F. F. Q. «•

D I SS ER T A TIODE

OFFICIOSUBDITORUM

qvam

Cum confinju Jmflisßma Facultatis Philofa«pbica in Regia Jcademia Julienß

P R M S IDE

Viro TU T{ev. & Clartfs.

M.PETRO FONTELIOMathefeos Prof. Ordin.

fullico Itteratorum judieio fifitER IC US HONSTELIüS

Ad dietn 27 Maj. Jttno 16 6%,

UPS ALI£

Excödit Henricus C u r i o S, R, M»& Acad* Uplalicnßs Bibliopola«

5K5S

?&Ü??£££X'PR/EFATIO

UT inter reliqua, amplum t3 ittußre, ita etiam ar-duum maxime ac difjicile illius merito cenfeturmunus, quiplurtbuspraßt, leges & juflaponat,

tnaria, terras, pacem, beüaq; mockretur ,• imo G? omniumdtfficilimum, nißfubditi, inter quos erebra tanquam cicP™<hm*tempeftatum, fic (entenciarum commuratio, feduto caz'

fuum officium faciant, fuperiores honort G? obfequio affi-ciant. fifuod mecum cogitanti, dignafemper vifa efl quce-ßio cui potifßmum miditationes qua/dam deßinarem, deofficio fubditorum erga Magiftratum. Argumentumcerte non minus utile quam necejf&rium; utpote, ijne cujusnotitia, ac in vita cwih exercitiotres magna ita dilabun-turt utjudiciorum integritets, Magißratu* aufåoritas, ci¬vilis vita[ocietas ac omniajuris vincula haudakter dif-folvantur, acß membra corporis ad unviverfi confervatio-nem unanimi confenfu confpirare nollent. Ac fit quamvüillud exgenere illorum, quod prodignitate haud commodatrallari poteß ab iis, qui & parum in literis funt verfati,nulla adhuc experientia inßrtiEli, nec dum ad interiörahujusphilofophia admiffi 5 tarnen mihi poüiceri audeo nemi¬nem erelda ingenia ita reftringere velie immiti judicio, utejtifmodi argumenta, etiam in palafira philofophorum,pt,r-cius tarnen ac reverentius, traüari nefas ducat. Ergotenuioris ingenii vires coram ccetu publico experiri dumconniterer, non dubitavi illa,generaliora fcilicet, qua hanemateriam fpe&are videntur, breviter adducere. Tu mihi zijf, 1, 2>aj.dux magne Deus manum mentemque dirige! u

A 1 THE-

Thefi» L

tib. 7-

eap» 14.

'4r>ß- 4»VoL 4.

Cic. 2. derep. Kpm.JJ. v. 4«

mnis refpublica,feu cornmu*nitas civilis, au&ore Anfto^tele, duabus partibus coniti-

t tuitur, imperantibus feilicet,{ dt illis qui imperio fub funt.

Vrraq; tibi invicem, tanquåmembra membris, totiquercipub. certis conditionibus& otficiis eft obligata, fine

quibu? nec publice nec privatim benebeateq; vive-re poreft, nec civilis iocietas fuum finem, quem Ari-ftoteles dixit eßefalutem publicam, confequi.

Ii. Sic iVIagiftratui, fine quo nuttacivttas effe po-teß, nulla refpub. regi, juxta illud Pauli; Det mimßereß tibi in bonum, ineumbit cura & tutela populi,haudfecus ac paftori ovium 5 fubditos nempe fuos ut be-ne regat, contra vim omnem defendat, eorumquecommodis, gloria; & honori omni tempore pro-f/'of'flät. ^P^c^at- Vnde & Cicero affirmat eb referenda effeab illis, qui ahisprafunt,fludia ; ut qui iUorum imperio,

Cic. f. de fubfunt, fint quam beattffimi. Atque utgubernatori cur-rtfnbf fusficundw, mechco falw, imperatori vtBoria; fic mo¬

deratori reipub. beata civium vitapro^ofita eße debet 5 utI ,. de jnflit, optbus firma, copiis loeuplex, gloria amt)la, virtute honeßacjri foi. z6

? fit < Hoc eft, quemadmodum explicat Xenophon: utuniverß tales fint, quales effe convenit, & res omnes necef-farias affatimbabeanti

III«. Subditi vice verfa, ex mutua obligationctenentur Magiftratum hium adjuvare, gravitateoneris preflum fublevare, quod fiet tum quando-Xß3e didicerunt parere, hoc eft, obiequia &oificia

de«-

debita prompte prseftarc, De quibus antequam infpecie dicacur, videndü primo quid hie nomine fub-diti mtelligatur, cui cicuius ille proprie competat.

IV. Subditumdicimus illum, qui fummae pote-ftati fubeft, atque de coinmodis & oneribus parti- xcipat. Quo nomine, non leculares modo hommef,iedEcclefiafticos quoque comprehendimus, juxtailludPauli: omnü amma poteßatibus fubdita fit. ltyfM

V. Subditi alii conditionis funt eminentioris,variis oliiciis, ordinibus, gradibus & dignitatibm in-ter le diftinåi; alii conditionis inferioris, qui ÖCilli in varia differentia pofiti, partim manu, partiminduftria negotiationis, partim alio aliquo opere &oflicio alimenta procurant.

VI. Sic apud Athenienfes, ut planum eft ex Plu- piutanh, m

tarcho,populum inordines Artificum, Agricultorü vkaikif.& Nobiiium diftinxit Theieus. Sic apud Roma¬nos in ordinem Patriciorum & Plebeiorum Romu-lus. Uli, ut apparec ex ejus legibus apud Dio-nyfium Halicarnailenfem, facra patres Magfiratuff, Kom. üb, z.foli peragunto ineuntoque, plebtii agros colunto, praderi- tat' *•pfit ut curare: facta, gereret Magiftratus, rempub.fecum adminiftraret, res urbanas obiret; Huic verout coleret agros, aleret pecora, quxltuolaque opi-ficia exerceret.

VII. Subditi communiter omnes, fobjedionisac fidelitaris juramenro Magiftratui fummo le ob*ftringere foient, more pervetufto. Nam, ut me-minit Xenophon, apud Lacedamonios reges ÖCEphori Ungulis meniibus jurare coniveverunt sEphori proeivirate, reges pro le ipfis, Regumjuf-jurandum, 4e ex legum leripearum prderipto re-

A j gnata-

gnaturos: Ephororum autem & civitatis, fe rc-gnum firmum åc ftabile reddituros, ii rex jusjuran-

p.Xom. dum fervaret. Talia juramenta, uc viderc ert exDione, prasftiterunt olim Romani, qui quotannisipfis Kal. lan* in fa&a Auguftorum jurarunt, Taliaquoque exhibent fubditi temporum noftrorum,quorum tarnen pro diverfitate rerump. diverfa ertformula.

VIII. Caeterum inter virtutes, quas fubditi, o*mnes & finguli, Magiftratui fuo debent, prima acprin cipalis eft Amor Sc Fidelitas; bona fcilicet af-fedio erga Magiftratum, ex qua reliquae omnes quacin bono iubdito requiruntur virtutes, defcendunt»Eft enim amor vehemens impetus Sc impulflo cor-dis ad quarendam falutem reiamatat; qno impetuquando corda fubditorum concitata fant, ultro fe-

Fol. it. cundum illud Antonini Peretz: Amor C3 obedientiamm. t O). virtutes alia funt fratres germani, fequuntur alii

motus affeduum & voluntas, équibus promanantdeinde adiones virtutum omnium, qusc ad fubdi¬torum officium defiderantur.

tlm.inVa- Eft illa benevolentia fubditorum in expu•**1} >'■ ra ♦ gna}jiie munimentum , eft fideliffima Magiftratuum cu-

ftodia, ut fuo exemplo fatis docent Cappadoces,ittß.l.fl.c.2. Übertäte donati å Romanis, negarunt gentemHerod t ^uam vivere pofle fine rege. Item Perfa,qui cumin. * ' Xerxes navi, in qua erat, ob multitudinem vedo¬

rum laborante, vita periclitaretur; iponte fe in mä¬re prsecipitarunt, ut fua morte vitam regis eme<

Cor.Ncp.in rent. Eft reipub. omnis fundamentum, quo impe~num quoävis nonmunitum, diufirmum ejfe ncn poteß.Nam ubi fubditi incipiunt principes fuos odifle,

& eorum tcrdio afficr, nunqcum non fequuntlirrc-rum mutationes, ftibditorum pcena & ruina. Con¬tra autem, cumlaudabili hoc affedu in fuos Magi-ftratus tanguntur, vitam eorum & incolumitatemdefendunt, å proditionibus abhorrent, conventi-cula omnia öc confpirationes, quibus Majeftas prin-cipis & audoritas poteft infirmari, vitantjMagi-ftratum fuum reddant incolumem, rempub. ipfamfalvam, & ipil quoq?falvi acquieti vivere pofTunt.Nam, ut eleganter feneca > eademumrefpub. fortifsi-ma ccnfetur, ubi principes (3 imperantes å civibtit fuüamantur,

X. lmprimitaffedus ille in animos principumferiam curampublici regiminis, ut& velint, & pof-fint, fuftinere graviftimum illud onus, quod illisimpolitum eft in publica ifta tot hominum guber-nationc, non fecus ac unicus ille araor liberorumin parentes eificit , ut poilint perferre labores ÖCmoleftias educationis- Facit ille amor leve quic-quid gra ve, molle quicquid durum, jucundum quic-quid moleftum, fecurum quicquid periculi plenum.Gignit in animo principis cogitationem illam,quodconfideret fe perlonam efTe pubicam, eoque omniafua coniiha & adiönes in bonum publicum dire¬ktas efTe debere.

XI. Adhaec meminifTe debent fubditi, utMa-giftratui fuo debitum exhibeant honorem & reve-rentiam , juxta illud Apofloli: TtmeDeumy(3 bono~\i. P«.».raMaotßramm.- MeminifTe debent eflegloriam &honorem virtutis prarnium, efTe frudum laborumquem a fe ferat, nec aliud majus pro ejufmodi be-acficiis le pofTe teferre. EfTe principcm in regno,

i

•quod eft pater in domo; adeoque ficut pater filioeft obligatusjure naturx,ita quoque princcpsjurepolicico j verum ut Elias patri magis eft obligatus,quam pater filio , ita quoque fubditi fuo prineipi.Sponte ergo fc ei tanqua fuperiori fubmittant,prx-clare de ejus perfona Sc regimine judicent, verbisSc geftibus illum honorent, contra aliorum obtre-dationes tueantur, debitis offieiis Sc oblequiis co~lant. Eoque magis, cum fit reipub. Caput, a quotot millia pendent, anima qux tot miilia movet apdirigit. Cum fit quaii Deus in terris, Sc tam emi¬nentem habeat poteftatem, ut å fuperiore nullo de-pendeat, nifl å Deo , qui eam proxime antecedit,

■ovJJ. f, $ cujus vicem in hoc mundo gerit. Vnde ctiamveteres Majeflatem coelo delapfam finxerunt, ac utdeam honoris Sc reverentix filiam coluerunt.

CurtJ. j. XII. Talis veneratio erga reges Sc Magiftra-sap. 6. tus fUQS jngeDjta eratMacedonibus, ut videre eft exHiß i 4f» h*ft°ra Alexandri Magni. Talis inerat Romanis,

at confpicuum eft ex Dione CafTio in perfona Ser¬vil» lfaurici. Qui cum fibi pedibus urbemingre-dienti quidam obviam faétus fuifTet, nec equo, quovehebatur, defiliiftet, fed reda prxterveäus eilet,eam rem judieibusenarravit. Qui tanta indignatio-

i ne correpti funt, ut indi<fta caufa hominem con-pro l. Mm i demnarint* Talis quoque indita fuit gentibus aliis,lBriff0n t ^-ut apparctcum ex fcriptoribus aliis, tum ex Cice-regnoPerfar, rone, ubi ait: omnibiis gcntibiu regale nomen magnumriTbmi- ® Sanftum. Sedomnes fere fuperabant Perfx, qui.ßoeitT*" ^us nomen regis pro numine erat, quibus deorum

honoribus colebatur.XIII. Et quid mirum fummo honoris cultu

pro-

profequendum efle illum, cujus vigilantia omnium Sf»ec Conßi,fomnos defendit, omnium otium t Ums Labor, omnium deli- «*Polyb-c>cm tpftus indußria, omnium vacationem illjus occupatio.Qui ex monico Ciceronis, feluitatem fuorum fubdito- /. i. offic.rum omnibus modü procurat,fuorum faluti fe fuctmque vi-tam confecrat. Qui cum rege Athenienfium Codro; lufiJ. z.Qraculi relponio edodo, Athenas ut é manu ho- c'6'{lium hberaret, non dubitat pubiicamfalutem vita:privata: prarponere. Qui, fi ita caius ferat, cum duo- Liv. t. s.r.p.bus Deciis, patre & filio, pro lalute patria: vitam «o.*.»8*.auder profundere, cum Marco Curtio mortife de-vovere.

XiV. Quod fi aliter flat, fi, qui obligantur, neccedunt cui eft cedendum, nec Magiftratum luumdebito honore colunt, atque adeo nec pra:ceptisfInec monitis illius obtemperant, perpenderedebencefle id proximum gradum ad interitum; utpote,quod ejulmodi defpedus fegncm reddat princi-pem in officio, ab amore fubditorum avercat, advindidam concitet, civiles diflenfiones accendat,hofiibus ©mniafaciatoportuna. Nam imperii falus Ax& tutela eß Majeßas. l^bi vero net legibus, nec Magßra- Vol. 19.tuidignus habetur honos, diu refp, falva ejfe non poteß.

XV. Teftes hujus rei fint Themiftocles atqueCoriolanus: quorura uterque ingrati populi injurriam pafius, ad hoftem le contulit, planeqj docuitmagnis viris famam nequaquam efle negandam.Teftis etiam fit Pompeius, qui cum audor eflet po-pulo Romano denegandum efle Caflari trium-phum, magnum concitavit diflenfum populi &lenatus, ingentem niolem inteftini belli, quod mul-ta millia hominum perdidit, infinita mala introsduxit in imperium, rempub. ipfam conturbavit.

XVI» Praeterea, cum regere & regi, non foCic.prop. luminter ea quae utiliajfed etiam neceflariaj cumsextio ßne Magtflratuum prudentia ac diligentia civiteu effe nongib 'us' e ' poteß i cumfine imperio nec domus uüa, nec civitas, nec

gensyiiec hominum univerfum genus flare, nec rerum na¬tura omnisy nec mundus igfepotefl; debenc fubdici Ma-giftratui luo obedienciam & obfequium, tam ergaJeges ingenere, quam in fpecie erga ejuldem edi-&a. Debent exiftimare lllum fe poffe nexu fan-étionum obftringere, & ad metam civilis fbcietatisvel ducere, vel trahere. Elfe fibi legem å Deoimpofitam eo tempore, quo primum illa focietascommuni conlenfu contrahebatur,adeoque illi lenonopponant& adverfrntur, fed cum omni Itib-je&ione aulcultenc, voluntatem & mandata llliusprompte exequantur. KeputantesilludXenophon-tis de repub» J^SLcedxmoniommyobedientiam maxi-mum bonum in rep. effe & militiie & dornig Item

jiM.c.13. jxiud Livianum: Id firrmffhnum longe imperium effe,Axiom. Vo- quo obedienter gaudent, Concludantcum Richtero,Mt. 23. tum comitari rerum mutationer, cum iner fubditos excu-

titur omnis reverentia legum & Magiflratuumf G? viviturlicentiofe in luxu & libidinibus: Ex ad ver lo autemcum Solone, cujus prseclaram lententiam citat Sto-

i bvus: Tum aemum falvam effe rempub♦ cum cives Ma-gißratuiyMqgißratus autem legibus obeäiaty

XVII. Fieri enim non poteft, cutn tanta tamq;admirabilis corporis hujus civilis fit diverfitas, exvariis ingeniis, ordinibus, ftudiis, gradibus 8c qua-litatibus conftans, quin confufione fua brevi tem¬pore praeftaniffimum & amplifiimum oymgpznfa-mendutn effet, niü aliqua lymmetria luq^ébonis

colli-

colligcrecür» & cctth legibus fubjeÄionis Seth»giminis temperaretur. Nec pofTent partes tarn di-veriac in eo perfeverare, fi fingulse vellent per fo,prorailcue& indifferenter opera lua perficere, atqspoteftas poteftati aequali occurrens, perpetua di-Jcordia& irre conciliabili omnia peffundaret,alie-naque qiue non regere novit, nec conveniunt, ufur»paret cum fua pernicie.

XVIII. Atq; extendit fe virtus harc inferiorumerga faperiores etiam eo, ut nec denegari poflitgra-vibus Sc difficilibus, quorum imperia conjundalunt cum quadam injuria. Nam licet naturalicecomnes ad arcendam a fe injuriam jus habeant re-fiftendi j tarnen civil! focietate ad tuendam tranquil-litatem inftituta, ftatim civitati ejufque capiti jusquoddam majus in nos Sc noftra nafeitur, ut pof-flt licentiam illam refiftendi promifeuam publica:pacis caufa prohiberc; Sc quin voluerit, dubitan-dum non eft, cum aliter non pollit finem fuun^con-fequi. Quippe fi maneat promifeuum illud refiften¬di arbitrium , non jam civitas erit, fed diflociatamuleitudo, qualis illa Aboriginum, qui Salluftio ^tradente> genus hominum agreße , (ine legibus, fme *imperio , liberum aique folutum. Adeoque fubditinullo modo imperium Magiftratus fui abnuant, velgravicatem, fi ,ita contingat, faftidiant. Patienterferant fi quid iniquius fibi imperetur , in bonampartem cun&a interpreteneur. Faciant, ne antmum Ttr.AniXitegrotum, ut habet Camicus, led in re aliena, ad de- A *♦tenorempartem apphcent, ne irritent Sc exafperent,ne lalutem publiram turbent, fupremi rerum o-snnium Moderatoris ordmationi, fiquidem nulla po- i«, r«

B teßas

XfiPAneg.Tr«j,

BpiJf. »07«

Bodin* 4. den(' f' S-

fflot. ror.

V

teßas eft nißå Deo; B t ut habet Piinpius:: Principernadat Deus, qui erga omne bominumgenus vice(uarungatur,fe opponant. Imitentur potius nautas, quifludibusproceiiolis non renituncur,.fedad vada tendunt pa*tientix anchoram in tuto figentes, donec prxtereatxftus, & Ixvire Neptunus, ac fulrninare definar.Optimum judicent cum Seneca pati, quod emendarenon poffunt :& Deumquo auUore cuncla cvcniunt, fem*murmure comitentun

XiX. Naru uc reipub* dignitas & Talus ex mutuacivium inter fe & cum principibus benevolentiadependet> ita falutem reipub.fperare non licet, ubivei Magiftratus ipfi feu reipub. principes inter fcdiflident, vclcumillis fubditi. Tum eniminrepub4fadiones exiftere,& duces partium, occultas pri-mum, deinde apertas inimicitias in univerfi fnteri—tum fovere, tandem civiliabella erumpere, omni-umque rerum turpem deformationem ac perni-ciem confequi, prxter fubverfionem flatus reipub,Rormnx, qux oriebatur ex diflenfione fenatus acpopuli Romani , perplurimx civihbus armis con*furnptx refpub. fatis abunde monftrant;

XX. Hinc ubique Majeftas ejus, quifungitur imperio, multis legibus, multis pornis de-fenditur; Sic enim lege Hebrxa mortis fuppliciodamnatur, qui inobediens eft; aut fummo Pontifici,Äut ei oui extra ordinem redör populi å Deo eftconftitutus. Sic etiam in novo fordere Chriftusprxcipiens dåriCxfari qux Cxfaris funt, intelligivolt å fux difciplinx fe&atoribus non minorem,ß non majorem, obedientiam cum patientia.fi opusflt»conjandam lumnus poteftatibus deberi, quam?

• afo>

ab Hebrafis regibus fuis dcbebaCUf 5 quod latius ex«fequens Petrus Apoftolu*, otbciaque iubditorumdeicribens, inter aha inquit: ßubditi eßote cum omni i.-ftfcfM*»timore dominis, nec folum bonisfp aquisyfedetiamduns.Nec ab hac lege dilcedit confvetudo veterumChriftianorum, optima legis interpres. Ita enim,quamquam peflimi faspe homines imperium Ro-manum tenebant,Clemens in conllitutionibus luis:regia Poteftati reßßere nefas. Et Ambrofius, cum in- o rat. m

joriam non fibi tantum, led etiam gregi fuo fieri Aux%nt«crederet a Valentino Valentiniani filio, populi la-tis concitati motu ad refiftendum uti non voluit,inquiens: CoaUus repugnare non noz/i, dolere potero,potero flere,poterogemere: adverfus armay milites,Gotho[-quet lachryma mea arma funt: ahter nec debeo, necpojjumreßßere. Sic Julianum defcdorem , cum peffimaconfilia agitaret, lachrymis Chriftianorum ait re-preflumNazianzenus. Sic Auguftinus in di&a Apoftoli ad Romanos. NeceJJe eß nos propterhanc vi- Hift.iccUf.tarn (ubditof ejße oportere, non reßßere, fi quid reHoresauferre voluerint,

XXI. Quod aucem dixi mandatis etiam Ma*giftratuum iniquorum eile parendum, fubaudien-dam omnino volö conditionem illam, Ii nihil im-pcrent quod fit turpe, quod fit contra honeftatemSc pietatem. Nam apud omoes bonos extra con-troverfiam eft illud e Magis Deo obediendum e($e, quam r fet shominibus : Adeoque Apoftoli cum hoc dixerunt, Bom. 1$.ad certifiitnam provocarunt regulam, omnium ho-minum jnentfbus inlcriptam. Vnde Sc pie non mi¬nus quam eleganter Anonymus in tra&atu de jureMagiftratuura in iubdiros :. VniusDciopuMax vo-

£ 2 luntm

iuntäi cumperpetuafit & immutahilts omntsjußiti# regu*la, UliJine exceptione eßparendum. Quoä vero attinet ad

♦ obedientiam debitam principi, obediendum in quantumimperat ex ore Det i Nan enim minus bomines funt Uli,quam hommibus prafunt, nec ab illa lege & cnnditione,

Pltn.lnVi' amnibus indi&a mortalibus, exempti; Adeoque mane itTfde re ^e0 ^ divims legibus, addit Bodinus, natura acgen*raj>'.>, * ' gentium obßringuntur, nx. ucfummaöc abloluca pote<*

llate gaudeantiErafrt. A» XXil. Qtiare cxulet illud Caligul,?: memento^Stn!c. i. % omnia in amnestiere. Faceflat illa ja&antia Ne- ..

Gtm. ronis: ego vita necifque arbiter, quid cutque morlalium -fortuna aatum veltt, meo cre pronunciati Nulla parsunquam,niji volente me, floret. Htec tot milha armo•rum, qua pax mea comprimit, adnutum meum ßringen*tur. Quas nationes funditui'exfcindi, quas tranfportari,quibus libertatem dari, quibus eripi, qua ruant urbes, quacriantur,mea jurisdiftio efl»~ Nemo talibus aures com-

éeVmn^odetv nemo obfeqtiatur. Potius cumSeneca fta-Stob. tit'Ii- tuat: Non omnibus imperiis parendum. Gum Maufo*beros parent* nio : fi quis, autpatri, aut Magißrattd, aut domino tur*bot*» *nd.

iniquafattu imperanti non paret, is nec inobedientTlut*rcb. A- eß^ nec injuriam facit, nec peccat4 Refpondeat cum

Dionyfio, matriiniquumpetenti: Iuscivitatis muta*I. . dt ref. riquidem poffe, naturale non poffe. Gum Bodino fir-»• K miter concludat: Leges divinas natura acgentium, qui-

tunqueperrumpere aut infirmare tentabit, divina Majeȧatisnon ejfugiet Judicium,XX1IL Infuper, quia regnum fine reditibus, eft

de. fy. 18» veiut corpus humanumfine bracbiis; q um maximusVacit 4 Hiß ln YePfd}* nodm,adque res praclarasgerendas impedimen-§q, 74» tumt wopia mpecumam} quis nec qutesgentium (ine ar*

x misi

mir, nee arma ßneßipendiir, ntt ßipendia fint tributisbaberi queunt; qutz jittejum. tibus nulla refPub. conf?ßerepoteß, opufque et oj ihus eßyfine qurbm nihilfiet quodopm 5in id ii.cumbent iubditi, ut princeps eorum fit in-ftrudus omni neceliario iumptu,quo & decus luumac chgutatem tua atur, & rempub. commode adrni-njilrcc. Vjdeant, ur pecunia, ornamentum pacis,,regiratnis infirumentum, nervus rerum gerenda-rum, communi ^aular abunde luppetat, quo & abhoftibus immunes, & ab aliis mahs öc injuriis libe-

•. ri, vitam, falutem, dignitatem ÖL csetera lua bonaretineanc falva.

XXiV. Sic olim conftitutafuitrcfpub. Roma¬na , lic Lacedaemoniorum, lic jfigyptiorum, licRongobardorum ÖL aliorum* Vbicertas paTtes bo¬norum reliqueruntreipub. live id fieret affignatio-ne agrorum, ut traditur de Romulo, inftitutorereipub. Romanar, qui u niverlos agros in tres partesdivilit,quarum prima cederet cultui divino, alterareipub* tertia civibus; live cenlu & indidione tri*butorum, quemadmodum fccit ServiusTulIius.Vbietiam determinatur pornailhs, qui le luaqucbonacenleri nollent, necpro fuisfacultatibus in arariumquid deferre, cum vinculorunv minis mortifque,ut videre eft ex hiftoria Romana..

XXV. Et cum lalus publica huic rei magna exparte innitatur* faciant hoc lubditi animo promptoac benevolo, ne vel animum principis offendant,vel rempub. moram forte non ferentem, Izedant.Imicencur potius, fi ita neceflitas rerum urgeat*Romanos, qui cum Hannibal Jtaliam vexaret hello;ipfamque urbcmobOdcret, voluataria oblatione &

B j, certa-

Bodin 6. it•'

rtp. %i

IDionyf.inVcfp*f.

VauIUS Dis*(omni de rebusgt ftis Long*btrdgrum.

Dionyf. St/b

Dkdon Sit*/. c. 6.

Liv.i. i.dri. 39.1« CåmHne Ctnftrt*

Liv. 1. z6.C. |ffc

eertaminejuvandae ireipub. excitarünt ad armulan-dum animos, primum ordinis equeftris, deinde re-liquorum. Et quidem tanto ftudio & certaminccontuleruntaurum, argenturo, as in publicum, utprima inter primos nomina fua vellent in publicistabulis efle, ut nec triumviri menfarii accipiendo.,nec icribae referendo fuificerenc. Locum hic ha-bebit illa nunquam fatis memorata fententia apud

1.1«, c» Livium: re/p. incolumis &privatas resfalvasfacilepra-ßat: Publicaprodendo» tua nequicquam [erves.

XXVI. NeCj il ita veiint, in eorum poteflateeft, ut poflint tributa denegareMagiftratui fummo,

Mtfol.c.zi. cum habeat facultatem Omnia media adminiftran-di, qu£E pro repub. neceflaria exiftunt. Copiam im-ponendi, augendi, remittendi, exigendi tributa folus, tamordinaria, quam éxtraorainaria, proutnc-ceffitas, quse non habet legem, poftulat? adeo utrru111 älii Iiceat quamprincipi, autillis qui geruntfummum imperium, his fe immifcerc, fine eorum

lib.j.t,4tf.'juiTu & auåoritate. Vnde Seneca de beneficiis:Iure civili regis nrnnia funt}& tamen illa quorum ad regempertinet univerfa poffe/Jio, in fingulos dominos defcribitur9(3 unaquceque res habetpoffeßorem[mm. Item libro eo-dem : regio more princeps cunclapofßdet, dommia veronon fingulorum, Atq; ut habet Axioma Politicorum:2Veceffitas & falm reipub. nonnunquam permittit fummoblagißratui de rebus fubditorumfuorum difpenfares eafq;vel aMenart, velfibi ufurpare, etiam domino eorum invito.Vnde fatis Jiquet, duram efle fen tentiam iHorum,qui audent aftrmaré pTincipibüs non licere tributafubditis fuis imperare, fed ea tantum capere poffe,qux confenfu donentur. Nam, Ü non nifi dona lunt

ea,

ca* qua:lfubditis exiguntur tributa, qua: erit prin--cipis in iubdicos poteilas ?

XXVil* Ubi tajicen omqia moderabitur atquj-tas, prgfens rcrum qeccibcas, principis prudentia,#: in caufam communcm affeéfao. Locum omnindhic habebit illud CJaudiani ad Theodofiurn:

Nee tibiquiåliceatfed quidfeciße decebitOcfurrat, mentemque döma rejpeftus honefti.

Valebic hic illud Tacitj: Providendum, ut ra- Am. i34«,tio quafluum & erogattonum necefsitas inter fe congru- 5°*ant. item illud Ciceronis: Videndurn erit et, qui fem- i. 2, offic.per adminifirat, utfua quifque teneat; ne de bonispriva-torum publice diminutio fiat. Sicuti & illud Borniti; deMajtfi.Pion eft mea opinio pojfe eum quifummum tenet imperium, caP'1fine saufa, id eß,publico bono non fuadente, dvibus fuis resfuas earumq; dominium aut jus, etiam ev jure civili de~Jtendens auferre, velfubditorum bona ufurpare•* Adeoq;in exa.öionibus & oneribus rerum ac perfonarumdiftingvendis, meminifle convenit prineipibus, icprarfidcre corpori tanqu am caput, & ita rationepo-tius, quam vi & affeäu, aut avaritia, utendum cfTebonis & perlonislubdirorum. Nam,utmonetTHo- rep-lozanus:r4efpub. eft corpus fivjlp, ibi caput & membra$ uquidfequertturporroficaput totum fangvinem, meduUamnutrimentum infuper membrorurfiiraheret ? nihil certe a-liudquam lapfus & interhus corporis, membrorum t$ capi¬tis, tabefcentepaulatim corpore, violentia quidem omniaßdominetur poteft, fed fibi regnandi mäteriam & fub-jeBum adimit.

XXVIII* Nam cum avaritia & cupidltas pof-fidendi pecunias impellic Alagiftratum ad impo-aenda gravia & intoleranda tributa, fine utili ÖC

ne-

neceffam fcspub. caufa, fape contingifc, ut illi, &quibus invicis pecunia finc jufta caufa extorquetur,confilium ineant ieditionis Sc defe&ionis in repub.

j-Ksg-i*. Sic defecerunt å Roboamo rege, Salomonis filio,decem illx tribus,quod ilie rogatus å populo de rc-mitcendis tributis & oneribus, quibus Saiomo eosopprefferat, plura impofuerit. Sic Albertus Mc-gapolicani ducis filius, Sveonum, Gothorum acVandalorum rex creatus, cum exhauftum arariumreperiffet, peffimorum confiliariorum rapiniscoa-éfus eft, vim fubditis inferre, Sc convocatis ad co-mitia Epifcopis, proccribus Sc aliis, qui in regnoprasdia poflidebant, tertium quodque praedium abhis, pro fuacuria fuftinenda poftularc, ftatimquefinc confenfu poflefiorum, omnia quarvoluit, nul-

ttoh.Mig. lo fervato numero, occupare. Itaque proceresrc-rertTiSii!' £D* cum Margaretha, regina Daniae, confpirarunt,m is.4 ' eumque tandem regno eiecerunt. Et eft avaritia

omnium divini pariter Sc humani jurifprudenturai. Tim* 6i confenfu, omnium mälorum radix, idolorum fer-

*• vitus. Ideoque, quiafacra omnia, publica atqueprivata pccuniae poftponit avarus, cuiyis haud

Lifa.sahi. immerito eft odiofus, ficut Horatius ait:Non uxorfalvum te vult, nonfilius, omnesVicini oderunffnoti, pueri atque puellte»'Miraris ? cum tu argenta pofl omnia ponasSi nemo praßet, quem non merearis amorem

tmecZf, Tales etenim, quo majora poflident, eo majoracupiunt, Sc quoniam inopiac multa defunt, avaritiaeomnia, in fepefiimi.

XXIX. Tände , cum infinitafere in repub. fintmuoia, quaeprincepsiine aliorum ope St minifterio

non

flon pöflitobire, & cum nan folum nobis natt ßmw, cic.i.oße.ortusq; noflripartempatria vendicaty partem amicij&g*-hibeant quoque fubditi Magiftratui opera åc of¬ficio perfonalia, quaelabore corporis, folicitudineanimi ac vigilantia fiunt j quaeq; ufq; adeo in rcpub,degentes obligant, ut ab illts vacare neminicontin-gat, nifi vel peculiari principis gratia, cujus eß & le- Bomit. deges condere, &pnvilegiadare, ab iilis (it exemptus, velalia: gravcs & jufla: caulae adfint, qua: excufent.

XXX. Tenentur illi deferre primo opera åc of-ficia quse neceflaria funt tempore pacis, idque tampublice, quam privatim. Publice ut in Confiliis, in Ajudiciis, in Pra:fe&uris, in Praelidiis, in Qua:ftura,incxftrudione sedifieiorum publicorum, atq; adeo inomnibns iis,qusereipub. aliquam partem tangunt,& propter varietatem ac multitudinem vix å quo-quaro poiTunt enumerarii Privatim iniis, qux fa-ciunt ad ufum & fplendorem aulas, quseque fimiliter ivana funt & plurima.

XXXI. Dcinde, cum in rebus humanis ita com- Comm*i>kparatum fit, ut nullus fere populus exiftat, qui non 5>l8-habeat fuos asmulos, nullafere refp. qua: non ha-beatinimicos, incumbit etiä fubire onera militaria,fi modo fe fuamq; rempub. velint cuftoditam. Namduo funt qua: rempub. gubernant, domi concordia, G? Volyh. 1.6.forts fortitudo♦ Nec ignavia magna imperia continentur, x

fedvirorum armorumque faciendnm certamen. Facile,inquit Plato, ece civitates ab extens vincuntur, quapror-fus arma deferuerunttfeque tutos paci ac quieti tradide-runty abjeUo omni rei bellica excrcitjo» rerumque mrfita-riumßudio. Unde & Epaminonda* IV!encclidi: Fal- Cor.N^fa »inquit> verbo cives tuos, quodhos & belloavocas, otii

C enm

Otti. 4«

enim nomine,[ervitutem concilias ;namparaturpax belltitaque qui ea chutina voluntfrui, hello exercitati eße Abent. Quareßprincipes Gratia ejfe vultis, caßrü efl vekutendumy nonpalaßra, Hinc populo Athenienfi imdebat Demofthenes alendas eup perpetuo quatvollegiones, & tempore belli & pacis, ut Ii hoftisejimprovilo illos invaderet; fuppetix praefto eflTenl

tpytbel. if. ß bellum Iiis egeret. Hinc apud Perfas ad belluaire cogebantur, ex quo arma ferre poterant, &Ivicefimo anno ftipendia mereri incipiebant. Hin]Charondas punivic pro patria pugnare recufanteJ8c apud Romanos fe fubtrahere militse grave fc(lus habebatur. Hinc etiam refpub. quadibet pac

4- tempore fubdicos in toto regno aptos & idonecad bellum feligat, exerceat; qui poftulantibus Ürerum circumftantiis, manu expediti, prompti lparati fint ad vim quamvis illatam armis propuiandam y 8c fubditi fehuic onerinon fubducanC.1

XXXII. H xc funtB. L. quae de officio lubditorum erga Magiflratum, pro temporis inftitutiquiratione adferre licuit. Pauca fateor, eaqi minus elborata. Quicunquc hic multa defiderari, quibuhxc materia diduci 8c ornari potuit, arbitraris, Tad Judicium tuum, etiam adferibe fententia mean^Hilce vero fave, 8c fieubi lapfus fum, quod equidem non diffiteor, ignofee, pro candore emenda, (prompta benevolenria conatibus meis adplaudc.

■Lipf. /.foL ff»

mg)®*