ทฤษฎนโยบายสงคม(Theory of Social Policy)

โดย

รองศาสตราจารย ดร. พชรนทร สรสนทร

คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

ตอน 1

ความหมาย (Definition)

• นโยบายสงคม (Social Policy) เกยวของกบกลมนโยบายของภาครฐ ทออกแบบมาเพอความอยดมสข (Well Being) หรอสวสดภาพของพลเมอง.

นโยบายสงคมคออะไร?

• นโยบายของสวนรวม (Collective Policy)

• เกยวของกบพลเมองของรฐ

• มผรบผดชอบ.

ใครรบผดชอบ? ใครคอเจาภาพ?

เอกชน รบผดชอบและเปนเจาภาพ ผานกลไกตลาดรฐก ากบดแล ก าหนดมาตรฐาน.

กลมทฤษฎกระแสหลก

(Right – Wing Approach)

กรณศกษา: เกาหล

กรณศกษา: เกาหล

กรณศกษา: เกาหล

Right – Wing Approach

รฐไมควรแทรกแซง แตสรางมาตรฐานของบรการทพลเมองควรไดรบ

• พลเมองอยดมสข• สทธความเปนพลเมอง (citizenship): มสวนรวมในการใชอ านาจทางการเมอง

• (Ex Burden 1998, Hewitt 1992).

กรณศกษา: สหรฐอเมรกา

กรณศกษา: อนเดย

กรณศกษา: ญปน

กรณศกษา: เมยนมาร

กรณศกษา: ประเทศไทย

กรณศกษา: กมพชา

Angkor EV 20

รฐรบผดชอบและเปนเจาภาพ.

กลมสงคมนยม (Left – Wing Approach)

Left – Wing Approach :

• ไมยอมรบระบบเศรษฐกจแบบตลาดหรอระบบอตสากรรม

• ควรขจดระบบทนนยมและชนชนเพราะสรางความแปลกแยก (Alienation) และความไมเทาเทยมใหแกบคคล

• ปฏวตระบบการปกครอง• รฐแบบสงคมนยม (Socialist State)• (Ex: Alcock, Payne and Sullivan 2000).

กรณศกษา:รสเซย

กรณศกษา:รสเซย

กรณศกษา: เวยดนาม 2012

กรณศกษา: เวยดนาม

กรณศกษา: เวยดนาม

กรณศกษา: เวยดนาม

Reformist Approach :

• เนนการปฏรปสงคม

• สงคมตองรบผดชอบพลเมอง

• สรางส านกทางสงคม (Social Conscience)

• ชมชนตองเขามามสวนรวมรบผดชอบ

• (Ex: George and Wilding 1994).

ทดสอบ 1 (Quiz 1)

• งานเดยวในชนเรยน

• นสตชมวดทศน

• ตอบค าถามตอไปน

• คะแนนเกบ 5%.

กลมทฤษฎกระแสรอง

สตรนยม (Feminism)

มตเรองเขตแดนสวนตว-เขตแดนสาธารณะ (Private/ domestic sphere and public sphere):

• ฐานคต: ผหญงเปนชางเทาหลง• ตองอยในบาน • ท างานอยในครว.

มตดานการผลต-การใหก าเนด (Production-reproduction)

• ฐานคต: ผหญงอยบนเตยง

• เปนเมย

• เปนแมของลก.

มตการพงพา-การพงพาระหวางกน (Dependency-interdependency):

• ฐานคด: ผหญงพงตนเองไมได • ตองพงพาผชาย • พงพารฐ.

มตอ านาจจากระดบลาง-อ านาจจากรฐ (Bottom-up power-state power):

• ฐานคด: ผหญงไมมอ านาจ ไมเทาเทยม ไมเปนธรรม

• การปฏรปสงคมจงตองจดท านโยบายเพอใหชมชนเขมแขง

• ผหญงมสวนรวมในการพฒนา

• สรางเครอขายความสมพนธของผหญงกลมตางๆ

• วางรากฐานในการสรางความเปนธรรมทางสงคม.

ระดบและขอบเขต (Level and Boundary)

ระดบ 1 (1st Level)

นโยบายสาธารณะ (Public Policy)

นโยบายสงคม (Social Policy)

นโยบายเศรษฐกจ

(Economic Policy)

การผลต การกระจายสนคา

บรการ ทรพยากรผานระบบตลาด

บรการ ประโยชนทดแทนสาธารณะแบบใหเปลา/ต ากวาราคา

ตลาด

กลไกตลาดรฐแทรกแซง

กรณตวอยาง: รฐแทรกแซง

• ยโรปใต

– Germany

– 23 OECD countries.

23 OECD countries

• เจาภาพ: รฐบาลกลาง

• รปแบบ:

– การลงทนทางสงคม (Social Investment)

– การปกปองทางสงคม (Social Protection)

• บรบท: ปญหาการวางงาน ปวย คณภาพชวตต าจากภาวะเศรษฐกจ.

Matthew Effect (Robert K. Merton: 1968)

• ทมา: Biblical Gospel of Matthew

• หมายถง สถานการณท “The rich get richer and the poor get poorer.”

กรณตวอยาง: ผน ากบทหารผนอย

“41st Chair Phenomenon”

• ความหมาย:

– การมกฎหรอจ านวนทตายตว

– บคคล/สงของ/องคกรมคณสมบตตรง แตเกนจ านวนทก าหนดไว

– บคคล/ สงของ/องคกร มคณสมบตมไมถง แตไดรบเพราะมทเหลอ.

The Matthew Effect in the Reward System

• “The world is peculiar in this matter of how it gives credit. It tends to give the credit to (already) famous people”

• โลกหรอสงคมของเรามแนวโนมทจะมอบรางวลหรอชนชมบคคลทมชอเสยงอยแลว.

กรณตวอยาง: มหาวทยาลยนเรศวร• 2551: พลเอกสายหยด เกดผล

• นายนฐพงศ โสวตร

• 2552: นายบญเกยรต โชควฒนา – นกธรกจ

• นายบญชย โชควฒนา

• พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต)

• ศาสตราจารยเกยรตคณ นพ.บญชอบ พงษพาณชย

• 2553: ศาสตราจารยเกยรตคณ นพ. ปรญญา สากยลกษณ

• ศาสตราจารยเกยรตคณศกดา ศรพนธ

• 2554: มหาเธร โมฮมหมด - มาเลเซย

• 2555: สมเดจพระราชาธบดจกม เคเซอร นมเกล วงชก – ภฏาน.

กรณตวอยาง: รฐแทรกแซง

• เอเชย

– ญปน

– Macao

– จน.

Japan: Unemployment Protection (1919-1949)

• เจาภาพ: เทศบาล (Municipal Government)

• รปแบบ: สมาคมบรรเทาทกขทองถน (Local Relief Associations)

• บรบท: อตราการเกดต า การพฒนาทางเศรษฐกจสง รฐมรายไดมากจากภาษ.

กรณศกษา: ญปน

Association for Aid and Relief Japan/AARP

International Volunteer Center for Yamagata/ IVY

Japanese International Volunteer Center/ JIVC

Peace Boat

Macao’s Social Welfare Model: Social Security

Social Insurance Model

SSF Employer

FA Employee

OA Government

Social Security Fund (SSF)Financial Assistance (FA)Old-age Allowance (OA)

ระดบ 2 (2nd Level)

นโยบายสงคม (Social Policy

นโยบายสวสดการสงคม

ระบบสวสดการ/หลกประกนความมนคงทางเศรษฐกจ สขภาพ การศกษา การเคหะ การจางงาน/ บรการดานสงคม

(Social Care)

องคประกอบหลก องคประกอบอนๆ

ภาษ

การจดสรร/กระจายทรพยากรใหม

กลยทธและองคประกอบ (Strategy & Element)

กลยทธ

• การแทรกแซงของภาครฐ

– ราคาของบรการสาธารณะทถกกวาระบบตลาด

– การลดหยอนภาษ (Fiscal Welfare)

– การชวยเหลอทางรายได

– การจดสวสดการของสถานประกอบการ (Occupational Welfare)

• ความเทาเทยมของผดอยโอกาส.

องคประกอบหลก (Core Welfare)

– ดานหลกประกนขนต าในการเขาถงทรพยากร 3 ดาน คอ การศกษา การสาธารณสข และทพกอาศยทมมาตรฐานเพอคณภาพชวตทด

– ดานความมนคงทางสงคม ไดแก การมงานท า และไดรบบรการทางสงคมระหวางบคคล

– ดานภาษอากร – ดานบรการขนสง – ดานการวางแผนดานกายภาพ– ดานการจดสรรและกระจายทรพยากรใหม.

การจดสรรและกระจายทรพยากรใหม(Reallocation and Redistribution

of Resources)

ค าจ ากดความ

• การถายเททรพยากรระหวางกลมประชากร จากกลมทมโอกาสมากกวา (มงคงกวา ผลตภาพมากกวา อายนอยกวา) ไปสกลมทดอยโอกาสกวา (ยากจนกวา อายมากกวา ผลตภาพต ากวา)ระหวางเวลาทตางกน.

ความเปนมา

• กอน C.19 ครอบครว เพอนบานรวมกลมชวยเหลอกน

• หลง C.19 – สงคมศกดนารฐเขาแทรกแซงโดยนโยบายการจดสรรทรพยากรใหม

– สงคมนยม สรางระบบรฐสวสดการ.

เปาหมาย

• มตปจเจกบคคล : การกนดอยด (Well Being)

• มตของระบบ : สรางความเทาเทยมในดานสทธและศกดศรในกลมประชากรในการเขาถงทรพยากรทางวตถระดบพนฐาน

• มตของสงคม : การสรางรฐสวสดการ (Welfare States).

ขอบเขตและพนธกจ(Mission and Boundary)

• การถายเททรพยากร (Transfer) ระหวางกลมประชากร ในชวงเวลาทแตกตางกน

• การจดสรร (Allocation) และการกระจาย (Distribution) ทรพยากรผานการแทรกแซงของภาครฐ เพอชวยใหผดอยโอกาสไดรบทรพยากรมากขน

• การถายเททรพยากรจากผทมโอกาสมากกวามาใหผดอยโอกาสกวา.

ระดบ (Level) ของสวสดการสงคม

ระดบแรก:

• การสรางการกนดอยดใหแกพลเมองของประเทศ

• ตอบสนองความตองการขนพนฐานทจ าเปน Basic Minimum Need) หรอความตองการทางวตถของประชาชน ไดแก ทอยอาศย สขภาพอนามย

• การสรางความเปนธรรมทางสงคมใหแกประชาชนทกกลม.

Titmuss’s Model (1994)

การสรางความเปนธรรมทางสงคม 4 ระดบ

ความเปนธรรมทไมใชผลของการกระท าของบคคล

ความเปนธรรมตามคณคาของบคคล (His Worth)

ความเปนธรรมตามผลของการกระท า (His Merit)

ความเปนธรรมตามผลงาน (His Work)

ตวอยางรปแบบ

กองทนเตมจ านวน (Full Funding)

ภาครฐ

นโยบายสวสดการสงคม

กองทนส ารอง (Unfunded Welfare)

ระดบท 2: ระดบประเทศ/ ระดบสงคม

• พฒนาศกยภาพและระบบของรฐในการจดบรการหรอประโยชนทดแทนตางๆ

• ตอบสนองความตองการพนฐานของพลเมองใหมคณภาพชวตตามมาตรฐาน เทาเทยม และทวถง

• เพอสรางรฐสวสดการ (Welfare State).

ตวอยางค าถาม

• Q: จงยกตวอยางของการกระจายทรพยากรใหมในแนวตง

• A: รฐน าภาษอากรทจดเกบกบกลมประชากรในอตราทแตกตางกน เชน ผมรายไดสงเสยภาษมากกวา มาจดสรรเปนบรการทางสงคมใหแกประชาชนอยางเทาเทยมกน เชน ก าหนดเปนเบยประกนหรอเงนสมทบใหแกประชาชนตามสดสวนของรายได โดยคนดอยโอกาสไมตองออกเงนสมทบ ตวอยางเชน โครงการสงเคราะหผสงอาย.

Quiz 1: 10%

• นสตแบงเปนกลมๆละ 3-5 คน

• คนขอมลประเทศตางๆทมนโยบายสวสดการสงคม

• น า SWOT มาใชเปนกรอบในการวเคราะห

• ความยาว 5-10 หนา ไมรวมอางองทมาของขอมล

• จดสงสปดาหหนา.

สวสดคะ