บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ดษฎนพนธเรอง “ประสทธผลการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยในประเทศไทย” เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) โดยศกษากรณศกษา (Case study) จ านวน 6 องคการทประกอบกจการอตสาหกรรมอาหารอนทรยแปรรปจากกจการเพอสงคม 50 องคการทไดรบการคดเลอกจากคณะกรรมการผทรงคณวฒในการท าหนาทคดกรององคการตนแบบของกจการเพอสงคม (โครงการกจการเพอสงคมน าด 50 องคกร) การศกษาคร งน เปนการวเคราะหรวบรวมขอมลจากเอกสาร งานวจยทเกยวของ การสมภาษณเชงลกรายบคคล และการสนทนากลม ผใหขอมลส าคญประกอบดวย 4 กลมหลก คอ ผประกอบการกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย นกวชาการผทรงคณวฒและผเชยวชาญทมความรในเรองกจการเพอสงคม หนวยงานราชการ และผมสวนไดสวนเสยของกจการเพอสงคม ในบทท 5 ผวจยไดแบงการน าเสนอออกเปน 3 สวน ซงมรายละเอยด ดงน

5.1 สรปผลการวจย 5.2 การอภปรายผลการวจย 5.3 ขอเสนอแนะจากงานวจย

5.1 สรปผลการวจย

การสรปผลการวจยตามวตถประสงคของการวจย แบงการน าเสนอไดเปน 2 สวน ไดแก การสรปคณลกษณะการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยซงเกบขอมลจากกลมผประกอบการ กลมนกวชาการผทรงคณวฒ หนวยงานราชการ และกลมผมสวนไดสวนเสย เพอสรปผลการศกษาตามวตถประสงคขอท 1 และการวเคราะหคณลกษณะรวมการบรหารจดการทมประสทธผลของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย เพอสรปผลการศกษาตามวตถประสงคขอท 2

5.1.1 สรปคณลกษณะการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย

จากผลการศกษาคณลกษณะการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยในประเดนตาง ๆ สรปผลการศกษาเปนดงน

258

5.1.1.1 ผลการศกษาวจยเชงคณภาพซงเกบขอมลการสมภาษณเชงลกจากกลมผประกอบการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยจากการสมภาษณ

มตดานประสทธผล ประสทธผลการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย คอ ความสามารถในการชวยเหลอเกษตรกรใหพงพาตนเองได และความสามารถกระจายผลตภณฑใหทกครอบครวไดบรโภคอาหารอนทรย ซงเกดจากความส าเรจตามวตถประสงคทางเศรษฐกจ คอการมก าไรจากการขาย และความส าเรจตามวตถประสงคทางสงคม คอ การทองคการมกจกรรมทแกปญหาและชวยเหลอสงคมได และผบรโภคมสขภาพรางกายแขงแรง ปจจยทท าใหเกดประสทธผล คอคณลกษณะผน าทมความมงมน ไมยอทอตออปสรรค มความเชอมนในตนเอง และมความรความสามารถในการด าเนนธรกจ รวมถงความสามารถถายทอดใหพนกงานเขาใจ ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาดานการตลาด ปญหาการถกเอารดเอาเปรยบ และปญหาหนสนเกษตรกรผผลตอนทรย ผประกอบการควรสนบสนนเกษตรกรดานปจจยการผลต เงนทน การตลาด การออกแบบบรรจภณฑ รวมถงการท าการคาทเปนธรรม (Fair trade) มตดานภาวะผน า คณลกษณะประสทธผลของผน าในประเดนความรเรมสรางสรรคและน านวตกรรมทางการบรหาร คอผน าทใหความส าคญกบการพฒนาองคความรดานเทคนคการผลตเกษตรอนทรย ผลตภณฑ บรรจภณฑ หนงสอหลากหลายประเภท ความหลากหลายผลตภณฑและบรการ การใชเทคโนโลยทเหมาะสม เลก เรยบงาย ถก และไมท าลายสงแวดลอม ใหผลผลตสง ใชแรงงานนอย คณภาพสง คณลกษณะประสทธผลในประเดนความมงมนและมวสยทศน คอผน าก าหนดเปาหมายระยะยาว และมความเชอในสงทท าวาเปนประโยชนตอสงคมและสงแวดลอม ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาผลผลตเนาเสยงายและรกษาคณภาพยาก อายการจ าหนายส น บรรจภณฑมคาใชจายสงและขาดการออกแบบใหสวยงาม ปญหาการขาดความร และวสยทศนดานการบรหารธรกจ และขาดก าลงใจในการเรมตนธรกจ ผประกอบการเพอสงคม หรอภาครฐควรสนบสนนการออกแบบบรรจภณฑ เพอเพมมลคา และเพอรกษาคณภาพ เพมอายการจ าหนายผลตภณฑ รวมถงผประกอบการควรหาหนสวน การสรางเครอขายทางธรกจ มตดานวฒนธรรมองคการ คณลกษณะประสทธผลทางดานวฒนธรรมองคการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย มลกษณะเปนการสอสารและแลกเปลยนความร ความเชอ ประสบการณในรปแบบตางๆ ผานการท าใหดเปนตนแบบจากผน าองคการ การสมมนา การฝกอบรมบคลากรทเนนการปฏบต การฝกอบรมระบบการรบรองแบบมสวนรวมตามเกณฑสมาพนธเกษตรอนทรยนานาชาต (IFOAM) การไปศกษาดงานเรยนรภาพกวางเกษตรอนทรย และการสลบต าแหนงหนาทกนท า รวมถงการจงใจอนๆ อาท การชนชม การใหมสวนรวมในกจกรรม เปนตน ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการปลกฝงคานยม ปญหาการพฒนาคณภาพบคลากร

259

การแกไขปญหาควรเปนแนวทางของความรวมมอจากทกฝายในการลงมอปฏบต แลกเปลยนความร คานยมอยางสม าเสมอ โดยเรมจากการท าใหดเปนตวอยางของผน าองคการ การมโครงการฝกอบรมแบบปฏบตจรง และเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมแสดงความคดเหน โดยมงเนนสอการประชาสมพนธหรอการโฆษณาแบบการบอกเลาตอๆ กนไป (Word of mouth)

มตดานการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสย คณลกษณะประสทธผลของการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสยภายในองคการ ไดแก การใชหลกธรรมในการบรหารพนกงาน มการจายคาตอบแทนทเปนธรรม เนนการท างานเปนทม และมกจกรรมรางวล พนกงานมอสระในการด าเนนงาน และมสวนรวมในการพฒนาองคการ สวนการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสยภายนอกองคการ ไดแก การท างานกบเครอขายผผลตแบบพงพาชวยเหลอกน การท าเกษตรกรรมทพงพาธรรมชาตอยางยงยน การจ าหนายอาหารอนทรยคดสรรวตถดบสะอาดปลอดภย และการประชาสมพนธแหลงทมาอาหารอนทรย ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการคดสรรพนกงานใหตรงความตองการ และปญหาความไมสมบรณของขอมล การแกไขปญหาควรเปนการฝกอบรมบคลากรเพอเพมทกษะการท างาน และความรวมมอทงจากภาครฐและเอกชน เพอสรางความรความเขาใจในหลกการพนฐานของเกษตรอนทรย และคณประโยชนของอาหารอนทรย มตดานนโยบายของภาครฐ นโยบายทสงผลตอประสทธผลการบรหารจดการ อาท นโยบายสนบสนนงบประมาณโครงการฝกอบรมการท าเกษตรอนทรย การรบรองมาตรฐาน GMP การรบรองแลปจลชวะ นโยบายสงเสรมการใชยาจากสมนไพร นโยบายการเกษตร ภาครฐสงเสรมการมสวนรวมในโครงการตางๆ อาท โครงการสงคนมาฝกอบรมเกษตรอนทรยจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ โครงการศกษาและจดท าขอมลสถานการณการผลต และการตลาดสนคาอนทรยกบกระทรวงพาณชย โครงการแฟรเทรด รวมถงโครงการใหค าปรกษาและเงนทนสนบสนนจากส านกงานนวตกรรมแหงชาต (สนช.) ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการผลกดนนโยบายใหเกดผลทางปฏบตอยางจรงจง ปญหานโยบายขดแยงกน และขาดความตอเนอง ปญหานโยบายการใชสารเคม และปญหาการขาดความรเกษตรอนทรยของเจาหนาทรฐ ภาครฐควรควบคมการใชนโยบายอยางระมดระวง รณรงคลดโฆษณาสารเคม สงเสรมความรเกษตรอนทรยใหเจาหนาทรฐ รบฟงปญหาทแทจรงจากผประกอบการ และผทมสวนไดสวนเสย 5.1.1.2 ผลการศกษาวจยเชงคณภาพซงเกบขอมลการสมภาษณเชงลกจากนกวชาการผทรงคณวฒและผเชยวชาญทมความรในเรองกจการเพอสงคมจากการสมภาษณ มตดานประสทธผล ประสทธผลการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย คอ ความสามารถในการแกไขปญหาสงคมและสงแวดลอม และความสามารถในการเปลยนแปลงสงคมใหดขน รวมทงความสามารถสรางความตระหนกในการ

260

บรโภคอาหารอนทรย ซงเกดจากความส าเรจตามวตถประสงคทางเศรษฐกจ คอ การทกจการอยไดดวยตนเอง สามารถท าก าไรได ไมใชมาจากเงนบรจาค สามารถสรางตลาด และการยอมรบจากผบรโภค ความส าเรจตามวตถประสงคทางสงคม คอ การตงเปาหมายสงสดทางสงคมทชดเจนวาตองการแกไขปญหาในเรองใด และสามารถบรรลเปาหมายนน การค านงถงผมสวนไดสวนเสยทงหวงโซอปทาน โดยเรมจากเกษตรกรไดรบผลตอบแทนอยางเหมาะสม มการแบงปนความเสยงใหเกษตรกรและผบรโภค มความโปรงใสในกระบวนการผลต ปจจยทท าใหเกดประสทธผล คอ องคการมผน าทมคณลกษณะทมความรบผดชอบตอสงคม มวสยทศนทรบผดชอบตอสงคม และสามารถถายทอดมายงผตามได มตดานภาวะผน า คณลกษณะประสทธผลในประเดนความคดรเรมสรางสรรคและน านวตกรรมทางการบรหารของผน า คอ การพฒนาองคความรทางการผลตผลตภณฑใหมโดยใชเทคโนโลย เทคนคการแปรรป และการหาวธการใหมๆ เพอสรางผลกระทบเชงบวกในวงกวางในการแกไขปญหาสงคม ในประเดนความมงมนและมวสยทศน คอ ผน ากจการเพอสงคม มการตงเปาหมายระยะยาวในการแกไขปญหาสงคม การเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในการเปนเจาของ และสรางคณคารวมกน เพอใหเกดแรงจงใจ ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการขาดความรการบรหารจดการธรกจ ผประกอบการเพอสงคมควรขอค าแนะน า ปรกษาหารอกบภาคเอกชนหรอผทมความเชยวชาญในการบรหารจดการธรกจ มตวฒนธรรมองคการ คณลกษณะประสทธผลการบรหารจดการคอ องคการมการถายทอดความรและคานยมรวมจากการเปนตนแบบของผน า และการสรางแรงบนดาลใจของผน า มการน าความรทางดานเทคโนโลยมาใชในการพฒนาผลตภณฑและบรการ และมการฝกอบรมใหบคลากรในขณะลงมอปฏบตงานจรง (on the job training) รวมถงการเพมมลคาโดยการจงใจอนๆ อาท การใหคาตอบแทนทเปนธรรม การใหมสวนรวมเปนเจาของกจการ ในการแลกเปลยนถายทอดความร องคการใหความส าคญกบการสนทนากลม การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory action research : PAR) และการท ากจกรรมรวมกน ปญหาอปสรรคทพบ ไดแกปญหาการสอสารระหวางบคลากรในการท างานรวมกน ซงองคการควรเปดโอกาสในการสอสารกน เพอเรยนรสงใหม และทราบถงปญหาเพอปรบปรงการท างานตอไป มตดานการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสย คณลกษณะประสทธผลของการบรหารจดการ คอ องคการสรางแรงจงใจใหทกฝาย อาท การมเงนปนผลใหกบผถอหน การใหพนกงานมสวนรวมในการบรหารจดการ การจายคาตอบแทนพนกงานทเหมาะสม การท างานรวมกบชมชน โดยการเปนหนสวนชวยเหลอพงพากน อาท การใหความรการบรหารจดการกลมผผลต การสนบสนนเงนทนและการตลาด การประชาสมพนธแหลงทมาอาหารอนทรย เพอความโปรงใส และ

261

เพมความมนใจใหผบรโภค ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการบรหารความคาดหวงพนกงานคนรนใหม แนวทางแกไขปญหา องคการควรหาวธการใหมๆ ในการสรางแรงบนดาลใจ อาท การเปดโอกาสใหมการพบปะพดคยกบผ เชยวชาญและเปนท รจกในวงการธรกจ สวนปญหาการตระหนกถงความส าคญของผบรโภคทยงไมมากพอ ภาครฐควรออกนโยบายสนบสนนการบรโภคอาหารอนทรยอยางจรงจง มตดานนโยบายของภาครฐ ภาครฐมนโยบายสงเสรมการประกอบการเพอสงคม อาท นโยบายลดหยอนภาษใหผประกอบการ นโยบายสนบสนนงบประมาณการจดท าโครงการตางๆ นโยบายการปลอยเงนก และนโยบายการเกษตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนตน ภาครฐท างานรวมกบองคการตวกลางทจดตงขนมาเพอชวยเหลอผประกอบการ อาท การท างานระหวางมลนธอโชการวมกบส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) ในการน าความรทางดานเทคโนโลยมาพฒนาชมชน การท างานระหวางส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) (สรอ.) กบสถาบนเชนทฟวชนในการสนบสนนเงนทน และการเขาถงแหลงขอมล ปญหาอปสรรคทพบไดแก นโยบายไมชดเจนเทาทควร ปญหาการเขาถงแหลงเงนทน ปญหาการมสวนรวมระหวางรฐและผประกอบการ และขาดกระบวนการรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสย ภาครฐควรจดตงส านกงานในการตดตามการด าเนนตามนโยบาย ออกนโยบายสนบสนนดานการเงน เปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมก าหนดนโยบาย และท างานกบองคกรทสนบสนนกจการเพอสงคมทมอยแลว อาท มลนธอโชกา และสถาบนเชนจฟวชน สนบสนนการประกอบการโดยการจดตงบรษท SE for SE และก าหนดพนทใหผประกอบการเพอสงคมท างานรวมกน และก ากบกนเอง 5.1.1.3 ผลการศกษาวจยเชงคณภาพซงเกบขอมลการสมภาษณเชงลกจากหนวยงานราชการทท าหนาทรบผดชอบดแลการด าเนนกจการเพอสงคมโดยตรงจากการสมภาษณ มตดานประสทธผล ประสทธผลการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย คอ ความสามารถในการเปลยนแปลงทางสงคมทสามารถวดผลได และความสามารถบรหารจดการองคการใหอยรอดทางการเงน ซงเกดจากความส าเรจตามวตถประสงคทางเศรษฐกจ คอ การทองคการสามารถด าเนนธรกจใหอยรอดได และความส าเรจตามวตถประสงคทางสงคม คอ การทกจการเพอสงคมมกจกรรมทชวยเหลอใหเกษตรกรมแรงจงใจหนกลบมาเปลยนจากการท าเกษตรเคมเปนอนทรย ปญหาอปสรรคทพบคอ ปญหาตนทนการผลตสง และปญหาการขาดความเชอมนของเกษตรกร ภาครฐควรเขามามบทบาทในการผลกดนนโยบายสงเสรมการลงทนใหแกผประกอบการเพอสงคม รวมถงนโยบายสนบสนนการสรางแรงจงใจใหกบผผลตเกษตรอนทรย

262

มตดานภาวะผน า คณลกษณะประสทธผลในประเดนความคดรเรมสรางสรรคและน านวตกรรมทางการบรหาร คอ การทองคการน านวตกรรมมาใชในการสรางความแตกตางใหกบผลตภณฑอาหารอนทรย เพอเพมความสามารถในการแขงขนกบคแขงรายใหญอนๆ ในกรณทสนคาเกษตรอนทรยจากชมชนจะเขาสตลาดใหญ อยางเชนซปเปอรมารเกต หรอหางสรรพสนคา สวนประเดนความมงมนและมวสยทศน คอ การทองคการตงเปาหมายระยะยาวและมวสยทศนในการด าเนนธรกจ ซงวสยทศนของผน าท าใหทราบทศทางในการประกอบการ สวน เปาหมายเปรยบเสมอนความฝนทผประกอบการเพอสงคมทกคนมและตองการไปใหถง ผเขามาด าเนนกจการเพอสงคมสวนใหญมาจากผทไมเคยท าธรกจมากอน และมาจากภาคสงคม จงขาดความรทางการบรหารจดการธรกจ และขาดเครองมอทางธรกจทจะเปนตวชวด ผประกอบการเพอสงคมควรรวมมอกบผทมความรความเชยวชาญในการด าเนนธรกจ มตดานวฒนธรรมองคการ คณลกษณะประสทธผลการบรหารจดการ คอ องคการมการถายทอดความร และคานยมใหแกบคลากรโดยเรมจากการถายทอดความเชอทางดานสงคมของผประกอบการ ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาผประกอบการมองขามความส าคญการบรหารตนทน เนองจากทศนคตในการท าธรกจ ผประกอบการเพอสงคมควรเปดใจหาหนสวนทางธรกจทมความคดหลากหลายมากขน เพอแลกเปลยนทกษะทางการบรหารทผประกอบการขาด ในประเดนวฒนธรรมทางการกระท า คณลกษณะประสทธผล คอองคการแลกเปลยนความรโดยการฝกอบรมบคลากร สวนในประเดนวฒนธรรมทางวตถ องคการพฒนาผลตภณฑและบรการจากการน านวตกรรมและความรทางดานเทคโนโลยมาใช เพอสรางความแตกตางใหกบผลตภณฑ เพมความสามารถในการแขงขน ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก การฝกอบรมทเนนทฤษฎเพยงอยางเดยว ไมสามารถถายทอดความเปนผประกอบการได เนองจากความเปนเจาของกจการตองเรยนรผานการปฏบต ภาครฐควรรวมมอกบกลมสถาบนการศกษาจดหลกสตรฝกอบรมแลกเปลยนความรทเนนการเรยนรผานการปฏบตโดยอาจใหผประกอบการมาแบงปนประสบการณของตนเอง มตดานการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสย ในประเดนผมสวนไดเสยภายในองคการ การขอสทธประโยชนจากภาครฐ กจการทไดรบการรบรองฐานะวาเปนกจการเพอสงคมสามารถมการปนผลใหกบผถอหนได แตหามเกนรอยละ 30 เปอรเซนต และตองมการเปดเผยขอมลการด าเนนกจการตอพนกงานและสาธารณะ เพอความโปรงใสของการบรหารจดการ จงจะไดรบสทธประโยชนในการขยายเวลาการรบรองฐานะกจการเพอสงคม ในประเดนผมสวนไดเสยภายนอกองคการ การเปลยนความสมพนธของผซอ ผขาย เปนผผลต ผบรโภค เปนการบรหารความสมพนธของผมสวนไดเสยภายนอกองคการทกอใหเกดความยงยนทสด โดยการสรางกจกรรมเพอสงเสรมการซอขายกนโดยตรงอยางตอเนอง ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาในการรวมงานของ

263

ผประกอบการเพอสงคมกบหนสวนทางธรกจ และปญหาการไมมตลาดรองรบสนคาเนองจากผบรโภคขาดความเขาใจในกจการเพอสงคม ผประกอบการอาจตองเปดใจรองรบหนสวนทมความคดหลากหลายมากขน และภาครฐควรสรางกลไกชวยเหลอดานการตลาด มตดานนโยบายของภาครฐ ภาครฐควรมนโยบายสนบสนนผประกอบการเพอสงคมในลกษณะทเปนการลงทนจากภาครฐอยางแทจรง และออกนโยบายทสามารถชวยใหกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย เตบโตตงแตตนน าจนถงปลายน า ไดแก การตงกองทนอนทรยเพอสนบสนนปจจยการผลต การลดหยอนภาษใหผประกอบการสงคม หรอนกลงทนทางสงคม การมเงนทนตงตนส าหรบผประกอบการรายใหม นโยบายทางภาษสนบสนนผประกอบการอนทรย อาท การไมเกบภาษเงนไดนตบคคล การเครดตภาษ เปนตน การชวยเหลอในการเขาถงเงนทนในอตราดอกเบยทต า โดยใชหลกทรพยค าประกนนอย การสรางระบบตลาดคณภาพ ภาครฐควรเปนผทท าหนาทคอยชวยเหลอในการท าใหผประกอบการสงคมเขาถงสทธประโยชนทพงจะได มากกวาทจะเขาไปก ากบดแล 5.1.1.4 ผลการศกษาวจยเชงคณภาพซงเกบขอมลการสมภาษณเชงลกและการสนทนากลมจากผมสวนไดสวนเสยของกจการเพอสงคม มตดานประสทธผล ประสทธผลการบรหารจดการของกจการเพอสงคมด านอตสาหกรรมอาหารอนทรย คอ ความสามารถในการสรางก าไร และความสามารถทจะท าใหเกษตรกรผผลตรายยอยขายได การไดผลตภณฑทมคณภาพ ปราศจากสารพษตกคาง มสงแวดลอมทด ผบรโภคไดบรโภคอาหารทมประโยชน การตอบรบจากผบรโภค ปจจยทท าใหเกดประสทธผลไดแก ผน าองคการมความสามารถในการสรางผน าชมชน เขาใจความตองการของชมชน มความเสยสละ ท าประโยชนเพอสงคมเปนหลก มความมงมน ไมยอทอตออปสรรค มความยตธรรมกบเกษตรกร ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการขาดตลาดรองรบ คาใชจายในการรบรองมาตรฐานการสงออกสง การขาดความรดานการแปรรปของเกษตรกร ผประกอบการเพอสงคมควรจดหาตลาดใหผผลตดวยราคาทเปนธรรม และภาครฐควรสนบสนนความรทางการผลต และการแปรรปใหแกผผลต ตลอดจนชวยเหลอคาใชจายทางการตลาดและการรบรองมาตรฐานเพอการสงออก มตดานภาวะผน า คณลกษณะประสทธผลในประเดนความคดรเรมสรางสรรคและน านวตกรรมทางการบรหารของผน า คอ การน านวตกรรม ความคดรเรม ความรทางดานเทคโนโลยมาใชในการแปรรป การพฒนาคณภาพ และบรรจภณฑใหดขน เทคโนโลยการผลตเปนแบบอตสาหกรรมชมชน ขนาดเลก เรยบงาย และตนทนต า ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาดานการแขงขน เกษตรกรขาดความรการผลต และการออกแบบบรรจภณฑ ผประกอบการควรพฒนา บรรจภณฑทชวยลดตนทนการผลต น านวตกรรมการใชสอออนไลนในการขยายตลาด และภาครฐ

264

ควรจดตงหนวยงานอบรมใหความรกบชมชนอยางตอเนอง คณลกษณะประสทธผลในประเดนความมงมนและมวสยทศน คอองคการมผน าทมความมงมน ก าหนดเปาหมาย และวางแผนระยะยาว มวสยทศนทชดเจนคอ การท าสงทเปนประโยชนตอผบรโภค สงคม และสงแวดลอม โดยเฉพาะทศนคตในการสนบสนนกลมเกษตรกรใหสามารถพงตวเองได และขยายตวออกไป ปญหาอปสรรคทพบ คอปญหาการขาดวสยทศนในการเลงเหนอนาคต และความเปนไปไดในการตอยอดธรกจ ผประกอบการควรหาผทมความรความช านาญทางดานการประกอบธรกจมาชวยบรหารองคการ มตดานวฒนธรรมองคการ คณลกษณะประสทธผลการบรหารจดการ คอองคการมผน าทถายทอดความร คานยม และวสยทศนใหกบบคลากร เพอน าพาคนเขารวมธรกจ และสรางเครอขายความรวมมอจากชมชน ปญหาทพบคอ ปญหาความเชอการท าเกษตรอนทรยของผน าซงมงเนนเรองอาหารปลอดสารพษและสขภาพ จนอาจมองขามความตองการของผบรโภค ผน าองคการควรใหความส าคญกบการฝกอบรมแลกเปลยนความรทมงเนนความตองการของตลาดอยางตอเนอง คณลกษณะประสทธผลในประเดนวฒนธรรมทางการกระท า คอ องคการมการเขาไปท ากจกรรมรวมกบชมชน เพอสงเสรมทกษะอาชพ และความสามารถในการผลตใหชมชน ปญหาอปสรรคทพบ คอปญหาความไมสมบรณของตลาดเกษตรอนทรยทมราคาสงกวา และมความหลากหลายนอยกวาสนคาทวไปในตลาดปกต องคการควรมการท าวจยตางๆ ทกป และมการจดโครงการฝกอบรมทมการตลาดน า คณลกษณะประสทธผลในประเดนวฒนธรรมทางวตถ คอ องคการสรางแรงจงใจใหบคลากรรสกมคณคาจากการท ากจกรรมเพอสงคมรวมกน มการฝกอบรมทประยกตกบของจรงมาใช และการจดประชมเชงปฏบตการทเนนการเรยนรจากการลงมอปฏบต การน าความรทางดานเทคโนโลยมาใชในการเพาะปลกเกษตรอนทรย การฝกอบรมในขณะปฏบตงาน (On the job training) เพอสงเสรมใหบคลากรมทกษะการขายเพมขน และมความรเกยวกบผลตภณฑอาหารอนทรย (Product knowledge) มตดานการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสย คณลกษณะประสทธผลในประเดนผมสวนไดเสยภายในองคการ คอ การมเงนปนผลใหกบผถอหน การจายคาตอบแทนทเหมาะสม การปนสวนจากผลก าไร การเปดเผยขอมลใหพนกงานรบร มสวนรวมแสดงความคดเหน และตดสนใจ ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการคดสรรบคลากร องคการควรสรางมลคาเพมใหพนกงานโดยสรางความรในกจการเพอสงคมตงแตกระบวนการคดสรรพนกงาน กระตนใหมสวนรวมรบผดชอบในการท ากจกรรม เพอใหเกดความภมใจและความคดรเรมสรางสรรค คณลกษณะประสทธผลในประเดนผมสวนไดเสยภายนอกองคการ คอ องคการสนบสนนเครอขายผผลตในการรบซอผลตภณฑไปจ าหนาย สนบสนนอปกรณการผลต เปดโอกาสใหผผลตวตถดบ ผจดจ าหนาย มาเหนขนตอนการผลต และสามารถถายทอดใหกบผบรโภคไดอยางมนใจ เพอใหไดรบการสนบสนน

265

ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาทศนคตของผบรโภคตออาหารสขภาพ และขาดความมนใจในคณภาพสนคา ชองทางการจ าหนายไมมากพอตอความตองการของผบรโภค ปญหาทควรปรบปรงเกยวกบรสชาต คณภาพ และบรรจภณฑ ผประกอบการควรกระตนการรบรของผบรโภคโดยการใหทดลองชมสนคา และการประชาสมพนธประโยชนอาหารอนทรย การขยายสาขาใหมากขน การใหขอมลสนคาอยางรายละเอยด และชดเจน ระบแหลงทผลต ความเปนอนทรย การปรบปรงการประชาสมพนธในลกษณะการมปายหนาราน การปรบปรงการจดวางสนคาภายในรานใหสวยงาม เปนหมวดหม และภาครฐควรรณรงคใหความรกบประชาชนโดยสง เสรมการโฆษณาประชาสมพนธเกษตรอนทรย มตดานนโยบายของภาครฐ นโยบายส าคญทสงผลตอประสทธผล ซงเหนไดจากมาตรการภาษเพอสนบสนนวสาหกจเพอสงคม โดยการใหสทธประโยชนทางภาษใหกบวสาหกจเพอสงคม และผสนบสนนวสาหกจเพอสงคมทเปนบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล ซงตองน าผลก าไรไปลงทนในกจการ หรอใชเพอประโยชนของเกษตรกร ผยากจน คนพการ ผดอยโอกาส หรอใชเพอประโยชนสวนรวมอนๆ อยางไรกตาม สนคาเกษตรอนทรยมราคาสงกวาสนคาทวไปในตลาด องคการจ าเปนตองอาศยกลไกสนบสนนจากภาครฐในเรองตางๆ ไดแก นโยบายชวยเหลอดานการเงน การตลาด การผลต การเขาถงแหลงขอมล การจดซอจดจางกบภาคเอกชนทเปนกจการเพอสงคม ในการมสวนรวมระหวางรฐและผประกอบการเพอสงคมยงมคอนขางนอย เนองจากนโยบายสงเสรมกจการเพอสงคมยงขาดความชดเจน และตอเนอง ภาครฐควรเพมบทบาทโดยอาจรวมมอกบผประกอบการเขาไปสนบสนนชมชน โดยเปนผเปดทางให นอกจากนน ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการขาดความรความเขาใจ และปญหาการเขาถงแหลงขอมลความร ภาครฐควรสงเสรมการเขาถงแหลงขอมลความรในกจการเพอสงคมดานอาหารอนทรย รวมถงการปลกฝงจตส านกของการรบผดชอบตอสงคมใหกบเดกและเยาวชนในสงคม 5.1.2 สรปผลการวเคราะหคณลกษณะรวมการบรหารจดการทมประสทธผลของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย มตดานประสทธผล ประสทธผลการบรหารจดการกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย คอ ความสามารถในการแกไขปญหาสงคมและสงแวดลอม ความสามารถสรางการเปลยนแปลงสงคมในทางทดขน เกษตรกรพงพาตนเองได และความสามารถสรางความตระหนกในการบรโภคอาหารอนทรย ซงเกดจากความส าเรจตามวตถประสงคทางเศรษฐกจ คอ กจการอยไดดวยตนเองจากการท าก าไร ไมใชจากเงนบรจาค การขยายชองทางการตลาด การไดรบการยอมรบจากผบรโภค ความส าเรจตามวตถประสงคสงคม คอ กจการเพอสงคมตงเปาหมายสงสดทางสงคมทชดเจนวาตองการแกไขปญหาเรองใด และสามารถบรรลเปาหมายโดยมกจกรรมทแกปญหาและ

266

ชวยเหลอสงคม อาท การจงใจเกษตรกรหนกลบมาท าเกษตรอนทรย การท าการคาทเปนธรรม (Fair trade) การสรางเครอขายตลาดอนทรย การสรางปญญาใหกบลกคา ยกระดบคณภาพชวตผคนในสงคม ผบรโภคมสขภาพรางกายทแขงแรงจากการบรโภคอาหารอนทรย ปจจยทท าใหเกดประสทธผล คอ องคการมผน าทมวสยทศนทรบผดชอบตอสงคม สามารถถายทอดยงผตาม มความคดรเรมสรางสรรค น านวตกรรมมาใช มความมงมน เชอมนในตนเอง สามารถท าใหผตามเขาใจตนก าเนดกจการเพอสงคม กลาเปลยนแปลง และมทกษะความรความสามารถ ปญหาอปสรรค ไดแก ปญหาขาดตลาดรองรบ ปญหาการถกเอารดเอาเปรยบ ปญหาหนสนเกษตรกรผผลตอนทรย ปญหาการรกษาสมดลระหวางเปาหมายทางเศรษฐกจและสงคม ปญหาตนทนการผลตสง ปญหาขาดความเชอมนของเกษตรกรในการท าเกษตรอนทรย ปญหาคาใชจายการรบรองมาตรฐานการสงออกสง และปญหาขาดความรการแปรรปของเกษตรกร ผประกอบการเพอสงคมควรสนบสนนเกษตรกรในดานตางๆ อาท ปจจยการผลต เงนทน การตลาด การออกแบบบรรจภณฑ การท าการคาทเปนธรรม (fair trade) การจดหาตลาดใหผผลตดวยราคาทเปนธรรม รวมถงการแบงปนความเสยงในสญญาซอขาย ภาครฐควรผลกดนนโยบายสงเสรมการลงทนใหแกผประกอบการเพอสงคม และสรางแรงจงใจใหผผลตเกษตรอนทรย อาท การจดตงกองทนสนบสนนปจจยการผลต การเกบภาษเกษตรเคม การยกเวนภาษเกษตรอนทรย การสรางระบบตลาดคณภาพ การใหความรทางการผลตการแปรรปแกผผลต ตลอดจนชวยเหลอคาใชจายในการตลาด และการรบรองมาตรฐานเพอการสงออก มตดานภาวะผน า คณลกษณะประสทธผลในประเดนความคดรเรมสรางสรรคและน านวตกรรมทางการบรหารของผน า ไดแก การพฒนาความรการผลตเกษตรอนทรย การพฒนาผลตภณฑ การออกแบบบรรจภณฑ การพฒนาความหลากหลายผลตภณฑและบรการ การใชเทคโนโลยทเหมาะสม เลก เรยบงาย ถก และไมท าลายสงแวดลอม คณลกษณะประสทธผลในประเดนความมงมนและมวสยทศนของผน า คอ การมเปาหมายระยะยาว มกจกรรมรวมกบชมชนระยะยาว มการตดตามผล เปดโอกาสใหคนจ านวนมากเขามาแบงปน และบรรลเปาหมายรวมกน มแนวคดใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมเปนเจาของ และสรางคณคารวมกน ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ผลผลตเกษตรอนทรย เนาเสยงายและรกษาคณภาพยาก อายการจ าหนายสน บรรจภณฑคาใชจายสงและขาดการออกแบบใหสวยงาม การขาดความรและวสยทศนดานการบรหารธรกจ ขาดก าลงใจในการเรมตนธรกจ และขาดเครองมอทางธรกจทจะเปนตวชวด ปญหาทางดานการแขงขน ปญหาเกษตรกรขาดความรทางการผลต และการออกแบบบรรจภณฑ ผประกอบการเพอสงคม หรอภาครฐควรสนบสนนเกษตรกรในการออกแบบบรรจภณฑ เพอยกระดบบรรจภณฑใหมมลคามากขน และเพอรกษาคณภาพ เพมอายการจ าหนาย ผประกอบการควรพฒนาบรรจภณฑทอง

267

ธรรมชาตชวยลดตนทนการผลต และควรแสวงหาความรวมมอจากการหาหนสวน สรางเครอขายทางธรกจ เพอแลกเปลยนความร ขอค าแนะน ากบภาคเอกชน หรอผเชยวชาญในการบรหารจดการธรกจ และควรมการน านวตกรรมการใชสอออนไลนขยายตลาด และผลตภณฑเกษตรอนทรยใหเปนรจกมากขน ภาครฐควรจดตงหนวยงานเขามาอบรมใหความรกบชมชนอยางตอเนอง มตดานวฒนธรรมองคการ คณลกษณะประสทธผลในประเดนวฒนธรรมทางความคด ไดแก การท าใหดเปนตนแบบ และถายทอดวสยทศนจากผน าองคการ การสมมนา การประชม การฝกอบรม การศกษาดงาน และการสรางคณคารวมกน คณลกษณะประสทธผลในประเดนวฒนธรรมทางการกระท า ไดแก การท ากจกรรมทเนนการมสวนรวม อาท โครงการฝกอบรมระบบการรบรองแบบมสวนรวม การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม และหลกสตรฝกอบรมแลกเปลยนความรระหวางผประกอบการ คณลกษณะประสทธผลในประเดนวฒนธรรมทางวตถ ไดแก การมศนยกลางการเรยนร การฝกอบรมพนกงานในขณะปฏบตงาน (on the job training ) การประชมเชงปฏบตการ การน าความรทางดานเทคโนโลยมาพฒนาผลตภณฑและบรการ และการจงใจ อาท การชนชม การใหมสวนรวมในกจกรรม การใหคาตอบแทนทเปนธรรม การใหมสวนรวมเปนเจาของกจการ ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการปลกฝงคานยมใหกบบคลากร การพฒนาคณภาพบคลากร ปญหาการสอสารของบคลากร ปญหาการฝกอบรมทเนนทฤษฎ ปญหาคานยมเกษตรอนทรยของผน า และความไมสมบรณของตลาดอนทรย แนวทางแกไขปญหาควรเปนแนวทางความรวมมอจากทกฝายในการปฏบต แลกเปลยนความร คานยมอยางตอเนอง โดยเรมจากการท าใหดเปนตวอยางของผน าองคการ การมโครงการฝกอบรมในลกษณะปฏบตจรง การฝกอบรมทมงเนนความตองการของตลาดอยางตอเนอง และมการท าวจยทกป ภาครฐควรรวมมอกบสถาบนการศกษาจดหลกสตรฝกอบรมแลกเปลยนความรผานการปฏบต โดยอาจใหผประกอบการมาแบงปนประสบการณการท าธรกจ องคการควรมงเนนการฝกอบรมในขณะปฏบตงาน เพอใหบคลากรมทกษะการขายเพมขน และมความรเรองผลตภณฑ เปดโอกาสใหบคลากรแสดงความคดเหน มโอกาสสอสารเพอเรยนรสงใหม และทราบถงปญหาเพอน ามาปรบปรงการท างานตอไป มตดานการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสย คณลกษณะประสทธผลในประเดนผมสวนไดสวนเสยภายในองคการ ไดแก การจายคาตอบแทนทเปนธรรม การท างานเปนทม มกจกรรมรางวล พนกงานมสวนรวมในการบรหารจดการ สามารถแสดงความคดเหน และมอสระในการด าเนนงาน การมเงนปนผลใหผถอหน และเกบบางสวนเพอขยายกจการ คณลกษณะประสทธผลในประเดนผมสวนไดเสยภายนอกองคการ คอการท างานรวมกบชมชน เปนหนสวนชวยเหลอพงพากน การถายทอดความรการบรหารจดการใหผผลต การท าเกษตรทปลอดภย พงพาธรรมชาตอยางยงยน การจ าหนายอาหารอนทรยคดสรรวตถดบทสะอาดปลอดภย และการประชาสมพนธแหลงทมา

268

อาหารอนทรยเพอความโปรงใส และเพมความมนใจใหผบรโภค ปญหาอปสรรคทพบ ไดแก ปญหาการคดสรรพนกงาน ปญหาการบรหารความคาดหวงพนกงานคนรนใหม ปญหาการรวมงานของผประกอบการเพอสงคมกบหนสวน ความไมสมบรณของขอมล การตระหนกถงความส าคญอาหารอนทรยของผบรโภคยงไมมากพอ ปญหาการไมมตลาดรองรบเนองจากผบรโภคขาดความเขาใจในกจการเพอสงคม ปญหาทศนคตของผบรโภคตออาหารสขภาพ และขาดความมนใจในคณภาพสนคา องคการควรสรางความรความเขาใจในกจการเพอสงคมตงแตกระบวนการคดสรรพนกงาน ฝกอบรมบคลากรเพอเพมทกษะการท างาน กระตนใหมสวนรวมรบผดชอบในการท ากจกรรม เพอใหเกดความภมใจและความคดรเรมสรางสรรค การสรางแรงบนดาลใจใหพนกงานมโอกาสพบปะผเชยวชาญและเปนทรจกในวงการธรกจ สวนผประกอบควรเปดใจรองรบหนสวนทมความคดหลากหลาย กระตนการรบรของผบรโภคโดยใหทดลองชมสนคา และประชาสมพนธถงประโยชนอาหารอนทรย ขณะทภาครฐควรสรางกลไกชวยเหลอดานการตลาดใหผประกอบการ ออกนโยบายสนบสนนการบรโภคอาหารอนทรยอยางจรงจง และใหความรกบประชาชนโดยสงเสรมการโฆษณาประชาสมพนธ มตดานนโยบายของภาครฐ นโยบายส าคญทสงผลตอประสทธผล ไดแก นโยบายสนบสนนทางดานเงนทนตางๆ อาท กองทนอนทรย การใหสนเชอดอกเบยต า การลดหยอนภาษใหผประกอบการสงคม นโยบายชวยเหลออนๆ อาท ระบบการลงทะเบยน การเขาถงแหลงขอมล และการสรางระบบตลาดคณภาพ ภาครฐสามารถสงเสรมการมสวนรวมโดยสนบสนนผานตวกลางคอเอกชน หรอจดตงหนวยงานเอกชนทมความรเกยวกบกจการเพอสงคม เพอใหค าแนะน าระบบการบรหารจดการ การท างานรวมกบองคกรตวกลางทสนบสนนกจการเพอสงคม การสนบสนนการรวมกลมผผลตเพอลดตนทนการผลตและรบรองตลาดให ปญหาทเปนอปสรรค ไดแก นโยบายขดแยงกน ขาดความตอเนอง และไมชดเจนเทาทควร ปญหานโยบายการใชสารเคม ปญหาขาดความรเกษตรอนทรยของเจาหนาทรฐ ปญหาการเขาถงแหลงเงนทนและแหลงขอมล การมสวนรวมระหวางรฐและผประกอบการไมมากพอ และขาดกระบวนการรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสย ภาครฐควรควบคมการใชนโยบายอยางระมดระวง รณรงคลดโฆษณาสารเคม จดตงส านกงานตดตามการด าเนนตามนโยบาย สงเสรมความรเกษตรอนทรยใหเจาหนาทรฐ รบฟงปญหาจากผประกอบการ และผมสวนไดสวนเสย ออกนโยบายสนบสนนการเงน อาท การลดหยอนภาษผประกอบการและภาคเอกชนทรวมแกไขปญหาสงคม การใหสนเชอดอกเบยต า การหาสนเชอมาชวยค าประกน การใหกจากสถาบนการเงนโดยไมมหลกทรพย ภาครฐควรเพมบทบาทการมสวนรวมโดยอาจรวมมอกบผประกอบการเขาไปสนบสนนชมชนโดยเปนผเปดทางให หรอหนวยงานหนงเปนเจาภาพ และขอความรวมมอไปยงหนวยงานอน การเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยม

269

สวนรวมก าหนดนโยบาย การสงเสรมการเขาถงแหลงขอมลความรในกจการเพอสงคมดานอาหารอนทรย รวมถงการปลกฝงจตส านกการรบผดชอบตอสงคมใหกบเดกและเยาวชน

5.2 การอภปรายผลการวจย ในการอภปรายผลการวจยเรอง “ประสทธผลการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยในประเทศไทย” ผวจยไดอภปรายผลการวจยตามประเดนดานการบรหารจดการใน 5 มตคอ ประสทธผลของการบรหารจดการกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย ภาวะผน า วฒนธรรมองคการ การบรหารผมสวนไดสวนเสย และนโยบายของภาครฐ ซงผวจยอภปรายในแตละมตดงตอไปน ประสทธผลการบรหารจดการกจการเพอสงคม จากผลการศกษาทพบวา ประสทธผลการบรหารจดการกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยมลกษณะทสะทอนถงการมองคณคาและการประเมนความส าเรจขององคการอยางสมดลทง 3 ดาน อาจกลาวไดวาคอการใหความส าคญกบประสทธผลทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมไปพรอมๆ กน ซงคอความสามารถในการแกไขปญหาสงคมและสงแวดลอม ความสามารถสรางการเปลยนแปลงสงคมในทางทดขน ความสามารถทจะท าใหเกษตรกรพงพาตนเองได ความสามารถสรางความตระหนกในการบรโภคอาหารอนทรย และการมสงแวดลอมทดจากการท าเกษตรกรรมทพงพาธรรมชาตอยางแทจรง ซงจะเหนไดวา ประสทธผลของกจการเพอสงคมจ าเปนตองค านงถงความความส าเรจตามวตถประสงคทางเศรษฐกจ คอกจการอยไดดวยตนเองจากการท าก าไร และความส าเรจตามวตถประสงคทางสงคม คอการตงเปาหมายสงสดทางสงคมทชดเจนวาตองการแกไขปญหาเรองใด และสามารถบรรลเปาหมายนนโดยมกจกรรมทค านงถงผผลตวตถดบ ผบรโภค สงคมและสงแวดลอม ซงสอดคลองกบแนวคดกจการเพอสงคมของ Elkington (1994) ทกลาวถงแนวคดแบบ Triple Bottom Line คอการด าเนนงานของกจการเพอสงคมทอาจมงเนนเปาหมายทางสงคม สงแวดลอม และการเงนไปพรอมๆ กน โดยพจารณาถงผลกระทบทเกดขนใน 3 มตรวมกน คอ มตทางดานเศรษฐกจ มตทางดานสงคม และมตทางดานสงแวดลอม ซงเปนการด าเนนธรกจทค านงถงผลก าไร แตในขณะเดยวกนกผสานความรบผดชอบทมตอสงคม และสงแวดลอมเขาไวดวยกน เพอใหเกดความยงยนทางดานธรกจ สงคม และสงแวดลอมในระยะยาว จากผลการศกษาพบวา การพฒนาประสทธผลของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยทยงยนตองอาศยองคประกอบหลายดานไดแก ภาวะผน า วฒนธรรมองคการ การบรหารจดการผมสวนไดสวนเสย และนโยบายของภาครฐ ดงจะเหนไดจากแนวคดของ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2556) ทอธบายวา การพฒนาทยงยนเนนใหมนษยค านงถงขดจ ากดของทรพยากรธรรมชาตบนโลก และตอบสนองความตองการของคนทงในยคปจจบน และยคตอๆ ไปอยางเทาเทยมกน ซงเกดจากการ

270

สรางสมดลระหวาง 3 มตของการพฒนา ไดแก 1. มตการพฒนาเศรษฐกจทยงยน กระจายรายไดตอคนสวนใหญในสงคม โดยเฉพาะคนทมรายไดต า 2. มตการพฒนาสงคมทยงยน พฒนาคนใหมความร เปนสงคมแหงการเรยนร 3. มตการพฒนาสงแวดลอมทยงยน เปนการใชทรพยากรธรรมชาตในปรมาณทระบบนเวศสามารถฟนตวกลบสสภาพเดมได ขอคนพบจากผลการศกษาครงน พบวาผใหขอมลส าคญตางใหความส าคญกบแนวคดการท าการคาทเปนธรรม (Fair trade) ทตงอยบนพนฐานของความรบผดชอบของธรกจตอผผลต เชน การสรางหลกประกนราคาผลผลตทเปนธรรมตอผผลต การผลตทมความยงยนทางสงคมและสงแวดลอม และการมสวนรวมของผผลตในการบรหารจดการองคการตวเอง เปนตน ซงเปนแนวทางหนงทจะสามารถชวยแกปญหาความยากจน และลดความเหลอมล าได ซงสอดคลองกบหลกการส าคญขององคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO [WTO], 1995) ซงระบถงวตถประสงคของการจดตงขนเพอก ากบดแลใหเกษตรโลกเปนเสร WTO เปนองคการระหวางประเทศทถอก าเนดขนมาเมอป 2538 (ค.ศ. 1995) โดยมพฒนาการมาจากความตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคาหรอแกตต (General Agreement on Tariffs and Trade หรอ GATT) ประเทศไทยซงเปนภาคความตกลงแกตตตงแตป 2525 (ค.ศ. 1982) จงเขาเปนสมาชก WTO ในป 2538โดยอตโนมต ซงหลกการของ WTO ทส าคญคอ การสงเสรมการคาเสรและเปนธรรม (Free and fair frade) และการก าหนดและบงคบใชมาตรการทางการคาจะตองมความโปรงใส (Transparency) เพอใหเกดความเปนธรรม จากหลกการดงกลาวสงผลใหแนวคดการประกอบการเพอสงคมไดรบความสนใจจากผประกอบการในการน ามาวางกลยทธเพอความไดเปรยบในการแขงขน นอกจากนน ขอคนพบดงกลาวมใชจ ากดเฉพาะแตในงานวจยครงน แตพบในงานวจยทเกยวของในประเทศและตางประเทศ อาท งานวจยของ ชยยทธ ช านาญเลศกจ (2557) ทศกษาเรองกจการเพอสงคมในระบบตลาดเปนฐานเพอผลตอบแทนทางสงคมตอการลงทนทยงยน พบวา ปจจยส าคญแหงความส าเรจ 3 ประการ คอภารกจเพอสงคม นวตกรรมสงคม และผลกระทบทางสงคม เชนเดยวกบ Yang, Kao, & Cheng (2012) ศกษาเรองการศกษาหาปจจยแหงความส าเรจในการประกอบกจการเพอสงคม (An exploratory study on the key success factors for social enterprises) พบวาม 6 ปจจยแหงความส าเรจในการประกอบกจการเพอสงคม ไดแก 1. การมภารกจและเปาหมายทางสงคม 2. คณลกษณะและความสามารถในการบรหารธรกจของผประกอบการสงคม 3. การมวสยทศนและการเตรยมพรอมขององคการ 4. กลยทธทางดานนวตกรรมการใชทรพยากร 5. ความสามารถในการแขงขนทางผลตภณฑและบรการ และ 6. การบรหารการเงนและการจดการความเสยง และสอดคลองกบงานวจยของ Raudeliuniene, Tvaronaviciene, & Dzemyda (2014) ศกษาเรองปจจยทสงผลตอความส าเรจในการประกอบกจการเพอสงคมใหมความยงยนในสภาวะ

271

เศรษฐกจโลก (Towards economic security and sustainability: Key success factors of sustainable entrepreneurship in conditions of global economy) พบวา ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการประกอบกจการเพอสงคมใหมความยงยน ประกอบไปดวย 4 ดาน ไดแก 1. ดานการพฒนาทมนคงและยงยน การใชทรพยากรธรรมชาตอยางถกตอง เหมาะสม 2. ดานกลยทธทางการตลาด 3. ดานการพฒนาความสามารถความเปนผประกอบการเพอสงคม และ 4. ดานความสามารถทางการแขงขน กลาวโดยสรป องคความรใหมทคนพบจากการศกษาครงน คอ แนวคดทฤษฏทางการบรหารจดการ และแนวคดการประกอบการเพอสงคมตางกเนนถงความส าคญของประสทธผลเชงเศรษฐกจ ซงเปนองคประกอบส าคญทไมอาจละเลยไดส าหรบธรกจในทกประเภท หากแตการด าเนนกจการเพอสงคมใหมประสทธผลมใชเรองงาย นอกเหนอจากประสทธผลเชงเศรษฐกจคอ การบรหารจดการธรกจใหอยรอดแลว ผประกอบการเพอสงคมจ าเปนตองมการประเมนความส าเรจขององคการจากผลกระทบทางสงคมอนเกดจากการมเปาหมายและภารกจทางสงคมทชดเจนในการ ชวยเหลอ แกไขปญหา และเปลยนแปลงสงคมไปในทางทดขน รวมถงผลกระทบทจะมตอสงแวดลอมทเสอมโทรมลงทกวน ดงนนองคความรทพบเปนการเนนย าวา ประสทธผลการบรหารจดการกจกรรมเพอสงคมดงกลาวประกอบไปดวยหลายองคประกอบ ตงแตผน าซงเปนผก าหนดเปาหมาย และทศทางขององคการซงสะทอนออกมาใหเหนเปนวฒนธรรมทางความคด การกระท า และวตถโดยผานสมาชกในองคการคอพนกงาน ประสทธผลยงรวมถงการบรหารจดการผมสวนไดสวยเสยภายนอกองคการอนไดแก ผผลต ผจดจ าหนาย ผบรโภค สงคมและสงแวดลอม เพอแสวงหาความรวมมอจากทกฝาย โดยเฉพาะอยางยง การไดรบการสนบสนนจากนโยบายและมาตรการสงเสรมการประกอบการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยจากภาครฐ ภาวะผน า จากผลการศกษาทพบวา ภาวะผน าเปนปจจยทส าคญในการผลกดนใหเกดการพฒนาประสทธผลขององคการ ดงเชนทผใหขอมลส าคญทกกลมตางยอมรบวา คณลกษณะของผน ากจการเพอสงคมในการเสรมสรางความส าเรจใหองคการ คอ ผน าทมวสยทศนทรบผดชอบตอสงคม สามารถถายทอดไปยงผตาม มความคดรเรมสรางสรรค น านวตกรรมมาใช มความมงมน เชอมนในตนเอง สามารถท าใหผตามเขาใจตนก าเนดของกจการเพอสงคม มความกลาเปลยนแปลง และมทกษะความรความสามารถในการบรหารจดการธรกจ ซงขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบแนวคดของ Martin & Osberg (2007) ทกลาววา ผประกอบการเพอสงคมตองเปนผท าสงแปลกใหม ทตองใชความกลาเสยงในการลงมอท า มองเหนโอกาส มความสรางสรรค คอท าสงแปลกใหมตามโอกาสทเปด มงมนบากบนตอสเอาชนะอปสรรคทงหลาย จนประสบความส าเรจตามเปาหมาย สอดคลองกบแนวคดของ Boyer et al. (2009) กลาวถง ภาวะความเปนผน าทแขงแกรง การบรหารผมสวนไดสวนเสย ความคดรเรมสรางสรรค การน านวตกรรมใหมๆ มาใชเพอสรางมลคาเพมในคน สนคาและ

272

บรการ เปนคณลกษณะผประกอบการเพอสงคมทประสบความส าเรจ และยงสอดคลองกบงานวจยของ สมเกยรต สกลสรเอกพงศ (2557) ทศกษาเรองตวแบบการจดการกจการเพอสงคมในประเทศไทย พบวา ปจจยดานการจดการทมผลตอประสทธภาพของกจการเพอสงคมในประเทศไทยมากทสดคอ ปจจยดานคณลกษณะของผน าในกจการเพอสงคม เชนเดยวกบงานวจยของ พพฒน นนทนาธรณ (2558) ทศกษาเรองปจจยเชงสาเหตของภาวะผน าทรบผดชอบตอสงคมทมอทธพลตอภาพลกษณองคการของทาอากาศยานสวรรณภม พบวา ภาวะผน าทรบผดชอบตอสงคมมอทธพลตอการรบรของผมสวนไดสวนเสยดานความรบผดชอบตอสงคมขององคการ และมอทธพลตอภาพลกษณองคการผานการรบรของผมสวนไดสวนเสยดานความรบผดชอบตอสงคมขององคการ จากผลการศกษาดงกลาว จะเหนไดวา คณลกษณะประสทธผลการบรหารจดการของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย ในประเดนดานการน าองคการ มลกษณะทองคการมผน าทมความมงมน ซงสะทอนออกมาใหเหนไดจากการทองคการมการวางแผน และก าหนดเปาหมาย หรอทศทางขององคการเพอเปนองคการผน าดานกจการเพอสงคม อกทงมการตงเปาหมายระยะยาว มการด าเนนงานตามพนธกจทางสงคมทไดตงเปาหมายไว สามารถท าใหสงคมเกดการเปลยนแปลงไปในทางทดขน ซงสงผลใหผอนปฏบตตาม ซงเกดจากการมวสยทศนทชดเจนในการด าเนนธรกจ คอการท าสงท เปนประโยชนตอผบรโภค สงคม และสงแวดลอม โดยเฉพาะผน ากจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยทมทศนคตในการสนบสนนกลมเกษตรกรผผลตใหสามารถพงตวเองได และในการขยายกลมเกษตรกรผผลตใหกวางออกไป ซงขอคนพบดงกลาวมความสอดคลองกบแนวคดของ Bornstein (2004) ทอธบายวา คณลกษณะของผประกอบการเพอสงคม คอ บคคลประเภททท างานทมเทเตมทซงมทกษะแรงจงใจ มพลงและยนหยดทจะท าอะไรกตามทจ าเปนตอการผลกดนความคดนนไปขางหนา ไมวาจะโนมนาว สรางแรงบนดาลใจ ใหความร สรางความประทบใจ และปรบเปลยนมมมอง และยงสอดคลองกบแนวคดของ สฤณ อาชวานนทกล (2552) ทกลาววา ผประกอบการเพอสงคมตองมความมงมนในการหาวธการใหมเพอแกไขปญหาสงคม โดยจะใชรปแบบใดในการบรรลเปาหมายกได สวนใหญผประกอบการเพอสงคมมกมความคดแหกคอกสวนกระแส จนหลายฝายมองวาเปน “คนหวรน” ซงกจการของคนหวรนเหลาน หลายแหงประสบความส าเรจทงในแงการท าประโยชนเพอสงคม และยงสรางก าไรใหผลงทนไดดวย เชนเดยวกบแนวคดของ Dees (1998) กลาววา ผประกอบการเพอสงคม คอผปฏรปและปฏวตทางสงคม ซงสามารถสรางการเปลยนแปลงพนฐานจากเดมทเคยท าในหนวยงาน เพอสงคม มทศนะวสยทชดเจน โดยมงเนนการแกปญหาทตนเหตมากกวาการแกปญหาจากปลายเหต พรอมกบการสรางสรรค การเปลยนแปลงอยางเปนระบบและการพฒนาอยางย งยน ซง

273

ผประกอบการเพอสงคมทประสบความส าเรจสงสด คอผทมงมนอยางยงทจะบรรลเปาหมายระยะยาว มากกวาผลประโยชนระยะสน กลาวโดยสรป องคความรใหมทคนพบจากการศกษาครงน คอ คณลกษณะประสทธผลของกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยซงเกดจากผน าทมความคดรเรมสรางสรรค และมการน านวตกรรมทางการบรหารจดการมาใช โดยมงเนนการสรางสรรคสงใหม อาท การพฒนารปแบบผลตภณฑใหมๆ โดยใชเทคโนโลย โดยเฉพาะการพฒนาเทคโนโลยการแปรรปผลตภณฑ การออกแบบบรรจภณฑ และพฒนาความหลากหลายของผลตภณฑและบรการ ตลอดจนพฒนาองคความรทางการผลตเกษตรอนทรย โดยการใชเทคโนโลยทเหมาะสม เลก เรยบงาย ถก และไมท าลายสงแวดลอม ซงใหผลผลตสง ใชแรงงานนอย และมคณภาพสง ซงคณลกษณะประสทธผลดงกลาว เปนการสรางความเขมแขงจากภายในจากการมงเนนการใชนวตกรรม ความรทางดานเทคโนโลย และความคดรเรมสรางสรรค กลาวคอ กจการเพอสงคมเปนกลไกทส าคญตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ในแงของมมของการเพมความสามารถทางการผลตใหกบชมชนผผลต และเครอขาย โดยการลดการพงพาปจจยภายนอก ซงเปนการเสรมสรางทกษะอาชพ และสรางความเขมแขงใหกบชมชนและเครอขาย อนจะน าไปสการเพมขดความสามารถในการแขงขนกบนานาประเทศได นอกจากนน องคความรใหมทคนพบในประเดนความมงมนและมวสยทศนของผน าองคการ คอ การทกจการเพอสงคมจะสามารถด าเนนกจการใหประสบผลส าเรจไดนน จ าเปนตองมเขมทศในการน าทางธรกจซงเปรยบไดกบวสยทศนของผน าซงเปนสงจ าเปนตอการอยรอดของธรกจ ท าใหทราบทศทางในการประกอบการ ยงไปกวานน ผน ากจการเพอสงคมจ าเปนตองมเปาหมายทางสงคมทชดเจน ซงเปรยบเสมอนความฝนทผประกอบการเพอสงคมทกคนม และตองการทจะไปใหถง ซงประสทธผลของกจการเพอสงคมเกยวของกบการสนบสนนของคนจ านวนมาก ยงผประกอบการเพอสงคมเปดโอกาสใหคนจ านวนมากเขามาแบงบนความฝน และบรรลเปาหมายรวมกนมากเทาใด โอกาสทกจการเพอสงคมจะประสบความส าเรจยอมมากขนไปเทานน วฒนธรรมองคการ จากผลการศกษาทพบวา วฒนธรรมองคการเปนปจจยหนงทมความส าคญและเชอมโยงตอการพฒนาประสทธผลขององคกร ประเดนส าคญของวฒนธรรมองคการทพบ คอ คณลกษณะการบรหารจดการในเรองการถายทอดความรและคานยมรวมมลกษณะเปนการสอสารและแลกเปลยนความร ความเชอ ประสบการณในรปแบบการท าใหดเปนตวอยาง เพอซมซบคานยมจากการเปนตนแบบของผน าองคการ ผานการประชม การจดสมมนา การฝกอบรมบคลากร การน าพนกงานไปศกษาดงาน รวมถงมการน ากระบวนการจดการความรมาใชภายในองคการ การถายทอดคานยมรวมจากการเปนตนแบบของผน าองคการทมภาวะผน าทรบผดชอบตอสงคม โดยการถายทอดคานยมทรบผดชอบตอสงคมสผตามโดยเฉพาะคานยมเกยวกบ

274

การสรางจตส านกของการเอาใจเขามาใสใจเรา มสวนส าคญในการสนบสนนการขยายตวของกจการเพอสงคม เนองจากสามารถน าพาคนเขามารวมธรกจมากขน และเปนการสรางเครอขายความรวมมอจากชมชน ซงผใหขอมลส าคญทกกลมตางใหความส าคญกบการท ากจกรรมทเนนการปฏบตแบบมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในกจการเพอสงคม ไดแก โครงการฝกอบรมระบบการรบรองแบบมสวนรวม การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม และหลกสตรฝกอบรมแลกเปลยนความรระหวางผประกอบการ ซงสอดคลองกบแนวคดของ มลนธอโชกา (ประเทศไทย) (2553) กลาวถงคณลกษณะผประกอบการเพอสงคมวา วา เปนบคคลท เสนอแนวคดใหมเพอการเปลยนแปลงสงคมในวงกวางแทนทจะปลอยใหเปนหนาทของภาครฐหรอภาคธรกจ มงมนทจะรวมแกไขปญหา จงใจใหคนในสงคมยอมรบการเปลยนแปลงใหมๆ รวมทงแสวงหาการสนบสนนจากสงคมวงกวาง เพอสงเสรมใหคนในชมชนยอมรบและน าความคดไปปฏบตใหมากทสด เพอเปลยนแปลงสงคมไปในทางทดขน เชนเดยวกบแนวคดของ The Benevolent Society (2013) กลาวถงวฒนธรรมองคการทเกยวกบคณลกษณะของผประกอบการเพอสงคมทน าไปสความส าเรจขององคการ คอ การมสวนรวมของผทเกยวของทไดรบผลกระทบจากการด าเนนกจกรรม ไมวาจะเปนตวแทน ลกคาและผทมสวนไดสวนเสย สามารถรบรและมสวนรวมในกระบวนการบรหารจดการ พรอมทงใหการสนบสนนในดานตางๆ เชน ทางดานการจดหาเงนทนและการจดหาทรพยากร เปนตน และสอดคลองกบงานวจยของ Wronka (2013) ทศกษาเรอง Analyzing the success of social enterprises – critical success factors perspective พบวา วฒนธรรมองคการทเกยวกบคณลกษณะของผประกอบการเพอสงคมทน าไปสความส าเรจขององคการ ไดแก แรงบนดาลใจและความมงมนของพนกงาน การรวมมอกบภาครฐทมประสทธภาพ และการมสวนรวมของชมชนทองถน เปนตน ขอคนพบจากผลการศกษาครงนยงสอดคลองกบการจดการความร และการบรหารทรพยากรมนษยในฐานะทเปนปจจยในการสรางมลคาเพมทางวตถใหองคการ โดยมกระบวนการคดเลอกบคลากรในการเขามาท างาน ใชบคลากรทตรงกบความรความสามารถ มการพฒนาทกษะการท างานของบคลากรในดานตาง ๆ และการเพมมลคาผลตภณฑและบรการ รวมทงการรกษาทรพยากรมนษยใหด ารงอยคกบองคการ ดงจะเหนไดจากแนวคดของ Boyer et al. (2009) กลาวถงคณลกษณะเกยวกบการจดการความรของผประกอบการเพอสงคมทประสบความส าเรจ ไดแก การฝกอบรมพนกงาน ซงสามารถชวยใหพนกงานหรอสมาชกในองคการเพมระดบความสามารถในการปฏบตงาน รวมถงไดรบความรและทกษะใหม ๆ เชนเดยวกบงานวจยของ Nielsen (2012) ทศกษาเรอง Networks for social enterprise : Applying a systems perspective to case studies in Latin America พบวา ปจจยส าเรจในการประกอบกจการเพอสงคม ไดแก การเชอมความสมพนธระหวาง

275

ผมสวนไดสวนเสย การขบเคลอนกระบวนการเรยนรในเครอขายกจการเพอสงคม และการจดการความร และยงสอดคลองกบแนวคดของ Elkington & Hartigan (2008) กลาวถงคณลกษณะรวม 2 ประการทเปนปจจยส าเรจตอความยงยนของกจการเพอสงคม คอ ผประกอบการเพอสงคมตองมความเขาใจอยางถองแทในความตองการของคนจน และตลาดคนจน (Bottom-of-the-pyramid market หรอ “ตลาด BOP”) และตองมความสามารถในการดงดดและรกษาพนกงานดใหอยกบองคการนานๆ การพฒนาทกษะการท างานสามารถเพมประสทธภาพในการท างานใหประสบความส าเรจได เชนเดยวกบแนวคดของ Co-operative enterprise council (2014) ไดกลาวถงปจจยส าเรจในการเปนผประกอบการเพอสงคม ไดแก การคดเลอกและสรรหาบคลากรทมทกษะความรความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงงาน โดยเฉพาะต าแหนงผบรหารทจ าเปนตองมภาวะผน า มความรความสามารถในการประกอบธรกจ และมความคดรเรมสรางสรรค เปนตน กลาวโดยสรป องคความรใหมทคนพบจากการศกษาครงนม 2 ประการ ไดแก 1.การมงเนนนวตกรรมแบบมสวนรวม และ 2.การจดการความรทมงเนนการลงมอปฏบตจรง ประการแรก การมงเนนนวตกรรมแบบมสวนรวม เปนการสรางสรรควธการใหมในการใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในกจกรรมของกจการเพอสงคม ดงจะเหนไดจากการใหความส าคญกบแนวคดการสรางคณคารวม (shared value) ซงขยบจากความรบผดชอบตอสงคมขององคการเปนการสรางคณคารวมกน โดยการสรางผลตภณฑทมคณคาและรบผดชอบตอความยงยนของสงคม ธรรมชาตและสงแวดลอมใหกบลกคา ซงมการเชอมโยงผลประโยชนทางเศรษฐกจและสงคมเพอใหเกดแรงจงใจในการเขามามสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย นอกจากนน การน านวตกรรมแบบมสวนรวมทน าไปใชไดผล คอ การน าโครงการฝกอบรมระบบการรบรองแบบมสวนรวม (Participatory guarantee systems : PGS) ซงเปนโครงการรวมมอของเกษตรกรผผลตรายยอย ผประกอบการ และผบรโภคในการสรางมาตรฐานและการใหหลกประกนดานคณภาพรวมกน อาท การดแลคณภาพรวมกนในตลาดสเขยวตามทตางๆ เพอแกไขปญหาความสลบซบซอนของระบบการตรวจสอบรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยโดยองคการอสระซงมระเบยบขอก าหนดทคอนขางเขมงวดและมากเกนความจ าเปนส าหรบการท าการตลาดเกษตรอนทรยในทองถน ระบบ PGS เปนการเปดโอกาสใหเกษตรกรมสวนรวมในระบบการตรวจรบรอง และเปดโอกาสใหมการพฒนานวตกรรมใหมๆ ในการตรวจรบรองทเหมาะสมกบเกษตรกรรายยอย นอกจากนน นวตกรรมแบบมสวนรวมอนๆ ไดแก การสรางนวตกรรมใหมในการคนหาทางเลอกรวมกบเกษตรกรในการท าเกษตรทไมใชสารเคม เพอสงเสรมการผลตเกษตรอนทรย ดวยการพฒนาภมปญญาพนบานและเทคโนโลยอยางมสวนรวม ซงจะเหนไดวา องคความรใหมดงกลาวทคนพบเปนการตอยอดแนวคดการประกอบการเพอสงคมท

276

กลาวถงการมสวนรวมโดยธรรมชาตกบกจกรรมทางเศรษฐกจซงเปนลกษณะทส าคญของกจการเพอสงคม ประการทสอง การจดการความรทมงเนนการลงมอปฏบตจรง ถอไดวาเปนคณลกษณะประสทธผลการบรหารจดการทผประกอบการเพอสงคมควรใหความส าคญในการพฒนาองคการ ซงในการด าเนนกจการเพอสงคมใหประสบความส าเรจ องคการควรเปดโอกาสใหบคลากรไดสงสมประสบการณจากการไดสมผสกบปญหาทแทจรงในขณะลงมอปฏบตงาน และสงเกตการท างานของพนกงานทมความช านาญ (On the job training) นอกจากนน ควรใหความส าคญกบการฝกอบรมบคลากรทเนนการปฏบต เรยนรจากของจรงแลวไปลงมอท า รวมถงการประชมเชงปฏบตการทเนนใหผเขารวมประชมเรยนรผานการลงมอท า ตลอดจนการฝกอบรมแลกเปลยนความรระหวางผประกอบการเพอสงคม ควรเปดโอกาสใหผประกอบการแตละรายมาแบงปนประสบการณการท าธรกจจากโครงการของตนเอง เน องจากความเปนเจาของกจการ (Entrepreneurship) ของผประกอบการเพอสงคมตองเรยนรผานการปฏบต ไมสามารถบรรยายไดทงหมด การบรหารจดการผมสวนไดสวนเสย จากผลการศกษาทพบวา การบรหารจดการผมสวนไดสวนเสยมความส าคญและสงผลตอประสทธผล ประเดนส าคญของการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสยทพบ คอคณลกษณะประสทธผลการบรหารจดการทองคการมรปแบบการบรหารจดการแบบมสวนรวม และมความโปรงใส ซงเปดโอกาสใหพนกงานรบรกระบวนการบรหารจดการ และมสวนรวมในการพฒนาองคการ รวมทงการใชหลกธรรมในการบรหารพนกงาน โดยมการจายคาตอบแทนทเปนธรรม มการกระจายหนให และมเงนปนผลใหกบผถอหนซงถอเปนแรงจงใจทส าคญ สวนคณลกษณะการบรหารจดการผมสวนไดสวนเสยภายนอกองคการ คอ การท างานรวมกนระหวางผประกอบการเพอสงคม กบเครอขายผผลตในลกษณะทผประกอบการใหความชวยเหลอผผลต และพงพาอาศยซงกนและกน ในแงการค านงถงผบรโภค ชมชนและสงแวดลอม คอ การเปดโอกาสใหมสวนรวมในการรบรถงกระบวนการผลตสนคาอาหารอนทรย เพอความโปรงใส และเพมความมนใจใหแกผบรโภค อกทงเพอสงเสรมความรความเขาใจตอการบรโภคทยงยน มการพฒนาชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑและบรการในรปแบบของการด าเนนธรกจรานอาหารปลอดสารพษ เพอใหผบรโภคไดรบประทานอาหารทปลอดภย ดตอสขภาพ การตระหนกถงคณคาทรพยากรและภมปญญาไทย โดยสงเสรมเกษตรกรรมทปลอดภย ยงยน เพอรกษาชมชนและสงแวดลอม ขอคนพบจากผลการศกษาครงนเชอมโยงกบประสทธผลการบรหารจดการขององคการซงเกดจากการสรางคณคาสาธารณะและสรางความสมดลในความสมพนธระหวางผมสวนไดสวนเสยทหลากหลายโดยผานการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย ดงเชนทผใหขอมลส าคญทกกลม

277

ตางยอมรบวา กจการเพอสงคมเปนเรองทเกยวของกบมตทางสงคม และคนจ านวนมาก เนองจากมเปาหมายทชดเจนในการกอตงคอการแกไขปญหาสงคม และสงแวดลอม ดงนน การด าเนนกจการเพอสงคมใหประสบความส าเรจ จงจ าเปนอยางยงทองคการจะตองไดรบการสนบสนน และความรวมมอจากการมสวนรวมในการท ากจกรรมของผมสวนไดสวนเสย ดงจะเหนไดจากแนวคดของ Freeman (1984) ซงกลาววา ธรกจจะประสบผลส าเรจไดตองสามารถสรางคณคาใหแกผมสวนไดเสย คอ ลกคา คคา พนกงาน ชมชน ผออกเงน (ผถอหน ธนาคาร และผมเงน) เรยกวาผมสวนไดเสย โดยตองสรางคณคาดวยความรบผดชอบ ดแลสงแวดลอม หรอการท าการใด ๆ ททท าใหโลกเปนทนาอย ทงนแนวคดทางธรกจ คณธรรม ความยงยน และความรบผดชอบตองด าเนนการไปพรอมกน เพราะผมสวนไดเสยคอ กลมและบคคลผซงอาจมผลตอหรอไดรบผลกระทบจากความส าเรจของภารกจขององคการ ซงสอดคลองกบ Post el al. (2002) ทกลาววา ผมสวนไดสวนเสย คอ บคคลหรอกลมซงมผลกระทบ หรอไดรบผลกระทบจากการตดสนใจขององคการ นโยบาย และการปฏบต เชนเดยวกบ Jonker & Foster (2005) ไดกลาววา ความตองการก าไรสงสดของผถอหนจะไมสามารถเกดขนไดหากปราศจากความพอใจและการตอบสนองความตองการบางอยางของผมสวนไดสวนเสยอนๆ แมบรษทจะพยายามทจะใหบรการแกผถอหนซงเปนกลมทค านงถงเปนอนดบแรกไดส าเรจ แตการท าเชนนนจะน าไปสการกระทบผมสวนไดสวนเสยอนๆ ขอคนพบจากผลการศกษาครงนยงสอดคลองกบแนวคดของ Dees (1998) กลาวถงคณลกษณะของผประกอบการเพอสงคมวา มสวนในการสรางสงใหมๆ ใหประชาชนและทรพยากร ซงท าใหเกดการพฒนาศกยภาพทางสงคมในการจดการกบปญหา สรางคณคาสาธารณะ รวมทงแสดงใหเหนถงความรสกของการรบผดชอบอยางสงตอสาธารณะและผลลพธทถกสรางขน และสอดคลองกบแนวคดของ สฤน อาชวานนทกล (2553) ทกลาววา กจการเพอสงคมเปนกจการทมพนธกจหลกในการชวยเหลอคนทขาดโอกาสในการเขาถงสงอานวยความสะดวกของปจจยพนฐาน ค านงถง สงคม และสงแวดลอมเปนหลก มจดประสงคเพอเออประโยชนตอเศรษฐกจระดบเลก (Micro economic) และกจกรรมในพนทไรตลาดไปจนถงตลาดโตเรว สรางผลตอบแทนดานสงคมและสงแวดลอม มการประสานประโยชนของทกฝาย ไดแกภาครฐ ภาคประชาชน และภาคเอกชน เพอสรางคานงดส าคญในการเปลยนแปลงเชงบวก ขอคนพบดงกลาวมใชจ ากดเฉพาะแตในงานวจยครงน แตพบในงานวจยทเกยวของในประเทศและตางประเทศ อาท งานวจยของ Nielsen (2012) ทศกษาเรอง Networks for social enterprise : Applying a systems perspective to case studies in Latin America พบวา ปจจยส าเรจในการประกอบการเพอสงคม ไดแก การเชอมความสมพนธระหวางผมสวนไดสวนเสย การขบเคลอนกระบวนการเรยนรในเครอขายกจการเพอสงคม และการจดการความร เชนเดยวกบงานวจยของ พพฒน นนทนาธรณ (2558) ทศกษาเรองปจจยเชงสาเหตของภาวะ

278

ผน าทรบผดชอบตอสงคมทมอทธพลตอภาพลกษณองคการของทาอากาศยานสวรรณภม พบวา ภาวะผน ามอทธพลตอภาพลกษณองคการผานการรบรของผมสวนไดสวนเสยดานความรบผดชอบตอสงคมขององคการ และการรบรของผมสวนไดสวนเสยดานความรบผดชอบตอสงคมขององคการมอทธพลทางตรงตอภาพลกษณองคการ กลาวโดยสรป องคความรใหมทคนพบจากการศกษาครงน คอ กจการเพอสงคมเปนกระแสการด าเนนธรกจแนวใหมทไดรบความนยม ซงแนวคดเกยวกบการประกอบการเพอสงคมทค านงถงสงคม ชมชน และสงแวดลอม เปนปจจยหนงทสงผลตอพฤตกรรมของผบรโภคในการพจารณาเลอกซอผลตภณฑและบรการ และยงเปนปจจยทส าคญในการเสรมสรางภาพลกษณขององคการใหดนาเชอถอท าใหไดรบการสนบสนนจากลกคาผใชบรการมากขน กจการเพอสงคมกลายเปนกระแสการด าเนนธรกจแนวใหมของโลก ดงจะเหนไดจาก Bill & Melinda Gates Foundation (1999) ทกลาวถง บลล เกตส (Bill Gates) นกธรกจชาวอเมรกน และหนงในผกอตงบรษทไมโครซอฟททใหความส าคญกบกจการเพอสงคม โดยการกอตงมลนธบลและเมลนดาเกตส (Bill & Melinda Gates Foundation) ซงเปนมลนธเอกชนหรอสวนบคคลทมจดมงหมายหลก คอ เพอปรบปรงการบรหารสขภาพและลดความยากจนทวโลก และขยายโอกาสทางการศกษาและการเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ ซงมลนธดงกลาวกอตงขนเพอน าเงนบรจาคทไดมาท าการบรหาร และน าดอกผลไปใชเพอการกศลตามวตถประสงคทไดตงไว ส าหรบประเทศไทย กลมลกคาผใชบรการกจการเพอสงคม โดยเฉพาะดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยเปนกลมลกคาทรกสขภาพ และพรอมทจะใหการสนบสนนกจการเพอสงคม เพยงแตขาดความรความเขาใจในกจการเพอสงคม และเกษตรอนทรย ซงหากผบรโภคเขาในหลกการและวตถประสงคของกจการเพอสงคม และความรเกยวกบเกษตรอนทรยมากขน ยงท าใหกจการเพอสงคม โดยเฉพาะดานอาหารอนทรยไดรบความสนใจและไดรบการยอมรบจากผบรโภคอยางกวางขวาง นโยบายของภาครฐ จากผลการศกษาทพบวา นโยบายของภาครฐถอวามบทบาทส าคญมากตอการสรางสภาพแวดลอมทเหมาะสมและเออประโยชนตอการด าเนนกจการเพอสงคม ใหสามารถด าเนนการไดสะดวกและมประสทธภาพ ดงเชนทผใหขอมลส าคญทกกลมตางยอมรบวา คณลกษณะทพงพฒนาในแงประสทธผลการบรหารจดการกจการเพอสงคม ควรมงเนนไปทการสงเสรมประสทธผลในประเดนของการทภาครฐควรมนโยบายสนบสนนผประกอบการเพอสงคมในลกษณะทเปนการลงทนจากภาครฐอยางแทจรง ไมใชการใหเงนเพอใชแลวหมดไปในระยะสน และภาครฐควรเขามามบทบาทในเรองตางๆ ไดแก การมเงนทนตงตนส าหรบผประกอบการรายใหมทเรมตนธรกจ การชวยเหลอในการเขาถงเงนทนในอตราดอกเบยทต า โดยใชหลกทรพยค าประกนนอย การลดหยอนภาษใหผประกอบการสงคม รวมถงการยกเวนภาษนตบคคลใหกบนก

279

ลงทนทางสงคม และการสรางระบบตลาดคณภาพ นอกจากนน ภาครฐรวมมอกบผประกอบการในการเขาไปสนบสนนชมชน โดยเปนผเปดทางให หรอภาครฐโดยหนวยงานหนงเปนเจาภาพ และขอความรวมมอไปยงหนวยงานอน ซงลกษณะในกระบวนการสนบสนนของภาครฐควรท าอยางตอเนอง และใชระยะเวลา อาจลดขนาดของโครงการลงมาเพอใหสามารถด าเนนการสนบสนนไดอยางตอเนอง ดงนน นโยบายและมาตรการในการสงเสรมการประกอบการเพอสงคมของภาครฐจงมความส าคญในการสรางความเขมแขงทางดานการบรหารจดการของกจการเพอสงคม ดงงานวจยของ พพฒน นนทนาธรณ (2558) ศกษาเรอง บทบาทของซเอสอารและวสาหกจเพอสงคมกบการแกปญหาสงคม พบวา การด าเนนการทางดานซเอสอารในภาคสวนตาง ๆ นน มผเกยวของมากมายทมบทบาททแตกตางและเสรมแรงกน เมอพจารณาในภาคสาธารณะผเกยวของคอหนวยงานภาครฐและหนวยงานสาธารณะเอกชนทตงตามกฎหมายพเศษ เชน สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย หอการคาไทย และสภาหอการคาแหงประเทศไทย มบทบาทหลกคอการสรางคณคาสาธารณะและวางมาตรฐานหรอแนวทางรบผดชอบตอสงคมในวงการทเกยวของ สวนภาคเอกชนท าหนาทในการสรางคณคาเอกชน คอความมงคงของผถอหนและสรางคณคารวมกบสงคม สดทาย คอ ภาคประชาชนซงมผเลนหลกคอประชาชน ตลอดจนมลนธ สมาคม และชมรมตาง ๆ ซงท าหนาทในการสรางคณคาสงคมรวมกบภาคเอกชน และยงสอดคลองกบงานวจยของ อศเรศ ศนสนยวทยกล (2556) ศกษาเรองการศกษาวเคราะหนโยบายการสงเสรมกจการเพอสงคมโดยใชตวแบบเครอขายนโยบาย พบวา ส านกงานสรางเสรมกจการเพอสงคมแหงชาต (สกส.) เปนหนวยงานเชงยทธศาสตรในการก าหนดทศทางและผลกดนนโยบายสงเสรมกจการเพอสงคมในประเทศไทย ซงมการด าเนนนโยบายมายาวนาน และเปนรปธรรมดวยแนวคดเชงการปฏรปสงคมของส านกงานสงเสรมสขภาพแหงชาต (สสส.) ทสอดคลองกบรฐบาล นโยบายนจงถกตงขนเปนวาระระดบชาต ภาครฐและสสส. มความสมพนธกนในลกษณะใกลชดสมพนธ และเออใหนโยบายสงเสรมกจการเพอสงคมเกดขน โดยมพนฐานความสนใจรวมกนและการประสานผลประโยชนระหวางกน วธการสรางเครอขายการท างานของ สกส. มความเกยวของกบหลกการ และวธการบรหารงานภาครฐแนวใหมทค านงถงหลกประสทธภาพสงสดขององคการ อยางไรกตาม นโยบายกจการเพอสงคม ยงตองการปจจยสนบสนนในหลากหลายมตของทกๆ ภาคสวน รวมทงการสรางสงแวดลอมท เ ออตอการเจรญเตบโตของกจการเพอสงคม และการสอสารคณคาใหเปนทรบร และเขาใจอยางกวางขวาง นอกจากนน ขอคนพบดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ กาญจนา สมมตร (2557) ทศกษาเรองสถานการณธรกจเพอสงคมภายใตบรบททนทางสงคมในอ าเภอหางดง จงหวดเชยงใหม พบวา ทนทางดานปจจยเครอขายสนบสนนภายนอก อนไดแก หนวยงานภาครฐ องคการปกครองสวนทองถน และสถาบนการศกษา เปนตน เปนปจจยหนงทส าคญในการสงเสรมการพฒนากจการ

280

เพอสงคม และสอดคลองกบงานวจยของ ศกดดา ศรภทรโสภณ (2558) ทศกษาเรองการศกษากรอบแนวคดเพอการพฒนาวสาหกจเพอสงคมในประเทศไทย พบวา ในประเทศทพฒนาแลวหลายแหงไดมการพฒนากจการเพอสงคมจนประสบผลส าเรจ จากการมบทบาทอยางแขงขนจากการสนบสนนและผลกดนของภาครฐ โดยเฉพาะการพฒนาหนวยงานเฉพาะส าหรบดแลกจการเพอสงคม การก าหนดกลยทธระยะยาวของภาครฐ การออกกฎหมายเฉพาะ การพฒนานวตกรรม การสรางองคกรตวกลางเพอบมเพาะกจการเพอสงคม การจดกองทน ตลอดจนการสรางเครอขายของกจการเพอสงคมทงในประเทศและตางประเทศ นอกจากน แนวทางการพฒนากจการเพอสงคมในประเทศไทย ควรมการพฒนาแหลงเงนทนทงตลาดเงน และตลาดทน โดยเฉพาะกจการเพอสงคมทตงขนโดยผประกอบการใหม ซงเปนกลมเปาหมายส าคญในการพฒนาเศรษฐกจและความมนคงของประเทศไทย ทงน ภาครฐควรเปนผรเรมโดยท ากจกรรมเพอสงคมตนแบบเพอใหองคการตางๆ ไดน าไปประยกตใชก าหนดมาตรการสงเสรมการลงทน เชน การใหสทธประโยชนดานภาษ ตลอดจนการออกกฎหมายเฉพาะเพอพฒนากจการเพอสงคมในประเทศไทยใหเตบโตอยางยงยน เชนเดยวกบงานวจยของ Wronka (2013) ทศกษาเรอง Analyzing the success of social enterprises – critical success factors perspective พบวา ภาวะความเปนผน าทแขงแกรง แรงบนดาลใจและความมงมนของพนกงาน สภาพแวดลอมดานกฎหมายและขอบงคบทเกอกล ความนาสนใจและชดเจนของกรอบความคดใหมๆ ความเชยวชาญดานการบรหารจดการ ลกษณะทดของการใหบรการ การรวมมอกบภาครฐทมประสทธภาพ ทนทางสงคม (Social capital) การมสวนรวมของชมชนทองถน และความยงยนทางการเงน เปนปจจยแหงความส าเรจในการประกอบกจการเพอสงคม องคความรใหมทคนพบในประเดนนโยบายของภาครฐคอ แนวคดกจการเพอสงคมเปนเรองใหมทเพงเขามาในประเทศไทยไดไมนาน ดงนน จงเปนการยากส าหรบผประกอบการในการเรมตนธรกจทจะสามารถฝาฟนปญหาตางๆ เพยงล าพงได ผประกอบการสวนใหญทไมประสบความส าเรจจากการด าเนนธรกจ เนองจากขาดก าลงใจ และความรทางการบรหารจดการธรกจ อกทงขาดการเขาถงแหลงเงนทน การสนบสนนจากภาครฐจงถอเปนปจจยทส าคญอยางยงทจะชวยผประกอบการกาวขามอปสรรคไปได โดยเฉพาะกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรยทมตนทนการผลตสง ไมสามารถปลอยใหเปนไปตามธรรมชาตได จ าเปนตองอาศยกลไกการสนบสนนจากภาครฐ โดยการออกนโยบายสนบสนนดานเงนทน การลดหยอนภาษใหผประกอบการเพอสงคม และการสรางระบบตลาดคณภาพ ซงแนวทางในการออกนโยบายของภาครฐทมประสทธผลและตรงตามความตองการของผมสวนไดสวนเสยนน ควรเปนแนวทางทภาครฐรบฟงปญหาทแทจรงจากผประกอบการ และผมสวนไดสวนเสย เปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบาย ซงจะน าไปสการพฒนาสงเสรมในเชงนโยบายท

281

ชวยแกปญหาไดตรงจด และเปนเครองมอทางนโยบายท เหมาะสมส าหรบการเจรญเตบโตของกจการเพอสงคมตอไป กลาวโดยสรป องคความรใหมทคนพบจากการศกษาครงน คอ คณลกษณะประสทธผลในการบรหารจดการกจการเพอสงคมใหประสบความส าเรจ ซงผประกอบการเพอสงคมจ าเปนตองมการประเมนความส าเรจขององคการจากผลกระทบทางสงคมอนเกดจากการมเปาหมายและภารกจทางสงคมทชดเจนในการชวยเหลอ แกไขปญหา และเปลยนแปลงสงคมไปในทางทดขน ประสทธผลเกดจากผน าทมงเนนการสรางสรรคสงใหมในการสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑและบรการ อาท การพฒนารปแบบผลตภณฑใหมๆ โดยใชเทคโนโลย โดยเฉพาะการพฒนาเทคโนโลยการแปรรปผลตภณฑ การออกแบบบรรจภณฑ และพฒนาความหลากหลายของผลตภณฑและบรการ ตลอดจนพฒนาองคความรทางการผลตเกษตรอนทรย ประสทธผลของกจการเพอสงคมยงเกยวของกบการสนบสนนของคนจ านวนมาก ยงผประกอบการเพอสงคมเปดโอกาสใหคนจ านวนมากเขามาบรรลเปาหมายรวมกนมากเทาใด โอกาสทกจการเพอสงคมจะประสบความส าเรจยอมมากขนไปเทานน นอกจากนน คณลกษณะประสทธผลทส าคญคอ การจดการความรทมงเนนการลงมอปฏบตจรง องคการควรเปดโอกาสใหบคลากรไดสงสมประสบการณจากการไดสมผสกบปญหาทแทจรงในขณะลงมอปฏบตงาน และสงเกตการท างานของพนกงานทมความช านาญ (On the job training) และควรมงเนนนวตกรรมแบบมสวนรวม ซงเปนการสรางสรรควธการใหมในการใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในกจกรรมของกจการเพอสงคม อาท โครงการฝกอบรมระบบการรบรองแบบมสวนรวม (Participatory guarantee systems: PGS) ซงเปนโครงการรวมมอของเกษตรกรผผลตรายยอย ผประกอบการ และผบรโภคในการสรางมาตรฐานและการใหหลกประกนดานคณภาพรวมกน อาท การดแลคณภาพรวมกนในตลาดสเขยวตามทตางๆ เพอแกไขปญหาความสลบซบซอนของระบบการตรวจสอบรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยโดยองคการอสระ ดงจะเหนไดวาแนวคดเกยวกบการประกอบการเพอสงคมทค านงถงสงคม ชมชน และสงแวดลอม เปนปจจยหนงทสงผลตอพฤตกรรมของผบรโภคในการพจารณาเลอกซอผลตภณฑและบรการ และยงเปนปจจยทส าคญในการเสรมสรางภาพลกษณขององคการใหดนาเชอถอท าใหไดรบการสนบสนนจากลกคาผใชบรการมากขน ซงหากผบรโภคเขาในหลกการและวตถประสงคของกจการเพอสงคม และความรเกยวกบเกษตรอนทรยมากขน ยงท าใหกจการเพอสงคม โดยเฉพาะดานอาหารอนทรยไดรบความสนใจและไดรบการยอมรบจากผบรโภคอยางกวางขวาง นอกจากนน การด าเนนกจการเพอสงคมใหมประสทธผลจ าเปนตองอาศยกลไกการสนบสนนจากภาครฐ โดยเฉพาะการออกนโยบายสนบสนนดานเงนทน การลดหยอนภาษใหผประกอบการเพอสงคม และการสรางระบบตลาดคณภาพ ซงแนวทางในการออกนโยบายของภาครฐทมประสทธผลและตรงตามความตองการของผ

282

มสวนไดสวนเสยนน ควรเปนแนวทางทภาครฐรบฟงปญหาทแทจรงจากผประกอบการ และผมสวนไดสวนเสย และเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบาย ซงจะน าไปสการพฒนาสงเสรมการเจรญเตบโตของกจการเพอสงคมตอไป

5.3 ขอเสนอแนะจากงานวจย

จากผลการวจยครงน ผวจยไดพฒนาขอเสนอแนะจากการวจย โดยแบงเปน 3 สวน คอ ขอเสนอแนะในเชงการบรหารจดการ ขอเสนอแนะในเชงนโยบาย และขอเสนอแนะในการศกษาวจยครงตอไป โดยมรายละเอยดดงน

5.3.1 ขอเสนอแนะในเชงการบรหารจดการ 1) ผประกอบการเพอสงคม ควรมงเนนการสงเสรมประสทธผลการบรหารจดการทางดานการผลต และการตลาดใหแกเกษตรกรผผลต อาท การสนบสนนปจจยการผลตตางๆ ไมวาจะเปนอปกรณการผลต เงนทน การสนบสนนความรดานการผลต การแปรรป เพอใหผลตภณฑเกบไดนานขน และมมลคามากขนเมอตองแขงขนกบสนคาทวไปในตลาดปกต การพฒนาบรรจภณฑในรปแบบทสามารถชวยลดตนทนการผลต การสรางหลกประกนทางการตลาด ไดแก การรบซอผลตภณฑ การจดหาตลาดเพอใหเกษตรกรมชองทางในการจ าหนายผลผลต โดยอาจเปนตลาดระบบสมาชก และมการรวมกลมของผผลต เปนตน 2) ผประกอบการเพอสงคม ควรมงเนนการหารปแบบการสรางนวตกรรมในการท าธรกจ (Innovative Model) ทประกอบไปดวยความคดรเรมสรางสรรค พรอมกบความรทางการบรหารจดการในการด าเนนธรกจ เพอเสรมทกษะความรทางการบรหารจดการ และวสยทศนในสวนทผประกอบการขาด อาท การรวมมอกบผเชยวชาญในการด าเนนธรกจ การหาหนสวน การสรางเครอขายทางธรกจ เพอแลกเปลยนความร ขอค าแนะน า และปรกษาหารอกน 3) การตงเปาหมายของกจการเพอสงคม ผประกอบการเพอสงคมควรมการตงเปาหมายระยะยาว และควรมการแบงทอนเปาหมายลงมาใหมระยะเวลาทเหมาะสม เปดโอกาสใหคนจ านวนมากขนเขามารวมแบงปนและบรรลเปาหมายรวมกน ส าหรบการด าเนนธรกจใหบรรลเปาหมาย ผประกอบการเพอสงคมจ าเปนตองมเครองมอทางธรกจในการชวดผลส าเรจวาการด าเนนธรกจใกลเคยงกบเปาหมายทตงไวหรอไม 4) ในการจะบรรลวตถประสงคขององคการทางสงคม ซงหมายถงความสามารถในการแกไขปญหาสงคมทกจการเพอสงคมไดตงเปาหมายไว ผประกอบการเพอสงคมควรมการจดกจกรรมตางๆ รวมกบชมชนในระยะยาว และมการตดตามผล เขาไปพบปะพดคยกบชมชนอยางตอเนอง เพอใหไดรบการสนบสนน และความรวมมอจากคนในชมชน อนจะสงผลใหเกดความยงยนในการเขาไปแกไขปญหาสงคม นอกจากนน การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

283

(Participatory action research : PAR) เปนการวจยทมงศกษาและแกปญหาของชมชนโดยคนในชมชนเขามามสวนรวมในทกขนตอนของการวจย เปนการแสวงหาความรทมประสทธภาพในการไดมาซงวธการแกไขปญหาชมชนอยางไดผล 5) ในการประกอบการเพอใหองคการอยรอด ผประกอบการเพอสงคมควรใหความส าคญกบการบรหารจดการตนทน ซงเปนสงทส าคญทสดของการบรหารจดการธรกจผประกอบการเพอสงคมสวนใหญยงตดอยกบความเชอทางดานสงคมซงขดแยงกบความเชอทางดานธรกจ อาท ความเชอวาการท าก าไรเปนเรองไมด เปนการเอาเปรยบผอน และการบวกราคาตนทนเปนหนาทของผบรโภคทจะตองแบกรบ เปนตน 6) ความเชอและคานยมในการท าเกษตรอนทรยของผน าองคการ ซงมงเนนแตในเรองของอาหารปลอดสารพษ และสขภาพทดจนเกนไป อาจท าใหผน าองคการมองขามความส าคญของความตองการของผบรโภค ซงกลายเปนอปสรรคตอประสทธผลการบรหารจดการกจการเพอสงคมดานอตสาหกรรมอาหารอนทรย ดงนน ผประกอบการเพอสงคมควรใหความส าคญกบการฝกอบรมแลกเปลยนความรทมงเนนความตองการของตลาดอยางตอเนอง มการท าวจยตางๆ ทกป และมการจดโครงการฝกอบรมทประยกตกบของจรงมาใช อาท โครงการทมการตลาดน า การฝกลงปฏบตเพอน าผลผลตไปใสในตลาดเพอใหถงผบรโภคงายขน 7) ในประเดนของการสงเสรมการขายผลตภณฑในตลาด ผประกอบการเพอสงคม ควรมงเนนการสงเสรมประสทธผลในประเดนของการกระตนการรบรของผบรโภค อาท การใหทดลองชมสนคาตวอยาง การใชสอประชาสมพนธถงประโยชนของอาหารอนทรย แหลงทมาของวตถดบ โดยการแสดงดวยภาพ แผนพบ (Brochure) แสดงถงกระบวนการผลต เพอใหผบรโภคไดเหนภาพ เปนการสรางความมนใจใหแกผบรโภค การน านวตกรรมการใชสอออนไลนในการขยายตลาดผลตภณฑเกษตรอนทรยใหเปนรจกมากขน การฝกอบรมบคลากรในขณะปฏบตงาน (On the job training) เพอสงเสรมใหบคลากรมทกษะการขายเพมขน และมความรเกยวกบผลตภณฑอาหารอนทรย (Product knowledge) การปรบปรงการประชาสมพนธในลกษณะของการมปายหนาราน และการปรบปรงการจดวางสนคาภายในรานใหสวยงาม เปนหมวดหม

8) ผประกอบการเพอสงคม ควรมงเนนในการสงเสรมประสทธผลในประเดนของการเพมมลคาทรพยากรมนษยใหกบองคการ อาท การฝกอบรมบคลากร เพอพฒนาคณภาพบคลากร และเพมทกษะการท างานใหมประสทธภาพ การสรางความรความเขาใจในกจการเพอสงคมตงแตกระบวนการคดสรรพนกงาน การเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมแสดงความคดเหนในกระบวนการบรหารจดการ การเปดโอกาสใหมการพบปะพดคยกบผ เชยวชาญและเปนทรจกในวงการธรกจทท า เพอสรางแรงบนดาลใจใหกบบคลากร รวมถงควรมการกระตนใหพนกงานมสวน

284

รวมรบผดชอบในการท ากจกรรม เพอใหเกดความภาคภมใจ และเกดความคดรเรมสรางสรรค 5.3.2 ขอเสนอแนะในเชงนโยบาย

1) ภาครฐควรมการออกนโยบายและมาตรการในการสงเสรมการประกอบการเพอสงคมทชดเจน และเปนรปธรรม ซงลกษณะในกระบวนการสนบสนนของภาครฐควรท าอยางตอเนอง และใชระยะเวลา โดยอาจมการประสานงาน และตดตามผลการท างานรวมกบส านกงานสรางเสรมกจการเพอสงคมแหงชาต (สกส.) เพอตดตามผลการด าเนนการตามนโยบาย หรออาจเปนการลดขนาดของโครงการลงมา เพอใหสามารถด าเนนการสนบสนนได และมความตอเนองในการน านโยบายไปปฏบต

2) ภาครฐควรศกษาในเรองกจการเพอสงคม และปรบปรงเชงนโยบาย ในการสงเสรมการลงทนใหแกผประกอบการเพอสงคม และภาครฐควรเปนผทท าหนาทคอยชวยเหลอในการท าใหผประกอบการสงคมเขาถงสทธประโยชนทพงจะได มากกวาทจะเขาไปก ากบดแล อาท การมเงนทนตงตนส าหรบผประกอบการรายใหมทเรมตนธรกจ การชวยเหลอในการเขาถงเงนทนในอตราดอกเบยทต า โดยใชหลกทรพยค าประกนนอย การลดหยอนภาษใหผประกอบกาอรสงคม รวมถงการยกเวนภาษนตบคคลใหกบนกลงทนทางสงคม และการสรางระบบตลาดคณภาพ โดยการก าหนดใหการซอของจากกจการทไดรบการรบรองฐานะเปนกจการเพอสงคม และการจดซอจดจางกบภาคเอกชนไดในราคาสงกวาราคากลาง และสามารถน าไปหกลดหยอนภาษได เปนตน 3) ภาครฐควรศกษาเกยวกบปญหาทแทจรงในการท าเกษตรอนทรยและปรบปรงเชงนโยบายในการสรางโอกาสส าหรบผผลตทดอยโอกาสทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะเกษตรกรผผลตดานอตสาหกรรมเกษตรอนทรย เพอแกไขปญหาความยากจน โดยยกระดบผผลตทยากจนและขาดความมนคงทางรายไดใหมความเขมแขงทางเศรษฐกจและสงคม อาท นโยบายการสนบสนนการสรางแรงจงใจใหกบผผลตเกษตรอนทรยตางๆ ไดแก การจดตงกองทนสนบสนนปจจยการผลต การเกบภาษเกษตรเคม การยกเวนภาษเกษตรอนทรย การสรางระบบตลาดทมคณภาพ การใหความรทางการผลตการแปรรปใหแกผผลต ตลอดจนชวยเหลอคาใชจายในสวนของการตลาด และการรบรองมาตรฐานเพอการสงออก เปนตน 4) ภาครฐควรมการรณรงคสงเสรมการเขาถงแหลงขอมลความร เพอการสรางความรบร การเรยนรของประชาชนในเรองเกยวกบกจการเพอสงคม รวมถงการสงเสรมความรดานเกษตรอนทรยใหกบขาราชการ เจาหนาทรฐ และผทมสวนเกยวของ ตลอดจนการปลกฝงจตส านกของการรบผดชอบตอสงคมใหกบเดกและเยาวชนในสงคม ผานการสอสารสาธารณะและการพฒนาหลกสตร อาท การโฆษณาประชาสมพนธเกยวกบเกษตรอนทรยในเรองตางๆ ไมวาจะเ ปนความหมายของเกษตรอนทรย ประโยชนทไดรบจากการบรโภคอาหารอนทรย และความเขาใจ

285

เกยวกบหนวยงานและตราในการรบรองมาตรฐานทมอยหลากหลาย เปนตน นอกจากนน ควรมการจดกจกรรมเพอเผยแพรแนวคดในเรองกจการเพอสงคม การก าหนดนยาม ความหมายของกจการเพอสงคมใหชดเจน และการเชอมโยงเครอขายสถาบนการศกษาเพอสอดแทรกแนวคดกจการเพอสงคมลงไปในหลกสตร 5) ภาครฐบาลควรเพมบทบาทในการเขามามสวนรวมในการวางรปแบบการสนบสนนผประกอบการเพอสงคม อาท การรวมมอกบผประกอบการในการเขาไปสนบสนนชมชน โดยเปนผเปดทางให การทภาครฐโดยหนวยงานใดหนวยงานหนงเปนเจาภาพในการด าเนนงาน และขอความรวมมอไปยงหนวยงานอน การทภาครฐสนบสนนการรวมกลมของภาคเอกชนทมความรเกยวกบกจการเพอสงคม และจดตงเปนบรษท SE for SE ขนซงเปนกจการเพอสงคม เพอสนบสนนการประกอบการเพอสงคม และการท างานกบองคการตวกลางทท าหนาทสนบสนนกจการเพอสงคมทมอยแลว เปนตน นอกจากนน ในการประชมก าหนดนโยบาย ภาครฐบาลควรเปดกวางรบฟงปญหาทแทจรงจากผประกอบการเพอสงคม และผทมสวนไดสวนเสย หรอเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย 6) ภาครฐควรสนบสนนการสรางเครอขายการรวมกลมของกจการเพอสงคมในประเทศไทย เพอสรางความแขงแกรงในการแลกเปลยนความร ประสบการณ อ านาจตอรอง และชองทางการเขาถงตลาดของเครอขาย อาท การจดตงศนยกลางในการใหขอมล สนบสนน และเชอมโยงเครอขาย และความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ ทงภาครฐบาล เอกชน นกลงทน และผประกอบการ หรออาจเปนการทภาครฐก าหนดพนทเพอเปดโอกาสใหผประกอบการเพอสงคมท างานรวมกน และมการก ากบกนเอง เปนตน

5.3.3 ขอเสนอแนะในการศกษาวจยครงตอไป 1) การศกษาวจยครงตอไป อาจศกษาเกยวกบประสทธผลการบรหารจดการของกจการ

เพอสงคมทางดานอนๆ อาท ทางดานการเรยนรและสถาบนการศกษา ทางดานการบรการสอสงพมพ ทางดานโรงแรมและรสอรท และทางดานรานอาหาร เปนตน เพอศกษาคณลกษณะเฉพาะ และคณลกษณะรวมของการบรหารจดการทมประสทธผล ภายใตบรบทการบรหารจดการทแตกตางกนในแตละอตสาหกรรม

2) การศกษาวจยครงตอไป อาจศกษาในลกษณะเปรยบเทยบกรณศกษาของกจการเพอสงคมทประสบความส าเรจจากภายในประเทศและตางประเทศ เพอศกษาเปรยบเทยบคณลกษณะของการบรหารจดการวามความแตกตางกนมากนอยเพยงไร ภายใตบรบทการบรหารจดการทแตกตางกนในแตละประเทศ เพอสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการเสรมสรางคณลกษณะเดนและแกไขคณลกษณะดอยดานการบรหารจดการของกจการเพอสงคมทเปนกรณศกษาไดอยาง

286

เหมาะสมและชดเจน 3) การศกษาวจยครงตอไป อาจศกษาเกยวกบปจจยส าคญทท าใหกจการเพอสงคม

ประสบความส าเรจ รวมถงปญหาและอปสรรคทสงผลตอการด าเนนกจการเพอสงคม เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาตนแบบของกจการเพอสงคมในประเทศไทย และเพอเปนแนวทางการพฒนาผประกอบการเพอสงคมในประเทศไทยตอไป

4) การศกษาวจยครงตอไป อาจศกษาและวเคราะหถงปจจยแวดลอมและเงอนไขทสงเสรมการด าเนนกจการเพอสงคมใหประสบผลส าเรจ เพอใหผประกอบการเพอสงคมสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการสรางผลตอบแทนการลงทนทางสงคมอยางยงยน 5) การศกษาวจยครงตอไป อาจศกษาเกยวกบการบรหารรฐกจ หรอธรรมมาภบาลในการก าหนดนโยบายสาธารณะของภาครฐ การน านโยบายไปปฏบต การตดตามและการตรวจสอบผลการปฏบตงาน