www.cgd.go.th

ปท 19 ฉบบท 105 ประจ ำเดอน เมษำยน – พฤษภำคม 2558

สวสดคะ ทานผตรวจสอบภายในและทานผอานทกๆ ทาน เผลอแปบเดยวกวนปใหมไทย

วนสงกรานตนนเอง ทานผอานมความสขวนหยดยาว ... เบกบานชมฉาหวใจยงไงกขอใหเลนใหน า

ใหสนกและปลอดภยกนนะคะ ...สวนเดอนพฤษภาคม กเปนเดอนมหามงคล ต งแตวนฉตรมงคล ...

วนพชมงคล ... เรากรายยย... กนมายาวแลว เขาเรองแลวกนนะ ออ ... มาเรมกนท

ถวายพระพรสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองในโอกาสททรงเจรญพระชนมาย 5 รอบ ในวนท 2 เม.ย. 2558

เนองในโอกาสททรงเจรญพระชนมาย ๕ รอบ ในวนท ๒ เม.ย. ๒๕๕๘

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

ขอพระองคทรงพระเจรญยงยนนานดวยเกลาดวยกระหมอม ขาพระพทธเจา

บคลากรส านกก ากบและพฒนาการตรวจสอบภาครฐ

ตามทกรมบญชกลางไดจดท าจลสารตรวจสอบภายใน

ปท 17 ฉบบท 92 ประจ าเดอนกมภาพนธ –มนาคม 2556

ไดลงบทความเรองการทจรตในการท างาน แตไดเกดการผดพลาด

โดยมไดอางทมาของบทความดงกลาว ซงน ามาจากบทความของ

ทานดร.พรชย นฤดมกล ในหนงสอจฬาลงกรณธรกจปรทศน

ปท 33 ฉบบท 130 ตลาคม –ธนวาคม 2554 กองบรรณาธการ

จลสารตรวจสอบภายใน จงกราบขออภย ทานดร.พรชย นฤดมกล

มา ณ ทน

บทบาทของผตรวจสอบภายในกบการทจรต

อางอง www.opsmoac.go.th/ewt_dl_link.php?nid=1500

มาตรฐานการตรวจสอบภายในของสวนราชการ

ผตรวจสอบภายในตองเปนผมความรเพยงพอทจะประเมนความเสยงของการเกดทจรต และใหแนวทางในการบรหารจดการ

ทจรตของสวนราชการ แตทงนไมจ าเปนตองมความเชยวชาญเทากบผมหนาทความรบผดชอบในการสบสวนการทจรตโดยตรง

การทจรต นบเปนอปสรรคส าคญในการใชทรพยากร

ขององคกรใหเกดประโยชนสงสด และอาจเกดขนไดทกเมอ ไมวาองคกรนน

จะมระบบควบคมภายในทดเลศเพยงใด อยางไรกตาม โดยขอบเขต

และความรบผดชอบนน ผตรวจสอบภายในไมมหนาทในการคนหา

หรอปองกนการทจรตแตผตรวจสอบภายในจะตองมความรบผดชอบ

ในการตรวจสอบและประเมนความเพยงพอของมาตรการควบคมภายใน

ทก าหนดโดยฝายบรหาร ตลอดจนตองมความระมดระวงในการรบร

ทรวดเรวและแมนย าถงสญญาณเตอนหรอขอบงชทการทจรตอาจเกดขน

เนองจากบทบาทหนงของผตรวจสอบภายในคอผใหค าปรกษาแกฝาย

บรหารในการปรบปรงประสทธภาพการท างาน และเพมประสทธผล

ตลอดจนดแลใหมการใชทรพยากรอยางประหยดและคมคา ดงนน

การเรยนรและเขาใจถงมลเหตของการทจรต การท าความเขาใจถง

แนวทางปองกนและวธปฏบตเมอเกดการทจรต จะชวยใหผตรวจสอบ

ภายในสามารถจดการกบการทจรตไดดยงขน

การทจรต หมายถง การทผปฏบตงานหนงคนหรอ

มากกวาหนงคน ซงอาจจะเปนพนกงาน ผบรหาร หรอบคคลภายนอก

ทเกยวของ รวมกนกระท าการเพอใหเกดผลประโยชนแกตนเองหรอแกพวกพอง

โดยมชอบหรอโดยผดกฎหมาย ผลประโยชนในทนไมไดหมายถงเฉพาะ

ในรปของตวเงนเทานน แตยงเกยวของกบเรองอนๆ สวนส าคญอยางหนง

ทท าใหการทจรตแตกตางจากขอผดพลาด คอ เจตนาในการกระท าการ

ดงทกลาวแลว การทจรต ความหมายทเหมาะสมในเรองการตรวจสอบภายใน คอ

การกระท าทไมซอสตย จงใจหลอกลวงเพอแสวงหาผลประโยชนทมควรได

โดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอน รวมทงการตงใจบดเบอน

การเสนอความจรง เชน การแตงเตมหรอแกไขบญชหรอ เอกสาร

อยางไมถกตอง การบดเบอนละเวนผลของรายการทจรตในบญชหรอ

เอกสาร การบนทกรายการโดยไมมหลกฐาน ความตงใจบดเบอนการรายงานผล

การด าเนนงานขององคกรโดยผบรหารหรอพนกงานเพอหวงประโยชน

จากการบดเบอนในรปของการเลอนต าแหนง โบนสหรอผลประโยชนอนๆ

นอกจากน อาจรวมถงการใชทรพยสนขององคกรไปในทางทผด

เพอประโยชนของผบรหาร พนกงาน หรอบคคลอน

ตวอยางการทจรต

- การใชทรพยสนขององคกรในทางทผด หรอการยกยอกทรพยสนขององคกร

- การโยกยายถายเทสนทรพย หรอความตงใจกอใหเกดขอผดพลาด

หรอการปรบเปลยนวธการบนทกบญช หรอการแกไขเอกสารอางองทใชใน

การจดท างบการเงน โดยการตกแตง การปลอม หรอการเปลยนแปลงเอกสาร

หรอหลกฐานทางบญช

- การบดเบอน หรอเจตนาบดเบอนเหตการณ รายการ หรอขอมลส าคญอนๆ

ทใชในการบนทกหรอจดท างบการเงน โดยการบนทกรายการทไมไดเกดขนจรง

การปกปดรายการหรอละเวนการบนทกรายการในบญช หลกฐาน หรอเอกสาร

- ความตงใจทจะบดเบอน หรอการพยายามตความนโยบายบญชตางๆ

ทใชโดยเฉพาะอยางยงทเกยวกบจ านวนเงน การแยกประเภทรายการ

และการน าเสนอหรอการเปดเผยขอมลเพอใหเปนไปตามจดประสงคทตองการ

ลกษณะการทจรต

- การยกยอกทรพยสน เปนลกษณะการทจรตทเปนการลกลอบ

น าทรพยสนขององคกรไปใชเพอประโยชนสวนตน หรอประโยชนของกลมตน

เรมตงแตสงเลกๆ นอยๆ จนถงการยกยอกทรพยสนทส าคญ

- การรบสนบนและการตดสนบน

เปนลกษณะการทจรตทพนกงานเจาหนาท ผบรหาร

หรอขาราชการรบผลประโยชนจากผใดผหนงหรอฝายใดฝายหนง

โดยใหประโยชนหรอเออประโยชนตอกนโดยขดตออ านาจหนาท

สาเหตของการทจรต

1. โอกาส (Opportunity) จากการตรวจพบและสมภาษณคนทท าผด

จะพบวาคนเหลานนมกไมไดมเจตนาทจะกระท าความผดในเบองแรกเลย

หากแตองคกรหรอระบบเปดโอกาส ใหมการกระท าผดไดอยางงายดาย

ความโลภจงอาจท าใหคนดๆ กระท าความผดได เหตการณทเปดโอกาส

ใหกระท าการทจรต เชน

(1) ระบบการควบคมทไมมประสทธภาพ หรอมระบบการควบคม

ทไมเพยงพอ

(2) การไมมการก ากบดแลอยางใกลชดจากผมสวนเกยวของกบบรษท เชน

ผถอหน ลกคา เจาหน พนกงาน หรอองคกรก ากบดแลตางๆ

ขอ 1210 A2 :

(3) การทองคกรมการกระจายการปฏบตงานไปตามพนทตางๆ

อยางกวางขวาง เชน มสาขาหรอมบรษทลกกระจายในพนทตางๆ จนท าให

การก ากบดแลควบคมการปฏบตงานไมทวถง

(4) การทองคกรมพนกงาน หรอผบรหารทมอทธพลตอความคดเหน

หรอการกระท าของบคคลในองคกร หรอการใชอ านาจในการฝาฝนกฎ

ขอบงคบหรอการควบคมตางๆ เปนตน

2. สงจงใจหรอความกดดน (Incentive and Pressure) สงจงใจทอาจ

ท าใหคนสจรตกลายเปนคนกระท าความผดโดยเจตนา(ทจรต)ได เชน

(1) การทองคกรใหเงนเดอนหรอผลประโยชนแกพนกงานต าเกนไป

(2) การก าหนดขนเงนเดอนหรอการขนเงนเดอนโดยขนอย กบ

ผลการด าเนนงานขององคกรเปนส าคญ

(3) ความกดดนจากหวหนางาน

(4) การทองคกรหรอผบรหารไมเหนคณคา

ความส าคญของพนกงานในทกระดบ

(5) การทพนกงานมหนสนสวนตว หรอมความกดดนทางครอบครว

3. ทศนคต ความมเหตมผล (Rationalization) บอยครงทผสจรต

สามารถกระท าการทจรตไดเมอมโอกาสหรอเมออยในสถานการณกดดน

ยงแรงกระตนหรอความกดดนมากขนเทาไร กยงท าใหบคคลหนงบคคลใด

สามารถกระท าการทจรตไดมากเทานน การทจะระบบคคลหนงบคคลใด

จะกระท าการทจรตหรอไมนน โดยดจากภายนอกเพยงอยางเดยวเปน

เรองยาก โดยธรรมดาแลว ผทมสวนรวมในการทจรตยอมตองท าการ

ปกปดการทจรตนนอยางเตมท รวมทงพยายามเกบซอนหลกฐาน

เอกสารตางๆ จากผตรวจสอบบญชทงภายในและภายนอก รวมถงบคคลอน ๆ

ทงภายในและภายนอกองคกรอยแลว การปกปดการทจรตอาจจะกระท าโดย

- ปกปด ซอนเรนหลกฐานตางๆ การปลอมแปลงเอกสาร

- การไมตอบสนองตอการขอขอมลเพมเตมของฝายอนๆ

- การรวมมอกนระหวางผบรหาร พนกงาน และบคคลภายนอก

ในการใหขอมลทเปนเทจ

- ผบรหารไมปฏบตตามระบบการควบคมทมอยและละเลยการก ากบดแล

ความพยายามในการปองกนหรอบรรเทาผลกระทบจากการทจรต

- ระบบการก ากบดแลองคกร (Corporate Governance)ทดมประสทธภาพ

การก ากบดแลทดตองมการสรางสมดลของอ านาจอยางเหมาะสม

ระหวางคณะกรรมการขององคกรและฝายบรหาร และใหความส าคญในเรอง

ของค วามซ อ ส ตย ( Integrity) ความ ม อ สร ะ ( Independence)

ความโปรงใส (Transparency)และความรบผดชอบ (Accountability)

การก ากบดแลองคกรทดมประสทธภาพ นอกจากจะท าใหองคกรมระบบการบรหาร

และการจดการทดมคณภาพแลว ยงสามารถปองกนการทจรตประพฤตมชอบ

ไดบาง โดยเฉพาะการทจรตทเกดจากผปฏบตงานระดบสงและผบรหาร

-ความรบผดชอบของผบรหาร

ผบรหารมความรบผดชอบในการปองกนและตรวจพบ

การทจรตและขอผดพลาดโดยการน าระบบบญชและระบบการควบคมภายใน

ทเพยงพอมาใชอยางตอเนอง ระบบดงกลาวจะลดโอกาสการทจรต

และขอผดพลาดแตไมสามารถจดการทจรตและขอผดพลาดทอาจเกดขน

ไดทงหมด ในองคประกอบการควบคมภายในทดจงเนนองคประกอบ

ในเรองสภาพแวดลอมการควบคมสวนทส าคญทสด คอ ผบรหาร

ทกระดบตงแตระดบลาง ระดบกลาง ระดบสง ตองท าเปนตวอยางใน

เรองการมความซอสตย มจรยธรรม และจรรยาบรรณ

-การบรหารความเสยง

เปนกระบวนการทจะท าใหองคกรไมวาจะเปนผบรหาร และบคคล

อนๆ ขององคกรสามารถระบถงเหตการณความไมแนนอนตางๆ ทอาจเกดขน

และมผลกระทบตอองคกร เพอหามาตรการและจดการความเสยงเหลานน

ให อย ภายในกรอบระด บท ยอมร บได ว าจะไม ม ผลกระทบร นแรง

ตอการด าเนนงานตามวตถประสงคขององคกร ภายใตกระบวนการบรหาร

ความเสยงมกระบวนการทส าคญในการระบถงปจจยเสยงตางๆ รวมทง

การประเมนผลกระทบจากความเสยงนน ๆการพจารณาถงกจกรรมการควบคม

รวมถงกระบวนการตดตามผลการควบคมภายใน และวธการตอบสนองความเสยง

ซงรวมถงการตดตามประเมนผลความสามารถในการปองกนและคนหา

รายการทจรต ขอผดพลาดและการปฏบตหรอไมปฏบตตามกฎระเบยบ

-การคดเลอกบคลากร

การคดเลอกบคลากรตองมการตรวจสอบประว ต รวมถง

การตรวจสอบประว ตการกออาชญากรรมหรอการกระท า ผด

ทางดานจรรยาบรรณส าหรบต าแหนงงานทส าคญๆ

-การตรวจสอบระหวางกน

องคกรควรวางกระบวนการท างานทสามารถท าใหเกดการตรวจสอบ

ระหวางพนกงานในองคกรกบบคคลภายนอกองคกร หรอระหวางพนกงาน

ดวยกนเองได จะชวยปองกนไมใหเกดการทจรตได และลดความเสยงใน

การ เกดการทจรต เพราะหากจะกระท าการทจรตตองไดรบความรวมมอ

จากบคคลหลายคนหรอหลายกลม

มขอบงคบทางจรรยาบรรณ ความประพฤต เปนลายลกษณอกษร

รวมถงนโยบายและแนวทางปฏบตงานทชดเจน การทองคกรมกฎ

ขอบงคบและแนวทางปฏบตทางดานจรรยาบรรณ ท าใหทราบวาสงใด

ควรปฏบตหรอสงใดไมควรปฏบต

-แนวทางการปฏบตงานของผบรหาร

องคกรควรก าหนดขอบงคบทางวนย รวมถงกระบวนการสอสาร

ในเรองการกระท าความผดโดยเจตนาของผบรหารและพนกงานในองคกร

อยางชดเจน พนกงานทกคนควรจะรบทราบถงบทลงโทษทางวนยทเกดขนหากม

การกระท าการทจรต รวมทงทศนคตอยางแรงกล าของผ บรหาร

ในการตอตานการทจรต จะชวยท าใหคนในองคกรลดการกระท าผดลงไดอยางมาก

“จลสารตรวจสอบภายใน” จดท าขนเพอเปนสอกลางในการเผยแพรขอมลขาวสารบทความเชงวชาการ และกจกรรมตางๆ ทเกยวกบการตรวจสอบภายในของภาครฐ

ตลอดจนการเผยแพรผลงานของกรมบญชกลางในการพฒนางานตรวจสอบภายใน

หากทานใดมขอตชมหรอตองการแสดงความคดเหนหรอมปญหาเกยวกบงานตรวจสอบภายใน สามารถตดตอไดท :

กองบรรณาธการ โทร. 02-127-7285 โทรสาร 02-127-7127

E-mail : iastd@cgd.go.th / http://www.cgd.go.th / บญช ตรวจสอบภายใน เงนนอกงบประมาณ / ก ากบและพฒนาการตรวจสอบภาครฐ

ทปรกษา : นาย บรรณาธการ : นางอญชล ศรอ าไพ

กองบรรณาธการ : นางนพรตน พรหมนารท นางวลนา ภส าล และ นายสมพล ลมปมาลยพร

เลขานการกองบรรณาธการ : นางสมตรา นาขวญ นางวรรณา ยงยงชย นางมณโชค ตตยไตรรงค นางสาวศรพร เบญจพงศ

นางสาวฐตมา พราวศร นางสตางศ เพชรศร นางสรลกษณ ภรภทรวชรา

และ นางสาววไลรตน แจมศร

ผจดสง : นางระววรรณ จนทรอนทร นางธญญารตน สโสภาพนธ และนางสาวพรรณนภา อ าพนกาญจน

นายมนส แจมเวหา อธบดกรมบญชกลาง เปนประธานการประชมคณะกรรมการ

ประเมนผลการประกนคณภาพงานตรวจสอบภายในภาครฐ โดยม นายณพงศ ศรขนตยกล

รองอธบด รกษาการในต าแหนงทปรกษาดานพฒนาระบบบญช ในฐานะรองประธานและ

คณะกรรมการฯ ณ หองประชม 302 กรมบญชกลาง เมอวนท 17 มนาคม 2558 ทงนทประชม

ไดพจารณาผลสรปคะแนนเบองตนของการประกนคณภาพงานตรวจสอบภายในภาครฐของหนวยงาน

ทเขารวมโครงการประกนคณภาพงานตรวจสอบภายในภาครฐประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ครงท 1

จ านวน 33 หนวยงาน ซงคณะกรรมการฯ เหนชอบผลการประเมนในเบองตนโดยมหนวยงาน

ทผานการประเมนฯ จ านวน 14 หนวยงาน แบงเปนระดบ “เปนไปตามมาตรฐานระดบด” จ านวน 8 หนวยงาน

ระดบ “เปนไปตามมาตรฐาน” จ านวน 6 หนวยงาน และมจ านวน 19 หนวยงาน ไมผานการประเมน ทงน

ไดพจารณาถงแนวทางการพฒนาระบบงานตรวจสอบภายในภาครฐใหมความเขมแขงโดยใหผบรหาร

ค านงถงความส าคญของงานตรวจสอบภายในเพอใหสามารถใชเปนเครองมอในการบรหารงานไดอยางม

ประสทธภาพ

มมบอกกลาวเลาเรอง…

นายมนส แจมเวหา อธบดกรมบญชกลาง ในฐานะประธาน

คณะอนกรรมการประสานความรวมมอขอตกลงคณธรรม แถลงภายหลง

การประชมคณะกรรมการตอตานการทจรตแหงชาต (คตช.) วา โครงการจดซอ

รถโดยสารทใชเชอเพลงกาซธรรมชาต (เอนจว) จ านวน 489 คน ขององคการ

ขนสงมวลชนกรงเทพ (ขสมก.) และโครงการจดหาผเดนรถไฟฟาสายสน าเงน

สวนตอขยายของการรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย (รฟม.) ซง คตช.

เคยมอบหมายใหไปท าสญญาคณธรรม นน ขณะนโครงการจดซอรถโดยสาร

เอนจวฯ ไดจดท าสญญาคณธรรมแลว นอกจากน คณะกรรมการความรวมมอ

ปองกนการทจรต ไดใหเพมโครงการทจะตองท าสญญาคณธรรม จ านวน

3 โครงการ คอ 1.โครงการเปลยนผานการสงโทรทศนจากระบบอนาลอกไปส

ระบบดจทลระยะท 1 ของกรมประชาสมพนธ วงเงนประมาณ 1,000 ลานบาท

2.การจดซอเครองเอกซเรยตคอนเทนเนอร เพอเพมประสทธภาพของ

กรมศลกากร กระทรวงการคลง 3.การจดซอเครองจกรส าหรบโรงงานยาสบ

ดงนน มโครงการทตองท าสญญาคณธรรมรวม 5 โครงการ ส าหรบการสรรหา

ผสงเกตการณ จะใหคณะกรรมการรวมภาคเอกชน 3 สถาบน (กกร.) และ

องคการตอตานการคอรรปชน เสนอผทมความร ผทรงคณวฒเพอคดเลอก

เขามาเปนผสงเกตการณ โดยผสงเกตการณทไดรบการคดเลอกจะไดรบการอบรม

ใหความรจากสถาบนสงเสรมกรรมการบรษทไทย (ไอโอด)

ขอตกลงคณธรรม (Integrity Pact) คออะไร

ขอตกลงคณธรรม คอ การตกลงรวมกนระหวางหนวยงานของรฐและผตองการเขารวมการจดซอจดจางในโครงการลงทนตางๆ ของรฐ วาจะปฏบตหนาทของตนโดยซอสตยสจรต ไมมการเรยกรบสนบนหรอประโยชนอนใด รวมทงจะตองเปดเผยขอมลโครงการทส าคญในทกกระบวนการใหโปรงใสโดยยอมรบใหมบคคลทสามทมาจากภาคประชาสงคมเขามามสวนรวมเปนผสงเกตการณ ในกระบวนการจดซอจดจางนนๆ ตงแตเรมเขยนทโออาร (TOR) จนสนสดโครงการ

องคกรเพอความโปรงใสนานาชาต (Transparency International) เปนผเสนอแนวคดขอตกลงฯ น และไดน าไปใชแลวกวา 300 โครงการ ใน 15 ประเทศทวโลก เชน เยอรมนน เมกซโก และปากสถาน ตงแตป พ.ศ.2533 เปนตนมา จนเกดคณปการชวยใหมการประหยดงบประมาณของรฐและท าใหสงคมไดรบประโยชนอยางคมคาจากเงนภาษทเสยไป ทส าคญยงชวยสรางความมนใจในระบบการแขงขน ทางการคาทเปนธรรมแกทกฝายทเกยวของและสรางความเชอมนของประชาชนในการลงทนของรฐ

กลไกส ำคญของขอตกลงคณธรรม ประกอบดวย

1. สรางความโปรงใส ในการด าเนนโครงการดวยการเปดเผยขอมลทเปนประโยชนและเพยงพอ ในรปแบบทเหมาะสม

2. การปฏบตอยางเทาเทยมกน ของหนวยงานราชการตอเอกชนผสนใจเขามสวนรวม ในการจดซอจดจางฯ

3. สรางการมสวนรวมในการคดและในการตรวจสอบของประชาชน ผานคณะผสงเกตการณ ทเปนผทรงคณวฒทตองปฏบตหนาทอยางมแบบแผนเปนอสระและซอสตยสจรต

4. การมเจตนารมยรวมกนของทกฝายทจะปฏบตหนาทโดยซอสตยสจรตและโปรงใส

ผลประโยชนในระยะยำว

บทเรยนความส าเรจจากการใชขอตกลงคณธรรมในหลายๆ ประเทศพบวา การตดตามตรวจสอบของภาคประชาชนจะชวยกดดนและสรางวธการท างานอยางมเหตผลของผทเกยวของวา อะไรคม อะไรไมคม อะไรถกตอง อะไรทจรต ซงจะน าไปสการพฒนาอยางมประสทธภาพ

อางอง : ดร.มานะ นมตมงคล เลขาธการองคกรตานคอรปชน(ประเทศไทย