การศกษากระบวนการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ กรณศกษา : การมสวนรวมของประชาชนในเขต

เทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร

โดย

นายบรศ บญบรรเจดศร

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

การวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2558

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การศกษากระบวนการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ กรณศกษา : การมสวนรวมของประชาชนในเขต

เทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร

โดย

นายบรศ บญบรรเจดศร

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

การวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2558

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

A STUDY OF PUBLIC PARTICIPATION PROCESS IN THE MANAGEMENT OF ENVIRONMENT IMPACT OF MEGA PUBLIC INFRASTRUCTURE PROJECT, THE CASE

STUDY OF BANG GRUAI POPULATION WITH ‘RED LINE’ METROPOLITAN RAIL TRANSIT (MRT) PROJECT AT BANGBUMRU STATION

By Mr. Brat Boonbunjerdsri

An Independent Study Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Urban and Environmental Planning Program in Urban and Environmental planning

Department of Urban Design and Planning Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2015 Copyright of Graduate School, Silpakorn University

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหการคนควาอสระเรอง “กระบวนการมสวนรวม

ของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ

กรณศกษา : การมสวนรวมของประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร” เสนอโดย นายบรศ บญบรรเจดศร เปนสวนหนงของ

การศกษาตามหลกสตรปรญญาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต สาขาวชาวางแผน

ชมชนเมองและสภาพแวดลอม

……...........................................................

(รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

วนท ..........เดอน .................. พ.ศ

...........

อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ

อาจารย ดร.ธนะ จระพวฒน

คณะกรรมการตรวจสอบการคนควาอสระ

.................................................... ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารยพรพจน สขเกษม)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ณฐวฒ ปรยวนตย)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(อาจารย ดร.ธนะ จระพวฒน

ง

54058306: สาขาวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม คาสาคญ: การมสวนรวมของประชาชน/ผ มสวนไดสวนเสย/การมสวนรวมของประชาชนในการจดการผลกระทบสงแวดลอม บรศ บญบรรเจดศร: การศกษากระบวนการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ กรณศกษา : การมสวนรวมของประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร. อาจารยทปรกษาคนควาอสระ: อาจารย ดร.ธนะ จระพวฒน 136 หนา การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาระดบการมสวนรวมของประชาชนทเกดขน ในโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ ในกรณศกษาโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร ในการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการ เพอเสนอแนะแนวทางพฒนาการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการสงแวดลอมของโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ โดยปญหางานวจย คอ การมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอม โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ทผานมามกระบวนการและวธการดาเนนการอยในระดบใดเหมาะสมหรอไม และรปแบบทเหมาะสมควรเปนอยางไร การวจยใชขอมลการมสวนรวมของประชาชนในชมชนทไดรบผลกระทบจากแบบสอบถาม กบกลมตวอยางเปนประชากรทอาศยอยในชมชนหมบานธนากรและภานรงษ โดยสอบถามเกยวกบ 1) ความรความเขาใจเกยวกบการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม 2) การรบทราบขอมลและประสบการณการมสวนรวมตอโครงการฯ 3) ระดบความพงพอใจและอปสรรคในการมสวนรวมตอโครงการฯ 4) ความตองการใชสทธของประชาชนตอการมสวนรวมฯ เปรยบเทยบกบกจกรรมการมสวนรวมทโครงการดาเนนการ จากการวเคราะหขอมลจากการสารวจภาคสนาม และแบบสอบถาม พบวา การจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนในโครงการฯ เปนเพยงระดบตน แมจะจดจานวนครงมากกวาทกฎหมายกาหนด แตกยงไมไดรบความรวมมอเทาทควร เนองจากประชาชนขาดความรความเขาใจในกระบวนการมสวนรวม ความบกพรองในการกระจายขอมลขาวสารตอประชาชนในพนท ชวงเวลาการจดการประชมทไมเหมาะสม เปนตน แนวทางทแนะนา คอ ปรบปรงการเขาถงขอมลของประชาชน และตองการจดการผลกระทบสงแวดลอมทรวมกบประชาชนในพนทผลกระทบและตอบสนองกบปญหาทเกดขนระหวางดาเนนการซงอาจไมเปนไปตามการศกษาผลกระทบสงแวดลอมทจดทาในระยะแรกมากขน

ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา ปการศกษา 2558

ลายมออาจารยทปรกษาคนควาอสระ

จ

54058306: MASTER DEGREE, URBAN AND ENVIRONMENTAL PLANNING KEY WORDS: PUBLIC PARTICIPATION / INTERESTED PARTIES / PUBLIC PARTICIPATION ON ENVIRONMENTAL IMPACT MANAGEMENT BRAT BOONBUNJERDSRI: A STUDY OF PUBLIC PARTICIPATION PROCESS IN THE MANAGEMENT OF ENVIRONMENT IMPACT OF MEGA PUBLIC INFRASTRUCTURE PROJECT, THE CASE STUDY OF BANG GRUAI POPULATION WITH ‘RED LINE’ METROPOLITAN RAIL TRANSIT (MRT) PROJECT AT BANGBUMRU STATION. INDEPENDENT STUDY ADVISOR: Dr.THANA CHIRAPIWAT. 136 pp. The purpose of this research is to study the level of public participation in the mega public infrastructures project in order to recommend management of the environmental impacts caused by the project that involves of public participation communities surrounding Bangbumru station of the ‘Red Line’ MRT are useless the study area. The problems of the research are as follow what was the level of the public participation in the environmental impact management of the ‘Red Line’ project and what would be recommendation for public participation mega infrastructures project. The analysis uses data from questionnaires gathered from the sample group consisting of people residing by the MRT, Bangbamru Station, Bang Gruai Municipality, Nonthaburi. The questionnaire asks about 1) the comprehensive knowledge public participation on environmental impact assessment, 2) the acknowledgement of information and experiences related to the participation of the project, 3) the satisfactions and potential difficulties concerning the participation of project and 4) the demand on the public participation. According to the analysis of data from field surveys and questionnaires, the lack of cooperation from the local residents due to the fact that 1) they don’t have the comprehensive knowledge related to the process of public participation, 2) the difficulty concerning the publication of the information weren’t disseminate to all local population and 3) the inappropriate time to arrange the conference or meetings have the recommendations to improve public participation in this kind of public project include 1) disseminate information to individuals who are environmentally affected by the project muliple times, 2) get local population involved in the project’s environment impacts management through the project development process in order to problems arise during the process possible approaches to participate the project related to the management of environments.

Department of Urban Design and Planning Graduate School, Silpakorn University Academic Student’s signature Year 2015

ฉ

Independent Study Advisor’s signature กตตกรรมประกาศ

งานวจย เรอง การศกษากระบวนการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบ

สงแวดลอมของโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ กรณศกษา : การมสวนรวมของประชาชนใน

เขตเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถาน

บางบาหร ไดจดทาขนและสาเรจลลวงดวยคาแนะนาและคาปรกษาอนมประโยชนยงจากอาจารย

ดร.ธนะ จระพวฒน ในฐานะอาจารยทปรกษาไดกรณาชแนะ ใหคาปรกษา ใหความรดานตางๆ และ

แงมมทางวชาการ

ขอขอบพระคณคณาจารยทกทานในสาขาวชาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม

ทมสวนชวยในการใหความรในภาพรวมของการศกษา โดยเฉพาะอยางยงในวชาทเกยวของกบการ

จดการผลกระทบสงแวดลอมและกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการวางแผนพฒนาชมชนเมอง

ขอขอบคณผ นาชมชนและประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวยในพนทโครงการท

ทาการศกษาทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามเปนอยางด

สดทายขอขอบพระคณคณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร โดยเฉพาะ

คณาจารยในหลกสตรปรญญามหาบณฑต การวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมทประสทธ

ประสาทความรและใหโอกาสในการศกษาครงน

ช

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย .............................................................................................................. ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ......................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ ................................................................................................................ ฉ

สารบญตาราง ...................................................................................................................... ญ

สารบญแผนภม ................................................................................................................... ฎ

สารบญภาพ ........................................................................................................................ ฏ

บทท

1 บทนา ...................................................................................................................... 1

ความเปนมาและความสาคญของการวจย ................................................................. 1

ความมงหมายและวตถประสงค ................................................................................ 4

ขอบเขตการวจย ...................................................................................................... 5

ปญหาการวจย ........................................................................................................ 6

กระบวนการวจย ...................................................................................................... 6

วธการวจย ............................................................................................................... 7

นยามศพททใชในการวจย ........................................................................................ 8

ผลทคาดวาจะไดรบจากการวจย ............................................................................... 8

การนาเสนอผลการวจย ............................................................................................ 8

2 ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ................................................................................... 9

แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน .............................................................. 9

แนวคดเกยวกบการจดการผลกระทบสงแวดลอม ....................................................... 24

แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการ

วเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ................................................................................. 42

ระเบยบ ขอกาหนด หรอกฎหมายทเกยวของ ............................................................. 47

กรณศกษาทเกยวของ .............................................................................................. 48

ซ

สารบญ (ตอ) บทท หนา

2

สรป ....................................................................................................................... 56

3 การออกแบบการวจย ............................................................................................... 57

กรอบแนวคดและทฤษฎ ........................................................................................... 57

กระบวนการวจย ..................................................................................................... 58

ประชากรและกลมตวอยาง ....................................................................................... 60

เครองมอทใชในการวจย ........................................................................................... 61

การเกบรวบรวมขอมล .............................................................................................. 62

การวเคราะหขอมล ................................................................................................... 63

สรป ....................................................................................................................... 64

4 สภาพทวไปของพนทศกษา ....................................................................................... 65

ขอมลทวไปของโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน ................... 65

ขอมลทวไปของเทศบาลเมองบางกรวย ..................................................................... 71

สภาพทวไปโดยรอบพนทโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

บรเวณสถานบางบาหร ............................................................................................. 77

การมสวนรวมของประชาชนในการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการฯ ............ 86

5 การดาเนนการวจย ................................................................................................... 88

การดาเนนการวจย ................................................................................................... 88

ผลทไดรบ ................................................................................................................ 88

การวเคราะหผลทไดรบ ............................................................................................. 100

สรป ....................................................................................................................... 102

6 การอภปรายผลและขอเสนอแนะ .............................................................................. 103

การอภปรายผลการศกษา ......................................................................................... 103

ฌ

สารบญ (ตอ) บทท หนา

6

ขอเสนอแนะ ............................................................................................................ 115

7 บทสรป ................................................................................................................... 118

สรปสาระสาคญของการวจย .................................................................................... 118

ขอเสนอแนะ ............................................................................................................ 121

ขอบกพรองในงานวจย ............................................................................................. 123

ประโยชนทไดจากงานวจย ........................................................................................ 123

ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป ....................................................................... 124

สรป ....................................................................................................................... 125

รายการอางอง ...................................................................................................................... 126

ภาคผนวก ............................................................................................................................ 129

ประวตผ วจย ........................................................................................................................ 136

ญ

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 ลกษณะการมสวนรวมของประชาชนในชวงตางๆของการดาเนนงาน

โครงการกอสรางโครงสรางพนฐานอยางมสวนรวม ..................................................... 20

2 ประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดทารายงาน

การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ........................................................................... 29

3 เกณฑการวดแบบมาตรฐานสวนประเมนคานาหนกคะแนน ........................................ 62

4 จานวนประชากรและบานในเขตเทศบาลเมองบางกรวย ............................................. 73

5 สถานพยาบาลแตละประเภทในเขตเทศบาลเมองบางกรวย ........................................ 77

6 จานวนประชากรและบานในพนทศกษา .................................................................... 79

7 ขอมลดานประชากร ................................................................................................. 89

8 ความรความเขาใจของประชาชนเกยวกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ................ 92

9 การรบทราบขอมลและขาวสารทเกยวของกอนทจะมการกอสราง

โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) .......................................................................... 94

10 การรบทราบขอมลเกยวกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชน

ตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ..................... 95

11 การมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนทผานมา ........................ 96

12 รอยละของผลกระทบทเกดขนในชวงระหวางการกอสรางและหลงการกอสรางเสรจ ...... 98

13 ระดบความพงพอใจตอการมสวนรวมรบฟงความคดเหนของประชาชน ....................... 99

14 ประเดนอปสรรคทมผลตอการมสวนรวมรบฟงความคดเหนของประชาชน ................... 99

15 ประเดนความตองการตอการมสวนรวมรบฟงความคดเหนของประชาชน..................... 100

ฎ

สารบญแผนภม แผนภมท หนา

1 กระบวนการวจย ...................................................................................................... 64

2 คารอยละของแหลงทมาของขอมลทประชาชนรบทราบกอนทจะม

การกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ........................................................ 95

3 คารอยละของแหลงทมาของขอมลทประชาชนรบทราบเกยวกบ

การจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ......... 96

ฏ

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 เสนทางรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน .............................................. 2 2 รปแบบโครงสรางระดบดนบรเวณบางบาหร-ตลงชน .................................................. 3 3 ขอบเขตและทตงพนทศกษา บรเวณสถานรถไฟบางบาหร เทศบาลเมองบางกรวย ....... 5 4 ขนตอนการจดทารายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมสาหรบโครงการทวไป ....... 37

5 โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน ........................................ 66 6 รปแบบโครงสรางระดบดน ชวงบางบาหร – ตลงชน .................................................. 67 7 รปแบบโครงสรางยกระดบ ชวงบางซอน – บางบาหร .................................................. 67

8 โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) บรเวณสถานบางบาหร ....................................... 68

9 ขอบเขตของเทศบาลเมองบางกรวย .......................................................................... 72 10 ลกษณะทางกายภาพของพนทศกษา ........................................................................ 78 11 สภาพหมบานบานธนากรวลลา 2 ............................................................................. 79

12 สภาพหมบาน ส.ภาณรงษ ........................................................................................ 79 13 สภาพถนนถนนสรนธร .............................................................................................. 80 14 สภาพถนนจรญสนทวงศ .......................................................................................... 81 15 สภาพทางหลวงแผนดนหมายเลข 3215 (บางกรวย-ไทรนอย) ..................................... 81

16 สภาพถนนเทอดพระเกยรต ....................................................................................... 82 17 สภาพถนนซอยบางกรวย-ไทรนอย 17 ....................................................................... 82 18 สภาพถนนเลยบเสนทางรถไฟชานเมองสายสแดง ...................................................... 82 19 สภาพถนนรงประชา ................................................................................................. 83

20 สภาพถนนซอยสรนธร 4 ........................................................................................... 84 21 สภาพถนนซอยจรญสนทวงศ 75 ............................................................................... 84 22 การใชประโยชนอาคารในพนทศกษา ......................................................................... 85 23 สภาพทอยอาศยและอาคารพาณชยกรรมในพนทศกษา ............................................. 85

24 ชาวบานทเดอดรอนจากการปดเสนทางถนนเทอดพระเกยรต ...................................... 87

 

 

1 

บทท 1 บทนา

1. ความเปนมาและความสาคญของการวจย โครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐเพอเปาหมายการพฒนาทยงยน จาเปน

อยางยงทจะตองมกระบวนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม เพอลดผลกระทบทจะเกดขนตอวถชวต

ความเปนอยของประชาชน สภาพแวดลอม และทรพยากรธรรมชาต โดยใหประชาชนในพนทมสวน

รวมคดและตดสนใจโครงการทจะเกดขนในอดต ทผานมาการมสวนรวมของประชาชนไดรบการ

กลาวถงและนาไปปฏบตมากขนในประเทศไทยจากแรงกดดนและความตองการของประชาชน

แตหลายครงยงประสบปญหาในทางปฏบต ทาใหกระบวนการและผลลพธของการมสวนรวมของ

ประชาชนมกไมไดรบการยอมรบอยางแทจรง

สาหรบโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญบนทดนของการรถไฟแหงประเทศไทย

ในเขตพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล รฐบาลนามาพจารณาในการสรางเสนทางคมนาคมใหม

เพอเพมโอกาสและใชประโยชนทดนใหเตมศกยภาพ โดยใชทดนซงมเขตทางของการรถไฟกวางกวา

60 เมตร และเชอมโยงเขตชมชน ยานธรกจ ยานทอยอาศยชานเมอง ตลอดจนรฐจะไดลดภาระ

คาใชจายในการเวนคนทดนและทรพยสนของเอกชนซงตองใชงบประมาณสง ตองใชเวลาและมขอ

โตแยงทางกฎหมาย

พ.ศ. 25491 รฐบาลในขณะนนไดมการศกษาความเปนไปไดและศกษาผลกระทบ

สงแวดลอมในการทาแนวเสนทางคมนาคมเชอมโยงการจราจรระหวางฝงตะวนตกและตะวนออกของ

กรงเทพมหานคร จากทางดวนศรรชถงวงแหวนรอบนอกดานตะวนตก (ถนนกาญจนาภเษก) โดยใช

เขตทางรถไฟในการพฒนาโครงการ ระยะทางประมาณ 17 กโลเมตร โดยประกอบดวย ทางดวนพเศษ

รถไฟฟา ถนนเลยบทางรถไฟ และเสนทางรถไฟเดม โดยใชชอ “โครงการศกษาและออกแบบโครงการ

ทางดวนทดแทน โครงการทางดวนสายพญาไท-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทย สายบาง

ซอ-พระราม 6 เชอมโยงกบถนนบรมราชชนน และไดจดทารายงานฉบบสมบรณการวเคราะห

ผลกระทบสงแวดลอมโครงการดงกลาวและผานการเหนชอบจากคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

เมอวนท 7 มถนายน พ.ศ.2549

                                                             1 รายงานผลกระทบสงแวดลอม โครงการศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไท-พทธมณฑล บนเขต

ทางรถไฟแหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน, สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร, 2549

2 

 

 

จากนน พ.ศ.2553 ไดดาเนนการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-

ตลงชน เปนหนงในโครงการระบบขนสงมวลชนและทางดวนเชอมโยงฝงพระนครและธนบรของ

กรงเทพมหานคร ซงตอบสนองนโยบายรฐบาลในการแกไขปญหาจราจรในเขตกรงเทพมหานครและ

ปรมณฑล เพอความรวดเรวในการเดนทาง อกทงสามารถเชอมตอกบโครงขายระบบขนสงมวลชนใน

กรงเทพมหานครไดอยางมประสทธภาพ มจานวน 4 สถาน ไดแก สถานบางซอน สถานบางบาหร

สถานตลงชน และสถานบางกรวย-กฟผ. โดยแนวทางรถไฟสายนอยในเขตทางของทางรถไฟสายใต

และบรเวณพนทโครงการอยในเขตเมองทมชมชนยานพกอาศย ยานการคา ชมชนทบกรกทงสน

20 ชมชน 3,300 หลงคาเรอน สงผลใหระหวางการกอสรางเกดปญหาสภาพแวดลอมทเปลยนไป

กระทบตอคณภาพชวตของประชาชนทอยอาศยในพนทดงกลาวโดยตรง (ASTV ผจดการออนไลน,

2552) ถงแมวาไดมการศกษาการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมในมตตางๆ การประเมนผลกระทบ

สงแวดลอม การศกษามาตรการลดผลกระทบสงแวดลอมและแผนปฏบตการปองกนและลดผลกระทบ

สงแวดลอมจากตวโครงการเองและระหวางการดาเนนการกอสรางตลอดจนการมสวนรวมของ

ประชาชนตอโครงการ (ภาพท 1 และ 2)  

ภาพท 1 เสนทางรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน

ทมา: http://www.railway.co.th สบคนเมอ 2 เมษายน 2558

3 

 

 

ภาพท 2 รปแบบโครงสรางระดบดนบรเวณบางบาหร-ตลงชน

ทมา: http://www.railway.co.th สบคนเมอ 2 เมษายน 2558

พนททไดรบผลกระทบระหวางการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวง

บางซอ-ตลงชน มากทสดอยบรเวณเขตเทศบาลเมองบางกรวย อาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร ซงเปน

ยานชมชนทอยอาศยของประชาชนทตงอยเปนรศมเลยบคขนานไปกบการกอสรางในเขตทางรถไฟ

และตงอยทางดานทศเหนอของเขตทางรถไฟ ซงเปนทศใตลมตามฤดกาล ดงนนมลภาวะทเกดจาก

การกอสราง ไดแก การสนสะเทอน ฝ นละอองจากการไถ ปรบ ถมพนท แสงไฟสองสวาง และแสงไฟ

จากการเชอมโลหะ ควนกลน เสยงจากการขนสง การกอสราง และเครองจกรกลหนก ตลอดจน

ผลกระทบจากการทางานลวงเวลางานในตอนกลางคน นอกจากนยงสงผลตอปญหาการจราจรเปน

อยางมาก โดยประชาชนบรเวณนใชเสนทางถนนเทอดพระเกยรตและถนนภาณรงษ เปนเสนทางหลก

ในการเชอมโยงพนทอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบรกบเขตบางพลด กรงเทพมหานคร แตในระหวาง

กอสรางมการปด และเปลยนเสนทางจราจรใหม ทาใหมระยะทางไกลขน คบแคบอนตราย และการ

กอสรางถนนเลยบทางรถไฟ โดยขาดมาตรการหรอแนวทางการคมนาคมทชดเจน กอใหเกดจดตด

มากมาย เปนอนตรายแกผ ใชเสนทางสญจรในบรเวณน (คาพพากษาศาลชนปกครองชนตน เรองคด

4 

 

 

พพาทเกยวกบหนวยงานทางปกครองกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายและการละเมดของ

หนวยงานปกครองอนเกดจากการใชอานาจตามกฎหมาย, 2556)

โดยในชวงเวลาของการกอสรางโครงการในบรเวณพนทดงกลาวจาเปนตองมการปฏบต

ตามมาตรการตางๆ ทไดศกษาและวเคราะหไวและไดรบอนมตโดยมตของคณะกรรมการสงแวดลอม

แหงชาต มตของคณะรฐมนตร พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ.2535 ของ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 ของ

กรมโยธาธการและผงเมองทถอบงคบใชโดยทองถน (กรงเทพมหานครโดยสานกงานเขตบางพลดและ

เทศบาลเมองบางกรวย) แตพบวาโครงการดงกลาวมการกอสรางเปลยนแปลงไปจากรายงาน

ผลกระทบสงแวดลอม กอใหเกดความขดแยงระหวางเจาของโครงการ คอ การรถไฟแหงประเทศไทย

กระทรวงคมนาคม กบชมชนบรเวณพนทกอสรางมการรองเรยน รองทกข การชมนมของประชาชน

และการนาเสนอขาวสารผานสถานโทรทศน ตลอดจนการดาเนนคดทางศาลปกครอง สวนหนงของ

ปญหาดงกลาวทเกดขน มาจากการขาดการเขามสวนรวมของประชาชนอยางแทจรง (คาพพากษา

ศาลชนปกครองชนตน เรองคดพพาทเกยวกบหนวยงานทางปกครองกระทาการโดยไมชอบดวย

กฎหมายและการละเมดของหนวยงานปกครองอนเกดจากการใชอานาจตามกฎหมาย, 2556)

การศกษาวจยครงนจงมงเนนทจะศกษากระบวนการ วธการ และระดบการมสวนรวมของ

ประชาชนทมตอโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ ในการจดการลดผลกระทบ

สงแวดลอมของโครงการ ในกรณศกษาประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชาน

เมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร เพอเสนอแนะแนวทางการมสวนรวมของ

ประชาชนอนเปนปจจยสความสาเรจในการจดการผลกระทบสงแวดลอมอนเปนประโยชนในการ

ดาเนนโครงการอนๆ ของรฐตอไปในอนาคต 2. ความมงหมายและวตถประสงค 2.1 ความมงหมาย ศกษาถงความเหมาะสมของกระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนทมตอโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ ในการจดการผลกระทบสงแวดลอม

ของโครงการ และแนวทางพฒนาการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอม

ของโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ 2.2 วตถประสงค 2.2.1 เพอศกษาทฤษฎ แนวความคด และกฎหมาย ตลอดทงงานวจยทเกยวของ

กบกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการจดการผลกระทบสงแวดลอม

 

 

เทศบาลเมอง

ชานเมอง (สา

มสวนรวมทป

ผลกระทบสง

3.

บางกรวยบร

ในเขตเทศบา

และ 2 (1,100

ภาพท 3 ขอ

ทมา: ปรบปร

2.2.2

งบางกรวย (บ

ายสแดง) ชวง

ประชาชนตอง

2.2.3

แวดลอมตอโค

ขอบเขตกา3.1 ขอบเ

รเวณเลยบข

าลเมองบางก

0 ครวเรอน) แ

อบเขตและทต

รงภาพถายท

หมบานธน

เพอสารวจแ

บรเวณสถานบ

งบางซอ-ตลง

งการ

เพอเสนอแน

ครงการพฒน

รวจย เขตดานพน

ขนานเสนทา

กรวย จงหวดน

และชมชนหมบ

ตงพนทศกษา

างอากาศจาก

นากร 1 และ 2

และประเมน

บางบาหร) ตอ

งชน ในดานร

นะแนวทางข

นาสาธารณปโภ

นท พนทศก

างโครงการร

นนทบร ประก

บานภาณรงษ

า บรเวณสถา

ก Google M

2 

นกระบวนกา

อการจดการผ

ะดบการมสว

องการมสวน

ภคขนาดใหญ

ษาในการวจ

รถไฟชานเมอ

กอบดวย 2 ช

ษ (580 ครวเรอ

นรถไฟบางบ

aps, 2558

ารมสวนรวม

ผลกระทบสงแ

วนรวม และค

นรวมของประ

ญของรฐ

จยครงน คอ

อง (สายสแด

มชน ไดแก ช

อน) (ภาพท 3

าหร เทศบาล

หมบานภาน

ของประชาช

แวดลอมโครง

วามเปนไปได

ะชาชนตอกา

ในเขตเทศบ

ดง) สถานบ

ชมชนหมบาน

3)

ลเมองบางกร

นรงษ 

5 

ชนในเขต

งการรถไฟ

ดของการ

ารจดการ

บาลเมอง

างบาหร

นธนากร 1

วย

6 

 

 

3.2 ขอบเขตทางดานเนอหา 3.2.1 ศกษาทฤษฎ แนวความคด และกฎหมาย ตลอดทงงานวจยทเกยวของ

กบกระบวนการมสวนรวมของประชาชน

3.2.2 ศกษาทฤษฎ แนวความคดเ กยวกบการการบงคบใ ชกฎหมาย

สงแวดลอม การศกษาวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

3.2.3 ศกษาความคดเหนของประชาชนในพนทศกษาเกยวกบกระบวนการม

สวนรวมตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมระหวางการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายส

แดง) ชวงบางซอ-ตลงชน

3.2.4 เสนอแนะแนวทางของการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมตอโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐเพอใหบรรลผลสาเรจ

ตามมาตรการการจดการผลกระทบสงแวดลอม 4. ปญหาการวจย 4.1 การมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟ

ชานเมอง (สายสแดง) ทผานมามกระบวนการและวธการดาเนนการอยในระดบใดเหมาะสมหรอไม

4.2 รปแบบการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของ

โครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐทเหมาะสมควรเปนอยางไร

5. กระบวนการวจย ประกอบดวย 6 ขนตอน ดงน

5.1 การเสนอหวขอและเคาโครงการวจยเกยวกบกระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ

กรณศกษาประชาชนเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) บรเวณสถาน

บางบาหร

5.2 การศกษาทฤษฎ ทบทวนเอกสารและผลงานการวจยทเกยวของตางๆ จาก

ขอมลปฐมภมและทตยภม ไดแก แนวคดและทฤษฎในการมสวนรวมของประชาชน รายงานการ

วเคราะหผลกระทบสงแวดลอม โครงการศกษาออกแบบ โครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญา

ไทย-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราช

ชนน และการบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมทเกยวของ

7 

 

 

5.3 การออกแบบการวจย ดวยการกาหนดกรอบแนวคดในการวจยเกยวกบการม

สวนรวมของประชาชนในการประเมนผลกระทบสงแวดลอมเปนหลก การเลอกพนทศกษา กาหนด

ประชากรตวอยางและวธการสมตวอยาง รวมทงเครองมอทใชในการวจยเพอการวเคราะหขอมล

5.4 การดาเนนการวจย ศกษาลกษณะทางกายภาพ เศรษฐกจ และสงคมของพนทท

ไดจากการสารวจ พรอมทงรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางดวยแบบสอบถาม

5.5 การวเคราะหขอมลทไดรวบรวมทงขอมลเชงพนทและการวเคราะหแบบสอบถาม

5.6 การสรปผลการวจย และอภปรายผล พรอมขอเสนอแนะ

6. วธการวจย วธการศกษาม 2 วธ ไดแก วธการทใชในขนตอนการศกษาและเกบรวบรวมขอมล

และขนตอนการวเคราะหขอมล ดงน

6.1 การศกษาและเกบรวบรวมขอมล ใชวธการเกบรวบรวมขอมล 2 สวน ไดแก

1) ขอมลปฐมภม ไดแก ขอมลทไดจากการสารวจพนท และขอมลจากการเกบแบบสอบถามเกยวกบ

ประสบการณการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง

(สายสแดง) รวมถงผลกระทบทเกดขนจรงจากการดาเนนการ และ 2) ขอมลทตยภม เชน ขอมลทมาจาก

หนงสอ รายงานการศกษา และเอกสารตางๆ ทเกยวของ ไดแก รายงานผลกระทบสงแวดลอม โครงการ

ศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไท-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศ

ไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน รายงานการประชมคณะกรรมสงแวดลอม

แหงชาต ครงท 2/2549 คาพพากษาศาลชนปกครองชนตน เรองคดพพาทเกยวกบหนวยงานทาง

ปกครองกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายและการละเมดของหนวยงานปกครองอนเกดจากการใช

อานาจตามกฎหมาย รายงานโครงการวางผงพฒนาและเชอมตอกจกรรมการใชพนทยานบางบาหร

6.2 การวเคราะหขอมล โดยนาขอมลทรวบรวมไดจากเอกสารทเกยวของ การสารวจ

และการแจกแบบสอบถามมาวเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนาและการวเคราะหดวยโปรแกรม

คอมพวเตอรสาเ รจรปว เคราะหขอมลและนาคาทางสถตมาว เคราะห ไดแก คารอยละ

(Percentage) คาฐานนยม (mode) และคาเฉลยเลขคณต (mean) เพอใหทราบถงความคดเหนตอการ

มสวนรวมของประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวย (บรเวณสถานบางบาหร) ตอการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมทเกดขนจากโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน ทงนเพอ

ใชในการเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนและผลกระทบทเกดขนจากการดาเนน

โครงการฯ กบรายงานผลกระทบสงแวดลอม โครงการศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทน

8 

 

 

สายพญาไท-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรม

ราชชนน 7. นยามศพททใชในงานวจย การมสวนรวมของประชาชน หมายถง หลกการสากลทอารยประเทศใหความสาคญ

และเปนประเดนหลกทสงคมไทยใหความสนใจเพอพฒนาการเมองเขาสระบอบประชาธปไตย

แบบมสวนรวมตามหลกธรรมมาภบาลทภาครฐจะตองเปดโอกาสใหประชาชนและผ เกยวของทก

ภาคสวนรบร รวมคด รวมตดสนใจ เพอสรางความโปรงใสและเพมคณภาพการตดสนใจของภาครฐ

ใหดขน และเปนทยอมรบรวมกนของทกฝาย

ผ มสวนไดเสย หมายถง ผ ทมโอกาสไดรบผลกระทบซงอาจเปนความเดอดรอน หรอ

ความเสยหายจากการดาเนนการโครงการ ตลอดจนผอาจไดประโยชนจากโครงการนนๆ

การมสวนรวมของประชาชนในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม หมายถง การท

ประชาชนอาจไดรบผลกระทบจากโครงการหนงๆ องคกรพฒนาเอกชน และหนวยงานตางๆ

รวมทงผ สนใจไดมโอกาสรบรขาวสาร สามารถเขารวมแสดงความคดเหน นาเสนอขอมล หรอ

โตแยง ตลอดจนรวมแลกเปลยนความเหน ซงจดวาจะตองมสวนรวมในทกๆ กระบวนการ

ประเมนผลกระทบสงแวดลอม

8. ผลทคาดวาจะไดรบจากการวจย 8.1 ทาใหทราบกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวย

(บรเวณสถานบางบาหร) ตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ชวงบางซอ-ตลงชน ในดานระดบการมสวนรวม และความเปนไปไดของการมสวนรวมทประชาชน

ตองการ

8.2 ทาใหทราบกระบวนการและวธการดาเนนการทเหมาะสมของระดบการมสวนรวม

ของประชาชนตอการจดการลดผลกระทบสงแวดลอมของโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญ

ของรฐ

8.3 ใชเปนแนวทางของการมสวนรวมของประชาชนอนเปนปจจยสผลสาเรจ

ในการลดผลกระทบสงแวดลอมโครงการ

9. การนาเสนอผลการวจย 9.1 รายงานฉบบสมบรณขนาด A4 ตามรปแบบของบณฑตและแผนบนทกขอมล

อเลกทรอนกส

9 

 

 

9.2 บทความทางวชาการสรปยอการวจย เพอเผยแพรในวารสารหรอการประชม

ทางวชาการ

 

 

9

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

การคนควาอสระเรอง กระบวนการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอม

ของโครงการรฐ กรณศกษา : ประชาชนเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายส

แดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานรถไฟบางบาหร มการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ดงน

- แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน

- แนวคดเกยวกบการจดการผลกระทบสงแวดลอม

- .แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวเคราะหผลกระทบ

สงแวดลอม

- ระเบยบ ขอกาหนด หรอกฎหมายทเกยวของ

- กรณศกษาทเกยวของ

1. แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน 1.1 ความหมายและคาจากดความ สาหรบความหมายของการมสวนรวม

มนกวชาการทงชาวไทย และชาวตางประเทศทมความร ความสามารถ และทาวจย แตงตารา

เกยวกบเรองนมานาน ไดใหความหมายของการมสวนรวม ดงน

Arnstien (1969) การมสวนรวม หมายถง การเขาไปมสวนรวมโดยไมมบทบาท

อะไรเลย ยอมไมไดผลการมสวนรวมทมคณภาพนน ผ เขารวมจะตองรจกใชอานาจและสามารถ

ควบคมกจกรรมนนไดจงจะทาใหเกดผลอยางมประสทธภาพ

Berkley (1975) การมสวนรวม หมายถง การทผ นาเปดโอกาสใหผตามทกคน

เขามามสวนรวมตดสนใจในการทางานเทาทจะสามารถกระทาได

William Erwin (1976) การมสวนรวม หมายถง กระบวนการใหประชาชนเขามาม

สวนเกยวของในการดเนนงานพฒนา รวมคด รวมตดสนใจ แกปญหาของตนเอง

Cohen & Uphoff (1981) การมสวนรวม หมายถง สมาชกของชมชนตองเขามาม

สวนเกยวของใน 4 มต ไดแก 1) การมสวนรวมการตดสนใจวาควรทาอะไรและทาอยางไร 2) การมสวน

รวมเสยสละในการพฒนา รวมทงลงมอปฏบตตามทไดตดสนใจ 3) การมสวนรวมในการแบงปน

ผลประโยชนทเกดขนจากการดาเนนงาน 4) การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ

10 

 

 

United Nations (1981) การมสวนรวม หมายถง การเขารวมอยางกระตอรอรน

และมพลงของประชาชนในดานตางๆ ไดแก ในการตดสนใจเพอกาหนดเปาหมายของสงคมและการ

จดสรรทรพยากรเพอใหบรรลเปาหมาย และปฏบตตามแผนการหรอโครงการตางๆ ดวยความเตมใจ

Putti (1987) การมสวนรวม หมายถง พนฐานของกจกรรมตางๆ ทจะสงผลใหการ

บรหารจดการมลกษณะกวาง ซงเปนทางหนงทจะทาใหการมสวนรวมขยายไปสการปฏบตงานใน

ระดบลางขององคการ

นคม ผดแสน (2540) การมสวนรวม หมายถง การทใหประชาชนไดคดคนแนวทาง

ขนเอง เปนผ กาหนดการตดสนใจ คดคนปญหา และการดาเนนการในขนตอนตางๆ เชน แสดงความ

คดเหน เสนอแนะ และสนบสนนกจกรรมตางๆ

อทย บญประเสรฐ (2542) การมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหสมาชกของ

ชมชนและประชาชนเขามามสวนรวมตดสนใจในกจกรรมใดๆ ใหความชวยเหลอและมอทธพลตอการ

ดาเนนกจกรรมทมผลกระทบตอประชาชน

พระ พรนวม (2544) การมสวนรวม หมายถง เปนการกระจายอานาจใหประชาชน

ไดมโอกาสเขามามสวนรวมในการพจารณาปญหาความตองการรวมกน ในการตดสนใจรวมกน

วางแผนดาเนนงานหรอแกไขปญหารวมกน ดาเนนการหรอปฏบตงานรวมกน ตลอดจนรบรผลด เสย

จนเกดความภาคภมใจรวมกน

สมยศ นาวการ (2545) การมสวนรวมหมายถงกระบวนการของการให

ผ ใตบงคบบญชาไดมสวนเกยวของในกระบวนการตดสนใจ (Participative Management) เนนการม

สวนเกยวของอยางแขงขนของบคคล PM ใชความคดสรางสรรค และความเชยวชาญของพวกเขาใน

การแกปญหาของการบรหาร

นรนทรชย พฒนพงศา (2546) การมสวนรวม หมายถง การทฝายหนงฝายใดทไม

เคยไดเขารวมในกจกรรมตางๆ หรอเขารวมการตดสนใจหรอเคยเลกนอยไดเขารวมดวยมากขน เปนไป

อยางมอสรภาพ เสมอภาค มใชเพยงมสวนรวมอยางผวเผนแตเขารวมดวยแทจรงยงขน

จราภรณ ศรคา (2547) การมสวนรวม หมายถง การทบคคลทมความสนใจหรอม

สวนเกยวของในเรองเดยวกนเขามารวมกน เพอปฏบตภารกจ ไมวาจะเปนการวางแผน การดาเนนงาน

การรบทราบผลการดาเนนงาน การตดตามประเมนผล หรอรวมกนทากจกรรมตางๆ เพอบรรล

เปาหมายตามทไดตกลงกนไว

11 

 

 

จนตนา สจจานนท (2549) การมสวนรวม หมายถง กระบวนการดาเนนงานรวม

พลงประชาชนกบองคกรของรฐหรอองคกรเอกชนเพอประโยชนในการพฒนาหรอแกปญหาของชมชน

โดยใหสมาชกเขามารวมวางแผน ปฏบตและประเมนงาน เพอแกปญหาของชมชน

ทรงวฒ เรองวาทศลป (2550) การมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชน

ทกภาคสวนทเกยวของเขามามบทบาทรวมในกจกรรมทกประการตามกาลงความสามารถของสมาชก

ไมวาจะเปนการตดสนใจ การดาเนนกจกรรม การตดตามตรวจสอบ และการประเมนผลรวมกน นาผล

ทไดมาปรบปรงแกไขพฒนางานในกลมใหมประสทธภาพยงๆ ขน

สญญา เคณาภม (2551) การมสวนรวม หมายถง การทสมาชกไดมโอกาสรวมคด

รวมตดสนใจ รวมวางแผน รวมปฏบตตามโครงการ รวมตดตามประเมนผลเพอใหบรรลเปาหมายทพง

ประสงค ทงน การมสวนรวมจะตองมาจากความสมครใจ พงพอใจ และไดรบผลประโยชนทเกดจาก

ชมชนโดยสวนรวมรวมกน

เมตต เมตตการณจต (2553) การมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหบคคลหรอ

กลมบคคลเขามามสวนรวมในกจกรรม ไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออม ในลกษณะของการรวมรบร

รวมคด รวมทา รวมตดสนใจ รวมตดตามผล

โดยสรป การมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนทกภาคสวนรวมมอ

กนการตดสนใจ การดาเนนกจกรรม การตดตามตรวจสอบ และการประเมนผลรวมกนเปนไปอยางม

อสรภาพและเสมอภาค นาผลทไดมาปรบปรงแกไขพฒนางานเพอพฒนาหรอใชความคดสรางสรรค

และความเชยวชาญของแตละคนในการแกปญหาของชมชนและพฒนางานในกลมใหมความโปรงใส

และมประสทธภาพมากยงขน

1.2 กระบวนการมสวนรวม เมอกลาวถงกระบวนการมสวนรวมของประชาชนแลว จะตองนกถงกระบวนการ

ทจะใหประชาชนไดเขามามบทบาทในทกขนตอนของการมสวนรวม เพราะอยางนอยทสดประชาชน

จะตองไดรบรขนตอนการดาเนนการตางๆ ไมวาจะเปนขนตอนการตดสนใจ ขนตอนการดาเนนงาน

และขนตอนในการประเมนผลงาน เพอให รบรถงความเปนไปในกจกรรมสาธารณะตางๆ

ซงมผลกระทบตอประชาชนทงทางตรงและทางออม ดงนน กระบวนการมสวนรวมของประชาชน

มนกวชาการทไดทาการวจย ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวมตามประเดนสาคญตางๆ ดงน

12 

 

 

ถวลวด บรกล (2543) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวมทนามาประมวล

เปนระดบไวไดอยางนาสนใจ โดยถวลวด ไดทาวจยเรองประชาธปไตยแบบมสวนรวม และไดขอสรป

ถงกระบวนการมสวนรวม ควรจะมลาดบขนประกอบไปดวย การใหขอมล การเปดรบความคดเหน

ของประชาชน การปรกษาหารอการวางแผนรวมกน การรวมปฏบตและการควบคมตดตามโดย

ประชาชน โดยเปนการเรมจากการสอสารทางเดยว ซงเปนการใหขอมลแตเพยงอยางเดยวไปจนถง

สอสารสองทางทเปนการปรกษาหารอ รวมคด รวมวางแผน และเมอสอสารกนเขาใจตรงกนแลว

จงเปนการรวมทา และในทสดเปนการรวมตดตามควบคม ซงนบเปนขนตอนของการมสวนรวมสงสด

อภญญา กงสนารกษ (2544) ไดนาเสนอกระบวนการมสวนรวมของชมชนวา

ชมชนตองมสวนรวมใน 4 ขนตอน ไดแก 1) การมสวนรวมในการรเรมโครงการ รวมคนหาปญหา

และสาเหตของปญหาภายในชมชน รวมตดสนใจกาหนดความตองการและรวมลาดบความสาคญ

ของความตองการ 2) การมสวนรวมในขนการวางแผน กาหนดวตถประสงควธการแนวทางการ

ดาเนนงาน รวมถงทรพยากรและแหลงวทยากรทจะใชในโครงการ 3) การมสวนรวมในขนตอนการ

ดาเนนโครงการ ทาประโยชนใหแกโครงการ โดยรวมชวยเหลอดานทนทรพย วสดอปกรณ และ

แรงงาน 4) การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ เพอใหรวาผลจากการดาเนนงานบรรล

วตถประสงคทกาหนดไวหรอไม โดยสามารถกาหนดการประเมนผลเปนระยะตอเนองหรอ

ประเมนผลรวมทงโครงการในคราวเดยวกได

ประพนธ สรอยเพชร (2547) ไดกลาววา การมสวนรวมทแทจรงนาจะ

ประกอบดวย 4 ขนตอนหลก คอ 1) การคนหาปญหา และสาเหต 2) การวางแผนดาเนนกจกรรม

3) การลงทนและการปฏบตงาน 4) การตดตามและประเมนผล

สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (2548) ไดชใหเหนถงประเดน

สาคญของกระบวนการมสวนรวมทมความลกลงไปอก ไดแก 1) การตดสนใจและผลกระทบท

สาคญ 2) การตดสนใจจะมผลกระทบตอบางคนมากกวาคนอน 3) การตดสนใจจะมผลกระทบตอ

ผลประโยชนของบางคนหรอกลมคนทมอยเดม 4) การตดสนใจทเกยวของกบเรองทมความขดแยง

อยกอนแลว 5) ความจาเปนเพอใหมการสนบสนนตอผลการตดสนใจ

อคน รพพฒน (2547) ไดแบงขนตอนการมสวนรวมออกเปน 4 ขนตอน คอ 1)

การกาหนดปญหา สาเหตของปญหา ตลอดจนแนวทางแกไข 2) การตดสนใจเลอกแนวทางและ

วางแผนพฒนา แกไขปญหา 3) การปฏบตงานในกจกรรมการพฒนาตามแผน 4) การประเมนผล

งานกจกรรมการพฒนา

13 

 

 

Cohen, J.M., & Uphoff, N.T. (1980) จะเหนวา มความเปนระบบในเรองของ

ประเดนสาคญ โดยเขาไดมการนาเอากระบวนการมสวนรวมจากนกวชาการทงหลายมาประมวล

เปนแนวคดหลก และไดจาแนก รปแบบกระบวนการมสวนรวม ดงน

ขนท 1 การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) ในกระบวนการของ

การตดสนใจนน ประการแรกสดทตองกระทา คอ การกาหนดความตองการและการจดลาดบ

ความสาคญ ตอจากนนกเลอกนโยบายและประชาชนทเกยวของ การตดสนใจนเปนกระบวนการ

ตอเนองทตองดาเนนการไปเรอยๆ ตงแตการตดสนใจในชวงเรมตน การตดสนใจในชวงดาเนนการ

วางแผน และการตดสนใจในชวงการปฏบตตามแผนทวางไว

ขนท 2 การมสวนรวมในการดาเนนงาน (Implementation) ในสวนทเปน

องคประกอบของการดาเนนงานโครงการนนไดมาจากคาถามวาใครจะทาประโยชนใหแกโครงการ

ไดบางและจะทาประโยชนไดโดยวธใด เชน การชวยเหลอดานทรพยากร การบรหารการงานและ

การประสานงานและการขอความชวยเหลอ เปนตน

ขนท 3 การมสวนรวมในการรบผลประโยชน (Benefits) ในสวนทเกยวกบ

ผลประโยชนนอกจากความสาคญของผลประโยชนในเชงปรมาณและเชงคณภาพแลว ยงจะตอง

พจารณาถงการกระจายผลประโยชนภายในกลมดวย ผลประโยชนของโครงการนรวมทงผลทเปน

ประโยชนทางบวกและผลทเกดขนในทางลบทเปนผลเสยของโครงการ ซงจะเปนประโยชนและเปน

โทษตอบคคลและสงคมดวย

ขนท 4 การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) การมสวนรวมในการ

ประเมน ผลนนสงสาคญจะตองสงเกต คอ ความเหน (Views) ความชอบ (Preferences) และความ

คาดหวง (Expectation) ซงมอทธพลสามารถแปรเปลยนพฤตกรรมของบคคลในกลมตางๆ ได

โดยสรป กระบวนการมสวนรวมในงานวจยครงน ผวจยจะมงใหความสนใจถง

กระบวนการมสวนรวมในประเดน การมสวนรวมในการรบรโครงการ รบรปญหา คนหาสาเหต และ

ความตองการ การมสวนรวมในการวางแผนและดาเนนการ การมสวนรวมในการตดสนใจ มสวน

รวมในการปฏบตการ การมสวนรวมในการประเมนผล มสวนรวมในการเผยแพรประชาสมพนธ

14 

 

 

1.3 ประเภทการมสวนรวม เฉลยว บรภกด และคนอนๆ (2545) สรปไดวา การมสวนรวมของชมชน แบงเปน 3 ประเภท ไดแก 1) การมสวนรวมแบบชายขอบ (Marginal Participation) เปนการมสวนรวมทเกดจากความสมพนธเชงอานาจไมเทาเทยมกน กลาวคอ ฝายหนงรสกดอยอานาจกวา มทรพยากรหรอความรดอยกวาอกฝายหนง เปนตน 2) การมสวนรวมแบบบางสวน (Partial Participation) เปนการมสวนรวมทเกดจากการกาหนดนโยบายของรฐ โดยไมรความตองการของประชาชน ดงนน การมสวนรวมจงเปนเพยงประชาชนไดรวมแสดงความคดเหนในการดาเนนกจกรรมบางสวนบางเรองเทานน 3) การมสวนรวมแบบสมบรณ (Full Participation) เปนการมสวนรวมในทกขนตอนของการพฒนาดวยความเทาเทยมกนทกฝาย จดเปนการมสวนรวมในการพฒนาอยางแทจรงของประชาชนตามแนวความคดและหลกการพฒนาชมชน เมอนามาใชในการเรยนรจะสนบสนนและสงเสรมใหกระบวนการเรยนรรวมกนของชมชนดาเนนไปอยางมประสทธภาพ จกร พสทธ (2547) ศกษาเรองชมชนกบการมสวนรวมจดการศกษา สรปไดวา การมสวนรวมของชมชน แบงเปน 2 ประเภท ไดแก 1) ลกษณะการมสวนรวมจากความเกยวของทางดานเหตผล โดยการเปดโอกาสใหสงคม องคกรตางๆ ในชมชน ประชาชนมบทบาทหลกตามสทธ หนาทในการเขามามสวนรวมในการดาเนนงาน ตงแตการคดรเรม การพจารณาตดสนใจ วางแผน การรวมปฏบตและการรบผดชอบในผลกระทบทเกดขน รวมทงสงเสรม ชกนา สนบสนนใหการดาเนนงานเกดผลประโยชนตอชมชนตามจดมงหมายทกาหนดดวยความสมครใจ 2) ลกษณะการมสวนรวมจากความเกยวของทางดานจตใจ เปนการมสวนรวมของชมชนทการเกยวของทางดานจตใจ อารมณ รวมทง คานยมของประชาชนเปนเครองชนาตนเองใหเขามามสวนรวม แสดงความคดรเรมสรางสรรค การกระทาใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไว ทาใหผ ทเขามามสวนรวม เกดความผกพน มความรสกรบผดชอบตอกจกรรมทดาเนนงานดวยความสมครใจ จนตนา สจจานนท (2549) ไดแบงประเภทของการมสวนรวมของประชาชนไว 2 ประเภท ไดแก 1) การมสวนรวมทแทจรง (Genuine Participation) เปนการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในโครงการตงแตเรมตนจนกระทงจบโครงการ เรมตงแตรวมศกษาปญหาและความตองการ รวมหาวธแกปญหา รวมวางนโยบายและแผนงาน รวมตดสนใจการใชทรพยากรทมอยและรวมปฏบตตามแผนทกาหนดไว และรวมประเมนผลโครงการ

15 

 

 

2) การมสวนรวมทไมแทจรง (No Genuine Participation) เปนการมสวน

รวมเพยงบางสวนโดยเฉพาะเขารวมในการปฏบตตามโครงการทไดมการกาหนดไวแลว เชน การ

เขาเปนสมาชก หรอการรวมเสยสละแรงงาน

นรนดร จงวฒเวศย (อางในสรพฒน ลาภจตร, 2550) ไดสรปรปแบบของการม

สวนรวมดงน

1) การทประชาชนมสวนรวมโดยตรง (Direct Participation) โดยผาน

องคกรทจดตงโดยประชาชน (Inclusive Organization) การรวมกลมเยาวชนตางๆ

2) การทประชาชนมสวนรวมทางออม (Indirect Participation) โดยผาน

องคกรผแทนของประชาชน (Representative Organization) กรรมการของกลมหรอชมชน

3) การมประชาชนมสวนรวมโดยเปดโอกาสให (Open Participation) โดย

ผานองคกรทไมใชผแทนของประชาชน (Non-Representative Organization) เชน สถาบนหรอ

หนวยงานทเชญชวน หรอเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมเมอไรทไดทกเวลา

เมตต เมตตการณจต (2553) ไดกลาวถงประเภทของการมสวนรวมโดย

สามารถจาแนกการมสวนรวมออกเปน 2 ประเภท ไดแก

1) การมสวนรวมโดยตรง การมสวนรวมในการบรหารเปนเรองทเกยวกบการ

ตดสนใจเปนสาคญ ผ มหนาทรบผดชอบกจกรรมโดยตรง เปดโอกาสใหบคคลอนเขามามสวนรวมใน

รปของกรรมการทปรกษาทใหขอคด ขอเสนอแนะ เพราะกจกรรมบางอยางอาจมอปสรรค ไมสามารถ

แกปญหาใหลลวงไปไดดวยด จงใหบคคลอนเขามารวมในการตดสนใจ เพอใหผลการตดสนใจเปนท

ยอมรบแกคนทวไป การมสวนรวมโดยตรงจงมสาระสาคญอยทวาเปนการรวมอยางเปนทางการและ

มกทาเปนลายลกษณอกษร เชน คาสงแตงตง หนงสอเชญประชม บนทกการประชม เปนตน

2) การมสวนรวมโดยออม การมสวนรวมโดยออมเปนเรองของการทากจกรรม

ใหบรรลเปาหมายอยางไมเปนทางการ โดยไมไดรวมในการตดสนใจในกระบวนการบรหาร แตเปนเรอง

ของการใหการสนบสนน สงเสรมใหบรรลเปาหมายเทานน เชน การบรจาคเงน ทรพยสน วสดอปกรณ

แรงงาน เขาชวยสมทบ ไมไดเขารวมประชมแตยนดรวมมอ เปนตน

โดยสรป ประเภทการมสวนรวมในงานวจยครงน สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก 1) การมสวนรวมโดยตรง หมายถง ประชาชนไดเขามสวนรวมกบกจกรรมอยางเปนทางการตงแตเรมตนจนกระทงจบโครงการ 2) การมสวนรวมโดยออม หมายถง ประชาชนไดเขามสวนรวมกบกจกรรมอยางไมเปนทางการ ไดรวมแสดงความคดเหนในการดาเนนกจกรรมบางสวนบางเรองเทานน

16 

 

 

1.4 ระดบและลกษณะการมสวนรวม ระดบและลกษณะการมสวนรวมพจารณาไดหลากหลายประเดน ขนอยกบวา

จะสนใจศกษาในประเดนบางประเดน โดยประเดนทนาสนใจในงานวจยครงน คอ การเนน

ลกษณะการมสวนรวมในประเดนทเกดจากกจกรรม เชน การเขารวมแสดงความคดเหนใน

ประโยชนสาธารณะ การเขารวมในการตดสนใจ การวางแผน และรวมตรวจสอบในลกษณะองคกร

ชมชน ฯลฯ และการเนนการศกษาในลกษณะของการบรหารทเกดจากการดาเนนงานในทาง

นโยบายและในทางปฏบตการโดยเจาหนาทของรฐรวมกบชมชน ดงมนกวชาการไดใหความเหน

เชน ทฤษฎการมสวนรวมของ Arnstein (1969) ทไดแบงระดบไว 8 ระดบ เรยกวา “ขนบนไดการม

สวนรวมของพลเมอง” หรอ “Ladder of Citizen Participation” ประกอบดวย 1) ขนการควบคม

(Manipulation) 2) ขนการรกษา (Therapy) ซงเปนขนทไมเกดการมสวนรวมขน แตเปนการให

ความรและใหความชวยเหลอเทานน 3) ขนการใหขอมล (Informing) ประชาชนจะไดรบขอมล

เกยวกบการตดสนใจของผ มอานาจแตไมเปดโอกาสใหความคดเหน 4) ขนการรบฟงความคดเหน

(Consultation) ประชาชนสามารถแสดงความเหนไดตามทผ มอานาจเปดโอกาส 5) ขนการ

ปรกษาหารอ (Placation) เปนการมสวนรวมระดบทสงขน ประชาชนไดแสดงความเหนในเชง

แนะนา แตอานาจตดสนใจยงถกจากด 6) ขนการเปนหนสวน (Partnership) ประชาชนมความ

รบผดชอบรวมกบผ มอานาจในการวางแผนและรบผดชอบตอผลทจะเกดขน 7) ขนมอบหมายอานาจ

(Delegated Power) ประชาชนไดรบอานาจในการตดสนใจสวนใหญ และ 8) ขนอานาจพลเมอง

(Citizen Control) เปนขนทใหอานาจการตดสนใจและการจดการทงหมดแกประชาชนเตมท

แนวคดของ Campbell & Ramseyer (อางใน จราภรณ ศรคา, 2547) ไดแบง

ลกษณะการมสวนรวมของประชาชนได 5 ลกษณะ ไดแก 1) ลกษณะทไมมสวนรวมเลย

2) ลกษณะทมสวนรวมนอย 3) ลกษณะทมสวนรวมปานกลาง 4) ลกษณะทมสวนรวมมาก

5) ลกษณะทมสวนรวมมากทสด

Huntington & Nelson (1975) เหนวา ลกษณะการมสวนรวมของประชาชนจะ

พจารณาจาก กจกรรม และการบรหาร ซงจะตองมการศกษาควบคกนไป ในระดบกจกรรมนน จะ

เปนพนฐานเบองตนของการทาใหประชาชนไดมโอกาสเขามามสวนรวมมากทสด สวนในดานการ

บรหารนน จะเปนลกษณะของผ มอานาจหนาททจะเปดทางใหประชาชนไดมโอกาสแสดงความ

คดเหน หรอแสดงออกถงเขารวมในกจกรรม โดย Huntington & Nelson ไดมหลกในการพจารณา

ถงลกษณะการมสวนรวม ดงน

17 

 

 

1) กจกรรม ลกษณะของการมสวนรวมประเภทนใหดจากกจกรรมทเขารวม

เชน ดานการเมอง อาจพจารณาจากการมสวนรวมของประชาชนในการเลอกตง การลงประชามต

การประทวง กรณทรฐมโครงการทมผลกระทบตอประชาชน เปนตน วาสามารถกระทาไดเพยงใด

2) ระดบการบรหาร โครงสรางขององคกรหนงจะตองมสายการบงคบบญชา

ดงนน การมสวนรวมจะพจารณาไดจาก

- ในแนวราบ ทกแผนกทกฝายจะมความเสมอกนในตาแหนง ดงนน การม

สวนรวมในแนวราบจงเปนไปอยางหลวมๆ ไมจรงจง ทงนอาจเปนเพราะมสถานะหรอตาแหนงเทากน

- ในแนวดง เปนการมสวนรวมตามสายการบงคบบญชา เชน มหวหนา

ลกนอง มฝาย แผนกตางๆ ลดหลนกนไป เปนตน การทางานจงมการตรวจสอบตามลาดบขน การ

แสวงหาผลประโยชนเพอตนเองหรอผ อนจะไดรบการตรวจสอบจากผบงคบบญชา

- การมสวนรวมทงแนวราบและแนวดงนน ในบางครงจะตองทางาน

รวมกบผ บงคบบญชาและเพอนรวมงานในแผนกอน จงตองแสดงบทบาทตาสถานภาพของ

แนวราบและแนวดง

ไพบลย วฒนศรธรรม และพรรณทพย เพชรมาก (2551) ไดกลาวถงลกษณะ

การมสวนรวมในการพฒนาชมชนไวใน เอกสารประกอบการสอนการมสวนรวมของประชาชนใน

การพฒนาเมองและชนบท โดยไดขอสรปลกษณะการมสวนรวมแบงออกเปน 6 ลกษณะ ไดแก

1) การรบรขาวสาร (Public Information) การมสวนรวมแบบน ประชาชน

เปนผ ทมสวนไดสวนเสย และบคคลหรอหนวยงานทเกยวของจะตองไดรบการแจงใหทราบถง

รายละเอยดของโครงการทจะดาเนนการ รวมทงผลกระทบทคาดวาจะเกดขน ทงน การแจง

ขาวสารดงกลาวจะตองเปนการแจงกอนทจะมการตดสนใจดาเนนโครงการ

2) การปรกษาหารอ (Public Consultation) เปนรปแบบของการมสวนรวม

ทมการจดการหารอระหวางผดาเนนการโครงการกบประชาชนทเกยวของและไดรบผลกระทบ เพอ

รบฟงความคดเหนและการตรวจสอบขอมลเพมเตม นอกจากน ยงเปนชองทางการกระจาย

ขาวสารขอมลไปยงประชาชนและหนวยงานทเกยวของใหเกดความเขาใจ และเพอใหมการให

ขอเสนอแนะเพอประกอบทางเลอกการตดสนใจ

3) การประชมรบฟงความคดเหน (Public Meeting) มวตถประสงคเพอให

ประชาชนและฝายทเกยวของกบโครงการหรอกจกรรมและผ ทมอานาจในการตดสนใจ ใชเวท

สาธารณะในการทาความเขาใจ การประชมรบฟงความคดเหนมหลายวธการ เชน การประชมระดบ

ชมชน (Community Meeting) การประชมรบฟงความคดเหนเชงวชาการ (Technical Meeting)

18 

 

 

4) การประชาพจารณ (Public Hearing) เปนการประชมทมขนตอนการ

ดาเนนงานทเปนระบบ และมความชดเจนมากขน เปนเวทในการเสนอขอมลอยางเปดเผยไมมการ

ปดบงของผ ทมสวนไดและสวนเสยของโครงการ การประชาคมและคณะกรรมการจดประชม

จะตองมองคประกอบของผ เขารวมทเปนทยอมรบ มหลกเกณฑและประเดนในการพจารณาท

ชดเจน และมการแจงใหทกฝายทราบอยางชดเจน

5) การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) เปนเปาหมายสงสด

ของการมสวนรวมของประชาชนใหประชาชนเปนผตดสนใจตอประเดนปญหานนๆ ซงอาจจะ

ดาเนนการโดยการเลอกตวแทนเขาไปเปนกรรมการทมอานาจการตดสนใจ

6) การใชกลไกทางกฎหมาย รปแบบนไมถอวาเปนการมสวนรวมของ

ประชาชนโดยตรงในเชงการปองกนและแกไข แตเปนลกษณะของการเรยกรองและการปองกน

สทธของตนเองอนเนองมาจากการไมไดรบความเปนธรรม เพอใหไดมาซงผลประโยชนทตนเอง

ควรจะไดรบ ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดใหหลกเรองการมสวนของประชาชนไวหลาย

ประการ และประชาชนสามารถใชสทธตามรฐธรรมนญทงในรปแบบของปจเจกหรอในรปแบบ

กลม องคการ ตามทกฎหมายบญญตไว

โดยสรป ลกษณะการมสวนรวม ประกอบดวย 1) การมสวนรวมในระดบกจกรรม

ไดแก การรบรขาวสาร การปรกษาหารอ การประชมรบฟงความคดเหน การประชาพจารณ

การลงประชามต และ 2) การมสวนรวมในระดบการบรหาร ไดแก การมสวนรวมในการตดสนใจ

การใชกลไกทางกฎหมาย ในประเดนการมสวนรวมในระดบการบรหารน ยงจะตองพจารณาจาก

ในแนวราบ ทกแผนกทกฝายจะมความเสมอกนในตาแหนง และในแนวดงเปนการมสวนรวมตามสาย

การบงคบบญชา

1.5 ปจจยททาใหเกดการมสวนรวม การทชมชนจะเขามามสวนรวมนน มปจจยทสงผลใหประชาชนเขามามสวนรวม

ซงมนกวชาการไดเสนอแนวคด ดงน

Koufman (1949) ศกษาปจจยทเกยวของกบการพฒนาชมชนในชนบท พบวา

อาย เพศ การศกษา ขนาดของครอบครว อาชพ รายไดและระยะเวลาการอยอาศยในทองถน ม

ความสมพนธกบระดบการมสวนรวมของประชาชน

19 

 

 

ประยร ศรประสาธน (2542) ไดนาเสนอปจจยทสงผลตอการมสวนรวม

ประกอบดวย 3 ปจจย ไดแก 1) ปจจยสวนบคคล เชน อาย เพศ เปนตน 2) ปจจยทางสงคมและ

เศรษฐกจ เชน การศกษา อาชพ รายได และการเปนสมาชกกลม เปนตน 3) ปจจยดานการสอสาร

เชน การรบขาวสารจากสอมวลชนและสอบคคล เปนตนและมความสอดคลองกบ สธ วรประดษฐ

(2553) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชน และไดนาเสนอปจจยทมสวนในการผลกดนให

ประชาชนเขามามสวนรวม แบงออกเปน 3 ประเดน ไดแก 1) ลกษณะสวนบคคล เชน เพศ อาย

ระดบการศกษา ประสบการณตางๆ เปนตน 2) ลกษณะทางเศรษฐกจ เชน อาชพ รายได เปนตน

และ 3) การไดรบขอมลขาวสาร เชน ความถในการรบรขาวสาร และแหลงทมาของขาวสาร เปนตน

Leeder (อางใน จราภรณ ศรคา, 2547) ไดสรปปจจยททาใหประชาชนเขามา

มสวนรวมหรอไมมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ไววา บคคลหรอกลมบคคลจะเขามามสวนรวมใน

กจกรรมใดๆ กตอเมอกจกรรมนนสอดคลองกบความเชอพนฐาน ทศนคต และคานยมของตน ม

คณคาสอดคลองกบกบผลประโยชนของตน มเปาหมายทจะสงเสรมและปกปองรกษา

ผลประโยชนของตน สอดคลองกบสงทตนไดมาหรอหวงเอาไว และบคคลหรอกลมบคคลจะไมเขา

มามสวนรวมในกจกรรมใดกตอเมอตนเองไดมประสบการณทเปนอคตตอเรองนนๆ มาแลว และ

บคคลหรอกลมบคคลจะเขามามสวนรวมในกจกรรมใดๆ ยอมขนอยกบความคดเหนของตนเปน

ใหญ ขนอยกบอปนสยและจารรตประเพณ ขนอยกบโอกาสทจะอานวยขนอยกบความสามารถ

รวมทงการเขามามสวนรวมในกจกรรมใดๆ ของบคคลและกลมบคคลจะกระทาโดยการบบบงคบ

หาไดไม นอกจากนบคคลและกลมบคคลจะเขามามสวนรวมในกจกรรมใดๆ กตอเมอไดรบการ

สนบสนน กระตนยวยและจงใจใหเกดขน

โดยสรปปจจยททาใหเกดการมสวนรวม ประกอบดวย 1) ปจจยดานบคคล

ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณตางๆ 2) ปจจยดานชมชน ไดแก ชมชนใหการ

สนบสนนและเปดโอกาสใหมสวนรวม เลอกใหเปนตวแทน ชมชนมความสามคค และมกลมตางๆ

ทสนบสนนผลกดนการมสวนรวม 3) ปจจยดานองคการ ไดแก บรรยากาศองคกร การ

ตดตอสอสาร กฎระเบยบ การเอาใจใสกระตอรอรนในการแกปญหา มประชาพจารณประชาคม 4)

ปจจยดานทศนคต ไดแก เจตคตตอการมสวนรวม และแรงจงใจในการทางาน

20 

 

 

1.6 ขนตอนในการมสวนรวม James L. Creighton เสนอแนวทางการสรางการมสวนรวมของประชาชน 3 ขน

ไดแก

ขนท 1 การวเคราะหการตดสนใจ มการกาหนดองคประกอบสาคญของการม

สวนรวมทงหมด ไดแก ขนตอนตาง ๆ ของกระบวนการมสวนรวม ปจจยตาง ๆ ทจะสงผลกระทบ

ตอความเชอมนและความโปรงใสของกระบวนการ และตารางเวลาสาหรบกจกรรมตาง ๆ ของ

กระบวนการมสวนรวม รวมถงการวเคราะหความสาคญของกระบวนการมสวนรวมตอ

กระบวนการตดสนใจ

ขนท 2 การวางแผนกระบวนการ (Process Planning) กาหนดกจกรรม และ

เทคนคการมสวนรวม โดยจาเปนตองวเคราะหหาเทคนคการมสวนรวมทมความเหมาะสม

บรรลผลไดจรง และสามารถเชอมโยงไปสขนตอนการตดสนใจได รวมถงการกาหนดผ มสวนไดเสย

จากการตดสนใจนนๆ และสถานทจดกจกรรมตางๆ

ขนท 3 การปฏบตตามแผน นาแผนและกจกรรมการมสวนรวมตางๆ ทกาหนด

ไวทงหมดไปปฏบตจรง แลวทาการประเมนผลของกจกรรมการมสวนรวม ซงขอมลทไดจะนาใช

ประโยชน

สถาบนพระปกเกลา1 แสดงลกษณะการมสวนรวมของประชาชนในชวงตางๆ

ของการดาเนนงานโครงการกอสรางโครงสรางพนฐานอยางมสวนรวม ดงน (ตารางท 1) ตารางท 1 ลกษณะการมสวนรวมของประชาชนในชวงตางๆของการดาเนนงานโครงการกอสราง

โครงสรางพนฐานอยางมสวนรวม

การดาเนนการ ลกษณะการมสวนรวม

ชวงกอนดาเนนการ ชวงดาเนนการ ชวงดาเนนการ

เสรจสน

ใหขอมลขาวสาร

อบจ.ชแจงการดาเนนโครงการ

แกประชาชนรวมถงเจาของ

ท ดน ท ในบร เวณทจะมการ

ดาเนนโครงกาเกยวกบการอทศ

ทดนและผลอาสและตอบขอ

ซกถามของประชาชน

- อ บ จ . ม ก า ร อ ธ บ า ย

รายละเอยดโครงการให

ป ร ะ ช า ช น ท ร า บ ก อ น

ตรวจสอบผลงาน

                                                             1 บนทกเรองเดนรางวลพระปกเกลา’52 ดานความโปรงใสและสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน. กรงเทพฯ : สถาบน

พระปกเกลา, 2553.

21 

 

 

การดาเนนการ ลกษณะการมสวนรวม

ชวงกอนดาเนนการ ชวงดาเนนการ ชวงดาเนนการ

เสรจสน

รบฟงความคดเหน

1) ประชาชนสามารถเสนอ

โครงการให อบจ.ไดโดย*ผานการ

จดทาประชาคมของ อปท. ใน

ระดบ อบต.และเทศบาล*การ

เสนอโครงการ โดยตรงจากการท

อบจ.กระบทไดลงพนทรบฟง

ปญหาความเดอดรอนและความ

ตองการของประชาชน

2) การจดเวทสาธารณะรบฟง

ความคดเหนของประชาชนทม

ตอการดาเนนโครงการพรอมกบ

ใหประชาชนตอบแบบสอบถาม

- ประชาชนตอบแบบสอบถาม

ประเมนความพงพอใจตอการ

บรรล ว ตถ ป ระสง ค ขอ ง

โครงการ และผลการดาเนน

โครงการของ อบจ.

เขามามบทบาท

- ประชาชนเขามามสวน

รวมตรวจสอบการทางาน

ข อ ง ผ ร บ เ ห ม า /

ผ รบผดชอบโครงการเปน

หเปนตาใหกบ อบจ.กระบ

ตรวจสอบการสงมอบงาน

แตละงวดของผ รบเหมา/

ผ รบผดชอบโครงการ และ

สามา รถ ท ว ง ต ง ห ร อ

ร อง เ ร ยนมาย ง อบจ .

กระบ ไ ด กรณ ทพบส ง

ผดปกต

-

สรางความรวมมอ

- - ป ร ะ ช า ชน เ ข า ร ว ม เ ป น

กรรมการตรวจการจางตาม

กฎหมายระบ

เสรมอานาจ Empower - - -

ทมา: สถาบนพระปกเกลา, 2553

22 

 

 

ขนตอนการมสวนรวมของชมชน รวมคดวเคราะห

รวมวางแผน

รวมตดสนใจ

รวมลงทรพยากร

รวมดาเนนการ

รวมรบผลการดาเนนงาน

รวมแลกเปลยนเรยนร

รวมตดตามประเมนผล

รวมธารงรกษาใหยงยน 1.7 เครองมอทใชในการมสวนรวม 1.7.1 เทคนคการใหขอมลขาวสาร ประกอบดวย

- การนาเสนอเปนเอกสารขอเทจจรง (Fact sheet)

- จดหมายขาว (Newsletter)

- การตน (Cartoon)

- แผนพบ (Folder)

- รายงานการศกษา หรอบรรยายสรป

- การเปด website ใหขอมลขาวสาร

- การมบอรดประกาศในหมบาน หรอปายนเทศ (Notice board)

- การจดนทรรศการ

- ใบแทรกหนงสอพมพ

- การสอสารผานทางวทยกระจายเสยง

- การสอสารผานทางโทรทศน เชน โฆษณา สารคด วดทศน ฯลฯ

- การกระจายขาวชมชน หรอหอกระจายขาว

- การแถลงขาว

- การจดตงศนยขอมลขาวสาร

- การจดทศนศกษา/การใหเขาเยยมชมโครงการ (Study tour)

คด P-Plan

ทา D-Do

ทวน C-Check A-Act

23 

 

 

1.7.2 เทคนคการมสวนรวม - การสมภาษณรายบคคล

- การสารวจความคดเหน

- การสนทนากลมยอย (Focus group)

- การจดเวทสาธารณะ

- การประชมระดมสมอง/แลกเปลยนความคดเหน

- การสมมนา

- การประชมรบฟงความคดเหน หรอการประชมเชงปฏบตการ

- การแสดงความคดเหนผาน website

- การจดเวทเสวนาประชาชน

- การจดทาประชาพจารณ (Public hearing)

- การลงคะแนนเสยง/การหยงเสยง

- การทา/จดตงโทรศพทสายดวน

- การประชมเชงปฏบตการ

- การจด forum

- การจดเวทผ ทมสวนไดสวนเสย

- การจดตงคณะกรรมการทปรกษาภาคประชาชน

- การจดทาแผนทความคดและสรางอนาคตรวมกน

- การตงทมออกไปพบประชาชนในพนท

โดยสรป การมสวนรวม (Participation) จงเปนกระบวนการทคน ครอบครว หรอ

องคกรในชมชนเขามามสวนในการคด การตดสนใจการวางแผนดาเนนการพฒนาครอบครวและ

ชมชนของตนเองโดยหลกการทแทจรงของการมสวนรวมคอการมสวนรวมในลกษณะของ

ความรสกเปนเจาของ รวมคด รวมปฏบต รวมประเมนตรวจสอบและรวมรบผดชอบถง

ผลประโยชนและโทษทเกดขน โดยลกษณะของการมสวนรวม ม 4 ดาน ไดแก

1) ดานการมสวนรวมในการวางแผนและตดสนใจ หมายถง การรวมคด คนหา

และตดสนใจหรอการกาหนดรายละเอยดของสงทจะดาเนนการ

2) ดานการรวมปฏบตการในกจกรรมโครงการ หมายถง การทมสวนเขามารวม

ดาเนนโครงการ รวมแรง รวมสมทบคาใชจาย การใหขอมลทจาเปนตลอดจนการเขารวมเปนสวน

24 

 

 

หนงของคณะกรรมการทเกยวของกบการดาเนนโครงการ รวมในการบรหารงานหรอการ

ประสานงาน

3) ดานการรบผลประโยชน หมายถง การไดรบผลประโยชนจากการเขามามสวน

รวม ในโครงการพฒนา เชน มรายไดเพมขน มการกระจาย โอกาสทางการพฒนา การรบความร

แนวความคด และการชวยเหลอดานตางๆมากขน เปนตน

4) ดานการตรวจสอบและประเมนผล หมายถง การทประชาชนเขารวมเพอการ

ประเมนผลการดาเนนโครงการ โดยอาจดาเนนการผานกระบวนการทางการเมอง หรอ

สอสารมวลชนตางๆ

2. แนวคดเกยวกบการจดการผลกระทบสงแวดลอม 2.1 ความหมายและคาจากดความ สาหรบความหมายของการจดการผลกระทบสงแวดลอม มนกวชาการทงชาว

ไทย และชาวตางประเทศ ไดใหความหมายของการจดการผลกระทบสงแวดลอม ดงน

เกษม จนทรแกว (2542) ใหความหมายวา เปนกจกรรมประเภทหนงท

เกยวของกบการแยกแยะผลกระทบทจะเกดขน เปนวธการศกษาขอเทจจรงเกยวกบผลกระทบทจะ

เกดขนจากโครงการพฒนา หรอปรากฏการณธรรมชาตทอาจเกดขน และเปนเครองมอทใช

ประกอบในการจดการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผลของการใชเครองมอจะให

แผนการแกไขผลกระทบสงแวดลอม และระบบตรวจสอบประเมนผลของการดาเนนโครงการ

UNEP (1998) อางถงใน กนกพร สวางแจง (2545) ใหความหมายวา เปน

การศกษาเพอคาดการณผลทจะเกดตอสงแวดลอมจากการดาเนนการของโครงการ อกทง

เสนอแนะวธลดผลกระทบทอาจเกดขนจากการดาเนนการ เพอใหโครงการสามารถดาเนนการ

อยางเหมาะสม โดยไมทาลายทรพยากรสงแวดลอม

นตยา ภแสนธนาสาร (2545) สรปวา การประเมนผลกระทบสงแวดลอมเปน

กระบวนการวางแผนโดยใชหลกวชาการในการทานายหรอคาดการณผลกระทบทงทางบวกและ

ทางลบกอนมโครงการ มการวเคราะหและอธบายความเปนไปไดของผลกระทบทอาจเกดขนทก ๆ

ดาน ทงดานทรพยากรกายภาพ ชวภาพ คณคาการใชประโยชนและคณภาพชวตของมนษย มการ

ออกขอกาหนดเพอรกษาสภาพแวดลอมมการจดทามาตรการลดผลกระทบและเฝาระวงการ

เปลยนแปลงทางสงแวดลอม และเพอเปนแนวทางในการตดสนใจ

25 

 

 

โดยสรป การจดการผลกระทบสงแวดลอมเปนกระบวนการวางแผนเพอใชหลกวชาการในการ

ทานายหรอคาดการณผลทคาดวาจะเกดผลกระทบทงทางบวกและทางลบชวงระหวางดาเนน

โครงการ มการวเคราะหและอธบายความเปนไปไดของผลกระทบทอาจเกดขนทก ๆ ดาน ทงดาน

ทรพยากรกายภาพ ชวภาพ คณคาการใชประโยชนและคณภาพชวตของชาวบานในชมชน มการ

ออกขอกาหนดมาตรการ ลดผลกระทบและการเฝาระวงการเปลยนแปลงทางสงแวดลอมและเพอ

เปนแนวทางในการตดสนใจ โดยการจดทารายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมใหม

ประสทธภาพและเกดประสทธผลจะตองมองคประกอบของการพฒนาทยงยน มหลกการทมนคง

และมการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดประโยชนสงสด โดย นตยา ภแสนธนาสาร

(อางแลว) กลาววาหลกการสาคญในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ไดแก การมสวนรวม ม

ความโปรงใส มความแนนอน สามารถอธบายได เชอถอได เปนตน และจะตองมความเขาใจใน

ดชนสงแวดลอม หลกเกณฑทางสงแวดลอมและการศกษาคามาตรฐานทางสงแวดลอม 2.2 มตของกระบวนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม กระบวนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม จะเนนทการวเคราะหปญหาความ

ขดแยงหรอขดจากดดานทรพยากรสงแวดลอมทอาจมผลตอความเปนไปได (หรอเปนไปไมได)

ของโครงการ โดยจะวเคราะหและประเมนถงผลกระทบทงทางบวกและลบทโครงการอาจมตอ

ทรพยากรสงแวดลอมและชมชนโดยรอบ อาจถอไดวาการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมเปน

กระบวนการทาความจรงใหปรากฏ (Fact finding) เพอใหทกฝายสามารถรลวงหนาถงผลกระทบ

ทอาจเกดขนหากมการดาเนนโครงการ ตลอดจนชวยในการกาหนดมาตรการลดผลกระทบ และ

แนวทางปรบปรงแกไขรปแบบโครงการ เพอใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมและสงคมโดยรอบ

เพอใหเกดสมฤทธผลสงสดโดยหลกการผลการศกษาการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม

จะตองนามาเผยแพร ใหทกฝายไดชวยกนตดสนใจเรมตงแตผประกอบการ หนวยงานรฐทกากบ

ดแลดานสงแวดลอม ผ มสวนไดสวนเสย ตลอดจนประชาชนผอาจไดรบผลกระทบจากโครงการ

สาหรบในประเทศไทยการสอสารดงกลาวทาโดยการจดทารายงานการศกษาเพอประเมนผล

กระทบสงแวดลอมของโครงการ (บางครงกเรยกวา รายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

หรอรายงานการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม) ซงผประกอบการจะตองจดทาเพอนาเสนอตอ

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม เพอพจารณาแมกระบวนการจดทาในแตละประเทศจะแตกตางกนบางแตเปนท

ยอมรบกนวา การประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม เปนเครองมอสาคญทสามารถชวยในการ

26 

 

 

ตดสนใจไดวา โครงการควรจะยกเลกหรอเดนหนาตอไปและในกรณทเหนวาควรจะเดนหนาตอไป

กสามารถชวยขดเกลาปรบปรงโครงการใหสามารถดาเนนไปตามวตถประสงคทวางไวอยางราบรน

ขน เปนมตรกบสงแวดลอมและเปนทยอมรบของสงคมมากขน (UNEP, อางแลว) 2.3 องคประกอบของการประเมนผลกระทบสงแวดลอม การจดทารายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมของประเทศไทยใน

ปจจบนประกอบดวยการศกษาทจะตองครอบคลมระบบสงแวดลอมทง 4 ดาน ตามแนวคดของ

US Congress (1970) ใน The National Environment Policy Act (U.S.NEPA) ซงถกเรยกวา

“Four Tier System” ไดแก

1) ทรพยากรทางกายภาพ เปนการศกษาถงผลกระทบของทรพยากรทไมม

ชวต เชน ดน นา อากาศ และมลพษ วาสงผลใหเกดการเปลยนแปลงอยางไร

2) ทรพยากรทางชวภาพ เปนการศกษาถงการเปลยนแปลงในดานตางๆ ท

มตอระบบนเวศ เชน ปาไม สตวปา สตวนา ปะการง เปนตน

3) คณคาการใชประโยชนของมนษย เปนการศกษาถงการใชประโยชนจาก

ทรพยากรทงกายภาพและชวภาพของมนษย เชน การใชประโยชนทดน การเกษตรกรรม ระบบ

สาธารณปโภค วาไดรบผลกระทบอยางไรบาง

4) คณภาพชวต เปนการศกษาถงผลกระทบทจะเกดตอมนษยชมชน ระบบ

เศรษฐกจ การประกอบอาชพ วฒนธรรมประเพณ ความเชอ คานยม คณคาความสวยงาม เปนตน

สาหรบการศกษาในดานคณคาการใชประโยชนของมนษยและคณคาตอ

คณภาพชวตถอวาเปนเรองของการศกษาผลกระทบสงแวดลอมทางสงคม (Social Impact

Assessment: SIA) 2.4 การจดทารายงานการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม สนธ วรรณแสงและคณะ (2541) กลาววา การจดทารายงานการประเมนผล

กระทบทางสงแวดลอม ประกอบดวยขนตอนทสาคญ 4 ขนตอน ดงน

1) การจาแนกชนดของผลกระทบ (Impact Identification) เปนการอธบาย

เกยวกบสภาพแวดลอมในปจจบนในบรเวณทตงโครงการวามสภาพเปนอยางไร มคณภาพอยางไร

โดยจาแนกตามระบบ Four Tier System นอกจากน จะตองอธบายเกยวกบโครงการวาจะม

กจกรรมอะไรบางทสงผลกระทบตอสงแวดลอมทงในชวงกอสรางและดาเนนโครงการ วธการท

27 

 

 

นยมใชในการจาแนกชนดผลกระทบ ไดแก การตงคณะกรรมการเฉพาะกจ (Ad hoc Committee)

การใชแผนภาพเชงซอน (Overlays) การเชครายการ (Check - list) การใชเมตรกซ (Matrices)

การวเคราะหแบบสายใยเชอมโยงความสมพนธ (Network) เปนตน

2) การวดขนาด หรอทานายผลกระทบทจะเกดขน (Impact Prediction)

เปนการคาดการณหรอทานายถงการเปลยนแปลงของสงแวดลอมทเกดจากโครงการ อาจใชวธ

วเคราะหโดยการอธบาย (Descriptive analysis) การใชแบบจาลองทางคณตศาสตร (Simulation

or Mathematical Modeling) การกาหนดระบบขนใหคะแนน (Rating System) เปนตน

3) การประเมนผลกระทบ (Impact Evaluation) เปนขนตอนสดทาย

หลงจากททราบขนาดของผลกระทบของตวแปรทรพยากรสงแวดลอมแตละตวแลว ไดแก การ

รวบรวมผลกระทบของตวแปรทงหมดเพอพจารณาดผลกระทบทงโครงการวามผลดหรอผลเสยตอ

สงแวดลอมอยางไรบาง

4) การเสนอมาตรการปองกนและลดผลกระทบและการตดตามตรวจสอบ

(Mitigation Plan and Monitoring) เมอประเมนผลกระทบสงแวดลอมแลวพบวามนยสาคญ

จาเปนตองมมาตรการปองกนและลดผลกระทบ ซงอาจดาเนนการไดดงน

- การเปลยนทตงของโครงการ การยายเสนทาง การเปลยนกระบวนการ

ผลต วตถดบ วธดาเนนงาน เปลยนการออกแบบทางวศวกรรม

- การควบคมมลพษใหเขมงวดยงขนโดยเพมระบบบาบดหรอการเนน

การจดการของเสย เชน การลดปรมาณของเสย การหมนเวยนกลบมาใชใหม การใชซา รวมถงการ

นาเทคโนโลยทสะอาดเขามาใช

- การเตรยมแผนฟนฟและชดเชยแกชมชนทไดรบผลกระทบ เชน การตง

ถนฐานใหม การสรางถนน ชดเชยการปลกปา เปนตน

จากทฤษฎและแนวคดดงกลาวผ วจยไดสรปเพอนามาใช คอ เ รองการ

ประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมทคาดวาจะเกดขน การประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม

นบเปนเครองมออยางหนงทสามารถชวยประคบประคองการพฒนาใหดาเนนไปตามแนวทาง

ขางตนได กลาวคอกระบวนการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม จะคาดการณลวงหนาถง

ผลกระทบตอสงแวดลอมทคาดวาจะเกดขนจากการพฒนา ซงมกจะเกดจากการใชทรพยากรธรรมชาต

ทขาดปญญา กอใหเกดปญหาผลกระทบตอคณภาพนา คณภาพอากาศ ความหลากหลายทาง

ชวภาพ สงคม วฒนธรรม สขภาพ คณภาพชวต และอนๆ อกมากมาย อนจะนามาซงสการใช

28 

 

 

ทรพยากรธรรมชาตโดยเปลาประโยชน สรางปญหาใหกบอนชนรนหลงทจะตองดารงชพอยภายใต

ระบบอ มชชวตทดอยคณภาพ กระบวนการการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม จะเขาไป

วเคราะห ระบ แจกแจง ใหทราบถงสาเหต ขนาดและความรนแรงของผลกระทบตางๆ และ

เสนอแนะมาตรการลดและปองกนผลกระทบดงกลาว เพอนาไปสการดารงไวซงทรพยากรธรรมชาต

และตนทนทางสงคมทมปรมาณและคณภาพเหมอนเดม หรออกนยหนงนาไปส การพฒนาทยงยน 2.5 ประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดทารายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ปจจบนมการประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประกาศ

เรอง กาหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดทารายงานการวเคราะห

ผลกระทบสงแวดลอม และหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทางการจดทารายงานการ

วเคราะหผลกระทบสงแวดลอม โดยตองเสนอรายงานวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตอเจาหนาท

ซงมอานาจหนาทตามกฎหมายในการพจารณาสงอนญาต ออกใบอนญาต หรอตออายใบอนญาต

ใหดาเนนโครงการหรอกจการ และเสนอตอสานกงานนโยบายและแผนสงแวดลอมเพอรอผลการ

พจารณากอนเจาหนาทอนญาตใหดาเนนการ จานวน 35 ประเภทโครงการ/กจกรรม ดงน (ตารางท 2)

2.6 ขนตอนการดาเนนการจดทาการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สานกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดมแนวทางพอสงเขป

สาหรบการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมเปนการศกษาผลกระทบของกจกรรม

ทจะเกดขนอนอาจสงผลกระทบตอสภาพแวดลอม และทรพยากรบรเวณพนทโครงการพฒนาและ

รอบโครงการ การศกษาจะตองมประเดนและระดบความละเอยดของการศกษาแตกตางกนไปขนอย

กบลกษณะและทตงของโครงการเปนสาคญ การจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

นบเปนงานทางเทคนคซงอยบนพนฐานของการคาดการณถงความเปลยนแปลงทอาจจะเกดขนตาม

หลกวชาการ คอจะตองชใหเหนถงผลกระทบทจะเกดขนตอสงแวดลอม และทรพยากรตางๆ อยาง

ชดเจน และจะตองเสนอมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอม รวมทงมาตรการตดตาม

ตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอมไวอยางเหมาะสมและตรงประเดน ประการสาคญรายงานการ

วเคราะหผลกระทบสงแวดลอมควรมลกษณะเปนเอกสารทมความถกตองชดเจนและเขาใจงาย

อยางไรกตามตองมการเสนอวธการศกษาและรายละเอยดทางวชาการพรอมการอางองไวในรายงาน

อยางสมบรณเพยงพอตอการพจารณาดวย (ภาพท 4)

29 

 

 

ตารางท 2 ประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบ

สงแวดลอม

ลาดบ ขนาดหลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต

1 การทาเหมองแรตามกฎหมายวาดวยแร

1.1 โครงการเหมองแรดงตอไปน

1.1.1 เหมองแรถานหน ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

1.1.2 เหมองแรโพแทช ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

1.1.3 เหมองแรเกลอหน ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

1.1.4 เหมองแรหนปนเพออตสาหกรรม ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

ปนซเมนต

1.1.5 เหมองแรโลหะทกชนด ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

1.2 โครงการเหมองแรใตดน ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

1.3 โครงการเหมองแรทกชนดทตงอยในพนท

ดงตอไปน

1.3.1 พนทชนคณภาพลมนาชน 1 ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

ตามมตคณะรฐมนตร

1.3.2 ปาอนรกษเพมเตมตามมต ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

คณะรฐมนตร

1.3.3 พนทชมนาทมความสาคญ ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

ระหวางประเทศ

1.3.4 พนททอยใกลโบราณสถาน ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

แหลงโบราณคด แหลงประวตศาสตรหรอ

อทยานประวตศาสตรตามกฎหมายวาดวย

โบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และ

พพธภณฑสถานแหงชาต แหลงมรดกโลกทขน

บญชแหลงมรดกโลกตามอนสญญาระหวาง

ประเทศ ในระยะทาง ๒ กโลเมตร

1.4 โครงการเหมองแรทมการใชวตถระเบด ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

ประเภทโครงการหรอกจการ

30 

 

 

ลาดบ ขนาดหลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต

1.5 โครงการเหมองแรอน ๆ ทกขนาด ใหเสนอในขนขอประทานบตร

นอกเหนอจากทกาหนดไวแลวในขอ 1.1 ถง

1.4 และไมหมายความถงโครงการเหมองแร

ดงตอไปน

1) โครงการเหมองแรทรายแกวหรอ

ทรายซลกา

2) โครงการเหมองแรดนอตสาหกรรม

ชนดดนซเมนต

3) โครงการเหมองแรดนเหนยวส

4) โครงการเหมองแรดนมารล

5) โครงการเหมองแรบอลเคลย

6) โครงการเหมองแรดนทนไฟ

7) โครงการเหมองแรดนเบา

2 การพฒนาปโตรเลยม

2.1 การสารวจปโตรเลยม โดยวธการเจาะ ทกขนาด ใหเสนอในขนตอนการขอรบ

สารวจ ความเหนชอบจากหนวยงาน

ผรบผดชอบหรอหนวยงานผ

อนญาตตามกฎหมายวาดวย

ปโตรเลยม

2.2 การผลตปโตรเลยม ทกขนาด ใหเสนอในขนตอนการขอรบ

ความเหนชอบจากหนวยงาน

ผรบผดชอบหรอหนวยงานผ

อนญาตตามกฎหมายวาดวย

ปโตรเลยม

3 โครงการระบบขนสงปโตรเลยมและนามนเชอเพลงทางทอ ทกขนาด ใหเสนอในขนขอใบอนญาตหรอ

ยกเวน ขนขอรบความเหนชอบจาก

3.1 โครงการระบบขนสงกาซธรรมชาตทางทอบนบก หนวยงานผรบผดชอบ

ทมความดนใชงานสงสดนอยกวาหรอเทากบยสบบาร

และมขนาดเสนผานศนยกลางของทอนอยกวาหรอ

เทากบสบหกนวในทกพนท แตไมรวมถงพนททมมต

คณะรฐมนตรหรอกฎหมายกาหนดไวเปนอยางอน

ประเภทโครงการหรอกจการ

31 

 

 

ลาดบ ขนาดหลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต

3.2 โครงการระบบขนสงกาซธรรมชาตทางทอบนบก

ทมความดนใชงานสงสดมากกวายสบบารขนไป และม

ขนาดเสนผานศนยกลางของทอมากกวาสบหกนวขน

ไปทอยในเขตนคมอตสาหกรรมตามกฎหมาย

วาดวยการนคมอตสาหกรรม

4 นคมอตสาหกรรมตามกฎหมายวาดวยการนคมอตสาหกรรม ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

หรอ โครงการทมลกษณะเชนเดยวกบนคมอตสาหกรรม อนญาตโครงการ

หรอโครงการ

จดสรรทดนเพอการอตสาหกรรม

5 อตสาหกรรมปโตรเลยมทมกระบวนการผลตทางเคม ทมกาลงการผลตตงแต ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

100 ตนตอวน ขนไป เพอประกอบกจการ หรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

6 อตสาหกรรมกลนนามนปโตรเลยม ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

เพอประกอบกจการ หรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

7 อตสาหกรรมแยกหรอแปรสภาพกาซธรรมชาต ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

เพอประกอบกจการ หรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

8 อตสาหกรรมคลอ – แอลคาไลน (Chlor – alkaline industry) ทมกาลงผลตสาร ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

ทใชโซเดยมคลอไรด (NaCl) เปนวตถดบในการผลต โซเดยม ดงกลาว แตละชนด เพอประกอบกจการ หรอขนขอ

คารบอเนต (Na2CO3) โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) หรอรวมกน ตงแต 100 อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรดไฮโดรคลอรก (HCl) คลอรน (Cl2) ตนตอวน ขนไป กรณ

โซเดยมไฮโพคลอไรด (NaOCl) และปนคลอรน

(Bleaching Powder)

9 อตสาหกรรมผลตปนซเมนต ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

เพอประกอบกจการหรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

ประเภทโครงการหรอกจการ

32 

 

 

ลาดบ ขนาดหลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต

10 อตสาหกรรมผลตเยอกระดาษ ทมกาลงผลตตงแต ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

50 ตนตอวน ขนไป เพอประกอบกจการหรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

11 อตสาหกรรมทผลตสารออกฤทธหรอสารทใช ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

ปองกนหรอกาจดศตรพชหรอสตวโดยใช เพอประกอบกจการหรอขนขอ

กระบวนการทางเคม อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

12 อตสาหกรรมผลตปยเคมโดยกระบวนการทางเคม ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

เพอประกอบกจการหรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

13 อตสาหกรรมประกอบกจการเกยวกบนาตาลดงตอไปน

13.1 การทานาตาลทรายดบ นาตาล ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

ทรายขาว นาตาลทรายขาวบรสทธ เพอประกอบกจการหรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

13.2 การทากลโคส เดกซโทรส ฟรกโทส หรอ ทมกาลงผลตตงแต 20 ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

ผลตภณฑอนทคลายคลงกน ตนตอวน ขนไป เพอประกอบกจการหรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

14 อตสาหกรรมเหลก หรอเหลกกลา ทมกาลงผลตแตละ ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

โครงการ/กจการ หรอ เพอประกอบกจการหรอขนขอ

ทกโครงการ/กจการรวมกน อนญาตประกอบกจการ แลวแต

ตงแต 100 ตนตอวนขนไป กรณ

15 อตสาหกรรมถลงหรอแตงแร หรอหลอมโลหะ ทมกาลงผลตตงแต 50 ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

ซงมใชอตสาหกรรมเหลกหรอเหลกกลา ตนตอวน ขนไป เพอประกอบกจการหรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

ประเภทโครงการหรอกจการ

33 

 

 

ลาดบ ขนาดหลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต

16 อตสาหกรรมผลตสรา แอลกอฮอล รวมทงผลต

เบยรและไวน

16.1 อตสาหกรรมผลตสรา แอลกอฮอล ทมกาลงผลตตงแต ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

40,000 ลตรตอเดอน เพอประกอบกจการหรอขนขอ

(คดเทยบท ๒๘ ดกร) อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

16.2 อตสาหกรรมผลตไวน ทมกาลงการผลตตงแต ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

600,000 ลตรตอเดอน เพอประกอบกจการหรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

16.3 อตสาหกรรมผลตเบยร ทมกาลงการผลตตงแต ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

600,000 ลตรตอเดอน เพอประกอบกจการหรอขนขอ

อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

17 โรงงานปรบคณภาพของเสยรวมเฉพาะสง ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

ปฏกลหรอวสดทไมใชแลวตามกฎหมายวาดวย เพอประกอบกจการหรอขนขอ

โรงงาน อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

18 โรงไฟฟาพลงความรอน ทมกาลงผลตกระแสไฟฟา ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

ตงแต 10 เมกะวตต เพอประกอบกจการหรอขนขอ

ขนไป อนญาตประกอบกจการ แลวแต

กรณ

19 ระบบทางพเศษตามกฎหมายวาดวยการทางพเศษ ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

หรอโครงการทมลกษณะเชนเดยวกบทางพเศษ อนญาตโครงการ

20 ทางหลวงหรอถนน ซงมความหมายตาม

กฎหมายวาดวยทางหลวง ทตดผานพนท ดงตอไปน

20.1 พนทเขตรกษาพนธสตวปาและเขตหาม ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

ลาสตวปาตามกฎหมายวาดวยการสงวนและคมครองสตวปา อนญาตโครงการ

20.2 พนทเขตอทยานแหงชาตตามกฎหมาย ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

วาดวยอทยานแหงชาต อนญาตโครงการ

ประเภทโครงการหรอกจการ

34 

 

 

ลาดบ ขนาดหลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต

20.3 พนทเขตลมนาชน 2 ตามทคณะรฐมนตร ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

มมตเหนชอบแลว อนญาตโครงการ

20.4 พนทเขตปาชายเลนทเปนปาสงวนแหงชาต ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

อนญาตโครงการ

20.5 พนทชายฝงทะเลในระยะ 50 เมตร ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

หางจากระดบนาทะเลขนสงสดตามปกตทางธรรมชาต อนญาตโครงการ

20.6 พนททอยในหรอใกลพนทชมนาทม ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

ความสาคญระหวางประเทศ หรอแหลงมรดก อนญาตโครงการ

โลกทขนบญชแหลงมรดกโลกตามอนสญญา

ระหวางประเทศในระยะทาง 2 กโลเมตร

20.7 พนททตงอยใกลโบราณสถาน แหลง ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

โบราณคด แหลงประวตศาสตร หรออทยาน อนญาตโครงการ

ประวตศาสตรตามกฎหมายวาดวยโบราณสถาน

โบราณวตถ ศลปวตถและพพธภณฑสถาน

แหงชาต ในระยะทาง 2 กโลเมตร

21 ระบบขนสงมวลชนทใชราง ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

อนญาตโครงการ

22 ทาเทยบเรอ รบเรอขนาดตงแต 500 ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

ตนกรอส หรอความยาว อนญาตโครงการ

หนาทา ตงแต 100 เมตร

หรอมพนททาเทยบเรอ

รวม ตงแต 1,000 ตาราง

เมตร ขนไป

23 ทาเทยบเรอสาราญกฬา ทรองรบเรอไดตงแต50 ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

ลา หรอ 1,000 ตาราง อนญาตโครงการ

เมตร ขนไป

24 การถมทดนในทะเล ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

อนญาตโครงการ

25 การกอสรางหรอขยายสงกอสรางบรเวณหรอในทะเล

25.1 รอดกทราย เขอนกนทรายและคลน ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

รอบงคบกระแสนา อนญาตโครงการ

ประเภทโครงการหรอกจการ

35 

 

 

ลาดบ ขนาดหลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต

25.2 แนวเขอนกนคลนนอกฝงทะเล ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

อนญาตโครงการ

26 โครงการระบบขนสงทางอากาศ

26.1 กอสรางหรอขยายสนามบนหรอทขนลง ทมขนาดความยาวของ ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

ชวคราว เพอการพาณชย ทางวงตงแต 1,100 เมตร อนญาตโครงการ

26.2 สนามบนนา ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตจดตง

หรอขออนญาตขน-ลงอากาศยาน

27 อาคาร ตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคารซงมลกษณะทตง

หรอการใชประโยชนในอาคาร อยางหนงอยางใด ดงน

27.1 อาคารทตงรมแมนา ฝงทะเล ทะเลสาบ ความสงตงแต 23.00 ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

หรอชายหาด หรอทอยใกลหรอในอทยาน เมตร ขนไป หรอมพนท หรอหากใชวธการแจงตอเจา

แหงชาต หรออทยานประวตศาสตร ซงเปน รวมกนทกชนหรอชนหนง พนกงานทองถนตามกฎหมายวา

บรเวณทอาจจะกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพ ชนใดในหลงเดยวกน ดวยการควบคมอาคาร โดยไมยน

สงแวดลอม ตงแต 10,000 ตาราง ขอรบใบอนญาตใหเสนอรายงานใน

เมตร ขนไป ขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

27.2 อาคารทใชในการประกอบธรกจคาปลกหรอคาสง ความสงตงแต 23.00 ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

เมตร ขนไป หรอมพนท หรอหากใชวธการแจงตอเจา

รวมกนทกชนหรอชนหนง พนกงานทองถนตามกฎหมายวา

ชนใดในหลงเดยวกน ดวยการควบคมอาคาร โดยไมยน

ตงแต 10,000 ตาราง ขอรบใบอนญาตใหเสนอรายงานใน

เมตร ขนไป ขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

27.3 อาคารทใชเปนสานกงานหรอททาการของเอกชน ความสงตงแต 23.00 ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

เมตรขนไป หรอมพนท หรอหากใชวธการแจงตอเจา

รวมกนทกชน หรอชนหนง พนกงานทองถนตามกฎหมายวา

ชนใดในหลงเดยวกน ดวยการควบคมอาคาร โดยไมยน

ตงแต 10,000 ตาราง ขอรบใบอนญาตใหเสนอรายงานใน

เมตร ขนไป ขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

28 การจดสรรทดนเพอเปนทอยอาศยหรอเพอประกอบการพาณชย จานวนทดนแปลงยอย ใหเสนอในขนขออนญาตจดสรร

ตามกฎหมายวาดวยการจดสรรทดน ตงแต 500 แปลง หรอ ทดนตามกฎหมายวาดวยการ

เนอทเกนกวา 100 ไร จดสรรทดน

ประเภทโครงการหรอกจการ

36 

 

 

ลาดบ ขนาดหลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต

29 โรงพยาบาลหรอสถานพยาบาลตามกฎหมายวา

ดวยสถานพยาบาล

29.1 กรณตงอยใกลแมนา ฝงทะเล ทะเลสาบ ทมเตยงสาหรบผปวย ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

หรอชายหาด ในระยะ 50 เมตร ไวคางคนตงแต 30 เตยง หรอหากใชวธการแจงตอเจา

ขนไป พนกงานทองถนตามกฎหมายวา

ดวยการควบคมอาคาร โดยไมยน

ขอรบใบอนญาตใหเสนอรายงานใน

ขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

29.2 กรณโครงการทไมอยในขอ ๒๙.๑ ทมเตยงสาหรบผปวยไว ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

คางคนตงแต 60 เตยง ขน หรอหากใชวธการแจงตอเจา

ไป พนกงานทองถนตามกฎหมายวา

ดวยการควบคมอาคาร โดยไมยน

ขอรบใบอนญาตใหเสนอรายงานใน

ขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

30 โรงแรมหรอสถานทพกตากอากาศตามกฎหมาย ทมจานวนหองพกตงแต ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

วาดวยโรงแรม 80 หอง ขนไป หรอม หรอหากใชวธการแจงตอเจา

พนทใชสอยตงแต 4,000 พนกงานทองถนตามกฎหมายวา

ตารางเมตร ขนไป ดวยการควบคมอาคาร โดยไมยน

ขอรบใบอนญาตใหเสนอรายงานใน

ขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

31 อาคารอยอาศยรวมตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร ทมจานวนหองพกตงแต ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง

80 หอง ขนไป หรอม หรอหากใชวธการแจงตอเจา

พนทใชสอย ตงแต พนกงานทองถนตามกฎหมายวา

4,000 ตารางเมตรขนไป ดวยการควบคมอาคาร โดยไมยน

ขอรบใบอนญาตใหเสนอรายงานใน

ขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

32 การชลประทาน ทมพนทการชลประทาน ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

ตงแต 80,000 ไร ขนไป อนญาตโครงการ

33 โครงการทกประเภททอยในพนททคณะรฐมนตร ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขอ

ไดมมตเหนชอบกาหนดใหเปนพนทชนคณภาพลมนาชน 1 อนญาตโครงการ

ประเภทโครงการหรอกจการ

 

 

ทมา: ประกา

ภาพท 4 ขน

ทมา: ผวจย

ลาดบ

34 การผนน

34.1

34.2

35 ประตระ

าศกระทรวงท

นตอนการจดท

, 2558

นาขามลมนา ดงต

การผนนาขามลม

พบต หรอมผลก

ประเทศ ทเปน

การผนนาระหวา

ภยพบต หรอมผ

ประเทศ ทเปน

ะบายนาในแมนา

ประเภ

ทรพยากรธรร

ทารายงานกา

ตอไปน

มนาหลก ยกเวนก

กระทบตอความม

การดาเนนการชว

างประเทศ ยกเวน

ผลกระทบตอควา

การดาเนนการชว

สายหลก

ทโครงการหรอก

รมชาตและสง

รประเมนผล

กรณภย

มนคงของ

วคราว

นกรณ

ามมนคงของ

วคราว

กจการ

งแวดลอม

กระทบสงแวดลอมสาหรบ

ขนาด

ทกขนาด

ทกขนาด

ทกขนาด

บโครงการทวไ

หลกเ

ระ

ใหเสนอใน

อนญ

ใหเสนอใน

อนญ

ใหเสนอใน

อนญ

37 

ไป

เกณฑ วธการ

เบยบปฏบต

นขนขออนมตหรอ

ญาตโครงการ

นขนขออนมตหรอ

ญาตโครงการ

นขนขออนมตหรอ

ญาตโครงการ

อขอ

อขอ

อขอ

38 

 

 

2.7 ผมสทธจดทารายงานวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ผ มสทธขอรบใบอนญาตทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมของ

โครงการ ไดแก

1) สถาบนการศกษาระดบอดมศกษาหรอสถาบนวจย ซงมฐานะเปนนต

บคคลตามกฎหมายไทย

2) นตบคคลซงจดทะเบยนตามกฎหมายไทย หรอบรษททปรกษา โดยตองม

บคคลตามทกาหนดตลอดเวลาไดรบอนญาต คอ ผ ชานาญการอยางนอย 1 คน และเจาหนาท

อยางนอย 3 ราย

3) นตบคคล ซงไดจดทะเบยนตามกฎหมายตางประเทศ แตนตบคคล

ดงกลาวตองมนตบคคลตาม 1) หรอ 2) ซงไดรบในอนญาตเปนผ มสทธทารายงานการวเคราะห

เขารวมทารายงานดวย

4) รฐวสาหกจ ซงมกฎหมายเฉพาะจดตงขนเฉพาะ ในกจการของ

รฐวสาหกจนน

5) สภาการเหมองแร ตามกฎหมายวาดวยสภาการเหมองแร เฉพาะแตใน

กจการของสมาชก

2.8 ขนตอนการเสนอรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม เมอเจาของโครงการหรอกจการของเอกชน และโครงการทไมตองเสนอขอรบ

ความเหนชอบจากคณะรฐมนตรประเภททตองทารายงานผลกระทบสงแวดลอมลงเลอกสถานทตง

โครงการ ควรดาเนนการเปนขนตอน ดงน

1) จางวศวกรทปรกษา เพอดาเนนการศกษาความเปนไปไดของโครงการ

(Feasibility Study, FS) และออกแบบโครงการ พรอมจางนตบคคลหรอหนวยงานทไดรบอนญาต

ใหทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม จดทารายงานการวเคราะหผลกระทบ

สงแวดลอมควบคกนไปดวย โดยตองมการประสานงานของทง 2 กลมอยางด และตองสงรายงาน

กอนการกอสราง

2) สงรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ตอสานกนโยบายและ

แผนสงแวดลอม เพอตรวจสอบความถกตองและความครบถวนของรายงาน ถาไมถกตองใหแจง

ตอผขออนญาตภายใน 15 วน ถารายงานถกตองหรอไดรบการแกไขแลว จะสรปผลการพจารณา

เบองตนเพอเสนอตอคณะกรรมการผ ชานาญการ พจารณาตอไปภายใน 30 วน

39 

 

 

3) คณะกรรมการผ ชานาญการ ทไดรบการแตงตงจากคณะกรรมการ

สงแวดลอมแหงชาตซงประกอบดวยผทรงคณวฒหรอผ เชยวชาญในสาขาวชาการตาง ๆ ท

เกยวของ และเจาหนาทผ มอานาจตามกฎหมายสาหรบโครงการนนหรอผแทนรวมเปนกรรมการ

โดยตองพจารณาใหเสรจภายใน 45 วน หลงไดรบรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมจาก

สานกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม ถาพจารณาไมเสรจภายในกาหนด ใหถอวาเหนชอบแลว

ใหเจาหนาทซงมอานาจตามกฎหมายสงอนญาตแกเจาของโครงการได ในกรณทคณะกรรมการ

ผ ชานาญการไมใหความเหนชอบ เจาหนาทตองรอการอนญาตไวกอน และเจาของโครงการเสนอ

รายงานตามทคณะกรรมการชานาญการใหแกไข เพมเตม โดยคณะกรรมการตองพจารณาใหเสรจ

ภายใน 30 วน

4) การดาเนนโครงการกอสราง และเปดดาเนนการ สวนโครงการของรฐ

รฐวสาหกจ และโครงการรวมกบเอกชน ซงตองไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร ภายหลง

จากคณะกรรมการชานาญการพจารณาเหนชอบแลว ตองผานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

ใหความคดเหนและใหคณะรฐมนตรพจารณารายงานเปนขนสดทายกอนอนญาตใหดาเนนการ

โดยแตละขนตอนไมมการกาหนดระยะเวลา

2.9 รายละเอยดในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม รายละเอยดทตองศกษา หรอแสดงในรายงานการวเคราะหผลกระทบ

สงแวดลอม แบงเปนหวขอดงนรายละเอยดโครงการของผ ประกอบกจการทตองแสดง

ประกอบดวย

1) สถานทตงและขนาดโครงการ โดยแสดงขอบเขตพนทโครงการอยาง

ชดเจน อาคารหรอสงกอสราง การใชทดน เปนตน

2) ประเภทของโครงการหรอกจการ แสดงลกษณะของกจกรรมหรอขวนการ

ผลตภายในโครงการอยางชดเจนเพอการวเคราะหผลกระทบในประเดนหลก เชน ประเภทวตถดบ

การขนสงวตถดบ ขนตอนการผลตภายใน เปนตน

รายละเอยดสภาพแวดลอมปจจบนของพนททตงโครงการ เปนการศกษาขอมล

สภาพแวดลอม ในปจจบนกอนมโครงการ เพอนาไปสการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมเมอม

โครงการตอไป มประเดนการศกษา ดงน

1) พนทศกษา แบงพนทการศกษาเปน 3 พนท คอ บรเวณพนทโครงการ

(Project Area) เปนพนทตงของโครงการ พนทใกลเคยง (Vicinity Area) เปนพนททอยรอบพนท

40 

 

 

โครงการ แบงเปน 2 กลม ไดแก พนทในรศม 5 กโลเมตร รอบโครงการ และพนทถดออกมาจาก

กลมแรกในรศมไมเกน 10 กโลเมตร พนทอางถง (Reference Area) ไดแก พนททนอกเหนอจาก

พนทโครงการและพนทใกลเคยง ใชอางองหรอกลาวถงในการวเคราะหผลกระทบ เชน อางเกบนา

แหลงโบราณคด สถานททองเทยว เปนตน

2) หวขอศกษา การศกษารายละเอยดของระบบสงแวดลอมในปจจบน ไมม

ขอกาหนดในแตละประเภทโครงการแตโดยทวไปแบงหวขอศกษาออกเปน 4 ดาน ดงน

(1) ทรพยากรดานกายภาพ (Physical Resources) เปนสงแวดลอมท

เกยวกบสงไมมชวต แบงเปนการศกษารายละเอยดดงน

- ทรพยากรทอยบนบก เชน ดน ทรพยากรแรธาต เปนตน

- ทรพยากรทอยในนา เชน นาผวดน นาใตดน เปนตน

- สงแวดลอมอากาศและเสยง เชน ปรมาณฝนตก อณหภม เปนตน

(2) ทรพยากรดานนเวศวทยา (Ecological Resources) สงแวดลอมทม

ชวตในระบบสงแวดลอมของพนทศกษา ไดแก ทรพยากรนเวศวทยาบนบก เชน ปาไม สตวปา เปนตน

ทรพยากรนเวศทางนา ไดแก พชและสตวในนา เปนตน

(3) คณคาการใชประโยชนของมนษย (Human Use Value) เปน

สภาพแวดลอมทเกยวของกบการพฒนาใหเกดประโยชนแกมนษย เชน การใชนา การคมนาคม การใช

ประโยชนจากทดน เปนตน

(4) คณภาพชวต (Quality of Life) เปนสภาพแวดลอมทเกยวกบความ

เปนอยของมนษย มความสาคญมาก ประเดนทศกษา เชน สภาพเศรษฐกจและสงคม การสาธารณสข

และ อาชวอนามย ประวตศาสตร เปนตน

วธการจดการขอมลสงแวดลอม

1) การรวบรวมขอมล วธการเกบรวบรวมขอมล มความแตกตางกนตาม

หวขอทศกษา วธการเกบขอมลตองไดมาตรฐาน และผ เกบรวบรวมขอมลควรเปนนกวชาการ หรอ

ผ มความรในสาขาทเกยวของกบ รายละเอยดสภาพแวดลอมมาทาการศกษา สามารถใชวธการ

เกบรวบรวมขอมลไดหลายรปแบบ ไดแก การสอบถามหรอสมภาษณ การสารวจภาคสนาม

วเคราะหในหองปฏบตการ การรวบรวมขอมลทตยภมจากแหลงทเชอถอไดในพนท

2) การวเคราะหและนาเสนอขอมล ขอมลทไดจะมการนามาวเคราะห โดย

อาศยความรทางสถตและคณตศาสตรเขาชวย ปจจบนมการนาระบบคอมพวเตอรมาชวยในการ

วเคราะห และนาเสนออยางเปนระบบ เชน ตาราง แผนภาพประกอบ แผนท รปกราฟ เปนตน

41 

 

 

2.10 การประเมนผลกระทบสงแวดลอม การประเมนผลกระทบสงแวดลอมเปนการศกษาวเคราะหและประเมนผล

กระทบโครงการทอาจจะเกดขนตอคณภาพสงแวดลอมและทรพยากร ทมอยในบรเวณพนทและ

บรเวณรอบ ๆ โครงการ ตองวเคราะหถงผลกระทบทงทางบวกและทางลบ ในระยะสนและระยะ

ยาว เปนการคาดการณถงความเปลยนแปลงทอาจจะเกดขนตามหลกวชาการ โดยใชนกวชาการ

หรอผ มประสบการณเฉพาะดานมาวเคราะห ในแตละประเดนการวเคราะหภาพรวม ผ ชานาญการ

เปนผตรวจสอบและประเมนผลการวเคราะหของนกวชาการแตละสาขา และสรปผลการประเมน

1) ขนตอนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม มขนตอนดาเนนการ ดงน

- การประเมนตวแปรสงแวดลอมทถกกระทบ

- การประเมนองคประกอบของโครงการ ทอาจเปนตนเหตของผลกระทบ

ตอตวแปรสงแวดลอม

- การพจารณาพนทใกลเคยงทอาจถกผลกระทบ

- การประเมนสภาพแวดลอมในปจจบนกอนมโครงการ

- การประเมนสภาพแวดลอมในอนาคตถาไมมโครงการ

- การประเมนสภาพแวดลอมในอนาคตถามโครงการ

- การประเมนผลกระทบสงแวดลอมเปรยบเทยบ สภาพแวดลอมในกรณ

ทมโครงการกบไมมโครงการ

2) วธการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ทเปนทยอมรบและนยมใชใน

ประเทศไทยม 8 วธ คอ

- แบบเชครายการ (Check lists)

- ระบบประเมนคาสงแวดลอม (Environmental evaluation)

- เมตรกซ (Matrices)

- การวเคราะหแบบสายใยเชอมโยงความสมพนธ (Networks)

- แผนภาพเชงซอน (Overay)

- ดชนสงแวดลอม (Environmental indices)

- การวเคราะหตนทนและผลกาไร (Cost-benefit analysis)

- การวเคราะหแบบจาลองเปรยบเทยบ (Simulation modeling

workshop)

42 

 

 

3) การกาหนดมาตรการเกยวกบผลกระทบของโครงการ

การกาหนดมาตรการปองกน และแกไขผลกระทบสงแวดลอมและการ

ชดเชยความเสยหายทเกดขนไดมขอรายละเอยดควรพจารณา คอ

- ตรวจสอบมาตรการควบคมและปองกนทเจาของโครงการ ไดเตรยมการไว

ใหมประสทธภาพเพอลดและหลกเลยงปญหาผลกระทบ

- มาตรการชดเชยทเหมาะสม ในกรณไมสามารถหลกเลยง การเกดผล

กระทบไดแกผ ไดรบผลกระทบ

4) การกาหนดมาตรการตดตามตรวจสอบการปองกนผลกระทบ เพอให

เจาของโครงการไดระวงในระบบการควบคมและปองกนปญหาผลกระทบสงแวดลอม ซงเปน

หนาทของเจาของโครงการทตองยอมรบและปฏบตตาม เชน การควบคมระบบบาบดของเสย การ

ปลอยของเสยออกจากโครงการ เปนตน 3. แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สนธและคณะ (2541) ไดกลาวถง การมสวนรวมของประชาชน วาในปจจบน

ประชาชนรวมทงกลมองคกรตางๆ ไดพยายามแสดงออกถงความตองการของตนในอนทจะรวมกน

พทกษหรอปองกนปญหาสงแวดลอม อนอาจจะเกดขนจากการพฒนาโครงการตาง ๆ ทผานมาได

เรมมการรวมกลมกนตอตานโครงการตางๆ หลายโครงการ เชน เขอนนาโจน โรงงานแทนทาลม

โครงการทางดวนซงจะตดผานบรเวณชมชนบานครว โครงการจดการสารอนตรายของบรษทเจนโก

โครงการโรงไฟฟาหางดง เปนตน หลายโครงการไมสามารถดาเนนการใหลลวงไปไดบางโครงการ

ตองเสยเวลาในการดาเนนงานไปอยางมาก ดงนนจงนบวาเปนเรองสาคญทนกพฒนาหรอ

ผบรหารควรจะไดเหนสาคญในการใหขอมลขาวสารแกประชาชน หรอสาธารณชนตงแตขนตน

เพอใหทราบถงผลดผลเสยความจาเปนรวมทงผลกระทบสงแวดลอม ซงอาจเกดขนจากพฒนา

โครงการ มการรบฟงความเหนของประชาชนหรอรวมปรกษาหารอ นกพฒนา หรอผบรหาร จะ

ไดรบทราบความตองการของชมชน และนามาปรบแผนการดาเนนโครงการใหเหมาะสม และทา

ใหเกดการทางานรวมกนอยางสอดคลอง เปนการชวยลดปญหาความขดแยงและการพฒนา

โครงการใดๆ ขนมากจะเปนการพฒนาเพอประชาชน และสนองความตองการของประชาชนสวน

ใหญโดยแทจรง

43 

 

 

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 67 วรรค 2 ทบญญตไววา “การ

ดาเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพ

สงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระทามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบ

ตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชน และจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหน

ของประชาชนผ มสวนไดเสยกอน...” ประกอบกบพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 มาตรา 6 ไดระบถงสทธและหนาทของประชาชนวาสามารถ

รบทราบขอมลและขาวสารในเรองเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม เวนแตขอมล

และขาวสารททางราชการถอวาเปนความลบหรอความลบเกยวกบสทธสวนบคคล สทธใน

ทรพยสนหรอสทธในทางการคา เปนตน และประชาชนมสทธไดรบการชดใชคาเสยหายในกรณท

ไดรบความเสยหายจากอนตรายจากการแพรกระจายมลพษจากโครงการทรเรมหรอดาเนนการ

โดยสวนราชการหรอรฐวสาหกจและประชาชนยงสามารถกลาวโทษผกระทาผด อนเปนการละเมด

หรอฝาฝนกฎหมายเกยวกบการควบคมมลพษ หรอการอนรกษทรพยากรธรรมชาต นอกจากน

มาตรา 7 ยงระบถงสทธขององคเอกชนในการขอจดทะเบยนเปนองคเอกชนดานการคมครอง

สงแวดลอมและอนรกษทรพยากรธรรมชาต อยางไรกตามในพระราชบญญตฯ ฉบบน มไดมการ

ระบเรองสทธของประชาชนในการเขามามสวนรวมกบกระบวนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

แตอยางใด ในขณะทตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา แคนาดา หรอกลมสหภาพยโรปไดเปดโอกาส

ใหประชาชนไดมสวนรวมในกระบวนการวเคราะหผลกกระทบสงแวดลอม ดงกลาวในภายหลง

3.1 วตถประสงคของการใหประชาชนเขามามสวนรวม 1) เพอเปนการเผยแพรขอมลโครงการ ขอเทจจรง ซงรวมทงขอดและ

ขอจากดของโครงการไปประชาชนในพนทตลอดจนกลมตางๆ ไมวาจะเปนสอมวลชน องคการ

พฒนาเอกชน ประชาชนทวไป นกวชากร ผประกอบการ เปนตน เปนการสรางความเขาใจท

ถกตองและเปนไปในทศทางเดยวกน

2) เพอเปนเครองมอสนบสนนหรอชวยในการตดสนใจในการพฒนา

โครงการ โดยเฉพาะอยางยงโครงการทอาจกอใหเกดผลกระทบสงแวดลอม หรอผลกระทบตอ

ประชาชนอยางมาก เนองจากประชาชนในพนทตลอดจนกลมตางๆ จะไดรวมกนพจารณา

ไตรตรอง และแสดงความคดเหนตอการดาเนนโครงการ ซงผบรหารจะไดนาไปประกอบการ

พจารณาตดสนวาสมควรจะดาเนนโครงการหรอไม หรอจะดาเนนการอยางไรตอไป

44 

 

 

3.2 ประโยชนของการมสวนรวมของประชาชน 1) ชวยใหการดาเนนโครงการ (Project implementation) งายขน

ประชาชนใหความรวมมอและชวยลดความขดแยงในภายหลง

2) ชวยใหการบรหารโครงการมประสทธภาพยงขน

3) ทาใหการพฒนาโครงการมความนาเชอถอและมความชดเจนมากขน

4) เสรมสรางใหประชาชนไดมสทธและเสยงในการแสดงความคดเหนและ

การพฒนาประเทศ

3.3 ผมสวนรวมในการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม การจดการมสวนรวมของประชาชน จะตองกาหนดกลมคนทควรจะตองเขามา

มสวนรวม ซงจะแตกตางกนไปขนกบแตละโครงการ เชน โครงการพฒนาขนาดใหญหรอโครงการ

พฒนาทเกยวของกบตางประเทศ ผ ทจะเขามามสวนรวมจะมมากมาย ทงภายในและตางประเทศ

อยางไรกตามอาจกลาวสรปไดวาผ ทมสวนรวมควรจะมความหมายรวมถงกลมตางๆ ดงน

1) ประชาชนผ ทไดรบผลกระทบจากโครงการโดยตรง หรอเปนผอาศยใน

เขตพนทโครงการ และอาจตองมการอพยพ โยกยายหรอไดรบผลกระทบจากโครงการมากกวา

กลมอน

2) ประชาชนผ ไดรบผลกระทบรองลงมา หมายถงไมไดอยในเขตพนท

โครงการ แตยงคงไดรบผลกระทบในทางใดทางหนง

3) ผ ชานาญการ หรอนกวชาการ ทมความรในประเดนผลกระทบ

สงแวดลอมทอาจจะเกดขนจากการดาเนนโครงการ

4) ผ ทไดรบผลประโยชนจากโครงการ อาจเปนกลมทางธรกจอตสาหกรรม

กลมเกษตรกร ฯลฯ

5) เจาของโครงการ ซงจะตองเปนผใหขอมลขาวสารทแทจรงแกประชาชน

6) ผตดสนใจโครงการ

7) สวนราชการ รฐวสาหกจ ทมสวนเกยวของ รวมทงนกการเมองในภาครฐ

หรอทองถน

8) สาธารณชนทวไป

9) สอมวลชน

45 

 

 

3.4 ปจจยการจดการมสวนรวมของประชาชน ประกอบดวยปจจยพนฐาน 5

ประการ ทจะทาใหการจดการมสวนรวมของประชาชนเปนไปอยางมประสทธภาพ ไดแก

1) การจาแนกกลมผ มสวนรวมทเหมาะสม

2) การใหขอมลทมความถกตอง เขาใจงาย เขาเรองและความเหมาะสมแกเวลา

3) ตองมการสนทนาหรอแลกเปลยนทศนคตระหวางผ รบผดชอบโครงการ

หรอนโยบาย แผนงานกบผ ทไดรบผลกระทบในรปแบบของการประชม สมมนา การจดรบฟง

ความเหน หรอมการตดตอโดยตรง

4) ตองมการคานงถงความเหนของประชาชนทเสนอไว

5) ตองมการตอบสนอง (Feedback) ตอความเหนหรอทาทของประชาชน

ทงนการจดการมสวนรวมของประชาชนอยางเปดเผยจรงใจ จะชวยใหประชาชนมความเชอมนตอ

กระบวนการตดสนใจ

3.5 รปแบบการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม การจดการมสวนรวมของประชาชนมหลายรปแบบ ขนอยกบขนตอนการ

ดาเนนโครงการ ความสามารถในการรบรขาวสารของประชาชน และวตถประสงคในการจดแตละ

ครง รปแบบตางๆ สรปไดดงน

1) การเผยแพรขอมลผานสอตางๆ เชน จดหมายขาว แผนพบ หนงสอพมพ

วทย โทรทศน การตดตอทางโทรศพท การโฆษณาหรอตดประกาศ ซงผจดการมสวนรวมของ

ประชาชนควรเลอกสอทเหมาะสมเชน ในพนททชาวบานสวนใหญอานหนงสอไมออก การตด

ประกาศหรอการลงหนงสอพมพจะเหมาะสมนอยกวาการออกวทย หรอหอกระจายขาวในหมบาน

เปนตน

2) การจดจงศนยขอมลขาวสาร (Information center) โดยประชาชน

สามารถเขาเยยมชมศนย ขอขอมลขาวสารของโครงการจากเจาหนาทของศนย สามารถให

ขอคดเหน ขอมล หรอซกถาม ศนยดงกลาวอาจแสดงแผนทจดทาแบบจาลองของโครงการเพอให

ประชาชนสามารถเขาใจภาพโดยรวมของโครงการได

3) การรวมปรกษาหารอกบชมชน (Public consultation) เชน การเขาพบ

ผแทนประชาชน กานน ผ ใหญบานองคกรเอกชนในทองถน เพอใหขอมลเบองตนและบนทก

ขอคดเหนจากชมชน รวมทงอาจมการทาแบบสอบถามความเหนดวยกได

46 

 

 

4) การจดประชม สมมนา (Public meeting) โดยมผ ทเกยวของกบพฒนา

โครงการกลมตางๆ ทงผ ทไดรบประโยชน ผ เสยประโยชน รวมทงผ ทไดรบผลกระทบ องคกรเอกชน

นกวชาการ ผสอขาว ผแทนกลมธรกจ เปนตน เขารวมซกถามและแสดงความคดเหน

5) การจดตงคณะกรรมการบรการชมชน (Community jaison committee)

เพอเปนผ ใหขอมลและแลกเปลยนความเหนดานตางๆ กบชมชน ซงจะเปนการตดตอสอสารแบบ

2 ทางระหวางเจาของโครงการกบชมชน ชมชนจะไดพจารณาและใหความเหนตอขอมล โครงการ

และผลการศกษา การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมของโครงการทาใหทราบถงประเดนท

ประชาชนใหความสนใจนอกจากนอาจมรปแบอนๆ เชน การประชมโตะกลมรวมกบผแทนองคกร

เอกชนทใหความสนใจตอการดาเนนโครงการ เปนตน

3.6 ขนตอนการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ขนตอนการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวเคราะหผลกระทบ

สงแวดลอมของประเทศตางๆ อาจแตกตางกนบางตามการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมของแต

ละประเทศ แตในหลกการควรเปดใหประชาชนมสวนรวม ตงแตขนตอนของโครงการ ซงหมายถง

ขนรเรมโครงการหรอกอนทจะมการศกษาผลกระทบสงแวดลอมในประเทศสหรฐอเมรกา

ประชาชนมสวนรวมในกระบวนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (สถาบนนโยบายศกษา, 2539

อางโดย สนธและคณะ, 2541) โดยมรายละเอยดของแตละขนตอน ดงน

1) ขนกอนการจดทารายงาน มการใหขอมลเบองตนของโครงการแก

ประชาชน ไดแก ผ มอานาจตดสนใจ นกการเมองระดบตางๆ องคกรเอกชน สภาหอกาคา กลม

เกษตรกร กลมอตสาหกรรม ผแทนชนพนเมอง โดยใชรปแบบการออกวทยหรอโทรทศนมการทา

เอกสารเผยแพร การสงจดหมายขาว เปนตน

2) ขนรางรายงาน ครงท 1 เปนการใหขอมลกลบกลมเดยวกบขนตอนท 1

โดยเปนขอมลเกยวกบผลการศกษาทางเลอกในการดาเนนโครงการ และมการทาเอกสารเผยแพร

3) ขนรางรายงาน ครงท 2 เปนการใหขอมลทางเลอก และขอมลมาตรการ

ปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอมโครงการมการทาเอกสารเผยแพร รวมทงเปนการเตรยมตว

ทาประชาสมพนธตอไป

4) ขนตอนการพจารณารายงาน ดงนนจะเหนไดวา การจดการมสวนรวม

ของประชาชน (Public participation) จงเปนขนตอนทแตกตางกบประชาพจารณ (Public

47 

 

 

hearing) โดยการมสวนรวมของประชาชนเปนการใหประชาชนไดเขามามสวนรวมตงแตขนแรก

ของโครงการและตามขนตอนตางๆ ของการพฒนาโครงการ สวนการทาประชาพจารณในรฐ

Quebec แคนาดา จะมบรรยากาศคลายกบศาลประกอบดวยกลมคน 4 ฝาย คอ คณะกรรมการ

ประชาพจารณฝายเจาของโครงการเปนผตอบคาถามประชาชน ผแทนประชาชนซงจะซกถามคน

ละ 2 คาถาม และหนวยงานทเกยวของเปนผชวยเสรมขอมลในกรณทคณะกรรมการประชา

พจารณซกถาม ทงนการซกถามและการตอบคาถามจะถกควบคมโดยคณะกรรมการประชา

พจารณ ผลการจากประชาพจารณคณะกรรมการประชาพจารณจะนาเสนอตอหนวยงานผ

พจารณารายงานฯ และเสนอตอคณะรฐมนตรตดสนขนสดทาย

4. ระเบยบ ขอกาหนด หรอกฎหมายทเกยวของ 4.1 กฎหมายทเกยวกบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม 4.1.1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 57 บคคลยอมมสทธไดรบขอมล คาชแจงและเหตผลจากหนวย

ราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจหรอราชการสวนทองถน กอนการอนญาตหรอการดาเนน

โครงการหรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม สขภาพอนามย คณภาพชวต

หรอสวนไดเสยสาคญอนใดทเกยวกบตนหรอชมชนทองถน และมสทธแสดงความคดเหนตอ

หนวยงานทเกยวของเพอนาไปประอบการพจารณาในเรองดงกลาว

การวางแผนพฒนาสงคม เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม การเวนคน

อสงหารมทรพย การวางผงเมอง การกาหนดเขตการใชประโยชนในทดน และการออกกฎทอาจม

ผลกระทบตอสวนไดเสยสาคญของประชาชน ใหรฐจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของ

ประชาชนอยางทวถงกอนดาเนนการ

มาตรา 66 บคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถนหรอชมชนทองถน

ดงเดมยอมมสทธอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมอนดของ

ทองถนและของชาตและมสวนรวมในการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจาก

ทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยน

มาตรา 67 สทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการอนรกษ

บารงรกษา และการไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ และใน

การคมครอง สงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอม เพอใหดารงชพอยไดอยางปกตและตอเนอง

48 

 

 

ในสงแวดลอมทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย สวสดการ หรอคณภาพชวตของตน

ยอมไดรบความคมครองตามความเหมาะสม

การดาเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชน

อยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตและสขภาพ จะกระทามได เวนแต

จะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชนและ

จดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผ มสวนไดเสยกอน รวมทงไดใหองคการ

อสระซงประกอบดวยผแทนองคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพและผแทนสถาบนอดมศกษา

ทจดการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอดานสขภาพ ใหความเหนประกอบกอน

มการดาเนนการดงกลาว

สทธของชมชนทจะฟองหนวยงานราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ

ราชการสวนทองถนหรอองคกรอนของรฐทเปนนตบคคล เพอใหปฏบตหนาทตามบทบญญตน

ยอมไดรบความคมครอง 4.1.2 กฎหมายและประกาศอนทเกยวของ 1) ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อนทเกยวของ

2) ประกาศกรมควบคมมลพษ เรองการกาหนดคณภาพแมนาสายหลก

3) ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองหนาผประกอบการ

4) กฎหมายและประกาศอนทเกยวของ 5. กรณศกษาทเกยวของ 5.1 การมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองเพอจดการสงแวดลอมชมชนจอมทอง อาเภอจอมทอง จงหวดเชยงใหม 5.1.1 การมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองเพอจดการสงแวดลอม การรบรขอมลขาวสารเกยวกบเรองการวางผงเมองชมชนของประชาชน

สวนใหญไดรบขอมลขาวสารจากเอกสารประชาสมพนธ สงผลใหประชาชนยงขาดความรและ

ความเขาใจเกยวกบการวางผงเมองชมชน ยงเหนวาการวางผงเมองของชมชนเปนหนาทของ

หนวยงานภาครฐและหนวยงานทเกยวของเปนผดาเนนการ เพราะเปนหนาท ทรฐจะตองปฏบต

และควบคมดแลประชาชนซงเปนเพยงผ ทไดรบการอานวยความสะดวกและใหความรวมมอเปน

บางครง

49 

 

 

ในการมสวนรวมของประชาชนตาบลจอมทองสวนใหญมสวนรวม

คอนขางนอยหรอนานๆ ครงในแทบทกดาน ทงการรวมคดและแสดงความคดเหนของประชาชนตอ

การวางผงเมองเพอจดการสงแวดลอมชมชนการมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในการ

ปฏบตการวางผงเมองชมชนของประชาชนเพอจดการสงแวดลอมชมชนการมสวนรวมใน

ผลประโยชนของประชาชนตอการวางผงเมองเพอจดการสงแวดลอมชมชน ตลอดจนการมสวน

รวมในการตดตามผลการวางผงเมองเพอจดการสงแวดลอมชมชนจอมทอง 5.1.2 ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองเพอจดการสงแวดลอมของชมชน 1) ปจจยภายใน ทสงผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการวางผง

เมองเพอจดการสงแวดลอมชมชน ไดแก ปจจยสวนบคคล ไดแก ความรและความเขาใจของ

ประชาชนเกยวกบการวางผงเมองเพอการจดการสงแวดลอม ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ คอ

อาชพ และการเปนสมาชกกลม ปจจยดานการสอสาร คอ การรบขอมลขาวสารจากสอมวลชน

แขนงตางๆ และสอบคคล โดยเฉพาะเจาหนาทของกรมโยธาธการและผงเมอง ผ นาองคกร ผ นา

ชมชน ปจจยดานการเมองและแนวนโยบายและแผน คอ การเปลยนแปลงผ นาองคกรทองถน หรอ

ผ นาชมชน

2) ปจจยภายนอก ทสงผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการวาง

ผงเมองเพอจดการสงแวดลอมชมชน ไดแก ปจจยดานสงคมและการเมอง คอ ความเคลอนไหว

ทางการเมองของประเทศเปนปจจยทสงผลตอการปรบแนวนโยบายขององคกรทองถน และปจจย

ดานการวางผงเมองจากสวนกลางและกฎหมายผงเมอง คอ การดาเนนการวางผงเมอง ชมชนท

ตองเปนไปตามผงทสวนกลางไดกาหนดมา ตลอดจนกฎหมายผงเมองทกาหนดไว บางขออาจ

ดาเนนการไมไดตามทกาหนด เนองจากไมสอดคลองกบความตองการของประชาชนและไม

สอดคลองกบสภาพแวดลอมของชมชน ประชาชนจงไมเหนดวยและไมไดเขามามสวนรวมอยาง

จรงจงในขนตอนของการวางผงเมอง ปลอยใหเปนหนาทและความรบผดชอบของหนวยงาน

ภาครฐและองคกรปกครองสวนทองถน 5.1.3 ปญหาและอปสรรคในการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองเพอจดการสงแวดลอม ปญหาและอปสรรคในการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง

เพอจดการสงแวดลอมชมชนจอมทอง สวนใหญเปนปญหาและอปสรรคในระดบปานกลาง อนเกด

จากการเปลยนแปลงผ นาองคกรทองถน หรอผ นาชมชนจงมการเปลยนแปลงแนวนโยบาย

50 

 

 

วสยทศนและบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถน การวางผงเมองมงเนนดานเศรษฐกจ หรอ

โครงสรางทางสงคมมากกวาการรกษาสงแวดลอมของชมชน ขาดการมสวนรวมของประชาชน

อยางแทจรง แนวนโยบายของรฐทไมสอดคลองกบสภาพชมชนสงผลใหการวางผงเมองไม

สอดคลองกบความตองการของชมชน 5.1.4 แนวทางการสงเสรมและพฒนาการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองเพอจดการสงแวดลอม การมสวนรวมของประชาชนในเขตชมชนจอมทองในการวางผงเมองเพอ

การจดการสงแวดลอมชมชน สามารถสรปผลการศกษาไดวาควรมการสงเสรมและพฒนาการม

สวนรวมของประชาชนและหนวยงานทงภาครฐและเอกชนในพนทอยางจรงจงและตอเนอง โดย

ควรมการใหความรและเสรมสรางความเขาใจใหแกประชาชนเกยวกบการวางผงเมองชมชนเพอ

การจดการสงแวดลอม หนวยงานภาครฐทมหนาทรบผดชอบและมความเกยวของกบการ

ดาเนนการวางผงเมองชมชนควรมการรณรงค เผยแพรประชาสมพนธใหแกชมชนไดรบรถงขอมล

ขาวสารเกยวกบการวางผงเมองในชองทางตางๆ ใหมากขน ควรมการประสานงานรวมกนระหวาง

หนวยงานภาครฐ เอกชนและประชาชนในการหาแนวทางและดาเนนการวางผงเมองเพอการ

จดการสงแวดลอมของชมชน และในการวางผงเมองควรคานงถงสภาพสงคมและวฒนธรรมของ

ชมชนเปนหลกเพอใหการวางผงเมองมความสอดคลองกบสภาพชมชน

5.2 กระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการจดการสงแวดลอมจากโครงการพฒนาโครงสรางพนฐานของรฐ 5.2.1 วทยา บญศร และ ศภวฒนากร วงศธนวส: การสรางการมสวนรวมของประชาชนในดานโครงสรางพนฐานขององคการบรหารสวนตาบลเขาพระ อาเภอรตภม จงหวดสงขลา การศกษาการสรางการมสวนรวมของประชาชนในดานโครงสรางพนฐาน

ขององคการบรหารสวนตาบลเขาพระ อาเภอรตภม จงหวดสงขลา มวตถประสงคเพอศกษาการ

สรางการมสวนรวม โดยการนากระบวนการทเรยกวา “การสานเสวนาประชน" มาเปนเครองมอใน

การสรางการมสวนรวมดานโครงสรางพนฐานขององคการบรหารสวนตาบลเขาพระ โดยผศกษาได

ทาการศกษาจากการเขารวมการสานเสวนาประชา จากประชาชน แกนนาชมชน นายกองคการ

บรหารสวนตาบล สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบล กานน ผ ใหญบาน ขาราชการ/พนกงาน

สวนตาบล ตลอดจนหนวยงานภาครฐอนๆ ในเขตอาเภอรตภมทมสวนเกยวของ กระบวนการ

ดงกลาวเรมตนดวยการกาหนดกลมเปาหมายรวมการสานเสวนาประชา แสวงหาผ นาการอภปราย

51 

 

 

(Moderator) วทยากรกระบวนการ(Facilitator) และผ อานวยความสะดวก จากนนนาเสนอ

ทางเลอกทไดจากการสงเคราะหองคความร โดยเสนอทางเลอกเกยวกบการสรางการมสวนรวมท

ประสบผลสาเรจของโครงการและหนวยงานตางๆ จานวน 3 ทางเลอก ซงไดแก ทางเลอกท 1 การ

บรหารราชการแบบมสวนรวม ตามแนวทางของสานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ,

ทางเลอกท 2 กรณจงหวดยโสธร, ทางเลอกท 3 กรณจงหวดพจตร

ผลการศกษา พบวา กลมผ เขารวมในการสานเสวนาประชาลงฉนทามต

รวมกน เลอกทางเลอกท 2 กรณจงหวดยโสธรโครงการสงเสรมการสรางระบบการบรหารราชการ

แบบมสวนรวมระดบจงหวดยโสธร เรอง “การอนรกษแหลงนาธรรมชาตแบบมสวนรวม บานโพน

ทน ตาบลโพนทน อาเภอคาเขอนแกว จงหวดยโสธร" มาเปนตวแบบในการสรางการมสวนรวม

ดานโครงสรางพนฐานขององคการบรหารสวนตาบลเขาพระ นนคอ รบความร ทา เขาใจ พอใจ ทา

ตอเนอง โดยการมสวนรวมดงกลาวเกดจากการนากระบวนการ “สานเสวนาประชา" มาใชเปน

เครองมอชวยสรางกระบวนการเรยนรและสรางความเขาใจรวมกนของกลมผ มสวนไดสวนเสยทก

ฝาย ในการบรหารจดการดานโครงสรางพนฐานขององคการบรหารสวนตาบลเขาพระ 5.2.2 กรกฤต อนธโส และ ดร. ธรรมนตย วราภรณ: การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานโครงสรางพนฐานขององคการบรหารสวนตาบลอาจสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม ผลการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานดาน

โครงสรางพนฐานขององคการบรหารสวนตาบลอาจสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนมอยใน

ระดบปานกลาง นอกจากน ผวจยระบวาปจจยสวนบคคลและปจจยแวดลอมมผลตอการมสวน

รวมของประชาชนในการบรหารงานโครงสรางพนฐานขององคการบรหารสวนตาบลอาจสามารถ

อาเภอเมอง จงหวดนครพนม ผ นาชมชนควรนาขอสนเทศทไดจากการศกษาครงนไปใชในการ

บรหารงานโครงสรางพนฐานทงดานการกาหนดความตองการ ดานการวางแผนดาเนนงานและ

ดานการตดตามและประเมนผล เพอประชาชนจะไดรบประโยชนจากโครงการตรงตามความ

ตองการของประชาชนอยางแทจรง 5.2.3 เครอขายธรรมาภบาลสงแวดลอม ประเทศไทย (2557): คมอ การมสวนรวมของประชาชนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม, มนาคม 2557 โครงการบอบาบดนาเสยคลองดาน อาเภอบางบอ จงหวดสมทรปราการ เนองจากใน พ.ศ. 2538 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบในโครงการจดการนาเสยเขต

ควบคมมลพษ จงหวดสมทรปราการ โดยวางแผนดาเนนการกอสรางระบบบอบาบดนาเสยทเกด

จากบานเรอนและโรงงานอตสาหกรรมของจงหวดสมทรปราการ ใหตงอยในคลองดาน อ.บางบอ

52 

 

 

ตอมา พ.ศ. 2541 ประชาชนในพนทตอตาน เนองจากหนวยงานทรบผดชอบในการดาเนนโครงการ

ไมไดแจงใหประชาชนทราบ อกทงมใชนาเสยทเกดจากพนทตน ประกอบกบการใชประโยชนทดน

ในพนทถกกาหนดเปนพนทสเขยว จงหากปลอยใหกอสรางเกรงวาอาจเกดผลเสยตอสงแวดลอม

ในอนาคต ประชาชนเกดการรวมกลมเพอจดการปญหาดวยกระบวนการมสวนรวม ดงน

- ศกษาสทธและกฎหมายทเกยวของเกยวกบการเรยกรองสทธ

- กลมแกนนาทาการศกษาถงสทธของประชาชนและกฎหมายท

เกยวของ ตลอดจนวธการเรยกรองสทธ

- ใชสทธในการเขาถงขอมลขาวสารของราชการ เพอจดทาเอกสารคดคาน

- จดทาหนงสอรองเรยนไปยงหนวยงานราชการทเกยวของ

- ยนหนงสอรองทกขตอผ นาของแตละองคกรทเกยวของ

ปญหาและอปสรรคของกรณบอบาบดนาเสยคลองดาน 1) ปญหาการ

เขาถงขอมลของราชการ ทางหนวยงานทเกยวของไมไดจดหาขอมลไวใหประชาชนชนตามทระบใน

พรบ. การเขาถงขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 2) ปญหาเจาหนาทของรฐไมมความรความ

เขาใจทถกตองเกยวกบขนตอนการปฏบตงานตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.

2540 สงผลใหบกพรองในการปฏบตหนาท และสงผลใหการใชสทธในการเขาถงขอมลขาวสารของ

ชาวบานไมประสบความสาเรจ ประการทสาม ปญหาการทาใหสาธารณชนยอมรบ และรบทราบ

ปญหาทเกดขนวาบอบาบดนาเสยนมนอยในททไมควรและ 3) ปญหาการทจรตคอรรปชนทเกดขน

จากโครงการกอสรางบอบาบดนาเสย

5.3 การประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมในตางประเทศ 5.3.1 ประเทศจน กฎหมายการประเมนผลกระทบสงแวดลอมบงคบใหมการ

ประเมนผลกระทบทจะมตอสงแวดลอมใหเรยบรอย กอนทจะดาเนนการกอสรางโครงการ อยางไร

กด หากเจาของโครงการหรอผพฒนาดอแพงไมดาเนนการประเมนและจดสงผลการประเมนฯ

บทลงโทษอยางมากกคอ สานกงานปกปองสงแวดลอม (EPB) จะบงคบใหผพฒนาโครงการทา

การประเมนตามมาในภายหลงได และถาผพฒนาไมยอมทาภายในเวลาทกาหนดให EPB จงจะ

ปรบผพฒนาได และคาปรบอยางสงกาหนดไวมากทสดไมเกน 25,000 ดอลลารสหรฐ (ประมาณ

850,000 บาท) ซงเปนมลคาเพยงนอยนดเมอเทยบกบมลคาของโครงการ การขาดกลไกและ

มาตรการทเขมงวด มผลทาใหจานวนโครงการทไมยอมสงผลประเมนผลกระทบสงแวดลอมกอน

ลงมอกอสรางทวจานวนเปนอยางมาก

53 

 

 

องคการปกปองสงแวดลอมระดบรฐ (SEPA) ของจนไดใชกฎหมายระงบ

การกอสรางไป 30 โครงการเมอ พ.ศ. 2547 รวมทงโครงการโรงไฟฟาพลงนา 3 โครงการของบรษท

โครงการ "เขอนซานเสยตาปา" (เขอนสามผา) แตถงกระนน ในหนงเดอนตอมา โครงการทถกระงบ

ทง 30 โครงการกสามารถเรมกอสรางตอไปได นยวาไดผานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมไป

แลว และดไมออกดวยซาวาการกอสรางโครงการใหญๆ ไดเคยถกระงบมาแลว

การสอบสวนรวมระหวาง SEPA และกระทรวงทดนและทรพยากรเมอ

พ.ศ. 2547 แสดงใหเหนวา รอยละ 30 ถง 40 ของโครงการทาเหมองเทานนทผานกระบวนการ

ขนตอนทกาหนดของการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ในขณะทโครงการในพนทอน ๆ ผานการ

ประเมนเพยงรอยละ 6 ถง 7 ซงเปนการอธบายวาเหตใดจนจงมอบตในการทาเหมองมากมาย

ในชวงหลายปทผานมา

ศาสตราจารยหวาง คานฟา (Wang Canfa) ผ อานวยการศนยชวยเหลอ

ผประสบภยพบตสงแวดลอมแหงมหาวทยาลยรฐศาสตรและกฎหมายใหความเหนวา ลาพง

SEPA เองไมอาจรบประกนการบงคบใชกฎหมายและขอบงคบทางสงแวดลอม และวาอตราการ

บงคบใชกฎหมายและขอบงคบสงแวดลอมนบไดอยางมากกเพยงรอยละ 10 เทานน

5.3.2 สหภาพยโรป ในปจจบนมการใชบงคบอยและไดกาหนดแนวทางการ

ประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมใหเปนแบบผสม คอ ภาคบงคบ และภาคตามควร ภายใต

แนวทางของสหภาพฯ การประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมจะตองจดทาการประเมนตาม

ขอกาหนด ซงประกอบดวยกลมหลกทจะตองเนน 7 กลม ประกอบดวย

1) รายละเอยดเกยวกบโครงการ

(1) รายละเอยดทเฉพาะเจาะจงของโครงการและทตง (2) การแบงยอยสวนประกอบของโครงการออกเปนสวนหลกๆ เชน

การกอสราง การดาเนนการ การหยดการดาเนนการ

(3) ในแตละองคประกอบใหแจงแหลงทจะรบกวนหรอกระทบตอสงแวดลอม

(4) ในแตละองคประกอบจะตองแจงถงสงปอนเขาและผลปลอยออก เชน ขยะ ของเสย

54 

 

 

2) ทางเลอกทไดรบการพจารณาแลว ตรวจสอบทางเลอกทไดรบการ

พจารณาแลว เชน ในโรงผลตไฟฟาแบบชวมวลทพจารณาจะใหเปนแหลงพลงงานแกทองถนหรอ

แกระดบชาต

3) รายละเอยดของสงแวดลอม แจงรายละเอยดทกแงมมของ

สงแวดลอมทอาจไดรบผลกระทบการโครงการพฒนาน เชน ประชากร สตวและพช อากาศ ดน นา

มนษย ภมทศน มรดกทางวฒนธรรม รายละเอยดในหมวดนควรใหผ เชยวชาญในทองถนเปน

ผดาเนนการเพอใหไดผลดทสด เชน “อารเอสพบ” ในสหราชอาณาจกร

4) รายละเอยดผลกระทบสาคญทมผลตอสงแวดลอม คาวา “สาคญ”

ในทนมความสาคญมาก เนองจากระดบการใหความสาคญมความผนแปรไดมากจะตองมการให

นยามของคาวา “สาคญ” วธการทใชบอยมาก คอ “แมแบบลโอโปลด” หรอ ลโอโปลดเมทรกซ

(Leopold matrix) เปนเครองมอทนามาใชในการตรวจสอบอยางเปนระบบในศกยภาพของ

ปฏสมพนธ เชน ในการสรางลานกลมกงหนลม (wind farm) ผลกระทบทสาคญอาจไดแกการประ

ทะกบฝงนก

5) การบรรเทาผลกระทบ สวนทเปนประโยชนทสดของการประเมนผล

กระทบตอสงแวดลอม โดยเมอแสดงรายละเอยดผลกระทบสาคญทมผลตอสงแวดลอมแลวเสรจก

จะเหนไดวาผลกระทบทรนแรงทสดจะเกดในสวนใด ใชขอมลทไดในสวนนมาพฒนาวธหลกเลยง

หรอลดผลกระทบ ทาเรองในหมวดนรวมกบเจาของโครงการเนองจากเปนผ รรายละเอยดของ

โครงการมากทสด ใชตวอยางการสรางลานกลมกงหนลม อาจไดแกการพกการใชกงหนลมในฤด

ผสมพนธของนก

6) การสรปดานทไมใชเทคนค การประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมจะ

ถอเปนเรองสาธารณะและจะตองนามาใชในกระบวนการตดสนใจ การเปดเผยและแจกจายขอมล

ตอสาธารณชนถอเปนสงสาคญ เนอหาในหมวดนเปนการสรปทไมตองใชศพทเฉพาะทางเทคนค

หรอการแสดงแผนภมทซบซอนควรใหประชาชนทวไปทจาเปนตองรบทราบเขาใจไดงาย

7) การขาดความรความชานาญ / ความยงยากทางเทคนค หมวดนมไว

สาหรบใหขอแนะนาสวนทยงออนในดานความร สามารถนาไปใชกาหนดเนนเรองทควรทาการวจย

ในอนาคต เจาของโครงการบางรายเหนวาการประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมนเปนพนฐาน

ขนตนทดสาหรบการจดการดานสงแวดลอมของโครงการทตนตองทาในขนตอนตอไป

55 

 

 

5.3.3 สหรฐอเมรกา กฎหมายสงแวดลอมแหงสหรฐฯ การประเมนผลกระทบ

สงแวดลอม บงถงดวยวลวา “ขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอม” (Environmental Impact

Statement - EIS) ซงมตนตอมาจาก กฎหมายนโยบายสงแวดลอมแหงชาต (National

Environmental Policy Act - NEPA) ทประกาศใชเมอ พ.ศ. 2512 การปฏบตการของหนวยงาน

กลางบางหนวยจงยงตองเปนไปตามกฎหมายฉบบนอย ทาใหเกดความเขาใจผดวากฎหมายเดม

ไมหามหนวยงานกลางของสหรฐหรอผ รบสมปทานจากรฐบาลกลางใหทาสงทมผลกระทบตอ

สงแวดลอมได และไมมบทลงโทษสาหรบ “ขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอม” ทนาสง กฎหมาย

นโยบายสงแวดลอมแหงชาตตองการเพยงใหขอแถลงทพอรบฟงไดวาจะมผลกระทบนนไดรบการ

เปดเผยลวงหนา ซงเปนขอบงคบเพยงประการเดยว

ตามปกต หนวยงานจะแจกจาย “รางขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอม”

(DEIS) เพอใหมการวพากษวจารณ ผสนใจและสาธารณชนจะมโอกาสแสดงความคดเหนตอราง

จากนน หนวยงานกจะรบรองผลเปน “ขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอมขนสดทาย” (FEIS)

บางครง หนวยงานอาจแจกจาย “ขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอมสวนเพม” (SEIS) ใหประชาชน

ไดรบทราบ

ความเพยงพอหรอไมของขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอม หรอ EIS

อาจนาเขาสกระบวนการในศาลได โครงการใหญๆ จงมกถกตอตาน เนองจากความบกพรองของ

หนวยงานในการจดเตรยมขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอมทดพอ ตวอยางทโดงดงไดแกโครงการ

ถมขยะเวสตเวย และโครงการกอสรางทางหลวงตามแมนาฮดสนในนครนวยอรก ตวอยางทชดเจน

อกตวอยางหนงไดแกกรณทเชยรราคลบฟองกรมทางหลวงแหงรฐเนวาดาทปฏเสธคาขอใหกรมฯ

ออก “ขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอมสวนเพม” (SEIS) วาดวยการปลดปลอยและมลพษของ

ยานยนตทเพมจากการขยายทางหลวงสาย 95 ผานลาสเวกสใหประชาชนไดรบทราบการ

ดาเนนคดถงศาลมผลใหตองหยดการกอสรางไวกอนจนกวาศาลจะตดสน กรณนตกลงยอมความ

กนไดกอนศาลมคาตดสน

รฐบาลระดบรฐในหลายรฐไดยอมรบกฎหมายสงแวดลอมแหงชาต

นามาใชบงคบในกฎหมายของรฐทบงคบใหตองมการจดทาขอแถลงผลกระทบตอสงแวดลอมของ

โครงการบางโครงการของรฐ และในกฎหมายของรฐบางฉบบไดกลาวถงการทจะตองมการศกษา

ผลกระทบตอสงแวดลอมโดยใชวลวา “รายงานผลกระทบตอสงแวดลอม” หรอ “การประเมนผล

กระทบตอสงแวดลอม”เชน กฎหมายคณภาพสงแวดลอมแหงรฐแคลฟอรเนย (California

56 

 

 

Environmental Quality Act -CEQA) ทบงคบใหตองจดทารายงายผลกระทบตอสงแวดลอม

(EIR)

ขอบงคบทใชบงคบของรฐตางๆ มผลททาใหไดขอมลจานวนมากทไม

เฉพาะผลกระทบทมตอโครงการเฉพาะราย แตยงชวยอธบายใหความกระจางทางวทยาศาสตรท

ยงไมเคยไดรบการศกษาวจยทดพอมากอน ตวอยางเชน รายงานผลกระทบตอสงแวดลอมททาสง

เมองมอนเทอเรย รฐแคลฟอรเนย ทมขอมลสาคญทเผยใหเหนรายชอชนดของสงมชวตใกลสญ

พนธของหนวยงานรฐบาลกลางทเรยกกนวา “ฮกแมนโพเทนทลลา” (Hickman's potentilla) หรอ

รายชอพชสมนไพรชายฝงชนดใกลสญพนธยงขาดดอกไมปาทเปนพชถนเดยวตระกลกหลาบทหา

ยากมากทมขนอยเฉพาะถนน

6. สรป การศกษา ทฤษฎ แนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอเปนกรอบแนวคดใน

การศกษา โดยไดทาการศกษาแนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน แนวคดเกยวกบการ

จดการผลกระทบสงแวดลอม แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการ

วเคราะหผลกระทบสงแวดลอมรวมถงระเบยบ ขอกาหนด และกฎหมายทเกยวของกบการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอม นอกจากนไดศกษาจากกรณศกษาทเกยวของทงในประเทศและ

ตางประเทศ พบวา กระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการประเมนผลกระทบสงแวดลอมเปน

ขนตอนทสาคญและมเครองมอชวยสรางกระบวนการเรยนรและสรางความเขาใจรวมกนของกลม

ผ มสวนไดสวนเสยทหลากหลาย โดยปจจยทเกยวของกบการมสวนรวม ไดแก ปจจยสวนบคคล

เชน ความรและความเขาใจของประชาชนเกยวกบโครงการ เปนตน ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ

เชน อาชพ และการเปนสมาชกกลม เปนตน ปจจยดานการสอสาร เชน การรบขอมลขาวสารจาก

สอมวลชนแขนงตางๆ เปนตน

 

 

57 

บทท 3 การออกแบบการวจย

การออกแบบการวจย เพอเปนแนวทางในการศกษาวจยและอธบายวธการศกษาแต

ละขนตอนดวยการตงคาถาม สมมตฐานและใชทฤษฎทเกยวของมาสนบสนนสมมตฐาน และการ

ดาเนนการวจยตามกระบวนการวจย ซงเนอหาของการออกแบบการวจย ประกอบดวยกรอบ

แนวความคด และทฤษฎ การกาหนดปญหาการวจย การกาหนดขนาดประชากรและกลมตวอยาง

เครองมอทใชในการวจย วธการทใชในการวจย และการสรปผลการวจย โดยมรายละเอยดในแต

ละขนตอน ดงน

1. กรอบแนวความคด และทฤษฎ การศกษาแนวความคดและทฤษฎทเกยวของกบการวจย เพอเปนกรอบในการ

รวบรวมขอมลทฤษฎ และเอกสารทเกยวของ ในการกาหนดตวแปรและคานยามทตองการในการ

วจย และเปนกรอบในการกาหนดกลมตวอยางในการวจย รวมทงกาหนดเครองมอทจะวดและ

วเคราะหขอมล โดยสามารถสรปกรอบแนวคด และทฤษฎทเกยวของ ไดแก แนวคดเกยวกบการม

สวนรวมของประชาชนทศกษาเกยวกบกระบวนการมสวนรวม ททาใหทราบ ประเภทการมสวน

รวม ปจจยททาใหเกดการมสวนรวม ขนตอนในการมสวนรวม เครองมอทใชในการมสวนรวม และ

ระดบการมสวนรวมของประชาชน ตามแนวคดการมสวนรวมของประชาชนของ Arnstein (1969)

ทนาเสนอตวแบบ “ขนบนไดการมสวนรวมของพลเมอง” หรอ “Ladder of Citizen Participation”

ทาใหเหนถงกระบวนการทประชาชนและผ ทเกยวของมโอกาสไดรบทราบขอมล การเขารวมแสดง

ความคดเหน หรอเสนอปญหาหรอผลกระทบตอพนท ไปจนถงการรวมเสนอแนวทางในการแกไข

ปญหาและรวมในกระบวนการตดสนใจ และแนวคดเกยวกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

เพอใหเหนถงกระบวนการจดทาและขนตอนทเกยวของกบประชาชนผ มสวนไดสวนเสยในพนท

เมอเกดการกอสรางโครงการทตองมการประเมนผลกระทบสงแวดลอมขน นอกจากนยงศกษา

กฎหมายทเกยวของกบการมสวนรวมของประชาชน ไดแก รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พ.ศ. 2550 มาตรา 67 วรรค 2 ทระบใหโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชน

และสงแวดลอมอยางรนแรงศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของ

ประชาชนในชมชน และจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนผ มสวนไดเสยกอน

58 

 

 

2. กระบวนการวจย ประกอบดวย 6 ขนตอน ดงน

2.1 การกาหนดปญหาการวจย การกาหนดคาถามของนกวจยเพอคนควาหา

คาตอบของแนวทางการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการ

สาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ โดยศกษาขอมลเบองตนเกยวกบแนวคดและทฤษฎการมสวน

รวมของประชาชน รายงานการศกษาผลกระทบสงแวดลอม รายงานการศกษาความเหมาะสมและ

ความเปนไปไดของโครงการ เปนตน ผวจยจงไดกาหนดปญหาการวจย ดงน

2.1.1 การมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอม

โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ทผานมามกระบวนการและวธการดาเนนการอยในระดบใด

เหมาะสมหรอไม

2.1.2 จากบทเรยนจากโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) สามารถสราง

รปแบบการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการพฒนา

สาธารณปโภคขนาดใหญของรฐทเหมาะสมไดอยางไร

2.2 การเกบรวบรวมขอมลและประมวลผลเบองตน ซงจะศกษาและทบทวน

ทฤษฎ เอกสาร และผลงานวจยทเกยวของตางๆ ไดแก รายงานผลกระทบสงแวดลอม โครงการ

ศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไท-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหง

ประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน รายงานการประชมคณะกรรม

สงแวดลอมแหงชาต ครงท 2/2549 คาพพากษาศาลชนปกครองชนตน เรองคดพพาทเกยวกบ

หนวยงานทางปกครองกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายและการละเมดของหนวยงานปกครอง

อนเกดจากการใชอานาจตามกฎหมาย รายงานโครงการวางผงพฒนาและเชอมตอกจกรรมการใช

พนทยานบางบาหร จากขอมลปฐมภมและทตยภม รวมถงการลงพนทภาคสนามเพอรวบรวม

ขอมลทเกยวของกบบรบทของพนทวจย และเกบรวบรวมความคดเหนความตองการมสวนรวมของ

ประชาชนโดยใชแบบสอบถามทออกแบบไวตามกรอบแนวคดในกระบวนการมสวนรวม

2.3 การออกแบบการวจย ประกอบดวย

2.3.1 การกาหนดตวแปรการวจย เพอใชในการเปรยบเทยบตวแปรระหวาง

วธการและระดบการมสวนรวมในโครงการฯ กบวธการและระดบการมสวนรวมตามทกฎหมาย

กาหนดไวเพอประเมนตอบปญหาการวจยในการหากระบวนการมสวนรวมของประชาชนตอการ

59 

 

 

จดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) โดยกาหนดตวแปรตน คอ

รปแบบการมสวนรวมของประชาชนตอจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สาย

สแดง) ทผานมา ตวแปรตาม คอ ระดบการมสวนรวมของประชาชน ซงความสมพนธของทงสองตว

แปร คอ รปแบบการมสวนรวมของประชาชนตอจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชาน

เมอง (สายสแดง) ทผานมา สงผลใหระดบการมสวนรวมของประชาชนยงไมเหมาะสมเทาทควร

จาเปนทจะตองมการศกษาเพอหาแนวทางสรางรปแบบการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมทเหมาะสมตอไป

2.3.2 การกาหนดกรอบการวจย เพอเปนกรอบการรวบรวมขอมลและการ

กาหนดตวแปรทจะตองใชในการวจย รวมทงเปนกรอบในกาหนดตวอยางประชากรในการศกษา

และเครองมอทใชในการวดและวเคราะหสาหรบการวจย

2.4 การดาเนนการวจย 2.4.1 ศกษารวบรวมขอมลทตยภมทเกยวของกบโครงการฯ รวมถงกฎหมาย

และขอบงกบเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนระหวางดาเนนโครงการฯ

2.4.2 จดเตรยมแบบสอบถามเพอลงพนท

2.4.3 ลงพนทเพอทาการสารวจภาคสนามและแจกแบบสอบถาม

2.4.4 รวบรวมผล จดระบบหมวดหม และนาเสนอขอมลทไดจากแบบสอบถาม

2.4.5 การวเคราะหขอมล เปนการวเคราะหขอมลทไดจากการศกษาและ

ทบทวนทฤษฎ เอกสาร และผลงานวจยทเกยวของตางๆ การลงสารวจพนท รวมทงการแจก

แบบสอบถาม โดยใชสถตเชงพรรณนาและการวเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป

วเคราะหขอมลและนาคาทางสถตมาวเคราะหเพอการสงเคราะหขอมลรวมกบขอมลทไดจากการ

รวบรวมเอกสาร และการสารวจพนทศกษา

2.4.6 การสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ เปนการสรปผลทไดจากการวจย

โดยจดทาเปนรายงานฉบบสมบรณขนาด A4 ตามรปแบบของบณฑตและแผนบนทกขอมล

อเลกทรอนกส และบทความทางวชาการสรปยอการวจย เพอเผยแพรในวารสารหรอการประชม

ทางวชาการ

60 

 

 

3. ประชากร กลมตวอยาง และการสมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยางทผวจยเลอกศกษาในครงน คอประชากรทอาศยอยบรเวณ

เสนเลยบขนานเสนทางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) สถานบางบาหร ชวงบางซอ-ตลงชน

ในเขตเทศบาลเมองบางกรวย อาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร ซงเปนบรเวณทไดรบผลกระทบ

ระหวางการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) เนองจากเปนยานชมชนทอยอาศยของ

ประชาชนทตงอยเปนรศมเลยบคขนานไปกบการกอสรางในเขตทางรถไฟ โดยมรายละเอยด ดงน

3.1 ประชากรในการวจย การกาหนดประชากรทเกยวของกบการวจย คอ

ประชากรทอาศยอยบรเวณเลยบขนานเสนทางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) สถาน

บางบาหร ในเทศบาลเมองบางกรวย จงหวดนนทบร ประกอบดวย 2 ชมชน ไดแก ชมชนหมบาน

ธนากร 1 และ 2 (1,100 ครวเรอน) และชมชนหมบานภาณรงษ (580 ครวเรอน)

3.2 กลมตวอยางในการวจย การกาหนดกลมตวอยางทศกษาจะใชวธการเกบ

ขอมลดวยวธการสมแบบตามสะดวก (convenience sampling) จากจานวนผอยอาศยทงหมด

โดยใชสตรการคานวณทาโร ยามาเน (Taro Yamane,1973 อางในบญธรรม กจปรดาบรสทธ,

2535) และไดกาหนดคาความคลาดเคลอนของการสมตวอยาง คอ 10% และคาความเชอมน

95% ซงกลมตวอยางคานวณไดตามสตร ดงน

n = N

1 + Nd2

กาหนดให n = จานวนประชากรตวอยางทตองการศกษา

d = ระดบความมนยสาคญ

N = จานวนประชากรทงหมด

จากจานวนประชากรชมชนหมบานธนากร 1 และ 2 (1,867 คน) และชมชน

หมบานภาณรงษ (1,727 คน) รวมกนเทากบ 3,594 คน เมอแทนคาลงในสตรจะไดจานวนกลม

ตวอยาง 98 คน เพอความเหมาะสม ผวจยจงปรบตวเลขกลมตวอยางเทากบ 175 คน

61 

 

 

3.3 การสมตวอยาง วธการสมตวอยางแบบไมใชความนาจะเปน (Nonprobability Sampling) โดยการ

สมตวอยางแบบบงเอญ (Accidental Sampling) เปนการเลอกแจกแบบสอบถามแลพดคยกบกลม

ตวอยางเพอใหไดจานวนตามตองการโดยไมมหลกเกณฑ จะเปนใครกไดทสามารถใหขอมลได ทง 2

ชมชน รวม 175 คน 4. เครองมอทใชในการวจย 4.1 เครองมอทใชในการศกษา แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก

4.1.1 เครองมอทางวทยาศาสตร เชน กลองถายภาพ คอมพวเตอร เปนตน

4.1.2 เครองมอทางสงคมศาสตร ซงผศกษาไดรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง

โดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) โดยมวตถประสงคเพอทราบรปแบบการมสวนรวมของ

ประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ท

เหมาะสม โดยแบงออกเปน 5 สวนหลก ไดแก

สวนท 1 ขอมลดานประชากร ไดแก เพศ อาย อาชพ ระดบการศกษา

ระยะเวลาการอยอาศยในชมชน

สวนท 2 ความรความเขาใจตอระเบยบขอบงคบและกฎหมายเกยวกบ

การมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

สวนท 3 การรบทราบขอมลและประสบการณการมสวนรวมของ

ประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) รวมถง

ผลกระทบทเกดขนจากการดาเนนการ

สวนท 4 ระดบความพงพอใจและอปสรรคตอการมสวนรวมกบการ

จดการรบฟงความคดเหนของประชาชนโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

สวนท 5 ความตองการใชสทธของประชาชนในการมสวนรวมตอการ

จดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ตามหลกการมสวนรวมของ

ประชาชน 5 ระดบ ไดแก การเขาถงขอมล การรบฟงความคดเหน การเกยวของ ความรวมมอ และ

การเสรมพลงอานาจแกประชาชน

62 

 

 

4.2 การกาหนดรปแบบคาถามจากแบบสอบถาม ประกอบดวย

4.2.1 คาถามแบบตรวจสอบรายการ (Check-List)

4.2.2 คาถามแบบมาตรฐานสวนประเมนคา (rating scale) ตามวธของ

Likert’s scales (ตารางท 3)

4.2.3 คาถามแบบสอบถามปลายเปด (Open-Ended) (ในประเดนขอเสนอแนะ

ในกระบวนการมสวนรวมของประชาชน)

ตารางท 3 เกณฑการวดแบบมาตรฐานสวนประเมนคานาหนกคะแนน

ระดบความคดเหน คานาหนกคะแนน

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง 3

นอย 2

นอยทสด 1

5. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดกาหนดวธการเกบรวบรวมขอมลเพอใชในการวจยครงน โดยมแหลงทมาของ

ขอมลทใชในการศกษา 2 สวน คอ ขอมลปฐมภม และขอมลทตยภม ดงน

5.1 ขอมลปฐมภม เปนขอมลทไดจากการสารวจพนทและขอมลทไดจาก

แบบสอบถาม โดยมรายละเอยดดงน

5.1.1 ขอมลทไดจากการสารวจพนท ประกอบไปดวยขอมลลกษณะทาง

กายภาพของพนท และจดทาแผนทประกอบเพอใหสามารถเขาใจพนทไดมากขน

5.1.2 ขอมลทไดจากแบบสอบถาม ผ วจยไดรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง

ดวยตวเอง โดยใชแบบสอบถาม เกบจากกลมตวอยางจานวน 175 ชด โดยจะใหกลมตวอยาง

กรอกขอมลลงในแบบสอบถามตามทผวจยไดจดทาขน

5.2 ขอมลทตยภม โดยการศกษาขอมลจากการคนควาเอกสารทเกยวของกบ

งานวจยทงทเปนขอมลทวไปของพนททไดจากหนวยงานของทางราชการ วรรณกรรมทเกยวของ

สงพมพ บทความรายงาน และเอกสารวชาการตางๆ เพอนามาเปนแนวทางในการศกษาตอไป

63 

 

 

6. การวเคราะหขอมล วตถประสงคของการวเคราะหขอมลเพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนและ

ผลกระทบทเกดขนจรงจากการดาเนนโครงการฯ กบทระบในรายงานผลกระทบสงแวดลอม

โครงการศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไทย-พทธมณฑล บนเขตทาง

รถไฟแหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน โดยแบงการวเคราะห

ขอมล ดงน

6.1 ขอมลปฐมภมทเปนขอมลทไดจากการสารวจ เกยวกบลกษณะทางกายภาพ

เศรษฐกจ และสงคมของพนท โดยทาการแสดงออกมาในรปแบบของการพรรณนา รปภาพ แผนท

และตาราง เปนตน

6.2 ขอมลปฐมภมทเปนขอมลทไดจากแบบสอบถาม ประกอบดวย 5 สวนหลก ใชการ

วเคราะหดวยสถตพรรณนาโดยใชคารอยละ (Percentage) คาฐานนยม (mode) คาเฉลยเลขคณต

(mean) ในการวเคราะหขอมลพนฐานทไดมา และใชคาเฉลยเลขคณตเปนเกณฑในการแบงระดบการ

ประเมนระดบความคดเหนของประชาชนออกเปน 5 ระดบ (อางประคอง กรรณสตร, 2540) ดงน

คาเฉลย 1.00-1.49 กาหนดใหอยในเกณฑ นอยทสด

คาเฉลย 1.50-2.49 กาหนดใหอยในเกณฑ นอย

คาเฉลย 2.50-3.49 กาหนดใหอยในเกณฑ ปานกลาง

คาเฉลย 3.50-4.49 กาหนดใหอยในเกณฑ มาก

คาเฉลย 4.50-5.00 กาหนดใหอยในเกณฑ มากทสด

6.3 ขอมลทตยภม ไดแก เอกสารขอมลทเกยวของกบโครงการฯ ไดแก รายงาน

ผลกระทบสงแวดลอม โครงการศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไทย-พทธ

มณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน

รายงานการประชมคณะกรรมสงแวดลอมแหงชาต ครงท 2/2549 คาพพากษาศาลชนปกครอง

ชนตน เรองคดพพาทเกยวกบหนวยงานทางปกครองกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายและการ

ละเมดของหนวยงานปกครองอนเกดจากการใชอานาจตามกฎหมาย รายงานโครงการวางผง

พฒนาและเชอมตอกจกรรมการใชพนทยานบางบาหร นามาแสดงขอมลในรปแบบพรรณนา แผน

ทและตาราง พรอมกบการบรรยายเชงพรรณนา

 

 

7.

เกยวกบระด

ปญหาในกา

ออกแบบสอบ

แผนภมท 1

ทมา: ผวจย,

สรป การออกแบบ

ดบการมสวน

รวจย และแน

บถามเพอทจ

กระบวนการ

2558

บการวจยสา

นรวมของประ

นวทางในการ

จะนาไปศกษา

วจย

าหรบการดา

ะชาชนตอกา

รดาเนนการว

าขอมลจากป

เนนการวจย

ารประเมนผล

วจยไดอยางเ

ระชาชนในบ

ในครงน ไดก

ลกระทบสงแ

เหมาะสม นอ

ทตอไป (แผน

กาหนดกรอบ

แวดลอม แล

อกจากนน ผว

นภมท 1)

64 

บแนวคด

ะกาหนด

วจยยงได

 

 

65

บทท 4 สภาพทวไปของพนทศกษา

การศกษาสภาพทวไปของพนทศกษา คอ โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ชวงบางซอ – ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร เทศบาลเมองบางกรวย จงหวดนนทบร

โดยจะนาเสนอเปน 2 สวน คอ 1) สวนทรายละเอยดทเกยวของกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ชวงบางซอ – ตลงชน และ 2) สวนทเกยวของกบลกษณะทางกายภาพโดยรอบของสถานทศกษา

บรเวณสถานบางบาหร ซงเปนสถานหนงบนเสนทางรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน

ในพนทเทศบาลเมองบางกรวย จงหวดนนทบร โดยไดเกบรวบรวมขอมลทสาคญ ดงน

1. ขอมลทวไปของโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน 1.1 ความเปนมาของโครงการ โครงการระบบรถไฟชานเมอง (สายสแดง) เปนโครงการรถไฟชานเมองในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล เปนสวนหนงของโครงการศกษาและออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนโครงการทางดวนสายพญาไท-พทฑมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทย สายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงกบถนนบรมราชชนน เพอแกปญหาการจราจรระหวางพนทฝงตะวนออกและฝงตะวนตกของกรงเทพมหานคร ตามนโยบายการพฒนาระบบขนสงมวลชนทางรางในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร (สนข.) จงไดรวมกบหนวยงานทเกยวของ ไดแก การทางพเศษแหงประเทศไทย กรงเทพมหานคร และการรถไฟแหงประเทศไทย วางแผนดาเนนการปรบปรงแกไขปญหาจราจร 1.2 ลกษณะและทตงของโครงการ โครงการรถไฟฟาชานเมองสายสแดงออนเปนรถไฟทางคมแนวเสนทางตามแกนหลกทศตะวนตก-ตะวนออก เปนระยะทาง 127.5 กโลเมตร อยในเขตทางของการรถไฟแหงประเทศไทย โดยโครงสรางทางวงตามแนวสายทางชวงตลงชน-บางซอ มระยะทาง 15 กโลเมตร เรมตนเปนทางรถไฟระดบดน จดเรมตน (กโลเมตรท 0.00 ของโครงการ) อยระหวางทหยดรถไฟบานฉมพลกบสถานรถไฟชมทางตลงชน ตรงกบชวงปลายดานทศเหนอของถนนพทธมณฑล สาย 1 จากนนแนวสายทางตรงไปทางทศตะวนออกตามแนวทางรถไฟสายใต ผานสถานรถไฟชมทางตลงชน สถานรถไฟบางบาหร จนถงกโลเมตรท 7+250 โครงสรางเปลยนเปนทางยกระดบชนดไมมหนรองทาง ผานสถานบางกรวย-กฟผ. ขามแมนาเจาพระยา ผานสถานรถไฟบางซอน และเขาสสถานกลางบางซอ (ภาพท 5)

66 

 

 

ภาพท 5 โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน

ทมา : http://www.railway.co.th สบคนเมอ 2 เมษายน 2558

โครงสรางระดบดนเรมตนจากบรเวณจดตดทางรถไฟกบถนนสวนผก ไปตาม

แนวเสนทางรถไฟ สายใต ผานถนนราชพฤกษ ขามคลองบางกอกนอย ไปจนถงซอยหมบานภาณ

รงส จงหวดนนทบร มระยะทางประมาณ 7.560 กโลเมตร โดยมรวกนตลอดสองขางทางเพอใหเกด

ความสะดวกในการเดนรถ และความปลอดภยของผ ใชรถยนต โดยสามารถไปกลบรถไดททาง

กลบรถทไดสรางไว จากนนจะเปนโครงสรางยกระดบ ขามถนนจรลสนทวงศ แมนาเจาพระยา

ถนนประชาราษฎรสาย 1 ถนนกรงเทพ - นนทบร ถนนประชาชน ขามคลองประปา สนสดท

จดเชอมตอกบโครงการระบบรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – รงสต ทสถานกลางบางซอ

ระยะทางประมาณ 7.703 กม. โดยมการกอสรางสะพานขามแมนาเจาพระยา

สาหรบบรเวณพนทศกษา คอ บรเวณสถานบางบาหรเปนสถานระดบดนทจะ

เชอมตอกบรถไฟฟาสายสสม (บางบาหร-บางกะป) และเชอมตอกบรถไฟสายใต มถนนเลยบทาง

รถไฟ (Local Road) ตลอดแนวของรถไฟ โดยเรมตนทถนนจรญสนทวงศ วงเลยบสองขางทาง

รถไฟผานสถานบางบาหร สถานตลงชน และไปสนสดบรเวณถนนสวนผกกอนถงสถานบานฉมพล (ภาพท 6 และ 8)

67 

 

 

ภาพท 6 รปแบบโครงสรางระดบดน ชวงบางบาหร – ตลงชน

ทมา : http://www.railway.co.th สบคนเมอ 2 เมษายน 2558

ภาพท 7 รปแบบโครงสรางยกระดบ ชวงบางซอน – บางบาหร

ทมา : http://www.railway.co.th สบคนเมอ 2 เมษายน 2558

68 

 

 

ภาพท 8 โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) บรเวณสถานบางบาหร

ทมา : http://www.railway.co.th สบคนเมอ 2 เมษายน 2558

1.3 การกอสราง โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน พนทโครงการสวน

ใหญอยบนเขตทางของการรถไฟแหงประเทศไทย มรายละเอยดเนองาน ดงน

1) งานกอสรางอาคารสถานรถไฟตลงชน บางบาหร บางซอน และยาน

สถาน

2) งานโครงสรางทางรถไฟ และงานระบบรางขนาด 1 เมตร ระยะทาง

15.26 กโลเมตร

3) งานระบบไฟฟาและเครองกลภายในอาคาร

4) ถนนเลยบทางรถไฟ (Local Road) ตลอดแนว 2 ขางทางรถไฟ พรอม

งานทเกยวของระยะทางรวมประมาณ 21.76 กโลเมตร แบงเปน 2 ชวง คอ บรเวณถนนประชาชน

วงเลยบทางรถไฟไปทางทศตะวนตกสนสดกอนขามแมนาเจาพระยา และบรเวณถนนจรญสนท

วงศวงเลยบทางรถไฟไปทางทศตะวนตกผานสถานบางบาหร ตลงชน ฉมพล สนสดบรเวณทางตด

ผานระหวางทางรถไฟกบถนนวงแหวนรอบนอก

5) งานระบบสาธารณปโภค

6) งานรอยายชมชนทอยในเขตพนทโครงการ

69 

 

 

1.4 การดาเนนงานดานการมสวนรวม โครงการไดดาเนนการศกษาผลกระทบสงแวดลอม และไดผานความเหนชอบ

จากคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เมอวนท 7 มถนายน 2549 และเมอวนท 22 พฤษภาคม

2550 คณะรฐมนตรไดอนมตโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน โดย

โครงการไดมการดาเนนงานดานการมสวนรวม โดยเนนการสรางความเขาใจกบประชาชนจานวน

มากผานกจกรรมการมสวนรวม ประกอบดวยการสนทนากลมยอยและการสมมนาเพอแลกเปลยน

ความคดเหนกบกลมเปาหมาย ควบคกบการประชาสมพนธในทกขนตอนของการพฒนา

โครงการฯ โดยเรมตงแตขนตอนการกาหนดแนวทางเลอกทงหมดของโครงการ ไปจนถงขนตอนท

ไดมการคดเลอกแนวทางทเหมาะสม และขนตอนหลงจากทไดประเมนผลกระทบและเสนอแนะ

มาตรการลดผลกระทบ ซงมขนตอนการดาเนนงาน 4 ขนตอน ไดแก 1) การเตรยมงาน

2) การดาเนนงานในขนตอนการพจารณาโครงการเบองตน 3) การดาเนนงานขนตอนทคดเลอกแนว

สายทางทเหมาะสม และ 4) การดาเนนงานในขนตอนการศกษาผลกระทบสงแวดลอมในรายละเอยด

ทงนโครงการมการดาเนนงานดานการมสวนรวมรบฟงความคดเหนประชาชน

ทงระดบเขต/อาเภอ และกลมยอยรวม 8 รายการ ไดแก

1) การประชมชแจงโครงการในระดบเขต/อาเภอ ครงท 1 (ดาเนนการ

รวม 5 ครง) ระหวางวนท 3-9 มนาคม 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขต

จตจกร กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร มผ เขารวมประชม 17 คน

2) การสมมนาทางวชาการ ครงท 1 วนท 24 มนาคม 2547 มผ เขารวม

ประชม 210 คน

3) การสนทนากลมยอยครงท 1 (ดาเนนการรวม 9 ครง) ระหวางวนท 8

เมษายน - 3 มถนายน 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร

กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร มผ เขารวมประชม 557 คน

4) การประชมชแจงโครงการในระดบเขต/อาเภอ ครงท 2 (ดาเนนการ

รวม 8 ครง) ระหวางวนท 8 เมษายน - 3 มถนายน 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบาง

พลด เขตจตจกร กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร

5) การสมมนาทางวชาการ ครงท 2 วนท 7 ตลาคม 2547 มผ เขารวม

สมมนาทงหมด 308 คน สวนใหญเปนผ ไดรบผลกระทบโดยตรงจากการรอยายหรอเวนคน

ผ เขารวมสมมนาจงใหขอคดเหน/ขอเสนอแนะ และซกถาม เพอใหชแจงเหตผลและแนวคดในการ

กาหนอตาแหนงทางขน-ลง หรอทางแยกตางระดบในชวงทตองมการเวนคน โดยชาวบานทตอง

70 

 

 

โดนเวนคนเกรงวาจะไมไดรบความเปนธรรม ทงนไดเสนอใหคานงถงคาเสยโอกาสในการประกอบ

ชพและวถชวตทตองเปลยนไปรวมในการกาหนดคาชดเชยดวย และหากมการพฒนาโครงการจรง

ผ เขารวมสมมนาขอใหกอใหเกดผลกระทบตอประชาชนนอยทสด

6) การสนทนากลมยอยครงท 2 (ดาเนนการรวม 10 ครง) ระหวางวนท

9-17 ตลาคม 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร กรงเทพมหานคร

และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร มผ เขารวมประชม 930 คน สวนใหญเปนผ ไดรบผลกระทบ

โดยตรงจากการรอยายหรอเวนคน ดงนนสวนใหญจงเปนการซกถามบรเวณทถกรอยายและ

เวนคน รวมถงรวมกนพจารณาแผนปฏบตการลดผลกระทบดานการรอยาย

7) การสมมนาทางวชาการ ครงท 3 จดขนในวนท 23 พฤศจกายน 2547

มผ เขารวมประชม 376 คน สวนใหญเปนผ ไดรบผลกระทบโดยตรงจากการรอยายหรอเวนคน

ดงนนผ เขารวมประชมสวนใหญจงใหขอคดเหน/ขอเสนอแนะ และซกถาม เพอใหทปรกษานา

ขอเสนอแนะกลบไปทบทวนการออกแบบในขนรายละเอยด โดยหลกเลยงบรเวณพนททอยอาศย

โดยแนะนาใหเวนคนบรเวณพนทวางใหมากทสด นอกจากนชาวบานเกรงวาจะไมไดรบความเปน

ธรรมจากการเวนคน จงมการเสนอใหพฒนาเฉพาะระบบราง เนองจากจะไมมการเวนคน

บานเรอนของประชาชนนอกเขตทางรถไฟ และเสนอใหการดาเนนการใดๆ เจาของโครงการควร

คานงถงการมสวนรวมของประชาชนเปนสาคญ 8) การดาเนนการดานการมสวนรวมของประชาชนบรเวณทางแยกตางระดบกาญจนาภเษก เปนการจดประชมเพอชแจงโครงการตอประชาชนทคาดวาจะตองถก

เวนคนทดนและสงปลกสราง หากมการกอสรางทางแยกตางระดบกาญจนาภเษก จดขนในวนท

27 กนยายน 2548 มผ เขารวมประชมทงหมด 77 คน สวนใหญเปนผ ไดรบผลกระทบโดยตรงจาก

การรอยายหรอเวนคน

หลงจากการจดประชมชแจงโครงการในระยะศกษาผลกระทบสงแวดลอมแลว

เสรจ สามารถกลาวไดวาหวหนาสวนราชการของสานกงานเขต/อาเภอตามแนวเสนทาง สวนใหญ

ตางรบทราบเกยวกบโครงการ สาหรบกลมผ นาชมชนและประชาชนในพนททไดรบผลกระทบ

โดยตรงในรปของการสญเสยทดนหรอรอยายสงปลกสราง เปนกลมทรบทราบขอมลโครงการ

คอนขางละเอยดในชวงหลงของการดาเนนงานสนทนากลมยอยทดาเนนการแลวเสรจในเดอน

พฤศจกายน 2547

71 

 

 

สาหรบทศนคตตอโครงการ ผ เขารวมสวนใหญมองเหนถงความจาเปนของ

การมโครงการ เมอพจารณาจากความคดเหนและขอเสนอแนะตางๆ ทไดรบ สวนใหญเสนอ

ความคดเหนในพจารณาศกษาโครงการอยางรอบคอบเพอใหสงผลกระทบในระดบตา แตเกด

ประโยชนสงสด โดยไดรบความรวมมอในดานการประสานงาน นดหมาย และอานวยความสะดวก

ในการประชมชแจง บงชใหเหนวาสวนใหญยอมรบและมทศนคตทดตอโครงการ แมวากลมของผ

ไดรบผลกระทบมความกงวลอยบาง ซงมาจากประสบการณทไดรบจากโครงการอนๆ แตสามารถ

สรางความเขาใจทถกตองไดดวยการดาเนนการมสวนรวมและประชาสมพนธอยางตอเนอง

2. ขอมลทวไปของเทศบาลเมองบางกรวย 2.1 ขอมลทวไปเทศบาลเมองบางกรวย 2.1.1 ประวตของเทศบาลเมองบางกรวย เทศบาลเมองบางกรวย อาเภอ

เมองบางกรวย จงหวดนนทบร จดตงขนตามพระราชกฤษฎกาการจดตงสขาภบาลวดชลอ และ

สขาภบาลบางกรวย ขนเปนเทศบาลตาบลบางกรวย เมอวนท 25 สงหาคม พ.ศ.2537 ครอบคลม

พนทตาบลบางกรวย ประกอบดวย 9 หมบาน และตาบลวดชลอ ประกอบดวย 10 หมบาน มพนท

รวม 8.40 ตารางกโลเมตร เดมนนอาชพของประชากรสวนใหญ จะประกอบอาชพเพาะปลก แตใน

ปจจบนพนทเดมทเคยเปนสวนผลไม และมเขตตดตอกบกรงเทพมหานครคอยๆ เปลยนแปลงเปน

พนทอยอาศยของประชาชนในรปบานจดสรร และโรงงานอตสาหกรรม

สภาพพนทสวนใหญ เปนชมชนเมองทมประชากรอยอยางหนาแนน ม

การขยายตวอยางรวดเรว ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ตอมาเมอวนท 17 ธนวาคม

2545 ไดมพระราชกฤษฎกา (เลมท 119 ตอนท 122 ก. ลงวนท 16 ธนวาคม 2545) จดตงเทศบาล

เมองบางกรวยโดยเปลยนแปลงฐานะจากตาบลบางกรวย เปนเทศบาลเมองบางกรวย

2.1.2 ทตงและอาณาเขตของเทศบาลเมองบางกรวย เทศบาลเมองบาง

กรวย ตงอยในเขตอาเภอเมองบางกรวย จงหวดนนทบร มอาณาเขตตดตอกบพนทขางเคยง ดงน (ภาพท 9) ทศเหนอ ตดตอกบ ตาบลบางสทอง ตาบลบางไผ ตาบลบางขนน

ทศใต ตดตอกบ กรงเทพมหานคร (บางขนนนท บางบาหร บางกอกนอย)

ทศตะวนตก ตดตอกบ ตาบลบางขนน ตาบลมหาสวสด

ทศตะวนออก ตดตอกบ กรงเทพมหานคร (บางพลด บางออ และ

แมนาเจาพระยา)

72 

 

 

ภาพท 9 ขอบเขตของเทศบาลเมองบางกรวย

ทมา : กรมการปกครอง, 2554

73 

 

 

2.2 ลกษณะทางดานกายภาพของพนทเทศบาลเมองบางกรวย 2.2.1 ลกษณะภมอากาศของพนทเทศบาลเมองบางกรวย มฤดฝน ในชวง

เดอนพฤษภาคมจนถงประมาณเดอนตลาคม เนองจากไดรบอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใต

ฤดหนาว ในชวงเดอนพฤศจกายนจนถงประมาณกลางเดอนกมภาพนธ ไดรบอทธพลของลมมรสม

ตะวนออกเฉยงเหนอซงเปนลมหนาวและอากาศแหง และฤดรอนอยในชวงเดอนกมภาพนธจนถง

เดอนพฤษภาคม โดยมอณหภมสงสดประจาปในเดอนเมษายน และมฝนตกนอยเปนครงคราว

ในชวงฤดรอน มปรมาณฝนรายเดอนเฉลยมคาผนแปรระหวาง 2.5-227.8 มลลเมตร ในเดอน

กนยายนเปนเดอนทมปรมาณฝนสงสดและเดอนธนวาคมเปนเดอนทมปรมาณฝนตาสด โดย

ปรมาณฝนเฉลยทงปเทากบ 1,152.4 มลลเมตร

2.2.2 ลกษณะภมประเทศของพนทเทศบาลเมองบางกรวย สภาพพนท

โดยทวไปเปนทราบลมตดรมแมนาเจาพระยา มคลองไหลผานหลายสาย เชน คลองบางกอกนอย

คลองบางกรวย มระดบความสงของพนดนเฉลยประมาณ 2 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง

เมอถงฤดฝนทาใหเกดภาวะนาทวมขงบรเวณทอยอาศย และพนทประกอบอาชพของประชาชน

สรางความเสยหายแกชวตและทรพยสนของประชาชนเปนประจาเกอบทกป

2.3 ลกษณะทางประชากรของพนทเทศบาลเมองบางกรวย พ.ศ. 2557 ม

ประชากรทงหมดจานวน 29,989 คน มบานจานวน 9,675 หลงคาเรอน และมชมชนในเขตการ

ปกครอง จานวน 47 ชมชน (ตารางท 4) ตารางท 4 จานวนประชากรและบานในเขตเทศบาลเมองบางกรวย

ชอชมชน จานวนครวเรอน (หลง) จานวนประชากรทงหมด (คน) ชาย (คน) หญง (คน)

สขใจ 67 226 104 122

รมคลองบางกรวย 67 219 105 114

ทพยเนตรสามคค 50 261 107 154

วดโพธเผอก 98 466 228 238

หมบานรตนวรรณ 114 296 134 162

หมบานสนธรา 114 509 244 265

หมบานครเซนตคาเบรยล 109 362 164 198

นครอนทรพฒนา 125 525 249 276

วดกลวย 104 595 201 394

สนทรศร 59 234 110 124

รงโรจน 66 284 123 161

โรงหลอพฒนา 90 350 187 163

74 

 

 

ชอชมชน จานวนครวเรอน (หลง) จานวนประชากรทงหมด (คน) ชาย (คน) หญง (คน)

วดลมคงคาราม 350 942 459 483

วดสวนใหญ 238 965 467 498

รวมใจพฒนา 152 436 220 216

ศรบณฑต 2 - ทวสข 66 231 90 141

วดทาบางสทอง 140 717 331 386

หม 7 ตาบลวดชลอ 160 619 278 341

สนพฒนา 148 448 189 259

วดสาโรง 169 728 343 385

สมปรารถนา 118 433 188 245

รมโพธวดเชง 116 532 261 271

สชาวด 148 508 234 274

วดจนทร 140 677 331 346

รมทางรถไฟ 91 501 235 266

วดสนามนอก 211 1095 512 583

โคงมะขาม 277 969 452 517

ลมเจาพระยา 97 457 222 235

วดโตนด 86 330 148 182

วดเกด 78 413 216 197

หมบานเทพประทาน 339 1018 469 549

วดโพธบางโอ 178 720 358 362

สงขฉมพฒนา 314 918 431 487

ตลาดศรบางกรวย 84 344 149 195

หมบานภาณรงษ 571 1727 823 904

หมบานสมชายพฒนา 231 1016 447 569

สมชายพฒนาคอนโด 773 951 430 521

หมท 6 วดพกลทอง 497 1078 504 574

หมบานธนากร 2 1092 1867 815 1052

รมสวน 56 248 114 134

หมบานสวนศรบณฑต 70 171 72 99

หมบานเกษราวลล 210 505 229 276

ตลาดศรบางกรวย หม 1 262 339 157 182

หมบานสมชายพฒนา 2 613 2200 968 1232

หมบานศรบณฑต 3 172 643 283 360

หมบานลมพฒนา 97 385 212 173

วดชลอ หม 3 268 531 233 298

ทมา : แผนพฒนาสามป (พ.ศ. 2555-2557) เทศบาลเมองบางกรวย, 2558

75 

 

 

2.4 ระบบการคมนาคมและขนสงของพนทเทศบาลเมองบางกรวย 2.4.1 โครงขายระบบถนนของพนทเทศบาลเมองบางกรวย มโครงขายระบบ

ถนนทสาคญเชอมตอกรงเทพมหานคร จงหวด อาเภอ ตาบลตาง ๆ ดงน ถนนบางกรวย-ไทรนอย ถนน

หมายเลข 3215 เปนถนนลาดยางขนาด 2 ชองทาง ยาวประมาณ 5.3 กโลเมตร ถนนบางกรวย-

จงถนอม กวางเฉลย 12 เมตร ยาวประมาณ 23 กโลเมตร มสวนทเปนคอนกรตเสรมเหลก 7 กโลเมตร

ลาดยาง 16 กโลเมตร ถนนสขาภบาล 1, 2, 3 รวมทงหมดยาวประมาณ 800 เมตร ถนน

เทอดพระเกยรต ซงเรมตนจากทางแยกถนนบางกรวย-ไทรนอย ทางรถไฟสายใตยาวประมาณ 2

กโลเมตร 2.4.2 โครงขายการสญจรทางนาของพนทเทศบาลเมองบางกรวย มลาคลอง 18 สาย ทใชเปนเสนทางคมนาคม ไดแก คลองบางกอกนอยคลองบางกรวย คลองวด

จนทร คลองไฟไหม คลองวดสนามนอก คลองวดสวนใหญ คลองเขาหมบานผการนงค คลองวด

สาโรง คลองโรงโขน คลองโคงทวโรจน คลองวดโพธเผอก คลองโคงยวรเฮาส ลองขางบานจาจต

คลองหมบานศรบณฑต 3 คลองซอย 28 หมบานเทพประทาน คลองวดลม คลองซอย 16 หมบาน

เทพประทาน และคลองซอย 10 หมบานเทพประทาน 2.4.3 ระบบรถโดยสารสาธารณะของพนทเทศบาลเมองบางกรวย มปรมาณการจราจรในเขตเมองคอนขางสงในเวลาเรงดวนการจราจรตดขดมาก โดยเฉพาะบรเวณ

ถนนบางกรวย-ไทรนอย ถนนเทอดพระเกยรตและถนนบางกรวย-จงถนอมเพราะอาณาเขต

เทศบาลเมองบางกรวยตดตอกบกรงเทพมหานคร จงมผ ใชยานพาหนะ เชน เสนทางลดในการ

เดนทาง ประกอบกบถนนทกสายมพนผวการจราจรคบแคบไมไดมาตรฐาน

พนทเทศบาลเมองบางกรวย มระบบรถโดยสารสาธารณะใหบรการใน

พนทจาแนกตามประเภทรถโดยสาร ไดดงน

ทางบก รถประจาทางทผานเทศบาลเมองบางกรวย เปนรถรวม ขสมก.

ไดแก สายทานานนท – บางกรวย (รถเมลเลก) สายบางบวทอง – ทานานนท (สาย 1003 รถเมลเลก)

สายพระรามหก – วดโตนด (รถสองแถวเลก) สายบางบวทอง – พาตาปนเกลา (รถต) สายบางบวทอง

– ไทรนอย (รถต) สายพระราม 7 – วดชะลอ (รถเมลเลก)

ทางนา มทาเทยบเรอจานวน 7 แหง ดงน ทาเทยบเรอวดสกใหญ 1 แหง

ทาเทยบเรอวดโพธบางโอ 1 แหง ทาเทยบเรอหมบานหวแหลม 1 แหง ทาเทยบเรอวดชะลอ 2 แหง

ทาเทยบเรอหนาอาเภอบางกรวย 1 แหง ทาเทยบเรอวดเกต 1 แหง ทาเทยบเรอวดพกลทอง 1 แหง

76 

 

 

2.5 โครงสรางพนฐานและบรการทางสงคมของพนทเทศบาลเมองบางกรวย 2.5.1 โครงสรางพนฐานของพนทเทศบาลเมองบางกรวย 1) เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เทคโนโลยสารสนเทศและ

การสอสารในเขตเทศบาลเมองบางกรวย ประกอบดวย (1) การบรการโทรศพทประจาทหรอโทรศพทพนฐาน การใหบรการโทรศพทของเทศบาลเมองบางกรวย มสานกบรการโทรศพท บรษท ทโอท จากด

(มหาชน) ใหบรการโทรศพทกบหนวยงานทงภาครฐและเอกชน

(2) การบรการดานไปรษณย มททาการไปรษณยบางกรวย บรษท

ไปรษณยไทย จากด จานวน 1 แหง

2) การบรการดานการไฟฟา ในเขตชมชนเทศบาลเมองบางกรวย

ไดรบบรการไฟฟาจากการไฟฟานครหลวงบางใหญ

3) การบรการดานการประปา หนวยงานทใหบรการนาประปาในเขต

เทศบาลเมองบางกรวย คอการประปาสาขาบางบวทอง การประปานครหลวง 2.5.2 การบรการทางสงคมของพนทเทศบาลเมองบางกรวย 1) การใหบรการทางดานสาธารณสข โดยภาพรวมของพนท

เทศบาลเมองบางกรวย มสถานพยาบาล 44 แหง จาแนกเปนสถานพยาบาลของรฐ 43 แหง

โรงพยาบาลเอกชน 1 แหง (ตารางท 5)

2) การใหบรการดานการศกษา ไมมโรงเรยนเทศบาลในสงกด มแต

ศนยพฒนาเดกเลกจานวน 7 แหง ซงขอใชอาคารเรยนของโรงเรยนในเขตเทศบาล การจดตงชอ

ศนยพฒนาเดกเลกเปนชอเดยวกนกบชอโรงเรยนทขอใชสถานท ไดแก ศนยพฒนาเดกเลกวด

ชะลอ ศนยพฒนาเดกเลกวดจนทร ศนยพฒนาเดกเลกวดเชงกระบอ ศนยพฒนาเดกเลกวดสาโรง

ศนยพฒนาเดกเลกวดลมคงคารามและศนยพฒนาเดกเลกวดสนามนอก

สาหรบในเขตเทศบาลนนมโรงเรยนทงหมด 13 แหง ไดแก โรงเรยน

ในสงกดสานกงานคณะกรรมการเขตพนทการศกษาประถมศกษานนทบร เขต 1 จานวน 3 แหง

โรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน จานวน 1 แหง โรงเรยนใน

สงกดองคการบรหารสวนจงหวดนนทบร จานวน 4 แหง และโรงเรยนในสงกดเขตพนทการศกษา

มธยมศกษา เขต 3 นนทบร – พระนครศรอยธยา จานวน 1 แหง โรงเรยนในสงกดสานกบรหาร

การศกษาพเศษ สพฐ. จานวน 1 แหง

77 

 

 

3) ศาสนสถาน ในพนทเทศบาลเมองบางกรวยมผนบถอศาสนาพทธ

คดเปนรอยละ 97 ของประชากรทงหมด ศาสนาอสลามและศาสนาครสต และศาสนาอน ๆ คด

เปนรอยละ 3 ของประชากรทงหมด ศาสนสถานในพนทเทศบาลเมองบางกรวย มจานวนรวม

ทงหมด 17 แหง ไดแก วดสาโรง วดโพธเผอก วดจนทร วดลมคงคาราม วดเชงกระบอ วดพกลทอง

วดสนามนอก วดสนามใน วดชะลอ วดกลวยวดสวนใหญ วดกระโจมทอง วดโพธบางโอ วดทาบาง

สทอง วดสกใหญ วดเกต และวดโตนด

ตารางท 5 สถานพยาบาลแตละประเภทในเขตเทศบาลเมองบางกรวย

หนวยงาน ประเภทหนวยงาน จานวน (แหง)

ภาครฐ

สานกงานสาธารณสขอาเภอ 1

โรงพยาบาลในเขตพนทสงกดกระทรวงสาธารณสข 1

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจาตาบล 2

ศนยบรการสาธารณสข 1

ศนยสขภาพชมชน 1

ศนยสาธารณสขมลฐานชมชนเทศบาล 37

ภาคเอกชน โรงพยาบาลเอกชน 1

รวม 44

ทมา : เทศบาลเมองบางกรวย, 2558

3. สภาพทวไปโดยรอบพนทโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) บรเวณสถานบางบาหร โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) บรเวณสถานบางบาหร ตงอยคาบเกยวในพนท

แขวงบางพลด เขตบางพลด กรงเทพมหานคร และพนทเทศบาลเมองบางกรวย อาเภอบางกรวย

จงหวดนนทบร ในการศกษาครงนทางผ ศกษาไดเลอกกรอบพนทศกษาเฉพาะในเขตจงหวด

นนทบร ซงตงอยทางทศเหนอของแนวเสนทางรถไฟชานเมอง (สายสแดง) บรเวณสถานบางบาหร

3.1 ลกษณะทางกายภาพของพนทศกษา บรเวณพนทศกษาเดมเปนพนท

เกษตรกรรม มลานาทตงอยบรเวณพนทโครงการฯ คอ คลองบางกอกนอย ทอดตวในแนวเหนอ-ใต

ตงอยทางทศตะวนตกของพนทศกษา และคลองบางกรวย ทอดตวในแนวตะวนออก-ตะวนตก

ตงอยทางทศเหนอของพนทศกษา เมอมการขยายตวของเมองพนทนถกพฒนาเปนทอยอาศยท

รองรบการขยายตวของเมอง เกาะอยตามแนวเสนถนนสายตางๆ แตยงคงเหนพนทเกษตรทแทรก

 

 

ตวอยตามรอ

จดสรร และบ

หลก ไดแก (ภ

พนทโครงกา

ทาวนเฮาทแ

ประชากร 1,8

โครงการรถไ

บานเดยว 2

ชมชน คอ ถน

ภาพท 10 ล

ทมา: ปรบปร

อยตอของพน

บานเดยว โด

ภาพท 10 ถ

3.1.1

ารรถไฟชานเม

และบานเดยว

867 คน ถนน

3.1.2

ฟชานเมอง (

ชน มจาน

นนซอยบางก

กษณะทางก

รงภาพถายท

นทชมชนตาง

ดยโครงการห

ง 12)

ชมชนหม บ

มอง (สายสแ

ว ความสงอา

นเชอมตอหลก

ชมชนหมบา

(สายสแดง) ส

นวนครวเรอน

กรวย-ไทรนอย

ายภาพของพ

างอากาศจาก

ๆ ลกษณะข

หมบานจดสร

บานธนากรว

แดง) สถานบ

าคารตงแต 1-

กสชมชน คอ

าน ส.ภาณร

สถานบางบาห

571หลงคาเ

ย 17

พนทศกษา

ก Google M

องทอยอาศย

รรทอยใกลพน

วลลา 2 ตงอ

บางบาหร เป

-2 ชน มจา

ถนนเทอดพร

รงส ตงอยทา

หร เปนโครง

เรอน ประชา

aps, 2558

ยในบรเวณน

นทโครงการฯ

อยทางทศตะ

ปนหมบานจ

นวนครวเรอน

ระเกยรต

งทศตะวนออ

การหมบานจ

กร 1,727 คน

สวนใหญเปน

ฯ และเปนพน

ะวนตกเฉยงเ

จดสรรทมลกษ

น 1,092 หล

อกเฉยงเหนอ

จดสรรทมลกษ

น ถนนเชอม

78 

นหมบาน

นทศกษา

เหนอของ

ษณะเปน

งคาเรอน

ของพนท

ษณะเปน

ตอหลกส

79 

 

 

ภาพท 11 สภาพหมบานบานธนากรวลลา 2

ทมา: ผวจย, 2558

ภาพท 12 สภาพหมบาน ส.ภาณรงษ

ทมา: ผวจย, 2558 ตารางท 6 จานวนประชากรและบานในพนทศกษา

ชอชมชน จานวนครวเรอน (หลง) จานวนประชากรทงหมด (คน) ชาย (คน) หญง (คน)

หมบานภาณรงษ 571 1,727 823 904

หมบานธนากร 2 1,092 1,867 815 1052

ทมา : แผนพฒนาสามป (พ.ศ. 2557-2559) เทศบาลเมองบางกรวย, 2558 3.2 ลกษณะโครงขายคมนาคมโดยรอบพนท หากพจารณาใหโครงการรถไฟ

ชานเมอง (สายสแดง) บรเวณสถานบางบาหรเปนพนทหลก โครงขายถนนทเชอมกบตวพนท

โครงการฯ สวนใหญเปนถนนสายรอง และถนนสายยอย ซงเชอมตอไปยงถนนสายหลกของพนท

อาเภอบางกรวยและกรงเทพมหานครทตงอยบรเวณรอบนอกของพนทโครงการฯประกอบดวย (ภาพท 13 ถง 15)

80 

 

 

3.2.1 ถนนสายหลก ไดแก

ถนนสรนธร ลกษณะเปนถนนขนาด 6 ชองจราจร กวาง 40 เมตร

วางตวในแนวตะวนออก-ตะวนตกม เรมจากถนนจรญสนทวงศตดกบถนนราชวถทสแยกบางพลด

ไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ ขามคลองบางบาหร เมอผานซอยสรนธร 2 (สมชายพฒนา) จงโคง

ไปทางทศตะวนตกเฉยงใต จากนนตดผานถนนรงประชา กอนจะไปบรรจบกบถนนบรมราชชนนท

ทางแยกตางระดบสรนธร โดยตลอดสายยงถอเปนเสนแบงเขตการปกครองระหวางแขวงบางพลด

กบแขวงบางบาหร

ถนนจรญสนทวงศ เปนถนนททอดตวในแนวตะวนตกเฉยงใต-

ตะวนออกเฉยงเหนอ ขนาด 6 ชองจราจร สภาพถนนคอนขางด มการใชงานอยางหนาแนน

เนองจากเปนถนนสายหลกของพนท

ทางหลวงแผนดนหมายเลข 3215 (บางกรวย-ไทรนอย) เปนเสนทาง

คมนาคมสาคญสายหนงบนพนทฝงตะวนตกของแมนาเจาพระยาในจงหวดนนทบรเนองจากตด

ผานเกอบทกอาเภอของจงหวด ไดแก อาเภอบางกรวย อาเภอเมองนนทบร อาเภอบางใหญ

อาเภอบางบวทอง และอาเภอไทรนอยตามลาดบ ถนนบางกรวย-ไทรนอยในพนทโครงการ เปน

ถนนขนาด 2 ชองจราจร วางตวแนวตะวนออก-ตะวนตก ตดกบซอยบางกรวย-ไทรนอย 17 (ภาณ

รงษ) บรรจบถนนเทอดพระเกยรต

ภาพท 13 สภาพถนนถนนสรนธร

ทมา: ภาพถายจาก Google Street View, 2558

81 

 

 

ภาพท 14 สภาพถนนจรญสนทวงศ

ทมา: ภาพถายจาก Google Street View, 2558

ภาพท 15 สภาพทางหลวงแผนดนหมายเลข 3215 (บางกรวย-ไทรนอย)

ทมา: ภาพถายจาก Google Street View, 2558

3.2.2 ถนนสายรอง ไดแก (ภาพท 16 ถง 18)

ถนนเทอดพระเกยรต ถนนเทอดพระเกยรต เปนถนนขนาด 2 ชอง

จราจร ทอดตวในแนวเหนอ-ใต เชอมถนนบางกรวย-ไทรนอยกบถนนรงประชาและถนนสรนธร

ถนนซอยบางกรวย-ไทรนอย 17 เปนถนนขนาด 2 ชองจราจร ทอดตว

ในแนวเหนอ-ใต เชอมถนนบางกรวยไทรนอยกบถนนเลยบทางรถไฟชานเมองสายสแดง

ถนนเลยบเสนทางรถไฟชานเมองสายสแดง เปนถนนขนาด 2 ชอง

จราจร ทอดตวในแนวตะวนออก-ตะวนตก เลยบตลอดทงทางทศเหนอและทศใตของแนวเสนทาง

รถไฟชานเมองสายสแดง จนบรรจบกบถนนจรญสนทวงศ

82 

 

 

ภาพท 16 สภาพถนนเทอดพระเกยรต

ทมา: ภาพถายจาก Google Street View, 2558

ภาพท 17 สภาพถนนซอยบางกรวย-ไทรนอย 17

ทมา: ภาพถายจาก Google Street View, 2558

ภาพท 18 สภาพถนนเลยบเสนทางรถไฟชานเมองสายสแดง

ทมา: ผวจย, 2558

3.2.3 ถนนสายยอย ไดแก (ภาพท 19 ถง 21)

ถนนรงประชา เปนถนนขนาด 2 ชองจราจร ทอดตวในแนวเหนอ-ใต

เชอมถนนเทอดพระเกยรตกบถนนสรนธร สภาพคอนขางทรดโทรม และแคบเปนบางชวง เนองจาก

83 

 

 

เปนถนนทเชอมตอถนนสรนธรไปยงพนทโครงการรถไฟฟาชานเมองสายสแดง สถานบางบาหร

และพนทอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร ทาใหมการใชงานเปนจานวนมาก ทาใหบางครงเกด

ปญหาการจราจรตดขด

ถนนซอยสรนธร 4 เปนถนนในชมชนขนาด 2 ชองจราจร สภาพถนน

คอนขางแคบ เนองจากเปนถนนทเชอมตอถนนสรนธรไปยงพนทโครงการรถไฟฟาชานเมองสายส

แดง สถานบางบาหร และพนทอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร ทาใหมการใชงานเปนจานวนมาก

กอใหเกดปญหาการจราจรตดขดในพนท บางสวนเกดจากการจอดรถรกลาชองจราจรของผอย

อาศยในพนทนน

ถนนซอยจรญสนทวงศ 75 เปนถนนขนาด 2 ชองจราจร มสภาพถนน

คอนขางแคบทอด ตวในแนวเหนอ-ใต ลดเลาะไปตามพนทชมชน เชอมถนนสรนธร กบถนนเลยบ

เสนทางรถไฟชานเมองสายสแดงทางทศใต

ภาพท 19 สภาพถนนรงประชา

ทมา: ภาพถายจาก Google Street View, 2558

84 

 

 

ภาพท 20 สภาพถนนซอยสรนธร 4

ทมา: ภาพถายจาก Google Street View, 2558

ภาพท 21 สภาพถนนซอยจรญสนทวงศ 75

ทมา: ภาพถายจาก Google Street View, 2558

3.3 การใชประโยชนอาคารและทดน ในพนทศกษาสวนใหญมการใชประโยชน

อาคารและทดนเปนทอยอาศย เกาะตวอยตามแนวถนนสายยอย ถนนซอย และถนนสายหลกบางเสน

เปนทอยอาศยประเภทหมบานจดสรร ในรปแบบของบานเดยวและทาวนเฮาส รองลงมาเปนแหลง

การคาและพาณชยกรรมธรกจบรการ อาคารอตสาหกรรมขนาดเลก ทมกจะเกาะตวอยตามแนวถนน

เทอดพระเกยรต และถนนบางกรวย-ไทรนอย (ภาพท 22 ถง 24) โดยภาพรวมสภาพของพนทศกษา

เปนพนทรองรบการขยายตวของกรงเทพมหานครซงมอาณาเขตตดตอกน แตดวยมเสนทางรถไฟเปน

แนวกนพนทศกษากบกรงเทพมหานคร ทาใหการเชอมตอของโครงขายระบบถนนถงกนยงไมสมบรณ

และยงไมเปนระบบโครงขายทด สาหรบผ สญจรไปมา อกทงเมอมการกอสรางสถานรถไฟตาม

โครงการรถไฟชานเมองสายสแดง ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร ซงมการปดเสนทาง

การจราจรเพอกนพนทการกอสราง ทาใหการเชอมตอของพนทศกษาและกรงเทพมหานครเปนไปได

ยากมากยงขน สรางความเดอดรอนแกประชาชนผใชเสนทางดงกลาวเพอสญจรไปมา

85 

 

 

ภาพท 22 การใชประโยชนอาคารในพนทศกษา

ทมา: กรมการปกครอง, 2558

ภาพท 23 สภาพทอยอาศยและอาคารพาณชยกรรมในพนทศกษา

ทมา: ผวจย, 2558

86 

 

 

4. การมสวนรวมของประชาชนในการจดการผลกระทบสงแวดลอมของโครงการฯ จากการประชมกลมยอยกบเทศบางเมองบางกรวย งานควบคมงานกอสราง โครงการ

ระบบรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน เมอวนท 8 เมษายน 2554 ณ หองประชมชน

2 เทศบาลเมองบางกรวย โดยมประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวย ทปรกษาของการรถไฟฯ

และการรถไฟฯ เขารวมประชม ประชาชนไดแสดงความคดเหน/ขอเสนอแนะในประเดนทการรถไฟ

ฯ ปดจดตดทางรถไฟกบถนนเทอดพระเกยรต โดยทปรกษาของทางการรถไฟฯ ไดเสนอการ

แกปญหาจดตดทางรถไฟ 3 รปแบบ คอ การกอสรางสะพานยกระดบรถยนตขามทางรถไฟ การ

กอสรางอโมงคทางลอดรถยนตขามทางรถไฟ และการกอสรางสะพาน (เกอกมา) รถยนตขามทาง

รถไฟ โดยการแกปญหาจดตดในรปแบบท 1 และ 2 จะตองเวนคนพนทเพมเตมประมาณ 200-300

เมตรตอดาน เพอใหประชาชนทอาศยอย 2 ขางทางบนถนนเทอดพระเกยรตสามารถเขาออกได

เพอใหเกดผลกระทบตอประชาชนนอยทสดจงเลอกวธการแกปญหาจดตดดวยสะพานกลบรถ

(เกอกมา) ซงสามารถกอสรางไดภายในเขตทางรถไฟทงหมด โดยเลอกจดกลบรถบรเวณใต

สะพานขามคลองบางกอกนอย (หางจากถนนเทอดพระเกยรตประมาณ 800 เมตร) และจดกลบ

รถยกระดบพนใตโครงสรางทางวงรถไฟยกระดบ (หางจากถนนเทอดพระเกยรตประมาณ 2.4

กโลเมตร) ซงสามารถรองรบทงประชาชนจากถนนเทอดพระเกยรตและหมบาน ส.ภาณรงษ

การแกไขปญหาการปดจดตดทางรถไฟกบถนนเทอดพระเกยรต ดวยการกอสรางทาง

กลบรถยนตไวทใตสะพานขามคลองบางกอกนอย ทหางจากจดตดบรเวณถนนเทอดพระเกยรต

เพยง 700 เมตร และไดกอสรางถนนเลยบทางรถไฟฝงทศใตและทศเหนอแลวเสรจใน พ.ศ. 2555

ซงชวงระหวางการกอสรางไดมการปดและเปลยนเสนทางถนนเทอดพระเกยรตเชอมถนนสรนธรได

สรางความเดอดรอนแกประชาชนและทวปญหาการตดขดดานการจราจรและความปลอดภยแกผ

สญจร รวมถงระยะทางสญจรเขาออกทเพมขน จงเกดกรณพพาทระหวางประชาชนกบทางการ

รถไฟฯ (ภาพท 25) จงมการฟองศาลปกครองโดยมกระทรวงคมนาคมและการรถไฟแหงประเทศ

ไทยเปนผถกฟองคด เมอ 26 เมษายน 2556 โดยขอใหผถกฟองคดทงสองระงบการปดและเปลยน

เสนทางถนนเทอดพระเกยรตเชอมถนนสรนธรและแกปญหาการจราจรจดตดน โดยขอใหศาลมคา

พพากษาหรอคาสงดงน (1) ระงบการปดและเปลยนเสนทางถนนเทอดพระเกยรตเชอมถนนสรนธร

โดยใหใชเสนทางเดม และยกระดบรถไฟ รถดเซลราง ถนนเลยบทางรถไฟ ตรงจดตดถนน

เทอดพระเกยรตเชอมถนนสรนธรใหสามารถเดนทางไดในระดบพนดน และ (2) หากผถกฟองคด

ทง 2 ดาเนนการตามคาขอ (1) ไมได ใหผถกฟองคดทง 2 สรางสะพานลอยกลบรถยกระดบทม

87 

 

 

ลกษณะเปนเกอกมาจานวน / สะพานลอย ทเสนทางขาออกจากถนนเทอดพระเกยรตไปถนนสรน

ธรทสถานบางบาหร และทเสนทางขาเขาจากถนนสรนธรไปถนนเทอดพระเกยรตทรมสะพาน

บางกอกนอย และ (3) ใหผถกฟองคดทง 2 ชดใชคาฤชาธรรมเนยมแทนผ ฟองคด ทงนศาล

พจารณาเหนวาโครงการฯไดกอสรางใกลแลวเสรจทงระบบแลว รวมทงการกอสรางทางกลบรถใต

สะพานขามคลองบางกอกนอยไดดาเนนการแลวเสรจเหลอเพยงเกบรายละเอยดเทานน และ

จาเปนตองมการปดเสนทางเพอความปลอดภยของประชาชนทใชเสนทางสญจร จงมคาสงยกคา

ขอของผ ฟองคด สาหรบการกอสรางสะพานลอยกลบรถยกระดบทงเสนทางขาเขาและขาออกนน

ไมอาจกระทาได เนองจากไดศกษาความเหมาะสมและออกแบบรายละเอยดรวมถงการศกษา

ผลกระทบสงแวดลอมของโครงการดงกลาว ประกอบกบขณะนนการกอสรางไดดาเนนการมา

เกอบแลวจงไมสามารถเปลยนแปลงได แตศาลพจารณาวาการทผถกฟองคดแกปญหาจดตดทาง

รถไฟบรเวณถนนเทอดพระเกยรตดวยวธดงกลาว เปนการใชดลยพนจไมชอบและเปนการสราง

ภาระใหเกดแกประชาชนทใชเสนทางดงกลาวเกนสมควร พพากษาใหผ ถกฟองคดแกปญหา

การจราจรจดตดทางรถไฟบรเวณถนนเทอดพระเกยรตกบถนนสรนธร โดยใหสรางเปนสะพานกลบ

รถยกระดบทงขาเขาและขาออกใหมระยะหางจากจดกลบรถระดบพนดนทตองยกเลกไป ใกลกวา

ทกาหนดไวเดมและเปนไปตามรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ทงนเพอใหผ ฟองคด

และประชาชนทใชเสนทางดงกลาวไดรบผลกระทบนอยทสดและเปนไปตามกฎหมาย ทงนให

ดาเนนการแลวเสรจภายใน 1 ป นบตงแตคดถงทสด คาขออนนอกจากนใหยก

ภาพท 25 ชาวบานทเดอดรอนจากการปดเสนทางถนนเทอดพระเกยรต

ทมา: ผวจย, 2558

 

 

88

บทท 5 การดาเนนการวจย

การดาเนนการวจยครงนเพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนและผลกระทบ

ทเกดขนจากการดาเนนโครงการฯ กบรายงานผลกระทบสงแวดลอม โครงการศกษาออกแบบ

โครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไท-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทยสาย

บางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน โดยเลอกพนทศกษาบรเวณโครงการรถไฟชานเมอง

(สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน สถานบางบาหร ซงจะนาผลจากแบบสอบถามมาวเคราะหแยก

รายละเอยดตามคาถามในแบบสอบถาม อธบายผลการศกษาดวยเชงพรรณนา ตาราง และ

แผนภมเพอใหเขาใจเนอหาไดงายขน

1. การดาเนนการวจย จากการลงพนทภาคสนามบรเวณโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน

สถานบางบาหร ในพนททไดรบผลกระทบจากโครงการฯ (หมบานภานรงษ และหมบานธนากร ในเขต

เทศบาลเมองบางกรวย อาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร) เพอรวบรวมขอมลทเกยวของกบบรบทของ

พนทวจย และเกบรวบรวมความคดเหนของประชาชนจากแบบสอบถาม จานวน 175 ชด เกยวกบ

ประสบการณการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง

(สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน รวมถงผลกระทบทเกดขนจรงจากการดาเนนการ เพอใหทราบถง

ความคดเหนตอการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมทเกดขน โดยลงพนท

ในชวงวนหยดสดสปดาห (เสาร-อาทตย) ของเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2559

2. ผลทไดรบ ผลการศกษาจากการเกบรวบรวมแบบสอบถามเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน

ตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการฯ โดยสรปผลแบบสอบถามแบงออกเปน 2 สวน

สาคญ ไดแก สวนท 1 ขอมลดานประชากรแสดงผลโดยการบรรยายเชงพรรณนา และตาราง สวนท 2

ขอมลดานการมสวนรวมแสดงผลเชนเดยวกบขอมลสวนท 1 มรายละเอยดผลการศกษา ดงน

 

 

88

2.1 ขอมลดานประชากร ประกอบดวย เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ ชมชน

ทอยอาศย ระยะเวลาทอยอาศย โดยขอมลทงหมดไดมาจากผ ไดรบผลกระทบจากโครงการฯ

บรเวณหมบานภานรงษ และหมบานธนากร ในเขตเทศบาลเมองบางกรวย อาเภอบางกรวย

จงหวดนนทบร จานวน 175 คน (ตารางท 7) ตารางท 7 ขอมลดานประชากร

ขอมลพนฐาน จานวน (คน)

รอยละ ขอมลพนฐาน จานวน (คน)

รอยละ

เพศ อาย

ชาย 84 48 ตากวา 20 ป 21 12

หญง 91 52 21-40 ป 74 42

41-60 ป 68 39

60 ปขนไป 12 7

รวม 175 100 รวม 175 100 ระดบการศกษา อาชพ

ประถมศกษา 16 9 เกษตรกร 5 3

มธยมศกษา 54 31 นกศกษา 26 15

ปรญญาตร 89 57 ธรกจสวนตว 93 53

สงกวาปรญญาตร 6 3 รบราชการ 28 16

พนกงานบรษท 23 13

รวม 175 100 รวม 175 100 ชมชนทอยอาศย ระยะเวลาทอยอาศย

หมบานธนากร 1 และ 2 84 48 นอยกวา 10 ป 4 2

หมบานภานรงษ 79 45 10-20 ป 14 8

อนๆ 12 7 21-30 ป 42 24

มากกวา 30 ป 66 66

รวม 175 100 รวม 175 100

ทมา: ผวจย, 2558

90 

 

 

2.1.1 เพศ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนผหญง จานวน 91 คน คดเปนรอยละ 52 และเพศชาย จานวน 84 คน คดเปนรอยละ 48 2.1.2 อาย ผ ตอบแบบสอบถามสวนใหญมอาย 21-40 ป จานวน 74 คน คดเปนรอยละ 42 รองลงมา ไดแก อาย 41-60 ป จานวน 68 คน คดเปนรอยละ 39 อายตากวา 20 ป จานวน 21 คน คดเปนรอยละ 12 และอาย 60 ปขนไป จานวน 12 คน คดเปนรอยละ 7 2.1.3 ระดบการศกษา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมระดบการศกษาระดบปรญญาตร จานวน 89 คน คดเปนรอยละ 57 รองลงมา ไดแก มธยมศกษาตอนตน/ตอนปลาย/เทยบเทา จานวน 54 คน คดเปนรอยละ 31 ประถมศกษา จานวน 16 คน คดเปนรอยละ 9 และ สงกวาระดบปรญญาตร จานวน 6 คน คดเปนรอยละ 3 2.1.4 อาชพ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญประกอบอาชพธรกจสวนตว จานวน 93 คน คดเปนรอยละ 53 รองลงมา ไดแก รบราชการ จานวน 28 คน คดเปนรอยละ 16 นกศกษา จานวน 26 คน คดเปนรอยละ 15 พนกงานบรษท จานวน 23 คน คดเปนรอยละ 13 และเกษตรกร จานวน 5 คน คดเปนรอยละ 3

2.1.5 ชมชนทอยอาศย ผตอบแบบสอบถามสวนใหญอาศยอยในหมบานธนากร

1และ 2 จานวน 84 คน คดเปนรอยละ 48 รองลงมา และหมบานภานรงษ จานวน 79 คน คดเปน

รอยละ 45 และหมบานอน จานวน 12 คน คดเปนรอยละ 7

2.1.6 ระยะเวลาทอยอาศย ผตอบแบบสอบถามสวนใหญอาศยอยในหมบาน

เปนระยะเวลามากกวา 30 ป จานวน 66 คน คดเปนรอยละ 66 รองลงมา ไดแก ระยะเวลาอย

อาศย 21-30 ป จานวน 42 คน คดเปนรอยละ 24 ระยะเวลาอยอาศย 10-20 ป จานวน 14 คน

คดเปนรอยละ 8 และนอยกวา 10 ป จานวน 4 คน คดเปนรอยละ 2

2.1.7 สรป ขอมลดานประชากรของผตอบแบบสอบถามทไดรบผลกระทบจาก

โครงการฯ บรเวณหมบานภานรงษ และหมบานธนากร ในเขตเทศบาลเมองบางกรวย อาเภอบาง

กรวย จงหวดนนทบร จานวน 175 คน พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ

52 เปนเพศชายรอยละ 48 มชวงอายระหวาง 21-40 ป รอยละ 42 และ 41-60 ป รอยละ 39 ซง

เปนชวงวยทางาน โดยสวนมากประกอบอาชพธรกจสวนตวรอยละ 53 และอยอาศยในหมบานธ

นากรรอยละ 48 และหมบานภานรงษรอยละ 45 เปนเวลานานกวา 30 ป รอยละ 66

91 

 

 

2.2 ขอมลดานการมสวนรวมรบฟงความคดเหน ดานการมสวนรวมรบฟงความคดเหนของผตอบแบบสอบถาม ประกอบดวย 4

ประเดนสาคญ ไดแก 1) ความรความเขาใจตอระเบยบขอบงคบและกฎหมายเกยวกบการมสวน

รวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม 2) การรบทราบขอมลและประสบการณการมสวนรวม

ของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) รวมถง

ผลกระทบทเกดจากการดาเนนการโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) 3) ระดบความพงพอใจ

และอปสรรคตอการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนโครงการรถไฟ

ชานเมอง (สายสแดง) และ 4) ความตองการใชสทธของประชาชนในการมสวนรวมตอการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) โดยมรายละเอยดดงน 2.2.1 ความรความเขาใจตอระเบยบขอบงคบและกฎหมายเกยวกบการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ผลการวเคราะหแบบสอบถามเกยวกบ

ความรความเขาใจตอระเบยบขอบงคบและกฎหมายเกยวกบการมสวนรวมในการประเมนผล

กระทบสงแวดลอม พบวาประชากรกลมตวอยาง จานวน 159 คน คดเปนรอยละ 91 ไมทราบ

หรอไมมความรความเขาใจตอระเบยบขอบงคบและกฎหมายเกยวกบการมสวนรวมในการ

ประเมนผลกระทบสงแวดลอม โดยแยกผลการวเคราะหออกเปน 5 ประเดน ดงน (ตารางท 8)

1) ความหมายของการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ประชากร

กลมตวอยาง จานวน 150 คน คดเปนรอยละ 86 ไมทราบเกยวกบความหมายของการประเมนผล

กระทบสงแวดลอม มเพยงรอยละ 7 ททราบและทราบบางสวนในสดสวนเทากน

2) ขนตอนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ประชากรกลม

ตวอยาง จานวน 154 คน คดเปนรอยละ 88 ไมทราบเกยวกบขนตอนการประเมนผลกระทบ

สงแวดลอม มเพยงรอยละ 2 และ 10 ททราบและทราบบางสวน ตามลาดบ

3) ระยะเวลาในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ประชากรกลม

ตวอยาง จานวน 170 คน คดเปนรอยละ 97 ไมทราบเกยวกบระยะเวลาในการประเมนผลกระทบ

สงแวดลอม มเพยงรอยละ 1 และ 2 ททราบและทราบบางสวน ตามลาดบ 4) ประเภทของโครงการท ตอง มการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ประชากรกลมตวอยาง จานวน 164 คน คดเปนรอยละ 94 ไมทราบเกยวกบประเภท

ของโครงการทตองมการประเมนผลกระทบสงแวดลอม มเพยงรอยละ 3 ททราบและทราบบางสวน

ในสดสวนเทากน

92 

 

 

5) กฎหมายทเกยวของกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ประชากรกลมตวอยาง จานวน 149 คน คดเปนรอยละ 85 ไมทราบเกยวกบกฎหมายทเกยวของ

กบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม มเพยงรอยละ 6 และ 9 ททราบและทราบบางสวน

ตามลาดบ

ตารางท 8 ความรความเขาใจของประชาชนเกยวกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

ความรความเขาใจเกยวกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

ทราบ ทราบบางสวน ไมทราบ

จานวน (คน)

รอยละ จานวน (คน)

รอยละ จานวน (คน)

รอยละ

ความหมายของการประเมนผลกระทบ

สงแวดลอม 12 7 13 7 150 86

ขนตอนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม 3 2 18 10 154 88

ผ ท เ ก ยว ของ ในการประ เม นผลกระทบ

สงแวดลอม 6 3 4 2 165 94

ร ะ ย ะ เ ว ล า ใ นก า ร ป ร ะ เ ม น ผ ลก ร ะทบ

สงแวดลอม 2 1 3 2 170 97

ประเภทของโครงการทตองมการประเมนผล

กระทบสงแวดลอม 5 3 6 3 164 94

กฎหมายทเกยวของกบการประเมนผลกระทบ

สงแวดลอม 10 6 16 9 149 85

คาเฉลย 6 3 10 6 159 91

ทมา: ผวจย, 2558 2.2.2 การรบทราบขอมลและประสบการณการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) รวมถงผลกระทบทเกดขนจากการดาเนนการ ผลการวเคราะหแบบสอบถามเกยวกบการรบทราบ

ขอมลและประสบการณการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการ

รถไฟชานเมอง (สายสแดง) โดยแยกผลการวเคราะหออกเปน 3 ประเดน ดงน (ตารางท 9) 1) การรบทราบขอมลและขาวสารทเกยวของกอนทจะมการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน พบวาผตอบแบบสอบถาม

สวนใหญคดเปนคาเฉลยรอยละ 73 ไมทราบรายละเอยดตางๆ วาจะมการกอสรางรถไฟชานเมอง

(สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน สามารถอธบายผลการศกษา ดงน

93 

 

 

(1) การดาเนนการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ผ ตอบแบบสอบถามสวนใหญไมทราบวาจะมการดาเนนการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง

(สายสแดง) จานวน 124 คน คดเปนรอยละ 71 มประชาชนทราบขอมลบางสวนวาจะมการกอสราง

จานวน 34 คน คดเปนรอยละ 19 และทราบวาจะมการกอสราง จานวน 17 คน คดเปนรอยละ 10 โดย

แหลงทมาของขอมลสวนใหญรบทราบขอมลจากเพอนบานมากทสด คดเปนรอยละ 59 รองมา ไดแก

เสยงตามสาย และการปดประกาศ ใบปลว คดเปนรอยละ 24 และ 17 ตามลาดบ (2) ความสาคญของโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ผ ตอบแบบสอบถามสวนใหญไมทราบความสาคญของโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) จานวน 110 คน คดเปนรอยละ 63 ทราบและทราบบางสวนวาโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) มความสาคญตอการคมนาคมขนสงมวลชนในอนาคต เพยงรอยละ 19 และ 18 ตามลาดบ (3) แนวพนทโครงการ/พนทกอสราง โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ซงอยในเขตทางของการรถไฟแหงประเทศไทย โดยผตอบแบบสอบถามสวนใหญ ไมทราบวาโครงการดงกลาวมแนวพนทผานบรเวณใด จานวน 134 คน คดเปนรอยละ 77 ทราบและทราบบางสวนวาแนวพนทโครงการ/พนทกอสรางผานบรเวณใด เพยงรอยละ 7 และ 16 ตามลาดบ (4) รายละเอยดของการออกแบบผงสวนทเกยวของกบสถานบางบาหร ผตอบแบบสอบถามสวนใหญไมทราบรายละเอยดของการออกแบบผงสวนทเกยวของกบสถานบางบาหร จานวน 160 คน คดเปนรอยละ 91 ทราบและทราบบางสวนเกยวกบรายละเอยดของการออกแบบผงสวนทเกยวของกบสถานบางบาหร เพยงรอยละ 1 และ 7 ตามลาดบ (5) รายละเอยดการปรบแกไขแบบการกอสรางในโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ผตอบแบบสอบถามสวนใหญไมทราบรายละเอยดการปรบแกไขแบบการกอสรางในโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) จานวน 144 คน คดเปนรอยละ 82 ทราบและทราบบางสวนเกยวกบรายละเอยดการปรบแกไขแบบการกอสรางในโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) เพยงรอยละ 3 และ 14 ตามลาดบ (6) ระยะเวลากอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ผตอบแบบสอบถามสวนใหญไมทราบระยะเวลากอสราง จานวน 145 คน คดเปนรอยละ 83 ทราบและทราบบางสวนเกยวกบระยะเวลากอสราง เพยงรอยละ 7 และ 10 ตามลาดบ (7) ผลกระทบจากการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ผ ตอบแบบสอบถามสวนใหญทราบผลกระทบจากโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

94 

 

 

จานวน 89 คน คดเปนรอยละ 51ทราบบางสวนและไมทราบเกยวกบผลกระทบจากโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) รอยละ 24 และ 25 ตามลาดบ (8) รายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมโครงการศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไทย-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน (โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน) ผตอบแบบสอบถามสวนใหญไมทราบวาจะตองมรายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมโครงการฯ จานวน 161 คน คดเปนรอยละ 92 ทราบและทราบบางสวนเพยงรอยละ 1 และ 7 ตามลาดบ ซงถอวาเปนจานวนนอยมาก

ตารางท 9 การรบทราบขอมลและขาวสารทเกยวของกอนทจะมการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง

(สายสแดง)

ประเดนการรบทราบขอมล ทราบ ทราบบางสวน ไมทราบ

จานวน (คน)

รอยละ จานวน (คน)

รอยละ จานวน (คน)

รอยละ

การดาเนนการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) 17 10 34 19 124 71

ความสาคญของโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) 33 19 32 18 110 63

แนวพนทโครงการ/พนทกอสราง โครงการรถไฟชานเมอง (สายส

แดง) 13 7 28 16 134 77

รายละเอยดของการออกแบบผงสวนทเกยวของกบสถานบางบาห

ร 2 1 13 7 160 91

รายละเอยดการปรบแกไขแบบการกอสรางในโครงการรถไฟชาน

เมอง (สายสแดง) 6 3 25 14 144 82

ระยะเวลากอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) 12 7 18 10 145 83

ผลกระทบจากการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) 89 51 42 24 44 25

รายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมโครงการศกษา

ออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไทย-พทธ

มณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6

เชอมโยงถนนบรมราชชนน (โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ชวงบางซอ – ตลงชน)

2 1 12 7 161 92

คาเฉลย 22 12 26 15 128 73

ทมา: ผวจย, 2558

 

 

แผนภมท

โครงการรถไฟ

ทมา: ผวจย,

ประชาชนตอโครงการกอส

รวมรบฟงคว

ประชมชแจง

การสนทนาก

ทางแยกตาง ความคดเห(สายสแดง)

วามการจดก

รถไฟชานเมอ

คดเหน โดยส

ใบปลว/แผน

ตารางท 10

ผลกระทบสงการรบทราบ

ทราบ

ไมทราบ

รวม

ทมา: ผวจย,

2 คารอยล

ฟชานเมอง (

2558

อการจดการสรางรถไฟชาน

วามคดเหนป

งโครงการในร

กลมยอย จาน

ระดบกาญจน นของประช) พบวาประช

การรบฟงคว

อง (สายสแด

สวนใหญทรา

พบ รอยละ 3

การรบทราบ

งแวดลอมโครบขอมลเกยวกบก

2558

ละของแหลง

สายสแดง)

2) ประสบกรผลกระทบสนเมอง (สายส

ระชาชนทงระ

ระดบเขต/อา

นวน 2 ครง แ

นาภเษก จาน (1) การ

ชาชนตอการาชนในพนทศ

ามคดเหนขอ

ง) มประชาช

าบจากเพอน

30 และ เสยง

บขอมลเกยวก

รงการรถไฟชาการจดการรบฟง

ทมาของขอม

การณการมสงแวดลอมโคสแดง) ชวงบ

ะดบเขต/อาเ

าเภอ จานวน

และการดาเน

นวน 1 ครง รรบทราบขอรจดการผลกศกษาสวนให

องประชาชน

ชนเพยงรอยล

บานมากทส

ตามสาย รอย

กบการจดการ

านเมอง (สายงความคดเหนขอ

มลทประชาช

สวนรวมกบครงการรถไฟางซอ – ตลงช

เภอ และกลม

2 ครง การส

นนการดานกา

อมลและขากระทบสงแวหญ จานวน 1

นตอการจดกา

ละ 12 เทานน

ด รอยละ 43

ยละ 27 (ตาร

รรบฟงความค

ยสแดง) องประชาชน

ชนรบทราบกอ

บการจดการรฟชานเมอง (ชน มการดาเน

มยอยรวม 8

สมมนาทางวช

ารมสวนรวม

วสารเกยวกวดลอมโครง54 คน คดเป

ารผลกระทบ

ททราบวามก

3 รองลงมา ได

รางท 10)

คดเหนของปร

จานวน (คน

21

154

175

อนทจะมการ

รบความคด(สายสแดง) ทนนงานดานก

8 รายการ ไ

ชาการ จานว

ของประชาช

กบการจดกางการรถไฟชปนรอยละ 88

บสงแวดลอม

การจดการรบ

ดแก การปดป

ระชาชนตอก

น) รอยละ

12

88

100

95 

รกอสราง

ดเหนของทผานมาการมสวน

ดแก การ

วน 3 ครง

ชนบรเวณ

ารรบฟงชานเมอง 8 ไมทราบ

โครงการ

บฟงความ

ประกาศ/

ารจดการ

ะ

 

 

แผนภมท 3

ความคดเหน

ทมา: ผวจย,

ประชาชนต

ประชาชนใน

ทงสน 8 ราย

ประชม ไดแก

2547 ในพนท

กรวย จงหวด

วนท 7 ตลาค

ตารางท 11

ท

1

การป(ดาเนน

บางซอ

และอา

2 การสม

3

การสน

เมษาย

เขตบา

จงหวด

3 คารอยละ

นของประชาช

2558

ตอการจดกา

นพนทศกษาส

ยการทกลาวม

ก การสนทนา

ทเขตบางซอ

ดนนทบร มจ

คม 2547 มจา

การมสวนรว

การดาเนนการ

ระชมชแจงโครนการรวม 5 ครง

อ เขตตลงชน เขต

าเภอบางกรวย จง

มมนาทางวชากา

นทนากลมยอยค

ยน - 3 มถนายน

งพลด เขตจตจกร

ดนนทบร

ะของแหลงท

ชนโครงการรถ

(2) การรผลกระทบ

วนใหญ ไมได

มาขางตน โด

ากลมยอยคร

เขตตลงชน

านวนเพยง 5

านวนเพยง 3

วมกบการจดก

รจดประชมรบฟง

รงการในระดบเ) วนท 3-9 มนา

ตบางพลด เขตจต

งหวดนนทบร

าร ครงท 1 วนท

ครงท 1 (ดาเนนก

2547 ในพนทเข

ร กรงเทพมหานค

มาของขอมล

ถไฟชานเมอง

รมสวนรวมสงแวดลอม

ดเขารวมในก

ดยมเพยง 2 ร

รงท 1 (ดาเนน

เขตบางพลด

5 คน คดเปน

3 คน คดเปนร

การรบฟงควา

งความคดเหน

เขต/อาเภอ คราคม 2547 ในพน

ตจกร กรงเทพมห

ท 24 มนาคม 254

การรวม 9 ครง) ว

ขตบางซอ เขตต

คร และอาเภอบาง

ลทประชาชน

(สายสแดง)

มในการจดมโครงการรถ

การประชมรบ

รายการทมป

นการรวม 9 ค

ด เขตจตจกร

นรอยละ 3 แล

รอยละ 2 (ตา

ามคดเหนขอ

เค

จานวน

รงท 1 นทเขต

หานคร 0

7 0

วนท 8

ลงชน

งกรวย 5

รบทราบเกย

ดการรบฟงถไฟชานเมอ

ฟงความคดเ

ระชาชนในพ

ครง) วนท 8 เ

กรงเทพมหา

ละการสมมนา

รางท 11)

งประชาชนทการมสวนรวมร

คยเขารวม

น (คน) รอยละ

0

0

3

วกบการจดก

งความคดเอง (สายสแด

เหนจากการจ

พนทศกษาเขา

เมษายน - 3

านคร และอา

าทางวชาการ

ผานมา รบฟงความคดเ

ไมเคยเ

ะ จานวน (คน

175

175

170

96 

การรบฟง

หนของดง) พบวา

จดประชม

ารวมการ

มถนายน

าเภอบาง

ร ครงท 2

เหน

เขารวม

น) รอยละ

100

100

97

97 

 

 

ท การดาเนนการจดประชมรบฟงความคดเหน

การมสวนรวมรบฟงความคดเหน

เคยเขารวม ไมเคยเขารวม

จานวน (คน) รอยละ จานวน (คน) รอยละ

4

การประชมชแจงโครงการในระดบเขต/อาเภอ ครงท 2 (ดาเนนการรวม 8 ครง) วนท 8 เมษายน - 3 มถนายน 2547 ใน

พนท เขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร

กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร

0 0 175 100

5 การสมมนาทางวชาการ ครงท 2 วนท 7 ตลาคม 2547 3 2 171 98

6

การสนทนาก ลมยอยครงท 2 ( ด า เ นนการรวม 10

ครง) วนท 9-17 ตลาคม 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน

เขตบางพลด เขตจตจกร กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย

จงหวดนนทบร

0 0 175 100

7 การสมมนาทางวชาการ ครงท 3 วนท 23 พฤศจกายน

2547 0 0 175 100

8 การดาเนนการดานการมสวนรวมของประชาชนบรเวณทางแยกตางระดบกาญจนาภเษก วนท 27 กนยายน 2548

0 0 175 100

ทมา: ผวจย, 2558

3) ผลกระทบทเกดจากจากการดาเนนการโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ผลการวเคราะหแบบสอบถามเกยวกบผลกระทบทเกดจากจากการดาเนนการ

โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) โดยแยกผลการวเคราะหผลกระทบทเกดจากจากการ

ดาเนนการโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ดงน (ตารางท 12)

(1) ความไมสะดวกในการเดนทางในชวตประจาวน พบวาชวง

ระหวางการกอสราง ประชาชนตองใชระยะทางทไกลขน รอยละ 76 และมสงกดขวางในเสนทาง

จราจร รอยละ 67 สาหรบหลงการกอสรางเสรจเรยบรอยแลว ผลกระทบเหลานลดลง ไดแก

ประชาชนตองใชระยะทางทไกลขน รอยละ 43 และมสงกดขวางในเสนทางจราจร รอยละ 57

(2) ปญหามลพษจากโครงการฯ พบวาชวงระหวางการกอสราง

กอใหเกดมลพษทางอากาศมากทสด รอยละ 83 รองลงมา ไดแก มลพษทางเสยง รอยละ 81 และ

มลพษทางนา รอยละ 15 สาหรบหลงการกอสรางเสรจเรยบรอยแลว ผลกระทบเหลานลดลง ไดแก

มลพษทางเสยงมากทสด รอยละ 69 รองลงมา ไดแก มลพษทางอากาศ รอยละ 41 และมลพษ

ทางนา รอยละ 11

(3) ความไมปลอดภยจากการดาเนนการโครงการฯ พบวาชวง

ระหวางการกอสรางประชาชนตองเสยงตอการเกดอบตเหตมากทสด รอยละ 91 รองลงมา ไดแก

98 

 

 

ทรพยสนไดรบความเสยหาย เชน ตนไม รวบาน เปนตน รอยละ 74 และการเกดอาชญากรรม

รอยละ 47 สาหรบหลงการกอสรางเสรจเรยบรอยแลว ผลกระทบเหลานลดลง ไดแก เสยงตอการ

เกดอบตเหตมากทสด รอยละ 54 รองลงมา ไดแก การเกดอาชญากรรม รอยละ 53 และทรพยสน

ไดรบความเสยหาย เชน ตนไม รวบาน เปนตน รอยละ 26

(4) ความเดอดรอนจากการเวนคน พบวาชวงระหวางการ

กอสรางจะสงผลตอการเวนคนพนท รอยละ 48 สาหรบหลงการกอสรางเสรจเรยบรอยแลว

ผลกระทบเหลานลดลงโดยจะสงผลตอการเวนคนพนท รอยละ 11

ตารางท 12 รอยละของผลกระทบทเกดขนในชวงระหวางการกอสรางและหลงการกอสรางเสรจ

ผลกระทบ

ชวงเวลา

ระหวางการกอสราง หลงการกอสรางเสรจ

ม ไมม ม ไมม

ความไมสะดวกในการเดนทางในชวตประจาวน

- ตองใชระยะทางทไกลขน 76 24 43 57

- มสงกดขวางในเสนทางจราจร 67 33 35 65

ปญหามลพษจากโครงการฯ

- ทางเสยง 81 19 69 31

- ทางนา 15 85 11 89

- ทางอากาศ 83 17 41 59

ความไมปลอดภยจากการดาเนนการโครงการฯ

- เสยงตอการเกดอบตเหต 91 9 54 46

- การเกดอาชญากรรม 74 26 53 47

- ทรพยสนไดรบความเสยหาย เชน ตนไม รวบาน เปนตน 62 38 26 74

ความเดอดรอนจากการเวนคน 48 52 11 89

ทมา: ผวจย, 2558 2.2.3 ระดบความพงพอใจและอปสรรคตอการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) 1) ระดบความพงพอใจตอการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) พบวาประชาชนในพนทศกษา

สวนใหญมระดบความพงพอใจอยในระดบนอย โดยคดเปนรอยละ 55 (รวมกบประชาชนทไดเขารวม

ประชมทผานมาจานวน 8 คน) รองลงมา ไดแก มระดบความพงพอใจอยในระดบนอยทสด คดเปน

รอยละ 30 และมระดบความพงพอใจอยในระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 14 (ตารางท 13)

99 

 

 

ตารางท 13 ระดบความพงพอใจตอการมสวนรวมรบฟงความคดเหนของประชาชน

ระดบความพงพอใจตอการมสวนรวมรบฟงความคดเหนของประชาชน จานวน (คน)

รอยละ

มากทสด 0 0

มาก 0 0

ปานกลาง 25 14

นอย 97 55

นอยทสด 53 30

รวม 175 100

ทมา: ผวจย, 2558 2) อปสรรคในการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) พบวาประชาชนในพนทศกษาสวนใหญ

คดวาการไดรบขอมลเกยวกบการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนเปนอปสรรคตอการม

สวนรวมมากทสด คดเปนคาเฉลย 4.40 รองลงมา ไดแก เนอหาในการจดประชม และชวงเวลาใน

การจดประชม คดเปนคาเฉลย 4.19 เทากน (ตารางท 14)

ตารางท 14 ประเดนอปสรรคทมผลตอการมสวนรวมรบฟงความคดเหนของประชาชน ประเดนอปสรรค คาเฉลย

ระยะทางจากทพกอาศย-สถานทจดประชม 3.63

เนอหาในการจดประชม 4.19

สถานทจดประชม 4.14

ชวงเวลาในการจดประชม 4.19

ระยะเวลาในการจดประชม 3.67

ไมไดรบขอมลเกยวกบการจดประชม 4.40

ทมา: ผวจย, 2558 2.2.4 ความตองการใชสทธของประชาชนในการมสวนรวมตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) พบวาประชาชนในพนท

ศกษาสวนใหญมระดบความตองการใชสทธของประชาชนในการมสวนรวมตอการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ดานการเขาถงขอมลทเกยวของกบ

จดการผลกระทบสงแวดลอมมากทสด คดเปนคาเฉลย 4.54 รองลงมา ไดแก การมสวนเกยวของ

100 

 

 

กบการจดการผลกระทบสงแวดลอม คดเปนคาเฉลย 4.23 และการเขารวมการจดการผลกระทบ

สงแวดลอม คดเปนคาเฉลย 4.19 (ตารางท 15)

ตารางท 15 ประเดนความตองการตอการมสวนรวมรบฟงความคดเหนของประชาชน

ประเดนความตองการ คาเฉลย

การเขาถงขอมลทเกยวของกบจดการผลกระทบสงแวดลอม 4.54

การใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนเกยวกบการจดการผลกระทบสงแวดลอม 3.92

การมสวนเกยวของกบการจดการผลกระทบสงแวดลอม 4.23

การเขารวมการจดการผลกระทบสงแวดลอม 4.19

ทมา: ผวจย, 2558 3. การวเคราะหผลทไดรบ การวเคราะหผลทไดรบจากการศกษาเพอตอบวตถประสงคและปญหาการวจย โดย

ศกษาจากแนวคดการมสวนรวมของประชาชนซงมผศกษาไวหลากหลายทาน แตไดนาแนวคดการ

มสวนรวมของประชาชนของ Arnstein (1969) ทนาเสนอตวแบบ “ขนบนไดการมสวนรวมของ

พลเมอง” หรอ “Ladder of Citizen Participation” ซงประกอบดวย 1) ขนการควบคม

(Manipulation) 2) ขนการรกษา (Therapy) ซงเปนขนทไมเกดการมสวนรวมขน แตเปนการให

ความรและใหความชวยเหลอเทานน 3) ขนการใหขอมล (Informing) ประชาชนจะไดรบขอมล

เกยวกบการตดสนใจของผ มอานาจแตไมเปดโอกาสใหความคดเหน 4) ขนการรบฟงความคดเหน

(Consultation) ประชาชนสามารถแสดงความเหนไดตามทผ มอานาจเปดโอกาส 5) ขนการ

ปรกษาหารอ (Placation) เปนการมสวนรวมระดบทสงขน ประชาชนไดแสดงความเหนในเชง

แนะนา แตอานาจตดสนใจยงถกจากด 6) ขนการเปนหนสวน (Partnership) ประชาชนมความ

รบผดชอบรวมกบผ มอานาจในการวางแผนและรบผดชอบตอผลทจะเกดขน 7) ขนมอบหมายอานาจ

(Delegated Power) ประชาชนไดรบอานาจในการตดสนใจสวนใหญ และ 8) ขนอานาจพลเมอง

(Citizen Control) เปนขนทใหอานาจการตดสนใจและการจดการทงหมดแกประชาชนเตมท ซงแตละ

ระดบขนบนไดไดสะทอนอานาจของประชาชนนน เปรยบเทยบกบผลการศกษาจากแบบสอบถาม

เกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการประเมนผลกระทบสงแวดลอมโครงการฯ ในกรณศกษา

ประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน

บรเวณสถานบางบาหร พบวาการดาเนนการจดการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนทผาน

มาเปนการปฏบตเพอใหเปนไปตามทกฎหมายกาหนด โดยเมอพจารณาถงระดบการมสวนรวม

101 

 

 

ของประชาชนในพนทศกษาเปนเพยงระดบการมสวนรวมของประชาชนในระดบตนๆ นนคอ ขนท

1-4 โดยประชาชนมโอกาสไดรบขอมลขาวสารโครงการในหลายรปแบบ เชน การปดประกาศตาม

สถานทตางๆ ทงสถานทราชการ และบรเวณพนทโครงการ เสยงตามสาย ใบปลว การบอกตอจาก

เพอนบาน โดยรบทราบจากผ นาชมชนแลวบอกตอๆ กนมา แตผลการเขารวมประชมเพอรบฟง

ความคดเหนจากประชาชนในพนทศกษากลบเขารวมประชมนอยมาก แตเมอโครงการมการ

ดาเนนการไดสงผลกระทบตอชมชนเปนอยางมาก ชมชนจงมการรวมตวและจดตงกลม

คณะกรรมการขนมาเรยกรองและปกปองสทธของคนในชมชนจนถงขนฟองรองเปนคดความในชน

ศาล จงอาจกลาวไดวา ในกระบวนการมสวนรวมของประชาชนเทศบาลเมองบางกรวยในการ

จดการสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมองสายสแดง อาจตงขอสงเกตไดวา เมอแรกเรมทารายงาน

ใน พ.ศ. 2549 ประชาชนมความตนตวมากในเฉพาะเขตเมอง ซงตองมการกอสรางเวนคนทดน ซง

ประชาชนในเขตทางไดรบผลกระทบโดยตรง โดยในพนทศกษาในแนวทศใตของเขตทางรถไฟเปน

เขตบางพลด กทม. ซงเปนยานทอยอาศย สวนพนททางดานเหนอเปนเขตเทศบาลเมองบางกรวย

จงหวดนนทบร เปนทอยอาศยหนาแนนนอยและพนทโลงของเอกชน เจาของทดนและผอยอาศย

ยอมพงพอใจตอโครงการดงกลาว เนองจากชวยสงเสรมความสะดวกในการเดนทางดวยรถไฟและ

สงผลใหมลคาทดนเพมขน จนเมอโครงการมการกอสรางใน พ.ศ. 2553 ไดสงผลกระทบและสราง

ความเดอดรอนแกประชาชนในชมชนพนทศกษาทงการจราจรบนถนนเทอดพระเกยรตไปยงถนนส

รนธร ซงเปนเสนทางหลกของชมชนและเปนทางลดเชอมไปยงถนนนครนทรและสะพานพระราม 5

กบเขตบางพลด กทม. เปนสวนหนงทสงผลใหประชาชนในพนทศกษามความตนตวทจะรกษาสทธ

ประโยชนของตนและชมชน จากการสงเกตการณในกจกรรมการรบฟงความคดเหนของประชาชน

ในโครงการทเขามาในพนทบางกรวย เชน การรบฟงความคดเหนของประชาชนในการออกแบบ

สะพานกลบรถของรถไฟทจดตดถนนเทอดพระเกยรต มผสนใจเขารวมประชมซกถามโครงการ

กอสรางถนนวงแหวนเชอมโยงถนนจรญสนทวงศและถนนกาญจนาภเษก โดยกรมทางหลวง

ชนบททตดผานพนทอาเภอบางกรวย นบวาเปนบทเรยนสาคญแกหนวยงานราชการและ

หนวยงานอนๆ ทเกยวของ เขารวมประชมกลมยอยกบกลมนากระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนอยางเปนกจจะลกษณะ ซงจะเปนประโยชนในการพฒนาและขจดขอขดแยงระหวางรฐ

และประชาชนลงไดในระดบหนง 4. สรป

102 

 

 

จากการลงพนทและการรวบรวมแบบสอบถามมาวเคราะหการมสวนรวมของ

ประชาชนและผลกระทบทเกดขนจากการดาเนนโครงการฯ กบรายงานผลกระทบสงแวดลอม

โครงการศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไท-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟ

แหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน โดยเลอกพนทศกษาบรเวณ

โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน สถานบางบาหร โดยผลการวเคราะหจาก

กลมตวอยางทไดจากพนทศกษาบรเวณโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน

สถานบางบาหร ชใหเหนวาประชาชนยงขาดความรความเขาใจตอระเบยบขอบงคบและกฎหมาย

เกยวกบการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม สวนหนงเปนผลมาจากขาดการ

รบทราบขอมลแลหรอไดรบขอมลไมเพยงพอ ทาใหไมไดเขามามสวนรวมตอการจดการผลกระทบ

สงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ในรปแบบของการจดประชมตางๆ กวา 8 รายการ

ททางโครงการไดจดขน สาหรบผลกระทบทเกดจากการดาเนนการโครงการรถไฟชานเมอง (สายส

แดง) พบวาสวนใหญจะเปนเรองของมลพษทางเสยงจากเครองจกร รถบรรทก มลพษทางอากาศ

เชน ฝ น ควน ละอองจากการกอสรางและการบรรทกของหนกของรถบรรทกทวงผานตวชมชน

ทงในชวงระหวางกอสรางและหลงกอสรางแลวเสรจ โดยประชาชนในพนทศกษามระดบความ

พงพอใจตอการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนนอย และอปสรรคสาคญ

ตอการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชน ไดแก การไมไดรบขอมลเกยวกบ

การจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนมากทสด รองลงมา ไดแก เนอหาในการจดประชม

ทเขาใจไดยาก และชวงเวลาในการจดประชมมกตรงกบเวลาทางานของประชาชน สอดคลองกบ

ความคดเหนของประชาชนทมความตองการการเขาถงขอมลทเกยวของกบจดการผลกระทบ

สงแวดลอมเพอรบทราบเนอหารายละเอยดของโครงการ รวมไปถงการมสวนเกยวของกบการ

จดการผลกระทบสงแวดลอม และการเขารวมการจดการผลกระทบสงแวดลอม

 

 

103

บทท 6 การอภปรายผลและขอเสนอแนะ

1. การอภปรายผลการศกษา กระบวนการมสวนรวมภาคประชาชนในการจดการผลกระทบการมรถขนสงมวลชน

บรการสาธารณะ เชน รถไฟฟาชานเมองสายสแดงวงผานชมชนเทศบาลบางกรวย ถอเปนสงท

นายนด ชาวเทศบาลเมองบางกรวยมความตนเตนดใจทมโครงการดงกลาว แตเมอมการกอสราง

งานโครงสรางของการวางระบบรางรถไฟและถนนเลยบทางรถไฟขนานทงสองขาง ของเขตทาง

ตลอดแนวของโครงการ ชาวชมชนเทศบาลบางกรวยทเคยใชเสนทางขามทางรถไฟเชอมโยง

ระหวางบางกรวยและบางพลด กรงเทพมหานคร เรมเหนความไมชอบมาพากลของการจดการ

จราจรและเคาลางของปญหาการจราจรทอาจเกดวกฤตขนในอนาคต นนคอ การปดและเปลยน

เสนทางจราจร ทใชขามทางรถไฟ ไปเชอมโยงกบบางกรวย บางพลดทเคยใชกนมา

ในโครงการรถไฟชานเมองสายสแดง โดยการทางรถไฟ กอสรางทางรถไฟฟาชาน

เมองสายสแดง ไดมแผนการทจะยกเลกเสนทางเดม 2 จด คอ 1.ยกเลกและรอถอนสะพานขาม

ทางรถไฟทบรเวณหมบานภาณรงษ ทเชอมซอย 85 จรญสนทวงษ เขตบางพลด 2.ยกเลกจดตด

ระดบดนขามถนนทถนนเทอดพระเกยรต ถนนรงประชาเชอมถนนสรนธร เขตบางพลด และจะทา

การจดการจราจรใหม บงคบการเดนทางเสนทางเดยว และอานวยประโยชนการใชถนนเลยบทาง

รถไฟทง 2 ขางการสญจรดวยรถยนตเขาจากบางพลดมายงบางกรวย จะบงคบเขาทถนนรงประชา

ถนนสรนธร วงชดซายเลยบทางเลยบทางรถไฟ ใช U-turn under pass ลงอโมงคลดระดบใตทาง

รถไฟ แลวเลยวขวาขนถนนเลยบทางรถไฟ ทศใตของเขตทางรถไฟแลวจง สามารถเลยวซายเขาส

ถนนเทอดพระเกยรต หรอวงตรงไปเพอไปยงทางแยกหมบานภาณรงษ หรอ จะตรงไปเพอไปเชง

สะพานพระราม 7 การสญจรดวยรถยนตเขาออกจากบางกรวยไปบางพลด เมอออกจาก

เทอดพระเกยรต จะตองถกบงคบใหเลยวซายวงเลยบถนนเลยบทางรถไฟ เลยแยกหมบานภาณ

รงษ ประมาณ 1 กโลเมตร จงจะม U-turn ระดบดน กลบรถไปยงอกดาน (ทศใต) ของเขตทาง

รถไฟ และวงตรงไปเพอออกถนนรงประชา และถนนสรนธร ตามลาดบ ประชาชนบางกรวยตงขอสงเกตวา 1) ระยะทางไกล การวงเขาและออกเทศบาลบางกรวย และเขตบางพลด เคยใชระยะทางประมาณ 300 เมตร แตถกปรบ เปน 7.5 กโลเมตร

104 

 

 

2) อโมงคกลบรถทเชงสะพานรถไฟ รมคลองบางกอกนอยปากอโมงคทางลาด

ความยาว200 เมตร มขนาดปากทางคบแคบมาก เพยง 3.30 เมตร เปนชอง ซอกหลบ คบแคบ

เสยงตออบตเหตและการจราจรตดขด และอโมงคทอยชดกบคลองบางกอกนอย อยในภาวะเสยง

ภยนาทวมอยางมาก หากขาดการบรหารจดการทด

ประชาชนเรมจบกลมกนวพากษวจารณแลกเปลยนความเหน และเรมตนโดย

กลมชมชนในหมบานธรนภรณประมาณ 53 ครวเรอน เปนหมบานขนาดเลก อยในสงกดชมชนธ

นากร ของเทศบาลเมองบางกรวย หมบานธรนภรณนดประชมลกบานเพอแจงขาวสาร การจด

จราจรของการรถไฟ ในโครงการรถไฟฟาชานเมองสายสแดงทบรเวณสถานบางบาหร มการ

แลกเปลยนความรความเขาใจขอสงสยในความแปลกประหลาดของสภาพ U-turn under pass ท

ไมถกตองตามหลกมาตรฐานวศวกรรมจราจร และมาตรฐานทางหลวงแผนดน และการกาหนด

เสนทางใหมทไกลเกนเหต การเกดจดตดใหมๆ อกหลายจด ในการบงคบใชระบบ one way ของ

ถนนเลยบทางรถไฟเปนการทวความเดอดรอน หลงจากนนลกบานธรนภรณไดมมตเลอกกรรมการเขา

มา 10 ทาน เพอทาการตอสใหมการแกโครงการใหถกตองคมครองสทธของชมชนบางกรวย

คณะกรรมการดงกลาวคดคานการปดเปลยนเสนทางถนนเทอดพระเกยรต

เชอมบางกรวยบางพลด และไดดาเนนการตดตอประสานงานไปยงหนวยงานทเกยวของ และแจง

ความเดอดรอนทคาดวาจะเกดขนในอนาคตขณะเดยวกนไดมการสบคนหารายงานการศกษา

ผลกระทบสงแวดลอมของโครงการนจนไดเอกสารสาคญคอ รายงานการวเคราะหสงแวดลอม

(EIA) ฉบบสมบรณ และรวมกนศกษาขอมล โดยมงเนนเรองของผลกระทบดานการคมนาคม การ

ลดผลกระทบดานการคมนาคม และพบวา มรายงานเรองของจดตดจราจรถนนเทอดพระเกยรต

และถนนหมบานภาณรงษซงเปน 2 ใน 5 จดตด ในชวงเสนทาง จากฉมพล ตลงชน บางกรวย ถง

สะพานพระราม 7

โดยในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมฯ (น.2-59 และ น.2-60) ไดนาเสนอ

สภาพของจดตดของเสนทางคมนาคมและการพจารณาแกไขปญหาจดตด ดงน การแกไขปญหาจดตดชวงสะพานพระราม 6 – ถนนกาญจนาภเษก สภาพของจดตดในปจจบน ถนนภาณรงส เปนถนนทใชเขาออกระหวางหมบานภาณรงสกบถนนสรนธร

ถนนเทอดพระเกยรต เปนถนนระดบพนขนาด 2 ชองจราจร ขนาดเขตทาง

ประมาณ 20 เมตร จดตดนอยหางจากถนนสรนธรททอดตวขนานกบทางรถไฟเพยงประมาณ 150

เมตร เทานน สองขางทางมอาคารบานเรอนหนาแนน

105 

 

 

การพจารณาแกไขปญหาจดตด จากโครงขายถนนทงหมดสภาพโดยทวไปพบวามถนนทตองแกไขปญหาจดตดทาง

รถไฟอยเปน จานวน 5 จด เทานน คอ ถนนภาณรงส ถนนเทอดพระเกยรต ถนนชยพฤกษ ซอย

กระจาง และถนนทงมงกร ซงสภาพของถนนเหลานมลกษณะคลายคลงกนหลายประการ เชน

เปนถนนขนาดเลกทใชเดนทางเขาออก

ในการแกไขปญหาจดตดทง 5 แหง ทปรกษาไดเสนอแนะใหทาสะพานลอยกลบรถ

(U-turn Bridge) ซงนอกจากจะใชในการสญจรขามทางรถไฟแลว ยงสามารถชวยรองรบในการ

เดนทางเขาและออกระบบของโครงการไดทกทศทางอกดวย โดยตาแหนงของสะพานลอยกลบรถ

ทรองรบจดตด ทง 5 แหง

รายงานระบงานระบบทางดวนและ Local Road ราคาคากอสราง (น.2-116 น.2-119)

ราคาตอหนวยของ Overpass & Connection Road ดงน งานระบบทางดวนและ Local Road ราคาคากอสราง ทางดวนยกระดบและ Local Road ประกอบดวยโครงสรางหลก

และงานระบบหลกๆ เชน ทางยกระดบขนาด 4 และ 6 ชองจราจร พรอม Ramp ขน/ลง ขนาด 2

ชองจราจร สะพาน U-Turn ขนาด 2 ชองจราจร สะพานขามแมนาเจาพระยา และ Local Road

ขนาด 2 ชองจราจร ในพนทเขตทางของ รฟท. มรายละเอยดดงน สะพานรถไฟขามคลองบางกอก

นอย (2Track) ราคา 449.02 ลานบาทตอกโลเมตร Overpass & Connection Road ราคา 23.10

ลานบาทตอจด และสะพานลอยกลบรถ ราคา 19,000.00 บาทตอตารางเมตร

ในรายงานบทท 5 เรองรายงานการลดผลกระทบสงแวดลอมและแผนปฏบตการ

ปองกนและลดผลกระทบสงแวดลอม (น.5-38) รายงานไดนาเสนอดงน

ถนนเทอดพระเกยรต เปนถนนระดบพนขนาด 2 ชองจราจร ขนาดเขตทาง

ประมาณ 20 เมตร ซงในการกอสรางตดผานถนนดงกลาวนน ผ รบเหมาจะตองทาทางเบยง

ชวคราวระหวางการกอสรางผานจดตดซงจะหางจากจดตดเดมประมาณ 20 – 30 เมตร เพอให

ผ ใชถนนสามารถสญจรไป-มาไดดงเดมระหวางการกอสรางตดผานจดตดดงกลาวจนกวาจะ

กอสรางเสนทางหลกและสะพานกลบรถแลวเสรจจงจะทาการปดการสญจรในชวงทผานจดตด

ดงกลาว สวนในระยะดาเนนการผ ทใชเสนทางถนนเทอดพระเกยรตเดมจะใชถนนเลยบทางรถไฟ

โครงการกอนทจะกลบรถบรเวณหมบานภาณรงษ (ระยะหางประมาณ 1,500 เมตร) เพอเดน

ทางเขาเมอง

106 

 

 

คณะกรรมการขอใหการรถไฟไดชแจงโครงการโดยเปนเรองการจดการจราจรและ

โครงสรางเสนการจราจร โดยใชหองประชมของเทศบาลเมองบางกรวย เมอวนท 8 เมษายน พ.ศ.

2554 มตวแทนการรถไฟ ตวแทนบรษททปรกษา บรษท ทม คอนซลตง ประชาชนทสนใจ เขารบ

ฟงทงบางกรวย ยานชมชนธรนภรณและชมชนภาณรงส โดยการรถไฟไดให บรษททปรกษาเปนผ

ชแจงแทนทงหมดและยนยนวาไดทาถกตอง กอสรางตามรายงานผลกระทบสงแวดลอม และผาน

การประชมการรบฟงความคดเหนมาแลว ทงทขดแยงกบสภาพความเปนจรง มการอดเสยงและทา

บนทกการประชม แตตวแทนการรถไฟและบรษททปรกษา ขอรบความเหนแยงของประชาชนไป

พจารณา

ขณะเดยวกนการรถไฟแหงประเทศไทยไดเขาทาการรอถอนทบทาลายสะพานภาณ

รงษทกดขวางการกอสรางทางรถไฟชานเมองสายสแดง โดยมประชาชนรวมยนประทวงคดคาน

และบางสวนขนไปยน นง ขวางอยบนสะพาน แตกไมเปนผล ถกบงคบนาตวลงมา ผ รบเหมาปด

ทางขนลงและทบทาลายผวจราจรและโครงสรางจนหมดสนไปในเวลาตอมา

การรถไฟยงคงดาเนนการกอสรางอโมงค under pass ตอไปไมสนใจคาทกทวงของ

คณะกรรมการคดคานการปดเปลยนเสนทางเทอดพระเกยรต กรรมการชมชนภาณรงษจงทา

หนงสอรองเรยนไปยงฝายปกครอง อาเภอ ผวาราชการจงหวดนนทบร และดาเนนการฟองรองตอ

ศาลเพอรกษาสทธทางกฎหมาย

เมอวนท 21 มถนายน พ.ศ.2554 คณะกรรมการคดคานการปดเปลยนเสนทาง ไดทา

หนงสอใหตรวจสอบการดาเนนการกอสรางอโมงคกลบรถและการจดการจราจรใหม ใหเปนไปตาม

EIA ไปยงหนวยงานทเกยวของ คอ การรถไฟแหงประเทศไทย ในนามเจาของโครงการ สานกงาน

นโยบายและแผนการขนสงและจราจร (สนข.) ในฐานะผ จดทารายงานผลกระทบสงแวดลอม

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รายงานผลกระทบสงแวดลอม

ปลดกระทรวงคมนาคม ในฐานะหวหนาสงสดสวนราชการกระทรวงคมนาคม โดยแนบเอกสาร ดงน

รายงานการประชมการรถไฟกบประชาชนวนท 8 เมษายน พ.ศ.2554 ผงจราจรใหมของการรถไฟ

วเคราะหสภาพปญหาตามผงจราจรในขอ 2 และสาเนารายงานวเคราะหผลกระทบฉบบสมบรณ

(กรณจดตด) ในโครงการน

เมอวนท 15 กรกฎาคม พ.ศ.2554 คณะกรรมการคดคาน ไดทาหนงสอรองเรยนถง

อนกรรมาธการการขนสงทางราง เรอง คดคานการปดถนนเทอดพระเกยรต เชอมโยงบางกรวยบาง

พลดและการกอสรางโครงการไมไดเปนไปตามรายงานผลกระทบสงแวดลอม และคณะกรรมการ

สทธมนษยชนแหงชาต เรองละเมดสทธประชาชนในการปดถนนเทอดพระเกยรตในโครงการรถไฟ

107 

 

 

ชานเมองสายสแดง โดยกอสรางไมไดเปนไปตามรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ดาน

การประสานงานจาก อ.สนธ เลชวฒน (อาจารยพเศษวชา EIA หลกสตรการวางแผนชมชนเมอง

และสภาพแวดลอมมหาบณฑต คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร) และเปนท

ปรกษาคณะอนกรรมการขนสงทางราง ผลตอบรบจากหนงสอรองเรยน อนกรรมาธการการขนสงทางราง กระทรวงคมนาคม หนงสอตอบกลบ 6 กนยายน 2554 ขอเชญประชมพจารณารวมกบอนกรรมาธการ

ดานการคมนาคมทางราง วนท 12 กนยายน พ.ศ.2554 เวลา 13.30 น. หองประชม 114 ชน 1

อาคารรฐสภา 2

ผลการประชม นพ.จาตรงค ธระกนก ประธานอนกรรมการการคมนาคมทางราง ได

เชญ การรถไฟ (และบรษททปรกษา) และสานกนโยบายการขนสงและจราจร เขาชแจงไดใหผ

รองเรยนไดนาเสนอและ บรษททปรกษาของการรถไฟ เปนผ ชแจงโดยผแทนของสานกงานขนสง

และจราจรกลาวสนบสนนและขาราชการของ สนข. สภาพสตรทานหนงไดกลาววา ยงมโครงการ

ดๆ จะมาลงทบางกรวยอกมาก แตหากวาบางกรวยมปญหามากกไมทราบวาจะตองทาอยางไร

คณะกรรมการตอบกลบวา ไมไดคดคานตวโครงการ แตคดคานการจดการผลกระทบสงแวดลอมท

ไมเปนไปตามบทวเคราะห ประธานกลาวปดประชมโดยไมมเหตผลรองรบใดๆ โดยกลาวอางวา

นาจะเกดการเขาใจผด และการรถไฟจะชแจงภายหลง

ขอสงเกต ระหวางประชม คณะอนกรรมการทรวมประชมพยายามกลาวสนบสนน

การคดคาน แตไมพดออกเครองบนทกการประชม คณะอนกรรมการฝายของวฒสภาไมเสนอ

สนบสนน ซกถามใดๆ ในทประชมเลย ทราบภายหลงวา เปนคณะทางาน แตงตงโดยพรรค

การเมองทควบคมกระทรวงคมนาคมในขณะนน ทงคณะนาจะถกครอบงาโดยฝายทมอานาจใน

การนนใหยตเรองโดยเรวทสด

คณะกรรมการสทธมนษยชน (ระยะเวลา 4 ป) ไมมผลตอบรบใด จนเมอวนท 30

พฤศจกายน พ.ศ.2558 คณะกรรมการสทธมนษยชนจงแจงวาไดตรวจสอบแลวปรากฏวา ได

ตรวจสอบเมอวนท 16 พฤศจกายน พ.ศ.2558 เรองถงศาลปกครองแลวคณะกรรมการสทธ

มนษยชนไมอาจใชอานาจตรวจสอบได

108 

 

 

ผลตอบรบจากหนงสอของคณะกรรมการคดคานไปยงหนวยงานทเกยวของ การรถไฟแหงประเทศไทย หนงสอลงวนท 20 กนยายน พ.ศ.2554 สงเอกสารตอบ

กลบยนยนการกอสรางเปนไปตามรายงานวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และอางองหลกวชาการ

และสถต และอางองวาไดดาเนนการตามขนตอนครบถวนจนนาไปสกระบวนการกอสราง

สานกงานนโยบายและแผนการขนสงจราจร หนงสอตอบกลบวนท 5 ตลาคม

พ.ศ.2554 ใหการรถไฟเปนผ ชแจง

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ไมมผลตอบกลบ)

ปลดกระทรวงคมนาคม ใหการรถไฟเปนผ ชแจง

ขอสงเกต ทกหนวยงานไมมการตรวจสอบขอเทจจรง และตรวจสอบยอนกลบ

(Cross check) กลบปลอยปะละเลยใหหนวยงานทกระทาผดหรอสงสยวากระทาผดเปนผ ชแจง

กบคกรณเพยงฝายเดยว

คณะกรรมการคดคานการปดเปลยนเสนทางไดประชมรวมกนและตดสนดาเนนคด

กบกระทรวงคมนาคมและการรถไฟแหงประเทศไทย และรวมกบชมชนหมบานธรนภรณบรจาค

เงน 2,000 บาท เพอดาเนนการเรองคดและรณรงคเรองน มอบหมายใหสานกงานกฎหมายสวชชย

ทนายความเปนทปรกษากฎหมาย เปนคดแพงศาลปกครองกลาง คดดาท ศ.11/2554 เมอ 16

สงหาคม 2554 เปนแผนกคดสงแวดลอมโดยมเอกสารสาคญ

วนท 2 ตลาคม พ.ศ.2554 คณะกรรมการคดคานสงหนงสอรองเรยนและเอกสาร

ประกอบไปยงนายสรชย เลองบญเลศชย ประธานกรรมาธการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

วฒสภา โดยการประสานเบองตนของ นางสาวพกลแกว ไกรฤกษ สว.พษณโลก

ประธานกรรมาธการการตางประเทศ ไดกรณาใหเขาพบและนาเขาชแจงขอมลเบองตน

วนท 11 ตลาคม พ.ศ.2554 เวลา 10.30 น. คณะกรรมาธการกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมขอเชญประชมรวม ผ รองเรยนและหนวยงานราชการท

เกยวของ ณ หอง 102 อาคารรฐสภา 2 จานวน 6 ทาน ผลการประชม คณะกรรมการคดคานไดเสนอภาพสไลดและเอกสารจากรายงานการวเคราะห

ผลกระทบสงแวดลอม ประกอบกบภาพถายจากการกอสรางของโครงการในปจจบนวามได

สอดคลองกน การรถไฟโดยบรษททปรกษายงคงยนยนวาเปนไปตามรายงานฯ และประชาชนมได

เดอดรอนจนเกดเหต

109 

 

 

คณะกรรมาธการการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเหนวามมลเหตแหงความ

เดอดรอนจรง จงนดหมายออกศกษาดงาน ณ สถานทโครงการจรง ในวนองคารท 27 ธนวาคม

2554 เวลา 10.00 น. ณ สถานรถไฟบางบาหร เขตบางพลด กทม. เพอศกษาสภาพขอเทจจรง

เกยวกบผลกระทบจากแผนการปดเปลยนเสนทางถนนเทอดพระเกยรตเชอมถนนสรนธร และการ

แกปญหาจดตดโครงการรถไฟชานเมองสายสแดงใหเปนไปตามรายงานการวเคราะหผลกระทบ

สงแวดลอม ผลการตรวจสอบ คณะกรรมาธการการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พบวามความเดอดรอนจรง

ตามทประชาชนชาวบางกรวยรองเรยนมา จงมหนงสอท สว. (กมธ.1) 0009/2660 ลงวนท 20

มนาคม พ.ศ.2555 ถงบรษททปรกษาโครงการใหทาการปรบปรงจดกลบรถเชงสะพานบางกอก

นอย จาก 1 ชองจราจรเปน 2 ชองจราจร และปรบจดตดขาออกจากถนนเทอดพระเกยรตไปถนนส

รนธร จากจดกลบรถระดบดนใหเปนสะพานลอยกลบรถ โดยมระยะเดนทางใกลกวาเดม ขอสงเกต คณะกรรมาธการการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมขบเคลอนไดอยางรวดเรว

การรบฟงขอมลและการวางแผนการดาเนนงานมประโยชนมาก เพยงแตเปนอานายทางนต

บญญตไมสามารถสงงานหนวยงานราชการไดตรงแบบอานาจฝายบรหาร (รฐบาล) แตเอกสาร

ทงหมดมประโยชนมากในการประกอบหลกฐานการดาเนนคดทศาลปกครอง

วนท 11 พฤษภาคม พ.ศ.2555 คณะกรรมาธการการทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมเชญประชมคณะกรรมการผ รองเรยน การรถไฟแหงประเทศไทย ระหวางการ

ดาเนนการทงหมด การรถไฟยงคงดาเนนการกอสรางตามกาหนดการเดมอยางตอเนอง

ขณะเดยวกน คณะกรรมการคดคานไดพยายามทาความรความเขาใจในเรองของผลกระทบดาน

การคมนาคมซงเกดจากการไมปฏบตตามรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ดวยการ

จดพมพเอกสาร ใบปลว แจกจายประชาชนเพอรณรงคชาวบานและผ ใ ช เ สนทางถนน

เทอดพระเกยรต ตลอดจนรวบรวมรายชอ สาเนาบตรประชาชน สาเนาทะเบยนบานผ เดอดรอน

จากการน เพอรองเรยนตอหนวยงานทเกยวของและสงมอบประกอบคดทศาลปกครอง

การรถไฟไดประกาศกาหนดงานแลวเสรจและแผนการจดจราจรใหม โดยปดเสนทาง

เดม และมการลงสญญารบมอบงานเมอ 18 กรกฎาคม พ.ศ.2555 (เรวกวากาหนด) ตามแผนเดม

คอ เดอนตลาคม พ.ศ.2555

110 

 

 

คณะกรรมการคดคานไดวางแผนชมนมใหญประทวงคดคาน ในวนท 29 เมษายน

พ.ศ.2555 ดวยความรวมมออยางดจากกรรมการชมชน สมาชกสภาเทศบาลเมองบางกรวย ใน

พนทเกยวของมการทาหนวยความรเคลอนทตามชมชนตางๆ ชวงเดอนมนาคมและตนเมษายน

เชน ชมชนวฒนานอก (100 คน) ชมชนวดชะลอ (30 คน) ชมชนหมบานธนากร (100 คน) จานวน

ผ เขารวมกจกรรมขนอยกบสภาพพนท ระดบความเดอดรอน เชน ชมชนวดชะลอมเสนทางเขาออก

ไดหลายทางจงมผ ไดรบผลกระทบและเขารวมประชมนอยกวาชมชนอนๆ เปนตน

ในทางการเมอง เมอวนท 25 เมษายน พ.ศ.2555 คณะกรรมการไดตดตอเขาพบ รมช.

คมนาคม ในขณะนน คอ พลตารวจโท ชช กลดลก โดยการประสานจากสมาชกเทศบาลและ

เครอขายของแนวรวมประชาชนเพอประชาธปไตย (นปช.) ไดพบเพอรองเรยนขอเดอดรอน โดยม

นายนายจเร รงฐานยกล นายชางใหญการรถไฟในฐานะผ อานวยการโครงการรถไฟสายสแดงเขา

รบทราบ โดยมการตกลงเบองตนวาจะคงการจราจรแบบเดมไปกอน ไมมการปดเปลยนเสนทาง

สญจรใดๆ ถงแมจะสนสดโครงการน

เมอวนท 29 เมษายน พ.ศ.2555 การจดการชมนมประทวงไมใหการรถไฟ เจาของ

โครงการรถไฟชานเมองสายสแดง ปดเสนทางการจราจรและทวงถามสะพานลอยกลบรถตามผล

การศกษาผลกระทบสงแวดลอม มเขารวมชมนมเกอบพนคน มผลงชอพรอมแนบสาเนาเอกสาร

สวนบคคลกวา 700 ครวเรอน มสอมวลชนหลายสถานโทรทศน เชน ชอง 3, 5, 7 และ TNN

ในขณะนนไดเขามาทาขาวการชมนมและเผยแพรออกสสาธารณะ การรถไฟไดสงผ อานวยการ

โครงการ ฝายปกครองมนายอาเภอบางกรวยและผ วาราชการจงหวดนนทบรในขณะนนมารบ

หนงสอรองเรยน และรบขอเสนอทจะไมปดเสนทางเดม ซงเหตผลขอเทจจรง เหนวาการชมนม

ตอตานมประชาชนเขารวมจานวนมากเกอบพนคน และการเปดใหบรการรถไฟสายสแดงเองกไม

สามารถทาได เนองจากยงไมมระบบไฟฟาสาหรบการขบเคลอน เนองจากงานระบบไฟฟาอยใน

ระยะทสอง คอ ระยะทางจากพระรามเจดจนถงสถานบางซอ ซงจะทาการกอสรางในอก 2-3 ป

ขางหนา

ในทางคดปกครอง ศาลปกครองไดตรวจสอบเอกสารหลกฐานททงสองฝายไดยนและ

ระหวางสบคดไดยนเพมเตม เชน เอกสารของเทศบาลเมองบางกรวยทแสดงวาประชาชนเดอดรอน

ขอใหมการแกไขปญหาจราจร เอกสารจากวฒสภาคณะกรรมาธการการทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมทไดใหความเหนกบบรษททปรกษาโครงการรถไฟสายสแดง หลงจากคณะกรรมการ

ไดรบหนงสอรองเรยนและตรวจสอบสภาพพนทจรงๆ ของโครงการ สาเนารายชอประชาชนท

เดอดรอนรองเรยน ภาพขาวจากสอมวลชน ทสดเมอ 26 เมษายน พ.ศ. 2556 ศาลปกครองไดมคา

111 

 

 

พพากษา คดหมายเลขดาท ส.11/2554 คดหมายเลขท ส.197/2556 ใหผถกฟองคดท 1 คอ

กระทรวงคมนาคมและ ท 2 คอ การรถไฟแหงประเทศไทย แกปญหาการจราจร จดตดทางรถไฟ

บรเวณถนนเทอดพระเกยรตกบถนนสรนธร โดยใหสรางเปนสะพานกลบรถยกระดบทงขาเขาและ

ขาออกใหมระยะหางจากจดกลบรถระดบพนดนทตองยกเลกไปใกลกวาทกาหนดไว และเปนไป

ตามรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม เพอใหผ ฟองคดทง 4 และประชาชนทใชเสนทาง

ดงกลาวไดรบผลกระทบนอยทสดและเปนไปตามกฎหมาย ทงนใหดาเนนการใหแลวเสรจภายใน 1 ป

นบตงแตคดสนสด

และเมอดาเนนการวจยโดยการสารวจความคดเหนของประชาชนดวยการทา

แบบสอบถามของประชากรกลมตวอยางในพนทศกษา จานวน 175 คน เพอเปรยบเทยบการม

สวนรวมของประชาชนและผลกระทบทเกดขนจากการดาเนนโครงการฯ กบรายงานผลกระทบ

สงแวดลอม โครงการศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไท-พทธมณฑล บน

เขตทางรถไฟแหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน สามารถอภปราย

ผลทไดจากการวจยและขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการสรางกระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมตอโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ

จากการกาหนดวตถประสงคของการศกษาเพอสารวจและประเมนกระบวนการมสวน

รวมของประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวย (บรเวณสถานบางบาหร) ตอการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน ในดานระดบการม

สวนรวม และความเปนไปไดของการมสวนรวมทประชาชนตองการตอการจดการผลกระทบ

สงแวดลอมของโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐทเหมาะสม

โดยการวเคราะหเกยวกบกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชน ไดพจารณา

ภาพรวมของทกกระบวนการในการมสวนรวม ตงแตระดบการมสวนรวมเทยมหรอการไมมสวนรวม

(No power) การมสวนรวมระดบพธกรรมหรอการมสวนรวมบางสวน (Degree of tokenism) และ

การมสวนรวมระดบอานาจเปนของประชาชน (Degree of citizen power) สามารถอภปรายผล

การศกษาไดดงน 1.1 ระดบการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ทผานมาถอไดวาประชาชนซงเปนกลมตวอยางในการศกษา

ครงนมสวนรวมนอยมาก ทผานมาไดจดใหมการดาเนนงานดานการมสวนรวมรบฟงความคดเหน

ประชาชนทงระดบเขต/อาเภอ และกลมยอยรวม 8 รายการ ไดแก การประชมชแจงโครงการในระดบ

112 

 

 

เขต/อาเภอ จานวน 2 ครง การสมมนาทางวชาการ จานวน 3 ครง การสนทนากลมยอย จานวน 2 ครง

และการดาเนนการดานการมสวนรวมของประชาชนบรเวณทางแยกตางระดบกาญจนาภเษก จานวน

1 ครง แตประชาชนกลมตวอยางในการศกษาไมไดเขารวมในการประชมรบฟงความคดเหนจากการ

จดประชมทงสน 8 รายการทกลาวมาขางตน โดยมเพยง 2 รายการทมประชาชนกลมตวอยางใน

การศกษาเขารวมการประชม ไดแก การสนทนากลมยอยครงท 1 (ดาเนนการรวม 9 ครง) วนท 8

เมษายน - 3 มถนายน 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร

กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร มผ เขารวมประชมทงสน 557 คน เปน

ประชาชนกลมตวอยางในพนทศกษา จานวนเพยง 5 คน คดเปนรอยละ 3 ของกลมตวอยาง และ

คดเปนรอยละ 0.90 ของผ เขารวมประชมทงหมด และการสมมนาทางวชาการ ครงท 2 วนท 7

ตลาคม 2547 มผ เขารวมประชมทงสน 308 คน เปนประชาชนกลมตวอยางในพนทศกษา จานวน

เพยง 3 คน คดเปนรอยละ 2 ของกลมตวอยาง และคดเปนรอยละ 0.97 ของผ เขารวมประชม

ทงหมด เมอวเคราะหสาเหตของการเขามามสวนรวมของประชาชนนอยไดดงน 1.1.1 ความรความเขาใจในกระบวนการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม พบวาประชากรกลมตวอยางกวารอยละ 91 ไมทราบหรอไมมความรความ

เขาใจตอระเบยบขอบงคบและกฎหมายเกยวกบการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบ

สงแวดลอม ทงในสวนของความหมายของการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ขนตอนการ

ประเมนผลกระทบสงแวดลอม ระยะเวลาในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ประเภทของ

โครงการทตองมการประเมนผลกระทบสงแวดลอม รวมทงกฎหมายทเกยวของกบการประเมนผล

กระทบสงแวดลอม อาจเปนเพราะการประเมนผลกระทบสงแวดลอมยงไมเปนทรจกอยาง

แพรหลายในวงกวางสาหรบประชาชนทวไป ซงเปนสาเหตสาคญอยางหนงตอการตระหนกถง

ความสาคญของการมสวนรวมในการดาเนนการตางๆ ซงจาเปนตองใชระยะเวลามากในการสราง

ความรและทาความเขาใจในกระบวนการมสวนรวมของการประเมนผลกระทบสงแวดลอม เมอ

ประชาชนไมมความรความเขาใจถงความสาคญของการมสวนรวมจงสงผลใหการเขารวมมนอย

ตามไปดวย 1.1.2 การรบทราบขอมลเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ทผานมาถอไดวา

ประชาชนไดรบทราบขอมลทเกยวของนอยมาก โดยพบวาประชากรกลมตวอยางกวารอยละ 73

ไมทราบวาจะมการกอสรางรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน มประชาชนทราบ

ขอมลบางสวนวาจะมการกอสราง โดยแหลงทมาของขอมลสวนใหญรบทราบขอมลจากเพอนบาน

113 

 

 

มากทสด ซงจากการพดคยระหวางทาแบบสอบถาม พบวาประชากรกลมตวอยางสวนใหญจะ

ทราบตอๆ กนมา จากปากตอปาก โดยมผ นาชมชนเปนผกระจายขอมลใหทราบ รองลงมา ไดแก

เสยงตามสาย ทางโครงการฯ ไดจดใหมการสอวทยในชวงกอสรางทสาคญพรอมทงออกเสยงตาม

สายในชมชน และการปดประกาศ ใบปลว ทางโครงการฯ ไดจดใหมปายประชาสมพนธกจกรรม

กอสราง ระยะเวลากาเนนการ และหนวยงานรบผดชอบ พรอมทอยและเบอรโทรศพทตามแนว

เสนทางโครงการในบรเวณทนาสนใจของคนสวนใหญ และมสอสงพมพทงเอกสารสรป แผนพบ

วางไวทศนยรบขอมล สานกงานเขต และตวแทนโครงการในชมชน นอกจากนประชากรกลม

ตวอยางสวนใหญยงไมทราบเกยวกบรายละเอยดการออกแบบผงสวนทเกยวของกบสถาน

บางบาหร รายละเอยดการปรบแกไขแบบการกอสรางในโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ระยะเวลากอสราง รวมถงรายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมโครงการศกษาออกแบบ

โครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไทย-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศไทยสาย

บางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน (โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ –

ตลงชน) ซงการประชาสมพนธเพอใหประชาชนทไดรบผลกระทบรบทราบนบวาเปนสงสาคญ แตท

ผานมายงขาดความทวถงในการประชาสมพนธใหประชาชนไดรบทราบอยางทวถงกน ทาให

ประชาชนกลมตวอยางรบทราบขอมลขาวสารนอย จงสงผลใหประชาชนกลมตวอยางไมเหน

ความสาคญของการมสวนรวมจงสงผลใหการเขารวมมนอยตามไปดวย

1.1.3 รปแบบการจดประชมรบฟงความคดเหนประชาชน ถงแมทผานมา

ไดจดใหมการดาเนนงานดานการมสวนรวมรบฟงความคดเหนประชาชน และการประชมกลมยอย

จานวนหลายครง เนองจากพนททไดรบผลกระทบจากโครงการเปนวงกวางและระยะยาวตามแนว

เสนทางรถไฟ มครวเรอนทไดรบความเดอดรอนมากมาย โดยจดในรปแบบการประชมชแจง

โครงการในระดบเขต/อาเภอ การสมมนาทางวชาการ การสนทนากลมยอย แตประชาชนในพนท

ศกษาซงเปนหนงในพนททไดรบผลกระทบจากโครงการมสวนนอยทไดเขารวมในการประชมรบฟง

ความคดเหน โดยมเพยง 2 รายการทมประชาชนในพนทศกษาเขารวมการประชม ไดแก การ

สนทนากลมยอยครงท 1 ซงจดในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร

กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร และการสมมนาทางวชาการ ครงท 2 1.1.4 ความพงพอใจและอปสรรคตอการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) มระดบความพงพอใจอย

ในระดบนอย รอยละ 55 รองลงมา ไดแก มระดบความพงพอใจอยในระดบนอยทสด คดเปนรอย

ละ 30 และมระดบความพงพอใจอยในระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 14 จากการพดคยระหวาง

114 

 

 

ทาแบบสอบถาม พบวาประชากรกลมตวอยางสวนใหญไมรบทราบรายละเอยดขอมลวามการจด

ประชมเพอรบฟงความคดเหนทผานมา สงผลใหไมไดเขารวมการประชมดงกลาว จงมความพง

พอใจตอการจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนของโครงการปานกลางถงนอยทสด

สาหรบประชาชนกลมตวอยางในพนทศกษาทไดเขารวมประชมจานวน 8 คน พบวามระดบความ

พงพอใจอยในระดบนอยทงหมด สาหรบอปสรรคในการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความ

คดเหนของประชาชน ไดแก การไดรบขอมลเกยวกบการจดประชมรบฟงความคดเหนของ

ประชาชน ทประชาชนกลมตวอยางในพนทศกษาไมไดรบรายละเอยดขอมลอยางทวถง ประกอบ

กบมความคดเหนวาเนอหาในการจดประชมนนยากและประชาชนไมเขาใจ ซงสอดคลองกบระดบ

ความรความเขาใจของประชาชนในกระบวนการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

และชวงเวลาในการจดประชมทมกตรงกบเวลาทงานของประชาชนจงสงผลใหประชาชนกลม

ตวอยางในพนทศกษาไมอยากเขารวมรบฟงความคดเหน 1.2 ผลกระทบทเกดจากจากการดาเนนการโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) โดยภาพรวมเกดผลกระทบตอประชาชนทอาศยในพนทเกดขนมากในระหวางการ

ดาเนนการกอสรางโครงการฯ เมอเปรยบเทยบกบชวงหลงกอสรางเสรจ ทงผลกระทบดานความไม

สะดวกในการเดนทางในชวตประจาวน โดยประชาชนตองใชระยะทางทไกลขน และมสงกดขวาง

ในเสนทางจราจร ดานปญหามลพษจากโครงการฯ ในระหวางการกอสรางทกอใหเกดมลพษ เชน

ฝ นละอองจากกอกอสราง และรถบรรทกทวงผานชมชน มลพษทางเสยง และมลพษทางนา และ

ดานความไมปลอดภยจากการดาเนนการโครงการฯ ททาใหประชาชนตองเสยงตอการเกด

อบตเหต ทรพยสนไดรบความเสยหาย เชน ตนไม รวบาน เปนตน และการเกดอาชญากรรม

สาหรบความเดอดรอนจากการเวนคน พบวาชมชนทอยบรเวณรมทางรถไฟซงตงอยบททดนของ

การรถไฟนน ตองอพยพยายไปอยทใหม โดยผลกระทบทลดลงมากทสดหลงการกอสรางเสรจคอ

ดานปญหามลพษทางอากาศ รองลงมา คอ ความเสยงตอการเกดอบตเหต สวนปญหาทลดลง

นอยทสด คอ ปญหามลพษทางนา เนองจากการกอสรางมการวางทอระบายนาสงกวาพนทอย

อาศยของประชาชนทอาศยอยใกลแนวกอสรางทาใหประชาชนไดรบความเดอดรอน สวนหนงไม

สามารถระบายนาออกจากพนทได ทาใหเกดนาทวมขงและเนาเสย 1.3 ความตองการใชสทธของประชาชนในการมสวนรวมตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) พบวาประชาชนในพนทศกษา

สวนใหญมระดบความตองการใชสทธของประชาชนในการมสวนรวมตอการจดการผลกระทบ

สงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ดานการเขาถงขอมลทเกยวของกบจดการ

115 

 

 

ผลกระทบสงแวดลอมมากทสด รองลงมา ไดแก การมสวนเกยวของกบการจดการผลกระทบ

สงแวดลอม และการเขารวมการจดการผลกระทบสงแวดลอม 2. ขอเสนอแนะ จากการอภปรายผลการศกษาขางตน สามารถสรปไดวากระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)ทผานมายงไมม

ความเหมาะสม เนองจากประชาชนทเขามามสวนรวมนนอยในระดบนอย และจะอยในระดบการรบ

ฟงความคดเหน สาเหตเกดจากปจจยหลายประการทสาคญ ไดแก การไมมความรความเขาใน

เกยวกบกระบวนการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม และการประชาสมพนธในสวน

ของการดาเนนโครงการและการเปดใหมมสวนรวมของประชาชนอยางเหมาะสม จงสงผลให

ประชาชนไมเหนความสาคญและไมเขามามสวนรวมในกระบวนการรบฟงความคดเหนตางๆ ทจดขน

สาหรบขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชน

ตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมตอโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ ดงน 2.1 การใหความรและการสงเสรมใหประชาชนเหนความสาคญของกระบวนการมสวนรวม โดยการประชาสมพนธเผยแพรความรทเกยวของใหประชาชนทไดรบ

ผลกระทบหรอกลมผ มสวนไดสวนเสยไดรบทราบเบองตนตงแตขนรเรมโครงการ ขนวางแผน ขน

ดาเนนโครงการ และขนประเมนโครงการ เพอสรางความเขาใจทตรงกนและลดปญหาความ

ขดแยงทมกเกดขนจากความเขาใจไมตรงกนระหวางเจาของโครงการและกลมผ มสวนไดสวนเสย

ซงรปแบบการประชาสมพนธสามารถดาเนนการไดหลากหลายวธ เชน จดหมาย วดทศน สอ

ออนไลน เสยงตามสาย บอรดประชาสมพนธ สปอรตวทย/โทรทศน ผ นาชมชน หนงสอพมพ เปน

ตน ทงนตองเผยแพรประชาสมพนธในจดทประชาชนสามารถมองเหนและเขาถงขอมลไดงาย และ

ใหระยะเวลาอยางตอเนอง

2.2 การสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชนใหมากขน โดยการเรมตน

ตงแตระยะแรกในการทาใหประชาชนไดรบขอมลอยางทวถง อาจจะตองใชระยะเวลาเพอให

ประชาชนไดทาความเขาใจ และศกษาขอมลเพมเตม และจาเปนตองกาหนดกลมผ มสวนไดสวน

เสยตอโครงการอยางครอบคลม โดยใหความสาคญกบกลมทไดรบผลกระทบโดยตรงเปนอนดบ

แรก ทงนสามารถเสนอแนะการสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชนไดอกหลายแนวทาง

ไดแก

116 

 

 

2.2.1 การสรางความเขมแขงของชมชน ชมชนจะเขมแขงไดกตองสราง

กระบวนการมสวนรวมทประชาชนรสกวามสวนรวมแลวเกดประโยชนตอชมชนของเขา โดยผ เขา

ไปสรางกระบวนการมสวนรวมจะตองรบฟง และนาเอาไปพจารณาอยางจรงจงในการตดสนใจ

2.2.2 การมสวนรวมในการตดสนใจ กระบวนการมสวนรวมทงหลายนนม

ความสมพนธกบคาวา “ตดสนใจ” กรณโครงการทประชาชนรสกวามผลกระทบตอเขามาก เขา

ตองการมสวนรวมทจะนาไปสการตดสนใจ หรอแมแตรวมตดสนใจดวย เชน การตดสนใจเลอก

สถานทตงโครงการ และแนวทางลดผลกระทบทจะเกดขน เปนตน ถาเปดโอกาสใหประชาชน

ตดสนใจกอน โดยใหเขาใจถงขอด ขอดอย ประโยชนทจะไดรบ ผลเสยทจะเกดขน โดยไมรสก

กดดนใหตองยอมรบในตวโครงการ

2.2.3 การใหกลมอสระหรอกลมทเปนกลางทาหนาทกากบกระบวนการมสวน

รวมแทนเจาของโครงการ จะทาใหประชาชนมความรสกทดกวาการนาเสนอโดยรฐหรอเจาของ

โครงการทมกจะนาเสนอแตสวนด และปกปดไมยอมบอกขอเสยของโครงการ หรออยางนอย

หนวยงานกควรจะมหนวยสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน ทเขาใจกระบวนการ แทนการใช

หนวยหรองานประชาสมพนธของหนวยงาน

2.2.4 การสรางความรวมมอ หรอการเปนหนสวน (Partnership) ในการทางาน

นนคอ การรเรมโครงการใหประชาชนผอาจไดรบผลกระทบหรอผ มสวนไดสวนเสยใหตระหนกถง

ความจาเปนหรอปญหาแลวชวยกนคดหาทางออกของปญหาโดยการรวมรางโครงการ จะทาให

ประชาชนรสกเปนเจาของโครงการ (Ownership)

2.2.5 การสรางความไววางใจ โดยพยายามแกปญหาความเขาใจผดตางๆ

แสดงใหเหนเปาหมายของการมสวนรวม เจตนารมณของกระบวนการทจะหาทางออกทดทสด

ไมใชพยายามจะผลกดนโครงการใหเกดขน แตเปนการมารวมคดรวมปรกษาหาทางออกรวมกน

ความสาเรจของการมสวนรวมคอรฐและประชาชนไดมการหาทางออกและเลอกทางออกทเปนท

พงพอใจทงสองฝาย

2.2.6 การสรางแรงจงใจ เชน กองทนสนบสนน เนองจากกระบวนการมสวน

รวมทผานมา ประชาชนมองวาเปนเรองเสยเวลาทามาหากน รฐจงจาเปนตองเขาไปชวยเหลอ

เพราะประชาชนตองเสยเวลาทามาหากนในการมสวนรวม

2.2.7 การรบเรองรองเรยน โดยจดใหมชองทางรบเรองรองเรยนผลกระทบท

เกดขน เชน กลองแสดงความคดเหน เปนตน และใหรบดาเนนชแจง/แกไขปญหาขอรองเรยนอยาง

ทนทวงท

117 

 

 

2.3 การปรบรปแบบการจดประชมรบฟงความคดเหนใหเหมาะสม การจด

ประชมรบฟงความคดเหนถอไดวาเปนเครองมออยางหนงในการสรางกระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชน สามารถดาเนนการไดหลายวธ เชน การจดประชมเชงปฏบตการ การประชมกลมยอย

การพบปะพดคยบคคลสาคญ การจดการสมมนา เปนตน ทงนรปแบบการจดประชมดงกลาวมก

ไดรบความรวมมอจากประชาชนนอย เนองจากจะจดเปนเชงเปนทางการในโรงแรม เนอหาการ

นาเสนอคอนขางยากดวยภาษาวชาการและศพทเทคนคตางๆ ทาใหประชาชนไมอยากเขารวม

ดงนนจงควรปรบรปแบบการประชมใหใกลชดกบประชาชนแตละกลมมากยงขน โดยเลอกสถานท

จดประชมทใกลเคยงกบพนททไดรบผลกระทบเพอความสะดวกแกผ เขารวมการประชม พรอมทง

ควรสรางบรรยากาศทดเปนกนเองกบประชาชนทมาเขารวมการประชม

 

 

118

บทท 7 บทสรป

บทสรปการศกษาการมสวนรวมของประชาชนทมตอโครงการพฒนาสาธารณปโภค

ขนาดใหญของรฐ ในการจดการลดผลกระทบสงแวดลอมของโครงการ ในกรณศกษาประชาชนใน

เขตเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณ

สถานบางบาหร เพอเสนอแนะแนวทางการมสวนรวมของประชาชนอนเปนปจจยสความสาเรจใน

การจดการผลกระทบสงแวดลอมอนเปนประโยชนในการดาเนนโครงการอนๆ ของรฐตอไปใน

อนาคต

1. สรปสาระสาคญของงานวจย สาระสาคญของการศกษากระบวนการมสวนรวมของประชาชนในเขตเทศบาลเมอง

บางกรวย (บรเวณสถานบางบาหร) ตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง

(สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน ภายใตวตถประสงคการวจย เพอศกษาแนวคดและทฤษฎ

เกยวกบการมสวนรวมของประชาชน กฎหมายทเกยวของกบการมสวนรวมของประชาชน และ

การศกษากระบวนการมสวนรวมของประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวยกบโครงการรถไฟ

ชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร เพอเสนอแนะแนวทางการ

พฒนาการมสวนรวมของประชาชนตอโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ ในการ

จดการลดผลกระทบสงแวดลอมของโครงการฯ พบวาการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการ

ศกษาประเมนผลกระทบสงแวดลอมนน ไมไดเปนเพยงขอแนะนาวาควรมการศกษาเพอเปน

ประโยชนตอการศกษา หากแตเปนการบงคบใหตองดาเนนการตามขอบงคบของกฎหมาย ไดแก

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 67 วรรค 2 ทบญญตไววา “การดาเนน

โครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพ

สงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระทามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผล

กระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชน และจดใหมกระบวนการรบฟง

ความคดเหนของประชาชนผ มสวนไดเสยกอน...” ซงเปนการแสดงเจตนารมณทชดเจนของภาครฐ

ทใหความสาคญกบกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผ มสวนไดเสย ซงขนตอนจะ

เปนไปตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนของประชาชน

119 

 

 

คาแนะนาของสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กฎหมายทไดกาหนดเกณฑขนตาในเจาของโครงการดาเนนการตามกระบวนการรบฟงความ

คดเหนของประชาชนอยางนอย 2 ครง ไดแก ครงแรก ดาเนนการในชวงระหวางการเรมตน

โครงการโดยการรบฟงความคดเหนตอรางขอเสนอโครงการและขอบเขตการศกษา เพอใหขอมล

แกประชาชนเกยวกบโครงการและผลกระทบทอาจจะเกดขน รวมทงเสนอขอบเขตการศกษา ครงทสอง

ดาเนนการในชวงเตรยมจดทารางรายงานและมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอม

เพอสรางความมนใจใหแกประชาชน

เมอเปรยบเทยบกบผลการศกษารายงานผลกระทบสงแวดลอม โครงการศกษา

ออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไทย-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟแหงประเทศ

ไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน นนไดจดใหมรกระบวนการรบฟงความ

คดเหนของประชาชนทงสน 8 รายการ ไดแก การประชมชแจงโครงการในระดบเขต/อาเภอ ครงท

1 (ดาเนนการรวม 5 ครง) วนท 3-9 มนาคม 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด

เขตจตจกร กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร การสมมนาทางวชาการ ครงท

1 วนท 24 มนาคม 2547 การสนทนากลมยอยครงท 1 (ดาเนนการรวม 9 ครง) วนท 8 เมษายน - 3

มถนายน 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร กรงเทพมหานคร และ

อาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร การประชมชแจงโครงการในระดบเขต/อาเภอ ครงท 2

(ดาเนนการรวม 8 ครง) วนท 8 เมษายน - 3 มถนายน 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขต

บางพลด เขตจตจกร กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร การสมมนาทาง

วชาการ ครงท 2 วนท 7 ตลาคม 2547 การสนทนากลมยอยครงท 2 (ดาเนนการรวม 10 ครง) วนท

9-17 ตลาคม 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร กรงเทพมหานคร

และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร การสมมนาทางวชาการ ครงท 3 วนท 23 พฤศจกายน 2547

และการดาเนนการดานการมสวนรวมของประชาชนบรเวณทางแยกตางระดบกาญจนาภเษก วนท

27 กนยายน 2548 จะเหนไดวาโครงการฯ ไดดาเนนการจดประชมรบฟงความคดเหนของ

ประชาชนไดตามทกฎหมายกาหนด แตเปนทนาสงเกตวาการรบฟงความคดเหนของประชาชนท

กฎหมายกาหนดนน เมอเปรยบเทยบกบระดบการมสวนรวมโดยทวไป เชน ตามแนวคดการมสวน

รวมของประชาชนของ Arnstein (1969) ทนาเสนอตวแบบ “ขนบนไดการมสวนรวมของพลเมอง”

หรอ “Ladder of Citizen Participation” ซงประกอบดวย 1) ขนการควบคม (Manipulation) 2)

ขนการรกษา (Therapy) 3) ขนการให ขอมล ( Informing) 4) ขนการรบฟงความคดเหน

(Consultation) 5) ขนการปรกษาหารอ (Placation) 6) ขนการเปนหนสวน (Partnership) 7) ขน

120 

 

 

มอบหมายอานาจ (Delegated Power) และ 8) ขนอานาจพลเมอง (Citizen Control) ซงแตละ

ระดบขนบนไดไดสะทอนอานาจของประชาชน และการจดระดบการมสวนรวมของประชาชนทเสนอ

โดย International Association for Public Participation (2007) ซงเปนองคกรนานาชาตดานการ

มสวนรวมของประชาชนทไดรบการยอมรบจากทวโลก ไดแบงระดบการมสวนรวมของประชาชนไว

5 ระดบ ไดแก 1) การใหขอมลขาวสาร 2) การรบฟงความคดเหน 3) การดงเขามาเกยวของ 4) การ

สรางความรวมมอ และ 5) การเสรมอานาจประชาชน นนพบวาการดาเนนการจดการประชมรบฟง

ความคดเหนของประชาชนทผานมาเปนการปฏบตเพอใหเปนไปตามทกฎหมายกาหนดจงเปน

เพยงระดบการมสวนรวมของประชาชนในระดบตนๆ นนคอ ประชาชนมโอกาสในการใหขอมล

ความคดเหนทประกอบดวยการใหขอมลขาวสารและการรบฟงความคดเหนของประชาชนเทานน

ยงไมถงระดบการเสรมอานาจใหกบประชาชนไดมสวนรวมในการตดสนใจอยางแทจรง

ประกอบกบผลการศกษาจากแบบสอบถามเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนใน

การประเมนผลกระทบสงแวดลอมโครงการฯ ในกรณศกษาประชาชนในเขตเทศบาลเมองบาง

กรวยกบโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน บรเวณสถานบางบาหร พบวา

ประชาชนมสวนรวมในการรบฟงความคดเหนททางโครงการฯ ไดจดขนใหมนนอยในระดบนอยมาก

แมทางโครงการจะจดใหมการรบฟงความคดเหนประชาชนทงระดบเขต/อาเภอ และกลมยอย

แตประชาชนในพนทศกษาไมไดเขารวมในการประชมรบฟงความคดเหนจากการจดประชม

เทาทควร ทงนเกดจากการขาดความรความเขาใจในกระบวนการมสวนรวมในการประเมนผล

กระทบสงแวดลอม ซงเปนสาเหตสาคญทมผลตอการตระหนกถงความสาคญของการมสวนรวม

ในการดาเนนการตางๆ ประกอบกบขาดการรบทราบขอมลทเกยวของกบการมสวนรวมของ

ประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) โดยพบวา

ประชากรสวนใหญไมทราบวาจะมการกอสรางรถไฟชานเมอง (สายสแดง) มประชาชนทราบขอมล

เพยงบางสวนวาจะมการกอสราง ซงรบทราบขอมลจากเพอนบาน เสยงตามสาย และการปด

ประกาศ ใบปลว ซงการประชาสมพนธเพอใหประชาชนทไดรบผลกระทบรบทราบนบวาเปนสง

สาคญ สอดคลองกบความพงพอใจและอปสรรคตอการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความ

คดเหนของประชาชนโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) พบวามระดบความพงพอใจอยในระดบ

นอยและนอยทสด โดยประชาชนมองวาอปสรรคในการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความ

คดเหนของประชาชน ไดแก ขอมลขาวสารเกยวกบการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน

ทอาจมการประชาสมพนธใหทราบนอย ไมเขาถงประชาชนทกกลม หรอทวทกพนท ประกอบกบ

เนอหาในการจดประชมทยากและประชาชนไมเขาใจ และชวงเวลาในการจดประชมทมกตรงกบ

121 

 

 

เวลาทงานของประชาชนจงสงผลใหเปนอปสรรคในการเขารวมรบฟงความคดเหน จงสงผลให

ประชาชนม ความตองการใชสทธในการมสวนรวมตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการ

รถไฟชานเมอง (สายสแดง) ดานการเขาถงขอมลทเกยวของกบจดการผลกระทบสงแวดลอมมากทสด

รองลงมา ไดแก การมสวนเกยวของกบการจดการผลกระทบสงแวดลอม และการเขารวมการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอม

2. ขอเสนอแนะ จากการอภปรายผลการศกษาขางตน สามารถสรปไดวากระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)ทผานมายงไมม

ความเหมาะสม เนองจากประชาชนทเขามามสวนรวมนนอยในระดบนอย และจะอยในระดบการ

รบฟงความคดเหน สาเหตเกดจากปจจยหลายประการทสาคญ ไดแก การไมมความรความเขาใน

เกยวกบกระบวนการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม และการประชาสมพนธใน

สวนของการดาเนนโครงการและการเปดใหมมสวนรวมของประชาชนอยางเหมาะสม จงสงผลให

ประชาชนไมเหนความสาคญและไมเขามามสวนรวมในกระบวนการรบฟงความคดเหนตางๆ ทจดขน

สาหรบขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชน

ตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมตอโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ ดงน 2.1 การใหความรและการสงเสรมใหประชาชนเหนความสาคญของกระบวนการมสวนรวม โดยการประชาสมพนธเผยแพรความรทเกยวของใหประชาชนทไดรบ

ผลกระทบหรอกลมผ มสวนไดสวนเสยไดรบทราบเบองตนตงแตขนรเรมโครงการ ขนวางแผน ขน

ดาเนนโครงการ และขนประเมนโครงการ เพอสรางความเขาใจทตรงกนและลดปญหาความ

ขดแยงทมกเกดขนจากความเขาใจไมตรงกนระหวางเจาของโครงการและกลมผ มสวนไดสวนเสย

ซงรปแบบการประชาสมพนธสามารถดาเนนการไดหลากหลายวธ เชน จดหมาย วดทศน สอ

ออนไลน เสยงตามสาย บอรดประชาสมพนธ สปอรตวทย/โทรทศน ผ นาชมชน หนงสอพมพ เปน

ตน ทงนตองเผยแพรประชาสมพนธในจดทประชาชนสามารถมองเหนและเขาถงขอมลไดงาย และ

ใหระยะเวลาอยางตอเนอง

2.2 การสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชนใหมากขน โดยการเรมตน

ตงแตระยะแรกในการทาใหประชาชนไดรบขอมลอยางทวถง อาจจะตองใชระยะเวลาเพอให

ประชาชนไดทาความเขาใจ และศกษาขอมลเพมเตม และจาเปนตองกาหนดกลมผ มสวนไดสวน

122 

 

 

เสยตอโครงการอยางครอบคลม โดยใหความสาคญกบกลมทไดรบผลกระทบโดยตรงเปนอนดบแรก

ทงนสามารถเสนอแนะการสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชนไดอกหลายแนวทาง ไดแก

2.2.1 การสรางความเขมแขงของชมชน ชมชนจะเขมแขงไดกตองสราง

กระบวนการมสวนรวมทประชาชนรสกวามสวนรวมแลวเกดประโยชนตอชมชนของเขา โดยผ เขา

ไปสรางกระบวนการมสวนรวมจะตองรบฟง และนาเอาไปพจารณาอยางจรงจงในการตดสนใจ

2.2.2 การมสวนรวมในการตดสนใจ กระบวนการมสวนรวมทงหลายนนม

ความสมพนธกบคาวา “ตดสนใจ” กรณโครงการทประชาชนรสกวามผลกระทบตอเขามาก เขา

ตองการมสวนรวมทจะนาไปสการตดสนใจ หรอแมแตรวมตดสนใจดวย เชน การตดสนใจเลอก

สถานทตงโครงการ และแนวทางลดผลกระทบทจะเกดขน เปนตน ถาเปดโอกาสใหประชาชน

ตดสนใจกอน โดยใหเขาใจถงขอด ขอดอย ประโยชนทจะไดรบ ผลเสยทจะเกดขน โดยไมรสก

กดดนใหตองยอมรบในตวโครงการ

2.2.3 การใหกลมอสระหรอกลมทเปนกลางทาหนาทกากบกระบวนการมสวน

รวมแทนเจาของโครงการ จะทาใหประชาชนมความรสกทดกวาการนาเสนอโดยรฐหรอเจาของ

โครงการทมกจะนาเสนอแตสวนด และปกปดไมยอมบอกขอเสยของโครงการ หรออยางนอย

หนวยงานกควรจะมหนวยสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน ทเขาใจกระบวนการ แทนการใช

หนวยหรองานประชาสมพนธของหนวยงาน

2.2.4 การสรางความรวมมอ หรอการเปนหนสวน (Partnership) ในการทางาน

นนคอ การรเรมโครงการใหประชาชนผอาจไดรบผลกระทบหรอผ มสวนไดสวนเสยใหตระหนกถง

ความจาเปนหรอปญหาแลวชวยกนคดหาทางออกของปญหาโดยการรวมรางโครงการ จะทาให

ประชาชนรสกเปนเจาของโครงการ (Ownership)

2.2.5 การสรางความไววางใจ โดยพยายามแกปญหาความเขาใจผดตางๆ

แสดงใหเหนเปาหมายของการมสวนรวม เจตนารมณของกระบวนการทจะหาทางออกทดทสด

ไมใชพยายามจะผลกดนโครงการใหเกดขน แตเปนการมารวมคดรวมปรกษาหาทางออกรวมกน

ความสาเรจของการมสวนรวมคอรฐและประชาชนไดมการหาทางออกและเลอกทางออกทเปนท

พงพอใจทงสองฝาย

2.2.6 การสรางแรงจงใจ เชน กองทนสนบสนน เนองจากกระบวนการมสวน

รวมทผานมา ประชาชนมองวาเปนเรองเสยเวลาทามาหากน รฐจงจาเปนตองเขาไปชวยเหลอ

เพราะประชาชนตองเสยเวลาทามาหากนในการมสวนรวม

123 

 

 

2.2.7 การรบเรองรองเรยน โดยจดใหมชองทางรบเรองรองเรยนผลกระทบท

เกดขน เชน กลองแสดงความคดเหน เปนตน และใหรบดาเนนชแจง/แกไขปญหาขอรองเรยนอยาง

ทนทวงท

2.3 การปรบรปแบบการจดประชมรบฟงความคดเหนใหเหมาะสม การจด

ประชมรบฟงความคดเหนถอไดวาเปนเครองมออยางหนงในการสรางกระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชน สามารถดาเนนการไดหลายวธ เชน การจดประชมเชงปฏบตการ การประชมกลมยอย

การพบปะพดคยบคคลสาคญ การจดการสมมนา เปนตน ทงนรปแบบการจดประชมดงกลาวมก

ไดรบความรวมมอจากประชาชนนอย เนองจากจะจดเปนเชงเปนทางการในโรงแรม เนอหาการ

นาเสนอคอนขางยากดวยภาษาวชาการและศพทเทคนคตางๆ ทาใหประชาชนไมอยากเขารวม

ดงนนจงควรปรบรปแบบการประชมใหใกลชดกบประชาชนแตละกลมมากยงขน โดยเลอกสถานท

จดประชมทใกลเคยงกบพนททไดรบผลกระทบเพอความสะดวกแกผ เขารวมการประชม พรอมทง

ควรสรางบรรยากาศทดเปนกนเองกบประชาชนทมาเขารวมการประชม 3. ขอบกพรองในงานวจย 3.1 โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน มจานวน 4 สถาน

ไดแก สถานบางซอน สถานบางบาหร สถานตลงชน และสถานบางกรวย-กฟผ. ซงกลมประชากร

ตวอยางในการศกษาวจยครงนเลอกเพยงประชาชนในเขตเทศบาลเมองบางกรวย (บรเวณสถาน

บางบาหร) จานวน 175 คน อาจไมเพยงพอหรอไมเหนขอเปรยบเทยบเกยวกบความคดเหนดาน

การมสวนรวมของประชาชนตอการจดการลดผลกระทบสงแวดลอมของโครงการ

3.2 การศกษาวจยครงนไดจดทาขนหลงจากมการประชมรบฟงความคดเหน

ประชาชนไปนานตงแต พ.ศ. 2549 ทาใหประชาชนกลมตวอยางอาจจาลาดบเหตการณไดไม

ครบถวน และมประชาชนเปนจานวนมากทไมไดเขารวมการประชมรบฟงความคดเหนกไมมความ

ประสงคจะตอบคาถามแบบสอบถามเทาทควร

4. ประโยชนทไดจากงานวจย 4.1 การจดการมสวนรวมของประชาชนมหลายรปแบบ ขนอยกบขนตอนการ

ดาเนนโครงการ ความสามารถในการรบรขาวสารของประชาชน และวตถประสงคในการจดแตละ

ครง โดยสงสาคญทสดในการสรางกระบวนการมสวนรวม ไดแก การเผยแพรขอมลผานสอตางๆ

เชน จดหมาย แผนพบ หนงสอพมพ วทย โทรทศน โทรศพท การโฆษณาหรอตดประกาศ ซง

124 

 

 

ผ จดการมสวนรวมของประชาชนควรเลอกสอทเหมาะสมกบประชาชนในพนทและตองให

ระยะเวลาพอสมควร เพอใหประชาชนไดทาความเขาใจในตวโครงการและตระหนกถง

ความสาคญของการมสวนรวม

4.2 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

มาตรา 6 ไดระบถงสทธและหนาทของประชาชนวาสามารถรบทราบขอมลและขาวสารในเรอง

เกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม เวนแตขอมลและขาวสารททางราชการถอวา

เปนความลบหรอความลบเกยวกบสทธสวนบคคล สทธในทรพยสนหรอสทธในทางการคา เปนตน

แตมไดมการระบเรองสทธของประชาชนในการเขามามสวนรวมกบกระบวนการวเคราะห

ผลกระทบสงแวดลอมแตอยางใด จงควรมการปรบปรงแกไขกฎหมายใหประชาชนสามารถเขามา

มสวนรวมกบกระบวนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมไดมากกวาการรบทราบขอมลและ

ขาวสาร

4.3 การศกษาวจยครงนสามารถนาขอมลและแนวทางการมสวนรวมของประชาชน

อนเปนปจจยสความสาเรจในการจดการผลกระทบสงแวดลอมอนเปนประโยชนในการดาเนน

โครงการอนๆ ของรฐตอไปในอนาคต 5. ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป 5.1 การศกษาวจยเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบ

สงแวดลอมในการดาเนนโครงการอนๆ ของรฐ สามารถนาไปพฒนาตอยอดกบพนทโครงการอนๆ

เพอหาแนวทางทเหมาะสมในการจดใหมกระบวนการมสวนรวมของประชาชน เพอใหประชาชน

สามารถเขามามสวนรวมในการจดการผลกระทบสงแวดลอมไดอยางแทจรง

5.2 การศกษาวจยครงนใชวธการรวบรวมขอมลปฐมภมและทตยภม พรอมทงการ

ลงพนทสารวจจรงในชวงทมการกอสราง จงไดเหนผลกระทบทเกดขนในชมชนพนทศกษา

นอกจากนยงใชเครองมอแบบสอบถามเพอวเคราะหการมสวนรวมของประชาชนในพนทศกษา

ทงนควรจะมการเพมเตมเรองแบบสมภาษณผ ทเชยวชาญหรอตวแทนชมชนเพมเตมเพอใหเกด

ความเหมาะสมของการศกษามากยงขน

125 

 

 

6. สรป การศกษาวจยในครงนยงไมสมบรณและพบขอบกพรองของการศกษาอยบาง

เนองจากระยะเวลาของการมสวนรวมของประชาชนนบตงแตมการจดทารายงานการศกษา

ผลกระทบสงแวดลอมของโครงการฯ เมอ พ.ศ. 2547 จนเรมมการกอสรางในชวง พ.ศ. 2553

ตลอดจนความซบซอนของโครงการฯ และระบบราชการไทย โดยการกอสรางของโครงการ

ประกอบดวย ถนนเลยบทางรถไฟ รถไฟสายใต รถไฟฟาชานเมองสายสแดง และโครงการทางดวน

พเศษฯ ซงแตละหนวยงานทรบผดชอบตางออกแบบและดาเนนการกอสรางอยางอสระ ขาดการ

ควบคม กากบ และวางแผนใหสอดคลองกน ระหวางดาเนนการศกษาวจยครงน ในพนทศกษาม

การกอสรางโครงสรางพนฐานของโครงการรถไฟฟาชานเมองสายสแดงเสรจและสงมอบงานแลว

พรอมกบการกอสรางทางดวนพเศษทจะเรงรดเปดใชในชวงตนเดอนสงหาคม พ.ศ. 2559

ระยะเวลานบตงแต พ.ศ. 2547-2559 เปนเวลากวา 12 ป การยอนทบทวนความรความเขาใจของ

ประชาชนในเขตพนทศกษาอาจคลาดเคลอนไดจากระยะเวลาผานมาทยาวนาน

ในชวงของการกอสรางทางดวนพเศษ โดยใชรายงานการศกษาผลกระทบสงแวดลอมฯ

ฉบบเดม พ.ศ. 2547 ยงซบซอนขนไปเมอการทางพเศษฯ ทาการศกษาความเปนไปไดของโครงการ

ทางดวนสายน และพบวาการทางพเศษฯ จะประสบภาวะขาดทนหากดาเนนการกอสรางโครงการ

จงจาเปนตองเปลยนรปแบบเปนระบบสมปทานใหเอกชนเขามาดาเนนการแทน ผลกระทบ

สงแวดลอมทเกดขนจากการดาเนนโครงการทงระยะกอสรางและดาเนนการ จงใชเวลายดเยอ

ออกไปอก สรางความเดอดรอนใหกบประชาชนเปนระยะเวลานาน แตการสรางความตนตวใน

เรองของการรกษาสทธปกปองผลประโยชนของบคคลและชมชนเปนอยางมาก

ขอบกพรองจากการศกษาบางประการทควรเสรม คอ การสมภาษณผ เชยวชาญหรอ

ตวแทนชมชน หรอผ จดทารายงาน โดยเฉพาะในสวนของการจดการมสวนรวมของประชาชน

สาหรบโครงการน เพอทราบแนวคดและทศนคตตลอดจนสภาพปญหาในการทาโครงการอน และ

การทาวจยใดๆ ทเกยวของกบเรองน

126 

 

รายการอางอง

จนตนา สจจานนท. (2549). การศกษาและการพฒนาชมชน. เชยงใหม: มหาวทยาลย

เชยงใหม.

จราภรณ ศรคา. (2547). การมสวนรวมของผปกครองในการพฒนาการจดการศกษาของ

โรงเรยน วชรวทย ระดบประถมศกษา จงหวดเชยงใหม. เชยงใหม: มหาวทยาลย

เชยงใหม.

ฉตรไชย รตนไชย. (2551). การประเมนผลกระทบสงแวดลอม Environmental Impact

Assessment. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เฉลยว บรภกด และคนอนๆ. (2545). ชดวชาการวจยชมชน ชดการเรยนรดวยตนเอง.

หลกสตรประกาศนยบตรบณฑตการจดการและประเมนโครงการ. นนทบร:

เอส. อาร. พรนตง แมสโปรดกส.

ถวลวด บรกล. (2550). ประชาธปไตยแบบมสวนรวม. นนทบร: สถาบนพระปกเกลา.

เทศบาลเมองบางกรวย. (2557). แผนพฒนาสามป (พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๖๐) เทศบาลเมอง

บางกรวย. เขาถงเมอ 30 พฤศจกายน. เขาถงไดจาก http://www.bangkruaicity.go.th/

content/upload/file/plan%203%20year.pdf

นรนทรชย พฒนพงศา. (2546). การมสวนรวม: หลกการพนฐาน เทคนคและกรณตวอยาง.

พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สรลกษณการพมพ.

นคม ผดแสน. (2540). “การมสวนรวมของคณะกรรมการโรงเรยนประถมศกษาตอการพฒนา

การศกษาของกลมโรงเรยนอดรศกษา สงกดสานกงานประถมศกษาอาเภอเชยงดาว

จงหวดเชยงใหม.” วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการวจยและสถต

ทางการศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

นรนดร จงวฒเวศย. (2550). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ:

ศกดโสภา.

______. (2554). บนทกการประชม “การประชมกลมยอยกบเทศบาลบางกรวย งานควบคมงานกอสราง โครงการระบบรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ-ตลงชน”

ประพนธ สรอยเพชร. (2547). “การมสวนรวมในการจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน ศนยโรงเรยนตาบลแชชาง อาเภอสนกาแพง จงหวดเชยงใหม.” วทยานพนธ

127 

 

การศกษามหาบณฑต สาขาวชาการวจยและสถตทางการศกษา คณะศกษาศาสตร บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยเชยงใหม.

พระ พรนวม. (2544). “ศรทธาตอหลกการการมสวนรวมในการจดการศกษาของผบรหารโรงเรยน

สงกดสานกงานการประถมศกษา อาเภอแมทา จงหวดลาพน.” วทยานพนธการบรหาร

การศกษามหาบณฑต สาขาวชาการวจยและสถตทางการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม.

ไพบลย วฒนศรธรรม และพรรณทพย เพชรมาก. (2551). การบรหารสงคม ศาสตรแหง

ศตวรรษเพอสงคมไทยและสงคมโลก. กรงเทพฯ: สถาบนพฒนาองคกรชมชน.

มหาวทยาลยสงขลานครนทร. (2557). การประเมนผลกระทบสงแวดลอม (Environmental

Impact Assessment : EIA). เขาถงเมอ 25 พฤศจกายน. เขาถงไดจาก

http://www.slbmacorin.psu.ac.th/NEWS%206.html

มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย. (2557). คมอการมสวนรวมของประชาชนในการประเมนผล

กระทบสงแวดลอม. เขาถงเมอ 29 พฤศจกายน. เขาถงไดจาก http://www.tei.or.th/

tai/2014-Book-EIA.pdf

เมตต เมตตการณจต. (2553). การบรหารจดการศกษาแบบมสวนรวม: ประชาชน องคกร

ปกครองสวนทองถน และราชการ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: บคพอยท.

สภานตบญญตแหงชาต. (2557). รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550.

เขาถงเมอ 30 พฤศจกายน. เขาถงไดจาก http://www.mua.go.th/users/he-

commission/doc/law/Constitution2550.pdf

สมยศ นาวการ. (2545). การบรหาร. กรงเทพฯ: ชาญวทยเซนเตอร.

สญญา เคณาภม. (2551). “ความสาเรจของวสาหกจชมชนใน 4 จงหวดชายแดนลมนาโขง.”

วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะ

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ.

สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร.(2549). “รายงานผลกระทบสงแวดลอม โครงการ

ศกษาออกแบบโครงการระบบทางดวนทดแทนสายพญาไท-พทธมณฑล บนเขตทางรถไฟ

แหงประเทศไทยสายบางซอ-พระราม 6 เชอมโยงถนนบรมราชชนน.”

ศาลปกครองกลาง. (2556). “คาพพากษา คดหมายเลขดาท ส.11/2554 คดหมายเลขท ส.197/2556

เรอง คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายและ

การกระทาละเมดของหนวยงานทางปกครองอนเกดจากการใชอานาจตามกฎหมาย.”

128 

 

อภญญา กงสนารกษ. (2544). รปแบบการบรหารแบบมสวนรวมในองคกรทมประสทธผล

ระดบคณะของสถาบนอดมศกษา. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อทย บญประเสรฐ. (2542). รายงานการวจย การสกษาแนวทางการบรหารและการจด

การศกษาของสถานศกษาในรปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน. กรงเทพฯ:

โครงการวจยภายใตการสนบสนนของสานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานก

นายกรฐมนตร.

ภาษาตางประเทศ Arnstien, S.R. (1969). “A Ladder of Citizen Participation.” Journal of the American

Institute of Planners. 35, 4 (July): 216-224.

Cohen, J.M., & Uphoff, N.T. (1981). Rural Development Participation: Concept and Measure For Project Design Implementation and Evaluation: Rural Development Committee Center for international Studies. New York: Cornell University Press.

Huntington, S. & Nelson, S. (1975). No easy choice: political participation in developing

countries. New York: Harvard University Press.

Koufman, H.F. (1949). “Participation Organized Activities in Selected Kentucky

Localities.” Agricultural Experiment Station Bulletins. 4, 2: 5-50.

Putti. (1987). “Work values and organizational commitment: A study in the Asian

context.” Human Relations. 4, 2: 275-288.

United Nations. (1981). Yearbook of International Trade Statistics. United Nations: UN Press.

William, E. (1976). “Electoral Participation in a Low Stimulus Election.” Rural Development. 4, 1

: 111-124.

129 

 

ภาคผนวก

130 

 

แบบสอบถามความคดเหนการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบ

สงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน บรเวณสถานรถไฟบางบาหร

ตามแผนการคนควาอสระ “การศกษาความเหมาะสมของกระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนทมตอโครงการพฒนาสาธารณปโภคขนาดใหญของรฐ ในการจดการผลกระทบ

สงแวดลอมของโครงการ กรณศกษาโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ชวงบางซอ – ตลงชน

บรเวณสถานรถไฟบางบาหร” บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร สาขาวชาวางแผนชมชน

เมองและสภาพแวดลอม โดยนายบรศ บญบรรเจดศร นกศกษาปรญญาโท หลกสตรการวางแผน

ชมชนและสภาพแวดลอมมหาบณฑต คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

ประกอบดวยการเกบรวบรวมขอมลการมสวนรวมของประชาชนในพนททไดรบผลกระทบจาก

โครงการฯ โดยใชแบบสอบถามขางลางน ผวจยขอขอบพระคณททานใหความอนเคราะหขอมล

มา ณ ทน

คาชแจง กรณาทาเครองหมาย หรอเตมขอความลงในชองวางใหครบถวนตามความเปนจรง สวนท 1 ขอมลดานประชากร 1. เพศ ชาย หญง

2. อาย ตากวา 20 ป 21-40 ป 41-60 ป 60 ปขนไป 3. ระดบการศกษาสงสด ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน/ตอนปลาย/เทยบเทา

ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร 4. อาชพหลก เกษตรกร นกศกษา

ธรกจสวนตว รบราชการ

พนกงานบรษท อนๆ โปรดระบ ………………………….

131 

 

5. อาศยอยในชมชน หมบานธนากร 1 หมบานธนากร 2

หมบานภาณรงษ อนๆ โปรดระบ 6. ระยะเวลาการอยอาศยอยในชมชน นอยกวา 10 ป 10-20 ป

21-30 ป มากกวา 30 ป

สวนท 2 ความรความเขาใจของประชาชนตอระเบยบขอบงคบและกฎหมายเกยวกบการมสวนรวมในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

ความรความเขาใจเกยวกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

ทราบ ทราบ

บางสวน ไมทราบ

ท านทราบห รอ ไม ว า กา รประ เม นผลกระทบ

สงแวดลอมคออะไร

ท านทราบห รอ ไม ว า กา รประ เม นผลกระทบ

สงแวดลอมมขนตอนอะไรบาง

ท านทราบห รอ ไม ว า กา รประ เม นผลกระทบ

สงแวดลอมใชระยะเวลานานเทาไหร

ทานทราบหรอไมวาโครงการประเภทใดทตองมการ

ประเมนผลกระทบสงแวดลอม

ท านทราบห รอ ไม ว า กา รประ เม นผลกระทบ

สงแวดลอมเปนกฎหมายทอยในพระราชบญญตใด

132 

 

สวนท 3 การรบทราบขอมลและประสบการณการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) รวมถงผลกระทบทเกดขนจากการดาเนนการ

3.1 การรบทราบขอมลและประสบการณการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ประเดนการรบทราบขอมล ทราบ ทราบ

บางสวน ไมทราบ

1) ทานทราบหรอไมวาจะมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ทานทราบจากแหลงทมาใด (หากไมทราบขามไปขอถดไป)

โทรทศน อนเทอรเนต เสยงตามสาย

เพอนบาน การปดประกาศ/ใบปลว/แผนพบ

อนๆ (โปรดระบ)..........................

2) ทานทราบถงความสาคญของโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

หรอไม

3) ทานทราบหรอไมวาโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) มแนวพนท

โครงการ/พนทกอสรางอยบรเวณใด

4) ทานทราบรายละเอยดของการออกแบบผงสวนทเกยวของกบสถาน

บางบาหรหรอไม

5) ทานทราบรายละเอยดการปรบแกไขแบบการกอสรางในโครงการ

รถไฟชานเมอง (สายสแดง) หรอไม

6) ทานทราบหรอไมวาโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง )ใช

ระยะเวลากอสรางนานเทาไหร

7) ทานทราบหรอไมวาการกอสรางโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

จะสงผลกระทบอะไรกบทานบาง

8) ทานทราบหรอไมวาโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) ตองม

รายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

133 

 

3.2 ประสบการณการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนทผานมา

3.2.1 ทานทราบขอมลเกยวกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนตอการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) หรอไม

ทราบ ไมทราบ

3.2.2 ทานทราบจากแหลงทมาใด (หากไมทราบขามไปขอถดไป)

โทรทศน อนเทอรเนต เสยงตามสาย

เ พ อน บ าน การ ปดประกาศ /ใบปล ว /แผนพบ อ นๆ ( โปรด

ระบ).....................

3.3.3 ทานไดเขารวมรบฟงความคดเหนประชาชนทงระดบเขต/อาเภอ และกลมยอยรวม 8

รายการ หรอไม

ท การดาเนนการจดประชมรบฟงความคดเหน เคย ไมเคย 1. การประชมชแจงโครงการในระดบเขต/อาเภอ ครงท 1 (ดาเนนการรวม 5

ครง)วนท 3-9 มนาคม 2547ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขต

จตจกร กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร

2. การสมมนาทางวชาการ ครงท 1วนท 24 มนาคม 2547

3. การสนทนากลมยอยครงท 1(ดาเนนการรวม 9 ครง) วนท 8 เมษายน - 3

มถนายน 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร

กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร

4. การประชมชแจงโครงการในระดบเขต/อาเภอ ครงท 2 (ดาเนนการรวม 8

ครง) วนท 8 เมษายน - 3 มถนายน 2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขต

บางพลด เขตจตจกร กรงเทพมหานคร และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร

5. การสมมนาทางวชาการ ครงท 2 วนท 7 ตลาคม 2547

6. การสนทนากลมยอยครงท 2 (ดาเนนการรวม 10 ครง) วนท 9-17 ตลาคม

2547 ในพนทเขตบางซอ เขตตลงชน เขตบางพลด เขตจตจกร กรงเทพมหานคร

และอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร

7. การสมมนาทางวชาการ ครงท 3 วนท 23 พฤศจกายน 2547

8. การดาเนนการดานการมสวนรวมของประชาชนบรเวณทางแยกตางระดบกาญจนาภเษก วนท 27 กนยายน 2548

134 

 

3.3.4 ทานคดวาโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง) มผลกระทบกบทานและสงแวดลอมหรอไม

ประเดนปญหา

ชวงเวลา ระหวางการกอสราง

หลงการกอสรางเสรจ

ม ไมม ม ไมม

ความไมสะดวกในการเดนทางในชวตประจาวน - ตองใชระยะทางทไกลขน

- มสงกดขวางในเสนทางจราจร

ปญหามลพษจากโครงการฯ - ทางเสยง

- ทางนา

- ทางอากาศ

ความไมปลอดภยจากการดาเนนการโครงการฯ - เสยงตอการเกดอบตเหต

- การเกดอาชญากรรม

- ทรพยสนไดรบความเสยหาย เชน ตนไม รวบาน

เปนตน

ความเดอดรอนจากการเวนคน

.

สวนท 4 ระดบความพงพอใจและอปสรรคตอการมสวนรวมกบการจดการรบฟงความคดเหนของประชาชนโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

4.1 ทานมความพงพอใจกบการรวมประเมนผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ระดบใด

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

4.2 อะไรคออปสรรคในการเขารวมการประเมนผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง

(สายสแดง)

ระยะทางจากทพกอาศย-สถานทจดประชม เนอหาในการจดประชม

สถานทจดประชม ระยะเวลาในการจดประชม

ชวงเวลาในการจดประชม

อนๆ (โปรดระบ)..................................................................................

135 

 

สวนท 5 ความตองการใชสทธของประชาชนในการมสวนรวมตอการจดการผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ประเดนอปสรรค ระดบความคดเหนของประชาชน

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1) ทานตองการเขาถงขอมลทเกยวของกบจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายส

แดง)

2) ทานตองการใ ห มการ รบฟงความคดเหนของ

ประชาชนเกยวกบการจดการผลกระทบสงแวดลอม

โครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

3) ท าน ตองการม ส วน เ กยว ข องกบการจดการ

ผลกระทบสงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายส

แดง)

4) ท าน ตองกา ร เ ข า ร วมการจดการผลกระทบ

สงแวดลอมโครงการรถไฟชานเมอง (สายสแดง)

ขอเสนอแนะ .....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

ขอขอบพระคณในความรวมมอททานไดเสยสละเวลาใหขอมลทเปนประโยชน

136 

 

ประวตผวจย

ชอ-สกล นายบรศ บญบรรเจดศร

วน/เดอน/ป เกด 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2500

ภมลาเนา จงหวดชลบร

ประวตการศกษา

- ระดบประถมศกษาถงมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนดาราสมทร

- ระดบมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนอานวยศลปพระนคร

- ระดบปรญญาตร สถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

- ระดบปรญญาโท รฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

- ปจจบน ศกษาระดบปรญญาโท สาขาการวางแผนชมชนเมองและ

สภาพแวดลอม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการทางาน

- กรรมการผจดการ หางหนสวนจากด สหพรศรสตหบ 

- ทปรกษาบรษทมตรยนตพทยา จากด 

- รองนายกเทศมนตรเทศบาลเมองสตหบ 

- ปจจบน กรรมการผจดการ หางหนสวนจากด สหพรศรพรอพเพอรต 

- เจาของกจการแสมสารวลลา