนผล

ตอนท 3 ผลการวเคราะหประเดนปญหาในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน 3.1 ปญหาการมสวนรวมในดานการวางแผน 3.2 ปญหาการมสวนรวมในดานการด าเนนงาน 3.3 ปญหาการมสวนรวมในดานผลประโยชน 3.4 ปญหาการมสวนรวมในดานการประเมนผล

ตอนท 4 ผลการทดสอบสมมตฐาน ผลการทดสอบสมมตฐานระดบสภาพการด าเนนงานของสมาชกวสาหกจชมชนจงหวด

พระนครศรอยธยา จ าแนกตามสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 5 สรปปญหาและขอเสนอแนะ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

75

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

การเสนอผลการวจยในครงนผวจยไดก าหนดสญลกษณทใชในการวเคราะหขอมลดงน X แทน คาเฉลย S.D. แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน t แทน การทดสอบคา t F แทน การทดสอบคา F P แทน คา p – value df แทน คาองศาความเปนอสระ SS แทน ผลรวมของความแปรปรวน MS แทน คาเฉลยของความแปรปรวน LSD แทน เทคนคการทดสอบความแตกตางรายคทมคานยส าคญนอยทสด

การน าเสนอผลการวเคราะหขอมลใ นการวจยครงนผวจยไดสรปและวเคราะหขอมลและน าเสนอในรปแบบตารางประกอบค าบรรยายจ าแนกเปน 3 ตอนตามล าดบดงน

ตอนท 1 ผลการวเคราะหสถานภาพทวไ ปของสมาชกวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา

ตารางท 1 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตาม ประเภทผลตภณฑของกลม

ประเภทผลตภณฑของกลม จ านวน รอยละ

1. อาหาร / ยา 2. ผา 3. เครองประดบ 4. พช สตว 5. เครองจกสาน

126 121 48 37 43

33.6 32.3 12.8 9.9 11.5

รวม 375 100.0

จากตารางท 1 พบวาสมาชกวสาหกจชมชนจ าแนกตามประเภทผลตภณฑของกลมสวนใหญ คออาหาร จ านวน 126 คน คดเปนรอยละ 33.6 รองลงมาคอ ผา จ านวน 121 คน คดเปนรอยละ 29.17 และนอยทสดคอพช จ านวน 37 คน คดเปนรอยละ 8.85

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

76

ตารางท 2 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตาม ระดบการศกษาของสมาชก

ระดบการศก ษา จ านวน รอยละ 1. ระดบประถมศกษา 2. ระดบมธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา 3. ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ปวช. หรอเทยบเทา 4. ระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา 5. สงกวาปรญญาตร

104 164 54 45 8

27.7 43.7 14.4 12.0 2.1

รวม 375 100.0

จากตารางท 2 พบวาสมาชกวสาหกจชมชนจ าแนกตามระดบการศกษาของกลมสวนใหญ คอ ระดบมธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา จ านวน 164 คน คดเปนรอยละ 43.7 รองลงมาคอ ระดบประถมศกษา จ านวน 104 คน คดเปนรอยละ 27.7 และนอยทสด คอ สงกวาปรญญาตร จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 2.1

ตารางท 3 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตาม ระยะเวลาด าเนนงานของกลม

ระยะเวลาด าเนนงาน จ านวน รอยละ 1. นอยกวา 5 ป 2. 5 – 10 ป 3. มากกวา 10 ป

223 141 11

59.5 37.6 2.9

รวม 375 100.0

จากตารางท 3 พบวาสมาชกวสาหกจชมชนจ าแนกตามระยะเวลาด าเนนงานของกลมสวนใหญ คอนอยกวา 5 ป จ านวน 223 คน คดเปนรอยละ 59.5 รองลงมา คอ 5–10 ป จ านวน 141 คน คดเปนรอยละ 37.6 และนอยทสดคอ มากกวา 10 ป จ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 2.9

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

77

ตารางท 4 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตาม ทนจดทะเบยนเรมแรก

ทนจดทะเบยนเรมแรก จ านวน รอยละ 1. ต ากวา 10,000 บาท 2. 10,000 – 50,000 บาท 3. 50,001 – 100,000 บาท 4. 100,001 – 150,000 บาท 5. มากกวา 150,000 บาทขนไป

44 96

102 107

26

11.7 25.6 27.2 28.5

6.9 รวม 375 100.0

จากตารางท 4 พบวาสมาชกวสาหกจชมชนจ าแนกตาม ทนจดทะเบยนเรมแรก สวนใหญ คอ 100,001-150,000 บาท จ านวน 107 คน คดเปนรอยละ 28.5 รองลงมา คอ 50,001-100,000 จ านวน 102 คน คดเปนรอยละ 27.2 และนอยทสดคอ มากกวา 150,000 ขนไป จ านวน 26 คน คดเปนรอยละ 6.9

ตารางท 5 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางทศกษาจ าแนกตาม แหลงเงนทนทใชในการจดตงกลม

แหลงเงนทนทใชในการจดตงกลม จ านวน รอยละ 1. เงนทนของตนเอง 2. กเงนจากสถาบนการเงน 3. ระดมทนของสมาชกในกลม 4. รฐบาลสนบสนน

81 37 233 24

21.6 9.9 62.1 6.4

รวม 375 100.0

จากตารางท 5 พบวาสมาชกวสาหกจชมชนจ าแนกตามแหลงเงนทนทใชในการจดตงกลม สวนใหญ คอระดมทนของสมาชกในกลม จ านวน 223 คน คดเปนรอยละ 62.1 รองลงมา คอ เงนทนของตนเอง จ านวน 81 คน คดเปนรอยละ 21.6 และนอยทสดคอ กเงนจากสถาบนการเงน จ านวน 37 คน คดเปนรอยละ 9.9

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

78

ตอนท 2 ผลการวเคราะหการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบสภาพการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกได

เปน 4 ดาน ประกอบดวย ดานการมสวนรวมในการวางแผน การมสวนรวมในการด าเนนงาน การมสวนรวมในผลประโยชน การมสวนรวมในการประเมนผล มคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ดงตารางดงน

ตารางท 6 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ การมสวนรวมในการวางแผนของสมาชกกลมวสาหกจชมชน

การมสวนรวมในการวางแผน ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. การหาแนวทางในการด าเนนธรกจของกลม 3.30 0.66 ปานกลาง 2. การพจารณาการแบงปนผลประโยชนใหกบสมาชกกลม 3.61 0.69 มาก 3. การตงกฎกตกาในการด าเนนธรกจของกลม 3.57 0.61 มาก 4. การก าหนดบทบาทหนาทของคณะกรรมการกลม 3.59 0.69 มาก 5. การวางแผนและจดท าแผนการด าเนนธรกจกลม 3.60 0.63 มาก 6. การคดเลอกผรบผดชอบในกจกรรมตาง ๆ ของกลม 3.63 0.74 มาก 7. การก าหนดตนทนการผลตสนคาของกลม 3.59 0.69 มาก

รวม 3.55 0.41 มาก

จากตารางท 6 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบการมสวนรวมดานการวางแผน ภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย 3.55 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ การคดเลอกผรบผดชอบในกจกรรมตาง ๆ ของกลม มคาเฉลย 3.63 รองลงมาคอ การพจารณาการแบงปนผลประโยชนใหกบสมาชกกลม มคาเฉลย 3.61 และขอทมคาต าสดคอ การหาแนวทางในการด าเนนธรกจของกลม มคาเฉลย 3.30

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

79

ตารางท 7 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ การมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกเปนรายขอ

การมสวนรวมในการด าเนนงาน ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. การสนบสนนดานการเงนในการด าเนนงานกลม 3.20 0.55 ปานกลาง 2. การสนบสนนวสดอปกรณในการด าเนนงาน 3.48 0.71 ปานกลาง 3. การเผยแพรขอมลขาวสาร/ประชาสมพนธสนคาของกลม 3.36 0.58 ปานกลาง 4. ผประสานงานกบบคคลทเกยวของในการด าเนนธรกจของกลม 3.55 0.67 มาก 5. การควบคมตรวจสอบการด าเนนธรกจกลม 3.58 0.60 มาก 6. การใหค าแนะน าในเรองทมความรความช านาญเปนพเศษแกกลม 3.58 0.54 มาก

รวม 3.46 0.32 ปานกลาง

จากตารางท 7 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบการมสวนรวมในการด าเนนงาน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลย 3.46 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ การ ควบคมตรวจสอบการด าเนนธรกจกลม และ การใหค าแนะน าในเรองทมความรความช านาญเปนพเศษแกกลม มคาเฉลย 3.58 รองลงมาคอ ผประสานงานกบบคคลทเกยวของในการด าเนนธรกจของกลม มคาเฉลย 3.55 และขอทมคาต าสดคอ การสนบสนนดานการเงนในการด าเนนงานกลม มคาเฉลย 3.20

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

80

ตารางท 8 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ การมสวนรวมในผลประโยชน ของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกเปนรายขอ

การมสวนรวมในผลประโยชน ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. การไดรบผลประโยชนจากกลมในฐานะสมาชก 3.55 0.79 มาก 2. การรบผลประโยชนทท าใหมคณภาพชวตทดขน 3.44 0.80 ปานกลาง 3. การรบผลประโยชนทท าใหมความรเกยวกบการผลต/การแปรรป

เพมขน 3.46 0.68 ปานกลาง

4. การรบผลประโยชนทท าใหมอาชพเพอเพมรายไดแกครอบครว 3.45 0.69 ปานกลาง 5. การรบผลประโยชนทท าใหมความคนเคยสนทสนมกบเพอน

สมาชก 3.53 0.71 มาก

6. การรบผลประโยชนทท าใหเปนทนบถอของคนในชมชนมากขน 3.49 0.83 ปานลาง รวม 3.49 0.48 ปานกลาง

จากตารางท 8 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบการมสวนรวมในผลประโยชน ภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง มคาเฉลย 3.49 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ กา รไดรบผลประโยชนจากกลมในฐานะสมาชก มคาเฉลย 3.55 รองลงมาคอ การ รบผลประโยชนทท าใหมความคนเคยสนทสนมกบเพอนสมาชก มคาเฉลย 3.53 และขอทมคาต าสดคอ การรบผลประโยชนทท าใหมคณภาพชวตทดขน มคาเฉลย 3.44

ตารางท 9 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบการมสวนรวมในการประเมนผล ของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกเปนรายขอ

การมสวนรวมในการประเมนผล ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. การตดตามและรบรความกาวหนาของธรกจ 3.36 0.61 ปานกลาง 2. การท างานเพอตดตามผลการด าเนนธรกจของกลม 3.47 0.62 ปานกลาง 3. การประเมนผลการด าเนนธรกจของกลมในรอบป 3.58 0.62 มาก 4. การประเมนผลการปฏบตงานของผน าและคณะกรรมการกลม 3.40 0.62 ปานกลาง 5. การประเมนผลการปฏบตงานของสมาชกกลม 3.42 0.62 ปานกลาง

รวม 3.45 0.40 ปานกลาง

จากตารางท 9 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบการมสวนรวมในการประเมนผล ภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลย 3.45 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ การประเมนผลการด าเนนธรกจของกลมในรอบป มคาเฉลย 3.58 รองลงมาการท างานเพอตดตามผลการด าเนนธรกจของกลมมคาเฉลย 3.47 และขอทมคาต าสดคอ การตดตามและรบรความกาวหนาของธรกจ มคาเฉลย 3.36

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

81

ตารางท 10 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ การมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ในจงหวดพระนครศรอยธยา จ าแนกเปนรายดาน

การมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. การมสวนรวมดานการวางแผน 3.55 0.41 มาก 2. การมสวนรวมในการด าเนนงาน 3.46 0.32 ปานกลาง 3. การมสวนรวมในผลประโยชน 3.49 0.48 ปานกลาง 4. การมสวนรวมในการประเมนผล 3.45 0.40 ปานกลาง

รวม 3.49 0.26 ปานกลาง

จากตารางท 10 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลย 3.49 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ การมสวนรวมดานการวางแผน มคาเฉลย 3.55 รองลงมาคอ การมสวนรวมในผลประโยชน มคาเฉลย 3.49 และขอทมคาต าสดคอ การมสวนรวมในการประเมนผล มคาเฉลย 3.45

ตอนท 3 ผลการวเคราะห ประเดน ปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบปญหาการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกไดเปน 4 ดาน ประกอบดวย ดานปญหาการมสวนรวมในดานการวางแผน ปญหาการมสวนรวมในดานการด าเนนงาน ปญหาการมสวนรวมในดานผลประโยชน ปญหา การมสวนรวมใน ดาน การประเมนผล มคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ดงตารางดงน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

82

ตารางท 11 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ ปญหา การมสวนรวมใน ดาน การวางแผนของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกเปนรายขอ

ปญหาการมสวนรวมในการวางแผน ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. การประชมของกลมเพอการวางแผนมไมบอยครง 3.42 0.57 ปานกลาง 2. กลมขาดความรดานการวางแผน 3.64 0.58 มาก 3. กลมมการวางแผนการตลาดไมตอเนอง 3.66 0.63 มาก 4. กจกรรมของกลมไมสอดคลองกบความตองการของสมาชก 3.52 0.54 มาก 5. กลมขาดการประชาสมพนธจงมสมาชกบางคนไมเขาใจเปนเหต

ใหไมเขารวมกจกรรม 3.49 0.50 ปานกลาง

6. คณะกรรมการกลมไมเปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวม เชน ไมไดฝกฝนใหกลาแสดงความคดเหนในทประชม ไมใหโอกาสสมาชกไดไปรบความรจากหนวยงานของรฐ

3.06 0.57 ปานกลาง

7. คณะกรรมการไมมการก าหนดกฎเกณฑของกลมฯ 3.28 0.62 ปานกลาง 8. สมาชกไมไดเขารวมประชม เนองจากเวลาวางไมตรงกน 2.77 0.69 ปานกลาง 9. สมาชกไมไดเสนอความคดเหนในการประชม 3.40 0.49 ปานกลาง 10. สมาชกกลมไมไดเขารวมการจดท าแผนการท ากจกรรม จงท าให

สมาชกมองไมเหนความส าคญของกจกรรม 3.65 0.47 มาก

11. สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการวางแผน

3.77 0.41 มาก

รวม 3.42 0.21 ปานกลาง

จากตารางท 11 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบปญหา การมสวนรวมใน ดาน การวางแผนภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลย 3.42 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการวางแผน มคาเฉลย 3.77 รองลงมาคอ กลมมการวางแผนการตลาดไมตอเนอง มคาเฉลย 3.66 และขอทมคาต าสดคอ สมาชกไมไดเขารวมประชม เนองจากเวลาวางไมตรงกน มคาเฉลย 2.77

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

83

ตารางท 12 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ ปญหา การมสวนรวมใน ดาน การด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกเปนรายขอ

ปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงาน ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. การประชมของกลมชแจงการด าเนนงานไมบอยครง 3.24 0.73 ปานกลาง 2. กลมขาดงบประมาณในการสนบสนนกจกรรมจากหนวยงาน

ภาครฐ 3.19 0.73 ปานกลาง

3. กลมขาดวสดอปกรณทจ าเปน 3.76 0.47 มาก 4. กลมขาดวตถดบเปนบางชวงเวลา ตองการหาความรเรองอน ๆ

เสรมกจกรรมของกลมฯ 3.82 0.45 มาก

5. ผลตภณฑทแปรรปมเฉพาะชวง 2.96 0.66 ปานกลาง 6. ผลตภณฑสนคาไมไดมาตรฐาน 3.41 0.56 ปานกลาง 7. ราคาผลผลตตกต า 3.56 0.51 มาก 8. กลมขาดตลาดเพอรองรบผลตภณฑ/ตลาดรองรบไมแนนอน 3.45 0.57 ปานกลาง 9. คณะกรรมการไมสามารถหาแหลงเงนทนได 3.82 0.45 มาก 10. คณะกรรมการขาดความรดานการบรหารองคกร 3.20 0.64 ปานกลาง 11. คณะกรรมการไมสามารถหาชองทางการตลาดเพอจ าหนาย

สนคา 4.05 0.88 มาก

12. สมาชกกลมมงานประจ าหรออาชพหลกจงไมมเวลามาท ากจกรรมของกลม

3.84 0.66 มาก

13. สมาชกมเวลาปฏบตงานไมตรงกน 3.77 0.74 มาก 14. สมาชกขาดความรดานการพฒนาการแปรรปและบรรจ

ผลตภณฑ 3.46 0.92 ปานกลาง

15. สมาชกขาดทกษะและประสบการณ 3.50 0.85 มาก 16. สมาชกไมมโอกาสศกษาดงาน/อบรม/แลกเปลยนประสบการณ

กบวสาหกจชมชนกลมอน ๆ 2.92 0.92 ปานกลาง

17. สมาชกขาดการมสวนรวมในการท ากจกรรมในชวงการเพาะปลก และชวงการเกบเกยวผลผลตในภาคการเกษตร

3.18 0.69 ปานกลาง

รวม 3.48 0.18 ปานกลาง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

84

จากตารางท 12 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบปญหาการมสวนรวมในดาน การด าเนนงาน ภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง มคาเฉลย 3.48 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ

คณะกรรมการไมสามารถหาชองทางการตลาดเพอจ าหนายสนคา มคาเฉลย 4.05 รองลงมาคอ สมาชกกลมมงานประจ าหรออาชพหลกจงไมมเวลามาท ากจกรรมของกลม มคาเฉลย 3.84 และขอทมคาต าสดคอ สมาชกไมมโอกาสศกษาดงาน /อบรม /แลกเปลยนประสบการณกบวสาหกจชมชนกลมอน ๆ มคาเฉลย 2.92

ตาราง ท 13 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ ปญหา การมสวนรวมใน ดานผลประโยชนของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกเปนรายขอ

ปญหาการมสวนรวมในผลประโยชน ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. การด าเนนธรกจของกลมยงใหผลตอบแทนทไมคมคา 3.97 0.63 มาก 2. การก าหนดผลประโยชนแกบคคลใดบคคลหนงเทานน 3.77 0.74 มาก 3. คณะกรรมการไมมความสามารถในการสรางเงอนไขกระตนให

สมาชกมสวนรวม 3.20 0.68 ปานกลาง

4. สมาชกขาดการประชมชแจงผลประโยชนอยางตอเนอง 3.19 0.70 ปานกลาง 5. สมาชกมความสมพนธในรปแบบเครอญาตท าใหการตดสนใจเกด

ความล าบากใจ 3.14 0.86 ปานกลาง

รวม 3.45 0.33 ปานกลาง

จากตารางท 13 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบปญหาการมสวนรวมใน ดานผลประโยชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลย 3.45 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ การด าเนนธรกจของกลมยงใหผลตอบแทนทไมคมคา มคาเฉลย 3.97 รองลงมาคอ การก าหนดผลประโยชนแกบคคลใดบคคลหนงเทานน มคาเฉลย 3.77 และขอทมคาต าสดคอ สมาชกมความสมพนธในรปแบบเครอญาตท าใหการตดสนใจเกดความล าบากใจ มคาเฉลย 3.14

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

85

ตารางท 14 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ ปญหา การมสวนรวมใน ดาน การประเมนผลของสมาชกกลมวสาหกจชมชน จ าแนกเปนรายขอ

ปญหาการมสวนรวมในการประเมนผล ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. คณะกรรมการไมเหนความส าคญของการประเมนผล 3.45 0.66 ปานกลาง 2. คณะกรรมการขาดการตดตามและรบรความกาวหนาของธรกจ 3.52 0.61 มาก 3. คณะกรรมการไมทราบเกณฑการประเมนผล 3.48 0.60 ปานกลาง 4. สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท า

ใหขาดการมสวนรวมดานการประเมนผล 3.57 0.57 มาก

5. สมาชกกลมไมทราบเกณฑการประเมนผล 3.42 0.66 ปานกลาง 6. เจาหนาทผรบผดชอบไมปฏบตหนาทอยางจรงจง 3.58 1.11 มาก

รวม 3.50 0.44 มาก

จากตารางท 14 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบปญหาการมสวนรวมในดานการประเมนผล ภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย 3.50 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ เจาหนาทผรบผดชอบไมปฏบตหนาทอยางจรงจง มคาเฉลย 3.58 รองลงมาคอ สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการประเมนผล มคาเฉลย 3.57 และขอทมคาต าสดคอ สมาชกกลมไมทราบเกณฑการประเมนผล มคาเฉลย 3.42

ตารางท 15 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบ ปญหาการมสวนรวมของสมาชก

วสาหกจชมชน ในจงหวดพระนครศรอยธยา จ าแนกเปนรายดาน

ปญหาการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ระดบความคดเหน

𝑿 S.D. การแปลผล 1. ปญหาการมสวนรวมในดานการวางแผน 3.42 0.21 ปานกลาง 2. ปญหาการมสวนรวมในดานการด าเนนงาน 3.48 0.18 ปานกลาง 3. ปญหาการมสวนรวมในดานผลประโยชน 3.45 0.33 ปานกลาง 4. ปญหาการมสวนรวมในดานการประเมนผล 3.50 0.44 ปานกลาง

รวม 3.46 0.19 ปานกลาง

จากตารางท 15 ผลการวเคราะหขอมลพบวาระดบ ปญหาการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลย 3.46 และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ ปญหาการมสวนรวมในดานการประเมนผล มคาเฉลย 3.50 รองลงมาคอ ปญหาการมสวนรวมใน ดาน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

86

การด าเนนงาน มคาเฉลย 3.48 และขอทมคาต าสดคอ ปญหาการมสวนรวมในดานการวางแผน มคาเฉลย 3.42

ตอนท 4 ผลการทดสอบสมมตฐาน การศกษาเปรยบเทยบสภาพการด าเนนงาน วสาหกจชมชนในเขตพนทจงหวด

พระนครศรอยธยาจ าแนกตาม สถานภาพของสมาชกวสาหกจชมชน ปรากฏผลดงน

ตารางท 16 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ประเภทผลตภณฑของกลม

สภาพการด าเนนงานวสาหกจชมชน

ประเภทผลตภณฑ

F อาหาร/ยา ผา ประดบ พช เครองจก

สาน

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. สภาพการด าเนนงานวสาหกจชมชน ดานการมสวนรวมในการวางแผน 3.68 0.26 3.65 0.28 3.67 0.26 3.73 0.28 3.74 0.29 1.113

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน 3.40 0.28 3.52 0.33 3.46 0.34 3.47 0.32 3.44 0.38 2.191

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน 3.65 0.40 3.61 0.34 3.64 0.38 3.64 0.34 3.72 0.32 0.705

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล 3.47 0.40 3.52 0.33 3.48 0.39 3.51 0.36 3.53 0.40 0.302

รวม 0.491

จากตารางท 16 พบวา เมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตามประเภทผตภณฑของกลมในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

87

ตารางท 17 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ระดบการศกษาของสมาชก

สภาพการด าเนนงาน

วสาหกจชมชน

ระดบการศกษา F

ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา

มธยมศกษาตอนปลาย

หรอเทยบเทา

ปรญญาตรหรอ

เทยบเทา สงกวา ป.ตร

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. สภาพการด าเนนงานวสาหกจชมชน ดานการมสวนรวมในการวางแผน

3.64 0.30 3.70 0.26 3.77 0.17 3.60 0.32 3.69 0.23 2.983

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน

3.34 0.32 3.48 0.31 3.62 0.29 3.42 0.33 3.64 0.18 7.992

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน

3.56 0.40 3.48 0.35 3.45 0.41 3.49 0.33 3.52 0.35 3.968

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล

3.53 0.25 3.57 0.24 3.64 0.24 3.58 0.20 3.62 0.17 1.028

เฉลย 1.958

จากตารางท 17 พบวา เมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตามระดบการศกษาของสมาชกในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

88

ตารางท 18 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ระยะเวลาด าเนนงานของกลม

สภาพการด าเนนงานวสาหกจชมชน

ระยะเวลาด าเนนงาน นอยกวา 5

ป 5 – 10 ป มากกวา 10

F 𝑿 S.D. 𝑿

S.D. 𝑿 S.D.

การมสวนรวมในการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมในการวางแผน 3.70 0.29 3.65 0.25 3.62 0.21 1.415

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน 3.43 0.33 3.50 0.30 3.56 0.35 2.081

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน 3.60 0.38 3.70 0.34 3.87 0.27 5.244

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล 3.44 0.38 3.59 0.35 3.63 0.39 7.630

เฉลย 4.168

จากตารางท 18 พบวาเมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตามระยะเวลาด าเนนงานของกลมในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

89

ตารางท 19 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ทนจดทะเบยนเรมแรก

สภาพการด าเนนงาน

วสาหกจชมชน

ทนจดทะเบยน F

ต ากวา 10,000 บาท

10,000 – 50,000 บาท

50,001 – 100,000

บาท

100,001 – 150,000

บาท

มากกวา 150,000 บาทขนไป

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. การมสวนรวมในการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมในการวางแผน

3.71 0.25 3.68 0.27 3.73 0.27 3.66 0.26 3.51 0.31 3.649

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน

3.49 0.32 3.42 0.33 3.48 0.35 3.47 0.30 3.45 0.30 0.527

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน

3.66 0.34 3.61 0.38 3.65 0.36 3.67 0.34 3.66 0.42 0.421

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล

3.50 0.46 3.59 0.35 3.45 0.36 3.46 0.36 3.50 0.39 2.043

เฉลย 0.284

จากตารางท 19 พบวาเมอเปรยบเทยบความคดเหนของสมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตาม ทนจดทะเบยนเรมแรกในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

ตารางท 20 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม แหลงเงนทนทใชในการจดตงกลม

สภาพการด าเนนงาน

วสาหกจชมชน

แหลงเงนทน F เงนทน

ของตนเอง กเงนจาก

สถาบนการเงน ระดมทนของ สมาชกในกลม

รฐบาลสนบสนน

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. การมสวนรวมในการด าเนนงาน ดานการมสวนรวม ในการวางแผน

3.67 0.28 3.79 0.26 3.69 0.26 3.51 0.33 5.178

ดานการมสวนรวม ในการด าเนนงาน

3.40 0.32 3.46 0.35 3.49 0.32 3.43 0.34 1.566

ดานการมสวนรวม ในผลประโยชน

3.60 0.36 3.59 0.40 3.67 0.35 3.63 0.44 1.109

ดานการมสวนรวม ในการประเมนผล

3.57 0.35 3.37 0.35 3.49 0.38 3.52 0.41 2.520

เฉลย 0.730

จากตารางท 20 พบวาเมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตามแหลงเงนทนทใชในการจดตงกลมในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

90

ตารางท 21 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ประเภทผลตภณฑ

สภาพการด าเนนงานวสาหกจ

ชมชน

ประเภทผลตภณฑ

F อาหาร/ยา ผา ประดบ พช เครองจก

สาน

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. ประเดนปญหาในการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมในการวางแผน 3.39 0.24 3.45 0.17 3.42 0.21 3.39 0.22 3.45 0.20 1.451

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน 3.46 0.17 3.54 0.15 3.51 0.17 3.47 0.18 3.52 0.18 3.697

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน 3.36 0.30 3.42 0.30 3.35 0.36 3.32 0.29 3.44 0.34 1.422

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล 3.30 0.44 3.34 0.43 3.37 0.41 3.39 0.44 3.43 0.41 0.794

รวม 1.596

จากตารางท 21 พบวาเมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตามประเภทผตภณฑของกลมในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

91

ตารางท 22 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ระดบการศกษา

สภาพการด าเนนงาน

วสาหกจชมชน

ระดบการศกษา F

ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา

มธยมศกษาตอนปลาย

หรอเทยบเทา

ปรญญาตรหรอ

เทยบเทา สงกวา ป.ตร

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. ประเดนปญหาในการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมในการวางแผน

3.34 0.21 3.48 0.21 3.44 0.14 3.41 0.23 3.36 0.20 7.205

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน

3.49 0.17 3.51 0.16 3.44 0.13 3.55 0.23 3.48 0.18 2.589

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน

3.31 0.32 3.45 0.33 3.40 0.26 3.31 0.27 3.40 0.26 3.801

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล

3.23 0.44 3.41 0.41 3.31 0.36 3.46 0.47 3.16 0.41 4.085

เฉลย 4.815

จากตารางท 22 พบวาเมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตาม

ประเภทผตภณฑของกลมในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

92

ตารางท 23 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ระยะเวลาด าเนนงาน

สภาพการด าเนนงานวสาหกจชมชน

ระยะเวลาด าเนนงาน นอยกวา 5

ป 5 – 10 ป มากกวา 10 F

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. ประเดนปญหาในการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมในการวางแผน 3.43 0.22 3.41 0.19 3.47 0.19 0.902

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน 3.50 0.17 3.50 0.17 3.50 0.11 0.94

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน 3.40 0.33 3.38 0.30 3.32 0.27 0.405

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล 3.35 0.44 3.32 0.41 3.66 0.38 3.145

เฉลย 0.955

จากตารางท 23 พบวาเมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตามประเภทผตภณฑของกลมในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

93

ตารางท 24 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม ทนจดทะเบยน

สภาพการด าเนนงาน

วสาหกจชมชน

ทนจดทะเบยน F

ต ากวา 10,000 บาท

10,000 – 50,000 บาท

50,001 – 100,000

บาท

100,001 – 150,000

บาท

มากกวา 150,000 บาทขนไป

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. ประเดนปญหาในการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมในการวางแผน

3.37 0.21 3.42 0.21 3.44 0.21 3.44 0.21 3.38 0.14 1.132

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน

3.52 0.18 3.49 0.17 3.53 0.18 3.48 0.16 3.47 0.14 1.616

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน

3.44 0.32 3.40 0.37 3.38 0.26 3.37 0.32 3.32 0.27 0.688

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล

3.27 0.45 3.36 0.41 3.41 0.42 3.29 0.44 3.44 0.41 1.689

เฉลย 0.586

จากตารางท 24 พบวาเมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตาม

ประเภทผตภณฑของกลมในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

94

ตารางท 25 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ คา F จ าแนกตาม แหลงเงนทน

สภาพการด าเนนงาน

วสาหกจชมชน

แหลงเงนทน F

เงนทน ของตนเอง

กเงนจากสถาบนการเงน

ระดมทนของสมาชกในกลม

รฐบาลสนบสนน

𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. 𝑿 S.D. ประเดนปญหาในการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมในการวางแผน

3.37 0.22 3.49 0.17 3.43 0.21 3.43 0.16 2.847

ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน

3.47 0.18 3.55 0.14 3.50 0.17 3.49 0.14 1.656

ดานการมสวนรวมในผลประโยชน

3.36 0.36 3.45 0.26 3.39 0.31 3.32 0.31 1.059

ดานการมสวนรวมในการประเมนผล

3.29 0.44 3.33 0.42 3.35 0.43 3.50 0.33 1.463

เฉลย 1.356

จากตารางท 25 พบวาเมอเปรยบเทยบความคดเหนของ สมาชกวสาหกจชมชน จ าแนกตาม

ประเภทผตภณฑของกลมในภาพรวมพบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

95

ตอนท 5 ขอเสนอแนะ จากการสมภาษณ บคลากรของ ส านกงานพฒนาชมชน ส านกงานเกษตรอ าเภอ และ เกษตร

จงหวด รวมทง สมาชกลมวสาหกจ จงหวดพระนครศรอยธยา เพมเตมปรากฏผลดงน

ขอเสนอแนะในการด าเนนงาน วสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา

ขอเสนอแนะ ความถ

1. ควรจดใหสมาชกมการแลกเปลยนเรยนร รวมกน พยายามสรางเครอขายเพอเพมศกยภาพในการด าเนนงานวสาหกจชมชนใหมประสทธภาพย งขน

2. สมาชกวสาหกจชมชนเสนอใหมการสนบสนนแหลงเงนทนและสนเชอดอกเบยต าแกวสาหกจชมชนเพมเตม

12

3. ควรจดใหมการฝกอบรมใหความรแกสมาชกวสาหกจชมชนดานการประเมนผล 10 4. ควรจดกจกรรมรวมกบหนวยงานราชการทเกยวของในการใหความรเรองบญช และ การตลาดใหกบสมาชกวสาหกจชมชนอยางตอเนอง

9

5. ควรสงเสรมใหคนหนมสาวรนใหมในชมชนเขามารวมเปนกรรมการมากขน 8

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

บทท 5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจย เรอง การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา ม

สาระส าคญสามารถสรปผลการวจย ดงน 1. วตถประสงคการวจย 2. สมมตฐานการวจย 3. วธด าเนนการวจย 4. สรปผลการวจย 5. อภปรายผล 6. ขอเสนอแนะ

วตถประสงคการวจย การวจยครงนมวตถประสงค เพอ เปนแนวทางในการบรหารและด าเนนกจกรรมของกลมวสาหกจชมชน เปนแนวทางในการปรบปรงพฒนาวสาหกจชมชนใหเขมแขงและยงยนในอนาคต และเปรยบเทยบความคดเหนของสมาชกวสาหกจชมชนทมตอการรวมกลม และปญหาการรวมกล มวสาหกจชมชน จ าแนกตาม สถานภาพของสมาชก สมมตฐานการวจย สมาชกกลมวสาหกจชมชนทมสถานภาพตางกน มความคดเหนเกยวกบ การมสวนรวม และ ปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา แตกตางกน วธด าเนนการวจย การด าเนนการวจยครงน ผวจยมวธด าเนนการวจยสรปผล ดงน 1. ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการวจยครงน คอ สมาชกวสาหกจชมชนทมาลงทะเบยน จ านวน 1,398 คน จากวสาหกจชมชน 56 กลม ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางก าหนดขนาดของ Krejcie & Morgan จ านวน 375 คน 2. เครองมอทใชในการวจย

การเกบรวบรวมขอมลในครงนผวจยมกระบวนการในการสรางเครองมอและพฒนาคณภาพเครองมอ แบบสอบถาม สภาพและปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยาแบงเปน 3 ตอนดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบไดแกประเภทผลตภณฑกลม ระด บการศกษาของสมาชก ระยะเวลาการด าเนนงานของกลม ทนจดทะเบยนและแหลงเงนทน เปนค าถามแบบปด

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

97

ตอนท 2 การมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน ลกษณะค าถามแบบปลายปดโดยการวดระดบการมสวนรวมทปฏบตจรงของสมาชกแบงเปน 4 ดานจ านวนค าถามรวม 24 ขอ

ตอนท 3 ประเดนปญหาลกษณะค าถามแบบปลายปดโดยการวดระดบการมสวนรวมทปฏบตจรงของสมาชกแบงเปน 4 ดานจ านวนค าถามรวม 51 ขอ ตอนท 4 ขอเสนอแนะเปนค าถามปลายเปดจ านวน 4 ดาน 3. วธการสรางเครองมอในการศกษา ในการสรางเครองมอ ผศกษาไดด าเนนการ ดงน

1. ศกษาคนควาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของตลอดจนส ารวจขอมลเบองตนจากกลม ประชากร

2. ก าหนดกรอบแนวความคดและขอบเขตของเนอหา 3. สรางแบบสอบถามใหครอบคลมถงขอบเขตเนอหาสามารถน ามาวเคราะหใหเปนไปตาม

วตถประสงคทตงไว 4. น าแบบทสรางเสรจแลวเสนอตอผเชยวชาญจ านวน 3 ทานตรวจสอบความเทยงตรงของ

เนอหา (content validity) 5. น าผลการตรวจสอบของผเชยวชาญมาหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบ

วตถประสงค (IOC : Index of Item – Object Congruence ) โดยใชเกณฑคดเลอกขอค าถามทมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.5 ขนไปเปนแบบสมภาษณ

6. ทดสอบคณภาพของแบบสอบถามโดยการน าไปทดลอง (try out) กบกลมทมลกษณะใกลเคยงกบประชากรทศกษาโดยทดลองสอบถามกบการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยาจ านวน 30 คน 7. น าแบบสอบถามไปวเคราะหหาความเชอมน (reliability) เพอใหแบบสมภาษณใชวดไดอยางมประสทธภาพโดยน าข อมลทไดจากการทดลองสมภาษณไปหาคาความเชอมนใชวธหาคาสมประสทธแอลฟา (alpha - coefficient) โดยใชสตรของครอนบาค (Cronbach) ซงค านวณโดยระบบคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรป SPSS (Statistical Package for the Social Science) ไดคาสมประสทธแอลฟาเทากบ .89 สรปผลการศกษา กลมตวอยางคอสมาชกของกลมสมาชกวสาหกจชมชนทจดทะเบยนกบส านกงานพฒนาการ และ เกษตรจงหวด ในจงหวดพระนครศรอยธยา จ านวน 56 กลม สมาชกทงสนจ านวน 1,398 คน พบวา สมาชกวสาหกจชมชนจ าแนกตามประเภทผลตภณฑของกลมสวนใหญ คออาหาร จ านวน 126 คน ระดบมธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา จ านวน 164 คน นอยกวา 5 ป จ านวน 223 คน 100,001-150,000 บาท จ านวน 107 คน และสวนใหญ ระดมทนของสมาชกในกลม จ านวน 223 คน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

98 การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา ในภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง ขอทมคาสงสดคอ การมสวนรวมดานการวางแผน รองลงมาคอ การมสวนรวมในผลประโยชน และขอทมคาต าสดคอ การมสวนรวมในการประเมนผล สวน ประเดนปญหา การ มสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน ในภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง ขอทมคาสงสดคอ การมสวนรวมในการประเมนผล รองลงมาคอ การมสวนรวมในการด าเนนงาน และขอทมคาต าสดคอ การมสวนรวมในการวางแผน

สวนการทดสอบสมมตฐาน พบวา ความคดเหนเกยวกบสภาพและปญหาการด าเนนงานของสมาชกวสาหกจชมชน จ าแนก ตาม สถานภาพของผตอบ พบวา ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 อภปรายผล การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน จงหวดพระนครศรอยธยาโดยภาพรวมอยในระดบปานกลางทงนอาจเปนเพราะ สมาชกขาดความรความเขาใจ ประกอบกบยงไมมนใจวาวสาหกจชมชนจะประสบความส าเรจหรอไม จงเปนเหตผลใหยงไมทมเทกบการเขาไปมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน อยางจรงจง ซงสอดคลองกบงานวจยของ ปยะนช กลนคลาย (2552 : 98 - 99) ศกษาเรอง ปจจยการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน อ าเภอสนามชย จงหวดกาฬสนธ ผลการวจยพบวา สมาชกกลมวสาหกจชมชนสวนใหญ ยงขาดความรความเขาใจเกยวกบหลกการส าคญของวสาหกจชมชน กลาวคอ วสาหกจชมชนจะชวยสรางรายได ลดรายจาย ท าใหชมชนสามารถพงพาตนเองได จดการทรพยากรในพนทไดอยางมประสทธภาพและท าใหเกดการเชอมโยงกจกรรมและเครอขายตางๆได รวมทงสมาชกยงเขาไปมสวนรวมในดาน การด าเนนงาน และ การประเมนผลไมมาก และหากพจารณารายละเอยดในแตละดานมประเดนทควรอภปรายเพมเตมดงน

1. การมสวนรวมในการวางแผน โดยภาพรวมอยในระดบมากเพยงดานเดยว ทงนเพราะเปนกจกรรมเรมแรกของการด าเนนงาน ซงสวนใหญจะเปนการรวมแสดงความคดเหน เกยวกบการวางแผนในเรองการคดเลอกผรบผดชอบในกจกรรมตาง ๆ ของกลม สวนใหญบคคลทจะไดรบการคดเลอกใหท าหนาท กมกจะเปน ผทมต าแหนงหนาททางสงคม หรอ เปนผน ากลมตางๆอยกอนแลว สวน การพจารณาการแบงปนผลประโยชนใหกบสมาชกกลมกมคาเฉลยในระดบมากเชนกน ทงนอาจเปนเพราะสมาชกสวนใหญตางเขารวมกลมเพราะมงหวงทจะไดรบประโยชนจากการท าการคา ไมวาจะเปนเงนปนผลทจะไดรวมไปถงการชวยเหลอจากเพอนสมาชกในกลมเพอพฒนาคณภาพชวตของตวเอง สวนประเดน การวางแผนและจดท าแผนการด าเนนธรกจกลม มคาเฉลยระดบมากเชนกน ทงนเปนเพราะ ขนตอนนจะเปนการพดคย แลกเปลยนของสมาชก ถงแผนทจะท า อยางกวางๆ แตยงไมใชขนลงมอด าเนนการ จงเปนทนาพจารณา หรอน ามาอภปราย คอ ประเดนการหาแนวทางในการด าเนนธรกจของกลม มคาเฉลย อยในระดบปานกลางเพยงขอเดยว ทงนเปนเพราะ ในขอนสมาชกตองพยายามน าเสนอถงแนวทางการด าเนนกจกรรมอยางเปนรปธรรม เพอจะไดน าไปปฏบตได จงสงผลใหการมสวนรวมในประเดนมคานอยทสดของดานการวางแผน ซงสอดคลองกบงานวจยของ บณฑตา ศรชยมล (2549 : 38) ศกษาเรอง การพฒนาแบบมสวนรวมสงเสรมการด าเนนงานวสาหกจชมชน กลมทอผา หมท 4 ต าบลโคกเจรญ อ าเภอโคกเจรญ จงหวดลพบร ผลการวจยพบวา สมาชกสวนใหญมสวนรวมใน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

99 การแสดงความคดเหนในประเดน การคดเลอกคน กบ เรองจ ดสรรผลประโยชน มากกวา ก าหนดแนวทางการด าเนนงานในการด าเนนวสาหกจชมชนใหประสบผลส าเรจอยางชดเจน

สวนปญหาการมสวนรวมในดานการวางแผนภาพรวมอยในระดบปานกลาง และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทมคาสงสดคอ สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการวางแผน ทงนเนองจาก สมาชกสวนใหญเปนเกษตรกรเขากลมเพราะตองการไดก าไรจากการลงทน โดยยงไมเขาใจหลกการของวสาหกจชมชนทมงเนน สรางการมสวนรวมของคนในทองถนให รวมคด รวมจดการผลต รวมหาชองทางการตลาด โดยอาศยภมปญญาขององคกรมชมชนหรอเครอขายขององคกรชมชน เพอพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเรยนรของชมชน ซงมไดมเปาหมายเพยงเพอการสรางก าไรทางการเงนเพยงอยางเดยว แตรวมถงก าไรทางสงคมไดแก ความ เข มแขงของชมชนและความสงบสขของสงคมดวย รองลงมาคอ กลมมการวางแผนการตลาดไมตอเนอง มคาเฉลย อยในระดบมากเชนกนทงนเพราะ สมาชกสวนใหญยงขาดองคความรเกยวกบ การคดตนทน การออกแบบผลตภณฑ ขาดการใสใจเรองของคณภาพทตองไดรบการยอมรบจากหนวยงานทดแลมาตรฐานผลตภณฑชมชน รวมทงขาดความรเกยวกบพฤตกรรมผบรโภคทแทจรง จงท าใหไมสามารถสรางผลตภณฑใหดงดดลกคาได ซงสอดคลองกบงานวจย ของ สมนา เกดสนธชย (2550 : 65) ศกษาเรอง การมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชนในการด าเนนงานวสาหกจชมชนในจงหวดปทมธาน ผลการวจยพบวา สมาชกกลมวสาหกจชมชนสวนใหญจะมปญหาการมสวนรวมในเรอง การตงราคาขายสงกวาราคาทนมาก และ ขาดการศกษาพฤตกรรมของคนทมซอสนคาอยางแทจรง รวมทงยงมปญหาในเรองการพฒนาผลตภณฑใหมความสวยงาม และสะดวก สรางเอกลกษณใหกบทองถนได 2. การมสวนรวมในการประเมนผล ภาพรวมอยในระดบปานกลาง และเมอวเคราะหรายขอพบวา ขอทควรอภปรายคอ การท างานเพอตดตามผลการด าเนนธรกจของกล ม และ กา รตดตามและรบรความกาวหนาของธรกจ อยในระดบปานกลาง เนองจาก สมาชกในกลมเปนคนในชมชนเดยวกน บางคนเปนเพอนบาน จงไมกลาแสดงความคดเหนเกยวกบการปฏบตงานเพราะกลวความขดแยงจะเกดขน ประกอบกบสมาชกยงมความเกรงใจตอผน ากลม และคณะกรรมการทมความตงใจท างานอยางเตมท แตผลการด าเนนงานวายงไมเปนไปตามเปาหมายเนองจากสมาชกตางทราบเหตผลของการด าเนนงานวสาหกจชมชน ในการ ผลต และการท าการตลาดใหลกคา เกดการยอมรบไมใชเรองงาย ซงสอดคลองกบงานวจยของ อ ามร รอดด า (2551 : 85) ศกษาเรอง การศกษาการมสวนรวมของสมาชกในการด าเนนงานวสาหกจชมชนแปรรปอาหาร จงหวดสงขลา ผลการวจยพบวา สมาชกมสวนรวมในการประเมนผล ในเรอง ความรในการประเมน เครองมอในการประเมน รวมทงความรความสามารถในการใหค าแนะน าหรอแกปญหาได อยในระดบปานกลางเชนกน สวนปญหาการมสวนรวมในการประเมนผล ภาพรวมอยในระดบปานกลาง ในเรอง เจาหนาทผรบผดชอบไมปฏบตหนาทอยางจรงจง สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการประเมนผล สมาชกกลมไมทราบเกณฑการประเมนผล ทเปนเชนนเนองจาก สมาชกไมคอยใหความส าคญกบการประเมนผล เพราะระหวางด าเนนงานกพอจะมองภาพเหนวา สถานการณทางการคาเปนอยางไร จงไมไดท าการประเมนอยางเปนระบบ หรอถกตองตามหลกวชาการ ซงสอดคลองกบงานวจยของ ชฎาพร ไชยศร (2552 : 169) ศกษาเรอง กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานเผาฆอง ต าบลหวยสม อ าเภอภกระดง จงหวดเลย ผลการวจยพบวา มปญหาในดานการประเมนผล เชนกน โดยเสนอให ควร มวางกลยทธดานการประเมนผลให

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

100 ชดเจน ในเรอง การตดตามผลระหวางด าเนนงาน เพอใหแกปญหาใหแกสมาชกไดทนทวงท รวมทงใหสมาชกไดรบทราบสถานการณทางการคาวามปญหาเรองใด จะไดแกปญหาใหตรงจด ขอเสนอแนะจากการวจย 1. ควรจดใหมการฝกอบรมใหความรแกสมาชกวสาหกจชมชนดานการประเมนผล 2. ควรจดฝกอบรมใหความรดานบญช และ การตลาดใหกบสมาชกวสาหกจชมชนอยางตอเนอง 3. ควรจดใหมกองทนเพอดแลสวสดการแกสมาชก เชน การจดตงกองทน การใหกยมทนในการประกอบอาชพ 4. สนบสนนใหสมาชกไดมการประเมนศกยภาพวสาหกจชมชนของตนเองวามจดออน จดแขง โอกาส อปสรรคอยางไร 5. สมาชกควรมการก าหนดวสยทศน แนวทางในการพฒนา วสาหกจชมชนของตนเองอยางชดเจน ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาวจยเชงคณภาพเพอศกษาขอมลเชงลกเกยวกบการมสวนรวมในกระบวนการด าเนนงานของวสาหกจชมชน 2. ควรศกษาปจจยทเกยวของกบการมสวนรวมของสมาชกในการด าเนนงานวสาหกจชมชนของแตละประเภทผลตภณฑวาแตกตางกนหรอไม 3. ควรสรางรปแบบการพฒนาวสาหกจชมชนของกลมผ ลตภณฑใดผลตภณฑหนงใหเปนตนแบบเพอจะไดน าไปประยกตใชกบผลตภณฑอนๆตอไป

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

บรรณานกรม กฤษตญา มลศร. (2552).“ศกษาเรองปญหาและแนวทางการแกไขปญหาการประกอบการวสาหกจ

ชมชนในเขตจงหวดเพชรบรณ .”วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต ว ทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ.

จนทมา ธญญเจรญ. (2553). “ศกษาเรอง ปจจยทสงผลตอการบรหารจดการของกลมวสาหกจชมชนในจงหวดพงงา.” วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

ชฎาพร ไชยศร. (2552). “ศกษาเรอง กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานเผาฆอง ต าบลหวยสม อ าเภอภกระดง จงหวดเลย .”วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต ,สาขาการจดการและการประเมนโครงการ , คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ,มหาวทยาลยราชภฏเลย.

ชาญชย สขสกล. (2551). “ศกษาเรองงานวจยการพฒนารปแบบการจดการการตลาดธรกจชมชนเพอการพงพาตนเองตามแนวเศรษฐกจพอเพยงประเภทธรกจเกษตรของเกษตรกรปลกมะขามหวานเพอการคาจงหวดเพชรบรณ.”วทยานพนธบรหารธรกจ มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ.

ธวชชย เพงพนจ. (2551). “ศกษาเรองการศกษารปแบบการจดการธรกจชมชน : กรณศกษาหมบานโฮมสเตยและหมบานประมงน าจดจงหวดหนองคาย . ”วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบญฑต, มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

นภา กบค า. (2550). “ศกษาเรอง ปจจยทมผลตอการด าเนนงานวสาหกจชมชน : กรณศกษากลมแมบานเกษตรกรบาน เชตะวน ต าบลหวทง อ าเภอลอง จงหวดแพร .” วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบญฑต, มหาวทยาลยราชภฏแพร.

บณฑตา ศรชยมล. (2549).“ศกษาเรอง การพฒนาแบบมสวนรวมสงเสรมการด าเนนงานวสาหกจชมชน กลมทอผา หมท 4 ต าบลโคกเจรญ อ าเภอโคกเจรญ จงหวดลพบร .” วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบญฑต, มหาวทยาลยราชภฏลพบร.

ประภาพร แสงทอง. (2550). “การวจยและพฒนาการออกแบบบรรจภณฑผลตภณฑเครองส าอางสมนไพร กรณศกษา: กลมวสาหกจชมชนสวนตลเครองส าอางสมนไพร ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา.” มหาวทยาลยราชภฏสงขลา.

ปยะนช กลนคลาย.(2552).“ศกษาเรอง ปจจยการมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชน อ าเภอสนามชย จงหวดกาฬสนธ.”วทยานพนธปรญญาเกษตรศาสตรมหาบณฑต , สาขาวชาสงเสรมการเกษตร, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พวงเกสร วงศอนพรกล. (2553).“ศกษาเรอง แนวทางการพฒนาดานการตลาดของวสาหกจชมชน :

กรณศกษาวสาหกจชมชน กลมแมบานวดจนทรพฒนา หมท 7 ต าบลวดจนทร อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก.”วทยานพนธ (ศศ.ม.), มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

102

เมทน จนทนอก . ( 2553 ). “แนวทางการพฒนากลยทธผประกอบการวสาหกจชมชน จงหวดจนทบร.” มหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ, ส านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ.

ยพาภรณ ชยเสนา. (2554). “การพฒนาดานการจดการโรงสขาวชมชนในจงหวดกาฬสนธ .”คณะ เทคโนโลยสงคม สาขาวชาการจดการ , มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตกาฬสนธ.

ล ายอง ปลงกลาง. (2553). “ศกษาเรองแนวทางการพฒนาการจดการทางการตลาดของวสาหกจชมชนการทองเทยวเขตภาคกลาง (พระนครศรอยธยาและอางทอง ).”พระนครศรอยธยา : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฎพระนครศรอยธยา .

สงา ทบทมหน. (2552). “ศกษาเรองการประเมนภาวะสขภาพและปจจยสงแวดลอมทเสยงตอสขภาพของผปฏบตงานในวสาหกจชมชน กรณศกษา :กลมผาทอมอในเขตจงหวดอบลราชธาน.” มหาวทยาลยราชภฎอบลราชธาน.

สทธชย หมนม. (2551). “ปจจยทมอทธพลตอความตองการแบบมสวนรวมกบการจดการองคความรดานการจดการเพอการจดการพฒนาวสาหกจชมชนของนกศกษาคณะวทยาการจดการมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย .” วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบญฑต , มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย.

สภทรษร ทวจนทร. (2551). “ศกษาเรองการศกษาแนวทางการเพมประสทธภาพเพอการพฒนาการ ด าเนนธรกจอาหารพ นเมองกรณศกษา:ธรกจไสกรอกวสาหกจชมชนกลมแม บานเกษตรกรแปรรป บานโพนปลดต าบลสขสวสดอ าเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ .” รายงานการวจยสาขาวชาการบญช,มหาวทยาลราชภฎศรสะเกษ.

สมนา เกดสนธชย. (2550). “ศกษาเรอง การมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชนในการด าเนนงานวสาหกจชมชนในจงหวดปทมธาน.” วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบญฑต , มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม.

เสาวลกษณ โกศลกตตอมพร. (2551). “ศกษาเรองสภาพการด าเนนงานและปญหาในการด าเนนงานของธรกจชมชน : ผลตภณฑผาทอพ นบานของจงหวดมหาสารคาม .”มหาสารคาม : มนษยศาสตร สงคมศาสตร, มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม.

อภชาต มหาราชเสนา. (2552). “ศกษาเรอง กระบวนการจดการกลมสการพฒนาวสาหกจชมชน :กรณศกษาบานธปสมนไพร ต าบลบางน าผ ง อ าเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ .”กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏพระนคร.

อ ามร รอดด า. (2551). “ศกษาเรอง การศกษาการมสวนรวมของสมาชกในการด าเนนงานวสาหกจชมชนแปรรปอาหาร จงหวดสงขลา.”วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบญฑ ต, มหาวทยาลยราชภฎสงขลา.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

102

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

แบบสอบถาม เรอง การมสวนรวมในการด าเนนงานวสาหกจชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา

ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง ใหทานท าเครองหมาย ในชอง ( ) หนาขอมลทตรงกบตวทานมากทสด 1. ประเภทผลตภณฑของกลม

( ) อาหาร เครองดม และ ยา ( ) ทอผา เครองแตงกาย ( ) เครองใช เครองประดบ เครองหนง และของทระลก ( ) พช สตว ( ) สมนไพรทไมใชอาหารและยา

2. ระดบการศกษาของสมาชก ( ) ไมไดเรยน ( ) ระดบประถมศกษา ( ) ระดบมธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา ( ) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ปวช . หรอเทยบเทา ( ) ระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา ( ) สงกวาปรญญาตร

3. ระยะเวลาด าเนนงานของกลม ( ) นอยกวา 5 ป ( ) 5 – 10 ป ( ) 11 – 15 ป ( ) 16 – 20 ป ( ) 21 – 25 ป ( ) มากกวา 26 ปขนไป

4. ทนจดทะเบยนเรมแรก ( ) ต ากวา 10,000 บาท ( ) 10,000 – 50,000 บาท ( ) 50,001 – 100,000 บาท ( ) 100,001 – 150,000 บาท ( ) มากกวา 150,000 บาทขนไป

5. แหลงเงนทนทใชในการจดตงกลม ( ) เงนทนของตนเอง ( ) กเงนจากสถาบนการเงน ( ) ระดมทนของสมาชกในกลม ( ) รฐบาลสนบสนน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ตอนท 2 การมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ( ) ในชองทตรงกบระดบการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชน มใหเลอก 5 ระดบ ไดแก

5 = ระดบการมสวนรวมมากทสด 4 = ระดบการมสวนรวมมาก 3 = ระดบการมสวนรวมปานกลาง 2 = ระดบการมสวนรวมนอย 1 = ระดบการมสวนรวมนอยทสด

2.1 การมสวนรวมในการวางแผน

ประเดน ระดบการมสวนรวม 5 4 3 2 1

1. การหาแนวทางในการด าเนนธรกจของกลม 2. การพจารณาการแบงปนผลประโยชนใหกบสมาชกกลม 3. การตงกฎกตกาในการด าเนนธรกจของกลม 4. การก าหนดบทบาทหนาทของคณะกรรมการกลม 5. การวางแผนและจดท าแผนการด าเนนธรกจกลม 6. การคดเลอกผรบผดชอบในกจกรรมตาง ๆ ของกลม 7. การก าหนดตนทนการผลตสนคาของกลม

2.2 การมสวนรวมในการด าเนนงาน

ประเดน ระดบการมสวนรวม 5 4 3 2 1

1. การสนบสนนดานการเงนในการด าเนนงานกลม 2. การสนบสนนวสดอปกรณในการด าเนนงาน 3. การเผยแพรขอมลขาวสาร/ประชาสมพนธสนคาของกลม 4. ผประสานงานกบบคคลทเกยวของในการด าเนนธรกจของกลม 5. การควบคมตรวจสอบการด าเนนธรกจกลม 6. การใหค าแนะน าในเรองทมความรความช านาญเปนพเศษแกกลม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

2.3 การมสวนรวมในผลประโยชน

ประเดน ระดบการมสวนรวม 5 4 3 2 1

1. การไดรบผลประโยชนจากกลมในฐานะสมาชก 2. การรบผลประโยชนทท าใหมคณภาพชวตทดขน 3. การรบผลประโยชนทท าใหมความรเกยวกบการผลต /การแปรรปเพมขน 4. การรบผลประโยชนทท าใหมอาชพเพอเพมรายไดแกครอบครว 5. การรบผลประโยชนทท าใหมความคนเคยสนทสนมกบเพอนสมาชก 6. การรบผลประโยชนทท าใหเปนทนบถอของคนในชมชนมากขน 2.4 การมสวนรวมในการประเมนผล

ประเดน ระดบการมสวนรวม 5 4 3 2 1

1. การตดตามและรบรความกาวหนาของธรกจ 2. การท างานเพอตดตามผลการด าเนนธรกจของกลม 3. การประเมนผลการด าเนนธรกจของกลมในรอบป 4. การประเมนผลการปฏบตงานของผน าและคณะกรรมการกลม 5. การประเมนผลการปฏบตงานของสมาชกกลม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ตอนท 3 ปญหาการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน 3.1 ปญหา ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ( ) ในชองทตรงกบระดบปญหาของสมาชกวสาหกจชมชน มใหเลอก 5 ระดบ ไดแก

5 = ระดบการมปญหามากทสด 4 = ระดบการมปญหามาก 3 = ระดบการมปญหาปานกลาง 2 = ระดบการมปญหานอย 1 = ระดบการมปญหานอยทสด

ประเดน ปญหา ระดบปญหา

5 4 3 2 1

1 การมสวนรวมในการวางแผน

1. การประชมของกลมเพอการวางแผนมไมบอยครง 2. กลมขาดความรดานการวางแผน

3. กลมมการวางแผนการตลาดไมตอเนอง

4. กจกรรมของกลมไมสอดคลองกบความตองการของสมาชก

5. กลมขาดการประชาสมพนธจงมสมาชกบางคนไมเขาใจเปนเหตใหไมเขารวมกจกรรม

6. อน ๆ (ระบ).........................................................................

7. คณะกรรมการกลมไมเปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวม เชน ไมไดฝกฝนใหกลาแสดงความคดเหนในทประชม ไมใหโอกาสสมาชกไดไปรบความรจากหนวยงานของรฐ

8. คณะกรรมการไมมการก าหนดกฎเกณฑของกลมฯ

9. อน ๆ (ระบ)..........................................................................

10. สมาชกไมไดเขารวมประชม เนองจากเวลาวางไมตรงกน

11. สมาชกไมไดเสนอความคดเหนในการประชม

12. สมาชกกลมไมไดเขารวมการจดท าแผนการท ากจกรรม จงท าใหสมาชกมองไมเหนความส าคญของกจกรรม

13. สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการวางแผน

14. อน ๆ (ระบ).........................................................................

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ประเดน ปญหา ระดบปญหา

5 4 3 2 1

2 การมสวนรวมในการด าเนนงาน

1. การประชมของกลมชแจงการด าเนนงานไมบอยครง

2. กลมขาดงบประมาณในการสนบสนนกจกรรมจากหนวยงานภาครฐ

3. กลมขาดวสดอปกรณทจ าเปน

4. กลมขาดวตถดบเปนบางชวงเวลา ตองการหาความรเรองอน ๆ เสรมกจกรรมของกลมฯ

5. ผลตภณฑทแปรรปมเฉพาะชวง

6. ผลตภณฑสนคาไมไดมาตรฐาน

7. ราคาผลผลตตกต า

8. กลมขาดตลาดเพอรองรบผลตภณฑ /ตลาดรองรบไมแนนอน

9. อน ๆ (ระบ)..........................................................................

10. คณะกรรมการไมสามารถหาแหลงเงนทนได

11. คณะกรรมการขาดความรดานการบรหารองคกร

12. คณะกรรมการไมสามารถหาชองทางการตลาดเพอจ าหนายสนคา

13. อน ๆ (ระบ).........................................................................

14. สมาชกกลมมงานประจ าหรออาชพหลกจงไมมเวลามาท ากจกรรมของกลม

15. สมาชกมเวลาปฏบตงานไมตรงกน

16. สมาชกขาดความรดานการพฒนาการแปรรปและบรรจผลตภณฑ

17. สมาชกขาดทกษะและประสบการณ

18. สมาชกไมมโอกาสศกษาดงาน /อบรม/แลกเปลยนประสบการณกบวสาหกจชมชนกลมอน ๆ

19. สมาชกขาดการมสวนรวมในการท ากจกรรมในชวงการเพาะปลก และชวงการเกบเกยวผลผลตในภาคการเกษตร

20. อน ๆ (ระบ).........................................................................

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ประเดน ปญหา ระดบปญหา

5 4 3 2 1

3 การมสวนรวมในผลประโยชน

1. การด าเนนธรกจของกลมยงใหผลตอบแทนทไมคมคา

2. การก าหนดผลประโยชนแกบคคลใดบคคลหนงเทานน

3. อน ๆ (ระบ).........................................................................

4. คณะกรรมการไมมความสามารถในการสรางเงอนไขกระตนใหสมาชกมสวนรวม

5. อน ๆ (ระบ).........................................................................

6. สมาชกขาดการประชมชแจงผลประโยชนอยางตอเนอง

7. สมาชกมความสมพนธในรปแบบเครอญาตท าใหการตดสนใจเกดความล าบากใจ

8. อน ๆ (ระบ).........................................................................

4 การมสวนรวมในการประเมนผล

1. คณะกรรมการไมเหนความส าคญของการประเมนผล

2. คณะกรรมการขาดการตดตามและรบรความกาวหนาของธรกจ

3. คณะกรรมการไมทราบเกณฑการประเมนผล

4. อน ๆ (ระบ).........................................................................

5. สมาชกไมมความรและไมเขาใจการด าเนนงานวสาหกจชมชนท าใหขาดการมสวนรวมดานการประเมนผล

6. อน ๆ (ระบ).........................................................................

7. สมาชกกลมไมทราบเกณฑการประเมนผล

8. เจาหนาทผรบผดชอบไมปฏบตหนาทอยางจรงจง

9. อน ๆ (ระบ).........................................................................

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ตอนท 4 ขอเสนอและหรอแนวทางการแกไขการมสวนรวมในการด าเนนงานของสมาชกกลมวสาหกจชมชน 1. การมสวนรวมในการวางแผน ................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ........................... ....................................................................................................... .................................................. 2. การมสวนรวมในการด าเนนงาน ................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ........................... 3. การมสวนรวมในผลประโยชน ................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ........................... ............................................................................................................................. ........................... 4. การมสวนรวมในการประเมนผล ................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ............................................................ ............................................................................................ ............................................................................................................................. ...............................

ขอบคณในความรวมมอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม