พฤษภาคม 2552

TARC การพฒนาแบบจำลองการเกดอบตเหต

สารบญ บทท 1 แบบจาลองการเกดอบตเหต 1 1.1 บทนา 1 1.2 สถานการณของปญหา 1 1.3 งานวจยทเกยวของ 2 1.3.1 แบบจาลองการเกดอบตเหต 2 1.3.2 ขอผดพลาดในการพฒนาแบบจาลอง 4บทท 2 วธการศกษา 6 2.1 ขอบเขตและพนทศกษา 6 2.2 ขอมลในการศกษา 8 2.3 การวเคราะหขอมลอบตเหตเบองตน 9 2.3.1 แบบจาลองการเกดอบตเหตทางถนน 9บทท 3 ผลการศกษา 12 3.1 การวเคราะหขอมลอบตเหตเบองตน 12 3.2 การพฒนาแบบจาลองอบตเหตทางถนน 21 3.3 ขอจากดของการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต 30บทท 4 สรปผลการศกษา 31

1

บทท 1 แบบจาลองการเกดอบตเหต

1.1 บทนา

อบตเหตทางถนน เปนหนงในปญหาสาคญทางเศรษฐกจและสงคมของโลก ทกๆ ป จะมผเสยชวตและไดรบบาดเจบเปนจานวนมาก รวมถงมลคาความเสยหายของทรพยสนทเกดจากอบตเหตทางถนนทมมลคามหาศาล ประเทศไทยซงเปนหนงในประเทศกาลงพฒนาของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มมลคาความสญเสยเนองจากอบตเหตทางถนนทงทางเศรษฐกจและสงคมเปนมลคามหาศาลเชนเดยวกน การพฒนาทางเศรษฐกจทรวดเรว กลบทาใหปญหาอบตเหตทางถนนทวความรนแรงมากยงขน ซงรวมถงการเพมขนของปรมาณยานพาหนะ ปญหาเหลานยอมสงผลโดยตรงตอปญหาทางสาธารณสขและเศรษฐศาสตรในภาพรวมของประเทศ จากสถตพบวา ประชากรไทยเสยชวตประมาณ 130,000 คนจากอบตเหตทางถนนในรอบ 10 ปทผานมา และมากกวา 500,000 คนไดรบบาดเจบหรอกลายเปนบคคลทพพลภาพจากปญหาดงกลาว (Sweroad, 2540) จากการรายงานของกระทรวงสาธารณสข อบตเหตทางถนนจงกลายเปนหนงในสาเหตหลกของการเสยชวต

1.2 สถานการณของปญหา การเขาใจลกษณะของการเกดอบตเหต จะชวยปองกนการเกดอบตเหตและลดความรนแรงของอบตเหตทางถนนได การเขาใจสาเหตของการเกดอบตเหตทชดเจน ลกษณะของอบตเหต รวมถงบรเวณทอบตเหตเกดขนเปนประจามความสาคญอยางยง สาเหตของอบตเหตจาเปนตองผานการวเคราะหเพอหาปจจยทกอใหเกดอบตเหตทแทจรง ซงอาจจะเปนลกษณะทางกายภาพ สภาพการจราจร สภาพภมอากาศ พฤตกรรมมนษย หรอความสมพนธระหวางปจจยตางๆ ขอมลอบตเหตทางถนนของกระทรวงสาธารณสขถกนาไปวเคราะหใชในการศกษาจานวนมาก แตเนนเฉพาะปจจยทเกยวของกบมนษยเทานน โดยไมไดพจารณาปจจยทเกยวของกบถนน การศกษานจะมงเนนการปรบปรงความปลอดภยของถนน การตระหนกในความปลอดภย การเพมความเขมงวดในการบงคบใชกฎหมาย และการปรบปรงอปกรณขางทางทเสยหาย อยางไรกตาม ปจจยทเกยวของกบมนษยและความสมพนธระหวางมนษยกบปจจยตางๆ ซงนาไปสการเกดอบตเหตนนซบซอนและยากทจะเขาใจ ในปจจบน การปรบปรงจดเสยง (Black spot treatment) และกระบวนการตรวจสอบความปลอดภยทางถนน (Road safety audit) เปนขนตอนทดาเนนการในระดบประเทศ แตยงขาดวธการจดลาดบการปรบปรงความปลอดภยและการบารงรกษาทมประสทธภาพ อยางไรกตาม การดาเนนการทงสองวธ จาเปนตองใชงบประมาณจานวนมากและความระมดระวงในการเลอกและจดลาดบบรเวณทถกพจารณาวาเปนบรเวณอนตราย ทางออกทเปนไปไดของปญหาดงกลาว คอการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหตทอยบนพนฐานของปจจยทกอใหเกดอบตเหต

2

แบบจาลองการเกดอบตเหต ใชเพอประเมนความปลอดภยของถนนและระบบรเวณชวงถนนทเปนอนตราย แบบจาลองตางๆ ทถกพฒนาจะอยบนพนฐานความรนแรงของอบตเหต และชวยจดลาดบพนทบารงรกษา ตลอดจนเลอกใชวธการบารงรกษาไดอยางมประสทธภาพ นอกจากน แบบจาลองยงสามารถนาไปประยกตใชในขนตอนการออกแบบ บนพนฐานความปลอดภยในอนาคต ทาใหผวางแผนและออกแบบถนน สามารถออกแบบถนนทปลอดภยไดหลากหลายรปแบบมากยงขน กรมทางหลวงในฐานะหนวยงานทรบผดชอบการบารงรกษาและออกแบบถนนของประเทศ จะไดประโยชนโดยตรงจากการประยกตใชแบบจาลองอบตเหตทถกพฒนาขน

1.3 งานวจยทเกยวของ

ปญหาอบตเหตทางถนน นอกจากจะกอใหเกดความสญเสยตอชวตและทรพยสนอยางมากมายมหาศาล ยงสงผลกระทบทางเศรษฐกจดวย องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Co-operation and Development, OECD) จงไดจดทารายงานนาเสนอแนวคดในการแกไขปญหาดงกลาว โดยอาศยหลกกระบวนการวทยาศาสตรสหสาขาวชา ซงหนงในแนวคดทไดมการนาเสนอกคอ การสรางแบบจาลองการเกดอบตเหต นอกจากน รายงานดงกลาวยงอธบายถงแบบจาลองทใชโดยทวไปไดแก แบบจาลองเชงบรรยาย แบบจาลองเชงคาดการณ แบบจาลองความเสยง และแบบจาลองผลกระทบ โดยการเลอกแบบจาลองเพอนาไปใชงานจะขนอยกบวตถประสงคและความเหมาะสมของงานวจยนนๆ สาหรบการศกษานไดอาศยแบบจาลองเชงคาดการณเพอคานวณหาความเสยงทจะกอใหเกดอบตเหต ซงรายละเอยดของแบบจาลองการเกดอบตเหต การทบทวนงานวจยทเกยวของ รวมไปถงขอผดพลาดทอาจเกดขนในการพฒนาแบบจาลอง จะกลาวในหวขอถดไป

1.3.1 แบบจาลองการเกดอบตเหต

การเกดอบตเหตทางถนนมความสมพนธกบรปแบบของระบบการขนสง สภาพสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมจากภายนอก การพฒนาแบบจาลองคอการหาความสมพนธระหวางปจจยตางๆ ทจะสงผลกระทบตอการเกดอบตเหต ในการศกษาน ปจจยตางๆ ดงกลาว จะพจารณาเปนตวแปรทใชในการอธบายการเกดอบตเหต โดยทตวแปรตาม คอจานวนอบตเหตทเกดขนบนชวงถนนนนๆ แบบจาลองคาดการณการเกดอบตเหตทสมบรณ จะสามารถนาไปใชในการประเมนความเสยงในการเกดอบตเหตของถนนแตละเสนทางได

วธการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหตททาการศกษาโดยทวไปมอย 4 วธ ไดแก การวเคราะหพหตวแปร (Multivariate analysis) เอมพรกลเบย (Empirical Bayes) ตรรกศาสตรคลมเครอ หรอ ฟซซลอจก (Fuzzy logic) และโครงขายประสาทประดษฐ (Artificial neural network, ANN) ซงในวธท งหมดทไดกลาวมาน การวเคราะหแบบ Multivariate analysis เปนวธทถกใชมากทสดในงานดานความปลอดภยทางถนน เนองจากความเหมาะสมในการทดสอบทางสถตและงายตอการวเคราะหเมอเทยบกบวธอนๆ ในสวนการวเคราะหแบบ Empirical Bayes นน จาเปนตองใชขอมลจานวนมากในการวเคราะห ในขณะทวธ Fuzzy logic และ Artificial neural network เปนวธทซบซอนและใชเวลาในการศกษามาก ดงนนในการศกษาน จงไดทาการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหตโดยอาศยวธการวเคราะหแบบ Multivariate analysis

3

Chueh (2539) ทาการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหตโดยอาศยวธการแบบ Multi linear regression โดยนาปจจยตางๆ ซงไดแก ประเภทเกาะกลางถนน ระดบถนน ความเรวเฉลย โคงแนวราบมาวเคราะหโดยใชวธการถดถอยเชงเสน อยางไรกตาม การวเคราะหดวยวธน ตวแปรตาม ซงหมายถง จานวนอบตเหตทเกดขน จะอยภายใตขอสมมตฐานทวา มการกระจายตวแบบปกต ซงในกรณของการเกดอบตเหตนน ไมไดมลกษณะเปนไปตามการกระจายตวแบบดงกลาว นอกเหนอจากนน แบบจาลองน ยงไดใหผลลพธของจานวนอบตเหตทเปนคาลบ รวมไปถงผลลพธทมคาเปนศนย ซงหมายความวา จะไมมอบตเหตเกดขนทชวงถนนนนอยางแนนอน ดงนน Chueh จงสรปวา แบบจาลองทางสถตทมความเหมาะสมในการนามาวเคราะหขอมล คอ แบบจาลองถดถอยแบบพวซองและแบบจาลองถดถอยทวนามเชงลบ

Caliendo และคณะไดพฒนาแบบจาลองอบตเหตสาหรบถนนหลายชองจราจรในประเทศอตาลจากขอมลสถต 5 ป แบบจาลองอบตเหตแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางลกษณะทางกายภาพของโครงสรางพนฐาน กระแสการจราจร และปจจยสภาพแวดลอม Caliendo ไดอาศย Generalized linear model ในรปแบบจาลองการถดถอยแบบพวซอง แบบจาลองการถดถอยแบบทวนามเชงลบ และแบบจาลองการถดถอยแบบพหนามเชงลบ ในการวเคราะหสาหรบทกประเภทของอบตเหต ตวแปรทใชในการศกษาน ไดแก ความยาวของชวงถนน ปรมาณจราจร แนวโคง ระยะการมองเหน สมประสทธแรงเสยดทาน ความลาดชนตามแนวยาว และตาแหนงของทางแยก จากการศกษาพบวา ตวแปรหลายตวแปร เชน ความยาวของชวงถนน แนวโคง และ ปรมาณจราจร สงผลกระทบตอแบบจาลองอบตเหตบรเวณทางโคงเทานน สวนแบบจาลองอบตเหตบรเวณชวงกอนทางโคง ตวแปรทมอทธพลตอจานวนอบตเหต ไดแก ความยาวของชวงถนน ปรมาณจราจร และตาแหนงของทางแยก

Greibe (2546) พฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต โดยอาศยการวเคราะหในรปแบบการถดถอยแบบพวซอง เพอคาดการณจานวนอบตเหตทเกดขนบนทางหลวงพเศษและทางแยกในพนทเขตเมองของประเทศอตาล โดยมพนทการศกษายาว 142 กโลเมตร ปจจยทนามาพจารณา ไดแก ความเรวจากด ปรมาณจราจร ความกวางถนน จานวนชองจราจร มาตรการลดความเรว ความเปนเมองศนยกลาง จดจอดรถสาธารณะ การใชประโยชนพนท และสงอานวยความสะดวกสาหรบผใชรถใชถนน ผลจากการศกษาพบวา ปจจยทมอทธพลตอการเกดอบตเหตสงทสด คอ ปรมาณจราจร รองลงมาไดแก ความเรวจากด การใชประโยชนพนทและจานวนของถนนโทในบรเวณนน ตามลาดบ

Shankar และคณะ (2538) พฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต โดยมงเนนทลกษณะทางกายภาพของถนน เชน โคงแนวราบ โคงแนวดง รวมไปถงปจจยทางดานสงแวดลอม เชน ปรมาณนาฝน จานวนวนทฝนตก จานวนวนทหมะตก โดยมขอบเขตพนททศกษาบนชวงถนนระหวางรฐหมายเลข 90 เมอง Seattle ประเทศสหรฐอเมรกา ซงสภาพภมอากาศบรเวณถนนดงกลาวมอณหภมตากวาจดเยอกแขงตลอดทงป ยกเวน เดอน กรกกฎาคม และสงหาคม การศกษานไดอาศยการวเคราะหในรปแบบการถดถอยแบบทวนามเชงลบ ซงผลจากการศกษาพบวา ปจจยดงกลาวมสวนสาคญทาใหเกดอบตเหตเพมมากขน นอกจากน แบบจาลองยงถกนาไปใชในการประเมนมาตรการดานความปลอดภยดวย เชน ระบบขนสงและระบบจราจรอจฉรยะ

Eisenberg (2547) พฒนาแบบจาลองอบตเหตสาหรบรฐแคลฟอรเนย โดยใชการถดถอยแบบทวนามเชงลบ สาหรบการคาดการณจานวนอบตเหต จานวนผประสบอบตเหต และความเสยหายของทรพยสน โดยแบง

4

ชวงเวลาตามวนและเดอน การศกษานไดรวมปจจยทเกยวของกบสภาพภมอากาศ เชน ปรมาณนาฝน และหมะเขากบแบบจาลอง ซงผลจากการวเคราะหพบวา การเพมความรนแรงของตวแปรดงกลาวเปนผลทาใหการเกดอบตเหตลดนอยลง

ในประเทศไทย มงานวจยทศกษาปจจยในการเกดอบตเหตคอนขางหลากหลาย โดยทมการใชแบบจาลองทางสถตและตวแปรทนามาอธบายการเกดอบตเหตทแตกตางกน พงษเมษา (2545) ไดพฒนาแบบจาลองคาดคะเนจานวนอบตเหตบนทางหลวงแผนดนประเภทสองชองจราจรนอกเมอง การวจยไดอาศยรปแบบจาลองการถดถอยพหคณ แบบจาลองการถดถอยพวซอง แบบจาลองการถดถอยทวนามเชงลบและแบบจาลองการถดถอยลอกนอมอล จากการศกษาพบวา แบบจาลองการถดถอยพวซองเปนแบบจาลองทเหมาะสมทสด โดยปจจยจานวนทางเชอมตอกโลเมตร เปนปจจยทมอทธพลตอการเกดอบตเหตมากทสด ในการศกษาตอมา จนทะวงศ (2547) ไดพฒนาแบบจาลองคาดคะเนจานวนอบตเหตบรเวณสามแยกสาหรบทางหลวงสองชองจราจรในเขตนอกเมอง โดยปจจยทมาพจารณามลกษณะคลายคลงกบการศกษาในกอนหนาน ผลจากการศกษาน พบวา ปจจยทมอทธพลสงสดและมนยสาคญตอจานวนอบตเหต ไดแก ปรมาณจราจรบนถนนสายหลกและแนวทางราบ

ชจารกล (2550) ไดพฒนาแบบจาลองการคาดการณอบตเหตสาหรบทางหลวงสายรองในประเทศไทย โดยอาศยขอมลสถตในรอบ 3 ป บนทางหลวงหมายเลขสหลกทงประเทศ ในการศกษานไดประยกตใชแบบจาลองแบบพวซองและแบบจาลองทวนามเชงลบเพอคาดการณอบตเหตทเกดขนในแตละชวงสายทาง โดยมปจจยทนามาพจารณาไดแก ความยาวสายทาง ปรมาณจราจร จานวนชองจราจร ชนดผวทาง และความกวางไหลทาง

1.3.2 ขอผดพลาดในการพฒนาแบบจาลอง

การศกษาของ Reurings และคณะ (2006) ไดรายงานถงขอผดพลาดทพบเหนโดยทวไปในการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต ซงไดแก ความถกตองของขอมล ความสมพนธกนเองระหวางตวแปรอสระและการนาแบบจาลองไปใชงาน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ความถกตองของขอมล การพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต อาจกลาวไดวา ความถกตองและความสมบรณของขอมลเปนสวนทสาคญอยางยง ในการพฒนาแบบจาลองใหมประสทธภาพ แบบจาลองอบตเหตตองอาศยขอมลหลายประเภทจากหลายหนวยงาน เชน ขอมลปรมาณจราจร ประเภทรถ รปแบบการชน สภาพภมอากาศ ขอมลเรขาคณตของถนน และพฤตกรรมของผขบข โดยทความถกตองและรายละเอยดของขอมลนน ขนอยกบการบนทกของหนวยงานนนๆ ขอมลทไมสมบรณ ขอมลทไมสามารถแยกแยะไดโดยงาย รวมไปถงขอมลทขนอยกบการตดสนใจของผเกบขอมล เชน พฤตกรรมของผขบขในระหวางการเกดอบตเหต สามารถกอใหเกดความคลาดเคลอนในการประมาณคาของแบบจาลองได

ความสมพนธระหวางตวแปรอสระ โดยทวไปแลว การเกดอบตเหตจะขนอยกบปจจยหลายๆ อยางรวมกน ซงบางครงพบวา ปจจยหรอตวแปรอสระทนามาใชในการพฒนาแบบจาลองนนมความสมพนธระหวางกน จากการศกษาของ Greibe (2546) พบวา ปรมาณจราจรเฉลยตอวนมความสมพนธกบตวแปรอนๆ เชน ความกวางของถนน จานวนชองจราจร ความเปน

5

ศนยกลางของเมอง ความเรวจากดในแตละพนท โดยสงเกตไดวา ตวแปรเหลานนมความสมพนธระหวางกนอยางเหนไดชด สงผลใหเกดความไมแนนอนในการประมาณคาสมประสทธของตวแปรดงกลาว ดงนน ตวแปรทมความเกยวเนองสมพนธกน จงไมควรจะนามาพจารณารวมกน จากการวเคราะหขอมลสาหรบการศกษาน พบวา ปรมาณจราจรมความสมพนธกนกบจานวนชองจราจร จากเหตผลดงกลาว การพฒนาแบบจาลองในงานวจยน จงไมนาจานวนชองจราจรมาพจารณาเปนตวแปร เพอลดขอผดพลาดจากความสมพนธระหวางกนทอาจจะเกดขนได

การนาแบบจาลองไปใชงาน การพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต ตองอาศยขอมลทไดจากการเกบขอมลของแตละหนวยงาน ซงขอมลเหลานน อาจไมไดสะทอนถงสภาพจรงในชวงเวลาระหวางทอบตเหตเกดขน จากรายงานของ Mensah และ Haure (2541) ไดอธบายวา ปรมาณจราจรจะปรบเปลยนไปตามวนและเวลา การนาปรมาณจราจรเฉลยตอปมาใชในแบบจาลองแทนทปรมาณจราจรจรงระหวางทเกดอบตเหตนน อาจเกดขอผดพลาดได นอกจากน การพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหตในลกษณะใดลกษณะหนง อาจมขอจากดในการคาดการณการเกดอบตเหตในชวงสภาพแวดลอมทแตกตางกน ยกตวอยางเชน ชวงเวลากลางวนและกลางคน มแนวโนมความเสยงตอการเกดอบตเหตทแตกตางกน ซงหากใชแบบจาลองทเหมอนกนในการคาดการณแลว อาจนามาซงผลลพธทไมถกตองได

6

บทท 2 วธการศกษา

เ นอหาในสวนน ไดนาเสนอขนตอนและวธการศกษาการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต ซงกระบวนการพฒนาแบบจาลอง สามารถแบงยอยเปนสสวนหลก ไดแก การเลอกพนทในการศกษา การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลอบตเหตเบองตน และการพฒนาแบบจาลอง โดยรายละเอยดในแตละขนตอนจะอธบายในหวขอถดไป

2.1 ขอบเขตและพนทศกษา

ทางหลวงในประเทศไทย แบงออกเปน 6 ประเภท ตามพระราชบญญตทางหลวง พ.ศ. 2535 ทางหลวงแผนดน ซงเปนหนงในทางหลวงประเทศไทย เปนทางหลวงสายหลกของประเทศ เชอมโครงขายระหวางภาค จงหวด อาเภอ ตลอดจนสถานทสาคญตางๆ จากฐานขอมลสถตอบตเหตบนทางหลวง ทอยในความรบผดชอบของกรมทางหลวง โดยพจารณาครอบคลมระยะเวลา 7 ป (2544-2550) พบวา ในแตละป มจานวนอบตเหตทางถนนเฉลย ประมาณ 15,000 ครงตอป ดงแสดงในตารางท 2-1 ซงจากตวเลขทงหมดน มจานวนอบตเหตทางถนนทเกดขนบนทางหลวงแผนดนสายหลกสเสนประมาณ 3,000 ครงตอป หากพจารณาสดสวนทเกดขนบนทางหลวงในแตละเสน จะพบวา ทางหลวงแผนดนหมายเลข 1 มสดสวนจานวนอบตเหตสงทสด (29%) รองลงมาคอ ทางหลวงหมายแผนดนหมายเลข 4 (28%)

ตารางท 2-1 สถตอบตเหตจราจรบนทางหลวง จาแนกตามป

ป จานวนอบตเหต

จานวนอบตเหตบนทางหลวงแผนดน

สดสวนจานวนอบตเหตบนทางหลวงแผนดน

หมายเลข 1 หมายเลข 2 หมายเลข 3 หมายเลข

4

2544 15,341 3,228 39% 17% 20% 25% 2545 15,066 3,142 34% 19% 20% 28% 2546 15,171 2,982 29% 22% 17% 32% 2547 18,547 3,534 28% 19% 25% 28% 2548 16,287 3,016 28% 18% 25% 29% 2549 10,597 2,077 26% 22% 25% 27% 2550 13,655 2,583 23% 18% 30% 29% เฉลย 14,952 2,937 29% 19% 23% 28%

เมอพจารณาถงจานวนอบตเหตทเกดขนบนทางหลวงสายหลก จาแนกตามจงหวด พบวา จงหวดสมทรปราการและจงหวดนครราชสมา มจานวนอบตเหตเกดขนมากทสด คอ 1,753 และ 1,634 ครงในรอบ 7 ป ตามลาดบ ดง

7

แสดงในตารางท 2-2 อยางไรกตาม เนองจากการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต จาเปนตองอาศยขอมลหลายประเภท เชน ขอมลสถตอบตเหต ขอมลปรมาณจราจร ขอมลสภาพอากาศ ดงนน ความสมบรณของขอมล จงเปนอกขอจากดนอกเหนอจากขอจากดทางดานเวลาและงบประมาณ ดงนน ในงานวจยน จงไดทาการเลอกพนทศกษา โดยพจารณาจากความครบถวนของขอมลและจานวนอบตเหตทเกดขนในแตละเสนทางเปนสาคญ พบวา พนททมความเหมาะสมในการใชเปนพนทศกษา ไดแก เสนทางหลวงหมายเลข 2 และเสนทางหลวงหมายเลข 4 ซงครอบคลมพนทการศกษาในจงหวดนครราชสมาและจงหวดนครปฐมรวมกบจงหวดราชบร ตามลาดบ

ตารางท 2-2 สถตอบตเหตจราจรบนทางหลวง จาแนกตามจงหวด

จงหวด จานวนอบตเหต ทางหลวงแผนดน

หมายเลข

นครสวรรค 1,357 1 สระบร 949 1 พระนครศรอยธยา 602 1 นครราชสมา* 1,634 2 ขอนแกน 927 2 อดรธาน 837 2 สมทรปราการ 1,753 3 ชลบร 1,261 3 ระยอง 778 3 นครปฐม* 1,313 4 ราชบร* 866 4 พทลง 588 4

* พนทศกษา

ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 หรอ ถนนมตรภาพ เปนถนนสายหลกมงหนาไปสภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มระยะทางทงสน 548 กโลเมตร พนทททาการศกษาอยในชวงถนนจงหวดนครราชสมา ซงโดยตาแหนงทต ง ทาใหเปนเมองศนยกลางการคมนาคมทางบกของภาค จงทาใหมสดสวนจานวนรถบรรทกเพอใชในการขนสงสนคาสง ปรมาณจราจรโดยทวไปหนาแนนในชวงวนหยดสดสปดาห สภาพเสนทางบางชวงเปนพนทภเขา หรอพนทลาดชน รปแบบการใชประโยชนจากทดน เปนพนทเกษตรกรรม อตสาหกรรม และพนทชมชน รปท 2-1 แสดงพนทศกษาบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 ซงครอบคลมระยะทางทงสน 84 กโลเมตร

ทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 หรอ ถนนเพชรเกษม เปนทางหลวงสายหลกทยาวทสดในประเทศ มงหนาสภาคใตของประเทศ รวมระยะทางทงสน 1,368 กโลเมตร พนทในการศกษาครอบคลมจงหวดนครปฐมตอเนองจนถงจงหวดราชบร รวมความยาวเสนทางประมาณ 117 กโลเมตร ดงแสดงในรปท 2-2 โดยชวงถนนททาการศกษา เปนถนนสายหลกในการขนสงสนคาระหวางภมภาค ทาใหมปรมาณการจราจรคอนขางสง โดยเฉพาะรถบรรทกขนาดใหญ รวมไปถงรถบรรทกผโดยสาร ลกษณะพนทศกษา มความหลากหลายทางดานการใชพนท ทงพนทอยอาศย พนทเกษตรกรรมและพนทอตสาหกรรม

8

รปท 2-1 พนททาการศกษาบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 2

รปท 2-2 พนททาการศกษาบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 4

2.2 ขอมลในการศกษา

ขอมลทใชในการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต ไดแก ขอมลอบตเหตทางถนน ขอมลสายทาง ขอมลปรมาณจราจรและขอมลสภาพภมอากาศ ตงแตป พ.ศ. 2544 ถง พ.ศ. 2550 รวมทงสน 7 ป โดยขอมลใน 5 ปแรก จะนาไปใชในการพฒนาแบบจาลอง และขอมลทเหลอจะใชในการทดสอบความถกตองของแบบจาลอง ในสวนของขอมลสายทางทไมมการเกบบนทกไว เชน จานวนทางเขาออก จานวนทางแยก จะทาการเกบขอมลใน

9

ภาคสนาม ภายใตขอสมมตฐานทวา สายทางดงกลาวไมมการเปลยนแปลงหรอปรบปรงแตอยางใดตงแตชวงเวลาทเกดอบตเหต

ขอมลอบตเหตทางถนน ฐานขอมลอบตเหตทางถนนจากกรมทางหลวง เปนขอมลทแสดงรายละเอยดเกยวกบอบตเหตทางถนนทเกดขนในแตละครง ซงประกอบไปดวย วนและเวลาการเกดอบตเหต สภาพแวดลอม สภาพพนผวถนน ตาแหนงทเกดอบตเหต เปนตน ในการพฒนาแบบจาลองทางสถต ตองนาขอมลดงกลาวมาพจารณาใชเปนตวแปรอธบาย การคาดการณจานวนการเกดอบตเหต จานวนผเสยชวตและผบาดเจบ และมลคาความเสยหายของทรพยสน

ขอมลสายทาง จากการทบทวนรายงานการศกษาเบองตน พบวา ขอมลสายทาง เชน ความโคงของถนน ระดบของถนน เกาะกลาง ความกวางของชองจราจร เปนปจจยสาคญทสงผลกระทบตอการเกดอบตเหต ในกรณทขอมลใดไมไดมการบนทกไว จะใชวธการเกบขอมลในภาคสนามแทน ซงในการศกษานไดทาการเกบขอมล จานวนทางเขาออกตอกโลเมตร จานวนทางแยกตอกโลเมตร จานวนทางโคง โดยขอมลทไดนน อาจจะไมแสดงถงสภาพจรงในชวงเวลาการเกดอบตเหต ถาหากสภาพสายทางนนไดมการเปลยนแปลงหรอปรบปรง

ขอมลปรมาณการจราจรและขอมลสภาพภมอากาศ ปรมาณการจราจรและสภาพภมอากาศ เปนหนงในปจจยสาคญตอการเกดอบตเหต จากการทบทวนงานวจยทเกยวของขางตน พบวา ปรมาณการจราจรเปนปจจยทมอทธพลสงสดในการกอใหเกดความเสยงทจะเกดอบตเหต ดงนน ในการศกษานจงนาขอมลปรมาณการจราจรและสดสวนของยานพาหนะขนาดใหญจากกรมทางหลวง รวมทงขอมลสภาพอากาศรายเดอนจากกรมอตนยมวทยา มาพจารณาในการพฒนาแบบจาลองดวย

2.3 การวเคราะหขอมลอบตเหตเบองตน

การวเคราะหขอมลอบตเหตเบองตน โดยอาศยขอมลอบตเหตจากสถตอบตเหตของกรมทางหลวง เปนการคนหาปจจยเสยงตอการเกดอบตเหตทางถนน เพอหาตวแปรทจะนาไปใชในการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต จากการวเคราะหน จะทาใหทราบถงแนวโนมของอบตเหตในแตละป และในชวงเดอนตางๆ สภาพภมอากาศขณะทเกดเหต รวมไปถงชนดของยานพาหนะทเกยวของกบอบตเหต โดยจะแสดงในรปของจานวนอบตเหต จานวนผเสยชวต และจานวนผบาดเจบทเกดขน ซงปจจยตางๆ เหลาน จะสามารถอธบายผลกระทบของตวแปรทมนยสาคญทางสถตในแบบจาลองได

2.3.1 แบบจาลองการเกดอบตเหตทางถนน

การศกษานไดประยกตใชแบบจาลองการถดถอยแบบพวซอง และแบบจาลองการถดถอยทวนามเชงลบ เนองจากจานวนอบตเหตทเกดขนมลกษณะไมตอเนองและไมสามารถเปนคาลบได แตเนองจากขอจากดคณสมบตของแบบจาลองการถดถอยแบบพวซอง ทคาเฉลยและคาความแปรปรวนตองมคาเทากน ซงโดยทวไปแลว คาแปรปรวนอาจสงกวาหรอตากวาคาเฉลยกเปนได ถาพจารณาลกษณะของขอมลอบตเหตโดยทวไปนน

10

คาความแปรปรวนจะสงกวาคาเฉลย หรอกลาวอกนยหนงไดวา ขอมลมการกระจายตวกนมาก (Overdispersed) จากการทบทวนงานวจยทเกยวของ พบวา การใชแบบจาลองทวนามเชงลบจะมความเหมาะสมกบรปแบบการเกดอบตเหตมากกวา ดงนน ในการศกษาน ไดพฒนาแบบจาลองโดยอาศยการประยกตใชแบบจาลองทงสองรปแบบดงทไดกลาวขางตน

แบบจาลองการถดถอยพวซอง (Poisson Regression Model) การเกดอบตเหตเปนการทดลองแบบ Bernoulli trial จะประกอบไปดวยผลทจะเปนไปไดเพยงสองอยางเทานน ซงมกจะเรยกวา ความสาเรจและความไมสาเรจ โดยทการทดลองแตละครงจะตองเปนอสระตอกน กลาวคอ จานวนความสาเรจทเกดขนในชวงเวลาใดเวลาหนง จะไมมผลตอการเกดหรอไมเกดความสาเรจในชวงเวลาอน ซงหมายความวา ความนาจะเปนทจะเกดความสาเรจในแตละครงมคาคงทไมเปลยนแปลง ฟงกชนความนาจะเปนสามารถเขยนเปนสมการได ดงน

nNn ppnNnyp −−⎟⎠⎞

⎜⎝⎛== )1()(

สมการ

(2.1) เมอ p = ความนาจะเปนของความสาเรจในแตละครง

n = 0, 1, 2….N n = จานวนความสาเรจ N = จานวนการทดลอง

ในกรณของการเกดอบตเหต จานวนความสาเรจ ซงหมายถง จานวนอบตเหตทเกดขนจะมคานอยมากและมคาไมเทากนในแตละครงของการทดลอง ถากาหนดใหคาคาดหวงของจานวนอบตเหตทเกดขนเปน λ มคาความนาจะเปน p= λ /N เมอ N คอจานวนการทดลอง ซงมคาเขาใกลอนฟนต N ∞ดงนน แบบจาลองการถดถอยแบบพวซอง คาเฉลยและคาความแปรปรวน สามารถเขยนไดดงน

nNn

NNnN

np −−⎟⎠⎞

⎜⎝⎛⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛== )1()( λλλ

สมการ (2.2)

λλ −≅ en

n

! สมการ

(2.3)คาเฉลยและคาความแปรปรวนสาหรบการแจกแจงแบบพวซอง

E(y) = λ สมการ (2.4)

VAR (y) = λ สมการ (2.5)

11

แบบจาลองการถดถอยแบบทวนามเชงลบ (Negative Binomial Model) เนองจากจานวนอบตเหตทเกดขนอาจมคาเฉลยและความแปรปรวนไมเทากน โดยทคาเฉลยนนอาจจะมคามากกวาหรอนอยกวาคาความแปรปรวนกได ดงนน การใชแบบจาลองการถดถอยแบบทวนามเชงลบจงเปนอกวธหนงทนามาใชในการวเคราะหเพอแกไขปญหาดงกลาว สมการท 2.6 ถงสมการท 2.8 แสดงฟงกชนการกระจายตว คาเฉลย คาความแปรปรวนของแบบจาลองการถดลอยแบบทวนามเชงลบ ตามลาดบ

( )

( ) ky

k

kk

y

kk

ynyp

/111)1(

1

)(++⎟

⎠⎞

⎜⎝⎛Γ+Γ

⎟⎠⎞

⎜⎝⎛ +Γ

==λ

λ สมการ

(2.6)

E(y) = λ สมการ

(2.7) VAR(y) = λ (1+ θλ) สมการ (2.8)

เมอ k = คาการกระจายตวของพารามเตอร n = 0,1,2,3,…N

12

บทท 3 ผลการศกษา

ในสวนนจะกลาวถงการวเคราะหปจจยเสยงตอการเกดอบตเหตและลกษณะของการเกดอบตเหตในพนทททาการศกษา เพอพจารณาตวแปรทนาไปใชในการพฒนาแบบจาลอง หลงจากนน จะทาการประมาณคาพารามเตอรโดยอาศยขอมลสถตอบตเหตและขอมลทไดเกบรวบรวมจากภาคสนาม เพอสรางแบบจาลองคาดการณจานวนอบตเหต จานวนผเสยชวต และจานวนผบาดเจบ โดยรายละเอยดการวเคราะหในแตละขนตอนสามารถอธบายได ดงตอไปน

3.1 การวเคราะหขอมลอบตเหตเบองตน

วตถประสงคหลกของการศกษาเบองตน คอ การคนหาปจจยทมความสมพนธกบอบตเหต ซงสามารถใชในการอธบายรปแบบของการเกดอบตเหตและจานวนผเสยหายได เนอหาในสวนถดไป จะนาเสนอลกษณะการเกดอบตเหตโดยแบงตามพนทศกษา ซงไดแก ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 และทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 ตามลาดบ

ลกษณะการเกดอบตเหตบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 2

แนวโนมจานวนอบตเหตและความรนแรง

ตารางท 3-1 แสดงจานวนอบตเหตและความรนแรงจาแนกตามป ตงแต พ.ศ. 2544 ถง พ.ศ 2550 จากตารางพบวาอบตเหตมจานวนลดลงทกป โดยมจานวนนอยทสดในป พ.ศ. 2549 คอ 43 ครง เปนสาเหตใหมจานวนผเสยชวตและจานวนผบาดเจบ 15 ราย และ 96 รายตามลาดบ และจานวนอบตเหตไดเพมขนอกครงในป พ.ศ. 2550 ดงแสดงในรปท 3-1 เมอพจารณา จานวนผเสยชวต จะพบวาโดยรวมมลกษณะคอนขางคงทในแตละป ในขณะทจานวนผบาดเจบมจานวนไมแนนอน ในพนทศกษาน มจานวนอบตเหตเกดขนทงหมด 509 ครง สงผลใหมผเสยชวต 121 ราย และผบาดเจบ 935 ราย

13

ตารางท 3-1 สถตอบตเหตทางถนน ป จานวนอบตเหต จานวนผเสยชวต จานวนผบาดเจบ

2544 93 25 107 2545 110 7 155 2546 76 22 174 2547 81 29 203 2548 53 12 99 2549 43 15 96 2550 53 11 101 รวม 509 121 935

รปท 3-1 แนวโนมจานวนอบตเหตและความรนแรง จาแนกตามป

ประเภทของยานพาหนะทเกยวของกบการเกดอบตเหต จากจานวนผประสบอบตเหตทงหมด 1,056 ราย รถบรรทกขนาดเลก คอยานพาหนะทเปนสาเหตหลกของการเกดอบตเหต คดเปนสดสวนถง 39.4 เปอรเซนต ของผประสบอบตเหตทงหมด (บาดเจบและเสยชวต) ดงแสดงในตารางและรปท 3-2 นอกจากรถบรรทกขนาดเลกแลว รถยนตนงและรถบรรทก 10 ลอ ยงเปนยานพาหนะททาใหเกดอบตเหตรองลงมา เปนทนาสงเกตวา รถบรรทกเปนปจจยเสยงตอการเกดอบตเหตบนถนนในพนทการศกษาน ดงนนปจจยน จงควรนามาพจารณาเปนตวแปรทสาคญในการอธบายการเกดอบตเหตในแบบจาลอง

14

ตารางท 3-2 รอยละของประเภทยานพาหนะ ทเกยวของกบการเกดอบตเหต ยานพาหนะ จานวน เปอรเซนต

คนเดนเทา 10 1.2 รถจกรยาน 0 0.0 สามลอ 0 0.0 รถจกรยานยนต 49 6.0 รถสามลอเครอง 1 0.1 รถยนตนง 155 19.0 รถโดยสารขนาดเลก 31 3.8 รถบรรทกขนาดเลก 322 39.4 รถโดยสารขนาดใหญ 92 11.3 รถบรรทก6 ลอ 48 5.9 รถบรรทก 10 ลอ 107 13.1 รถอแตน 2 0.2

รปท 3-2 ประเภทของยานพาหนะทเกยวของกบการเกดอบตเหต

สาเหตของอบตเหตทางถนน จากสถตอบตเหตในชวงระยะเวลา 7 ป พบวา อบตเหตทางถนนเกดจากสาเหตหลกสามประการ ไดแก ขบรถเรวเกนอตราทกาหนด อปกรณชารด และ ตดหนาระยะกระชนชด โดยคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 66 รอยละ11 และ รอยละ 9 ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 3-3 ซงจะสงเกตวา สาเหตดงกลาวเกดจากความผดพลาดของผขบขเปนสวนใหญ อยางไรกตาม เมอพจารณาแบบฟอรมบนทกขอมลอบตเหตจราจร จะพบวา มการใหความสาคญกบองคประกอบการเกดอบตเหตทมาจากพฤตกรรมของผขบขมากกวาองคประกอบการเกดอบตเหตทเกดจากถนน

15

ตารางท 3-3 สาเหตการเกดอบตเหตทางถนน มลเหตทสนนษฐาน รวม เปอรเซนต

ขบรถเรวเกนอตราทกาหนด 352 65.5 ตดหนาระยะกระชนชด 46 8.6แซงรถอยางผดกฏหมาย 13 2.4ไมใหสญญาณจอด/ชะลอ/เลยว 6 1.1ไมขบรถในชองทางเดนรถซายสดในถนนทม 4 ชองทาง 2 0.4 รถเสยไมแสดงเครองหมายหรอสญญาณตามทกาหนด 2 0.4บรรทกเกนอตรา 2 0.4อปกรณชารด 57 10.6 เมาสรา 5 0.9หลบใน 31 5.8อนๆ 21 3.9

เดอนทเกดอบตเหต เมอพจารณา ชวงเดอนทเกดอบตเหต จะพบวา อบตเหตเกดขนในเดอนเมษายนมากทสด สงผลใหมจานวนผบาดเจบเพมขนอยางเหนไดชด ดงแสดงในรปท 3-3 อนเนองมาจากในเดอนดงกลาวเปนชวงเทศกาล “สงกรานต” ซงเปนชวงวนหยดยาว มการเดนทางเพมขนจานวนมากเพอกลบภมลาเนาหรอเพอการทองเทยวพกผอน และเมอปรมาณการเดนทางเพมขน โอกาสหรอความเสยงทจะเกดอบตเหตทางถนนยอมมากขนดวย อยางไรกด จะสงเกตไดวา จานวนผเสยชวตไมมสดสวนเพมขนตามจานวนอบตเหตทสงขน ทงน อาจเนองมาจากจานวนปรมาณจราจรมากจงไมสามารถใชความเรวสงได และเมอเกดอบตเหต ความรนแรงถงขนเสยชวตจงมไมมากนก

รปท 3-3 จานวนอบตเหตและความรนแรง จาแนกตามเดอน

16

สภาพภมอากาศขณะเกดอบตเหต จากระบบการบนทกขอมลสภาพภมอากาศในขณะเกดอบตเหตของกรมทางหลวง สภาพภมอากาศ ถกแบงออกเปน 4 กลม คอ สภาพภมอากาศแจมใส หมอก ฝนตก และ อน ๆ รปท 3-4 แสดงจานวนอบตเหตทเกดขนในพนทศกษา จาแนกตามสภาพภมอากาศ ในรอบ 7 ป พบวา อบตเหตสวนมากเกดขนในสภาพภมอากาศแจมใส โดยมสดสวนสงถงมากกวา 90 เปอรเซนต ดงแสดงในตารางท 3-4

ตารางท 3-4 รอยละของสภาพภมอากาศทเกยวของกบการเกดอบตเหต สภาพ

ภมอากาศ จานวนอบตเหต

เปอรเซนต จานวนผเสยชวต

เปอรเซนต จานวนผบาดเจบ เปอรเซนต

แจมใส 476 93.5 119 98.3 858 91.8 มหมอก 1 0.2 0 0.0 3 0.3 ฝนตก 31 6.1 2 1.7 73 7.8 อนๆ 1 0.2 0 0.0 1 0.1 รวม 509 100 121 100 935 100

รปท 3-4 จานวนอบตเหตและความรนแรง จาแนกตามสภาพภมอากาศ

ชนดของผวจราจรทเกยวของกบการเกดอบตเหต โดยทวไปแลว ชนดของผวจราจรแบงเปนสองประเภท ไดแก คอนกรต และลาดยาง จากรปท 3-5 พบวา สดสวนของจานวนอบตเหต จานวนผเสยชวตและจานวนผบาดเจบบนถนนทมผวจราจรแบบคอนกรตสงกวาบนถนนทมผวจราจรแบบลาดยางอยางเหนไดชด โดยคดเปนรอยละ 84 รอยละ 88 และรอยละ 82 ตามลาดบ

17

รปท 3-5 จานวนอบตเหตและความรนแรง จาแนกตามชนดของผวจราจร

ลกษณะการเกดอบตเหตบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 4

แนวโนมจานวนอบตเหตและความรนแรง

การเกดอบตเหตบนพนทการศกษาน ในรอบ 6 ปทผานมา (พ.ศ. 2544 – พ.ศ. 2549) มรปแบบทไมแนนอน ดงแสดงในรปท 3-6 โดยมจานวนอบตเหตมากทสดในป พ.ศ.2547 คอ 342 ราย ทาใหมผเสยชวตและผบาดเจบจานวน 13 และ 211 รายตามลาดบ อยางไรกด จานวนผเสยชวตมแนวโนมคอนขางคงทในทกๆ ป ทงน อาจกลาวไดวา จานวนอบตเหตทเกดขน สงผลใหมจานวนผบาดเจบมากขน แตไมมผลกระทบตอจานวนผเสยชวต จากตารางท 3-5 พบวา มจานวนอบตเหตทเกดขนทงหมดในพนทศกษาน 1,381 ราย สงผลใหมผเสยชวตจานวน 64 รายและผบาดเจบ 648 ราย

ตารางท 3-5 สถตอบตเหตทางถนน ป จานวนอบตเหต จานวนผเสยชวต จานวนผบาดเจบ

2544 239 16 73 2545 204 13 65 2546 180 6 47 2547 342 13 211 2548 255 13 146 2549 161 3 106 รวม 1,381 64 648

18

รปท 3-6 แนวโนมจานวนอบตเหตและความรนแรง จาแนกตามป

ประเภทของยานพาหนะทเกยวของกบการเกดอบตเหต รปท 3-7 และตารางท 3-6 แสดงประเภทของยานพาหนะทเกยวของกบอบตเหต โดยรถบรรทกขนาดเลกเปนสาเหตหลกของการเกดอบตเหต คดเปนสดสวน รอยละ 35 รองลงมา ไดแก รถยนตนงและจกรยานยนต คดเปนสดสวนประมาณ รอยละ 25 และรอยละ 20 ตามลาดบ

ตารางท 3-6 รอยละของประเภทยานพาหนะ ทเกยวของกบการเกดอบตเหต ยานพาหนะ จานวน เปอรเซนต

คนเดนเทา 29 0.8 รถจกรยาน 6 0.2 สามลอ 2 0.1 จกรยานยนต 688 20.0 สามลอเครอง 6 0.2 รถยนตนง 854 24.9 รถโดยสารขนาดเลก 39 1.1 รถบรรทกขนาดเลก 1203 35.0 รถโดยสารขนาดใหญ 89 2.6 รถบรรทก6 ลอ 151 4.4 รถบรรทก 10 ลอ 368 10.7 รถอแตน 1 0.0

19

รปท 3-7 ประเภทของยานพาหนะทเกยวของกบการเกดอบตเหต

สาเหตของอบตเหตทางถนน สาเหตของอบตเหตทางถนนในพนทศกษาน มลกษณะคลายคลงกบทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 คอ มสาเหตทเกดจากการขบรถเรวเกนอตราทกาหนดมากทสด รองลงมาไดแก แซงรถอยางผดกฏหมาย และตดหนาระยะกระชนชด โดยคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 76 รอยละ 3.4 และรอยละ 2.2 ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 3-7 จะสงเกตไดวาสาเหตหลกทงสามประการนเกดจากพฤตกรรมของผขบขท งสน

ตารางท 3-7 สาเหตการเกดอบตเหตทางถนน มลเหตทสนนษฐาน รวม เปอรเซนต

ขบรถเรวเกนอตราทกาหนด 1,051 76.1ตดหนาระยะกระชนชด 31 2.2แซงรถอยางผดกฎหมาย 47 3.4ขบรถไมเปดไฟ/ไมใชแสงสวางตามกาหนด 4 0.3ไมใหสญญาณจอด/ชะลอ/เลยว 1 0.1ฝาฝนสญญาณไฟ/เครองหมายจราจร 1 0.1รถเสยไมแสดงเครองหมายหรอสญญาณตามทกาหนด 7 0.5อปกรณชารด 24 1.7เมาสรา 1 0.1หลบใน 8 0.6อนๆ 206 14.9

20

เดอนทเกดอบตเหต เชนเดยวกบพนทการศกษาบนทางหลวงหมายเลข 2 จานวนอบตเหตและจานวนผประสบอบตเหตบนทางหลวงสายนเกดขนสงในเดอนเมษายนอยางเหนไดชด ดงแสดงในรปท 3-8 อนมสาเหตมาจากเทศกาลสงกรานต ดงทกลาวขางตน

รปท 3-8 จานวนอบตเหตและความรนแรง จาแนกตามเดอน

สภาพภมอากาศขณะเกดอบตเหต รปท 3-9 แสดงจานวนอบตเหตและความรนแรงในแตละสภาพภมอากาศ พบวา ในชวงสถตอบตเหต 6 ป อบตเหตสวนมากเกดขนในสภาพภมอากาศแจมใส โดยคดเปนสดสวนประมาณ รอยละ 74 ดงแสดงในตารางท 3-8 อยางไรกตาม เนองจากสภาพภมอากาศมหมอกแทบจะไมสงผลกระทบตอการเกดอบตเหต ดงนนจงไมนาปจจยดงกลาวมาพจารณาในการศกษาน

ตารางท 3-8 รอยละของสภาพภมอากาศทเกยวของกบการเกดอบตเหต

สภาพภมอากาศ จานวนอบตเหต

เปอรเซนต จานวนผเสยชวต

เปอรเซนต จานวนผบาดเจบ เปอรเซนต

แจมใส 1,018 73.7 59 92.2 421 65.0มหมอก 1 0.1 0 0.0 0 0.0ฝนตก 125 9.1 0 0.0 40 6.2อนๆ 237 17.2 5 7.8 187 28.9รวม 1,381 100 64 100 648 100

21

รปท 3-9 จานวนอบตเหตและความรนแรง จาแนกตามสภาพภมอากาศ

3.2 การพฒนาแบบจาลองอบตเหตทางถนน ในการพฒนาแบบจาลองอบตเหตทางถนนนน ขอมลอบตเหตจะถกแบงออกตามความยาวชวงถนน การแบงความยาวชวงถนนใหเหมาะสมกบแตละพนทศกษามความสาคญอยางยง โดยทวไป วธทนยมใชในการแบงชวงถนนมสองวธ วธแรกคอการแบงชวงถนนทมลกษณะเหมอนกน เชน แบงชวงถนนตามปรมาณจราจรหรอความลาดชน เปนตน ตวอยางของงานวจยทแบงชวงถนนในลกษณะดงกลาว ไดแก Hadi et al. (2536), Fridstrom et al. (2538), Greibe (2546), Eisenberg (2547) และ Calinendo et al. (2550) วธทสอง คอ การแบงชวงถนนโดยใหมความยาวเทากนในทกชวงถนน Shankar et al. ทาการวเคราะหแบบจาลองอบตเหตโดยแบงชวงถนนออกเปนระยะทางเทากนทกหกกโลเมตร โดยใหเหตผลวา การแบงชวงถนนในวธแรก อาจสงผลใหเกดความคลาดเคลอนในการระบตาแหนงทเกดอบตเหตไดในกรณทสายทางทมลกษณะเปนทางโคงราบ หรอเปนทางลาดชน เนองจากลกษณะถนนดงกลาวโดยมากจะมความยาวนอยกวาหนงกโลเมตร อยางไรกตาม การแบงชวงถนนใหมระยะทางเทากนอาจทาใหชวงถนนมลกษณะแตกตางกนได ซงสามารถสงผลกระทบตอคาเฉลยถวงนาหนกของตวแปรทเปนปจจยเสยงตอการเกดอบตเหตไดเชนกน

ในการศกษาน จะทาการแบงชวงถนนตามลกษณะทเหมอนกนสาหรบทงสองพนทการศกษา จากขอมลสถตอบตเหตทงหมดหาป จะไดขอมลทใชในการวเคราะหทงหมด 245 และ 996 สาหรบพนทการศกษาบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 และทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 ตามลาดบ

การกาหนดตวแปร สาหรบการพฒนาแบบจาลองอบตเหตในการศกษาน ไดกาหนดใหตวแปรตาม คอจานวนอบตเหต จานวนผเสยชวต และจานวนผบาดเจบ คาสถตสาหรบตวแปรดงกลาวในแตละพนทการศกษาไดสรปไวในตารางท 3-9 จากขอมลสถต พบวา บนทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 มจานวนอบตเหตโดยเฉลยตอปตอกโลเมตรประมาณ 1.69 ครง สงผลใหมจานวนผเสยชวต 0.39 ราย และผบาดเจบ 3.01 ราย เมอพจารณาทางหลวงแผนดน

22

หมายเลข 4 พบวา มจานวนอบตเหตโดยเฉลยตอเดอนตอกโลเมตรประมาณ 1.22 ครง สงผลใหมจานวนผเสยชวต 0.06 รายและผบาดเจบ 0.54 ราย

ตวแปรอสระหรอตวแปรทสงผลกระทบตอจานวนอบตเหต จานวนผเสยชวตและจานวนผบาดเจบ จะพจารณาจากผลการวเคราะหขอมลอบตเหตเบองตน ความสมบรณของขอมล และลกษณะเฉพาะในพนทการศกษานนๆ โดยตวแปรทนามาพจารณาสาหรบพนทการศกษาทงสองแหง มคาจากดความ ดงน

ปรมาณจราจร ปรมาณจราจรเฉลยตอวน ตลอดป ปรมาณรถหนก ปรมาณรถโดยสารขนาดกลางและขนาดใหญ รถบรรทกขนาด 2 เพลา และขนาด 3

เพลา รถบรรทกพวง และรถบรรทกกงพวง ความยาวสายทาง ความยาวชวงถนน ชองจราจร ทางเดนรถทจดแบงเปนชองโดยทาเครองหมายเปนเสนหรอแนวแบงเปนชองไว ทางเชอม ทางเชอมเขาออกทางหลวงทรถยนตสวนบคคลสามารถผานเขาออกได ไมนบ

รวมตรอกหรอซอย ทางแยก ทางแยกระดบเดยวทมการตดกนของทางสายหลก 2 สายขนไป รวมทงทมและไมม

สญญาณไฟจราจรควบคม ทางโคง ทางโคงทประเมนไดจากภาพถายทางอากาศ จดกลบรถ ทางกลบรถทมเครองหมายจราจรใหกลบรถได ความลาดชน ความลาดชนของถนนทวดไดจรง ปรมาณนาฝน ความสงของปรมาณนาฝนทตกสะสมในชวงเวลาทกาหนด

ตารางท 3-10 และ 3-11 แสดงคาสถตของตวแปรอสระแบบตอเนองและแบบกลม ทนามาใชในการวเคราะหบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 และหมายเลข 4 ตามลาดบ

การวเคราะหสหสมพนธ ดงทไดกลาวแลวขางตน ตวแปรอสระใดๆ ทมความสมพนธระหวางกนสง อาจสงผลกระทบตอการประมาณคาสมประสทธได ดงนน จงตองตรวจสอบความสมพนธของตวแปรอสระในแตละค โดยอาศยวธการวเคราะหสหสมพนธแบบเพยรสน ผลการทดสอบหาความสมพนธแสดงในตารางท 3-12 ซงพบวา บนทางหลวงหมายเลข 2 ไมมตวแประอสระคใดทมความสมพนธระหวางกนสง ในขณะทบนทางหลวงหมายเลข 4 พบวา จานวนชองจราจรและปรมาณจราจรมความสมพนธระหวางกนสง ดงนน จานวนชองจราจร จงไมนามาพจารณาเปนตวแปรอสระในการวเคราะหแบบจาลองอบตเหตในพนทการศกษาดงกลาว

23

ตารางท 3-9 คาสถตตวแปรตาม จาแนกตามพนทการศกษา ตวแปรตาม (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2)

ตวแปร คาตาสด คาสงสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

หนวย

จานวนอบตเหต 0 15 1.69 2.532 จานวน/ป/กโลเมตร จานวนผเสยชวต 0 15 0.39 1.454 คน/ป/กโลเมตร จานวนผบาดเจบ 0 59 3.01 6.94 คน/ป/กโลเมตร

ตวแปรตาม (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 4)

ตวแปร คาตาสด คาสงสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

หนวย

จานวนอบตเหต 0 19 1.22 1.89 จานวน/ป/กโลเมตร จานวนผเสยชวต 0 4 0.06 0.33 คน/ป/กโลเมตร จานวนผบาดเจบ 0 19 0.54 1.68 คน/ป/กโลเมตร

ตารางท 3-10 คาสถตตวแปรอสระแบบตอเนอง จาแนกตามพนทศกษา

ตวแปรตอเนอง (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2) ตวแปร คาตาสด คาสงสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน หนวย

รถหนก 11.52 41.54 29.38 6.78 รอยละ ความยาวสายทาง 1 5 1.71 0.99 กโลเมตร ชองจราจร 4 6 4.61 0.92 จานวน ทางเชอม 0 17 3.66 3.17 จานวน/กโลเมตรทางโคง 0 1 0.25 0.42 จานวน/กโลเมตร จดกลบรถ 0 2 0.32 0.43 จานวน/กโลเมตร ความลาดชน 0 8 1.01 1.85 รอยละ

ตวแปรตอเนอง (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 4)

ตวแปร คาตาสด คาสงสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน หนวย

ปรมาณจราจร 2.19 120.28 36.39 31.73 พนคน/วน รถหนก 7.86 43.75 22.16 7.50 รอยละ ชองจราจร 2 8 4.80 2.04 จานวน ความยาวสายทาง 0.39 19.4 6.56 4.59 กโลเมตร ทางเชอม 1.05 12.2 2.08 1.86 จานวน/กโลเมตรทางแยก 0.46 2.55 1.19 0.77 จานวน/กโลเมตร ทางโคง 0 1.51 0.53 0.50 จานวน/กโลเมตร ปรมาณฝน 0 441.5 86.44 91.49 มลลเมตร

24

ตารางท 3-11 คาสถตตวแปรอสระแบบกลม จาแนกตามพนทศกษา ตวแปรกลม (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2)

ตวแปร คา คาอธบาย ความถ เปอรเซนต คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ทางคขนาน 1 ม 140 57.1 0.57 0.496 0 ไมม 105 42.9 ทางแยก 1 ม 15 6.1 0.06 0.24 0 ไมม 230 93.9 ชนดผวจราจร 1 ลาดยาง 75 30.6 0.31 0.462 0 คอนกรต 170 69.4 เกาะกลางถนน 1 ไมมการแบงทศทางจราจร 45 18.4 0.18 0.388(m1) 0 อนๆ 200 81.6 เกาะกลางถนน 1 แบบถม (Raised Median) 120 49 0.49 0.501(m2) 0 อนๆ 125 51 เกาะกลางถนน 1 แบบรอง (Depressed Median) 70 28.6 0.29 0.453 (m3) 0 อนๆ 175 71.4 การใชทดน 1 ชมชน ทอยอาศย 50 20.4 0.2 0.404(l1) 0 อนๆ 195 79.6

การใชทดน 1 รานขายของทระลก/หมบานกระจดกระจาย

100 40.8 0.41 0.492

(l2) 0 อนๆ 145 59.2 ตวแปรกลม (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 4)

ตวแปร คา คาอธบาย ความถ เปอรเซนต คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

เกาะกลางถนน 1 มการแบงทศทางจราจร 874 87.8 0.92 0.28 0 ไมมการแบงทศทางจราจร 122 12.2 ไหลทาง 1 ไมม 144 14.5 2.12 0.33 0 ม 852 85.5 เดอน 1 อนๆ 913 91.7 0.14 0.35 0 เมษายน 83 8.3

25

ตารางท 3-12 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน จาแนกตามพนทการศกษา คาสมประสทธสหสมพนธ (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2)

Accident Fatality Injury HV Length Lane Access Curve U-turn Grade

ตวแปรตาม

Accident 1 Fatality 0.176 1 Injury 0.514 0.542 1

ตวแปรอสระ

HV 0.381 0.198 0.269 1 Length 0.315 -0.011 0.133 0.147 1 Lane 0.377 0.158 0.247 0.455 0.013 1 Access 0.019 -0.068 0.002 0.089 0.056 0.249 1 Curve 0.052 0.073 0.028 0.012 -0.067 0.295 0.110 1 U-turn 0.389 0.051 0.234 0.449 0.154 0.325 0.243 -0.011 1 Grade 0.387 0.041 0.119 0.450 0.261 0.590 0.292 0.319 0.373 1

คาสมประสทธสหสมพนธ (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 4)

Accident Fatality Injury Lane AADT HV Length Access Intersection Curve Rain

ตวแปรตาม

Accident 1 Fatality 0.217 1 Injury 0.650 0.251 1

ตวแปรอสระ

Lane 0.461 0.117 0.238 1 AADT 0.487 0.132 0.258 0.899 1 HV 0.090 0.008 0.074 0.385 0.341 1 Length 0.149 0.035 0.109 -0.294 -0.148 -0.066 1 Access 0.382 0.123 0.375 0.435 0.387 0.222 -0.243 1 Intersec tion

-0.196 -0.031 -0.131 -0.196 -0.183 -0.276 -0.402 0.100 1

Curve -0.074 -0.023 -0.051 -0.288 -0.158 -0.442 -0.229 -0.168 0.699 1 Rain -0.025 -0.078 -0.077 0.053 0.052 -0.005 -0.023 0.021 -0.002 -0.024 1

หมายเหต Accident คอ จานวนอบตเหต Curve คอ จานวนทางโคง Fatality คอ จานวนผเสยชวต U-turn คอ จานวนจดกลบรถ Injury คอ จานวนผบาดเจบ Grade คอ รอยละทางลาดชน HV คอ รอยละรถหนก AADT คอ ปรมาณจราจร Length คอ ความยาวสายทาง Intersection คอ จานวนทางแยก Lane คอ จานวนชองจราจร Rain คอ ปรมาณนาฝน Access คอ จานวนทางเชอม

26

ตารางท 3-13 ผลการประมาณพารามเตอรจากแบบจาลองบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 ผลการประมาณคา

Variables/

Goodness Tests

Accident Fatality Injury

Poisson Negative Binomial Poisson Negative Binomial Poisson Negative Binomial

Constant -3.901 -3.726 -10.340 -10.160 -5.728 -6.887 (0.000) (0.000) (0.000) (0.000) (0.000) (0.000) HV 0.026 0.086 0.083 0.040 0.068 (0.004) (0.000) (0.000) (0.000) (0.000) Length 0.447 0.588 0.539 0.617 (0.000) (0.000) (0.000) (0.000) Lane 0.536 0.594 0.841 0.783 0.623 1.043 (0.000) (0.000) (0.000) (0.002) (0.000) (0.000) Access -0.080 -0.110 -0.101 (0.001) (0.012) (0.000) Curve 0.377 (0.002 Intersection 5.681 4.869 (0.000) (0.002) U-turn 0.377 0.352 (0.012) (0.004) Frontage Surface -0.829 -0.812 -2.047 -1.955 -1.238 -1.871 (0.000) (0.007) (0.000) (0.000) (0.000) (0.000) m1 -1.020 1.010 (0.035) (0.042) m2 3.874 3.837 1.703 (0.000) (0.001) (0.000) m3 3.166 2.953 2.055 (0.002) (0.006) (0.000) l1 0.650 0.735 0.315 0.533 (0.000) (0.007) (0.025) (0.033) l2 0.672 0.693 -0.700 -0.745 0.329 0.563 (0.000) (0.002) (0.005) (0.012) (0.002) (0.007) Grade -0.091 -0.346 (0.031) (0.000) Deviance 364 161 298 182 1373 374 Pearson Chi-Square 365 151 503 339 1875 470 LL -379 -371 -198 -163 -855 -448 AIC 775 757 415 342 1738 911 BIC 807 781 446 370 1787 939 LR ratio 334 126 129 77 751 208 R2D 0.49 0.45 0.32 0.31 0.39 0.37

คาตวเลขใน () คอ คา P-value ระดบความเชอมนท 95%

27

ตารางท 3-14 ผลการประมาณพารามเตอรจากแบบจาลองบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 ผลการประมาณคา

Variables/

Goodness Tests

Accident Fatality Injury

Poisson Negative Binomial Poisson Negative Binomial Poisson Negative Binomial

Constant -1.235 -1.162 -2.855 - 2.576 -2.153 -1.911 (0.000) (0.027) (0.000) (0.000) (0.00) (0.000) AADT 0.015 0.014 0.016 0.017 0.015 0.013 (0.000) (0.000) (0.000) (0.00) (0.000) (0.00) Length 0.112 0.121 0.102 0.093 0.148 0.155 (0.00) (0.000) (0.002) (0.003) (0.000) (0.00) Access 0.103 0.115 0.097 0.104 0.210 0.224 (0.000) (0.000) (0.017) (0.029) (0.000) (0.00) HV -0.017 - 0.017 (0.004) (0.053) Median -1.054 - 1.217 -0.506 -0.654 (0.030) (0.008) (0.003) (0.004) Shoulder 0.769 0.884 0.963 0.791 0.561 0.767 (0.000) (0.00) (0.030) (0.042) (0.001) (0.0017) Month -0.348 - 0.552 -0.916 - 0.906 -0.714 -0.814 (0.000) (0.001) (0.000) (0.011) (0.000) (0.00) Intersection Curve 0.298 0.333 0.43 0.381 (0.020) (0.013) (0.005) (0.037) Rain -0.003 - 0.005 -0.002 -0.003 (0.012) (0.016) (0.000) (0.00) Deviance 1382 739 329 267 1459 841 Pearson Chi-Square 1481 751 1567 1480 3494 2459 LL -1346 -1332 -211 -200 -980 -793 AIC 2708 2680 441 417 1978 1604 BIC 2748 2719 485 456 2023 1648 LR ratio 899 386 72 66 726 410 R2D 0.39 0.34 0.18 0.19 0.33 0.32

คาตวเลขใน () คอ คา P-value ระดบความเชอมนท 95%

การประมาณคาพารามเตอร การศกษานอาศยแบบจาลองการถดถอยแบบพวซองและแบบจาลองถดถอยแบบทวนามเชงลบ ในการคาดการณจานวนอบตเหต จานวนผเสยชวต และจานวนผประสบอบตเหต คาพารามเตอรของตวแปรอสระจะถกประมาณคาโดยวธความนาจะเปนสงสด ทระดบความเชอมน 95% ดวยโปรแกรมสาเรจรป SPSS 16 การทดสอบภาวะสารปสนทด จะพจารณาจากคาสถต Deviance Pearson Chi-Square Log Likelihood (LL)

28

Akaike’s Information Criterion (AIC) Bayesian Information Criterion (BIC) และ Likelihood Ratio Chi-Square (LR Ratio) อยางไรกตาม Fridstrom et al. (1995) ไดกลาววา ในกรณทแบบจาลองอยในรปแบบการถดถอยแบบพวซองและการถดถอยแบบทวนามเชงลบ คาสถต RD

2 จะสามารถใชอธบายขอมลไดดกวาแบบอนๆ คา RD

2 สามารถเขยนเปนสมการไดดงน

)2/()1/(1

02

−

−−−=

NDmNDR

m

Dสมการ( 2.9)

เมอ Dm = คา Scaled deviance of any given model m D0 = คา Scaled deviance of zero model N = จานวนขอมล m = จานวนตวแปรอสระในแบบจาลอง ตารางท 3-13 และ ตารางท 3-14 แสดงผลการวเคราะหขอมลอบตเหต จาแนกตามรปแบบและประเภทแบบจาลอง จากตารางจะเหนไดวา คา RD

2 ของแบบจาลองการถดถอยแบบพวซองและการถดถอยแบบทวนามเชงลบมคาไมแตกตางกนมากในแตละประเภทอบตเหต ในการเลอกแบบจาลองทจะนาไปปฏบตใช จะพจารณาจากคา RD

2 ทสงกวา ดงนน แบบจาลองการถดถอยแบบพวซองจงถกเลอกสาหรบทกประเภทแบบจาลองในทงสองพนทการศกษา เนองจากสามารถอธบายขอมลไดดกวาแบบจาลองการถดถอยแบบทวนามเชงลบ ยกเวนแบบจาลองคาดการณจานวนผเสยชวตบนทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 ซงพบวาแบบจาลองการถดถอยแบบทวนามเชงลบมคา RD

2 ทสงกวา จากผลการประมาณคาพารามเตอรในตารางเดยวกน พบวา มจานวนตวแปรอสระทมนยสาคญทางสถตหลายตว และมสญลกษณเปนบวกหรอเปนลบทแตกตางกนออกไป โดยในกรณทพารามเตอรของตวแปรอสระมคาเปนบวกอยางมนยสาคญทางสถต จะหมายความวา ตวแปรนนสงผลใหเกดจานวนอบตเหตและความรนแรงมากขน ในกรณทคาพารามเตอรมคาเปนลบอยางมนยสาคญทางสถต จะมความหมายในทางกลบกน ตวแปรอสระทสงผลกระทบตอแบบจาลองในแตละพนทการศกษา สามารถแบงการอภปรายได ดงตอไปน

สาหรบทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 ผลการวเคราะหตวแปรนนพบวา เมอสดสวนรอยละของรถหนกมากขน เปนผลทาใหความรนแรงของอบตเหตเพมมากขน ผลทไดนเปนไปตามทคาดหมาย เนองจากเมอมอบตเหตเกดขน ผลกระทบทเกดขนจากรถบรรทกหนกหรอรถโดยสาร จะมความรนแรงมากกวารถยนตขนาดเลก ซงสามารถอธบายไดดวยนาหนกของยานพาหนะทมากกวา ความยาวสายทางสงผลกระทบเชงบวกอยางมนยสาคญทางสถตตอจานวนอบตเหต ซงเปนไปดงทคาดไว เนองจากสายทางทมชวงความยาวมาก จะมโอกาสในการเกดอบตเหตและสงผลใหมจานวนผบาดเจบมากขน

จานวนชองจราจรมความสมพนธเชงบวกอยางมนยสาคญทางสถตกบแบบจาลองทกรปแบบและทกประเภท กลาวคอ ถนนทมจานวนชองจราจรมากจะเพมความเสยงในการเกดอบตเหตและสงผลกระทบใหมจานวนผประสบอบตเหตเพมมากขน ทงน อาจมสาเหตจากการทผขบขรสกสะดวกสบายเมอขบขบนถนนทมจานวนชองจราจรหลายชอง และยงทาใหผขบขใชความเรวสงได ทงน สามารถอธบายในเรองของเกาะกลางถนนได

29

เชนเดยวกน ซงหมายถง เกาะกลางถนนไมวาจะเปนประเภทใดกตาม (เกาะกลางแบบถมหรอแบบรอง) จะสงผลใหมจานวนผประสบอบตเหตเพมขน

นอกจากน ผลการวเคราะหยงพบวาการเกดอบตเหตแลวมผบาดเจบหรอเสยชวตนน มกจะเกดในบรเวณทมทางโคง ทางแยก จดกลบรถเปนจานวนมาก ในทางตรงกนขามกลบพบวา เมอมจานวนทางเชอมมาก จานวนอบตเหตและผประสบอบตเหตจะลดนอยลง อาจมสาเหตมาจากในบรเวณทมจานวนทางเชอมมากอาจมการจราจรคอนขางหนาแนน ดงนนผขบขจงไมสามารถใชความเรวสงได รอยละทางลาดชนมความสมพนธเชงลบอยางมนยสาคญทางสถตกบจานวนผบาดเจบทงรปแบบพวซองและทวนามเชงลบ ซงไมไดเปนไปตามคาดหมาย อยางไรกตามสามารถอธบายไดวา บรเวณสายทางทมความลาดชนสง ผขบขไมสามารถใชความเรวสงไดและอาจมความระมดระวงในการขบขมากขนขณะขบรถอยในสายทางลกษณะดงกลาว สวนผลการวเคราะหชนดผวทาง พบวา ผขบขบนสายทางทมชนดผวทางแบบคอนกรตมแนวโนมความเสยงตอการเกดอบตเหตมากกวา

จากผลการวเคราะหปจจยการใชประโยชนทดน ใหผลทนาสนใจคอ ในบรเวณทเปนชมชนหรอทอยอาศย และบรเวณทเปนรานขายของทระลกหรอเปนหมบานกระจดกระจาย พบวา ทงสองบรเวณดงกลาวมแนวโนมความเสยงตอการเกดอบตเหตและสงผลกระทบตอจานวนผบาดเจบ อยางไรกตาม พบวาอบตเหตทมผเสยชวตจะลดลง อาจเนองมาจากความเรวทใชลดลง หรอมการการจราจรมากในบรเวณดงกลาว ทาใหอบตเหตทเกดขนมความรนแรงไมมากนก

สาหรบผลการวเคราะหทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 ซงใชขอมลจานวนอบตเหตตอเดอนพบวา เดอนเมษายนมความสาคญอยางยงตอจานวนอบตเหตและจานวนผประสบอบตเหต ผลการวเคราะหในเรองของปรมาณจราจรและความยาวสายทางกเปนไปดงทคาดไว สวนลกษณะทางกายภาพของถนนนน พบวา สายทางทมไหลทางและจานวนทางโคงจะเพมโอกาสการเกดอบตเหต และสงผลใหมจานวนผบาดเจบเพมขนแตไมรนแรงถงขนเสยชวต การแบงทศทางจราจรจะทาใหมจานวนผประสบอบตเหตลดลง สวนในเรองของสภาพอากาศนน จานวนผประสบอบตเหตจะลดลงเมอมปรมาณนาฝนเพมขน ซงอาจมสาเหตจากในสภาพอากาศดงกลาว ผขบขจะหลกเลยงการเดนทางสงผลใหจานวนผประสบอบตเหตลดลง

จานวนทางเชอม มความสมพนธเชงบวกอยางมนยสาคญทางสถตกบจานวนอบตเหตและจานวนผประสบอบตเหต แสดงใหเหนวา ในบรเวณทมจานวนทางเชอมมากจะเพมแนวโนมความถในการเกดอบตเหต ทงน เนองจากการเกบขอมลในภาคสนาม พบวา ในพนทการศกษาน ไมมไฟฟาสองสวางชวงเวลากลางคน ซงทาใหประสทธภาพการมองเหนของผขบขลดลง จานวนรอยละรถหนกทมากขน กลบพบวามจานวนอบตเหตทลดลง อาจเนองจากรถหนกเคลอนทไดชา การมสดสวนรอยละรถหนกมากขนจงทาใหการจราจรชาลงและสงผลใหจานวนอบตเหตลดลงตามไปดวย

เปนทสงเกตวา จานวนทางเชอมและรอยละรถหนกนนไดผลในทางตรงกนขามกบสายทางหมายเลข 2 เนองมาจากความแตกตางของลกษณะถนนและรปแบบการจราจรในทงสองสายทาง สายทางหมายเลข 2 เปนถนนทมชองจราจรแบบคขนาน ซงทางเชอมสวนใหญเชอมกบชองจราจรดานนอก ดงนนผลการวเคราะหในเรอง

30

ของทางเชอมจงไมเปนไปตามคาด สวนในสายทางหมายเลข 4 นนมทางเชอมเขาออกถนนสายหลกโดยตรง ซงอาจทาใหรถบรรทกหนกใชความเรวไดชากวาจงทาใหมจานวนอบตเหตในสายทางหมายเลข 4 นอยกวา

3.3 ขอจากดของการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหต การพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหตในการศกษาน ยงคงประกอบไปดวยขอจากดหลายประการ ทยงคงตองการการศกษาตอไปดงน

1. ดวยจานวนและคณภาพของขอมลตวแปรตางๆ ทมอยอยางจากดในปจจบน ทาใหการพฒนาแบบจาลองถกจากดอยทการใชแบบจาลองการถดถอยพวซองและแบบจาลองถดถอยทวนามเชงลบเทานน ตราบใดทขอมลมความสมบรณมากขน แบบจาลองชนดอนๆ กสามารถถกนามาประยกตใชได

2. การศกษานไดจากดอยทการแบงชวงถนนตามลกษณะทเหมอนกน คอ แบงชวงถนนตามปรมาณจราจรหรอความลาดชน ซงถามการพฒนาแบบจาลองชนดอนๆ ขนในอนาคต การแบงชวงถนนโดยใหมความยาวเทากนในทกชวงถนนอาจมความเหมาะสมมากกวาในการวเคราะหแบบจาลองชนดอนๆ

3. ขอมลปจจยตางๆ ทเกยวของกบอบตเหตทมความสาคญเปนอยางยงทจะถกนามาใชในการวเคราะหและคาดการณจานวนอบตเหต ไดแก ขอมลลกษณะกายภาพของถนน เชน จานวนโคง รศมโคง จานวนชองจราจร ความกวางของชองจราจร ความกวางไหลทาง ความลาดชนคนทาง ความลาดชนผวทาง ขอมลปรมาณจราจร เชน ปรมาณจราจร จานวนรถบรรทกหนก ขอมลสภาพอากาศ เชน ปรมาณนาฝนในบรเวณทเกดอบตเหต ทศนวสยในการมองเหน จากการศกษาน พบวา ขอมลตางๆ ยงไมมความสมบรณเพยงพอทจะถกนามาใชในการพฒนาแบบจาลองทสมบรณได ดงนนในอนาคต ถาตองการใหมการพฒนาแบบจาลองคาดการณจานวนอบตเหต ทมความเทยงตรงและแมนยา กรมทางหลวงควรมการพฒนาระบบการเกบขอมลอบตเหตใหมความละเอยดและมความครอบคลมในตวแปรทกๆ ดานทเกยวของกบการเกดอบตเหต

31

บทท 4 สรปผลการศกษา

การศกษาน มจดประสงคเพอพฒนาแบบจาลองคาดการณจานวนอบตเหตทสามารถนาไปใชไดในทางปฏบตจรง รวมไปถงการคนหาปจจยทสงผลกระทบตอการเกดอบตเหตทางถนน จากสถตอบตเหตทางถนนในความรบผดชอบของกรมทางหลวง พบวา ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 และทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 เปนเสนทางทมสถตการเกดอบตเหตสง ดงนน พนทการศกษาทงสองดงกลาว จงถกนามาวเคราะหเพอสรางแบบจาลองในการคาดการณจานวนอบตเหต จานวนผเสยชวตและจานวนผบาดเจบ โดยอาศยรปแบบจาลองการถดถอยแบบพวซองและการถดถอยแบบทวนามเชงลบ คาพารามเตอรจะคานวณโดยอาศยวธการประมาณคาความนาจะเปนสงสด ปจจยทนามาพจารณาไดแก ปรมาณจราจร รอยละรถหนก ความยาวสายทาง ชองจราจร ทางเชอม ทางโคง ทางแยก ทางกลบรถ ทางคขนาน ชนดผวจราจร ไหลทาง การแบงทศทางจราจร การใชทดน และปรมาณนาฝน จากผลการวเคราะห ทาใหสามารถระบปจจยทมความสาคญตอการเกดอบตเหตและแบบจาลองทเหมาะสมในการคาดการณจานวนอบตเหตและจานวนผประสบอบตเหตในแตละพนทศกษาได ดงน

ทางหลวงหมายเลข 2 - เมอสดสวนของรถหนกมากขนสงผลใหความรนแรงของอบตเหตเพมมากขน - จานวนชองจราจรมากจะเพมความเสยงในการเกดอบตเหตและสงผลใหมจานวนผประสบอบตเหตมากขน - ในบรเวณทเปนชมชนหรอทอยอาศย และบรเวณทเปนรานขายของทระลกหรอเปนหมบานกระจดกระจาย

พบวา ทงสองบรเวณดงกลาวมแนวโนมความเสยงตอการเกดอบตเหตและสงผลกระทบตอจานวนผบาดเจบ อยางไรกตามพบวาอบตเหตทมผเสยชวตจะลดนอยลง อาจเนองมาจากความเรวทใชลดลง หรอมการการจราจรมากในบรเวณดงกลาว ทาใหอบตเหตทเกดขนมความรนแรงไมมากนก

- การเกดอบตเหต แลวมผบาดเจบหรอเสยชวตนน มกจะเกดในบรเวณทมทางโคง ทางแยก จดกลบรถเปนจานวนมาก ในทางตรงกนขามกลบพบวา เมอมจานวนทางเชอมมาก จานวนอบตเหตและผประสบอบตเหตลดนอยลง

- บรเวณสายทางทมความลาดชนสง ผขบขไมสามารถใชความเรวสงไดและอาจมความระมดระวงในการขบขมากขนขณะขบรถอยในสายทางลกษณะดงกลาว สวนผลกระทบจากชนดผวทาง พบวา ผขบขบนสายทางทมชนดผวทางแบบคอนกรตมแนวโนมความเสยงตอการเกดอบตเหตมากกวา

ทางหลวงหมายเลข 4 - สายทางทมไหลทางจะเพมโอกาสในการเกดอบตเหต - จานวนทางโคงจะเพมโอกาสการเกดอบตเหตและสงผลใหมจานวนผบาดเจบเพมขนแตไมรนแรงถงขน

เสยชวต - การแบงทศทางจราจรจะทาใหมจานวนผประสบอบตเหตลดลง

32

- จานวนผประสบอบตเหตจะลดลงเมอมปรมาณนาฝนเพมขน ซงอาจมสาเหตมาจากในสภาพภมอากาศดงกลาว ผขบขจะหลกเลยงการเดนทาง เปนผลใหจานวนผประสบอบตเหตลดลง

- ในบรเวณทมจานวนทางเชอมมากจะเพมแนวโนมความถในการเกดอบตเหต - สดสวนรถหนกทมากขนพบวามจานวนอบตเหตลดลง อาจเนองจากรถหนกเคลอนทไดชา การมสดสวนรอย

ละรถหนกมากขนจงทาใหการจราจรชาลงและสงผลใหจานวนอบตเหตลดลงตามไปดวย - จานวนทางเชอมใหผลตรงกนขามกบทางหลวงหมายเลข 2 เพราะทางหลวงหมายเลข 4 มทางเชอมเขาออก

ถนนโดยตรง ในขณะททางหลวงหมายเลข 2 เปนถนนทมชองจราจรแบบคขนาน

ซงผลจากการศกษาน สามารถนาไปใชในการวเคราะหอบตเหตทางถนนและเปนแนวทางในการวางนโยบายดานความปลอดภยทมประสทธภาพยงขนตอไป

ขอเสนอแนะ

เพอใหการพฒนาแบบจาลองการเกดอบตเหตมความสมบรณในอนาคต ศนยวจยอบตเหตฯ จงมขอเสนอแนะ ดงน

- พฒนารปแบบการบนทกอบตเหต โดยพจารณาจากขอมลองคประกอบของอบตเหตและองคประกอบของการบาดเจบจากการศกษาอบตเหตในเชงลกทมความละเอยดและครอบคลมตวแปรหลายๆ ดาน

- พฒนาวธการศกษาโดยใชแบบจาลองประเภทอนๆ ทอาจมความสอดคลองกบขอมลทแตกตางกนในแตละพนท

- นาแบบจาลองดงกลาวไปใชสาหรบการวเคราะหเสนทางสายอนของกรมทางหลวง โดยเฉพาะเสนทางสายรองทอาจมปจจยหลายๆ ดานแตกตางจากทางหลวงหมายเลข 2 และ 4 ทไดวเคราะหไปแลวในการศกษาน