ปท 15 ฉบบท 1 ประจ ำเดอน ตลำคม 2556 ฝำยวจยและพฒนำกำรเลยงโคนม

E-mail : farmproduction@dpo.go.th

สาระ หนา

โครงกำรพฒนำระบบกำร 1 ประเมนควำมสำมำรถทำงพนธกรรมฯ

กำรจดกำรฟำรม 2

รำคำวตถดบอำหำรสตว 2

จ ำนวนโคนม อ.ส.ค. 2

บทคดยองำนวจยภำยในประเทศ 3

Dairy Activities News 4

ขนตอนกำรด ำเนนงำน โครงกำรพฒนำระบบกำรประเมนควำมสำมำรถทำงพนธกรรมจโนมโคนม

กำรเกบตวอยำงเลอดและน ำเชอจำกโค การเกบตวอยางเรมตน จากเตรยมเอกสารรายชอโคนม ของฟารมทจะจดเกบตวอยางเลอด โดยพจารณาเฉพาะฟารมทม “ขอมลพนธประวต” และ “ขอมล สมรรถภาพการใหผลผลต” ทมการจดบนทกอยางสมบรณ จากนนเตรยมอปกรณส าหรบเจาะเลอด ท าการเจาะและเกบ ตวอยางเลอดจากเสนเลอดด าใหญบรเวณคอหรอโคนหางของโคนม ใหไดปรมาตร 9 มลลลตร ตวอยางเลอดทจดเกบจากโคแตละตว ถกสงไปยงหองปฏบตการชววทยาโมเลกล ภายใน 24 ชวโมง สวนตวอยางจากน าเชอพอพนธโคนมนน ใชน าเชอของพอพนธ โคนมทไดผานการพสจนพนธแลว(Proven Sires) โดยความ อนเคราะหจากองคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทย(อ.ส.ค.) และกรมปศสตว

พระรำชด ำรส พระบำทสมเดจพระเจำอยหว

“งานทจะท าดวยความมวนย มความซอสตวสจรตนนเปนสงทส าคญ บางทงานทท าอยมปญหามากมาย แตถายดมนในความเปนกลาง มจตใจเปนกลาง จะท าใหงานนนส าเรจไปงายขน เพราะวาถามจตใจเปนกลางปราศจากอคต จะท าใหงานนนแจมแจงขนมา มปญหาใดๆ สวนมากเวลาเหนงานแลวกมด เพราะวาถาเรามความฟงซาน ไมมความแนวแน งานนนก จะยาก แตถาท าจตใจใหมนคง ซอตรง งานนนจะคอยๆ แจงขนมา และสามารถทจะท าโดยงาย”

พระราชด ารส ในพธประดบยศ และพระราชทานสญญาบตรยศแกนายต ารวจชนนายพล

ณ พระต าหนกจตรลดารโหฐาน วนศกร ท 22 มนาคม 2224

“การด าเนนโครงการฯ ในระยะเวลา 9 เดอนทผานมา คณะผวจยฯ สามารถจดท าฐานขอมลการใหผลผลตและไดตวอยางดเอนเอของโคนมในประชากรจโนมโคนมอางองไดแลวจ านวน 1,222 ตว เปนโคนมเพศผ 26 ตว และโคนมเพศเมย 1,201 ตว ซงทงหมดนจดเกบไดจากโคนมทถกเลยงดโดยเกษตรกรจ านวน 130 ราย และจะไดด าเนนการจโนไทปในระดบจโนมตอไป ในเบองตน คณะผวจยฯ ไดรบความชวยเหลอและประสานงานจาก องคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทย สหกรณโคนมมวกเหลก จ ากด สหกรณโคนมหวยสตวใหญ จ ากด บรษท เกรทมลค จ ากด และ บรษทไทยเชรฟ จ ากด และยงคงเปดรบผสนใจเขารวมเปนหนงในผทจะมขอมลพนธกรรมในระดบจโนมของโคนมชดแรกของประเทศไทยในการด าเนนงานครงนตอไป”

กำรสกดดเอนเอในหองปฏบตกำร ดเอนเอจากเลอดถกสกดภายในวนเดยวกนทจดเกบตวอยางเลอด จ านวน 2 ซ า โดยใชชดสกดดเอนเอเชง

การคาMasterPureTM DNA PurificationKit (Epicentre® USA) เชนเดยวกบการสกดดเอนเอจารกตวอยางน าเชอพนธแชแขงหลงจาก ทสกดดเอนเอแลว ตวอยางดเอนเอทงหมดจะถกเกบในตแชทมอณหภม -20 องศาเซลเซยส จนกระทงจดสงวเคราะหความแตกตางทางพนธกรรม และอกสวนเกบรกษาในตแชทมอณหภม -80 องศาเซลเซยส

กำรวเครำะหควำมแตกตำงทำงพนธกรรม ดเอนเอของโคนมแตละตวจะถกจดสงเพอวเคราะหความแตกตาง ทางพนธกรรม โดยใชเทคโนโลย Illumina BovineSNP50 BeadChip และ Illumina Bovine9K BeadChip ทประเมนผลดวย Illumina Genome Studio Genotyping เพอใหไดชดขอมล Genomic SNPs ของโคนมแตละตวในประชากรทศกษา

กำรวเครำะหผลทำงพนธศำสตรสถต น าขอมล Genomic SNPs ของโคนมรายตวมาศกษา และพฒนาระบบการประเมนความสามารถทางพนธกรรมจโนมทเหมาะสม ส าหรบประชากรโคนมของประเทศไทย ประเมนความสมพนธระหวาง SNPs ยน และการแสดงลกษณะส าคญทางเศรษฐกจของโคนมทถกเลยงดในประเทศไทย และท านายความสามารถทางพนธกรรมจโนม(GEBV)

ทมา : สวทช NSTDA www.nstda.or.th นทรรศการงานโคนมแหงชาต 56

ราคา : วตถดบอาหารสตว

รำยกำร น ำหนก กส./กก.

รำคำ กส.

ต.ค.56 ต.ค.55

บำท./กก. บำท./กก. กากถ วเหลอง

เมลดฝาย

แรธาต อ.ส.ค.

แรธาต อ.ส.ค.

ขาวโพดบด

สามอลท

ร าสาล

ผวถ วเหลอง

ถ วเขยวบด

กากนน

กากมะพราว

มนเสนสบมอ

ร าออน(เบอร2)

กากปาลม

ร าหยาบ

อาหารเมดกรงไทย 16%

อาหาร อ.ส.ค.816(โครดนมผง16%)

อาหาร อ.ส.ค.916(โครดนมเมด16%)

07

07

20

07

87

07

07

07

87

07

07

09

67

87

07

30

30

30

1,260

077

077

000

888

248

420

320

690

-

540

466

380

480

155

289

255

263

19.00

14.00

12.00

11.50

10.75

10.50

8.40

8.00

8.62

-

7.71

7.89

6.33

6.00

3.87

9.63

8.50

8.77

22.85

14.00

12.00

11.50

11.37

9.62

7.30

8.75

8.50

8.00

7.71

7.69

6.50

6.50

3.50

10.00

8.50

8.77

รำคำวตถดบอำหำรสตว ในพนท อ.มวกเหลก ประจ ำเดอน ตลำคม 2556

การพฒนาตนเชอและระบบการผลตออยอาหารสตวหมก ในถงหมกขนาดเลกเพอการจ าหนายแกเกษตรกรผเลยงโคนม

ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต(ไบโอเทค) ไดใหการสนบสนนการใชประโยชนจากออยอาหารสตวอยางครบวงจร ท งทางดานการปลกผลผลต การเกบรกษาไวใชในรปของพชหมก(silage) และไดถายทอดเทคโนโลยสเกษตรกรนาหญาและเกษตรกรผเลยงโคนม มผลใหเกษตรกรทเขารวมโครงการขอขยายพนทปลกออยอาหารสตว และมเกษตรกรรายใหมประสงคเขารวมโครงการเพมขน แตเนองจากปญหาทตลาดรบซอ เพราะในฤดฝนมหญาธรรมชาตมาก ท าใหขายออยอาหารสตวไดยาก และราคาต า ในขณะทหนาแลงทไมมหญา ผลผลตของออยในเขตทไมมชลประทานกไมสามารถผลตไดหรอมผลผลตต ามาก ดงนนการเกบรกษาออยอาหารสตวในรปของพชหมกเพอขายในฤดแลงจงนาจะเปนแนวทางทด แตอยางไรกตามออยอาหารสตวหมกแบบธรรมชาตยงประสบปญหาเรองคณภาพและการเกบรกษา

ปญหาทพบในออยอาหารสตวหมกตามธรรมชาตในถงหมกขนาดเลก -คณภาพไมสม าเสมอ -เกบรกษาไวไดไมนาน -สภาวะปลอดอากาศไมเพยงพอ

การวจยและพฒนา จากปญหาดงกลาวแสดงใหเหนถงความจ าเปนในการพฒนากระบวนการผลตออยอาหารสตวหมกในถงหมกขนาดเลกโดย -การคดเลอกตนเชอจลนทรยทมคณภาพ -การใชเครองกดอดเพอใหเกดสภาวะปลอดอากาศ

ความรวมมอวจย มหาวทยาลยขอนแกนใหการสนบสนนทางดานเทคนคการผลตพชหมกและการหาชองทางในการจ าหนายผลผลตใหแกเกษตรกร

ความกาวหนาในงานวจย ไดตนเชอทเหมาะสมในการผลตออยอาหารสตวหมก ซงปจจบนอยในระหวางการทดสอบการใชตนเชอสตรตางๆ ในการผลตและเกบรกษาออยอาหารสตวหมก

การผลตออยอาหารสตวหมกในถงหมกขนาดเลก น าออยอาหารสตวมาสบเปนชนเลกๆ ดวยเครองสบพชอาหารสตว(รปท 1) ท าการเตมตนเชอในอตราสวน 17 มล. ตอออยอาหารสตว 1 กโลกรม และ คลกเคลาใหเขากน(รปท 2) แลวน ามาบรรจลงในถง 2 ช น บรรจหญาถงละ 10 กโลกรม (รปท 0) จากนนน าไปกดอดดวยเครองกดอด (รปท 0) เพอใหเกดสภาพไรอากาศใชเทปกาวมดถงใหแนน(รปท 0) ตวอยางออยอาหารสตวหมกทผลตเสรจเรยบรอยแลวแสดงใน (รปท 6)

จ านวน : โคนม อ.ส.ค.

100.00

200.00

300.00

400.00

500.00

600.00

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

ปรมาณนม

กรำฟแสดงปรมำณน ำนมดบรวม อ.ส.ค. ม.ค53-ส.ค. 56

รบซอสมาชก 53 รบซอสมาชก 54 รบซอสมาชก 55 รบซอสมาชก 56

ภำค/ หนวยงำน

สมำชกสงนม (รำย)

โคทงหมด (ตว)

โครดนม (ตว)

ปรมำณนมดบ (ตน/วน)

กลาง 1,494 47,931 21,726 183.68 เหนอ 359 16,025 6,222 64.60 ตอ/น 482 15,277 6,250 72.63 ใต 1,049 36,788 15,809 102.32 อ.ส.ค. - 428 140 1.74

รวมทงหมด 3,384 116,479 50,497 424.97

รำยงำนจ ำนวนโคนมและสมำชกสงน ำนมดบให อ.ส.ค. ประจ ำเดอน สงหำคม 2556

หมายเหต : ปรมาณนมดบ ตน/วน (ไมรวมน านมดบจากหนวยงานภายนอก)

จ ด ห ม า ย ข า ว โ ค น ม ป ท 1 5 ฉ บ บ ท 1 ป ร ะ จ า เ ด อ น ต ล า ค ม 2 5 5 6 ( ห น า 2 )

ส.ค. 22 ปรมาณนมดบ 416.08 ตน/วน ส.ค. 26 ปรมาณนมดบ 424.92 ตน/วน

บทคดยอ : งานวจยภายในประเทศ

ทมา : BIOTEC WWW.biotec.or.th นทรรศการงานโคนมแหงชาต 56

A.กอนสบ B.หลงสบ รปท 1 ออยอาหารสตวแบบสดกอนสบ และหลงสบดวยเครองสบพชอาหารสตว

รปท 2 การเตมตนเชอ ในการผลตออยอาหารสตว

รปท 0 ข นตอนการมดถงใหแนนดวยเทปกาว

รปท 6 ตวอยางออยอาหารสตวหมกทผลตเสรจเรยบรอยแลว

รปท 0 ข นตอนการกดอดออยอาหารสตว ดวยเครองกดอดเพอใหเกดสภาวะไรอากาศ

รปท 0 ช งน าหนกและบรรจลงในถงหมกขนาด 10 กโลกรม

การจดการฟารม

จ ด ห ม า ย ข า ว โ ค น ม ป ท 1 5 ฉ บ บ ท 1 ป ร ะ จ า เ ด อ น ต ล า ค ม 2 5 5 6 ( ห น า 3 )

ประสทธภาพการผลตสงทเกษตรกรควรร เพอใชในการจดการฟารม(ตอ)

โดย สชาต แพงจนทก หวหนาแผนกพฒนาการเลยงโคนม

การใหนม 1.จ านวนวนทรดนม(Day in Milk) คานเปนจ านวนวนทนบจากวนทแมโคคลอดลกจนถงวนทรดนมปจจบน จ านวนวนทแมโคใหนมตอ 1 รอบมาตรฐานการรดอยท 070 วน คาเฉลยของจ านวนวนรดนมของฝงโครดทเหมาะสมอยท 107 วน ซงค านวณไดจากการรวมคาของจ านวนวนทรดนมของโคแตละตวในฝงแลวหารดวยจ านวนแมโครดนมท งหมด การกระจายของแมโคขนรดนมควรมแมโคระยะตนการรด 07%, ระยะกลางรดนม 07%, ระยะทายการรด 07% ตวอยางเชน แมโคฝง 1 มคาเฉลยวนรดนมของฝง 177 วน แสดงวาโดยสวนมากของแมโคฝงนเปนโคคลอดใหมก าลงอยในชวงใหนม แมโคฝง 2 มคาเฉลยวนรดนมของฝง 287 วน แสดงวาแมโคฝงนอยในชวงปลายของการรดนม แมโคฝง 0 มคาเฉลยวนรดนมของฝง 007 วน แสดงวาแมโคฝงนโดยสวนใหญ มปญหาการผสมตด ความสมบรณพนธของแมโคไมด ผสมตดชา อาจมปญหาดานการใหอาหารการจบสด คณภาพน าเชอหรออาจมโรคบางอยางในฝงแมโคท าใหตองยดระยะเวลาการรดนมออกไปนานมากกวา 070 วน ซงอาจมผลกระทบตอคณภาพน านมทรดในชวงปลายของการใหนมและเสยเวลาคาใชจายของฟารมเพมอกท งสญเสยโอกาสในการใหนมของแมโค

คาเฉลยจ านวนวนรดนม เกษตรกรควรมการจดบนทก ของฝงประมาณ 107 วน น านมรายตวเพอคดอตราการใหนม ของแมโคเพอก าหนดการใหอาหาร

2. อตราการใหนมตอตวตอวน(Milk Per Head Per Day) คาตวเลขนเปนตวเลขทส าคญมากมผลตอรายไดของฟารมเกษตรกรโดยตรง และคานใชเปนตวก าหนดการใหอาหารของแมโค อตราการใหนมตอตวตอวนยงสงยงดและยอมท าใหตนทนการเลยงต าลง ก าไรตอตวยงสงขน เกษตรกรควรมการช งน าหนกของน านมทผลตไดเปนรายตวเปนประจ าเพอน ามาปรบหาจ านวนอาหารทใหแกแมโค หรอถาคดงายๆ จากปรมาณน านมรายวนทผลตไดหารดวยจ านวนแมโครดนมผลทไดคอ คาปรมาณน านมเฉลยตอตวตอวน(Average Milk/Head/Day)

(ตอฉบบหนา) ทมา การอบรมเชงปฏบตการ “งานสงเสรมเชงรก(Smart Officer)” ณ ไรอรณวทย รสอรท อ.ปากชอง จ.นครราชสมา

การจดการ : ดานสขภาพ

ไขปญหาสขภาพโคนม(ตอ)

รศ.สพ.ญ.ดร.สณรตน เอยมละมย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

โคคลอดลกไมไดตองท าอยางไร ลกษณะทบงวา แมโคคลอดลกยากเปนอยางไร การคลอดระยะท 2 เปนระยะขบลก เปนระยะขบตวลกออก เฉลยใชเวลาประมาณ 07 นาท (07 นาท – 0 ชม.) ระยะนแมจะแสดงอาการเบงอยางรนแรง ซงมดลกจะถกระตนใหบบตวมากเพอดนลกและถงน าคร าและตวลกผานเขาสชองคลอดจนกระท งลกคลอดออกมาได แมจะบบตวมากเพอชวยในการขบตวลกออกจากชองคลอด โดยแมเบงโดยใชสวนทองชวย เพอใหสวนหวลกผานคอมดลกและชองคลอดและใหสวนอกของลกผานชองเชงกรานของแมออกมา เมอขาลกผานชองคลอดมาแลวถงน าคร าหรอถงน าช นในรอบตวลกจะแตก สายสะดอจะหลด ลกจะถกขบออกมาสภายนอกและเรมมการเคลอนไหวตว การสนสดของระยะนคอแมโคไดขบลกออกมานอกตวแมแลว ใหตามสตวแพทยเมอถงน าคร าแตกนานเกน 2 ชม. แลวลกยงไมคลอดออกมา การคลอดระยะท 0 ระยะขบรกออก ใชเวลาเฉลย 6 ชม.(0-12 ชม.) เปนระยะเวลาทแมโคขบเยอหมลกหรอรกออกจากตวแม รวมถงการเขาอของมดลกอยางสมบรณประมาณ 0-0 สปดาหหลงคลอด ตามสตวแพทยเมอรกไมขบออกเองเมอเกน 12 ชม.

การเตรยมสถานทคลอดโค เพอใหการคลอดเปนไปดวยดคอไดลกทแขงแรงสมบรณมชวตรอด และแมโคมสขภาพดสงแวดลอมทดในขณะคลอดเปนปจจยส าคญ สถานทคลอดควรมคอกพกรอคลอดแยกตางหากจากคอกพกรวม คอกควรสะอาดแหงกวางขวางพอใหแมอยสบาย และสะดวกหากกรณตองมการชวยเหลอในการคลอดทไมปกต กรณใหแมโคคลอดลกในแปลงหญาตองเปนพนทแหงสะอาดไมแฉะน าขง และตองมการเฝาระวงตรวจไดงาย เพอชวยเหลอไดทนหากการคลอดไมปกต การจดคอกพกรอคลอดอยางเปนสดสวน เปนสงทดกวาโดยสภาพคอกควรมลกษณะดงน แมโคควรถกแยกจากฝงเขาคอกพกรอคลอดทนท ทสงเกตเหนอาการคลอดระยะแรก หรอกอนหนาเลกนอย สภาพคอกควรแหงสะอาด การระบายอากาศด มแสงสวางเพยงพอ มขนาดเหมาะสมใหท างานได กรณตองชวยคลอด(ขนาดคอก 0X4เมตร) ผนงหรอรอบๆคอกไมมวสดยนเหลมออกมาทจะท าอนตรายตอแมโคเมอแมโคดนหรอเคลอนท สามารถเฝาดการคลอดไดโดยไมรบกวนแมโค มน าดมทสะอาดใหแมโคกนไดตลอดเวลา

ทมา:หนงสอ การจดการสขภาพและผลผลตฟารมโคนม

Dairy Activities

News

จ ด ห ม า ย ข า ว โ ค น ม ป ท 1 5 ฉ บ บ ท 1 ป ร ะ จ า เ ด อ น ต ล า ค ม 2 5 5 6 ( ห น า 4 )

19 กนยำยน 2556

งานวนเกบเกยว Filed day (ครงท 2) ณ ฟำรมเกษตรกร นำยร ำไพ สสข สหกรณโคนมไทย-เดนมำรคชอนมวง จ ำกด

โดย ฝำยวจยและพฒนำกำรเลยงโคนม และ ฝำยสงเสรมกำรเลยงโคนม