empresa chiki november 2009

Upload: empresachiki

Post on 30-May-2018

218 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    1/20

    13Kadanz ta kita bo

    dol di kabes

    Balor di

    logstika

    7Rol Pieter hopi

    determin

    www.empresachiki.com

    JAC stimulando

    hbennan

    15

    14

    9

    Networking

    Caf Curaao

    GRATISnovmber 2009

    Hben empresario

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina 3pgina 3

    pgina 18pgina 18

    Wela i mama

    komo ehmpel

    Wela i mama

    komo ehmpel

    Hben

    den negoshi

    Hben

    den negoshi

    Un publikashon mensual

    di Kmara di Komrsio

    Un publikashon mensual

    di Kmara di Komrsio

    Pginanan

    2 - 13

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    2/20

    Ku alegria por tuma nota entre otro a base di informashon divulg ampliamente den e edishon nobo

    aki di Empresa Chik kuantu instansia, organisashon i empresa ta dedik atenshon na e hben ku

    tin aspirashon pa bira empresario. Ta bon pa nota ku den e sektor di enseansa tambe tin mas i mas

    interes pa un interakshon real ku e sektor komersial, entre otro entre e skolnan profeshonal i di fishi riba

    diferente nivel ku e sektornan relevante pa tuma nan alumnonan sea komo stazjr f komo empleado

    nobato. Un interakshon asina Kmara di Komrsio semper a boga pe, pasobra esei ta kumbin ehbennan, e ekonomia, un ekilibrio riba merkado laboral i empresanan lokal mes tambe. Por lo general,

    pa kita tur posibel pensamentu erneo: un empresario lokal ta prefer tuma hende lokal den servisio

    semper en kuando saliendo for di e punto di bista ku e empleado ei lo demostr un produktividat ku ta

    nifik un balor agreg pa e empresa.

    Ku otro palabra, e hben ku ta interes pa lanta su mes negoshi, mester sa ku e no ta par e so. E

    por akud na diferente instansia pa haa yudansa i asistensia pa realis loke e tin den su kabes. Si e

    idea ta faktibel esei lo bai bon sigur. Pesei ta asina importante pa e hben sa unda e buska i haa tur

    informashon nesesario i pa e sa kiko e tin di hasi e mes prom ku e por spera kualke forma di yudansa

    for di kualke skina.

    For di diferente ngulo mir ta kos di aploud pa ripar ku ta dedik asina tantu atenshon na krea e

    sentido empresarial serka nos hbennan. Den e ltimo dkadanan esaki a manifest mas i mas te

    awor por konstat ku e esfuersonan ta duna bon fruta pa krea e kondishonnan pa halsa e konsenshi

    serka nos hendenan ku nan mes por krea nan propio fuente di entrada pa kria nan famia i esnan dinan empleadonan. Nos konos bastante ehmpel di yu di tera ku no solamente a logra nan meta, pero

    ku a logra tambe pa pone negoshi grandi riba pia ku nan por ta orguyoso di dje. E porsentahe di yu

    di tera ku a skohe pa bira empresario den sektor di servisio loke nos ta bon den dje! ta hopi haltu

    mes. Sinembargo, den e sektor por ehmpel di kompra i benta, esaki te ainda ta mas abou, loke por

    sierto ta kai na bista.

    Hustamente den e konteksto aki ta mas plousibel ainda pa nota ku sektornan pbliko i priv ta sera

    kabes pa entusiasm nos hbennan pa konsider e opshon seriamente pa lanta nan mes pida kos ku

    por hasi nan mnos dependiente di un dunad di trabou. E resultadonan ku entre otro JAC ta demostr

    (wak pginanan 9,10 i 11) i stimul ta asuntu pa elogi enormemente. E ta mustra ku ora for di edat

    hben bo mustra nan riba kiko nan mester hasi pa logra e meta ei, lo tin di nan ku ta bai eksplor e

    posibilidat pa logra algu di nan mes. Echo ta ku si nunka niun hende no splika nan kiko e asuntu di

    lanta bo mes negoshi ta kome i bebe, rara bes nan lo lanta ku e idea ei den nan kabes te pa nan bai

    purba nan suerte.

    E manera ku sektor priv komo kolektividat a desaroy e ltimo dkada aki na Krsou i ku e ta sigui ta

    manifest positivo riba asina tantu rea, ta un motibu mas pa sigui riba e rumbo aki i harma mas di nos

    hbennan ku e abilidatnan nesesario pa nan desaroy i bira empresario responsabel i un ehmpel pa

    e generashonnan nobo ku sigui. No mester regal nan negoshi nan mester sa kiko ke men lanta un

    negoshi f maneh un negoshi den tempu bon i den tempu malu. Pa e mundu empresarial edat no ta

    relevante. Sea bo ta bon f bo no ta. Si bo no ta bon, palu ta hala ku bo i bo negoshi. No pasobra bo ta

    hben, hende ta sigui kumpra bo produkto i hasi uso di bo servisio e mester ta bon den nan manera

    di mir, sino nan lo bira lomba pa bo i bo negoshi. Mester ta mas kla ku di dia pa kualke hende ku

    pa por fungi komo empresario ta importante tambe pa el a gener eksperensia riba e tereno trahando

    sierto tempu den e ramo. Kon ku sea, e hben empresario tambe mester proba su mes prom, meskos

    ku kualke otro empresario.

    22

    E empresario hben tambemester proba su mes

    Empresa Chik

    ta un publikashon di

    Kmara di Komrsio i

    Industria di Krsou

    Su meta ta pa inform i

    eduk empresario chik

    pa e por sigui kontribu

    na desaroyo

    ekonmiko di Krsou.

    Redakshon:

    Un tim di Kmara di Komrsio

    huntu ku diferente kolaborador

    Aviso:

    Spotlite Productions

    Farley Lourens

    Telefon: 461-0907

    Telefon: 510-8284/560-8284

    E-mail:

    [email protected]

    Kompaginashon i imprenta:

    Drukkerij Amigoe

    Kordinashon:

    Intermediate N.V.

    Telefon: 737-1070

    Tur derecho reserv

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    3/20

    Na e empresa serka kuami tabata emple prom

    ku mi a kumins mi mesnegoshi, mi a purbaakapar mas eksperensiai konosementu posibel. Epreparashon eskolar ku mitin den e ramo di facili-taire dienstverlening i edeseo grandi di un dia tinmi mes negoshi a poneku mi a realis mi soo ku

    ta Poppys Cleaning Ser-vices. Banda di esaki mimester bisa ku mi wela imi mama (ltimo q.e.p.d.)

    tur dos tabata empresario;den otro ramonan, pero mia lanta i mira di aserkakon nan tabata lucha panan mes negoshi. Mi weladanki na Dios ainda ta nabida i ta sigui inspir mi.

    ServisionanPoppys Cleaning Servicesta brinda servisio e.o. palimpia stul, tapeit, tantu pakas partikular komo edifisiokomersial. Tambe ta limpiainterior di outo partikulari di negoshi i ta hasi lim-piesa profundo pa edifisioku a kaba di konstru. Nos

    ta spesialis den limpiesaa base di preshon haltu,tambe seal i lombra flur.Banda di esaki nos ta ofre-s pa limpia bentana diedifisionan komersial i porhasi limpiesa kompletu direstorantnan etc.

    Kursonan di Kmaradi Komrsio di gran

    yudansaEverrick Koeiman mas aleua inform nos ku pa el a

    prepar su mes pa kuminssu mes negoshi. El a parti-sip na algun tayer i kursoku Kmara di Komrsio

    ta ofres. E kursonan akita di gran yudansa, paso-bra pa medio di nan bota amplia bo konosementuriba diferente rea impor-tante ora bo mester mane-h un empresa. Hopi di eloke bo ta sia na e kur-sonan aki ta kosnan ku bono sa dje trahando pa otroempresario. Mi por men-shon p.e. aspektonankon ta regla asuntunan diimpuesto, personal, etc.

    Merkadeo ipropaganda

    Everrick Koeiman a konta

    ku no opstante ku tin hopikompania mas den e ramodi limpiesa, e ta konvensku tin espasio pa mas.Ta importante pa hasi unestudio di merkado prombo kumins un negoshi.Esaki ta duna bo un bistadi kuantu negoshi tin den eramo, ken bo kompetidor-nan ta, kiko nan ta ofres,kiko abo por ofres i nakua parti di e merkadoabo ta dirig bo mes. En

    prinsipio riba un merkadomanera di Krsou mi takere ku e mih propagan-da ta esun di boka paboka. Si bo duna trabou dikalidat i kobra preis hustu,e hendenan ku bo trahape lo rekomend bo na

    otronan. Banda di esakiden un futuro serkano lomi kumins ku propagan-da na radio i den korant.

    Bai pa bo metaEverrick Koeiman ta kon-seh tur hben ku ke bira

    empresario pa pone eseikomo meta, pa prepar

    nan mes bon i duna turku tin pa realis e meta.Segun bo benta i klien-tenan ta oument poramplia e negoshi, buskamas empleado etc. perokumins segun bo forsaku e meta pa sigui desa-roy i krese.

    Poppys Cleaning& Services

    Cubaweg 200Telefon: 868-2584/

    527-3641rickykoeiman@hotmail.

    com

    33

    Wela i mama empresario tabata ehmpel i motivashon

    Everrick Koeiman hben empresarioku konvikshon pa krese den su ramo

    Un tendensia hopi positivo di ltimo tempu ta ku mas i mas hben

    ta tuma e desishon di lanta nan propio negoshi. Un hben kuresientemente a kumins ku su mes empresa ta Everrick Ricky

    Koeiman. Despues di a traha algun tempu pa un empresa ku ta brinda

    servisio den ramo di limpiesa, el a tuma e desishon di lanta Poppys

    Cleaning Services brindando un skala amplio di servisio den e ramo

    aki. Everrick Koeiman a konta kiko a inspir pa lanta su mes negoshi

    i kiko asina su negoshi ta ofres.

    Ricky Koeiman: Amplia negoshi ora

    klientenan bira mas i mas.

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    4/20

    44

    Segun Nasheem Rhuggenaath, manager Student Services Center:

    Career Center di UNA ta preparandostudiantenan pa karera profeshonal briante

    "Meta di Career Centerta pa prepar studian-

    tenan hben pa desar-oy nan mes i tambe paguia nan kon pa drentamerkado laboral. Nos taduna tayernan tokantenan abilidatnan pa solisi-t, kon nan pa skibi unkarta di solisitut i kon nanpor present nan mes.Nos ke pa e studiantenankonos nan kalidatnan ipa nan sia ntwrk i paduna nan informashonriba dianan ku ta organ-is evento di ntwrk idianan di empresa. RedaSosial ta kofinansi eCareer Center f sentrodi karera, segun seoraRhuggenaath. El a siguisplika ku e sentro tin unkolaborad di e StudentServices Center ku 20ora pa siman ta na dispo-sishon di e Career Center.Su nmber ta ChristinaDaniel i e ta e persona dikontakto entre empresa istudiantenan.

    Kon Career Centerta funshon

    E sentro ta konta ku 1konsehero ku ta traha kustudiantenan di UNA pa

    hinter un aa. E sen-tro ta funshon tur dia. Esentro su servisio tin unkonsehero ku ta traha pae periodo di hinter un aa.Su servisionan ta grtispa studiantenan. Empre-sanan por hasi pago die suma di 150 florin pakaba studiante ku ta kali-fik pa bai traha na nanempresa. Nos ta hasi usodi e suma aki pa organ-is tayer. Career Centerta organis tur sorto ditayer riba e tema di solisi-tut di trabou. E posibilidatta eksist tambe pa hasi

    un asina yam pruebadi karera. E posibilidatta eksist tambe pa hasiun asina yam pruebadi profeshon (beroepen-test). Despues di ehek-ushon di e beroepenteste stu-diante ta haa unkmbersashon ku e kon-sehero kaminda por papiariba e resultado, asinaseora Rhuggenaath asplika. E sentro tin unwebsite kaminda e studi-

    antenan por haa infor-mashon riba tur e sitionankaminda nan por kore

    stazje i kaminda tin dife-rente evento. Tur studi-ante ta haa informashonvia e-mailna momentu kutin un puesto vakante fun sitio di kore stazje nanan disposishon.Pa yega asina leu nosta hasi uso di un black-board. Esaki ta un siste-ma di komunikashon kuUNA ta pa komunik kustudiante. Nos tei spe-sialmente pa e studian-

    tenan di UNA, segunseora Rhuggenaath.

    StatistikFor di yanari 2009 untotal di 36 studiante a haaun sitio pa kore stazje viae sentro di karera di UNA.Nos meta ta pa fin di eaa aki nos tin un prome-dio di 50 studiante pa aai esaki ta mustra bastantepositivo. For di kuminsa-mentu di e aa aki un totaldi 36 studiante ku ta hasinan estudio via e sentro diestudio a bini na remarke

    pa haa un chns pa nanhasi nan stazje i nos takontentu ku e perspekti-vanan ta mustra positi-vo, asina seora Rhug-genaath a sigui konta.Tabatin mas studiante kutabata interes den parti-sip na e tayernan min-tras ku tabatin un kanti-dat mksimo di studianteku por a partisip tambe.UNA tin un promedio di2000 studiante. Esei tanifik ku mas di 4% die studiantenan a hasiuso di e sistema. Denesaki no a tene kuen-

    ta ku studiantenan ku aaplik pa hasi e asinayam prueba di karera.Pero den e sifranan aki nopor bisa si, ki porsentahedi studiantenan ta kedasin trabou despues di nankarera na UNA, segunseora Rhuggenaath.

    Konekshon kuempresa lokal

    UCC tin bon konekshonku empresa lokal i nan a

    hasi esaki via kontaktonanku Kmara di Komrsio.

    Denter di poko nos lobolbe hasi un sirkulashonna empresanan lokal papone nan na altura di eecho ku na UNA nos tadispuesto pa duna nanun man pa manda infor-mashon via Kmara diKomrsio. Nos ke pa stu-diantenan haa un opor-tunidat di estudio i pa nantermin nan estudio. Peroainda ta difsil pa deter-min kon leu e trabou diCC ta hasi un impaktoriba merkado laboral. Nosta spera ku den futuromas empresa lo konsid-er nos pa yuda haa unsitio pa akomod e stu-diantenan, asina seoraRhuggenaath a bisa. Ela mustra riba e echo kuCareer Center ta trahatambe ku Stichting Start-bureau. Seora Rhug-genaath a inform ku efundashon ta hasi uso distudiantenan di UNA papromov nan programadi Young Professionals, inan ta traha ku diferenteproyekto non-profitpa kuamester hasi uso di stu-diante di UNA. E kope-

    rashon aki ta kana for di2007 i esei ta bayendomasha bon mes. Denterdi poko komunidat lo haainformashon ofisial di eakuerdo ku a yega ne,asina seora Rhugge-naath a bisa finalmente.

    Pa mas informashon stu-diantenan por drenta denkontakto ku UNA CareerCenter via [email protected] f via number ditelefon 844-2149.

    Neshiem Rhuggenaath-Moeharram

    Manager StudentServices Center

    Universidat Nashonaldi Antia

    Jan Noorduynweg 111Telefon: 844-2142

    Fax: 868-5092E-mail:

    [email protected]

    Website: www.una.an

    UNA su asina yam Career Center a hasi su apertura ofisial dia

    16 di yanari 2009. Sentro di karera di Universidat Nashonal di

    Antia (UNA) ta kai bou di guia di seora Neshiem Rhuggenaath-

    Moeharram. For di 2007 nan ta operando kaba riba un low-profile

    ku studiantenan ku nos tabata pone den kontakto ku empresanan.

    Career Center di UNA tayuda studiantenan, inkluso

    pa pone e kontakto ku e

    empresanan.

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    5/20

    E di 16 edishon di e bolsaku a tuma lug dianan 10,

    11 i 12 di novmber a biraun ksito rotundo, segunDaisy Casimiri di Mon ArtProductions ku ta enkargku Marshe di Estudio. Mita kere ku e di 16 edishonta un ksito mas grandiku aanan anterior, asinaseora Casimiri a bisa kuentusiasmo.

    Organisashon dimarshe

    Kmara di Komrsio taduna Mon Art Productions etarea pa organis e Marshedi Estudio, loke nan ta hasialgun aa kaba. Tin masdi 10 organisashon ku taduna formashon, i empre-sa i organisashonnan kulo ta present pa kontesttur pregunta ku studiante,mayor i otronan interespor tin. Durante oranandi mainta studiantenan diskol sekundario i studian-tenan ku ta den klas diksamen ta bini huntu kunan dekanonan. Den oran-an di anochi studiantenantin e oportunidat un biahamas pa bini ku amigu i ma-yornan. Tur ku ta interes,tabata wlkm!, asina

    seora Casimiri a enfatis.El a sigui splika ku infor-mashon ta nesesario masku nunka pa motibu kuainda hbennan na edatrelativamente abou no sames kiko nan ke ora ku tatrata di nan estudio ni nanno sa na kua edat nan keun formashon profeshonal,ni den kua direkshon nanke bai. Hbennan riba islamanera Krsou mester sakaba den ki direkshon nanke bai f kiko nan ke bira,sigur si nan ke bai hasiun estudio den eksterior.Den e kasonan aki mester

    para ketu ku no solamentenan mester kustumbr kuun sistema di skol nobo,sino nan mester kustumbrku un kultura nobo tambe.Na e momentu ei nan tinInternt komo fuente diinformashon ounke e tin sulimitashonnan, mintras kudurante un dia habr nanpor haa mas informashon.Bishit na un proefcollegeso no tabata posibel.

    EsferaE Marshe di Estudio aofres hbennan pa ribaun base personal nanmes hasi pregunta na rep-resentantenan di e skol-nan (ku na hopi okashonta studiantenan Antianomes), guia di skol f organ-isad di programa pa risibstudiantenan Antiano. Ehbennan a haa e opor-tunidat pa hasi pregunta

    no solamente di nan estu-dio, sino tambe di e siudatkaminda nan ta bai bibai e eksperensha di bibaden un kamber. Esnan kuta buska informashon ribanan mes por bai na Stud-

    iekeuze123, ku ta un ini-siativa nobo di MinisterioHulandes di edukashon.Segun seora Casimiri,esaki ta un website ku taofres mas di 100 direk-shon di estudio i siudat

    kaminda por bai studia naHulanda i kaminda ta hasi

    komparashon di moda ku ebishitantenan tin e posibi-lidat pa haa informashondi nan propio kriterio i panan haa un direkshon diestudio adeku.

    Speed dating e kick di2009!

    Aparte di tin un stntna e Marshe di Estudio,Studiekeuze123 tin infor-mashon amplio riba tayer iotro direkshon di estudio.E aa aki NederlandseInformtie Beheer Groep iStichting Studiefinancie-ring Curaao tambe tabatapresente na e bolsa. Otropartisipantenan di eksteriortabata University of Tampana Florida i PolytechnicCollege for di Srnam. Uni-versity of Tampa ta duna estudiantenan e oportunidatpa nan haa nan titulo diMaster of Business Admin-istration, pero tambe nanMaster in Accountancy,Arts, Science of Nurseryku kursonan adishonal kuta varia di biologia te tea-ter. Na Polytechnic Collegestudiantenan por haa

    nan ttulo di Bachelor ofApplied Technologies dene reanan di Werktuig-bouwkunde, ICT f HogerLaboratorium Onderwijs.E organisashon ta suma-mente satisfecho ku nanpartisipashon pa motibuku tin hopi pregunta ribaoportunidatnan di estudiona Merka i den e regionKaribense tur ta kon kubai bin mas serka di kas.

    Tur kos mester kedaatraktivo

    Segun seora Casimiri,e manera ku e bolsa ta

    hink den otro ta pa e stu-diantenan haa un eskohodi estudio ku ta dun unkarera ku tin un bon retope. Pesei mes nos orga-nisashon ta sumamentekontentu ku partisipashondi diferente empresa iorganisashon. Instansia-nan manera CuraaoHospitality and Tourism

    Di 10 pa 12 di novmber den W.T.C.

    Mon Art Productions ku e di-16Marshe di Estudio i Profeshon

    Eaa aki universidatnan lokal i internashonal i skolnan di estudio

    avans, Kuerpo Polisial, Warda Kosta, Marina Real i otroinstanshanan den horeca i konstrukshon a forma parti atrobe di

    e di 16 Marshe di Estudio i profeshon - f Studie- en Beroepenmarkt.

    Esaki ta un eksposishon di dos dia ku a tuma lug na World Trade Center.

    Durante e bolsa partisipantenan por a eksperensh e empresanan

    nobo den e mundu aki ku ta dispuesto na duna hbennan di Krsou

    tur tipo di informashon riba estudio i posibilidatnan di karera na nos

    isla. Den e grupo aki tambe tin un edishon nobo ku a haa e nmber

    speed dating.

    Na e marshe di e aa aki, ouspisi atrobe pa Kmara di

    Komrsio, hbennan a hasi bon uso atrobe di e oportunidat

    pa buska informashon tokante estudio i trabou.

    pgina 6 >>>>

    5555

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    6/20

    66

    Di 10 pa 12 di novmber den W.T.C.

    Mon Art Productions ku e di-16Marshe di Estudio i Profeshon

    Association (CHATA) tarepresent e hotl, resorti restorantnan i natural-mente tin e Academy Hotelku ta duna oportunidatnandi trabou den e sektor dihoreca. Nan tin bon infor-mashon i semper nan tin estnt ku tur e kosnan dushidi kome.

    E sektor di konstrukshonku tambe ta krusial pa nosekonomia tabata represen-t pa e kontratista i desa-royad Jansen de Jong.E huristanan di SpigtHoffno tin nan mes stnt e aaaki, pero nan tabatin unpresentashon den un di esalanan di WTC., asinaseora Casimiri a splika.Marina Real, Wardakostai Polis tambe tabata pre-sente na e marshe.

    Speed dating

    E atrakshon di mas grandie aa aki na e Marshe diEstudio tabata loke nan tayama Speed daten f naIngles Speed dating. Denltimo aanan e fenme-no aki a bira sumamentepopular den e afan pa kreakontakto komersial f per-sonal. Partisipantenan tin

    solamente algun mint paintrodus nan mes i serakonos ku otro.

    Nan ta haa nan mesfrs pa limit nan mesna hasi e preguntananmas importante i despuesdi esei nan por bai masprofundo riba nan senti-mentunan. Durante e

    Marshe di Estudio e pre-shon di mas grandi a kedana speed dating espe-sialmente ora ta duna infor-mashon na hbennan,asina seora Casimiri abisa. Esaki ta pone ku nanmester limit nan mes nakontest e preguntanan dimas importante a base dinan sentimentu. Durante e

    Marshe di Estudio a ponehopi atenshon na speeddating. Un kombersashondi 10 mint ku un repre-sentante di un empresaf sektor ku nan tin interesaden por yuda nan tuma undesishon. Esei ta e metafinal di un Marshe di Estu-dio, asina seora Casimiria deklar finalmente.

    Ofisina pa Propiedat Intelektual ta inform

    Mi por tuma paso hurdiko kontra uso sinprmit di mi logo?

    Ta un pregunta hopi interesante. Pa por kontesta e pregunta nos lo

    limitanos na reanan di derechi di propiedat intelektual. Laga nos

    analis e siguiente ilustrashon.

    Kompania X ta un kompania bon konos den komunidat. KompaniaX ta usa un logo pa hopi aa i hinter e komunidat ta rekonos esaki.

    Kompania N ta un kompania den eksterior i ta pasa programanan di

    televishon kualnan por keda mir den komunidat di kompania X

    tambe. Den un di su programanan kompania N ta hasi uso di logo di

    kompania X sin su prmit. Kompania X ta aserka nos ofisina i tapuntra si e por tuma paso hurdiko kontra kompania N paso el a usa

    nan logo sin prmit.

    Riba un logo por tin 2 tipo di derechi ku ta kai bou di propiedat

    intelektual. Eseinan ta derechi di outor i derechi di marka. For di e

    momentu ku un logo keda dise e ta proteh pa derechi di outor.

    No tin mester di registr e logo prom. E protekshon aki ta dura te

    ku 50 aa despues di morto di e outor. E derechi aki ta enser kuniun hende no por hasi uso di e logo sin outorisashon di e outor. E

    outor ta liber pa entrega un keho na Ministerio Pbliko f kumins

    un prosedura dilanti korte sivil den kaso ku un otro a viol su

    derechi. E otro derechi ta derechi di marka. Pa kompania X por hasi

    uso di derechi di marka e mester registr e logo komo marka den eklase di produkto f servisio. Ta solamente si e logo ta registr

    komo marka, kompania X por kumins un kaso basa riba violashon

    di su logo komo marka. Durashon di e derechi di marka ta 10 aa.

    Pero una bes ku e marka ta proteh e doo di e marka por keda

    renob e derechi kada 10 aa ilimit.

    Prom ku tuma pasonan hurdiko un persona mester inform su mes

    si e ta proteh i kon ta e mih manera pa prosed. OPI ta yuda den e

    kasonan aki ku bon konseho.

    Edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual di Antia Hulandes

    Berg Carmelweg 10

    Telefn: 465-7800Email:[email protected]

    Web: www.bureau-intellectual-property.an

    pa registr bo marka

    pa proteh bo patnt

    pa proba ku ta B kreashon

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    7/20

    77

    Rol Pieter un hben empresarioku un vishon i hopi determin

    Quality Import Solutionstabata import bsika-mente loke e kliente mes-ter, pero ku focus ribaimportashon di buki, telefon

    i laptop. Na e momentunane hben aki tin pens didirig su negoshi prinsipal-mente riba importashon dilaptop. Segun el a infor-m, importashon di bukino ta trese un entradakonsistente komo ku ta unprodukto pa kua tin deman-da solamente durantesierto temporada. Tele-fon tambe ta un produktodelikado i ku hopi rsiko.E kompania no ta traha kuprodukto na stk. QualityImport Solutions ta importsegun deseo i nesesidatdi e kliente i ta entreg tena kas.

    Ampliashon diprodukto

    Rol Pieter su idea dinegoshi a nase ora kue mes mester a kumprabuki pa e por a usa naskol. Na su punto di bistae montante ku e mester apaga tabata mustra hopi iel a disid di buska infor-mashon di e bukinan ribaInternt. El a realis ku sie mes hasi e pedida, esakilo a sali hopi mas kun-biniente. Mirando e echo

    ku no tin hopi empresa kuta enkarg buki pa alum-nonan i ku gastunan paesaki ta oument kadabes, Rol Pieter a yega nae idea pa kumins ku unnegoshi di import buki.E merkado ku mi a dirig mimes riba dje na kuminsa-mentu tabata mi kolegastudiantenan na UNA. Mia mira un oportunidat dinegoshi i a bai pe. Namomentu ku e importashondi buki a bai bon mi akumins ofres pa impor-t i bende laptop. Rol akonta ku e prom aa e

    no tabatin hopi ganashi.Esaki no a demotiv mi.Mi a sia di mi fayonan ipurba pa no hasi e mesunfayonan mas biaha.

    Difikultat pa haafinansiamentu

    Rol a inform ku el abishita Kmara di Komrsiopa tuma informashon. Des-pues di esei el a inskrib sunegoshi bou di e nmberQuality Books Curaao ku

    e meta pa import sola-mente buki. Mi no taba-tin sn pa hasi mi prominvershon. Esaki tabata unproblema ya komo ku nin-

    gun banko no tabata kiera habri un kuenta na nm-ber di mi negoshi i tabatabisa mi ku nan ta konsi-der mi muchu yn padirig un negoshi. Dankina e rechaso di bankonanmi a haa mas nimo pasigui. Mi no a deskurash ia sigui buska un banko kuta pidi mnos sn pa habriun kuenta riba nmber diun negoshi te ora mi alogra haa unu. Tambe mia inskrib mi negoshi naservisionan di impuesto. Mitabata ke pa tur kos ta bonregl ya asina e kliente tin

    un mih impreshon di minegoshi i mira esaki komoalgu serio, Rol a agreg.

    Prioridat numberunu estudio

    E kompania ta eksist paun aa i mei. Banda di miaktividatnan empresarialmi tin ku dedik tempu naskol tambe. Kaba mi pre-parashon na UNA ta miprom prioridat. Mi tin sigurku mi negoshi lo bai mih

    ora mi kaba skol, pero mita tuma e kosnan ku pa-senshi. Tambe Rol a bisaku pa un empresario hbenku a kaba di kumins tamas fsil si e mes hasitur kos pa manten gastuabou. Mi ta haa ku noskomo hben mester haamas sosten di nos meshendenan. Mayoria biahanos kultura ta di ta lantanos yunan ku e pensam-entu di bai skol pa sia patraha pa otro hende i noku pensamentu di por parariba bo pia i traha pa bo

    mes negoshi.

    Presentashon ikreatividat

    Mas aleu Rol a bisa kue ta haa hopi impor-tante kon bo ta presentbo negoshi na klientenan.Esaki ta yuda e klientekeda krda bo kompania.Merkadeo ta kosta sn iami no tin un kapital grandipa hasi merkadeo manerami ke. Komo bon empre-

    sario bo mester ta kreativoi lucha pa logra bo meta-nan. Bankonan no ta fiaun hben sn pa negoshikomo ku nan ta konsiderku bo no tin eksperensia ita studiante.

    Esaki ta stroba bo di krese,ni maske bo present komoun komersiante ku un bonplan di negoshi. Esaki nota un opstkulo pa Rolpasobra e ta konsider kusi e por kumins i krese kuun kapital chik, ta bal masku si e hasi ku un kapital

    grandi.

    WebsiteE kompania no tin un ofi-sina pero si por informku Rol ta trahando dururiba un website di forma kuklientenan por hasi pedi-da. Yu di Krsou no takustumbr di kumpra kosainda via Internt, pero mita kere ku e pensamentuaki sigur entre hbennanpokopoko lo kambia.

    PromoshonTambe Rol ta haa impor-tante pa hasi promoshon diforma diferente. Ta impor-tante pa diferensh bo

    mes for di otronan. Famiai amigunan a yuda Rolpa traha un treiler ku taun sorto di billboardmbilriba kua e por promov sunegoshi. E modelonan kumi usa riba mi promoshondi billboard ta pa tira lusriba hbennan ku ta trahapa logra algu den bida.Tambe Rol e tin pens diusa e treiler pa hasi promo-shon pa otro empresanan.Esaki lo trese algu kstrapa mi kubri e loke mi ainvert den mi negoshi.

    Tres puntoimportante

    Rol ta kere ku na momen-tu ku bo a kaba di kuminsku un negoshi, ta mih pawak tur kos mas ekonmikoposibel. No bai kumpraouto nobo f gasta e snpa loko, pasobra esaki tatrese gastu innesesarioi ta stroba bo di invertden bo negoshi. Ta bas-tante fsil pa kumins bomes negoshi, Rol a bisa.Pero tin tres kos ku lo bomester tene kuenta kun:1.) Pone bo fe den Dios2.) kere den bo mes 3.)

    bo mester ta determin parealis bo meta. Lo tin hopiku lo no kere den bo vis-hon, pero esaki no mesterstroba bo.

    Plan pa futuroRol tin diferente plan pafuturo ku su negoshi. Entrenan e lo ke tin su propioofisina i si ta posibel trahaun edifisio ku mester sirbikomo su sentro di ope-rashon. Tambe e lo ke tinempleado pa yud hasimas i kambia nmber di enegoshi pa unu mas kr-tiku. E konseho final ku

    Rol tin pa un hben ku kelanta su negoshi ta: Pensatur e kosnan bon i maluku lo por pasa prom bokumins i si bo disid dikumins no bira bk pakualke kos chik. Perkurpa bo ta determin denloke bo ta hasi i ke logra.

    Quality Import SolutionsTelefon: 690-0703

    E-mail:[email protected]

    Krsou tin hben positivo ku ke kontribu na desaroyo di

    ekonomia. Un di nan ta Rol Pieter ku ta doo di Quality Import

    Solutions. E empresa ta spesialis den import laptop. Rol

    Pieter ta un hben dinmiko, ku ta kere den su mes i ku hopi idea nobo.

    Rol Pieter ta hasi

    propaganda pa su negoshi

    ku un billboard peg riba untreiler.

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    8/20

    Traha siando i sia trahando

    Alumno ta sia na boka di trabouFormashon profeshonalHustamente pesei ense-ansa profeshonal di bonkalidat ta asina importante.

    Edukashon profeshonal idi fishi ku ta kuadra ku eprktika di tur dia! Pa dunaalumnonan e oportunidatpa aplik den prktika lokenan a opten na konose-mentu na skol, ku mas imas regularidat ta hasi unapelashon riba e dunaddi trabou. E forma ku hopidunad di trabou konosmas tantu den e kontekstoaki ta di ofres lug pakore stazje.

    Sia TrahandoAktualmente gobirnu ie sektor edukashonal tapreparando e tipo di for-mashon Sia Trahandopa e enseansa profesho-nal sekundario. E ta unkombinashon di sia naskol i traha na un empresa.Por ehmpel, kuater dia

    na trabou i un dia na skol.Dje manera aki e alumnopor prepar optimalmentepa un trabou ku ta kuadrakun i poniendo bon kon-takto skolnan sa mih kikota sosodiendo na boka ditrabou. Den algun sektore tipo aki di formashonta hopi konos kaba, denalgun otro sektor (ainda)no.

    E opinion di edunad di trabou

    Pa Sia Trahando ta eksi-toso pa tur hende, dimesmester palabr bon kon ta

    guia e hbennan i e kondis-honnan pa e koperashonku skol. Na e skolnan e pre-parashon ta den full swing,pero naturalmente mester

    tene kuenta tambe ku edeseo i posibilidatnan di eoportunidatnan di trabou.Pesei e instansia Ken-niscentrum Beroepsonder-

    wijs Bedrijfsleven Curaao(KBB) ta hasi un apelashonriba TUR dunad di traboupa ekspres nan punto di

    bista riba un kantidat dikondishon importante. Nanpor entreg e puntonan dibista aki na e sektor dienseansa i na gobirnu,yenando un lista krtiku dipregunta. Esaki ta tumadjis algun mint. Sola-mente si tur ta na altura die posibilidatnan di otro, porpone e base pa un koper-ashon mih!

    E lista di pregunta ta opteni-bel na e website di KBBku ta www.kbbbcuracao.com den e men di down-loads. Por yama tambe fmanda un mensahe di mail pa nan manda f faks elista di pregunta. E num-ber di telefon ta 461-0992i e direkshon di e-mail [email protected].

    RBTT Travel Card

    Ora bo biaha bo ke disfrut sin lmite. RBTT Travel Card,

    optenibel na Euro i Dler, ta bo kompaero di biahe ideal.

    Na kua parti di mundu ku bo ta, na tur momento. Bo ta paga

    ku siguridat den pakus, pa hr outo f na hotl.

    Deposit e montante dese riba e karchi personal pre-pag

    i eksperensh e benefisionan di RBTT Travel Card:

    Rekargabel te ku 2000 US dler f Euro

    24/7 sn ksh na tur bankomtiko ku tin e logo diVISA

    Uso lokal i internashonal

    Rekargabel via RBTT Netbank

    Pa mas informashon yama 763 8438 f pasa serka nos!

    Eksplor mundu kuRBTT Travel Card!

    TT . : :

    P

    a tur negoshi ta konta ku e kapasidat, konosementu i

    dedikashon di e empleadonan ta determin ksito di e empresa.

    Empleado ta haa eksperensia durante trabou i asina nan

    ta bira mas valioso pa e dunad di trabou. Pero ta importante ku

    hende hben ku ta bini direktamente di skol ta bon prepar i a

    sia kiko e profeshon ta kome i bebe. Pa e alumno mes tambe ta

    importante pa e haa un bon base i oportunidat pa sigui desaroy.

    88

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    9/20

    99

    Nohraya Godfried ta splika kon nan ta hasi esei

    JAC ta sigui stimul aktitutempresarial bou di hbennan

    Nohraya Godfried di JAC asplika ku e mini-empresa taenser ku hbennan for di

    14 aa pariba ta forma ungrupo, ta skohe un produk-to f servisio a base di unmini sondeo di merkado,skohe e forma hurdiko kuta kuadra mih ku e tipo dinegoshi ku nan a skohe, ikaba ta inskrib nan mini-empresa den e registrospesial pa mini-empresa diJAC na Kmara di Komer-sio i MCB su sukursal naSalia kaminda tin un timspesial pa atend e mini-empresarionan.

    InformashonMientrastantu e mini-empresarionan aki ta hasibon uso di e echo ku nanta na skol ainda i ku nanta studiante pa nan buskai usa tur e informashonku tin disponibel kaba denforma di teoria di nan estu-dio ku awor a haa un usoprktiko i real aserka. Dene proseso aki, studian-tenan ta bin komprond eteoria ku nan a bin ta haamih i ta asta buska masinformashon, tantu na skolkomo via Internt i otrofuentenan apropi. Tambenan ta atend charla di Ofi-

    sina pa Propiedat Intelek-tual i di profeshonalnanden mundu empresarial kusea tin nan mes negoshif ta traha den posishon-nan klave i ku tin e akti-tut empresarial. A base diinformashon teortiko i diloke nan haa den prk-tika, nan ta mih ekip patraha nan plan di negoshi(business plan) for di unpunto di bista realstiko ipa un trmino korto, ku porsirbi komo prueba f pilotpa si akaso un (grupo di)hende ta interes pa lantae kompania ofisialmente

    despues di e periodo di emini-empresa.

    GuiaE mini-empresarionan,segun Nohraya Godfried,ta haa guia di un akoun-tent i un profeshonal denmundu empresarial komocoach pa guia nan ku tepprktiko durante nan perio-do komo mini-empresario.Despues ku nan lansa nanmini-empresa ofisialmente

    na pbliko, e mini-empre-sanan ta bira operashonali ta kumins ofres nanproduktonan na komuni-dat di Krsou i den siertokaso tambe globalmente.Normalmente e periodokompleto di eksistensia di

    un mini-empresa ta di 6pa 10 luna, inkluyendo eperiodo di lantamentu di emini-empresa, skibimentudi e business plan i na finaldi e periodo tambe e raprtanual, (jaarverslag) kukua nan ta sera nan mini-empresa i ta hasi rekomen-dashonnan a base di naneksperensia den prktikapa loke ta trata e tipo dinegoshi, produkto f servi-sio ku nan a investig.Esaki ta duna e hbennanstudiante aki e oportunidatpa disid si nan lo ke siguiku e produkto, servisio f

    tipo di negoshi ku nan adesaroy f si nan a kono-s e parti empresarial di unf mas di nan koleganan ilo skohe pa sigui traha kunan.

    FinalNohraya Godfried a indikku e mini-empresarionanna final tin un mih bistadi kiko ta parti di e kosnanesensial ku un empresariochik ta topa riba su kamin-

    da i ounke mayoria ta siguipa un estudio mas haltu,esnan ku a deskubr kubida empresarial ta algu panan, ta bolbe aserka JACi Kmara di Komrsio panan por sigui ku nan propioempresa ofisial.

    Idea pa negoshiGeneralmente tin hopistudiante ta kana rnt kue idea di lanta nan mesnegoshi, sigur ora ta trata

    di studiantenan na niveldi SBO, kaminda ya nanta algu mas grandi kaba.Loke ta remarkabel, segunNohraya Godfried, ta ku taparse manera ku mas tem-pran e studiantenan tendedi e proyekto i mira esnanden e klas mas grandi taatend ku nan mini-empre-sa, mas grandi e kantidatdi studiante ta ku ta indikdi ta kana rnt ku idea pahabri nan mes negoshi. E

    prom aa ku SBO BanBria a ofres e proyekto diJunior Achievement Cura-

    ao, 4 di un grupo di 38studiante di dos ramo diestudio a bisa di ta interesna kumins nan mesnegoshi. Eseinan nunkaprom a yega di haa unseshon kaminda nan lo pora pensa aktivamente riba eposibilidatnan pa nan mestin un negoshi.Awor ta asina ku na kadaskol sigur mas ku tres kuartdi e gruponan ta indik ditin interes pa habri nanmes negoshi. Tin un skolkaminda ta henter e klasdi 15 studiante ke tin nanpropio negoshi. Banda diesnan ku ta pasa via JACtambe ta haa petishon dihopi hben individual i viadiferente organisashon kuta aserka JAC komo nantambe ta kana rnt ku eidea pa bira empresario ike wak kon JAC por yudaden esaki. Pa JAC porkoordin esaki mih, nanta enkurash e hbennanpa wak si tin interes dimas studiante i maestrona nan skol i pa por ofrese proyekto na e skol framo di estudio (opleiding)mesora.

    E proyekto tei pa yuda estudiante i e skolnan, nota import e tipo f ramo diestudio, pa hasi e konek-shon entre teoria i prktika,hasiendo uso di e interesdi e studiantenan pa yegana loke nos komunidattantu lokal komo global-mente mester. E meta tapa yega na un komunidatproaktivo i ku ta hasi uso disu kreatividat pa desaroysu mes komo profeshonali rekurso humano pa noskomunidat kompleto.

    Pa mas informashon

    tokante JAC, e proyektomini-empresa i tur e mini-empresanan afili na JACpor manda un e-mail pae koordinad di proyektomini-empresa pa JAC,Nohraya Godfried [email protected] f por yama na5271405. Keda pendientepa mira tur e mini-empre-sanan di JAC durante e Diadi Merkado 13 di desmberprksimo na Plasa Bieu.

    J

    unior Achievement Curaao (JAC) ta stimul un aktitut empresarial

    i inspir un spiritu empresarial serka hbennan, ofresiendo nan e

    oportunidat pa purba un tiki di e mundu di un empresario. Pa esakinan ta hasi e proyekto mini-empresa ku te awor ak JAC ta ofresiendo

    prinsipalmente na skolnan for di nivel sekundario te esnan mas haltu.

    Nohayra Godfried di JAC

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    10/20

    Radnah Cruger a splika kupa di tres aa ku SBO BanBria i Junior AchievementCuracao tin e proyekto diempresarionan nobo. Loke

    e hbennan a hasi ta skibinan plan di maneho, e aaaki kuater total, e hben-nan tin di defend nan plandi maneho i tambe a habrinan negoshi di brdat. Akita trata di hbennan dientre 22 i 23 aa. Crugera splika ku e estudio ku ehbennan aki ta siguiendota Ondernemersplan DetailHandel. Pues, nan por biraun empresario f managerdi un lug. Den e kaso akie negoshinan tabata dirigriba kumpra i bende, estadetail handel. E hbennanaki tin di kana e kamindapa habri un empresa dibrdat manera inskrib naKmara di Komersio, habriun kuenta na banko, skibikarta pa prensa, bendeprodukto, nan tin di kumprae produkto, reun, selektempleado. Tur empresa tinsu direktor, su trahadnan,etc. E hbennan aki ta dennan ltimo aa i tur lokenan a sia for di promte di tres aa ta bini bkden e di kuater aa pa nanklousur nan estudio kunan propio empresa.Ora e hbennan aki ter-

    min nan estudio nan porhabri nan negoshi, buskatrabou f sigui HBO. Enegoshinan ku e hben-nan a present ta nan pro-pio idea. Nan a investigmerkado prom nan habrinan negoshi. E hbennanta dise nan propio logo.

    RMB Glowing StylezE negoshi ta form paBrayonel Casimir, Ma-rian Klooster i RamphisSchoobaar. E direktor dene kaso aki ta e dama Ma-rian Klooster ku a splikanan proyekto. Ta trata

    aki di un produkto ku tatraha riba energia solar. Eprodukto ta un number dikas ilumin pa lus. Anochie lus ta sende trahandoriba energia solar. Den diae ta karga i anochi e so tasende. Esaki den prinsipiono tabata nan proyekto.Nan kier a bini ku alguotro, pero e tabata biraun poko kostoso i temputabata prta. Pesei nan adisid di bai ku e number

    di kas ilumin ku energiasolar. Ta un produkto kuno ta eksist aktualmentena Krsou. Esaki a salina kla for di nan investi-gashon di merkado. Asina

    nan ta yena un buraku denmerkado i nan a sru ditene e preis abou pa ekliente. Pa logra e kapital pa

    habri e negoshi, e grupoaki a bende akshon, nana rekoud fondo i nan ahinka nan mes sn tambeden e negoshi aki.

    FacheE negoshi aki ta form paGaismiene Jansen, ArchelPresentacion, Urainy

    Roosje i Rayner Sint Jago.Fache ta introdus T-shirtdi moda di manga krtikui manga largu i dirig ribae hende hmber. Serkanan tambe a tene e pre-

    isnan abou i e T-shirt akita import for di Merka. Emarka di e T-shirt aki no takonos na Krsou, ounke e

    tipo di T-shirt ta di moda akisi. Pero teniendo na kue-nta ku nan kompetidornan,nan a disid pa no bahanan preis hopi abou sino

    hende lo deskonfi nan.Nan a ripara ku hende takere mas den un produktona un preis mas haltu kuun na preis abou, paso-bra e ta pone hende dudaden e kalidat. A base dienkuesta nan a yega nae konklushon ku serka ehben ta preis ta deter-min e kalidat. Fache tapara pa rabia na Franses.Loke nan ke men ta kue paa ta di stail manerahbennan ta usa awendia.E paa ta rabi. Finansia-mentu den e negoshi akia bini di e hbennan mes.Direktora di e empresa akita Gaismiene Jansen.

    Feel Green CuraaoE negoshi aki ta formapa Marquelina Rombley,Kristy Brandao i CezanaElsing. E proyekto aki takaminda e hbennan tadise tarhetanan di entreotro Pasku, bon deseonandi sal na Papiamentu iimprim riba papel ku takuida nos medio ambiente.E portadanan di e tarheta-nan ta ku paisahenan diKrsou. Un di e tarhetanan

    dise pa Pasku ta biniku un datu riba dje tur nabala di Pasku. Pues, denambiente di Pasku, pero

    1010

    Need a new Telephone system for your company?

    Savant Communicaons oers you

    and your company a future proof investment!

    IP TELEPHONY SOLUTIONS Does your company need Analog and IPLines?

    Do you want to make cheaper interna-

    onal calls?

    Do you want all the advanced features,

    such as: mulple extensions, conference

    calls, caller ID, call billing, voicemail to

    email, that an IP system can oer?

    No Problem!Call us for a quote

    PERSEUSWEG 14 I CURAAO N.A I TEL: 4650356 I [email protected]

    WWW.SAVANT.NET

    Kuater mini empresa nobodi hbennan di Ban Bria

    Junior Achievement Curaao (JAC) ta hinkando hopi esfuerso

    pa krea oportunidatnan di negoshi nobo bou di hbennan. Hopi

    hben ta kana rnt ku e idea pa lanta nan propio empresa i tur

    aa di nobo nan ta haa chns di hasi esaki entre otro ku e proyekto

    na skol MBO Ban Bria. Bou di guia e aa aki di yfrou Radnah Cruger,

    kuater grupo di studiante a present nan negoshi. E empresanan nobo

    aki ta Creazione, Feel Green Curacao, RMB Glowing Stylez i Fache.

    Ora ku a krta sinta komo apertura di e mini empresanan.

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    11/20

    ku paisahe i naturalesa diKrsou ariba. Importantedi e proyekto aki ta ku nanta kontribu na medio ambi-ente usando e tipo papel

    indik. Pa e parti finansieronan a konsentr riba ben-dementu di akshon.

    CreazioneE negoshi aki ta form paRebecca Thod, LidianaRichardson, Viviana Lakkeri Jennifer Aronna Ceballos.Creazione ta Italiano pakreashon i ta un nmberku e hbennan mes a yegane i nan propio logo kulo bini riba nan material.

    E loke nan ta present tatrahe di bao pa hendemuh i hende hmber. Etrahenan di bao ta trahna Medellin Colombia i ta

    pega e etikt di Creazioneriba dje. Ta trata di trahe dibao di kalidat haltu, perona un preis hopi kompeti-tivo aki na Krsou.Yfrou Cruger a splika kuaki tres luna e hbennan tindi sera nan negoshi. Esakitin di sosod ku un reuniondi akshonista, kaminda nantin di parti dividendo tambena akshonista. Segun por akomprond, tin di e hben-nan aki ta asina entusi-

    asm ku e negoshi, kunan ke sigui kun despuestambe.

    Kompet deneksterior

    E mini empresanan aki takompet ku e otro skol-

    nan ku e aa aki ta eSBO nan OTC i CDC iRegina Pacis VSBO pawak ken ta bai representKrsou i JAC den ekste-rior ku nan mini empresa.Den e aa eskolar ku a

    pasa e mini-empresa BiY-oulicious a bai Hulanda parepresent Krsou durantee Final Europeo riba invi-tashon spesial di e partnerna Hulanda, Stichting JongOndernemen.

    1111

    Kuater mini empresa nobodi hbennan di Ban Bria

    mini empresarionan

    di RMB Mini empresarionan di Fache Maestra Radnah Cruger ku mini empresarionandi Feel Green Curaao

    T-shirtnan di Fache

    Mini empresarionan di Creazione

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    12/20

    Dies tep pa empresario hbentene kuenta kun

    1. FocusHopi empresarionan kuresien a kumins hasinan prom pasonan denmundu empresarial tin e

    tendensia di gara na turkos ku pasa nan dilan-ti ku nan ta mira komooportunidat di negoshi.Tin biaha oportunidatnanta manera wlf den kuerudi lamchi. Rekomendabelta pa evit di desvi di bokaminda.

    Envolv bo mes den dife-rente tipo di negoshipareu ta limit bo produk-tividat i efektividat. Hasiun kos i purba hasi mihposibel. Purba hasi unumas perfekto posibel i nodies pida-pida (f manerasa bisa na Papiamentupopular; mitar-mitar). Sibo disid di bai pa unotro proyekto, e mester tarelat na bo idea original.

    2. Sa kiko bota hasi i hasi

    loke bo saNo kumins un negoshidjis pas e ta parse sexyf bo ta pensa ku e tabai gener hopi ganashi.Hasi loke bo gusta. Unnegoshi kre rond diloke bo ta bon den djei ku bo tin talento pe,

    tin hopi mas chns dita eksitoso. No ta impor-tante solamente pa kreaun negoshi ku ta hasiganashi, pero tambe taimportante ku abo tasint bo felis manehan-do bo negoshi, hasiendoesfuerso pa e krese diaaden, dia af. Si abo nopone bo kurason den bonegoshi, e lo no ta unueksitoso.

    3. Bis den 30seknde f

    no bisa nadaFor di un enkuentro ku

    un potensial invershonis-ta te na esun ku unkliente kurioso, sea sem-per bon prepar pa bendebo idea di negoshi. Papiadi bo mishon, servisio imetanan di un forma kla ikonsiso. Ahust bo km-bersashon na e personaku ken bo ta bendiendobo idea di negoshi. Kedaal kaso. Mayoria biahamnos ta mas.

    4. Sea konsiente diloke bo sa, loke bo

    no sa i di ken saloke abo no sa

    Ningun hende no sa turkos. Pues, nunka no salidilanti komo un hende kuta pensa ku e sa tur kos.Perkur pa bo tin bonkonsehero i mentor ku lopor yud bo bira un mihlider i empresario. Buska

    personanan eksitoso iku konosementu, ku kuabo por kompart interesi metanan di negoshi.Hendenan ku ta mira ebalor di traha ku bo pa untempu largu.

    5. Aktua maneraun hende kuta kumins

    Pone un banda e idea dimester kumins operan-do for di un ofisina luho-

    so, koriendo den outokaru i hasiendo gastu-nan haltu innesesario. Boptmni ta e sanger kuta manten bo kompaniabibu. Praktik i perfek-shon e arte di bai poko-poko (gatia, tene lanta,kue forsa i pokopokokumins kana mas duru).Evalu kada florin ku bota bai saka i tripel-chk

    kada gastu. Manten bogastunan abou i manehbo fluho di sn ksh di unforma efektivo.

    6. Sia trahabou di preshon

    Ni un buki f plan dinegoshi por pronostikfuturo f prepar bokompletamente pa ta unempresario eksitoso. Dimes manera no ta eksistun plan perfekto. Tam-

    poko tin un kamindaperfekto f unu mnosus. Nunka no kuminsun negoshi sin pensa fplania esaki bon, perono keda warda luna faanan largu tampokopa ehekut. Bo por biraun tremendo empresariosi bo por traha bou dipreshon. E kos di masimportante ku bo por

    hasi ta sia di bo fayo-nan i nunka no komet emesun fayo dos biaha.

    7. Ningun hendelo no duna bo sn

    Ningun hende lo noinvert den bo sin mas.Si bo tin mester di unkapital pa kumins kubo negoshi, bai bk nakuminsamentu. Haa unpunto di salida en besdi un punto final. Baha

    for di plannan kostoso igastunan eksesivo. Sim-plifik bo idea te ora eta manehabel manera unidea di negoshi den su

    fase inisial. Buska for-manan pa bo proba bomodelo di negoshi ribaun presupuesto abou.Demostr bo balor promku bo buska invershon.Si bo konsepto ta eksi-toso, bo posibilidatnanpa haa finansiamentu diinvershonistanan di meslo oument.

    8. Biba salN! Mi no ta bo mama.Sinembargo, mi ta garan-tis bo ku lo bo ta masproduktivo si bo kuida bokurpa i perkur pa bo tabon di sal. Ser empre-sario ta un sistema dibiba, no un profeshon di9 pa 5. Traha di mas lokans bo i lo hasi bomnos produktivo. Nobuska ksks pa tur kos.Kome bon, hasi ehersisioi buska tempu pa bo mes.

    9. No bira vktimadi bo mes fayonan

    No papia di algu si ta alguku bo no tin konosementudi dje. Hasi impreshonku akshon i no ku pa-labra. Evit di eksager

    riba metanan ku ta leu dibo alkanse komosifuerata kosnan ku bo a lograkaba. En korto; hasi masi papia mnos.

    10. Sa ki orapa stp

    Kontrali na e pensamentupopular, un kapitan sabno ta senk ku su barku.Bo mester sa ki ora taora pa tuma e desishonpa stp. Si bo idea no abai bon, buska pa sa kikono a bai bon i kua ta efayonan ku bo a komet.Analis kiko lo bo por a

    hasi diferente.Determin kon lo bo porusa e lsnan ku bo ahaa di un forma duru,pa bo mehor i usa denbo eventual otro proyek-tonan empresarial pafuturo. Fayonan hopibiaha ta inevitabel, peroun bon empresario dibrdat lo sia di esaki-nan i lo prevales riba turkontratempu.

    Empresarionan hben, meskos ku esnan eksperensi, tin sierto

    aspekto ku nan mester tene kuenta kun pa por ta eksitoso den

    maneho di nan negoshi. Tin hopi informashon tokante mundu

    empresarial ku por haa siguiendo estudio i kurso, lesando literatura

    spesialis i papiando ku otro empresarionan. Aki bou ta sigui algun tep i

    punto di atvertensia kompil pa e empresario eksperensi Scott Gerber pa

    empresarionan hben f otronan ku ke inisi un negoshi tene kuenta kun.

    Skirb pa Farley Lourens

    1212

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    13/20

    1313

    Cathy Beresford sa esei di propio eksperensia

    Uitzendkracht ta un dol di kabesmnos pa e empresario eksistente

    Cathy Beresford ta kere ku

    un kompania ku ta kuminsnobo tin di wak kon kos tabai, ta asta na su lug pakumins ku un empleadokaminda e empresario tintur fleksibilidat di mundupa wak kon e kompaniata sigui desaroy. Un di ebentahanan ta ku ora tinun hende di uitzendbureauden servisio, ta un perso-na determin pa proba sumes. Segun Cathy Beres-ford, un persona ta kumin-s un kaminda i despues etin oportunidat pa keda. Pae empresario tambe ta unreto grandi pa e tin un per-sona asina den servisio,pasobra e no tin e preshondi dos luna di prueba ku taduna un empleado normal-mente.

    E trahad di un uitzend-bureau por keda na eempresa maksimalmenteun aa. Ora e empresakumins nobo-nobo hopibiaha ainda e empresariono a defin presis ta koni ki tipo di persona e kekomo trahad. Pues, si e tatraha ku un uitzendkrachtpokopoko e por hib den

    e direkshon ku e ke pa e tafinalmente e persona idealpa e negoshi.

    Cathy Beresford a siguisplika ku den kaso ku eempresario no ta satis-fecho ku e uitzendkracht,e por aserka e uitzendbu-reau i nan ta sru pa unremplasante i asina tg etrabou ta kontinu loke taimportante pa un empresaku ta kumins nobo.

    Benefishinan diuitzendkracht

    Pa loke ta e gastunan lab-

    oral ku un empresario tinku su trahadnan tambeta un peso mnos ora e tatraha ku un uitzendkracht.Ta un suma di plaka, segunCathy Beresford, e empre-sario ta paga na e uitzend-bureau i e uitzendbureaudi su parti ta kumpli kutur e asuntunan laboral die trahad. Esaki tambesigur ta otro bentaha paun empresario nobo i astaunu eksistente. Na Kadanz

    nan ta sru pa e trahad itambe pa selekshon di untrahad. Esaki sigur ta unalivio pa un empresario kuke atend su asuntunan padrei su negoshi.

    Den un aa di tempu eempresario por disid si e ta

    tuma e uitzendkracht den

    servisio fiho. Si na dadomomentu e disid na tumaesaki mas prom, esaki taprom ku mil ora di trabou,e ta yega na un akuerdo kue uitzendbureau pa kum-pra e kontrato laboral die persona, segun seoraBeresford.

    Krsis mundialTin hopi empresario naKrsou ta hasi uso di e uit-zendbureau. Cathy Beres-ford a bisa ku nan tin dostipo di kliente ku ta esunku ta buska un trahad ie trahad ku ta buskandotrabou. Den nan kaso nanta purba pa yega na e mihmatch posibel. Despues die krsis mundial, kompania-nan a bira mas severo paloke ta selekshon di kandi-datonan/personal nobo. Diotro banda kompaniananta wak nan gastunan hopimas skrpi na momentu dibuska un trahad.

    Awor aki tin basta petishonpa trahad temporal, seapa hende ku ta bai ku ferlfdi embaraso f trabou kutin ku kaba i kaminda no ta

    konos adelant si e kom-pania ke tuma e personaltemporalmente prom viauitzendbureau f direkta-mente den servisio di ekompania.Tin algun organ-isashon tambe ke wak kone situashon ta desaroyprom ku nan disid si nanta tuma e trahad den ser-visio. Ta un situashon kuta fluktua dependiendo didiferente faktor, entre otromerkado i individualmentekada kompania ta wakstratgikamente kon nanta sigui.

    Kadanz mes a kumpli 7aa i Cathy Beresford tin5 aa einan. Remarkabelta ku e tambe a drentaden servisio komo uitzend-krachtpa despues e drentaservisio fiho i awor e tamanaging director.

    Cathy BeresfordKadanz

    Telefon: 738 0852Faks: 738 0851

    Tur empresa por hasi uso di e servisionan di un asina yam

    uitzendbureau. Esaki ta loke nos a komprond di Cathy

    Beresford, direktora di Kadanz. No ta import ki tipo di

    empresa, si ta grandi, chik, empresa den forma di eenmanszaak

    f NV, tur por hasi uso di e fasilidatnan di un uitzendbureau.

    Cathy Beresford, managing director di Kadanz

    Pa Manual Empresa Chik, literaturadi kalidat i tur otro informashon

    komersial general, akudi serka nosKamar di Komrso i Industra di Krsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of

    Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: [email protected]: www.curacao-chamber.an

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    14/20

    1414

    Melvyn Varlack:

    Sigur no mester balot importansiadi un bon maneho di logstika

    El a splika ku den pasado

    logstika tabata fragmentden diferente funshon denkompanianan pa e manehodi operashon. Pa e motibuaki no a rekonos logstikanunka komo un entidat ribasu mes. Nan no por a mirae potensial ku logstika tinden realisashon di ophe-tivonan di kompania.Mas i mas kompetenshariba e merkado domstikoi internashonal a reta kom-panianan pa maneh nanproseso i funshonnan masefisiente posibel. Esaki sinduda a trese kun ku kom-panianan mester a analisnan proseso i funshonnan ikordin nan di tal forma kunan por oper mas efisi-ente i rpidamente ribamerkado. E desaroyo akia kontribu na definishondi logstika i a aport narekonos logstika komoun entidat outnomo iimportante den maneho diempresanan.

    DefinishonDen literatura tin diferentedefinishon di logstika.Algun di e definishonnanmas konos ta enser:

    * Logstika ta e artei siensia dideterminashon,atkisishon idistribushon di lokenan mester pafinalmente mantennan den un kondishonkla pa e span di bida dinan (Stone, 1968).

    * Logstika ta e fluhoefisiente di produktofinal, for di linea diprodukshon te na ekliente, i den algunkaso ta inklu efluho di materiaprima for di e fuente di

    entrega te nakuminsamentu die linea diprodukshon (NationalCouncil of PhysicalDistributionManagement).

    * Segun seor Varlackmes, logstika ta emaneho di turaktividat ku ta fasilite fluho i kordinashondi entrega i demandaden kreashon di

    tempu i espasio

    (Hesket et al., 1964).Generalmente por bisaku e rea ku logstika takubri ta e rea di manehodi material i distribushonfsiko (logstika = manehodi material + distribushonfsiko). Maneho di materialta kubri e rea di atkisishoni kompra di materia prima,produkto mitar akab,piesa di reserva, produktopa empaket etc. i tambee proseso di produkshonte na almasenahe (dendepsito) di e produktofinal. Distribushon fsiko takubri e rea di entrega di e

    produkto final foi depsitote na sentronan di distri-bushon pa finalmente yegana e usuarionan final f eklientenan.Un punto interesante kuVarlack kier menshon taku logstika no ta ensersolamente maneho di fluhodi produktonan frgil. Taaplik logstika tambeden maneho di produktono frgil manera servisio,fluho di informashon i hasta

    maneho di un idea! Un per-

    sona ku studia logstika portraha tambe na un banko.Esaki ta pa motibu ku efilosofia di logstika ta inklumaneh i kontrol prose-sonan di empresanan masefisiente posibel, sin kumester ta trata di manehodi produkto frgil.

    ImportansiaMelvyn Varlack a sigui bisaku un bon maneho di logs-tika ta importante pasobrae ta kontribu na redukshondi kostonan ku ta involukrku produkshon i distribu-shon di produkto i asina e

    ta mehor e posishon dikompetensia di e empresa.Porta e kosto mas kono-s ku empresanan ku taprodus produkto frgil taenser e kosto di inven-tario. E kosto di inventariota enser 5 komponente:interes, espasio, handling,riesgo i otro.Bou di kosto di interes takai e porsentahe di interesku tin ku paga riba e kapitalfi serka un tersero partido

    ku a invert den atkisishon

    i produkshon di inventario.Kosto di espasio ta surgisi temporalmente mesteratker espasio adishonalya ku e espasio eksistenteno ta sufisiente. Kosto dihandling tin di haber ku esirkulashon di e inventario.Mas grandi e sirkulashondi inventario ta, mas tantumoveshon tin den depsitoi konsekuentemente mashaltu e kostonan di han-dlingta. Riesgo tin di haberku produktonan ku nan tamaneh ta mar na tempui por prd nan balordespues di tempu pa moti-

    bu ku no por usa nan mas,manera kuminda, remedietc. Ta kalkul e kostonanaki a base di e balor totalku a nan ta skrap pa loketa e balor medio di inven-tario. Bou di otro kostonanta kai por ehmpel kosto diseguro, di dbel trabou, diladronisia etc.

    AplikashonPa un bon prktika di logs-tika, mester dise prose-

    sonan di empresanan di tal

    forma ku e fluho di produk-to, informashon i kapitalta kompletamente integr ikordin. Ta di sumo impor-tansia ku e fluho di prosesodi empresanan ta efektivo iefisiente, pasobra esaki lokontribu na mehorashondi nan posishon di kom-petensia riba merkadodomstiko i internashonal.Unabes ku e prosesonanta bon dise, ta impor-tante pa personanan kapasi bon entren por operi manten e prosesonanna nan lug. Tin diferentehrmnt riba merkado kupor yuda empresanan ku einformashon nesesario papor realis e ophetivonanstipul. Den e kaso spes-fiko aki, el a papia tokantesistemanan di informashonku por aplik pa sosten eprosesonan di logstika. Tinvrios pakete riba merkadoku por aplik pa sosten eprosesonan di logstika.Dependiendo di e karak-terstikanan di e empresa,manera e grandura di eempresa (mid riba kan-tidat di persona i entradabrutu), e kantidat di usu-

    ario, e naturalesa, tipo ikompleksidat di proseso-nan di empresa i e vol-men di transakshonnan por skohe for di dife-rente pakete riba merkado.Tin pakete ku ta kubri eprosesonan di e empresakompleto i tin paketenanku ta kubri solamente erea di logstika. E ben-taha di e paketenan ku takubri e prosesonan di eempresa kompleto ta kue diferente reanan dene empresa, manera finan-sa, kapital humano, logs-tika, produkshon etc., ta

    kompletamente integr ino tin duplikashon di infor-mashon. Kada pakete tinsu bentaha i desbentaha-nan ku mester analis ievalu profundamenteprom ku e implement.

    Melvyn VarlackKonsehero independiente

    di logstika ispesialista den pakete di

    software di logstikaTelefon: 514-7581

    Un bon maneho di logstika ta importante pa e empresario

    grandi pero tambe pa esun mediano i chik. Melvyn Varlack

    a spesialis riba e tereno aki, despues di a bai af ku un

    beka di Refineria Isla, el a biaha diferente pais entre otro na Medio

    Oriente, kaminda el a pone logstika pa empresanan den prktika.

    Melvyn Varlack: pakete kompleto ta kumbin e kliente mas.

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    15/20

    1515

    Tony Delcart di Business Networking Caf Curaao:

    Networking ta un inovashon na KrsouSeor Tony Delcart di Busi-ness Networking Caf Cura-ao a splika ku shete lunapas a kumins ku e inisiati-va aki ku e meta pa empre-sarionan estables na Kr-

    sou haa un lug pa na unmanera kreativo engrandesna sirkulo di kontakto. E kon-septo niko aki ta enfokriba kontakto personal ku tae fundeshi di tur desaroyoprofeshonal i empresarial. Ekaf su meta ta pa trese ungrupo di empresario i pro-feshonal huntu na un lugsentral pa nan por konosotro, interkambi di idea iforma kontakto nobo. E kafta riba kada di tres djarasondi luna na e restorant Cincona Parera.

    Business Networking CafCuraao ta brinda e empre-sario i su staf di maneho:- Un forma inovativo pa

    topa i sera konos kuotro empresario,

    - Un plataforma pa interkambi di idea ku otro,

    - Un plataforma paaktualis bo mesriba tema aktualden mundu dikomrsio na Krsou ina nivel internashonal,

    -Networkingden un

    ambiente plasentero isin preshon,- Un oportunidat pa

    duna sosten naproyektonan pa un bonkousa.

    Seor Delcart a sigui bisa:E benefisio di mas grandita ku na un manera relahempresarionan ta amplianan srkulo di kontakto i nanta konos potensial klientei distribuid. E kaf ta fun-shon na un manera niko iseor Delcart a splika e Net-working den tres paso.

    Paso No. 1Prom ku e evento

    E anochi di e kaf e empre-sario mester por presentsu produkto f servisio dentres mint na e otro kompa-nianan. E presentashon sumeta ta pa kapta atenshondi esnan presente pa nankeda interes den pidi masinformashon durante e sobrdi e kaf: Caf Speeddat-ing. Splika kiko ta e reanan

    fuerte i kon bo servisio fprodukto por yuda e kliente.Seor Delcart ta konseh eempresario pa tst su pre-sentashon prom ku e ano-chi di e kaf bou di kono-snan. Material visual, mane-ra foyeto i business card, tadi suma importansha pasbo ta laga interesadonan kualgu di informashon atras.Semper tin bo agnda naman pa por traha sita kuinteresadonan mesora.

    Paso No.2Durante e evento

    Nota i skirbi informashon kubo ta haa di e presentashon-nan di otro empresario. Notaespesialmente informashondi e empresa f persona kubo ke hasi kontakto kundespues. E informashonpor ta di balor pa abo fpa otronan den bo ntwrk.Durante e sobr di e anochitin oportunidat pa kana rnt ikombers ku e personanandi interes, Caf Speeddat-ing. Laga nan papia i duna

    bo tur informashon, pero notene miedu di duna bo opi-nion f hasi pregunta, seorDelcart a agreg, pa sakamayor probecho di e inter-akshon entre personanandurante e enkuentro.

    Paso No.3Despues di e evento

    Warda tur business cardku bo a kolekt e anochi eihuntu ku e informashon kubo a nota di e persona fempresario. Seor Delcart asplika ku no tur informashonta di interes pa bo na emomentu aki, pero bo tin kukrda riba bo futuro tambe. Ela sigui splika ku porta ta otropersona f empresa den bontwrk por hasi uso di infor-mashon ku abo a kolektdurante e kaf. Benefishinanku otronan den bo srkulohaa por ta na bo benefi-sio tambe den futuro. Si boa hasi algun sita konkreto,yama i konfirm esaki dentrodi 48 ora. Bo profeshonalis-mo ta resalt den bo manera

    rpido di atend despues die kaf tambe.E enkuentro ta duna tur pre-sente e oportunidat pa wakki benefisio miembronan portin pa nan. Despues di kada

    enkuentro interesadonanpor inskrib pa bira miembrovia e website. Miembresiata inisialmente pa empre-sario i profeshonalnan denmaneho. Miembresia ta padurashon di un aa durantekua bo empresa lo tin unpgina riba e websitedi Busi-ness Networking Caf Cura-ao, entrada na tur aktividati evento, i e benefishinanmenshon anteriormente.Pa mas informashon porbishit e website ku ta kon-ten informashon general,kompilashon di eventonan die kaf, miembronan aktualdi e kaf, inskripshon pa biramiembro i hopi mas.

    Business Networking CafTony Delcart

    Fensohnstraat 14Telefon: 738 3114Selular: 518 0031

    E-mail: [email protected]

    Website: www.businessnet-workingcafe.com

    Networking ta un parti fundamental den maneho di un empresa

    moderno. Inovashon riba e tereno aki ta nesesario pa

    manten sirkuito di networkingbibu, interesante i informativo.

    Kita barera pa bo soo, siguiendo e pasonan simpel aki

    Pasa plafnt bai!Afortunadamente, komoempresario nos gustadeskubr maneranan nobopa logra loke otronan ahusga komo imposibel. Nosespritu empresarial ta haamas vigor na momento kunos tuma riba nos enkar-go metanan ku parse masgrandi ku bida mes. Pa poralkans logronan kreativo,mester keda tene na menteku bo ksito di awe ta basriba bo pashon pa ideanannobo i bo abilidat pa tumariesgo bon kalkul.Pa por sigui bai dilanti, kon-sider e siguiente pasonan.

    1. Habri bo kurason pa eoportunidatnanBo estado mental ta influ-ensi bo felisidat, produk-tividat i abilidat pa alkansmetanan inovativo. Laga bosupkonsiensia aliment bosoonan grandi, definien-do bo meta i tres simpelpaso ku por tuma pa lograe momento oportuno. Sibo no tuma niun akshonenkuanto bo idea nobo

    dentro di un siman, e ora eita probabel ku e no ta partidi bo soo grandi. E ora ei,sigui bai pa bo siguienteidea empresarial f opor-tunidat.

    2. Desaroy e momen-to oportuno atkeriendokonosementuNo kritik mesora viabilidatdi kualke ophetivo nobo.Na lug di esei, krea eblkinan di konstrukshonnesesario pa logro, investi-gando e diferente kamind-anan bo por skohe pa yegatg. Entrevist doo di otronegoshi, papia ku kolega ibuska solushon riba Inter-net. Konosementu ta kul-tiv bo konfiansa i poder

    personal, ku na su turno tatene bo kurason habr patur sorto di posibilidat.

    3. Determin bo siguienteakshon komo un paso

    faktibel pa bai dilantiMeskos ku un artista tapinta un obra maestraldunando e kuadro kada beun man di ferf mas, grad-ualmente alkansando unophetivo grandi, no ta nadaotro sino un kombinashondi un seri di akshon. Nobuska esks. Nunka nopor tin un motibu sufisientebon pa splika pakiko kos-nan mester keda maneranan ta. Bai pa bo promopstkulo i despues trahaun lista di kuater forma pa

    super e bareranan aki. Esistema ku bo ta desaroypa motiv bo mes a base diakshonnan ta estables unfundeshi slido pa viktoria.

    4. Envolv otro hende iselebr ku nanE hendenan ku ta rondonbo ta konekt direktamentena e ksito di bo negoshi ina logro di bo ophetivonan.Tene nan inform enkuantobo aktividatnan i diskut kunan e reto pa logra metanannobo mientrastantu ku bota sigui maneh bo empre-sa. Laga nan sa ku nanta forma parti di bo ksito nan por fungi komo untremendo oudiensia i dunabo forsa loke ta sigui inspir

    bo. Si un di nan ta ofrespa duna bo un man, laganan. Koleganan di konfian-sa, miembronan di famia iamigunan tambe por formaun manera remarkabel pakrea e grado di responsabi-lidat i pa refors e esprituempresarial ku ta nesesariopa logra ophetivonan, sinimport kon grandi nan ta.Deskubrimentu i inven-shonnan grandi ta resulta-donan ku ta brota for di unmente empresarial ku tin ekurashi pa drenta aventuraden mundunan nobo. Boa demostr bo abilidat paestables i logra metananmas grandi i mas fasinantepa bo mes i bo negoshi.Trata na reinvent bo ambi-ente di ksito i perkur paun biaha mas bo ta esunku ta hasi bo soo birarealidat.(sak for di e revista Beyour own boss, skirb paRomanus Wolter ku ta kon-sehero, outor di e buki titulKick start your dream busi-ness).

    Segun bo negoshi i bo ksito finansiero ta krese, hopi biaha

    operashon di bo negoshi ta bira alabes mas kompleho. Bo ta usa

    bo tempu pa desaroy i estables prosedimentunan di maneho, pa

    sirbi kliente i pa motiv empleado. Mintras ku bo ta fiha riba operashon

    diario di bo empresa, lo por parse un poko fuera di bo alkanse pa bo

    sigur tg un momento pa defin, planifik i logra ophetivo nobo.

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    16/20

    Novmber

    Mercado di Negoshi Job FairAruba, 13-14 novmber

    2009Lug: RenaissanceConvention Center

    Website: www.arubachamber.com

    Caribbean Home &Garden ExpoSt. Maarten,

    13-15 novmberLug: Sonesta Maho

    ResortWebsite: www.

    thecaribbeanhomeexpo.

    com

    TranspoQuip LatinAmerica

    So Paulo, Brazil,17-19 novmber

    Lug: Expo CenterNorte

    Website: www.transpoquip.com

    9th TrademissionDoing Business with

    the Kingdom ofthe Netherlands &

    Suriname

    Rotterdam, Hulanda,24-26 novmberWebsite: www.

    curacao2009.com orwww.interexpo.biz

    E-mail:[email protected]

    Expo Los CabosHotel and Restaurant

    International ShowLos Cabos, Mexico,

    25-27 novmberLug: Crown Plaza

    Los CabosWebsite: www.

    prestigeexs.com

    Christmas ShowcaseKrsou,

    26-29 novmberLug: World Trade

    Center CuraaoWebsite: www.

    destination-curacao.com

    DesmberAqualie 2009

    Spa & Fitness Expo

    Paris, Fransia,

    1-2 desmberLug: Parc Floral deParis

    Website: www.aqualie.com

    ExposystemsInternational Exhibition

    & Congress onIntegrated Solutions for

    Fairs & EventsSo Paulo, Brazil,

    2-4 desmberLug: Parque Anhembi

    So PauloWebsite: www.

    exposystems.com.br

    Colombia PetroleumShow

    Bogot, Colombia,1-4 desmber

    Lug: Corferias Centro deConvencionesWebsite: www.

    colombiapetrolemshow.com

    ExpoartesaniasBogot, Colombia,

    8-20 desmberLug: Corferias Centro deConvencionesWebsite:www.

    expoartesanias.com

    Performance RacingIndustry Show

    Orlando, Florida,Merka, 10-12 desmberLug: Orange County

    Convention CenterWebsite:www.

    performanceracing.com

    2010Yanari

    Auto ExpoInternational AutomotiveTrade Fair

    Lug: New Delhi, India,6-13 yanari

    Website: www.autoexpo.in

    ExpoGiftTrade Fair for Gifts,Novelties, stationary

    and decorationBatalha, Portugal,

    7-10 yanari

    Website: www.

    exposalao.pt

    CES InternationalWhere entertainment,

    technology andbusiness converge

    Las Vegas, Nevada,Merka, 7-10 yanari

    Website:www.cesweb.org

    HORECAVAInternational Trade Fairfor the Hotel & Catering

    IndustryAmsterdam, Hulanda,

    11-12 yanari

    Website: www.horecava.nl

    FebruariWorld of Concrete

    Technology forConstruction

    Las Vegas, Nevada,Merka, 1-5 febrariLug: Las Vegas

    Convention CenterWebsite: www.

    worldofconcrete.com

    Gezondheidsbeurs Marshe di Sal

    Een beurs vooriedereen die zijn

    gezondheid belangrijkvindt!

    Krsou, 28 febrariLug: World Trade

    Center CuraaoWebsite: www.

    worldofconcrete.com

    MartFranchise Expo ParisInternational Franchise

    ExhibitionParis, Fransia,

    14-18 martLug: Paris Expo Portede Versailles

    Website: www.franchiseparis.com

    Build + Decor 2010China International

    Building Decorations &Building Materials

    Beijing, China,15-18 mart

    Lug: ChinaInternational Exhibition

    Centre

    Website: www.build-decor.com

    OSBS West 2010Open Source Business

    ConferenceSan Francisco,

    California, Merka,17-18 mart

    Lug: Palace HotelWebsite: www.osbc.

    com

    AprelChina International

    Boat ShowBoats & Luxury

    Yachts, Components& Equipment, Marinas,

    Leisure & ServicesShangai, China,

    8-11 aprelLug: Shanghai

    Exhibition Center

    Website: www.boatshowchina.com

    Aerodrome IndiaInternational Exhibition

    and Seminar onAirport Security and

    InfrastructureMumba, India,

    8-10 aprelLug: Bombay

    Exhibition CentreWebsite: www.

    aerodromeinda.com

    InternationalFranchise Expo

    International FranchiseExhibition

    Washington D.C.,Merka, 9-11 aprel

    Website: www.mfvexpo.com/IFEUS.aspx

    1616

    Eventonan internashonal

    www.adweek.comEsaki ta un vershon online di Adweek, un revista kuta enfok riba tur loke ta trata promoshon I merkadeo

    pa negoshi.

    www.backpackit.comBackpack ta un servisio web-based ku ta hasi e infor-

    mashon den bo negoshi mas manehabel.

    www.bizbuysell.comBo ta buskando un franchise? Tin un bon chns ku bopor haa un riba e website aki. Por buska entre mas

    di 25.000 empresa.

    www.chiefmarketer.comE website aki ta duna un informashon, solushon i

    inovashon tokante merkadeo.

    www.customerservicemanager.comSi bo ta trahando riba customer service, e website

    aki ta algu pa bo. Aki bo ta haa artkulo i notisiadiariamente relashon ku e tpiko aki.

    www.fambiz.comUn site ku bo ta haa insight information di

    negoshinan di famia.

    www.gratis-cursus-boekhouden.nlRiba e website aki bo por prktika grtis kon pa hasi

    bo atministrashon.

    www.fincadelsol.orgWebsite di finka orgniko situ na Scherpenheuvel.

    www.projectandco.comEmpresa di konsulta lokal ku ta duna konseho den e

    rea di hospitalidat.

    www.restaurantweekcuracao.comDi 10-16 di novmber ta Siman di Restorant, bishit

    e website aki lih pa risib e ofertanan.

    Website ku informashon balioso

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    17/20

    Lokal

    1.Empresa ku ta atend

    henter e proseso di

    emigrashon: buska

    prmit, kas, etc. Ta buska

    un sosio lokal.

    2.Empresario ta buska

    espasio pa por bende

    paa, sapatu, etc. den

    besindario di Sta. Rosa,

    Salia/Caracasbaaiweg.

    Preis te 1500 florin pa

    luna.

    Internashonal

    1.Ta buska importad

    EcoGenics, un kompania

    di ku ta produs krema

    natural pa ktis ta buska

    importad.

    Tel.: 203-372-6972

    Faks: 203-371-4910

    E-mailecogenics01@ec

    ogenics.com

    Website: www.

    ecogenics.com

    Pais: Merka

    2.Ta buska importadAqua Creek Products

    ta un fabrikante pa left

    akutiko spesial pa

    hende ku desabilidat por

    drenta pisina.

    Tel.: 406-549-0769

    Faks: 406-549-2602

    E-mail:

    [email protected]

    Website: www.

    aquacreek.com

    Pais: Merka

    3.Ta buska importadTa buska importad

    pa produktonan di

    FoodTools, un fbrika di

    material pa krta bolo,

    pizza, tortilla i keshi.

    Tel.: 1-269-637-9968

    E-mail:

    [email protected]

    Website: www.foodtools.

    com

    Pais: Merka

    4.Ta buska importad

    Stampcrete, fabrikad di

    material di konstrukshon

    ta buska importad.Tel.: +1-315-451-2837

    Faks: +1-315-451-2290

    E-mail:

    [email protected]

    Website: www.

    stampcrete.com

    Pais: Merka

    5.Ta buska importad

    Pure Science

    International ta ofres

    krema pa tratamentu di

    ktis.

    Tel.: 714-639-0343Faks: 949-586-8896

    E-mail:

    info@purescienceintl.

    com

    Website: www.

    purescienceintl.com

    Sektor: kosmtika

    Pais: Canada

    6.Ta buska importad

    Chocolate Printing

    Company ta buska

    empresa interes pa

    distribu chukulati.

    Tel.: 516-824-3216Faks: 516-908-5335

    E-mail:

    Simon@chocolography.

    com

    Website: www.

    chocolography.com

    Pais: NY, Merka

    7.Ta buska importad

    Ta buska importad pa

    flor fresku for di Ecuador.

    Tel.: 593-2-2472124 /

    593-9-9831197

    E-mail: [email protected]

    Website: www.cadena-

    trading.com

    Sektor: retail

    Pais: Ecuador

    8.Ta buska importad

    Ta buska importad pa

    lia di bikini i trahe di

    bao di marka Ocean-

    Sport fbrika na Italia i

    Spaa.

    Tel.: +36 30 641 9646

    Faks: +36 79 522 780

    Skype: oceanswimwear

    Website: www.ocean.hu

    Sektor: bikini

    Paisnan: na Europa

    Si abo tin un oportunidat

    di negoshi ku bo ke pone

    den e rbrika aki f pa

    mas informashon tokante

    un di esnan menshon,

    tuma kontakto ku Sentro

    di Informashon Komersial

    di Kmara di Komrsio na

    telefon 461-3918, faks:

    461-5652 f e-mail nos na

    businessinfo@curacao-

    chamber.an

    Oportunidatnan di negoshi

    Publikashonnan noboE biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou ta kontenmas di 5000 dokumento. E ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. Ebiblioteka tin un kolekshon grandi di dokumento relashon ku komrsio ku ta dirig riba merkadomundial.

    Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.

    - Haiti Business Business Directory 2009

    - Tahiti Trade Directory 2009/2010

    - Forum 2009 nr.2Advising, empowering & inspiring trade

    - Central Bank of Barbados Annual Report 2008

    - ExpoVisie Beneluxblad voor exposant en beursmanager

    - F & A Actueel Fiscaal en juridisch vaknieuws en advies voor de financieel-

    administratieve professional nr 12 Plan: Belastingdiensten mogen elkaars

    bestanden inzien

    - Antilliaanse Nieuwsbriefnr.4

    - Offshore Investment For Entrepreneurial wealth professionals everywhere

    - The CourierThe magazine of Africa, Caribbean, Pacific & European Union

    Cooperation and relations

    E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirn di 8 or

    di mainta te 4 or di atardi.

    1717

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    18/20

    1818

    MCB ta rekonos importansia di hbenden negoshi den tur sentido di palabra

    Maduro & Curiels Bank(MCB) ta orguyoso di porbisa ku nos ta rekonos epotensial di hbennan dennegoshi den tur sentido dipalabra. Esaki ta refleh nosolamente den nos mane-ho interno, pero tambe dene manera ku nos ta atendku nos klientenan (ekster-no). Pa kontribu ku desa-royo di e empleadonan ynMCB a introdus na yli2008 MCB Young Profes-sionals (MCB YP), ku taun grupo informal ku takonsist di empleadonan diMCB te 35 aa di edat, ku

    tin un estudio mnimo diBachelor. A introdus MCBYP pa prove e profesho-nalnan yn den MCB kue hrmnt, eksperensia,ret di kontakto i abilidatnannesesario pa nan por desa-roy i bira lider den futurodi MCB i di nos komunidat.MCB YP ta aktivo denMCB, hasiendo proposi-shon tokante kon mehore proseso i servisionan diBanko, pero tambe ku emeta pa kompart konose-mentu ku komunidat. Enkonekshon ku esaki MCBYP a organis na yni e

    aa aki e seminario Bibakmodo: Hasi mas kumnos, ku tabata un ksi-to rotundo i e intenshon tapa sigui organis aktividat(edukashonal) similar pakomunidat.

    Ademas, MCB ta orguyosotambe di menshon ku nostin hopi kliente hben ku tanegoshante eksitoso. Na edepartamento di EmpresaChik (Small Business), ku

    tambe ta konsist di profe-shonal yn, ta dispuesto paasist e negoshantenan ynden nan trayektoria eksi-tante pa ksito. E kliente-nan ku a refer ne ak tadjis un muestra di algundi nos negoshantenan yneksitoso, pero tin hopi mas.Esaki ta proba ku Krsoutin sufisiente hende yn kutin potensial pa yuda desa-

    roy nos dushi isla, tantusosial komo ekonmika-mente.MCB ta hopi konsiente kupa kumins un negoshi i pasosten, spesialmente nakuminsamentu, ta un retoi en general hbennan porenkontr difikultat pa hasinan plannan bira realidat.Sinembargo, ku e aserka-mentu korekto, guia i sos-

    ten, negoshantenan ynpor bira eksitoso.E mensahe aki ta bai patur hben: Si bo tin e chis-pa di empresario den bof kisas bo ta pensa dita bo mes dunad di tra-bou, bo mester sigui bosoonan definitivamente.Kumins ku bo propionegoshi komo un hbenta un opshon pa un karera

    realisabel. Mas ku klaro kue fase inisial lo no ta fsili lo reker bo mksimoesfuerso, determinashon ikreatividat, pero ku e akti-tut korekto i e sosten pro-feshonal adeku, bo poralkans. E departamentodi Empresa Chik di MCBta konsist di profeshonalyn i eksperensi ku nosolamente lo ta dispuestopa yuda ku bo nesesi-datnan finansiero, pero kutambe por duna e sostennesesario, guia i konseho.Ademas, nos tin un foy-eto hopi interesante dis-

    ponibel titul: Bo Negoshi,ku ta un hrmnt balio-so pa yuda empresario-nan pensa riba faktornankrtiko pa kumins ku nannegoshi.E departamento di Empre-sa Chik di Maduro & Cu-riels Bank semper ta hasisu mksimo esfuerso pasu klientenan i ta bai eextra mile pa bo!

    Pais rnt mundu ta konfrontando e reto di enbehesimentu,

    hasiendo importansia di hende yn den negoshi ainda mas

    evidente. Nos na Krsou por sia hopi for di otro generashonnan

    ku tin eksperensia amplio den diferente segmento di negoshi.Sinembargo, pa maneh un negoshi eksitoso, un dsis grandi di

    entusiasmo i perseveransia tambe ta reker, loke generalmente ta

    karakterstikanan ku ta haa den hopi hben. Pa sobrebib e temporada

    finansiero pis ak, negoshinan tin mester di un perspektiva nobo

    i e hbennan por kontribu aktivamente na esaki komo ku mayoria

    di nan no tin miedu di move frontera i saka algu for di nada.

    Melinda Domacasse

    Odette Doest

    Sharlon Biliosa

    Yee Heng Yong

    Nicky Khemlani

    MCB Young professionals

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    19/20

    Investigashon dimerkado

    Bou di guia di Jane Mar-tie-Chatlein, kordinad die programa di IntEnt naHulanda, ocho persona ku

    ta biba na Hulanda i ku

    ta bai kumins nan pro-pio negoshi na Krsou, abishit nos isla. Meta dinan bishita tabata pa hasiinvestigashon di merkadopa asina ta mih preparpor kumins nan mesnegoshi.

    Bishita nainstansianan

    Durante e prom simandi nan estadia na Krsoue grupo tabatin un pro-grama hopi yen. Nan a

    bishit instanshanangubernamental mane-ra Dienst EconomischeZaken, Belastingdienst,Domeinbeheer i DienstArbeidszorg. Alabes nan abishit bankonan, proyek-tonan turstiko nobo iempresarionan lokal pahaa mas informashon iun bon bista di e munduempresarial na Krsou.

    SondeoFor di e di dos siman kadapersona, bou di guia diun konsehero lokal, a tumatempu pa dirig su mes riba

    su idea di negoshi i hasi esondeo nesesario pa poradapt i si ta posibel hastafinalis su plan. E grupo diocho persona ku a bini Kr-sou pa hasi nan sondeo pakumins nan mes negoshita konsist di sinku yu diKrsou ku tin hopi aa bibna Hulanda, un Arubano(ku su tata ta di Krsou)i dos Hulandes Europeoku tin lasonan estrecho kuKrsou. Despues di a stu-

    dia i akapar eksperensiaden sierto reanan e per-sonanan aki a disid ku tatempu pa bin realis nansoo empresarial aki naKrsou.

    Loke IntEnt ta ofresHopi biaha un soo ta kedasimplemente un soo si unhende no tuma e desishonpa tuma pasonan konkretopa e hasi esaki realidat.IntEnt ta duna konsehoi guia na personanan pa

    nan por hasi nan soo ditin nan propio empresa unrealidat. Si bo ta bib naHulanda i ke kumins unnegoshi na Krsou, IntEntta ofres bo un paketekompleto: training kon patraha un plan di negoshi,training kiko ta nifik ser unempresario (na Krsou),guia profeshonal (tantu naHulanda komo na Krsou)i kontaktonan estrecho kuKorpodeko i otro instan-shanan lokal ku por ta dihopi yudansa pa lanta idesaroy bo negoshi. Ade-mas, e plan ta pasa un

    screening i nan ta prepare empresario pa e pre-sent su plan na bankonanlokal.

    Business ClubIntEnt tin tambe un Busi-ness Club ku ta konsist diempresarionan na Krsouku a kumins nan negoshiku yudansa di IntEnt. Aktu-almente e Business Clubta preparando pa aa2010 nan por ekspand

    su kantidat di miembro i suaktividatnan. Pues, (futuro)empresarionan di Krsoupor keda pendiente pa lokee Business Club di IntEntpor ofres den futuro.

    Kontentu kueksperensia

    E grupo ku a bishit Krsoudurante e mishon empre-sarial a keda sumamentesatisfecho ku tur loke nana sia i eksperensi duran-te e mishon. Nan a haahopi informashon baliosopa finalis nan plan diempresa i kumins ku nannegoshi. Di e grupo shetemientrastantu a regresHulanda pa prepar nanmes pa nan regreso defini-tivo na Krsou i una yaa estables na Krsou ipronto lo habri su negoshi.

    Empresario,

    KmaradiKomrsioteipayudaaboribaekamindapaksito.Partisip

    naunfmasdinosworkshopnanirealisekambionanpositivokubo

    empresamesterpaprosper!

    Fecha Tpiko Kontenido Preis(NAF.Inkl.5%OB)

    NOVEMBER16 Determinpreisdiboprodukto Sibokiermaksimalisboganashi,

    binsiadeterminpreisdiboprodukto

    fservisio

    40,=

    17 Manehbofinansabondorditrahaunbonpresupuesto (Budgettering)

    UnEmpresarionoporgastamaskueta

    risib,Dendemasiadoempresachike

    dootausaplakadjenegoshipafinnan

    personal.Unbonpresupuestopersonal

    tayudaeempresariomedianoichik

    manehfinansapersonalmasmihi

    konsekuentementeesundisunegoshi

    tambe.

    40,=

    23 Atministrashonidiferentesoftwarepatenebuki

    Turempresamesterhasiatministrashon.

    Denekursoakibotahaatepskonpa

    hasi

    esaki

    i

    tambe

    e

    tipo

    di

    software

    ku

    boporuza.

    40,=

    26 Espaoldenegocios Eworkshopakilodunabotepsnanpasiamanehterminologianandinegoshi

    naspamasmihpaasinabopor

    komunikbonkuboklientenanspa.

    40,=

    TurkursotatumalugdenouditoriodiKmaradiKomrsiodi18:00pa21:00.Registrashonipagoadelanttaobligatorio!

    Paregistrashonfmasinformashontumakontaktoku

    SentrodiInformashonKomersialnatelefn4613918fmandaunemailna

    [email protected]

    1919

    Ocho kandidato a bin tira un bista na Krsou

    IntEnt ku mishon empresarial eksitoso

    IntEnt ta un organisashon na Hulanda ku ta guia personanan bib na

    Hulanda ku tin e deseo pa kumins nan mes negoshi na paisnan den

    desaroyo, manera Srnam, Ghana, Maroko i tambe Krsou. Na luna di

    ktober ltimo IntEnt a organis su di tres mishon empresarial na Krsou.

  • 8/9/2019 Empresa Chiki November 2009

    20/20

    2020

    Seor Van Rooij di Better Deals, ganad di e premio na 2008 na palabra

    Kiko e ta nifik pa gana ePremio di Inovashon?

    For di aa 1996 InnovatieCentrum Curaao(ICC) ta organis e Premio di Inovashon (IP).Tur aa ta trese empresarionan huntu pastimul inovashon den nos empresanan. Nafinal di un trayekto intensivo ta korona unorganisashon ku e premio aki. Banda di e pre-mio aki tin tres premio pa ganadornan pa otrokategorianan, manera:

    E inovashon ku e impakto masgrandi riba ekonomia

    E inovashon mas sab E inovashon ku e grado mas

    haltu di organisashon.Un hurado imparsial ta vota pa e inovashon kuta resalt mas riba e diferente puntonan aki.

    E partisipantenan tabata for di kompaniananchik i grandi na Krsou tantu for di e sektorku tin ganashi komo meta komo e sektor nanku no ta mek riba ganashi. E organisashon-nan por kompar nan mes ku otro i sakakonklushon enkuanto nan posishon riba e readi inovashon.

    Segun sr. Van Rooij di Better Deals, ku agana e Premio na 2008, e premio aki ta unkoronashon pa tur e esfuersonan ku hinter estaf i personal di Better Deals a hasi. Esnanku den pasado a gana e premio a kategorisganamentu komo un honor. Seor Van Rooij abisa ku e premio ta stimul mas desaroyo i eta un mensahe kla pa komunidat. Nan a haahopi atenshon den medionan di publisidat,hopi felisitashon i hopi flor di otro kompania ikliente. E logo di e premio nos a usa den turnos propagandanan na televishon i den korant.Sin mas, e premio a duna nos empresa hopikobertura. Better Deals ta un organisashonku un kompromiso ku nos komunidat i den ekuadro aki nan ta duna hopi stazjr un lug.Hopi di e institutonan edukashonal ku ta buskalug di stazje pa studiante ta duna hopi balorna e echo ku Better Deals a gana e premio diInovashon.

    Hopi organisashon ku no gana e premio denun aa ta partisip den e siguiente aanan pawak si nan por bai ku e lug di honor. Esaki ta

    demostr ku e idea di inov ta keda biba denhopi di e kompanianan ku a partisip i ounkenan no a gana, nan ta sigu purba di inovpas nan ta wak e benefishinan di pensa i tainovativo.

    Inovashon kier men di ta un trendsettereksito-so. Bo tambe kier ta un trendsetter? Bo tambeke partisip i gana e premio lukrativo aki?

    Na aa 2010 nos lo bini ku un dimenshon noboden e InnovatiePrijs. Esaki lo wrdu partisipna e anochi di premio despues tambe via dientre otro e korant Empresa Chik. For di e aaaki nos lo tin dos hurado nobo. Keda pendientepa e resultado di e InnovatiePrijs2009.

    InnovatieCentrum CuraaoIndustriepark Brievengat F-1

    P.O. Box 4267Telefon: 737-1360

    E-mail: [email protected]