รายงานสรปการจดงานวนสอทางเลอกชายแดนใต ครงท 2“เชอมรอยเครอขาย ผสานกำลงสอ สรางพลงตอรอง”

Bargaining Power : Civil Networking and Synergy Mediaวนท 12-13 มนาคม 2555

ณ คณะวทยาการสอสาร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตานโดยการสนบสนนของโครงการเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมในภาคใตของประเทศไท

Southern Thailand and Participation (STEP) Project ---------------------------

เครอขายสอภาคประชาสงคมชายแดนใต มลกษณะพเศษกวาการรวมตวของเครอขายประชาสงคมภาคอนในประเทศไทย เพราะม 3 องคประกอบสำคญททำงานสมพนธกน คอ ภาควชาการ ภาคประชาสงคม และสอแขนงตางๆ ทสำคญภาคประชาสงคมยงตระหนกเรองการสอสารกบสงคม กลาวคอหลายองคกรทำงานเชงประเดนควบคกบการออกแบบการสอสารสาธารณะทกรปแบบ หวงผลทำความเขาใจทถกตองเกยวกบสถานการณความขดแยงและรนแรงในจงหวดชายแดนใต เพอใหเกดการเปลยนแปลงในทางสนตและยตธรรมเกดขน

และเมอป 2553 เครอขายสอภาคประชาสงคมจำนวนหนง จงรเรมผลกดนใหเกด "วนสอทางเลอกชายแดนใต" เปนครงแรกใหเปนการแสดงออกซงการทำงานรวมกนของเครอขายสอภาคประชาสงคมทมเปาหมายสรางพลงการตอรองกบผใชความรนแรงทกฝาย และกำหนด "วาระการสอสารใหม" ทปฏเสธความรนแรงทกมตและจากทกฝายทใช คาดหวงให "วนสอทางเลอกชายแดนใต" นถกจดขนอยางตอเนองทกป เพอใหเปนวนทกลบมาทบทวนเปาหมายการทำงาน เตมความร และกลายเปนพนทหลอหลอม สรางแรงบนดาลใจสคนรนใหมเสรมเขามาในกระบวนการเคลอนไหวสงคมชายแดนใตอยางสมำเสมอดวย

งานวนสอทางเลอกชายแดนใต ครงท 2 ประจำป 2555 มการวางแผน เตรยมการ และเปดพนทใหเครอขายเขามามสวนรวมมากขนกวาปทผานมา มการเชญตวแทนเครอขายภาคประชาสงคมดานตางๆ เขารวมเปนคณะทำงานเตรยมจดงาน โดยในทประชมเหนตรงกนวาทผานมา พลวตรการสอสารเปลยนไปมาก สอจากในพนทสามารถกำหนด "วาระขาว" ไดบางแลว เชน การสามารถเปดพนทใหมการถกเถยงเรองการกระจายอำนาจ จนถงขนนำไปสการรวมออกแบบโครงสรางอำนาจทางการเมองการปกครอง เพอใหเกดรปแบบเขตปกครองทองถนพเศษทสอดคลองกบพหวฒนธรรมในพนท การตงคำถามกบความไมเปนภายใตการบงคบใชกฎหมายพเศษซำซอน การรณรงคเพอตงคำถามกบความไมเปนธรรมโดยเฉพาะการบงคบใช พ.ร.ก.ฉกเฉนฯ รวมทงการผลกดนใหมการเยยวยาผไดรบผลกระทบจากความรนแรงในทกมตอยางเปนธรรมมากขน เปนตน

ในการจดงานครงนม 3 สาระสำคญทประชมใหความสำคญและแลกเปลยนมมมอง เพอรวมกนออกแบบรปแบบของกจกรรมวนสอทางเลอก ดงน

ประการแรก เครอขายสอภาคประชาสงคมทผานมา สามารถทำงานรวมกนและสราง “พนทกลาง” รวมถง “พนทกลางทปลอดภย” เพยงพอทจะมนยยะไปขบเคลอนใหเกดกระบวนการสนตภาพ หรอผลตวาระขาวสารใหมจากพนทชายแดนใตจรง? เครอขายฯ ควรพอใจการผลตเนอหาสาระ เพอให “สอกระแสหลก” หยบไปใชเพยงเทานน แงน “สอทางเลอก” จะเปนการจำกดนยามเพยงแคเปนคตรงขามของ “สอกระแสหลก” และเปนเพยงเครองเคยงขาวทสอกระแสหลกหยบประเดนไปประกอบขาว ทวา ผศ.ดร.ศรสมภพ จตรภรมยศร ทาทายวา สงทเครอขายฯ ควรคำนงถงคอความตองการ “อำนาจ” จากพนท กลาวคอ การสรางพนทเปนอำนาจทางสงคมรปแบบหนง ทสามารถดด

CivilMedia Report 2012 1/12

พลงอำนาจของประชาชน พลเมองกลมตางๆ มารวมตวกนเพอแสดงบทบาทของภาคพลเมองจนสามารถกำหนดวาระสำคญของกลมหรอเครอขายขนมาใหได (civic assembly) โดยม “ปฏบตการสอสาร” (communicative action) ทสามารถทาทายขออางและความชอบธรรมทดำรงอยอยางไมเคยถกตงคำถามได คอยกระดบเปน “ผชนำ” มากกวาการเปนสวนประกอบของสอกระแสหลก

ประการท 2 การเปลยนชอจากงานวน “สอทางเลอก” (Alternative media) เปน “สออสระ” (Independence Media) ซงเปนผลจากการถกเถยงฐานคด นยาม และบทบาทหนาทของสอในพนทจงหวดชายแดนใตจากประเดนขางตน และมการอภปรายกวางไปถงประเดนสทธในการสอสาร สทธในการพด (Free Speech) อยางไรกตาม เสยงสวนใหญยงใหคงเปนวนสอทางเลอกไวกอนสกระยะหนง ดวยเหตผลวาการบอกวาเราเปนใครนน ขนอยกบสงทเราทำ และหากเปลยนชองานทกปกจะไมสามารถประกอบสราง “สญลกษณ” ใหเขมแขงได

ประการท 3 การตงเปาหมายและความคาดหวงผลลพธ โดยหลกการเหนชอบทจะให “วนสอทางเลอกชายแดนใต” เปนเครองมอในการชวนเครอขายสอภาคประชาสงคม จดกจกรรมรวมกนเพอสรางพนทการทำงานรวมกน เพอนำไปสการยกระดบการสอสารสาธารณะ ยงคาดหวงวาใหเปนพนทแลกเปลยนเรยนร แบงปน เสรมศกยภาพระหวางกน รวมทงเปนพนทฝกประสบการณใหคนรนใหมในแตละเครอขายฯ มโอกาสไดฝกการนำเสนอ “เนองาน” ขององคกรตนเองดวย และมขอเสนอทนาสนใจหลายประเดนจากนายชมศกด นรารตนวงศ จากสำนกหวใจเดยวกน “หากจะทำใหเครอขายฯน สะทอนการรวมตวสรางพลงอยางไร ควรชวนชาวบานผไดรบผลกระทบในมตตางๆ ทไดรบการแกไขในปญหาระดบหนงจากผลการทำงานของเครอขาย ขนมาบอกเลาประสบการณ ขอคดเหนและขอเสนอแนะ เพอใหการทำงานของสอชายแดนใตชองทางตางๆ เขาถงประชาชนไดมากขน” และ “นอกจากจะเปนพนททเครอขายไดสอสารระหวางกนแลว นาจะมการเชญคนรนใหมในพนทไดรวมงาน เพอแนะนำอาชพและชองทางการทำงานเพอสงคม เปนพนทจดประกายใหคนรนใหมไดเขาสอาชพเกยวกบการสอสารกบสงคมรปแบบตางๆ”

ในทสดประชมสรปจดงานวนสอทางเลอกชายแดนใต เปนสองวนคอ วนท 12-13 มนาคม 2555 ภายใตคำรณรงค “เชอมรอยเครอขาย ผสานกำลงสอ สรางพลงตอรอง” Bargaining Power : Civil Networking and Synergy Media ทคณะวทยาการสอสาร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน รปแบบงานเปนการสรางพนทแลกเปลยนความคด ในรปแบบตลาดนดสอ ตลาดนดวชาการ ตลาดนดกระบวนการ และมเวทกลางนำกจกรรมของแตละกลมยอยขนมานำเสนอ รวมทงการเชญวทยากรทมชอเสยงในระดบนานาชาตมาแลกเปลยนประสบการณการทำงานสออยางหลากหลายรปแบบ รวมทงเปดพนทและโอกาสใหเครอขายสอภาคประชาสงคมทกองคกรเครอขาย ไดนำเสนอการทำงานของตนเองในระยะทผานมา และการระดมทนของแตละองคกรดวย

สำหรบวตถประสงคของการจดงานครงน

1. เปนพนทสรางและพฒนาความรวมมอการทำงานรวมกนระหวางเครอขายสอภาคประชาสงคม และฝายตางๆ ทเกยวของกบการแกไขปญหาความขดแยงและรนแรงในพนทจงหวดชายแดนใต เพอแสดงสญญะการทำงานรวมกนของเครอขายสอภาคประชาสงคมทนำไปสการสรางพลงอำนาจการตอรองกบผใชความรนแรงทกฝายได

2. ใหเปนพนทแลกเปลยนความร ประสบการณการใชสอและเครองมอตางๆ เพอเคลอนไหวทางสงคม โดยเฉพาะในสถานการณ(พนท) ทมความรนแรงและขดแยงกนนน สอไมไดเปนแคพนทสาธารณะทนำเสนอขอมลขาวสารและเปดพนทใหเสยงอนแตกตางจากเสยงหลกของสงคมเผยตวขนมาเทานน ทวายงเปนพนททางการเมองทนำไปสการสรางหรอคลคลายความขดแยงไดพรอมกน จากวทยากรทงในและตางประเทศ

CivilMedia Report 2012 2/12

3. เปดตวสอทางเลอก สอชมชน และสอสรางสรรคประเภทตางๆ ทเคลอนไหวในจงหวดชายแดนใตใหม "ทยน" และ "ปรากฏตวตน" ชดเจนในการทำงานมากขน

งานวนสอทางเลอกชายแดนใตปน มเครอขายเขารวมมากกวาปทผานมา กวา 30 องคกร มผเขารวมงานและรวมจดกจกรรมในแตละวนเฉลย 300-400 คน เครอขายใหมๆ ทเขารวมปฏบตการสอสารในงานน ไดแก สำนกหวใจเดยวกน จากนราธวาส มาเปดตวกลมเยาวชน 'เฌอบโด' และรวมทำวารสารเฉพาะกจเพอเผยแพรในงาน สถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต (วพส.) มาเปดตวโครงการและเวบไซต โครงการพฒนาระบบขอมลขาวสารและองคความรจงหวดชายแดนใต (Knowleage for Deep South-K4DS) รวมทงระบบการคนหาขอมลทนำสมย กลม FT Media นำโดยนวลนอย ธรรมเสถยร" อดตผสอขาวบบซ ภาคภาษาไทย และทมมาถายถอดประสบการณและสาธตการทำ "สารคดเสยง" สำหรบออกอากาศทางวทย

ยงมเครอขายผพการจากสถาบนสขภาพคนพการ (สสพ.) มาออกบททวคนหหนวก ฉายหนงเงยบ และแสดงอานาซดเพอคนพการ รวมทงการไดรยนรตวตนและความหลากหลายพหวฒนธรรมชายแดนใตกบสถาบนสทธมนษยชนและสนตศกษา มหาวทยาลยมหดล ทมาฉายวดทศน 3 เรอง คอ ประวตศาสตรปตตาน ภาษามลาย และโลกใบเลกของมสลม เปนตน และในงานเครอขายผหญงภาคประชาสงคม ยงไดจดเวทเพอเผยเสยงของผไดรบผลกระทบจากความรนแรงและเวทขอคำแนะนำเพอออกแบบการสอสารขบเคลอนการทำงานของเครอขายผหญงดวย ซงตลอดทงสองวนมการถายทอดสดทางเวบ www.deepsouthwatch.org และ www.tvthainetwork.com พรอมกบการถายทอดเสยงผานวทยมอ. และวทยชมชนของเครอขายผหญงภาคประชาสงคมดวย

ในชวงคำของวนแรก มงานเลยงเพอใหเครอขายสอภาคประชาสงคมไดทำความรจกกนเพมเตม ซงพ.ต.อ.ทว สอดสอง เลขาธการ ศอ.บต. มารวมงานและใหความสำคญกบการแสดงออกและการเปดพนทของเครอขายสอทางเลอกชายแดนใต เขากลาวในงานเลยงวา “ทผานมารฐบาลทมงบประมาณจำนวนมากใหกบสอภาครฐ แตกไมสามารถเปนสวนหนงในการนำเสนอเงอนไขและแสดงทางออกของความขดแยงของปญหาได ชวงหลง ศอ.บต. จงตองตดตามการเสนอขาวของสอทางเลอกทงจากเวบไซตและวทยชมชน เนองจากสอเหลานไดนำเสนอประเดนทหลากหลายมากกวาการนำเสนอปรากฎการณความรนแรงรายวน มความใกลชดกบชาวบานและนำเสนอความเหน ความตองการของคนในพนทใหภาครฐไดยน และพรอมสนบสนนแนวทางทเครอขายสอภาคประชาสงคมจะชวยกนเปดพนททปลอดภยเพอใหคขดแยงหลกไดใชเปนพนทการสอสาร ใหเปนอกพนทและทางเลอกทไมใชความรนแรง”

เสนอสรางพนทสาธารณะสรางทางเลอกไมใชความรนแรงความสำคญจากการบรรยายสาธารณะ ของโรงเรยนวชาการเมอง หวขอ “เจอรเกน ฮาเบอรมาส: การเปลยน

ผานเชงโครงสรางของพนทสาธารณะ" โดย ดร.โนเบรธ โรเปอรส ผอำนวยการองคการสนบสนนสนตภาพเบรกฮอฟ

CivilMedia Report 2012 3/12

บรรยากาศการประชมของคณะเตรยมการจดงานวนสอทางเลอกชายแดนใต ครงท 2 เมอวนท 31 มกราคม 2555 ทำใหปนมองคกร/เครอขายเขารวมงานมากกวาปทผานมา

ในสงคมทมเสรภาพ คนทกกลมควรจะตองเขามามสวนรวมในการตดสนใจเรองผลประโยชนจากมตตาง ๆอยางเทาทเยมกน และกลไกทางสงคมกลไกหนงทจะสรางสมดลระหวางมตตางๆ นนกคอ “พนทสาธารณะ” (public sphere) นนเอง เนองจากคณสมบตประการหนงของ “ความเปนพนทสาธารณะ” กคอ ในพนทดงกลาว คนทกคนจะสามารถสอสารไดอยางเตมท และพนทสาธารณะจะตองทำหนาทเปนกลไกทเขมแขงพอทจะไมปลอยใหผลประโยชนสวนตวของคนบางคน/คนบางกลมเขามาครอบงำได สวนการทพนทสาธารณะจะเขมแขงไดนน กตองมเงอนไขทางสงคมบางประการมารองรบ คอ การมเสรภาพทางความคดและขอถกเถยงกนบนหลกเหตและผลหลายๆ ประเภท ซงปจจบน สงคมยงขาดเงอนไขดงกลาวอย

คำนยามของ “พนทสาธารณะ” ตามทศนะของฮาเบอรมาส เขานยามวา พนทสาธารณะเปนเรองทเกยวของกบ 'ความรสกเปนสวนรวม' (sense of public) พนทเชนนมความสำคญมากสำหรบสงคมประชาธปไตย เนองจากเปนพนททบคคลเขาไปในปรมณฑลนนจะมสถานะเปน 'ผกระทำการ' (actor) ทมสวนรวมอยางเสมอภาคเทาเทยมกนในการตดสนใจ โดยผานกระบวนการสอสารแบบอภปรายโตแยงกนดวยการใชเหตใชผลเชงการสอสาร (communication rationality) เพอตดสนใจหาคำตอบทดทสดรวมกน มใชการตดสนใจบนฐานอำนาจของบคคลใดบคคลหนงหรอตดสนใจตามแบบประเพณทเคยๆ ทำ ๆ กนมา

ฮาเบอรมาส อธบายพนทสาธารณะตอยอดแนวคดจากนกปรชญารนดงเดม เชน จอรจ ฟรดรช เฮเกล, คารล มารกซ, อนโทนโอ กรมช ฯลฯ ทแยกพนทในสงคมออกเปน 2 สวน โดยในแตละพนทนนมกลไกวธทำงานกนคนละแบบและมคณลกษณะทแตกตางกน

นกปรชญาเชนเฮเกลไดแบงพนทในสงคมออกเปน 2 สวน โดยใชเกณฑเรองความเปนสวนรวมและสวนตว เรองราวทเปนผลประโยชนสวนรวมนนจะเปนพนทสาธารณะทเรยกวา 'political society' เชน เรองการเมองการปกครอง ซงในชนตอมา กรมชไดขยายวาการทำงานของกลไกรฐใน political society น ไดแก กลไกรฐดานการควบคมปราบปราม (repressive apparatus) เชน ศาล กฎหมาย ตำรวจ ทหาร รฐสภา พรรคการเมอง คก เปนตน

อกสวนหนงเปนพนททปจเจกใชอยางเปนสวนตว เรยกวา 'civil society' เชน ชวตในครอบครว การทำงาน ชวตวฒนธรรมของบคคล ฯลฯ พนทสวนนทำงานดวยกลไกรฐดานอดมการณ (ideological apparatus) เชน การสงสอนของศาสนา การปลกฝงคานยมผานสอมวลชน การอบรมจากพอแม เปนตน

ขณะท ฮาเบอรมาสเสนอสงทเรยกวา 'พนทสาธารณะ' ในศตวรรษท 17 นน หมายถง พนททอยกงกลาง/เชอมตอระหวาง political society และ civil society ตวอยางรปธรรมกคอ ในรานการกาแฟ รานนำชา ทเรารจกกนในนาม 'สภากาแฟ' มการพดคยถกเถยงเรองราวตางของสงคม หรอในหองรบแขก โรงเหลา เพอการพดคยถกเถยงกนอยางเปดเผย ซงเปนปรากฏการณทเกดขนในศตวรรษท 17-18 ในยโรป ซงดเปน 'พนทสวนตว' แตในพนทเหลานจะมกลมบคคลมานงพดคยถกเถยงกนในเรองราวของ 'สาธารณะ' เชน ปญหาบานเมอง และหากยดตามความหมายนบรรดารายการโทรทศน ในหนาหนงสอพมพ กสามารถถอไดวาเปน 'พนทสาธารณะ' ตามทศนะของฮาเบอรมาสดวย

ดร.โรเปอรส ระบวาเนอหาหลกกวาครงเลมแรกของหนงสอ The Structural Transformation of the Public Sphere ฮาเบอรมาสใหนำหนกอธบายถงพฒนาการของ 'พนทสาธารณะ' และใหความสำคญแกยคสมยศตวรรษท 17-18 เมอชนชนกลางกระฎมพตอสชวงชงอำนาจรฐไดและครอบครองอำนาจรฐในชวงศตวรรษท 19 และการคอยๆ เสอมลงมาในเวลาตอมา ลงรายะเอยดโดยสรปนนกลาวถงในศตวรรษท 18 กลมชนชนกลาง ปญญาชนไดสถาปนาตนเองเปน 'พลเมอง' (citizen) และไดเรมสราง 'พนทสาธารณะแบบใหม' ทเปนของชนชนตนเองขนมา ทใชมากคอ รานกาแฟ โรงเหลา หองรบแขก พนทเหลานเปนเขตปลอดจากอำนาจของกษตรยและศาสนา เนองจากสงกดอยใน civil society

CivilMedia Report 2012 4/12

หนาทของพนทสาธารณะในยคน การพบปะพดคยของกลมผสนทนาตองการใหผลลพธจากการพดคยนนแปรออกไปเปนการกระทำดวย ดงนน พนทสาธารณะดงกลาวจงทำหนาทเปนพนทตอสทางการเมองของชนชนกลางไปดวย เพราะเปนชองทางหนงใหชนชนกลางไดเขามามสวนรวมมสทธเสยงในชวตสาธารณะ (public life) และยงสามารถเปนชองทางการตรวจสอบ/การคานอำนาจรฐบาลในขณะนนดวย และเงอนไขการเกดและใชพนทสาธารณะแบบใหมนมปจจยสำคญกบการเกดขนของสอสงพมพ หนงสอพมพและขยายตวในชวงปลายศตวรรษท 18 หนงสอพมพกลายเปนศนยกลางของการปอนขาวสาร (ขาเขา) รวมทงเปนเวทการแสดงออก (ขาออก) ของกลมดวย ทำใหมลกษณะของการสอสารแบบสองทาง และกระจายตวรอบทศ

ฮาเบอรมาสสรปวา พนทสาธารณะของชนชนกลางในศตวรรษท 17-18 ทำงานอยางมประสทธภาพมาก เพราะสามารถใชเปนเครองมอสำคญของชนชนกลางในการโคนลมสงคมแบบศกดนาในหลายๆ ประเทศ เชน ฝรงเศส สหรฐอเมรกา และองกฤษ เปนตน จนสามารถสรางสงคมประชาธปไตยขนมาได

อยางไรกตาม ดร.โรเปอรส ชใหเหนขอจำกดบางประการเกยวกบพนทสาธารณะ เนองจากเปนมมของอดมการณมากกวาทเปนความคด และกลมคนทไดรบประโยชนจากพนทสาธารณะเหลาน คอนายทนหรอกลมคนทมทรพยสน มการศกษา รวมทงการขยายตวของสอสงพมพกอยเพยงในมอของคนกลมนอย ทมบทบาทในการควบคม เปนเจาของ ดแลเนอหาของสอสงพมพเหลาน “ตอนตนของงานเขยน ฮาเบอรมาส ใหความสำคญเกยวกบศตวรรษท 18 ทเปนชวงการขยายตวของพนทสาธารณะ แตตอนทายของงานเขยนจะกลาวถงความเสอมถอยของพนทเหลานน ซงมขอถกเถยงวา ทำไมถงเปนเชนนน แลวมการตงคำถามในเวลาตอมา จะทำอยางไรเพอใหเกดการฟนคนของพนทสาธารณะเพอใหเกดสงคมประชาธปไตยทแทจรงกลบคนมาใหได”

ดร.โรเปอรส สรปปจจยทกอใหเกดความเสอมของพนทสาธารณะ ประการแรก คอความขดแยงทเกดขนในพนทสาธารณะเอง กลาวคอ ยงมความขยายตวของพนทสาธารณะเทาใด ยงมผทเขามารวมใชพนทมากขน ยอมกอเกดสงคมการเมองในพนทสาธารณะดงกลาว อาท ชนชนกลางทมอำนาจรฐในมอกแปลงความหมายของพนทสาธารณะทเคยเปน 'เขตพดคยเรองการเมอง' ใหกลายเปน 'เขตปลอดการเมอง' แลวเปลยนพนทจากมตการเมองสมตเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม เชน การสรางศนยการคา สวนสนก โรงภาพยนตร ฯลฯ ทำใหการรวมตวจำนวนมากของผคนในพนทสาธารณะกลายเปนการหาความสนกสนาน แสวงหาความร การจบจายใชสอย เปนตน

เมอพนทและวธคดของการใชพนทถกตดแตงไปจากเดมจนสนสภาพ ยอมทำให “ความเปนพลเมอง” ทเคยมการสวนรวมทางการเมองอยางแขงขน กลายเปน “ผบรโภค (ทางการเมอง)” และผรบสารทเฉอยชา แมจะเปดรบขาวสารเกยวกบเรองสาธารณะตางๆ แตกไมมการถกเถยง ไมมการเขาไปรวมในเหตการณสาธารณะนนทง 3 มต คอ มตความเขาใจ (ไมมความเหนในเรองน) มตอารมณความรสก (ไมรสกอะไรในเรองน) และมตการกระทำ (ไมรจะทำอะไรเกยวกบเรองน) มากกวานน ยงทำใหเกด 'ระบบตวแทน' หรอ 'ลทธรบทำแทน' กคอตวแทนทเคลอนไหวทางการเมอง พวกมออาชพทางการเมองเขายดพนท ฮาเบอรมาสเรยกวา 'spatial-interest group' หรอ 'Knowledge broker' ตวอยางเชน พวกนกการเมองมออาชพ พวกลอบบยสต ราษฎรอาวโส นกวเคราะหขาวการเมองของสอมวลชนประเภทตางๆ1 แงนเอง การใชพนทสาธารณะเพอคยกนแบบตวตอตวหรอสอสารในแบบทใชในพนทสาธารณะในแบบเกาลดลงแทบไมเหลอเคาลางเดม และคำถามตอเรองนคอ ความคดเหนของกลมมออาชพเหลานสอดคลองกบผลประโยชนคนสวนใหญหรอไม หรอในอกดานหนง พลงความคดของกลมผเชยวชาญนมนำหนกมากพอทจะผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงแกไขทเปนจรงหรอไม

1 สายธารนกคดทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองกบสอสารศกษา, น.381.

CivilMedia Report 2012 5/12

ประการทสอง การเกดขนของสอสารมวลชน (Mass media) ทชวงหลงถกบรรษท ธรกจยดครอง ประกอบการขยายตวของนกวชาการเกยวกบการสอสารในชวงหลงมมากขน ทำใหเกดการแยกตวเพอผลตสอของตวเอง ไมเปนอนหนงอนเดยวกน และเปาหมายหลกคอการมามสวนรวมทางการเมองเพอการเปลยนแปลงสงคมทเรยกวาเปน 'political press' เมอสงคมเปลยนไปสอกเปลยนแปลงตวเองตามกน โดยเปลยนเปาหมายไปเปนเพอการคาทเรยกวา 'commercial press' ทำใหหนงสอพมพและสมวลชนหมดบทบาทในการสรางพนทสาธารณะไปทละเลกละนอย

ประการทสาม พนทสาธารณะกลายเปนพนททางความคดเหนหรอประชามตความคดเหน โดยผาน 'เครองมอ' การสำรวจความคดเหนของประชาชน เพอใหเปนพนทความคดเหนของสาธารณะ ตางจากเดมทเกดจากการพดจา หารอตวตอตว คนตอคน แตแบบใหมคอการใช 'แบบสำรวจความคดเหนโดยทวไป' ซงมาจากการถามรายบคคลแลวนำมาอธบายเปนแบบสวนรวม

ขอสรปของฮาเบอรมาสมเยอะมาก แต ดร.โรเปอรสไดสรปสวนทสำคญทสด คอ คำถามของฮาเบอรมาสททงคางไวเปนเวลานานแลว “ทำอยางไรทจะทำใหเกดสงคมทด สงคมประชาธปไตย ใหเหมอนทเกดขนในยโรปตงแตศตวรรษท 18”

หากกลบไปอานแนวคดของเขา ดร.โรเปอรส ระบวามคำตอบบางประการแตไมทงหมดคอ ขนอยกบทกษะของประชาชนทจะสรางพนทใหคนมสวนรวมหลากหลายฝาย และการเขารวมอยางมอสระ สำหรบการสรางพนทสาธารณะและสรางวาทกรรมทางการเมองใหเกดขนใหม การสรางพนทเหลานขนมา มาจากการอาศยการพดคยตวตอตว คนตอคน และใชการกระทำเชงการสอสาร (communication action) เขามาประกอบดวย ทงสองสวนจงจะสามารถสรางพนทสาธารณะและพนทเพอเกดสงคมประชาธปไตยได

“แลวโอกาสเกดขนใหมอกครงเปนไปไดหรอไม?”

ดร.โรเปอรส อภปรายสรปวา ความเหนสวนใหญมความขดแยงกน ฝายหนงมองวา การสอสารในปจจบนมความฉาบฉวย รายงานเพยงผวเผน ทำใหสงคมเกดการยอนกลบไปสระบบศกดนาในพนทสาธารณะ ทำใหเกดปญหาตอสงคมเปนอยางมาก อกฝายมองวา social media new media และ alternative media สอออนไลน ทงหลาย กำลงสรางชยชนะ ยดพนทคนมาได และสรางการเมองใหมในพนทสาธารณะขนมา ซงทงสองเปนความเหนทมการถกเถยงและขดแยงกนอย

งานของฮาเบอรมาส ตอบโจทยขอถกเถยงเรองพนทสาธารณะอยางไรบาง ซงม 3 ประการ

1. จากทฤษฎการกระทำเชงการสอสาร (Therory communication action) ถอเปนแนวทางปกปองพนทสาธารณะได สำหรบฮาเบอรมาสแลว คำถามทจำเปนสำหรบการจดระบบสงคม การเมอง และประชาธปไตยจะเกดขนได คอ การกระทำเชงสอสารทสามารถจดวางความสมพนธระหวาง “ระบบ” (system) ของอำนาจและทน กบ “โลกแหงชวต” (lifeworld) ทรวมเอาทงปรมณฑลสวนตวและสวนรวมทเกยวของกบครอบครว สงคม วฒนธรรม ศาสนาของบคคลเอาไวดวยกนไดอยางไร? ทำอยางไร “พนทสาธารณะ” ซงเปนพนททอยกงกลาง/เชอมตอระหวาง political society และ civil society ไมถกครอบงำโดย “ระบบ” ทวายงรกษาความเปนอสระของปจเจกไวได

CivilMedia Report 2012 6/12

2. การทำใหความเปนสมยใหมสมบรณขน การสบทอดแนวคดของอมมานเอล คานท และนกปรชญาสำนกแสงสวางทางปญญา (Endlightenment) ซงฮาเบอรมาสตความวา กระบวนการความเปนสมยใหม การจะปลดปลอยมนษยออกจากคานยมแบบเกาสโลกใหม และอยรวมกนในโลกทหลากหลายทางวฒนธรรม จำเปนตองเรยนร 'เหตผลของการกระทำ' และใหความสำคญเรองความเชอมโยงระหวาง 'การทำงานของสถาบนทางสงคม' (เชน สถาบนรฐ กฎหมาย การเมอง) กบ 'การกอรปอตลกษณของปจเจกบคคล' โดยผานการทำงานของตวกลางตางๆ โดยเฉพาะ 'การสอสาร'

3. วาทกรรมแหงจรยธรรม: สวนประกอบขนพนฐานหนทางแกไขความขดแยง สบตอจากแนวคดของคานท ฮาเบอรมาส เหนวา เรองการใชเหตผลไดเขาทะลทะลวงแมแตคำอธบายเกยวกบจรยธรรมมนษย เขาจงประสานแนวคดเรองจรยธรรมเขากบเรองการใชภาษาดวย

จากแนวคดฮาเบอรมาสสการวพากษสอทางเลอกสามจงหวดชายแดนภาคใต ดร.โรเปอรส ระบวา หากอางองหลกคดสำคญของฮาเบอรมาสคอ กจำเปนตองพดถงการสงเสรมการเกดสนตภาพ ความยตธรรมในพนท โดยสรางพนทสาธารณะ ผานกระบวนการการมสวนรวมของทกคน เพอใหหลดพนจากการใชความรนแรงหรอการใชอำนาจบงคบ ครอบงำ ผคนในพนทมอสระ เสรภาพในการออกแบบพนททสามารถอยรวมกนได เพอใหเกดอนาคตในการแกปญหาชายแดนภาคใต จงเชอมนวา ฮาเบอรมาสกำลงอวยพรใหสอทางเลอกสามจงหวดชายแดนภาคใตประสบความสำเรจ ในการสรางพนทสาธารณะใหเกดขนในพนทน และสามารถกำหนดวาระขาวสารได!

คำพดสดทายของฮาเบอรมาสคอ “No one is free ,Until we are all Free” (จากหนงสอ Religion and Modernity: Essays on Reason, God and Modernity. Cambridge 2002) อธบายความไดวา "ไมมใครเปนอสระ จนกวาเราทกคนเปนอสระ”

ผเขารวมฟงบรรยายสาธารณะมคำถามแลกเปลยน อาท “พนทสาธารณะจากแนวคดของฮาเบอรมาส คอ สอเปนหนงเดยว (Single Public Sphere) แตในโลกยคสมยใหมท สอทางเลอกมากขน จะทำใหการมพนทเดยวแตกกระจายหรอไม

ดร.โรเปอรส กลาววา “การเกดของสอใหมไปเสรมสรางความเขมแขงของพนทสาธารณะ เพราะวาสงทเกดขนคอไมใชความกระจดกระจายไมเปนเอกภาพ แตเปนการใหพนทแกปจเจกบคคลมากขนทจะมารวมกนใชพนท

CivilMedia Report 2012 7/12

สาธารณะโดยตรง เปนการเสรมสรางความคดเหนในพนทสาธารณะมากกวา และในยโรปกมกระบวนการทางพรรคการเมองทมความสนใจในเครอขายสงหรอ Social media มากขน ซงในอนาคตจะมความสำคญในสงคมมากขน”

อกคำถามทนาสนใจ “สอกบคนชายขอบ ชองวางระหวางเทคโนโลย จะทำใหเกดความหางระหวางชมชนเมองกบชมชนชนบทมากขนหรอไม พนทสาธารณะจะเขามสวนในแกปญหาหรอเชอมตอระหวางกนอยางไร เมอตองมการจายเพอการเขาถงระดบหนง?”

ดร.โรเปอรส อธบายวานาจะตางกนอยางมาก “ในประการแรก การมสวนรวมของ social media ทมบทบาทอยางมากในกระบวนการของระบอบประชาธปไตย คนเขามาดเปนลานคลก เขามามสวนรวมเปนอยางมาก ทำใหในชวงศตวรรษท 21 ความเปนประชาธปไตยมสงกวามาก อกสวนคอ ความเปนโลกาภวฒน ทมกระบวนการขบเคลอนระดบโลก Social media จงทำใหคนเขามามสวนรวมในสงคมมากกวาแตกอน พดไดวา Social media มสวนรวมมากกวา” อาจกลาวไดวา แนวคดเรอง 'พนทสาธารณะ' แบบทตองมลกษณะทางกายภาพเปนพนททจะมาพบปะกนในโลกจรงๆ นน อาจจะคลคลายออกไปเปนการโตแยงอภปรายกนใน 'พนทสาธารณะในโลกเสมอน' (virtual public sphere)2

และคำถามสำคญ “สงคมทแตกตางระหวางความคดเหนของคนมสลมและพทธท จะสราง critical mass อยางไร?” ดร.โรเปอร ยนยนวาเรายงตองการพนทสาธารณะ เพอใหนำไปสการสรางพนทกาวพนวาทกรรมของศาสนาใดศาสนาหนงโดยเอกเทศ พนทสาธารณะตองสรางพนทเพอใหเกดการกาวขาม ตองมการสรางพนทแบบรวมกนสรางวาทกรรมโดยไมตองอาศยอำนาจ หรอการควบคมหรอการสงการใดๆ ทงสน ซงเปนสงทฮาเบอรมาสยนยนเปนอยางยง และจากภาพทนำเสนอขางตน เหนไดวา พนทกลางคอพนทสงคมจะสรางความสมดลระหวางพนทอนๆ คอ พนทของรฐ พนทสวนตว พนทสงคมวฒนธรรม ศาสนา ฯ กระบวนการเหลาน จะสามารถทำใหเกดความสมดลของพนทอนๆ ตอสาธารณะได

ผหญงแปรเสยงแหงความสญเสยสเสยงแหงสนตภาพ และสาระหลกในเวทเสวนา “ผหญงชายแดนใตกบการแปรเสยงแหงความสญเสยสเสยงแหงสนตภาพ”3

“การจดเวทเสวนาครงน เพอตองการสะทอนเสยงผหญงทไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ซงแปรเสยงแหงความสญเสยเปลยนเปนเสยงแหงสนตภาพและความหวง ผานทางรายการวทยเสยงจากผหญงชายแดนใต” นางโซรยา จามจร หวหนาโครงการผหญงภาคประชาสงคม สำนกสงเสรมและการศกษาตอเนอง มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน บงบอกเปาหมาย

นางอสรา รฐการณย ผดำเนนรายการวทยเสยงจากผหญงชายแดนใต เลาใหฟงถงเนอหาหลกในรายการ "คอ เสยงทหลายคนในสงคมไทยอาจไมเคยไดยน เสยงจากผหญงและภาคประชาสงคมทกำลงขยบ ขบเคลอนงาน ภายใตสถานการณความขดแยงและภาวะยากลำบากทตองรวมกาวขามใหได" เธอเลาเบองหลงความสำเรจของรายการเพราะมกลมผหญงรวมอยในกระบวนการจดรายการ เชน การตดตอเสยง การสมภาษณ การเขยนบทวทย และเปนผจดรายการเองดวย “รายการวทยเสยงจากผหญงชายแดนใต แมวาเรมตนจากความสญเสย แตรายการเราจบดวยความหวง และอยากเหนสนตภาพเกดขนในพนทบานเรา”

เชน น.ส.ดวงสดา นยสภาพ หนงในผสญเสยชาวพทธ เลาประสบการณการทำงานทไมมพนฐานการจด

2 สายธารนกคดทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองกบสอสารศกษา, น.388.3 สไรยา วาน, สะทอนเสยงของผจด ผฟง รายการวทยเสยงจากผหญงชายแดนใต, เครอขายผหญงภาคประชาสงคมชายแดนใต, 26 มนาคม 2555.

http://www.civicwomen.com/index.php?content=news_read&id_news=292

CivilMedia Report 2012 8/12

รายการวทยมากอน "เมอไดเขาอบรมการจดรายการวทย ไดรจกเทคนคการสมภาษณบคคลสำคญดวย จงมโอกาสจดรายการวทยทงหมด 2 เรองหลก คอ เรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และเรองความสมพนธระหวางพทธ-มสลม ซงสงคมมกมองขามเรองเหลาน และอยากใหหนวยงานทเกยวของใหความสำคญในเรองนดวย"

ดานนางมารสา สะมาแห ผสญเสยชาวมลายมสลม รวมแลกเปลยนประสบการณวาทำไมถงกาวขามความสญเสยแหงชวตได "ชวงทจดรายการวทยมโอกาสนำเสนอความรสกของตวเองวาเปนอยางไร ครงแรกทตวเองประสบ คอ สามถกยงเสยชวต กรสกชอกมาก ตองใชเวลาในการรกษาจตใจ ตอนนพระเจาใหตนมความสขและสบายใจ เพราะไดปฏบตในสงทพระเจาสงใหทำ คอ ใหอดทนและปฏบตละหมาดสนนะห จงอยากบอกในสงทเคยผานมาและสงทไดรบใหผไดรบผลกระทบคนอนๆ ฟงผานทางรายการวทยแหงน"

สวนประสบการณของนางแยนะ สะแลแม ททำงานชวยเหลอชาวบานในจงหวดชายแดนภาคใต ตอสเรยกรองความเปนธรรมเหตการณตากใบ จดรายการวทยมา 3 ปแลว "ชวงแรกทจดรายการไมรวาจะพดอะไรด พดไมออก ความทอยากสอใหคนในพนททราบความเปนอยของเรา และรสกดใจมาก เมอทราบวาผหญงสามารถชวยเหลอคนอนได ในสวนทจดรายการจะพดเกยวกบเรองความยตธรรม เรองสนตวธ พดในเรองการกาวขามของตนเองเพอใหคนทไดรบผลกระทบคนอนฟง ใหเขมแขงและลกขนมาตอสกบความเจบปวด สญเสย และความยากลำบากทตองเผชญในหวงของความรนแรง"

ในมมของผใหการพฒนาศกยภาพตอนเรมตนโครงการ น.ส.นวลนอย ธรรมเสถยร สะทอนวา ตอนแรกแปลกใจและยงกงวลวาจะทำไดหรอเปลา เนองจากวากลมผหญงทจดรายการวทยสวนใหญไมเคยจบไมคมากอน และคงเพราะผหญงกลมนดานหนงเปนผหญงททำงานเพอสงคม และตอมากเปนนกสอสารดวย หลงจากเหนจากกระบวนการและผลการทำงานทผานมา พสจนแลววาผหญงกลมนสามารถทำได

"ถอเปนรายการวทยพเศษตรงทผจดรายการเปนผไดรบผลกระทบ ชวงจดรายการผหญงกลมนสามารถควบคมอารมณตนเองได มการถายทอดเนอหาเรองราวของตนเองใหผไดรบผลกระทบคนอนๆ ฟง ฉนมองวาผหญงกลมนไดกาวขามมาไดในระดบหนงแลว" นวลนอยระบและเหนวาการทำงานของเครอขายนควรไดรบการสนบสนนอยางตอเนอง เพราะเปนการสรางพลงจากผไดรบผลกระทบสงผานเครอขายไปสสงคมใหญได

นายแวหามะ แวกอจ หวหนาสถานวทยรวมดวยชวยกน สลาตนปตตาน พนธมตรของกลมผหญงฯ ระบวา รายการวทยเสยงจากผหญงชายแดนใตเปนรายการวทยแบบอดเสยงทครองใจผฟง ซงฟงผานทางสถานวทยของตน ผฟงสวนใหญจะเปนผหญง 80% และเปนผชาย 20% และผฟงยงไดเสนอวา อยากฟงรายการวทยทเปนภาคภาษามลาย ซงตนกสนบสนนใหมดวย เนองจากวา สถานวทยของตนผฟงรายการสวนใหญจะถนดฟงรายการวทยทเปนภาคภาษามลาย อกทงสถานรวมดวยชวยกนเชอมกบอนเตอรเนตซงกเปนไปไดวาอนาคตจะมคนฟงรายการวทยเสยงจากผหญงชายแดนใตอยทวโลก

มากกวานน นางฟารดา สไลมาน อดต ส.ส. จาก จ.สรนทร หนงในผรวมฟงเสวนาชมชมการทำงานของผหญงกลมน และไดเสนอใหรายการวทยเสยงจากผหญงชายแดนใตไดเชอมกบสถานวทยรฐสภา เพอใหคนนอกพนทรบฟงเสยงผหญงทสญเสยจากเหตการณความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตทลกขนมาตอสในสถานการณความขดแยงและรนแรงทดำรงอยขณะน

สอชายแดนใตมพลงตอการแปรเปลยนความขดแยง?และในเวทสอเสวนา: "พลงสอและการแปรเปลยนความขดแยง” Dr.Isak Svensson จากมหาวทยาลยอปซา

ลา ประเทศสวเดน พดใหเราตระหนกถง "การแปรเปลยนความขดแยงและบทบาทของสอ" เขาตงขอสงเกตวา

CivilMedia Report 2012 9/12

สถานการณความขดแยงทวโลกลดลง เนองจากมเครองมอการจดการความขดแยงททำงานไดผลอย ทวาในสถานการณความขดแยงพนทชายแดนใต ผคนทเกยวของจะเลอกใชวธไหน "การบรหารจดการความขดแยงเปนการจดการเรองพฤตกรรมและความขดแยงทดำเนนอยและมสวนใหเกดความรนแรง อยางไรกดการแสวงหาทางออกของความขดแยงเปนเรองทตองคนหาประเดนซงเปนเรองททาทายมากกวา แตกระนนการแปรเปลยนความขดแยง เปนเรองทยากทสด ทตองไปรบมอกบทศนะททำใหเกดปญหาทนำมาสความขดแยง" ทำใหเขาใหความสนใจลงมาทำงานเชงลกในพนทชายแดนใต

ดงนน หากถามวาสอในพนทชายแดนใตมพลงเพยงพอตอการแปรเปลยนความขดแยงหรอไม? ทงนกวชาการและตวแทนสอหลากหลายประเภททกำลงทำงานอยางเขมขนนำเสนอขอเทจจรง ดงน อาจารยสมชชา นลปทม ตวแทนจากคณะวทยากรสอสาร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน สรปงานวจยเกยวกบสอททำงานกบชมชนพนทชายแดนใต "จากการศกษาการทำงานของเคเบลทว วทยชมชน สอพนบาน อนเตอรเนตในพนทชายแดนใต พบวา หลายปนมความตองการพฒนาเนอหาของสอทกชองทาง รวมทงการพฒนาการรายงานขาวเกยวกบผหญงชายแดนใตใหมากขน" เมอลงในรายละเอยดในการวจยเกยวกบวทยชมชน ยงพบวา เรองสนตภาพ ความสามคค เปนวาระของรฐทพยายามสรางขนมา และในงานวจยเกยวกบสอออนไลน พบวาในการนำเสนอขาวสารเปนการหยบยมวธคดของสอสงพมพมาใช โดยไมใชขอเดนของสอออนไลนใหเตมท จำเปนมากตองพฒนาศกยภาพการสอสารทงเทคนคและเนอหาผานสอใหม

อาจารยสมชชา ทงประเดนชวนคดเพอใหกลบไปทำงานตอรวมกน "ในการวจยชดน ขอคนพบสำคญชาวบานในพนทมทศนะวา เรองสนตภาพเปนเรองทรฐพยายามสถาปนา โดยไมพดถงบรบทความขดแยง ซงไมใชวาระของชาวบาน เครอขายสอภาคประชาสงคมจะทำอยางไรใหการขบเคลอนเรองกระบวนการสนตภาพเปนเรองของทกคนทเกยวของกบความขดแยงและรนแรงน"

ดานนายนฟอาด บาซาลาฮา นกจดรายการวทยชมชนมลาย เปนอาสาสมครสอสารสาธารณะ ตงแตป 2547 โดยใชความเขาใจเรองบรบทของศาสนาอธบายความซบซอนทเกดความขดแยงและรนแรงกบชาวบานกลมผฟง "เมอจดรายการวทยแลว เราพบปญหาพนฐาน ความไมเปนธรรมของชาวบานจำนวนมาก ควบคไปกบสถานการณความรนแรงทกดทบเขาอย ทำใหนกจดรายการวทยกลายเปนผเชอมโยงปญหาระหวางรฐกบชาวบาน ใหแกไขปญหาไดบางเปนเรองๆ เหมอนกน" เขาระบวาบทบาทสอวทยชมชนทเปนตวกลางใหชาวบาน กลบกลายเปนทเฝามอง ไมเขาใจของเจาหนาทฝายความมนคงในพนท และมขอเสนอวา "อยากใหรายการวทยของรฐ เขาใจวถและบรบทของชาวบาน มการสวดดอาหกอนและหลงเรมรายการ ชาวบานจะฟงมากขน"

สวนนายมฮำหมด ดอราแม กองบรรณาธการ โรงเรยนนกขาวชายแดนใต กลาวถงการทำงานของ "โรงเรยนนกขาวชายแดนใต" มเปาหมายเพอผลตคนทำสอทสามารถสอสารสรางความเขาใจสถานการณจงหวดชายแดนใต การเกดขนของโรงเรยนนกขาวฯกบบรบทของสอใหมทมการแขงขนกนสงเรองรปแบบ "แตผมยงใหความสำคญกบเนอหาเปนหลก ทผานมา ฝกสรางคนรนใหมไดเกอบ 30 คน คนทสามารถทำงานตอเนองเปนนกขาวไดจรงเหลออยประมาณ 3-4 คน อปสรรคทไมสามารถรกษานกขาวใหมไวได เพราะนกขาวตองพยายามทำเขาใจความซบซอนของบรบท เงอนไขการใชกฎหมายพเศษในพนท ซงยากมาก"

เขาระบอกวา การทำงานขาวในชายแดนใต นอกจากมความซบซอนทตองเกาะตดตลอดเวลา ตองรอบรเชงบรบทและเทาทนสถานการณการเมองภาพใหญของประเทศดวย "มากกวานน โรงเรยนนกขาวฯ ตองการสรางนกขาวทรรอบดาน สามารถยกระดบเขาใจและรบมอกบสถานกาณการเขาสความเปนอาเซยน และเพอใหชายแดนใตเขาสกระบวนการเปนประชาคมอาเซยนในอนาคตอยางไมตดขด จำเปนตองสรางและผลตนกขาวทสอสารภาษามลายไป

CivilMedia Report 2012 10/12

พรอมกน" และประเดนทกองบรรณาธการจะตองฝาฟนใหได คอ "ชาวบานในพนทจงหวดชายแดนใต มองนกขาวเปนอกชนชนหนง เหนเปนเครองมอของรฐ จะทำอยางไรใหชาวบานมทศนะไววางใจสอมากขน"

นายมฮำหมดซอเร เดง ตวแทนกลมบนตง โฟโต จากเครอขายชางภาพชายแดนใต กลาวถงความมงมนในการขบเคลอนงาน "เราตองการนำเสนอ 'ภาพสนต' ทแสดงการอยรวมกนไดในพนทชายแดนใต" เขาเลาถงแรงบนดาลใจมาจากการชมนมชางภาพชายแดนใต ป 2553 "จดประกายผม ใหใชภาพในการเกบมมมอง ความรสกสะทอนเรองราวคนในพนทได หลายคนมกลองในมอ แตขาดพนทนำเสนอมมมอง ดงนนการเปดพนทให 'ภาพ' ปรากฎเปนเรองสำคญ จงเรมเปดกลมคนรกถายภาพจงหวดชายแดนใตใน Facebook เพอเปดพนทใหภาพในหลายมตถกนำเสนอ พรอมเรองเลาจากภาพ ผานไปหนงป ขณะนมคนในพนทกวา 500 คน โพสตภาพหลากหลายมมมองมามากกวา 3,000 ภาพ เปดโลกการเรยนรแกผมอยางมาก" "มภาพแมกระทงบอนำกลางถนน ตอนแรกผมนกวาเปนวงเวยนกลบรถหรอบอนำศกดสทธ ไมเขาใจวาทำไมไมทำถนนใหชาวบานดๆ" เขายกตวอยาง

แตสำหรบนายสมเกยรต จนทรสมา ผอำนวยการสำนกเครอขายสอสาธารณะ ผผลกดนใหเกดเครอขายนกขาวพลเมองเพอสามารถสอสารเรองราวจากพนทสหนาจอทวสาธารณะ ทำงานทางความคดกบสงคมนอกชายแดนใตใหได "ผมอยากพดเรองความสมครใจในการสอสารสรางความเขาใจในพนท เพราะคนดเบอสอทชอบสงสอนมากกวาเปดพนทการเรยนรรวมกน และทผานมาชาวบานกลายเปนวตถเรยนรของนกขาวใหมอยตลอดเวลา ซงชาวบานกมตนทนทตองจาย เมอใดชาวบานจะสอสารไดเอง" เขาทาทายเครอขายสอภาคประชาสงคม "นกสอสารสมครใจจะเกดขนไดไหม ในเมอพนทการสอสารไดเปลยนไปแลว และคำถามทยากขน เมอผสงสารเปลยนมอ พนทสอเปลยนแปลง การแปรเปลยนความขดแยงเพอเกดสนตภาพจะเรมตนอยางไร" และคาดหวงวา "การสอสารของคนเลกคนนอยเพงเรมตนเทานน แตจะเชอมการทำงานกบสอกระแสหลกอยางไรเพอสงพลงระหวางกนได"

"การทำความเขาใจความซบซอนของความขดแยงเปนวาระของคนในพนทในการนำเสนอเนอหาใหนาสนใจ เปนบทบาทสำคญของสอทางเลอกชายแดนใต" นวลนอย ธรรมเสถยร อดตผสอขายบบซ ททำงานเกาะตดความรนแรงชายแดนใตในรอบใหมน และผนตวเองเปนกลมสออสระทเขามาทำงานเชงลกและตอเนองมากขน "มสอเลกๆ เกดขนมากในจงหวดชายแดนใตแตกลมหายตายจากไปเรว เพราะการทำขาวมตนทนสงหลายมต ตอใหเปนคนในพนทกตาม"

เธอตงคำถามใหญทตองทบทวนรวมกน "เมอคนในพนททำสอกนเอง ทำไมชาวบานยงรสกไมไวเนอเชอใจในความขดแยงชายแดนใต และเราไมสามารถตดใคร ผมสวนไดเสยกบเหตการณความรนแรงออกจากระบวนการสอสารได" พรอมกบทาทาย "วทยชมชนเปนสอใกลชดกบชาวบานสรางความไวเนอเชอใจได โรงเรยนนกขาวชายแดนใตควรเรยนรขอเดนแบบนและปรบใช

กาวตอไปของสอทางเลอกชายแดนใตนางโซรยา จามจร ตวแทนเครอขายผหญงภาคประชาสงคม สะทอนขอดของการจดงานครงน "นบเปนเวทท

ใหความสำคญและเปดพนทใหเสยงของผไดรบผลกระทบจากความรนแรงและสามารถกาวขามความเกลยดชง ความเจบปวดมาเปนผชวยเหลอคนอนไดสงเสยงออกมา เราสามารถนำเสนอจดยนและขอเรยกรองได และปนนอกจากเครอขายผหญง เวทสอทางเลอกฯ ยงใหโอกาสกลมตวแทนนกศกษาและเยาวชนไดแสดงออกและแถลงจดยนทางการเมอง คาดหวงวาปตอไปจะมเครอขายทมากกวาน กลาทจะแสดงจดยนและขอเรยกรองของกลมออกมา" นอกจากนเธอยงเสนอแนะวา "ครงหนาควรมเวทชวนภาครฐททำงานเกยวกบมวลชนมาสรางบทสนทนาในเวทเดยวกนบาง เพอเขาจะไดเรยนรอยางตรงไปตรงมาวาเครอขายสอภาคประชาสงคมตองการขบเคลอนไปสเปาหมายใด"

CivilMedia Report 2012 11/12

ดาน นายมฮำหมดอายป ปาทาน และนายสมเกยรต จนทรสมา กเหนจดออนของงานเหมอนกนวา "เราเปดพนทใหกลม และเครอขายตางๆ ไดแสดงออกและมกจกรรมการสอสารบนพนทเดยวกนกจรง กพดไดวามศกยภาพในการทำงานสรางพนทรวมกนได แตกยงขาดประเดนทควรสอสารรวมกนซงปหนาจำเปนตองวางแผนการนำเสนอประเดนทแหลมคมตอสาธารณะ" ทงน สอกระแสหลกทงสอสงพมพ รายการโทรทศน ไดรายงานขาวกระบวนการเคลอนไหวของเครอขายสอภาคประชาสงคมนดวย

CivilMedia Report 2012 12/12

ภาพบรรยากาศบางสวนทถายทอดปฏบตการสอสารของเครอขายสอภาคประชาสงคมชายแดนใต ในงานวนสอทางเลอกชายแดนใตครงท 2 ประจำป 2555 วนท 12-13 มนาคม 2555 ณ คณะวทยาการสอสาร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน