การศึกษาเปรียบเทียบสํานวน...

การศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทย

โดย

นางสาวพชญดา ผกากรอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาภาษาไทย

ภาควชาภาษาไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2558

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

A COMPARATIVE STUDY OF BURMESE IDIOMS AND THAI IDIOMS

By

Miss Pichayada Phakakrong

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Arts

Department of Thai

Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2015

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ การศกษาเปรยบเทยบ

สานวนพมากบสานวนไทย ” เสนอโดย นางสาวพชญดา ผกากรอง เปนสวนหนงของการศกษาตาม

หลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

……...........................................................

(รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

รองศาสตราจารยสวฒนา เลยมประวต

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.อบล เทศทอง)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(อาจารย ดร.ยทธพร นาคสข)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(รองศาสตราจารยสวฒนา เลยมประวต)

............/......................../..............

ง

55202204 : สาขาวชาภาษาไทย

คาสาคญ : สานวนพมา / สานวนไทย / เปรยบเทยบ

พชญดา ผกากรอง : การศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทย. อาจารยทปรกษา

วทยานพนธ : รศ.สวฒนา เลยมประวต. 510 หนา.

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย ศกษา

เปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย และศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทาง

ธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยศกษาเปรยบเทยบเฉพาะสานวนพมากบสานวนไทยท

รวบรวมไดจากหนงสอสานวนพมาและสานวนไทยและไดตรวจสอบกบผบอกภาษาทง 2 ภาษาแลววายงเปน

สานวนทใชอยในปจจบนจานวน 1,135 สานวน แบงเปนสานวนพมา 558 สานวน และสานวนไทย 577 สานวน

ผลการศกษาพบวา ลกษณะทวไปของสานวนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. โครงสรางของสานวน

พมากบสานวนไทย และ 2. ลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทย ดานโครงสรางของสานวนผวจยแบง

โครงสรางของสานวนเปนตอนๆ โดยพจารณาจากความสมบรณของเนอความในสานวนเปนเกณฑการแบงตอน

พบวา สานวนพมามเนอความตงแต 1–4 ตอน เนอความของสานวนแตละตอนมโครงสรางเปนคา วล และ

ประโยค สวนสานวนไทยมเนอความตงแต 1–2 ตอน เนอความของสานวนแตละตอนมโครงสรางเปนคา วล และ

ประโยคเหมอนกน

สวนการศกษาลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยพบวา ลกษณะการใชคาในสานวน

พมาและสานวนไทยมทงทเหมอนและแตกตางกน ลกษณะการใชคาทเหมอนกนม ประการ คอ 1. การใชคาซา

กน 2. การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน 3. การใชคาทมความหมายตรงขามกน 4. การใชคา

สมผสกน และ 5. สานวนทไมมการใชคาสมผส สวนลกษณะการใชคาทแตกตางกน คอ สานวนพมามการใชคา

รหส ในทนหมายถงสานวนทมความหมายไมตรงตวอกษร เปนเพยงการนาคามาเรยงตอกนเพอใหจางายเทานน

แตตองตความหมายของสานวนอกชนหนง การใชคารหสจงเปนลกษณะเฉพาะทปรากฏในสานวนพมาเทานน

การศกษาเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยแบงการศกษาตาม

การจดกลมทางความหมายออกเปน 2 ประเภท คอ 1. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลง

กน และ 2. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกน จากการศกษาพบวา สานวนพมา

และสานวนไทยสวนใหญนาการกระทาของมนษยมาเปรยบเทยบ และใชในเชงตกเตอนสงสอน

ผลการศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบสานวนไทยพบวา

สานวนพมาและสานวนไทยสวนใหญจะสะทอนใหเหนสภาพทางธรรมชาตและสภาพวถชวตของสงคมพมาและ

สงคมไทยทคลายคลงกน ไมวาจะเปนโลกทศน คานยม สภาพสงคม วฒนธรรม ประเพณ ตลอดจนภมปญญาของ

คนในสงคม การศกษาสานวนของสงคมใดจงเปนการเรยนรและทาความเขาใจความคดของคนในสงคมนนดวย

ภาควชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ลายมอชอนกศกษา.......................................................... ปการศกษา 2558

ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ .......................................................

จ

55202204 : MAJOR : THAI KEY WORD : BURMESE IDIOMS / THAI IDIOMS / COMPARATIVE PICHAYADA PHAKAKRONG : A COMPARATIVE STUDY OF BURMESE IDIOMS AND THAI IDIOMS. THESIS ADVISOR : ASSOC. PROF. SUWATTANA LIAMPRAWAT. 510 pp.

The purpose of this study is to compare the common features of Burmese and Thai idioms, their meanings and usages, and their reflections of the nature and ways of life in each society. The researcher compares 1,135 idioms in total, of which 588 are Burmese and 577 are Thai. The idioms used in this study are collected from idiom books, and have been confirmed by native speakers of both languages to be used in the present. As the study findings show, the common features of Burmese and Thai idioms can be categorized into, first, the idiom structure and, second, the word usage. The researcher classifies the idiom structure into different types according to the completion of content. Here, the study shows that Burmese idioms are usually comprised of between one to four parts of content, while Thai idioms are usually made up of one to two parts of content. In both Thai and Burmese idioms, each part of content consists of words, phrases and sentences. In regards to the word usage in Burmese and Thai idioms, the research reveals both similarities and differences. The similarities include 1. word repetition, 2. use of synonyms, 3. use of antonyms, 4. use of alliteration and assonance, and 5. idioms with neither the use of alliteration nor assonance. The difference is that in Burmese idioms a particular kind of code is sometimes used. In other words, the meanings of these idioms cannot be translated or understood word by word, as the way the words in this type of idioms are arranged is merely aimed to help memorization. The meanings of these idioms then need to be interpreted. This is thus a feature that is unique to the Burmese idioms. In terms the classification of their meanings, the Burmese and Thai idioms studied in this paper can be divided into 1. those that share the same or similar meanings and 2. those with distinct meanings. The study finds also that most Burmese and Thai idioms tend to compare people’s actions and are often used as instructions. Furthermore, this comparative study demonstrates how most of the Burmese and Thai idioms reflect the similar nature and ways of life as appear in the Burmese and Thai societies. These include people’s outlook, values, cultures, traditions, as well as wisdoms. A study of idioms that belong to a particular society is, therefore, a way of learning and understanding the thoughts of people who live in that society. Department of Thai Graduate School, Silpakorn University Student's signature ............................................. Academic Year 2015 Thesis Advisor's signature ...........................................

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธนสาเรจลลวงไดดวยความกรณาของรองศาสตราจารยสว ฒนา เลยมประวต

อาจารยทปรกษาวทยานพนธทไดสละเวลาใหคาแนะนาปรกษา ตรวจทานแกไขวทยานพนธอยางละเอยด อก

ทงยงใหความเหนชอบและสนบสนนใหผวจยไดไปศกษาเลาเรยนวชาภาษาพมาเพมเตมท Yangon University

of Foreign Language: YUFL เมองยางกง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ตลอดระยะเวลาทผวจย

ศกษาอยทน น อาจารยกยงมความเอาใจใสเมตตาและใหกาลงใจผวจยมาโดยตลอด ผวจยขอกราบขอบพระคณ

อาจารยเปนอยางสง

ผวจยขอกราบขอบพระคณคณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ อนไดแก ผชวยศาสตราจารย

ดร.อบล เทศทอง และอาจารย ดร.ยทธพร นาคสขทกรณาตรวจทานแกไขและใหค าแนะนาจนทาให

วทยานพนธฉบบนมความสมบรณมากยงขน ผวจยขอกราบขอบพระคณอาจารยสทธพร เนตรนยมทกรณาให

ขอคดเหนเกยวกบโครงรางวทยานพนธจนทาใหผวจยสามารถพฒนางานวทยานพนธฉบบนได อกทงการ

ศกษาวจยของอาจารยทกทานยงเปนแนวทางใหผวจยไดศกษาคนควาและนามาประยกตใชในวทยานพนธ

ฉบบนอกดวย

ผวจยขอกราบขอบพระคณรองศาสตราจารยอบลรตน พนธมนทร และอาจารย ယမငး

ေရႊစငထက (Ms. Yamin Shwesin Htaik) อาจารยประจาสาขาวชาภาษาพมา ภาควชาภาษาตะวนออก คณะ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมทไดส งสอนวชาความรดานภาษาพมาอนเปนพนฐานใหผวจยไดศกษา

และนามาพฒนาตนเอง อกทงอาจารยทงสองทานยงสนบสนนใหผวจยไดไปศกษาเลาเรยนท Yangon

University of Foreign Language: YUFL เมองยางกง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ทาใหผวจยได

เปดโลกทศนและไดรบประสบการณอนมคา ผวจยขอกราบขอบพระคณอาจารยทงสองทานเปนอยางสง

ผวจยขอกราบขอบพระคณผชวยศาสตราจารยหทยวรรณ ไชยะกล และผชวยศาสตราจารย ดร.

ลภสรนทร ฉตรวงคร อาจารยประจาสาขาวชาภาษาไทย ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลย

เชยงใหมทใหคาแนะนาปรกษา และดแลเรองทนการศกษาระดบบณฑตศกษา

ผวจยขอกราบขอบพระคณคณาจารยสาขาวชาภาษาไทย ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหมทกทานทไดส งสอนวชาความรดานภาษาและวรรณคดไทย อกทงยงอบรมส งสอนดาน

คณธรรมจรยธรรมใหแกผวจย ทาใหผวจยสามารถเตบโตและกาวหนาตอไปได

ผวจยขอกราบขอบพระคณคณาจารยสาขาวชาภาษาไทย ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากรทกทานทไดส งสอนความรดานภาษาและวรรณคดไทย อกทงยงสนบสนนใหผวจย

นาเสนอบทความและตพมพผลงานวจย ทาใหผวจยมความกาวหนาในวงวชาการและสามารถพฒนาตนเองได

ดย งขน

ช

ผวจยขอกราบขอบพระคณ ေဒၚေအးေအးကင (Mrs. Aye Aye Kyin) และ ေဒၚရႊနးလ၀ငး (Ms.

Shun Lae Win) อาจารยชาวพมา ประจาภาควชาภาษาไทยท ရနကနႏငငျခားဘာသာတကသလ (Yangon

University of Foreign Language: YUFL) เมองยางกง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารทกรณาสละ

เวลาตรวจสอบความถกตองสมบรณของสานวน รวมทงขอกราบขอบพระคณผบอกภาษาชาวพมาและผบอก

ภาษาชาวไทยทกทานทกรณาสละเวลาตรวจสอบสานวน อกทงยงใหขอมลสมภาษณอนเปนประโยชนแกการ

ศกษาวจยในครงนดวย

ผวจยขอกราบขอบพระคณคณาจารยสาขาวชาภาษาพมาและคณาจารยสาขาวชาภาษาไทยท

ရနကနႏငငျခားဘာသာတကသလ (Yangon University of Foreign Language: YUFL) เมองยางกง ประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารทกทานทไดส งสอนวชาความรดานภาษาพมา ธรรมเนยม ประเพณ และ

วฒนธรรมของชาวพมาจนทาใหผวจยเขาใจภาษาและสงคมวฒธรรมของชาวพมาไดอยางลกซงยงขน

ผวจยขอกราบขอบพระคณ ဥးျမတထက (Mr. Myat Htaik) ทใหคาแนะนาปรกษา ใหความรก

ความเมตตา อกทงดแลเรองทพกอาศยและอาหารการกนตลอดชวงระยะเวลาทผวจยไปเกบขอมลทเมอง

ยางกง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

ผวจยขอขอบพระคณบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากรทสนบสนนงบประมาณใหผวจยได

นาเสนอบทความซงเปนสวนหนงของวทยานพนธฉบบนในการประชมวชาการและเสนอผลงานวจยและ

สรางสรรคระดบชาตและนานาชาต “ศลปากรวจยและสรางสรรคครงท 8: บรณาการศาสตรและศลป”

ประจาปการศกษา 2557

ผวจยขอขอบพระคณสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ทสนบสนนทนการศกษา

แกผวจยในการศกษาทงระดบบณฑตศกษาและมหาบณฑตศกษา และขอขอบพระคณกองกจการนกศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากรทจดสรรเงนอดหนนการวจยจากเงนงบประมาณแผนดน ประจาป

งบประมาณ 2557

ผวจยขอขอบคณนางสาวปารฉตร วงศเจรญ นางสาวจราภรณ สขแปน นางสาวณฐราพร

พรหมประสทธ นายสรภาส แซผ นางสาวมนทนา อนกรด และอาสาสมครสอนภาษาไทย กลยาณมตรทคอย

ใหกาลงใจและชวยเหลอขณะผวจยอาศยอยทเมองยางกง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

ผวจยขอขอบคณนางสาวสชานร ธรณธรรม ทกรณาชวยแปลบทคดยอภาษาองกฤษใหแกผวจย

ขอขอบคณ ေမာငဉာဏလငး (Mr. Nyan Lin) ทกรณาสอนภาษาพมา อกทงยงใหขอมลสมภาษณใน

วทยานพนธฉบบนดวย และขอขอบคณเพอนรวมรน รนพ และรนนองระดบบณฑตศกษาและมหา

บณฑตศกษาทดแลชวยเหลอ ใหคาปรกษาและเปนกาลงใจใหผวจยสามารถศกษาวจยจนสาเรจลลวง

สดทายนผวจยขอกราบขอบพระคณคณพอศร ผกากรอง คณแมประภา ผกากรอง และคณยาย

ประดบ ทองเสน รวมถงญาตพนองในครอบครวผกากรองทกทานทสนบสนนและใหกาลงใจแกผวจยมาโดย

ตลอด วทยานพนธฉบบนจะไมสามารถสาเรจลลวงไดหากขาดบคคลเหลาน

หากวทยานพนธฉบบนจะเปนประโยชนแกผใดในอนาคต ผวจยขออทศความดทงหลายน

ใหแกบรรพบรษชาวพมาและบรรพบรษชาวไทยทไดสรางสานวนไวส งสอนลกหลานสบไป

ซ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ............................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ .......................................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ ................................................................................................................................ ฉ

สารบญตาราง ....................................................................................................................................... ฏ

บทท

1 บทนา ......................................................................................................................................... 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา ............................................................................ 1

วตถประสงคของการวจย .................................................................................................. 5

สมมตฐานของการวจย ...................................................................................................... 5

ขอบเขตของการวจย .......................................................................................................... 6

นยามศพทเฉพาะ ............................................................................................................... 6

ขอตกลงเบองตน ............................................................................................................... 6

วธดาเนนการวจย ............................................................................................................... 9

ขนตอนการรวบรวมขอมล ........................................................................................ 9

ขนตอนการตรวจสอบขอมล ..................................................................................... 10

ขนตอนการคดเลอกชมชนของผบอกภาษา ............................................................... 10

ขนตอนการคดเลอกผบอกภาษา ................................................................................ 11

ขนตอนการคดเลอกสานวนทใชในการวเคราะห ...................................................... 11

ขนตอนการถายถอดขอมล ........................................................................................ 12

ขนตอนการวเคราะหขอมล........................................................................................ 12

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ............................................................................................... 13

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ .................................................................................................. 14

ความรทวไปเกยวกบภาษาพมา.......................................................................................... 14

แนวคดทใชในการวจย ...................................................................................................... 25

เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการเปรยบเทยบสานวนไทยกบสานวนตางประเทศ .... 28

เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสานวนพมา ................................................................. 37

ฌ

บทท หนา

3 การเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย ................................................. 41

โครงสรางของสานวนพมากบสานวนไทย ........................................................................ 41

สานวนพมาและสานวนไทยทมโครงสรางเปนคา ..................................................... 41

สานวนพมาและสานวนไทยทมโครงสรางเปนวล .................................................... 45

สานวนพมาและสานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยค ........................................... 53

ลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทย ............................................................... 69

สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาซากน ........................................................ 69

สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาทมความหมายคลายกน

หรอทานองเดยวกน .......................................................................................... 98

สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาทมความหมายตรงขามกน ........................ 106

สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาสมผสกน .................................................. 114

สานวนพมาและสานวนไทยทไมมการใชคาสมผส ................................................... 148

สานวนพมาทมการใชคารหส .................................................................................... 151

4 การเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย ...................................... 171

สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกน ...................................... 171

สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกน

และสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ ............................................ 172


แตสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ............................................. 185


แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกน ...................................................................... 199

สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกน ............................. 219

สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบธรรมชาต ................................... 219

สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของมนษย .................. 227

สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ

ความรสกนกคดของมนษย ............................................................................... 241

สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบความสมพนธของบคคล ............ 256

ญ

บทท หนา

5 ภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบสานวนไทย ..................................... 267

ภาพสะทอนทางธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย ................................. 267

ลกษณะทางภมประเทศ ............................................................................................. 267

ลกษณะทางภมอากาศ ................................................................................................ 274

ลกษณะของพนธสตว ................................................................................................ 282

ลกษณะของพนธพช .................................................................................................. 292

สมนไพรและยา ......................................................................................................... 303

ดาราศาสตร ............................................................................................................... 306

ภาพสะทอนทางวถชวตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย ..................................... 308

สภาพวถชวตทวไป ................................................................................................... 309

ความสมพนธของคนในสงคม ................................................................................... 337

ความเชอ .................................................................................................................... 386

ศลปะ ดนตร นาฏศลป ............................................................................................... 416

ขอควรประพฤตปฏบตและไมควรประพฤตปฏบต ................................................... 420

การใชวาจาหรอคาพด ................................................................................................ 447

ความรสตปญญา ....................................................................................................... 454

ลกษณะภาษาและวรรณกรรม .................................................................................... 460

สถานทสาคญ ............................................................................................................ 462

6 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ ...................................................................................... 470

สรปผลการวจย .................................................................................................................. 470

อภปรายผลการวจย ............................................................................................................ 476

ขอเสนอแนะ ...................................................................................................................... 477

รายการอางอง ....................................................................................................................................... 478

ภาคผนวก ............................................................................................................................................. 483

ภาคผนวก ก หนวยเสยงและสทอกษรทใชในงานวจย .......................................................... 484

ภาคผนวก ข อกษรและเสยงในภาษาพมา ............................................................................. 494

ภาคผนวก ค รายชอหนงสอและวารสารตนฉบบภาษาพมา .................................................. 506

ประวตผวจย ......................................................................................................................................... 510

ฏ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 การออกเสยงคาศพทตามรปเขยนและตามการออกเสยงจรงของชาวพมา ................................. 7

2 ตวอยางการวเคราะหเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย

ทมความหมายตรงหรอคลายคลงกน ................................................................................. 8

3 ตวอยางการวเคราะหเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตดานดาราศาสตร .......................... 8

4 ลาดบขนตอนการวเคราะหตามแนวมานษยวทยาวฒนธรรม ..................................................... 27

5 ทศ วนในรอบสปดาห ดาวเคราะห สตวประจาทศ และเลขทกษาของพมา ............................... 152

6 พยญชนะภาษาพมาทมความสมพนธกบวนเกดและตวเลขทกษาของพมา ................................ 152

7 การวเคราะหหาวนจากคารหสในสานวนพมา ........................................................................... 155





12 การวเคราะหหาตวเลขจากคารหสในสานวนพมา ..................................................................... 164




16 สรปผลการศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย ........................... 169

17 สานวนพมากบสานวนไทยทนาคนมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ................................. 173

18 สานวนพมากบสานวนไทยทนาคนมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ................................. 174

19 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสตวมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ .............................. 175

20 สานวนพมากบสานวนไทยทนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ ...................... 176

21 สานวนพมากบสานวนไทยทนาอวยวะมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ ........................... 177

22 สานวนพมากบสานวนไทยทนาอวยวะมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ ........................... 178

23 สานวนพมากบสานวนไทยทนามาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ ...................................... 179

24 สานวนพมากบสานวนไทยทนาการกระทามาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ .................... 179

25 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสงของมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ .......................... 181

ฐ


26 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสงของมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ .......................... 182

27 สานวนพมากบสานวนไทยทนาความเชอมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ ....................... 183

28 สานวนพมากบสานวนไทยทนาความเชอมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ ....................... 184

29 สานวนพมากบสานวนไทยทนาคนมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ............................... 185

30 สานวนพมากบสานวนไทยทนาคนมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ............................... 186

31 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสตวมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ............................. 188

32 สานวนพมากบสานวนไทยทนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ..................... 189

33 สานวนพมากบสานวนไทยทนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ..................... 191

34 สานวนพมากบสานวนไทยทนาอวยวะมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ......................... 192

35 สานวนพมากบสานวนไทยทนาอวยวะมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ......................... 193

36 สานวนพมากบสานวนไทยทนาการกระทามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ................... 194

37 สานวนพมากบสานวนไทยทนาการกระทามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ................... 195

38 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสงของมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ......................... 196

39 สานวนพมากบสานวนไทยทนาความเชอมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ...................... 197

40 สานวนพมากบสานวนไทยทนาความเชอมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ ...................... 198

41 สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ ................................. 199

42 สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ ......................... 200

43 สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาอวยวะมาเปรยบเทยบ .............................. 202

44 สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสงของมาเปรยบเทยบ ............................. 203

45 สานวนพมานาสตวมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ ....................... 204

46 สานวนพมานาสตวมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาการกระทามาเปรยบเทยบ ..................... 205

47 สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาคนมาเปรยบเทยบ ......................... 206

48 สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ ....................... 208

49 สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาความเชอมาเปรยบเทยบ................ 209

50 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ ..................... 211

51 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ ............. 212

52 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาอวยวะมาเปรยบเทยบ.................. 213

53 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสงของมาเปรยบเทยบ ................. 214

ฑ


54 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาความเชอมาเปรยบเทยบ .............. 215

55 สานวนพมานาความเชอมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ ........................ 216

56 สานวนพมานาความเชอมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาการกระทามาเปรยบเทยบ .............. 218

57 ทศทง 8 และสตวประจาดาวพระเคราะหของชาวพมา .............................................................. 248

58 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนลกษณะทางภมประเทศ................................................... 270

59 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนลกษณะทางภมอากาศ ..................................................... 276

60 สานวนพมาทสะทอนลกษณะทางภมอากาศ ............................................................................. 277

61 สานวนพมาและสานวนไทยทสะทอนลกษณะของพนธสตว.................................................... 284

62 สานวนพมาและสานวนไทยทสะทอนลกษณะของพนธพช ..................................................... 294

63 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานสมนไพรและยา ....................................................... 304

64 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานดาราศาสตร .............................................................. 306

65 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานการสรางบานเรอนหรอทอยอาศย ................ 309

66 สานวนพมาทกลาวถงการสรางเมองหรอประวตศาสตรของชาวพมา ....................................... 311

67 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานการประกอบอาชพ ....................................... 314

68 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานอาหารการกน ............................................... 321

69 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานสขภาพอนามย .............................................. 326

70 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานกฬาและการละเลน ....................................... 331

71 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานกฎหมาย ....................................................... 335

72 สานวนพมาทสะทอนความสมพนธระหวางกษตรยกบขาราชบรพารหรอราษฎร .................... 338

73 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางผมอานาจกบผอยใตอานาจ .......... 343

74 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางครกบศษย .................................... 346

75 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางผชายกบผหญง ............................. 350

76 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงผชายหรอใชเฉพาะกบผชาย ........................................... 355

77 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงผหญงหรอใชเฉพาะกบผหญง ........................................ 357

78 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางพอแมลก ...................................... 364

79 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางสามภรรยา .................................... 371

80 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธของญาตพนองและมตรสหาย ................... 378

ฒ


81 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางบรรพบรษหรอปยาตายาย

และลกหลาน ..................................................................................................................... 381

82 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางพอตาแมยายและลกเขย

ลกสะใภ ............................................................................................................................. 384

83 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธของพอแมกบลกเลยง ................................ 385

84 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาต ......................... 388

85 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองความชว–ความดและนรก–สวรรค ............ 397

86 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองกรรมและการเวยนวายตายเกด .................. 401

87 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองการสรางบญกศลหรอการทาทาน ............. 407

88 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชออนๆ.................................................................. 414

89 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานศลปะ ดนตร นาฏศลป ............................................. 418

90 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความมานะพยายามและความเกยจคราน ..... 421

91 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความกลาหาญและความขลาดกลว .............. 425

92 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความกตญ และความอกตญ ................... 428

93 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความซอสตยและความคดโกง..................... 430

94 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการมสตและความประมาท ......................... 431

95 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการใหอภยและความพยาบาท ..................... 434

96 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการพงพาตนเองและการพงพาอาศยผอน .... 437

97 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความประหยดอดออมและความฟมเฟอย .... 440

98 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการประมาณตนและการโออวด .................. 442

99 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความมนาใจเออเฟอเผอแผและ

ความเหนแกตว .................................................................................................................. 445

100 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการใชวาจาหรอคาพด.................................. 448

101 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความรสตปญญา .......................................... 455

102 สานวนพมาทสะทอนใหเหนลกษณะภาษาและวรรณกรรมของพมา ........................................ 461

103 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตทมความสมพนธกบศาสนสถาน ......................... 463

104 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงเมองสาคญ ...................................................................... 466

105 ลกษณะของการออกเสยงและทเกดเสยงพยญชนะเดยวในภาษาพมา........................................ 499

ณ


106 ตวอยางสระจมเมอประสมกบพยญชนะพมา ............................................................................. 501

107 สระมลฐานหรอสระเปดของภาษพมา ....................................................................................... 502

108 สระทมพยญชนะทายเปนเสยงนาสกในภาษาพมา .................................................................... 502

109 รายชอหนงสอพมพ วารสาร นตยสาร จลสารฉบบภาษาพมาทใชอางองในงานวจย ................ 507

110 บรรณานกรมหนงสอฉบบภาษาพมาใชในงานวจย ................................................................... 507

1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ภาษานอกจากจะเปนเครองมอในการตดตอสอสารใหทราบขอมล ความรสกนกคด

ระหวางบคคลในสงคมแลว ภาษายงมความสาคญในการบนทกและถายทอดวฒนธรรม คอ สภาพ

ความเปนอยของแตละสงคมไวเปนหลกฐาน ดงนน ภาษาจงเปนสวนหนงของวฒนธรรม ทาให

ทราบถงสภาพของวฒนธรรมในสงคมทกยคทกสมยและทกแงทกมมดวย เพราะการใชภาษา

ยอมขนอยกบวฒนธรรมของแตละสงคมทแตกตางกนออกไป (ท. กลวยไม ณ อยธยา, อางถงใน

กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: ก)

ภาษต คาพงเพย และสานวนเปนภาษารปแบบหนงทมการนาคา วล หรอประโยคซงม

ความหมายตรงตวหรอมความหมายแฝงมาใชในเชงเปรยบเทยบเพอส งสอนคนในสงคม แสดงให

เหนถงคานยม ความคด ความเชอ ตลอดจนวถปฏบตของคนในสงคมนนๆ ได

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 (2556: 870, 827) ไดใหความหมายคา

วา ภาษตและคาพงเพยไววา

ภาษต น. ถอยคาหรอขอความทกลาวตอกนมาชานานแลว มความหมายเปนคต

เชน กงเกวยนกาเกวยน

พงเพย น. ถอยคาหรอขอความทกลาวสบตอกนมาชานานแลว โดยกลาวเปน

กลางๆ เพอใหตความเขากบเรอง เชน กระตายตนตม

สวนความหมายของคาวาสานวน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554

(2556: 1227) ไดใหความหมายไวหลายความหมายดวยกน คอ

1. น. ถอยคาทเรยบเรยง, โวหาร, บางทกใชวา สานวนโวหาร เชน สารคดเรองน

สานวนโวหารด ความเรยงเรองนสานวนโวหารลมๆ ดอนๆ

2. น. คด เชน ปดสานวน

น. เปนอกษรยอบอกชนดของคาตามหลกไวยากรณ คอ คานาม

2

3. น. ถอยคาหรอขอความทกลาวสบตอกนมาชานานแลว มความหมายไมตรงตาม

ตวหรอมความหมายอนแฝงอย เชน สอนจระเขใหวายนา ราไมดโทษปโทษกลอง

4. น. ถอยคาทแสดงออกมาเปนขอความพเศษ เฉพาะภาษาหนงๆ เชน สานวนฝร ง

สานวนบาล

5. น. ชนเชงหรอทวงทานองในการแตงหนงสอหรอพด เชน สานวนเจาพระยาพระ

คลง (หน) สานวนยาขอบ สานวนไม เมองเดม

6. น. ลกษณนามใชเรยกขอความหรอบทประพนธรายหนงๆ เชน อเหนามหลาย

สานวน บทความ 2 สานวน

จากการนยามความหมายของคาวาสานวนในขางตน ผวจยใชนยามความหมายของคา

วาสานวนไทยวา สานวน น. ถอยคาหรอขอความทกลาวสบตอกนมาชานานแลว มความหมายไม

ตรงตามตวหรอมความหมายอนแฝงอย ทงนในการศกษาครงน ผวจยจะเรยกภาษต คาพงเพย และ

สานวน รวมเปนคาๆ เดยวกน คอ “สานวน” เพราะมความหมายและขอบเขตการใชคลายคลงกน

ว ถ กม จ (2550: 2) กลาววา สานวนเปนวฒนธรรมทางภาษาอยางหนง เพราะสานวน

สวนใหญสรางขนจากคตความคดของบรรพบรษทมวถชวตผกพนกบสงคมและวฒนธรรมแตละ

ทองถน สานวนมลกษณะเปนคาคลองจอง คาคม ผกปมใหคด เปนปรศนา บางทกแฝงไวดวย

ปรชญาชวต ขอคด ขอพงปฏบตเพอสรางสานกสงคม แสดงถงภมปญญาของมนษยแตละชนชาต

ดวยเหตนการศกษาเรองสานวนของชนชาตใดนอกจากจะทาใหเขาใจโลกทศน คานยม สภาพ

สงคม วฒนธรรม ประเพณ ตลอดจนภมปญญาและประสบการณของชนชาตนนๆ อยางลกซงแลว

ยงเปนการอนรกษและสบทอดมรดกทางวฒนธรรมดานภาษาอกดวย

การทคนไทยมสานวนใชในภาษาของตนเองนนยอมหมายความวา สานวนมความ

สาคญเชงสงคมและวฒนธรรม เชน สงสอนใหคนในสงคมปฏบตตนในทางทดโดยใชสานวนเพอ

เปรยบใหเหนผลดของการปฏบตตาม หรอแสดงใหเหนผลเสยของการไมปฏบตตาม การศกษา

สานวนไทยจงไมเพยงแตทาใหเขาใจวฒนธรรมทางภาษาของคนในชาตไดอยางลกซง แตยงเปน

การศกษาวฒนธรรมดานอนๆ ของคนในชาตดวย เชนเดยวกบการศกษาภาษาตางประเทศทจาเปน

จะตองศกษาวฒนธรรมของเจาของภาษาควบคไปกบการเรยนภาษาตางประเทศนนๆ การศกษา

สานวนในแงมมตางๆ จงนาสนใจ โดยเฉพาะอยางยงการศกษาเปรยบเทยบสานวนไทยกบสานวน

ตางประเทศ เพอใหเหนถงโลกทศน คานยม สภาพสงคม วฒนธรรม ประเพณ ตลอดจนภมปญญาท

อาจมทงความเหมอนและแตกตางกน

3

เมอกลาวถงการศกษาสานวนตางประเทศ ผวจยมความเหนวา สานวนตางประเทศ

ภาษาหนงทนาสนใจเปนอยางมากคอ “สานวนพมา” เพราะถงแมภาษาพมาและภาษาไทยจะตาง

ตระกลกน กลาวคอ ภาษาพมาจดอยในภาษาตระกลยอยทเบต–พมา (Tibeto–Burman) ซงอยใน

ตระกลใหญจน–ทเบต (Sino–Tibetan) (สรยา รตนกล, 2531: 219) สวนภาษาไทยจดอยในภาษา

ตระกลไทแขนงไต (สรยา รตนกล, 2548: 6) แตเมอพจารณาลกษณะของสานวนแลวกลบพบวา ทง

สานวนพมาและสานวนไทยมสานวนทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนเปนจานวนมาก ฉะนน

การศกษาสานวนพมาเปรยบเทยบกบสานวนไทยจงแสดงใหเหนถงลกษณะของวฒนธรรมทาง

ภาษาทมการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน อกประการหนง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมารเปนประเทศทมความใกลชดทางดานภมศาสตร ตลอดจนเปนประเทศทมความสมพนธกบ

ประเทศไทยในดานตางๆ มาอยางยาวนาน ทาใหมสภาพสงคมวฒนธรรมทคลายคลงกน

นอกจากน สานวนบางสานวนยงสะทอนสภาพสงคมวฒนธรรมทแตกตางกนซงอาจเปนผลมาจาก

สภาพทางสงคม คานยม วฒนธรรม ประเพณ ฯลฯ บางประการทมความแตกตางกน เปนลกษณะ

ทางสงคมทโดดเดน มเอกลกษณเฉพาะตวของแตละสงคม

พจนานกรมไทย–พมา (ထငး–ျမနမာ အဘဓာန /thain–myàn-mà ʔə-bí-dàn/) ของ

อรนช นยมธรรม และวรช นยมธรรม (2550: 211, 61) ไดนยามศพทคาวา ภาษตและคาพงเพย ไววา

ภาษต น. စကားပ /zə-ga-phòŋ/ และ คาพงเพย น. စကားပ /zə-ga-phòŋ/ ซงเปนการนยามศพทภาษา

พมาคาเดยวกน เมอพจารณาความหมายของคาวา စကားပ /zə-ga-phòŋ/ จากหนงสอพจนานกรมของ

กระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (ခရးေဆာငျမနမာအဘဓာန /khə-yi-

hsàun myàn-mà ʔə-bí-dàn/) (2014: 80) ไดใหความหมายไววา

စကားပ /ဇဂဗန/ န-လအမား ဆငျခငမတသားဖြယ ျဖစေအာင စျပပခငး ေျပာဆ

ေလရေသာ ထေရာကကစလစေျပျပစသညစကား။ /lù ʔə-mya hsìn-chìn hmáʔ-ɵa phwɛ phyíʔ-ʔàun

sàn-pyú-pòŋ-khain pyɔ-hsò lé shí ɵɔ thí-yâuʔ cíʔ-líʔ pyè-phyíʔ ɵí zə-ga/ หมายถง น. ถอยคาทใช

เพอกลาวเปรยบเทยบ มกมความสนกระชบ และใชกลาวเพอใหคนจดจาได

สวนคาวา “สานวน” นน พจนานกรมไทย–พมา (ထငး–ျမနမာ အဘဓာန /thain–myàn-

mà ʔə-bí-dàn/) ของ อรนช นยมธรรม และวรช นยมธรรม (2550: 287) ไดนยามศพทไววา สานวน

น. ဆရးစကား /hsò-yo zə-ga/ เมอพจารณาความหมายของคาวา ဆရးစကား /hsò-yo zə-ga/ จาก

หนงสอพจนานกรมของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (ခရးေဆာင

ျမနမာအဘဓာန /khə-yi-hsàun myàn-mà ʔə-bí-dàn/) (2014: 107) ไดใหความหมายไววา

4

ဆရးစကား /ဆယးဇဂါး/ န-အစဥအလာ ေျပာဆခၾကေသာ မတသားဖြယရာစကား။

/ʔə-sìn ʔə-là pyɔ-hsò khɛ cá ɵɔ hmáʔ-ɵa phwɛ yà zə-ga/ หมายถง น. ถอยคาทกลาวสบทอดกน

มาเปนเวลาชานาน

จากการนยามความหมายของคาวา စကားပ /zə-ga-phòŋ/ และ ဆရးစကား /hsò-yo zə-

ga/ ผวจยจะใหคาจากดความของสานวนพมาโดยหมายรวมความหมายของภาษต คาพงเพย และ

สานวนพมาเปนคาๆ เดยววา “สานวนพมา” คอ ถอยคาทกลาวสบทอดกนมาเปนเวลาชานาน เปน

ถอยคาทใชเพอกลาวเปรยบเทยบ มกมความสนกระชบ และใชกลาวเพอใหคนจดจาได

อนง จากการนยามความหมายของคาวาสานวนพมาและสานวนไทยในขางตน ผวจย

จงนยามความหมายคาวา “สานวน” ในงานวจยนวา สานวน คอ ถอยคาหรอขอความทกลาวสบตอ

กนมาชานานแลว อาจมความหมายตรงตามตวหรอมความหมายแฝง เปนความหมายในเชงอปมา

เปรยบเทยบเพอใชสงสอนคนในสงคม ในทนหมายถงสานวนพมาและสานวนไทย จานวน 1,135

สานวนทตรวจสอบกบผบอกภาษาทง 2 ภาษาแลววายงใชอยในปจจบน

สาหรบงานวจยทเกยวกบการเปรยบเทยบสานวนไทยกบสานวนตางประเทศ พบวาม

ผศกษาไวดงน ฉน หยงหลน (2526) ศกษาสานวนจนและสานวนไทย: การศกษาเปรยบเทยบ รชน

ซอโสตถกล (2526) ศกษาเปรยบเทยบสานวนองกฤษและสานวนไทยทมความหมายคลายคลงกน

รชน ซอโสตถกล (2534) ศกษาเปรยบเทยบสภาษตองกฤษและสภาษตไทยทมความหมายคลายคลง

กน ซนชล ควน (2537) ศกษาสานวนเกาหลและสานวนไทย: การศกษาเปรยบเทยบ สมาล ศรปาน

เงน (2543) ศกษาเปรยบเทยบสานวนจนทมคาวา “xin” กบสานวนไทยทมความหมายตรงกน

ปยมาภรณ สดสงวน (2545) ศกษาเปรยบเทยบสานวนทใชสตวสอความหมายในภาษาฝร งเศสและ

ภาษาไทย แลนดร ลอสฟน กวกา (2545) ศกษาสานวนโรมาเนยและสานวนไทย: การศกษา

เปรยบเทยบ วรรณดา ถงแสง (2545) ศกษาเปรยบเทยบสานวนจนกบสานวนไทยทมคาบอกอวยวะ

“ตา” โสภนา ศรจาปา (2545) เขยนบทความเรอง มองสภาษต สานวน คาพงเพยไทยบนพนฐานทาง

วฒนธรรมของสภาษต สานวนเวยดนาม เหรา รยเหยง (RAO RUIYING) (2547) ศกษาเปรยบเทยบ

สานวนไทยทมคาวา “หว” กบสานวนจนทมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกน อรา เดนวภยเลศ

ลา (2548) ศกษาเปรยบเทยบสานวนทมคาวา เงน ทอง และของมคาในภาษาจนกบภาษาไทย ว ถ

กม จ (2550) ศกษาเปรยบเทยบสานวนเวยดนามกบสานวนไทย ฮเดโอะ ฮราโนะ (2550) ศกษา

เปรยบเทยบสานวนญปนกบสานวนไทยทมคาเกยวกบสตวสเทา ปรมา มลลกะมาส และณฐมา พงศ

ไพโรจน (2551) เขยนบทความเรอง ลกษณะรวมทางภาษาในสภาษตภาษาองกฤษและภาษาไทย

5

เหวยน ท ซง (NGUYEN THI DUNG) (2554) ศกษาสานวนไทยและสานวนเวยดนาม: การศกษา

เปรยบเทยบ

จากการศกษาพบวา งานวจยทเกยวกบสานวนพมายงมนอยมาก เชน อบลรตน

พนธมนทร (2538) เขยนบทความเรอง สานวนพมาและสานวนไทย: การศกษาเชงเปรยบเทยบ เมย

เมยะ ขาย และเรณ เหมอนจนทรเชย (2543) รวบรวมภาษต คาพงเพย และสานวนพมากบไทย

อบลรตน พนธมนทร (2553) ศกษาเรองมองสงคมและวฒนธรรมพมาผานภาษตโบราณ อบลรตน

พนธมนทร (2556) ศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางสงคมวฒนธรรมลานนาและพมาผานภาษต

โบราณ ศรพชร ฌานเชาววรรธน และมง ตนดา เตง (2557) ศกษาโลกทศนของคนพมาจากภาษต

จากการศกษาผลงานวจยทไดกลาวมาในขางตน ผวจยจงสนใจศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบ

สานวนไทยในแงของลกษณะทวไปของสานวน ความหมายและวธการใชสานวน รวมถงศกษาภาพ

สะทอนทางธรรมชาตและวถชวตทปรากฏจากสานวนพมาและสานวนไทย เพอวเคราะห

เปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนโดยศกษา 2 ประเดน คอ ศกษาโครงสรางของสานวน และ

การใชคาในสานวนพมากบสานวนไทย เพอเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางทางภาษา

สวนการศกษาดานความหมายของสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยไดจดกลมทางความหมายวา

แตละสานวนนาสงใดมาเปรยบเทยบ และสงทนามาเปรยบเทยบนนมความเหมอนหรอตางกน

อยางไร ดานวธการใชสานวนจะวเคราะหเปรยบเทยบวาสานวนพมากบสานวนไทยเปนสานวนท

ใชเพอวตถประสงคใด และใชกบใคร นอกจากน ผวจยยงศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถ-

ชวตทปรากฏจากสานวนพมาและสานวนไทย ซงทาใหสามารถเขาใจสภาพสงคมวฒนธรรมของ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและประเทศไทยไดอยางลกซงยงขน

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย

2. เพอศกษาเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย

3. เพอศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบ

สานวนไทย

สมมตฐานของการวจย

1. โครงสรางของสานวนพมาและสานวนไทยมความแตกตางกนมากกวาความเหมอน

กน และสวนใหญมลกษณะการใชคาเหมอนกนมากกวาแตกตางกน

6

2. สานวนพมาและสานวนไทยสวนใหญนาการกระทาของมนษยมาเปรยบเทยบ และ

ใชในเชงตกเตอนสงสอน

3. สานวนพมาและสานวนไทยสวนใหญจะมภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตท

คลายคลงกน

ขอบเขตของการวจย

ผวจยจะศกษาเปรยบเทยบเฉพาะสานวนพมากบสานวนไทยทรวบรวมไดจากหนงสอ

สานวนพมาและสานวนไทย และไดตรวจสอบกบผบอกภาษาทง 2 ภาษาแลววายงเปนสานวนทใช

อยในปจจบนจานวน 1,135 สานวน แบงเปนสานวนพมา 558 สานวน และสานวนไทย 577

สานวน

นยามศพทเฉพาะ

สานวน หมายถง ถอยคาหรอขอความทกลาวสบตอกนมาชานานแลว อาจมความ-

หมายตรงตามตวหรอมความหมายแฝง เปนความหมายในเชงอปมาเปรยบเทยบเพอใชส งสอนคน

ในสงคม ในทนหมายถงสานวนพมาและสานวนไทย จานวน 1,135 สานวนทตรวจสอบกบผบอก

ภาษาทง 2 ภาษาแลววายงใชอยในปจจบน

ขอตกลงเบองตน

1. ในงานวจยครงน ผวจยใชทงคาวา “พมา” และ “เมยนมาร” เนองจากผวจยใชคาวา

“พมา” เรยกแทนภาษาและกลมชาตพนธ แตหากกลาวถงประเทศ ผวจยจะใชคาวา “ประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร” ซงเปนชอเรยกอยางเปนทางการตามทรฐบาลของประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารไดกาหนดใหใชคานเรยกชอประเทศ

2. ในงานวจยน ผวจยไดถายถอดเสยงสทอกษรภาษาพมาตามแนวทางของอบลรตน

พนธมนทร และอแตะลวน (2545) แตเนองจากคาบางคาในภาษาพมา มลกษณะรปเขยนไมตรงกบ

เสยงอาน ในการถายถอดเสยงเปนสทอกษร ผวจยจะยดการถายถอดเสยงตามการออกเสยงจรงของ

ชาวพมา ทาใหคาบางคามการถายถอดเสยงไมตรงตามกฎของการถายถอดสทอกษรทใชในงานวจย

ทงน ผวจยไดตรวจสอบการออกเสยงอานอกครงจากหนงสอพจนานกรมของกระทรวงศกษาธการ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (ခရးေဆာငျမနမာအဘဓာန /khə-yi-hsàun myàn-mà ʔə-

bí-dàn/) (2014) เชน

7

ตารางท 1 การออกเสยงคาศพทตามรปเขยนและตามการออกเสยงจรงของชาวพมา

คา ความหมาย การออกเสยงตามรปเขยน การออกเสยงจรงของชาวพมา

ကလား แขก, ฝรง /kú-la/ /kə-la/

သငယခငး เพอน /ɵù-ŋɛ-chin/ /ɵə-ŋɛ-jin/

ပဂ พกาม (ชอเมอง) /pú-gàn/ /bə-gàn/

ဘရား พระพทธรป, เจดย /bú-ya/ /phə-ya/

3. เมอถายถอดชอเฉพาะภาษาพมาแบบปรวรรตเปนภาษาไทย คาทมเสยงควบกลา

ของภาษาพมา ผวจยจะใชเครองหมาย -႔ กากบ เชน คาวา မေကြး /mə-kwe/ “มะเกว” แสดงวาเสยง

/k/ และเสยง /w/ เปนเสยงควบกลากน, คาวา ေအာငစျဖး /ʔàun-sàn-phyo/

“อาวสนโพย” แสดงวา

เสยง /ph/ และเสยง /y/ เปนเสยงควบกลากน ฯลฯ

4. ชอเมองบางเมองทเปนชอเฉพาะ แตเปนชอทคนไทยรจกด ผวจยจะใชชอเรยกตาม

ความเขาใจของคนไทย เชน คาวา ရနကန /yàn-gòŋ/ ออกเสยงวา “หยนโกง” แตในงานวจยนใชวา

“ยางกง”, ေမာလျမင /mɔ-lə-myàin/ ออกเสยงวา “หมอละมยาย” แตในงานวจยนใชวา “เมาะลาไย”

, တေကာငး /də-kaun/ ออกเสยงวา “ดะกาว” แตในงานวจยนใชวา “ตะกอง” ฯลฯ

5. การศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทยในแงของลกษณะท วไปของ

สานวนนน เนองจากลกษณะทางไวยากรณของภาษาพมาและภาษาไทยมความแตกตางกน ในบทท

3 ผวจยจงขอวเคราะหโดยแยกภาษาพมาออกเปนคาๆ เพอใหสามารถเขาใจไดงาย แตการวเคราะห

ในบทท 4 และบทท 5 ผวจยจะไมแยกภาษาพมาออกเปนคาๆ ยกตวอยาง

บทท 3 วเคราะหเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย

ႏတ ေၾကာင ေသ လက ေၾကာင ေၾက

hnôuʔ câun ɵè lɛʔ câun cè

ปาก เพราะ ตาย มอ เพราะ ยอยยบ

ตายเพราะปาก ยอยยบเพราะมอ

หมายถง จะทาการสงใดควรมสต ระมดระวงตวอยเสมอ

ชอมณฑลหนงของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

ชอคนซงเปนชอเฉพาะภาษาพมา

8

บทท 4 วเคราะหเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย

ตารางท 2 ตวอยางการวเคราะหเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทยท

มความหมายตรงหรอคลายคลงกน

สานวนพมา สานวนไทย ความหมาย

လငႏငမယား လာႏငသြား /lìn hnîn mə-ya shà hnîn ɵwa/

ผวกบเมย ลนกบฟน

ลนกบฟน การกระทบกระทงกนบางแต

ไมรนแรงของคนทใกลชดกน

“လငႏငမယား လာႏငသြား ဆဘသကသ႔ စတအခန႔မသငတအခါက ရနခကေဒါသ

ျဖစၾကတာပ၊” [၁၂၆၆] သနးေမ၊ ဒ။ ၁၂၈။

/lìn hnîn mə-ya shà hnîn ɵwa hsò bí ɵə-kɛ-ɵó sêiʔ ʔə-khân-mə-ɵîn dɛ ʔə-khà

kò yàn-khâiʔ dɔ-ɵá phyíʔ cá dà bɛ/ หมายถง การทะเลาะกระทบกระทงกนบางกเหมอนผวกบเมย

ลนกบฟนนนแหละ

บทท 5 วเคราะหเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมา

กบสานวนไทย

ตารางท 3 ตวอยางการวเคราะหเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตดานดาราศาสตร

สานวนพมา สานวนไทย

ခနစစဥၾကယေျပာင အျမးေထာင သနးေခါငခနသ႔ ေရာက /khwə-nə-sìn cɛ pyàun ʔə-myi thàun

ɵə-khàun-chèin ɵó yâuʔ/

ดาวลกไกเดน หางตง เวลาเทยงคนมาถง

หมายถง เมอสวนหางของดาวลกไกโผลขนบน

ทองฟา แสดงวาเปนเวลาเทยงคน

ดาวลอมเดอน

หมายถง ผทแวดลอมผทโดดเดน

ดาวรง

หมายถง นกรองหรอนกแสดงทกาลงมชอเสยง

โดงดง

6. งานวจยนนาตวอยางวธการใชสานวนพมามาจากหนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-

mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ฉบบพมพ

ครงท 1 (1996) และเนองจากตวอยางวธการใชสานวนพมาทหนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà

hsò-yo zə-ga/ ยกมาแสดงนเปนตวอยางทมาจากหนงสอและวารสารตนฉบบภาษาพมาหลายแหลง

ดวยกน ผวจยจงขอรวบรวมรายชอหนงสอและวารสารตางๆ ไวในภาคผนวก ค

9

วธดาเนนการวจย

การวจยเรอง “การศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทย” ผวจยไดดาเนนการ

ศกษาเปนขนตอน ดงตอไปน

1. ขนตอนการรวบรวมขอมล

1.1 สารวจแนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการวจยครงน เพอใชเปน

แนวทางในการศกษา ประกอบดวยความรทวไปเกยวกบภาษาพมา, แนวคดทใชในการวจย, เอกสาร

และงานวจยทเกยวของกบการเปรยบเทยบสานวนไทยกบสานวนตางประเทศ, เอกสารและงานวจย

ทเกยวของกบสานวนพมา

1.2 รวบรวมขอมลสานวนพมาและสานวนไทย จานวน 2,125 สานวนจากหนงสอ คอ

1.2.1 ศกษาขอมลสานวนพมาจานวน 1,015 สานวนจากหนงสอ ดงน

1.2.1.1 ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ฉบบพมพครงท 1 (1996)

1.2.1.2 ျမနမာစကားပႏငဆရးစကား /myàn-mà zə-ga-phòŋ hnîn hsò-yo zə-

ga/ ของ Unity ฉบบพมพครงท 1 (2009)

1.2.2 ศกษาขอมลสานวนไทยจานวน 1,110 สานวนจากหนงสอ ดงน

1.2.2.1 สานวนไทย ของ กสมา รกษมณ และคณะ ฉบบพมพครงท 2 (2553)

1.2.2.2 ภาษต คาพงเพย สานวนไทย ของ ราชบณฑตยสถาน ฉบบพมพครง

ท 15 (2553)

1.2.2.3 สานวนไทย ของ ราชบณฑตยสถาน ฉบบพมพครงท 1 (2554)

1.3 นาสานวนพมาทรวบรวมไดมาถายถอดความหมายแบบแปลตรงตว โดยไดตรวจ

สอบคาศพทจาก

1.3.1 พจนานกรมพมา–ไทย (ျမနမာ–ထငး အဘဓာန /myàn-mà–thain ʔə-bí-dàn/)

ของ อรนช นยมธรรม และวรช นยมธรรม ฉบบพมพครงท 1 (2550)

1.3.2 พจนานกรมของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยน-

มาร (ခရးေဆာငျမနမာအဘဓာန /khə-yi-hsàun myàn-mà ʔə-bí-dàn/) ฉบบพมพครงท 3 (2013)

1.4 นาสานวนพมาทรวบรวมไดมาถายถอดเปนสทอกษรสากล (The International

Phonetic Alphabet) โดยใชหนวยเสยงและสทอกษรจากหนงสอไวยากรณภาษาพมาขนพนฐานของ

อบลรตน พนธมนทร และอแตะลวน (2545) ซงผวจยไดรวบรวมไวในภาคผนวก ก

10

2. ขนตอนการตรวจสอบขอมล

ผวจยนาสานวนไปตรวจสอบกบผเชยวชาญดานภาษาพมาอกครง เพอความถกตอง

สมบรณของสานวน ผเชยวชาญดานภาษาพมา 2 ทาน คอ

2.1 ေဒၚေအးေအးကင /dɔ-ʔe-ʔe-cìn/ (Mrs. Aye Aye Kyin) ปจจบนเปนอาจารยชาว

พมา ประจาภาควชาภาษาไทยท ရနကနႏငငျခားဘာသာတကသလ /yàn-kòŋ nàin-ŋàn-cha bà-ɵà tə-

ká-ɵò/ (Yangon University of Foreign Language: YUFL) เมองยางกง ประเทศสาธารณรฐแหง

สหภาพเมยนมาร

2.2 ေဒၚရႊနးလ၀ငး /dɔ-shun-lɛ-win/ (Ms. Shun Lae Win) ปจจบนเปนอาจารยชาวพมา

ประจาภาควชาภาษาไทยท ရနကနႏငငျခားဘာသာတကသလ /yàn-kòŋ nàin-ŋàn-cha bà-ɵà tə-ká-ɵò/

(Yangon University of Foreign Language: YUFL) เมองยางกง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมาร

ေဒၚေအးေအးကင ေဒၚရႊနးလ၀ငး /dɔ-ʔe-ʔe-cìn/ /dɔ-shun-lɛ-win/ (Mrs. Aye Aye Kyin) (Ms. Shun Lae Win)

ผเชยวชาญดานภาษาพมา

3. ขนตอนการคดเลอกชมชนของผบอกภาษา

3.1 การคดเลอกชมชนของผบอกภาษาพมา

ผวจยตองการผบอกภาษาทเปนตวแทนผบอกภาษาพมา ดงนนผบอกภาษาตองเปนคน

พมาโดยกาเนด กลาวคอ มสญชาตพมา เชอชาตพมาทมภมลาเนาอยในเมองยางกง (ရနကနျမ ႔ /yàn-

gòŋ myó/) ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร สาเหตเนองมาจากเมองยางกงเปนเมองหลวง

เกาทมประวตศาสตรความเปนมายาวนาน มสถานทสาคญทางดานวฒนธรรม ดานศาสนา และดาน

การเมองการปกครองตงอยเปนจานวนมาก อกทงมความมนคงทางสงคมและวฒนธรรมมากกวา

11

เมองหลวงใหม คอ เมองเนปดอว (ေနျပညေတာျမ႔ /nè-pyì-dɔ myó/) ทยายเมองหลวงจากเมองยางกง

เมอวนท 6 พฤศจกายน พ.ศ. 2548 (กตต โลหเพชรตน, 2555: 77)

3.2 การคดเลอกชมชนของผบอกภาษาไทย

ผวจยตองการผบอกภาษาทเปนตวแทนผบอกภาษาไทย ดงนนผบอกภาษาตองเปนคน

ไทยโดยกาเนด กลาวคอ มสญชาตไทย เชอชาตไทยทมภมลาเนาอยในจงหวดกรงเทพมหานคร

สาเหตเนองมาจากจงหวดกรงเทพมหานครเปนเมองหลวงของประเทศไทยยาวนานถง 234 ป

(สถาปนาเมองหลวงเมอ 21 เมษายน พ.ศ. 2325) จงมความมนคงทางสงคมและวฒนธรรมเชนเดยว

กบเมองยางกง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

4. ขนตอนการคดเลอกผบอกภาษา

ผวจยคดเลอกผบอกภาษา เพอนามาตรวจสอบสานวนทยงใชอยในปจจบน โดยผวจย

กาหนดคณสมบตของผบอกภาษา ดงน

4.1 อาย ผวจยไดกาหนดผบอกภาษาทงภาษาพมาและภาษาไทย 3 ระดบอาย คอ

4.1.1 ชวงอาย 15–25 ป เปนตวแทนของวยรน จานวน 20 คน

4.1.2 ชวงอาย 35–45 ป เปนตวแทนของวยกลางคน จานวน 20 คน

4.1.3 ชวงอาย 55–65 ป เปนตวแทนของวยผสงอาย จานวน 20 คน

4.2 เพศ ผบอกภาษาทงพมาและไทยจะเปนเพศหญงหรอชายกได แตผบอกภาษาพมา

ตองเปนชาวพมาโดยกาเนด พดภาษาพมาเปนภาษาแรกและใชภาษาพมาเปนภาษาพดใน

ชวตประจาวน และผบอกภาษาไทยตองเปนชาวไทยโดยกาเนด พดภาษาไทยเปนภาษาแรกและใช

ภาษาไทยเปนภาษาพดในชวตประจาวน

4.3 จานวนผบอกภาษา ผวจยคดเลอกผบอกภาษาจานวน 120 คน (ภาษาละ 60 คน)

ชวงอายละ 20 คน ตามเกณฑอายในขอ 4.1

5. ขนตอนการคดเลอกสานวนทใชในการวเคราะห

ผวจยนาสานวนทง 2,125 สานวนทรวบรวมไดจากหนงสอสานวนพมาและสานวน

ไทยไปตรวจสอบกบผบอกภาษาพมาและผบอกภาษาไทย เพอตรวจสอบวาเปนสานวนทผบอก

ภาษายงใชอยในปจจบน เกณฑการคดเลอกวาสานวนนนเปนสานวนทยงใชอยในปจจบนหรอไม

คอ ผวจยจะคดเลอกสานวนทผบอกภาษาจานวนรอยละ 50 ขนไปบอกวายงใชอยในปจจบนมา

วเคราะห ผลจากการคดเลอกขอมลทาใหไดสานวนทนามาใชในการวเคราะหครงน ดงน

12

5.1 นาสานวนพมาทรวบรวมไดจากหนงสอจานวน 1,015 สานวนไปตรวจสอบกบ

ผบอกภาษาพมา ทาใหไดสานวนทผบอกภาษาพมาใชอยในปจจบน จานวน 558 สานวน

5.2 นาสานวนไทยทรวบรวมไดจากหนงสอจานวน 1,110 สานวนไปตรวจสอบกบ

ผบอกภาษาไทย ทาใหไดสานวนทผบอกภาษาไทยใชอยในปจจบน จานวน 577 สานวน

5.3 จากการคดเลอกสานวนทยงใชอยในปจจบน ทาใหการศกษาเปรยบเทยบสานวน

พมากบสานวนไทยในครงนมสานวนทใชในการวเคราะหจานวนทงสน 1,135 สานวน แบงเปน

สานวนพมา 558 สานวน และสานวนไทย 577 สานวน

6. ขนตอนการถายถอดขอมล

การถายถอดขอมลในการวจยครงน ผวจยไดถอดถายขอมลสานวนพมาเปนสทอกษรสากล

(The International Phonetic Alphabet) ตามเกณฑทไดกลาวไวแลวในขนตอนการรวบรวมขอมล

สวนการถายถอดขอมลสานวนไทยจะใชอกษรไทย เนองจากเปนทเขาใจและรบรกนโดยทวไป

ยกตวอยางการถายถอดขอมลสานวนพมา

ကဆန ၊ နယန ေဆြ႔ေဆြ႔ခန

/kə-hsòŋ nə-yòŋ hswé-hswé khòŋ/

พฤษภาคม มถนายน กระโดดหยองแหยง

หมายถง ประมาณเดอนพฤษภาคมถงเดอนมถนายน แดดจะรอนจดมาก

ไมสามารถเดนดวยเทาเปลาได

ၾကကမာအရး လမာအမး

/cɛʔ hmà ʔə-yo lù hmà ʔə-myo/

ไกทกระดก คนทตระกล

หมายถง ไกจะมความกลาหาญในการตอสจกตหรอไมมกขนอยกบเชอ-

สายของมน เชนเดยวกบความประพฤตหรอนสยของคน มกเปนไปตามเผาพนธ

7. ขนตอนการวเคราะหขอมล

7.1 เมอรวบรวมและคดเลอกขอมลสานวนไทยและสานวนพมาทใชในปจจบนไดแลว

ผวจยนาขอมลทไดไปวเคราะหตามวตถประสงคของการวจย คอ

ၾကကမာအရး /cɛʔ hmà ʔə-yo/ ‘ไกทกระดก’ เปนสานวนทชาวพมาใชดลกษณะของไกวามสขภาพแขงแรงหรอไม

ชาวพมาเชอวาไกทมกระดกใหญแขงแรงเปนลกษณะของไกทมสขภาพด สามารถนาไกไปใชตอสในกฬาไกชนได

13

7.1.1 ศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย

7.1.2 ศกษาเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย

7.1.3 ศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบ


7.2 สรปผลการศกษา อภปรายผล และขอเสนอแนะจากการวจยโดยใชวธพรรณนา

วเคราะห

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทาใหทราบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย

2. ทาใหเขาใจความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย

3. ทาใหเหนภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบสานวนไทย

4. เปนประโยชนตอการเรยนการสอนทงภาษาไทยและภาษาพมาในฐานะภาษา

ตางประเทศ

14

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในบทน ผวจยไดจาแนกเอกสารและงานวจยทเกยวของออกเปน 4 หวขอ ไดแก

1. ความรทวไปเกยวกบภาษาพมา

2. แนวคดทใชในการวจย

3. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการเปรยบเทยบสานวนไทยกบสานวน

ตางประเทศ

4. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสานวนพมา

1. ความรทวไปเกยวกบภาษาพมา

เนองจากการวจยครงนเปนการศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยจง

ศกษาเอกสารทเกยวกบความรทวไปของภาษาพมาจากหนงสอไวยากรณภาษาพมาขนพนฐานของ

อบลรตน พนธมนทร และอแตะลวน (2545) โดยผวจยไดศกษา 2 ประเดนหลก คอ

1.1 คา วล และประโยคในภาษาพมา

1.2 การลาดบคาในประโยคภาษาพมา

1.1 คา วล และประโยคในภาษาพมา

1.1.1 คาในภาษาพมา

อบลรตน พนธมนทร และอแตะลวน (2545: 41–44) ไดกลาวถงคาในภาษาพมาไว

วา คาในภาษาพมามทงทเปนคาพมาแทและคาทยมมาจากภาษาอนๆ ดวยเหตผลหลายดาน เชน

ศาสนา ประวตศาสตร การคา ความกาวหนาทางเทคโนโลย ฯลฯ ในทนจะขอกลาวถงคาทง 2 ชนด

ตามลาดบ คอ

1.1.1.1 คาพมาแท มทงทเปนคาพยางคเดยวและคาหลายพยางค การสรางคา

หลายพยางค ทาไดโดยการนาคาพยางคเดยวเหลานนมาประกอบกน แตหากพจารณาจานวนพยางค

สามารถแบงไดเปน

1.1.1.1.1 คาพมาแททเปนคาพยางคเดยว ไดแก คาทมพยางคหนงพยางค

และมความหมายหนงความหมาย ดงตวอยาง

15

ตวอยางคา การออกเสยง ความหมาย

ကး /ci/ ‘อกา’

ေၾကာက /câuʔ/ ‘กลว’

ေမာက /myâuʔ/ ‘ลง’

ေလး /le/ ‘หนก’

ဟငး /hin/ ‘แกง’

1.1.1.1.2 คาพมาแททเปนคาหลายพยางค ไดแก คาหนงคาทมหลายพยางค

แตละพยางคอาจมความหมายครบทกพยางคหรอไมกได ดงตวอยาง


ကစား /gə-za/ ‘เลน’

ကးရးကားရား /ko-yo-ka-ya/ ‘ไมเปนระเบยบ’

အေထာကအထား /ʔə-thâuʔ-ʔə-tha/ ‘หลกฐาน’

ပငလယ /pìn-lɛ/ ‘ทะเล’

1.1.1.2 คายม คอ คาทพมายมมาจากภาษาอนๆ มาใชในภาษาตน คายมอาจเปน

คาพยางคเดยวหรอหลายพยางคกได ในทนขอกลาวถงคาทยมมาจากภาษาตางๆ ดงน

1.1.1.2.1 คายมภาษาบาล เปนคายมทมใชในภาษาพมามากทสด ดงตวอยาง

คายมภาษาบาล การออกเสยง ความหมาย

ကညာ /kə-ñà/ ‘ผหญง’

ကတ /gə-dí/ ‘สญญา’

ကာယ /kà-yá/ ‘กาย’

ကရယာ /kə-yí-yà/ ‘เครองมอ’

ကေလသာ /kí-lè-ɵà/ ‘กเลส’

1.1.1.2.2 คายมภาษาสนสกฤต พมายมคาภาษาสนสกฤตมาใชไมมากเทา

ภาษาบาล ตวอยางคาสนสกฤตทปรากฏในภาษาพมา เชน

คายมภาษาสนสกฤต การออกเสยง ความหมาย

ကဗာ /gə-byà/ ‘กลอน, รอยกรอง’

စာမရ /sà-mə-yì/ ‘ตวจามร’

ပတး /bə-di/ ‘ลกประคา’

ပဆန /bə-hsèin/ ‘ขวาน’

16

1.1.1.2.3 คายมภาษาฮนด ตวอยางคาฮนดทพมายมมาใช เชน

คายมภาษาฮนด การออกเสยง ความหมาย

ကခလာ /kə-chə-là/ ‘สงไรประโยชน’

နမနာ /nə-mù-nà/ ‘ตวอยาง’

ဆာရ /hsà-yì/ ‘ชดสาหร’

ကာက /kà-kì/ ‘สกาก’

ရဟတ /yə-háʔ/ ‘ระหดวดนา’

1.1.1.2.4 คายมภาษามอญ ตวอยางคาภาษามอญทพมายมมาใช เชน

คายมภาษามอญ การออกเสยง ความหมาย

ကမာ /kə-mà/ ‘หอย’

ကဏနး /gə-nan/ ‘ป’

ပလ /pə-lɛ/ ‘ไขมก’

ယငေပါင /yìn-bàun/ ‘นกกระทง’

လမ /lə-mú/ ‘ตนโกงกาง’

1.1.1.2.5 คายมภาษาองกฤษ ตวอยางคาภาษาองกฤษทปรากฏในภาษาพมา

เชน

คายมภาษาองกฤษ การออกเสยง ความหมาย

စးကရက /si-kə-yɛʔ/ ‘บหร’ (cigarette)

တကစ /tɛ ʔ-sì/, /tɛʔ-kə-sì/ ‘แทกซ’ (taxi)

ပလတစတာ /pə-láʔ-sə-tà/ ‘พลาสเตอร’ (plaster)

ဖလင /phə-lìn/ ‘ฟลม’ (film)

ေရဒယ /yè-dì-yò/ ‘วทย’ (radio)

1.1.1.2.6 คายมภาษาจน ตวอยางคาภาษาจนทพมายมมาใช เชน

คายมภาษาจน การออกเสยง ความหมาย

တ /tù/ ‘ตะเกยบ’

ယြမ /yùn/ ‘หยวน หนวยเงนของจน’

သမၺန /ɵàn-bàn/ ‘สาปน เรอแจวทใชในจน’

17

1.1.2 วลในภาษาพมา

อบลรตน พนธมนทร และอแตะลวน (2545: 121–122) ไดกลาวถงวลในภาษาพมา

ไววา วล คอ คาๆ หนง หรอคาๆ หนงกบสวนขยายซงไปทาหนาทตางๆ ในประโยค วลในภาษาพมา

ม 2 ชนด คอ นามวล และกรยาวล ดงน

1.1.2.1 นามวล อาจประกอบดวยคานามคาเดยวหรอคานามกบสวนขยายซง

สวนขยายอาจปรากฏหนาหรอหลงคานามหลกกได ดงตวอยาง

အေဖ၏အညေရာငေခြးကေလးမားသည အလြနေဆာတတၾကသည။

/ʔə-phè ʔí ʔə-ñò-yàun khwe khə-le mya ɵì ʔə-lùn hsɔ táʔ cá ɵì/

ลกหมาสนาตาลทงหลายของพอมกจะซนมาก

องคประกอบของนามวล အေဖ၏အညေရာငေခြးကေလးမားသည /ʔə-phè ʔí ʔə-

ñò-yàun khwe khə-le mya ɵì/ ซงทาหนาทเปนประธานของประโยค มดงน

အေဖ /ʔə-phè/ คาขยายซงปรากฏหนาคานามหลก

ความหมาย คอ “พอ”

၏ /ʔí/ คาแสดงความเปนเจาของ

အညေရာင /ʔə-ñò-yàun/ คาขยายซงปรากฏหนาคานามหลก

ความหมาย คอ “สนาตาล”

ေခြး /khwe/ คานามหลก

ကေလး /khə-le/ คาขยายซงปรากฏหนาคานามหลก

ความหมาย คอ “เลก, นอย”

မား /mya/ คาขยายแสดงความเปนพหพจนซงปรากฏหลง

คานามหลก ความหมาย คอ “ทงหลาย”

သည /ɵì/ วภตตบงบอกประธาน

1.1.2.2 กรยาวล คอ คากรยาคาเดยวหรอคากรยากบสวนขยาย สวนขยายทเปน

คากรยาวเศษณจะวางไวหนาคากรยาหลก สวนวภตตหรอกรยาชวยปจจยจะวางไวหลงคากรยาหลก

ดงตวอยาง

အေဖ၏အညေရာငေခြးကေလးမားသည အလြနေဆာတတၾကသည။

/ʔə-phè ʔí ʔə-ñò-yàun khwe khə-le mya ɵì ʔə-lùn hsɔ táʔ cá ɵì/

ลกหมาสนาตาลทงหลายของพอมกจะซนมาก

18

องคประกอบของกรยาวล အလြနေဆာတတၾကသည /ʔə-lùn hsɔ táʔ cá ɵì/ มดงน

အလြန /ʔə-lùn/ กรยาวเศษณปรากฏหนากรยาหลก

ความหมาย คอ “มาก”

ေဆာ /hsɔ/ กรยาหลก ความหมาย คอ “ซน”

တတ /táʔ/ กรยาชวยปรากฏหลงกรยาหลก

ความหมาย คอ “มก, มกจะ”

ၾက /cá/ ปจจยบงความเปนพหพจน วางทายกรยาหลก

သည /ɵì/ วภตตบอกกาล วางทายกรยาหลกและทายสด

ของประโยค

1.1.3 ประโยคในภาษาพมา

อบลรตน พนธมนทร และอแตะลวน (2545: 123–127) ไดแบงประโยคในภาษา

พมาเปน 2 แบบ คอ ประโยคสามญ และประโยคผสม ซงมรายละเอยด ดงน

1.1.3.1 ประโยคสามญ (၀ါကရ း /wɛʔ-cá-yo/) คอ ประโยคทประกอบดวย

ประธานหนงตวและกรยาหนงตว ดงตวอยาง

1.1.3.1.1 ေမာငေမာငျပနလာသည။

/màun-màun pyàn là ɵì/ หมาวหมาวกลบมา

ေမာငေမာင /màun-màun/=ประธาน ျပနလာ /pyàn là/=กรยา

1.1.3.1.2 ေမာငေမာငေကာငးမျပနလာသည။

/màun-màun caun hmá pyàn là ɵì/ หมาวหมาวกลบมาจากโรงเรยน

ေမာငေမာင /màun-màun/=ประธาน ျပနလာ /pyàn là/=กรยา

1.1.3.1.3 ေမာငေမာငကကၽြနေတာေတြ႔သည။ /màun-màun kò cùn-dɔ twé ɵì/ ผมพบหมาวหมาว

ကၽြနေတာ /cùn-dɔ/=ประธาน ေတြ႔ /twé/=กรยา

1.1.3.1.4 ေမာငေမာငဂဏထးရသည။ /màun-màun gòŋ-du yá ɵì/ หมาวหมาวไดเกยรตนยม

ေမာငေမာင /màun-màun/=ประธาน ရ /yá/=กรยา

19

1.1.3.1.5 ဆရာ၀န၀ငလာသည။

/hsə-yà-wàn wìn là ɵì/ หมอเขามา

ဆရာ၀န၀င /hsə-yà-wàn/=ประธาน ၀ငလာ /wìn là/=กรยา

1.1.3.1.6 ဆရာကတပညမားကေျပာသည။ /hsə-yà ká də-bɛ mya kò pyɔ ɵì/ อาจารยพด(กบ)ลกศษยทงหลาย

ဆရာ၀န /hsə-yà/=ประธาน ေျပာ /pyɔ/=กรยา

1.1.3.1.7 ေကာငးသားမားမတတတရပၾကသည။ /caun-ɵa mya máʔ-táʔ-yáʔ cá ɵì/ นกเรยนทงหลายยนตรง

ေကာငးသားမား /caun-ɵa mya/=ประธาน

မတတတရပ /máʔ-táʔ-yáʔ/=กรยา

1.1.3.2 ประโยคผสม (၀ါကေရာ /wɛʔ-cá-yɔ/) คอ ประโยคทมการนาเอาประโยค

สามญตงแตสองประโยคขนไปมารวมกน อาจเชอมดวยวภตต ปจจย หรอสนธาน

ประโยคผสมแบงออกเปน 2 ชนด คอ

1.1.3.2.1 ประโยคผสมแบบรวมคอ ประโยคทมการนาประโยคสามญตงแต

สองประโยคขนไปมารวมกน อาจมคาเชอมสนธานหรอไมกได ดงตวอยาง

ေမာငပႏငမစတ႔သည သငယခငးမားျဖစၾကသည။

/màun-pú hnîn má-sú dó ɵì ɵù-ŋɛ-chin mya phyíʔ cá ɵì/

หมาวปและมะซเปนเพอนกน

ประโยคนมาจากประโยคสามญ 2 ประโยค คอ

1. ေမာငပသည သငယခငးျဖစသည။

/màun-pú ɵì ɵù-ŋɛ-chin phyíʔ ɵì/ หมาวปเปนเพอน

2. မစသည သငယခငးျဖစသည။

/má-sú ɵì ɵù-ŋɛ-chin phyíʔ ɵì/ มะซเปนเพอน

ทงสองประโยครวมกนโดยม ႏင /hnîn/ “และ” เปนคาเชอม

ประโยคผสมแบบรวมหรอเรยกอกอยางวา ประโยคความรวม

20

ေခြးသည အမကငက ပစခ၍ လြတရာသ႔ ေျပးေလ၏ ။

/khwe ɵì ʔə-mɛ kì kò píʔ-chá ywé lûʔ-yà ɵó pye lè ʔí/

สนขทงเนอยางแลวกวงไปยงททปลอดภย


1. ေခြးသည အမကငက ပစခသည။

/khwe ɵì ʔə-mɛ kì kò píʔ-chá ɵì/ สนขทงเนอยาง

2. ေခြးသည လြတရာသ႔ ေျပးေလ၏ ။

/khwe ɵì lûʔ-yà ɵó pye lè ʔí/ สนขวงไปยงททปลอดภย

ทงสองประโยครวมกนโดยม ၍ /ywé/ “แลวก” เปนคาเชอม

မစသည မန႔က စားပြေပၚမာ ထငစားေနသည။

/má-sú ɵì môŋ kò sa-bwɛ pɔ hmà thàin sa nè ɵì/

มะซกาลงนงกนขนมทโตะ


1. မစသည စားပြေပၚမာ ထငေနသည။

/má-sú ɵì sa-bwɛ pɔ hmà thàin nè ɵì/ มะซกาลงนงทโตะ

2. မစသည မန႔က စားေနသည။

/má-sú ɵì môŋ kò sa nè ɵì/ มะซกาลงกนขนม

ทงสองประโยครวมกนโดยไมตองมคาเชอม

1.1.3.2.2 ประโยคผสมแบบซบซอน คอ ประโยคทประกอบดวยประโยค

ตงแต 2 ประโยคมาผสมกน โดยประโยครองจะซอนอยในประโยคหลก ดงตวอยาง

ထငးႏငငတြင ကားတစစး၀ယရသညမာ အလြန၀ယယႏငပါသည။

/thain nàin-ŋàn dwìn ka tə-si wɛ yá ɵì hmà ʔə-lùn wɛ-yù nàin bà-

ɵì/

การซอรถสกคนหนงในประเทศไทย สามารถซอไดงายมาก

ประโยคผสมแบบซบซอนหรอเรยกอกอยางวา ประโยคแตง

21

ประโยคนประกอบดวยประโยครอง คอ ထငးႏငငတြင ကားတစစး၀ယရသည

မာ /thain nàin-ŋàn dwìn ka tə-si wɛ yá ɵì hmà/ “การซอรถหนงคนในประเทศไทย” ซอนอยใน

ประโยคหลก คอ အလြန၀ယယႏငပါသည။ “สามารถซอไดงาย”

ေမာငေမာငျပနလာသညက ကၽြနေတာျမငသည။

/màun-màun pyàn là ɵì kò cùn-dɔ myìn ɵì/

ผมเหน(การท)หมาวหมาวกลบมา

ประโยคนประกอบดวยประโยครอง คอ ေမာငေမာငျပနလာသညက /màun-

màun pyàn là ɵì kò/ “การทหมาวหมาวกลบมา” ซอนอยในประโยคหลก คอ ကၽြနေတာျမငသည။ /cùn-dɔ myìn ɵì/ “ผมเหน”

ေမာငေမာင ပထမရသညဟ ဆရာကတပညမားက ေျပာသည။ /màun-màun pə-thə-má yá ɵì hú hsə-yà ká də-bɛ mya kò pyɔ ɵì/

อาจารยบอกลกศษยทงหลายวาหมาวหมาวไดทหนง

ประโยคนประกอบดวยประโยครอง คอ ေမာငေမာင ပထမရသညဟ /màun-

màun pə-thə-má yá ɵì hú/ “หมาวหมาวไดทหนง” ซอนอยในประโยคหลก คอ ဆရာကတပညမား

က ေျပာသည။ /hsə-yà ká də-bɛ mya kò pyɔ ɵì/ “อาจารยบอกลกศษยทงหลาย”

นอกจากชนดของประโยคทง 2 ชนดทกลาวมาแลว การลาดบคาในประโยคภาษา

พมากเปนประเดนทควรศกษา เพราะจะชวยใหเขาใจลกษณะทางไวยากรณของภาษาพมาไดดยงขน

ผวจยจงขอกลาวถงการลาดบคาในประโยคภาษาพมา ดงน

1.2 การลาดบคาในประโยคภาษาพมา

ประโยคในภาษาพมามการลาดบคา ดงน

1.2.1 ประโยคทประกอบดวยประธานและกรยา มการลาดบคาเชนเดยวกบประโยค

ในภาษาไทย ดงตวอยาง

ประธาน กรยา

ဆရာ လာသည /hsə-yà/ /là ɵì/

คร(ชาย) มา

คร(ชาย)มา

22

1.2.2 ประโยคทประกอบดวยประธาน กรยา กรรม มการลาดบคา ดงตวอยาง

ประธาน กรรม กรยา

ဆရာ ထမငး စားသည /hsə-yà/ /thə-min/ /sa ɵì/

คร(ชาย) ขาว กน

คร(ชาย)กนขาว

1.2.3 ประโยคทประกอบดวยกรรมตรง กรรมรอง กรยา มการลาดบคา ดงตวอยาง

ประธาน กรรมรอง กรรมตรง กรยา

ဆရာ ဆရာမအား ခတက ေပးသည /hsə-yà/ /hsə-yà-má ʔa/ /khɛ-dàn kò/ /pe ɵì/

คร(ชาย) คร(หญง)แก ดนสอ ให

คร(ชาย)ใหดนสอแกคร(หญง)

1.2.4 ประโยคทประกอบดวยประธาน กรยา และคานามทเปนสถานท มการลาดบ

คา ดงตวอยาง

ประธาน สถานท กรยา ဆရာ ဇငးမယတြင ေနသည

/hsə-yà/ /zin-mɛ dwìn/ /nè ɵì/

คร(ชาย) เชยงใหม(ท) อย

คร(ชาย)อยทเชยงใหม

1.2.5 ประโยคทประกอบดวยประธาน กรยา และคานามทแสดงเครองมอ มการ

ลาดบคา ดงตวอยาง

ประธาน เครองมอ กรยา

ဆရာ ခတျဖင ေရးသည

/hsə-yà/ /khɛ-dàn phyîn/ /ye ɵì/

คร(ชาย) ดนสอ(ดวย) เขยน

คร(ชาย)เขยนดวยดนสอ

1.2.6 ประโยคทมคานามซงแสดงจดเรมตน มการลาดบคา ดงตวอยาง

ประธาน จดเรมตน กรยา

ဆရာ ဇငးမယက လာသည

/hsə-yà/ /zin-mɛ ká/ /là ɵì/

คร(ชาย) เชยงใหม(จาก) มา

23

คร(ชาย)มาจากเชยงใหม

1.2.7 ประโยคทมคานามซงแสดงจดสนสด มการลาดบคา ดงตวอยาง

ประธาน จดสนสด กรยา

ဆရာ ဗနေကာကသ႔ သြားသည /hsə-yà/ /bàn-kâuʔ ɵó/ /ɵwa ɵì/

คร(ชาย) กรงเทพ(ส) ไป

คร(ชาย)ไปกรงเทพ

1.2.8 ประโยคทมคานามซงแสดงทงจดเรมตน จดสนสด มการลาดบคา


ประธาน จดเรมตน จดสนสด กรยา

ဆရာ ဇငးမယမ ဗနေကာကသ႔ ျပနလာသည

/hsə-yà/ /zin-mɛ hmá/ /bàn-kâuʔ ɵó/ /pyàn là ɵì/

คร(ชาย) เชยงใหม(จาก) กรงเทพ(ส) กลบมา

คร(ชาย)มาจากเชยงใหมและกลบสกรงเทพ

1.2.9 ประโยคทมจดเรมตน จดหมาย และเครองมอ มการลาดบคา ดงตวอยาง

ประธาน จดเรมตน จดหมาย เครองมอ

ဆရာသည ဇငးမယမ ဗနေကာကသ႔ မးရထားျဖင

/hsə-yà ɵì/ /zin-mɛ hmá/ /bàn-kâuʔ ɵó/ /mi-yə-tha phyîn/

คร(ชาย) เชยงใหม(จาก) กรงเทพ(ส) รถไฟ(โดย)

กรยา

ျပနလာသည /pyàn là ɵì/

กลบมา

คร(ชาย)มาจากเชยงใหมและกลบสกรงเทพโดยรถไฟ

1.2.10 ประโยคทมคาบอกเวลา จดเรมตน จดหมาย และเครองมอ มการลาดบคา


ประธาน จดเรมตน จดหมาย เครองมอ ဆရာသည ဇငးမယမ ဗနေကာကသ႔ မးရထားျဖင

/hsə-yà ɵì/ /zin-mɛ hmá/ /bàn-kâuʔ ɵó/ /mi-yə-tha phyîn/

คร(ชาย) เชยงใหม(จาก) กรงเทพ(ส) รถไฟ(โดย)

24

เวลา กรยา မေန႔က ျပနလာသည

/mə-né-ká/ /pyàn là ɵì/

เมอวานน กลบมา

คร(ชาย)มาจากเชยงใหมและกลบสกรงเทพโดยรถไฟเมอวานน

1.2.11 ประโยคทมผรวมทากรยา คาบอกเวลา จดเรมตน จดหมาย และเครองมอ

มการลาดบคา ดงตวอยาง

ประธาน ผรวมทากรยา จดเรมตน

ဆရာသည ဆရာမႏငအတ ဇငးမယမ

/hsə-yà ɵì/ /hsə-yà-má hnîn ʔə-tù/ /zin-mɛ hmá/

คร(ชาย) คร(หญง)(กบ) เชยงใหม(จาก)

จดหมาย เครองมอ เวลา กรยา

ဗနေကာကသ႔ မးရထားျဖင မေန႔က ျပနလာသည

/bàn-kâuʔ ɵó/ /mi-yə-tha phyîn/ /mə-né-ká/ /pyàn là ɵì/

กรงเทพ(ส) รถไฟ(โดย) เมอวานน กลบมา

คร(ชาย)กบคร(หญง)มาจากเชยงใหมและกลบสกรงเทพโดยรถไฟ

เมอวานน

อนง หากตองการเนนอาจนาคาทตองการเนนขนตนประโยคได เชน ตองการเนน

คาบอกเวลา สามารถนามาวางไวตนประโยคไดดงน

เวลา ประธาน กรยา

မေန႔က ဆရာ ျပနလာသည

/mə-né-ká/ /hsə-yà/ /pyàn là ɵì/

เมอวานน คร(ชาย) กลบมา

เมอวานนคร(ชาย)กลบมา

ทงน ผวจยไดนาความรพนฐานเกยวกบระบบคา วล ประโยคในภาษาพมา และการ

ลาดบคาในประโยคภาษาพมามาประยกตใชเพอวเคราะหลกษณะทวไปของสานวนพมาเปรยบเทยบ

กบสานวนไทย

25

2. แนวคดทใชในการวจย

การวจยเรองการศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยใชแนวความคด

“มานษยวทยาวฒนธรรม (Cultural anthropology)” ของ เมลวลล (Melville, 1955, อางถงใน ดเรกชย

มหธนะสน, 2529: 63–80) และแนวความคดทางวฒนธรรมภาษา ของ โวจลนส (Voegelins, 1957:

1–58, อางถงใน ไทรงาม ประมวลศลปชย, 2532: 6–7) เปนแนวทางจดหมวดหมทางความหมายของ

สานวน ซงมรายละเอยด ดงน

2.1 แนวคดทางมานษยวทยาวฒนธรรมทผกพนกบถอยคาสานวน

มานษยวทยาวฒนธรรม (Cultural anthropology) เปนวชาทศกษาวฒนธรรมของมนษย

ความสมพนธระหวางเชอสาย ชาตพนธของมนษยกบวฒนธรรม หรอวฒนธรรมมบทบาทตอความ

เปนอยของมนษย หรอความเปนอยของมนษยอาจปรากฏเปนวฒนธรรม อกทงยงสามารถศกษา

วฒนธรรมไดโดยดจากพฤตกรรมของมนษย การทจะเขาใจวฒนธรรมใหไดถองแทตองเรมศกษา

จากภาษา เพราะภาษาเปนเครองแสดงใหเหนวฒนธรรมและเปนวฒนธรรมทสาคญทสดของชาต

ทาใหวฒนธรรมอนๆ เจรญขน ถอยคาสานวนเปนมรดกทางวฒนธรรมดานภาษาอยางหนงทบรรพ-

บรษแหงภาษาไดคดประดษฐขนมาเพอสงคม ถอยคาสานวนเปนกระจกสองใหเหนความคดในใจ

คานยม โลกทศน ขนบธรรมเนยมประเพณ ระเบยบสงคม ตลอดจนวถประชาในครอบครวทม

ผลกระทบตอชมชนนนๆ

2.1.1 วถประชากบถอยสานวน

วถประชา (folkways) คอ แนวทางดาเนนชวตของคนในสงคมทมลกษณะรวมกน

และปฏบตสบทอดกนมานานจนคนรนหลงยดเปนแบบอยาง วถประชาหรอวถชวตไมใชขอผกพน

ททกคนตองปฏบต วถชวตสวนใหญมาจากการปรบปรงธรรมชาต สงแวดลอม เพอสนองประโยชน

สขของสงคม ถอยคาสานวนจงผกพนกบวถประชามาตงแตเรมใชถอยคาสานวน เพราะผคดสราง

ถอยคาสานวนมกถายทอดวถประชาไวในถอยคาสานวนนนๆ ถอยคาสานวนสวนใหญจงมกเรมตน

จากครอบครว ผกพนกบวถชวตในครอบครว ทงนเพราะครอบครวมหนาทอบรมส งสอนลกหลาน

ใหประพฤตปฏบตอยในแนววถประชาและวฒนธรรมประเพณของชมชนนนๆ การส งสอนโดยใช

ถอยคาธรรมดาสอนโดยตรงอาจไมนาสนใจ ผคดสรางถอยคาสานวนจงไดผกถอยคาสานวนขนมา

ใชใหมลกษณะเปรยบเทยบ ผกปมไวใหคด หรอแฝงความหมายไวโดยนย เพราะการพดกนโดยตรง

หรอส งสอนกนอยางแจมแจงนนไมเหมาะสมกบมารยาททางสงคมไทย ทงน ผคดสรางถอยคา

สานวนตองดาเนนชวตโดยผกพนกบผอน สมผสกบธรรมชาตและสงแวดลอม ทาใหสามารถผก

ถอยคาสานวนขน ตวอยางถอยคาสานวน “ขยนเหมอนกา” เรมจากผคดสรางถอยคาสานวนไดเหน

26

อกาทกวน สงเกตเหนพฤตกรรมของมนวามนออกจากรงแตเชาไปหาเหยอมาปอนลก จงไดนามา

เปรยบกบสมาชกในครอบครวทขยนขนแขงเรองการทามาหากน ถาหากคนใดคอนขางไมเอาถาน

เมอไดยนถอยคาสานวนบอยครงกจะตระหนกได เปนตน ถอยคาสานวนจงเปนเครองมอของผนา

ครอบครวหรอผนาชมชนในการควบคมสมาชกในครอบครวหรอชมชนใหดาเนนไปตามวถประชา

ถอยคาสานวนสวนใหญจงเปนเรองการส งสอน เตอนสต ใหขอคด ใหรจกนาไปปรบใชในชวต

ประจาวน

2.1.2 การวเคราะหถอยคาสานวนตามแนวมานษยวทยาวฒนธรรม

การศกษาวเคราะหถอยคาสานวนเชงสงคมตางมองสงคมทปรากฏในถอยคา

สานวน มองคานยม ดแนวคดเกยวกบสงคม ตลอดจนจดหมวดหม เชน การจดหมวดหมเกยวกบ

สงคม การดาเนนชวต ความรสก รางกาย เครองใช ธรรมชาต เมอพจารณาแลวเปนการพจารณาจาก

คาทปรากฏวาเปนคาอะไร เปนธรรมชาตหรอเครองใช ดงตวอยางเกยวกบลมฟาอากาศทมคาวา

“ดน” เปนหลก เชน ดนดหญางาม, ดนพอกหางหม หรอมคาวา “ปาก” เปนหลก เชน ปากวาตาขยบ,

ปากหอยปากป เปนการจดตามสงทนามาเปรยบเทยบหรออางอง หรอบางครงจดตามเนอหา เชน

เกยวกบครอบครวมถอยคาสานวนวา ลกไมยอมหลนไมไกลตน เกยวกบการศกษาอบรม เชน เมอ

นอยใหเรยนวชา, สบรไมเทาชานาญ เกยวกบการทามาหากน เชน นาขนใหรบตก เกยวกบตน เชน

ไกงามเพราะขน คนงามเพราะแตง เกยวกบการเลอกคครอง เชน เสนหปลายจวก, ชายสามโบสถ

หญงสามผว เกยวกบความรก เชน ตบมอขางเดยว, แผลหวใจ ถาพจารณาอยางละเอยดแลว ถอยคา

สานวนทปรากฏเปนหมวดหมตางๆ แทจรงเปนถอยคาสานวนทมความหมายเกยวกบเรองของคน

การดาเนนชวตความเปนอยตามวถประชาทงสน ดเรกชย มหธนะสน (2529: 65–66) จงเสนอแนว

ทางการวเคราะหถอยคาสานวน ดงน

1. ควรจดถอยคาสานวนโดยยดแนววถประชาเปนหลก จะตองกาหนดใหไดวาคน

ไทยสมยกอนและคนไทยสมยปจจบน มวถประชาอะไรบาง ตางกนอยางไร เพราะคนไทยสมยกอน

กบปจจบนมวถประชาตางกน จงมผลตอการจดกลมถอยคาสานวน ถาเปนถอยคาสานวนทเกดขน

ใหมกยอมมวถประชาแบบสงคมปจจบน

2. พจารณาวาถอยคาสานวนตางๆ นนเกยวกบวถประชาเรองใด เชน การส งสอน

เรองความรก การเตอนเรองความรก

3. พจารณาวาผคดสรางถอยคาสานวนมจดมงหมายการใชอยางไร เชน ส งสอน

ตกเตอน วากลาว ฯลฯ การจดประเภทของถอยคาสานวนตามจดมงหมายโดยสมพนธกบวถประชา

สามารถแสดงใหเหนแนวคดของผสรางถอยคาสานวนและการดาเนนชวตของสมาชกในสงคมได

ชดเจนยงขน ทงน การวเคราะหตามแนวมานษยวทยาวฒนธรรมควรปฏบตตามคาถามในลาดบ ดงน

27

ตารางท 4 ลาดบขนตอนการวเคราะหตามแนวมานษยวทยาวฒนธรรม

ถาม ตอบ

1. ถอยคาสานวนทจะวเคราะหไดแกอะไร ตววกระทบคราด

2. เกยวกบวถประชาในเรองอะไร (หรอถอยคาสานวน

ผกพนกบวถประชาอะไร เปรยบเทยบกบการกระทา

ของคนกบธรรมชาตรอบตวคนอยางไร ทไหน เมอไหร

ในวถประชาแบบใด)

การเลยงและดแลวว

3. ผคดสรางถอยคาสานวนมจดมงหมายในการสรางเพอ

อะไร

1. ใหขอคดโดยออม

2. เตอน หาม ประชด

4. รไหมวาความหมายทแทจรงของถอยคาสานวนนคอ

อะไร

ทาสงหนงใหกระเทอนไปถงอกสงหนง

จากตวอยางขางตน ถาพจารณาดานมานษยวทยาวฒนธรรมทางวถประชา คาถาม

คาตอบในขอ 2. นาจะเพยงพอ แตจดมงหมายของการเกดถอยคาสานวนไมใชสรางขนมาเพอแสดง

อจฉรยะทางภาษา แตเพอจดมงหมายในการใช ฉะนนคาตอบขอ 3. จงมความจาเปน โดยจะตอง

คนหาคาตอบใหไดวา มจดมงหมายเพออะไร อาจมจดมงหมายหลายประการ เชน สงสอน ใหขอคด

ตกเตอนหรอหาม และจะตองแยกใหออกวาจดมงหมายของผคดสรางถอยคาสานวนกบผนาถอยคา

สานวนไปใชแตกตางหรอเหมอนกน ทงน สงทแสดงใหเหนจดมงหมายของถอยคาสานวนไดอยาง

ชดเจนกคอ ความหมายทแทจรงของถอยคาสานวนเมอนาถอยคาสานวนไปใชในบรบทตางๆ

การศกษาแนวนจงไมไดศกษาถอยคาสานวนโดยตรง แตเปนการศกษาวฒนธรรมและประเพณท

แฝงอยในถอยคาสานวนซงสอดคลองกบจดมงหมายของแนวคดทางมานษยวทยาวฒนธรรมทศกษา

สงคมวฒนธรรมจากภาษา

2.1.3 การสอสารในสงคมดวยถอยคาสานวน

มนษยตองเกยวของกบการสอสารตลอดชวต เพราะการสอสารมกเกยวกบการรบร

ความหมายรวมกน การมปฏกรยาตอบสนองตอกนระหวางมนษย ผสงสารและผรบสารตองมหนาท

และความรบผดชอบในการสอสารรวมกน และทงสองฝายจะตองมปฏกรยาสมพนธตอกนตลอดไป

ในกระบวนการสอสารทมนษยถายทอดถงกน ประกอบไปดวยเนอหาและภาษาทเรยบเรยงขนตาม

รปแบบและโครงสรางทเหมาะสม เปนทเขาใจไดระหวางผสงสารและผรบสาร โดยอาศยสอเปน

เครองมอระหวางผสงสารกบผรบสาร เพอใหสารถายทอดถงกนและเกดผลสอดคลองตามเจตนา

ของผสงสาร

28

ทงน ผวจยไดใชแนวความคดนมาประยกตใชเพอเปนแนวทางในการวเคราะหสานวน

พมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกน

2.2 แนวความคดทางวฒนธรรมภาษา

แนวความคดทางวฒนธรรมภาษา ของ โวจลนส (Voegelins, 1957: 1–58, อางถงใน

ไทรงาม ประมวลศลปชย, 2532: 6–7) เรยกวา Hopi Domain เปนแนวคดทเชอวา ภาษาสามารถ

แสดงใหเหนถงสภาพชวตและความเปนอยของคนในแตละสงคมได นอกจากน ภาษายงแสดงระดบ

ของวฒนธรรมและสภาพทางสงคมของผใชภาษานนๆ ดวย โดยโวจลนส (Voegelins) ไดจาแนกคา

ออกตามลกษณะทางวฒนธรรมไดเปน 4 หมวด คอ

2.2.1 หมวดคาเรยกชอสงทเปนธรรมชาต เชน คาเกยวกบภมประเทศ ทรพยากร

ธรรมชาตตางๆ พช สตว ทศทาง เวลา และจานวนนบ ฯลฯ

2.2.2 หมวดคาเรยกพฤตกรรมตางๆ ของมนษย เชน อวยวะตางๆ การเจรญเตบโต

การรบร ทาทาง การเคลอนไหว ฯลฯ

2.2.3 หมวดคาเกยวกบอารมณความรสกและคณคา เชน คาเกยวกบจตใจ อารมณ

ความรสก ลทธทางศาสนา ฯลฯ

2.2.4. หมวดคาเรยกความสมพนธของบคคล เชน คาเรยกเครอญาต เชอชาต อาย

เพศ คาเกยวกบการตดตอสอสาร เศรษฐกจ ทอยอาศย อาหาร ฯลฯ

ทงน ผวจยไดใชแนวความคดนมาประยกตใชเพอเปนแนวทางจดหมวดหมทางความ-

หมายของสานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกน

3. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการเปรยบเทยบสานวนไทยกบสานวนตางประเทศ

ฉน หยงหลน (2526) เขยนวทยานพนธเรอง “สานวนจนและสานวนไทย: การศกษา

เปรยบเทยบ” เพอศกษาลกษณะทวไปของสานวนจนและสานวนไทย วเคราะหวธการเปรยบเทยบ

สานวนจนและสานวนไทย และเปรยบเทยบความหมายของสานวนจนและสานวนไทย โดย

การศกษาเปรยบเทยบดานความหมาย ผวจยไดศกษาเฉพาะสานวนทประกอบดวยคา 4 คากบ

สานวนไทยจากหนงสอ เอกสารตางๆ จานวน 179 สานวนทมความหมายตรงหรอคลายคลงกบ

สานวนไทยมาวเคราะหเปรยบเทยบ

ผลการวจยพบวา ลกษณะท วไปของสานวนจนและสานวนไทย มทงเหมอนและ

แตกตางกนในดานจานวนคา ลกษณะสมผส การกาหนดเสยงวรรณยกต การซาคา การเลอกใชคา

หนาททางไวยากรณ และความหมาย ในดานการเปรยบเทยบความหมายของสานวนจนทประกอบ

29

ดวยคา 4 คากบสานวนไทย พบวา สานวนจนแบงไดเปน 3 ประเภท คอ ประเภททมความหมายตรง

หรอคลายคลงกบสานวนไทย และสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกน ประเภททมความหมายตรงหรอ

คลายคลงกบสานวนไทย แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกนบางประการ และประเภททมความหมาย

ตรงหรอคลายคลงกบสานวนไทย แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกน สวนผลจากการศกษาภาพ

สะทอนจากสานวนจนและสานวนไทยนน ทงสานวนจนและสานวนไทยตางกสะทอนใหเหน

สงแวดลอม วฒนธรรม และทศนะเกยวกบสงตางๆ ของคนจนและคนไทย ซงมทงทเหมอนกนและ

ตางกน

รชน ซอโสตถกล (2526) ไดเปรยบเทยบสานวนองกฤษและสานวนไทยทมความ-

หมายคลายคลงกน โดยไดรวบรวมสานวนจากเอกสารและหนงสอตางๆ รวมทงจากการสมภาษณ

อาจารยชาวไทย อาจารยชาวองกฤษ และอาจารยชาวอเมรกน และไดกลาวถงสานวนองกฤษและ

สานวนไทยทมความหมายคลายคลงกนไววา สานวนทใชในภาษาตางๆ มกจะเกยวกบธรรมชาต

การกระทา สงแวดลอม วฒนธรรมประเพณ ความประพฤต นทาน ตานาน ฯลฯ มกมความคลายคลง

กน ตางกนแตความรสกนกคดทเปนรายละเอยด และทเกดจากความแตกตางของสงตางๆ เชน

ภมประเทศ ภมอากาศ ทศนคต ลทธศาสนา คานยมของแตละชาต ฯลฯ ดวยเหตนจงพบวามสานวน

องกฤษและสานวนไทยซงมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกนอยไมนอย ฉะนน หากแบงสานวน

องกฤษทมความหมายคลายคลงกบสานวนไทยตามลกษณะคาทใชเปนสวนประกอบของสานวนก

จะแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1. สานวนองกฤษและสานวนไทยทมความหมายและการใชคา

คลายคลงกน 2. สานวนองกฤษและสานวนไทยทมความหมายคลายคลงกนแตใชคาตางกนเลกนอย

และ 3. สานวนองกฤษและสานวนไทยทมความหมายคลายคลงกนแตใชคาตางกน

รชน ซอโสตถกล (2534) ไดรวบรวมและเปรยบเทยบสภาษตองกฤษและสภาษตไทย

ทมความหมายคลายคลงกน จานวน 100 สภาษต ผศกษาไดเอาสภาษตองกฤษเปนหลกแลวนา

สภาษตไทยมาเทยบเปนคๆ และหากมสภาษตอนในภาษาเดยวกนทมความหมายคลายคลงกนแตละ

สภาษตกจะยกมาแสดงประกอบดวย ทงน สภาษตทง 100 สภาษตเปนคตสอนใจในเรองตางๆ

เกยวกบการดารงชวตของมนษยทผศกษาไดรวบรวมและเรยบเรยงเปนหมวดหมตามลาดบตวอกษร

ตวแรกของสภาษตองกฤษ ไมไดจดแบงเปนหมวดหมตามความหมายทเกยวของ

ซนชล ควน (2537) เขยนวทยานพนธเรอง “สานวนเกาหลและสานวนไทย: การศกษา

เปรยบเทยบ” เพอศกษาลกษณะทวไปของสานวนเกาหลและสานวนไทย เปรยบเทยบความหมาย

30

ของสานวนเกาหลและสานวนไทย และเปรยบเทยบทมาของสานวนเกาหลและสานวนไทย ในดาน

การเปรยบเทยบความหมาย ผวจยไดศกษาสานวนทมความหมายเหมอนหรอคลายคลงกนจานวน 61

สานวน

ผลการศกษาพบวา ลกษณะทวไปของสานวนเกาหลและสานวนไทย มทงทเหมอนกน

คลายคลงกนและแตกตางกน กลาวคอ มจานวนคาเหมอนและใกลเคยงกน การแบงวรรคสานวน

เกาหลแบงตามลกษณะประโยค สวนสานวนไทยแบงเพอประโยชนดานจงหวะและสมผส การใช

คาคลองจอง สานวนไทยจะเนนดานการใชคาสมผสคลองจอง สวนสานวนเกาหลจะเปนการใชคา

ซา มทงซาคาทงคา ซาคาบางสวน และซาคาเชอม ซงสานวนไทยไมมการใชคาเชอม ลกษณะการ

เลอกใชค าทมความหมายในสานวนเกาหลและสานวนไทยจะเหมอนกน คอ เลอกใชคาทม

ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน ทาใหเกดความรความเขาใจในสานวนได

ชดเจนขน

ผลการศกษาเปรยบเทยบความหมายของสานวนเกาหลและสานวนไทยพบวา สามารถ

แบงประเภทของสานวนทนามาเปรยบเทยบไดเปน 3 ประเภท คอ ประเภททมความหมายเหมอนกน

หรอคลายคลงกนและสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกน ประเภททมความหมายหมายเหมอนกนหรอ

คลายคลงกน แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกนบางประการ และประเภททมความหมายเหมอนกน

หรอคลายคลงกน แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกน

สวนผลการศกษาเปรยบเทยบดานทมาพบวา ทมาของสานวนเกาหลและสานวนไทยม

ทมาจากสงตางๆ เหมอนกนและคลายคลงกน คอ มาจากธรรมชาต พชผกผลไม สตว พฤตกรรมของ

มนษย ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม นทาน วรรณคด ประวตศาสตร ศาสนา ความเชอ

การละเลน การกฬาและการแขงขน ผลการศกษาทาใหเขาใจถงสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ทาง

สงคม วฒนธรรมดานตางๆ ความรสกนกคด และทศนคตของชนชาตเจาของสานวนไดเปนอยางด

อนจะเปนประโยชนตอการเรยนการสอนภาษาไทยและภาษาเกาหล สามารถสรางความเขาใจและ

สมพนธทดระหวางชนชาตได และเปนแนวทางในการศกษาสานวนภาษาของชาตอนตอไป

สมาล ศรปานเงน (2543) เขยนวทยานพนธเรอง “การศกษาเปรยบเทยบสานวนจนทม

คาวา “xin” กบสานวนไทยทมความหมายตรงกน” เพอศกษาเปรยบเทยบสานวนจนทมคาบอก

อวยวะ “xin” (ใจ) ทประกอบดวยคา 4 คา กบสานวนไทยทมความหมายตรงกน

ผลการศกษาพบวา ทงสานวนจนและสานวนไทยทมคาวา “xin” หรอ “ใจ” แสดงให

เหนความเขาใจทคลายคลงกนในความหมายของคาวา “xin” หรอ “ใจ” ทอยในสานวนวา นอกจาก

จะหมายถงอวยวะแลว ยงมความหมายเชงนามธรรมทหมายถง สงททาหนาทร รสก นก และคด

31

ผลการศกษาเปรยบเทยบสานวนจนกบสานวนไทยจงสะทอนใหเหนถงทศนคต ภมปญญา และ

คณธรรมจรยธรรมของชาวจนและชาวไทยทมความคลายคลงกนเปนสวนใหญ

ปยมาภรณ สดสงวน (2545) เขยนวทยานพนธเรอง “การศกษาเปรยบเทยบสานวนทใช

สตวสอความหมายในภาษาฝร งเศสและภาษาไทย” เพอศกษาความหมายของสานวนโดยดจาก

ความหมายโดยนยของสตวทปรากฏในสานวนนนๆ และเปรยบเทยบความหมายและวธการใชของ

สานวนในภาษาไทยและภาษาฝรงเศสทมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกน

ผลการวจย พบวา การสอความหมายของสานวนในภาษาไทยและภาษาฝร งเศสทม

ความหมายตรงกนหรอคลายคลงกนนน สานวนของทง 2 ภาษาอาจใชสตวทเหมอนหรอแตกตางกน

กได ทงนขนอยกบมมมองและความใกลชดของคนในแตละสงคมทมตอสตวนน ๆ

นอกจากน จากผลการวจยยงสามารถสะทอนใหเหนวา การทมนษยสามารถนาสานวน

มาใช เปนเพราะการพดหรอการเขยนดวยภาษาตรงไปตรงมาอาจไมชวยใหเกดผลตามเจตนารมณ

ของผพดหรอผเขยน โดยทวไปสานวนจะชวยใหเกดภาพลกษณทชดเจนกวาภาษาทตรงไปตรงมา

การทผวจยเลอกสานวนทเกยวกบสตว เนองจากมนษยกบสตวมความผกพนกนมานานแลว

แลนดร ลอสฟน กวกา (2545) เขยนวทยานพนธเรอง “สานวนโรมาเนยและสานวน

ไทย: การศกษาเปรยบเทยบ” เพอวเคราะหเปรยบเทยบสานวนโรมาเนยและสานวนไทยทม

ความหมายตรงหรอคลายคลงกนในดานทมาและวธการใชของสานวน และเพอศกษาภาพสะทอน

ทางสงคมและวฒนธรรม โดยใชสานวนโรมาเนยและสานวนไทย จานวน 234 สานวน จากเอกสาร

ตางๆ ทเกยวกบสานวนโรมาเนยและสานวนไทยและเสนอผลการศกษาแบบพรรณนาวเคราะห

ผลการศกษาดานการเปรยบเทยบสานวนโรมาเนยและสานวนไทย พบวา สานวน

โรมาเนยทมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกนกบสานวนไทย แตสงทนามาเปรยบเทยบ

เหมอนกนบางประการมจานวนมากทสดถง 137 สานวน รองลงมาไดแก สานวนโรมาเนยทม

ความหมายตรงกนหรอคลายคลงกนกบสานวนไทย แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกนโดยสนเชง พบ

จานวน 80 สานวน และทพบนอยทสด คอ สานวนโรมาเนยทมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกน

กบสานวนไทย และสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกนม 26 สานวน สวนการศกษาเรองภาพสะทอน

ทางสงคมและวฒนธรรมในดานธรรมชาตและสงแวดลอม พบวา ดวยเหตทประเทศโรมาเนยเปน

ประเทศเขตหนาวและประเทศไทยเปนประเทศเขตรอน สภาพทางธรรมชาตและสงแวดลอมของทง

สองประเทศทไมเหมอนกน จงทาใหลกษณะทางกายภาพของมนษย พนธสตว และพนธพชแตกตาง

กนตามสภาพและสงแวดลอมของประเทศนน ๆ

32

ดานภาพสะทอนทางวถชวตพบวา คนทงสองประเทศสวนใหญเปนเกษตรกรตงถน

ฐานในชนบท ใกลแหลงนาและปาเขาทอดมสมบรณ ซงใชเปนทงทอยอาศยและแหลงอาหาร รจก

ประดษฐเครองมอเครองใชในการทามาหากน และสรางบานเรอนทมนคงแขงแรง มความเครงครด

ในการปฏบตตามวฒนธรรมประเพณ ยดมนหลกธรรมในศาสนา เพออบรมสงสอนคนในครอบครว

และสงคมใหกระทาในสงทถกทควร รจกรบผดชอบการกระทาของตน และสอนใหรจกพงตนเอง

มากกวาทจะพงพระเจาหรอสงศกดสทธ

วรรณดา ถงแสง (2545) เขยนวทยานพนธเรอง “การศกษาเปรยบเทยบสานวนจนกบ

สานวนไทยทมคาบอกอวยวะ ‘ตา’ ” เพอวเคราะหลกษณะรปแบบสานวนทมคาบอกอวยวะ “ตา”

ในภาษาจนและภาษาไทยซงมทงทเหมอนกนและแตกตางกน ดานการใชคาบอกอวยวะคาเดยวใน

สานวน และการใชคาบอกอวยวะ 2 คาในสานวน และเพอศกษาความหมายของคาบอกอวยวะ “ตา”

ในสานวนจนและสานวนไทยทมความหมายทงโดยตรงและโดยนย ผลการศกษาพบวา การ

เปรยบเทยบความหมายของสานวนทมคาบอกอวยวะ “ตา” ในสานวนจนและสานวนไทยสามารถ

แบงความหมายของสานวนออกไดเปน 3 ประเภท คอ สานวนจนและสานวนไทยทมความหมาย

เหมอนหรอคลายคลงกนและใชคาบอกอวยวะ “ตา” เหมอนกน สานวนจนและสานวนไทยทม

ความหมายเหมอนหรอคลายคลงกน แตสานวนไทยใชคาบอกอวยวะชนดอน และสานวนจนและ

สานวนไทยทมความหมายเหมอนหรอคลายคลงกน แตสานวนไทยไมกลาวถงคาบอกอวยวะ

โสภนา ศรจาปา (2545) เขยนบทความเรอง “มองสภาษต สานวน คาพงเพยไทยบน

พนฐานทางวฒนธรรมของสภาษต สานวนเวยดนาม” เพอศกษาเปรยบเทยบสภาษตเวยดนามและ

สภาษตไทย โดยศกษาจากสภาษตทมเนอหาเกยวของกบคนเปนหลก และศกษาจากสภาษต สานวน

คาพงเพยไทยทเหมาะสมและไมเหมาะสมกบยคสมย

ผลการศกษาพบวา สภาษตเวยดนามและสภาษตไทยทนามาศกษาสวนใหญมแนวคด

คลายกนมากกวาแตกตางกน โดยเฉพาะเรองของความดทไดรบอทธพลจากคาสอนในพระพทธ

ศาสนาเหมอนกน แมจะตางนกายกน นอกจากนพฤตกรรมของคนในสงคมทพบกไมไดมความ

แตกตางกนมากนก เพราะสภาษตเวยดนามและสภาษตไทยสะทอนใหเหนแนวคดของคนทงสอง

สงคมทคลายคลงกน เชน แนวความคดระหวางคนกบวตถสงของ คนกบคน คนกบสตว คนกบการ

กระทาตางๆ ฯลฯ แตสงทแตกตางกนระหวางสภาษตเวยดนามและสภาษตไทยคอเรองของคนกบ

ธรรมชาตและอาหารการกน เพราะสภาษตไทยไมไดสอนอยางละเอยดเหมอนสภาษตเวยดนาม

ทงทเปนสงคมเกษตรกรรมเหมอนกน ผวจ ยจงสนนษฐานวาสภาษตไทยสวนใหญสรางจาก

33

นกปราชญมากกวาชาวบานจงมกไมกลาวถงสภาษตทเกยวกบอาชพเกษตรกรรมโดยตรง ขณะท

สภาษตเวยดนามสวนใหญสรางมาจากชาวบานทมวถชวตผกพนกบสภาพภมอากาศและธรรมชาต

รอบตวจงมสภาษตทกลาวถงลกษณะของสภาพภมศาสตรและภมอากาศเปนจานวนมาก สวนผล

การศกษาสภาษต สานวน คาพงเพยไทยทเหมาะสมและไมเหมาะสมกบยคสมยพบวา สภาษต

สานวน คาพงเพยไทยทเหมาะสมกบยคสมยมจานวนมากกวาสภาษต สานวน คาพงเพยไทยทไม

เหมาะสมกบยคสมย แสดงใหเหนวา พฤตกรรมของคนไทยตงแตอดตจนปจจบนยงคงสอดคลอง

กบคาสงสอนจากสภาษต สานวน และคาพงเพยไทย

เหรา รยเหยง (RAO RUIYING) (2547) เขยนวทยานพนธเรอง “การศกษาเปรยบเทยบ

สานวนไทยทมคาวา “หว” กบสานวนจนทมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกน” เพอเปรยบเทยบ

สานวนไทยทมคาวา “หว” กบสานวนจนทมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกน และเพอศกษาภาพ

สะทอนวฒนธรรมไทยและจนจากสานวนทรวบรวมได ขอมลสานวนไทยทมคาวา “หว” ทนามา

ศกษาเกบรวบรวมจากพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (2545) และหนงสอสานวน

ไทยของขนวจตรมาตรา (2541) จานวน 46 สานวน และสานวนจนรวบรวมจากพจนานกรมสานวน

จน ของ 王剑引 (1989) จานวน 47 สานวน แลวนามาเปรยบเทยบและศกษาภาพสะทอนจากสานวน

ผลการศกษาพบวา มสานวนไทยทมคาวา “หว” และความหมายตรงหรอคลายคลงกบ

สานวนจนทมคาวา “หว” จานวน 14 สานวน สานวนไทยทมคาวา “หว” และความหมายตรงหรอ

คลายคลงกบสานวนจนทใชเปนคาบอกอวยวะอน จานวน 7 สานวน และสานวนไทยทมคาวา “หว”

ซงมความหมายตรงหรอคลายคลงกบสานวนจนทไมมการใชคาบอกอวยวะใดๆ จานวน 26 สานวน

นอกจากนยงพบวา สานวนไทยและสานวนจนทนามาศกษา สามารถสะทอนสภาพภม

ประเทศและวถชวต พนธสตว ทอยอาศย การกนการดม และทศนะเกยวกบหวหรอศรษะ สวน

ความหมายของสานวนสะทอนทศนะเกยวกบครอบครวและญาตพนอง ทศนะเกยวกบอาวโส

ทศนะเกยวกบอานาจยศศกด คนเฉลยวฉลาดและคนโง ความซอสตยและความคดโกง ความสภาพ

ออนโยนและความกาวราว ความรอบคอบและความเรยบรอย ความกตญ และความอกตญ

อรา เดนวภยเลศลา (2548) เขยนวทยานพนธเรอง “การศกษาเปรยบเทยบสานวนทมคา

วา เงน ทอง และของมคาในภาษาจนกบภาษาไทย” เพอศกษาลกษณะทวไปของสานวนจนและ

สานวนไทยทมคาวา เงน ทอง และของมคา และเพอเปรยบเทยบความหมายของสานวนนในสอง

ภาษา การศกษาเปรยบเทยบความหมายของสานวน ผวจยศกษาเฉพาะสานวนภาษาจนทมมากกวา 3

คาขนไปกบสานวนไทยทมคาวา เงน ทอง และของมคาในภาษาไทย

34

ผลการวจยพบวา ลกษณะรปแบบทวไปของสานวนทมคาวา เงน ทอง และของมคาใน

ภาษาจนกบในภาษาไทย มทงทเหมอนกนและแตกตางกนในดานการใชคาวา เงน ทอง และของมคา

คาเดยวในสานวน และการใชคาวา เงน ทอง และของมคาสองคาในสานวน สวนผลการศกษา

เปรยบเทยบความหมายของสานวนจนทมคาวา เงน ทอง และของมคากบสานวนไทยทมความหมาย

คลายคลงกน สามารถแบงไดเปน 3 ประเภท คอ สานวนจนกบสานวนไทยทมความหมายเหมอนกน

หรอคลายคลงกนและใชคาวา เงน ทอง และของมคาเหมอนกน สานวนจนกบสานวนไทยทม

ความหมายเหมอนกนหรอคลายคลงกน แตคาวา เงน ทอง และของมคาทใชนนตางกน และสานวน

จนกบสานวนไทยทมความหมายเหมอนกนหรอคลายคลงกน แตสานวนไทยไมไดกลาวถงคาวา

เงน ทอง และของมคา

ว ถ กม จ (2550) เขยนวทยานพนธเรอง “การเปรยบเทยบสานวนเวยดนามกบสานวน

ไทย” เพอศกษาเปรยบเทยบทมาและวธการใชสานวนเวยดนามกบสานวนไทยทมความหมายตรง

หรอคลายกน และศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวต โดยใชวธการวจยเอกสาร ขอมลทใช

ในการศกษาเปนขอมลสานวนเวยดนามและสานวนไทยจานวน 205 สานวนทรวบรวมจากเอกสาร

ตางๆ ทเกยวของกบสานวนเวยดนามและสานวนไทย สาหรบการเสนอผลการศกษาไดใชวธ

พรรณนาวเคราะห

ผลการศกษาเปรยบเทยบสานวนของ 2 ประเทศพบวา สานวนเวยดนามทมความหมาย

ตรงหรอคลายคลงกบสานวนไทย แตสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ มจานวนมาก

ทสดถง 98 สานวน รองลงมา คอ สานวนเวยดนามทมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกนกบ

สานวนไทย แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกน มทงหมด 67 สานวน และทพบนอยทสด ไดแก

สานวนเวยดนามและสานวนไทยทมความหมายตรงกนหรอคลายคลงกนและสงทนามาเปรยบเทยบ

เหมอนกน มจานวน 40 สานวน

ดานการศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตพบวา ดวยเหตทประเทศเวยดนามและ

ประเทศไทยตงอยในภมภาคเดยวกน มลกษณะทางภมประเทศและภมอากาศคอนขางเหมอนกน

ลกษณะทางกายภาพของมนษย พนธสตว และพนธพชจงไมแตกตางกนมาก ดานภาพสะทอนทาง

วถชวตพบวา คนทง 2 ประเทศสวนใหญเปนเกษตรกร พงพาอาศยธรรมชาตในการทามาหากน ตง

ถนฐานในชนบทใกลแหลงนาทอดมสมบรณ ซงใชเปนทงทอยอาศยและแหลงอาหาร รจกประดษฐ

เครองมอเครองใช และสรางบานเรอนทมนคงแขงแรง มความเครงครดในการปฏบตตามวฒนธรรม

ประเพณและคานยมของคนสวนใหญ เพออบรมสงสอนใหคนในครอบครวและสงคมประพฤตใน

สงทถกตองดงาม

35

ฮเดโอะ ฮราโนะ (2550) เขยนวทยานพนธเรอง “การศกษาเปรยบเทยบสานวนญปน

กบสานวนไทยทมคาเกยวกบสตวสเทา” เพอศกษาเปรยบเทยบสานวนญปนและสานวนไทยทมการ

ใชคาเกยวกบสตวสเทาและวเคราะหใหเหนถงความหมายของสานวนทเหมอนหรอคลายคลงกน

ของทงสองภาษา รวมทงศกษาภาพสะทอนจากสานวนญปนและสานวนไทยทมคาเกยวกบสตวส

เทา โดยใชสานวนญปนทมคาเกยวกบสตวสเทาจานวน 353 สานวนจากเอกสารตางๆ ทเกยวกบ

สานวนญปนทมคาเกยวกบสตวสเทานามาเปรยบเทยบกบสานวนไทยจากเอกสารตางๆ ทเกยวกบ

สานวนไทย และเสนอผลการศกษาเเบบพรรณนาวเคราะห

ผลการศกษาดานการเปรยบเทยบสานวนญปนทมคาเกยวกบสตวสเทากบสานวนไทย

ทมความหมายเหมอนหรอคลายคลงกนแบบสานวนตอสานวนพบวา มสานวนไทยทมความหมาย

เหมอนหรอคลายคลงกนกบสานวนญปนทมคาเกยวกบสตวสเทาอย 82 สานวน สามารถแบงออกได

เปน 3 ประเภท คอ สานวนญปนและสานวนไทยทมคาเกยวกบสตวสเทาชนดนนๆ เหมอนกน

สานวนญปนทมคาเกยวกบสตวสเทาชนดนนๆ แตสานวนไทยใชคาเกยวกบสตวสเทาทตางชนดกน

และสานวนญปนทมคาเกยวกบสตวสเทาแตสานวนไทยไมไดกลาวถงสตวใดๆ เลย

สวนการศกษาภาพสะทอนในดานธรรมชาตและสงแวดลอมพบวา ดวยเหตทประเทศ

ญปนเปนประเทศทอยในเขตหนาวและเปนหมเกาะ สวนประเทศไทยเปนประเทศในเขตรอนและ

เปนแผนดนใหญ สภาพทางธรรมชาตและสงแวดลอมของทงสองประเทศยอมตางกน จงทาให

ลกษณะทางกายภาพของมนษย พนธสตว และพนธพชนนแตกตางกนตามสภาพธรรมชาตและ

สงแวดลอมของประเทศนน ๆดงจะเหนไดจากการเลอกใชคาทเกยวกบสตวสเทาของทงสองภาษาท

มการเลอกใชสตวตางชนดกนมาใชในการเปรยบ ทงน ลวนมาจากความคนเคย และใกลชดกบสตว

ชนดนนๆ ของแตละชนชาต โดยเฉพาะเมอความแตกตางนนลวนเกดขนมาจากลกษณะทาง

ภมศาสตรเปนสาคญ จงหลกเลยงไมไดทจะมวถชวตในบางดานทแตกตางกน ภาพสะทอนในดาน

วถชวต พบวา อาชพหลกของคนทงสองประเทศ คอ อาชพทางการเกษตรกรรม จงมกตงถนฐานใน

ชนบทใกลแหลงนาและปาเขาทอดมสมบรณซงใชเปนทงทอยอาศยและแหลงอาหาร รจกประดษฐ

เครองมอเครองใชในการทามาหากน และสรางบานเรอนทมนคงแขงแรง มความเครงครดในการ

ปฏบตตามวฒนธรรมประเพณของชนชาตตน ยดมนหลกธรรมในศาสนาเพออบรมส งสอนคนใน

ครอบครวและสงคมใหกระทาในสงทถกทควร

ปรมา มลลกะมาส และณฐมา พงศไพโรจน (2551) เขยนบทความเรอง “ลกษณะรวม

ทางภาษาในสภาษตภาษาองกฤษและภาษาไทย” เพอศกษาเปรยบเทยบลกษณะรวมทางภาษาใน

สภาษตภาษาองกฤษและภาษาไทยทบงชวาถอยคาหนงเปนสภาษต และเพอหาลกษณะทางภาษาท

36

เปนลกษณะเดนของสภาษตภาษาองกฤษและภาษาไทย ผศกษาไดนาสภาษตภาษาองกฤษและ

ภาษาไทยจานวนทงสน 372 บทมาศกษา หลกเกณฑในการเลอก คอ คดเฉพาะสภาษตภาษาองกฤษ

และภาษาไทยทมความหมายคลายคลงกน

ผลการศกษาพบวา ลกษณะรวมทางภาษาทปรากฏทงในสภาษตภาษาองกฤษและ

ภาษาไทย ใชบงชความเปนสภาษตเพอแยกแยะถอยคาประเภทนออกจากถอยคาทคลายคลงกน

ประเภทอนๆ ได ม 6 ประการ คอ 1. ลกษณะทางเสยง 2. การใชภาษาภาพพจน 3. ลกษณะทาง

ไวยากรณและโครงสราง 4. ลกษณะการใชคาและลาดบคาทตายตว 5. ลกษณะทางความหมาย และ

6. ลกษณะของหนวยขอความแบบกรอบคด–ความคดในกรอบ โดยสวนใหญแลวสภาษตหนงๆ จะ

มลกษณะทางภาษาขางตนนมากกวาหนงอยางประกอบกน ดงนนจงอาจกลาวไดวา ลกษณะรวมทาง

ภาษาทง 6 ประการนเปนลกษณะเดนของสภาษตภาษาองกฤษและภาษาไทยทชวยแยกแยะถอยคาท

มความใกลเคยงกบสภาษต เชน คาขวญตางๆ นอกจากนยงพบลกษณะทางภาษาบางประการท

ปรากฏเฉพาะในสภาษตภาษาองกฤษหรอสภาษตภาษาไทยเทานนดวย

เหวยน ท ซง (NGUYEN THI DUNG) (2554) เขยนวทยานพนธเรอง “สานวนไทย

และสานวนเวยดนาม: การศกษาเปรยบเทยบ” เพอศกษาลกษณะทวไปของสานวนไทยและสานวน

เวยดนาม เปรยบเทยบความหมายและทมาของสานวนไทยและสานวนเวยดนาม ผวจยไดรวบรวม

ขอมลจากหนงสอและเอกสารตางๆ ทงของไทยและของเวยดนาม โดยใชวธเปรยบเทยบและ

พรรณนาวเคราะห

ผลการศกษาดานลกษณะทวไปของสานวนไทยและสานวนเวยดนามพบวา ลกษณะ

ท วไปของสานวนไทยและสานวนเวยดนาม มทงทเหมอนกน คลายคลงกน และแตกตางกน

กลาวคอ สานวนไทยและสานวนเวยดนามจะมจานวนคาเหมอนและใกลเคยงกน การแบงวรรคของ

สานวนเวยดนามแบงตามลกษณะประโยค สวนสานวนไทยแบงเพอเนนประโยชนดานจงหวะและ

สมผส การใชคาสมผสคลองจองกน สานวนไทยจะเนนการใชคาสมผสคลองจองกน สวนสานวน

เวยดนามเปนการใชคาซา มทงซาคาทงคา ซาคาบางสวน และซาคาเชอม ซงสานวนไทยไมมการใช

คาเชอม สวนลกษณะการเลอกใชค าทมความหมายในสานวนไทยและสานวนเวยดนามจะ

เหมอนกน โดยจะเลอกใชคาทมความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงกนขามกน ทาใหเกด

ความรความเขาใจในสานวนชดเจนยงขน

ผลการเปรยบเทยบความหมายของสานวนไทยและสานวนเวยดนามพบวา สามารถ

แบงประเภทของสานวนทนามาเปรยบเทยบไดเปน 3 ประเภท คอ ประเภททมความหมายเหมอนกน

หรอคลายคลงกน และสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกน ประเภททมความหมายเหมอนกนหรอ

37

คลายคลงกน แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกนบางประการ และประเภททมความหมายเหมอนกน

หรอคลายคลงกน แตสงทนามาเปรยบเทยบตางกน สวนดานทมาพบวา ทงสานวนไทยและสานวน

เวยดนามมทมาจากดานตางๆ เหมอนกนและคลายคลงกน คอ มาจากเรองเลาตางๆ จากการยม

สานวนของตางชาต จากประสบการณของคนโบราณ จากประเพณ ว ฒนธรรมตางๆ ฯลฯ

นอกจากนนยงพบวาบางสานวนไมมผใดหรอเอกสารใดๆ เขยนถงทมาของสานวนนน ดงนนผวจย

จงใชวธสนนษฐานไวหลงจากการศกษาสานวนนนแลว

4. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสานวนพมา

อบลรตน พนธมนทร (2538) เขยนบทความเรอง “สานวนพมาและสานวนไทย:

การศกษาเชงเปรยบเทยบ” เพอเปรยบเทยบสานวนพมาและสานวนไทยทมความคลายคลงกน

ผศกษาไดนาขอมลสานวนพมามาจากหนงสอ สะกาโปง (စကားပ /zə-ga-pòŋ/) ของ อฮละเชย และ

เปรยบเทยบกบเอกสารและหนงสอทเกยวกบสานวนไทย โดยไดนาสานวนพมาบางสานวนทม

เนอหาหรอความเปรยบใกลเคยงกบสานวนไทยมาเปรยบเทยบกน จานวน 22 สานวน

ผลการศกษาพบวา สานวนพมาและสานวนไทยทมความคลายคลงกนสามารถสะทอน

สภาพสงคมของทง 2 สงคมได เชน สานวนพมา ေရာငေနာက ဆထးပါ /yàun nâuʔ hsàn thoŋ pà/

“ผมทมดแลว เปนมวยขางหลง” แสดงใหเหนวฒนธรรมการเกลาผมของคนพมา ผชายมกเกลาผม

หรอทามวยไวดานขาง สวนหญงจะเกลาโดยเอามวยไวดานหลง เปนการแสดงสถานภาพทางสงคม

ของผหญงวาผหญงเปนผตาม เปรยบไดกบสานวนไทย “ผชายเปนชางเทาหนา ผหญงเปนชางเทา

หลง” สานวนจงเปนมรดกทางสงคมทจะชวยใหเขาใจโลกทศน วถชวตความเปนอยของคนใน

สงคมนนๆ ไดเปนอยางด

เมย เมยะ ขาย และเรณ เหมอนจนทรเชย (2543) ไดรวบรวมภาษต คาพงเพย และ

สานวนพมากบไทย จานวน 300 สานวน และไดกลาวถงผลการศกษาภาษต คาพงเพย และสานวน

พมากบไทยไววา ในการศกษาจะพบวา ภาษต คาพงเพย และสานวนพมากบไทยมสวนทคลายคลง

กนพอสมควร ทงในดานความหมายและการใชสงเปรยบเทยบ เชน ทมาของสภาษตเกดจากแบบ-

แผน ประเพณ ความเชอ การกระทา อารมณ ธรรมชาต ฯลฯ ความเชอในทางศาสนาและความเชอ

พนบานกกอใหเกดสานวน สภาษตตางๆ ขน เพอใชเปนสงอบรม ตกเตอนคนในสงคมใหกระทาแต

ความด ละอายตอการทาบาป เปนการสะทอนใหเหนถงความเชอในใจคน สาหรบขนบธรรมเนยม

ประเพณตางๆ สานวน สภาษตกจะอบรมสงสอนใหคนยดมนในขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม

เชน การเคารพเชอฟงผใหญ ซอสตยตอเจานาย การรกพวกพอง การปลกฝงนสยทดใหกบลกหลาน

38

เปนสงทควรยดถอปฏบต เพราะลกหลานจะมนสยอยางไรกมาจากการเลยงด อบรม ส งสอนจาก

ผใหญ

อบลรตน พนธมนทร (2553) เขยนรายงานการวจยเรอง “มองสงคมและวฒนธรรม

พมาผานภาษตโบราณ” เพอรวบรวมและจดหมวดหม ศกษาโครงสราง และศกษาสงคมและ

วฒนธรรมจากภาษตโบราณของพมา อนจะนาไปสความรความเขาใจคนและสงคมพมาในระดบ

ลกซง โดยไดรวบรวมภาษตทคนพมาใชสบทอดมาตงแตอดตจนถงปจจบน จากหนงสอภาษาพมา

การสมภาษณอาจารยชาวพมา และการสมภาษณพระภกษชาวพมา

ผลการศกษาพบวา โครงสรางของภาษตพมามทงลกษณะโครงสรางประโยคเดยวทไม

มเสยงสมผส และโครงสรางประโยคเดยวทมเสยงสมผส อกทงมโครงสรางแบบประโยคผสม มทง

ประโยคผสมทมเสยงสมผส ซงไดแก สมผสสระ สมผสพยญชนะ มการซาคา และประโยคผสมท

ไมมเสยงสมผส หรอไมมการใชคาซา

ดานภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรมพบวา ภาษตพมาสามารถสะทอนใหเหน

สงคม วฒนธรรมพมาหลายเรอง เชน สะทอนใหเหนถงฤดกาลทเกยวเนองกบวถชวตความเปนอย

สะทอนวถปฏบต ความเปนอนหนงอนเดยวกน ความสมพนธระหวางกน สะทอนลกษณะสงคม

พมาระดบครอบครว เชน การแตงงาน ความสมพนธของพอแมลก สามภรรยา พนอง ความสมพนธ

ระหวางครกบศษย พระมหากษตรยกบประชาชน สะทอนถงความเชอเกยวกบโชคชะตา อานาจ

เหนอจรง ความเชอเกยวกบพทธศาสนานกายเถรวาท คาสอนและการทาบญ สะทอนเกยวกบขอ

ประพฤตปฏบตตางๆ เชน เตอนใหระมดระวง ไมปฏบต หรอแนะนาใหปฏบตในเรองตางๆ

เกยวกบการใชวาจา การระวงตนไมตงอยในความประมาท สะทอนเกยวกบความสาคญของผอาวโส

ดานสขภาพและยา การใหความสาคญกบการอาน การแสวงหาความรเกยวกบการทากสกรรม

ปศสตว การกนการดม การใชจาย กฎหมาย สถานทสาคญ บคคลสาคญในพมา รวมทงลกษณะ

ภาษาพมา สะทอนมมมองของคนพมาทมตอธรรมชาตของตน เชน ความจน ความขเหร คนทม

ขอดอย ธรรมชาตของสตวและพช การเมองการปกครอง ความเหมาะสม ธรรมชาตของสงทวๆ ไป

รวมทงสงทผดธรรมชาต

อบลรตน พนธมนทร (2556) ศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางสงคมวฒนธรรม

ลานนาและพมาผานภาษตโบราณ เพอเปรยบเทยบภาษตโบราณของลานนาและพมา และเพอ

วเคราะหภาษตโบราณของลานนาและพมา วาสะทอนลกษณะทางสงคม วฒนธรรม มมมอง

ความคดความเชอ วถชวต เหมอนหรอตางกนอยางไร โดยไดรวบรวมภาษตลานนาจากหนงสอ

39

สภาษตลานนา โวหารลานนา และสภาษตคาคราว และไดรวบรวมภาษตโบราณของพมาจาก

หนงสอ Burmese Old Sayings “คาสอนโบราณพมา” และ Myanmar Proverbs “ภาษตพมา” ทได

ตรวจสอบความถกตองและการใชถงปจจบนจากเจาของภาษา

ผลการศกษาพบวา ภาษตสะทอนวถชวตทเกยวโยงกบฤดกาล สภาพอากาศ และ

ธรรมชาต ภาษตพมาหลายบทแสดงถงความเปลยนแปลงของฤดกาล สภาพอากาศ และธรรมชาตใน

เดอนตางๆ แบบตรงๆ ทงนเพอใหคนอยรวมกบธรรมชาตไดอยางราบรน แตกตางจากภาษตลานนา

ทใชการเปรยบเทยบโดยโยงฤดกาลธรรมชาตเขาหาความหมายหลก ภาษตยงสะทอนถงวถชวต

โดยท วไปของคนในสงคมลานนาและพมาวาประกอบเกษตรกรรมเปนอาชพหลก ทตางกน คอ

ภาษตพมาเนนความสามคคของคนในชมชน ทงนเพราะพมาประกอบดวยกลมชนหลายชาตพนธ

ดานความสมพนธของคน ภาษตลานนาและพมาสะทอนถงความสมพนธระหวางคน

กบศาสนา ผมอานาจกบผอยใตอานาจ ครกบศษย ทตางกน คอ ภาษตพมากลาวถงความสมพนธ

ระหวางกษตรยกบไพรฟาขาราชบรพารไวชดเจน ขณะทภาษตลานนาทนามาศกษาไมมเนอหา

ลกษณะน ดานความสมพนธของคนในระดบครอบครว ภาษตลานนาและพมาสะทอนถงความรก

และการแตงงาน ความสมพนธระหวางพอแมลก ลกเขย ลกสะใภ ลกเลยง สามภรรยา พนอง บรรพ-

บรษกบลกหลาน ผใหญกบเดก บตรภรรยากบญาตพนอง พอแมกบภรรยา ญาต เพอนญาตและสาม

ประเดนทนาสนใจ คอ การเลอกคครองของหนมสาวชาวลานนาคอนขางมอสระ ขณะทการเลอก

คครองของหนมสาวชาวพมาตองขนอยกบพอแมเปนสาคญ หลงการแตงงาน สถานภาพภรรยาของ

ชาวพมาตองอยภายใตการครอบครองและอานาจของสาม สวนดานความเชอ ภาษตลานนาและพมา

สะทอนความเชอถอศรทธาในพทธศาสนา ขณะเดยวกนกเชอในอานาจเหนอจรง นอกจากน ภาษต

ลานนาและพมายงสะทอนถงขอหามและขอเสนอแนะในการประพฤตปฏบตตน ดานภมปญญา

ความรความสามารถ รวมทงมมมองทมตอคน ธรรมชาต และสงตางๆ ทอยรอบตวอกดวย

ศรพชร ฌานเชาววรรธน และมง ตนดา เตง (2557) ศกษาโลกทศนของคนพมาจาก

ภาษต เพอศกษาโลกทศนของคนพมาจากสานวนภาษต และเพอศกษาวถชวตของคนพมาทสะทอน

จากสานวนภาษต ผวจยไดรวบรวมสานวน 960 สานวนจากหนงสอฉบบภาษาพมา 4 เลม รวมทง

เอกสารและสงตพมพอนๆ

ผลการศกษาเนอหาของภาษตพบวา สานวนภาษตพมาสามารถสะทอนโลกทศนท

หลากหลายเกยวกบมนษย ไดแก โลกทศนเกยวกบบคคลตามสภาพของเพศและวย จตใจ อารมณ

และความรสก เกยรตยศและศกดศร ความสมพนธระหวางมนษยในสงคม ชาตพนธและอาชพ

เศรษฐกจ การดาเนนชวต การศกษา ความรและสตปญญา โลกทศนเกยวกบธรรมชาต ไดแก สภาพ

40

ภมอากาศ พช สตว และทรพยากรตามธรรมชาต รวมทงโลกทศนตอศาสนาและสงเหนอธรรมชาต

ไดแก หลกธรรมคาสอน นกบวชในพระพทธศาสนา ศาสนสถาน ขวญ ผ วญญาณ วฒนธรรม

ประเพณบางประการ รวมทงความเชอจากตานานและความเชออนๆ เนอหาเหลานสะทอนใหเหน

ถงความชางสงเกตของคนพมาทสามารถนาคน สตว สงของ เครองใช อาหารการกน สงแวดลอม

ทางธรรมชาต สงคม การประกอบอาชพ และสงตางๆ รอบตวมาผกโยงรอยเรยงเปนสานวนภาษต

ได ทงยงสามารถสอความหมายและนาเสนอโลกทศนไวอยางลกซงและนาสนใจอกดวย

จากการศกษาแนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการเปรยบเทยบสานวนไทย

กบสานวนตางประเทศ และเอกสารและงานวจยทเกยวของกบสานวนพมาขางตน ทาใหเหน

แนวทางในการศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทย และจะเหนไดวา การศกษาทเกยวกบ

สานวนพมายงมนอยมาก นอกจากน เมอพจารณาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบสานวนพมาแลว

จะพบวา บทความเรองสานวนพมาและสานวนไทย: การศกษาเชงเปรยบเทยบ ของ อบลรตน พนธ-

มนทร (2538) เปรยบเทยบสานวนพมาและสานวนไทยทมความคลายคลงกนเหมอนกบงานวจยน

แตการศกษาสานวนพมาเปรยบเทยบกบสานวนไทยของอบลรตน พนธมนทร ศกษาสานวนเพยง

22 สานวน ผวจยเลงเหนวา การศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทยในแงของความหมาย

และวธการใชสานวนนน ยงไมมผใดศกษามากอน ผวจยจงสนใจศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบ

สานวนไทยในประเดนน นอกจากนผวจยยงสนใจศกษาลกษณะทวไปของสานวนพมาเปรยบเทยบ

กบสานวนไทย ในแงของโครงสรางและลกษณะของการใชคาในสานวน ตลอดจนภาพสะทอนทาง

ธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบสานวนไทยใหกวางขวางยงขน ดงนน การทบทวนเอกสาร

และงานวจยทเกยวของครงนจงนบวามประโยชน ทาใหผวจยไดแนวทางการศกษาเปรยบเทยบ

สานวนพมากบสานวนไทยใหลกซงตอไป

41

บทท 3

การเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย

ในบทน ผวจยไดวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย

โดยผวจยไดศกษาลกษณะทวไปของสานวน 2 ประเดน คอ

3.1 โครงสรางของสานวนพมากบสานวนไทย

3.2 ลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทย

3.1 โครงสรางของสานวนพมากบสานวนไทย

ผวจยแบงโครงสรางของสานวนเปนตอนๆ โดยพจารณาจากความสมบรณของเนอ-

ความในสานวนเปนเกณฑการแบงตอน ผลการศกษาพบวา สานวนพมาทง 558 สานวนทนามาใช

ในการวเคราะหครงน มเนอความตงแต 1–4 ตอน เนอความของสานวนแตละตอนมโครงสรางเปน

คา วล และประโยค สวนสานวนไทยทง 577 สานวนทนามาใชในการวเคราะหครงน มเนอความ

ตงแต 1–2 ตอน เนอความของสานวนแตละตอนมโครงสรางเปนคา วล และประโยค ดงน

3.1.1 สานวนพมาและสานวนไทยทมโครงสรางเปนคา

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 59) ไดใหความหมายของคาวา “คา” ไววา คา หมายถง

เสยงทพดออกมาไดความอยางหนงตามความตองการของผพด จะเปนกพยางคกตามเรยกวาคาหนง

บางคากมพยางคเดยว บางคากมหลายพยางค

3.1.1.1 สานวนพมาทมโครงสรางเปนคา

จากการศกษาพบวาสานวนพมาทมโครงสรางเปนคา มเนอความตงแต 2–3 ตอน

ดงตอไปน

ก. สานวนพมาทมโครงสรางเปนคา 2 ตอน

ေႏြ ထေနာငး ေဆာငး မနကညး

nwè thə-naun hsaun mə-ji

รอน กระถนพมาน หนาว มะขาม

ฤดรอน กระถนพมาน ฤดหนาว มะขาม

42

หมายถง ในฤดรอน กงกานของตนกระถนพมานจะสะพรงไปดวยใบ

สวนในฤดหนาว กงกานของตนมะขามจะสะพรงไปดวยใบทแผกงใหรมเงา

မကစ အကင ၀မး အခင

myɛʔ-sí ʔə-cîn wan ʔə-chîn

ดวงตา นสย ทอง ไตรตรอง


หมายถง ควรฝกการนอนใหเปนนสย ควรฝกทองดวยการพจารณา

ของทจะกนเขาไป

ရပေသး မာ အသ ဇာတ မာ ဟန

yôuʔ-ɵe hmà ʔə-ɵàn záʔ hmà hàn

หนเชด คาวภตต เสยง ละคร คาวภตต ทวงทา

หนเชด เสยง ละคร ทวงทา

หมายถง หากเลนหนกระบอกหรอหนเชด ผเชดตองมเสยงชดเจน

หากเลนละคร ผเลนตองมทวงทาทออนชอยสงางาม

သကၤနး မာ ကထန ေကာငး မာ

သမ

ɵìn-kan hmà kə-thèin caun hmà ɵèin

จวร คาวภตต กฐน วด คาวภตต อโบสถ

จวร กฐน วด อโบสถ

หมายถง การถวายจวรใหถวายชวงทอดกฐนจะถอวาดทสด สวนการ

ทาบญถวายวด ใหสรางอโบสถถวายจะประเสรฐทสด

ข. สานวนพมาทมโครงสรางเปนคา 3 ตอน

မႏေလး စကား ရနကန အၾကြား

man-də-le zə-ga yàn-gòŋ ʔə-cwa

มณฑะเลย ภาษา ยางกง โออวด

คาวา မာ /hmà/ เปนคาวภตตกากบนามเพอเนนนาม คอ ရပေသး /yôuʔ-ɵe/ ‘หนเชด’, ဇာတ /záʔ/ ‘ละคร’และ သကၤနး

/ɵìn-kan/ ‘จวร’

คาวา မာ /hmà/ เปนคาวภตตกากบนามเพอเนนนาม คอ ေကာငး /caun/ ‘วด’ และบงบอกความเปนสถานท

43

ေမာလျမင အစား mɔ -lə-myàin ʔə-sa

เมาะลาไย อาหาร

มณฑะเลย ภาษา ยางกง โออวด เมาะลาไย อาหาร

หมายถง คนมณฑะเลยเปนคนใชคาพดเกง (มฝปากด) คนยางกง ชอบ

วางทาและโออวด สวนคนเมาะลาไยเปนคนททาอาหารไดรสชาตดและมชอเสยงเรองอาหาร ျမငး အနးခြ ကၽြန ကလား

myin ʔoŋ-gùn cùn kə-la

มา เปลอกมะพราว ทาส แขก

မယား ေတာသ mə-ya tɔ-ɵù

เมย ชาวปา

มา (ส)เปลอกมะพราว ทาส แขก เมย ชาวปา

หมายถง มาหากมสเปลอกมะพราวจะดทสด ทาสหากเปนแขกจะด

ทสด หากหาเมยใหหาชาวปาจะดทสด เพราะมความอดทนและซอสตย

အသား တြင ၀က အသး တြင သရက

ʔə-ɵa dwìn wɛʔ ʔə-ɵi dwìn ɵə-yɛʔ

เนอ คาวภตต เนอหม ผลไม คาวภตต มะมวง

အရြက တြင လကဖက ʔə-ywɛʔ dwìn lə-phɛʔ

ใบไม คาวภตต ใบชา

ในบรรดาเนอ เนอหม ในบรรดาผลไม มะมวง ในบรรดาใบไม ใบชา

หมายถง ในบรรดาเนอทงหลาย เนอหมมรสชาตดทสด ในบรรดาผล

ไมทงหลาย มะมวงมรสชาตดทสด ในบรรดาใบไมทงหลาย ใบชามรสชาตดทสด

คาวา တြင /dwìn/ ‘ในบรรดา’ เปนคาวภตตทามกลาง เปนวภตตทแสดงความเปนสวนหนงในบรรดาสงทงหลาย ใน

ทนกากบคาวา အသား /ʔə-ɵa/ ‘เนอ’, အသး /ʔə-ɵi/ ‘ผลไม’ และ အရြက /ʔə-ywɛʔ/ ‘ใบไม’

44

3.1.1.2 สานวนไทยทมโครงสรางเปนคา

จากการศกษาพบวาสานวนไทยทมโครงสรางเปนคาพบเฉพาะสานวนทมเนอความ

1 ตอนเทานน เชน

หมาหม

หมายถง กลมรมกนทารายคนอน

ลกหมอ

หมายถง ผทฝกฝนปฏบตงานมาแลวจนชาชอง

จมกมด

หมายถง ทไหวตวหรอรตวทนเหตการณ

แกะดา

หมายถง คนททาอะไรผดเพอนผดฝงในกลมนนๆ (ใชในทางไมด)

กระดกแขง

หมายถง ไมตายงายๆ

คางเหลอง

หมายถง ปวยหรอบาดเจบมากจนแทบเสยชวต

ไขในหน

หมายถง ของทตองระมดระวงทะนถนอมอยางยง

คนหลงเขา

หมายถง คนทไมรเรองราวอะไร คนทไมไดรบขาวสาร

ไมใกลฝง

หมายถง แกใกลจะตาย, ใกลความตาย

ดาบสองคม

หมายถง สงทมทงคณและโทษ

ลนสองแฉก

หมายถง ทพดสบปลบเชอถอไมได

45

จากการศกษาจะเหนไดวา สานวนพมาและสานวนไทยมโครงสรางเปนคาเหมอนกน

แตสานวนพมาทมโครงสรางเปนคามเนอความตงแต 2-3 ตอน มลกษณะเปนคามลพยางคเดยวหรอ

คามลหลายพยางคเรยงตอกนในแตละตอน ขณะทสานวนไทยทมโครงสรางเปนคามเนอความ 1

ตอนเทานนและมลกษณะเปนคาประสม คอ นาคามลตงแต 2 คาขนไปมาประสมกนแลวกลายเปน

คาใหมทมความหมายใหมขนมาอกคาหนง

3.1.2 สานวนพมาและสานวนไทยทมโครงสรางเปนวล

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 193) ไดใหความหมายของคาวา “วล” ไววา วล หมายถง

คาทตดตอกนตงแต 2 คาขนไปซงมความหมายตดตอเปนเรองเดยวกน แตเปนเพยงสวนหนงๆ ของ

ประโยค และไมมเนอความครบถวนเปนประโยค

จากผลการศกษาพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนวล สามารถแบงออกไดเปน 3

ประเภท คอ สานวนพมาทมโครงสรางเปนนามวล กรยาวล และวเศษณวล โดยสานวนทพบจะม

เนอความตงแต 1–3 ตอน ในขณะทสานวนไทยทมโครงสรางเปนวล สามารถแบงออกไดเปน 4

ประเภท คอ สานวนไทยทมโครงสรางเปนนามวล กรยาวล วเศษณวล และบพบทวล แตจะพบ

โครงสรางนในสานวนทมเนอความ 1–2 ตอนเทานน

3.1.2.1 สานวนพมาทมโครงสรางเปนวล

3.1.2.1.1 สานวนพมาทมโครงสรางเปนนามวล

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 199) ไดใหคาจากดความของนามวลไววา นามวล

คอ วลทมนามอยหนา และมคาพวงทายออกไปอกคาหนงหรอมากกวากได มเนอความเกยวเนองกน

ผลการศกษาพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนนามวล ปรากฏในสานวนทมเนอความ 2 และ 3

ตอน ดงน

ก. สานวนพมาทมโครงสรางเปนนามวล 2 ตอน လင ႏင မယား လာ ႏင သြား lìn hnîn mə-ya shà hnîn ɵə-wa

ผว กบ เมย ลน กบ ฟน


หมายถง สามภรรยาเปรยบเสมอนล นกบฟน อยใกลกนกมเรอง

กระทบกระทงกนบาง

46

ေပ တစ သး ကး တစ သား

pè tə- ɵi ci tə- ɵa

ลาน หนง ผล กา หนง ลก

ลาน หนงผล กา หนงลก

หมายถง ในชวงชวตของตนลานจะออกผลเพยงครงเดยว สวนกาก

ออกลกเพยงครงเดยวเชนกน

ငါးပ ႏင ေလာက ေရႊ ႏင ေကာက

ŋa-pí hnîn lâuʔ shwè hnîn câuʔ

กะป และ หนอน ทอง และ หน

กะปและหนอน ทองและหน

หมายถง ของทคกน ขาดกนไมได

လကဖက တစ ရး ကြမးရး တစ ညာ

lɛʔ-phɛʔ tə- yo kun-yo tə- hñà

ใบชา หนง กาน กานหมาก หนง ขว

ใบชาหนงกาน กานหมากหนงขว

หมายถง หากใบชาด เพยงแคหนงกานกไดรบรสชาตเชนเดยวกบ

หมากหากมรสชาตดกไมตองกนในปรมาณมาก

ข. สานวนพมาทมโครงสรางเปนนามวล 3 ตอน

သစပင မာ လညး

အျမစ ႏင

ɵíʔ-pìn hmà lɛ ʔə-myíʔ hnîn

ตนไม คาวภตต คาปจจย ราก และ

လ မာ လညး အခစ နင

lù hmà lɛ ʔə-chíʔ hnîn

คน คาวภตต คาปจจย ความรก และ

คาวา မာ /hmà/ เปนคาวภตตกากบนาม แสดงความเปนประธาน ในทนกากบคาวา သစပင /ɵíʔ-pìn/ ‘ตนไม’ และ လ /lù/ ‘คน’

คาวา လညး /lɛ/ เปนคาปจจยชวยคานาม เพอกลาวเนนความหมาย ในทนกากบคาวา သစပင /ɵíʔ-pìn/ ‘ตนไม’, လ

/lù/ ‘คน’ และ တငးျပည /tain-pyì/ ‘ประเทศ’

47

တငးျပည မာ လညး စစ နင

tain-pyì hmà lɛ síʔ hnîn

ประเทศ คาวภตต คาปจจย สงคราม และ

ตนไมและราก คนและความรก ประเทศและสงคราม

หมายถง ตนไมไมไรราก คนไมไรความรก ประเทศไมไรสงคราม, สง

ทไมสามารถแยกออกจากกนได

3.1.2.1.2 สานวนพมาทมโครงสรางเปนกรยาวล

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 200) ไดใหค าจ ากดความของกรยาวลไววา

กรยาวล คอ วลทมกรยานาหนา ซงมความหมายเปนเรองเดยวกน จากการศกษาพบวา สานวนพมาท

มลกษณะเปนกรยาวลจะมกรยาหลกปรากฏอยหลงสดของวลตามลกษณะโครงสรางทางไวยากรณ

ของภาษาพมา ทงน ผลการศกษาพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนกรยาวล ปรากฏในสานวนทม

เนอความ 1–3 ตอน ดงน

ก. สานวนพมาทมโครงสรางเปนกรยาวล 1 ตอน ေခါငး တစ ရာ သား စား

gaun tə- yà ɵa sa

หว หนง รอย เนอ กน

กนเนอรอยหว

หมายถง ใหกนสตวเลกๆ เชน ปลาตวเลกๆ กงตวเลกๆ จะไดประหยด

คาใชจาย

ထ သြား ျပန ၾကည

thá ɵwa pyàn cí

ลก ไป กลบ ด

ลกไปหนกลบไปด

หมายถง ตองมความรอบคอบ

คาวา မာ /hmà/ เปนคาวภตตกากบนาม တငးျပည /tain-pyì/ ‘ประเทศ’ แสดงความเปนประธานและบงบอกวาเปน

สถานท

48

ေျခြ မ ရ သည

chwè hmá yàn ɵì

ปลด คาวภตต รอบขาง คาวภตต

ปลดถงรอบขาง

หมายถง รจกแบงปน, ใหถงคนรอบขาง

ข. สานวนพมาทมโครงสรางเปนกรยาวล 2 ตอน ပက အစဥ ျပင ခဏ

pyɛʔ ʔə-sìn pyìn khə-ná

เสย ประจา ซอมแซม ชวคร

เสยประจา ซอมแซมชวคร

หมายถง สงของบางอยางหากไมนามาซอมแซมกจะพงเสยหายอย

เชนนน แตหากนามาซอมแซมเพยงชวครกสามารถนากลบไปใชไดดอยางเดม

ေသ တစ ေန႔ ေမြး တစ ေန႔

ɵè tə- né mwe tə- né

ตาย หนง วน เกด หนง วน

ตายวนเดยว เกดวนเดยว

หมายถง มเกดกตองมตาย ดงนนไมควรกลวความตาย

တစ ခါ ဆကဆ ဆယ ခါ လန

tə- khà hsɛʔ-hsàn hsɛ khà làn

หนง ครง ตดตอ สบ ครง ถอยหน

ตดตอครงเดยว ถอยหนสบครง

หมายถง อยาคบหาสมาคมกบคนชว

คาวา မ /hmá/ เปนคาวภตตกากบหลงคากรยา ความหมายคอ ‘จาก’ ในทนผวจยแปลวา ‘ถง’

คาวา သည /ɵì/ เปนคาวภตตบอกกาลวาเปนปจจบนกาลหรออดตกาล သည /ɵì/ ใชในภาษาเขยน ภาษาพดจะใชคา

วา တယ /dɛ/

49

ค. สานวนพมาทมโครงสรางเปนกรยาวล 3 ตอน

ၾကက မ ရက ငက မ ရက ငတ မ ရက

câiʔ mə shɛʔ ŋâiʔ mə shɛʔ ŋáʔ mə shɛʔ ชอบ ไม อาย งวง ไม อาย หว ไม อาย ชอบไมอาย งวงไมอาย หวไมอาย หมายถง คนเรานนเมอชอบมาก เมองวงจนอยากนอนมาก เมอหวโซ

กจะไมมความอายหลงเหลออย

3.1.2.1.3 สานวนพมาทมโครงสรางเปนวเศษณวล

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 202) ไดใหคาจากดความของวเศษณวลไววา

วเศษณวล คอ วลทมคาวเศษณนาหนาซงมหนาทประกอบคาอนอยางเดยวกบคาวเศษณ

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมลกษณะเปนวเศษณวล ปรากฏในสานวนทม

เนอความ 1 และ 2 ตอน ดงน

ก. สานวนพมาทมโครงสรางเปนวเศษณวล 1 ตอน နး လကန႔ ေ၀း

ni lyɛ ʔ-nɛ we

ใกล ขณะท ไกล

ขณะทใกลกเหมอนไกล

หมายถง หากอยใกลกนแตไมตดตอหรอไมคบหาสมาคมกนกเหมอน

อยไกลกน

ဘ မး ဘး တ

phá myo pho tù พอ เชอสาย ป เหมอน เหมอนปเชอสายพอ หมายถง ลกหลานยอมมความประพฤตเหมอนบรรพบรษ

ข. สานวนพมาทมโครงสรางเปนวเศษณวล 2 ตอน နး တကကကက ေ၀း တသကသက

ni də-cɛʔ-cɛʔ we tə-ɵɛʔ-ɵɛʔ

ใกล บอยๆ ไกล ทงชวต

50

ใกลบอยๆ ไกลทงชวต

หมายถง ผทมความสนทสนมกนมากหรอคสามภรรยา หากอยใกล

กนกมปากเสยงกน หากอยไกลกนกอยดวยความคดถง

ၾကာ ေလ ေကာငး ေလ ေဟာငး ေလ သစ ေလ

cà lè kuan lè haun lè ɵíʔ lè

นาน ยง ด ยง เกา ยง ใหม ยง

ยงนาน ยงด ยงเกา ยงใหม

หมายถง ของบางอยางเมอเวลาผานไปกยงด ของบางอยางเมอเกา

คราครยงดสงคา

3.1.2.2 สานวนไทยทมโครงสรางเปนวล

จากผลการศกษาพบวา สานวนไทยทมโครงสรางเปนวล สามารถแบงออกไดเปน

4 ประเภท คอ สานวนไทยทมโครงสรางเปนนามวล กรยาวล วเศษณวล และบพบทวล ดงตอไปน

3.1.2.2.1 สานวนไทยทมโครงสรางเปนนามวล

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมโครงสรางเปนนามวล ปรากฏในสานวน

ไทยทมโครงสราง 1 และ 2 ตอน ดงน

ก. สานวนไทยทมโครงสรางเปนนามวล 1 ตอน

ฝรงมงคา

หมายถง ฝรง มนยความหมายวา คนทไมใชพวกเรา

โจรหารอย

หมายถง โจร, โจรชว

สกลรนชาต

หมายถง ตระกลผด

อศวนมาขาว

หมายถง ผทมาชวยแกไขสถานการณคบขน

51

ข. สานวนไทยทมโครงสรางเปนนามวล 2 ตอน

ชายสามโบสถ หญงสามผว

หมายถง ผทบวชแลวสกถง 3 หนหรอผหญงทมสามถง 3 คน ใชพด

เปนเชงตาหนวา เปนคนทไมนาคบ, ใชพดตาหนเหยยดหยามวาเปนหญงไมด

ทรพยในดน สนในนา

หมายถง สงทมอยหรอเกดตามธรรมชาต อนอาจนามาใชใหเปน

ประโยชนได

3.1.2.2.2 สานวนไทยทมโครงสรางเปนกรยาวล

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมโครงสรางเปนกรยาวล ปรากฏในสานวน


ก. สานวนไทยทมโครงสรางเปนกรยาวล 1 ตอน

คางเตง

หมายถง คางอย, ไมสาเรจลลวง

คลกคลตโมง

หมายถง มวสมหรออยรวมคลกคลพวพนกนอยางใกลชดตลอดเวลา

ขายไมออก

หมายถง ไมมใครมาขอแตงงาน

ไดดบไดด

หมายถง ไดด

ข. สานวนไทยทมโครงสรางเปนกรยาวล 2 ตอน

จบไมได ไลไมทน

หมายถง แกตวเกง มวธหลบหลก พดลดเลยวเอาตวรอดจนคนอนเอา

ผดไมได

เขาตามตรอก ออกตามประต

หมายถง ทาตามธรรมเนยมในเรองการสขอ

52

ตอความยาว สาวความยด

หมายถง พดกนไปพดกนมาใหมากเรองเกนสมควร

กลนไมเขา คายไมออก

หมายถง อยในฐานะลาบากทจะรบหรอปฏเสธ หรอไมรจะทาอยาง-

ไรด

ตกนาไมไหล ตกไฟไมไหม

หมายถง ตกอยในทคบขนอยางไรกไมเปนอนตราย, เปนคาเปรยบ-

เทยบ หมายความวา ตกอยทใดกไมสญหาย

3.1.2.2.3 สานวนไทยทมโครงสรางเปนวเศษณวล

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมโครงสรางเปนวเศษณวล ปรากฏในสานวน


ก. สานวนไทยทมโครงสรางเปนวเศษณวล 1 ตอน

นาเกลยดนาชง

หมายถง นารกนาเอนด (ใชแกเดกเลกๆ)

ตามยถากรรม

หมายถง เปนไปตามกรรม, สดแตจะเปนไป

ถงพรกถงขง

หมายถง เผดรอนรนแรง

ข. สานวนไทยทมโครงสรางเปนวเศษณวล 2 ตอน

ชวเจดท ดเจดหน

หมายถง ทกขสขยอมเกดขนสลบกนไป

หนกไมเอา เบาไมส

หมายถง ไมมความอดทนทจะทาการงาน

53

3.1.2.2.4 สานวนไทยทมโครงสรางเปนบพบทวล

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 203) ไดใหคาจากดความของบพบทวลไววา

บพบทวล หมายถง วลทมคาบพบทอยขางหนา กลาวคอคานามกด คาสรรพนามกด หรอคากรยา

สภาวมาลากด ถามบพบทนาหนากถอเปนบพบทวล จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมโครงสราง

เปนบพบทวล ปรากฏในสานวนไทยทมโครงสราง 1 ตอนเทานน ดงน

แตไหนแตไร

หมายถง ตงแตนานมาแลวถงปจจบน

ชวกปชวกลป

หมายถง ระยะเวลาทนานมาก

จากการศกษาจะเหนไดวา สานวนพมาและสานวนไทยมโครงสรางเปนวลเหมอนกน

แตสานวนพมาทมโครงสรางเปนวลมเนอความตงแต 1–3 ตอน และมโครงสรางเปนวล 3 ประเภท

คอ นามวล กรยาวล และวเศษณวล สวนสานวนไทยทมโครงสรางเปนวลมเนอความ 1–2 ตอน

เทานน และมโครงสรางเปนวล 4 ประเภท คอ นามวล กรยาวล วเศษณวล และบพบทวล

3.1.3 สานวนพมาและสานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยค

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 192) ไดใหคาจากดความของประโยคไววา ประโยค

หมายถง ถอยคาทมเนอความครบบรบรณ ประโยคหนงๆ แบงออกเปน 2 ภาค คอ ภาคประธานและ

ภาคแสดง ผวจยจะใชเกณฑนวเคราะหสานวนพมาและสานวนไทยทมลกษณะโครงสรางเปน

ประโยค กลาวคอ สานวนทมโครงสรางเปนประโยคตองมภาคประธานและภาคแสดงครบถวน

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคสามารถแบงออกเปน 3

ประเภท คอ ประโยคสามญ ประโยคความรวม และประโยคแตง มเนอความตงแต 1–4 ตอน สวน

สานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ประโยคสามญ และ

ประโยคความรวม มเนอความตงแต 1–2 ตอน ดงตอไปน

พระยาอปกตศลปสาร เรยกประโยคสามญวาเอกรรถประโยค, เรยกประโยคความรวมวาอเนกรรถประโยค และเรยก

ประโยคแตงวาสงกรประโยค แตในงานวจนนผวจยใชวาประโยคสามญ ประโยคความรวม และประโยคแตง

54

3.1.3.1 สานวนพมากบสานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคสามญ

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 192) ไดใหคาจากดความของประโยคสามญไววา

ประโยคสามญ หมายถง ประโยคทมเนอความอยางเดยว ประกอบดวยภาคประธานและภาคแสดง

3.1.3.1.1 สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคสามญ

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคสามญ มเนอความ

ตงแต 1–4 ตอน ดงน

ก. สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคสามญ 1 ตอน

ကစားသမား စကား မ တည

gə-za-ɵə-ma zə-ga mə tì

ผเลน คาพด ไม มนคง

ผเลน คาพดไมมนคง

หมายถง คาพดของนกการพนน ไมมความมนคง

လ တစ ကယ အၾကက တစ မး

lù tə- kò ʔə-câiʔ tə- myo

คน หนง คน ความชอบ หนง อยาง

คนหนงคน ความชอบหนงอยาง

หมายถง ตางคนตางความชอบ

ျမနမာ မန ပဂ ေရာက ဖး ရ မည

myàn-mà hmàn bə-gàn yâuʔ phu yá myì

ชาวพมา แท พกาม เยอน เคย ได คาวภตต

ชาวพมาแท ตองเคยไปเมองพกาม

หมายถง เมองพกามเปนมรดกทางวฒนธรรมของชาวพมา หากเปน

ชาวพมาตองเคยไปเยอนเมองน

คาวา မည /myì/ เปนคาวภตตบอกกาลวาเปนอนาคตกาล မည /myì/ ใชในภาษาเขยน ภาษาพดจะใชคาวา မယ /mɛ /

55

ข. สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคสามญ 2 ตอน

ေခြး လမၼာ အျမးကပ

khwe lèin-mà ʔə-myi-kôuʔ

หมา ฉลาด หางตก

ကြန လမၼာ ေနာက ဆတ

cùn lèin-mà nâuʔ hsôuʔ

ทาส ฉลาด ขางหลง ถอย

หมาฉลาดยอมหางตก ทาสฉลาดยอมถอยหลง (หมอบเฝาอยใกลนาย)

หมายถง หมาทฉลาดเมออยขางกายเจานาย หางของมนจะตก ทาสท

เฉลยวฉลาด ยอมเขาเฝานายอยางรใจ โดยไมตองคอยบอกกลาวทกอยาง

လ တ မ ရား

lù tù mə sha

คน เหมอน ไม หายาก

နာမည တ မ ရား

nà-mɛ tù mə sha

ชอ เหมอน ไม หายาก

คนเหมอนหาไมยาก ชอเหมอนหาไมยาก

หมายถง ไมจาเปนตองไปหาคนทมรปรางลกษณะเหมอนกนหรอม

ชอเหมอนกน เพราะในโลกของเรานยอมมคนทมรปรางลกษณะหรอชอเหมอนกนอยแลว

ေရးထး လညး မ ပယ ႏင

she-thoŋ lɛ mə pɛ hnîn

ขนบเดม คาปจจย (อยา) ทง คาปจจย

ေစးသး လညး မ လြယ ႏင ze-ɵoŋ lɛ mə lwɛ hnîn

การกนใช คาปจจย (อยา) งาย คาปจจย

ขนบเดมกอยาทง การกนใชกอยางาย

คาวา လညး /lɛ/ เปนคาปจจยชวยคานาม คอ คาวา ေရးထး /she-thoŋ/ ‘ขนบเดม’ และ ေစးသး /ze-ɵoŋ/ ‘การกนใช’

ทาหนาทกลาวเนนคานาม ความหมายคอ ‘ดวย’, ‘กดวย’

คาวา မ…ႏင /mə…hnîn/ เปนปจจยทแสดงความหมายปฏเสธ มความหมายวา ‘อยา’

56

หมายถง ควรเชอฟงขนบธรรมเนยมจารตแตโบราณไวบางชวตจะได

ไมทกขยาก สวนการใชจายการกนอยกควรไตรตรองใหถถวน หากไมไตรตรองเวลาใชจายแลว จะ

ตกทกขไดยากในภายหนา

ค. สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคสามญ 3 ตอน

ၾကးသ က ရေသ

ci-ɵù kò yò-ɵè

ผใหญ คาวภตต เคารพนบถอ

ရြယတ က ေလးစား

ywɛ-tù kò le-sa

วยเดยวกน คาวภตต เคารพ

ငယသ က သနား

ŋɛ-ɵù kò ɵə-na

ผนอย คาวภตต เอนด

ผใหญ เคารพนบถอ วยเดยวกน เคารพ ผนอย เอนด

หมายถง หากเปนผทอาวโสกวาตนตองเคารพนบถอ หากเปนผทม

อายรนราวคราวเดยวกนตองใหความเคารพ หากเปนผดอยอาวโสกวาควรใหความเอนดสงสาร

တစ မး

ရ လ႔

တစ ပ† လ

tə- mu yá ló tə- pɛ hlù

หนง ม ได คาปจจย หนง แป บรจาค

တ႔ ရမး ေတာငသ တ ႏင ရး လား

dó shan tàun-ɵù tù nàin yo la

พวก ฉาน ชาวเขา เหมอน สามารถ ซอ ไหม, หรอ

ไดรบหนงม บรจาคหนงแป จะมใครเหมอนชาวฉานหรอไม

คาวา က /kò/ เปนคาวภตตกากบคานามทเปนกรรมของประโยค คอ ၾကးသ /ci-ɵù/ ‘ผใหญ’, ရြယတ /ywɛ-tù/

‘วยเดยวกน’ และ ငယသ /ŋɛ -ɵù/ ‘ผนอย’ เพอแสดงวาประโยคนนเปนประโยคกรรมหรอมกรรมการกเปนประธาน မး /mu/ ‘ม’ เปนหนวยเงนของพมาสมยกอน 1 ม มคาเทากบ 16 ปยา (1 မး /mu/=16 ျပား /pya/) โดย 1 ปยามคา

เทากบ 1 สตางคของไทย

คาวา လ႔ /ló/ เปนปจจยทใชวางไวทายสดของประโยคเพอแสดงความสภาพหรอแสดงอารมณของผพด †ပ /pɛ/ ‘แป’ เปนหนวยเงนของพมาสมยกอน 1 แป มคาเทากบ 8 ปยา (1 ပ /pɛ/=8 ျပား /pya/)

57

หมายถง ชาวฉาน (ရမး /shan/) ชอบทาบญทาทานมาก หากไดเงนมา

กจะนาเงนจานวนถงครงหนงของเงนทไดมานนเพอใชสาหรบทาบญ เปนศรทธาของชาวฉานทไม

มผใดเหมอน

ง. สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคสามญ 4 ตอน

ေဆြ ေကာငး လင တစ စလယ

hswè kaun hlyìn tə- sə-lɛ

เพอน ด คาปจจย หนง สะแหล

မး ၾကြယ လင တစ စေလာငး

myo cwɛ hlyìn tə- sə-laun

ญาต รวย คาปจจย หนง สะลาว

ဘး ေကာငး မ† စင ခ

bu kaun hmá sìn khàn

นาเตา ด คาวภตต หางราน รองรบ

လင ေကာငး မ စ ရ

lìn kaun hmá sàn yá

ผว ด คาวภตต เสวยสข ได

ถาเพอนด หนงสะแหล ถาญาตรวย หนงสะลาว ถานาเตาด หางราน

รองรบ ถามผวด ไดเสวยสข

หมายถง ถามญาตมตรดอยางนอยความเปนอยกไมขดสน ถาไดผวด

ตนกไดเสวยสข

คาวา လင /hlyìn/ เปนคาปจจยทใชกากบคาบอกจานวน ในทนกากบคาวา တစစလယ /tə-sə-lɛ / ‘หนงสะแหล’ และ

တစစေလာငး /tə-sə-laun/ ‘หนงสะลาว’ စလယ /sə-lɛ / ‘สะแหล’ เปนหนวยตวงขาวมปรมาณประมาณ 2 กระปอง စေလာငး /sə-laun/ ‘สะลาว’ เปนหนวยตวงของพมามปรมาณประมาณ 1 ฝาหมอ †

คาวา မ /hmá/ เปนคาวภตตกากบนามคอ ဘးေကာငး /bu kaun/ ‘นาเตาด’ และ လငေကာငး /lìn kaun/ ‘ผวด’

58

3.1.3.1.2 สานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคสามญ

จากผลการศกษาพบวาสานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคสามญ มเนอความ


ก. สานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคสามญ 1 ตอน

กบเลอกนาย

หมายถง ผทตองการเปลยนผบงคบบญชาอยเรอยๆ

จงจกทก

หมายถง คาตกเตอนแมเลกนอยกควรรบฟง

กระตายหมายจนทร

หมายถง ผชายหมายปองผหญงทมฐานะดกวา

แขกไมไดรบเชญ

หมายถง คนหรอสตวทไมพงปรารถนาซงเขามาทาใหเกดความ

เสยหาย หรอเดอดรอนราคาญ มกหมายถงขโมยหรอสตวบางชนด

ขนหนาแขงไมรวง

หมายถง ไมกระทบกระเทอนถงเดอดรอน

ลงหลอกเจา

หมายถง ลอหลอกผใหญเวลาผใหญเผลอ

ฤๅษเลยงลง

หมายถง การปกครองคนหมมากทไมอยในระเบยบวนยยอม

เดอดรอนราคาญ

ข. สานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคสามญ 2 ตอน

กาแพงมห ประตมตา

หมายถง การพดหรอทาอะไรตองระมดระวง

นาทวมทง ผกบงโหรงเหรง

หมายถง พดมากแตไดเนอหาสาระนอย

59

ขาพงเจา บาวพงนาย

หมายถง ผนอยตองพงผใหญ

ไมออนดดงาย ไมแกดดยาก

หมายถง อบรมส งสอนเดกใหประพฤตดไดงายกวาอบรมส งสอน

ผใหญ

คนในอยากออก คนนอกอยากเขา

หมายถง คนทแตงงานแลวอยากจะกลบไปเปนโสด แตคนทยงไมได

แตงงานกอยากมชวตค, ไมพอใจภาวะทเปนอย ขณะทคนอนตองการจะมาอยในภาวะนน

งานหลวงไมใหขาด งานราษฎรไมใหเสย

หมายถง ทางานไมบกพรองทงงานสวนรวมและสวนตว

3.1.3.2 สานวนพมากบสานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคความรวม

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 237) ไดใหคาจากดความของประโยคความรวมไววา

ประโยคความรวม หมายถง ประโยคตงแต 2 ประโยคขนไปเรยงกน เปนประโยคทมเนอความหลาย

อยางเกยวเนองรวมอยกนเปนประโยคเดยว อาจมสนธานเชอมระหวางประโยคหรอละสนธานกได

3.1.3.2.1 สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคความรวม

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคความรวมมกมการ

ละภาคประธานหรอภาคแสดงในประโยคใดประโยคหนงแลวเชอมประโยคดวยสนธาน หรอบาง

ประโยคอาจมการละสนธานเชอมระหวางประโยค มเนอความตงแต 1–2 ตอน ดงน

ก. สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคความรวม 1 ตอน

၀ါဆ ၀ါေခါင ေရ ေဖာငေဖာင

wà-hsò wà-gàun yè phàun-phàun

กรกฎาคม สงหาคม นา เจงนอง

กรกฎาคม สงหาคม นาเจงนอง

หมายถง ในเดอนกรกฎาคมและเดอนสงหาคม ฝนจะตกหนกจน

แมนาลาคลองหนองบงเตมไปดวยนาเจงนอง

60

สานวนนละคาเชอม “และ” (ႏင /hnîn/) ทตาแหนงหนวยเสรมความ

(วเศษณบอกเวลา) คอ “กรกฎาคม” (၀ါဆ /wà-hsò/) กบ “สงหาคม” (၀ါေခါင /wà-gàun/) ซงม

กระบวนการละหนวยตางๆ ของประโยค ดงน

ประโยคความรวม

ประโยคยอยท 1 คาเชอมสมภาค ประโยคยอยท 2

ว. ป. ก. สน. ว. ป. ก.

၀ါဆ ေရ ေဖာငေဖာင ႏင ၀ါေခါင ေရ ေဖာငေဖာင

wà-hsò yè phàun-phàun hnîn wà-gàun yè phàun-phàun

กรกฎาคม นา เจงนอง และ สงหาคม นา เจงนอง

ละ (Ø) ป. และ ก. ในประโยคยอยท 1

ว. ป. ก. สน. ว. ป. ก.

၀ါဆ Ø Ø ႏင ၀ါေခါင ေရ ေဖာငေဖာင

wà-hsò hnîn wà-gàun yè phàun-phàun

กรกฎาคม และ สงหาคม นา เจงนอง

ละ (Ø) สน. ซงเปนคาเชอมสมภาคของ

ประโยคยอยท 1 กบประโยคยอยท 2

ว. ป. ก. สน. ว. ป. ก.

၀ါဆ Ø Ø Ø ၀ါေခါင ေရ ေဖာငေဖာင



ประโยคทปรากฏในสานวนพมา

ว. ว. ป. ก.




เนองจากตวอยางทยกมาเปนประโยคความรวมซงผานกระบวนการละหนวยตางๆ ของประโยคเปนจานวนมาก

ดงนน ผวจยขอยกตวอยางกระบวนการละหนวยตางๆ ของประโยคเพยงตวอยางเดยวเทานน

61

หมายเหต ว. = วเศษณบอกเวลา ป. = ประธาน

ก. = กรยา สน. = สนธาน

တေပါငး တနခး မးသား ကး

də-baun də-gu mo-ɵa cu

มนาคม เมษายน เมฆฝน เกนไป

มนาคม เมษายน เมฆฝนเกนไป

หมายถง ในเดอนมนาคมและเดอนเมษายนจะมกลมกอนเมฆมากมาย

ปรากฏใหเหน

สานวนนละคาเชอม “และ” (ႏင /hnîn/) ทตาแหนงหนวยเสรมความ

(วเศษณบอกเวลา) คอ “มนาคม” (တေပါငး /də-baun/) กบ “เมษายน” (တနခး /də-gu/)

နယန မး ေသး ျမကသား ေမြး

nə-yòŋ mo ɵe myɛʔ-ɵa mwe

มถนายน ฝน นอย หญาเลกๆ งอก

มถนายนฝนนอย หญาเลกๆ งอก

หมายถง ในเดอนมถนายนฝนตกพราๆ หญาออนตนเลกๆ งอก

สานวนนละคาเชอม “และ” (ႏင /hnîn/) ทประโยคยอย คอ “ฝนนอย”

(မးေသး /mo ɵe/) กบ “หญาเลกๆ งอก” (ျမကသားေမြး /myɛʔ-ɵa mwe/)

မယား ႏင ႏြား မ သနား ရ

mə-ya hnîn nwa mə ɵə-na yá

เมย และ วว ไม สงสาร ได

เมยและววไมควรสงสาร

หมายถง หากสงสารเมยและววจะทาใหเหลง (ควบคมยาก)

สานวนนไมละคาเชอมในประโยค แตมการละภาคแสดง คอ “ไม

ควรสงสาร” (မသနားရ /mə-ɵə-na yá/)

မး ႏင ႏြားသး အစး မ ရ

mo hnîn nwa ɵo ʔə-so mə yá

ฝน และ ววพอพนธ ควบคม ไม ได

อกษรยอทใชอธบายกระบวนการละหนวยตางๆ ของประโยค

62

ฝนและววพอพนธควบคมไมได

หมายถง ไมมใครสามารถหามสงทตองเกดขนตามธรรมชาตไมให

เกดขนได, หามปรามไดยาก

สานวนนไมละคาเชอมในประโยค แตมการละภาคแสดง คอ “ควบ-

คมไมได” (အစးမရ /ʔə-so mə-yá/)

ေလ ႏင မး အစး မ ရ

lè hnîn mo ʔə-so mə yá

ลม และ ฝน ควบคม ไม ได

ลมและฝนควบคมไมได

หมายถง สภาพลมฟาอากาศคาดคะเนยาก

สานวนนไมละคาเชอมในประโยค แตมการละภาคแสดง คอ “ควบ-

คมไมได” (အစးမရ /ʔə-so mə-yá/)

ข. สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคความรวม 2 ตอน

ေခာငးရး ေျမာငးရး သာ တမေကာ သည

chaun-yo myaun-yo ɵà tèin-kɔ ɵì

ลาคลอง ลาธาร คาปจจย ตนเขน คาวภตต

လမး မ တမေကာ

lù-myo mə tèin-kɔ

คน ไม ตนเขน

ลาคลองลาธารเทานน ตนเขน คน ไมตนเขน

หมายถง แมนาลาคลองเทานนทจะเหอดแหง แตคนไมมทางเหอด-

แหงได คอ คนไมมทางสญสนเผาพนธ

สานวนนละคาเชอม “และ” (ႏင /hnîn/) ทตาแหนงประธานของประ-

โยคยอยตอนท 1 คอ ေခာငးရး /chaun-yo/ ‘ลาคลอง’ และ ေျမာငးရး /myaun-yo/ ‘ลาธาร’ นอกจากน

คาวา သာ /ɵà/ เปนคาปจจยทใชประกอบคานาม คอ ေခာငးရး /chaun-yo/ ‘ลาคลอง’ และ ေျမာငးရး /myaun-yo/

‘ลาธาร’ ทาหนาทเนนนาม ในทนมความหมายวา ‘เทานน’


วา တယ /dɛ/

63

ยงมการละคาเชอม “แต” (သ႔ေသာလညး /ɵó-ɵɔ-lɛ/) ซงเปนสนธานเชอมประโยคยอยในตอนท 1

และประโยคยอยในตอนท 2

ဆန ျဖ ဆန ေကာငး ေထာငး မ သ

hsàn phyù hsàn kaun thaun hmá ɵí

ขาวสาร ขาว ขาวสาร ด ตา คาวภตต ร

လ တ႔ သေဘာ ေပါငး မ သ

lù dó ɵə-bɔ paun hmá ɵí

คน ทงหลาย ใจ คบหา คาวภตต ร

ขาวสารขาวขาวสารด ตาดจงร ใจของคนทงหลาย คบดจงร หมายถง ขาวสารดไมดเพยงตาดกรได แตจตใจคนยากแทหยงถง

ตองคบหากนดจงจะรวาดหรอไมด


โยคยอยตอนท 1 คอ ဆနျဖ /hsàn-phyù/ ‘ขาวสารขาว’ และ ဆနေကာငး /hsàn-kaun/ ‘ขาวสารด’

นอกจากนยงมการละคาเชอม “แต” (သ႔ေသာလညး /ɵó-ɵɔ-lɛ/) ซงเปนสนธานเชอมประโยคยอยใน

ตอนท 1 และประโยคยอยในตอนท 2

ေတာငး ဆး ပလး ဆး သာ

ပစရး ရ သည

taun hso pə-loŋ hso ɵà pyíʔ-yo shí ɵì

กระบง ราย กระเชอ ราย คาปจจย ทง ม คาวภตต

သား ဆး သမး ဆး ပစရး ထးစ မ ရ

ɵa hso ɵə-mi hso pyíʔ-yo thoŋ-sàn mə shí

ลกชาย ราย ลกสาว ราย ทง ขนบ ไม ม

กระบงรายกระเชอรายเทานนททงได ลกชายรายลกสาวรายไมมขนบ

ทจะตองทง

คาวา မ /hmá/ เปนคาวภตตกากบนาม ในเนอความตอนท 1 กากบคาวา ဆနျဖ /hsàn-phyù/ ‘ขาวสารขาว’ และ

ဆနေကာငး /hsàn-kaun/ ‘ขาวสารด’ สวนในเนอความตอนท 2 กากบคาวา လ တ႔သေဘာ /lù dó ɵə-bɔ/ ‘ใจของคนทงหลาย’

คาวา သာ /ɵà/ เปนคาปจจยทใชประกอบคานาม คอ ေတာငးဆး /taun hso/ ‘กระบงราย’ ပလးဆး /pə-loŋ hso/

‘กระเชอราย’ ทาหนาทเนนนาม ในทนมความหมายวา ‘เทานน’


วา တယ /dɛ/

64

หมายถง สงของเกาทงได แตลกทงไมได


โยคยอยตอนท 1 คอ ေတာငးဆး /taun hso/ ‘กระบงราย’ และ ပလးဆး /pə-loŋ hso/ ‘กระเชอราย’

นอกจากนยงมการละคาเชอม “แต” (သ႔ေသာလညး /ɵó-ɵɔ-lɛ/) ซงเปนสนธานเชอมประโยคยอยใน

ตอนท 1 และประโยคยอยในตอนท 2

သစပင ေအာက ၀င ၍ သစပင ပ ေသ ႏင သည

ɵíʔ-pìn ʔâuʔ wìn ywè ɵíʔ-pìn bí ɵè nàin ɵì

ตนไม ขางใต เขา แลว ตนไม ทบ ตาย สามารถ คาวภตต

လ႔ ေအာကက႕ ၍ လ ပ မ ေသ ႏင

lú ʔâuʔ-có ywé lù bí mə ɵè nàin

ของคน ถอมตน แลว คน ทบ ไม ตาย สามารถ

เขาไปใตตนไมแลวตนไมทบตายได ถอมตนเขาไปหาผอนแลวคนไม

สามารถทบตายได

หมายถง คนตองรจกออนนอมถอมตน

สานวนนไมมการละคาเชอมในตอน คอ มคาวา ၍ /ywé/ ‘แลว’ เปน

คาเชอมประโยคยอยในตอนเขาดวยกน แสดงลาดบเหตการณ 2 เหตการณทเกดขนตอเนองกน แตม

การละสนธานเชอม “แต” (သ႔ေသာလညး /ɵó-ɵɔ-lɛ/) ซงเปนสนธานเชอมประโยคตอนท 1 และ

ประโยคตอนท 2 เขาดวยกน

ေရဘး နင ဖနပ မ ပါ ေႏြ ခါ မ သ

yè-bu hnîn pə-náʔ mə pà nwè khà hmá ɵí

กระตกนา และ รองเทา ไม พกพา รอน ครน เมอ ร

ဒါန နင သလ မ ပါ ေသ ခါ မ သ

dà-ná hnîn ɵì-lá mə pà ɵè khà hmá ɵí

ทาน และ ศล ไม พกพา ตาย ครน เมอ ร

กระตกนาและรองเทาไมพกพา ครนรอนจะรสก ทานและศลไมสราง

ครนตายจะรสก

หมายถง หากไมพกพากระตกนาและรองเทา เมออากาศรอนกจะ

ไดรบความทกข เชน กระหายนา และหากไมสรางบญสรางกศลรกษาศล เมอตายไปจะไดรบความ

ทกขเชนเดยวกน

65

สานวนนไมมการละคาเชอมในตอน คอ มคาวา ႏင /hnîn/ ‘และ’ เปน

คาเชอมประโยคยอยในตอนเขาดวยกน แตมการละสนธานเชอม “แต” (သ႔ေသာလညး /ɵó-ɵɔ-lɛ/) ซง

เปนสนธานเชอมประโยคตอนท 1 และประโยคตอนท 2 เขาดวยกน

3.1.3.2.2 สานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคความรวม

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคความรวมอาจละ

สนธานเชอมประโยคหรอไมกได พบเฉพาะในสานวนไทยทมโครงสราง 1 ตอน และพบเพยง 3

สานวนเทานน คอ

กวาถวจะสกงากไหม

หมายถง การทาอะไรสองอยางพรอมกนโดยไมรอบคอบหรอชกชา

อาจเกดความเสยหายได

สานวนนไมมการละคาเชอม คอ มคาวา “กวา…ก” เปนสนธานเชอม

ประโยคยอยในตอน คอ “ถวสก” และ “งาไหม” เขาดวยกน

พออาปากกเหนลนไก

หมายถง รทนกน

สานวนนไมมการละคาเชอม คอ มคาวา “พอ…ก” เปนสนธานเชอม

ประโยคยอยในตอน คอ “อาปาก” และ “เหนลนไก” เขาดวยกน

แมสอแมชก ไมไดเจาตวเอาววพนหลก

หมายถง หญงทไปตดตอระหวางชายหญงแตไมสาเรจ ในทสดกตก

เปนภรรยาของชายนนแทน

สานวนนมการละคาเชอม คอ “ก” หรอ “และ” ในตาแหนงภาคแสดง

3.1.3.3 สานวนพมากบสานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคแตง

พระยาอปกตศลปสาร (2544: 262) ไดใหคาจากดความของประโยคแตงไววา

ประโยคแตง หมายถง ประโยคทตองมประโยคใหญอยประโยคหนงซงเรยกวา มขยประโยค และ

จะตองมประโยคนอยหรออนประโยคแทรกเขามาเปนสวนใดสวนหนงของประโยคใหญนนอยาง

นอยประโยคหนง

66

3.1.3.3.1 สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคแตง

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคแตง มเนอความ


ก. สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคแตง 1 ตอน

ဆား မ ပါ သည ဟငး အရသာ ကငး

hsa mə- pà ɵí hin ʔə-yá-ɵà kin

เกลอ ไม ใส ท แกง รสชาต ปราศจาก

แกงทไมใสเกลอ ปราศจากรสชาต

หมายถง แกงทไมใสเกลอยอมไมมรสชาต

ေရႊ မ ရ တ

ဘရား လ မ ရေသ

shwè mə- shí dɛ phə-ya lù mə- yò-ɵè

ทอง ไม ม ท พระพทธรป คน ไม นบถอ

/เจดย

พระพทธรป/เจดยทไมปดทอง คนไมนบถอ

หมายถง ผหญงทไมมสาม คนไมเคารพ

ပညာရ ေတြး ၾကည လင

pyìn-ñà shí twe cí hlyìn

ผมปญญา คดไตรตรอง ด หาก

ေျပး ၾကည သည

ထက မန သည

pye cí ɵì thɛʔ hmàn ɵì

วง ด คาวภตต กวา ถกตอง คาวภตต

ผมปญญา หากใชความคดไตรตรองด ยอมถกตองกวาการวงไปด

หมายถง ผมปญญายอมใชความคดพจารณาไตรตรอง

คาวา သည /ɵí/ เปนคาเชอม มความหมายวา ‘ท, ซง’ ในทนผวจยแปลวา ‘ท’

คาวา တ /dɛ/ เปนคาเชอม มความหมายวา ‘ท, ซง’ ในทนผวจยแปลวา ‘ท’

คาวา သည /ɵì/ เปนคาวภตตบอกกาลวาเปนปจจบนกาลหรออดตกาล

67

ေန႔ ပ လ႔ ည ခမး

né bù ló ñá chan

กลางวน รอน คาปจจย กลางคน เยน

တေပါငး လ လ သရမး

də-baun lá lá ɵə-yan

มนาคม เดอน เดอน อยไมสข

กลางวนรอนกลางคนเยน เดอนมนาคม เดอนทอยไมสข

หมายถง ในเดอนมนาคม ชวงเวลากลางวนอากาศจะรอนมาก สวน

ชวงเวลากลางคนอากาศจะเยน

ข. สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคแตง 2 ตอน

က ထမး လာ တာ မ ျမင ရ

kàn tan là dà mə myìn yá

กรรม แบก มา ท ไม เหน ได

လ ထမး လာ တာ သာ

ျမင ရ

hlàn tan là dà ɵà myìn yá

หอก แบก มา ท คาปจจย เหน ได

กรรมทแบกมา ไมสามารถเหนได หอกทแบกมา เหนได

หมายถง เราไมสามารถมองเหนกรรมของผอนได

ႏြား ရ သ

သ ႏြား ေၾကာင ပ

nwa shí ɵá ɵù nwa câun bù

วว ม ท ผ วว เพราะ เดอดรอน

သား ရ သ သ သား ေၾကာင ပ

ɵa shí ɵá ɵù ɵa câun bù

ลก ม ท ผ ลก เพราะ เดอดรอน

คาวา လ႔ /ló/ เปนคาปจจย ในทนมความหมายวา ‘จะ’

คาวา သာ /ɵà/ เปนคาปจจยทใชประกอบคานาม คอ လ /hlàn/ ‘หอก’ ทาหนาทเนนนาม ในทนมความหมายวา

‘เทานน’

คาวา သ /ɵà/ เปนคาเชอม มความหมายวา ‘ท, ซง’ ในทนผวจยแปลวา ‘ท’

68

ผทมววยอมเดอดรอนเพราะวว ผทมลกยอมเดอดรอนเพราะลก

หมายถง ถาเลยงสตว สตวยอมนาความเดอดรอนมาให ถามลก ลก

ยอมนาความเดอดรอนมาให (ใชพดแสดงความเหนใจ)

သမး မ ရ ခင အေမ က

ɵə-mi mə yá khìn ʔə-mè kò

ลกสาว ไม ได กอน แม คาวภตต

ဖာ လ

လပ ထပ ေပၚ တင

phyà lò lêiʔ thêiʔ pɔ tìn

เสอ คาปจจย มวน กระหมอม บน ทน

ရ ျပန ေတာ ဖာ လ ခငး နငး

yá pyàn dɔ phyà lò khin nin

ได กลบ แลว เสอ คาปจจย ป(แผออก) เหยยบ

ยงไมไดลกสาว มวนเสอใหแม ทนบนหว ไดลกสาวแลว กลบปเสอ

เหยยบ

หมายถง ผชายบางคนเมอรกชอบหญงสาว แตยงไมไดแตงงานกจะ

แสรงทาเปนเคารพนบถอแมของฝายหญง แตเมอไดลกสาวเขาแลวกลบไมเคารพเชนเดม

3.1.3.3.2 สานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคแตง

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทง 577 สานวนทนามาใชในการวเคราะหครงน

ไมมโครงสรางเปนประโยคแตงหรอสงกรประโยค เนองจากสานวนไทยทพบสวนใหญมโครงสราง

เปนคา วล และประโยคสามญซงมโครงสรางทางภาษาไมซบซอนเทาใดนก ในประเดนนผวจยจะ

กลาวอภปรายตอไปในบทสรปและอภปรายผลการวจย

จากการศกษาจะเหนไดวา สานวนพมาและสานวนไทยมโครงสรางเปนประโยค

เหมอนกน แตสานวนพมามเนอความตงแต 1–4 ตอน และสามารถแบงโครงสรางประโยคออกเปน

3 ประเภท คอ ประโยคสามญ ประโยคความรวม และประโยคแตง สวนสานวนไทยมเนอความ

คาวา က /kò/ เปนคาวภตตกากบคานามทเปนกรรม คอ အေမ /ʔə-mè/ ‘แม’

คาวา လ /lò/ เปนคากรยาชวยปจจย ความหมาย คอ ‘ตองการ’

69

ตงแต 1–2 ตอน และสามารถแบงโครงสรางประโยคออกเปน 2 ประเภท คอ ประโยคสามญ และ

ประโยคความรวม จงอาจกลาวไดวา สานวนไทยมโครงสรางประโยคไมซบซอนเทากบสานวนพมา

3.2 ลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทย

นอกจากลกษณะโครงสรางของสานวนพมากบสานวนไทยแลว ลกษณะการใชคาใน

สานวนพมากบสานวนไทยกมความนาสนใจเชนเดยวกน โดยลกษณะการใชคาในสานวนพมาและ

สานวนไทยมทงทเหมอนและแตกตางกน ลกษณะการใชคาทเหมอนกนม การใชคาซากน การใชคา

ทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน การใชคาทมความหมายตรงขามกน การใชคาสมผสกน

และสานวนทไมมการใชคาสมผส สวนลกษณะการใชคาทแตกตางกน คอ การใชคารหสเปน

ลกษณะเฉพาะทปรากฏในสานวนพมาเทานน ทงน ผวจยขอยกตวอยางสานวนพอสงเขปเทานน

และเพอความชดเจน ผวจยจะเนนลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยโดยการพมพดวย

ตวสเขม ตวเอน และการขดเสนใต ดงตอไปน

3.2.1 สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาซากน

จากการศกษาลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยพบวา การใชคาซากนท

ปรากฏมหนาทชวยเนนใหสานวนมความหมายหนกแนนขน โดยพบการซาคาใน 3 ลกษณะ คอ

การซาคาในตอน การซาคานอกตอน และการซาคาในตอนและนอกตอน มรายละเอยด ดงตอไปน

3.2.1.1 สานวนพมาทมการใชคาซากน

3.2.1.1.1 สานวนพมาทมการใชคาซากนในตอน

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมการใชคาซากนในตอน สามารถซากน 1 คา

หรอ 2 คากได คาทซากนเปนคานาม คาสรรพนาม คากรยา คาวเศษณ คาบอกจานวน และคาปฏเสธ

ดงน

3.2.1.1.1.1 ซา 1 คา

ก. การซาคานาม เชน

ငါး ငါးသေလာက မယား ဆေတာက

ŋa ŋa-ɵə-lâuʔ mə-ya zə-dâuʔ

ปลา ปลาตะลมพก เมย ซะเดาก

ဆေတာက /zə-dâuʔ/ คอ ทรงผมชนดหนงของผหญงพมาในสมยกอน เปนถอคานยมของหญงสาวชาวพมา แสดงถง

ความเปนสาวรน และเปนทชนชอบของผชายพมา

70


หมายถง ในบรรดาปลาทงหลาย ปลาตะลมพกเปนปลาทมรสชาตด

ทสด เชนเดยวกบผหญงทควรหามาเปนภรรยาจะตองมซะเดาก (ဆေတာက /zə-dâuʔ/)

ข. การซาคาสรรพนาม เชน

ငါ ႏင ငါ သာ ႏငး စရာ

ŋà hnîn ŋà ɵà hnain sə-yà

ขา และ ขา คาปจจย เปรยบเทยบ นา

ขาและขาเทานน นาเปรยบเทยบ

หมายถง มความทะนงตนมากจนเกนไป จงมกนาผอนมาเปรยบเทยบ

กบตน

ကယ ေစတနာ ကယ အကး ေပး

kó zè-də-nà kó ʔə-co pe

ตน เจตนา ตน ผล ให

เจตนาของตนใหผลแกตน

หมายถง หากมเจตนาดกจะไดรบผลด หากมเจตนารายกจะไดรบ

ผลรายตามเจตนานน

ค. การซาคากรยา เชน





หมายถง ในเดอนกรกฎาคมและเดอนสงหาคม ฝนจะตกหนกจน

แมนาลาคลองหนองบงเตมไปดวยนาเจงนอง

คาวา သာ /ɵà/ เปนคาปจจยทใชประกอบคาสรรพนาม คอ ငါ /ŋà/ ‘ขา’ ทาหนาทเนนสรรพนาม ในทนมความหมาย

วา ‘เทานน’

71

ง. การซาคาวเศษณ เชน

ဆတဆတ ေန မ သေဘာ တ

hsêiʔ-hsêiʔ nè- mù ɵə-bɔ tù เงยบๆ อย อยาง ใจ เหมอน อยอยางเงยบๆ ใจตรงกน

หมายถง ไมปฏเสธ

ေပာေပာ ေန ေသ ခ

pyɔ-pyɔ nè ɵè khɛ

สนกสนาน อย ตาย ยาก

อยอยางสนกสนาน ตายยาก

หมายถง ผทมความสข จตใจแจมใสอยเสมอจะมอายยนยาว

จ. การซาคาบอกจานวน เชน

တစ သက တစ ခါ

tə- ɵɛʔ tə- khà

หนง ชวต หนง ครง

စနးဇာတာ လ မာ ထ စျမ

san-zà-tà lù hmà thá sə-myɛ

ดวงชะตา คน คาวภตต ขน เสมอ

หนงชวตหนงครง ดวงชะตา(ของ)คนตองขน

หมายถง ในชวตของคนเรา ตองมสกครงหนงทโชคด

ฉ. การซาคาปฏเสธ เชน

မ အပ မ ေန အသက ရည mə ʔêiʔ mə nè ʔə-ɵɛʔ shè

ไม หลบ ไม นอน อาย ยนยาว

ไมหลบไมนอน อายยน

คาวา မာ /hmà/ เปนคาวภตตกากบนามเพอเนนนาม คอ စနးဇာတာလ /san-zà-tà lù/ ‘ดวงชะตา(ของ)คน’

สานวน မအပမေန အသကရည /mə-ʔêiʔ mə-nè ʔə-ɵɛʔ shè/ ‘ไมหลบไมนอน อายยน’ เปนสานวนทมาจากนทาน

พนถนพมาเรอง ေမာငေပါကကငး /màun-pâuʔ-cain/ ‘หมาวเปากจาย’

72

หมายถง หากไมหลบไมนอน สามารถรอดพนจากภยอนตรายได

3.2.1.1.1.2 ซา 2 คา พบเฉพาะการซาคาวเศษณ เชน

ငါးပတ ပပပပ ငရတ စပစပ

ŋa-páʔ pôuʔ-pôuʔ ŋə-yôuʔ sáʔ-sáʔ

ปลาคาว เนาเนา พรก เผดเผด


หมายถง ความเผดของพรกสามารถกลบกลนของปลาเนาได

၀ါဆလ ေျပာငး မေကာငး ေဖြးေဖြး

wà-hsò-lá pyaun mí-jaun phwe-phwe

เดอนกรกฎาคม เปลยน เถาวลยเปรยง แนนขนด

မး ေအးေအး

mo ʔe-ʔe

ฝน ชมเยน

เปลยนเขาสเดอนกรกฎาคม เถาวลยเปรยงแนนขนด ฝนชมเยน

หมายถง เมอเขาสชวงเดอนกรกฎาคม ดอกเถาวลยเปรยงขาวนวลจะ

บานสะพรง ฝนตกชมฉา อากาศเยนชมชน

3.2.1.1.2 สานวนพมาทมการใชคาซากนนอกตอน

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมการใชคาซากนนอกตอน พบซากน 1–4 คา

และคาทซากนเปนคานาม คาลกษณนาม คากรยา คาวเศษณ คาบพบท คาบอกจานวน คาเชอม คา

ปฏเสธ และคาหาม ดงน

3.2.1.1.2.1 ซา 1 คา


မငး လလက မငး ၾကက

min lò-lâiʔ min câiʔ

กษตรย ตามใจ กษตรย ชอบ

ตามใจกษตรย กษตรยทรงโปรด

หมายถง รจกเอาใจผมอานาจยอมไดประโยชน

73

ပစၥညး သခၤါရ လ သခၤါရ

pyíʔ-si ɵìn-khə-yá lù ɵìn-khə-yá

สงของ สงขาร คน สงขาร

สงขารของสงของ สงขารของคน

หมายถง สงขารของสงของและคนไมเทยง

ထမငး အသက ခနစ ရက

tə-min ʔə-ɵɛʔ khwə-nə yɛʔ

ขาว อาย เจด วน

ေရ အသက တစ မနက

yè ʔə-ɵɛʔ tə- mə-nɛʔ

นา อาย หนง เชา

อายของขาว เจดวน อายของนา หนงเชา

หมายถง รางกายคนเราขาดนาไมได

ေရးက ၀ပါက ခနစ ရက

she-ká wí-bɛʔ khwə-nə- yɛʔ

แตกอน วบาก เจด วน

ကာလ ၀ပါက ေနာကပးတက

kà-lá wí-bɛ ʔ nâuʔ-po-tɛʔ

กาล วบาก ตอตามมา

วบากกรรมแตหนหลง เจดวน กาลวบาก ตอตามมา

หมายถง วบากกรรมแตหนหลงจะสนองในเจดวน แตวบากกรรมใน

ปจจบนจะตดตามมาในวนขางหนา

ข. การซาคาลกษณนาม เชน

တစ ခါ ဆကဆ ဆယ ခါ လန

tə- khà hsɛ-hsàn hsɛ khà làn

หนง ครง ตดตอ สบ ครง ถอยหน

ตดตอครงเดยว ถอยหนสบครง

หมายถง อยาคบหาสมาคมกบคนชว

74

မသာ တစ ေခါက ေကာငး ဆယ ေခါက mə-ɵà tə- khâuʔ caun hsɛ khâuʔ

ศพ หนง ครง วด สบ ครง

ศพหนงครง วดสบครง

หมายถง แมวาจะไปดศพเพยงครงเดยวกทาใหไดสต (สงเวชสต)

เทากบการเขาวดฟงธรรมถงสบครง

အရး ဆယ ခြနး ေျပာ တစ ခြနး မန

ʔə-yu hsɛ khun pyɔ tə khun hmàn

คนบา สบ คา พด หนง คา ถกตอง

คนบาพดสบคา ถกตองหนงคา

หมายถง คนบาพดออกมาสบคา ยอมมสกคาหนงทถกตอง








ลาคลองลาธารเทานน ตนเขน คน ไมตนเขน



ေယာကား ပငး ေကာခငး မနးမ ပငး ေျခဆငး

yâuʔ-ca pyin cɔ-khin mein-má pyin chè-hsin

ผชาย ขเกยจ เอนหลง ผหญง ขเกยจ เหยยดเทา

ผชายขเกยจ เอนหลง ผหญงขเกยจ เหยยดเทา




วา တယ /dɛ/

75

หมายถง ผชายเมอขเกยจจะนงเอนหลง เพราะผชายทขยนจะตองไป

ทางาน ไมพกผอนอยบาน สวนผหญงเมอขเกยจจะน งเหยยดเทา เพราะผหญงทมความขยนอดทน

ตองทางานบาน

ง. การซาคาวเศษณ เชน

ေခြး လမၼာ အျမးကပ

khwe lèin-mà ʔə-myi-kôuʔ

หมา ฉลาด หางตก

ကြန လမၼာ ေနာက ဆတ

cùn lèin-mà nâuʔ hsôuʔ

ทาส ฉลาด ขางหลง ถอย

หมาฉลาดยอมหางตก ทาสฉลาดยอมถอยหลง (หมอบเฝาอยใกลนาย)

หมายถง หมาทฉลาดเมออยขางกายเจานาย หางของมนจะตก ทาสท

เฉลยวฉลาด ยอมเขาเฝานายอยางรใจ โดยไมตองคอยบอกกลาวทกอยาง

အရင ျမင မ ကြ န ျမင

ʔə-shìn myîn hmá cùn myîn

เจานาย สง คาวภตต ขาทาส สง

เจานายสง ขาทาสสง

หมายถง หากเจานายเจรญกาวหนา ขาทาสบรวารกพลอยเจรญกาว-

หนาไปดวย

จ. การซาคาบพบท เชน

ဟန ကယ ဖ႔ မာန သ႔ ဖ႔

hàn kó phó màn ɵú phó

ทาทาง ของเรา เพอ ความทะนงตน ของเขา เพอ

ทาทางเพอเรา ความทะนงตนเพอเขา

หมายถง ควรรจกการวางตวใหเหมาะสมและไมทะนงตนจนเกนไป

คาวา မ /hmá/ เปนคาวภตตกากบนามคอ အရင /ʔə-shìn/ ‘เจานาย’

76

ฉ. การซาคาบอกจานวน เชน

စာ တစ လး ဘရား တစ ဆ

sà tə- loŋ phə-ya tə- hsù

หนงสอ/อกษร หนง คา พระพทธรป/เจดย หนง องค

หนงสอ/อกษรหนงคา พระพทธรป/เจดยหนงองค

หมายถง ใหนบถอตวอกษรเหมอนนบถอพทธรป/เจดย คอ ควรเหน

ความสาคญของตวหนงสอ

မ သး ႏစ မစ သး လ

hmò ɵoŋ hníʔ hmyíʔ ɵoŋ lá

เหด สาม ป หนอไม สาม เดอน

เหดสามป หนอไมสามเดอน

หมายถง หลงจากคลอดลก ผหญงตองหลกเลยงการกนเหด 3 ป และ

หลกเลยงการกนหนอไมเปนเวลา 3 เดอน

ช. การซาคาเชอม เชน

ကသလ လညး ရ ၀မး လညး ၀

kú-ɵò lɛ yá wan lɛ wá

กศล ก ได ทอง ก อม

กศลกได ทองกอม

หมายถง การทางานบางอยาง (งานททาดวยกศลกรรม) นอกจากจะ

สามารถหาเลยงปากเลยงทองไดแลว ยงไดกศลอกดวย

ငါးပ နင ေလာက ေရႊ ႏင ေကာက

ŋa-pí hnîn lâuʔ shwè hnîn câuʔ

กะป และ หนอน ทอง และ หน



ေစ သည ကၽြန ထြန သည ႏြား

zè ɵí cùn thùn ɵí nwa

ใชงาน ท ทาส ไถคราด ท วว

ทาสทใชงาน ววทไถคราด

77

หมายถง เปนคนตองปฏบตงานอยางนอบนอมและแขงขน

ဆည တ ကနသငး တည တ ဟငး

hsì dɛ kàn-ɵin tì dɛ hin คนดน ท คนนา ตง ท แกง

คนนาทคนดน แกงทตง

หมายถง ทาอะไรกใหเอาใจใส (เหมอนคนดนในนา หากทาไมดยอม

พงลงมา สวนแกงหากตงไฟไวแลวไมใสใจ หมอแกงกอาจจะไหมได)

ႏတ ေၾကာင ေသ လက ေၾကာင ေၾက

hnôuʔ câun ɵè lɛʔ câun cè

ปาก เพราะ ตาย มอ เพราะ ยอยยบ


หมายถง จะทาการสงใดควรมสต ระมดระวงตวอยเสมอ

ဆပ လင စး စား လင ရး

hsôuʔ hlyìn su sa hlyìn yu

กา ถา ตา กน ถา บา

ถากาตา ถากนบา

หมายถง ลกลาโพง (ပဒငးသး /pə-dain-ɵi/) หากนามากาไวกจะโดน

หนามตามอ หากนามากนกอาจเปนบาได ตองมความระมดระวง

ซ. การซาคาปฏเสธ เชน

လ မ ေသ ေငြ မ ရား

lù mə ɵè ŋwè mə sha

คน ไม ตาย เงน ไม หายาก

หากคนยงไมตายกหาเงนไดไมยาก

หมายถงตราบเทาทยงแขงแรงยอมหาทรพยมาเลยงชพได

အသြင မ တ အမသ မ ျဖစ

ʔə-ɵwìn mə tù ʔèin-ɵù mə phyíʔ

รปรางสณฐาน ไม เหมอน แมบาน(ภรรยา) ไม เปน

รปรางสณฐานไมเหมอนกน เปนภรรยาไมได

78

หมายถง หากสามภรรยาจรตไมตรงกนกไมสามารถเปนสามภรรยา

กนได

ฌ. การซาคาหาม เชน

တတား အ ေမာင က

မ ေလာက ႏင

də-da ʔò hmàun kò mə shâuʔ hnîn

สะพาน เกา เวลามด คาวภตต (อยา) เดน คาปจจย

စကားဆ ေတာင လ

မ ေမာက ႏင

zə-ga-hsò tàun lò mə mâuʔ hnîn

คาพดคาจา ภเขา คาปจจย (อยา) โอหง คาปจจย

สะพานเกา เวลามด อยาเดน คาพดคาจา อยาโอหงเทาภเขา

หมายถง จะทาอะไรใหระมดระวงตวไวกอน (เชน หากสะพานเกา ใน

เวลากลางคน อยาเดนเพราะไมสามารถเหนไดวามรมชองตรงไหนบาง, หากพดจากใหระวงคาพด

อยายกตวเองใหสงเหมอนภเขา เพราะอาจมคนเกลยดเราจากคาพดนนได)

3.2.1.1.2.2 ซา 2 คา


လင ကြာ မနးမ တသသ

lìn kwà mein-má tə-ɵá-ɵá

ผว หยาราง ผหญง แตงแตม

လင ေသ မနးမ တတတ

lìn ɵè mein-má tə-tá-tá

ผว ตาย ผหญง ถวลหา

ผหญงหยารางผว(แมหมายผวหยาราง) แตงแตม ผหญงผวตาย

(แมหมายผวตาย) ถวลหา

คาวา က /kò/ เปนคาวภตตกากบคานามทเปนกรรมของประโยค คอ တတားအ /də-da ʔò/ ‘สะพานเกา’ ประโยคน

เปนประโยคกรรมหรอมกรรมการกเปนประธาน


คาวา လ /lò/ เปนคากรยาชวยปจจย ความหมาย คอ ‘ตองการ’

79

หมายถง ผหญงทหยารางกบสามจะเอาแตแตงตวใหสวยงามเพอหา

สามใหม แตหากผหญงทสามตายกจะถวลหาแตสามทลวงลบไป

လေျဖာင စတတ လခ စတေကာက

lù-phyâun sêiʔ-tò lù-chò sêiʔ-kâuʔ

คนพดตรงๆ ใจสน (ขโมโห) คนปากหวาน ใจหยก (ขงอน)

คนพดตรงๆ ขโมโห คนปากหวาน ขงอน

หมายถง คนทพดตรงๆ อาจมปากเสยงกบคนอนไดงาย จนบางครง

กลายเปนคนขโมโห สวนคนทปากหวานมกจะขงอน

ข. การซาคากรยา เชน

အေပြး ျမင အပင သ

ʔə-pwe myìn ʔə-pìn ɵí

เปลอก เหน ตนไม ร

အေသြး ျမင အသြင သ

ʔə-ɵwe myìn ʔə-ɵwìn ɵí

ความสามารถ เหน รปพรรณสณฐาน ร

เหนเปลอก รตนไม เหนความสามารถ รรปพรรณสณฐาน

หมายถง เปนไปตามบรรพบรษ บรรพบรษตนวงศตระกลเปนอยาง

ไร เชอสายสบมากเปนอยางนน

ေန႔ ေျပာ ေနာက ၾကည

né pyɔ nâuʔ cí

กลางวน พด ขางหลง ด

ညဥ ေျပာ ေအာက ၾကည

ñîn pyɔ ʔâuʔ cí

กลางคน พด ขางใต ด

พดกลางวน ใหดขางหลง พดกลางคน ใหดขางลาง

หมายถง ควรระมดระวงเรองการพด

80

ค. การซาคาวเศษณ เชน

အမ ယတ ႏတ ၾကမး

ʔə-mí yôuʔ hnôuʔ can

แม ทราม ปาก หยาบ

အဖ ယတ လက ၾကမး

ʔə-phá yôuʔ lɛʔ can

พอ ทราม มอ หยาบ

แมทราม ปากหยาบ พอทราม มอหยาบ

หมายถง ลกยอมไมตางจากพอแมนก

อนง สานวนพมาทมการซา 2 คานอกตอน นอกจากจะพบคาทซากนเปนคาชนด

เดยวกนแลว ยงพบการซาคาตางชนดกนดวย เชน การซาคาบอกจานวน–คาลกษณนาม, คากรยา–

คาเชอม, คาวเศษณ–คาบอกจานวน, คาวเศษณ–คาเชอม, คาเชอม–คานาม, คาเชอม–คาปฏเสธ,

คาเชอม–คาหาม ฯลฯ ดงน

ก. การซาคาบอกจานวน–คาลกษณนาม เชน

ကရ ခနစ ရက ခးမြမး ခနစ ရက

kɛ-yɛ khwə-nə- yɛʔ chi-mun khwə-nə- yɛʔ

ตเตยน เจด วน ชมเชย เจด วน

ตเตยน เจดวน ชมเชย เจดวน

หมายถง อยาเอาใจใสคาพดของคน เพราะหากตเตยนเจดวน กอาจ

ชมเชยเพยงเจดวนเชนกน เปนคาพดเพยงชวครชวยาม

ေသ တစ ေန႔ ေမြး တစ ေန႔

ɵè tə- né mwe tə- né

ตาย หนง วน เกด หนง วน


หมายถง มเกดกตองมตาย ดงนนไมควรกลวความตาย

81

ข. การซาคากรยา–คาเชอม เชน

ေပ ျဖစ လင ခ တ ျဖစ လင ႏ

pè phyíʔ hlyìn khàn tù phyíʔ hlyìn hnàn

ลาน เปน ถา รองรบ คอน เปน ถา ต

ถาเปนใบลานตองรองรบ ถาเปนคอนตองต

หมายถง ใชคนใหเหมาะสมกบงานและโอกาส

ค. การซาคาวเศษณ–คาบอกจานวน เชน သား ေကာငး တစ ေယာက

ɵa kaun tə- yâuʔ

ลกชาย ด หนง คน

ေကာက ေကာငး တစ ေစ

câuʔ kaun tə- sé

อญมณ ด หนง เมด

ลกชายดหนงคน อญมณดหนงเมด

หมายถง หากมลกชายดเพยงหนงคนกเปรยบเสมอนมอญมณทมคา

สงหนงเมด

ง. การซาคาวเศษณ–คาเชอม เชน ေလာဘ ၾကး လင ခၽြ

lɔ-bá ci hlyìn chwɛ

โลภ มาก หาก ออดออน

ေဒါသ ၾကး လင ဆ

dɔ-ɵá ci hlyìn hsɛ

โทสะ มาก ถา ดา

หากโลภมาก ออดออน หากมโทสะมาก ดา

หมายถง คนทโลภมาก วาจามกจะออนหวาน คนทมโทสะมาก วาจา

มกจะหยาบคาย

82

จ. การซาคาเชอม–คานาม เชน

ေၾကာက လင လာဘ လြ ရ လင လာဘ ရ

câuʔ hlyìn láʔ lwɛ yɛ hlyìn láʔ yá

กลว ถา ลาภ พลาด กลา ถา ลาภ ได

ถากลว พลาดลาภ ถากลา ไดลาภ

หมายถง ถากลาจะไดรบโอกาสและคณประโยชนมากมาย แตหาก

กลวโอกาสเหลานนกจะหลดมอไป

ฉ. การซาคาเชอม–คาปฏเสธ เชน

ရ ေသာ မ ေသ

yɛ ɵɔ mə ɵè

กลาหาญ เมอ ไม ตาย

ေသ ေသာ ငရ မ လား

ɵè ɵɔ ŋə-yɛ mə la

ตาย เมอ นรก ไม ส

เมอกลาหาญ ไมตาย เมอตาย ไมตกนรก

หมายถง ผทมความกลาหาญองอาจ แมตายไปคนกจะสรรเสรญ

ยกยอง และเพราะเปนการตายทประเสรฐจงมกไดไปอยในททประเสรฐเชนเดยวกน

ช. การซาคาเชอม–คาหาม เชน

ေရးထး လညး မ ပယ ႏင

she-thoŋ lɛ mə pɛ hnîn

ขนบเดม ก (อยา) ทง คาปจจย

ေစးသး လညး မ လြယ ႏင ze-ɵoŋ lɛ mə lwɛ hnîn

การกนใช ก (อยา) งาย คาปจจย

ขนบเดมกอยาทง การกนใชกอยางาย


83

หมายถง ควรเชอฟงขนบธรรมเนยมจารตแตโบราณไวบางชวตจะได

ไมทกขยาก สวนการใชจายการกนอยกควรไตรตรองใหถถวน หากไมไตรตรองเวลาใชจายแลว จะ

ตกทกขไดยากในภายหนา

3.2.1.1.2.3 ซา 3 คา

สานวนพมาทมการซา 3 คานอกตอน จะปรากฏในสานวนทมโครงสราง 2

ตอน โดยคาทซาสวนใหญจะปรากฏในตาแหนงเดยวกน และคาทนามาซากนทพบมกเปนคาตาง

ชนดกน คอ คาวเศษณ–คาเชอม–คาปฏเสธ, คาวเศษณ–คาเชอม–คาหาม, คาวเศษณ–คาเชอม–คาบอก

จานวน, คานาม–คาวเศษณ–คาเชอม, คาบอกจานวน–คากรยา–คาเชอม, คาบพบท–คานาม–คากรยา,

คากรยา–คานาม–คากรยา ดงน

ก. การซาคาวเศษณ–คาเชอม–คาปฏเสธ เชน

ေရြး လြနး လင မ ရ

ywe lun hlyìn mə yá

เลอก เกนไป ถา ไม ได

ေသး လြနး လင မ လ

ɵe lun hlyìn mə lá

เลก เกนไป ถา ไม สวย

ถาเลอกเกนไป ไมได ถาเลกเกนไป ไมสวย

หมายถง ของบางอยาง หากเลอกมากไปกไมด หากเลกมากไปกไม

งาม

ခနး လြနး ေသာ မး ေရ မ ေဖာင

choŋ lun ɵɔ mo yè mə phàun

สงเสยงครน เกนไป ท ฝน นา ไม เจงนอง

ေဟာင လြနး ေသာ ေခြး လ မ ေလး

hàun lun ɵɔ khwe lù mə le

เหา เกนไป ท หมา คน ไม นบถอ

ฝนตกอยางหนก นาไมเจงนอง หมาเหาเกนไป คนไมกลว

หมายถง คนทชอบพดเอะอะดเกงกลา ทาทาวาจะเอาจรง แตทแทแลว

กลบไมเอาจรง

84

ข. การซาคาวเศษณ–คาเชอม–คาหาม เชน

အမး နညး လင မ ကယ ႏင

ʔə-myo nɛ hlyìn mə cɛ hnîn

ญาตมตร นอย ถา (อยา) ดง คาปจจย

အဖး နညး လင မ ၀ယ ႏင ʔə-pho nɛ hlyìn mə wɛ hnîn

มลคา นอย ถา (อยา) ซอ คาปจจย

ถาญาตมตรนอย อยาเสยงดง ถามลคานอย อยาซอ

หมายถง ถาญาตมตรนอยอยาทะนงตน ถาของมมลคานอยไมควรซอ

เพราะจะเสยไดงาย

ေျခာက တငး လညး မ ေၾကာက ႏင

châuʔ dain lɛ mə câuʔ hnîn

ข ทกครง ก (อยา) กลว คาปจจย

ေျမာက တငး လညး မ ေျမာက ႏင

hmyâuʔ dain lɛ mə myâuʔ hnîn

ยกยอ ทกครง ก (อยา) เหลง คาปจจย

ทกครงทข อยากลว ทกครงทยกยอ อยาเหลง

หมายถง ตองรจกประมาณตน, มสตไมขลาดกลวกบคายวยและคาข

ไมลมหลงกบคาสรรเสรญเยนยอ

ထင တငး လညး မ ဆ ႏင

thìn dain lɛ mə hsò hnîn

คด ทกครง ก (อยา) พด คาปจจย

၀င တငး လညး မ မ ႏင

wìn dain lɛ mə myò hnîn เขา(กน) ทกครง ก (อยา) กลน คาปจจย

ทกครงทคด อยาพด ทกครงทเขา(กน) อยากลน

หมายถง ทาอะไรควรคานงถงกาลเทศะ และผลทจะตามมา


85

ค. การซาคาวเศษณ–คาเชอม–คาบอกจานวน เชน

အငး ေကာငး လင တစ ကြက

ʔin kaun hlyìn tə- kwɛʔ

ยนต ด ถา หนง ดวง

ေဆး ေကာငး လင တစ စက hse kaun hlyìn tə- sɛʔ ยา ด ถา หนง หยด

ถายนตด หนงดวง ถายาด หนงหยด

หมายถง ของดไมตองใชจานวนมากกมประสทธภาพ

ง. การซาคานาม–คาวเศษณ–คาเชอม เชน

က သာ လင အမ

kàn ɵà hlyìn ʔə-mí กรรม เทานน หาก แม က သာ လင အဖ

kàn ɵà hlyìn ʔə-phá

กรรม เทานน หาก พอ

กรรมเทานน(เปน)แม กรรมเทานน(เปน)พอ

หมายถง การกระทาใดๆ ทมผลตอผกระทานนๆ เพราะมนษยมกรรม

เปนทพง

จ. การซาคาบอกจานวน–คากรยา–คาเชอม เชน

သး ေကာငး ေျပာငး ေသာ ရင

ɵoŋ caun pyaun ɵɔ shìn

สาม วด เปลยน ท พระ

သး လင ေျပာငး ေသာ မနးမ

ɵoŋ lìn pyaun ɵɔ mein-má

สาม ผว เปลยน ท ผหญง

พระเปลยนสามวด ผหญงเปลยนสามผว

86

หมายถง ผทบวชแลวสกถง 3 หนหรอผหญงทมสามถง 3 คน เปนคน

ทไมนาคบหาสมาคม เพราะแสดงวาคนนนตองมขอบกพรอง

ฉ. การซาคาบพบท–คานาม–คากรยา เชน

အသက ႏင လ မ လပ

ʔə-ɵɛʔ hnîn lù mə lôuʔ อาย ดวย คน ไม กระทา အရက ႏင လ လပ

ʔə-shɛʔ hnîn lù lôuʔ

ความอาย ดวย คน กระทา

คนไมกระทาดวยอาย คนกระทาดวยความอาย

หมายถง การกระทาไมควรขนอยกบอาย แตควรขนอยกบความ

ละอายของตน

ช. การซาคากรยา–คานาม–คากรยา เชน

ေျမ မ ၍ လမး မ ျပတ

myè myò ywé lù-myo mə pyôuʔ

ดน กลน แลว เผาพนธ ไม ทาลาย

လ မ မ လမး ျပတ မည

lù myò hmá lù-myo pyôuʔ myì

คน กลน เมอ เผาพนธ ทาลาย คาวภตต

กลนดนแลว เผาพนธไมถกทาลาย เมอกลนคน เผาพนธจะถกทาลาย

หมายถง ไมสามารถคงความเปนสายเลอดอยางแทจรงไวได

3.2.1.1.2.4 ซา 4 คา

สานวนพมาทมการซา 4 คานอกตอน จะปรากฏในสานวนทมโครงสราง 2

ตอน และ 4 ตอน โดยคาทซาสวนใหญจะปรากฏในตาแหนงเดยวกน และคาทนามาซากนทพบเปน

คาวา မည /myì/ เปนคาวภตตบอกกาลวาเปนอนาคตกาล မည /myì/ ใชในภาษาเขยน ภาษาพดจะใชคาวา မယ /mɛ/

มความหมายวา ‘จะ’

87

คาตางชนดกน คอ คานาม–คากรยา–คาเชอม–คาบอกจานวน, คาลกษณนาม–คากรยา–คาวเศษณ–

คานาม, คาเชอม–คาบอกจานวน–คาวเศษณ–คาเชอม ดงน

ก. การซาคานาม–คากรยา–คาเชอม–คาบอกจานวน

ကန ရး လင တစ ေခါက

kòŋ shoŋ hlyìn tə- khâuʔ

สนคา ขาดทน ถา หนง ครง

လင ကန ရး လင တစ သက လး ေမာက

lìn kòŋ shoŋ hlyìn tə- ɵɛʔ loŋ hmâuʔ

ผว สนคา ขาดทน ถา หนง ชวต ทงหมด พลาดพลง

ถาคาขายขาดทน ครงเดยว ถาผว(เลอกผด)ขาดทน(พลาดพลง)ทงชวต

หมายถง การคาขายหากขาดทนเพยงครงเดยวยงสามารถหากาไร

กลบมาได แตการเลอกคครอง หากเลอกผดจะตองทนทกขไปทงชวต

ข. การซาคาลกษณนาม–คากรยา–คาวเศษณ–คานาม

တစ ခါ လာ ေတာ ေရႊ ဧညသည

tə- khà là dɔ shwè ʔêi-ɵɛ

หนง ครง มา เทานน ทอง แขก

နစ ခါ လာ ေတာ ေငြ ဧညသည

hnə- khà là dɔ ŋwè ʔêi-ɵɛ

สอง ครง มา เทานน เงน แขก

มาครงแรกเปนแขกทอง มาครงทสองเปนแขกเงน

หมายถง หากมาเยยมเยอนในครงแรก เจาของบานตองดแลแขกของ

ตนเปนอยางด แตหากมาเยยมเยอนเปนครงทสอง อาจดแลไดไมดเทาครงแรก

ค. การซาคาเชอม–คาบอกจานวน–คาวเศษณ–คาเชอม



เพอน ด ถา หนง สะแหล

88



ญาต รวย ถา หนง สะลาว

ဘး ေကာငး မ စင ခ


นาเตา ด เมอ หางราน รองรบ



ผว ด เมอ เสวยสข ได





3.2.1.1.3 สานวนพมาทมการใชคาซากนในตอนและนอกตอน

นอกจากการซาคาในตอนและการซาคานอกตอนแลว จากการศกษาพบวา

สานวนพมายงมการใชคาซากนทงในตอนและนอกตอนรวมกนดวย ทงนเพอความชดเจนในการ

วเคราะห ผวจยขอแสดงคาทซากนในตอนดวยการขดเสนใต และแสดงคาทซากนนอกตอนดวยการ

พมพดวยตวสเขม ดงตอไปน

ကယ ေကာငး လင ကယ စ

kò kaun hlyìn kò sàn

ตน ด ถา ตน เสวยสข

ကယ မ ေကာငး လင ကယ ခ

kò mə kaun hlyìn kò khàn

ตน ไม ด ถา ตน ไดรบ

ถาตนด ตนเสวยสข ถาตนไมด ตนไดรบ

หมายถง คนเราหากเปนคนด ยอมไดรบผลประโยชน เสวยสขจาก

กศลกรรมทไดกระทาไว ในทางกลบกน หากกระทาแตความชว ยอมไดรบผลแหงกรรมชวนน

89

စာေပ ျမင မ လမး ျမင မည

sà-pè myîn hmá lù-myo myîn mɛ

วรรณกรรม สง เมอ เผาพนธ สง จะ

စာေပ ေပာက က လမး ေပာက မည

sà-pè pyâuʔ ká lù-myo pyâuʔ mɛ

วรรณกรรม สญสน หาก เผาพนธ สญสน จะ

เมอวรรณกรรมสง คนกจะสง หากวรรณกรรมสญสน คนกจะสญสน

หมายถง ถาวรรณกรรมเจรญรงเรอง คนกจะมความรงโรจนไปดวย

แตหากวรรณกรรมสญสน ความคดของคนกจะตนเขน

ေစာင ျဖ ေစာင ကား ျခ လ႔ မ လ

sàun phyù sàun ca chòŋ ló mə lòŋ

ผา ขาว ผา ลาย คลม ซง ไม มดชด

ေမတာ ျခ မ လ

myíʔ-tà chòŋ hmá lòŋ

ความเมตตา คลม เมอ มดชด

ผาขาวผาลาย หมไมมด ความเมตตา หมมด

หมายถง หากคนเรามความเมตตาตอกน ยอมรอดพนจากอนตราย

ဆန ျဖ ဆန ေကာငး ေထာငး မ သ

hsàn phyù hsàn kaun thaun hmá ɵí

ขาวสาร ขาว ขาวสาร ด ตา จง ร

လ တ႔ သေဘာ ေပါငး မ သ

lù dó ɵə-bɔ paun hmá ɵí

คน ทงหลาย ใจ คบหา จง ร

ขาวสารขาวขาวสารด ตาดจงร ใจของคนทงหลาย คบดจงร หมายถง ขาวสารดไมดเพยงตาดกรได แตจตใจคนยากแทหยงถง

ตองคบหากนดจงจะรวาดหรอไมด

ထး လင လညး ထး

thu hlyìn lɛ thu

หลกแหลม ถา ก หลกแหลม

90

ရး လင လညး ရး

yu hlyìn lɛ yu

บา ถา ก บา

ถาหลกแหลมกหลกแหลม ถาบากบา

หมายถง คนเราแตละคนมพฤตกรรมไมเหมอนกน

ေလ ေမာ ေလ ႏင လက

hlè myɔ hlè hnîn lâiʔ

เรอ ลอย เรอ ดวย ตาม

ေငြ ေမာ ေငြ ႏင လက

ŋwè myɔ ŋwè hnîn lâiʔ

เงน ลอย เงน ดวย ตาม

เรอลอย ไลตามดวยเรอ เงนลอย ไลตามดวยเงน

หมายถง หากเรอลอยออกจากฝง ตองใชเรออกลาไลตาม ถาทาการคา

แลวขาดทนกตองใชเงนอกกอนลงทนซาอก

อนง เมอพจารณาสานวนพมาทมการซาคาในตอนและการซาคานอกตอน จะ

พบวามสานวนพมาจานวนหนงทมการนาคาเดยวกนมาซาทงในตอนและนอกตอน ดงน




ยงนาน ยงด ยงเกา ยงใหม



ေျပာ ေလ က ေလ မနး ေလ ျပ ေလ

pyɔ lè kɛ lè man lè pyɛ lè

พด ยง เกนไป ยง เสก ยง ฉกขาด ยง

ยงพดยงเลยเถด ยงเสก(มนตร)ยงฉกขาด

หมายถง ยงหามเหมอนยงย ยงแกไขยงลกลาม

91

သစ ရပ ၀ါး ရပ ထက

ɵíʔ yêiʔ wa yêiʔ thɛʔ

ตนไม รมเงา ตนไผ รมเงา กวา

ေဆြ ရပ မး ရပ က ပ ေအး သည

hswè yêiʔ myo yêiʔ ká pò ʔe ɵì

มตร รมเงา ญาต รมเงา หาก มาก เยน คาวภตต

รมเงาของญาตพนอง รมเยนกวารมเงาตนไม

หมายถง การมญาตพนองรกใครกนจะชวยเหลอกนไดในยามทกขสข

3.2.1.2 สานวนไทยทมการใชคาซากน

3.2.1.2.1 สานวนไทยทมการใชคาซากนในตอน

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมการใชคาซากนในตอน พบเฉพาะการใชคา

ซากน 1 คาเทานน คาทซากนเปนคานาม คาลกษณนาม คากรยา คาชวยกรยา คาวเศษณ คาบพบท

และคาบอกจานวน ดงน


กงเกวยนกาเกวยน

หมายถง การกระทาใดๆ ทมผลตอผกระทานน ๆ

คาบชอนเงนชอนทอง

หมายถง เกดมาเปนคนรารวย

ปากเปยกปากแฉะ

หมายถง เรยกการวากลาวตกเตอนซาแลวซาเลากยงไมไดผลตามท

มงหมาย

ข. การซาคาลกษณนาม เชน

สามวนดสวนไข

หมายถง เจบออดๆ แอดๆ อยเสมอ

คาวา သည /ɵì/ เปนคาวภตตบอกกาลวาเปนปจจบนกาลหรออดตกาล သည /ɵì/ ใชในภาษาเขยน ภาษาพดจะใชคาวา တယ /dɛ/

92


ขามนาขามทะเล

หมายถง ตองฟนฝาอปสรรคและความลาบากตางๆ กวาจะไดผล-

สาเรจ

เตนแรงเตนกา

หมายถง แสดงอาการดอกดใจหรอสนกสนานดวยการกระโดด-

โลดเตน

กมหนากมตา

หมายถง ทาโดยไมมองดสงอน, ทาโดยตงใจ

ฝากเนอฝากตว

หมายถง มอบตวใหอยในความดแลหรออปการะของผอน

ง. การซาคาชวยกรยา เชน

กาลงกนกาลงนอน

หมายถง อยในวยกนวยนอน

จ. การซาคาวเศษณ เชน





คนละไมคนละมอ

หมายถง ตางคนตางชวยกนทา

มากหมอมากความ

หมายถง หลายคนกมความเหนแตกตางกน เปนหลายอยางจนตกลง

กนไมได

93

ฉ. การซาคาบพบท เชน

แตไหนแตไร

หมายถง ตงแตนานมาแลวถงปจจบน



ช. การซาคาบอกจานวน เชน

สองจตสองใจ

หมายถง ลงเล, ตดสนใจไมได

3.2.1.2.2 สานวนไทยทมการใชคาซากนนอกตอน

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมการใชคาซากนนอกตอน พบซากน 1–3 คา

และคาทซากนเปนคากรยา คาชวยกรยา คาบพบท คาบอกจานวน และคาปฏเสธ ดงน

3.2.1.2.2.1 ซา 1 คา

ก. การซาคากรยา เชน





ปากเปนเอก เลขเปนโท

หมายถง การพดดเปนสงทสาคญทสด

หวานเปนลม ขมเปนยา

หมายถง คาชมมกไรสาระ ทาใหลมตวขาดสต แตคาตมกเปน

ประโยชน ทาใหไดคด

ข. การซาคาชวยกรยา เชน

กระเบองจะเฟองฟลอย นาเตานอยจะถอยจม

หมายถง เกดเหตอาเพศในบานเมอง คนชวจะรงเรอง คนดจะตกอบ

94

ค. การซาคาบพบท เชน



ประโยชนได

สวรรคในอก นรกในใจ

หมายถง ความสขทเกดจากการทาความดหรอความทกขทเกดจาก

การทาความชว ยอมอยในใจของผทาเอง

กนบนเรอน ขบนหลงคา

หมายถง เนรคณ



ง. การซาคาบอกจานวน เชน





เปนเชงตาหนวา เปนคนทไมนาคบ, ใชพดตาหนเหยยดหยามวาเปนหญงไมด

จ. การซาคาปฏเสธ เชน

บวไมชา นาไมขน

หมายถง รจกผอนปรนเขาหากน มใหกระทบกระเทอนใจกน, รจก

ถนอมนาใจไมใหขนเคองกน



ไรด

95




หมายถง แกตวเกง มวธหลบหลก พดลดเลยวเอาตวรอดจนคนอนเอา

ผดไมได

3.2.1.2.2.2 ซา 2 คา พบเฉพาะการซาคากรยา เชน

คบทอยได คบใจอยยาก

หมายถง ทอยแมจะคบแคบกอยไดถาสบายใจ แตถาอดอดใจ ทอยจะ

กวางขวางใหญโตอยางไรกอยไมได

รกดหามจว รกชวหามเสา

หมายถง ใฝดจะมความสขความเจรญ ใฝชวจะไดรบความลาบาก

รหลบเปนปก รหลกเปนหาง

หมายถง รจกเอาตวรอดหรอปรบตวใหเขากบเหตการณ

เอาหไปนา เอาตาไปไร

หมายถง แสรงทาเปนไมรไมเหนไมสนใจ

อนง สานวนไทยทมการซา 2 คานอกตอน นอกจากจะพบคาทซากนเปนคาชนด

เดยวกนแลว ยงพบการซาคาตางชนดกนดวย เชน การซาคานาม–คากรยา, คานาม–คาเชอม, คาชวย

กรยา–คากรยา, คากรยา–คาปฏเสธ ดงน

ก. การซาคานาม–คากรยา เชน






ผใหญ

96

ข. การซาคานาม–คาเชอม เชน

ฝนตกกแชง ฝนแลงกดา

หมายถง การทาอะไรๆ จะใหถกใจคนทงหมดนนเปนไปไมได, ทา

อยางไรๆ กไมถกสกอยาง

ค. การซาคาชวยกรยา–คากรยา เชน

คบคนใหดหนา ซอผาใหดเนอ

หมายถง จะคบหาสมาคมกน ควรพจารณาใหลกซง

สตนยงรพลาด นกปราชญยงรพลง

หมายถง ทกคนอาจทาผดพลาดได

รกยาวใหบน รกสนใหตอ

หมายถง รกจะอยดวยกนนานๆ ใหตดความคดอาฆาตพยาบาทออก

ไป รกจะอยกนสนๆ ใหคดอาฆาตพยาบาทเขาไว

ง. การซาคากรยา–คาปฏเสธ เชน

ตกนาไมไหล ตกไฟไมไหม

หมายถง ตกอยในทคบขนอยางไรกไมเปนอนตราย, เปนคาเปรยบ

เทยบ หมายความวา ตกอยทใดกไมสญหาย

3.2.1.2.2.3 ซา 3 คา

สานวนไทยทมการซา 3 คานอกตอน พบเฉพาะในสานวนทมโครงสราง 2

ตอนเทานน โดยคาทซากนจะปรากฏในตาแหนงเดยวกน และคาทนามาซากนทพบเปนคาตางชนด

กน คอ คานาม–คาวเศษณ–คานาม, คานาม–คาปฏเสธ–คาชวยกรยา, คากรยา–คากรยา–คาเชอม ทงน

ผวจยขอเนนลกษณะการใชคาซา 3 คา โดยการพมพดวยตวสเขม ตวเอน และการขดเสนใต เพอ

ความชดเจนในการวเคราะห ดงน

ก. การซาคานาม–คาวเศษณ–คานาม

คนรกเทาผนหนง คนชงเทาผนเสอ

หมายถง คนรกมนอย คนชงมมาก

97

ข. การซาคานาม–คาปฏเสธ–คาชวยกรยา

งานหลวงไมใหขาด งานราษฎรไมใหเสย

หมายถง ทางานไมบกพรองทงงานสวนรวมและสวนตว

ค. การซาคากรยา–คากรยา–คาเชอม

มเงนนบวานอง มทองนบวาพ

หมายถง เมอรารวยกมคนมานบญาต

3.2.1.2.3 สานวนไทยทมการใชคาซากนในตอนและนอกตอน

นอกจากการซาคาในตอนและการซาคานอกตอนแลว จากการศกษาพบวา

สานวนไทยยงมการใชคาซากนทงในตอนและนอกตอนรวมกนดวย ทงนเพอความชดเจนในการ

วเคราะห ผวจยขอแสดงคาทซากนในตอนดวยการขดเสนใต และแสดงคาทซากนนอกตอนดวยการ

พมพดวยตวสเขม ดงตอไปน

ดววใหดหาง ดนางใหดแม

หมายถง ใหรจกพจารณาผหญงทจะเลอกเปนคครองโดยดจากนสยใจ

คอและความประพฤตของมารดา

ปลกเรอนผดคดจนเรอนทลาย เลอกผวผดคดจนตวตาย

หมายถง จะทาอะไรในสงทเปนหลกเปนฐานจะตองคดตองทาใหด

เพราะหากผดพลาดแลวจะมทกขมาก

เลนกบหมาหมาเลยปาก เลนกบสากสากตอยหว

หมายถง ลดตวลงไปหรอวางตวไมเหมาะสมจงถกลามปาม

จากการศกษาจะเหนไดวา สานวนพมาและสานวนไทยมการใชคาซากนเหมอนกน

เพอชวยเนนใหสานวนมความหมายหนกแนนขน โดยพบการซาคา 3 ลกษณะ คอ การซาคาในตอน

การซาคานอกตอน และการซาคาในตอนและนอกตอน คาทนามาซากนพบคานาม คาสรรพนาม คา

ลกษณนาม คากรยา คาชวยกรยา คาวเศษณ คาบพบท คาบอกจานวน คาเชอม คาปฏเสธ และคาหาม

ทงน สานวนพมาพบการใชคาซากนในสานวนเดยวกนตงแต 1–4 คา สานวนสานวนไทยพบการใช

คาซากนในสานวนเดยวกนตงแต 1–3 คา

98

3.2.2 สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานอง

เดยวกน

จากการศกษาลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยพบวา การใชคาทม

ความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน มหนาทเพออธบายความหมายใหมความชดเจนมากขน

ปรากฏทงคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนเพยง 1 คและมากกวา 1 ค ดงน

3.2.2.1 สานวนพมาทมการใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมการใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานอง

เดยวกน สามารถแบงเปน 2 ลกษณะ คอ การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนใน

ตอนเดยวกน และการใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนนอกตอน ซงมรายละเอยด


3.2.2.1.1 การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนในตอนเดยวกน

พบคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนเพยง 1 คหรอมากกวา 1 คกได เชน

ကယ လင က လြ

kó lìn ká lwɛ

ของตน ผว คาวภตต หลง

ဖြ ႏင ဆန ကြ

phwɛ hnîn hsàn kwɛ

แกลบ และ ขาวสาร เหนหาง

หลงผวของตน หางเหนแกลบและขาวสาร (แกลบ–ขาวสาร)

หมายถง หากรกเพยงแคสามของตนเพยงคนเดยว ผชายคนอนกไรคา

သမး ကညာ အခါ မ လင ေစ ႏင

ɵə-mi kə-ñà ʔə-khà mə lîn sè hnîn

ผหญง กญญา(สาวรน) เวลา (อยา) เลย ขอให คาปจจย

หญงสาวแรกรน เวลาไมควรเลยไป (ผหญง–กญญา)

หมายถง เมอถงวยทควรแตงงาน ผหญงไมควรเพกเฉย

คาวา က /ká/ เปนคาวภตตกากบนามเพอเนนนาม คอ လင /lìn/ ‘ผว’


99

ေခၽြတာ စေဆာငး သေဌး ေလာငး

chwè-tà sú-hsaun ɵə-the laun

ประหยด อดออม เศรษฐ วาท

ประหยดอดออม วาทเศรษฐ (ประหยด–อดออม)

หมายถง หากรจกประหยดและเกบออมเงน ยอมเปนเศรษฐได

ႏြယ ျမက သစပင ေဆးဖက၀င

nwɛ myɛʔ ɵíʔ-pìn hse-bɛʔ-wìn

เถาวลย หญา ตนไม เขาตารบยา

เถาวลยหญาตนไม เขาตารบยา (เถาวลย–หญา–ตนไม)

หมายถง ตนไมทงหมดเปนยา

ခငး စမး ႏင မလင

chin sein hnîn mèin-ɵə-lìn

ขง สด และ ขา

သ ၾကင မ ကယ ၾကင

ɵù cìn hmà kò cìn

ผอน ชอบพอ เมอ ตนเอง ชอบพอ

ขงและขา ผอนชอบพอ ตนชอบพอ (ขง–ขา)

หมายถง หากใครดดวยกทาดตอบ ใครรายดวยกรายตอบ







ลาคลองลาธารเทานน ตนเขน คน ไมตนเขน (ลาคลอง–ลาธาร)



คาวา သည /ɵì/ เปนคาวภตตบอกกาลวาเปนปจจบนกาลหรออดตกาล

100



မ အပ မ ေန အသက ရည mə ʔêiʔ mə nè ʔə-ɵɛʔ shè

ไม หลบ ไม นอน อาย ยนยาว

ไมหลบไมนอน อายยนยาว (ไมหลบ–ไมนอน)

หมายถง หากไมหลบไมนอน สามารถรอดพนจากภยอนตรายได

ဆည တ ကနသငး တည တ ဟငး

hsì dɛ kàn-ɵin tì dɛ hin คนดน ท คนนา ตง ท แกง

คนนาทคนดน แกงทตง (คนดน–คนนา)

หมายถง ทาอะไรกใหเอาใจใส (เหมอนคนดนในนา หากทาไมดยอม

พงลงมา สวนแกงหากตงไฟไวแลวไมใสใจ หมอแกงกอาจจะไหมได)

ေရဘး နင ဖနပ မ ပါ ေႏြ ခါ မ သ

yè-bu hnîn pə-náʔ mə pà nwè khà hmá ɵí

กระตกนา และ รองเทา ไม พกพา รอน ครน เมอ ร

ဒါန နင သလ မ ပါ ေသ ခါ မ သ

dà-ná hnîn ɵì-lá mə pà ɵè khà hmá ɵí

ทาน และ ศล ไม พกพา ตาย ครน เมอ ร

กระตกนาและรองเทาไมพกพา ครนรอนจะรสก ทานและศลไมสราง

ครนตายจะรสก (ทาน–ศล)

หมายถง หากไมพกพากระตกนาและรองเทา เมออากาศรอนกจะ

ไดรบความทกข เชน กระหายนา และหากไมสรางบญสรางกศลรกษาศล เมอตายไปจะไดรบความ

ทกขเชนเดยวกน

101

ေတာငး ဆး ပလး ဆး သာ ပစရး ရ သည

taun hso pə-loŋ hso ɵà pyíʔ-yo shí ɵì

กระบง ราย กระเชอ ราย คาปจจย ทง ม คาวภตต

သား ဆး သမး ဆး ပစရး ထးစ မ ရ

ɵa hso ɵə-mi hso pyíʔ-yo thoŋ-sàn mə shí

ลกชาย ราย ลกสาว ราย ทง ขนบ ไม ม

กระบงรายกระเชอรายเทานนททงได ลกชายรายลกสาวรายไมมขนบ

ทจะตองทง (กระบง–กระเชอ)


3.2.2.1.2 การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนนอกตอน พบคา

ทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนเพยง 1 คเทานน เชน

ေကၽြး တ႔ ေကၽြး လည

cwe dôŋ cwe hlɛ เลยงด ตอบ เลยงด กลบ

ေမြး တ႔ ေမြး လည

mwe dôŋ mwe hlɛ

ชบเลยง ตอบ ชบเลยง กลบ

เลยงดตอบเลยงดกลบ ชบเลยงตอบชบเลยงกลบ (เลยงด–ชบเลยง)

หมายถง พอแมเลยงดอมชลกอยางไร เมอทานแกตวลง บรรดา

ลกหลานกตองดแลปรนนบตทานเพอตอบแทนบญคณ

ေဆြ ခငး ထပ ျမတ

hswè chin tháʔ myáʔ

มตรสหาย ดวยกน แตงงาน ประเสรฐ

မး ခငး ျခ လ

myo chin chòŋ lòŋ

ญาตมตร ดวยกน ปกคลม ปลอดภย (มตรสหาย–ญาตมตร)

คาวา သာ /ɵà/ เปนคาปจจยทใชประกอบคานาม คอ ေတာငးဆး /taun hso/ ‘กระบงราย’ ပလးဆး /pə-loŋ hso/

‘กระเชอราย’ ทาหนาทเนนนาม ในทนมความหมายวา ‘เทานน’

102

มตรสหายแตงงานกน ประเสรฐ ญาตมตรปกคลม ปลอดภย

หมายถง หากญาตมตรแตงงานและอยอยางสามคคกลมเกลยว คนใน

บานยอมรสกปลอดภย

ေညာငေစ ေလာက လ

ñàun-sé lâuʔ hlù

เมลดไทร ประมาณ บรจาค

ေညာငပင ၾကး ေလာက ရ

ñaun-pìn ci lâuʔ yá

ตนไทร ใหญ ประมาณ ได (เมลดไทร–ตนไทร)

บรจาคประมาณเมลดไทร ไดบญประมาณตนไทรใหญ

หมายถง หากมเจตนาทจะทาบญ แมบรจาคเพยงนอยนด แตกไดกศล

ยงใหญ

မငး မာ သစၥာ လ မာ ကတ

min hmà ɵíʔ-sà lù hmà gə-dí

กษตรย คาวภตต สจจะ คน คาวภตต สญญา

กษตรย(ตองรกษา)สจจะ คน(ตองรกษา)สญญา (สจจะ–สญญา)

หมายถง หากเปนกษตรย ตองมวาจาสตย หากเปนคนตองรกษา

สญญา

ေမာင တစ ထမး မယ တစ ရြက

màun tə- than mɛ tə- ywɛʔ

ผชาย หนง แบก ผหญง หนง เทน

ผชายหนงแบก ผหญงหนงเทน (แบก–เทน)

หมายถง ชวยกนทางาน, ชวยกนทามาหากน

ေျမး ကား

အဖား သား ကား အရငး

mye ka ʔə-phya ɵa ka ʔə-yin

หลาน คาวภตต ปลาย ลก คาวภตต ลาตน

คาวา မာ /hmà/ เปนคาวภตตกากบนามเพอเนนนาม คอ မငး /min/ ‘กษตรย’ และ လ /lù/ ‘คน’

คาวา ကား /ka/ เปนคาวภตตกากบนามเพอเนนนาม คอ ေျမး /mye/ ‘หลาน’ และ သား /ɵa/ ‘ลก’

103

หลานเปนปลาย ลกเปนลาตน (หลาน–ลก)

หมายถง ลกยอมมสายเลอดทใกลชดกวาหลาน

သား အခစ ေျမး အႏစ

ɵa ʔə-chíʔ mye ʔə-hníʔ

ลก ทรก หลาน แกน

ลก(เปน)ทรก หลาน(เปน)แกน (ลก–หลาน)

หมายถง สาหรบปยาตายายนน แมลกจะเปนทรกแตยอมรกหลาน

มากกวาลก

သစ အဖား ၀ါး အရငး

ɵíʔ ʔə-phya wa ʔə-yin

ตนไม ปลายยอด ไมไผ ลาตน

ตนไมปลายยอด ไมไผลาตน (ตนไม–ไมไผ)

หมายถง หากตดตนไมทาฟนควรตดทปลายยอดไมจะตดงายกวา

ลาตน สวนไมไผนนใหตดทลาตนจะดทสด

ေသာင ေနာက ဆထး

ပါ

yàun nâuʔ sə-doŋ pà

ชองผม(หยาว) ขางหลง มวยผม(สะโดง) มมาดวย

ขางหลงหยาว สะโดง (ชองผม–มวยผม)

หมายถง ตามธรรมเนยมของชาวพมา เมอตองแตงงานออกเรอน ฝาย

หญงตองออกเรอนไปอยบานฝายชาย คอ ผหญงตองทาหนาทเปนผตามหรอทาหนาทเปนชางเทา

หลง

3.2.2.2 สานวนไทยทมการใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมการใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานอง

เดยวกน สามารถแบงเปน 2 ลกษณะ คอ การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนใน

ตอนเดยวกน และการใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนนอกตอน ซงมรายละเอยด


ေသာင /yàun/ ‘ชองผม’ หรอทชาวพมาเรยกวา ‘หยาว’ คอ การขมวดชองผมแบบผชายพมา ဆထး /sə-doŋ/ ‘มวยผม’ หรอทชาวพมาเรยกวา ‘สะโดง’ คอ การเกลามวยผมอยางผหญงพมา

104

3.2.2.2.1 การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนในตอนเดยวกน

พบคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนเพยง 1 คหรอมากกวา 1 คกได เชน


หมายถง ระยะเวลาทนานมาก (กป–กลป)

ปวดเศยรเวยนเกลา

หมายถง เดอดรอนราคาญใจเพราะมเรองยงยากมากจนแกไมทน

(เศยร–เกลา)


หมายถง นารกนาเอนด (ใชแกเดกเลกๆ) (เกลยด–ชง)

สองจตสองใจ

หมายถง ลงเล, ตดสนใจไมได (จต–ใจ)

เคราะหซากรรมซด

หมายถง มเคราะหกรรม (เคราะห–กรรม)

บกนาลยไฟ

หมายถง พยายามฝาฟนอนตรายไป (บก–ลย)

ผวหาบเมยคอน

หมายถง ชวยกนทามาหากนทงผวทงเมย (หาบ–คอน)

ขามนาขามทะเล

หมายถง ตองฟนฝาอปสรรคและความลาบากตางๆ กวาจะไดผล

สาเรจ (นา–ทะเล)

เคยงบาเคยงไหล

หมายถง มฐานะเสมอกน ทดเทยมกน หรออยในระดบเดยวกน, รวม

สขรวมทกข หรอรวมเปนรวมตายดวยกน (บา–ไหล)


หมายถง มอบตวใหอยในความดแลหรออปการะของผอน (เนอ–ตว)

105

ชงสกกอนหาม

หมายถง ทาสงทยงไมสมควรแกวยหรอยงไมถงเวลา (มกหมายถง

การลกลอบไดเสยกนกอนแตงงาน), ใชเปนคาสอนหรอเตอนสตวา อยาชงสกกอนหาม (สก–หาม)

ผซาดาพลอย

หมายถง เคราะหเดมรายหนกอยแลว ยงมเคราะหอนซาเขามา ทาให

เคราะหหนกยงขน (ผ–ดา)

กอรางสรางตว

หมายถง ตงเนอตงตวไดเปนหลกฐาน (กอ–สราง), (ราง–ตว)

ตดญาตขาดมตร

หมายถง ตดขาดจากกน (ตด–ขาด), (ญาต–มตร)

จบมอถอแขน (จบ–ถอ), (มอ–แขน)

หมายถง ฉวยโอกาสลวงเกนหญงดวยการจบมอจบแขน

แขงเรอแขงแพแขงได แขงบญแขงวาสนาแขงไมได

หมายถง รประมาณความสามารถของตน ไมอาจเออมเกนตว

(เรอ–แพ), (บญ–วาสนา)

3.2.2.2.2 การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนนอกตอน พบคา

ทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนเพยง 1 คหรอมากกวา 1 คกได เชน

สตนยงรพลาด นกปราชญยงรพลง

หมายถง ทกคนอาจทาผดพลาดได (พลาด–พลง)



ประโยชนได (ทรพย–สน)


หมายถง ความสขทเกดจากการทาความดหรอความทกขทเกดจาก

การทาความชว ยอมอยในใจของผทาเอง (อก–ใจ)

106

ความววไมทนหาย ความควายเขามาแทรก

หมายถง เรองเดอดรอนเกายงไมทนหมด กมเรองเดอดรอนใหมเขา

มาอก (วว–ควาย)

ขงกรา ขากแรง

หมายถง ตางจดจานพอๆ กน, ตางกมอารมณรอนพอๆ กน, ตางไม

ยอมลดละกน (ขง–ขา)


หมายถง เมอรารวยกมคนมานบญาต (เงน–ทอง)


หมายถง ผนอยตองพงผใหญ (ขา–บาว), (เจา–นาย)

รหลบเปนปก รหลกเปนหาง

หมายถง รจกเอาตวรอดหรอปรบตวใหเขากบเหตการณ

(หลบ–หลก), (ปก–หาง)


หมายถง แสรงทาเปนไมรไมเหนไมสนใจ (ห–ตา), (นา–ไร)

จากการศกษาจะเหนไดวา สานวนพมาและสานวนไทยมการใชคาทมความหมาย

คลายกนหรอทานองเดยวกนเหมอนกน เพออธบายความหมายใหมความชดเจนมากขน สามารถ

แบงเปน 2 ลกษณะ คอ การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนในตอนเดยวกน และ

การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกนนอกตอน โดยสานวนเดยวอาจพบคาทม

ความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน 1 คหรอมากกวา 1 คกได

3.2.3 สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาทมความหมายตรงขามกน

จากการศกษาลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยพบวา การใชคาทมความ

หมายตรงขามกน ปรากฏทงคาทมความหมายตรงขามกนเพยง 1 คและมากกวา 1 ค การใชคาทม

ความหมายตรงขามกนมหนาทเพอแสดงความเปรยบสง 2 สงทมลกษณะตรงขามกน มรายละเอยด


107

3.2.3.1 สานวนพมาทมการใชคาทมความหมายตรงขามกน

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมการใชคาทมความหมายตรงขามกน สามารถ

แบงเปน 2 ลกษณะ คอ การใชคาทมความหมายตรงขามกนในตอน และการใชคาทมความหมายตรง

ขามกนนอกตอน ดงน

3.2.3.1.1 การใชคาทมความหมายตรงขามกนในตอน พบคาทมความหมายตรง

ขามกนเพยง 1 คหรอมากกวา 1 คกได เชน

လင မယား ခစ ေတာ ရနျဖစ

lìn mə-ya chíʔ dɔ yàn-phyíʔ

ผว เมย รก คาวภตต ทะเลาะ

ผวเมยรกกน ทะเลาะกน (ผว–เมย)

หมายถง เปนสามภรรยากนยอมมเรองทะเลาะเบาะแวงกน

နး လကန႔ ေ၀း

ni lyɛʔ-nɛ we


ขณะทใกลกเหมอนไกล (ใกล–ไกล)






ยงนาน ยงด ยงเกา ยงใหม (เกา–ใหม)



ေန႔ ပ လ႔

ည ခမး

né bù ló ñá chan

กลางวน รอน คาปจจย กลางคน เยน

คาวา ေတာ /dɔ/ เปนคาวภตตกากบนามเพอเนนนาม คอ လင /lìn/ ‘ผว’ และ မယား /mə-ya/ ‘เมย’

คาวา လ႔ /ló/ เปนคาปจจย ในทนมความหมายวา ‘จะ’

108

တေပါငး လ လ သရမး

də-baun lá lá ɵə-yan

มนาคม เดอน เดอน อยไมสข


หมายถง ในเดอนมนาคม ชวงเวลากลางวนอากาศจะรอนมาก สวน

ชวงเวลากลางคนอากาศจะเยน (กลางวน–กลางคน), (รอน–เยน)

လင ႏင မယား လာ ႏင သြား lìn hnîn mə-ya shà hnîn ɵə-wa

ผว กบ เมย ลน กบ ฟน

ผวกบเมย ลนกบฟน (ผว–เมย), (ลน–ฟน)

หมายถง สามภรรยาเปรยบเสมอนล นกบฟน อยใกลกนกมเรอง

กระทบกระทงกนบาง

3.2.3.1.2 การใชคาทมความหมายตรงขามกนนอกตอน พบคาทมความหมาย

ตรงขามกนเพยง 1 คหรอมากกวา 1 คกได เชน

ျပ လင အသစ ျဖစ လင အေဟာငး

pyú hlyìn ʔə-ɵíʔ phyíʔ hlyìn ʔə-haun

กระทา หาก ใหม เปน หาก เกา

หากสงทกระทา ใหม หากสงทเปน เกา (ใหม–เกา)

หมายถง มนษยทกคนยอมไดรบผลจากการกระทาของตนเอง

ေပာေပာ ေန ေသ ခ

pyɔ-pyɔ nè ɵè khɛ

สนกสนาน อย ตาย ยาก

อยอยางสนกสนาน ตายยาก (อย–ตาย)

หมายถง ผทมความสข จตใจแจมใสอยเสมอจะมอายยนยาว

ဆငးရ တစ ခါ ခမးသာ တစ လည

hsìn-yɛ tə- khà chan-ɵà tə- hlɛ ยากจน หนง ครา รารวย หนง รอบ

ยากจนหนงครา รารวยหนงรอบ (ยากจน–รารวย)

109


ေလ အဆငး ျမငး အတက

hlè ʔə-hsin myin ʔə-tɛʔ

เรอ การลง มา การขน

การลงเรอ การขนมา (การลง–การขน)

หมายถง ควรมสตระมดระวง

အရင ျမင မ ကြ န ျမင

ʔə-shìn myîn hmá cùn myîn

เจานาย สง คาวภตต ขาทาส สง

เจานายสง ขาทาสสง (เจานาย–ขาทาส)

หมายถง หากเจานายเจรญกาวหนา ขาทาสบรวารกพลอยเจรญ

กาวหนาไปดวย

ေၾကာက လြ ရ မငး ျဖစ

câuʔ lwɛ yɛ min phyíʔ

กลว ผดพลาด กลา กษตรย เปน

กลว ผดพลาด กลา เปนกษตรย (กลว–กลา)

หมายถง ถากลวจะพลาดโอกาส เสยประโยชนบางอยางไป แตหากม

ความเสยสละและความกลาหาญกสามารถเปนกษตรยได

မ ရ ၀မးစာ ရ တနဆာ

mə- shí wàn-sà shí dàn-hsà

ไม ม อาหารเลยงทอง ม เครองประดบ

ไมม(เปน)อาหารเลยงทอง ม(เปน)เครองประดบ (ไมม–ม)

หมายถง เครองประดบทงหลาย เมออตคดขดสนกสามารถนาไปขาย

เพอนาเงนมาเลยงปากเลยงทองได แตเมอมเงนกนาเครองประดบนนมาใชประดบเพอความสวยงาม

ခမးသာ လညး အစဥ မ ဟတ

chan-ɵà lɛ ʔə-sìn mə hôuʔ

รารวย ก เสมอ ไม ใช

คาวา မ /hmá/ เปนคาวภตตกากบนามคอ အရင /ʔə-shìn/ ‘เจานาย’

110

ဆငးရ လညး အပင မ ဟတ

hsin-yɛ lɛ ʔə-pìn mə hôuʔ

ยากจน ก เหนดเหนอย ไม ใช

รารวย ไมเสมอไป ยากจนเหนดเหนอย ไมเสมอไป (รารวย–ยากจน)

หมายถง ไมมอะไรแนนอน

ေယာကား ေဖာင စး မနးမ မး ေန

yâuʔ-ca phàun si mein-má mi nè ผชาย แพ ข ผหญง ไฟ อย ผชาย ขแพ ผหญง อยไฟ (ผชาย–ผหญง) หมายถง การคลอดลกเปนอนตรายตอชวตของผหญงเฉกเชนเดยวกบ

การทผชายตองลองแพในลานา ေရာငးသ တစဆယ ၀ယသ ငါး ကပ

yaun-ɵù tə-hsɛ wɛ-ɵù ŋa cáʔ ผขาย สบ ผซอ หา จต ผขายขายสบ(จต) ผซอซอหาจต (ผขาย–ผซอ) หมายถง ตองรจกตอรองราคา ကေလး ရက ေတာ င

khə-le shɛʔ dɔ ŋò

เดก อาย เมอ รองไห

လၾကး ရက ေတာ ရယ

lù-ci shɛʔ dɔ yì

ผใหญ อาย เมอ หวเราะ

เมอเดกอายจะรองไห เมอผใหญอายจะหวเราะ

(เดก–ผใหญ), (รองไห–หวเราะ)

หมายถง เมอเดกอายมกจะรองไห แตเมอผใหญอายจะคลายความอาย

ดวยการหวเราะ

ၾကး လင မ ငယ လင ခ

ci hlyìn hmì ŋɛ hlyìn chì

โต ถา พงพา เดก ถา อมช

111

ถาโตพงพา ถาเดกอมช (โต–เดก), (พงพา–อมช)

หมายถง หากแตงงานกบคนทอายมากกวาตนกจะเปนทพงพาได แต

หากแตงงานกบคนทมอายนอยกวาตนกจะตองคอยทะนถนอมดแล

ႏတ ကေတာ ပား သကာ

hnôuʔ kə-dɔ pya ɵə-kà

ปาก คาปจจย นาผง นาตาลเคยว

စတ ကေတာ ခါး တမာ

sêiʔ kə-dɔ kha tə-mà

ใจ คาปจจย ขม สะเดา

ปากนน นาผง/นาตาลเคยว ใจนน สะเดาขม

(ปาก–ใจ), (นาผง/นาตาลเคยว–สะเดาขม)

หมายถง พดจาออนหวาน แตใจคดราย

ေန႔ ျမင ည ေပာက

né myìn ñá pyâuʔ

กลางวน เหน กลางคน หาย

กลางวนเหน กลางคนหาย (กลางวน–กลางคน), (เหน–หาย)

หมายถง เพงเหนกนอยหลดๆ กมาดวนตายจากไปเสยแลว

3.2.3.2 สานวนไทยทมการใชคาทมความหมายตรงขามกน

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมการใชคาทมความหมายตรงขามกน สามารถ

แบงเปน 2 ลกษณะ คอ การใชคาทมความหมายตรงขามกนในตอน และการใชคาทมความหมายตรง

ขามกนนอกตอน ดงน

3.2.3.2.1 การใชคาทมความหมายตรงขามกนในตอน พบคาทมความหมายตรง

ขามกนเพยง 1 คหรอมากกวา 1 คกได เชน

กลบไปกลบมา

หมายถง กลบกลอก, พลกแพลง, ไมแนนอน (ไป–มา)

คาวา ကေတာ /kə-dɔ/ เปนคาปจจยกากบนามเพอเนนนาม คอ ႏတ /hnôuʔ/ ‘ปาก’ และ စတ /sêiʔ/ ‘ใจ’ ในทนม

ความหมายวา ‘นน’

112

ขามวนขามคน

หมายถง เปนระยะเวลานาน (วน–คน)

เขาดายเขาเขม

หมายถง จวนจะเสรจ ถาทาผดพลาดหรอมอะไรมาขดจงหวะแมเพยง

เลกนอยกเสยการ (ดาย–เขม)

ถอยหนาถอยหลง

หมายถง ไมรดหนา (หนา–หลง)

ผเขาผออก

หมายถง เดยวดเดยวราย, ไมคงท (เขา–ออก)

ปลาใหญกนปลาเลก

หมายถง ประเทศหรอคนทมอานาจ หรอผใหญทกดขขมเหงผออน-

แอหรอผนอย (ใหญ–เลก)

ขนเขาลงหวย

หมายถง ลาบากสมบกสมบน, ไป (ใชในความประชด) (ขน–ลง)

ผอนหนกเปนเบา

หมายถง ลดความรนแรงลง, ลดหยอนลง (หนก–เบา)

ศษยมคร

หมายถง คนเกงทมครเกง (ศษย–คร)

เลอกทรกมกทชง

หมายถง ลาเอยง (รก–ชง)

นานอยแพไฟ

หมายถง ฝายขางนอยยอมแพฝายขางมาก (นา–ไฟ)

ปากหวานกนเปรยว

หมายถง พดจาออนหวานแตไมจรงใจ (หวาน–เปรยว)

113

ตนรายปลายด

หมายถง ตอนแรกประพฤตตวไมด แตภายหลงกลบสานกตวไดแลว

ประพฤตดตลอดไป, ตอนตนไมดไปดเอาตอนหลง (ตน–ปลาย), (ราย–ด)

ฟาสงแผนดนตา

หมายถง รจกปฏบตตนใหเหมาะกบบคคล (ฟา–แผนดน), (สง–ตา)

หวานอมขมกลน

หมายถง ตกอยในฐานะทจาตองยอมรบ ไมวาจะดหรอราย พอใจ

หรอไมพอใจกตาม (หวาน–ขม), (อม–กลน)

3.2.3.2.2 การใชคาทมความหมายตรงขามกนนอกตอน พบคาทมความหมาย

ตรงขามกนเพยง 1 คหรอมากกวา 1 คกได ดงน



(ลอย–จม)


หมายถง ทกขสขยอมเกดขนสลบกนไป (ชว–ด)


หมายถง ทาตามธรรมเนยมในเรองการสขอ (เขา–ออก)


หมายถง คนรกมนอย คนชงมมาก (รก–ชง)



เปนเชงตาหนวา เปนคนทไมนาคบ, ใชพดตาหนเหยยดหยามวาเปนหญงไมด (ชาย–หญง)



ไรด (กลน–คาย), (เขา–ออก)

114



ผใหญ (ออน–แก), (งาย–ยาก)




(ใน–นอก), (ออก–เขา)


หมายถง รกจะอยดวยกนนานๆ ใหตดความคดอาฆาตพยาบาทออก

ไป รกจะอยกนสนๆ ใหคดอาฆาตพยาบาทเขาไว (ยาว–สน), (บน–ตอ)

จากการศกษาจะเหนไดวา สานวนพมาและสานวนไทยมการใชคาทมความหมายตรง

ขามกนเหมอนกน เพอแสดงความเปรยบสง 2 สงทมลกษณะตรงขามกน สามารถแบงเปน 2

ลกษณะ คอ การใชคาทมความหมายตรงขามกนในตอน และการใชคาทมความหมายตรงขามกน

นอกตอน โดยสานวนเดยวอาจพบคาทมความหมายตรงขามกน 1 คหรอมากกวา 1 คกได

3.2.4 สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาสมผสกน

จากการศกษาลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยพบวา ทงสานวนพมา

และสานวนไทยมการใชคาสมผสกน สานวนจงมลกษณะเปนคาคลองจอง ทาใหสานวนมความ

ไพเราะและชวยใหผใชสานวนสามารถจดจาสานวนไดงายยงขน การใชคาสมผสพบในสานวนทม

เนอความตงแต 1 ตอนขนไป และพบใน 2 ลกษณะ คอ การใชคาสมผสสระ และการใชคาสมผส

อกษรซงมรายละเอยด ดงตอไปน

3.2.4.1 สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาสมผสสระ

กาชย ทองหลอ (2533: 437) ไดใหความหมายของคาวาสมผสสระไววา สมผสสระ

คอ คาคลองจองทมสระและมาตราสะกดอยางเดยวกน

3.2.4.1.1 สานวนพมาทมการใชคาสมผสสระ

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมการใชคาสมผสสระ มเนอความตงแต 1–4

ตอน ดงน

115

3.2.4.1.1.1 สานวนพมาทมการใชคาสมผสสระ 1 ตอน

จากการศกษาพบวาสานวนพมาทมเนอความ 1 ตอน มการใชคาสมผสใน

ตอนจานวนมาก ทงน ผวจ ยขอยกตวอยางพอสงเขปเทานน โดยคาสมผสทปรากฏจะสมผสใน

ตาแหนงทแตกตางกน ดงน

ก. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 3

ဆင သြား လင လမး ျဖစ

hsìn ɵwa hlyìn lan phyíʔ ชาง ไป ถา ถนน เปน

ถาชางไป เปนถนน

หมายถง ทางทชางเดนสามารถวางใจไดวาเปนทางทมนคง, หากไมม

ถนนใหชางเดนเปรยบเสมอนคาสงของผทมอานาจทบญญตไวและถอเปนแนวปฏบตสบทอดไป

ข. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3, 4 หรอ 5

ႏတခ သ တစ ပါး

hnôuʔ-chò shò tə- pa

ปากหวาน ความสาเรจ หนง ประการ

ปากหวาน สาเรจหนงประการ

หมายถง ถาปากหวานทาอะไรกสาเรจ

ဘ မး ဘး တ

phá myo pho tù พอ เชอสาย ป เหมอน เหมอนปเชอสายพอ หมายถง ลกหลานยอมมความประพฤตเหมอนบรรพบรษ

မ ေကာငး ေကာငး ပ႔

mə kaun caun pó ไม ด วด สง

116

ไมด สงไปวด หมายถง ขาวของเครองใชในบานทไมด นาไปบรจาคถวายวด, ลกท

มความประพฤตไมด หากอยากใหวานอนสอนงายใหสงไปอยทวด

သားဥး အရး

ɵa-ʔu ʔə-yu

ลกคนแรก คนบา


หมายถง พอแมยอมรกลกคนแรกเหมอนคนบา, ลกคนแรกบาๆบอๆ

မန တာ ေျပာ သစၥာ

hmàn dà pyɔ ɵíʔ-sà

ความจรง สงท พด สจจะ

พดความจรง มสจจะ

หมายถง ควรพดแตสงทเปนความจรงและตงอยบนสจจะ

ค. พยางคท 3 สมผสกบพยางคท 4 หรอ 5

စတ ထား တတ ျမတ

sêiʔ tha táʔ myáʔ

ใจ วาง ทาเปน ประเสรฐ

วางใจใหประเสรฐ

หมายถง ถารกษาใจใหตงมนอยในความดงามได กจะไดรบแตสง

ประเสรฐ

နဖးစာ ရြာလည

nə-phu-zà ywà-lɛ

เนอค หมนหาไปรอบ


117

หมายถง ผทเคยสรางบญกศลรวมกน เคยเปนคกนมากอนยอมไม

แคลวคลาดกน

ဇမၺဒပ နမတ ထြနး

sə-bù-dêiʔ nə-mêiʔ thun ชมพทวป นมต ปรากฏ

ชมพทวป ปรากฏในนมต

หมายถง ตองใหความสาคญกบนมตหรอลางสงหรณ

မ စား ရက ေလာက တက

mə sa yɛʔ lâuʔ tɛʔ

ไม กน กลา หนอน ขน

ไมกลากน หนอนขน

หมายถง อยาเสยดายของบางอยางจนเกนควร

ง. พยางคท 4 สมผสกบพยางคท 5 หรอ 7

ေခါငး တစ ရာ သား စား

gaun tə- yà ɵa sa

หว หนง รอย เนอ กน


หมายถง ใหกนสตวเลกๆ เชน ปลาตวเลกๆ กงตวเลกๆ จะไดประหยด

คาใชจาย

အဆငးလ ဆနး လ႔ေပါကပနး

ʔə-hsin-hlá hsan lù-pâuʔ-pan

รปลกษณสวย แปลกเดน สวยดอกแค

รปลกษณสวยเดน สวยดอกแค

หมายถง รปรางงาม แตความประพฤตและกรยามารยาทไมด

118

จ. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 4 และ 7

၀စေဘဒ ထ တငး ရ

wə-zì-bè-dá thí tain shá

คาพด ถก ทก กระทบ

คาพด กระทบทงหมด

หมายถง ไมควรพดกระทบผอน เพราะอาจนาผลเสยมาใหตนเองได

ฉ. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 3, 4 และ 7

ငါ ႏင ငါ သာ ႏငး စရာ

ŋà hnîn ŋà ɵà hnain sə-yà

ขา และ ขา เทานน เปรยบเทยบ นา


หมายถง มความทะนงตนมากจนเกนไป จงมกนาผอนมาเปรยบเทยบ

กบตน

ช. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 2, 3, 4 และ 7

ဖးတနးလးတနး တနေဆာငမနး

phoŋ-doŋ-loŋ-doŋ də-hsàun-moŋ

ขาวออกรวง พฤศจกายน

ขาวออกรวงในเดอนพฤศจกายน

หมายถง ในเดอนพฤศจกายนเปนเดอนทตนขาวออกรวง

ซ. พยางคท 3 สมผสกบพยางคท 4 และ 7

ခစ ျခငး အစ မကစ က

chíʔ chin ʔə-sá myɛʔ-sì ká

รก ความ แรกเรม ดวงตา จาก

เรมตนของความรก เรมจากดวงตา

119

หมายถง ความรกความเมตตาตองเรมจากการมอง

မနးမ မာယာ သ ကး ဖာ

mein-má mà-yà ɵɛ ko phyà ผหญง มารยา ทราย เกา เสอ

มารยาหญง ทรายเกาผนเสอ

หมายถง ผหญงมจรต เลหกลมาก (เปรยบมารยาหญงเทากบเมดทราย

บนเสอถงเกาผน)

ฌ. พยางคท 4 สมผสกบพยางคท 5, 6 และ 7

လပငး လ႔လ တစခဏ

lù-pyin lôŋ-lá tə-khə-ná

คนขเกยจ ความเพยร เพยงชวคร

ความเพยรของคนขเกยจ เพยงชวคร

หมายถง คนทเกยจคราน หากมความเพยรพยายามกเปนความพยายาม

เพยงชวขณะ


จากการศกษาพบวาสานวนพมาทมเนอความ 2 ตอน มการใชคาสมผส

ระหวางตอนเปนจานวนมาก ทงน ผวจยขอยกตวอยางพอสงเขปเทานน ลกษณะการใชคาสมผสท

พบคอ พยางคสดทายของคาในตอนหนาจะสงสมผสไปยงพยางคใดพยางคหนงของตอนหลง ดงน

ก. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 1 ของตอนท 2 เชน

ေၾကာက လြ ရ မငး ျဖစ

câuʔ lwɛ yɛ min phyíʔ

กลว ผดพลาด กลา กษตรย เปน

กลว ผดพลาด กลา เปนกษตรย

หมายถง ถากลวจะพลาดโอกาส เสยประโยชนบางอยางไป แตหากม

ความเสยสละและความกลาหาญกสามารถเปนกษตรยได

120

ေစ သည ကၽြန ထြန သည ႏြား

zè ɵí cùn thùn ɵí nwa

ใชงาน ท ทาส ไถคราด ท วว


หมายถง เปนคนตองปฏบตงานอยางนอบนอมและแขงขน

ေႏြ ထေနာငး ေဆာငး မနကညး

nwè thə-naun hsaun mə-ji


ฤดรอน กระถนพมาน ฤดหนาว มะขาม

หมายถง ในฤดรอน กงกานของตนกระถนพมานจะสะพรงไปดวยใบ

สวนในฤดหนาว กงกานของตนมะขามจะสะพรงไปดวยใบทแผกงใหรมเงา

ข. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 2 ของตอนท 2 เชน

ဆငးရ တစ ခါ ခမးသာ တစ လည

hsìn-yɛ tə- khà chan-ɵà tə- hlɛ ยากจน หนง ครา รารวย หนง รอบ

ยากจนหนงครา รารวยหนงรอบ


တစ မ ေပါက တစ ေယာက ထြနး

tə- mí pâuʔ tə- yâuʔ thun

หนง แม คลอด หนง คน โดดเดน

คลอดจากแมคนหนง โดดเดนหนงคน

หมายถง ในบรรดาลกทคลอดจากแมคนหนงนน ยอมมลกหนงคนท

ปรากฏโดดเดนออกมา (ทงในทางทดและไมด)

121

တစ ေကာင ၾကြက တစ မကႏာ

tə- kàun cwɛʔ tə- myɛʔ-hnà

หนง ตว หน หนง หนา

หนหนงตว หนงหนา

หมายถง คนทไรพอแมญาตพนองยอมรสกโดดเดยว เพราะไมมท

พงพา

ค. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 3 ของตอนท 2 เชน

ကသလ လညး ရ ၀မး လညး ၀

kú-ɵò lɛ yá wan lɛ wá

กศล ก ได ทอง ก อม


หมายถง การทางานบางอยาง (งานททาดวยกศลกรรม) นอกจากจะ

สามารถหาเลยงปากเลยงทองไดแลว ยงไดกศลอกดวย

စား လင အသား အပ လင အား

sa hlyìn ʔə-ɵa ʔêiʔ hlyìn ʔa

กน ถา เนอ นอน ถา กาลง

ถากนมเนอ ถานอนมกาลง

หมายถง ถากนเยอะๆ กจะมเนอมหนง ถานอนอมกจะมพละกาลง

တမာ လညး ႏ ေကး လညး ဥ

tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú

สะเดา ก ออน นกแกว ก ไข

สะเดากออน นกแกวกไข

หมายถง ในเดอนกมภาพนธ ตนสะเดาจะแตกใบออนซงเปนเวลา

เดยวกนกบชวงเวลาทนกแกววางไข

122

ง. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 4 ของตอนท 2 เชน

မ သ လင ေမး မ စင လင ေဆး mə- ɵí hlyìn me mə- sìn hlyìn hse

ไม ร ถา ถาม ไม หมดจด ถา ลาง

ถาไมร ใหถาม ถาไมหมดจด ใหลาง

หมายถง ถาไมรใหถามจงจะไดความร ถามภาระใหรบสะสาง

သမး တစ ေကာင ႏြား တစ ေထာင

ɵə-mi tə- kàun nwa tə- thàun

ลกสาว หนง ตวคน วว หนง พน

ลกสาวหนงตวคน ววหนงพน

หมายถง สาวโสดหนงคนดแลยากเสมอนการดแลฝงววเปนพนตว

การมลกสาวจงเปนภาระหนก

ေပ ျဖစ လင ခ တ ျဖစ လင ႏ

pè phyíʔ hlyìn khàn tù phyíʔ hlyìn hnàn

ใบลาน เปน ถา รองรบ คอน เปน ถา ต



จ. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 5 ของตอนท 2 เชน

ခစ ေသာကား သကာ မနး ေသာကား တမာ

chíʔ ɵɔ-ka ɵə-kà moŋ ɵɔ-ka tə-mà

รก เมอ นาตาลเคยว เกลยด เมอ สะเดา

เมอรก นาตาลเคยว เมอเกลยด สะเดา

หมายถง ยามรกคาพดคาจากออนหวาน แตยามเกลยดนนคาพดขม

เหมอนสะเดา

123

ေလာဘ ၾကး လင ခၽြ ေဒါသ ၾကး လင ဆ

lɔ-bá ci hlyìn chwɛ dɔ-ɵá ci hlyìn hsɛ

โลภ มาก หาก ออดออน โทสะ มาก หาก ดา


หมายถง คนทโลภมาก วาจามกจะออนหวาน คนทมโทสะมาก วาจา

มกจะหยาบคาย

သး တတ လင ေဆး မ သး တတ လင ေဘး

ɵoŋ táʔ hlyìn hse mə- ɵoŋ táʔ hlyìn be

ใช สามารถ ถา ยา ไม ใช สามารถ หาก อนตราย

ถาใชเปนกเปนยา ถาใชไมเปนกเปนอนตราย

หมายถง สงทมทงคณและโทษ มผลทงทางบวกและลบ

ฉ. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 6 ของตอนท 2 เชน

ၾကည တတ လင ဘာ၀နာ မ ၾကည တတ လင တဏာ

cí táʔ hlyìn bà-wə-nà mə- cí táʔ hlyìn tə-hnà ด มกจะ ถา ภาวนา ไม ด มกจะ ถา ตณหา

ถาด ภาวนา ถาไมด ตณหา

หมายถง หากนาธรรมะมาพจารณาจตใจยอมเกดการเจรญภาวนา แต

หากไมนามาพจารณากจะมแตตณหา

ႏတ ကေတာ ပား သကာ စတ ကေတာ ခါး တမာ

hnôuʔ kə-dɔ pya ɵə-kà sêiʔ kə-dɔ kha tə-mà

ปาก นน นาผง นาตาลเคยว ใจ นน ขม สะเดา

ปากนน นาผง/นาตาลเคยว ใจนน สะเดาขม


124

လာ လ အနး ကေလး မ လာ လ ခရးေ၀း

là lò ʔə-ni kə-le mə- là lò kə-yi-we

มา อยาก ใกล นดเดยว ไม มา อยาก เดนทางไกล

อยากมา ใกลนดเดยว ไมอยากมา เดนทางไกล

หมายถง เมอรกกนกอยากพบเจอ แมระยะทางไกลกคดวาใกล เมอ

เกลยดกนกไมอยากเหนหนา แมระยะทางแคใกลๆ กคดวาไกลเหลอเกน

ช. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 7 ของตอนท 2 เชน

ဥစၥာ ဟသည မကလည မး

ʔôuʔ-sà hù ɵì myɛʔ hlɛ myo

ทรพยสมบต อนวา มายากล ชนด

ပညာ ဟသည ျမတ ေရႊ အး

pyìn-ñà hù ɵì myáʔ shwè ʔo

ปญญา อนวา ประเสรฐ ทอง หมอ

ทรพยสมบตคอมายากลชนดหนง ปญญาคอหมอทองอนประเสรฐ

หมายถง มปญญาดกวามทรพย

ေရးက ၀ပါက ခနစ ရက

she-ká wí-bɛʔ khwə-nə- yɛʔ

แตกอน วบาก เจด วน

ကာလ ၀ပါက ေနာကပးတက

kà-lá wí-bɛʔ nâuʔ-po-tɛʔ

กาล วบาก ตอตามมา

วบากกรรมแตหนหลง เจดวน กาลวบาก ตอตามมา

หมายถง วบากกรรมแตหนหลงจะสนองในเจดวน แตวบากกรรมใน

ปจจบนจะตดตามมาในวนขางหนา

125

ซ. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 8 ของตอนท 2 เชน

ကန ရး လင တစ ေခါက

kòŋ shoŋ hlyìn tə- khâuʔ

สนคา ขาดทน ถา หนง ครง

လင ကန ရး လင တစ သက လး ေမာက

lìn kòŋ shoŋ hlyìn tə- ɵɛʔ loŋ hmâuʔ

ผว สนคา ขาดทน ถา หนง ชวต ทงหมด พลาดพลง

ถาคาขายขาดทน ครงเดยว ถาผว(เลอกผด)ขาดทน(พลาดพลง)ทงชวต

หมายถง การคาขายหากขาดทนเพยงครงเดยวยงสามารถหากาไร

กลบมาได แตการเลอกคครอง หากเลอกผดจะตองทนทกขไปทงชวต


จากการศกษาพบวาสานวนพมาทมเนอความ 3 ตอน ปรากฏคาสมผสใน


ก. พยางคสดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคท 4 และ 5 ของตอนท 3

တစ မး ရ လ႔ တစ ပ လ

tə- mu yá ló tə- pɛ hlù

หนง ม ได คาปจจย หนง แป บรจาค

တ႔ ရမး ေတာငသ တ ႏင ရး လား

dó shan tàun-ɵù tù nàin yo la

พวก ฉาน ชาวเขา เหมอน สามารถ ซอ ไหม, หรอ


หมายถง ชาวฉาน (ရမး /shan/) ชอบทาบญทาทานมาก หากไดเงนมา

กจะนาเงนจานวนถงครงหนงของเงนทไดมานนเพอใชสาหรบทาบญ เปนศรทธาของชาวฉานทไม

มผใดเหมอน

126

ข. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 1 ของตอนท 2 และ

พยางคสดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคท 2 ของตอนท 3

မနး လင အျပစ ခစ လင အကး

môŋ hlyìn ʔə-pyíʔ chíʔ hlyìn ʔə-co

เกลยด หาก ความผด รก หาก ประโยชน

ျမတႏး လင သဒၶါ

myáʔ-no hlyìn ɵə-dà

เทดทน หาก ศรทธา

หากเกลยด ความผด หากรก ประโยชน หากเทดทน ศรทธา หมายถง คนเรานนเมอเกลยดจะเหนแตความผดของกนและกน เมอ

รกจะเหนแตความด และเมอเกดความเทดทนกจะเกดความศรทธา

ျမငး အနးခြ ကၽြန ကလား

myin ʔoŋ-gùn cùn kə-la

มา (ส)เปลอกมะพราว ทาส แขก

မယား ေတာသ mə-ya tɔ-ɵù

เมย ชาวปา


หมายถง มาหากมสเปลอกมะพราวจะดทสด ทาสหากเปนแขกจะด

ทสด หากหาเมยใหหาชาวปาจะดทสด เพราะมความอดทนและซอสตย

127

ค. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคสดทายของตอนท 2 และ

พยางคสดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคสดทายของตอนท 3

မႏေလး စကား ရနကန အၾကြား

man-də-le zə-ga yàn-gòŋ ʔə-cwa

มณฑะเลย ภาษา ยางกง โออวด

ေမာလျမင အစား mɔ -lə-myàin ʔə-sa

เมาะลาไย อาหาร


หมายถง คนมณฑะเลยเปนคนใชคาพดเกง (มฝปากด) คนยางกง ชอบ

วางทาและโออวด สวนคนเมาะลาไยเปนคนททาอาหารไดรสชาตดและมชอเสยงเรองอาหาร

ง. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคสดทายของตอนท 2 และ

พยางคสดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคท 2, 4 หรอ 5 ของตอนท 3

အသား တြင ၀က အသး တြင သရက

ʔə-ɵa dwìn wɛʔ ʔə-ɵi dwìn ɵə-yɛʔ

เนอ บรรดา เนอหม ผลไม บรรดา มะมวง အရြက တြင လကဖက ʔə-ywɛʔ dwìn lə-phɛʔ

ใบไม บรรดา ใบชา

ในบรรดาเนอ เนอหม ในบรรดาผลไม มะมวง ในบรรดาใบไม ใบชา

หมายถง ในบรรดาเนอทงหลาย เนอหมมรสชาตดทสด ในบรรดาผล

ไมทงหลาย มะมวงมรสชาตดทสด ในบรรดาใบไมทงหลาย ใบชามรสชาตดทสด

128

ဘရား မ တင နတ မ ၀င

phə-ya mə tìn náʔ mə wìn

พระ ไม ถวาย นต ไม เขา

လ တြင ဆယ ပြင ပနး lù dwìn hsɛ pwîn pan

คน บรรดา สบ บาน ดอกไม

ไมไดใชเพอถวายพระ ไมไดใชเพอถวายนต สบดอกไมบาน

หมายถง คาวา ပနးဆယမး (/pan-hsɛ-myo/) ไมไดหมายถง ดอกไม

10 ชนด แตในสานวนนมความหมายวา ชางสบหมของพมา (ပနးဆယမး /pan-hsɛ-myo/) เปนชางท

มความรดานหตถศลปและศลปะชนสงของพมา

จ. พยางคสดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคสดทายของตอนท 3

ၾကးသ က ရေသ

ci-ɵù kò yò-ɵè

ผใหญ คาวภตต เคารพนบถอ

ရြယတ က ေလးစား

ywɛ-tù kò le-sa

วยเดยวกน คาวภตต เคารพ

ငယသ က သနား

ŋɛ-ɵù kò ɵə-na

ผนอย คาวภตต เอนด

ผใหญ เคารพนบถอ วยเดยวกน เคารพ ผนอย เอนด

หมายถง หากเปนผทอาวโสกวาตนตองเคารพนบถอ หากเปนผทม

อายรนราวคราวเดยวกนตองใหความเคารพ หากเปนผดอยอาวโสกวาควรใหความเอนดสงสาร

คาวา က /kò/ เปนคาวภตตกากบคานามทเปนกรรมของประโยค คอ ၾကးသ /ci-ɵù/ ‘ผใหญ’, ရြယတ /ywɛ-tù/

‘วยเดยวกน’ และ ငယသ /ŋɛ -ɵù/ ‘ผนอย’

129

ฉ. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 3 และ 5 ของตอนท 2

และพยางคสดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคท 3 และ 5 ของตอนท 3

ရင က ဖက ဓဇဂ

shìn kò phyɛʔ də-zɛʔ

พระ คาวภตต เสย ธชคคสตร

လ က ဖက အရက

lù kò phyɛʔ ʔə-yɛʔ

คน คาวภตต เสย เหลา

ဓား က ဖက ၀ါးမက

da kò phyɛʔ wa-myɛʔ

มดดาบ คาวภตต เสย ตาไมไผ

พระเสยเพราะธชคคสตร คนเสยเพราะเหลา มดดาบเสยเพราะตาไมไผ

หมายถง พระเณรเสยหายเพราะธชคคสตร คนเสยหายเพราะเหลา

มดดาบเสยหายเพราะตาไมไผ

ช. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 3 ของตอนท 2 และ

พยางคสดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคท 6 ของตอนท 3

ေယာကား တခြန လရည မြန က

yâuʔ-ca də-gùn lù-yì mùn ká

ผชาย ธงสาย ฝปากด ประเสรฐ คาวภตต

ေကာငးကင တမြတ ၾကယ က

ဆြတ လညး

kaun-kìn tə-mûʔ cɛ kò hsûʔ lɛ

ทองฟา มน ดวงดาว คาวภตต ปลด ก

คาวา က /kò/ เปนคาวภตตกากบคานามทเปนกรรมของประโยค คอ ရင /shin/ ‘พระ’, လ /lù/ ‘คน’ และ ဓား /da/

‘มดดาบ’

คาวา က /ká/ เปนคาวภตตกากบนามเพอเนนนาม คอ လရည /lù-yì/ ‘คนฝปากด (มอธยาศย)’

คาวา က /kò/ เปนคาวภตตกากบคานามทเปนกรรมของประโยค คอ ၾကယ /cɛ/ ‘ดวงดาว’

130

မလြတ စတမး ရ ျမ လမး

mə-lûʔ zə-dan yá myɛ lan

ไมหลด สญญา ได เสมอ หนทาง

ผชาย(ตองอยบน)ยอดธงสาย คนตองมอธยาศย ทองฟามนกปลด

ดวงดาว ไมหลดพนคาสญญา ยอมไดหนทาง

หมายถง ความพยายามของผชายไมมทสนสด


จากการศกษาพบวาสานวนพมาทมเนอความ 4 ตอน ปรากฏคาสมผสใน


ก. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 2 ของตอนท 2 พยางค

สดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคท 2 ของตอนท 3 และพยางคสดทายของตอนท 3 สมผสกบ

พยางคท 4 ของตอนท 4



เพอน ด คาปจจย หนง สะแหล



ญาต รวย คาปจจย หนง สะลาว

ဘး ေကာငး မ စင ခ


นาเตา ด คาวภตต หางราน รองรบ



ผว ด คาวภตต เสวยสข ได



131



ข. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 3 ของตอนท 2 พยางค

สดทายของตอนท 2 สมผสกบพยางคสดทายของตอนท 4 และพยางคสดทายของตอนท 3 สมผสกบ

พยางคท 3 ของตอนท 4

သ သာ သ ေစ မ ျမင ေစ ႏင

ɵí ɵà ɵí sè mə- myìn sè hnîn

ร เทานน ร ขอให (อยา) เหน ขอให คาปจจย

ျမင သာ ျမင ေစ မ သ ေစ ႏင

myìn ɵà myìn sè mə ɵí sè hnîn

เหน เทานน เหน ขอให (อยา) ร ขอให คาปจจย

ขอใหเพยงแตร ขอใหอยาเหน ขอใหเพยงแตเหน ขอใหอยาร

หมายถง แมจะรจะเหนแตกควรทาเปนไมรไมเหนบาง

3.2.4.1.2 สานวนไทยทมการใชคาสมผสสระ

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมการใชคาสมผสสระ มเนอความ 1–2 ตอน

ดงน

3.2.4.1.2.1 สานวนไทยทมการใชคาสมผสสระ 1 ตอน

จากการศกษาพบวาสานวนไทยทมเนอความ 1 ตอน ปรากฏคาสมผสสระใน



ไขในหน

หมายถง ของทตองระมดระวงทะนถนอมอยางยง


132

บาหารอยจาพวก

หมายถง บามากมายหลายประเภท

ศษยคดลางคร

หมายถง ศษยเนรคณทมงคดจะทาลายลางครบาอาจารย

หนอนบอนไส

หมายถง ฝายตรงขามทเขามาทาทเปนพวกเพอบอนทาลาย

ข. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 4

ขแพชวนต

หมายถง แพตามกตกาแลวยงไมยอมรบวาแพ จะเอาชนะดวยกาลง,

แพแลวพาล

ค. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 4 และพยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3

ไปลามาไหว

หมายถง เมอไปกไหวลา เมอมาถงกไหวแสดงความเคารพ

ง. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3

บญทากรรมแตง

หมายถง บญหรอบาปททาไวในชาตกอนเปนเหตทาใหรปรางหนาตา

หรอชวตของคนเราในชาตนสวยงาม ด ชว เปนตน

133



ขาวแดงแกงรอน

หมายถง บญคณ

จ. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3, 4 หรอ 5

ดตามาตาเรอ

หมายถง มความรอบคอบระมดระวง (มกใชในความปฏเสธ)

ไมมปมขลย

หมายถง ไมมเคา

บญมาวาสนาสง

หมายถง เมอมบญ อานาจวาสนากมาเอง

ฉ. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3 และพยางคท 4 สมผสกบพยางคท 6

นนทากาเลเหมอนเทนา

หมายถง คาตเตยนลบหลงเปนสงทคนเราหนไมพน

ช. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 4

ของหายตะพายบาป

หมายถง ของหายหรอเขาใจวาหายแลวเทยวโทษผอน

134

บานแตกสาแหรกขาด

หมายถง เหตการณทเกดขนในครอบครวหรอในบานเมองอยาง

รายแรงถงทาใหตองกระจดกระจายพลดพรากกน

ผดวนประกนพรง

หมายถง ขอเลอนเวลาออกไปครงแลวครงเลา

พดดเปนศรแกปาก

หมายถง พดดเปนทนยมชมชอบ

ซ. พยางคท 3 สมผสกบพยางคท 4

หวกระไดไมแหง

หมายถง มแขกมาเยยมเยอนอยเสมอ

ปากไมสนกลนนานม

หมายถง ยงเปนเดก

ไมเหลอบากวาแรง

หมายถง ไมเกนความสามารถทจะทาได

ฌ. พยางคท 3 สมผสกบพยางคท 5

แมลงเมาบนเขากองไฟ

หมายถง คนจานวนมากทพากนเขาไปหาทตายหรอทหายนะอยางโง

เขลา

135

ตามใจปากลาบากทอง

หมายถง เหนแกกนมกจะเดอดรอน

ทานาบนหลงคน

หมายถง หาผลประโยชนใสตนโดยขดรดผอน

วาแตเขาอเหนาเปนเอง

หมายถง ตาหนผอนเรองใดแลวตนกกลบทาในเรองนนเสยเอง

ญ. พยางคท 3 สมผสกบพยางคท 6 หรอ 7

สบปากวาไมเทาตาเหน

หมายถง การไดยนไดฟงจากผอนหลายๆ คนกไมเทากบพบเหนดวย

ตนเอง

สบพอคาไมเทาพระยาเลยง

หมายถง อาชพคาขายสรบราชการไมได

ฎ. พยางคท 4 สมผสกบพยางคท 5

พดเปนนาไหลไฟดบ

หมายถง พดคลองเหลอเกน

ฏ. พยางคท 5 สมผสกบพยางคท 6 หรอ 7

รรกษาตวรอดเปนยอดด

136

หมายถง รเทาทนเหตการณ สามารถรกษาตวใหพนอนตรายได

เดนตามหลงผใหญหมาไมกด

หมายถง ประพฤตตามอยางผมประสบการณยอมปลอดภย

3.2.4.1.2.2 สานวนไทยทมการใชคาสมผสสระ 2 ตอน

จากการศกษาพบวาสานวนไทยทมเนอความ 2 ตอน ปรากฏคาสมผสสระใน

ตาแหนงทแตกตางกน โดยลกษณะการใชคาสมผสทพบ คอ พยางคสดทายของคาในตอนหนาจะสง

สมผสไปยงพยางคใดพยางคหนงของตอนหลง ดงน

ก. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 1 ของตอนท 2





นาพงเรอ เสอพงปา

หมายถง การพงพาอาศยกน


หมายถง รจกผอนปรนเขาหากน มใหกระทบกระเทอนใจกน,

รจกถนอมนาใจไมใหขนเคองกน


หมายถง คาชมมกไรสาระ ทาใหลมตวขาดสต แตคาตมกเปน

ปรโยชน ทาใหไดคด

137

ข. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 2 ของตอนท 2


หมายถง คนรกมนอย คนชงมมาก

ความรทวมหว เอาตวไมรอด

หมายถง มความรมากแตไมรจกใชความรใหเปนประโยชน




คบทอยได คบใจอยยาก

หมายถง ทอยแมจะคบแคบกอยไดถาสบายใจ แตถาอดอดใจ ทอยจะ

กวางขวางใหญโตอยางไรกอยไมได



ค. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 3 ของตอนท 2

นาตาลใกลมด ใครจะอดได

หมายถง ชายหญงทใกลชดกนมากยอมหามใจไมใหรกกนไดยาก

สาเนยงสอภาษา กรยาสอสกล

หมายถง คาพดและกรยาบอกใหรถงการเลยงดอบรมศกษา

138

หนทางพสจนมา กาลเวลาพสจนคน

หมายถง กาลเวลาเปนเครองพสจนคน

ง. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 4 ของตอนท 2

เสยทองเทาหว ไมยอมเสยผวใหใคร

หมายถง ไมยอมยกสามใหหญงอน แมจะแลกกบสงของหรอ

ทรพยสนเงนทองจานวนมากกตาม

คนเดยวหวหาย สองคนเพอนตาย

หมายถง คนเดยวทาอะไรกอาจเปนอนตรายได ถามเพอนรวมคดรวม

ปรกษากจะดขน

จ. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 5 ของตอนท 2



ฉ. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 7 ของตอนท 2

ปลกเรอนผดคดจนเรอนทลาย เลอกผวผดคดจนตวตาย

หมายถง จะทาอะไรในสงทเปนหลกเปนฐานจะตองคดตองทาใหด

เพราะหากผดพลาดแลวจะมทกขมาก

139

ช. พยางคสดทายของตอนท 1 สมผสกบพยางคท 8 และ 9 ของตอนท 2

แขงเรอแขงแพแขงได แขงบญแขงวาสนาแขงไมได

หมายถง รประมาณความสามารถของตน ไมอาจเออมเกนตว

3.2.4.2 สานวนพมาและสานวนไทยทมการใชคาสมผสอกษร

กาชย ทองหลอ (2533: 437) ไดใหความหมายของคาวาสมผสอกษรไววา สมผส

อกษร คอ คาคลองจองทใชตวอกษรชนดเดยวกน หรอตวอกษรประเภทเดยวกน

3.2.4.2.1 สานวนพมาทมการใชคาสมผสอกษร

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมการใชคาสมผสอกษร มเนอความ 1–2 ตอน

ดงน

3.2.4.2.1.1 สานวนพมาทมการใชคาสมผสอกษร 1 ตอน

จากการศกษาพบวาสานวนพมาทมเนอความ 1 ตอน มการใชคาสมผสอกษร

ในตาแหนงทแตกตางกน ดงน


ေၾကြး တင ကၽြန ျဖစ

cwe tìn cùn phyíʔ

หนสน ตดคาง ทาส เปน

คางหน เปนทาส

หมายถง ถาไมสามารถชดใชหนสนได ในสมยกอน ลกหนตองไป

เปนทาสรบใชเจาหน เพอชดใชหนสนนน

နး လကန႔ ေ၀း

ni lyɛ ʔ-nɛ we


ขณะทใกลกเหมอนไกล

140




ဥစၥာ က ေစာင

ʔôuʔ-sà kàn sâun

ทรพยสน กรรม ดแล

ใชกรรมดแลทรพยสน

หมายถง ถาอยากรารวย มทรพยสนเงนทอง ตองหมนทากศลกรรม

ရ ေသာ မ ေသ

yɛ ɵɔ mə ɵè

กลาหาญ เมอ ไม ตาย

เมอกลาหาญ ไมตาย

หมายถง ผทมความกลาหาญองอาจ แมตวจะตายไปแตชอกยงคงอย

ใหคนรนหลงสรรเสรญ

ค. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 6 และพยางคท 3 สมผสกบพยางคท 5

ဆငစြယ မန ပး မ စား

hsìn-swɛ hmàn po mə sa งาชาง แท หนอน ไม กน

งาชางแท หนอนไมกน

หมายถง คนทาด ไมมผลราย

3.2.4.2.1.2 สานวนพมาทมการใชคาสมผสอกษร 2 ตอน

จากการศกษาพบวาสานวนพมาทมเนอความ 2 ตอน มการใชคาสมผสอกษร

ในตาแหนงทแตกตางกน ดงน

141

ก. พยางคท 2 ของตอนท 1 สมผสกบพยางคแรกของตอนท 2

မး ေလာင ရာ ေလ ပင mi làun yà lè pîn

ไฟ ไหม เมอ ลม กระพอ

ไฟไหม ลมกระพอ

หมายถง เคราะหเดมรายหนกอยแลว ยงมเคราะหอนซาเขามาทาให

เคราะหหนกยงขน

ข. พยางคท 2 ของตอนท 1 สมผสกบพยางคสดทายของตอนท 2

ခ ရပ မ ေနာင ရငး

khú shôuʔ hmá nàun shin

ตอนน ยง เมอ ภายหนา สะสาง

ตอนนยง ภายหนาสะสาง

หมายถง หากไมอยากใหมปญหาในภายภาคหนา ควรรบดาเนนการ

แกไข

3.2.4.2.2 สานวนไทยทมการใชคาสมผสอกษร

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทมการใชคาสมผสอกษร มเนอความเพยง 1

ตอนเทานน และปรากฏคาสมผสอกษรในตาแหนงทแตกตางกน ดงน


ขนเขาลงหวย

หมายถง ลาบากสมบกสมบน, ไป (ใชในความประชด)

หนอนหนงสอ

หมายถง คนทชอบหมกหมนอยกบการอานหนงสอ

142




หวานพชหวงผล

หมายถง ใหผลประโยชนแกผอนเพอหวงผลตอบแทน

ค. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 4


หมายถง พดจาออนหวานแตไมจรงใจ

รวมหอลงโรง

หมายถง อยกนกนฉนผวเมย, แตงงานกน

ง. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 2 , 3 หรอ 4

สมสสมหา

หมายถง ซมซาม, ไมระมดระวงใหด, ไมดใหด

หาเหาใสหว

หมายถง รนหาเรองเดอดรอนราคาญมาใสตน

จ. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 3 , 4 หรอ 5

กนดกวาแก

143

หมายถง วางแผนเตรยมการปองกนไวกอนจะเกดเรองเสยหายรายแรงขน

ตดไฟแตตนลม

หมายถง ตดตนเหตเพอไมใหเหตการณลกลามตอไป

เขนครกขนภเขา

หมายถง ทางานทยากลาบากอยางยงโดยตองใชความเพยรพยายาม

และอดทนอยางมาก หรอบางทกเกนกาลงความสามารถหรอสตปญญาของตน

ฉ. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 2 , 3 และ 4

กดกอนเกลอกน

หมายถง ใชชวตอยางแรนแคนมาก

ไดดบไดด

หมายถง ไดด

ช. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 2 และพยางคท 3 สมผสกบพยางคท 4

นานงไหลลก

หมายถง คนทมทาหงมๆ มกจะมความคดลกซง

ซ. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 2 และพยางคท 5 สมผสกบพยางคท 7

นกนอยทารงแตพอตว

หมายถง การจะทาสงใดควรทาแตพอสมฐานะของตนเอง

144

ฌ. พยางคท 1 สมผสกบพยางคท 4 และพยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3

นาตาตกใน

หมายถง เศราโศกเสยใจอยางมาก แตไมแสดงใหปรากฏ

ญ. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3

ตงรกราก

หมายถง ตงหลกแหลง, ตงบานเรอนอย

แกงจดจงรคณเกลอ

หมายถง เมอเกดความตองการหรอความจาเปนจะใชสอยจงนกถงคน

นนหรอสงนน

เงาตามตว

หมายถง ผทไปไหนไปดวยกนแทบไมคลาดกนเลย, สงทเพมขนหรอ

ลดลงตามกน

สเหมอนหมาจนตรอก

หมายถง ฮดสเพราะไมมทางหน

ฎ. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 4

กระดกรองได

หมายถง ผลสะทอนของฆาตกรรมททาใหจบตวผกระทาผดมาลงโทษ

ได คลายกบวากระดกของผตายรองบอก

145

ตาเปนสบปะรด

หมายถง ตาของพรรคพวกทคอยสอดสองดแลเหตการณอยรอบขาง

ปลาตายนาตน

หมายถง คนททาพลาดเพราะเหตเลกนอย

ฏ. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 5

หมาเหาใบตองแหง

หมายถง คนทชอบพดเอะอะแสดงวาเกง แตไมกลาจรง

ณ. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3 และ 4

กระตายตนตม

หมายถง ใชเปรยบคนทแสดงอาการตนตกใจงายโดยไมทนสารวจให

ถองแทกอน

จดไตตาตอ

หมายถง พดหรอทาสงใดสงหนง บงเอญไปโดนเอาเจาตวหรอผทเปน

เจาของเรองนนเขาโดยผพดหรอผทาไมรตว

ด. พยางคท 2 สมผสกบพยางคท 3, 4 และ 5

ไมดดาดด

หมายถง เลกเกยวของกนอยางเดดขาด

146

ต. พยางคท 3 สมผสกบพยางคท 4

พดจนลงหลบ

หมายถง พดมากจนผฟงเบอ

ตบหวลบหลง

หมายถง ทาหรอพดใหกระทบกระเทอนใจในตอนแรกแลวกลบทา

หรอพดเปนการปลอบใจในตอนหลง

ผงเขาตาตวเอง

หมายถง เมอปญหาหรอความเดอดรอนเกดแกผอน ชวยแกไขใหเขา

ได แตเมอเกดแกตน กลบแกไขไมได

ถ. พยางคท 3 สมผสกบพยางคท 5 หรอ 6

คอหอยกบลกกระเดอก

หมายถง คน 2 คนทเขากนดแยกกนไมออก หรอมความเหนคลอยตาม

กนเสมอ

สวมหนากากเขาหากน

หมายถง แสรงทาหรอแสรงพดดตอกน

ท. พยางคท 3 สมผสกบพยางคท 6 และพยางคท 4 สมผสกบพยางคท 5

ยงปนนดเดยวไดนกสองตว

หมายถง ทาอยางเดยวไดผล 2 อยาง, ลงทนครงเดยวไดผลกาไร 2 ทาง

147

ธ. พยางคท 4 สมผสกบพยางคท 5 หรอ 6

งงเปนไกตาแตก

หมายถง งงมากจนทาอะไรไมถก

ตบมอขางเดยวไมดง

หมายถง ทาอะไรฝายเดยวไมเกดผล

ยกภเขาออกจากอก

หมายถง โลงอก, หมดวตกกงวล, ปลดเปลองภาระทหนกอกหนกใจ

ใหหมดไป

จากการศกษาจะเหนไดวา ทงสานวนพมาและสานวนไทยมการใชคาสมผสกน ทาให

สานวนมลกษณะเปนคาคลองจอง มความไพเราะ และชวยใหผใชสานวนสามารถจดจาสานวนได

งายยงขน การใชคาสมผสพบในสานวนทม 2 ลกษณะ คอ การใชคาสมผสสระ และการใชคาสมผส

อกษร สานวนพมาทมการใชคาสมผสสระมเนอความตงแต 1–4 ตอน ขณะทสานวนไทยทมการใช

คาสมผสสระมเนอความ 1–2 ตอนเทานน โดยสานวนพมาและสานวนไทยทมเนอความเพยง 1

ตอนจะพบการสมผสสระของพยางคในตาแหนงทแตกตางกน ทาใหสานวนนนๆ มความสละสลวย

และไพเราะ สวนสานวนพมาและสานวนไทยทมเนอความตงแต 1 ตอนขนไป ลกษณะการใชคา

สมผสทพบคอ พยางคสดทายของคาในตอนหนาจะสงสมผสไปยงพยางคใดพยางคหนงของตอน

หลง ลกษณะการสมผสเชนนทาใหทงสานวนพมาและสานวนไทยมลกษณะเปนคาคลองจอง ทาให

ผใชสานวนสามารถจดจาสานวนและนาไปใชไดงายยงขน จงปรากฏการใชคาสมผสสระในสานวน

เปนจานวนมาก

นอกจากสานวนพมาและสานวนไทยจะมการใชคาสมผสสระแลว จากการศกษายง

พบวา สานวนพมาและสานวนไทยยงมการใชคาสมผสอกษรดวย การใชคาสมผสอกษรมกพบใน

สานวนพมาทมเนอความ 1–2 ตอน และพบในสานวนไทยทมเนอความ 1 ตอนเทานน โดยจะพบ

การสมผสอกษรในตาแหนงทแตกตางกน เพอเพมความไพเราะและทาใหสานวนมความกลมกลน

นาสนใจมากยงขน ทงน จากการศกษายงพบอกวา นอกจากสานวนพมาและสานวนไทยจะใชคา

148

สมผสแลวยงพบสานวนบางสานวนทไมมการใชคาสมผสดวย ซงสามารถแสดงรายละเอยดพอ

สงเขปไดดงน

3.2.5 สานวนพมาและสานวนไทยทไมมการใชคาสมผส

นอกจากการใชคาสมผสสระและคาสมผสอกษรแลว จากการศกษายงพบวามสานวน

พมาและสานวนไทยจานวนหนงทไมมการใชคาสมผสดวย ทงนผวจยขอยกตวอยางสานวนพอ

สงเขปเทานน ดงน

3.2.5.1 สานวนพมาทไมมการใชคาสมผส

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทไมมการใชคาสมผสจะมเนอความเพยง 1–2 ตอน

เทานน ดงน

ก. สานวนพมาทไมมการใชคาสมผส 1 ตอน

ထ သြား ျပန ၾကည

thá ɵwa pyàn cí

ลก ไป กลบ ด



ခင ရာ ေဆြမး

khìn yà hswè-myo

สนท เมอ ญาต

หากสนท(กเปน)ญาต

หมายถง แมวาจะไมไดมความเกยวดองเปนญาตกนทางสายเลอด แต

หากสนทสนมกนมากกเปรยบเสมอนเปนญาตมตรกน

အသက ဉာဏ ေစာင

ʔə-ɵɛʔ ñàn sâun

ชวต ปญญา ดแล

ดแลชวตดวยสตปญญา

หมายถง ถาใชสตปญญาในการดารงชวต อายจะยนยาว

149

မ လ တတ ေစးေရာငး

mə hlù táʔ ze-yaun ไม ทาทาน สามารถ ขายของ

ไมสามารถทาทานได ขายของ

หมายถง หากไมสามารถบรจาคทานไดใหประกอบอาชพคาขาย

ข. สานวนพมาทไมมการใชคาสมผส 2 ตอน

ေန႔ ျမင ည ေပာက

né myìn ñá pyâuʔ

กลางวน เหน กลางคน หาย

กลางวนเหน กลางคนหาย

หมายถง เพงเหนกนอยหลดๆ กมาดวนตายจากไปเสยแลว

ေသာင ေနာက ဆထး ပါ

yàun nâuʔ sə-doŋ pà

ชองผม(หยาว) ขางหลง มวยผม(สะโดง) มมาดวย

ขางหลงหยาว สะโดง

หมายถง ตามธรรมเนยมของชาวพมา เมอตองแตงงานออกเรอน ฝาย

หญงตองออกเรอนไปอยบานฝายชาย คอ ผหญงตองทาหนาทเปนผตามหรอทาหนาทเปนชางเทา

หลง

3.2.5.2 สานวนไทยทไมมการใชคาสมผส

จากการศกษาพบวา สานวนไทยทไมมการใชคาสมผสจะมเนอความเพยง 1 ตอน

เทานน ดงน

กาคาบพรก

หมายถง ลกษณะทคนผวดาแตงตวดวยเสอผาสแดง

แกวงเทาหาเสยน

หมายถง รนหาเรองเดอดรอน

ขนหวลก

หมายถง อาการทตกใจหรอกลวมาก จนรสกคลายกบผมตงชนขน

150

ขเกยจสนหลงยาว

หมายถง เรยกคนเกยจครานเอาแตนอน

จบปลาสองมอ

หมายถง หมายจะเอาใหไดทง 2 อยาง, เสยงทาการ 2 อยางพรอมๆ

กน ซงอาจไมสาเรจทง 2 อยาง

เดกเมอวานซน

หมายถง คากลาวเชงดหมนหรอเชงสงสอนวามความรหรอม

ประสบการณนอย

สบแปดมงกฎ

หมายถง ผทมเลหเหลยมมากหรอนกเลง

หาตวจบยาก

หมายถง เกงมาก, หาคนเทยบเทาไดยาก

จากการศกษาจะเหนไดวา ทงสานวนพมาและสานวนไทยพบสานวนทไมมการใชคา

สมผสเหมอนกน โดยสานวนพมาทไมมการใชคาสมผสจะพบในสานวนทมเนอความ 1–2 ตอน

และพบในสานวนไทยทมเนอความ 1 ตอนเทานน ผวจยสงเกตวาสานวนพมาทไมมการใชคาสมผส

อาจมการใชคาในลกษณะอน เชน การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน การใชคาท

มความหมายตรงขามกน แตสานวนไทยทไมมการใชคาสมผสมกจะไมมการใชคาลกษณะอนใน

สานวน คอ สานวนไทยทไมมการใชคาสมผสมกจะเปนสานวนทมการนาคามลมาเรยงตอกนจนเกด

ความหมายใหม นนคอ “คาประสม”

อนง จากการศกษาในขางตนจะเหนไดวาทงสานวนพมาและสานวนไทยมลกษณะการ

ใชคาทเหมอนกน 5 ประการ คอ 1. การใชคาซากน 2. การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานอง

เดยวกน 3. การใชคาทมความหมายตรงขามกน 4. การใชคาสมผสกน และ 5. สานวนทไมมการใช

คาสมผส แตจากการศกษายงพบลกษณะการใชคาอกประการหนงทพบเฉพาะในสานวนพมาเทานน

คอ “การใชคารหส” ในทนหมายถงสานวนพมาทมความหมายไมตรงตวอกษร เปนเพยงการนาคา

มาเรยงตอกนเพอใหจางายเทานน แตตองตความหมายของสานวนอกชนหนงจากรหสของคา ทงน

ผวจยจะเนนคาทมลกษณะเปนคารหสดวยอกษรตวสเขมซงมรายละเอยด ดงตอไปน

151

3.2.6 สานวนพมาทมการใชคารหส

เนองจากการใชคารหสเปนลกษณะเฉพาะของสานวนพมา ผวจยจงขออธบายเกยวกบ

หลกการวเคราะหสานวนพมาทมการใชคารหสเพอใหจดจาสานวนไดงายยงขน การใชคารหสเปน

ลกษณะทเกยวของกบหลกทกษาของพมา ดงน

ေဒၚရႊနးလ၀ငး (/dɔ-shun-lɛ-win/, สมภาษณ, 30 กรกฎาคม 2558) กลาววา ทกษาเปน

หลกทางโหราศาสตรซงใชเรยกดาวพระเคราะหจานวน 8 ดวง ไดแก พระอาทตย พระจนทร ดาว

องคาร ดาวพธ ดาวพฤหสบด ดาวศกร ดาวเสาร และดาวราห ดาวพระเคราะหทง 8 ดวงถกกาหนด

ใหประจาทศตางๆ และมเลขทกษา ดงน

พระอาทตย ประจาทศตะวนออกเฉยงเหนอ เลขทกษา 1

พระจนทร ประจาทศตะวนออก เลขทกษา 2

ดาวองคาร ประจาทศตะวนออกเฉยงใต เลขทกษา 3

ดาวพธ ประจาทศใต เลขทกษา 4

ดาวพฤหสบด ประจาทศตะวนตก เลขทกษา 5

ดาวศกร ประจาทศเหนอ เลขทกษา 6

ดาวเสาร ประจาทศตะวนตกเฉยงใต เลขทกษา 7

ดาวราห ประจาทศตะวนตกเฉยงเหนอ เลขทกษา 8

ทงน ผวจยขอนาตารางแสดงวนในรอบสปดาหและดาวเคราะหตางๆ ซงสมพนธกบ

หลกทกษา ของ ขน เมยว ชด (2545: 47) มาประยกตใชเพอใหเขาใจหลกทกษาของพมาไดชดเจน

ยงขน ดงน

ตารางท 5 ทศ วนในรอบสปดาห ดาวเคราะห สตวประจาทศ และเลขทกษาของพมา

ทศตะวนออกเฉยงเหนอ

วนอาทตย

พระอาทตย

ครฑ

เลขทกษา 1

ทศตะวนออก

วนจนทร

พระจนทร

เสอ


ทศตะวนออกเฉยงใต

วนองคาร

ดาวองคาร

สงห


152

ตารางท 5 ทศ วนในรอบสปดาห ดาวเคราะห สตวประจาทศ และเลขทกษาของพมา (ตอ)

ทศเหนอ

วนศกร

ดาวศกร

หนตะเภา


ทศใต

วนพธภาคเชา

ดาวพธ

ชางพลาย


ทศตะวนตกเฉยงเหนอ

วนพธภาคบาย

ดาวราห

ชางพง


ทศตะวนตก

วนพฤหสบด

ดาวพฤหสบด

หน


ทศตะวนตกเฉยงใต

วนเสาร

ดาวเสาร

พระยานาค


จากตารางในขางตนแสดงใหเหนวา ชาวพมามความเชอเรองหลกทกษา เพราะชาว

พมาเชอวาดาวพระเคราะหทง 8 มเหลาเทวดาประจาทศคมครอง ทงน ေဒၚရႊနးလ၀ငး (/dɔ-shun-lɛ-

win/, สมภาษณ, 30 กรกฎาคม 2558) ยงกลาวอกวา พยญชนะภาษาพมามความสมพนธกบวนเกด

และตวเลขทกษา ชาวพมามกนาตวพยญชนะเหลานไปตงชอลกตามวนเกด โดยกาหนดอกษรตว

แรกของชอไวตามอกษรอวรรคและอกษรวรรคแตละวรรคทสมพนธกบวนเกด ดงน

ตารางท 6 พยญชนะภาษาพมาทมความสมพนธกบวนเกดและตวเลขทกษาของพมา

วนเกด อกษรอวรรค/วรรค พยญชนะภาษาพมา ตวเลขทกษา

วนอาทตย อวรรค အ /ʔá/ အ /ʔá/ ၊ ဥ /ʔú/ หมายเลข 1

วนจนทร วรรค က /ká/ က /ká/ ၊ ခ /khá/ ၊ ဂ /gá/ ၊ ဃ /gá/ ၊ င /ŋá/ หมายเลข 2

วนองคาร วรรค စ /sá/ စ /sá/ ၊ ဆ /hsá/ ၊ ဇ /zá/ ၊ စ /zá/ ၊ ည /ñá/ หมายเลข 3

วนพธ อวรรค ယ /yá/ ယ /yá/ ၊ ရ /yá/ ၊ လ /lá/ ၊ ၀ /wá/ หมายเลข 4

วนพฤหสบด วรรค ပ /pá/ ပ /pá/ ၊ ဖ /phá/ ၊ ဗ /bá/ ၊ ဘ /bá/ ၊ မ /má/ หมายเลข 5

วนศกร อวรรค သ /ɵá/ သ /ɵá/ ၊ ဟ /há/ ၊ ဠ /lá/ หมายเลข 6

วนเสาร วรรค တ /tá/ တ /tá/ ၊ ထ /thá/ ၊ ဒ /dá/ ၊ ဓ /dá/ ၊ န /ná/ หมายเลข 7

(ไมนยม) วรรค ဋ /tá/ ဋ /tá/ ၊ ဌ /thá/ ၊ ဍ /dá/ ၊ ဎ /dá/ ၊ ဏ /ná/ หมายเลข 8

เนองจากชาวพมาไมนยมนาตวพยญชนะวรรค ဋ /tá/ มาเปนพยญชนะตวแรกในการตงชอ ดงนน ผทเกดวนพธภาค

บายหรอวนราหจะใชพยญชนะอวรรค ယ /yá/ มาเปนพยญชนะตวแรกในการตงชอแทน

153

จากตารางในขางตนนสามารถอธบายไดวา พยญชนะภาษาพมามความสมพนธกบวน

เกดและตวเลขทกษาของพมา กลาวคอ ผทเกดวนอาทตย ควรตงชอขนตนดวยอกษรอวรรค အ /ʔá/

ประกอบดวยพยญชนะ အ /ʔá/ ၊ ဥ /ʔú/ ตวเลขทกษาของวนอาทตย คอ หมายเลข 1, ผทเกดวนจนทร

ควรตงชอขนตนดวยอกษรวรรค က /ká/ ประกอบดวยพยญชนะ က /ká/ ၊ ခ /khá/ ၊ ဂ /gá/ ၊ ဃ /gá/ ၊ င /ŋá/ ตวเลขทกษาของวนจนทร คอ หมายเลข 2 ฯลฯ ตามลาดบ

อนง จากการศกษาพบวา สานวนพมาทง 558 สานวนทนามาใชในการวเคราะหครงน

ปรากฏการใชคารหสเพยง 8 สานวนเทานน โดยผวจยไดจาแนกสานวนพมาทมลกษณะเปนคารหส

ออกเปน 2 ประเภท คอ 1. สานวนพมาทมลกษณะเปนคารหสทเกยวกบวน และ 2. สานวนพมาทม

ลกษณะเปนคารหสทเกยวกบตวเลข ทงน ผวจยจะเนนลกษณะการใชคารหสโดยการพมพดวยตวส

เขม ซงสามารถแสดงผลการศกษาไดดงตอไปน

3.2.6.1 สานวนพมาทมลกษณะเปนคารหสทเกยวกบวน

จากการศกษาพบวามสานวนพมาทมลกษณะเปนคารหสทเกยวกบวนม 5 สานวน

เปนสานวนทมความหมายเกยวกบวนซงสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของชาวพมา กลาวคอ วนท

ควรหรอไมควรอาบนา วนทควรหรอไมควรสระผม วนทควรหรอไมควรสมรสกน วนเหลานใน

สานวนพมาไมไดบอกกลาวโดยตรง แตอาศยการจดเรยงคาในประโยคเพอใหงายตอการจดจา ซง

สามารถแสดงวธการสรางคาและความหมายไดดงน

ငါသားေရႊေတာင ေရကေရာင ၊ ေအာငစျဖး ေရခးရက /ŋá-ɵa shwè-tàun yè kò shàun ʔàun-sàn-phyo yè-cho yɛʔ/

ลกชายขาชเหวตาว(ชอคน) หลกเลยงนา

อาวสนโพย(ชอคน) วนอาบนา

หนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 44) ไดอธบายความหมายของสานวนนไววา

“နာလနထတြင ေရမခးသငသည ေန႔မားမာ တနလၤာ ၊ ေသာၾကာ ၊ ဗဒၶဟး ၊ စေန ျဖစ

သည။ ေရခးသငသည ေန႔မားမာ တနဂၤေႏြ ၊ အဂၤါ ၊ ၾကာသပေတး ျဖစသည။ (ငါ႔=တနလၤာ ၊ သား=ေသာ

ၾကာ ၊ ေရႊ=ဗဒၶဟး ၊ ေတာင=စေန ၊ ေအာင=တနဂၤေႏြ ၊ စ=အဂၤါ ၊ ျဖး=ၾကာသပေတး။)”

ผวจยจะวงเลบชอเฉพาะของชาวพมา โดยชอคนทปรากฏในงานวจยนจะเปนชอทถายถอดเสยงตามการออกเสยงจรง

ของชาวพมา

154

/nà-làn-thá twin yè-mə-cho ɵîn ɵí né mya hmà tə-nin-la, ɵâuʔ-ca, bouʔ-də-hu,

sə-nè phyíʔ ɵì yè-cho ɵîn ɵí né mya hmà tə-nin-gə-nwè, ʔìn-ga, ca-ɵà-bə-de phyíʔ ɵì/

(/ŋá=tə-nin-la, ɵa=ɵâuʔ-ca, shwè=bouʔ-də-hu, tàun=sə-nè, ʔàun=tə-nin-gə-nwè, sàn=ʔìn-ga, phyo

=ca-ɵà-bə-de/)

หมายถง เมอฟนจากไข วนทไมควรอาบนา คอ วนจนทร วนศกร วนพธ และวน

เสาร วนทควรอาบนา คอ วนอาทตย วนองคาร และวนพฤหสบด (ငါ႔ /ŋà/=วนจนทร, သား /ɵa/=วน

ศกร, ေရႊ /shwè/=วนพธ, ေတာင /tàun/=วนเสาร, ေအာင /ʔàun/=วนอาทตย, စ /sàn/=วนองคาร, ျဖး

/phyo/=วนพฤหสบด)

สานวนนเปนสานวนทเกดจากการนาคามาจดเรยงกนเพอใหผคนสามารถจดจาวน

ตางๆ ทควรหลกเลยงและควรกระทาสงใดสงหนงได ในสานวนนสงทควรหลกเลยง คอ การอาบ

นาในวนจนทร วนศกร วนพธ และวนเสาร สงทควรกระทา คอ การอาบนาในวนอาทตย วนองคาร

และวนพฤหสบด สานวนนเปนสานวนทมความสมพนธกบพยญชนะตนและตวเลขทกษาของพมา

ดงไดแสดงไวในตางรางท 6 เพราะเมอพจารณาพยญชนะตนภาษาพมาแตละคาจะเหนไดวา สานวน

ငါသားေရႊေတာင ေရကေရာင ၊ ေအာငစျဖး ေရခးရက /ŋá-ɵa shwè-tàun yè kò shàun ʔàun-sàn-phyo

yè-cho yɛʔ/ ลกชายขาชเหวตาว(ชอคน) หลกเลยงนา อาวส นโพย(ชอคน) วนอาบนา ไดนาหลก

ทกษามาใชเพอสรางคารหสในสานวน ซงสามารถวเคราะไดดงน

ငါသားေရႊေတာင ေရကေရာင ၊ ေအာငစျဖး ေရခးရက

/ŋá-ɵa shwè-tàun yè kò shàun ʔàun-sàn-phyo yè-cho yɛʔ/



ตารางท 7 การวเคราะหหาวนจากคารหสในสานวนพมา

คารหส ငါသားေရႊေတာင /ŋá-ɵa shwè-tàun/ คารหส ေအာငစျဖး /ʔàun-sàn-phyo/

คา พยญชนะตน วน

(รหสทได) คา พยญชนะตน

วน

(รหสทได)

ငါ႔ /ŋá/ င /ŋá/ วนจนทร ေအာင /ʔàun/ အ /ʔá/ วนอาทตย

သား /ɵa/ သ /ɵá/ วนศกร စ /sàn/ စ /sá/ วนองคาร

ေရႊ /shwè/ ရ /yá/ วนพธ ျဖး /phyo/ ဖ /phá/ วนพฤหสบด

ေတာင /tàun/ တ /tá/ วนเสาร

155

จากตารางจะเหนไดวา วนทไดจากการวเคราะหคารหส ငါသားေရႊေတာင /ŋá-ɵa

shwè-tàun/ คอ วนจนทร วนศกร วนพธ และวนเสาร สวนวนทไดจากการวเคราะหคารหส ေအာင

စျဖး /ʔàun-sàn-phyo/ คอ วนอาทตย วนองคาร และวนพฤหสบด

เมอพจารณาความหมายของสานวน ငါသားေရႊေတာင ေရကေရာင ၊ ေအာငစျဖး ေရခး

ရက /ŋá-ɵa shwè-tàun yè kò shàun ʔàun-sàn-phyo yè-cho yɛʔ/ ลกชายขาชเหวตาว(ชอคน) หลก

เลยงนา อาวสนโพย(ชอคน) วนอาบนา จะเหนไดวา รหสทไดจากการวเคราะหตรงกบความหมาย

ของสานวนดงทไดแสดงไวแลวในขางตน จงอาจกลาวไดวา ชาวพมามวธสรางคาอนแยบยล เพอให

สามารถจดจาวนตางๆ ทสมพนธกบตวอกษรในภาษาตนไดอยางงายดาย นอกจากนจะเหนไดวา

ขอหามและขอพงปฏบตนเปนประโยชนตอผปฏบตตาม เพราะหากเพงฟนจากไข ชาวพมามก

กาหนดวนใหลกหลานอาบนา บางกไมอาบครงละหลายวนกม แตหลงจากฟนไขจนหายเปนปกต

แลว กสามารถอาบนาไดตามปกต นอกจากนยงมสานวน ေရ ခး၍ ေသသညမသာသာ ရသည ၊ ေရမခး

၍ေသသညမသာ မရ /yè-cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà ɵà shí ɵì yè-mə-cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà mə-shí/

หากอาบนาผด อาจถงตายได หากไมอาบนา ไมถงตาย หมายถง ไมควรอาบนาขณะทปวย แสดงให

เหนวา ชาวพมาใหความสาคญของการอาบนาหลงฟนไขเปนอยางมาก

ကရငသားေမြး ၊ ေခါငးမေဆးႏင ၊ အးစညတး ျပးေအာငေဆး

/kə-yìn-ɵa mwe gaun mə-hse hnìn ʔo-sì ti byi ʔàun hse/

ชาวกะเหรยงคลอด ไมใหสระผม ใหตกลองยาว แลวจงสระ



“ေခါငးမေလာသငေသာ ေန႔မားမာ တနလၤာ ၊ ဗဒၶဟး ၊ ေသာၾကာ ၊ ၾကာသပေတး

ျဖစသည။ ေခါငးေလာသငေသာ ေန႔မားမာ တနဂၤေႏြ ၊ အဂၤါ ၊ စေန ျဖစသည။” (က=တနလၤာ ၊ ရင=ဗဒၶဟး

၊ သား=ေသာၾကာ ၊ ေမြး=ၾကာသပေတး ၊ အး=တနဂၤေႏြ ၊ စည=အဂၤါ ၊ တး=စေန။)

/gaun mə-shɔ ɵîn ɵɔ né mya hmà tə-nin-la, bouʔ-də-hu, ɵâuʔ-ca, ca-ɵà-bə-de

phyíʔ ɵì /gaun shɔ ɵîn ɵɔ né mya hmà tə-nin-gə-nwè, ʔìn-ga, sə-nè phyíʔ ɵì/ (/ká=tə-nin-la, yìn

=bouʔ-də-hu, ɵa=ɵâuʔ-ca, mwe=ca-ɵà-bə-de, ʔo=tə-nin-gə-nwè, sì=ʔìn-ga, ti=sə-nè/)

หมายถง วนทไมควรสระผม คอ วนจนทร วนพธ วนศกร และวนพฤหสบด วนท

ควรสระผม คอ วนอาทตย วนองคาร และวนเสาร (က /ká/=วนจนทร, ရင /yìn/=วนพธ, သား /ɵa/=

วนศกร, ေမြး /mwe/=วนพฤหสบด, အး /ʔo/=วนอาทตย, စည /sì/=วนองคาร, တး /ti/=วนเสาร)

156

สานวนนเปนสานวนทมความสมพนธกบพยญชนะตนและตวเลขทกษาของพมา

เพราะเมอพจารณาพยญชนะตนภาษาพมาแตละคาจะเหนไดวา สานวน ကရငသားေမြး ၊ ေခါငးမေဆး

ႏင ၊ အးစညတး ျပးေအာငေဆး /kə-yìn-ɵa mwe gaun mə-hse hnìn ʔo-sì ti byi ʔàun hse/ ชาว

กะเหรยงคลอด ไมใหสระผม ใหตกลองยาว แลวจงสระ ไดนาหลกทกษามาใชเพอสรางคารหสใน

สานวน ซงสามารถวเคราะไดดงน


/kə-yìn-ɵa mwe gaun mə-hse hnìn ʔo-sì ti byi ʔàun hse/

ชาวกะเหรยงคลอด ไมใหสระผม ใหตกลองยาว แลวจงสระ


คารหส ကရငသားေမြး /kə-yìn-ɵa mwe/ คารหส အးစညတး /ʔo-sì ti/



วน


က /ká/ က /ká/ วนจนทร အး /ʔo/ အ /ʔá/ วนอาทตย

ရင /yìn/ ရ /yá/ วนพธ စည /sì/ စ /sá/ วนองคาร

သား /ɵa/ သ /ɵá/ วนศกร တး /ti/ တ /tá/ วนเสาร

ေမြး /mwe/ မ /má/ วนพฤหสบด

จากตารางจะเหนไดวา วนทไดจากการวเคราะหคารหส ကရငသားေမြး /kə-yìn-ɵa

mwe/ คอ วนจนทร วนพธ วนศกร และวนพฤหสบด สวนวนทไดจากการวเคราะหคารหส အးစည

တး /ʔo-sì ti/ คอ วนอาทตย วนองคาร และวนเสาร ทงน เมอพจารณาความหมายของสานวนนจะ

เหนไดวา รหสทไดจากการวเคราะหตรงกบความหมายของสานวนดงทไดแสดงไวแลวในขางตน

ดวยหลกการนชาวพมาจงสามารถจดจาวนทควรสระผมและวนทไมควรสระผมได

ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ ၊ အမေထာငဖက ၊ အသကမရညရာ

/də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà ʔèin-thàun-phɛʔ ʔə-ɵɛʔ mə-shè-yà/

ธรรมะโศกา องวะราชา คสมรส อายไมยนยาว



157

“စေနႏငၾကာသပေတး ၊ ေသာၾကာႏငတနလၤာ ၊ တနဂၤေႏြႏငဗဒၶဟး ၊ ရာဟႏငအဂၤါ သား

သမးတ႔သည အမေထာငဖက မျပသငေသာ ေန႔နမားျဖစၾကသည။ (ဓမ=စေန ၊ မာ=ၾကာသပေတး ၊ ေသာ

=ေသာၾကာ ၊ က= တနလၤာ ၊ အငး=တနဂၤေႏြ ၊ ၀=ဗဒၶဟး ၊ ရာ=ရာဟ ၊ ဇာ=အဂၤါ။)”

/sə-nè hnîn ca-ɵà-bə-de, ɵâuʔ-cà hnîn tə-nìn-là, tə-nìn-gə-nwè hnîn bôuʔ-də-hu,

yà-hú hnîn ʔìn-gà ɵa-ɵə-mi dó ɵì ʔèin-thàun-phɛʔ mə-pyú ɵîn ɵɔ né-nàn mya phyíʔ cá ɵì/

(dàn=sə-nè, mà=ca-ɵà-bə-de, ɵɔ=ɵâuʔ-cà, ká=tə-nìn-là, ʔin=tə-nìn-gə-nwè, wá=bôuʔ-də-hu, yà=

yà-hú, zà=ʔìn-gà)

หมายถง คนทเกดวนเสารและวนพฤหสบด วนศกรและวนจนทร วนอาทตยและ

วนพธ วนราหและวนองคาร ดวงดาวประจาวนเหลานไมควรแตงงานกน (ဓမ /dàn/=วนเสาร, မာ

/mà/=วนพฤหสบด, ေသာ /ɵɔ/=วนศกร, က /ká/=วนจนทร, အငး /ʔin/=วนอาทตย, ၀ /wá/=วนพธ, ရာ

/yà/=วนราห, ဇာ /zà/=วนองคาร)

สานวนนเปนสานวนทเกดจากการนาความเชอเรองคครองมาผนวกกบวนเกดของ

ชาวพมา เพราะชาวพมาเชอวา หากคนสองคนมวนเกดสมพงศกน แตงงานอยกนดวยกนแลวจะ

เสรมบารมกน ทาใหชวตเจรญรงเรอง ทามาคาขน อายยนยาว ในขณะเดยวกนหากวนเกดของครก

เปนอรตอกน ยอมนาความเดอดรอนมาให ชวตไมเจรญกาวหนา ดงนนวนทสมพงศและวนทเปนอร

กนจงมความสาคญมากสาหรบชาวพมา

ခစစ၀ငး (/chíʔ-sàn-wìn/, 2003: 89 อางถงใน อบลรตน พนธมนทร, 2553: 62) ได

กลาวถงความเชอเรองการแตงงานไววา คนพมามหลกพจารณาวาทงสองฝายมความเหมาะสมกน

เปนเนอคกนหรอไมโดยดจากวนเกด ถาวนเกดสมพงศกน แตงงานกนไปเชอวาชวตจะเจรญ

กาวหนา มอายยนยาวทงค วนทถอวาสมพงศกนมดงน

วนอาทตย คกบ วนศกร

วนองคาร คกบ วนพฤหสบด

วนเสาร คกบ วนพธ (ภาคเชา)

วนจนทร คกบ วนพธ (ภาคบาย)

สวนวนทไมสมพงศ ไมควรแตงงานกน ถาขนดงดนแตงจะทาใหอายสน ทามา

คาขายไมเจรญ ไดแก

158

วนเสาร เปนอรกบ วนพฤหสบด

วนศกร เปนอรกบ วนจนทร

วนอาทตย เปนอรกบ วนพธ (ภาคเชา)

วนพธ (ภาคบาย หรอวนราห) เปนอรกบ วนองคาร

เมอนาหลกการวนเกดทสมพงศและไมสมพงศกนมาใชวเคราะหรวมกบหลกการ

ตงชอของชาวพมา จะสามารถวเคราะหสานวน ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ ၊ အမေထာငဖက ၊ အသက

မရညရာ /də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà ʔèin-thàun-phɛʔ ʔə-ɵɛʔ mə-shè-yà/ ธรรมะโศกา องวะราชา

คสมรส อายไมยนยาว ไดดงน





คารหส ဓမၼာေသာက /də-mà ɵɔ-ká/ คารหส အငး၀ရာဇာ /ʔin-wá yà-zà/



วน


ဓမ /dàn/ ဓ /dá/ วนเสาร အငး /ʔin/ အ /ʔá/ วนอาทตย

မာ /mà/ မ /má/ วนพฤหสบด ၀ /wá/ ၀ /wá/ วนพธ

ေသာ /ɵɔ/ သ /ɵá/ วนศกร ရာ /yà/ ရ /yá/ วนราห

က /ká/ က /ká/ วนจนทร ဇာ /zà/ ဇ /zá/ วนองคาร

จากตารางจะเหนไดวา วนทไดจากการวเคราะหคารหส ဓမၼာေသာက /də-mà ɵɔ-ká/

คอ วนเสาร วนพฤหสบด วนศกร และวนจนทร สวนวนทไดจากการวเคราะหคารหส အငး၀ ရာဇာ

/ʔin-wá yà-zà/ คอ วนอาทตย วนพธ วนราห และวนองคาร ทงน เมอพจารณาความหมายของ

สานวนนพบวา คนทเกดวนเสารและวนพฤหสบด วนศกรและวนจนทร วนอาทตยและวนพธ

วนราหและวนองคาร ไมควรแตงงานกน เพราะจะทาใหอายสน ผลการวเคราะหนจงสอดคลองกบ

ความเชอเรองวนแตงงานทไมสมพงศ ดงท ခစစ၀ငး (/chíʔ-sàn-wìn/) กลาวไวในขางตน สานวนน

บางครงใชสนเพยง ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ /də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà/ แตชาวพมากสามารถ

เขาใจไดวาหมายถงวนทไมควรแตงงานกน

159

นอกจากวนทไมสมพงศ ไมควรแตงงานกนแลว จากการศกษายงพบวามสานวนท

มความหมายเกยวกบวนทสมพงศกนหรอวนทควรแตงงานกนดวย ดงน

ေအာငပကလား ၊ ေဆြသားေတာရငး ၊ နဖကခငး

/ʔàun-pá kə-la hswè-ɵa dɔ-yin nàn-phɛʔ-chin/

อาวปะ(ชอคน)เปนแขก ญาตมตรทสนทสนมมาก เหมาะสมกน


ประ เทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 291) ไดอธบายความหมายของสานวนนไววา

“တနဂၤေႏြႏငၾကာသပေတး ၊ တနလၤာႏငဗဒၶဟး ၊ အဂၤါႏငေသာၾကာ ၊ စေနႏငရာဟတ႔

သည မတေဆြ အျဖစ ေပါငးသငးရန သငေသာေန႔နမား ျဖစၾကသည။” (ေအာင=တနဂၤေႏြ ၊ ပ=ၾကာသပ

ေတး ၊ က=တနလၤာ ၊ လား=ဗဒၶဟး ၊ ေဆြ=အဂၤါ ၊ သား=ေသာၾကာ ၊ ေတာ=စေန ၊ ရငး=ရာဟ။)

/tə-nìn-gə-nwè hnîn ca-ɵà-bə-de, tə-nìn-là hnîn bôuʔ-də-hu, ʔìn-gà hnîn ɵâuʔ-cà,

sə-nè hnîn yà-hú dó ɵì mêiʔ-hswè ʔə-phyíʔ paun-ɵin yàn ɵîn ɵɔ né-nàn mya phyíʔ cá ɵì/

(ʔàun=tə-nìn-gə-nwè, pá=ca-ɵà-bə-de, kú= tə-nìn-là, la=bôuʔ-də-hu, hswè=ʔìn-gà, ɵa=ɵâuʔ-cà,

dɔ=sə-nè, yin=yà-hú)

หมายถง คนทเกดวนอาทตยและวนพฤหสบด วนจนทรและวนพธ วนองคารและ

วนศกร วนเสารและวนราห เปนวนทควรคบหาเปนมตรหรอเปนคครองกน (ေအာင /ʔàun/=วน

อาทตย, ပ /pá/=วนพฤหสบด, က /kú/=วนจนทร, လား /la/=วนพธ, ေဆြ /hswè/=วนองคาร, သား

/ɵa/=วนศกร, ေတာ /dɔ/=วนเสาร, ရငး /yin/=วนราห)


ตงชอของชาวพมา จะสามารถวเคราะหสานวน ေအာငပကလား ၊ ေဆြသားေတာရငး ၊ နဖကခငး

/ʔàun-pá kə-la hswè-ɵa dɔ-yin nàn-phɛʔ-chin/ อาวปะ(ชอคน)เปนแขก ญาตมตรทสนทสนมมาก

เหมาะสมกน ไดดงน




160


คารหส ေအာငပကလား /ʔàun-pá kə-la/ คารหส ေဆြသားေတာရငး /hswè-ɵa dɔ-yin/



วน


ေအာင /ʔàun/ အ /ʔá/ วนอาทตย ေဆြ /hswè/ ဆ /hsá/ วนองคาร

ပ /pá/ ပ /pá/ วนพฤหสบด သား /ɵa/ သ /ɵá/ วนศกร

က /kú/ က /ká/ วนจนทร ေတာ /dɔ/ တ /tá/ วนเสาร

လား /la/ လ /lá/ วนพธ ရငး /yin/ ရ /yá/ วนราห

จากตารางจะเหนไดวา วนทไดจากการวเคราะหคารหส ေအာငပကလား /ʔàun-pá

kə-la/ คอ วนอาทตย วนพฤหสบด วนจนทร และวนพธ สวนวนทไดจากการวเคราะหคารหส ေဆြ

သားေတာရငး /hswè-ɵa dɔ-yin/ คอ วนองคาร วนศกร วนเสาร และวนราห เมอพจารณาความหมาย

ของสานวนนพบวา คนทเกดวนอาทตยและวนพฤหสบด วนจนทรและวนพธ วนองคารและวนศกร

วนเสารและวนราห เปนวนทควรคบหาเปนมตรหรอเปนคครองกน ผลการวเคราะหนจงสอดคลอง

กบความเชอเรองวนแตงงานทสมพงศกนของ ခစစ၀ငး (/chíʔ-sàn-wìn/) ทงน ในบางครงพบการใช

สานวนนวา ေအာငပကလား ၊ ေဆြသားေတာရငး ၊ မတဖကခငး /ʔàun-pá kə-la hswè-ɵa dɔ-yin mêiʔ-

phɛʔ-chin/ อาวปะ(ชอคน)เปนแขก ญาตมตรทสนทสนมมาก เนอค

อนง จากการศกษาพบวายงมสานวนพมาอกสานวนหนงซงมการนาคามาเขาคกน

และปรากฏวาตรงกบตาราการดวนทสมพงศกนของ ခစစ၀ငး (/chíʔ-sàn-wìn/) คอ สานวน

ဥးသာစနပနး ၊ ဒနးလကရာ ၊ မတဖကသာ

/ʔu-ɵà-sèin-pan dan hlá kò shà mêiʔ-phɛʔ ɵà/

อตา(ชอคน) หาดอกหางนกยง ดอกดน เนอค



“တနဂၤေႏြႏငေသာၾကာ ၊ အဂၤါႏငၾကာသပေတး ၊ စေနႏငဗဒၶဟး ၊ တနလၤာႏငရာဟ သားသမးတ႔သည အမေထာငဖကအျဖစ ေပါငးသငးရန သငေသာေန႔နမား ျဖစၾကသည။” (ဥး=တနဂၤေႏြ ၊

သာ=ေသာၾကာ ၊ စန=အဂၤါ ၊ ပနး=ၾကာသပေတး ၊ ဒနး=စေန ၊ လ=ဗဒၶဟး ၊ က=တနလၤာ ၊ ရာ=ရာဟ။)

161

/tə-nìn-gə-nwè hnîn ɵâuʔ-cà, ʔìn-gà hnîn ca-ɵà-bə-de, sə-nè hnîn bôuʔ-də-hu, tə-

nìn-là hnîn yà-hú ɵa-ɵə-mi dó ɵì ʔèin-thàun-phɛʔ ʔə-phyíʔ paun-ɵin yàn ɵîn ɵɔ né-nàn mya

phyíʔ cá ɵì/ (ʔu=tə-nìn-gə-nwè, ɵà=ɵâuʔ-cà, sèin=ʔìn-gà, pan=ca-ɵà-bə-de, dan=sə-nè, hlá=bôuʔ-

də-hu, kò= tə-nìn-là, shà=yà-hú)

หมายถง คนทเกดวนอาทตยและวนศกร วนองคารและวนพฤหสบด วนเสารและ

วนพธ วนจนทรและวนราห ดวงดาวประจาวนเหลานควรคบหาแตงงานกน (ဥး /ʔu/=วนอาทตย,

သာ /ɵà/=วนศกร, စန /sèin/=วนองคาร, ပနး /pan/=วนพฤหสบด, ဒနး /dan/=วนเสาร, လ /hlá/=วน

พธ, က /kò/=วนจนทร, ရာ /shà/=วนราห)


ตงชอของชาวพมา จะสามารถวเคราะหสานวน ဥးသာစနပနး ၊ ဒနးလကရာ ၊ မတဖကသာ /ʔu-ɵà-sèin-

pan dan hlá kò shà mêiʔ-phɛʔ ɵà/ อตา(ชอคน) หาดอกหางนกยง ดอกดน เนอค ไดดงน





คารหส ဥးသာစနပနး /ʔu-ɵà-sèin-pan/ คารหส ဒနးလကရာ /dan hlá kò shà/



วน


ဥး /ʔu/ ဥ /ʔú/ วนอาทตย ဒနး/dan/ ဒ/d/ วนเสาร

သာ /ɵà/ သ /ɵá/ วนศกร လ/hlá/ လ /lá/ วนพธ

စန /sèin/ စ /sá/ วนองคาร က/kò/ က /ká/ วนจนทร

ပနး /pan/ ပ /pá/ วนพฤหสบด ရာ/shà/ ရ /yá/ วนราห

จากตารางจะเหนไดวา วนทไดจากการวเคราะหคารหส ဥးသာစနပနး /ʔu-ɵà-sèin-

pan/ คอ วนอาทตย วนศกร วนองคาร และวนพฤหสบด สวนวนทไดจากการวเคราะหคารหส

ဒနးလကရာ /dan hlá kò shà/ คอ วนเสาร วนพธ วนจนทร และวนราห เมอพจารณาความหมายของ

สานวนนพบวา คนทเกดวนอาทตยและวนศกร วนองคารและวนพฤหสบด วนเสารและวนพธ วน

162

จนทรและวนราห ดวงดาวประจาวนเหลานควรคบหาแตงงานกน ฉะนน ผลการวเคราะหนจง

สอดคลองกบความเชอเรองวนแตงงานทสมพงศกนของ ခစစ၀ငး (/chíʔ-sàn-wìn/) ทกประการ

3.2.6.2 สานวนพมาทมลกษณะเปนคารหสทเกยวกบตวเลข

จากการศกษาพบวามสานวนพมาทมลกษณะเปนคารหสทเกยวกบตวเลขม 3

สานวน โดยตวเลขเหลานลวนเปนตวเลขทมคณคาทางประวตศาสตร กลาวคอ ตวเลขนาหนกของ

ระฆงมนกนซงมขนาดใหญเปนอนดบ 3 ของโลก ตวเลขปศกราชในการสรางเมองมณฑะเลย และ

ตวเลขบอกจานวนของเจดยในเมองพกาม ตวเลขเหลานถกจดเรยงใหอยในรปของคารหสซงตอง

ตความหมายอกชนหนง ดงน

မမငးျဖ မနမနေျပာ

/mə-min-phyù hmàn-hmàn pyɔ/

กษตรยผทรงธรรม ตรสแตความสตย



“မငးကြနးေခါငးေလာငးၾကးသည ေၾကးပာခနေပါငး ၅၅၅၅၅–ခန႔ရသည။” (မငး=၅ ၊

ျဖ=၅ ၊ မန=၅ ၊ မန=၅ ၊ ေျပာ=၅။)

/min-kun-khaun-laun-ci ɵì ce-pêiʔ-ɵà-chèin-paun 55,555 (ŋa-ɵaun ŋa-thàun ŋa-

yà ŋa-zɛ ŋa)–khân shí ɵì/ (min=ŋa, phyù=ŋa, hmàn=ŋa, hmàn=ŋa, pyɔ=ŋa)

หมายถง นาหนกของระฆงยกษมนกน (မငးကြနး /min-kun/) คอ ประมาณ 55,555

ปตตา (1 ปตตา=1.633 กโลกรม) (မငး /min/=၅[5], ျဖ /phyù/=၅[5], မန /hmàn/=၅[5], မန/hmàn/=

၅[5], ေျပာ/pyɔ/=၅[5])

เมอพจารณาพยญชนะภาษาพมาทมความสมพนธกบวนเกดและตวเลขทกษาของ

พมาซงผวจยไดแสดงไวแลวในตารางท 6 จะเหนไดวา ในลาดบแรก ผวจยไดกลาวถงวนเกดในรอบ

สปดาห จากนนเปนอกษรอวรรคและอกษรวรรคตางๆ และในลาดบสดทายผวจยไดแสดงตวเลข

ทกษาของพมา

การวเคราะหสานวนพมาทมลกษณะเปนคารหสทเกยวกบตวเลขนใชความ

สมพนธของตวอกษรอวรรคและตวอกษรวรรคตางๆ กบตวเลขทกษา กลาวคอ พยญชนะในอวรรค

အ /ʔá/ หมายถง ตวเลขทกษาหมายเลข 1, พยญชนะในวรรค က /ká/ หมายถง ตวเลขทกษาหมายเลข

163

2, พยญชนะในวรรค စ /sá/ หมายถง ตวเลขทกษาหมายเลข 3, พยญชนะในอวรรค ယ /yá/ หมายถง

ตวเลขทกษาหมายเลข 4, พยญชนะในวรรค ပ /pá/ หมายถง ตวเลขทกษาหมายเลข 5, พยญชนะใน

อวรรค သ /ɵá/ หมายถง ตวเลขทกษาหมายเลข 6, พยญชนะในวรรค တ /tá/ หมายถง ตวเลขทกษา

หมายเลข 7 และพยญชนะในวรรค ဋ /tá/ หมายถง ตวเลขทกษาหมายเลข 8

เมอนาหลกเกณฑนมาวเคราะหสานวน မမငးျဖမနမနေျပာ /mə-min-phyù hmàn-

hmàn pyɔ/ กษตรยผทรงธรรม ตรสแตความสตย สามารถแสดงผลการวเคราะหไดดงน

မမငးျဖ မနမနေျပာ



ตารางท 12 การวเคราะหหาตวเลขจากคารหสในสานวนพมา

คารหส မငးျဖမနမနေျပာ /min-phyù hmàn-hmàn pyɔ/

คา พยญชนะตน อกษร

อวรรค/วรรค พยญชนะภาษาพมา ตวเลขทกษา

မငး /min/ မ /má/ วรรค ပ /pá/ ပ /pá/ ၊ ဖ /phá/ ၊ ဗ /bá/ ၊ ဘ /bá/ ၊ မ /má/

หมายเลข 5

ျဖ /phyù/ ဖ /phá/ วรรค ပ /pá/ ပ /pá/ ၊ ဖ /phá/ ၊ ဗ /bá/ ၊ ဘ /bá/ ၊ မ /má/


မန /hmàn/ မ /má/ วรรค ပ /pá/ ပ /pá/ ၊ ဖ /phá/ ၊ ဗ /bá/ ၊ ဘ /bá/ ၊ မ /má/


မန /hmàn/ မ /má/ วรรค ပ /pá/ ပ /pá/ ၊ ဖ /phá/ ၊ ဗ /bá/ ၊ ဘ /bá/ ၊ မ /má/


ေျပာ /pyɔ/ ပ /pá/ วรรค ပ /pá/ ပ /pá/ ၊ ဖ /phá/ ၊ ဗ /bá/ ၊ ဘ /bá/ ၊ မ /má/


เมอนาตวเลขทกษาทไดจากการวเคราะหมาเรยงตอกน จะไดตวเลข คอ

မငး /min/=5, ျဖ /phyù/=5, မန /hmàn/=5, မန /hmàn/=5, ေျပာ /pyɔ/=5……..[55555]

164

ผลการวเคราะหนสอดคลองกบความหมายของสานวน မမငးျဖမနမနေျပာ /mə-min

-phyù hmàn-hmàn pyɔ/ กษตรยผทรงธรรม ตรสแตความสตย คอ นาหนกของระฆงยกษมนกน

(မငးကြနး /min-kun/) มนาหนกประมาณ 55,555 ปตตา (1 ปตตา=1.633 กโลกรม)

สานวนตอไปทมลกษณะเปนคารหสทเกยวกบตวเลข คอ สานวน

အတ ကစ ေကာ ေအး မႏေလး

/ʔôuʔ cíʔ cɔ ʔe màn-də-le/

อฐ อดแนน โดงดง ชมเยน มณฑะเลย



“မငးတနးမငးတရားၾကးသည သကရာဇ ၁၂၂၁–ခႏစ၌ မႏေလးရတနာပေနျပညေတာႀကး

က တညေထာငခသည။” (အတ=၁ ၊ ကစ=၂ ၊ ေကာ=၂ ၊ ေအး=၁။)

/min-doŋ-min-tə-ya-ci ɵì ɵɛʔ-kə-ríʔ 1221 (tə-thàun nə-yà nə-zɛ tíʔ)–khú-hníʔ

nâiʔ màn-də-le yə-də-nà-pòŋ nè-pyì-dɔ-ci kò tì-thàun khɛ ɵì/ (အတ /ʔôuʔ/=၁[1] ၊ ကစ

/cíʔ/=၂[2] ၊ ေကာ /cɔ/=၂[2] ၊ ေအး /ʔe/=၁[1])

หมายถง กษตรยมนดง ไดสรางเมองมณฑะเลยรตนาภม เปนราชธาน ในปศกราช

1221

เมอนาหลกเกณฑความสมพนธของตวอกษรอวรรคและอกษรวรรคตางๆ กบ

ตวเลขทกษามาใชวเคราะหสานวน အတ ကစ ေကာ ေအး မႏေလး /ʔôuʔ cíʔ cɔ ʔe màn-də-le/ อฐ

อดแนน โดงดง ชมเยน มณฑะเลย สามารถแสดงผลการวเคราะหไดดงน




คาวา ရတနာပ /yə-də-nà-pòŋ/ ‘รตนาภม’ (ชาวพมาออกเสยงวา ‘รตนาโปง’) คอ ชอเดมของเมองมณฑะเลย

มความหมายวา เมองแหงรตนะ

165


คารหส အတ ကစ ေကာ ေအး /ʔôuʔ cíʔ cɔ ʔe/



အတ /ʔôuʔ/ အ /ʔá/ อวรรค အ /ʔá/ အ /ʔá/ ၊ ဥ /ʔú/ หมายเลข 1

ကစ /cíʔ/ က /ká/ วรรค က /ká/ က /ká/ ၊ ခ /khá/ ၊ ဂ /gá/ ၊ ဃ /gá/ ၊ င /ŋá/


ေကာ /cɔ/ က /ká/ วรรค က /ká/ က /ká/ ၊ ခ /khá/ ၊ ဂ /gá/ ၊ ဃ /gá/ ၊ င /ŋá/


ေအး /ʔe/ အ /ʔá/ อวรรค အ /ʔá/ အ /ʔá/ ၊ ဥ /ʔú/ หมายเลข 1


အတ /ʔôuʔ/=1, ကစ /cíʔ/=2, ေကာ /cɔ/=2, ေအး /ʔe/=1………..…..…[1221]

ผลการวเคราะหนสอดคลองกบความหมายของสานวน အတ ကစ ေကာ ေအး

မႏေလး /ʔôuʔ cíʔ cɔ ʔe màn-də-le/ อฐ อดแนน โดงดง ชมเยน มณฑะเลย คอ กษตรยมนดง ได

สรางเมองมณฑะเลยรตนาภมเปนราชธาน ในปศกราช 1221

สานวนตอไปทมลกษณะเปนคารหสทเกยวกบตวเลข คอ สานวน

လညး၀ငရးသ တညည ၊ ပဂဘရားေပါငး

/hlɛ wìn-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn bə-ya paun/

เสยงเพลาเกวยน ดงเอยดอาด รวมอยทเจดยเมองพกาม

สานวนนเปนสานวนทมลกษณะของการยอคาเปนตวเลข 2 ลกษณะดวยกน คอ ม

การยอตวเลขเปน 2 จานวน จานวนแรกกลาววา เจดยในเมองพกามมทงสน 4,446 องค สวนจานวน

ทสองนนเขาใจวาเปนจานวนเกาซงเปนการเปรยบเทยบทเกนจรงของคนโบราณ เพอแสดงใหเหน

วาเมองพกามเปนเมองแหงพระพทธศาสนาจงมเจดยจานวนมากถง 4,446,733 องคดวยกน


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 226) ไดอธบายความหมายของสานวน လညး၀ငရး

166

သ တညည ၊ ပဂဘရားေပါငး /hlɛ wìn-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn bə-ya paun/ เสยงเพลาเกวยน

ดงเอยดอาด รวมอยทเจดยเมองพกาม ไว 2 ความหมายดวยกน คอ

ความหมายแรก: ၁၊ ပဂျမ႕ေဟာငးတြင ေရးအခါက ဘရားေပါငး ၄၄၄၆–ဆရသည။

(လညး=၄ ၊ ၀င= ၄ ၊ ရး=၄ ၊ သ=၆။)

/bə-gàn-myó-haun dwìn she-ʔə-khà ká phə-ya paun 4,446 (le-thàun le-yà le-zɛ

le)–hsù shí ɵì/

หมายถง ในพกามเมองเกา สมยกอนมเจดยทงสน 4,446 องค (လညး /hlɛ/=၄[4],

၀င /wìn/= ၄[4], ရး /yo/=၄[4], သ /ɵàn/=၆[6])


ตวเลขทกษามาใชวเคราะหสานวนน สามารถแสดงผลการวเคราะหไดดงน





คารหส လညး၀ငရးသ /hlɛ wìn-yo ɵàn/



လညး /hlɛ/ လ /lá/ อวรรค ယ /yá/ ယ /yá/ ၊ ရ /yá/ ၊ လ /lá/ ၊ ၀ /wá/


၀င /wìn/ ၀ /wá/ อวรรค ယ /yá/ ယ /yá/ ၊ ရ /yá/ ၊ လ /lá/ ၊ ၀ /wá/


ရး /yo/ ရ /yá/ อวรรค ယ /yá/ ယ /yá/ ၊ ရ /yá/ ၊ လ /lá/ ၊ ၀ /wá/


သ /ɵàn/ သ /ɵá/ อวรรค သ /ɵá/ သ /ɵá/ ၊ ဟ /há/ ၊ ဠ /lá/ หมายเลข 6


လညး /hlɛ/=4, ၀င /wìn/=4, ရး /yo/=4, သ /ɵàn/=6…………..………[4446]

167

ผลการวเคราะหนสอดคลองกบความหมายแรกของสานวน လညး၀ငရးသ တညည

၊ ပဂဘရားေပါငး /hlɛ wìn-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn bə-ya paun/ เสยงเพลาเกวยน ดงเอยดอาด

รวมอยทเจดยเมองพกาม คอ ในพกามเมองเกา สมยกอนมเจดยทงสน 4,446 องค

ความหมายทสอง: ၂၊ ပဂျမ႕ေဟာငးတြင ေရးအခါက ဘရားေပါငး ၄၄၄၆၇၃၃–ဆရ

သည။ (လညး=၄ ၊ ၀င= ၄ ၊ ရး=၄ ၊ သ=၆ ၊ တ=၇ ၊ ည=၃ ၊ ည=၃။)

/bə-gàn-myó-haun dwìn she-ʔə-khà ká phə-ya paun 4,446,733 (le-ɵan le-ɵein

le-ɵaun châuʔ-thàun khwə-hnə-yà ɵoŋ-zɛ ɵoŋ)–hsù shí ɵì/

หมายถง ในพกามเมองเกา สมยกอนมเจดยทงสน 4,446,733 องค (လညး /hlɛ/=

၄[4], ၀င /wìn/= [4], ရး /yo/=၄[4], သ /ɵàn/=၆[6], တ /tá/=၇[7], ည /ñàn/=၃[3], ည /ñàn/=၃[3])


ตวเลขทกษามาใชวเคราะหสานวนน สามารถแสดงผลการวเคราะหไดดงน





คารหส လညး၀ငရးသ တညည /hlɛ wìn-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn/



လညး /hlɛ/ လ /lá/ อวรรค ယ /yá/ ယ /yá/ ၊ ရ /yá/ ၊ လ /lá/ ၊ ၀ /wá/


၀င /wìn/ ၀ /wá/ อวรรค ယ /yá/ ယ /yá/ ၊ ရ /yá/ ၊ လ /lá/ ၊ ၀ /wá/


ရး /yo/ ရ /yá/ อวรรค ယ /yá/ ယ /yá/ ၊ ရ /yá/ ၊ လ /lá/ ၊ ၀ /wá/


သ /ɵàn/ သ /ɵá/ อวรรค သ /ɵá/ သ /ɵá/ ၊ ဟ /há/ ၊ ဠ /lá/ หมายเลข 6

168

ตารางท 15 การวเคราะหหาตวเลขจากคารหสในสานวนพมา (ตอ)

คารหส လညး၀ငရးသ တညည /hlɛ wìn-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn/



တ /tá/ တ /tá/ วรรค တ /tá/ တ /tá/ ၊ ထ /thá/ ၊ ဒ /dá/ ၊ ဓ /dá/ ၊ န /ná/


ည /ñàn/ ည /ñá/ วรรค စ /sá/ စ /sá/ ၊ ဆ /hsá/ ၊ ဇ /zá/ ၊ စ /zá/ ၊ ည /ñá/


ည /ñàn/ ည /ñá/ วรรค စ /sá/ စ /sá/ ၊ ဆ /hsá/ ၊ ဇ /zá/ ၊ စ /zá/ ၊ ည /ñá/



လညး /hlɛ/=4, ၀င /wìn/=4, ရး /yo/=4, သ /ɵàn/=6,

တ /tá/=7, ည /ñàn/=3, ည /ñàn/=3 …………..………[4446733]

ผลการวเคราะหนสอดคลองกบความหมายทสองของสานวน လညး၀င ရ းသ

တညည ၊ ပဂဘရားေပါငး /hlɛ wìn-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn bə-ya paun/ เสยงเพลาเกวยน

ดงเอยดอาด รวมอยทเจดยเมองพกาม คอ ในพกามเมองเกา สมยกอนมเจดยทงสน 4,446,733 องค

จากตวอยางทง 8 สานวนนแสดงใหวา ชาวพมามความพยายามในการนาศาสตร

แขนงตางๆ มาประยกตใชเขาดวยกน เพราะหากบรรพบรษของชาวพมาไมคดคนวธการจดจาตวเลข

และวนเปนสานวนแลว ตวเลขทางประวตศาสตรและวนตางๆ ทเปนความรความเชอมาแตโบราณ

เหลานกอาจถกลบเลอนหายไปตามกาลเวลา ေဒၚေအးေအးကင (/dɔ-ʔe-ʔe-cìn/, สมภาษณ, 30

กรกฎาคม 2558) กลาววา “หากถามชาวพมาเกยวกบความสมพนธของตวอกษรทใชในการตงชอ

วน และตวเลข เชอวาชาวพมาทกคนสามารถจดจาความสมพนธเหลานได” ดงนน การนาศาสตร

เรองการตงชอ วน และตวเลขมาประยกตใชดวยกนในสานวนจงถอเปนการบนทกประวตศาสตรท

นาภาคภมใจของชาวพมาไดวธหนง อกทงยงทาใหเหนกลวธการสรางสานวนทเปนลกษณะเฉพาะ

ของสานวนพมาอกดวย

169

ผวจยขอสรปผลการศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวน

ไทยเปนตาราง ดงน

ตารางท 16 สรปผลการศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย

ลกษณะทวไปของสานวน สานวนพมา สานวนไทย

1. โครงสรางของสานวน

1.1 คา / /

1.2 วล

1.2.1 นามวล

1.2.2 กรยาวล

1.2.3 วเศษณวล

1.2.4 บพบทวล

/

/

/

/

–

/

/

/

/

/

1.3 ประโยค

1.3.1 ประโยคสามญ

1.3.2 ประโยคความรวม

1.3.3 ประโยคแตง

/

/

/

/

/

/

/

–

2. ลกษณะการใชคา

2.1 การใชคาซากน

2.1.1 การใชคาซากนในตอน

2.1.2 การใชคาซากนนอกตอน

2.1.3 การใชคาซากนในตอนและนอกตอน

/

/

/

/

/

/

/

/

2.2 การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน

2.2.1 การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานอง

เดยวกนในตอนเดยวกน

2.2.2 การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานอง

เดยวกนนอกตอน

/

/

/

/

/

/

2.3 การใชคาทมความหมายตรงขามกน

2.3.1 การใชคาทมความหมายตรงขามกนในตอน

2.3.2 การใชคาทมความหมายตรงขามกนนอกตอน

/

/

/

/

/

/

170

ตารางท 16 ตารางสรปผลการวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย (ตอ)

ลกษณะทวไปของสานวน สานวนพมา สานวนไทย

2.4 การใชคาสมผสกน

2.4.1 การใชคาสมผสสระ

2.4.2 การใชคาสมผสอกษร

/

/

/

/

/

/

2.5 สานวนทไมมการใชคาสมผส / /

2.6 การใชคารหส

2.6.1 การใชคารหสทเกยวกบวน

2.6.2 การใชคารหสทเกยวกบตวเลข

/

/

/

–

–

–

จากการศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบสานวนไทย ในแงของ

โครงสรางและลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยพบวา สานวนของทง 2 ประเทศมทง

ความเหมอนและความแตกตางกนในแงของภาษา แมวาจะเปนภาษาตางตระกลกน มโครงสรางทาง

ไวยากรณบางประการแตกตางกน แตเมอศกษาโครงสรางสานวนแลวกลบพบวามลกษณะท

คลายคลงกนมากกวาลกษณะทแตกตางกน กลาวคอ สานวนพมามเนอความตงแต 1–4 ตอน

เนอความของสานวนแตละตอนมโครงสรางเปนคา วล และประโยค สวนสานวนไทยมเนอความ

ตงแต 1–2 ตอน เนอความของสานวนแตละตอนมโครงสรางเปนคา วล และประโยค

ผลการศกษาเรองลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยพบวา สานวน

พมากบสานวนไทยมลกษณะการใชคาทเหมอนและแตกตางกน ลกษณะการใชคาทเหมอนกนม

การใชคาซากน การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน การใชคาทมความหมายตรง

ขามกน การใชคาสมผสกน และสานวนทไมมการใชคาสมผส สวนลกษณะการใชคาทแตกตางกน

คอ การใชคารหส ถอเปนลกษณะเฉพาะทปรากฏในสานวนพมาเทานน

171

บทท 4

การเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย

ในบทน ผวจ ยไดวเคราะหเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบ

สานวนไทย ผลการวเคราะหเปรยบเทยบพบวา สานวนพมากบสานวนไทยสามารถนามาจดกลม

ทางความหมายได 2 ประเภท คอ

4.1 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกน

4.2 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกน

4.1 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกน

จากการศกษาพบวา สานวนพมามความหมายตรงหรอคลายคลงกบสานวนไทย 3

ลกษณะ คอ

4.1.1 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนและสงทนามา

เปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ

4.1.2 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนแตสงทนามา

เปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


เปรยบเทยบตางกน

ทงน ผวจยไดจาแนกความหมายของสานวนพมากบสานวนไทยและจดกลมตามสงท

นามาเปรยบเทยบ โดยนาลาดบขนตอนการวเคราะหตามแนวมานษยวทยาวฒนธรรมมาประยกตใช

วเคราะหสานวน ในทนผวจยขอยกตวอยางการวเคราะหมาใหเหนเพยงกลมละไมเกน 2 สานวน

และการวเคราะหวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยจะอธบายวธการใชสานวนพมากบ

สานวนไทยควบคกนไปในแตละกลม ดงน

172

4.1.1 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนและสงทนามา

เปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ

4.1.1.1 การนาคนมาเปรยบเทยบ

การนาคนมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาคนมา

เปรยบเทยบเหมอนกน

ตารางท 17 สานวนพมากบสานวนไทยทนาคนมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


သးေကာငးေျပာငးေသာရင သးလငေျပာငးေသာမနးမ

/ɵoŋ caun pyaun ɵɔ shìn

ɵoŋ lìn pyaun ɵɔ mein-má/

พระเปลยนสามวด

ผหญงเปลยนสามผว

ชายสามโบสถ หญงสามผว ผทบวชแลวสกถง 3 หนหรอ

ผหญงทมสามถง 3 คน เปน

คนทไมนาคบหาสมาคม

เพราะแสดงวาคนนนตองม

ขอบกพรอง

สานวนทง 2 สานวนนมความหมายตรงหรอคลายคลงกน และสงทนามาเปรยบเทยบ

เหมอนกน คอ นา “คน” มาเปรยบเทยบ สานวนพมาใชคาวา ရင /shìn/ หมายถง “พระ” มา

เปรยบเทยบ ในขณะทสานวนไทยใชคาวา “ชาย” มาเปรยบเทยบ และทง 2 สานวนใชคาวา “ผหญง”

มาเปรยบเทยบเชนเดยวกน (คาวา “ผหญง” ในสานวนพมา คอ คาวา မနးမ /mein-má/) สานวนนจง

นาคนมาเปรยบเทยบ โดยสงเกตลกษณะของคนและนามาเปรยบเปนสานวนเพอส งสอนวา ผชายท

บวชแลวสกถง 3 หนหรอผหญงทมสามถง 3 คน เปนคนทไมนาคบหาสมาคม เพราะแสดงวาคนนน

ตองมขอบกพรองบางประการ

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดเปนเชงตาหนสาหรบคนทประพฤตตนไมเหมาะสม

นอกจากนยงเปนสานวนทผใหญมกใชในเชงส งสอนผนอยหรอลกหลานใหเลอกคบคนโดยดจาก

การกระทาหรอพฤตกรรมของคนๆนน ทงน ขนวจตรมาตรา (2541: 163) ไดยกภาษตอศรญาณมา

เปรยบเพอใหเหนความหมายของสานวนนอยางชดเจนยงขนดวย ความวา“บรรพชาสามปาง นาง

สามผว ขาเกาชวเมยชงเขายงหาม”

หนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 259) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน သးေကာငးေျပာငး

ေသာရင သးလငေျပာငးေသာမနးမ /ɵoŋ caun pyaun ɵɔ shìn ɵoŋ lìn pyaun ɵɔ mein-má/ ไววา

173

“သးေကာငးေျပာငးေသာရင၊ သးလငကြာေသာမန းမတ ႔သည မန းမေကာငး

မဟတေၾကာငး ေရးသေဟာငးတ႔ ေျပာဆဆးမဖးသည။” [၁၂၆၆] သနးေမ၊ ဒ။ ၁၄၆။

/ɵoŋ caun pyaun ɵɔ shìn ɵoŋ lìn kwà ɵɔ mein-má dó ɵì mein-má kaun mə-

hôuʔ kaun she ɵù haun dó pyɔ-hsò-hsoŋ-má phu ɵì/ หมายถง คาวากลาวส งสอนแตโบราณของ

คนสมยกอน ผหญงทไมดมคากลาวเปรยบไววา พระเปลยนสามวด ผหญงเปลยนสามผว

ตารางท 18 สานวนพมากบสานวนไทยทนาคนมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


ဆရာထက တပညလကေစာငးထက

/hsə-yá thɛʔ də-bɛ lɛ ʔ-saun-thɛʔ/

ครเกง ศษยฟาดฟนเกง

ศษยมคร คนเกงทมครเกง, ถาครเกง

ศษยยอมเกงกวาคร, คนทม

ความสามารถเพราะมครด

สานวนทง 2 สานวนนมความหมายตรงหรอคลายคลงกน และสงทนามาเปรยบเทยบ

เหมอนกน คอ นา “คน” มาเปรยบเทยบ แสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางครกบศษยซงทง

สงคมพมาและสงคมไทยเปนสงคมทมความเอออาทรตอกน โดยเฉพาะครกบศษยนนม

ความสมพนธกนอยางใกลชดมาตงแตในอดต ครตองประสทธประสาทวชาความรตางๆ ใหแกศษย

และมจตเมตตาตอศษย สวนศษยกตองใหความเคารพนบถอ และรจกตอบแทนบญคณของคร

วธการใช: ทง 2 สานวนเปนสานวนทผใชทกเพศทกวยสามารถนาไปใชพดเพอเปรยบ

ใหเหนความสาคญของคร บคคลทศษยควรใหความเคารพนบถอและเชอฟงคาส งสอน เพราะหาก

ไมมครคอยถายทอดวชาความรให ศษยกไมสามารถเตบโตไปเปนคนทมคณภาพของสงคมได

หนงสอสานวนไทย ของกสมา รกษมณ และคณะ (2553: 271) ไดยกตวอยางการใชสานวนนไววา

“อยาไปดถกความรความสามารถของเขาเลย เขากศษยมครเหมอนกน”

สวนหนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 65) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ဆရာထက

တပညလကေစာငးထက /hsə-yá thɛʔ də-bɛ lɛʔ-saun-thɛʔ/ ไววา

“ဒတပညမးကေတာ ဆရာထကေတာင လကေစာငးထကပါတယ။” [၁၂၉၃] မဟာဆန။

၇။ /dì də-bɛ myo kə-dɔ hsə-yá thɛʔ tàun lɛʔ-saun-thɛʔ bà dɛ/ หมายถง บรรดาลกศษยเหลานยอม

เกง (ฟาดฟนเกง)กวาคร

174

4.1.1.2 การนาสตวมาเปรยบเทยบ

การนาสตวมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาสตวมา

เปรยบเทยบเหมอนกน โดยสตวทใชเปรยบเทยบในทน อาจใชสตวทงตวมาเปรยบเทยบ หรอใช

ลกษณะ, กรยาอาการทสตวแสดงออกมาเปรยบเทยบกได

ตารางท 19 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสตวมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


ကယဥမ ဥထင

/kó ʔú hmá ʔú thìn/

คดถงแตไขของตน

ไขในหน พอแมมกจะคดถงแตลกของ

ตน, ของทตองระมดระวง

ทะนถนอมอยางยง

สานวนทง 2 นมความหมายตรงหรอคลายคลงกน และสงทนามาเปรยบเทยบเหมอน

กน คอ นา “ไข” มาเปรยบเทยบ (ภาษาพมาเรยกไขวา ဥ /ʔú/) เปนสานวนทมความหมายวา พอแม

มกจะรกและทะนถนอมลกของตนเปนอยางด ดงไขทอยในหน กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 56)

กลาววา ไขมเปลอกบางแตกงาย เปรยบเสมอนคนหรอสงของทเปราะบางตองดแลเปนพเศษ หน

เปนสงทแขงแกรง เปรยบเหมอนการดแลรกษาและปกปองคมครองอยางแขงแรง ไขทฝงซอนไวใน

หนคอสงทอยในความดแลประคบประคองไวอยางปลอดภย

วธการใช: ทง 2 สานวนมกใชพดเพอแสดงความประชดประชนพอแมทเลยงด ทะน-

ถนอมลกจนเกนเหต เชน “เขาอยากไดลกชายไวสบสกล แตกลบไดลกสาวถงหาคน พอคนทหกเปน

ผชายเลยเลยงอยางทะนถนอมราวกบไขในหน” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 56)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 15) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ကယဥမ ဥထင /kó ʔú

hmá ʔú thìn/ ไววา

“မဘတ႔မညသည ကယဥမ ဥထင ဆသညအတငး သတ႔၏ သားသမးမားကသာလင

သမားထက အဆေပါငးမားစြာ ပၿပး ခစၾကညျမတႏးရမညမာ ေလာကဓမၼတာပင ျဖစေလသည။” [၁၃၁၄] မငျမ။ ၂၂၅။

/mí-bá dó mì ɵì kó ʔú hmá ʔú thin hsò ɵí ʔə-dain ɵù dó ʔí ɵa-ɵə-mi mya kò

ɵà hlyìn ɵù mya thɛʔ ʔə-hsá paun mya swà pò pyi chíʔ-cì myáʔ-no yá mì hmà lɔ-ká-də-má-

tà pìn phyiʔ lè ɵì/ หมายถง เปนธรรมดาของโลกทพอแมทงหลายนนจะรกและทะนถนอมลกของ

ตนเหนอกวาสงใด เหมอนดงสานวนทวา คดถงแตไขของตน

175

4.1.1.3 การนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ

การนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนา

ธรรมชาตมาเปรยบเทยบ “ธรรมชาต” ในทนหมายถง ดน นา ลม ไฟ รวมทงพนธพชตางๆ ดวย ทงน

ผวจยไมไดจดใหพนธสตวอยในกลมของธรรมชาต เพราะเหนวาจากสานวนทงหมดทนามาศกษาม

การนาสตวมาใชในการเปรยบเทยบเปนจานวนมาก จงแยกสานวนทนาสตวมาเปรยบเทยบไวในอก

ประเดนหนง

ตารางท 20 สานวนพมากบสานวนไทยทนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


အဆငးလဆနး လ႔ေပါကပနး

/ʔə-hsin-hlá hsan lù-pâuʔ-pan/

รปลกษณสวยเดน สวยดอกแค

สวยแตรป จบไมหอม มรปรางงาม แตความประพฤต

ทาทวาจา และกรยามารยาท

ไมด

สานวนทง 2 นมความหมายตรงหรอคลายคลงกน และสงทนามาเปรยบเทยบเหมอน

กน คอ นา “ธรรมชาต” มาเปรยบเทยบ กลาวคอ เปนสานวนทนาลกษณะของดอกไมมาเปรยบกบ

ผหญงทมรปงาม แตความประพฤตและกรยามารยาทไมงามเหมอนรปรางหนาตา สานวนพมาทวา လ႔ေပါကပနး /lù-pâuʔ-pan/ หากพจารณาตามความหมายจะหมายถง “สวยแตรป” แตหากแยกคา

ออกมาจะไดคาวา လ႔ /lù/ “ของคน” และ ေပါကပနး /pâuʔ-pan/ “แค (พช)” ผวจยจงแปลคา

လ႔ေပါကပနး /lù-pâuʔ-pan/ วา “สวยดอกแค” สานวนนแทจรงแลวไดนาความงามของดอกไมมา

เปรยบกบคนทสวยแตไรความรความสามารถวาไมตางอะไรกบดอกแคทสวยแตไรกลน ขนวจตร

มาตรา (2541: 555–556) ไดกลาวถงทมาของสานวนนไววา “สานวนนใชกบผหญงและใชไดตลอด

ถงความประพฤต เปนสานวนทเอาดอกไมมาเปรยบ คอ ดอกไมหลายชนด เชน ชบา ทองกวาว ฯลฯ

สวยงาม แตไมมกลนหอม สานวนนลางทกพดวา งามแตรปจบไมหอม”

วธการใช: ทง 2 สานวนมกใชพดเพอแสดงความประชดประชนคนทมรปรางภายนอก

งดงาม แตความประพฤตและกรยามารยาทไมด มกใชเปรยบกบผหญง เชน “ลกสาวบานนนะร สวย

แตรป จบไมหอม พดจาไมมสมมาคารวะ ซากรยากกระโดกกระเดก” (กสมา รกษมณ และคณะ,

2553: 273)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 269) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน အဆငးလဆနး

လ႔ေပါကပနး /ʔə-hsin-hlá hsan lù-pâuʔ-pan/ ไววา

176

“သြငျပငရပ၀ါ ၊ ျပညစပါလညး ၊ န႔သာလငျခငး ၊ ဂဏန႔ကငးမ ၊ အဆငးလဆနး ၊ လ႔

ေပါကပနးဟ ၊ သြမးမနးသေထြ ၊ ကရေလအ႔၊” [၈၈၅] ကး။ ၂၆။ /ɵwìn pyìn yôuʔ wà pyí-zòŋ pà lɛ nân ɵà hlàin chin gòŋ nân kin mù ʔə-hsin-

hlá hsan lù-pâuʔ-pan hú ɵun hman ɵí thwè kɛ-yɛ lè ʔân/ หมายถง หากรปรางภายนอกดสวย

สมบรณพรอม แตปราศจากคณประโยชนกคงจะถกตเตยนไดวาสวยดอกแค

4.1.1.4 การนาอวยวะมาเปรยบเทยบ

การนาอวยวะมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาอวยวะมา

เปรยบเทยบ ในทนอวยวะทนามาเปรยบเทยบอาจเปนอวยวะของคนหรอสตวกได รวมถงของเหลว

ทอยในรางกายดวย เชน นาลาย นาหนอง นาเลอด ฯลฯ

ตารางท 21 สานวนพมากบสานวนไทยทนาอวยวะมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


ႏတကေတာ ပားသကာ စတကေတာ ခါးတမာ

/hnôuʔ kə-dɔ pya ɵə-kà

sêiʔ kə-dɔ kha tə-mà/

ปากนน นาผง/นาตาลเคยว

ใจนน สะเดาขม

ปากปราศรย ใจเชอดคอ พดจาออนหวาน แตใจคดราย

ทง 2 สานวน นา “ปาก” และ “ใจ” มาใชในการเปรยบเทยบเหมอนกน เปนสานวนท

แสดงใหเหนถงความสาคญของอวยวะทงสอง เพราะคนเรานนไมสามารถรถงจตใจของผอนไดจาก

คาพดทเปลงออกมา หากตองคบหาดนานๆ จงจะรถงนสยทแทจรง

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงส งสอนใหรจกเลอกคบคน เพราะคนบางคนนน

ปากหวาน พดจาไพเราะ แตจตใจกลบรายไมเหมอนดงปากพด เปนสานวนทผใหญมกนามาสงสอน

ลกหลานไมใหเชอคาพดของคนโดยงาย แตตองใชระยะเวลาในการคบคน นอกจากน สานวนนยง

สามารถนามาใชในเชงประชด, ตาหนคนทมลกษณะพดอยาง ใจอยางอกดวย

ทงน หนงสอสานวนไทย ของกสมา รกษมณ และคณะ (2553: 188) ไดกลาวถง

สานวนนไววา สานวนนบางทใชวา “ปากปราศรย นาใจเชอดคอ” เชน “คนคนนพดจาออนหวาน

แตตองระวงดๆ เพราะชอบนนทาวารายลบหลง เขาทานองปากปราศรย ใจเชอดคอ”

177


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 114) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ႏတကေတာ

ပားသကာ စတကေတာ ခါးတမာ /hnôuʔ kə-dɔ pya ɵə-kà sêiʔ kə-dɔ kha tə-mà/ ไววา

“ႏတကေတာ ပားသကာ ၊ စတကေတာ ခါးတမာဟ စကားအလာ ပမာမးၾက ေပေတာ၊” [၁၂၉၆] မဥၨရ။ ၂၂၁။

/hnôuʔ kə-dɔ pya ɵə-kà sêiʔ kə-dɔ kha tə-mà hú zə-ga ʔə-là pə-mà hmi cá

pè dɔ/ หมายถง คาพดเหลานหวานปานนาผงเคยว แตใจนนเปรยบเสมอนสะเดาขม

ตารางท 22 สานวนพมากบสานวนไทยทนาอวยวะมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


ရငေသြးဟက ခစမ၀

/yìn-ɵwe hù ká chíʔ mə-wá/

อนวาเลอดในอก รกไมอม

เลอดในอก ลก

ทง 2 สานวน นา “เลอด” และ “อก” มาใชในการเปรยบเทยบเหมอนกน เปนสานวนท

แสดงใหเหนถงความชางสงเกตและชางอปมาของทงคนทงสองชนชาต เพราะเลอดคอของเหลวท

ไหลเวยนอยในรางกาย รวมทงในหวใจของคนเราดวย เมอคนเรามลกยอมรกลกเสมอนแกวตา

ดวงใจ การนา “เลอดในอก” มาเปรยบเปน “ลก” นน แสดงใหเหนถงความชาญฉลาดของบรรพบรษ

ในการสรางสานวนน

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดเปรยบถง “ลก” แสดงใหเหนถงความหวงใยของพอแม

ทมตอลก เพราะผทเปนพอและแมนนยอมรกลกของตนเหนอสงอนใด ขนวจตรมาตรา (2541: 528)

ไดกลาวถงสานวน “เลอดในอก” ไววา สานวนนลางทพด “เลอด” คาเดยว หรอ “เลอดกอนเดยว” ก

หมายความวา “ลก” เหมอนกน ตวอยาง

“จมนไวยเลากเลอดทในอก กหยบยกรกเทากนกบผว

ทลพลางตวนางระเรมรว ความกลวอาญาเปนพนไป”

เสภาขนชางขนแผน


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 197) กไดยกตวอยางวธการใชสานวน ရငေသြးဟက ခစမ၀

/yìn-ɵwe hù ká chíʔ mə-wá/ ไววา

178

“ရငေသြးဟက ၊ ခစမ၀သည ၊ ေလာကအားလး ၊ သားကမနးတယလ႔ ၊ ထးစဘယမာရသ

လ၊” [၁၂၂၅-ခန႔] ၀ဇယ။ ၅။

/yìn-ɵwe hù ká chíʔ mə-wá ɵì lɔ-ká ʔa-loŋ ɵa kò moŋ dɛ ló tho-sàn bɛ hmà

shí ɵə-lɛ/ หมายถง ในโลกนไมมพอแมคนใดเกลยดลกของตนเอง เพราะเลอดในอกนนยอมรกไมอม

4.1.1.5 การนาการกระทามาเปรยบเทยบ

การนาการกระทามาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาการ

กระทามาเปรยบเทยบ ผวจยกาหนดใหการกระทาเปนพฤตกรรมทคนแสดงออกเพอตอบสนองสง

เรา รวมทงความคดและความรสกของคน

ตารางท 23 สานวนพมากบสานวนไทยทนาการกระทามาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


ဆငးရတစခါ ခမးသာတစလည

/hsin-yɛ tə-khà chan-ɵà tə-hlɛ/

ยากจนหนงครา รารวยหนงรอบ

ชวเจดท ดเจดหน ทกขสขยอมเกดขนสลบกนไป

ทง 2 สานวน นา “การกระทา” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน โดยสานวนพมานา

“ความยากจน” และ “ความรารวย” มาเปรยบเทยบ ในขณะทสานวนไทยนา “ความชว” และ “ความ

ด” ถอเปนการกระทาของคนมาใชเพอเปรยบใหเหนถงความไมเทยงแทแนนอนของคน คอ ในชวต

อาจมความทกขเกดขนสลบกนไปกบความสข

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงตกเตอนหรอส งสอนใหเหนถงสจธรรมของโลก

ทไมมความเทยงแทแนนอน ทกอยางเมอมลงกตองมขนเปนธรรมดาของโลก จงไมควรยดตดกบสง

ใดมากจนเกนไป คนกเชนเดยวกนหากวนหนงมความทกข สกวนหนงกยอมมความสขได หนงสอ

สานวนไทย ของกสมา รกษมณ และคณะ (2553: 96) ไดกลาวถงสานวนนไววา สานวนนใชปลอบ-

ใจผทมความทกขใหมกาลงใจทจะสตอไป เชน “อยาเสยใจไปเลย คราวนขาดทน คราวหนาคงได

กาไร คนเราชวเจดท ดเจดหน”


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 69) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ဆငးရတစခါ

ခမးသာတစလည /hsin-yɛ tə-khà chan-ɵà tə-hlɛ/ ไววา

“…ဆငးရတစခါ ခမးသာတစလည ဆသလေပါေအရယ။ ကသလကဆတာ မသႏငမ

ျမငႏငဘးေအ။” [၁၂၇၅-ခန႔] ပါးစပ။ ၁၈၉။

179

/hsin-yɛ tə-khà chan-ɵà tə-hlɛ hsò ɵə-lò pɔ ʔè yɛ kú-ɵò kàn hsò dà mə-ɵí

hnàin mə-myìn hnàin bu ʔé/ หมายถง …กลาวกนวา ยากจนหนงครากสามารถรารวยไดหนงครงจะ

อนวากศลกรรมนน ไมสามารถรไมสามารถเหนไดนะจะ

ตารางท 24 สานวนพมากบสานวนไทยทนาการกระทามาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


ကနရးလင တစေခါက လငကနရးလင တစသကလးေမာက

/kòŋ shoŋ hlyìn tə-khâuʔ

/lìn kòŋ shoŋ hlyìn

tə-ɵɛʔ loŋ hmâuʔ/

ถาคาขายขาดทน ครงเดยว

ถาผว(เลอกผด)ขาดทนทงชวต

ปลกเรอนผด คดจนเรอนทลาย

เลอกผวผด คดจนตวตาย

ใหระวงกอนทาอะไรลงไป

เพราะถาตดสนใจผดแตตน

แลวแกไขยาก โดยเฉพาะ

เรองคครอง

ทง 2 สานวน นา “การกระทา” มาใชในการเปรยบเทยบเหมอนกน โดยสานวนพมานา

“การคาขาย” และ “การเลอกค” มาเปรยบเทยบ ในขณะทสานวนไทยนา “การสรางบานเรอน” และ

“การเลอกค” มาเปรยบใหระมดระวงการกระทาของตนเอง เพราะถาหากตดสนใจผดแตตนแลวก

ยากทจะแกไขในภายหลง โดยเฉพาะเรองคครอง อบลรตน พนธมนทร (2538: 258) กลาวถง

สานวนนวา “การแตงงานเปรยบเสมอนการลงทนชวตครงทสาคญทสด สานวนพมาเปรยบวาการ

ลงทนดงกลาวไมเหมอนกบการลงทนคาขาย ทงนเพราะพอคาแมคาทประกอบกจการนน บางครง

อาจประสบภาวะขาดทน แตกยงมหวงวาจะไดกาไรในคราวตอไปได แตการแตงงานมคราวเดยว

เทานน” สวนสานวนไทยไดนาการสรางบานเรอนและการเลอกคมาเปรยบ ทงนเพราะคนไทยม

ความเชอดานการสรางบานเรอนใหถกทศ ถกลกษณะ เชน การสรางศาลพระภมรกษาบานเรอน,

การสรางบานเรอนในพนททไมเปนทางแยก หรอทเรยกวา “แพรง”, ไมตงศาลพระภมหรอลง

เสาเอกวนอาทตย เพราะเชอวาเปนวนรอนจะทาใหคนในบานเดอดรอน ไมมความสงบสข ฯลฯ

แสดงใหเหนวาคนไทยใหความสาคญกบการสรางเรอนมาก เพราะเชอวาเรอนทดจะทาใหผอย

อาศยเปนสขดวย ในดานการเลอกคกเชนเดยวกน คนไทยเชอวาการเลอกคครองเปนสงทสาคญ

เพราะคครองทดจะนาพาชวตไปสความสาเรจได

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงตกเตอนหรอส งสอนเกยวกบการเลอกคครอง

โดยเฉพาะผหญงทเมอเลอกคครองทจะใชชวตรวมกนแลวจะไมสามารถเลอกใหมได เพราะใน

180

สงคมพมาและสงคมไทยจะถอวา ผหญงทแตงงานมากกวา 1 ครง เปนหญงไมด มตาหน หรอมขอ-

บกพรองบางประการ ดงนน การเลอกคครองของผหญงจงมความสาคญมากเปนพเศษ

เอกรตน อดมพร และสทธโรจน (2550: 111) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน “ปลก

เรอนผดคดจนเรอนทลาย เลอกผวผดคดจนตวตาย” ไววา “เหนผลหรอยงละ จากการทเธอคบผชาย

ไมเลอกหนา ในทสดกไดสามขเหลาเมายา แลวกอยอยางระทมทกขไปตลอดชวต เขาทานองปลก

เรอนผดคดจนเรอนทลาย มผวผดคดจนตวตาย”


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 8) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ကနရးလင

တစေခါက လငကနရးလင တစသကလးေမာက /kòŋ shoŋ hlyìn tə-khâuʔ lìn kòŋ shoŋ hlyìn tə-

ɵɛʔ loŋ hmâuʔ/ ไวดงน

“မနးမတ႔ဆသညမာ ကနရးလင တစေခါက ၊ လငကနရးလင တစသကလးေမာက

တတပါတယ။ သ႔ျဖစရၽြ အလြနစးရမလပါတယ။” [၁၂၆၈] ေနာ၊ ပ။ ၄၈။

/mein-má dó hsò ɵì hmà kòŋ shoŋ hlyìn tə-khâuʔ lìn kòŋ shoŋ hlyìn tə-ɵɛʔ

loŋ hmâuʔ táʔ bà dɛ ɵó-phyíʔ-ywé ʔə-lùn so-yèin hlá bà dɛ/ หมายถง ผหญงทงหลายหากคาขาย

ขาดทนกเพยงครงเดยว แตหากมผวผดกเหมอนหมดตวตลอดชวต จงนาวตกกงวลเปนอยางมาก

4.1.1.6 การนาสงของมาเปรยบเทยบ

การนาสงของมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาสงของ

มาเปรยบเทยบ โดยสงของในทนหมายถง อาหาร ขาวของ พาหนะ เครองมอเครองใชตางๆ

ตลอดจนของมคา เชน เงน ทอง เพชร พลอย ฯลฯ

ตารางท 25 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสงของมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


ေရႊရမ မးေတာခငသည

/shwè shí hmá myo-dɔ chìn ɵì/

มเงนทองจงมพนอง

มเงนนบวานอง มทองนบวาพ เมอรารวยกมคนมานบญาต

ทง 2 สานวน นา “สงของ” มาใชในการเปรยบเทยบเหมอนกน คอ นา “เงน” และ

“ทอง” มาเปรยบใหเหนถงความสาคญของสงของทงสองสงน เพราะถอวาเปนของมคามาตงแตใน

อดต หากมงมเงนทองแลวใครๆ กอยากเขามาเปนญาตพนอง ขนวจตรมาตรา (2541: 417) ได

ยกตวอยางโคลงกระทสภาษตทกลาวถงสานวนนไววา

181

“ม คนพดแซซอง สรรเสรญ

เงน ยอมชกชวนเชญ เชดช

นบ เปนญาตจนเกน การกอเกดแฮ”

นอง ชอนนยายชอน โนนโนนเนองมา

ม ผมานอบนอม นบถอ

ทอง ลอใหเลาลอ เชดหนา

นบ ญาตเนองมาคอ เคยงชด สนทแฮ

พ และลงนาปา ปวยเปอนแยะตะแปะ”

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงประชดประชน เพราะการทคนหนงเขาหาคนอก

คนหนงเพอหวงผลประโยชนนน แสดงใหเหนวาเปนคนทไมมความจรงใจ วธการใชสานวนนจง

เปนเชงประชดประชนมากกวาการแนะนาส งสอนทวไป หนงสอสานวนไทย ของกสมา รกษมณ

และคณะ (2553: 222) ไดยกตวอยางการใชสานวนนไววา “มขาวของทองหยองกใสบางซ เพอนๆ

เขาจะไดไมดถก มเงนนบวานอง มทองนบวาพ ฉนเตอนเพราะความหวงดนะ”


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 205) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ေရႊရ မ

မးေတာခငသည /shwè shí hmá myo -dɔ chìn ɵì/ ไววา

“ေရႊရမ မးေတာခငသညဟေသာ စကားရ၏ ။” [၁၃၅၇] သာေရာင။ ၁၅၊ ၄။ ၃၃။

/shwè shí hmá myo-dɔ chìn ɵì hù ɵɔ zə-ga shí ʔí/ หมายถง มคากลาววา มเงน

ทองจงมพนอง

ตารางท 26 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสงของมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


မန႔သာ ေ၀စားနငသည လငက မေ၀ငနင

/môŋ ɵà wè-sa nàin ɵì

lìn kò mə-wè-hŋá nàin/

ขนมเทานนทสามารถแบง

กนกนได ผว ไมสามารถแบงได

เสยทองเทาหว

ไมยอมเสยผวใหใคร

ไมยอมยกสามใหหญงอน แม

จะแลกกบสงของหรอทรพย

สนเงนทองจานวนมากกตาม

182

ทง 2 สานวน นา “สงของ” มาใชในการเปรยบเทยบเหมอนกน สานวนไทยนา “ทอง”

ถอเปนของมคามาใชในการเปรยบเทยบ สวนสานวนพมานา “ขนม” (မန႔ /môŋ/) ซงเปนอาหารมา

ใชในการเปรยบเทยบกบ “สาม” วาเปนสงทผหญงไมสามารถแบงปนหรอยกใหกบใครได แม

จะตองแลกดวยสงของหรอทรพยสนเงนทองมากมายกตาม

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงประชดประชน มกใชเปรยบกบผหญงทหงหวง

สามมากจนไมสามารถสญเสยสามใหกบคนอนได ขนวจตรมาตรา (2541: 590) ไดยกตวอยางบท

กลอนจากเรองพระอภยมณ ความวา

“ใครชงคสตามไมขามเขด คงแกเผดมนใหสาเลอดตาไหล

ถงเสยทองเทาตวเสยหวไป แตมใหเสยผวสตวตาย”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 177) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน မန႔သာ ေ၀စားႏငသည

လငက မေ၀ငနင /môŋ ɵà wè-sa nàin ɵì lìn kò mə-wè-hŋá nàin/ ไววา

“မန႔ကသာ ေ၀ငစားမည ၊ လငက မေ၀ငနငဘးဆတ ေရးလၾကးမား စကားနငအည ေဒၚ

ေမႊးျမငက လငဂဏက ကးျပးေတာ အမးမးေျပာဆသညမာ…။” [၁၂၇၉] မာ၊ ပ။ ၃၃။

/môŋ kò ɵà wè-hŋá-sa mì lìn kò mə-wè-hŋá nàin bu hsò dɛ she-lù-ci mya

zə-ga hnîn ʔə-ñì dɔ-hmwe-myàin ká lìn gòŋ kò ko pyi-dɔ ʔə-myo-myo pyɔ hsò ɵì hmà/ หมายถง “ขนมเทานนทแบงกนกนได สามไมสามารถแบงปนกนได บรรดาคนรนเกาไดกลาวไว”

ปาหมะเวมยาย(ชอคน) พดเรองตางๆ นานาเกยวกบสามตน

4.1.1.7 การนาความเชอมาเปรยบเทยบ

การนาความเชอมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาความ

เชอมาเปรยบเทยบ โดยความเชอในทนหมายถง ความเลอมใสศรทธา และลทธศาสนา

ตารางท 27 สานวนพมากบสานวนไทยทนาความเชอมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ


သေတာေကာငး နတေကာငးမ

/ɵù-dɔ-kaun náʔ-kaun má/

คนด ผ/เทพดคาจน

คนดผคม คนทาดมกไมมภย, คนทาด

เทวดายอมคมครอง

183

ทง 2 สานวน นา “ความเชอ” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน โดยสานวนไทยนาความ

เชอเรอง “ผ” มาเปรยบเทยบใหเหนวา คนไทยมความเชอมาแตโบราณเกยวกบวญญาณของผทตาย

แลว สวนสานวนพมานาความเชอเรอง “นต” (နတ /náʔ/) ซงเปนผหรอเทพมาใชเปรยบเทยบ ทงน

วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 144) ไดกลาวถง “เทพนต” ไววา “นตในสงคมพมา

หมายถง ‘วญญาณศกดสทธของผตายราย’ เปนภตผเปนทพงของปถชนทวไป นตทเปนภตผจะม

ฐานะกงเทพกงผ คอ อยระหวางเทพและผ มระดบสงกวาผทวไป แตไมเทยบเทาเทวดา นตจงไมใช

ผธรรมดาสามญอยางทเรยกในพมาวา “ตะเส” (တေစၦ /də-sè/) หรอ “ตะแย” (သရ /ɵə-yɛ/) ทวาเปน

วญญาณของมนษยผตายจากดวยภยอนรายแรง ผคนใหความเคารพบชา และมพธเขาทรงลงผ

ดวยเชอวานตจะใหความชวยเหลอและคมกนภยในหมผศรทธากราบไหว นตจงเปนผทมฐานะและ

บทบาทดจเดยวกบผเจาพอเจาแมของไทย”

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงส งสอน เปนสานวนทผใหญมกใชส งสอน

ลกหลานใหทาความด ประพฤตตนอยในศลในธรรม เพราะผททากรรมดมกไดรบกรรมดตอบแทน

แมในขณะทตกทกขไดยาก ยอมมผอนเขามาชวยเหลอเสมอ จงมการนาความเชอเรองผและเทพเขา

มาเชอมโยงเพราะเปนความเชอทฝงแนนอยในจตใตสานกของคนวา หากทาความดผดและเทพก

คอยชวยเหลอปกปกรกษา เชน “นายอาเภอแหวนเพชรคนน ดแลราษฎรใกลชด ไปหาไดทกเวลา ทง

กลาหาญออกปราบโจรจนราบคาบ พวกอนธพาลหาทางเกบ แตไมสาเรจ คลาดแคลวทกท คนดผ

คม” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 57)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 242) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน သေတာေကာငး

နတေကာငးမ /ɵù-dɔ-kaun náʔ-kaun má/ ไววา

“သေတာေကာငး နတေကာငးမဆတာလ ရတနာသးပါးက ယၾကညလ႔ သလသတငးက ေစာငသး သေတာေကာငးႏလးရတ သမ ႔ နတေကာငးနတျမတမားက စညးၾကပေစာငေရာကတာ

ဧကနပငျဖစလမမယ။” [၁၂၉၆] မဥၨရ၊ ပ။ ၁၇၅။

/ɵù-dɔ-kaun náʔ-kaun má hsò dà lò yá-də-nà-ɵoŋ-pa kò yòŋ-cì ló ɵì-lá-ɵì-

din kò sâun-ɵoŋ ɵù-dɔ-kaun hná-loŋ shí dɛ ɵù-mó náʔ-kaum-náʔ-myáʔ mya ká si-cáʔ sâun-

shâuʔ dà ʔə-kàn pìn phyiʔ lêin mɛ/ หมายถง มความเชอวา หากบชาพระรตนตรยและถอศล

อโบสถ (ตงตนอยในศลในธรรม) นตหรอเทพทดกจะคอยดแลปกปกรกษาอยางแนนอน ดงคากลาว

ทวา คนด ผ/เทพดคาจน

184

ตารางท 28 สานวนพมากบสานวนไทยทนาความเชอมาเปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ



/nə-phu-zà ywà-lɛ/


คแลวไมแคลวกน ผทเคยสรางบญกศลรวมกน

เคยเปนคกนมากอนยอมไม

แคลวคลาดกน

ทง 2 สานวน นา “ความเชอ” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน โดยทงสานวนพมาและ

สานวนไทยไดนาความเชอเรอง “เนอค” (ภาษาพมาเรยก နဖးစာ /nə-phu-zà/) มาเปรยบเทยบ ทงน

กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 72) ไดกลาวถงสานวน “คแลวไมแคลวกน” ไววา สานวนนมทมา

จากความเชอวา มนษยเวยนวายตายเกดมาแลวหลายชาต ชายหญงใดทเคยเปนคสามภรรยากนใน

ชาตกอน เมอเกดใหมกไมแคลวคลาดกน สานวนนบางทใชวา “คแลวไมแคลวคลาด”

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดเปรยบใหเหนถงความเชอทงของคนพมาและคนไทยใน

เรองภพชาต การสงสมบญมารวมกน ทาใหกลบมาพบเจอกนอกในภพชาตใหม โดยคนทเปนเนอค

กนนน แมวาจะอยไกลกนเพยงใดกสามารถกลบมาพบเจอกนได หรอแมแตจะมอปสรรคขวางกน

เพยงใดสดทายกไดอยรวมกน เปนสานวนทมกนามาใชเปรยบกบคนในวยหนมสาว ซงเปนวยท

เหมาะสมแกการเลอกคครองหรอแตงงาน เชน “บาวสาวคนมอปสรรคมากมายกวาจะไดแตงงานกน

แตทงคกสามารถฟนฝาปญหาตางๆ มาจนมวนนได สมกบคาทวา คแลวไมแคลวกน” (กสมา

รกษมณ และคณะ, 2553: 73)


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 105) ยกตวอยางวธการใชสานวน နဖးစာ ရြာလည

/nə-phu-zà ywà-lɛ/ ไววา

“ေလာကဓမၼတာ ၊ လတ႔ရြာမာ ၊ နဖးစာ ရြာလညတ။” [၁၂၆၈] ေနာ၊ ပ။ ၁၄။

/lɔ-kì-dàn-má-dà lù dó ywà hmà nə-phu-zà ywà-lɛ dɛ/ หมายถง การทคน

ทงหลายซงเปนเนอคกนจะมาบรรจบพบกนอกครงยอมเปนธรรมดาของโลกโลกย

185


เปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


การนาคนมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาคนมา

เปรยบเทยบเหมอนกน แตสงทนามาเปรยบเทยบนนอาจมความเหมอนกนเพยงบางประการเทานน

ไมไดเหมอนกนทกประการเหมอนในหวขอท 4.1.1.1

ตารางท 29 สานวนพมากบสานวนไทยทนาคนมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


စငေကာငးေသာ ဖရေကာငး၏ အရငေကာငးေသာ ကၽြနေကာငး၏

/sìn kaun ɵɔ phə-yòŋ kaun ʔì

ʔə-shìn kaun ɵɔ cùn kaun ʔì/

หากรานด ผลฟกยอมด

หากเจานายด ขาทาสยอมด

ขาพงเจา บาวพงนาย ถารานด ผลฟกยอมเลอยพาด

ถาเจานายกนดอยด ขาทาสยอม

ไดกนดอยดไปดวย, ผนอยตอง

พงผใหญ

ทง 2 สานวนนมความหมายคลายคลงกน แตสงทนามาเปรยบเทยบมความเหมอนกน

เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “คน” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน โดยสานวนไทยนา

“ขา/บาว” และ “เจา/นาย” มาใชเปรยบเชนเดยวกบสานวนพมาทนาคาวา “เจานาย” (အရင /ʔə-

shìn/) และ “ขาทาส” (ကၽြန /cùn/) มาใชเปรยบเทยบ แตในขณะเดยวกน สานวนพมาไดนา “ราน”

(စင /sìn/) และ “ผลฟก” (ဖရ /phə-yòŋ/) มาเปรยบเทยบดวย สานวนนจงแสดงใหเหนถงความ

สมพนธของสงตางๆ ทตองพงพาอาศยกน และสรางคณประโยชนใหแกกนและกน

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดเปรยบใหเหนถงความสมพนธของสงของสองสงทม

ความสมพนธกนในเชงชวยเหลอเกอกล เปนสานวนทสามารถนามาใชเปรยบกบคนไดทกเพศวย

ทงน กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 42) ไดกลาวถงความสมพนธของ “ขา/บาว” และ “เจา/นาย”

ไววา “ขาและบาว คอ ผรบใชหรอผนอยทอยในปกครอง สวนเจาและนาย คอ ผปกครอง ผมอานาจ

และบารม” เชน “เปนลกนองควรออนนอมถอมตน ใหหวหนาเขาเมตตา อยาลมวาขาพงเจา บาวพง

นายนะจะ”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 58) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน စငေကာငးေသာ ဖရ

186

ေကာငး၏ အရငေကာငးေသာ ကၽြနေကာငး၏ /sìn kaun ɵɔ phə-yòŋ kaun ʔì ʔə-shìn kaun ɵɔ cùn

kaun ʔì/ ไววา

“မငးရာဇာလညး…အရငသား ၊ အရငမေကာငးေသာအခါ ဆငးရခပါေပေသာသတ႔သည အရငေကာငးေသာ ေကးဇးက စပါရေလျမ ၊ သတ႔ ဥပမာျပသညကား စငေကာငးေသာ ဖရေကာငး၏ ၊

အရငေကာငးေသာ ကၽြနေကာငး၏ ၊” [၁၁၄၃] ဏပ။ ၁၁၁။

/min-yà-zà lɛ…ʔə-shîn-ɵa ʔə-shìn-mə kaun ɵɔ-ʔə-khà hsin-yɛ-khân pà pè ɵɔ

ɵù dó ɵì ʔə-shìn kaun ɵɔ ce-zu kò sàn pà yá lè myɛ ɵù dó ʔú-pə-mà pyù ɵì ka sìn kaun ɵɔ

phə-yòŋ kaun ʔì ʔə-shìn kaun ɵɔ cùn kaun ʔì/ หมายถง เมอพระมหากษตรย พระราชโอรส พระ

ราชนด ขาทาสทดยอมทนลาบากเพอเจานายของพวกเขาได เพอตอบแทนบญคณ ดงคากลาวทวา

ถารานด ผลฟกยอมด ถาเจานายด ขาทาสยอมด

ตารางท 30 สานวนพมากบสานวนไทยทนาคนมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


ေရႊအေၾကာငး ဖေယာငးသ လအေၾကာငး ေပါငးမသ

/shwè ʔə-caun phə-yaun ɵí

lù ʔə-caun baun hmá ɵí/

เรองของทอง เทยนร

เรองของคน คบหาจงร

คบคนใหดหนา ซอผาใหดเนอ จะคบหาสมาคมกน

ควรพจารณาใหลกซง


เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “คน” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน แตสานวนไทยนา

วธการเลอกซอผามาใชเปรยบเทยบดวย เพราะหากเลอกซอผากใหดทเนอผาวามความละเอยด

ประณตหรอไม ในขณะทสานวนพมา นอกจากจะใชคนมาเปรยบเทยบแลว ยงนาการตรวจสอบ

ทองดวยเทยนไขหรอขผงซงเปนวธโบราณมาเปรยบเทยบดวย ทงน เมย เมยะ ขาย และเรณ เหมอน

จนทรเชย (2543: 2) ไดกลาวถงสานวน ေရႊအေၾကာငး ဖေယာငးသ လအေၾကာငး ေပါငးမသ /shwè

ʔə-caun phə-yaun ɵí lù ʔə-caun baun hmá ɵí/ ไววา “ภาษตนมาจากเรองการพสจนทองในสมย

โบราณวาดหรอไมด ทาไดโดยการเอาทองนนไปถกบกอนหน แลวจงนาเทยนมาถทบบรเวณนนอก

ครงหนง หากเปนทองดสของทองทกอนหนกจะสกเปนมนเงา หากเปนทองไมดสจะออกเปนส

แดง”

187

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงตกเตอนส งสอน เปนสานวนทผใหญมกใช

สงสอนลกหลานใหเลอกคบคนวาดหรอไม ตองคบหากนไปนานๆ จงจะรนสยทแทจรง สานวนน

ในหนงสอสานวนไทย ของกสมา รกษมณ และคณะ (2553: 62) ไดยกตวอยางไววา “คนสมยน

ไวใจยาก ลกจะคบใครใหดใหด อยารบสนทสนมนก คบคนใหดหนา ซอผาใหดเนอ”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 676) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ေရႊအေၾကာငး

ဖေယာငးသ လအေၾကာငး ေပါငးမသ /shwè ʔə-caun phə-yaun ɵí lù ʔə-caun baun hmá ɵí/ ไววา

“ေရႊအေၾကာငး ဖေယာငးသ ၊ လအေၾကာငး ေပါငးမသဆေသာ ေရးလၾကးတ႔ ျမြတၾကား

ခသည စကားရပသည ေနာငးလတ႔အတြက အထးေလးစားစရာ အေၾကာငးတစရပပင ျဖစေလသည။” [၁၃၂၀] လအနစ။ ၁၂၀။

/shwè ʔə-caun phə-yaun ɵí lù ʔə-caun baun hmá ɵí hsò ɵɔ she-lù-ci dó

myûʔ-ca khɛ ɵí zə-ga yáʔ-ɵì hnaun-lù dó ʔə-twɛʔ ʔə-thù le-sa sə-yà ʔə-caun tə-yáʔ pìn phyíʔ

lè ɵì/ หมายถง คากลาวทวา ทองดไมด เทยนยอมร สวนคนจะดหรอไม ตองคบหาดกอนจงจะร

เปนคาสงสอนของเหลาบรรพบรษทใชตกเตอนลกหลาน คาตกเตอนนเปนคาพดหนงทควรเชอฟง

เปนอยางยง


การนาสตวมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาสตวมา


ไมไดเหมอนกนทกประการเหมอนในหวขอท 4.1.1.2 โดยสตวทใชเปรยบเทยบในทน อาจใชสตว

ทงตวมาเปรยบเทยบ หรอใชลกษณะ, กรยาอาการทสตวแสดงออกมาเปรยบเทยบกได

ตารางท 31 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสตวมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


ခနးလြနးေသာမး ေရမေဖာင ေဟာငလြနးေသာေခြး လမေလး

/choŋ lun ɵɔ mo yè mə-phàun

hàun lun ɵɔ khwe lú mə-le/

ฝนตกอยางหนก นาไมเจงนอง หมาเหาเกนไป คนไมกลว

หมาเหาไมกด คนทชอบพดเอะอะดเกงกลา

ทาทาวาจะเอาจรง แตทแท

แลวกลบไมเอาจรง

188


เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “สตว” คอ “หมา” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน แต

สานวนพมาไดนา “ธรรมชาต” มาเปรยบเทยบดวย เพอเนนความหมายของสานวนใหชดเจนยงขน

กลาวคอ นาวธการสงเกตธรรมชาต คอ สภาพลมฟาอากาศมาใชเพอเปรยบกบคนทมลกษณะชอบ

พดเอะอะวาตนเปนคนเกงกลา แตเมอเอาเขาจรงกลบไมกลาทาตามทตนแสดงออกไวแตแรก

เปรยบเสมอนฝนทตกอยางหนก แตไมสามารถทาใหนาเจงนองได หรอหมาทเหามากๆ แตไมกด

ทาใหคนไมกลวเสยงเหานน

ขนวจตรมาตรา (2541: 609 – 610) ไดกลาวถงสานวนนไววา สานวน “หมาเหาไมกด”

เปนสานวนทมมลมาจากขอสงเกตลกษณะหมาทถอกนวา หมาทเหาเกงมกจะไมกด แตหมาทกดไม

เหา หลายชาตมสานวนนตรงกบไทย คอ ฝร งเศส เยอรมน ฮอลนดา และแขกอนเดยมสานวนวา

“หมาเหาไมกด” ตรงกน และหลายชาตมสานวนคลายๆ กนอก องกฤษวา “หมาทเหาอยไกลๆ ไม

กด” สเปนวา “ใหหมาเหาไปเถด มนไมกดดอก” ละตนวา “หมาเงยบกบนานงใหระวง” เยอรมนวา

“หมาเงยบกบนานงเปนอนตราย” กบ “หมาโงยอมเหาเรอย” โปรตเกสวา “จงระวงหมาทไมเหา”

กบ “หมาทเหาเกงใชลาเนอไมด” ฮอลนดาวา “คนขคารามเกงไมสจรง” แขกอนเดยวา “เมฆตงมา

มดแตฝนตกนอย”

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงอปมาเปรยบคนทชอบพดจาเอะอะ โออวดกบ

การกระทาของสตวและธรรมชาต เปนสานวนทผใหญใชส งสอนผนอย ไมใหเกงแตพด แตตอง

กระทาตามคาพดทตนเองพดออกมาดวย คอ ตองมความรบผดชอบกบคาพดของตนเอง ในบางครง

อาจใชพดในเชงประชดประชนหรอตาหนกได เชน “เหนเขาทาทาทางขงขงขวาจะลงโทษ แตเธอ

ไมตองไปกลวหรอก เขาเปนพวกหมาเหาไมกด” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 307)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 38) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ခနးလြနးေသာမး ေရမ

ေဖာင ေဟာငလြနးေသာေခြး လမေလး /choŋ lun ɵɔ mo yè mə-phàun hàun lun ɵɔ khwe lú mə-

le/ ไววา

“ခနးလြနးေသာမး ေရမေဖာင ၊ ေဟာငလြနးေသာေခြး လမေလးဟေသာစကားအတငး

ခနးသညကေတာ အလြနပင ၊ ရြာမရြာပါမညလား ၊ စးရမစတတ႔သည ဟးေလးခလက ရၾကသည။” [၁၃၄၄] ျမ၀တ၊ ၃၀၊ ၁၁။ ၇၉။

/choŋ lun ɵɔ mo yè mə-phàun hàun lun ɵɔ khwe lú mə-le hù ɵɔ zə-ga ʔə-dain

choŋ ɵì kə-dɔ ʔə-lùn pìn ywà hmá ywà pà mì la so-yèin sêiʔ dó ɵì hi-le-khó lyɛʔ shí cá ɵì/

189

หมายถง กลมใจจรงๆ ฟาคารามดงแตฝนจะตกหรอไมตกนะ เดยวกเหมอนคากลาวทวา ฝนตกอยาง

หนก แตนาไมเจงนอง หมาเหาเกนไป คนไมกลวอกหรอก


การนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนา

ธรรมชาตมาเปรยบเทยบเหมอนกน แตสงทนามาเปรยบเทยบนนอาจมความเหมอนกนเพยงบาง

ประการเทานน ทงน ผวจยไดจากดขอบเขตของคาวา “ธรรมชาต” ไวแลวในหวขอท 4.1.1.3

ตารางท 32 สานวนพมากบสานวนไทยทนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


သစရပ၀ါးရပထက ေဆြရပမးရပက ပေအးသည

/ɵíʔ-yêiʔ-wa-yêiʔ thɛʔ

hswè-yêiʔ-myo-yêiʔ ká pò ʔe ɵì/

รมเงาของญาตพนอง รมเยนกวา

รมเงาตนไม

รมโพธรมไทร ทพง ทอาศยใหไดรบความ

รมเยนเปนสข, การมญาตพ

นองรกใครกนจะชวยเหลอ

กนไดในยามทกขสข


เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “ธรรมชาต” มาเปรยบเทยบเหมอนกน คอ นาลกษณะ

รมเงาของตนไมทมการแผกงกานสาขา และใหความรมเยนแกผอาศยใตรมเงานนมาเปรยบกบผท

ใหความคมครองและความอบอนใจ แตในสานวนพมา นอกจากจะนาลกษณะเงาของรมไมมาใช

เปรยบแลว ยงมการกลาวถงบรรดาญาตพนอง เพอเนนความสาคญของญาตพนองวา รมเงาของญาต

พนองนนยอมรมเยนกวารมเงาของตนไม เพราะญาตพนองคอผทใหความรมเยนไดอยางแทจรงใน

เวลาทเราคบขนหรอเดอดรอน

วธการใช: สานวนไทย “รมโพธรมไทร” เปนสานวนทมกนามาใชเปรยบกบผใหญท

สามารถใหความคมครองและความอบอนใจกบลกหลานได เชน พอแมเปนรมโพธรมไทรของลก

(ราชบณฑตยสถาน, 2553: 80) สวนสานวนพมา သစရပ၀ါးရပထက ေဆြရပမးရပက ပေအးသည

/ɵíʔ-yêiʔ-wa-yêiʔ thɛʔ hswè-yêiʔ-myo-yêiʔ ká pò ʔe ɵì/ เปนสานวนทผใหญมกนามาใชตกเตอน

ลกหลานใหเหนถงความสาคญของญาตพนองวามความสาคญเพยงไร ฉะนน เหลาลกหลานจงตอง

ตระหนกและใหความสาคญกบญาตพนองของตนใหมาก โดยสานวนน หนงสอ ျမနမာဆရးစကား

190

/myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996:

253) ไดยกตวอยางวธการใชไววา

“ရကၡ–သစပငဧ။ ၊ ဆာယာ–အရပသည ၊ သခါ၀–ခမးသာသလင ကတညး ၊ တေတာ–ထသစပငရပ ခမးသာသညထက ၊ ဉာတမာတာပတ–ေဆြမးမဘဧ။ ၊ ဆာယာ–အရပသည ၊

သခါ–ခမးသာဧ။ ။” [၁၂၉၁] ဆယႏစတြ။ ၆၃။

/yú-ká-khá-ɵá – ɵíʔ-pìn ʔí hsà-yà – ʔə-yêiʔ ɵì ɵú-khà-wá – chan-ɵà ɵə-hlyìn

kə-dɛ ɵə-tò – thò ɵíʔ-pìn-yêiʔ chan-ɵà ɵì thɛʔ yà-tí-mà-tà-pí-tú – hswè-myo-mì-bà ʔí hsà-yà –

ʔə-yêiʔ ɵì ɵú-khà – chan-ɵà ʔí/ หมายถง รกขสส–ตนไม, ฉายา–รมเงา, สขาวะ–สขสบาย/รมเยน,

ตโต ญาตมาตาปต–พอแมญาตพนอง, ฉายา–รมเงา, สขา–สขสบาย/รมเยน

ตารางท 33 สานวนพมากบสานวนไทยทนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


မငးခေယာကား ကမးနားသစပင /min-khá-yâuʔ-ca kan-na ɵíʔ-pín/

ขาราชบรพาร ไมใกลฝง

ไมใกลฝง ใกลความตาย

ทง 2 สานวนนมความหมายคลายคลงกน แตสงทนามาเปรยบเทยบมความเหมอน

กนเพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “ธรรมชาต” มาเปรยบเทยบเหมอนกน คอ นาลกษณะ

ของตนไมทขนอยรมฝ งนามาเปรยบกบคนทอยใกลความตาย เพราะไมทขนรมฝ งนามกโดน

กระแสนาไหลกดเซาะฝงดนอยเสมอ เมอดนทลายเขาไปถงโคนไม ตนไมกจะลมไดอยางงายดาย

เพราะกระแสนาจะกดเซาะจนรากไมสามารถยดเกาะกบดนรมฝงนานนได แตสานวนพมา นอกจาก

จะนาลกษณะของตนไมมาเปรยบเทยบแลว ยงมการกลาวถง မငးခေယာကား /min-khá-yâuʔ-ca/ คอ

ขาราชบรพารของกษตรยทมชวตอยใกลความตายเฉกเชนเดยวกบไมทขนใกลฝ ง เพราะขาราช

บรพารนน เมอเปนทโปรดปรานของกษตรยกจะไดรบความรมเยนเปนสข มความมงคง แตเมอใดท

กษตรยไมพอพระทยกอาจเกดความเดอดรอนเสยหายตอตวผนนไดงาย

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงอปมาเปรยบคนทอยใกลความตาย บางครงใช

เปรยบกบคนทมความชรามาก ใกลสนอายขย สานวนน ขนวจตรมาตรา (2541: 447) ไดยกตวอยาง

บทกลอนจากเรองอเหนา ในพระราชนพนธรชกาลท 2 ความวา

ตโต–รมเงาของตนไมนนรมเยนยง แตรมเงาของพอแมญาตพนองรมเยนยงกวา

191

“อนวาบตเรศมารดา ดงพฤกษาใกลฝงนทศร

นบวนแตจะถมธรณ หวงฝากผลกรกดงดวงตา”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 168) กไดยกตวอยางวธการใชสานวน မငးခေယာကား

ကမးနားသစပင /min-khá-yâuʔ-ca kan-na ɵíʔ-pín/ ไววา

“မငးခေယာကား ၊ လစာစားတ႔ ၊ ကမးနားသစပင ၊ ပမာသြငႏင၊” [၁၂၆၆] မဃ။ ၃၆၈။

/min-khá-yâuʔ-ca lá-sà sa dó kan-na ɵíʔ-pín bə-mà ɵwìn hnîn/ หมายถง

พนกงานกนเงนเดอนกเปรยบเหมอนไมใกลฝงของพระราชา (ไมมความแนนอนในชวต)

4.1.2.4 การนาอวยวะมาเปรยบเทยบ

การนาอวยวะมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาอวยวะมา


ไมไดเหมอนกนทกประการเหมอนในหวขอท 4.1.1.4 โดยอวยวะทนามาเปรยบเทยบในทนอาจเปน

อวยวะของคนหรอสตวกได รวมถงของเหลวทอยในรางกายดวย เชน นาลาย นาหนอง นาเลอด

ฯลฯ

ตารางท 34 สานวนพมากบสานวนไทยทนาอวยวะมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


လငႏငမယား လာႏငသြား /lìn hnîn mə-ya shà hnîn ɵwa/


ลนกบฟน การกระทบกระทงกนบางแต

ไมรนแรงของคนทใกลชดกน


เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “ล น” และ “ฟน” มาเปรยบเทยบเหมอนกน ทงน ล น

และฟนเปนอวยวะทชวยในการบดเคยวอาหารจงอยใกลกนมาก เพราะตองทางานรวมกน จงอาจม

การกระทบกระทงกนบาง ทงคนไทยและคนพมาจงนาอวยวะทง 2 นมาใชเปรยบกบคนทอยใกลชด

กน ยอมมการทะเลาะเบาะแวงหรอกระทบกระทงกนบาง แตอาจไมรนแรงนก นอกจากน สานวน

พมายงกลาวถง “คน” คอ “ผว” (လင /lìn/) กบ “เมย” (မယား /mə-ya/) ซงเปนคนทอยใกลชดกน

มากจงเปรยบเสมอนลนกบฟนทสามารถกระทบกระทงกนได

192

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงอปมาเปรยบกบการกระทบกระทงกนบางของคน

ทใกลชดกน เชน ระหวางสามกบภรรยาหรอคนททางานรวมกน แตสานวนพมาจะมงเนน

ความสาคญไปทครกหนมสาวทเปนสามภรรยากนมากกวาบคคลอน ทงน ขนวจตรมาตรา (2541:

510) ไดยกตวอยางพระราชหตถเลขารชการท 4 ไววา “ญวนกยอมตาย ยกเมองญวนฝายใตใหแก

ฝรงเศส กเมอฝรงเศสมาอยในเมองญวนฝายใต กเปนฟนใกลลนกบเมองเขมร จะไมใหไปมาถงกน

ไดอยางไร”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 221) กไดยกตวอยางวธการใชสานวน လငႏငမယား

လာႏငသြား /lìn hnîn mə-ya shà hnîn ɵwa/ ไววา

“လငႏငမယား လာႏငသြား ဆဘသကသ႔ စတအခန႔မသငတအခါက ရနခကေဒါသ

ျဖစၾကတာပ၊” [၁၂၆၆] သနးေမ၊ ဒ။ ၁၂၈။

/lìn hnîn mə-ya shà hnîn ɵwa hsò bí ɵə-kɛ-ɵó sêiʔ ʔə-khân-mə-ɵîn dɛ ʔə-khà

kò yàn-khâiʔ dɔ-ɵá phyíʔ cá dà bɛ/ หมายถง การทะเลาะกระทบกระทงกนบางกเหมอนผวกบเมย

ลนกบฟนนนแหละ

ตารางท 35 สานวนพมากบสานวนไทยทนาอวยวะมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


ႏတခ သတစပါး /hnôuʔ-chò shò tə-pa/


ปากเปนเอก เลขเปนโท ถาปากหวานทาอะไรกสาเรจ

การพดดเปนสงทสาคญทสด


เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “ปาก” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน เปนสานวนทแสดง

ใหเหนถงความสาคญของปากซงใชสาหรบกนอาหารและใชเพอเปลงเสยงของทงคนและสตว

โดยเฉพาะคนนน “ปาก” เปนอวยวะทสาคญมาก เพราะคาพดทออกมาจากปากยอมสงทงผลดและ

ผลเสยตอตวผพดได ดงนน ในสานวนพมาจงกลาววา ႏတခ သတစပါး /hnôuʔ-chò shò tə-pa/

“ปากหวาน สาเรจหนงประการ” คอ หากปากหวานหรอพดจาไพเราะกประสบความสาเรจไปหนง

ประการแลว ในขณะทสานวนไทย นอกจากจะนา “ปาก” มาใชในการเปรยบเทยบแลว ยงมการ

กลาวถงวชาความร คอ “วชาเลข” ในสานวน “ปากเปนเอก เลขเปนโท” ขนวจตรมาตรา (2541:

340) ไดกลาวถงทมาของสานวนนไววา “ปากเอก เลขโท หนงสอตร ชวดเปนตรา” สานวนนเปน

สานวนเกาในสมยทยงถอวาการเรยนหนงสอไมจาเปน จงถอเอาการพดเปนสาคญทหนง วชาเลข

193

รองลงมา แลวถงวชาหนงสอเปนอนดบสามทเรยกวา “ปากเอก” หมายถง ปากทพดดมปฏภาณ

พรอมทงสตปญญา ทาใหเกดคณประโยชน

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงสงสอนใหรจกระวงเรองการพด เพราะคาพดเปน

สงททาใหคนเราสามารถประสบความสาเรจได ในทางกลบกน คาพดกสามารถทาใหคนเรา

สามารถลมเหลวไดเชนเดยวกน เปนสานวนนามาใชส งสอนคนไดทกระดบอายและทกเพศ และ

บางครงสานวนไทย “ปากเอก เลขโท หนงสอตร ชวดเปนตรา” ใชสนลงเหลอเพยงสานวนวา “ปาก

เปนเอก เลขเปนโท” เชน “เขาเรยนหนงสอไมเกง แตพดเกง ดซ ตอนนเขาเปนนกพดมชอเสยง คน

รจกทวประเทศ โบราณวาปากเปนเอก เลขเปนโท” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 189)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 115) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ႏတခ သတစပါး /hnôuʔ-chò shò tə-pa/ ไววา

“နတခ သတစပါး ဟေသာ စကားအတငး ခသာေသာ စကားကေလးတစခြနးျဖင

ရနသက မတေဆြျဖစေအာင ျပလပနငေလသည။” [၁၃၁၀] စကား (ေဇာ)။ ၆။

/hnôuʔ-chò shò tə-pa hù ɵɔ zə-ga ʔə-dain chò-ɵà-ɵɔ zə-ga khə-le tə-khun

phyîn yàn ɵù kò mêiʔ-hswè phyiʔ ʔàun pyú-lôuʔ nàin lè ɵì/ หมายถง ในการเจรจาพดคย หาก

ปากหวาน เพยงคาพดแคหนงคากสามารถเปลยนศตรใหเปนมตรได


การนาการกระทามาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาการ

กระทามาเปรยบเทยบเหมอนกน แตสงทนามาเปรยบเทยบนนอาจมความเหมอนกนเพยงบาง

ประการเทานน ไมไดเหมอนกนทกประการเหมอนในหวขอท 4.1.1.5

ตารางท 36 สานวนพมากบสานวนไทยทนาการกระทามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


စကားစကား ေျပာဖနမား စကားထက ဇာတျပ

/zə-ga zə-ga pyɔ-phàn mya

zə-ga thɛ ká zà-dí pyá/

บทสนทนา คาพดมากมาย

คาพดแสดงถนกาเนด

สาเนยงสอภาษา

กรยาสอสกล

ภาษาทพดแสดงใหเหนถน

กาเนด, คาพดและกรยาบอกให

รถงการเลยงดอบรมศกษา

194


เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “การกระทา” มาเปรยบเทยบเหมอนกน การกระทาใน

ทนกคอ “คาพด” ทสามารถแสดงใหรไดวา คนๆ นนมถนกาเนดมาจากทใด เพราะภาษาตางๆ ใน

โลกยอมมความเปนเอกลกษณเฉพาะตว และมความงามอยในตวของมนเอง นอกจากน ในสานวน

ไทยยงมการกลาวถง “กรยามารยาท” เพราะคนไทยตงแตในอดตจนถงปจจบนถอวากรยามารยาท

เปนสงสาคญทบงบอกไดวา ผใดไดรบการอบรมเลยงดมาอยางไร สานวน “สาเนยงสอภาษา กรยา

สอสกล” จงหมายถง คาพดและกรยาบอกใหรถงการเลยงดอบรมศกษา

วธการใช: สานวนพมา “စကားစကား ေျပာဖနမား စကားထက ဇာတျပ” /zə-ga zə-ga

pyɔ-phàn mya zə-ga thɛ ká zà-dí pyá/ เปนสานวนทใชเปรยบใหเหนถงความสาคญของคาพด

เพราะคาพดสามารถแสดงใหเหนถงรากเหงาของผพดได ในขณะทสานวน “สาเนยงสอภาษา กรยา

สอสกล” เปนสานวนทผใหญใชเพออบรมส งสอนลกหลานเรองคาพดและการกระทา เพราะทง

คาพดและกรยามารยาทนนมความสาคญเทาเทยมกน ดงนนจงตองระมดระวงเรองการแสดงออกให

มาก นอกจากน ในบางครงสานวนนยงใชพดเชงประชดประชน หรอตาหนผทมกรยาวาจาไม

เหมาะสมอกดวย เชน “วนนลกชายพาครกมาใหรจก หนาตากสวยดหรอก แตกรยาวาจาไมไหวเลย

แสดงถงพนเพของเธอ เพราะสาเนยงสอภาษา กรยาสอสกล จรงไหม” (กสมา รกษมณ และคณะ,

2553: 279)

สวนในหนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 50) ไดยกตวอยางวธการใชไววา

“စကားစကား ေျပာဖနမား ၊ စကားထက ဇာတျပ ဆသလ ေကာငးလင ေကာငးေသာ

ဇာတ ၊ မေကာငးလင မေကာငးတ ဇာတ ဆသလ ေပၚလာျမျဖစေပရာ…၊” [၁၃၁၇] စာဗမာန၊ ၄၊ ၂၊ ၅၇။

/zə-ga zə-ga pyɔ-phàn mya zə-ga thɛ ká zà-dí pyá hsò ɵə-lò kaun hlyìn

kaun ɵɔ zà-dí mə-kaun hlyìn mə-kaun dɛ zà-dí hsò ɵə-lò pɔ là myɛ phyíʔ pè yà/ หมายถง

คากลาวทวา บทสนทนาและคาพดมากมายสามารถแสดงถนกาเนดไดนนแสดงวา คนเราหากพดดก

มาจากถนกาเนดทด หากพดไมดกมาจากถนกาเนดทไมด

ตารางท 37 สานวนพมากบสานวนไทยทนาการกระทามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


မဘစကား ၊ နားေထာငျငား ၊ သျပားေကာကေစာငး ၊

ၾကေသာေပာငး

เดนตามหลงผใหญ

หมาไมกด

เชอฟงพอแม อปสรรคกดขวาง

กจะหมดไป, ประพฤตตามอยาง

ผมประสบการณยอมปลอดภย

195

ตารางท 37 สานวนพมากบสานวนไทยทนาการกระทามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ (ตอ)


/mí-bá zə-ga na-thàun ña

ɵàn-bya-câuʔ-saun cò ɵɔ byaun/

เชอฟงคาสงสอนของพอแม

แผนเหลกหนแขงกออนนม


เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “การกระทา” มาเปรยบเทยบเหมอนกน การกระทาใน

ทนกคอ พฤตกรรมทควรปฏบต เชน การเชอฟงคาส งสอนของผใหญ การประพฤตตามผใหญทม

ความรและประสบการณมากกวา เพราะหากปฏบตตามกจะสามารถดารงชวตไดอยางราบรน แตสง

ทไมเหมอนกน คอ นอกจากสานวนพมาจะนาการกระทามาเปรยบเทยบแลว ยงนาสงของ คอ “แผน

เหลก” และธรรมชาต คอ “หน” ซงมลกษณะทางกายภาพคอตองมความแขงแรงทนทานมาเปรยบ

ในทนชาวพมาไดเปรยบอปสรรคกบ “แผนเหลกและหนแขงทสามารถออนนมได” คอ หากทา

ตามทพอแมสงสอน อปสรรคหรอปญหาทแกไขไดยากลาบากกจะสามารถแกไขไดอยางงายดาย

ขณะทสานวนไทย นอกจากจะนาการกระทาของคนมาเปรยบเทยบแลวยงนาลกษณะอาการของ

สตวมาใชเปรยบเทยบดวย คอ นาลกษณะนสยของสนขทมความดรายมาเปรยบเปนความอนตราย

วาภยอนตรายจะไมสามารถทาอนตรายใดๆ ไดหากลกหลานเชอฟงหรอประพฤตปฏบตตามผใหญ

วธการใช: ทง 2 สานวน เปนสานวนทผใหญมกใชสงสอนลกหลานใหเชอฟงในสงท

ตนบอกกลาว เพราะผใหญยอมอาบนารอนมากอน จงรเหนสงตางๆ มากกวา มประสบการณชวต

สงกวาลกหลาน ดงนน คาทผใหญตกเตอนจงเปนสงทควรปฏบต กสมา รกษมณ และคณะ (2553:

113) ไดยกตวอยางการใชสานวน “เดนตามหลงผใหญหมาไมกด” ไววา “เธอจะทาอะไรกควรด

แบบอยางทคนรนกอนๆ เขาเคยปฏบตมา คนโบราณทานยงกลาววา เดนตามหลงผใหญหมาไมกด”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 162) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน မဘစကား ၊ နား

ေထာငျငား ၊ သျပားေကာကေစာငး ၊ ၾကေသာေပာငး /mí-bá zə-ga na-thàun ña ɵàn-bya-câuʔ-saun

cò ɵɔ byaun/ ไววา

“မဘစကား ၊ နားေထာငျငားက ၊ သျပားေကာကေစာငး ၊ ၾကေသာေပာငးဟ ၊ သ

ေဟာငးေရးလြန ၊ ဆမန႔ညႊန၏ ။” [၁၂၆၆] မယ။ ၂၆၂။

196

/mí-bá zə-ga na-thàun ña ká ɵàn-bya-câuʔ-saun cò ɵɔ byaun hú ɵù-haun-

she-lùn hsò mêin hñùn ʔí/ หมายถง คนโบราณไดกลาวไววา หากเชอฟงคาส งสอนของพอแม แม

แตแผนเหลกและหนทแขงกสามารถออนนมลงได (อปสรรคขวากหนามจะหมดไป)

4.1.2.6 การนาสงของมาเปรยบเทยบ

การนาสงของมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาสงของ

มาเปรยบเทยบเหมอนกน แตสงทนามาเปรยบเทยบนนอาจมความเหมอนกนเพยงบางประการ

เทานน ไมไดเหมอนกนทกประการเหมอนในหวขอท 4.1.1.6 โดยสงของในทน หมายถง อาหาร

ขาวของ พาหนะ เครองมอเครองใชตางๆ ตลอดจนของมคา เชน เงน ทอง เพชร พลอย ฯลฯ

ตารางท 38 สานวนพมากบสานวนไทยทนาสงของมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


ေငြမား တရားႏင

/ŋwè mya tə-ya nàin/

เงนมาก ชนะกฎหมาย

เบยบายรายทาง เงนทตองใชจายหรอเสยเปน

ลาดบไปในเมอจะทาธระอยาง

ใดอยางหนงใหสาเรจ


เพยงบางประการ กลาวคอ ทง 2 สานวนนา “สงของ” มาเปรยบเทยบเหมอนกน คอ “เงน” หรอ

“เบย” มาเปรยบใหเหนถงอานาจของเงนซงถอวาเปนของมคามาตงแตโบราณ แตสานวนพมานนม

การกลาวถง “กฎหมาย” (တရား /tə-ya/) ดวยวาหากมเงนมากยอมชนะกฎหมายได คาวา “กฎหมาย”

ในทนหมายถง หากมคดความเกดขน ผทมเงนมากกวากสามารถกระทาการบางอยางไดสาเรจ ไมวา

สงนนจะถกตองตามกฎหมายหรอไมกตาม หรอกลาวอกอยางวา “เงนมาก ชนะคด”

วธการใช: สานวนไทย “เบยบายรายทาง” มกนามาใชในเชงตาหน แสดงความไม

พอใจทตองสญเสยเงนทองไปโดยไมเตมใจ แตกตองเสยเงนเพอประโยชนบางอยาง เชน “เดยวนจะ

คาขายอะไร ตองเสยเบยบายรายทางตลอด” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 177)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 48) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ေငြမား တရားႏင /ŋwè

mya tə-ya nàin/ ไววา

“အဂတတရားမားမ ကငးစငေစ ၊ ေငြမား တရားႏင မျဖစေစနင။” [၁၃၂၉] ႏငလပၾက။

၁၀၇။ /ʔə-gá-dí-tə-ya mya hmá kin-sìn zè ŋwè mya tə-ya nàin mə-phíʔ zè hnîn/ หมายถง

ขอใหปราศจากอคตธรรมทงหลาย ขออยาใหเงนมาก ชนะกฎหมายเลย

197


การนาความเชอมาเปรยบเทยบ หมายถง ทงสานวนพมาและสานวนไทยนาความ

เชอมาเปรยบเทยบเหมอนกน แตสงทนามาเปรยบเทยบนนอาจมความเหมอนกนเพยงบางประการ

เทานน ไมไดเหมอนกนทกประการเหมอนในหวขอท 4.1.1.7 โดยความเชอในทนหมายถง ความ

เลอมใสศรทธา และลทธศาสนา

ตารางท 39 สานวนพมากบสานวนไทยทนาความเชอมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


ဥစၥာေပာက ငရေရာက

/ʔôuʔ-sà pyâuʔ ŋə-yɛ yâuʔ/

ทรพยหาย ตกนรก

ของหายตะพายบาป ของหายหรอเขาใจวาหายแลว

โทษผอน

ทง 2 สานวน นา “ความเชอ” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน และมความหมายวา หาก

ทรพยสนหรอสงของหายไปแลว หรอเขาใจวาหายแลวโทษผอน ทาใหมบาปตดตว เพราะโทษวา

เปนความผดของผอนทงทตวเองควรรกษาสงของนนใหด ทงน สานวนไทยกลาววา “ของหาย

ตะพายบาป” แสดงใหเหนวา ชาวไทยมความเชอเรองบาป–บญ สวนสานวนพมากลาววา “ทรพย

หาย ตกนรก” แสดงใหเหนวา ชาวพมามความเชอเรองนรก–สวรรค

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงสงสอนและตาหน กลาวคอ เปนสานวนทผใหญ

มกใชส งสอนลกหลานใหมความรอบคอบ จะทาอะไรใหมสตไตรตรองวาจะมผลเสยตามมา

หรอไม เพราะเมอเกดผลเสยขนแลวสงผลกระทบตอผอนยอมไมเปนผลดตอตนเองดวย นอกจากน

สานวนนยงใชเพอกลาวตาหนบคคลทมลกษณะดงกลาว คอ กระทาบางสงผดพลาดลงไปแลว

กลาวโทษผอน เชน “นนะเพอน เวลาของหายนะ ใหตรวจดใหถถวนเสยกอนวามนหายไปจรงๆ

หรอวาหาไมเจอแลวกอยาเทยวโทษคนโนนคนนราไป เดยวจะกลายเปนวาของหายตะพายบาป มน

ไมดหรอกนะ” (เอกรตน อดมพร และสทธโรจน, 2550: 26)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 294) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ဥစၥာေပာက ငရေရာက

/ʔôuʔ-sà pyâuʔ ŋə-yɛ yâuʔ/ ไววา

“ဥစၥာေပာက ငရေရာကဆသညအတငး အတြငးသခးျဖစဟန တသညဆကာ ဘယသ

လကေထာကခသလဟ ေတြးေတာၾကဧ။ ။” [၁၃၂၀] ျမ၀တ၊ ၆၊ ၃။ ၄၅။

198

/ʔôuʔ-sà pyâuʔ ŋə-yɛ yâuʔ hsò ɵí ʔə-dain ʔə-dwin ɵù-kho phyiʔ hàn tù ɵì hsò

kà bɛ-ɵù lɛʔ-thâuʔ-chá ɵə-lɛ hú twe-tɔ cá ʔí/ หมายถง เขาครนคดวา ใครเปนผแอบลกลอบสงขาว

ใหหรอมทาทางวาจะเปนขโมย ดงคากลาวทวา ทรพยหาย ตกนรก

ตารางท 40 สานวนพมากบสานวนไทยทนาความเชอมาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ


ကယတရား ကယစရင /kó tə-ya kò sì-yìn/

ธรรมะในตน ตดสนตน

สวรรคในอก นรกในใจ ความดหรอความชวอยทใจ

ตนเอง

ทง 2 สานวน นา “ความเชอ” มาใชเปรยบเทยบเหมอนกน แตสงทนามาเปรยบเทยบม

ความเหมอนกนเพยงบางประการ กลาวคอ สานวนไทยนา “ความเชอเรองนรก–สวรรค” มา

เปรยบเทยบ สวนสานวนพมานา “ความเชอเรองศาสนา” คอ ธรรมะ (တရား /tə-ya/) มาเปรยบเทยบ

แตทง 2 สานวนมความหมายเหมอนกน คอ ความดหรอความชวอยทใจตนเอง

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงสงสอนใหรจกละอายตอการกระทากรรมชว และ

หมนกระทาแตกรรมด เพราะหากกระทากรรมชว แมวาไมมใครรเหน แตใจของตนนนรด ทงน

ขนวจตรมาตรา (2541: 557) ไดกลาวถงสานวน “สวรรคในอก นรกในใจ” ไววา “สานวนนแปลให

เขาไปหาคาเดมกวา ใจตนเองน นแหละสาคญ จะไปนรกหรอสวรรคกอยทใจตนเอง ในหนงสอ

พทธานวตร ยกเอาพทธภาษตในมลมลมาลงไววา ‘นรกไมมผใดกอสรางขน คอไฟโกรธในใจให

เกดไฟนรก และเผาผลาญเจาของไฟทใหเกดขนนน เมอผใดทาการชว ผนนจดไฟนรกและผนนยอม

ไหมไปดวยไฟของตนเอง’ ” ตวอยางการใชสานวนนเชน “เธอทาอะไรไว แมคนอนจะไมรไมเหน

แตเธอยอมรอยแกใจตนเอง เหมอนสวรรคในอก นรกในใจ” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 274)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 14) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ကယတရား ကယစရင

/kó tə-ya kò sì-yìn/ ไววา

“အဆးကေတာ ကယတရား ကယစရငျပး သြားၾကရမာပ။” [၁၂၉၅] ဒဂန၊ ၁၅၈။ ၂၇၁။

/ʔə-hsoŋ cá dɔ kó tə-ya kò sì-yìn pyi ɵwa cá yá hmà bɛ/ หมายถง ในทสดธรรมะในใจตน ยอม

ตดสนตวของเขาเอง

199


เปรยบเทยบตางกน

ประเดนการศกษาสานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนแต

สงทนามาเปรยบเทยบตางกน ผวจยศกษาโดยเอาสานวนพมาเปนหลกแลวนาสานวนไทยมาเทยบ

เปนคๆ โดยจดกลมความหมายของสานวนตามสงทนามาเปรยบเทยบ ดงน


4.1.3.1.1 การนาคนและสตวมาเปรยบเทยบ

การนาคนและสตวมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบ

สวนสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ

ตารางท 41 สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ


အသားမညး အရဆင /ʔə-ɵa-mɛ ʔə-yɛ-hsìn/

คนผวดา ใสสแดง

กาคาบพรก คนผวดาแตงตวหรอสวมเสอผา

สแดงฉดฉาด

สานวนทง 2 นมความหมายตรงหรอคลายคลงกนแตสงทนามาเปรยบเทยบตางกน คอ

สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบโดยตรง แตสานวนไทยใช “กา” มาเปรยบเทยบเปนสานวน “กา

คาบพรก” หมายถง คนทมผวสดาหรอคลา แตชอบแตงตวดวยเสยผาสแดง ไมเหมาะกบสภาพของ

ตนเอง ขนวจตรมาตรา (2541: 25–26) กลาวถงสานวนนไววา “ในสมยโบราณกามาพวพนอยกบ

บานเรอนคนมาก ของอะไรทตากแดดไว กากมกโฉบไปกน พรกแดงมพรกชฟากโฉบไป คนไทย

สมยกอนมสวนพวพนกบกามาก ‘ครนรงสรยาการอง’ เปนกลอนทกลาว ถงกาในพระราชวงกยงม

มหาดเลกไลกา คนไทยแทบทกคนเหนกาโฉบคาบอะไรในบานเสมอ กาโฉบคาบพรกแดงทตากไว

กคงเคยเหนกนมาก กาตวดาคาบพรกสแดงคงเปนทสงเกตของคนเกยวกบสสองสทตางกน”

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงประชดประชนคนทแตงกายไมเหมาะสมกบตน

เอง สวนใหญมกกลาวถงผหญงทมผวคลา แตชอบสวมใสเสอผาสแดงสด หรอทาลปสตกสแดงจด

ดไมงาม เชน “ดผหญงคนนนซ แตงตวไมเหมาะกบตวเลย เหมอนกาคาบพรก” (กสมา รกษมณ และ

คณะ, 2553: 17)

Mrs. Aye Aye Kyin (ေဒၚေအးေအးကင /dɔ-ʔe-ʔe-cìn/, สมภาษณ, 10 กรกฎาคม 2558)

ไดยกตวอยางการใชสานวน အသားမညး အရဆင /ʔə-ɵa-mɛ ʔə-yɛ-hsìn/ ไววา

200

“သသည အသားမညးသျဖစၿပး ၊ အကၤ အနေရာင၀တထားသျဖင အသားမညး အရဆင

ဆသည စကားပက သတရမပါသည။”

/ɵù ɵì ʔə-ɵa-mɛ-ɵù phyíʔ pyi ʔìn-cì ʔə-nì yàun wûʔ tha ɵə-phyîn ʔə-ɵa-mɛ

ʔə-yɛ-hsìn hsò ɵí zə-ga-pòŋ kò ɵə-tí-yá mí pà-ɵì/ หมายถง เขาเปนคนผวคลา แตสวมใสเสอผาส

แดง สานวนพมาไดกลาวเตอนสตไววา คนผวดาใสสแดงไมเหมาะสม

4.1.3.1.2 การนาคนและธรรมชาตมาเปรยบเทยบ

การนาคนและธรรมชาตมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาคนมาเปรยบ

เทยบ สวนสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ

ตารางท 42 สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ


အမယတ ႏတၾကမး အဖယတ လကၾကမး

/ʔə-mí yôuʔ hnôuʔ-can

ʔə-phá yôuʔ lɛʔ-can/


ลกไมหลนไมไกลตน ลกยอมไมตางจากพอแมนก


สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบโดยตรง แตสานวนไทยใช “ธรรมชาต” มาเปรยบเทยบ คอ ลกไม

กบตนไม เนองจากลกไมคอผลของตนไมนนทหลนจากตนกมกอยใกลกบตนของมน เชนเดยวกบ

สานวนพมาทกลาววา အမယတ ႏတၾကမး အဖယတ လကၾကမး /ʔə-mí yôuʔ hnôuʔ-can ʔə-phá

yôuʔ lɛʔ-can/ “แมทราม ปากหยาบ พอทราม มอหยาบ” หมายถง หากแมปากราย ลกๆ กจะปากราย

เหมอนแม หากพอชอบทาราย ลกๆ เมอโตมากจะชอบทารายและหยาบชาเหมอนพอ กลาวคอ ลก

ยอมไมตางจากพอแมนก

วธการใช: สานวนไทยใชพดในเชงเปรยบวา ลกยอมมพฤตกรรมหรอลกษณะบาง

อยางเหมอนพอแมของตน เพราะเมอเดกไดรบการอบรมเลยงดมาอยางไร ยอมซมซบสงนนมา

สานวน “ลกไมหลนไมไกลตน” จงเปนสานวนทมกนาไปใชเปรยบกบเดกหรอคนวยหนมสาว

ดงเชน บทกวของสนทรภทเขยนไวในพระอภยมณ ตอน นางสวรรณมาลพดถงธดาทงสอง (กสมา

รกษมณ และคณะ, 2553: 259) ความวา

201

“จะดววชวดกทหาง จะดนางดแมเหมอนแลเหน

ถงลกยางหางตนหลนกระเดน กจะเปนตามเหลาตามเผาพนธ”

สวนสานวนพมา นอกจากจะใชเพอเปรยบเทยบพฤตกรรมของคนทมลกษณะ

คลายคลงกบบรรพบรษแลว ยงใชเพอประชดประชนดวย เชน หนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà

hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 274) ได

ยกตวอยางวธการใชสานวน အမယတ ႏတၾကမး အဖယတ လကၾကမး /ʔə-mí yôuʔ hnôuʔ-can ʔə-

phá yôuʔ lɛʔ-can/ ไววา

“မယတ ႏတၾကမး ၊ ဖသရမးက ၊ ညစညမးမဆး ၊ အမးမမန ၊ အကငတန၏၊” [၁၂၆၆]

မဃ။ ၂၂၃။ /ʔə-mí yôuʔ hnôuʔ-can phá ɵə-yan ká ñíʔ-ñan mù-hso ʔə-myo mə-hmàn ʔə-cîn-

tàn ʔí/ หมายถง หากแมทราม ปากหยาบ พอทราม มอหยาบ เชอสายไมด พฤตกรรมยอมเหลวไหล

4.1.3.1.3 การนาคนและอวยวะมาเปรยบเทยบ

การนาคนและอวยวะมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาคนมาเปรยบ

เทยบ สวนสานวนไทยนาอวยวะมาเปรยบเทยบ

ตารางท 43 สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาอวยวะมาเปรยบเทยบ


လသာ ပဓာန /lù ɵà pá-dà-ná/

คนเทานน สาคญ

พงลาแขงตวเอง คนเทานนทจะสามารถแกไข

ปญหาตางๆ ได, พงตวเองได

ไมตองพงใคร


สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบโดยตรง คอ လသာ ပဓာန /lù ɵà pá-dà-ná/ “คนเทานนทสาคญ”

แตสานวนไทยใช “อวยวะ” มาเปรยบเทยบ คอ “ลาแขง” ในทนหมายถงสวนขาทงหมด โดยปรยาย

หมายถงกาลงของตนเอง กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 211) กลาววา สานวนนมความหมาย

ใกลเคยงกบพทธภาษต “อตตาห อตตโน นาโถ ตนแลเปนทพงแหงตน”

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดเชงแนะนา ส งสอนใหรจกแกไขปญหาหรออปสรรคท

เกดขนดวยตนเอง หรอใหตระหนกถงความสาคญของตนเอง กอนทจะพงผอน เพราะเมอไม

สามารถพงพาใครไดแลว กมแตตวของเราเองเทานนทจะแกไขปญหาหรออปสรรคทเกดขนได เปน

สานวนทใชส งสอนคนทกเพศทกวย เชน “ลกๆ ของฉนพอมอนจะกนทกวนนไดไมเดอดรอน ก

202

เพราะทกคนพงลาแขงตวเองกนทงสน ฉนไมไดมสมบตอะไรใหพวกเขาหรอก” (กสมา รกษมณ

และคณะ, 2553: 211)


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 215) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน လသာ ပဓာန /lù ɵà pá-dà-ná/ ไววา

“လ႔ေဘာင၏ ျပနာမားက ေျဖရငးရာတြင လသာ ပဓာနဟေသာ ေဆာငပဒက လက

သးျပရမည။” [၁၃၂၆] အညမည။ ၁၇။

/lú-bàun ʔí pyə-ɵə-nà mya kò phè-shin-yà twìn lù ɵà pá-dà-ná hù ɵɔ hsàun-

pôuʔ kò lɛʔ-ɵoŋ pyú yá mì/ หมายถง ในวถของคนนนมปญหามากมายทตองแกไข ดงคาขวญท

กลาววา ในบรรดาสงทงหลาย คนเทานนทเปนหลก (เปนศนยกลางทสาคญ)

4.1.3.1.4 การนาคนและสงของมาเปรยบเทยบ

การนาคนและสงของมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาคนมาเปรยบ

เทยบ สวนสานวนไทยนาสงของมาเปรยบเทยบ

ตารางท 44 สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสงของมาเปรยบเทยบ


ကသာလင အမ ၊ ကသာလင အဖ

/kàn ɵà hlyìn ʔə-mí

kàn ɵà hlyìn ʔə-phá/

กรรมเทานน(เปน)แม

กรรมเทานน(เปน)พอ

กงเกวยนกาเกวยน การกระทาใดๆ ทมผลตอ

ผกระทานนๆ เพราะมนษยม

กรรมเปนทพง, ผกระทากรรม

อยางใดไวยอมไดรบผลกรรม

นน


สานวนพมานาคนมาเปรยบเทยบโดยตรง คอ นา “แม” (အမ /ʔə-mí/) และ “พอ” (အဖ /ʔə-phá/) มา

เปรยบกบทพงของมนษย คอ คนเรานนมกรรมเปนทพงเชนเดยวกบพอแม เพราะกรรมเปนเครอง

กาหนดชะตาชวต ทงกรรมดและกรรมชว สวนในสานวนไทยไดนา “สงของ” มาเปรยบเทยบ

ในทน คอ “สวนประกอบของเกวยน” ม “กงเกวยน” และ “กาเกวยน” กงเกวยนเปนสวนรอบของลอ

เกวยน สวนกาเกวยนเปนซลอทมดม เปนสวนกลางของลอทมรสาหรบสอดเพลายดลอทง 2 ขาง

เมอกงเกวยนหมนไปทางใด กาเกวยนกหมนตามไปทางนน คนไทยจงนาลกษณะของเกวยนนมา

เปรยบกบการกระทาของมนษยวา หากผใดทากรรมอยางใดไวกยอมไดรบผลกรรมอยางนน

203

หนงสอสานวนไทย ของ ราชบณฑตยสถาน (2554: 1) ไดกลาวถงสานวน “กงเกวยน

กาเกวยน” วา สานวนนมกใชกนผดๆ วา “กงเกวยนกรรมเกวยน” เพราะเขาใจวา “กา” ในสานวนน

คอ “กรรม” ซงแปลวา การกระทา บางกใชคาผดและยงลาดบคาผดเปน “กงกรรมกงเกวยน” กม ท

ถกตอง คอ “กงเกวยนกาเกวยน” จางายๆ วา กง(ของ)เกวยน และ กา(ของ)เกวยน

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงเปรยบเกยวกบการกระทาของคนวา คนมกรรม

เปนทพง ผใดกระทากรรมอยางใดไวยอมไดรบผลกรรมอยางนน เชน “ผตองหาคายาเสพตดถก

ตดสนประหารชวต นแหละนะกงเกวยนกาเกวยน” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 2)


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 7) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ကသာလင အမ

၊ ကသာလင အဖ /kàn ɵà hlyìn ʔə-mí kàn ɵà hlyìn ʔə-phá/ ไววา

“လ႔ျပညမာ လျဖစလာလင ကသာလင အမ ၊ ကသာလင အဖ ကစမရာက ခရမာပ၊” [၁၃၂၀] စာဗမာန၊ ၇၊ ၃။ ၂၇။

/lú-pyì hmà lù phyíʔ là hlyìn kàn ɵà hlyìn ʔə-mí kàn ɵà hlyìn ʔə-phá kàn-

zì-màn-yà kò khan yá hmà bɛ/ หมายถง ในโลกของมนษย กรรมเทานนทเปนตวกาหนดชะตา

ชวต เพราะกรรมเทานนทเปนแมและพอ คอ มนษยมกรรมเปนทพง


4.1.3.2.1 การนาสตวและธรรมชาตมาเปรยบเทยบ

การนาสตวและธรรมชาตมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาสตวมา

เปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ

ตารางท 45 สานวนพมานาสตวมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ


တစေကာငၾကြက တစမကႏာ

/tə-kàun cwɛʔ tə-myɛʔ-hnà/


หวเดยวกระเทยมลบ คนทไรพอแมญาตพนองยอมรสก

โดดเดยว เพราะไมมทพงพา, คน

เดยวไมมพวก


สานวนพมานา “สตว” คอ “หน” (ၾကြက /cwɛʔ/) มาเปรยบเทยบ ทงน ไมทราบวาเหตใดชาวพมาจง

นาหนมาเปรยบเทยบ อาจเปนเพราะหนเปนสตวขนาดเลกทไมมผใดสนใจ เมอพจารณาความหมาย

แลวมความหมายคลายกบสานวนไทย “หวเดยวกระเทยมลบ” ซงสานวนไทยนา “ธรรมชาต” มา

204

เปรยบเทยบ คอ “กระเทยม” ถอเปนพนธพชทมลกษณะเปนหว มหลายกลบรวมกน ในทนสานวน

“หวเดยวกระเทยมลบ” นาจะมาจากการสงเกตลกษณะของกระเทยมทบางหวมเพยงกลบเดยว

นอกนนลบฝอหมด ไมไดมหลายกลบรวมกนเหมอนกระเทยมทวไป เปรยบเสมอนคนทไรญาตขาด

มตรตองอยตวคนเดยว, ไมมพรรคพวก

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงเปรยบกบคนทไมมพอแมญาตพนองหรอไมม

พรรคพวก เปนสานวนทผใชมกนามาใชแสดงความรสกนอยเนอตาใจทตนไมมทพงพายามยาก

กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 319) กลาววา สานวนนบางทใชวา “หวเดยวกระเทยมเนา” เชน ใน

เสภาขนชางขนแผน ตอนนางสรอยฟาและนางศรมาลาทะเลาะกน (ขนวจตรมาตรา, 2541: 625) นาง

สรอยฟาแสดงคาตดพอ ความวา

“จรงแลวทานฉนนมนจดจาง ไดทนางแลวกวาใหสาใจ

ตวขาหวเดยวกระเทยมเนา ทวาเราใครหาไดยนไม

ชวยกนถมใหจมทกดานไป ครนเถยงบางกจะไดเขาตบต”


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 87) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน တစေကာင

ၾကြက တစမကႏာ /tə-kàun cwɛʔ tə-myɛʔ-hnà/ ไววา

“တစေကာငၾကြက တစမကႏာ အားကးအားထား မရရာသျဖင…၊” [၁၃၀၂] ဂာနယ

ေကာ၊ ၅၊ ၁၀။ ၂၁။ /tə-kàun cwɛʔ tə-myɛʔ-hnà ʔa-ko ʔa-tha mə-shí shà ɵə-phyîn/ หมายถง เพราะ

ไมมทพงพาเปรยบเหมอนหนหนงตวกมเพยงหนงหนาเทานน

4.1.3.2.2 การนาสตวและการกระทามาเปรยบเทยบ

การนาสตวและการกระทามาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาสตวมา

เปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาการกระทามาเปรยบเทยบ

ตารางท 46 สานวนพมานาสตวมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาการกระทามาเปรยบเทยบ


ျခက ပတ ပမာျပ

/chá kò pòŋ ɵú pə-mà pyú/

จงทาเหมอนปลวก

เกบเบยใตถนราน ทาอะไรทประกอบดวยสวนเลก

สวนนอย โนนบางนบาง จนสาเรจ

เปนรปเปนรางขนมา, ใหคอยๆ

สะสมปญญาความรและทรพยสน

205


สานวนพมานา “สตว” คอ “ปลวก” ( ျခ /chá/) มาเปรยบเทยบ โดยไดนาลกษณะพฤตกรรมของ

ปลวกทคอยๆ สรางรงของมนขนมาจากดนทละนอยจนกลายเปนจอมปลวกมาใชสงสอนคนวาควร

กระทาตามพฤตกรรมปลวก คอ ตองพยายามสงสมปญญาความรหรอทรพยสนอยเสมอจงจะทาให

มสตปญญาและทรพยสนเพมพน ขณะทสานวนไทยนาการกระทาของคนมาเปรยบเทยบโดยตรง

คอ การเกบหอมรอมรบซงในสมยกอนใชหอยเบยใชจายแทนธนบตรและเหรยญกษาปณ สานวน

“เกบเบยใตถนราน” จงหมายถงใหเกบเลกผสมนอย ระมดระวงไมประมาทเรองการใชจายเงนทอง

วธการใช: สานวนไทย “เกบเบยใตถนราน” เปนสานวนทผใหญมกใชตกเตอน

ลกหลานใหมความระมดระวงในการใชจายเงนทอง หรอใหเกบสะสมเงนทองอยสมาเสมอ เพราะ

ในสมยกอนตามหางรานขายของจะทาดวยไมไผจงอาจมเบยหลนตามรองไมไผ แมคาพอคาจงไม

ควรละเลยทจะเกบเบยเหลานนมาสะสมไว เพราะแมวาจะมราคานอย แตหากคอยๆ เกบสะสมกจะ

รวมกนกลายเปนเงนจานวนมากได ปจจบนแมวาจะเลกใชหอยเบยแลว แตคนไทยกยงใชสานวนน

สงสอนลกหลานใหรจกเกบเงน สวนสานวนพมา ျခက ပတ ပမာျပ /chá kò pòŋ ɵú pə-mà pyú/

เปนสานวนทนอกจากจะใชในเชงตกเตอนแลว ยงใชในเชงคาสง เปนสานวนทผใหญมกใชส งสอน

ใหลกหลานมความเพยรพยายามในการสงสมความรหรอทรพยสนใหเพมพนอยเสมอเฉกเชนปลวก

ทมขนาดเลกแตกสามารถสรางรงทมขนาดใหญขนมาได กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 29)

ยกตวอยางการใชสานวน “เกบเบยใตถนราน” ไววา “คอยๆ เกบเบยใตถนรานไป อกหนอยกอาจจะ

ไดเปนเจาของกจการเอง”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 39) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ျခက ပတ ပမာျပ /chá

kò pòŋ ɵú pə-mà pyú/ ไววา

“ဓနဥစၥာ ၊ ပညာကသလ ၊ ပြားစလက ၊ ျခကပထား ၊ ပားကပျပ ၊ ရရာစေလာ၊” [၁၂၆၆] မဃ။ ၃၂၁။

/thə-nə-ʔôuʔ-sà pyìn-ñà kú-ɵò pwa-zá-lò-ká chá kò pòŋ-tha pya kò pòŋ-pyú

yá-yà-sú-lâun/ หมายถง ควรสะสมทรพยสมบต ปญญากศลใหเพมพนเหมอนทปลวกกองไวหรอ

เหมอนผงสรางไว

206


4.1.3.3.1 การนาธรรมชาตและคนมาเปรยบเทยบ

การนาธรรมชาตและคนมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาธรรมชาตมา

เปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาคนมาเปรยบเทยบ

ตารางท 47 สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาคนมาเปรยบเทยบ


အေပြးျမင အပငသ အေသြးျမင အသြငသ

/ʔə-pwe myìn ʔə-pìn ɵí

ʔə-ɵwe myìn ʔə-ɵwìn ɵí/

เหนเปลอก รตนไม

เหนความสามารถ

รรปพรรณสณฐาน

เชอไมทงแถว เปนไปตามบรรพบรษ

บรรพบรษตนวงศตระกลเปน

อยางไร เชอสายสบมากเปน

อยางนน


สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ คอ “เปลอกไม” (အေပြး /ʔə-pwe/) และ “ตนไม” (အပင

/ʔə-pìn/) นอกจากนยงมการกลาวถง “ความสามารถ” (အေသြး /ʔə-ɵwe/) และ “รปพรรณสณฐาน”

(အသြင /ʔə-ɵwìn/) ดวย แตสานวนนบางครงตดสนเพยง အေပြးျမင အပငသ /ʔə-pwe myìn ʔə-pìn

ɵí/ “เหนเปลอก รตนไม” (เมย เมยะ ขาย และเรณ เหมอนจนทรเชย, 2543: 90) ในขณะทสานวน

ไทยนาคนมาเปรยบเทยบ ในทนหมายถง “เชอสาย” หรอ “ผทสบวงศวานเผาพนธตอๆ กนมา”

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดทงทางดและไมดดวย กลาวคอ ใชพดเชงเปรยบกบผทม

ลกษณะเหมอนบรรพบรษของตนเอง อาจเปนรปรางหนาตา นสยใจคอ หรอความสามารถดานตางๆ

เชน “เดกคนนทาจะเปนนกดนตรมชอเสยงตอไป ทงปยาพอแมกมฝมอทางดนตร เชอไมทงแถว

หรอก” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 259) นอกจากนยงใชกลาวประชดประชนผทมพฤตกรรม

ไมดเหมอนบรรพบรษของตนดวย เชน “ทงรปรางหนาตานสยใจคอของมน เหมอนอยางกบพอของ

มนไมมผด เปนอยางทเขาวาเชอไมทงแถว” (เอกรตน อดมพร และสทธโรจน, 2550: 59)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 273) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน အေပြးျမင အပငသ ၊

အေသြးျမင အသြငသ /ʔə-pwe myìn ʔə-pìn ɵí ʔə-ɵwe myìn ʔə-ɵwìn ɵí/ ไววา

207

“အေျပာအဆ အေနအထငက ေျမာေထာကေသာ လၾကးလေကာငးသားသမးျဖစ

ေၾကာငး မေျပာခငကပ အေပြးျမင အပငသေစ ၊ အေသြးျမငက အသြငသေစ ဆသကသ႔ သရရေပတယ။” [၁၃၁၀] လြမး၊ ပ။ ၃၆။

/ʔə-pyɔ-ʔə-hsò ʔə-nè-ʔə-thàin kò myɔ thâuʔ ɵɔ lù-ci lù-kaun ɵa-ɵá-mi phyíʔ

caun mə-pyɔ khìn ká pɛ ʔə-pwe myìn ʔə-pìn ɵí sè ʔə-ɵwe myìn ká ʔə-ɵwìn ɵí sè hsò ɵə-

kɛ-ɵó ɵí shí yá pè dɛ/ หมายถง การกลาววาจา การกนการอยของลกหลาน สามารถแสดงใหเหน

วาผใหญดหรอไม โดยไมตองบอกกอน ดงคากลาวทวาเหนเปลอกรตนไม เหนความรความสามารถ


“ျမနမာတ႔ေ၀ါဟာရ အေပြးျမင အပငသဟ၍ ရသည။ ထသ႔ သရျခငးမာ အပငဧ။အေပြး

က ျမငရျဖင မညသညအပငျဖစေၾကာငး ၊ မညသညဓာတေတြ ဥးစးေနေၾကာငး ၊ မညသညဂဏ ၊ မည

သညအရသာရေၾကာငး တစမဟတခငး သျခငးက ဆလေပသည။” [၁၃၄၆] ႏြယျမကသစပင။ ၁၀၅။

/myàn-mà dó wɔ-hə-lá nâiʔ ʔə-pwe myìn ʔə-pìn ɵí hù ywé shí ɵì thò-dó ɵí

shí chin hmà ʔə-pìn ʔí ʔə-pwe kò myìn yòŋ phyîn mì-ɵí ʔə-pìn phyíʔ caun mì-ɵí dáʔ dwè

ʔu-si nè caun mì-ɵí gòŋ mì-ɵí ʔə-yá-ɵà shí caun tə-mú hôuʔ chin ɵí chin kò hsò lò pè ɵì/

หมายถง ในโวหารของพมามคากลาววา เหนเปลอก รตนไม กลาวคอ เพยงเหนเปลอกของตนไมกร

วาเปนตนอะไร รวามธาตอะไร รวามสรรพคณอยางไร รวามรสชาตอยางไร

4.1.3.3.2 การนาธรรมชาตและสตวมาเปรยบเทยบ

การนาธรรมชาตและสตวมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาธรรมชาตมา

เปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ

ตารางท 48 สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ


အတြငးမးထ ျပငမးပ

/ʔə-dwin-mi thá pyìn-mi pá/

ไฟในลก ไฟนอกเกด

ความววไมทนหาย

ความควายเขามาแทรก

เรองเดอดรอนเกายงไมทนหมด

กมเรองเดอดรอนใหมเขามาอก


สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ คอ “ไฟ” (မး /mi/) โดยปรยายคาวา “ไฟนอก” (အတြငးမး /ʔə-dwin-mi/) และ “ไฟใน” ( ပငမး /pyìn-mi/) หมายถง ปญหาภายในบานและปญหาภายนอกท

เกดขน สานวนพมา အတြငးမးထ ျပငမးပ /ʔə-dwin-mi thá pyìn-mi pá/ จงหมายถง ขณะทมเรอง

208

เดอดรอนหรอปญหาภายในบานเกดขนอยแลว ยงมปญหาภายนอกเขามาซาเตมอก สานวนนม

ความหมายใกลเคยงกบสานวนไทยทวา “ความววไมทนหาย ความควายเขามาแทรก” ซงนา “สตว”

มาเปรยบเทยบ ทงน ขนวจตรมาตรา (2541: 109) และประคอง ขนทอง (2541 : 32–33) ไดกลาวถง

ความหมายและทมาของสานวนนตรงกนวา มนทานเลาประกอบสานวนนวา เกดคดลกววพพาทกน

ระหวางชายสองคน พระเจาแผนดนทรงชาระความยงไมทนเสรจกเกดคดลกควายขนระหวางชายค

นนอกจงพดกนวา “ความววไมทนหาย ความควายเขามาแทรก” ตอมาไดใชสานวนนเปรยบเทยบ

กบกรณอนๆ ดวย ในความหมายวา เรองเดมยงสะสางไมเสรจกเกดเรองใหมซอนขนมา

วธการใช: ทง 2 สานวนใชเปรยบกบปญหาทยงไมไดรบการแกไข หรอแกไขแลวแต

ยงไมเสรจสนกมปญหาใหมเขามาใหแกไขอก เชน “ความววไมทนหาย ความควายเขามาแทรก ลก

คนเลกเจบหนกตองเขาโรงพยาบาล ยงไมทนไร ลกคนโตยงมาถกรถชนอก” (กสมา รกษมณ และ

คณะ, 2553: 67)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 269) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน အတြငးမးထ ျပငမးပ

/ʔə-dwin-mi thá pyìn-mi pá/ ไววา

“ကေလသာတညးဟေသာ အပမး အားၾကးေတာကေလာငေနတသမာ ပကတေသာ မးပ

ေနပတ႔ ၀ငမတးႏငဘး ၊ သ႔ေၾကာင ေရးပညာရသခမနမားက အတြငးမးထ ျပငမးပဟ ေျပာဆၾကတာပ၊” [၁၂၈၆] ေဒတ။ ၁၃၀။

/kí-lè-ɵà ɵi hù ɵɔ ʔə-pù-mi ʔa-ci tâuʔ-làun nè dɛ ɵù hmà pá-ká-dí ɵɔ mi-pù

nè-pù dó wìn mə-to hnàin bu ɵó câun she-pìn-yà shí ɵú-khá-mèin mya ká ʔə-dwin-mi thá

pyìn-mi pá hú pyɔ hsò cá dà-bɛ/ หมายถง เพยงแคกเลสกมพลงรอนแรงเหมอนไฟทลกโชน

คนเราโดยปกตแลว หากไฟรอนแดดรอนยอมไมอยากเหยยดเขาไป ดงนน นกปราชญสมยกอนจง

กลาวไววา ไฟในลก ไฟนอกเกด (หากมเรองรอนใจอยแลว ยอมไมอยากใหเกดปญหาใดๆ ขนอก)

4.1.3.3.3 การนาธรรมชาตและความเชอมาเปรยบเทยบ

การนาธรรมชาตและความเชอมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาธรรม-

ชาตมาเปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาความเชอมาเปรยบเทยบ

209

ตารางท 49 สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาความเชอมาเปรยบเทยบ


မးေလာငရာ ေလပင

/mi làun-yà lè pîn/

ไฟไหม ลมกระพอ

ผซาดาพลอย เคราะหเดมรายหนกอยแลว

ยงมเคราะหอนซาเขามา ทาให

เคราะหหนกยงขน


สานวนพมานาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ คอ “ไฟ” (မး /mi/) และ “ลม” (ေလ /lè/) สวนสานวนไทย

นาความเชอมาเปรยบเทยบ สานวนพมากลาววา မးေလာငရာ ေလပင /mi làun yà lè pîn/ “ไฟไหม

ลมกระพอ” คอ ขณะทไฟไหมอย ลมกชวยพดทาใหไฟยงลกลามไปอก เหมอนกบมปญหาเกดขน

อยแลว ยงมสงอนมาทาใหปญหานนลกลามยงไปกวาเดม สานวนนมความหมายใกลเคยงกบ

สานวนไทยทวา “ผซาดาพลอย” ซงนาความเชอเรอง “ผ” และ “ดา” (ผเรอน) มาเปรยบเทยบ

ขนวจตรมาตรา (2541: 366) ไดกลาวถงทมาของสานวน “ผซาดาพลอย” ไววา “เปน

สานวนเกยวกบความเชอถอเรองผ หมายความวา เมอถงคราวเคราะหรายแลว ผอาจบนดาลใหเกด

โทษขนได หรอกาลงเคราะหรายอย ผอาจซาเตมเอาได สานวนนเคยไดฟงผใหญพดถงการถออาวธ

หยอกลอกน เชน จะแทง จะฟน เปนการลอธรรมดาหรอวาอยคงกระพนชาตร เขาหามวา ‘เดยวผซา

ดาพลอย’ อธบายวา ผอาจผลกมอคนทถออาวธ ทาใหอกฝายหนงถกอาวธเขาจรงๆ ได ตอมาไดพบ

ในหนงสอเรองผสางเทวดาของ ‘เสถยฐโกเศศ’ มวา ผเรอนนนไทใหญเรยกวา ‘ผลา’ ไทยอสาน

เรยกวา ‘ผดา’ เราเรยกวา ‘ผซาดาพลอย’ กหมายความวา ถกผอนทาแลวยงถกผดาหรอผเรอนของ

ตนพลอยซาเตมดวย”

วธการใช: สานวนไทย “ผซาดาพลอย” นามาใชเพอแสดงความสงสารหรอเหนใจ ผท

ตองประสบเคราะหกรรมอยแลว ยงเจอเคราะหกรรมอนซาเตมเขาไปอก เชน “เขาเคราะหรายจรงๆ

ถกปลดออกจากงานเพราะเศรษฐกจไมด แลวนยงมาปวยหนกถงกบตองเขาโรงพยาบาล ผซาดา

พลอยแทๆ ” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 196) สวนสานวนพมา မးေလာငရာ ေလပင /mi làun-

yà lè pîn/ “ไฟไหม ลมกระพอ” นอกจะใชเปรยบถงปญหาทลกลามยงไปกวาเดมแลว ยงพบการ

นามาใชเปรยบกบสถานการณจรงดวย ทงน หนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/

ของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 164) ไดยกตวอยาง

วธการใชสานวน မးေလာငရာ ေလပင /mi làun yà lè pîn/ ไววา

“မးဟနးဟနး ေတာကေလာငေနရသညအထတြင ေတာငေလကလညး မးေလာငရာ

ေလပင ဆသည စကားပအတငးပင တျဖးျဖး တကခတေနသည။” [၁၃၂၃] ေမေကာ၊ ပ။ ၁၀၂။

210

/mi-hoŋ-hoŋ tâuʔ-làun nè yá ɵí ʔə-thɛ ɵwìn tàun lè kə-lɛ mi làun-yà lè pîn

hsò ɵí zə-ga pòŋ ʔə-tain pìn tə-phyu-phyu tâiʔ-kháʔ nè ɵì/ หมายถง ในขณะทไฟกาลงลกโชน

ลมทางใตกพดมาเรอยๆ เหมอนอยางสานวนทวา ไฟไหม ลมกระพอ


4.1.3.4.1 การนาการกระทาและสตวมาเปรยบเทยบ

การนาการกระทาและสตวมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาการกระทา

มาเปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ

ตารางท 50 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ


ျဖစသမအေၾကာငး အေကာငးခညးပ

/phyíʔ ɵə-hmyá ʔə-caun

ʔə-kaun chi-bɛ/

เทาทเปนอย เทานนกดแลว

นกนอยทารงแตพอตว การจะทาสงใดควรทาแตพอสม

ฐานะของตนเอง, พอใจในสงท

ตนมอย


สานวนพมานา “การกระทา” มาเปรยบเทยบ แตสานวนไทยนา “สตว” มาเปรยบเทยบ สานวนพมา

กลาววา ျဖစသမအေၾကာငး အေကာငးခညးပ /phyíʔ ɵə-hmyá ʔə-caun ʔə-kaun chi-bɛ/ “เทาทเปน

อย เทานนกดแลว” หมายถง หากผใดพอใจในสงทตนเปนอยกทาใหผนนเปนสขใจ มความหมาย

เชนเดยวกบสานวนไทยทวา “นกนอยทารงแตพอตว”

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงสงสอน ตกเตอนใหรจกพอใจในสงทตนม เพราะ

หากไมดนรนขวนขวายในสงทเกนฐานะตนมากจนเกนไปกทาใหตนมความสขได เปรยบเสมอน

นกเมอสรางรงกจะสรางเพอตวเองและลกๆ ของมนเทานน ไมสรางขนาดใหญจนเกนไป ดงนนคน

จงนาลกษณะของนกนมาเปรยบกบการกระทาของคน เชน “ลกจะแตงงานกหาบานหลงเลกๆ พออย

เถอะ อยาไปกหนยมสนมาเลย นกนอยทารงแตพอตวดกวา” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 152)

สวนในหนงสอ ျမနမာဆရ းစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 138) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ျဖစသမအေၾကာငး

အေကာငးခညးပ /phyíʔ ɵə-hmyá ʔə-caun ʔə-kaun chi-bɛ/ ในเชงประชดประชน ความวา

211

“ျဖစသမအေၾကာငး အေကာငးခညးဆေသာ စကားမာ ကၽြနေတာအား တမငသက

သက ေလာငဖ႔ ထငပါသည၊” [၁၃၁၅] ျဖတေကာ။ ၁၆၅။

/phyíʔ ɵə-hmyá ʔə-caun ʔə-kaun chi hsò ɵɔ zə-ga hmà cùn-dɔ ʔa tə-mìn-

ɵɛʔ-ɵɛʔ hlàun phó thin pà-ɵì/ หมายถง ผมคดวา มนเปนเรองตลกจรงๆ ทมคากลาววา เทาท

เปนอย เทานกดแลว (ผพดกลาวอยางเยยเยาะในชะตาชวตของตนเอง)

Mrs. Aye Aye Kyin (ေဒၚေအးေအးကင /dɔ-ʔe-ʔe-cìn/, สมภาษณ, 10 กรกฎาคม 2558)

ไดยกตวอยางการใชสานวน ျဖစသမအေၾကာငး အေကာငးခညးပ /phyíʔ ɵə-hmyá ʔə-caun ʔə-kaun

chi-bɛ/ ไววา

“မမတ႔သည တစခါတစရတြင မေကာငးသည အေျခအေနမားႏင ၾကေတြ႔လါပါက ၊

ျဖစသမအေကာငး အေကာငးခညးပဟသာ မတယရပါမည။”

/mí-mí dó ɵì tə-khà-tə-yàn twìn mə-kaun ɵí mə-chè-mə-nè mya hnîn còŋ-

twé là-pà-ká phyíʔ ɵə-hmyá ʔə-caun ʔə-kaun chi-bɛ hú ɵà hmáʔ-yù yá pà-mì/ หมายถง ใน

บางครงคนเรากเผชญกบสงทไมด ดงนนเทาทเปนอยกดแลว

4.1.3.4.2 การนาการกระทาและธรรมชาตมาเปรยบเทยบ

การนาการกระทาและธรรมชาตมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาการ

กระทามาเปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ

ตารางท 51 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบ


အလာေကာငးေသာလညး အခါေႏာငး

/ʔə-là kaun ɵɔ-lɛ ʔə-khà hnaun/

มาด(มาถงทหมาย)

แตกสายไปเสยแลว

กวาถวจะสกงากไหม การทาอะไรสองอยางพรอม

กนโดยไมรอบคอบหรอชกชา

อาจเกดความเสยหายได, เมอ

ไดอยางหนงแตตองเสยอยาง

หนงไป, ไมมประโยชน


สานวนพมานา “การกระทา” มาเปรยบเทยบ แตสานวนไทยนา “ธรรมชาต” มาเปรยบเทยบ ในทน

คอ พนธพช “ถว” และ “งา” พนธพชสองชนดนมลกษณะแตกตางกน ถวมเมลดขนาดใหญกวางา

มาก ดงนนหากนาถวและงามาควในกระทะพรอมกน ถวจะสกชากวางาเพราะเมลดโตกวา ถารอให

212

ถวสก งากจะไหมเสยกอน คนไทยจงสงเกตการควถวและงานมาเปรยบกบการกระทาอะไรสอง

อยางพรอมกนโดยไมรอบคอบหรอชกชา อาจเกดความเสยหายได

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงส งสอนใหระมดระวงในการดาเนนชวต เปน

สานวนทผใหญมกใชตกเตอนผนอยไมใหทาอะไรพรอมกนสองอยาง เพราะหากทาไดไมดกอาจ

เกดความเสยหายได หรอแมวาทาไดดแตไมทนเวลากไมมประโยชน เชน “ปญหายาเสพตดใน

สถานศกษากาลงรนแรงขน นาจะมมาตรการเรงดวนเพอแกปญหาน ไมใชมวแตรอใหครสอนให

นกเรยนตระหนกถงโทษยาเสพตด เดกอาจตดยาไปแลว กวาถวจะสกงากไหม” (กสมา รกษมณ และ

คณะ, 2553: 15)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 279) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน အလာေကာငးေသာ

လညး အခါေႏာငး /ʔə-là kaun ɵɔ-lɛ ʔə-khà hnaun/ ไววา

“ကမးစပသ႔ အျမနေျပးခၾက၏ ။ သ႔ေသာ အလာေကာငးေသာလညး အခါေႏာငးခေလျပ။

သတ႔မေရာကမ ဒေရသည ေကာကေဆာငတစခလးက ဖးအပသြားေလျပ။” [၁၃၁၄] စစသား၊ ဒ။ ၁၁၈။

/kan-sáʔ dó ʔə-myàn pye khɛ cá ʔí ɵó-ɵɔ ʔə-là kaun ɵɔ-lɛ ʔə-khà hnaun khɛ

lè pyì ɵù-tó mə-yâuʔ mì dì yè ɵì câuʔ-hsàun tə-khú loŋ kò phoŋ-ʔôuʔ ɵwa lè pyì/ หมายถง เมอ

วงมาถงรมฝง แตทวาเหมอนมาถงทหมายแตกสายไปเสยแลว ถาพวกเขามากอนหนาน นากคงยงไม

ทวมโขดหนพวกนน

4.1.3.4.3 การนาการกระทาและอวยวะมาเปรยบเทยบ

การนาการกระทาและอวยวะมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาการ

กระทามาเปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาอวยวะมาเปรยบเทยบ

ตารางท 52 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาอวยวะมาเปรยบเทยบ


ကယကယကယေဖာ မသေတာ

/kó-kò-kò phɔ mə-ɵù dɔ/

เรองตน ตนเผย ไมเหมอนกน

ปากวาตาขยบ เรองทตนทากบเรองทตน

โออวดนนไมเหมอนกน, พด

อยางหนงแตทาอกอยางหนง


สานวนพมานา “การกระทา” มาเปรยบเทยบ แตสานวนไทยนา “อวยวะ” มาเปรยบเทยบ คอ นา

213

“ปาก” และ “ตา” มาเปรยบแทนผทมลกษณะปากกบใจไมตรงกน คอ พดอยางหนงแตกลบทาอก

อยางหนง สานวนนมความหมายคลายกบสานวนพมาทวา “ကယကယကယေဖာ မသေတာ” /kó-kò-

kò phɔ mə-ɵù dɔ/ หมายถง สงทตนกระทาและสงทตนเปดเผยใหผอนเหนนนไมเหมอนกน

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดในเชงประชดประชน เปนสานวนกลาวเปรยบถงคนทม

ลกษณะปากอยางใจอยาง, พดวาไมด แตกลบทาสงทไมดนน เชน “อยาเปนคนปากวาตาขยบ บอก

เดกวาบหรเปนโทษ แตกลบสบเสยเอง” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 189)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 13) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ကယကယကယေဖာ

မသေတာ /kó-kò-kò phɔ mə-ɵù dɔ/ ไววา

“ကယကယကယေဖာ မသေတာဟ ဆစမတရေသာေၾကာင ကယအေၾကာငးက ကယ

တငမေရးသားသငဟ၍ ထငမတေလရေသာေၾကာငတညး။” [၁၂၉၁] ေမာင၀ေကး။ ၆၆။

/kó-kò-kò phɔ mə-ɵù dɔ hú hsò sə-hmáʔ shí ɵɔ câun kó ʔə-caun kò kò-tàin

mə-ye-ɵa ɵîn hù ywé thin hmáʔ lé shí ɵɔ câun ti/ หมายถง ไมควรบนทกเรองของตนดวยตนเอง

เพราะสงทบนทกกบสงทปรากฏใหเหนอาจไมเหมอนกน ดงคากลาวทวา เรองของตนกบสงทตน

เผยหรอแสดงออกอาจไมเหมอนกน

4.1.3.4.4 การนาการกระทาและสงของมาเปรยบเทยบ

การนาการกระทาและสงของมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาการ

กระทามาเปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาสงของมาเปรยบเทยบ

ตารางท 53 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสงของมาเปรยบเทยบ


သးတတလင ေဆး မသးတတလင ေဘး /ɵoŋ táʔ hlyìn hse

mə-ɵoŋ táʔ hlyìn be/

ถาใชเปนกเปนยา

ถาใชไมเปนกเปนอนตราย

ดาบสองคม ใชเปนกเปนประโยชน แตถา

ใชไมเปนกอาจเปนโทษได,

สงทมทงคณและโทษ มผลทง

ทางบวกและลบ

214


สานวนพมานา “การกระทา” มาเปรยบเทยบ คอ นาวธการใชสงของตางๆ มาเปรยบเปนสานวน သး

တတလင ေဆး ၊ မသးတတလင ေဘး /ɵoŋ táʔ hlyìn hse mə-ɵoŋ táʔ hlyìn be/ “ถาใชเปนกเปนยา

ถาใชไมเปนกเปนอนตราย” ในขณะทสานวนไทยนา “สงของ” มาเปรยบเทยบ คอ นา “ดาบ” ซง

เปนสงของทสามารถใชเปนอาวธไดมาเปรยบกบสงทมทงคณและโทษ มผลทงทางบวกและลบ

วธการใช: ทง 2 สานวนใชพดวากลาวตกเตอน หรอสงสอนใหรจกระมดระวงในการ

ดาเนนชวต เพราะทกอยางลวนแตมทงคณและโทษในตวของมนเอง หากใชไมเปนหรอไมระมด-

ระวง บางสงทสามารถเปนประโยชนตอผใช กอาจเปลยนเปนภยตอตวผใชเองได เพราะฉะนนหาก

จะกระทาสงใดกควรมสตพจารณาไตรตรองใหถถวน เชน “เพศศกษาเปนความรทเหมอนดาบสอง

คม ถาสอนใหดเดกกจะนาความรไปใชไดอยางเหมาะสม แตถาไมระมดระวงเดกกอาจจะเอาความร

นนไปใชในทางทผด กลบเปนโทษแกตวเดกเองได” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 107)


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 259) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน သးတတလင ေဆး ၊

မသးတတလင ေဘး /ɵoŋ táʔ hlyìn hse mə-ɵoŋ táʔ hlyìn be/ ไววา

“သးတတလင ေဆး ၊ မသးတတလင ေဘးဟေသာ စကားတစရပရသည။ ေဆးပငျဖစ

ေသာလညး အသးမတတပါက အသကေဘးအႏရာယ ျဖစေစႏငသည။” [၁၃၃၃] ျမ၀တ၊ ၁၉၊ ၇၊ ၁၅၆။

/ɵoŋ táʔ hlyìn hse mə-ɵoŋ táʔ hlyìn be hù ɵɔ zə-ga tə-yáʔ shí ɵì hse-pìn

phyíʔ ɵɔ-lɛ ʔə-ɵoŋ mə-táʔ pà ká ʔə-ɵɛʔ be ʔàn-dá-yɛ phyíʔ sè hnàin ɵì/ หมายถง แมวาจะเปน

สมนไพรกตาม หากใชไมเปนกอาจเปนภยอนตรายได เหมอนคากลาวทวา ถาใชเปนกเปนยา ถาใช

ไมเปนกเปนอนตราย

4.1.3.4.5 การนาการกระทาและความเชอมาเปรยบเทยบ

การนาการกระทาและความเชอมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาการ

กระทามาเปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาความเชอมาเปรยบเทยบ

ตารางท 54 สานวนพมานาการกระทามาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาความเชอมาเปรยบเทยบ


ေစတနာ ေ၀ဒနာျဖစ /zè-də-nà wè də-nà phyíʔ/

เจตนาดกลายเปนเวทนา

ทาคณบชาโทษ

โปรดสตวไดบาป

ทาความดตอผอน แตกลบเปน

โทษแกตนเอง, ทาดแตกลบ

เปนผลราย

215


สานวนพมานา “การกระทา” มาเปรยบเทยบ ในขณะทสานวนไทยนา “ความเชอ” มาเปรยบเทยบ

โดยสานวนพมาไดนาการกระทาของคนทมความประสงคด แตผลทออกมากลบกลายเปนรายมาใช

เปรยบเทยบโดยตรงในสานวน ေစတနာ ေ၀ဒနာျဖစ /zè-də-nà wè də-nà phyíʔ/ “เจตนาด

กลายเปนเวทนา” สานวนนมความหมายคลายคลงกบสานวนไทยวา “ทาคณบชาโทษ โปรดสตวได

บาป” คอ การทาดแตกลบไดรบผลราย บางครงอาจพดเพยง “ทาคณบชาโทษ” หรอ “โปรดสตวได

บาป” กได เมอพจารณาถงสานวนไทย “ทาคณบชาโทษ โปรดสตวไดบาป” จะเหนไดวา คนไทยได

นาความเชอเรอง “บาป–บญ” ซงเปนความเชอทางหลกพระพทธศาสนามาใชเปรยบเทยบดวย

วธการใช: ทง 2 สานวนเปนสานวนทผพดใชพดในเชงประชดประชน เมอตงใจทาสง

ทดแลวผลทไดรบกลบตรงกนขาม หรอใชพดแสดงความนอยเนอตาใจททาดแลวไมไดด เชน “ฉน

อตสาหชวยหาเดกลกจางมาให กลบถกหาวาไดคานายหนา นแหละนะทาคณบชาโทษ” (กสมา

รกษมณ และคณะ, 2553: 149) ในหนงสอสานวนไทย ของ ขนวจตรมาตรา (2541: 264) ได

ยกตวอยางโคลงสภาษตเกา ความวา

“ทาคณ เรวเรงร ใหรอบ

เปนโทษ ทานบสอบ ดอกไซ

โปรดสตว ไปรอบคอบ รกคาง หนงนา

ไดบาป เพราะเบยนให พวกโพนฉบหาย”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 56) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ေစတနာ ေ၀ဒနာျဖစ /zè-də-nà wè də-nà phyíʔ/ ไววา

“ကၽြနေတာေစတနာသည ေ၀ဒနာျဖစခရပါျပ ၊ အသကေပးခစၾကတ ခစသႏစဥး တစ

သကလး စတဆငးရေအာင ကၽြနေတာ ျပမခေပျပ။” [၁၃၄၃] ျမ၀တ၊ ၂၉၊ ၈။ ၄၆။

/cùn-dɔ zè-də-nà ɵì wè də-nà phyíʔ khɛ yá pà pyì ʔə-ɵɛʔ-pe chíʔ cá dɛ chíʔ-ɵù

hnə-ʔu tə-ɵɛʔ-loŋ sêiʔ-hsin-yɛ ʔàun cùn-dɔ pyú mí khɛ pè pyì/ หมายถง เขาพดวา “…เจตนาด

ของผมกลายเปนผลรายไปแลว ผมทาใหครกคหนงลาบากใจ ผมทาลงไปแลว”

216


4.1.3.5.1 การนาความเชอและสตวมาเปรยบเทยบ

การนาความเชอและสตวมาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาความเชอมา

เปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ

ตารางท 55 สานวนพมานาความเชอมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาสตวมาเปรยบเทยบ


ဇမၺဒပ နမတထြနး

/sə-bù-dêiʔ nə-mêiʔ thun/


จ งจกทก

ตองใหความสาคญกบนมต

หรอลางสงหรณ, คาตกเตอน

แมเลกนอยกควรรบฟง


สานวนพมานา “ความเชอเรองนมต” (နမတ /nə-mêiʔ/) มาเปรยบเทยบ ชาวพมามความเชอเรองนมต

เปนอยางมาก เพราะเชอวานมตทปรากฏกอนจะกระทาการใดเปนเพราะเทพนตบนดาลใหเปนไป

นมตจงมทงดและราย โดยเฉพาะนมตรายจะเปนนมตทชาวพมาใหความสาคญมาก เมอเกดนมตราย

ขน ชาวพมาจะนยมไปทาบญสะเดาะเคราะหหรอแกเคลดตามความเชอแตละทองถน ขณะทสานวน

ไทยนากรยาอาการของสตวมาเปรยบเทยบ คอ “จงจก” ทกาลงรองทก คารองทกของจ งจกนเปรยบ

เสมอนนมตคอ แมแตเรองเลกนอยกควรรบฟงไวกอน

วธการใช: ทง 2 สานวนเปนสานวนทผใหญมกใชเพอตกเตอนลกหลานใหระมดระวง

ในการดารงชวต เพราะความเชอเรองนมตหรอโชคลางเปนความเชอทอยในสงคมพมาและสงคม

ไทยมาอยางยาวนาน โดยเฉพาะคนโบราณจะเชอถอเรองเหลานเปนอยางมากจงมกมขอหามไมให

กระทาการบางอยาง เชน คนพมาหามไมใหพดอะไรทไมด เพราะอาจเกดขนจรงในภายหลงได

(คาพดอาจเปนลางราย) คนไทยหามไมใหพอแมสาปแชงลก เพราะอาจทาใหชวตลกไมเจรญ

กาวหนาหรอตายรายได

สานวนไทย “จ งจกทก” ถกนาไปใชในกรณทผพดตองการกลาวตกเตอนหรอตาหน

ผฟงทไมเชอถอในคาตกเตอนของตน เชน “เธอคดดดๆ นะ โบราณวาจ งจกทกยงตองหยด นคณคร

เตอนแลว เธอจะไมเชอหรอ” (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 87)


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 75) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน

“ဇမၺဒပ နမတဟေသာ စကားအရလညး အရာရာ၌ နမတယတတၾကေလရာ၊” [၁၂၉၅] က၀တခြန၊ ၂၊ ၁၅။ ၃။

217

/sə-bù-dêiʔ nə-mêiʔ hù-ɵɔ zə-ga ʔə-yá-lɛ ʔə-yà-yà nâiʔ nə-mêiʔ yù-ɵáʔ- cá-lè-

yà/ หมายถง ในการพดสงตางๆ ควรถอเอานมตดงสานวนชมพทวปปรากฏในนมต

4.1.3.5.2 การนาความเชอและการกระทามาเปรยบเทยบ

การนาความเชอและการกระทามาเปรยบเทยบ หมายถง สานวนพมานาความ

เชอมาเปรยบเทยบ สวนสานวนไทยนาการกระทามาเปรยบเทยบ

ตารางท 56 สานวนพมานาความเชอมาเปรยบเทยบและสานวนไทยนาการกระทามาเปรยบเทยบ


လ႔အလ နတမလကႏင /lú ʔə-lò náʔ mə-lâiʔ nàin/

ความตองการของคน

นตกตามไมไหว

ไดคบจะเอาศอก ตองการไดมากกวาทไดมาแลว


สานวนพมานา “ความเชอเรองนต” (နတ /náʔ/) มาเปรยบเทยบ ดงทไดกลาวไวแลวในสานวน သေတာေကာငး နတေကာငးမ /ɵù-tɔ-kaun náʔ-kaun má/ “คนด ผ,เทพดคาจน” วา “เทพนต” คอ

วญญาณศกดสทธของผตายรายทใหความชวยเหลอและคมกนภยในหมผศรทธากราบไหว แต

สานวนพมา လ႔အလ နတမလကႏင /lú ʔə-lò náʔ mə-lâiʔ nàin/ “ความตองการของคน นตกตามไม

ไหว” เปนสานวนทเปรยบใหเหนวาความตองการของคนนนมมาก จนบางครงกลายเปนความโลภ

(ေလာဘ /lɔ-bá/) เทพนตทคอยชวยเหลอกไมสามารถชวยเหลอตามความตองการของคนไดทงหมด

ขณะทสานวนไทยนาเพยง “การกระทา” มาเปรยบเทยบกบมาตราวด เพอแสดงใหเหนถงความ

ตองการของมนษยทไมมทสนสด คอ สานวน “ไดคบจะเอาศอก” หมายถง ตองการไดมากกวาทได

มาแลว ทงน ราชบณฑตยสถาน (2554: 27) กลาวถงทมาของสานวน “ไดคบจะเอาศอก” ไววา “คบ”

และ “ศอก” เปนมาตราวดแบบโบราณ “คบ” เปนความยาวตงแตปลายนวโปงถงปลายนวนางหรอ

นวกอยเมอกางมอและเหยยดนวทงสองออกจากกนเตมท สวน “ศอก” เปนความยาวตงแตปลาย

ขอศอกถงปลายนวกลาง (1 ศอก มความยาวเทากบ 2 คบ)

วธการใช: ทง 2 สานวนเปนสานวนทผพดใชเพอตกเตอนส งสอนใหรจกประมาณตน

เมอไดในสงทตองการแลวกควรพอใจในสงนน นอกจากนยงใชพดในเชงตาหนแกผทไมรจกระงบ

อาการอยากได อยากม อยากเปนไมมทสนสด เชน “พอบรษทเพมเงนคาลวงเวลาใหตามคาขอ

พนกงานกขอขนเงนเดอนอก ไดคบจะเอาศอกอยางนไมถกตอง” (ราชบณฑตยสถาน, 2554: 27)

218

สวนในสงคมพมา อาจกลาวไดวา เทพนตเปนกศโลบายของคนพมาทตองการใหคน

ในสงคมกระทาความด ผทกระทาความด แมไมมผอนเหน แตคนพมาเชอวามเทพนตประจาตว หรอ

ทเรยกวา ကယေစာငနတ /kò-sâun-náʔ/ เปนเทพนตทเหนการกระทาความด และคอยดแลชวยเหลอ

ในทางตรงกนขาม หากไมกระทาความด เทพนตจะไมชวยเหลอและไมปกปกรกษา เชน ในหนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมาร (1996: 216) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน လ႔အလ နတမလကႏင /lú ʔə-lò náʔ mə-lâiʔ

nàin/ ไววา

“လ႔အလ နတမလကႏငဆသည စကားအတငးပင လတ႔ဧ။ အလဆႏၵသည အလြန

မားျပားလေခဧ။ ။” [၁၃၁၆] စာဗမာန၊၂၊ ၁၂။ ၅၃။

/lú ʔə-lò náʔ mə-lâiʔ nàin hsò ɵí zə-ga ʔə-tain pìn lù dó ʔí ʔə-lò-hsàn-dá ɵì

ʔə-lùn mya-pya-hlá chè ʔí/ หมายถง คากลาวทวา ความตองการของคน นตกตามไมไหว หมายถง

ความตองการหรอความปรารถนาของคนมมากจนเกนไป

“လ႔အလ နတမလကႏငဆတ စကားသာ ၾကားဖးပါတယ ၊ လ႔အလ ေသာတာေဆြ

မလကနငဆတာလ ျဖစေနျပ။” [၁၃၃၀] ဆတ။ ၅၆၇။ /lú ʔə-lò náʔ mə-lâiʔ nàin hsò dɛ zə-ga ɵà ca-phu pà-dɛ lú ʔə-lò ɵɔ-tà-hswè

mə-lâiʔ nàin hsò tà lò phyíʔ nè pyì/ หมายถง …เคยไดยนคาพดทวา ความตองการของคน นตกตาม

ไมไหว (ชวยไมได) เหมอนกบความตองการของคนนน ตอดาฉะเหว (ชอนกเขยนชาวพมา ผเขยน

เรองแนวขาขน) กนามาเขยนเปนเรองขาขนไดไมหมด

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนกบสานวนไทยม

3 ลกษณะ คอ 1. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนและสงทนามา

เปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ 2. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลง

กนแตสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ และ 3. สานวนพมากบสานวนไทยทมความ

หมายตรงหรอคลายคลงกนแตสงทนามาเปรยบเทยบตางกน ผลการศกษาพบวา สานวนไทยทม

ความหมายตรงหรอคลายคลงกนสวนใหญจะมวธการใชสานวนทคลายคลงกนดวย กลาวคอ

สานวนบางสานวนใชเพอตกเตอนส งสอนใหคนในสงคมปฏบตตนในทางทดโดยใชสานวนเพอ

เปรยบใหเหนผลดของการปฏบตตาม หรอแสดงใหเหนผลเสยของการไมปฏบตตาม บางสานวนใช

กลาวเพอประชดประชนหรอกลาวเพอตาหนคนในสงคมทประพฤตปฏบตตนผดแผกไปจาก

บรรทดฐานทคนในสงคมนนๆ วางไว และบางสานวนใชเพอแนะนา เปนขอคด หรอแนวทางใน

219

การดาเนนชวต ทงน จากการศกษาพบวา สานวนพมาและสานวนไทยสวนใหญมกนาการกระทา

ของคนมาเปรยบเทยบโดยตรง เพอใหผฟงเกดจนตภาพไดดและสามารถเขาใจความหมายสานวน

ไดงายยงขน

4.2 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกน

จากการศกษาพบวา นอกจากสานวนพมาจะมความหมายตรงหรอคลายคลงกบ

สานวนไทยแลว ยงมสานวนพมาจานวนหนงทมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกนกบสานวน

ไทยดวย ทงนเนองจากผวจยไมสามารถนาสานวนพมาและสานวนไทยมาจดกลมทางความหมาย

ตามสงทนามาเปรยบเทยบได ผวจยจงนาแนวความคดของโวจลนส (Voegelins, 1957: 1–58, อาง

ถงใน ไทรงาม ประมวลศลปชย, 2532: 6–7) มาประยกตใชเพอจดหมวดหมของสานวนพมากบ


ผลการศกษาพบวาสามารถแบงหมวดหมทางความหมายของสานวนไดออกเปน 4

หมวดใหญๆ คอ

4.2.1 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบธรรมชาต

4.2.2 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของมนษย

4.2.3 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ ความรสกนก

คดของมนษย

4.2.4 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบความสมพนธของบคคล

อนง ผวจยขอยกตวอยางการวเคราะหมาใหเหนเพยงกลมละไมเกน 5 สานวน สามารถ

แสดงผลการศกษาไดดงน

4.2.1 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบธรรมชาต

4.2.1.1 สานวนพมาทมความหมายเกยวกบธรรมชาต

สานวนทมความหมายเกยวกบธรรมชาต หมายถง สานวนทมความหมายเกยวกบ

ภมประเทศ ภมอากาศ ทรพยากรทางธรรมชาต อาท ดน นา ลม ไฟ รวมทงพนธพชและพนธสตว

ตางๆ ดวย ทงน วรช นยมธรรม (2539: 4) ไดกลาวถงฤดกาลของพมาไววา “ในปหนงๆ นน พมา

จาแนกชวงเวลาออกเปน 3 ฤดหรออต (ဥတ /ʔú-dú/) คอ ฤดรอน (ေႏြဥတ /nwè-ʔú-dú/) ระหวาง

เดอนมนาคม-พฤษภาคม ฤดฝน (မးဥတ /mo-ʔú-dú/) ระหวางเดอนมถนายน-ตลาคม และฤดหนาว

(ေဆာငးဥတ /hsaun-ʔú-dú/) ระหวางเดอนพฤศจกายน-กมภาพนธ ฤดฝนกนเวลาถง 5 เดอน ฤด

หนาว 4 เดอน และฤดรอนสนเพยงแค 3 เดอน นอกจากนในทางโหราศาสตรของพมายงแบงเวลา

220

ในแตละฤดออกเปน 2 คาบๆ ละ 2 เดอน เรยกวา รตหรอยต (ရတ /yə-dú/) ไดแก ฤดรอนคาบแรก

(ေႏြဥး /nwè-ʔu/) ฤดรอนคาบหลง (ေႏြေႏာငး /nwè-hnaun/) ฤดฝนคาบแรก (မးဥး /mo-ʔu/) ฤดฝน

คาบหลง (မးေႏာငး /mo-hnaun/) ฤดหนาวคาบแรก (ေဆာငးဥး /hsaun-ʔu/) ฤดหนาวคาบหลง

(ေဆာငးေႏာငး /hsaun-hnaun/)”

ผลการศกษาพบวา สานวนพมาทมความหมายเกยวกบธรรมชาตและมความหมาย

ไมตรงหรอไมคลายคลงกนกบสานวนไทย สวนใหญเปนสานวนทมความหมายเกยวกบสภาพ

ภมอากาศหรอฤดกาลทอาจสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของชาวพมา ดงน

ကဆန ၊ နယန ေဆြ႕ေဆြ႕ခန /kə-hsòŋ nə-yòŋ hswé-hswé khòŋ/


หมายถง ประมาณเดอนพฤษภาคมถงเดอนมถนายน แดดจะรอนจดมาก ไม

สามารถเดนดวยเทาเปลาได

สานวนนแสดงใหเหนถงความชางสงเกตของบรรพบรษชาวพมาทนาสภาพอากาศมา

เชอมโยงกบพฤตกรรมของชาวพมา กลาวคอ ชาวพมามธรรมเนยมมาแตโบราณวา หากจะเขาเขต

เจดยหรอเขตวดจะตองถอดรองเทากอนเสมอ กลาวคอ ตองถอดรองเทาตงแตหนาประตหรอบนได

ขนแรก ในเดอนพฤษภาคมถงเดอนมถนายนซงถอเปนชวงสนสดฤดรอนและเรมเขาสหนาฝน

อากาศมกจะรอนอบอาวจนทาใหชาวพมาไมสามารถเดนดวยเทาเปลาในเวลากลางวนได ดงนน

ชาวพมาจงนยมไปวดหรอไปบชาเจดยตางๆ ในชวงเชาหรอชวงเยนของแตละวน เพอใหสามารถนง

วปสสนากรรมฐานเปนเวลานานได โดยไมมสภาพอากาศทรอนอบอาวมาเปนอปสรรคในการ

ทาบญสรางกศล


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 1) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ကဆန ၊ နယန ေဆြ႕

ေဆြ႕ခန /kə-hsòŋ nə-yòŋ hswé-hswé khòŋ/ ไววา

“ေမလ၏ေနသည ခစခစေတာက ပေနသည။ ကဆန ၊ နယန ေဆြ႔ေဆြ႔ခန ဆေသာ

ျမနမာဆရးႏငလညး ညလသည။” [၁၃၃၅] ေငြတာရ၊ ၁၅၅။ ၁၅၃။

/mè-lá ʔí nè ɵì chíʔ-chíʔ-tâuʔ pù nè ɵì kə-hsòŋ nə-yòŋ hswé-hswé khòŋ hsò

ɵɔ myàn-mà hsò-yo zə-ga hnîn lɛ ñì hlá ɵì/ หมายถง ความรอนของเดอนพฤษภาคมจะรอนมาก

เหมอนสานวนทวาเดอนพฤษภาคม เดอนมถนายน ตองกระโดดหยองแหยง

221

“ေႏြဥတတြင ပါ၀ငေသာေၾကာင ကဆန ၊ နယန ေဆြ႔ေဆြ႔ခနဟစာခး ရသညအထ

ေနအပျပငးလေပသည။” [၁၃၄၆] ယဥပေဒသာ။ ၄၅။

/nwè-ʔú-dú dwìn pà-wìn ɵɔ câun kə-hsòŋ nə-yòŋ hswé-hswé khòŋ hú sà-cho

yá ɵí ʔə-thí nè ʔə-pù pyin hlá pè ɵì/ หมายถง ในฤดรอนมกมกลอนลอกนวา พฤษภาคม มถนายน

กระโดดหยองแหยง เพราะอากาศรอนจดมาก

တေပါငးသာေခါင လမားေနာင /də-baun ɵà gàun lá mya nàun/

มนาคมเทานนทเปนยอดเดอน

หมายถง ในบรรดาเดอนทงหมดจาก 12 เดอน ชาวพมาถอวาเดอนมนาคม

เปนเดอนทมอากาศดทสด

สานวนนเปนสานวนทกลาวถงชวงเดอนหรอชวงฤดกาลของพมาทถอวามอากาศด

ทสด เพราะในเดอนมนาคมเปนเดอนทเรมเขาสฤดรอนของชาวพมา อากาศในชวงนจะไมรอนมาก

นก เพราะเพงสนฤดหนาวไปในเดอนกมภาพนธ ความอบอนของแสงแดดในชวงเดอนมนาคมจง

เปนชวงทชาวพมาชนชอบ และถอเปนชวงเดอนทมอากาศดทสด


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 78) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน တေပါငးသာေခါင လ

မားေနာင /də-boun ɵà gàun lá mya nàun/ ไววา

“တေပါငးသာေခါင ၊ လမားေနာင၀ယ ၊ ေတာေတာငစေပါငး ၊ ညြန႔သစေလာငးသည။

ႏာေမာငးေခြလညလညလမမည။” [၉၆၀-ခန႔] မငးရင။ ၈။

/də-baun ɵà gàun lá mya nàun wɛ tɔ-tàun-sòŋ-paun ñûn-ɵíʔ-laun ɵì hnà-

maun khwè lɛ-hlɛ lêin-mì/ หมายถง ในเดอนมนาคมเปนยอดแหงเดอน เพราะใบไมและยอดออน

ในปาจะเจรญเตบโต

တပ႔တြ ၊ ေပါကလငကငး ၊ ထနးရညနငး /də-bó-dwɛ pâuʔ lɛ ŋòŋ kin than-yè nin/

กมภาพนธ เปลยนจากหบเปนบาน เหยยบนาตาล

หมายถง เดอนกมภาพนธเปนเดอนทดอกงวบาน คนเหยยบตาลโตนดกจะ

ขนเหยยบเอานาตาลโตนด

222

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงสภาพภมอากาศทผกพนกบวถชวตของชาว

พมา กลาวคอ การทางานเกบเกยวพชผลตามฤดกาล และการสงเกตธรรมชาต คอ “การบานของ

ดอกงว” ทแสดงใหเหนถงฤดแหงการเปลยนผาน เพราะในเดอนกมภาพนธเปนชวงปลายฤดหนาว

และเขาสตนฤดรอน คอ เดอนมนาคม เปนฤดทดอกงว (လကပပနး /lɛʔ-pàn-pan/) จะบานสะพร ง

สานวนนสอดคลองกบสานวนพมาอกสานวนทกลาวถงลกษณะของธรรมชาต และการสงเกต

พฤตกรรมของสตว คอ สานวน လကပဖးခန ေခြးရးခန /lɛʔ-pàn phu chèin khwe yu chèin/

หมายถง “ชวงเวลาทดอกงวบาน หมาเปนบา” เปนสานวนทกลาวถงการบานของดอกง ว และ

พฤตกรรมของหมาซงมกจะเปนโรคในหนารอน สานวนนแมจะไมไดบอกชวงเดอนวาเปนชวง

เดอนอะไร แตชาวพมากสามารถทราบไดจากการสงเกตสงตางๆ ทอยรอบตว แสดงใหเหนวา ชาว

พมามความรอบรและสงเกตธรรมชาตทอยรอบตว อกทงยงสามารถนาความรนนมาประดษฐเปน

ถอยคาสานวนใหคนรนลกรนหลานไดจดจาและสงเกตไดอกดวย

ขน เมยว ชด (2545: 80–181 อางถงใน อบลรตน พนธมนทร, 2553: 45) ไดกลาวถง

สภาพวถชวตของคนพมาทนยมปลกตนตาลไววา “คนพมาปลกตนตาล โดยเฉพาะตาลโตนดทวไป

ประโยชนทไดจากตนตาลนนมหลายประการ เชน นาใบตาลมามงหลงคาบาน นานาจากลกตาลมา

เคยวเปนนาเชอมผสมเปนยาพนบาน เมอนาไปผสมขาวโพดควกเปนขนมหวาน หรอทาเปนนาตาล

ปก นาตาลกอน รบประทานกบชารอนๆ ทาใหสบายทอง แมแตรากของตาล เมอนามาเผา ลอก

เปลอกออกกรบประทานได” ดวยเหตน สมยกอนคนพมาจงนยมปลกตนตาลโตนดไวบรเวณบาน

แตในปจจบนจะพบการปลกตนตาลโตนดเฉพาะในชนบทหรอบานทมบรเวณกวางเทานน เพราะ

ในชมชนเมองมกจะสรางสงปลกสรางไวบรเวณบาน เชน ศาลานงเลน สวนหยอม โรงจอดรถ ฯลฯ

ทาใหพนทในการปลกตนตาลโตนดมอยอยางจากด จงพบการปลกตนตาลโตนดในชมชนเมองได

นอย


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 77) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน တပ႔တြ ၊ ေပါကလင

ကငး ၊ ထနးရညနငး /də-bó-dwɛ pâuʔ lɛ ŋòŋ kin than-yè nin/ ไววา

“ထနးဥယာဥသမားတ႔သည… ထနးပငေပၚသ႔ တက၍ ထနးလက ထနးန႔ ထနးခငတ႔က ညြတကလာေအာင ေျခႏင နငးၾကရပါသည။ ျပးလငထနးလးကာ ထနးရညခရပါသည။ ဤသ႔ နငးသညက ထနးရညနငးသညဟ ေခၚစမတ ျပေၾကာငး သရပါသည။ တပ႔တြ ၊ ေပါကလငကငး ၊ ထနးရညနငး

ဟေသာ စကားပမာ ဤအခကက ရညညႊနးျခငး ျဖစပါသည။” [၁၃၄၆] အာကာတစခြင။ ၁၇၀။

/than ʔú-yìn ɵə-ma dó ɵì than pìn pɔ ɵó tɛʔ ywé than-lɛʔ than-nó than-khàin

ɵó kò ñûʔ cá là ʔàun chè hnîn nin cá yá pà ɵì pyi hlyìn than-hli kà than-yɛ khàn yá pà ɵì

ʔì-ɵó nin-ɵì kò than-yɛ nin-ɵì hú khɔ zə-hmáʔ pyú caun ɵí yá pà ɵì də-bó-dwɛ pâuʔ lɛ

223

ŋòŋ kin than-yè nin hù ɵɔ zə-ga-pòŋ hmà ʔì ʔə-chɛʔ kò yì-ñun chin phíʔ pà ɵì/ หมายถง

ชาวสวนตาลโตนดทงหลายกปนขนไปบนตนตาลโตนดแลวเหยยบกานตาลโตนด งวงตาลโตนด

พวงตาลโตนดใหคอมลงมาดวยเทา จากนนกใชมดปาดลกตาลโตนด แลวรองเอานาตาลโตนด ดงน

จงเรยกผทขนไปเหยยบตาลโตนดวา ထနးရညနငးသည /than-yɛ nin-ɵì/ “ผเหยยบนาตาลโตนด”

สานวน “กมภาพนธ เปลยนจากหบเปนบาน เหยยบนาตาล” กมงชไปทประเดนนนนแหละ

တမာလညးႏ ေကးလညးဥ

/tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú/


หมายถง ในเดอนกมภาพนธ ตนสะเดาจะแตกใบออนซงเปนเวลาเดยวกน

กบชวงเวลาทนกแกววางไข

สานวนนเปนสานวนทกลาวถงชวงฤดกาลของพมาทสามารถสงเกตไดจากพนธพช

และพฤตกรรมของสตว โดยไมไดกลาวถงชวงเดอนไวอยางชดเจน หนงสอ ျမနမာဆရ းစကား

/myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996:

79) ไดอธบายความหมายของสานวน တမာလညးႏ ေကးလညးဥ /tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú/ “สะเดาก

ออน นกแกวกไข” ไววา

“တပ႔တြလတြင တမာပင ရြကႏမား ထြကေပၚလာသညအခနသည ၾကကတေရြးမား

ဥသညအခနျဖစသညဟ ေရးသေဟာငးတ႔က အမတျပခၾကသည။” /də-pó-dwɛ lá dwìn tə-mà pìn ywɛʔ-nú mya thwɛʔ-pɔ là ɵí ʔə-chèin ɵì cɛʔ-

tù-ywe mya ʔú ɵí ʔə-chèin phyíʔ ɵì hú she-ɵù-haun dó ká ʔə-hmáʔ pyú khɛ chá ɵì/

หมายถง ในเดอนกมภาพนธเปนชวงเวลาทตนสะเดาแตกใบออนและนกแกวก

ออกไขในชวงน เปนสญลกษณทคนโบราณสงเกตไว

จากคาอธบายความหมายของสานวน တမာလညးႏ ေကးလညးဥ /tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú/

“สะเดากออน นกแกวกไข” จะเหนไดวา แมในสานวนจะไมไดบอกถงชวงเดอนไวอยางชดเจน แต

ชาวพมากทราบไดวาเปนชวงเดอนอะไรโดยการสงเกตจากธรรมชาตรอบๆ ตว คอ การแตกใบออน

ของตนสะเดา และการวางไขของนกแกว แสดงใหเหนวาชาวพมายงมวถชวตทผกพนกบธรรมชาต

อยมาก สานวนนบางครงกมกลาวตอไปอกวา တမာလညးသး ေကးလညးၾကး /tə-mà lɛ ɵi ce lɛ ci/

หมายถง สะเดากมลก นกแกวกโต

224

ในหนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 79) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน တမာလညးႏ

ေကးလညးဥ /tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú/ “สะเดากออน นกแกวกไข” ไวเปนกลอนสภาษต ความวา

“ရာသငယမမငးမ ႔ ၊ ဆငးဆငးည႕လ႔ ၊ တပ႔တြဆ ၊ တမာလညးန ေကးလညးဥလ႔ ၊

ရတငးငယစသည၊” [၁၁၃၈] အ (ယာ)။ ၃၉။

/yà-ɵì ŋɛ hmá hmain mó hsain-hsain ñó ló tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú ló shú tain

ŋɛ sò ɵì/ หมายถง เพราะเปนฤดกาลมดทม เพราะเปนความดาทะมน นนคอเดอนกมภาพนธ สะเดา

กออน นกแกวกไข เพงดทกสงเปยกชม (กลอนของพมา)

นอกจากนในหนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษา-

ธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 80) ยงไดยกตวอยางวธการใชสานวน တမာ

လညးႏ ေကးလညးဥ ၊ တမာလညးသး ေကးလညးၾကး /tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú tə-mà lɛ ɵi ce lɛ ci/

ไววา

“တမာလညးႏ ေကးလညးဥ ၊ တမာလညးသး ေကးလညးၾကးဟ ေရးလၾကးသေဟာငး

တ႔ ဆရးရသည။” [၁၁၉၂] ေ၀ါလ။ ၁၄၇။

/tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú tə-mà lɛ ɵi ce lɛ ci hú she-lù-ci-ɵù-haun dó hsò-yo

shí ɵì/ หมายถง คนเกาคนแกกลาวไวเปนสานวนวา สะเดากออน นกแกวกไข สะเดากมลก นกแกว

กโต

จากการสงเกตของผวจยพบวา ในสานวนพมามการกลาวถงตนสะเดาซงเปนพนธไม

ทมสรรพคณเปนสมนไพรไวหลายสานวน เชน สานวน တမာတစခက သြားတစသက /tə-mà tə-khɛʔ

ɵwa tə-ɵɛʔ/ “สะเดาหนงกาน ฟนหนงอาย” หมายถง กานของสะเดาจะทาใหฟนแขงแรงตลอดชวต

เพราะคนพมาเชอวา หากนากานของสะเดามาขดถฟนกจะทาใหฟนแขงแรง มสขภาพด สานวน ေရ႕မာ တမာ ၊ ေနာကမာ ခတက ၊ စးပြားတက /shé hmà tə-mà nâuʔ hmà khan-tɛʔ si-bwa-tɛʔ/

“ดานหนา สะเดา ดานหลง กมบก คาขน” หมายถง คนพมาเชอวา หนาบานควรปลกตนสะเดา และ

หลงบานควรปลกตนกมบก จะทาใหเศรษฐกจทบานด ทามาคาขน

ခနစစဥၾကယေျပာင အျမးေထာင သနးေခါငခနသ႔ေရာက /khwə-nə-sìn-cɛ pyàun ʔə-myi thàun ɵə-khàun-chèin ɵó yâuʔ/


225

หมายถง เมอสวนหางของดาวลกไกโผลขนบนทองฟา แสดงวาเปนเวลา

เทยงคน

สานวนนเปนสานวนทกลาวถงดวงดาว คอ “ดาวลกไก” ซงชาวพมามองวา ดาวลกไก

มลกษณะคลายแกวนาทมดามจบ และมประมาณ 6–7 ดวง ในประเดนน ไอแซก อาซมอฟ (2557:

265) กลาวถงลกษณะของดาวลกไกไววา “ดาวลกไก (Pleiades) ประกอบดวยดาวทเหนไดดวยตา

เปลา 6 ดวง แตมบางคนเหนดวงท 7 ดวย เมอกาลเลโอสองกลองโทรทรรศนไปทกระจกดาวลกไก

ใน ค.ศ.1610 เขานบดาวไดถง 36 ดวง ในภาพถายสมยใหมมดาวอยมากกวา 250 ดวง” ทงน ชาว

พมาสงเกตวา หากสวนทเปนดามจบโผลขนมาบนทองฟา แสดงวาเวลาเทยงคนไดมาถงแลว


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 29) ไดยกตวอยางการใชสานวน ခနစစဥၾကယေျပာင အျမး

ေထာင သနးေခါငခနသ႔ေရာက /khwə-nə-sìn-cɛ pyàun ʔə-myi thàun ɵə-khàun-chèin ɵó yâuʔ/

ไววา

“ခနစစဥၾကယတြင ေရခြကႏငတေသာ ၾကယေလးလးက ဥးေခာငးဟ၍လညးေကာငး ၊ လကကငအရးႏငတေသာ ၾကယသးလးက အျမးဟ၍လညးေကာငး ျမနမာတ႔ ေခၚစမတျပပါသည။

ထ႔ေၾကာင ခနစစဥၾကယေျပာင အျမးေထာင သနးေခါငခနသ႔ေရာကဟ ေျပာၾကပါသည။” [၁၃၄၆] အာကာတစခြင။ ၄၈။

/khwə-nə-sìn-cɛ ɵwìn yè-khwɛʔ hnîn tù ɵɔ cɛ le loŋ kò ʔu-gaun hù ywé lɛ-

kaun lɛʔ kàin ʔə-yo hnîn tù ɵɔ cɛ ɵoŋ loŋ kò ʔə-myi hù ywé lɛ-kaun myàn-mà dó khɔ sə-

hmáʔ pyù pà ɵì thó-câun khwə-nə-sìn-cɛ pyàun ʔə-myi thàun ɵə-khàun-chèin ɵó yâuʔ hú

pyɔ cá pà ɵì/ หมายถง ในดาวลกไกจานวนเจดดวงนน ชาวพมาไดกาหนดไววา สวนหวสดวงม

ลกษณะคลายแกวนา สวนหางสามดวงมลกษณะคลายดามจบ ดงนนจงมสานวนพดวา ดาวลกไก

เดน หางตง เวลาเทยงคนมาถง

จากสานวนนจะเหนไดวา ชาวพมาใชธรรมชาต คอ “ดวงดาว” ในการบอกเวลา แสดง

ใหเหนวาชาวพมามลกษณะเปนคนชางสงเกต และนาลกษณะทางธรรมชาตมาปรบใชในการดาเนน

ชวตไดอยางด ทงน ศาสตรแหงการดดวงดาวนน มมาตงแตสมยโบราณทงในพมาและไทย นพนธ

ทรายเพชร (2555: 80) กลาวถงลกษณะของดาวลกไก (ခနစစဥၾကယ /khwə-nə-sìn-cɛ/)ไววา “ดาว

ลกไกเปนชอไทยและเปนทรจกกนด เพราะดคลายลกไก ม 6–7 ดวง ขนกอนดาวธงประมาณ 40

นาท สากลจดดาวลกไก (Pleiades) ไวในกลมดาวววตรงสวนทเปนโหนกของวว กลมดาวววเปน

กลมดาวซงดวงอาทตยผานในชวงปลายเดอนพฤษภาคม ดงนนจงเปนกลมดาวจกรราศทเกยวของ

226

กบเดอนพฤษภาคม เปนกลมดาวทแยกเปน 2 ฤกษของหมดาวนกษตร 27 ฤกษ เรยกกระจกดาว

ลกไกวา กตตกาฤกษ และเรยกดาวธงวา โรหณฤกษ สวนดาวเตาเรยกวา มฤคศรฤกษ” จงอาจกลาว

ไดวาศาสตรแหงการดดวงดาวเปนความรแขนงหนงทชาวพมาและชาวไทยใหความสนใจ

อนง จากการสงเกตของผวจยพบวา สานวนพมาทมความหมายเกยวกบธรรมชาตทพบ

สวนใหญมกกลาวถงสภาพภมอากาศในแตละชวงเดอนอยางชดเจน เชน สานวน ကဆနအတြငး ၊

ေျမသငးပ႕ပ႕ ၊ မးန႔န႔ /kə-hsòŋ ʔə-dwin mye-ɵin pyân-pyân mo nân-nân/ “ในเดอนพฤษภาคม

กลนไอดน ไอฝนแพรกระจาย” หมายถง ในเดอนพฤษภาคม เมอฝนตกจะมกลนไอดนไอฝนแพร

กระจายออกมา, နယနမးေသး ျမကသားေမြး /nə-yòŋ mo ɵe myɛʔ-ɵa mwe/ “เดอนมถนายนฝนนอย

หญาเลกๆงอก” หมายถง ในเดอนมถนายนฝนตกพราๆ หญาออนตนเลกๆ งอก, ဝါဆဝါေခါင

ေရေဖာငေဖာင /wà-hsò wà-gàun yè phàun-phàun/ “เดอนกรกฎาคมเดอนสงหาคม นาเจงนอง”

หมายถง ในเดอนกรกฎาคมและเดอนสงหาคม ฝนจะตกหนกจนแมนาลาคลองหนองบงเตมไปดวย

นาเจงนอง

นอกจากนยงมสานวนพมาบางสานวนทไมไดกลาวถงฤดกาลหรอชวงเดอนอยาง

ชดเจน แตสามารถคาดเดาฤดกาลหรอชวงเดอนไดจากธรรมชาตเชนเดยวกน เชน สานวน လကပဖး

ခန ေခြးရးခန /lɛʔ-pàn phu chèin khwe yu chèin/ “ชวงเวลาทดอกงวบาน หมาเปนบา” หมายถง

เดอนกมภาพนธ เดอนมนาคมเปนชวงเวลาทดอกงวบานและหมาเปนบา, ရာသမသ ပနးႏငည /yà-ɵì

mə-ɵí pan hnîn hñí/ “ไมรฤดกาล ปรกษาดอกไม” หมายถง หากไมทราบวาขณะนนเปนชวง

ฤดกาลใด ใหสงเกตจากดอกไมซงมกจะบานตามฤดกาล ดงนน จากสานวนขางตนนอาจกลาวไดวา

ชาวพมาเปนคนชางสงเกตและมวถชวตทผกพนกบธรรมชาตอยางแนบแนน

4.2.1.2 สานวนไทยทมความหมายเกยวกบธรรมชาต

จากการศกษาพบวา ไมปรากฏสานวนไทยทมความหมายเกยวกบธรรมชาต แมวา

สานวนไทยจะใชลกษณะทางธรรมชาตมาใชเพอเปรยบเทยบ แตเมอพจารณาทความหมายของ

สานวนแลว กลบไมพบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบธรรมชาตเลย เชน “ฝนตกไมทวฟา”

หมายถง ใหหรอแจกจายอะไรไมทวถงกน, “ฝนตกกแชง ฝนแลงกดา” หมายถง การทาอะไรๆ จะ

ใหถกใจคนทงหมดนนเปนไปไมได, ทาอยางไรๆ กไมถกสกอยาง, “ฝนสงฟา ปลาส งหนอง, นาส ง

ฟา ปลาสงฝน” หมายถง สงเสยเปนครงสดทาย หรอทาการอนใดทเปนสาคญเพอไวอาลยกอนจาก

ไป, “ชกแมนาทงหา” หมายถง พดจาหวานลอม ยกเหตผลตางๆ เพอโนมนาวใหไดสงทประสงค

227

(แมนาทงหาในสานวนน หมายถง แมนาสายใหญในอนเดย 5 สาย ไดแก คงคา ยมนา อจรวด สรภ

และมห) ฯลฯ

ดงนนจงอาจกลาวไดวา สานวนทมความหมายเกยวกบธรรมชาตเปนลกษณะ

เฉพาะของสานวนพมาทมการกลาวถงทรพยากรทางธรรมชาตรวมกบฤดกาล

4.2.2 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของมนษย

4.2.2.1 สานวนพมาทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของมนษย

สานวนทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของมนษย หมายถง สานวนทมความ-

หมายเกยวกบพฤตกรรมทแสดงใหเหนถงวถชวตและสภาพสงคมของแตละสงคม อนมความเปน

เอกลกษณโดดเดนเฉพาะตว

จากการศกษาพบสานวนพมาทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของชาวพมาซงม

ความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกนกบสานวนไทย ดงตอไปน

တစမးရလ႔ တစပလ ၊ တ႔ရမးေတာငသ တနငရးလား /tə-mu yá ló tə-pɛ hlù dó shan tàun-ɵù tù nàin yo la/


หมายถง ชาวฉาน (ရမး /shan/) ชอบทาบญทาทานมาก หากไดเงนมากจะนา

เงนจานวนถงครงหนงของเงนทไดมานนเพอใชสาหรบทาบญ เปนศรทธาของชาวฉานทไมมผใด

เหมอน

สานวนนเปนสานวนทกลาวถงกลมชาตพนธในพมา คอ “ชาวฉาน” (ရမး /shan/) หรอ

ชาวไทใหญซงนยมทาบญสรางกศล และเจรญภาวนาดวยการสวดมนตไหวพระ ในสานวนนจะ

เหนไดวา หากชาวฉานมเงนหนงม (16 ปยา) จะนาเงนนนไปบรจาคทานถงหนงแป (8 ปยา)

หมายความวา หากมเงนกอนหนง ชาวฉานจะนาเงนจานวนครงหนงของเงนทไดรบมา เพอทากศล

ทาน

อบลรตน พนธมนทร (2553: 91) กลาววา “ม” (မး /mu/) และ “แป” (ပ /pɛ/) ใชเปน

หนวยเงนของพมาในสมยกอน ถาเทยบกบ “ปยา” (ျပား /pya/) ซงเปนหนวยเงนทใชไมนานมาน

(1 ปยาเทากบ 1 สตางคของไทย) “หนงม” เทากบ “สบหกปยา” และ “หนงแป” เทากบ “แปดปยา”

สานวน တစမးရလ႔ တစပလ ၊ တ႔ရမးေတာငသ တနငရးလား /tə-mu yá ló tə-pɛ hlù

dó shan tàun-ɵù tù nàin yo la/ จงเปนสานวนทแสดงใหเหนถงสภาพวถชวตและสภาพสงคมของ

228

ชาวพมาทนยมทาบญ นอกจากการทาบญดวยการบรจาคทรพยแลว ชาวพมายงนยมเดนทางไป

สกการะพระพทธรปและพระเจดยตามศาสนสถานทมอยทวไปในประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมาร ดงนนจงถอไดวา ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารเปนประเทศแหงพทธศาสนา

อยางแทจรง สานวนนมความสอดคลองกบคากลาวของวรช นยมธรรมและอรนช นยมธรรม (2551:

109) ทไดกลาวถงการทาบญของชาวพมาไววา “หากตงคาถามกบคนพมาวา ถาหาเงนไดสกกอน

หนงจะทาอยางไรกบเงนนน ชาวพทธพมามกจะตอบเหมอนๆ กนวา แรกสดจะตองแบงเงนสวน

หนงสาหรบทาบญ นอกจากนนจะแบงใหพอแม จนเจอคนใกลชด หรอซอของทอยากได ความคด

ในการออมเงนหรอนาไปลงทนเพอเพมพนเปนรายไดจะเปนความคดทมาทหลง หรออาจไมคอย

ไดคดกนนก และถาหากมคนนาอาหารดๆ หรอผลไมมาใหเปนของฝาก ชาวพทธพมาสวนมากจะ

นาไปถวายพระพทธรปในบานกอนทจะนามารบประทาน หลายคนตงความหวงไววาเมออายมาก

ขน กจะใชชวตอทศเพอการปฏบตธรรม พทธศาสนาจงฝงใจ และมกตองมากอนสงอนใดเสมอ”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 89) ไดยกตวอยางการใชสานวน တစမးရလ႔ တစပလ ၊ တ႔

ရမးေတာငသ တနငရးလား /tə-mu yá ló tə-pɛ hlù dó shan tàun-ɵù tù nàin yo la/ ไววา

“တစမးရလ႔ တစပလ ၊ တ႔ရမးေတာငသ မႏငရးလား ဟေသာ အဆကသ႔ပင လဖ႔တနး

ဖ႔ကသာ အာရျပေနၾကသမား ျဖစဧ။ ။” [၁၃၄၀] ျမ၀တ၊ ၂၆၊ ၄။ ၇၉။

/tə-mu yá ló tə-pɛ hlù dó shan tàun-ɵù hmì nàin yo la hù ɵɔ ʔə-hsò kɛ ɵó

pìn hlù-phó-dan-phó kò ɵà ʔà-yòŋ pyú nè cá ɵù mya phíʔ ʔí/ หมายถง ไดรบหนงม บรจาคหนง

แป จะมใครเหมอนชาวฉานหรอไม คากลาวนแสดงใหเหนวา การทาบญทาทานสามารถกาหนด

อารมณของคนได (การใหทเกดจากจตอนเปนกศล)

အမေနာကေဖး ေစးဆငတည /ʔèin nâuʔ phe ze-hsàin tì/

หลงบาน สรางตลาดรานคา

หมายถง พนทวางบรเวณหลงบานควรปลกพชผกผลไมไวกน

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนสภาพวถชวตของชาวพมาทนยมปลกพชผกสวน

ครวไวใชประกอบเปนอาหาร โดยการปลกในแตละครงจะนยมปลกในปรมาณไมมาก แตมกจะ

ปลกหลายชนดผสมกนไปจนสามารถเรยกไดวา ေစးဆင /ze-hsàin/ หรอตลาดรานคาขนาดยอมทม

ผกสวนครวรวมอยดวยกนหลายชนด หากบานใดมพนทหลงบานพอสมควร ชาวพมากนยมปลก

พชผกสวนครวเพอนาไปจาหนาย วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 182) กลาววา “ผก

229

สวนครวทชาวพมาทวไปนยมปลกเหนจะเปน นาเตา (ဗးသး /bu-ɵi/) (หรออาจเขยนวา ဘးသး /bu-

ɵi/) พรก (ငရတသး /ŋə-yôuʔ-ɵi/) กระเจยบแดง (ခဥေပါငသး /chìn-pàun-ɵi/) และกระเจยบมอญ

(ရးပတသး /yoŋ-pə-tì-ɵi/) สวนไมผลทนยมปลกเหนจะไดแก มะมวง (သရကသး /ɵə-yɛʔ-ɵi/) ขนน

(ပႏၷသး /pèin-nɛ-ɵi/) และฝรง (မာလကာသး /mà-lə-kà-ɵi/) บางคราวหากพชสวนครวมมากเกนท

จะกนไดทนกจะนาออกมาวางขายทหนาบานหรอเทยวเรขาย โดยเรยกพชสวนในบานทนามา

วางขายนวา ฉงทแวะ ( ခထြက /khàn-thwɛʔ/) ‘ออกจากสวนครว’ คนนยมซอพชสวนครวเพราะสด

และราคาถก” ทงน พชผกผลไมเหลานมกเปนพชผกผลไมปลอดสารพษ เพราะปลกในบรเวณบาน

และใชปยธรรมชาต ฉะนน สานวนนจงสามารถแสดงใหเหนสภาพวถชวตของชาวพมาทอยอยาง

พอเพยง ไมฟมเฟอย และยงดารงชวตโดยอาศยธรรมชาตใกลตวไดเปนอยางด


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 89) ไดยกตวอยางการใชสานวน အမေနာကေဖး ေစးဆင

တည /ʔèin nâuʔ phe ze-hsàin tì/ ไววา

“အမေနာကေဖး ေစးဆငတညပါဆသညမာ အမေနာကေဖးတြင ဟငးသးဟငးရြက

ပငမားစကပါဟ ဆလသည။” [၁၃၄၉] ျမနမာဖတစာ၊ ဒ။ ၉၂။

/ʔèin nâuʔ phe ze-hsàin tì pà hsò ɵì hmà ʔèin nâuʔ phe dwìn hin-ɵi-hin-ywɛʔ-

pìn mya sâiʔ pà hú hsò lò ɵì/ หมายถง หลงบาน สรางตลาดรานคา คอ บรเวณหลงบานควรปลกผก

ไวหลายๆ ชนด

ဘရားမတင ၊ နတမ၀င ၊ လတြငဆယပြငပနး

/phə-ya mə-tìn náʔ mə-wìn lù dwìn hsɛ pwîn pan/

ไมไดใชเพอถวายพระ ไมไดใชเพอถวายนต สบดอกไมบาน

หมายถง คาวา ပနးဆယမး (/pan-hsɛ-myo/) ไมไดหมายถง ดอกไม 10 ชนด

แตในสานวนนมความหมายวา ชางสบหมของพมา (ပနးဆယမး /pan-hsɛ-myo/) เปนชางทมความร

ดานหตถศลปและศลปะชนสงของพมา

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงความสาคญของชางสบหมของพมา หรอทชาว

พมาเรยกวา ပနးဆယမး /pan-hsɛ-myo/ ชาวพมาใหความสาคญและยกยองคณคาของงานชางสบ

หมมาก สาเหตทเปนเชนนเพราะชางสบหมของพมาสามารถสะทอนใหเหนถงความมอารยธรรม

ชนสงของชาวพมามาตงแตในอดต เพราะทกลวดลายทชางสบหมของพมาบรรจงสรางสรรคขนมา

นน ลวนวจตรบรรจงและมเอกลกษณเฉพาะตว บางครงศลปะของชางสบหมกไดแสดงใหเหนถง

230

เรองราวทางประวตศาสตรและวฒนธรรมประเพณของชาวพมาทสบทอดมาตงแตครงบรรพบรษ

ทาใหชาวพมาเกดความภาคภมใจในชาตของตนเอง

วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 210) ไดกลาวถงความหมายของชางสบ

หมและชนดของชางสบหมไววา “พมาเรยกงานชางสบหมวา ปางแส-มโย (ပနးဆယမး /pan-hsɛ-

myo/) งานชางสบหมเปนงานฝมอของชาวพมาทจดวาเปนประณตศลป หรอ สขมอนปญญา (သခမ

အႏပညာ /ɵú-khú-má ʔə-nú-pyìn-yà/) คาวา ปาง (ပနး /pan/) ปกตมกหมายถง “ดอกไม” แตใน

ทนจะหมายถง “ลวดลายทมความงดงามทางศลปะ” นกปราชญพมาสนนษฐานวา คานเปนคามอญ

หมายถง “ปญญา, ความร” สวน แส (ဆယ /hsɛ/) เปนคาพมา แปลวา “สบ” สวน มโย (မး /myo/)

เปนคาลกษณนามแปลวา “ชนด, ประเภท” ปางแส-มโย จงหมายถง “ความร 10 แขนง”

พมาจาแนกงานชางสบหมเปน งานเหลก (ပနးပ /bə-pɛ/) งานทอง (ပနးထမ /bə-

dèin/) งานหลอ (ပနးတဥး /bə-din/) งานปนปน (ပနးေတာ /bə-dɔ/) งานกอปน (ပနးရန /bə-yàn/)

งานแกะสลก (ပနးပ /bə-bú/) งานสลกหน (ပနးေမာ /pan-mɔ/) งานกลงไม (ပနးပြတ /pan-pûʔ/) งาน

วาด (ပနးခ /bə-chì/) และงานลงรก (ပနးယြနး /pan-yan/) ในการอานชองานแตละชนดนน คาวา

“ปาง” (ပနး /pan/) อาจอานกรอนเสยงเปน “บะ” ในบางคา เชน งานเหลก แมจะเขยนวา ปางแบ แต

กลบอานวา บะแบ เปนตน นอกจากน ยงมความเหนวางานชางของพมานนมไดมเพยงแค 10 ชนด

ตามทนยมเรยกกน หากพบวาควรมถง 12 ชนด โดยจะรวมงานคตศลปและงานเจยรนยอญมณเขา

ไวดวย”

สานวน ဘရားမတင ၊ နတမ၀င ၊ လတြငဆယပြငပနး /phə-ya mə-tìn náʔ mə-wìn lù

dwìn hsɛ pwîn pan/ จงเปนสานวนทมความหมายยกยองชางสบหมของชาวพมา คาวา ဆယပြငပနး /hsɛ pwîn pan/ จงไมไดหมายความแตเพยงวา “ดอกไมสบดอก” แตหมายถง ชางสบหมทมความ

งดงามยงกวาดอกไมจรงเสยอก ทงน หนงสอ ျမနမာဆရ းစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของ

กระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 142) ไดยกตวอยางการใช

สานวนนไววา

“ပ ၊ ထမ ၊ တဥး ၊ ေတာ ၊ ေမာ ၊ ရန ၊ ပ ၊ ပြတ ၊ ခ ၊ ယြနး ၊ ဘရားမတင ၊ လတြငဆယ

ပြငပနးဟ ဆကနသည။” [၁၁၉၄] ေဇာ။ ၄၉၅။

/pɛ thèin din dɔ mɔ yàn bú pûʔ chì yun phə-ya mə-tìn lù dwìn hsɛ

pwîn pan hú hsò kàn ɵì/ หมายถง ชางตเหลก ชางทองรปพรรณ ชางหลอ ชางปนปน ชางสลกหน

ชางกอปน ชางแกะสลก ชางกลงไม ชางวาดภาพ ชางลงรก ทงหมดนเรยกวา สบดอกไมบานท

ไมไดใชเพอถวายพระ ไมไดใชเพอถวายนต

231

“ေရးသေဟာငးမားသည ဤသ႔ ေဆာငပဒကဗာလပ၍ ထားခၾကေပသည။ ယငးသည ကား-ပ ၊ ထမ ၊ တဥး ၊ ေတာ ၊ ေမာ ၊ ရန ၊ ပ ၊ ပြတ ၊ ခ ၊ ယြနး။ ။ ဘရားမတင ၊ နတမ၀င ၊ လတြငဆယ

ပြငပနးဟ၍ ျဖစေပသည။” [၁၃၁၅] ျမ၀တ၊ ၁။ ၂၂။

/che-ɵù-haun mya ɵì ʔì-dó hsàun-pôuʔ kə-byà lôuʔ ywé tha khɛ cá pè ɵì yin

ɵì ka-pɛ thèin din dɔ mɔ yàn bú pûʔ chì yun phə-ya mə-tìn náʔ mə-wìn lù dwìn

hsɛ pwîn pan hù ywé phyíʔ pè ɵì/ หมายถง คาขวญกาพยกลอนของคนสมยกอนกลาวไววา ไมได

ใชเพอถวายพระ ไมไดใชเพอถวายนต สบดอกไมบาน อนไดแก ชางตเหลก ชางทองรปพรรณ ชาง

หลอ ชางปนปน ชางสลกหน ชางกอปน ชางแกะสลก ชางกลงไม ชางวาดภาพ ชางลงรก

“ဘရားမတင ၊ နတမ၀င ၊ လတြင ပနးဆယမးဟ ျမနမာတ႔ ဆရးစကား ရခသည။

သဘာ၀ပနးအလထက အယဥဆငေနေသာ ျမနမာအႏပညာပနး အလေလးမားက ပျပး လပါသည။”

[၁၃၄၅] ေသြးေသာက၊ ၄၅၁။ ၇၈။

/phə-ya mə-tìn náʔ mə-wìn lù dwìn pan-hsɛ-myo hú myàn-mà dó hsò-yo

zə-ga shí khɛ ɵì ɵə-bà-wá pan ʔə-hlá thɛʔ ʔə-yìn-hsîn nè ɵɔ myàn-má ʔə-nú-pìn-yà pan ʔə-

hlá ʔə-le mya ká pò pyi hlá pà ɵì/ หมายถง สานวนของพมากลาววา ไมไดใชเพอถวายพระ ไมได

ใชเพอถวายนต สบดอกไมบาน ชางสบหมจงมสถานภาพมากกวางานชาง เพราะเปนงานทแสดงให

เหนศลปะวฒนธรรมของพมา จงมภาระงานทหนกมากกวา

မႏေလး စကား ၊ ရနကန အၾကြား ၊ ေမာလျမင အစား

/man-də-le zə-ga yàn-gòŋ ʔə-cwa mɔ-lə-myàin ʔə-sa/


หมายถง คนมณฑะเลยเปนคนใชคาพดเกง (มฝปากด) คนยางก ง ชอบ

วางทาและโออวด สวนคนเมาะลาไยเปนคนททาอาหารไดรสชาตดและมชอเสยงเรองอาหาร

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงความมเอกลกษณเฉพาะตวของชาวพมาใน

เมองใหญ 3 เมองทมความสาคญตอประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารตงแตในอดตจนถง

ปจจบน คอ เมองมณฑะเลย (မႏေလးျမ႔ /man-də-le myó/) เมองยางกง (ရနကန ျမ ႔ /yàn-gòŋ myó/)

และเมองเมาะลาไย (ေမာလျမငျမ႔ /mɔ-lə-myàin myó/)

กรมพระนราธปประพนธพงศ เรยกชอเมองนวา “มะระแหมง” หรอเมอง “เมาะลาเลง”

232

เมองมณฑะเลย (မႏေလးျမ႔ /man-də-le myó/) ถอเปนเมองหลวงเกาของประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร อกทงยงเปนทตงของพระราชวงมณฑะเลย ราชธานสดทายกอน

สนยคราชวงศของชาวพมา เมองมณฑะเลยจงเปนศนยรวมของเศรษฐกจ การคมนาคม ศาสนา

การเมองการปกครองมาตงแตในอดต นอกจากน ภาษาของชาวมณฑะเลยนนยงถอไดวาเปนภาษา

พมาแททมสาเนยงดงเดม วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 35) ไดกลาวถงภาษาพมา

สาเนยงมณฑะเลยไววา “ชาวพมาถอวาสาเนยงมณฑะเลยเปนสาเนยงภาษาพมาทแทและดงเดม

เพราะมณฑะเลยอยในพนทใกลเคยงกบราชธานโบราณอนๆ ของพมา อาท พกาม องวะ รตนะสงฆ

(ชเวโบ) และอมรประ ในอดตชาวมณฑะเลยไมคอยมคนตางเผาเขามาอาศยปะปนมาก แต

พอมณฑะเลยขยายตวในฐานะศนยกลางทางการคาและการคมนาคมของพมาตอนเหนอ

คนมณฑะเลยจงเรมพดกนหลายสาเนยง และมจ านวนไมนอยทพดภาษาพมาไมชดดวยซา

มณฑะเลยจงเรมกลายเปนชมชนของชนหลายชาตพนธ เหตนคากลาวทวา สาเนยงมณฑะเลยเปน

สาเนยงพมาขนานแทจงเรมลดความขลงลงไปมาก” อยางไรกตาม เมอผวจยสอบถามชาวพมา

เกยวกบภาษาพมาวา เมอนกถงภาษาพมาจะนกถงภาษาพมาสาเนยงใด ชาวพมาสวนใหญยงคงตอบ

วา “ภาษาพมาสาเนยงมณฑะเลย” เพราะมความไพเราะ มความสภาพ และเปนสาเนยงดงเดม ทาให

ภาษาของชาวมณฑะเลยเปนภาษาทโดดเดนและมความเปนเอกลกษณ

เมองยางกง (ရနကနျမ ႔ /yàn-gòŋ myó/) เปนเมองหลวงเกากอนทจะมการยายเมอง

หลวงไปทเมองเนปดอว (ေနျပညေတာျမ႔ /nè-pyì-dɔ myó/) เมอวนท 6 พฤศจกายน พ.ศ. 2548 (กตต

โลหเพชรตน, 2555: 77) เมองยางกงจงเปนเมองหลวงเกาทมประวตศาสตรความเปนมายาวนาน ม

สถานทสาคญทางดานวฒนธรรม ดานศาสนา และดานการเมองการปกครองตงอยเปนจานวนมาก

อกทงยงเปนเมองทเปนทประดษฐานขององคพระมหาเจดยชเวดากอง (ေရႊတဂေစတေတာ /shwè-

də-gòŋ zè-dì-dɔ /) พระมหาเจดยคบานคเมองของชาวพมา จงทาใหชาวยางกงจงมความภาคภมใจ

ในประวตศาสตรอนยาวนานของตน ในยคอาณานคม ชาวตะวนตกไดนาอารยธรรมและเทคโนโลย

สมยใหมเขามา ทาใหยางกงเปนเมองแหงการคาและเศรษฐกจ และหลงจากทองกฤษเขามายดครอง

เมองยางก ง อาคารสถานทและตกรามบานชองบางสวนไดเปลยนไปเปนสถาปตยกรรมแบบ

โคโลเนยล ทาใหเมองยางกงดเปนเมองโออาหรหรา ทนสมย และมความฟมเฟอยสง การทชาว

ยางกงมความภมใจในประวตศาสตรและความทนสมยของตน ทาใหชาวพมาเมองอนมองวา หาก

พดถงชาวยางกงจะทาใหนกถงความทนสมย ความโออวดของชาวเมองแหงน วรช นยมธรรม และ

อรนช นยมธรรม (2551: 36) กลาววา “ชาวมณฑะเลยมกภาคภมใจและนยมในทองถนของตน บาง

มองวาชาวยางกงขอวด ชอบทาตวนาสมย ใชของฟมเฟอย ตางจากมณฑะเลยทมสายเลอดพมาแทๆ

มสาเนยงไพเราะนมนวล สภาพออนโยน ชางโอภาปราศรย ไมพดหวนอยางคนยางกงทเปนเมอง

233

สมผคนไรหลกแหลง (ပကၿမ႕ /pyàn-cá-myó/)” อยางไรกตาม ปจจบนเปนททราบกนดวา แมเมอง

ยางกงจะเปนเมองหลวงเกา แตกยงคงเปนศนยกลางทางเศรษฐกจและความทนสมย การจะกลาววา ရနကန အၾကြား /yàn-gòŋ ʔə-cwa/ “ยางกง โออวด” จงดจะไมผดเทาใดนก

เมองเมาะลาไย (ေမာလျမငျမ ႔ /mɔ-lə-myàin myó/) เปนเมองสาคญของอาณาเขต

องกฤษในพมามาตงแตเวลาไดลงนามสญญาสงบศกทเมองยนดะบ จนกระทงองกฤษรวบเอาแควน

พะโคเปนสทธเสยอกดวยในพ.ศ. 2395 (กรมพระนราธปประพนธพงศ, 2550: 687) ทงน เมอง

เมาะลาไยเปนเมองทาสาคญทางตอนใตของพมา (เมองเมาะลาไยอยในรฐมอญซงตงอยรมทะเล)

เปนเมองทมความสาคญทางเศรษฐกจและอดมไปดวยอาหารทะเลและผลไมรสชาตด ดงนนหาก

กลาวถงเมองเมาะลาไยแลว ชาวพมาจะนกถงรสชาตของอาหารเปนลาดบแรก เพราะมความสด

ใหมและมใหเลอกหลากหลาย นอกจากเมองเมาะลาไยจะสงออกอาหารทะเลแลว ยงสงออกผลไม

อกดวย ผลไมทสงออกม ทเรยน สมโอ เงาะ มงคด เปนตน

สานวน မႏေလး စကား ၊ ရနကန အၾကြား ၊ ေမာလျမင အစား /man-də-le zə-ga yàn-

gòŋ ʔə-cwa mɔ-lə-myàin ʔə-sa/ จงเปนสานวนทสามารถแสดงใหเหนถงเอกลกษณเฉพาะตว

ของชาวพมาในแตละเมองได แมวาปจจบนสภาพบานเมองและความเปนอยจะเปลยนไปบางตาม

ยคสมยทเปลยนไป แตการทชาวพมายงคงรกษาสานวนนไวเปนการแสดงใหเหนวา ชาวพมายงให

ความสาคญกบเมองทงสามทยงคงรงเรองตงแตอดตจวบจนปจจบน


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 173) ไดยกตวอยางการใชสานวน မႏေလး စကား ၊ ရနကန

အၾကြား ၊ ေမာလျမင အစား /man-də-le zə-ga yàn-gòŋ ʔə-cwa mɔ-lə-myàin ʔə-sa/ ไววา

“မႏေလးက စကား ၊ ရနကနက အၾကြား ၊ ေမာလျမင အစားဆတ စကားပဟာလညးပ အေျပာအဆ ၊ အ၀တအစား ၊ အစားအေသာကမားမာ နာမညရတ ေလာကယဥေကးမစကားပလ ႔

ဆရမယ။” [၁၃၂၃] ပဂေဟာ။ ၆၆။ /man-də-le ká zə-ga yàn-gòŋ ká ʔə-cwa mɔ-lə-myàin ʔə-sa hsò dɛ zə-ga-

pòŋ hà lɛ pɛ ʔə-pyɔ-ʔə-hsò ʔə-wûʔ-ʔə-sa ʔə-sa-ʔə-ɵâuʔ mya hmà nà-mɛ yá dɛ lɔ-kì yìn-ce-

hmú zə-ga-pòŋ ló hsò yá mɛ/ หมายถง มณฑะเลย ภาษา ยางกง โออวด เมาะลาไย อาหาร สานวนน

แสดงใหเหนวา การพดจา เสอผา การดมการกนทงหลายนนมชอจนเรยกไดวาเปนสานวนทแสดง

วฒนธรรม

234

ေရဘးႏငဖနပမပါ ေႏြခါမသ ၊ ဒါနႏငသလမပါ ေသခါမသ

/yè-bu hnîn pə-náʔ mə-pà nwè-khà-hmá-ɵí dà-ná hnîn ɵì-lá mə-pà ɵè-

khà-hmá-ɵí/

กระตกนาและรองเทาไมพกพา ครนรอนจะรสก ทานและศลไมสราง ครน

ตายจะรสก

หมายถง หากไมพกพากระตกนาและรองเทา เมออากาศรอนกจะไดรบ

ความทกข เชน กระหายนา และหากไมสรางบญสรางกศลรกษาศล เมอตายไปจะไดรบความทกข

เชนเดยวกน

สานวนนสามารถแสดงใหเหนถงวถชวตของชาวพมาไดเปนอยางด เพราะสานวนน

กลาวถงพฤตกรรมของชาวพมาทสมพนธกบสภาพอากาศและความเชอเรองการทาบญของชาวพมา

เปนสานวนทแมจะดเหมอนการประชดประชน แตความจรงแลวเปนสานวนทผใหญมกใชตกเตอน

ลกหลานใหประพฤตปฏบตตาม เพราะหากไมประพฤตปฏบตตามกอาจเกดผลเสยตอตวผไมปฏบต

ตามได กลาวคอ ในสวนแรกของสานวนทกลาววา ေရဘးႏငဖနပမပါ ေႏြခါမသ /yè-bu hnîn pə-náʔ

mə-pà nwè-khà-hmá-ɵí/ “กระตกนาและรองเทาไมพกพา ครนรอนจะรสก” สะทอนสภาพวธชวต

ของคนพมาไดด เพราะในอดตคนพมามกจะไมสวมใสรองเทาเมอออกจากบาน คอ เดนดวยเทา

เปลาได แตในปจจบนคนพมาหนมานยมสวมใสรองเทา รองเทาทนยมมกเปนรองเทาไมหมสน คอ

เปนรองเทาแตะแบบธรรมดาเพราะสวมงาย อกทงปจจบนสภาพถนนและทางระบายนาของชาว

พมานนยงไมดเทาทควร เมอฝนตกหนก นาอาจทวมทงทางเดนรมถนน และทางระบายนา หาก

สวมใสรองเทาแตะกจะทาใหชาวพมาสามารถเดนลยนาได รองเทาลกษณะน ชาวพมาเรยกวา ညပဖနပ /hñáʔ-pə-náʔ/ ยกเวนหากชาวพมาไปวดหรอเจดยตางๆ ชาวพมาจะถอดรองเทาออก และ

เดนดวยเทาเปลา ครนสกการะบชาหรอสวดมนตขอพรเรยบรอยแลว เมอออกจากบรเวณศาสน

สถานเหลาน ชาวพมาจงคอยสวมใสรองเทาเดนตามเดม เปนการแสดงใหเหนวตรปฏบตของชาว

พมาทแสดงความเลอมใสตอพระพทธศาสนาอยางสงสด นอกจากเรองการตกเตอนเรองการไมสวม

ใสรองเทาในหนารอนแลว ชาวพมายงตกเตอนเรอง ေရဘး /yè-bu/ หรอกระตกนาทตองพกพาออก

จากบานดวยตลอด แมวาปจจบนชาวพมายงคงยดธรรมเนยมการใหทานเปนนาอย คอ หากออกจาก

บาน ในชนบทอาจจะเหนโองนาปนดวยดนเผา บางรปทรงกลม บางรปทรงคลายนาเตา ตงอยเรยง

รายหนาบานของบานแตละหลง เพอใหคนทวไปทเหนดเหนอยจากการเดนทางสญจรไดดมกน

ในขณะทชมชนเมองจะพบโองดนลกษณะนไดนอยลง แตอาจเปลยนรปแบบเปนขวดพลาสตก

ขนาดใหญใสนาแทน และในบางทไมพบการบรจาคทานดวยนาเลย ดงนน หากไมพกกระตกนาตด

ตว เมออากาศรอนมาก อาจรสกกระหายนาจนเปนลมได สานวนทวา ေရဘးႏငဖနပမပါ ေႏြခါမသ

235

/yè-bu hnîn pə-náʔ mə-pà nwè-khà-hmá-ɵí/ “กระตกนาและรองเทาไมพกพา ครนรอนจะรสก”

จงเปนสานวนทใชกลาวตกเตอนลกหลาน อกทงสามารถสะทอนใหเหนสภาพวถชวตของชาวพมา

ไดระดบหนง

สวนสานวนทกลาววา ဒါနႏငသလမပါ ေသခါမသ /dà-ná hnîn ɵì-lá mə-pà ɵè-khà-

hmá-ɵí/ “ทานและศลไมสราง ครนตายจะรสก” เปนสานวนทผใหญใชเพอสงสอนลกหลานใหรจก

ทาบญสรางกศลเมอครงยงมชวตอย เพราะชาวพมาเชอเรองภพนและภพหนา หากทาบญกศลไว

มากๆ ผลบญกสามารถสงเสรมใหผสรางบญกศลนนไปเกดในภพภมทด แตหากไมทาบญสราง

กศลใดๆ เลย ในชาตภพหนากจะเจอแตความทกขยาก ดงนน ชาวพมาจงนยมทาบญใหทาน จะมาก

หรอนอยกไมเปนไร ขอใหทาดวยจตอนเปนกศล และชาวพมาจะทาทานเสมอเมอมโอกาส


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 194) ไดยกตวอยางการใชสานวน ေရဘးႏငဖနပမပါ ေႏြခါမ

သ ၊ ဒါနႏငသလမပါ ေသခါမသ /yè-bu hnîn pə-náʔ mə-pà nwè-khà-hmá-ɵí dà-ná hnîn ɵì-lá mə-

pà ɵè-khà-hmá-ɵí/ ไววา

“ဒါနႏငသလမပါ ေသခါမသ ၊ ေရဘးႏငဖနပမပါ ေႏြခါမသသညဟေသာ စကားသည ကၽြနေတာတ႔၏စတ၌ ထကျမကလာသည။ ထမေလာက ပျပငးလေသာ ရာသတြင ခရးသြားေနၾကေသာ ကၽြနေတာတ႔မာ ေရဘးမပါလာျခငးေၾကာင ျဖစဟနဟသည။ မြနးတညခါနးေလေလ ပေလေလ ၊ ေရငတ

ေလေလ ျဖစလာသည။” [၁၂၉၇-ခန႔] ေဇာခပ၊ ပ။ ၅၉။

/dà-ná hnîn ɵì-lá mə-pà ɵè-khà-hmá-ɵí yè-bu hnîn pə-náʔ mə-pà nwè-khà-

hmá-ɵí ɵì hù ɵɔ zə-ga ɵì cùn-dɔ-dó ʔí sêiʔ nâiʔ thɛʔ-myɛʔ là ɵì thò-hmyá-lâuʔ pu-pyin hlá ɵɔ

yà-ɵì khə-yi-ɵwa nè cá ɵɔ cùn-dɔ-dó hmà yè-bu mə-pà là chin câun phyíʔ hàn hù ɵì mun-tí

khà ni lè-lè pù lè-lè yè-ŋáʔ lè-lè phyíʔ là ɵì/ หมายถง ทานและศลไมสราง ครนตายจะรสก

กระตกนาและรองเทาไมพกพา ครนรอนจะรสก เปนคาพดอนแหลมคมทอยในใจพวกเรา เฉกเชน

ในฤดกาลทมแดดรอนจด หากพวกเราไปทองเทยวแลวไมพกพานาไปดวย พอเวลาใกลเทยงกยง

รอน ยงกระหายนา

4.2.2.2 สานวนไทยทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของมนษย

จากการศกษาพบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของชาวไทยซง

สามารถแสดงใหเหนถงวถชวตและสภาพสงคมของชาวไทย ดงตอไปน

236

หวกระไดไมแหง–หวบนไดไมแหง

หมายถง มแขกมาเยยมเยอนอยเสมอ (มกใชหมายถงบานทมลกสาวสวย

หรอบานผมอานาจวาสนา)

สานวนนเปนสานวนทสามารถสะทอนใหเหนสภาพสงคมของไทยได 2 ประการ

ประการแรก คอ คนไทยนยมปลกบานเรอนโดยยกพนสงขนไป ดงนนจงมบนไดและใตถนบาน

บรเวณใตถนบานนนหากเปนในชนบทกมกจะเปนทเกบเครองมออปกรณการเกษตรหรอมแครน ง

วางไวน งรบลม และทากจกรรมอนๆ ระหวางสมาชกในครอบครว สภาพสงคมประการตอมาท

สะทอนจากสานวนน คอ คานยมเรองความสมพนธของครกชาวไทยทฝายชายมกเปนฝายไปมาหา

สฝายหญงกอนเสมอ ทงน คาวา “หวกระไดไมแหง” ความหมายโดยตรงอาจหมายถง ในสมยกอน

คนไทยนยมวางโองนาไวตรงเชงบนได เพอบรรจนาไวสาหรบลางทาความสะอาดเทากอนขนเรอน

การลางเทากอนขนเรอนน หากมแขกมาเยยมเยอนบอยเขา หวกระไดกอาจจะเปยกอยตลอดเวลา

สวนความหมายโดยปรยายอาจหมายถง เมอเรอนใดมลกสาวสวย ยอมมผชายหรอมแขกมาเยยม

เยอนทบานอยางสมาเสมอไมขาดสายจงอปมาไดเปนสานวนวา “หวกระไดไมแหง” หรอ “หว

บนไดไมแหง”

สาเหตทสานวนพมาไมมสานวนในลกษณะน ผวจยคดวาเปนเพราะในสงคมพมา ใน

สมยกอนหนมสาวชาวพมาจะสามารถพบปะกนไดกตอเมอมงานเกยวขาว งานบญ หรองานรนเรง

เทานน โดยผชายชาวพมาจะไมนยมไปมาหาสหญงสาวทบานหากไมมผใหญไปดวย ดงนนโอกาส

ในการพบปะจงนอย อบลรตน พนธมนทร (2553: 61) กลาววา “สมยกอนคนหนมคนสาวของพมา

ไดรบอนญาตใหพบปะกนไดเฉพาะตอนทไปตกนา ในงานบญ หรอตอนเกบเกยวขาว แมบางค

หมายตาคนทชอบไวแลว กตองถามความเหนจากพอแม พอแมในสงคมพมาจงมอทธพลตอการ

ตดสนใจเรองคครองของลกมาก การไปมาหาสกนระหวางคนรกนนกระทาได ฝายชายสามารถไป

หาหญงทตนรกทบาน พอแมของฝายหญงใชเปนโอกาสพจารณาวาทลกเขยไปในตว แตทกอยาง

ตองอยภายใตสายตาของผใหญ แมเปนคนรกกใชวาจะสามารถน งใกลชดหรอทาอะไรเกนเลยได

สมยกอนครกตองนงหางกนประมาณหนงชวงแขน แตถาฝายหญงถกชายใดลวงเกนกตองแตงงาน

กบชายทลวงเกนนน หญงบางคนไมสามารถทนความอบอายไดถงขนฆาตวตายกม”

ทงน หนงสอสานวนไทย ของกสมา รกษมณ และคณะ (2553: 318) ไดยกตวอยางการ

ใชสานวน “หวกระไดไมแหง” ไววา

“ลกสาวเธอโตขนแลวสวยเหมอนแม ไมตองสงสยเลยวา ทาไมบานเธอถงหว

กระไดไมแหง”

237

สวนหนงสอสานวนไทย ของ ราชบณฑตยสถาน (2554: 76) ไดยกตวอยางวธการใช


“มลกสาวสวยอยางน แขกกเลยมาเยยมเยยนหวกระไดไมแหงนะส”

“ตงแตไดเปนใหญเปนโตกมผมาขอพบจนหวกระไดไมแหงเลย”

ขนทรายเขาวด

หมายถง การทาบญกศลโดยวธนาหรอขนทรายไปกอพระทรายทวด, หา

ประโยชนใหสวนรวม

สานวนนเปนสานวนทสามารถสะทอนสภาพสงคมของคนไทยไดเปนอยางด เพราะ

คนไทยนยมไปทาบญทวด แตตามธรรมเนยมของไทยนน การไปทาบญทวดไมจาเปนตองถอด

รองเทาเขาวดเหมอนคนพมา ทาใหในบางครงจะมเศษดนทรายตดรองเทาออกมาจากวดดวย ใน

สมยกอนเมอมงานบญหรองานวนสงกรานต ชาวบานจะนยมขนทรายจากแมนาไปกอกองทราย ถอ

เปนการทาบญและนาทรายทตดเทาออกมานนกลบคนสวด ความนยมขนทรายเขาวดยงปรากฏอย

ในสงคมไทยจวบจนถงปจจบน ราชบณฑตยสถาน (2554: 10) กลาววา “ประเพณขนทรายเขาวด

ในชวงเทศกาลสงกรานตเปนประเพณทมมาแตโบราณ โดยสมมตวาบรเวณรอบๆ พระวหารเปน

เสมอนหนงสทนดรสมทรทปลาดดวยทรายขาว ตรงกลางมเขาพระสเมร คอ พระวหารซงเปนท

ประทบขององคพระศาสดา คอ พระประธาน” ฉะนน การขนทรายเขาวดจงถอเปนการทาบญอยาง

หนง อกทงยงเปนกศโลบายอยางหนงททาใหวดสามารถนาทรายไปใชประโยชนได เชน ใชทราย

เพอการบรณะปฏสงขรณวด ใชทรายสาหรบปลาดลานวดเมอเกดแองหลมนาขง

นอกจากน ขนวจตรมาตรา (2541: 69) ยงกลาวอกดวยวา “ลกษณะของการขนทราย

เขาวด เปนการบอกบญใหชาวบานทาบญใหวด วดเปนสถานทเคารพนบถออยางสงสดในทาง

ศาสนา การทาอะไรใหวด คนยอมเลอมใสศรทธา ไมมใครทวงตงได ครนแลวคา ‘ขนทรายเขาวด’

กเพยนผนแปรจากความหมายเดมออกมา คอ วาใครทหาประโยชนอนใดกตามใหแกบคคลทเปน

ใหญหรอสถานทการงานสาคญซงตนมหนาทเกยวของอย โดยคดเหนวาตนไดโอกาสหรอมทางจะ

ทาได และเมอทาไปแลวกยอมจะไมเปนผลเสยแกตน เนองจากไดบคคลหรอสถานท หรอการงานท

ตนหาประโยชนนนเปนหลกอางองได ดงนกพดกนเปนสานวนวา ‘ขนทรายเขาวด’ ” ทงน ขน

วจตรมาตรา (2541: 70) ยงไดยกตวอยางวธการใชสานวนนในประกาศรชกาลท 4 ความวา

238

“ในครงนพระยาพพธฤทธเดชจดเอาหญง…สงเขามาถวายนน กมใชผอนชาระได

ความเปนแนวา ปทวดของหญงนนเปนลง คอ พชายของพระยาพพธสมบตสข ซงเปนบดาของพระ

ยาพพธฤทธเดชเอง เหมอนขนทรายเขาวด จะวาพระยาพพธฤทธเดชผดนนยงไมควร”

อนง ในเสภาขนชางขนแผน ตอนนางพมพบเณรแกวในงานบญสงกรานตทวดปา

เลไลยกกปรากฏการใชสานวนนดวย (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 38) ความวา

“หญงชายนอยใหญไปแออด ขนทรายเขาวดอยขวกไขว

กอพระเจดยทรายเรยรายไป จะเลยงพระกะไวในพรงน”

ไปลามาไหว

หมายถง เมอไปกไหวลา เมอมาถงกไหวแสดงความเคารพ

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงวฒนธรรมการทกทายของคนไทยซงเปน

เอกลกษณเฉพาะตว นนคอ “การไหว”

คาวา “ไหว” หมายถง การแสดงความเคารพดวยการพนมมอ แลวยกขนใหปลายนวช

จดตรงหวางค ว พรอมๆ กบกมศรษะลงเลกนอย “ไหว” เปนกรยาแสดงความเคารพนบนอบ ซง

ผนอยกระทาตอผใหญ หรอผทควรเคารพนบถอ เมอคนไทยพบกน ผนอยจะไหวผใหญหรอผทม

อาวโสกอน เปนการแสดงความคารวะ ผใหญกจะรบไหวตามความเหมาะสม การทกทายดวยการ

ไหวเปนมารยาทของคนไทย ทกคนจะไดรบการสงสอนอบรมมาตงแตเดก คนทรจกไปลามาไหว

จงแสดงวาเปนคนทไดรบการส งสอนอบรมจากพอแมทเปนคนไทย มมารยาท รจกธรรมเนยม

ปฏบตทดของสงคม คนทไมแสดงการไปลามาไหว จดวาไมรจกมารยาทสงคม (ราชบณฑตยสถาน,

2554: 43-44) ดงนน การไหวจงถอเปนขนบธรรมเนยมอยางหนงทคนไทยถอปฏบตสบตอกนมา

สาเหตทในสานวนพมาไมมสานวนในลกษณะน อาจเปนเพราะเมอทกทายกน คน

พมาจะกลาวเพยงคาวา “မဂၤလာပါ /min-gə-là-bà/” ไมมการยกมอไหวเชนเดยวกบคนไทย คาวา

“မဂၤလာ /min-gə-là/” มาจากภาษาบาล มความหมายวา “มงคล” คนพมามกเตมคาวา ပါ /bà/ ตอทาย

เพอแสดงความสภาพ ผชายจะมคาลงทายวา ခငဗား /khə-mya/ ซงแปลวา “ครบ” เปน “မဂၤလာ

ပါခငဗား /min-gə-là-bà khə-mya/” สวนผหญงจะมคาลงทายวา ရင /shîn/ เปน “မဂၤလာပါရင /min-

gə-là-bà shîn/” ฉะนน สานวน “ไปลามาไหว” จงเปนสานวนทสะทอนวฒนธรรมของคนไทยได

เปนอยางด ราชบณฑตยสถาน (2554: 44) ไดยกตวอยางการใชสานวน “ไปลามาไหว” ไววา

“เราควรฝกเดกทกคนใหรจกไปลามาไหว เชน เมอออกจากบานไปโรงเรยน และ

เมอกลบถงบานกไหวพอแม เมอไปถงโรงเรยนกไหวคร เมอจะกลบบานในตอนเยนกลาคร”

239

แยงกนเปนศพมอญ

หมายถง ยอแยงกน (ใชในความเปรยบเทยบ)

สานวนนเปนสานวนความเปรยบใหเหนพฤตกรรมอนชลมนวนวายจากการยอแยง

สงของกน ราชบณฑตยสถาน (2554: 53-54) กลาววา “สานวนนมทมาจากเรองราชาธราช ความ

ตอนนมวา พระนางแสจาโปผครองเมองมอญ คอ หงสาวด ถกจบตวไป ตองพลดพรากจากหงสาวด

ตอมาลกเลยงพาหนกลบไปเมองหงสาวด และไดครองราชยทเมองหงสาวดอกครงหนง ภายหลง

พระนางคดถงบญคณของลกเลยง จงมอบราชสมบตและแตงตงใหเปนพระเจากรงหงสาวด เมอ

พระนางสนพระชนม พระเจาหงสาวดมความประสงคจดงานใหยงใหญ และใหเหนวาพระนางแส-

จาโปเปนคนสาคญ จงใหเสนาบดแบงเปน 2 พวก ใหแยงกนชกศพเปนผลานสงส พระเจาหงสาวด

จบเชอกขางหนงและตงสตยาธษฐานวา ดวยความกตญ รคณของตนขอใหชงพระศพได พระเจา

กรงหงสาวดชกศพไดและจดงานพระศพอยางสมพระเกยรต หลงงานพระศพ พระเจากรงหงสาวด

สงใหชาวมอญถอเปนประเพณวา การจดงานศพแกบดามารดาผมพระคณ ใหมการชงศพเพอแสดง

ความอาลยทลกหลานมตอผตาย จงเกดเปนสานวนวา แยงกนเปนศพมอญ”

ขนวจตรมาตรา (2541: 462) ไดกลาวเพมเตมวา “ในหนงสอโบราณคดมอญกลาวถง

ประเพณทาศพตอนหนงวา ‘อนง ศพพระสงฆหรอสมภารมกจะนยมเผาบนปราสาท เขาทาปราสาท

ขนยอดหนงหรอหายอดกม เมอศพไปสปราสาทนน และคนหลายหมบานเขาหามศพพรอมกน

มากมาย ขางหนงแยงไป ขางหนงแยงมา บางศพทาตะเฆใสลอตงปราสาทบนตะเฆ มเชอกลากสอง

สาย สายใดคนมากลากหนกเขา ตะเฆปราสาทกเหไป เหมาคลายวาแยกน’ (มไดแยงกนจรงอยางวา

แยงกนเหมอนศพมอญ ทเขาวา)” ดงนน สานวน “แยงกนเปนศพมอญ” จงถอเปนสานวนกลาว

เปรยบเทยบลกษณะของพฤตกรรมทตองแยงชงสงของ มความชลมนวนวาย สานวนนไมพบใน

สานวนพมา เขาใจวาอาจเปนเพราะสานวนนเปนความเปรยบของคนไทยทมาจากวรรณกรรมเรอง

ราชาธราชฉบบภาษาไทย

อนง ขนวจตรมาตรา (2541: 462) ไดยกตวอยางการใชสานวนนไววา “การแยงชง

สงของกนชลมนวนวาย เชน ของใหขอทาน ของแจก ตลอดจนฟองรองชงมรดกกนยงเหยง พดกน

เปนสานวนวา แยงกนเปนศพมอญ”

แขกไมไดรบเชญ

หมายถง คนหรอสตวทไมพงปรารถนาซงเขามาทาใหเกดความเสยหาย

หรอเดอดรอนราคาญ มกหมายถงขโมยหรอสตวบางชนด

240

สานวนนเปนสานวนทใชกลาวเชงประชดประชนถงสงทไมพงประสงค โดยการใชคา

วา “แขก” ซงแตเดมนน “แขก” หมายถง ผมาหาหรอผมาเยยมเยอน ผทเปนเจาบานมกตอนรบขบส

ดวยความยนด แตการใชคาวา “แขก” ในความหมาย “แขกไมไดรบเชญ” น หมายถงขโมยหรอสตว

บางชนดทสามารถสรางความเดอดรอนราคาญใหแกเจาของบานได

สานวนนเขาใจวาเปนสานวนทเพงเกดใหม เพราะในสมยกอนคนไทยจะนยมตอนรบ

ขบสแขกทมาเยยมเยอนทบานเปนอยางด จนมสานวนกลาวไววา “แขกไปใครมาตองตอนรบ”

สานวนนหมายถง เจาของบานจะตองตอนรบแขก เมอมใครมาบาน มาถงเวลาไหนกตองตอนรบ

เวลานน

ขณะเดยวกนตามธรรมเนยมของคนพมากมธรรมเนยมการตอนรบแขกผมาเยอนเสมอ

ในสานวนพมามคากลาวไววา တစခါလာေတာ ေရႊဧညသည ၊ ႏစခါလာေတာ ေငြဧညသည /tə-khà là

dɔ shwè ʔêi-ɵɛ hnə-khà là dɔ ŋwè ʔêiʔ-ɵɛ/ “มาครงแรกเปนแขกทอง มาครงทสองเปนแขกเงน”

หมายถง หากมาเยยมเยอนในครงแรก เจาของบานตองดแลแขกของตนเปนอยางด แตหากมาเยยม

เยอนเปนครงทสอง อาจดแลไดไมดเทาครงแรก แตคนพมากจะดแลแขกทมาบานดวยความยนด

ทงน สงทคนพมานยมนามาเลยงแขกไดแก หมากพลและนาชา เปนการแสดงใหเหนถงคานยมของ

คนพมา คอ ปจจบนคนพมายงคงนยมกนหมาก และดมนาชา

นอกจากนยงมสานวนทแสดงใหเหนวา คนพมาใหความสาคญตอการตอนรบแขก

มาก คอ สานวน ဧညသညညဥ႔နက အအပခက /ʔêiʔ-ɵɛ ñîn-nɛʔ ʔə-ʔêiʔ khɛʔ/ “แขกมาเยอนดกดน

นอนยาก” หมายถง หากแขกมาเยอนในตอนดกหรออยจนดกดน เจาของบานกไมสามารถไปนอน

หลบพกผอนได เพราะตองดแลแขกเปนอยางด ดวยวฒนธรรมการตอนรบแขกของชาวพมานจง

เปนเหตผลวา เหตใดในสานวนพมาจงไมมสานวนทมความหมายในลกษณะนปรากฏอยเลย

ทงน หนงสอภาษต คาพงเพย สานวนไทย ของ ราชบณฑตยสถาน (2553: 16-17) ได

ยกตวอยางวธการใชสานวน “แขกไมไดรบเชญ” ไววา

“กอนนอนอยาลมปดประตหนาตาง มฉะนนแขกไมไดรบเชญจะขนของไปหมด”

“กางเตนทนอนในปา ระวงแขกไมไดรบเชญจะเขามา”

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของ

มนษย จะเหนไดวา สานวนของคนทงสองชนชาตทมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกนน

สามารถแสดงใหเหนถงวถชวตและสภาพสงคมของแตละสงคมไดเปนอยางด ไมวาจะเปนเรองของ

การทาบญใหทาน การมวถชวตทสมพนธกบธรรมชาต การใหความสาคญกบบคคลหรอเมองตางๆ

ซงสามารถแสดงใหเหนถงความภาคภมใจของคนในชาต นอกจากนนแลวยงพบประเพณและ

241

วฒนธรรมบางประการ เชน การขนทรายเขาวด การไหว การตอนรบแขก หรอแมแตการเปรยบ

อปมาการยอแยงกบพธศพของชนชาวมอญ สงเหลานลวนสะทอนใหเหนถงวถชวตของคนพมา

และคนไทยวามสภาพวถชวต รวมทงมการมองโลกและสงคมของตนเองอยางไร โลกทศนเหลาน

ลวนปรากฏใหเหนอยในสานวนของคนทงสองชนชาต

4.2.3 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ ความรสกนก

คดของมนษย

4.2.3.1 สานวนพมาทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ ความรสกนกคดของ

มนษย

สานวนทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ ความรสกนกคดของมนษย หมายถง

สานวนทมความหมายเกยวกบสงทมคณคาทางจตใจ สอใหเหนอารมณ ความรสกนกคด คานยม

และความเชอของผคนในแตละสงคม ในทนผวจยไดรวมถงความเชอเรองลทธศาสนาเขาไวดวย

จากการศกษาพบสานวนพมาทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ ความรสกนก

คดของมนษยซงมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกนกบสานวนไทย ดงตอไปน

ေရအကးဆယပါး မေတာငးဘျပည /yè ʔə-co hsɛ-pa mə-taun pɛ pyí/

ประโยชนของนาสบประการ ไมตองขอพรใดๆ

หมายถง การทาทานดวยนาจะไดรบอานสงส 10 ประการโดยไมตองขอพร

อนใด

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงความเชอเรองการทาบญของชาวพมา โดยชาว

พมามวฒนธรรมการทาทานดวยนา หรอทเรยกวา “ขนบธรรมเนยมการตงรานนา” (ေရခမးစငဓေလ

/yè-chan-sìn thə-lé/) เพราะชาวพมาเชอวา การทาทานดวยนาจะทาใหผทาทานนนไดรบอานสงส

จากการทาทานถง 10 ประการ โดยไมตองไปไหวพระขอพรใดๆ ปจจบนจงจะเหนชาวพมาวางชน

นาเพอเปนการใหทานแกผเดนทางสญจรไปมา ชนวางนานสวนใหญเปนโองขนาดเลกหรอขนาด

กลาง ปนดวยดนเผา มรปทรงแตกตางกน บางมรปทรงกลม บางมรปทรงคลายนาเตา หรอหากใน

ชมชนเมอง อาจพบการวางชนนาเปนขวดพลาสตกแทน การใหทานดวยนานเปนสงทชาวพมา

กระทาสบทอดกนมาตงแตสมยบรรพบรษ วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 126) ได

กลาวถง การบรจาคทานดวยนาของชาวพมาไววา “พมาถอวานาเปนสอแหงกศล พมาจงนยม

บรจาคนาเปนทาน ดวยถอเปนบญกรยาอยางหนงทควรมตอเพอนมนษย ดงพบวาตามละแวกบาน

242

หรอรมทางเดน มกมการตงรานนาทพมาเรยกวา ‘เหยชางสง’ (ေရခမးစင /yè-chan-sìn/) หรอ ‘เหย

โอสง’ (ေရအးစင /yè-ʔo-sìn/) สาหรบใหผคนทเดนผานไปมาไดอาศยดมกน รานนามกทาเปนหงมง

หลงคา พนรานปทรายเพอวางโองดนเผา โดยมฝาโองปดมดชด พรอมกระบวยสาหรบตกนาดม หง

นามกทาไวทใตรมไม พบเหนงายทงในชนบทและยานชมชน การตงรานนาเพอเปนทานจงนบเปน

กศลเจตนาทนายกยอง เปนทานนาใจทบรสทธและงดงาม และเปนภมปญญาอยางหนงทมคาของ

สงคมพมา”

นอกจากนเอกสารประกอบการเรยนของ YANGON UNIVERSITY OF FOREINGN

LANGUAGES (2014: 4) ไดกลาวถงวฒนธรรมการบรจาคทานเปนนาของพมา หรอทเรยกวา

“ขนบธรรมเนยมการตงรานนา” (ေရခမးစငဓေလ /yè-chan-sìn thə-lé/) ไววา

“ျမနမာတ႔သည ဗဒၶဘာသာ၀ငမားျဖစသျဖင ၊ ေရလဒါနးျခငး၏ အကးက သရျပး ၊ ေရ

ခမးစငကသလျပၾကျခငးျဖစသည။ ေရလဒါနးရျခငး အကးဆယပါးမာ အသကရညျခငး ၊ အဆငးလျခငး ၊

ခမးသာျခငး ၊ ခြနအားဗလၾကးျခငး ၊ ဉာဏပညာၾကးျခငး ၊ ၾကညလငသန႔ရငးေသာစတရျခငး ၊ ေကာေစာ

ျခငး ၊ အေျခြအရေပါမားျခငး ၊ ေရမငတျခငး ၊ လငျမနစြာ သြားလာႏငျခငး စေသာအကးဆယပါးက ရရႏင

ပါသည။”

/myàn-mà dó ɵì bôuʔ-dá bà-ɵà wìn mya phyíʔ ɵə-phyîn yè hlù-dan chin ʔí ʔə-

co kò ɵí shí pyi yè-chan-sìn kú-ɵò pyú cá chin phyíʔ ɵì yèn hlù-dan yá chin ʔə-co hsɛ pa

hmà ʔə-ɵɛʔ shè chin ʔə-hsin-hlá chin chan-ɵà chin khùn-ʔa-bə-lə-ci chin yàn-pyìn-yà-ci

chin cì-lìn ɵân-shin ɵɔ sêiʔ shí chin cɔ-sɔ chin ʔə-khwè-ʔə-yàn pɔ-mya chin yè mə-ŋáʔ chin

hlìn-myàn swà ɵwa là nàin chin sə-ɵɔ ʔə-co hsɛ-pa kò yá shí nàin pà ɵì/ หมายถง …เพราะ

ชาวพมาจานวนมากเปนพทธศาสนกชนจงควรรบรประโยชนของการบรจาคทานเปนนา การสราง

กศลโดยวางรานนา การบรจาคนาเปนทานจะไดรบประโยชน 10 ประการ คอ อายยน, รปรางสวย,

รารวยสขสบาย, มพละกาลงด, มสตปญญาด, มจตใจผองใส, มชอเสยงโดงดง, มขาราชบรพารมาก,

ไมกระหายนา, ไปมาไดสะดวกรวดเรวไมตดขด นคอประโยชน 10 ประการทจะไดรบ


ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 195) ไดยกตวอยางการใชสานวน ေရအကးဆယ

ပါး မေတာငးဘျပည /yè ʔə-co hsɛ-pa mə-taun pɛ pyí/ ไววา

“ေရလေသာ ပဂၢလမား ဆမေတာငးဘ ၎အကးဆယပါးက ရသညဟဧ။။ (က) ကတသေဒၶါ ၊ ေျခြရေပါ ၊ လငေဆာမြတသပကြာ။ (ခ) သန႔ရငးဆငးလ ၊ ခမးသာရ ၊ ဗလဉာဏပညာ။ (ဂ)

ေရကလၾက ၊ ကးဆယ၀ ၊ မခရမညသာ။” [၁၃၁၇] သေတသန။ ၄၅၈။

243

/yè hlù ɵɔ pú-gò mya hsú mə-taun pɛ lə-kaun ʔə-co hsɛ-pa kò yá ɵì hù ʔí

(A) kêiʔ-tí-ɵôuʔ-dɔ chew-yàn pɔ lyìn hsɔ mûʔ-ɵêiʔ kwà (B) ɵân-shin hsin-hlá chan-ɵà yá nə-

lá yàn-pyìn-yà (C) yè kò hlù cá co-hsɛ wá mú-chá yá mì ɵà/ หมายถง บคคลทงหลาย การให

ทานเปนนาไมตองของพรกจะไดรบประโยชน 10 ประการ (ก) กตตศพทเลองลอ มขาราชบรพาร

มากมาย ไปมาวองไว ไมหวโหย (ข) จตใจผองใส รปรางสวย ไดรบความสขสบาย มพละกาลงและ

สตปญญา (ค) การใหทานเปนนาจะไดรบประโยชน 10 ประการแนนอน

ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ ၊ အမေထာငဖက ၊ အသကမရညရာ /də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà ʔèin-thàun-phɛʔ ʔə-ɵɛʔ mə-shè-yà/


หมายถง คนทเกดวนเสารไมควรแตงงานกบคนทเกดวนพฤหสบด คนทเกด

วนศกรไมควรแตงงานกบคนทเกดวนจนทร คนทเกดวนอาทตยไมควรแตงงานกบคนทเกดวนพธ

คนทเกดวนราห(วนพธภาคบาย) ไมควรแตงงานกบคนทเกดวนองคาร เพราะอายจะไมยน


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 103) ไดอธบายความหมายของสานวนนไววา

“စေနႏငၾကာသပေတး ၊ ေသာၾကာႏငတနလၤာ ၊ တနဂၤေႏြႏငဗဒၶဟး ၊ ရာဟႏငအဂၤါသား

သမးတ႔သည အမေထာငဖက မျပသငေသာ ေန႔နမားျဖစၾကသည။ (ဓမ=စေန ၊ မာ=ၾကာသပေတး ၊

ေသာ=ေသာၾကာ ၊ က=တနလၤာ ၊ အငး=တနဂၤေႏြ ၊ ၀=ဗဒၶဟး ၊ ရာ=ရာဟ ၊ ဇာ=အဂၤါ)”

/sə-nè hnîn ca-ɵà-bə-de ɵâuʔ-cà hnîn tə-nìn-là tə-nìn-gə-nwè hnîn bôuʔ-də-hu

yà-hú hnîn ʔìn-gà ɵa-ɵə-mi dó ɵì ʔèin-thàun-phɛʔ mə-pyú ɵîn ɵɔ né-nàn mya phyíʔ cá ɵì/

(dàn=sə-nè, mà= ca-ɵà-bə-de, ɵɔ=ɵâuʔ-cà, ká=tə-nìn-là, ʔin=tə-nìn-gə-nwè, wá=bôuʔ-də-hu, yà=

yà-hú, zà=ʔìn-gà) หมายถง คนทเกดวนเสารและวนพฤหสบด วนศกรและวนจนทร วนอาทตยและ

วนพธ วนราหและวนองคาร ดวงดาวประจาวนเหลานไมควรแตงงานกน (ဓမ /dàn/=စေန /sə-nè/

วนเสาร, မာ /mà/= ကာသပေတး /ca-ɵà-bə-de/ วนพฤหสบด, ေသာ /ɵɔ/=ေသာၾကာ /ɵâuʔ-cà/ วน

ศกร, က /ká/=တနလၤာ /tə-nìn-là/ วนจนทร, အငး /ʔin/=တနဂၤေႏြ /tə-nìn-gə-nwè/ วนอาทตย, ၀ /wá/=ဗဒၶဟး /bôuʔ-də-hu/ วนพธ, ရာ /yà/=ရာဟ /yà-hú/ วนราห, ဇာ /zà/=အဂၤါ /ʔìn-gà/ วนองคาร)

สานวนนเปนสานวนทเกดจากการนาความเชอเรองคครองมาผนวกกบศาสตรแหง

การตงชอตามวนเกดของชาวพมา เพราะชาวพมาเชอวา หากคนสองคนทมวนเกดสมพงศกน

แตงงานอยกนดวยกนแลวจะเสรมบารมกน ทาใหชวตเจรญรงเรอง ทามาคาขน อายยนยาว

244

ขณะเดยวกนหากวนเกดของครกนนเปนอรตอกนมกนาความเดอดรอนมาให ชวตไมเจรญกาวหนา

ดงนน วนทสมพงศและวนทเปนอรกนจงมความสาคญสาหรบชาวพมา

ခစစ၀ငး (/chíʔ-sàn-wìn/, 2003: 89 อางถงใน อบลรตน พนธมนทร, 2553: 62) ได

กลาวถงความเชอเรองการแตงงานไววา คนพมามหลกในการพจารณาวาทงสองฝายมความเหมาะ

สมกน เปนเนอคกนหรอไมโดยดจากวนเกด ถาวนเกดสมพงศกน แตงงานกนไปเชอวาชวตจะ

เจรญกาวหนา มอายยนยาวทงค วนทถอวาสมพงศกนมดงน





สวนวนทไมสมพงศ ไมควรแตงงานกน ถาขนดงดนแตงจะทาใหอายสน ทามาคาขาย

ไมเจรญ ไดแก





สานวนนจงเปนสานวนทมความหมายวา คนทเกดวนเสารและวนพฤหสบด วนศกร

และวนจนทร วนอาทตยและวนพธ วนราหและวนองคารไมควรแตงงานกนเพราะจะทาใหอายสน

สานวนนบางครงใชสนเพยง ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ /də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà/ แตชาวพมาก

สามารถเขาใจไดวาหมายถงวนทไมควรแตงงานกน


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 103) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀

ရာဇာ ၊ အမေထာငဖက ၊ အသကမရညရာ /də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà ʔèin-thàun-phɛʔ ʔə-ɵɛʔ

mə-shè-yà/ ไววา “ခကရနမာကား ၊ ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ ၊ မယဥရာတည။” [၁၁၂၀-ခန႔] အငဋ၊ ဒ။

၆၃။

/khâiʔ-yàn hmà ka də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà mə-hyìn yà tí/ หมายถง ทะเลาะ

กน ธรรมะโศกา องวะราชา ไมควรรวมเคยงกน

245

“ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ ၊ အမေထာငဖက ၊ အသကမရညရာ။” [၁၃၃၆] ေလာကစ။ ၃။


หมายถง ธรรมะโศกา องวะราชา คสมรส อายไมยนยาว

สานวนนจงเปนสานวนทสามารถแสดงใหเหนถงความเชอเรองวนทไมสมพงศ หรอ

วนทไมควรแตงงานกนของชาวพมา นอกจากน จากการศกษายงพบอกดวยวา มสานวนทกลาวถง

วนทสมพงศ ควรแตงงานกน ซงสามารถแสดงรายละเอยดและตวอยางสานวน ไดดงน




หมายถง คนทเกดวนอาทตยและวนพฤหสบด วนจนทรและวนพธ ว น

องคารและวนศกร วนเสารและวนราห เปนวนทควรคบหาเปนมตรหรอเปนคครองกน



“တနဂၤေႏြႏငၾကာသပေတး ၊ တနလၤာႏငဗဒၶဟး ၊ အဂၤါႏငေသာၾကာ ၊ စေနႏငရာဟတ႔

သည မတေဆြအျဖစ ေပါငးသငးရန သငေသာေန႔နမား ျဖစၾကသည။” (ေအာင=တနဂၤေႏြ ၊ ပ=ၾကာသပ

ေတး ၊ က=တနလၤာ ၊ လား=ဗဒၶဟး ၊ ေဆြ=အဂၤါ ၊ သား=ေသာၾကာ ၊ ေတာ=စေန ၊ ရငး=ရာဟ။) /tə-nìn-gə-nwè hnîn ca-ɵà-bə-de ၊ tə-nìn-là hnîn bôuʔ-də-hu ၊ ʔìn-gà hnîn ɵâuʔ-cà

၊ sə-nè hnîn yà-hú dó ɵì mêiʔ-hswè ʔə-phyíʔ paun-ɵin yàn ɵîn ɵɔ né-nàn mya phyíʔ cá ɵì/

(ʔàun=tə-nìn-gə-nwè ၊ pá=ca-ɵà-bə-de ၊ kú= tə-nìn-là ၊ la=bôuʔ-də-hu ၊ hswè=ʔìn-gà ၊ ɵa=ɵâuʔ-cà ၊ dɔ=sə-nè ၊ yin=yà-hú) หมายถง คนทเกดวนอาทตยและวนพฤหสบด วนจนทรและวนพธ วนองคาร

และวนศกร วนเสารและวนราห เปนวนทควรคบหาเปนมตรหรอเปนคครองกน (ေအာင /ʔàun/=วน

อาทตย ၊ ပ /pá/=วนพฤหสบด ၊ က /kú/=วนจนทร ၊ လား /la/=วนพธ ၊ ေဆြ /hswè/=วนองคาร ၊ သား

/ɵa/=วนศกร ၊ ေတာ /dɔ/=วนเสาร ၊ ရငး /yin/=วนราห)

อนง สานวน ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ ၊ အမေထာငဖက ၊ အသကမရညရာ /də-mà ɵɔ-

ká ʔin-wá yà-zà ʔèin-thàun-phɛʔ ʔə-ɵɛʔ mə-shè-yà/ และสานวน ေအာငပကလား ၊ ေဆြသားေတာ

ရငး ၊ နဖကခငး /ʔàun-pá kə-la hswè-ɵa dɔ-yin nàn-phɛʔ-chin/ เปนสานวนทมความหมายไมตรง

ตามการแปลตรงตว เปนสานวนทมลกษณะเปนคารหส “คารหส” ในทนหมายถง สานวนทม

246

ความหมายไมตรงตวอกษร เปนเพยงการนาคามาเรยงตอกนเพอใหจางายเทานน แตตองตความ-

หมายของสานวนอกชนหนงจากรหสของคา ซงผวจยไดอธบายรายละเอยดไวแลวในบทท 3

ชาวพมานยมทองสานวนนเปนกลอนเพอใหจดจาไดงาย ในบางครงพบการใชสานวน

นเปน ေအာငပကလား ၊ ေဆြသားေတာရငး ၊ မတဖကခငး /ʔàun-pá kə-la hswè-ɵa dɔ-yin mêiʔ-

phɛʔ-chin/ เชน ในหนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo zə-ga/ ของกระทรวงศกษาธการ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 292) ไดยกตวอยางวธการใชสานวนนไววา

“ေအာငပကလား ၊ ေဆြသားေတာရငး ၊ နဖကခငး။” [၁၃၃၆] ေလာကစ။ ၃။


หมายถง อาวปะ(ชอคน)เปนแขก ญาตมตรทสนทสนมมาก เหมาะสมกน

“ေအာငပကလား ၊ ေဆြသားေတာရငး ၊ မတဖကခငး။” [၁၂၉၆-ခန႔] သတသန။ ၂။

/ʔàun-pá kə-la hswè-ɵa dɔ-yin mêiʔ-phɛʔ-chin/

หมายถง อาวปะ(ชอคน)เปนแขก ญาตมตรทสนทสนมมาก คบหากน

ေမြးေန႔ေသာၾကာ ၊ တနလၤာ ၊ ေကသာဆျဖတ ၊ မျပအပ

/mwe-né ɵâuʔ-cà tə-nìn-là kè-ɵà hsà pháʔ mə-pyú-ʔáʔ/

วนเกด วนศกร วนจนทร ไมควรตดผม

หมายถง ควรหลกเลยงการโกนหวและการตดผมในวนเกดของตนเอง วน

ศกร และวนทรจนทร เพราะจะทาใหเปนโรคไดงาย

สานวนนเปนสานวนทสะทอนใหเหนความเชอของชาวพมา ในเรองของการหลกเลยง

การโกนหวและตดผมในวนเกดของตนเอง วนศกรและวนจนทร เพราะเชอวาจะทาใหไมสบายได

ความเชอนนาจะสอดคลองกบสตวประจาวนของวนทงสอง


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 185) ไดอธบายความหมายของสานวนนเพมเตมไววา

“မမေမြးေန႔ႏင ေသာၾကာေန႔ ၊ တနလၤာေန႔တ႔တြင ေခါငးရတျခငး ၊ ဆျဖတျခငး မျပအပ။

(ေခါငးမရတရာ ၊ တနလၤာႏင ၊ ေသာၾကာထေန႔ ၊ ေရာဂါေတြ႕အ။ ပး ကားေန႔က ေရာငေစလ ၊ ေခါငးက

မရတႏင ဟ၍လညး အဆမားရသည။)”

247

/mí-mí mwe-né hnîn ɵâuʔ-cà-né tə-nìn-là-né dó dwìn gaun-yêiʔ-chin hsàn-

phyáʔ-chin mə-pyú-ʔáʔ/ (/gaun mə-yêiʔ-yà tə-nìn-là hnîn ɵâuʔ-cà-thò-né yɔ-gà twé-ʔân pu

ca-né kò shàun sè-lò gaun kò mə-yêiʔ hnîn hù-ywé-lɛ ʔə-hsò mya shí ɵì/)

หมายถง ในวนเกดของตนเอง วนศกร และวนจนทร ไมควรโกนหวและตดผม

(สานวนนบางครงใชวา “ไมโกนหวในวนจนทรและวนศกร อาจจะพบกบโรค” หรอ “วนหนตะเภา

วนเสอ ขอใหหลกเลยงการโกนหว”)

ชาวพมามความเชอเรองสตวประจาวนเกดซงมกเกยวของกบทศทง 8 เพราะเมอ

ชาวพมาไปทาบญทวดหรอไปนมสการพระเจดยตางๆ กมกจะไปไหวพระประจาวนเกดของตน

และทฐานของพระประจาวนเกดนนกจะมการสรางรปสตวประจาดาวพระเคราะหไวดวย

วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 245) ไดอธบายเรองทศทง 8 และสตว

ประจาดาวพระเคราะหไว ดงน

ตารางท 57 ทศทง 8 และสตวประจาดาวพระเคราะหของชาวพมา

วน ทศ ภาษาพมา คาอาน

อาทตย ตะวนออกเฉยงเหนอ အေရ႕ေျမာက /ʔə-shé-myâuʔ/

จนทร ตะวนออก အေရ႕ /ʔə-shé/

องคาร ตะวนออกเฉยงใต အေရ႕ေတာင /ʔə-shé-tàun/

พธ ใต ေတာင /tàun/

ราห ตะวนตกเฉยงเหนอ အေနာကေျမာက /ʔə-nâuʔ-myâuʔ/

พฤหสบด ตะวนตก အေနာက /ʔə-nâuʔ/

ศกร เหนอ ေျမာက /myâuʔ/

เสาร ตะวนตกเฉยงใต အေနာကေတာင /ʔə-nâuʔ-tàun/

248

ตารางท 57 ทศทง 8 และสตวประจาดาวพระเคราะหของชาวพมา (ตอ)

วน สตวประจาดาวพระเคราะห ภาษาพมา คาอาน

อาทตย ครฑ ဂဠန /gə-lòŋ/

จนทร เสอ ကား /ca/

องคาร สงห ျခေသၤ /chìn-ɵé/ พธ ชางมงา ဆင /hsìn/

ราห ชางไรงา ဟငး /hain/

พฤหสบด หน ၾကြက /cwɛʔ/ ศกร หนตะเภา ပး /pu/

เสาร นาค နဂါး /nə-ga/

จากตารางในขางตนจะเหนไดวา คาวา “ပး” (/pu/) “หนตะเภา” และ “ကား” (/ca/)

“เสอ” ปรากฏในคาอธบายทวา ပး ကားေန႔က ေရာငေစလ ၊ ေခါငးက မရတႏင /pu ca-né kò shàun

sè-lò gaun kò mə-yêiʔ hnîn/ หมายถง วนหนตะเภา (วนศกร) และวนเสอ (จนทร) ใหหลกเลยง

การโกนหว

Ms. Shun Lae Win (ေဒၚရႊနးလ၀ငး /dɔ-shun-lɛ-win/, สมภาษณ, 30 กรกฎาคม 2558)

กลาววา สาเหตทชาวพมาไมนยมตดผมหรอโกนหวในวนศกร เปนเพราะวนศกรเปนวนประสต

ของพระพทธเจา สวนวนจนทรนนไมทราบวาเพราะเหตใดจงไมนยมตดผมหรอโกนหว ทงน

สามารถสงเกตไดจากรานเสรมสวยหรอรานสระผมในพมาบางรานทมกจะหยดรานในวนจนทร


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 185) ไดยกตวอยางวธการใชสานวนนไววา

“ေခါငးမရတရာ ၊ တနလာၤနင ၊ ေသာၾကာထေန႔ ၊ ေရာဂါေတြ႔အ။” [၁၂၂၅-ခန႔] ေလာက ညြန႔။ ၅၇။

/gaun mə-yêiʔ-yà tə-nìn-là hnîn ɵâuʔ-cà-thò-né yɔ-gà twé-ʔân/ หมายถง ไม

โกนหว ในวนจนทรและวนศกร อาจจะพบกบโรค

“ပး ကားေန႔က ၊ ေရာငေစလ ၊ ေခါငးက မရတနင။” [၁၂၉၆-ခန႕] သတသန။ ၆၅။

/pu ca-né kò shàun sè-lò gaun kò mə-yêiʔ hnîn/ หมายถง วนหนตะเภา วน

เสอ ขอใหหลกเลยงการโกนหว

249

“ေမြးေန႔ေသာၾကာ ၊ တနလၤာ၊ ေကသာဆျဖတ ၊ မျပအပ။” [၁၃၃၆] ေလာကစ။ ၁၁။

/mwe-né ɵâuʔ-cà tə-nìn-là kè-ɵà hsà pháʔ mə-pyú-ʔáʔ/ หมายถง อยาโกนหว

และตดผมในวนเกดของตนเอง วนศกร และวนทรจนทร

อนง ในเรองของความเชอเกยวกบผมน จากการศกษายงพบสานวน ကရငသားေမြး

ေခါငးမေဆးႏင ၊ အးစညတး ျပးေအာငေဆး /kə-yìn-ɵa mwe gaun mə-hse-hnîn ʔo-sì ti byi ʔaun

hse/ “ชาวกะเหรยงคลอด ไมใหสระผม ใหตกลองยาว แลวจงสระ” หมายถง วนทไมควรสระผม

คอ วนจนทร วนพธ วนศกร และวนพฤหสบด วนทควรสระผม คอ วนอาทตย วนองคาร และวน

เสาร นอกจากน วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 205) ไดกลาวถงความเชอเรองผมของ

ชาวพมาไววา “ในสวนของความเชอทเกยวกบผมนน พมามหลายเรอง เชน หามผหญงสยายผมออก

นอกบานในเวลาคาคน, หากกนขาวกอนผใหญ ผมจะหงอกเรว, การถอนผมหงอกยงทาใหมผม

หงอกมากขน” จากตวอยางดงกลาวน พอจะสรปไดวาชาวพมาใหความสาคญกบเรองผมมาก เพราะ

นอกจากแสดงถงความงามแลว ยงสามารถแสดงลกษณะของการเปนผนาหรอผตามไดอกดวย

กลาวคอ ในสานวนพมามสานวนหนงกลาววา ေသာငေနာက ဆထးပါ /yàun nâuʔ sə-doŋ pà/ ขาง

หลงหยาว สะโดง หมายถง ตามธรรมเนยมของชาวพมานน เมอตองแตงงานออกเรอน ฝายหญง

ตองออกเรอนไปอยบานฝายชาย คอ ผหญงตองทาหนาทเปนผตามหรอทาหนาทเปนชางเทาหลง

ေယာကားတ႔ဘနး လကရး ၊ မနးမတ႔ဘနး ဆထး /yâuʔ-ca dó phoŋ lɛʔ-yoŋ mein-má dó phoŋ sə-doŋ/

บารมของผชาย ตนแขน บารมของผหญง มวยผม

หมายถง อานาจบารมของผชายอยทตนแขน สวนสงาราศของผหญงอยท

มวยผม

สานวนนเปนสานวนทกลาวถงความเชออยางหนงของชาวพมา คอ เชอวาหากผหญง

นอนหนนตนแขนขวาของผชายจะทาใหผชายเสอมอานาจบารม ความเชอนปรากฏอยในนทานพน

ถนของพมาเรอง “เจาหญงมเหวนนและเจาชายหนนดา” (ရငေမြ႕ႏြနးႏငမငးနႏၵာ /shin-mwé nun hnîn

min-nàn-dà/) เนอเรองยอมอยวา

มเมอง 2 เมอง ชอ “ตนลยน” (သနလငၿမ႕ /ɵàn-lyìn-myó/) และ “หมนกะหลาโดง” (မဂၤလာဒၿမ႕ /mìn-gə-la-dòŋ-myó/) เมอง 2 เมองนถกคนดวยคลองสายหนงชอ “งะโมเยย” (ငမးရပ

ေခာငး /ŋə-mo-yêiʔ/) กษตรยของทงสองเมองนเปนอรราชศตรกน แตพระราชบตรและพระราชธดา

ของทงสองเมองนมใจเสนหาใหกน พระราชบตรแหงเมองหมนกะหลาโดง มพระนามวา “เจาชาย

250

หนนดา” (မငးနႏၵာ /min-nàn-dà/) สวนพระราชธดาของเมองตนลยน มพระนามวา “เจาหญงมเหว

นน” (ရငေမြ႕ႏြနး /shin-mwé nun/) เจาเมองทงสองไดส งหามทงสองพระองคไมใหตดตอกน โดย

กษตรยเมองหมนกะหลาโดงไดหามคนเรอไมใหพายเรอไปสงเจาชายหน นดาทเมองของเจาหญง

มเหวนน แตดวยความชวยเหลอของจระเขยกษตวหนงทอาศยอยในคลองงะโมเยย ทาใหทงสอง

สามารถตดตอกนได ทกคนจระเขยกษตวนจะนาเจาชายใสปาก แลวรบดานาใหเรวทสดเพอไปสง

เจาชายทรมฝงเมองตนลยน จนอยมาวนหนง เจาหญงมเหวนนหลงเชอกลลวงของนางจระเขแปลง

ซงเปนศตรกบจระเขยกษทคอยชวยเหลอเจาชายหนนดาวา “หากเจาชายรกเจาหญงจรง ตองยอมให

นางนอนหนนแขนขางขวา” เจาหญงมเหวนนไมไดลวงรถงกลลวงนจงตรสขอพระราชทานนอน

หนนแขนขางขวาของเจาชายหน นดา ครงแรกเจาชายหน นดาไมทรงยนยอมเพราะทราบวาการ

กระทาเชนนนจะทาใหพระองคโชคราย แตเมอตองการแสดงความรกทมตอเจาหญงจงยอมใหนาง

นอนหนนแขนขวาในคนนน รงเชาวนตอมา เจาชายหน นดาใหจระเขยกษนาตนกลบเมองเชนเดม

แตดวยอานาจบารมของเจาชายเสอมลง ทาใหจระเขยกษลมไปวาตนไดนาเจาชายหน นดาใสปาก

กลบลงมายงใตแมนาดวย เจาจระเขยกษจงคงดาผดดาวายอยในคลองแหงนนเปนระยะเวลานาน

เมอวายมาใกลถงเมองหมนกะหลาโดงจงเหนทหารจานวนมากออกตามหาเจาชายหน นดาทรมตลง

เจาจระเขยกษจงระลกขนไดวา เจาชายหนนดาอาศยอยในปากของตน แตเมอคายออกมาปรากฏวา

เจาชายไมมลมหายใจเสยแลว เจาจระเขยกษขอพระราชทานอาญาโทษจากพระราชบดาของเจาชาย

หนนดา แตพระองคไมถอโทษโกรธเคองจระเขยกษเพราะเหนวาเปนสตวทมคณธรรม ซายงใหเจา

จระเขยกษนาความไปกราบทลเจาหญงมเหวนน เจาหญงไดฟงขาวรายกโศกเศราเสยใจจนถงแก

ความตาย เพราะรวาเหตรายทเกดขนนเกดจากตนเปนตนเหต ครนเมอทงสองเมองทาการปลงพระ

ศพราชบตรและราชธดาของตน ปรากฏวาควนไฟทปลงพระศพของเจาชายและเจาหญงนนพดมา

บรรจบกนเหนอแมนางะโมเยย กษตรยทงสองรวมทงชาวเมองตางไดประจกษแกสายตาวา ครกทง

สองไดพบกนแลว ตางพากนโศกเศราปนยนด เนอเรองกจบลงเพยงเทาน

จากนทานเรองนจะเหนไดวา สาเหตสาคญททาใหเจาชายหนนดาถงแกความตายกคอ

การทพระองคทรงยนยอมใหเจาหญงมเหวนนนอนหนนแขนขวา สอดคลองกบสานวน ေယာကား

တ႔ဘနး လကရး ၊ မနးမတ႔ဘနး ဆထး /yâuʔ-ca dó phoŋ lɛʔ-yoŋ mein-má dó phoŋ sə-doŋ/ ท

กลาววา อานาจบารมของผชายอยทตนแขน สวนสงาราศของผหญงอยทมวยผม

สาหรบผหญงพมานนเปนททราบดวา “เสนผม” มความสาคญตอผหญงพมาเปนอยาง

มาก เพราะนอกจากจะชวยเสรมเรองความงามแลว ยงสามารถชวยใหผหญงไดเสรมสรางบารม

ใหกบตวเองไดดวยการทาทานถวายผมกบวดหรอองคพระเจดยตางๆ วรช นยมธรรม และอรนช

251

นยมธรรม (2551: 205) ไดกลาวถงเรองการทาบญดวยผมของหญงสาวชาวพมาไววา “ผหญงพมา

นยมถวายผมแดพระพทธรปและพระเจดยเพอกศล แตทราบวาผหญงมกจะถวายผมเมอถงคราว

เจบปวย ดงพบแขวนเปนปอยผมไวใกลๆ กบองคพระ บางคนทบวชเปนชจะตดผมถวายวดโดยเกบ

ไวในตกระจก สวนคนทอยากมผมสวยในภพหนานน กลบไมนยมเพยงถวายผมกบองคพระ แตยง

ถวายไมกวาดอกดวย” ดงนน สานวนนจงสามารถสะทอนใหเหนถงความเชอของชาวพมาไดเปน

อยางด


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 188) ไดอธบายความหมายของสานวน ေယာကားတ႔ဘနး

လကရး ၊ မနးမတ႔ဘနး ဆထး /yâuʔ-ca dó phoŋ lɛʔ-yoŋ mein-má dó phoŋ sə-doŋ/ ไววา

“ေယာကားမာလညး ဘနး ၊ မနးမမာလညး ဆထးဆေသာ စကားပတစခလညးရေပ

သည။…ေယာကားေကာငး ျဖစလလင ဘနးက ေရးတယ အေလးမရမည။” [၁၂၉၁] နမာ။ ၇၃။

/yâuʔ-ca hmà lɛ phoŋ mein-má hmà lɛ sə-doŋ hsò ɵɔ zə-ga-pòŋ tə-khú lɛ

shí pè ɵì yâuʔ-ca kaun phyíʔ lò hlyìn phoŋ kò ye-tə-yù ʔə-le-mù yá mì/ หมายถง มสานวน

หนงกลาวไววา บารมของผชายอยทตนแขน บารมของผหญงอยทมวยผม…ถาอยากเปนผชายทด

บารมจงเปนสงทสาคญ

4.2.3.2 สานวนไทยทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ ความรสกนกคดของ

มนษย

จากการศกษาพบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบสงทมคณคาทางจตใจ สอให

เหนอารมณ ความรสกนกคดของมนษย คานยมและความเชอของคนไทย มดงตอไปน

เอาปนหมายหว

หมายถง ผกอาฆาตไว, คาดโทษไว, เชอแนวาจะเปนไปตามทคาดหมายไว,

ประมาทหนาวาไมมทางจะเอาดได

สานวนนเปนสานวนทมาจากการทชาวสวนผลไมใชปนแดงปายทขวหรอหวผลไมท

ยงไมสกเพอใหสกเรวขน หรอเมอผลไมมตาหนกเอาปนปายไวไมใหรอยเนาขยาย (กสมา รกษมณ

และคณะ, 2553: 355) แตในหนงสอสานวนไทย ของ ขนวจตรมาตรา (2541: 687) ไดกลาวถงทมา

ของสานวนนไววา “ประเพณคลอดบตรของไทยโบราณมวา ถาเดกคลอดออกมาตาย หมอตาแย

หรอผใหญจะเอาปนหรอมนหมอแตมไว ทงนเพอวาถาคลอดบตรคนใหม มปานแดงหรอปานดาตด

ตวมา กจะรวาบตรทตายนนมาเกดใหม แตตามทเคยเหนเดกเกดใหม ลางทหมอตาแยกเอาปนหรอ

252

มนหมอแตมหนาผากไว จะแตมเพออะไรไมทราบ จะเปนเคลดหรอจะเปนลทธของหมอตาแยกได

เพราะหมอตาแยอาจจะมลทธวธของตนแตกตางกนไป สานวน ‘เอาปนหมายหว’ เขาใจวาจะมาจาก

ลทธน”

สานวน “เอาปนหมายหว” นไมมในสานวนพมาแตจากการสมภาษณพบวา มความ

เชอบางประการของคนพมาทคลายกนกบคนไทย Mr. Nyan Lin (ေမာငဉာဏလငး /màun-ñàn-lin/,

สมภาษณ, 30 กรกฎาคม 2558) กลาววา “ตามความเชอของคนพมา เชอวาผทเกดมาแลวมปานตด

ตวนน เปนผทเคยเกดแลวในภพชาตใดภพชาตหนง ยาของเขาเคยเลาวา ครนเมอบดาของนางตาย

ไป นางไดใชมดทาสญลกษณไวทบรเวณหนาทองของบดา ตอมาเมอมารดาของ Mr. Nyan Lin

(ေမာငဉာဏလငး /màun-ñàn-lin/) คลอดเขา ปรากฏวาเขามปานดาบรเวณหนาทอง ยาของเขาจงเชอ

วา หลานคนนเปนบดาของตนกลบชาตมาเกด จงรกและทะนถนอมเขามาก” ในสวนของความเชอ

น จะเหนไดวามความสอดคลองกบคากลาวของขนวจตรมาตรา (2541: 687) ทไดกลาวไว

จากคากลาวในขางตน แมไมอาจสรปไดวาบอเกดสานวนนมาจากทใดกนแน แต

ในปจบน สานวนนมกนามาใชในความหมายทไมด เปนสานวนทผใหญมกใชเปรยบเทยบเดกใน

เชงตาหนหรอดหมน เชอวาเดกคนนนจะเปนคนไมด หรอไมสามารถเอาดอะไรได เชน ในหนงสอ

สานวนไทย ของ กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 355) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน “เอาปน

หมายหว” ไววา

“ฉนเอาปนหมายหวไวไดเลยวา แกจะเอาตวไมรอด หากยงขนคบกบพวกนกเลง

หวไมพวกนน”

พระมาลยมาโปรด

หมายถง ผทมาชวยเหลอในยามทกาลงตกทกขไดยากไดทนทวงท

สานวนนเปนสานวนทสามารถแสดงใหเหนถงความเชอของคนไทยไดเปนอยางด

เพราะสานวนนไดมการกลาวถง “พระมาลย” อนเปนความเชอของคนไทยทมาจากคมภรมาลยสตร

ขนวจตรมาตรา (2541: 385) ไดกลาวถงมลของสานวนนไววา “มลของสานวนมาจาก

คมภรมาลยสตร ทมเรองพระมาลยมหาเถระมอทธฤทธลงไปเมองนรก ทาลายเครองลงโทษสตว

นรก เชน ทบหมอทองแดงใหแตก สตวนรกไดเปนสขขน มาลยสตรสมยโบราณแตงเปนกลอน

สวด เรยกวา “สวดมาลย” เคยใชสวดในพธแตงงาน สวดใหคบาวสาวฟง” สานวนนบางพบใชเปน

“พระมาโปรด”

สานวนพมาไมมการกลาวถงพระมาลย แตสงทพบมกเปนการกลาวถงเทพนต (နတ

/náʔ/) ซงเปนวญญาณศกดสทธของผตายราย เปนภตผทมฐานะกงเทพกงผ เปนภตผเปนทพงของ

253

ปถชนทวไป โดยความเชอเรองนตนเปนความเชอทฝงรากลกอยในสงคมของชาวพมา แมวาใน

ภายหลงสมยพระเจาอโนรธาไดนาพระพทธศาสนานกายเถรวาทเขามาสอาณาจกร และมการสลาย

อานาจนตดวยการรวบรวมนตทงหลายมาไวทองคพระมหาเจดยชเวดากอง (ေရႊတဂေစတေတာ

/shwè-də-gòŋ zè-dì-dɔ /) ใหทาหนาทเปนเพยงผเฝาพระเจดย ทงยงกาหนดใหทาวสกกะหรอพระ

อนทร (ชาวพมาเรยก ‘ตะจามน’ သၾကားမငး /ɵə-ca-min/) เปนหวหนาหรอเปนประธานของเหลา

นตทงหลาย แตชาวพมากยงคงเชอในอานาจแหงนตวาสามารถดลบนดาลทงความโชคดและโชค

รายมาสตนได ในขณะทเมอมการกลาวถงพระพทธศาสนามกจะเปนการกลาวถงพระพทธเจา ในแง

ของความเพยรพยายามวรยะอตสาหะของพระองค เชน ၾကးစားက ဘရားျဖစ /co-za ká phə-ya

phyíʔ/ “เพยรพยายาม เปนพระพทธเจา” หมายถง ถามความขยนหมนเพยร แมแตพระพทธเจาก

สามารถเปนได

สวนสานวนพมาทกลาวถงนตทพบมสานวน သေတာေကာငး နတေကာငးမ /ɵù-tɔ-

kaun náʔ-kaun má/ “คนด ผ/เทพนตดคาจน” หมายถง คนทาดมกไมมภย, คนทาดเทวดายอม

คมครอง, လၾကမးလင နတၾကမးမခႏင /lù-can hlyìn náʔ-can mə-kàn hnàin/ “ถาคนเลว นตเลวก

ยอมแพ” หมายถง คนทมนสยชวชามาก นตเลวกยอมรามอ ไมทาอนตราย, လမငးဘနးၾကး နတမငး

မေနႏင /lù-min phoŋ-ci náʔ min mə-nè nàin/ “คนมบารมมาก นตไมสามารถอยดวยได” หมายถง

คนทมอานาจบารมมาก นตกไมสามารถดแลได (สมยกอนกษตรยมอานาจมากกวานต) เปนตน

ทงน การทสานวนพมาไมมสานวนทกลาวถงพระมาลยนน ไมไดหมายความวา สงคม

พมาจะไมมความเชอเรองคมภรมาลยสตร จากการทผวจยไดไปพพธภณฑสถานของเมองยางกง

(The National Museum: Yangon) พบวามใบลานทเขยนเรองราวทางพระพทธศาสนา รวมทงคมภร

มาลยสตรเกบรกษาไวทนนดวย

หนงสอสานวนไทย ของ ขนวจตรมาตรา (2541: 385) ไดกลาวถงสานวน “พระมาลย

มาโปรด” โดยการยกตวอยางสานวนนจากนราศหนองคาย เรองพระยามหนทรศกดธารงยกทพไป

ปราบฮอเมอพ.ศ. 2418 ขณะตงกองทพอยทหนองคาย มทองตราไปถงฉบบหนง ความวา

“เหลาไพรพลกองทพมาคบคง อยากจะฟงทองตราหนาสลอน

เหมอนสตวนรกหมกไหมในไฟฟอน ทรนรอนเหลอกาลงประทงทน

เหมอนเหนพระมาลยเสรจเสดจมา ปรารถนาจะใหโปรดประโยชนผล

สตวนรกวงแซมาแจจน เหมอนไพรพลกองทพทคบใจ”

สวนในหนงสอสานวนไทย ของ กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 355) ไดยกตวอยาง

วธการใชสานวนนไววา

254

“เดอนนหมดเงนคากจกรรมไปเยอะ สนเดอนเหมอนจะสนใจ กลบถงบานพบ

พสาวมาเยยมเหมอนเหนพระมาลยมาโปรด”

ปลาผลก ปลกผนง

หมายถง พยายามทาใหมเรองราวขนมา, พยายามทาเรองทจบใหกลบเปน

เรองขนมาใหม

สานวนนเปนสานวนทมาจากความเชอของคนสมยกอนวาอาจใชเวทมนตรปลกคน

ตายขนมาเพอใชใหทาการอยางใดอยางหนงได (กสมา รกษมณ และคณะ, 2553: 184) สานวนน

ผวจยคดวาควรนามากลาวไวในหวขอน เพราะเมอพจารณาถงมลเหตของสานวนแลวกสามารถ

แสดงใหเหนถงความเชอของคนไทยไดประการหนง คอ ความเชอเรองไสยศาสตรและเวทมนตร

ซงเปนความเชอของคนไทยตงแตในอดต เชน ในการทาศกสงคราม หากผทาศกมเวทมนตรคาถาก

ยอมทจะไดรบชยชนะเหนอคตอสไดงายกวาผทรบดวยมอเปลา ไมมคาถาอาคม สานวนนพบใชใน

วรรณคดของไทย คอ “ขนชางขนแผน” กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 184) ไดยกตวอยางสานวน

“ปลาผลก ปลกผนง” ในตอนทขนแผนปลกกมารทอง ความวา

“ขนแผนไมสะทกสะทานอานมนตรปลก ผลกผดลกขนพดจอ

ขนแผนเตนแลนโผนโจนขคอ กมารทองชวยพอใหพนภย

กมารทองโลดปงทะลงปรอ พาพอออกตามรดาลได

พวกหมนหาญไมเหนตวขามหวไป ดวยฤทธไกรไสยเวทวชาการ”

สานวนพมาแมไมมการกลาวถงคาถาอาคมและไสยศาสตร แตหากกลาวถงความเชอ

ดานเวทมนตรคาถาแลวกคงตองกลาวถงการสกของคนพมา เพราะในสมยกอนผชายชาวพมามก

นยมสกลาย โดยจะสกตงแตทเอวลงมาจนถงหวเขา

วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 206) ไดกลาวถงการสกของคนพมาไววา

“…ขอเขยนทตพมพในหนงสอพมพ จองตาตะดงสา ในปค.ศ. 1940 กลาวไววา การสกลายของพมา

พบในสมยพระเจาโพดอพญา (ค.ศ. 1143-1181) วธสกลายนยมสกจากเอวจนถงหวเขา สวนเหตท

ชาวพมานยมสกลายกนนน เปนเพราะในสมยกอน เวลาทานาหรอออกรบ ผชายมกจะตองนงผาถก

เขมร ลายสกจงถอเปนเครองแสดงความเปนลกผชายและถอวาผมลายสกเปนผทมความอดทนและ

กลาหาญ...ในการสกลายนน นอกจากสกทเอวจนถงเขาแลว ผชายพมายงนยมสกบนรางกายสวน

อนอก เชน ทตนคอ ไหล ทายทอย บางคนสกไวตามจดสาคญทวตว เรมจากหวจรดเทา ดวยเชอวา

เปนการปองกนอนตราย ทงยงอยยงคงกระพนและมอานาจจต แบบทพมาเรยกวา กายสทธ

255

(ကာယသဒၶ /kà-yà-ɵíʔ-dí/) และปยสทธ (ပယသဒၶ /pì-yá-ɵíʔ-dí/) น นคอ สามารถทนไม (တတျပး

/dôuʔ-phyi/) ทนดาบ (ဓားျပး /da-phyi/) และทนโรค (ေရာဂါျပး /yɔ-gà-phyi/) ได ถาหากสกทบรเวณ

ปาก เชอวาจะชวยปองกนพษทอาจตดมากบอาหารไดดวย และหากสกเปนรปแมวจะมความ

คลองแคลววองไว เปนตน”

เรอนสามนาส

หมายถง คตโบราณทใชสอนแมบานแมเรอน (เรอนสาม ไดแก เรอนพก

อาศย เรอนชะตา และเรอนผม สวนนาส ไดแก นาใช นาอบ นาเตาปน และนาใจ)

สานวนนเปนสานวนโบราณทใชสอนแมบานแมเรอน ราชบณฑตยสถาน (2554: 58-

59) กลาววา “มคตโบราณทใชสอนแมบานแมเรอนอยบทหนงวา เรอนสามนาส มคาถามวา เรอน

สามนาส ไดแกอะไรบาง คาตอบทไดมกไมตรงกน กวโบราณไดแตงเปนโคลงสสภาพไววา

เรอนเหยาตนนนอย อยาหมอง

เรอนชะตาแผนทอง วาดไว

เรอนผมอยายงหยอง หวหยง ไวนา

สามประการนไซร หมนสสงวนนาม

นาใชใสตมตง เตมด

นาอบอาอนทรย อยาผรอง

นาปนใสเตาม อยาขาด

นาจตอยาใหของ ขดนาใจใคร

ถาเชอดงทกวโบราณกลาวไวในโคลงสสภาพ ‘เรอนสาม’ ไดแก เรอนพกอาศย เรอน

ชะตา และเรอนผม สวน ‘นาส’ ไดแก นาใช นาอบ นาเตาปน และนาใจ

อยางไรกตาม มผใหคาอธบายตางออกไป เชน ในเรอน 3 เรอนชะตา บางคนกเปลยน

เปน เรอนใจ สวนนา 4 บางคนกเปลยน นาอบ เปน นาคา หรอ นามอ”

จากตวอยางในขางตนจะเหนไดวา แมยงไมเปนทแนชดวาสานวน “เรอนสามนาส” น

มอะไรบาง แตกพอจะเหนไดวา สงคมไดกาหนดบทบาทหนาทของผหญงไวอยางไร ประการแรก

คอ เรองความสวยความงาม ผหญงไทยตองดแลตงแตเสอผาหนาผมเพราะเปนสงสาคญ โดยเฉพาะ

“เรอนผม” ทสามารถแสดงใหเหนถงการดแลเอาใจใสตนเองได เพราะหญงใดทมผมสวยเปนเงา

งาม ยอมแสดงใหเหนวาหมนใชหวสางผม และใชนามนชโลมผมใหดเงางามอยเสมอ สวน “เรอน

กาย” นนกมการใชนาอบประทนผวใหหอมอยเสมอ หากหญงใดดแลตนเองไดเชนนกยอมสามารถ

256

ดแลบตรและสามได ประการทสอง คอ งานบานงานเรอน ผหญงมกถกกาหนดบทบาทใหดแลเรอง

งานบานไมใหขาดตกบกพรอง ทงเรองของอาหารการกน การบรหารคาใชจายในครวเรอน รวมถง

การดแลบานชองใหสะอาดสะอานอยเสมอ ดงนน คาวา “เรอนเหยา” “นาใช” และ “นาปน” น หาก

คอยดแลใหสะอาด และคอยเตมใหเตมภาชนะอยเสมอกพอจะอนมานไดวา หญงผนนมความเอาใจ

ใส ทาหนาทของตนไดอยางสมบรณ ประการสดทาย คอ ความสามารถและจตใจ จากโคลงสสภาพ

ขางตนมคาวา “เรอนชะตา” ในทนผวจยมองวา เรอนชะตา คอ การทานายของคนสมยกอน เพราะ

ความสามารถหนงของหญงไทยสมยกอน คอ มความรดานโหราศาสตรและการทานายฝนใหแกผท

เปนสาม ดงนน หากสามมเรองคบของหมองใจอนใด หญงทเปนภรรยากตองทานาย เพอใหระวง

ภยอนตรายทงปวง บางครงกเปนการปลอบใจ และใหก าลงใจสามจากวาทศลปทตนมอย

นอกจากน สงทสาคญทสดทผหญงควรมกคอ “นาใจ” รจกเออเฟอเผอแผตอผอน ทาใหผอนรกใคร

เอนด และสงเสรมบารมตนไมใหลาบากในภายภาคหนา

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ

ความรสกนกคดของมนษย จะเหนไดวา สานวนของคนทงสองชนชาต สามารถแสดงใหเหนถงสง

ทมคณคาทางจตใจ อารมณ ความรสกนกคด คานยมและความเชอของผคนในแตละสงคม

โดยเฉพาะอยางยง ความเชอทเกยวของกบพระพทธศาสนา เชน ความเชอเรองการทาบญทาทาน

ดวยนา ความเชอเรองพระมาลยในคมภรมาลยสตร ความเชอเรองชาตภพ แสดงใหเหนวาทงชาว

พมาและชาวไทยมความนบถอในพระพทธศาสนาอยางแนบแนน นอกจากน ยงมความเชอเรอง

วนทสมพงศและไมสมพงศกน ความเชอเรองวนทควรหรอไมควรตดผมโกนหว ความเชอเรองไสย

ศาสตร ความเชอเหลานลวนปรากฏอยในสงคมและถายทอดสลกหลานผานภาษา นนคอ “สานวน”

ของคนทงสองชนชาต

4.2.4 สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบความสมพนธของบคคล

4.2.4.1 สานวนพมาทมความหมายเกยวกบความสมพนธของบคคล

สานวนทมความหมายเกยวกบความสมพนธของบคคล หมายถง สานวนทมความ

หมายเกยวกบความสมพนธของบคคล ไมวาจะเปนความสมพนธในระดบครอบครว ความสมพนธ

ตามตาแหนงหนาท ความสามารถ หรอความสมพนธตามการเมองการปกครอง

จากการศกษาพบสานวนพมาทมความหมายเกยวกบความสมพนธของบคคลซงม

ความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกนกบสานวนไทย ดงตอไปน

257

ၾကးလငမ ၊ ငယလငခ /ci hlyìn hmì ŋɛ hlyìn chì/

ถาโตพงพา ถาเดกอมช

หมายถง หากแตงงานกบคนทอายมากกวาตนกจะเปนทพงพาได แตหาก

แตงงานกบคนทมอายนอยกวาตนกจะตองคอยทะนถนอมดแล

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงความสมพนธของบคคลในระดบครอบครวท

เปนสามภรรยากน เพราะชาวพมาเชอวา หากตองแตงงานอยกนกบคนทมอายนอยกวาตนแลวกตอง

คอยประคบประหงม ดแลเปนอยางด ในทางตรงกนขาม หากไดแตงงานกบผทมอายมากกวาตนก

เปรยบเสมอนมทพงพา คอยชวยเหลอไดยามมปญหา

อยางไรกตาม ปจจบนผชายพมายงมคานยมแตงงานกบผหญงทมอายนอยกวา ทงน

อาจเปนเพราะผหญงทมอายนอยกวามกเปนคนชางเอาใจ เชอฟงสาม และอยในโอวาทเสมอ สวน

หญงสาวชาวพมากนยมแตงงานกบผชายทมอายมากกวา เพราะสามารถดแลตนไดเปนอยางด อกทง

ยงเปนผนาครอบครวและชวยแกปญหาไดดเมอมปญหาเกดขน แตในอดตเปนทนาสนใจวา หญง

สาวพมาอาจมคานยมแตงงานกบผชายทมอายนอยกวาตน วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม

(2551: 250) ไดกลาวถงประเดนนวา “ทนาสนใจ ผหญงพมานาจะเคยมคานยมเลอกผชายทมอาย

ออนกวา เพราะดแปลกทภรรยาอาจเรยกสามวา ‘หมอง’ (ေမာင /màun/) แปลวา ‘นองชาย’ ไดดวย”


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 18) ไดอธบายความหมายของสานวน ၾကးလငမ ၊ ငယ

လငခ /ci hlyìn hmì ŋɛ hlyìn chì/ ไววา

“ထ႔ျပင ေရးလတ႔စကားမားကလညး ရေပတယ။ ႀကးလငလညးမရမ ၊ ငယလငလညးခ

ရမတ ၊ သ႔လအေၾကာငးေၾကာင ယမယဆ ယသငပါေပတယ။” [၁၂၆၈] ေနာ၊ ပ။ ၄၄။ /thó-pyìn she-lù dó zə-ga mya kə-lɛ shí pè dɛ ci hlyìn lɛ hmì yá hmá ŋɛ

hlyìn lɛ chì yá hmá dɛ ɵó-lò ʔə-caun câun yù-mɛ hsò yù ɵîn bà pè dɛ/ หมายถง …ดงนนจงม

คากลาวของคนโบราณวา “ถาแกกไดพงพา ถาเดกกตองอมช” คากลาวนควรจดจาเอาไว

သားကသခင ၊ လငကဘရား

/ɵa kò ɵə-khìn lìn kò phə-ya/

ลกชายคอเจานาย ผวคอพระ

หมายถง สาหรบผหญงชาวพมาแลว ลกชายเปรยบเสมอนเจานายทตองให

ความสาคญอยเสมอ สวนสามกเปรยบเสมอนพระในบานทตองใหความเคารพนบถอ

258

สานวนนเปนสานวนพมาทแสดงใหเหนถงความสมพนธของบคคลในระดบครอบ

ครว เปนสานวนทกลาวถงความสาคญของลกชายและสาม ในสงคมพมายงใหความสาคญกบ

ผหญงนอยกวาผชาย เพราะในครอบครวของชาวพมา ผทมบทบาทและมความสาคญทสดคอ “พอ”

แตหากครอบครวใดมลกสาว และแตงงานออกเรอนไปแลว ผทมอานาจสงสดในบานจะกลายเปน

“สาม” เพราะสามมหนาทเปนหวหนาครอบครว ตองคอยจนเจอครอบครวและปกปองดแลทกคน

ภายในบาน ภรรยาชาวพมาจงใหความเคารพสามมาก อบลรตน พนธมนทร (2553: 59-60) กลาววา

“ในครอบครวของพมา…ภรรยาจะใหความเคารพสามมาก ถอวาสามเปน “เอยอนต” (အမဥးနတ

/ʔèin-ʔu-náʔ/) หรอ “เทวดาผปกปกรกษาบาน” ภรรยาและลกๆ ในบานตองใหเกยรตสามหรอพอ

โดยการแสดงออกในรปแบบตางๆ เชน เชอฟง ไมโตเถยง เมอรบประทานอาหารตองใหสามหรอ

พอรบประทานอาหารกอน เรยก “อชะ” (ဥးခ /ʔu-chá/) หมายถง การตกชนเนอสวนทดทสด อรอย

ทสดให” ในปจจบนพบวา ลกษณะครอบครวของชาวพมากยงปฏบตเชนนอย โดยผหญงชาวพมา

จะใหความเคารพสามมาก เพราะถอวาชวตจะดจะช วกขนอยกบสาม ดงนนในสานวนพมาจงม

สานวนกลาวไววา မေကာငးလညးခ ၊ ေကာငးလညးစ /mə-kaun lɛ khàn kaun lɛ sàn/ “ไมดตอง

รองรบ ดกไดเสวยสข” หมายถง ถาเลอกคครองไมด ตนกไดรบผลเสย แตหากเลอกคครองทด ตนก

ไดรบความสขสบาย

ในสวนของลกชายนน สาหรบผหญงชาวพมาแลว นอกจากสาม “ลก” กเปนสงทมคา

ทสด หากครอบครวใดมลกชายเปนลกคนแรกกจะรกยงกวาแกวตาดวงใจ พอแมมกจะเลยงดลก

เปนอยางด นอกจากสานวนทกลาววา သားကသခင /ɵa kò ɵə-khìn/ “ลกชายคอเจานาย” แลวยงม

สานวนทกลาวถงความสาคญของลกชายดวย เชน သားေကာငးတစေယာက ေကာကေကာငးတစေစ

/ɵa kaun tə-yâuʔ câuʔ kaun tə-sé/ “ลกชายดหนงคน อญมณดหนงเมด” หมายถง หากมลกชายด

เพยงหนงคนกเปรยบเสมอนมอญมณทมคาสงหนงเมด, သားဆး အေမတေပေပ /ɵa hso ʔə-mè tə-

pè-pè/ “ลกชายเกเร แมเดอดรอนใจ” หมายถง ลกชายเกเร ผเปนแมยอมเดอดรอนใจ ฯลฯ จะเหนได

วาสานวนเหลานสอดคลองกบวถชวตจรงของผหญงชาวพมา


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 136) ไดอธบายความหมายของสานวน သားကသခင ၊ လင

ကဘရား /ɵa kò ɵə-khìn lìn kò bə-ya/ ไววา

“မနးမတ႔သည မမဧ။အရငသခင လငက ဘရားတစဆဂတစလးကသ႔ ထငမတလက

…၊” [၁၂၉၅-ခန႔] လြယအတ။ ၃၁၄။

259

/mein-má dó ɵì mí-mí ʔí ʔə-shìn ɵə-khìn lìn kò phə-ya tə-hsù gù tə-loŋ kɛ

ɵó thìn hmáʔ lyɛʔ/ หมายถง ผหญงทงหลายเปรยบสามเหมอนเจานายของตน เพราะสาม

เปรยบเสมอนพระหนงองค คหาหนงหลง ตองจดจาไว…

ျမနမာအစ တေကာငးက

/myàn-mà ʔə-sá də-kaun ká/

เรมแรกของพมา เมองตะกอง

หมายถง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารเรมตน ณ เมองตะกอง

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงความสมพนธตามการเมองการปกครอง แมวา

สานวนนจะไมไดกลาวถงตวบคคลโดยตรง แตสานวนนกสามารถอธบายใหเหนประวตศาสตรชาต

ของชาวพมาทสมพนธกบบคคลหลายชาตพนธได วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 10)

กลาววา “ตามความเชอทสบทอดกนมาของพมา กลาววา กษตรยพมาสบเชอสายมาแตศากยวงศ

และเชอวาเมองแหงแรกของชนเผาพมาในแผนดนเมยนมาร เรม ณ เมอง ตะกอง (တေကာငး /də-

kaun/) ดงคากลาววา ျမနမာအစ တေကာငးက /myàn-mà ʔə-sá də-kaun ká/ แปลวา “จดเรมของ

เมยนมาร มาแตตะกอง” อยางไรกตาม นกวชาการ อาท ศาสตราจารยลช (G.H. Luce) สนนษฐานวา

ชนเผาพมานาจะเรมรกราก ณ พนทเจากแซ ซงอยตอนลางเมองมณฑะเลย จงอาจกลาวขดกบความ

เชอเดมของพมา เปนวา ျမနမာအစ ေကာကဆညက /myàn-mà ʔə-sá câuʔ-hsɛ ká/ ความวา “จดเรม

ของเมยนมาร อยทเจากแซ” เปนไปไดวาคนเชอสายพมาคงเรมตงหลกแหลงอยทางตอนกลางของ

ประเทศตามแถบลมแมนาอรวด แลวจงคอยๆ แพรกระจายไปสดนแดนรอบนอก โดยเฉพาะทาง

ตอนใตและทางตะวนตกเฉยงใต และจากหลกฐานทางภาษา พออนมานไดวา บรรพบรษของพมาม

หลกแหลงดงเดมอยแถบตะวนตกเฉยงใตของจน ซงเปนบรเวณทยงคงมพวกโลโลหรอพวกย (Yi)

กลมชนรวมเชอสายกบพมาอาศยอย จากนนชาวพมาจงอพยพไปทางตะวนตก แลวคอยๆ

เคลอนยายลงมาตามลมแมนาอรวด และรวมตวกนจนเปนปกแผน โดยสรางเมองพกามขนทรมฝง

ตะวนออกของแมนาอรวดตอนกลาง ประวตศาสตรพมาไดเรมปรากฏเปนหลกฐานชดเจน ณ ทแหง

น เมอราวตนครสตศตวรรษท 11 เปนตนมา อยางไรกตาม เชอวาอารยธรรมพมาเจรญมาดวยการ

หลอมรวมมรดกจากชนหลายเผาพนธ ศาสตราจารยลช (1985) กลาววา ชนชาตฉน แตะ และกนต

ถอเปนสหายของชนชาตพมา มอญมอบอารยธรรมดานพทธศาสนาฝายเถรวาทและตวอกษร พย

ถายทอดมรดกทางศลปะและสถาปตยกรรม ปะหลองกบละวาแถบเจากแซและมงบ รวมถง

กะเหรยงใหความรแกพมาในดานชลประทานและการทานา และพมาสบศาสนาพทธและพราหมณ

จากอนเดย ดงนน พมาจงเปนดจรปธรรมของรองรอยความหลากหลายทางอารยธรรมจากชนหลาย

260

เผาพนธ” จงอาจกลาวไดวา สานวน ျမနမာအစ တေကာငးက /myàn-mà ʔə-sá də-kaun ká/ เปน

สานวนทแสดงใหเหนถงความเชอเรองการวางรากฐานของชนชาตพมา แมวาจะเปนทถกเถยงของ

นกวชาการวาแทจรงแลวชนชาตพมาเรมตนมาจากทใดกนแน แตการนาความเชอนมาสรางเปน

สานวน ถอวาเปนวธการอนชาญฉลาด เพราะเมอเอยถงสานวนน ชาวพมารนหลงจะทราบไดวา တေကာငး /də-kaun/ ‘ตะกอง’ เปนเมองแหลงประวตศาสตร เปนหลกฐานสาคญทยนยนความม

อารยธรรมของชาวพมามาตงแตโบราณกาล



“ျမနမာအစ တေကာငးကဟ ေျပာဆၾကျခငးမာ မနနနးမဟာရာဇ၀ငေတာၾကးအရ…

အဘရာဇာမညေသာ သကသာက၀ငမငးသည…တေကာငးျပညၾကးက တညေထာငစေနေတာမ၏ဟ…၊”

[၁၃၂၃] ပဂေဟာ။ ၃၉။

/myàn-mà ʔə-sá də-kaun ká hú pyɔ-hsò cá chin hmà hmàn-nan-mə-hà-zá-

wìn-dɔ-ci ʔə-yá…ʔə-bí-yà-zà mì ɵɔ ɵə-cá-ɵà-kì-wìn-min ɵì…tə-kaun-pyì-ci kò tì-thàun-sàn-

nè-dɔ-mù ʔí hú…/ หมายถง ในพระราชพงศาวดารฉบบหอแกวกลาววา เรมแรกของพมา คอ เมอง

ตะกอง…อภราชาศากยวงศของกษตรย…สรางประเทศเรยกวา เมองตะกอง




หมายถง กษตรยมนดง ไดสรางเมองมณฑะเลยเปนราชธาน ในปศกราช

1221



“မငးတနးမငးတရားၾကးသည သကရာဇ ၁၂၂၁–ခႏစ၌ မႏေလးရတနာပေနျပညေတာ

ႀကးက တညေထာငခသည။” (အတ=၁ ၊ ကစ=၂ ၊ ေကာ=၂ ၊ ေအး=၁။)

/min-doŋ-min-tə-ya-ci ɵì ɵɛʔ-kə-ríʔ 1221 (tə-thàu nə-yà nə-zɛ tíʔ)–khú-hníʔ

nâiʔ màn-də-le yə-də-nà-pòŋ nè-pyì-dɔ-ci kò tì-thàun khɛ ɵì/ (အတ /ʔôuʔ/=၁[1] ၊ ကစ /cíʔ/=၂ [2] ၊ ေကာ /cɔ/=၂[2] ၊ ေအး /ʔe/=၁[1]) หมายถง กษตรยมนดง ไดสรางเมองมณฑะเลยรตนาภม

เปนราชธาน ในปศกราช 1221

261

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงความสมพนธตามการเมองการปกครอง

เชนเดยวกบสานวน ျမနမာအစ တေကာငးက /myàn-mà ʔə-sá də-kaun ká/ “เรมแรกของพมา เมอง

ตะกอง” แตแตกตางกนทสานวนนมการกลาวถงพระนามกษตรยทสรางเมองมณฑะเลย คอ กษตรย

มนดง (မငးတနးမငးတရားၾကး /min-doŋ-min-tə-ya-ci/) แสดงใหเหนวา ประเทศสาธารณรฐแหง

สหภาพเมยนมารมการปกครองแบบระบอบกษตรยมาเปนเวลาชานาน หนาทของกษตรยนอกจาก

จะบาบดทกขบารงสขแกประชาราษฎรแลว ยงตองสรางอาณาจกรใหรงเรองสบไป ทงน พระเจา

มนดงไดสรางเมองมณฑะเลยขนในปศกราช 1221 และสถาปนาใหเมองมณฑะเลยเปนราชธานสบ

มาจนสนยคราชวงศของพมา


สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 297) ไดยกตวอยางวธการใชสานวนนไววา

“သကရာဇ ၁၂၂၁-ခႏစ (အတ ကစ ေကာ ေအး မႏေလး)၌ မႏေလးရတနာပေနျပည

ေတာၾကးက တညေထာငဖနဆငးေသာအခါ . . . အတျမစခ၍ တညေဆာကသည။” [၁၃၁၈-ခန႔] သေတသန။ ၄၃၀။

/ɵɛʔ-kə-ríʔ 1221 (tə-thàu nə-yà nə-zɛ tíʔ)–khú-hníʔ (ʔôuʔ cíʔ cɔ ʔe màn-də-

le) nâiʔ màn-də-le yə-də-nà-pòŋ nè-pyì-dɔ-ci kò tì-thàun phàn-hsin ɵɔ ʔə-khà…ʔôuʔ-myíʔ-chá

ywé tì-hsâuʔ ɵì/ หมายถง ในปศกราช 1221 (อฐ อดแนน โดงดง ชมเยน มณฑะเลย) เมอง

มณฑะเลยรตนาภมไดถกเนรมตสรางขนเปนราชธาน ถอเปนการสรางฐานราก

4.2.4.2 สานวนไทยทมความหมายเกยวกบความสมพนธของบคคล

จากการศกษาพบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบความสมพนธของบคคลสวน

ใหญแสดงใหเหนถงความสมพนธตามตาแหนงหนาท ความสามารถ และความสมพนธตามการ

เมองการปกครอง ดงตอไปน

กรงศรอยธยาไมสนคนด

หมายถง ในยามคบขนจะมคนเกงกลาสามารถชวยไวได

สานวนนเปนสานวนเกา อาจมมาตงแตสมยกรงศรอยธยาแลว เปนสานวนทมความ

หมายกลาวถงความสามารถของบคคล ในทนอาจมตาแหนงหรอไมมตาแหนงทางการเมองกได

กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 11) กลาววา “ในสมยกรงศรอยธยาเกดสงครามจนตองเสยกรงแก

พมาถงสองครง แตกมวรบรษชวยกอบกเอกราชไวได จงมคากลาวทแสดงความมนใจ และภมใจใน

ความเกงกลาสามารถของวรบรษ” สานวนนจงเปนสานวนทใชเปรยบกบบคคลทมความสามารถ ม

262

ความกลาหาญ สามารถชวยเหลอประเทศไดในยามคบขน ทงนพบการใชสานวนนในวรรณดดเรอง

ขนชางขนแผน ตอนลกศษยเตอนเถรขวาดไมใหสกบพลายชมพล และในลลตสามกรง ของ น.ม.ส.

(ขนวจตรมาตรา, 2541: 18) ความวา

“ฤทธเดชเวทมนตรกลใดใด ทพระครทาไดมนไวกวา

คนดมไมสนอยธยา อยาชะลาใจนกจกเสยท”

(เสภาขนชางขนแผน)

“ภาษตสรรวาจา กรงศรอยธยาไมสนคนด จงไมมแกนสาร เมอกลกาลกรน

ใกล ใครจะดไมได หนหามความด”

(ลลตสามกรง ของ น.ม.ส.)

จากตวอยางพอจะอนมานไดวาสานวนนมใชมานานแลว และยงคงนามาใชเปรยบกบ

สภาวะทคบขนในสภาพการณปจจบน เชน กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 11) ยงไดยกตวอยาง


“ถงจะเกดวกฤตทางเศรษฐกจ ฉนเชอวาคงมคนมาแกปญหาได กรงศรอยธยาไม

สนคนดหรอก”

ในหนงสอ 2,000 สภาษตไทย ของ เอกรตน อดมพร (2553: 6) ไดยกตวอยางวธการใช


“แมวาประเทศชาตบานเมองของเราจะมปญหาอยบาง แตเรากไมควรวตก

จนเกนไป คนไทยเราตองนาพาประเทศชาตของเราไปไดรอดแนๆ จะเหนไดวา หลงจากทเกด

วกฤตการณทางเศรษฐกจ เราตองตกระกาลาบากกนทงประเทศ แตตอมาเรากไดนายกรฐมนตร พน

ตารวจโทดอกเตอร ทกษณ ชนวตร มาชวยกอบกเศรษฐกจไวได ทแสดงใหเหนวา กรงศรอยธยาไม

สนคนด”



สานวนนเปนสานวนทมาจากคาพยากรณครงกรงเกา เปนสานวนทใชความเปรยบให

เหนถงความผดปกตของสงของ 2 สง คอ “กระเบอง” และ “นาเตา” ซงโดยปกตแลว กระเบองจะม

นาหนกมาก หากนาไปถวงในนายอมจะจมลงไป แตในสานวนนกระเบองกลบลอยขนมา เปรยบ

263

เสมอนคนชวทเฟองฟ มฐานะและขาราชบรวาร ในขณะทนาเตาซงมนาหนกเบา กลบจมนา เปรยบ

ไดกบคนดทตกตา ถกกลนแกลงไมใหเปนใหญหรอไดทาความด คาพยากรณนถอเปนลางราย

สาหรบบานเมอง

ในหนงสอสานวนไทย ของ กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 11) ไดยกตวอยางวธการ

ใชสานวนนไววา

“บานเมองทกวนน กระเบองจะเฟองฟลอย นาเตานอยจะถอยจม เพราะคนช ว

รงเรองมากกวาคนด”

สวนในหนงสอสานวนไทย ของ ราชบณฑตยสถาน (2554: 3) ไดยกตวอยางวธการ

ใชสานวนนไววา

“ในขาวโทรทศนมแตภาพและขาวของคนชวทาผดกฎหมายอยเตมจอ แตกไม

สามารถเอาตวมาลงโทษได คนดไดแตทอแท เปนยคทกระเบองจะเฟองฟลอย นาเตานอยจะถอยจม

แทๆ ”


หมายถง การปกครองคนหมมากทไมอยในระเบยบวนย ยอมเดอดรอน

ราคาญ

สานวนนเปนสานวนทสามารถแสดงใหเหนความสมพนธของบคคลทางการเมองการ

ปกครองได เพราะสานวนนมความหมายเกยวกบการปกครองคน เปนสานวนทมเคามลของสานวน

มาจากนทาน กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 253) ไดกลาวถงเคามลของนทานเอาไววา

“สานวนนอาจมาจากนทานโบราณเรองหนงทเลากนวา ฤๅษรปหนงเลยงลงไว ลง

ซกซนมาก ฤๅษจงตองเฆยนตอยเสมอ วนหนงพระเจาแผนดนเสดจมานมสการฤๅษ เหนฤๅษตลงก

รบสงวา ธรรมชาตของลงมนตองซน ทรงขอรองไมใหฤๅษเฆยนตลง ฤๅษกรบคา และขอไมใหพระ

เจาแผนดนลงอาญาราษฎร เมอเลกลงอาญา คนรายกกาเรบปลนสะดมกอความเดอดรอน ถงขนเขา

ไปวนวายกนในพระราชวง พระเจาแผนดนตองเสดจมาหาฤๅษ ขอกลบใหมการลงอาญาอยางเดม

ฤๅษจงวา ถาไมเฆยนตลง ลงกยงกาเรบซกซนใหญเหมอนกน การลงอาญาสงสอนจงจาเปน”

สานวน “ฤๅษเลยงลง” จงเปนสานวนทนามาเปรยบเทยบกบการปกครองไมวาใน

ระดบใด หากการปกครองนนๆ ผปกครองไมมกฎระเบยบในการปกครอง การปกครองยอมกระทา

ไดยาก เชนเดยวกบกษตรยหากไมมกฎเกณฑในการปกครองขาราชบรพารกจะทาใหบานเมองเกด

ความวนวายได เมอพจารณาความหมายของสานวนน ทาใหผวจยนกถงการปกครองในระดบ

264

ครอบครวของไทยกมสานวนในทานองเดยวกนน คอ สานวน “รกววใหผก รกลกใหต” ความหมาย

ของสานวนนมความหมายตรงตามสานวน คอหมายถง จะเลยงดลกใหดตองดแลใกลชด ไมปลอย

ปละละเลย เพราะหากพอแมไมดแลลกหลานของตนแลว ยอมปกครองลกไดยาก จงตองอบรมส ง

สอน ทงน กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 254) ไดยกตวอยางวธการใชสานวน “ฤๅษเลยงลง” ไว

วา

“บดามารดาเจา จงไดฝากเอาคร หวงจะใหเจาเฟองฟ ใหเรยนรในพระช หมายใจ

จะไดพง อยาดอดงใหทานต ทาดทานกด เหมอนฤๅษเธอเลยงลง”

(ศรสวสดวตร)

“ตงแตตองมาควบคมดแลนกเรยนกลมน ฉนกกลายเปนฤๅษเลยงลงไปเลย”



สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงความสมพนธของบคคลตามตาแหนงหนาท

แสดงใหเหนวาในสมยกอนคนไทยมคานยมรบราชการมากกวาคาขาย เพราะขาราชการเปน

ขาหลวงของกษตรย มกษตรยเปนผชบเลยง จงมเกยรตและมความมนคงในชวตมากกวาพอคา

เพราะอาชพคาขายมโอกาสขาดทนได หากขายสนคาไมดหรอขายสนคาบางชนดไมหมดในวน

เดยว กสมา รกษมณ และคณะ (2553: 282) ไดยกตวอยางวธการใชสานวนนไววา

“คณพออยากใหฉนรบราชการ ทานอางวาสบพอคาไมเทาพระยาเลยง แตฉนอยาก

ทาธรกจสวนตวมากกวา”

ในหนงสอ 2,000 สภาษตไทย ของ เอกรตน อดมพร (2553: 237-238) ไดยกตวอยาง


“แมแนใจแลวหรอวาจะใหลกไปขายของกบอาคม เพอทจะไดเรยนรเรองการ

คาขายนะ แตพอวานะใหไปอยกบอาขนจะดกวานะ เพราะวาเขาเปนถงทานขน เราจะไดถอโอกาส

ฝากลกกบทานใหรบราชการ พอวารบราชการดกวาเปนพอคานา เหมอนดงคาสภาษตทกลาววา สบ

พอคาไมเทาพระยาเลยงไง ดกวานะแมนะ”

จากการศกษาพบวา ในสานวนพมาไมมสานวนทมความหมายเหมอนสานวน “สบ

พอคาไมเทาพระยาเลยง” สาเหตทเปนเชนนเพราะชาวพมาเชอวาอาชพรบราชการไมไดใหความ

มนคงในชวต ทงน วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 250) กลาววา “การเลอกคครอง

265

ของชาวพมานน ยอมมเรองคานยมมาเกยวของ อาท อาชพ การงาน ศาสนา เชอชาต และวย ผชาย

อาชพวศวกร ทหาร กะลาส ดจะสรางความมนคงใหครอบครวไดดกวาอาชพหมอหรอคร” ฉะนน

สานวน “สบพอคาไมเทาพระยาเลยง” จงเปนสานวนทสะทอนใหเหนถงความคดและคานยมของ

คนไทยไดเปนอยางด

รากหญา–รากแกว

หมายถง ประชาชนทวไปทไมใชฝายปกครองหรอผนา

สานวนนเปนสานวนทแสดงใหเหนถงความสมพนธของบคคลตามตาแหนงหนาท

ทางการเมองการปกครอง เพราะไดมการสรางคาวา “รากหญา” หรอ “รากแกว” มาใชเพอเปรยบกบ

ประชาชนทวไป ถอวาเปนสานวนใหมทนามาใชในประเทศไทยเมอไมนานมาน

ราชบณฑตยสถาน (2554: 57) กลาววา “คาวา “รากหญา” เปนคาทแปลมาจากภาษา

องกฤษวา grass roots ซงเดมหมายถง รากของตนหญา ในครสตศตวรรษท 20 ในสหรฐอเมรกาม

ผใชคานหมายถง เขตชนบท เพอใหตางกบเขตเมอง ตอมาจงใชหมายถง ประชาชนทวไปทมใชฝาย

ปกครองหรอผนา” ทงน อาจตความคาวา “รากหญา” ไดวา รากหญา หมายถง บคคลทไมมอานาจ

เปนเพยงบคคลธรรมดาสามญ เสมอนรากของตนหญาเลกๆ ทไมมความคงทนแขงแรงเหมอนราก

แกว แตเมอมองอกมมนงกจะเหนถงความสาคญของรากหญา เพราะรากหญานเปนสงทชวยปองกน

ไมใหดนพงทลาย และหากรากของหญารวมกนหลายๆ ตนแลว หญาเลกๆ เหลานยอมมพลง

ตานทานแดดลมฝนได เชนเดยวกบคนทไมมอานาจ หากรวมพลงกนเปนปกแผนแลวยอมตอตาน

บคคลทมอานาจได

อนง ราชบณฑตยสถาน (2554: 58) ยงกลาวอกดวยวา “อยางไรกตาม มผเหนวา คาวา

‘รากหญา’ มความหมายโดยนยวาตาและดอยคา จงเปลยนมาใชคาวา ‘รากแกว’ ซงหมายถงรากท

เปนหลกหยงลกลงไปในดนของตนไมบางชนด การใชคาวารากแกว หมายถง ประชาชนทวไป จง

เปนความหมายทใหความสาคญแกประชาชนมากกวาการใชคาวารากหญา” ทงน ราชบณฑตย-

สถาน (2554: 58) ไดยกตวอยางการใชสานวน “รากหญา” ไววา

“รฐบาลจดสรรงบประมาณสาหรบชาวรากหญาอยางทวถง”

“รฐบาลจดการศกษาใหคนระดบรากหญายงไมทวถง”

ทงน ในสานวนพมาไมปรากฏสานวนทมความหมายในลกษณะน อาจเปนเพราะเรอง

การเมองการปกครองของชาวพมาเปนเรองทมความละเอยดออน โดยในสมยหนงรฐบาลของ

266

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารออกประกาศหามประชาชนวจารณการทางานของรฐบาล

ทาใหอาจเปนไปไดวา สาเหตทไมมสานวนทเกยวกบประชาชนและชนชนการปกครองนน นาจะ

มาจากสาเหตหลกประการน

จากผลการศกษาจะเหนไดวา การศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทยในแง

ของความหมายและวธการใชสานวนมความนาสนใจเปนอยางยง เพราะสามารถแสดงใหเหนถง

โลกทศน คานยม ความคด ความเชอ ของคนทงในสงคมพมาและสงคมไทยทมทงความเหมอนและ

แตกตางกนได ทงน สานวนทพบสวนใหญมกเปนสานวนทใชเพอส งสอนหรอตกเตอนให

ประพฤตปฏบตตามหรอหลกเลยงการกระทาบางอยางทคนในสงคมแตละสมยเหนวาไมดไมควร

กระทา สานวนจงไมไดเปนเพยงการประดษฐถอยคาภาษาใหสละสลวย แตมหนาทในการขดเกลา

คนในสงคม ทาใหสงคมดาเนนตอไปไดดวยคาสอนเหลาน

267

บทท 5

ภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบสานวนไทย

ในบทน ผวจยไดแบงผลการศกษาออกเปน 2 ประเดนใหญ คอ

5.1 ภาพสะทอนทางธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย

5.2 ภาพสะทอนทางวถชวตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย

5.1 ภาพสะทอนทางธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา สานวนพมาและสานวนไทยสามารถ

สะทอนใหเหนความเหมอนและความแตกตางทางธรรมชาตของทงสองประเทศอยางนาสนใจ ทงน

ผวจยจะกลาวถงภาพสะทอนทางธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทยเปนขอๆ แตละ

หวขอจะยกตวอยางสานวนพมากบสานวนไทยและอธบายประกอบ เพอความเขาใจยงขน ซงม

รายละเอยด ดงตอไปน

5.1.1 ลกษณะทางภมประเทศ

อบลรตน พนธมนทร (2553: 13) ไดกลาวถงสภาพภมประเทศของประเทศสาธารณ-

รฐแหงสหภาพเมยนมารไววา ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารเปนประเทศหนงในเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต รปทรงสณฐานเหมอนเพชร มพนทรวม 677,000 ตารางกโลเมตร จากตะวนตก

ไปยงตะวนออกยาว 936 ตารางกโลเมตร จากเหนอไปใตยาว 2,051 ตารางกโลเมตร มพนทตดกบ

ประเทศเพอนบานเปนระยะทางรวม 3,809 ไมล คอ ดานทตดกบประเทศสาธารณรฐประชาชนจน

1,358 ไมล ดานทตดกบประเทศไทย 1,314 ไมล ดานทตดกบประเทศอนเดย 857 ไมล ดานทตดกบ

ประเทศบงคลาเทศ 152 ไมล ดานทกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว 128 ไมล

ตงแตปากแมนา “นต” ถง “เกาะสอง” ตดทะเล มความยาวประมาณ 1,385 ไมล ลกษณะพนททาง

ทศตะวนตกเปนทวเขาสงใหญเชอมตอเทอกเขาหมาลย ทอดยาวจากตะวนตกไปทางใต พนทดาน

ตะวนออกเปนเนนสงจากระดบนาทะเล 3,000–4,000 ฟต มแมนาสาคญคอ ‘สาละวน’ ไหลผาน

268

ในอดตสมยอาณานคมองกฤษมการแบงประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

ออก เปน 2 ตอนใหญๆ คอ พมาตอนบน (အထကျမနမာျပည /ʔə-thɛʔ-myàn-mà-pyì/) และพมาตอน

ลาง (ေအာကျမနမာျပည /ʔâuʔ-myàn-mà-pyì/) ปจจบนประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

แบงออกเปน 7 ภาคตามลกษณะภมประเทศ คอ ภาคเหนอ ประกอบดวยรฐกะฉน (ကခငပညနယ

/kə-chìn pyì-nɛ/), ภาคตะวนตกเฉยงเหนอ ประกอบดวยมณฑลสะกาย (စစကငးတငး /zə-kain

tain/), ภาคกลาง ประกอบดวยมณฑลมณฑะเลย (မႏေလးတငး /man-də-le tain/) มณฑลมะเกว

(မေကြးတငး /mə-kwe tain/) มณฑลพะโค (ပခးတငး /bə-go tain/) มณฑลยางกง (ရနကနတငး /yàn-

gòŋ tain/) และมณฑลเอยาวด (ဧရာ၀တတငး /ʔè-yà-wá-dì tain/), ภาคตะวนตก ประกอบดวยรฐฉน

(ခငးပညနယ /chin pyì-nɛ/) และรฐยะไข (ရခငပညနယ /yə-khàin pyì-nɛ/), ภาคใต ประกอบดวยรฐ

มอญ (မြနပညနယ /mùn pyì-nɛ/) และมณฑลตะนาวศร (တနသၤာရတငး /tə-nin-ɵà-yì tain/), ภาค

ตะวนออก ประกอบดวยรฐคะยา (ကယားပညနယ /khə-ya pyì-nɛ/) และรฐกะเหรยง (ကရငပညနယ

/kə-yìn pyì-nɛ/) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประกอบดวยรฐฉาน (ရမးပညနယ /shan pyì-nɛ/)

นอกจากน ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารยงไดแบงเขตการปกครองออก

เปน 14 เขตการปกครอง วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 31) กลาววา ปจจบนประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ประกอบดวย 14 เขตการปกครอง แบงเปน มณฑล (တငး /tain/) 7

มณฑล และรฐ ( ပညနယ /pyì-nɛ/) 7 รฐ ไดแก มณฑลสะกาย (စစကငးတငး /zə-kain tain/) มณฑล

มณฑะเลย (မႏေလးတငး /man-də-le tain/) มณฑลมะเกว (မေကြးတငး /mə-kwe tain/) มณฑลพะโค

(ပခးတငး /bə-go tain/) มณฑลยางกง (ရနကနတငး /yàn-gòŋ tain/) มณฑลเอยาวด (ဧရာ၀တတငး

/ʔè-yà-wá-dì tain/) มณฑลตะนาวศร (တနသၤာရတငး /tə-nin-ɵà-yì tain/) สวนรฐ ไดแก รฐกะฉน

(ကခငပညနယ /kə-chìn pyì-nɛ/) รฐคะยา (ကယားပညနယ /khə-ya pyì-nɛ/) รฐกะเหรยง (ကရင

ပညနယ /kə-yìn pyì-nɛ/) รฐฉน (ခငးပညနယ /chin pyì-nɛ/) รฐมอญ (မြနပညနယ /mùn pyì-nɛ/) รฐ

ยะไข (ရခငပညနယ /yə-khàin pyì-nɛ/) และรฐฉาน (ရမးပညနယ /shan pyì-nɛ/)

สวนลกษณะทางภมประเทศของประเทศไทย ยพด เสตพรรณ (2542: 1–58) กลาววา

ประเทศไทยตงอยตอนกลางของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มอาณาเขตตดตอกบ 4 ประเทศ

ไดแก ทศตะวนตกตดตอกบประเทศพมา ทศตะวนออกตดตอกบประเทศลาว ทศตะวนออกเฉยงใต

ตดตอกบประเทศกมพชา ทศใตตดตอกบประเทศมาเลเซย มรปรางเหมอนขวาน กระบวยตกนา ชอ

ดอกไม คลายมานา ตามแตจนตนาการ แตนกการทหารมองเหนวาเหมอนหวชาง และตามการแบง

ขนาดของภมศาสตรทางการเมอง ประเทศไทยจดเปนประเทศขนาดใหญ มพนท 513,115.029

269

ตารางกโลเมตร มความยาวของพรมแดนทางบก 5,326 กโลเมตร ความยาวทางทะเลฝงอาวไทย

1,840 กโลเมตร ความยาวทางฝงทะเลอนดามน 865 กโลเมตร

ประเทศไทยแบงออกเปน 6 ภาคตามลกษณะภมประเทศ คอ ภาคเหนอ เปนเขตเทอก

เขาสง มทราบแคบๆ ทเปนแหลงเพาะปลก, ภาคกลาง เปนทราบลมลอมดวยภเขา แตมดนด มการ

ชลประทาน, ภาคตะวนตก เปนเขตภเขาและลมนาแคบๆ เชนเดยวกบภาคเหนอ, ภาคใต เปน

คาบสมทรทมทรพยากรชายฝงมากมาย มทางออกทะเลกวางขวาง, ภาคตะวนออก เปนภาคทเปน

เขตพฒนาอตสาหกรรมเพราะมพชไร สวนผลไม ไดกาซธรรมชาตจากอาวไทย มทาเรอพาณชย

และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนภมภาคทมภมอากาศแหงแลง เปนดนทรายไมเกบนา

จากการศกษาลกษณะภมประเทศของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและ

ประเทศไทยพบวา ลกษณะทางภมประเทศของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและ

ประเทศไทยคอนขางคลายคลงกน กลาวคอ ในตอนบนของประเทศของทงสองประเทศ ม

ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนภาคทมภเขาลอมรอบ สวนภาคกลางเปนทราบลม เหมาะ

แกการทาการเกษตร และพนททางตอนใตของประเทศตดกบทะเล ทาใหพนททางตอนใตเปนแหลง

ทรพยากรทางนา เหมาะแกการทาการประมง ลกษณะทางภมประเทศดงกลาวไดสะทอนผาน

สานวน เชน การคมนาคมทางบก สานวนพมากลาววา ေလအဆငး ၊ ျမငးအတက /hlè ʔə-hsin

myin ʔə-tɛʔ/ การลงเรอ การขนมา, လညး၀ငရးသ တညည ၊ ပဂဘရားေပါငး /hlɛ wìn-yo ɵàn tə-ñàn-

ñàn bə-gàn bə-ya paun/ เสยงเพลาเกวยน ดงเอยดอาด รวมอยทเจดยเมองพกาม, ဆငသြားလင

လမးျဖစ /hsìn ɵwa hlyìn lan phyíʔ/ ถาชางไป เปนถนน, အသကၾကးလင ဆငစးပါ /ʔə-ɵɛʔ ci hlyìn

hsìn si pà/ ถาอายมาก ขชาง สวนสานวนไทยกลาววา ตกมาตาย, หนทางพสจนมา กาลเวลาพสจน

คน, อศวนมาขาว, มารยารอยเลมเกวยน, กงเกวยนกาเกวยน, ราชรถมาเกย แสดงใหเหนวา ดวย

ลกษณะภมประเทศของประเทศทงสองทมลกษณะเปนภเขาและทราบลม ทาใหชาวพมาและชาว

ไทยใชสตวเปนพาหนะเพอรนระยะเวลาในการเดนทางม ชาง มา และใชววเพอเทยมเกวยน

ทงน แมวาสานวนพมา အသကၾကးလင ဆငစးပါ /ʔə-ɵɛʔ ci hlyìn hsìn si pà/ ถาอาย

มาก ขชาง จะมความหมายเชงเปรยบอปมาวา เมออายมากกตองพงพายาสมนไพร คอ ใบเถาของตน ဆငးတးမႏြယ /hsìn-doŋ-mə-nwɛ/ คาวา “ขชาง (ဆငစး /hsìn si/)” ในทนจงไมใชอากปกรยาของคน

ทเดนทางโดยอาศยชางเปนพาหนะจรงๆ แตเปนการอปมาเปรยบเทยบ การทชาวพมานาอากปกรยา

มาใชในเชงอปมาเปรยบเทยบนแสดงใหเหนวา สงคมพมามการใชชางเปนสตวพาหนะ ในอดต

พบวาชางเปนสตวพาหนะของกษตรยหรอใชเพอการทาศกสงคราม แตในปจจบนชาวพมาไมนยมข

ชางและเปลยนมาใชพาหนะททนสมย เชน รถจกรยานยนต รถยนต ฯลฯ สวนในสานวนไทยม

270

พาหนะชนดหนงทปรากฏเฉพาะในสานวนไทยและมความนาสนใจ คอ “ราชรถ” จากสานวน

“ราชรถมาเกย” ราชรถเปนยานพาหนะชนดลอเลอน มบษบกเปนเครองประกอบพระราชอสรยยศ

ของพระมหากษตรย เขาใจวาสานวนนนาจะเปนสานวนทมาจากประเพณโบราณเพอหาผมบญญา-

ธการขนครองราชยแทนพระเจาแผนดนทสวรรคตและไมมผใดเหมาะสมทจะขนครองราชบลลงก

สบตอ เหลาเสนาอามาตยจะเสยงใหราชรถแลนไป ถาหยดทผใดกจะถอวาผนนเปนผทมบญญาธ-

การเหมาะสมจะเปนกษตรยขนครองเมองสบไป ปจจบนสานวนนไดถกนาเอามาเปรยบกบโชค

ลาภ หรอยศ ตาแหนงทมาถงโดยไมรตวหรอไมคาดฝนมากอน

ตารางท 58 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนลกษณะทางภมประเทศ


ေလအဆငး ၊ ျမငးအတက

/hlè ʔə-hsin myin ʔə-tɛ ʔ/

การลงเรอ การขนมา




เสยงเพลาเกวยน ดงเอยดอาด รวมอยทเจดยเมอง

พกาม

หมายถง เจดยในเมองพกามมทงสน 4,446 องค,

เจดยในเมองพกามมทงสน 4,446,733 องค

ဆငသြားလင လမးျဖစ

/hsìn ɵwa hlyìn lan phyíʔ/

ถาชางไป เปนถนน

หมายถง ทางทชางเดนสามารถวางใจไดวาเปน

ทางทมนคง, หากไมมถนนใหชางเดนเปรยบ

เสมอนคาสงของผทมอานาจทบญญตไวและถอ

เปนแนวปฏบตสบทอดไป

ตกมาตาย

หมายถง แพ, เสยเชง

หนทางพสจนมา กาลเวลาพสจนคน

หมายถง กาลเวลาเปนเครองพสจนคน



มารยารอยเลมเกวยน

หมายถง มจรต เลหกลมากมาย

กงเกวยนกาเกวยน

หมายถง การกระทาใดๆ ทมผลตอผกระทานน ๆ

ราชรถมาเกย

หมายถง โชค ลาภ หรอยศ ตาแหนง มาถงโดย

ไมรตวหรอไมคาดฝนมากอน

สานวนนเปนสานวนทมความหมาย 2 ความหมายดงไดอธบายไวแลวในบทท 3

271

ตารางท 58 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนลกษณะทางภมประเทศ (ตอ)


အသကၾကးလင ဆငစးပါ

/ʔə-ɵɛʔ ci hlyìn hsìn si pà/

ถาอายมาก ขชาง

หมายถง เมออายมากตองพงพาใบเถาของตน

ဆငးတးမႏြယ /hsìn-doŋ-mə-nwɛ/

ดานการคมนาคมทางนาพบวา ในอดตชาวพมาและชาวไทยใชแพและเรอเปนพาหนะ

ทาใหสานวนของทงสองชนชาต มการกลาวถงพาหนะทงสองอยเปนจานวนมาก เชน สานวนพมา

กลาววา ေျခနစေခာငးလညး မကယရာ ၊ သ႔ေလေမာလညး မဆယရာ /chè hnə-chaun lɛ mə-kɛ-yà

ɵú-hlè myɔ lɛ mə-hsɛ-yà/ มขาสองขาไมควรชวย เขาลอยเรอมา ไมควรก, ေလေမာ ေလႏငလက ၊

ေငြေမာ ေငြႏငလက /hlè myɔ hlè hnîn lâiʔ ŋwè myɔ ŋwè hnîn lâiʔ/ เรอลอย ไลตามดวยเรอ เงน

ลอย ไลตามดวยเงน, လငးၾကး ေလေအာက /hlain-ci hlàn ʔâuʔ/ คลนใหญ อยใตเรอ, ေလအဆငး ၊

ျမငးအတက /hlè ʔə-hsin myin ʔə-tɛʔ/ การลงเรอ การขนมา, ေယာကား ေဖာငစး ၊ မနးမ မးေန /yâuʔ-

ca phàun-si mein-má mi-nè/ ผชาย ขแพ ผหญง อยไฟ สวนสานวนไทยปรากฏสานวน เรอลม

ในหนอง ทองจะไปไหน, ลงเรอลาเดยวกน, หวเรอใหญ, เหยยบเรอสองแคม, ถอยหลงเขาคลอง,

แขงเรอแขงแพแขงได แขงบญแขงวาสนาแขงไมได, ชกใบใหเรอเสย, นาเชยวอยาขวางเรอ, นาพง

เรอ เสอพงปา, พายเรอในหนอง, พายเรอในอาง, ลอยแพ, แพแตก

แมวาในปจจบนทงชาวพมาและชาวไทยจะไมนยมใชแพเปนพาหนะทางนาแลวกตาม

แตจานวนสานวนทปรากฏพาหนะชนดนอยในสานวนกพอจะอนมานไดวาครงหนง “แพ” เปน

พาหนะทางนาทไดรบความนยม แตเนองจากพาหนะชนดนเปนเพยงพาหนะททาดวยไมไผหรอซง

ทผกมดเรยงตดกน ทาใหไมคอยมความปลอดภยนก ชาวพมาจงอปมาความเสยงในการขแพของ

ผชายวามความอนตรายเทยบเทากบการคลอดลกของผหญง ดงปรากฏในสานวน ေယာကား

ေဖာငစး ၊ မနးမ မးေန /yâuʔ-ca phàun-si mein-má mi-nè/ ผชาย ขแพ ผหญง อยไฟ

สวนสานวนไทย “ถอยหลงเขาคลอง” แมวาจะไมปรากฏคาวา “เรอ” หรอ “แพ” ซง

เปนพาหนะทางนาอยในสานวน แตสานวนนกมาจากกรยาอาการของคนเมอใชเรอเปนพาหนะ

ราชบณฑตยสถาน (2554: 32) กลาววา “คนไทยแตกอนใชทางนาเปนทางสญจรหลก แมนาสาย

เปนพชไมเลอยชนดหนงมลกษณะคลายใบพล เปนยาสมนไพร

272

ใหญมคลองเลกๆ เปนซอยแยกออกไป ทานองเดยวกบตรอก ซอยตามถนนตางๆ เมอพายเรอออก

จากคลองเลกสแมนาใหญกเปรยบไดกบการทางานทเรมตนจากงานเลกๆ ไปสงานใหญ นบเปน

ความกาวหนาในการทางาน แตหากแทนทจะกาวหนากลบถอยหลงไปสงานเลกๆ เหมอนเดม กจะ

มคาเปรยบวาเปนการพายเรอถอยหลงกลบเขาคลอง” ผวจยจงนาสานวนนมายกตวอยางและอธบาย

ประกอบในทนดวย



ေျခနစေခာငးလညး မကယရာ ၊ သ႔ေလေမာလညး မဆယရာ

/chè hnə-chaun lɛ mə-kɛ-yà ɵú-hlè myɔ lɛ

mə-hsɛ-yà/

มขาสองขาไมควรชวย เขาลอยเรอมา ไมควรก

หมายถง ไมควรชวยเหลอคนบางประเภท

เพราะอาจกอปญหาในภายภาคหนาได

ေလေမာ ေလနငလက ၊ ေငြေမာ ေငြနငလက /hlè myɔ hlè hnîn lâiʔ ŋwè myɔ ŋwè hnîn

lâiʔ/


หมายถง หากเรอลอยออกจากฝง ตองใชเรออก

ลาไลตาม ถาทาการคาแลวขาดทนกตองใชเงน

อกกอนลงทนซาอก

လငးၾကး ေလေအာက /hlain-ci hlàn ʔâuʔ/

คลนใหญ อยใตเรอ

หมายถง ควรมความมานะพยายาม





เรอลมในหนอง ทองจะไปไหน

หมายถง คนในเครอญาตแตงงานกน ทาให

ทรพยมรดกไมตกไปอยกบผอน

ลงเรอลาเดยวกน

หมายถง ทางานรวมกน, รวมรบผลการกระทา

ดวยกน

หวเรอใหญ

หมายถง ทาตวเปนหวหนาออกรบเสยเอง

เหยยบเรอสองแคม

หมายถง ทาทเขาดวยทง 2 ฝาย

ถอยหลงเขาคลอง

หมายถง หวนกลบไปหาแบบเดม

แขงเรอแขงแพแขงได แขงบญแขงวาสนาแขง

ไมได

หมายถง รประมาณความสามารถของตน

ไมอาจเออมเกนตว

ชกใบใหเรอเสย

หมายถง พดหรอทาขวางๆ ใหการสนทนาหรอ

การงานเขวออกนอกเรองไป

273



ေယာကား ေဖာငစး ၊ မနးမ မးေန /yâuʔ-ca phàun-si mein-má mi-nè/

ผชาย ขแพ ผหญง อยไฟ

หมายถง การคลอดลกเปนอนตรายตอชวตของ

ผหญงเฉกเชนเดยวกบการทผชายตองลองแพใน

ลานา

นาเชยวอยาขวางเรอ

หมายถง อยาขวางผทมอานาจหรอผทกาลง

โกรธจด



พายเรอในหนอง, พายเรอในอาง

หมายถง คด ทา หรอพดวกวนกลบไปกลบมา

ลอยแพ

หมายถง ปลอยใหตกระกาลาบากตามยถากรรม

แพแตก

หมายถง ลกษณะทครอบครว เปนตน

แตกกระจดกระจายแยกยายกนไปเพราะหวหนา

ครอบครว หรอผเปนหลก เปนประธาน ประสบ

ความวบตหรอเสยชวต

จากการศกษาแสดงใหเหนวา สานวนสามารถสะทอนลกษณะทางภมประเทศของ

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและประเทศไทยทมความสมพนธกบสภาพความเปนอย

ของคนทง 2 ชนชาตได กลาวคอ เนองจากลกษณะภมประเทศทางตอนบนของประเทศสาธารณรฐ

แหงสหภาพเมยนมารและประเทศไทยเปนเทอกเขาสง ทาใหชาวพมาและชาวไทยตองใชสตวม

ชาง มา วว เปนตน เพอชวยทนแรงการขนสงและรนระยะเวลาการเดนทาง ลกษณะภมประเทศตอน

กลางของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและประเทศไทยเปนทราบลมรมนา ทาใหมการ

สญจรทางนาเปนหลก ชาวพมาและชาวไทยจงใชเรอและแพเปนพาหนะเหมอนกน คอ ใชเรอ

ขนสงสนคาและเดนทางในระยะไกล สวนแพจะใชเพอการเดนทางในระยะใกลเพราะไมมความ

คงทนแขงแรงมากนก สวนลกษณะภมประเทศทางตอนใตของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมารและประเทศไทยเปนพนทตดทะลจงเหมาะแกการทาประมง พาหนะทใชจงใชเรอเปน

274

พาหนะหลก จงอาจสรปไดวา ลกษณะทางภมประเทศทมความคลายคลงกนทาใหคนทง 2 ชนชาต

ประดษฐคดคนสานวนทสะทอนวธชวตความเปนอยตามลกษณะทางภมประเทศของตน

อนง ผวจยสงเกตวาปจจบนเมอการเดนทางทนสมยมากยงขน ชาวพมาในเมองใหญ

จะหนมาใชรถยนตและรถจกรยานยนตเปนพาหนะแทนการใชแรงงานสตว จะพบเพยงในเขต

ชนบทเทานนทยงคงใชแรงววเทยมเกวยนในการเดนทางอย สวนชางไมพบวามการนามาเปนสตว

พาหนะ มเพยงนาไปใชแรงงานลากไมซงในปา และพบการอนรกษชางปาของพมาเพอไมใหสญ

พนธ ขณะทการเดนทางทางนาของคนพมาในปจจบนยงคงใชเรอเปนหลก เรอเลกจะใชเพอหาปลา

หรอสตวนาอนๆ มาปรงอาหารเลยงสมาชกในครอบครว สวนเรอใหญจะใชเพอขนสงสนคาและ

อาหารทะเล ขณะทการเดนทางของคนไทยพบการเดนทางดวยรถยนต รถจกรยานยนตและ

เครองบน มกไมพบการเดนทางโดยใชสตวเปนพาหนะแมในเมองชนบท ทาใหไมมสานวนท

เกยวกบการนาสตวทใชเปนพาหนะทางบกมาใชเปรยบเทยบมากนก แตการคมนาคมทางนายงม

การใชเรอเปนหลกจง ทาใหมสานวนทเกยวกบเรอปรากฏใชอยจนถงปจจบน

5.1.2 ลกษณะทางภมอากาศ

วรช นยมธรรม (2539: 4) ไดกลาวถงฤดกาลของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมารไววา ในปหนงๆ นน พมาจาแนกชวงเวลาออกเปน 3 ฤดหรออต (ဥတ /ʔú-dú/) คอ ฤดรอน

(ေႏြဥတ /nwè-ʔú-dú/) ระหวางเดอนมนาคม-พฤษภาคม ฤดฝน (မးဥတ /mo-ʔú-dú/) ระหวางเดอน

มถนายน-ตลาคม และฤดหนาว (ေဆာငးဥတ /hsaun-ʔú-dú/) ระหวางเดอนพฤศจกายน-กมภาพนธ

ฤดฝนกนเวลาถง 5 เดอน ฤดหนาว 4 เดอน และฤดรอนสนเพยงแค 3 เดอน นอกจากนในทาง

โหราศาสตรของพมายงแบงเวลาในแตละฤดออกเปน 2 คาบๆ ละ 2 เดอน เรยกวา รตหรอยต (ရတ

/yə-dú/) ไดแก ฤดรอนคาบแรก (ေႏြဥး /nwè-ʔu/) ฤดรอนคาบหลง (ေႏြေႏာငး /nwè-hnaun/) ฤดฝน

คาบแรก (မးဥး /mo-ʔu/) ฤดฝนคาบหลง (မးေႏာငး /mo-hnaun/) ฤดหนาวคาบแรก (ေဆာငးဥး /hsaun

-ʔu/) ฤดหนาวคาบหลง (ေဆာငးေႏာငး /hsaun-hnaun/)

นอกจากน วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 234) ยงกลาวอกดวยวา

สภาพอากาศของแตละฤดนนกลาวไดวา หนารอนเปนชวงทมนานอย อากาศรอนแรง เวนแตพนท

ใกลทะเลและตามปาดงดอยทสามารถคงความชมชนไวคลายรอน ในชวงหนารอนโรงเรยนและวด

จะหยดการเรยนการสอน สาหรบฤดฝนของพมานนเปนหนาทเหมาะตอการลงนาปลกขาว พมา

ตอนบนฝนจะมาลากวาพมาตอนลางสกเลกนอย ฤดฝนในพมาถอเปนชวงเวลาทชมฉากวาปกต

ดวยฝนมกตกหนกเกอบทกวน โดยเฉพาะแถบพมาตอนลางซงมเมองยางกงเปนอาท บางทกตกไม

275

เปนเวลา ดงนนยามออกจากบานชวงหนาฝน ชาวพมามกจาตองพกรมตดมอไปเสมอ สวนฤดหนาว

นน อากาศจะหนาวเยนทางตอนเหนอของประเทศ สวนพมาตอนลางอากาศคอนขางสบาย ในชวง

ฤดนจะเปนเวลาลงนาเกบเกยวขาว การเดนทางในหนานดจะสะดวกสบายทสด เพราะอากาศไม

คอยรอนและฝนไมตก

สวนลกษณะภมอากาศของประเทศไทย ยพด เสตพรรณ (2542: 42–43) กลาววา

ประเทศไทยม 3 ฤด ไดแก ฤดรอน ฤดฝน ฤดหนาว แตละฤดขนอยกบอทธพลลมมรสมของทวป

เอเชยและอทธพลจากดวงอาทตย ฤดฝน เรมกลางเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอนพฤศจกายน เปน

เวลานาน 6 เดอน ไดรบอทธพลของมรสมตะวนตกเฉยงใต ฝนจะตกหนกทสดราวเดอนกนยายน

และตลาคมซงเปนชวงเปลยนฤด ฤดหนาว เรมกลางเดอนพฤศจกายนไปจนถงกลางเดอน

กมภาพนธเปนเวลาประมาณ 3 เดอน ไดรบอทธพลของมรสมตะวนออกเฉยงเหนอซงพดพาความ

หนาวเยนและความแหงแลงมาสประเทศไทย บรเวณทอากาศคอนขางหนาวจด ไดแก ภาคเหนอ

และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ฤดรอน เรมจากกลางเดอนกมภาพนธถงกลางเดอนพฤษภาคม

ประมาณ 3 เดอน ในเดอนเมษายนเปนระยะทแสงอาทตยเลอนมาตงฉากบรเวณประเทศไทย ทาให

เดอนนอากาศรอนจดทสด

จากการศกษาลกษณะภมอากาศของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและ

ประเทศไทยพบวา ลกษณะภมอากาศของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและประเทศ

ไทยคอนขางคลายคลงกน กลาวคอ มฤดกาล 3 ฤด คอ ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว แตจะมความ

แตกตางกนบางทการแบงชวงระยะเวลาในแตฤดกาล จากการศกษาพบวา สานวนพมากลาวถง

สภาพภมอากาศทสมพนธกบพฤตกรรมของมนษย เชน สานวนพมามสานวนทกลาวถงพฤตกรรม

ของชาวพมาในฤดหนาวไววา ေဆာငးတြငးအပမက ကေတာကကတက /hsaun dwin ʔêiʔ-mɛʔ gə-

dâuʔ gə-dɛʔ/ ความฝนในฤดหนาว ไมอยกบรองรอย คอ ชาวพมาเชอวาในฤดหนาว อากาศทหนาว

เยนจะทาใหฝนโนนฝนนไดงายกวาฤดกาลอน สวนในฤดฝนสานวนพมากลาวไววา မးရြာမ ပးသာ

မည /mo-ywà hmá pyo ɵà mì/ เมอฝนตก จะเพาะปลก และบางครงชาวพมาจะนาลกษณะทาง

ธรรมชาตของฝนมาเปรยบเทยบกบพฤตกรรมของคนดวย เชน สานวน ခနးလြနးေသာမး ေရမေဖာင

၊ ေဟာင လြနးေသာေခြး လမေလး /choŋ lun ɵɔ mo yè mə-phàun hàun lun ɵɔ khwe lù mə-le/ ฝน

ตกอยางหนก นาไมเจงนอง หมาเหาเกนไป คนไมกลว, မးႏငႏြားသး အစးမရ /mo hnîn nwa ɵo ʔə-

so mə-yá/ ฝนและววพอพนธ ควบคมไมได, ေလႏငမး အစးမရ /lè hnîn mo ʔə-so-mə-yá/ ลมและ

ฝน ควบคมไมได สวนในฤดรอนพบสานวน ေႏြ ထေနာငး ၊ ေဆာငး မနကညး /nwè thə-naun

hsaun mə-ji/ รอน กระถนพมาน หนาว มะขาม เปนการกลาวถงพนธพชซงพบเหนไดทวไปใน

276

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร คอ ตนกระถนพมาน เชนเดยวกบฤดหนาวทมกพบ

ตนมะขามแผกงกานสาขาสะพรงในฤดหนาว สวนสานวนไทยพบเพยงการนา “นาฝน” มากลาวใน

สานวน ฝนตกกแชง ฝนแลงกดา, ฝนตกไมทวฟา และฝนสงฟา ปลาสงหนอง (นาสงฟา ปลาสงฝน)

ซงเมอพจารณาความหมายแลวไมไดมความสมพนธกบฤดกาลของไทยแตอยางใด

ตารางท 59 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนลกษณะทางภมอากาศ


ေဆာငးတြငးအပမက ကေတာကကတက /hsaun dwin ʔêiʔ-mɛʔ gə-dâuʔ gə-dɛʔ/ ความฝนในฤดหนาว ไมอยกบรองรอย

หมายถง ในฤดหนาวมกฝนโนนฝนน

ခနးလြနးေသာမး ေရမေဖာင ၊ ေဟာငလြနးေသာေခြး လမေလး

/choŋ lun ɵɔ mo yè mə-phàun hàun lun ɵɔ

khwe lù mə-le/

ฝนตกอยางหนก นาไมเจงนอง หมาเหาเกนไป

คนไมกลว

หมายถง คนทชอบพดเอะอะดเกงกลา ทาทาวา

จะเอาจรง แตทแทแลวกลบไมเอาจรง

မးႏငႏြားသး အစးမရ /mo hnîn nwa ɵo ʔə-so mə-yá/

ฝนและววพอพนธ ควบคมไมได

หมายถง ไมมใครสามารถหามสงทตองเกดขน

ตามธรรมชาตไมใหเกดขนได

ေလနငမး အစးမရ /lè hnîn mo ʔə-so-mə-yá/

ลมและฝน ควบคมไมได

หมายถง สภาพลมฟาอากาศคาดคะเนยาก

ฝนตกกแชง ฝนแลงกดา

หมายถง การทาอะไรๆ จะใหถกใจคนทงหมด

นนเปนไปไมได, ทาอยางไรๆ กไมถกสกอยาง

ฝนตกไมทวฟา

หมายถง ใหหรอแจกจายอะไรไมทวถงกน

ฝนสงฟา ปลาสงหนอง, นาสงฟา ปลาสงฝน

หมายถง สงเสยเปนครงสดทาย หรอทาการอน

ใดทเปนสาคญเพอไวอาลยกอนจากไป

277

ตารางท 59 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนลกษณะทางภมอากาศ (ตอ)


ေႏြ ထေနာငး ၊ ေဆာငး မနကညး /nwè thə-naun hsaun mə-ji/


หมายถง ในฤดรอน ก งกานของตนกระถน

พมานจะสะพรงไปดวยใบ สวนในฤดหนาว กง

กานของตนมะขามจะสะพร งไปดวยใบทแผกง

ใหรมเงา

อนง จากการสงเกตของผวจยพบวา นอกจากสานวนพมาจะมการกลาวถงสภาพ

ภมอากาศทสมพนธกบพฤตกรรมของมนษยแลว ยงพบสานวนพมาจานวนมากทมการกลาวถง

สภาพภมอากาศ โดยระบถงชวงเดอนกบสภาพแวดลอมหรอพฤตกรรมของมนษย เชน สานวน

ကဆန ၊ နယန ေဆြ႔ေဆြ႔ခန /kə-hsòŋ nə-yòŋ hswé-hswé khòŋ/ พฤษภาคม มถนายน กระโดด

หยองแหยง, ၀ါဆလေျပာငး ၊ မေကာငးေဖြးေဖြး ၊ မးေအးေအး /wà-hsò-lá pyaun mí-jaun phwe-phwe

mo ʔe-ʔe/ เปลยนเขาสเดอนกรกฎาคม เถาวลยเปรยงแนนขนด ฝนชมเยน, ေတာသလငးေန ပစြနေသ

/tɔ-ɵə-lin nè bə-zùn ɵè/ แดดเดอนกนยายน กงตาย ฯลฯ ลกษณะของสานวนเชนนไมปรากฏใน

สานวนไทย นอกจากนยงมสานวนพมาบางสานวนทไมไดกลาวถงฤดกาลหรอชวงเดอนอยาง

ชดเจน แตสามารถคาดเดาฤดกาลหรอชวงเดอนไดจากธรรมชาตเชนเดยวกน เชน สานวน လကပဖး

ခန ေခြးရးခန /lɛʔ-pàn phu chèin khwe yu chèin/ ชวงเวลาทดอกงวบาน หมาเปนบา หมายถง

เดอนกมภาพนธ เดอนมนาคมเปนชวงเวลาทดอกงวบานและหมาเปนบา, ရာသမသ ပနးႏငည /yà-ɵì

mə-ɵí pan hnîn hñí/ ไมรฤดกาล ปรกษาดอกไม หมายถง หากไมทราบวาขณะนนเปนชวงฤดกาล

ใด ใหสงเกตจากดอกไมซงมกจะบานตามฤดกาล ฯลฯ

ตารางท 60 สานวนพมาทสะทอนลกษณะทางภมอากาศ

สานวนพมา

တပ႔တြ ၊ ေပါကလငကငး ၊ ထနးရညနငး

/də-bó-dwɛ pâuʔ lɛ ŋòŋ kin than-yè nin/

กมภาพนธ เปลยนจากหบเปนบาน เหยยบนาตาล

หมายถง กมภาพนธเปนเดอนทดอกงวบาน คนเหยยบตาลโตนดกจะขนเหยยบเอานาตาลโตนด

278

ตารางท 60 สานวนพมาทสะทอนลกษณะทางภมอากาศ (ตอ)


တေပါငးလညးကး မးသားကး

/də-baun lɛ ku mo-ɵa cu/

เขาสมนาคม เมฆฝนเกนไป

หมายถง ในเดอนมนาคมจะมเมฆมาก บางครงมฝนตกในชวงเดอนน

တေပါငးသာေခါင လမားေနာင

/də-baun ɵà gàun lá mya hnàw/

มนาคมเทานนทเปนยอดเดอน

หมายถง ในบรรดาเดอนทงหมดจาก 12 เดอน ชาวพมาถอวาเดอนมนาคมเปนเดอนทมอากาศดทสด

ေန႔ပလ႔ညခမး ၊ တေပါငးလ လသရမး

/né bù ló ñá chan də-baun-lá lá ɵə-yan/


หมายถง ในเดอนมนาคม ชวงเวลากลางวนอากาศจะรอนมาก สวนชวงเวลากลางคนอากาศจะเยน

တေပါငး ၊ တနခး မးသားကး

/də-baun də-gu mo-ɵa cu/

มนาคม เมษายน เมฆฝนเกนไป

หมายถง ในเดอนมนาคมและเดอนเมษายนจะมกลมกอนเมฆมากมายปรากฏใหเหน

တနခးမညမတ ၊ ဖကဆြတေရတး သၾကၤနမး

/də-gu mì hmáʔ phɛʔ hsûʔ yè tho ɵə-càn mo/

จงจาไววาเมษายน คอยๆ ประพรมนา ฝนสงกรานต

หมายถง บางครงในชวงเดอนเมษายนกมฝนตกลงมาเพราะอากาศรอนมาก ชาวพมาเรยกวา

“ฝนสงกรานต”

ကဆနအတြငး ၊ ေျမသငးပ႕ပ႕ ၊ မးန႕န႕

/kə-hsòŋ ʔə-dwin mye-ɵin pyân-pyân mo nân-nân/

ในเดอนพฤษภาคม กลนไอดน ไอฝนแพรกระจาย

หมายถง ในเดอนพฤษภาคม เมอฝนตกจะมกลนไอดนไอฝนแพรกระจายออกมา

ကဆန ၊ နယန ေဆြ႔ေဆြ႔ခန

/kə-hsòŋ nə-yòŋ hswé-hswé khòŋ/

279




หมายถง ประมาณเดอนพฤษภาคมถงเดอนมถนายน แดดจะรอนจดมาก ไมสามารถเดนดวยเทา

เปลาได

နယနမးေသး ျမကသားေမြး

/nə-yòŋ mo ɵe myɛʔ -ɵa mwe/

มถนายนฝนนอย หญาเลกๆ งอก

หมายถง ในเดอนมถนายนฝนตกพราๆ หญาออนตนเลกๆ งอก

၀ါဆလေျပာငး ၊ မေကာငးေဖြးေဖြး ၊ မးေအးေအး

/wà-hsò-lá pyaun mí-jaun phwe-phwe mo ʔe-ʔe/ เปลยนเขาสเดอนกรกฎาคม เถาวลยเปรยงแนนขนด ฝนชมเยน

หมายถง เมอเขาสชวงเดอนกรกฎาคม ดอกเถาวลยเปรยงขาวนวลจะบานสะพรง ฝนตกชมฉา

อากาศเยนชมชน

၀ါဆ၀ါေခါင ေရေဖာငေဖာင

/wà-hsò wà-gàun yè phàun-phàun/


หมายถง ในเดอนกรกฎาคมและเดอนสงหาคม ฝนจะตกหนกจนแมนาลาคลองหนองบงเตมไปดวย

นาเจงนอง

ေတာသလငးေန ပစြနေသ

/tɔ-ɵə-lin nè bə-zùn ɵè/

แดดเดอนกนยายน กงตาย

หมายถง ในเดอนกนยายน แมวาจะเปนหนาฝน แตมแดดรอน อณหภมสงมากจนกงตาย

ေတာသလငးမး ကနသငးကး /tɔ-ɵə-lin mo kàn-ɵin co/

ฝนเดอนกนยายน คนนาพงทลาย

หมายถง ในเดอนกนยายน ฝนตกหนกมากจนดนคนนาพงทลายลงมา

280



ေတာသလငး ျမစတြငး သငျဖးခငး

/tɔ-ɵə-lin myíʔ dwin ɵìn-phyu khin/

แมนาในเดอนกนยายน ปเสอกก

หมายถง แมนาในเดอนกนยายน คลนนาจะสงบนงมากเหมอนปเสอกกเอาไว

သတငးကၽြတတြင ၊ ပလငေဆးမး ၊ ရြာသြနးျဖး

/hɵə-din-jûʔ twìn pə-lìn hse mo ywà ɵun phyo/

ในเดอนตลาคม ลางบลลงกดวยนาฝน รดราดไดสมบรณ

หมายถง ในเดอนตลาคมมฝนตกอดมสมบรณ ควรนาฐานพระพทธรปมาลางทาความสะอาดชวงน

တနေဆာငမနးတြငး ၊ ဆးနငးဟစျပက ၊ မးတစလက

/də-hsàun-moŋ dwin hsi-hnin híʔ pyâiʔ mo tə-lâiʔ/

ในเดอนพฤศจกายน หมอกลงปรอยๆ มฝนตามมา

หมายถง ในเดอนพฤศจกายนจะมหมอกลง และมฝนตกตามมา


/phoŋ-doŋ-loŋ-doŋ də-hsàun-moŋ/


หมายถง ในเดอนพฤศจกายนเปนเดอนทตนขาวออกรวง

ရာသမသ ပနးႏငည /yà-ɵì mə-ɵí pan hnîn hñí/

ไมรฤดกาล ปรกษาดอกไม

หมายถง หากไมทราบวาขณะนนเปนชวงฤดกาลใด ใหสงเกตจากดอกไมซงมกจะบานตามฤดกาล

ဥတရာသ ေတာကမ

/ʔú-dú-yà-ɵì ɵɔ kò hmì/

ฤดกาล พงพาปาไม

หมายถง ฤดกาลขนอยกบปาไม

လကပဖး ခန ေခြးရးခန /lɛʔ-pàn phu chèin khwe yu chèin/

ชวงเวลาทดอกงวบาน หมาเปนบา

281



หมายถง เดอนกมภาพนธ เดอนมนาคมเปนชวงเวลาทดอกงวบานและหมาเปนบา




หมายถง ในเดอนกมภาพนธ ตนสะเดาจะแตกใบออนซงเปนเวลาเดยวกนกบชวงเวลาทนกแกว

วางไข

ျမစေရေဖြးေဖြး ကငးေဖြးေဖြး

/myíʔ-yè phwe-phwe kain phwe-phwe/

แมนาเจงนอง กงกานแนนขนด

หมายถง ในเดอนกรกฎาคมและเดอนสงหาคม จะมฝนตกหนกมากจนนาในแมนาเจงนอง

กงกานสาขาของตนไมกจะพลวไหวสวยงาม

จากการศกษาแสดงใหเหนวา สานวนพมาสะทอนสภาพภมอากาศทสมพนธกบ

ลกษณะของธรรมชาตและพฤตกรรมของคนในสงคมมากกวาสานวนไทย เพราะสานวนพมาจะ

มงเนนใหลกหลานสงเกตสภาพแวดลอมทางธรรมชาตทอยใกลตว แลวนามาปรบใชในการดาเนน

ชวต หากพจารณาจะเหนไดวาสานวนพมาทกลาวถงลกษณะทางธรรมชาตซงเกยวของกบสภาพ

ภมอากาศเหลานเปนสานวนทกลาวถงสงตางๆ โดยตรง กลาวคอ สานวนพมากลาวถงสภาพอากาศ

ของแตละชวงเดอนหรอแตละฤดกาลวา ควรสงเกตหรอปรบตวอยางไรใหสามารถดาเนนชวต

ในชวงฤดกาลนนๆ ไดอยางเปนปกตสข สาเหตทเปนเชนนเพราะชาวพมามวถชวตทผกพนกบ

ธรรมชาต คอ มการประกอบอาชพเกษตรกรรมและเลยงสตวเปนอาชพหลก อาชพเหลานตองพงพา

ธรรมชาตหรอสภาพลมฟาอากาศเปนอยางมาก การสงเกตลกษณะของธรรมชาตและเรยนรทจะ

ปรบตวตามฤดกาลจงเปนสงจาเปน ขณะทสานวนไทยแมจะมการประกอบอาชพเกษตรกรรม

เชนเดยวกนแตกลบไมปรากฏสานวนทกลาวถงสภาพภมอากาศทสมพนธกบลกษณะของธรรมชาต

และพฤตกรรมของคนในสงคมแตอยางใด จงอาจกลาวไดวา สานวนทมความหมายเกยวกบ

ธรรมชาตเปนลกษณะเฉพาะของสานวนพมาทมการกลาวถงทรพยากรทางธรรมชาตรวมกบฤดกาล

282

5.1.3 ลกษณะของพนธสตว

เนองจากลกษณะภมประเทศและภมอากาศของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมารและประเทศไทยไมไดแตกตางกนมากนกดงทกลาวไวแลวในขางตน ทาใหลกษณะของ

พนธสตวทพบในสานวนพมาและสานวนไทยเปนพนธสตวทวไปทสามารถพบไดในเขตเมองรอน

สตวทพบมทงสตวเลยงลกดวยนม ไดแก แมว หมา หน เสอ ชาง มา กระตาย ลง และหม สตวปก

ไดแก เปด ไก หงส และนก (นกแกว, นกเขา, นกเอยงสารกา, นกกา, นกแรง) สตวเลอยคลาน ไดแก

ง จระเข และจงจก สตวครงบกครงนา ไดแก กบ สตวเคยวเออง ไดแก วว ควาย เนอ แพะ และแกะ

สตวจาพวกปลา ไดแก ปลาตะลมพก ปลาคาว ปลาซว และปลาหมอ นอกจากนยงพบสตวทไมม

กระดกสนหลง เชน สตวจาพวกแมลงหรอแมง ไดแก เหา ปลวก มด หนอน แมลงเมา และตะเขบ

สตวจาพวกทมลาตวออนนมหรอมเปลอกแขงหมลาตว ไดแก กง ป และหอย

พนธสตวทพบจากสานวนของทง 2 ประเทศแสดงใหเหนวา สตวเกอบทงหมดเปน

สตวในเขตรอน หรอเปนสตวทมการปรบเปลยนสายพนธเพอใหสามารถดารงชวตอยในพนทเขต

รอนได แตมสตวชนดหนงทมความนาสนใจ คอ “แกะ” สตวชนดนกลาวถงเฉพาะในสานวนไทย

คอ สานวน “แกะดา” แกะเปนสตวทมกพบในพนททมอากาศหนาวเยน จงทาใหมขนหนาและฟ

เพอตานทานสภาพอากาศทหนาวเยนนนได สาเหตทสานวนไทยมการนาสตวในประเทศเขตหนาว

มาเปรยบเทยบนน เปนเพราะคนไทยรบเอาสานวนนมาจากตางประเทศ คอ สานวน Black Sheep

แตจะรบเอาสานวนนมาใชเมอใดนนไมอาจทราบได ขนวจตรมาตรา (2541: 56) กลาววา “สานวน

‘แกะดา’ เปนสานวนเพงเกดขนใหมไมกปมาน ตามรปคาบอกชดเจนวามาจากสานวนฝร งทวา A

Black Sheep ซงแปลตามตววา ‘แกะดา’ ใชเปนสานวนหมายความวา A person of bad character

แปลเปนไทยกวางๆ วา ‘คนไมด’ ‘คนชว’ ‘คนเลว’ ตามคตฝร งวาในฝงแกะนน แกะดามคาหรอ

ราคาตากวาแกะขาว เมอเปรยบกบคนกหมายถงคนเลวอยในหมคนด เรารบเอาสานวนฝร งมาใช

หมายความตามทฝรงใช” ทงน ราชบณฑตยสถาน (2553: 9) ไดใหความหมายสานวนนไววา “คนท

ทาอะไรผดเพอนผดฝงในกลมนนๆ (ใชในทางไมด)”

อยางไรกตาม ทงสานวนพมาและสานวนไทยกไดนาพนธสตวทมในสงคมของตนเอง

มาใชเพอเปรยบเปนสานวน ทาใหเหนถงความเปนอยของคนทแนบแนนกบธรรมชาต เชน สานวน

พมากลาววา တမာလညးႏ ေကးလညးဥ /tə-mà lɛ nú ce lɛ ʔú/ สะเดากออน นกแกวกไข หมายถง

ในเดอนกมภาพนธ ตนสะเดาจะแตกใบออนซงเปนเวลาเดยวกนกบชวงเวลาทนกแกววางไข แสดง

ใหเหนวาคนพมาเปนคนชางสงเกต รจกนาธรรมชาตมาเปรยบเทยบกบฤดกาล, สานวน ငါး

ငါးသေလာက ၊ မယား ဆေတာက /ŋa ŋa-ɵə-lâuʔ mə-ya zə-dâuʔ/ ปลา ปลาตะลมพก เมย ซะเดาก

283

หมายถง ในบรรดาปลาทงหลาย ปลาตะลมพกเปนปลาทมรสชาตดทสด เชนเดยวกบผหญงทควร

หามาเปนภรรยาจะตองมซะเดาก แสดงใหเหนถงสภาพวถชวตของชาวพมาทรบประทานปลาเปน

อาหาร และนยมรบประทาน ငါးသေလာက /ɵə-lâuʔ/ หรอ ‘ปลาตะลมพก’ เพราะถอวาเปนปลานา

จดทมรสชาตดทสด อกทงยงแสดงคานยมในการทาทรงผมในยคหนงของหญงสาวชาวพมา คอ

ตองม ဆေတာက /zə-dâuʔ/ ‘ซะเดาก’ จงจะถอวาเปนผหญงทงดงาม, สานวน ငကမသက ဆကရက

က ခးထင ၊ အခကမသက သမကက သခးထင /hŋɛʔ mə-ɵí ká hsɛʔ-yɛʔ kò cho thìn ʔə-chɛʔ mə-

ɵí ká ɵə-mɛʔ kò kə-kho thìn/ ไมรจกนก คดวานกเอยงสารกาเปนนกเขา ไมมสญญาณ คดวา

ลกเขยเปนขโมย หมายถง ไมรอะไรชดเจนแลวทาผดพลาดกลายเปนเรองนาขาขน เปนสานวนทม

ทมาจากนทาน Ms. Shun Lae Win (ေဒၚရႊနးလ၀ငး /dɔ-shun-lɛ-win/, สมภาษณ, 15 ตลาคม 2558)

กลาววา “สานวนนเปนสานวนทมาจากนทานขาขนของชาวพมา คอ ลกเขยคนหนงออกไปเทยว

ขางนอกแลวกลบบานดกดนจงแอบยองเขาบาน ฝายพอตาแมยายคดวาเปนขโมยจงรมทาราย กวา

จะรวาเปนลกเขยตวเองกทาใหบาดเจบเสยแลว” นอกจากนสานวนนยงนาธรรมชาต คอ “นกเอยง

สารกา” และ “นกเขา” เปนนกทพบไดทวไปในประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารมาเปรยบ

วา เมอไมรจกวาเปนนกชนดใดแนชด เพราะไดยนเพยงเสยงรองเทานน กจงอยาคาดเดาไปตางๆ

นานา เพราะอาจคาดเดาผดได เพราะแทจรงแลวลกษณะของนกทงสองชนดนไมคลายคลงกนเลย

เรองนจงกลายเปนเรองเลาขาขนไป

สวนสานวนไทยกมสานวนทมาจากนทานเชนเดยวกน เชน สานวน “ชาวนากบงเหา”

เปนสานวนทมาจากนทานอสปเรองหนงทเลาวา มชายคนหนงกาลงจะตายดวยความหนาวจงเกด

ความสงสาร และเอางตวนนมาไวใกลๆ ตว เพอจะใหความอบอนแกมน แตเมองตวนนสบายขน

มนกกดชายคนนนเปนการตอบแทนบญคณทไดชวยชวตมนไว (รชน ซอโสตถกล, 2544: 539)

สานวนนนามาใชเปรยบกบการทาคณแกคนพาลแลวกลบเปนผลรายแกตนเอง หรอบางครงใชพด

เชงประชดประชนผทมลกษณะเนรคณ, ไมรจกตอบแทนบญคณตอผทใหความชวยเหลอ สานวน

อกสานวนหนงทมาจากนทานเชนเดยวกน คอ สานวน “กบเลอกนาย” รชน ซอโสตถกล (2544: 7)

กลาววา “สานวนกบเลอกนาย มาจากนทานทเลากนวา กบฝงหนงอยากไดนายมาปกครองพวกตน

จงขอรองใหเทวดามาชวย เทวดาจงโยนขอนไมมาใหทอนหนงใหเปนนายของพวกกบ ตอมาพวก

กบรสกเบอขอนไม เพราะไมเหนวาจะมอะไรเกดขนจงรองขอเทวดาใหสงนายมาใหใหม เทวดาจง

สงนกกระสามาให ปรากฏวานกกระสาจบกบกนหมด” สานวน “กบเลอกนาย” จงเปนสานวนท

นามาเปรยบกบผทตองการเปลยนผบงคบบญชาอยเรอยๆ อยางไรกตาม แมวาสานวนนจะมเคาทมา

จากนทาน แตสตวทนามาเปรยบในนทานนนๆ หากไมมปรากฏอยในสงคมเลย ทงผเลาและผฟงคง

จนตนาการภาพตางๆ ไมได ดงนน เหลาบรรดาสตวทปรากฏอยในนทานเรองตางๆ ยอมแสดงให

284

เหนถงความใกลชดกบธรรมชาตของคนในสงคมทรจกสงเกตและนาสตวเหลานนมาผกโยงเปน

เรองราว เปนนทานสอนใจ หรอเปนสานวนสงสอนลกหลาน

นอกจากน สานวนไทยยงนาพฤตกรรมของสตวมาเปรยบเปนสานวน เพอใหลกหลาน

เกดจนตภาพหรอตระหนกถงผลเสยของการกระทาบางอยางอกดวย เชน สานวน “ปลาหมอตาย

เพราะปาก” สานวนนมาจากการสงเกตลกษณะของปลาหมอทชอบพนฟองอากาศขนมาเหนอนา

เมอชาวประมงหรอคนหาปลาเหนฟองปดๆ ทบรเวณไหนกจะรวาบรเวณนนมปลาหมอ ดงนนจง

สามารถจบปลาชนดนไดอยางงายดาย สานวนนจงเปนสานวนทนามาใชเปรยบกบคนทพดพลอย

จนไดรบอนตราย เปนสานวนทผใหญมกนามาส งสอนบตรหลานใหระมดระวงเรองคาพดของ

ตนเอง อกสานวนทมความนาสนใจ คอ สานวน “ฟนฝอยหาตะเขบ” เปนสานวนทมความหมายวา

รอฟนเรองไมดทเกดขนนานมาแลวมาพดใหเสยใจ สานวนนนา “ตะเขบ” ซงเปนสตวจาพวก

เดยวกบตะขาบ มกพบในพนทเขตรอนชนและพบไดทวไปในประเทศไทยมาเปรยบเทยบกบสงท

อนตรายหรอสงทไมดทไมอยากใหนามากลาวอก

ตารางท 61 สานวนพมาและสานวนไทยทสะทอนลกษณะของพนธสตว


ၾကကမာ အရး ၊ လမာ အမး

/cɛʔ hmà ʔə-yo lù hmà ʔə-myo/ ไกทกระดก คนทตระกล

หมายถง ไกจะมความกลาหาญในการตอสจกต

หรอไมมกขนอยกบเชอสายของมน เชนเดยวกบ

ความประพฤตหรอนสยของคน มกเปนไปตาม

เผาพนธ

ငကမသက ဆကရကက ခးထင ၊ အခကမသက သမကက သခးထင

/hŋɛ ʔ mə-ɵí ká hsɛʔ-yɛʔ kò cho thìn

ʔə-chɛʔ mə-ɵí ká ɵə-mɛʔ kò kə-kho thìn/

ไมรจกนก คดวานกเอยงสารกาเปนนกเขา

ไมมสญญาณ คดวาลกเขยเปนขโมย

หมายถง ไมรอะไรชดเจนแลวทาผดพลาด

กลายเปนเรองนาขาขน

ไกรองบอน

หมายถง ผทอยในฐานะตวสารอง ซงจะเรยกมา

ใชเมอไรกได

ไกออน, ไกออนสอนขน

หมายถง ผมประสบการณนอย ยงไมรทน

เลหเหลยมของคน

งงเปนไกตาแตก

หมายถง งงมากจนทาอะไรไมถก

ลกไกอยในกามอ

หมายถง ผทตกอยภายใตอานาจ ไมมทางหน

หรอทางตอส

รอยางเปด

หมายถง รไมจรงสกอยางเดยว

285

ตารางท 61 สานวนพมาและสานวนไทยทสะทอนลกษณะของพนธสตว (ตอ)





หมายถง ในเดอนกมภาพนธ ตนสะเดาจะแตก

ใบออนซงเปนเวลาเดยวกนกบชวงเวลาท

นกแกววางไข

ေပ တစသး ၊ ကး တစသား

/pè tə-ɵi ci tə-ɵa/ ลาน หนงผล กา หนงลก

หมายถง ในชวงชวตของตนลานจะออกผลเพยง

ครงเดยว สวนกากออกลกเพยงครงเดยวเชนกน

ေၾကြးထ မပ ၊ သနးထ မယား

/cwe thù mə-pù ɵan thù mə-ya/

หนสนรงรง ไมเดอดรอน เหามาก ไมคน

หมายถง ไมสนใจอกตอไป




หมายถง ใหคอยๆ สะสมปญญาความร สะสม

ทรพยสนเหมอนปลวกทคอยๆ สรางจอมปลวก

ขนมา

ငါးပနငေလာက ၊ ေရႊႏငေကာက

/ŋa-pí hnîn lâuʔ shwè hnîn câuʔ/




หมายถง ลกษณะทคนผวดาแตงตวดวยเสอผาส

แดง

กาในฝงหงส

หมายถง ผทตาศกดเมอไปเขาสมาคมกบ

ผสงศกดมกถกดหมน

เสยงนกเสยงกา

หมายถง ความเหนของคนทไมมอานาจ

เตนแรงเตนกา

หมายถง แสดงอาการดอกดใจหรอสนกสนาน

ดวยการกระโดดโลดเตน


หมายถง การจะทาสงใดควรทาแตพอสมฐานะ

ของตนเอง

นกสองหว

หมายถง คนททาตวฝกใฝเขาดวยทง 2 ฝายทไม

เปนมตรกนโดยหวงประโยชนเพอตน

ยงปนนดเดยวไดนกสองตว

หมายถง ทาอยางเดยวไดผล 2 อยาง, ลงทนครง

เดยวไดผลกาไร 2 ทาง

หาเหาใสหว

หมายถง รนหาเรองเดอดรอนราคาญมาใสตน

286



မစားရက ေလာကတက

/mə-sa yɛʔ lâuʔ tɛʔ/

ไมกลากน หนอนขน หมายถง อยาเสยดายของบางอยางจนเกนควร

ခရမာလညး အဆန ၊ လမာလညး အၾက

/khə-yú hmà lɛ ʔə-hsàn lù hmà lɛ ʔə-càn/ หอยยอมมเนอ คนยอมมความคด

หมายถง คนเราตองมความสามารถและ

สตปญญา

ငါး ငါးသေလာက ၊ မယား ဆေတာက

/ŋa ŋa-ɵə-lâuʔ mə-ya zə-dâuʔ/ ปลา ปลาตะลมพก เมย ซะเดาก

หมายถง ในบรรดาปลาทงหลาย ปลาตะลมพก

เปนปลาทมรสชาตดทสด เชนเดยวกบผหญงท

ควรหามาเปนภรรยาจะตองมซะเดาก

ငါးပတ ပပပပ၊ ငရတ စပစပ

/ŋa-páʔ pôuʔ-pôuʔ ŋə-yôuʔ sáʔ-sáʔ/ ปลาคาว เนาเนา พรก เผดเผด

หมายถง ความเผดของพรกสามารถกลบกลน

ของปลาได

ေတာသလငးေန ပစြနေသ

/tɔ-ɵə-lin nè bə-zùn ɵè/ แดดเดอนกนยายน กงตาย

หมายถง ในเดอนกนยายน แมวาจะเปนหนาฝน

แตมแดดรอน อณหภมสงมากจนกงตาย

တစေကာငၾကြက တစမကနာ


จมกมด

หมายถง ทไหวตวหรอรตวทนเหตการณ


หมายถง ชายหญงทใกลชดกนมากยอมหามใจ

ไมใหรกกนไดยาก

แมลงเมาบนเขากองไฟ

หมายถง คนจานวนมากทพากนเขาไปหาทตาย

หรอทหายนะอยางโงเขลา

ฟนฝอยหาตะเขบ

หมายถง รอฟนเรองไมดทเกดขนนานมาแลวมา

พดใหเสยใจ

เกลอเปนหนอน, ไสเปนหนอน

หมายถง ญาตมตร สามภรรยา บตรธดา เพอน

รวมงาน หรอคนในบาน คดคดทรยศ

หนอนบอนไส

หมายถง ฝายตรงขามทเขามาทาทเปนพวกเพอ

บอนทาลาย


หมายถง คนทชอบหมกหมนอยกบการอาน

หนงสอ

เลยงมาตงแตตนเทาฝาหอย

หมายถง เลยงดมาตงแตยงเปนทารก

ปากหอยปากป

หมายถง ชอบนนทาเลกนนทานอย, ไมกลาพด,

287




หมายถง คนทไรพอแมญาตพนองยอมรสก

โดดเดยว เพราะไมมทพงพา

မယားေနစ ေၾကာငေသမ

/mə-ya nè sá càun ɵè hmá/ เรมอยกบเมย แมวตาย

หมายถง สามทตองการแสดงอานาจใหภรรยา

หวาดกลว

ေခြးဖးတစေထာင ၊ ေၾကာငဖးတစသနး

/khwe pho tə-thàun càun pho tə-ɵein/ มลคาของหมาหนงพน มลคาของแมวหนงแสน

หมายถง เปรยบสงหนงทมคาหรอดอยคากวาสง

หนง เชน คนทรกมากกวาหรอนอยกวา

ေခြးလမၼာ အျမးကပ ၊ ကြနလမၼာ ေနာကဆတ

/khwe lèin-mà ʔə-myi-kôuʔ cùn lèin-mà

nâuʔ-hsôuʔ/

หมาฉลาด หางตก ทาสฉลาด ถอยหลง

หมายถง หมาทฉลาดเมออยขางกายเจานาย หาง

ของมนจะตก ทาสทเฉลยวฉลาด ยอมเขาเฝานาย

อยางรใจ โดยไมตองคอยบอกกลาวทกอยาง

လပ စတတ ၊ ေခြးပ ရနလ

/lù-pú sêiʔ-tò khwe-pú yàn-lò/

คนเตย ขโมโห หมาเตย ชางหาเรอง

หมายถง ใหหลกเลยงคนทมลกษณะดงกลาว

လကပဖးခန ေခြးရးခန

/lɛ ʔ-pàn phu chèin khwe yu chèin/


พดไมขนหรอพดไมมใครสนใจฟง (ใชแกผนอย)

จบปใสกระดง

หมายถง ยากทจะทาใหอยนงๆ ได


หมายถง หมายจะเอาใหไดทง 2 อยาง, เสยงทา

การ 2 อยางพรอมๆ กน ซงอาจไมสาเรจทง 2

อยาง

ใจปลาซว

หมายถง ใจเสาะ, ไมอดทน, ยอมแพงาย

ปลาหมอตายเพราะปาก

หมายถง คนทพดพลอยจนไดรบอนตราย


หมายถง ประเทศหรอคนทมอานาจ หรอผใหญ

ทกดขขมเหงผออนแอหรอผนอย

งๆ ปลาๆ

หมายถง มความรอยางผวเผน, รเพยงเลกๆ

นอยๆ, รไมจรง

ชาวนากบงเหา

หมายถง ทาคณแกคนพาลจะเปนผลรายแก

ตนเอง

จ งจกทก


288



หมายถง เดอนกมภาพนธ เดอนมนาคมเปน

ชวงเวลาทดอกงวบานและหมาเปนบา

လမးမသ ေခြးေနာကလက

/lan mə-ɵí khwe nâuʔ-lâiʔ/

ไมรจกถนน ตามหมาไป

หมายถง ในการเดนทางทองเทยว หากหลงทาง

ใหเดนตามหมาไปจะถงททมคนอยไดในทสด

ဆငစြယမန ပးမစား

/hsìn-swɛ hmàn po mə-sa/ งาชางแท หนอนไมกน


ဆငသြားလင လမးျဖစ

/hsìn ɵwa hlyìn lan phyíʔ/ ถาชางไป เปนถนน

หมายถง ทางทชางเดนสามารถวางใจไดวาเปน

ทางทมนคง, หากไมมถนนใหชางเดน

เปรยบเสมอนคาสงของผทมอานาจทบญญตไว

และถอเปนแนวปฏบตสบทอดไป

ျမငး အနးခြ ၊ ကၽြန ကလား ၊ မယား ေတာသ

/myin ʔoŋ-gùn cùn kə-la mə-ya tɔ-ɵù/ มา (ส)เปลอกมะพราว ทาส แขก เมย ชาวปา

หมายถง มาหากมสเปลอกมะพราวจะดทสด

ทาสหากเปนแขกจะดทสด หากหาเมยใหหาชาว

ปาจะดทสด เพราะมความอดทนและซอสตย


/hlè ʔə-hsin myin ʔə-tɛ ʔ/ การลงเรอ การขนมา

สอนจระเขใหวายนา

หมายถง สอนสงทเขารดหรอทเขาถนดอยแลว

หนเสอปะจระเข

หมายถง หนภยอนตรายอยางหนงแลวตองพบ

ภยอนตรายอกอยางหนง

เลยงลกเสอลกจระเข

หมายถง บารงเลยงดลกศตรหรอลกคนพาล จะ

ไดรบความเดอดรอนในภายหลง

ใจดสเสอ

หมายถง ทาใจกลา บงคบจตใจไมใหหวนไหว

เมอเผชญอนตรายรายแรง

หนาเนอใจเสอ

หมายถง มหนาตาแสดงความเมตตา แตใจ

เหยมโหด


หมายถง การปกครองคนหมมากทไมอยใน

ระเบยบวนย ยอมเดอดรอนราคาญ

ลงไดแกว, วานรไดแกว

หมายถง ผทไมรคณคาของสงทมคาทไดมาหรอ

ทมอย

ลงหลอกเจา

หมายถง ลอหลอกผใหญเวลาผใหญเผลอ

กระตายตนตม

หมายถง ใชเปรยบคนทแสดงอาการตนตกใจ

289




ေစသညကၽြန ၊ ထြနသညႏြား

/zè ɵí cùn thùn ɵí nwa/


หมายถง ไมวาจะเปนคนหรอสตวกตามให

ปฏบตงานอยางนอบนอมและแขงขน

ႏြားရသသ ႏြာေၾကာငပ ၊ သားရသသ သားေၾကာငပ

/nwa shí ɵə ɵù nwa câun bù ɵa shí ɵə ɵù ɵa

câun bù/ ผทมวว ยอมเดอดรอนเพราะวว ผทมลก ยอม

เดอดรอนเพราะลก

หมายถง ถาเลยงสตว สตวยอมนาความเดอดรอน

มาให ถามลก ลกยอมนาความเดอดรอนมาให

(ใชพดแสดงความเหนใจ)

မယားႏငႏြား မသနားရ

/mə-ya hnîn nwa mə-ɵə-na yá/ เมยและวว ไมควรสงสาร

หมายถง หากสงสารเมยและววจะทาใหควบคม

ยาก

မးႏငႏြားသး အစးမရ

/mo hnîn nwa ɵo ʔə-so mə-yá/




งายโดยไมทนสารวจใหถองแทกอนหมายถง



กบในกะลาครอบ

หมายถง ผมความรและประสบการณนอย แต

สาคญตนวามความรมาก


หมายถง ผทตองการเปลยนผบงคบบญชาอย

เรอยๆ

หนตกถงขาวสาร

หมายถง ผชายทมฐานะไมคอยดไดแตงงานกบ

ผหญงทรารวย

แมวไมอยหนระเรง

หมายถง ผใหญไมอย ผนอยกเหลงคกคะนอง

ยอมแมวขาย

หมายถง ตกแตงคนหรอสงของทไมดหรอมคา

นอยโดยมเจตนาจะหลอกลวงใหผอนเชอวาด

ยนหมยนแมว

หมายถง แลกกนโดยตางฝายตางใหและรบใน

เวลาเดยวกน

เลนกบหมาหมาเลยปาก เลนกบสากสากตอยหว

หมายถง ลดตวลงไปหรอวางตวไมเหมาะสมจง

ถกลามปาม

290



สเหมอนหมาจนตรอก

หมายถง ฮดสเพราะไมมทางหน

หมากดไมเหา

หมายถง คนทตอสหรอตอบโตโดยไมเตอน

ลวงหนา

หมากดอยากดตอบ

หมายถง อยาลดตวลงไปตอสหรอตอปากตอคา

กบคนพาล หรอคนทมศกดตากวา

หมาขไมมใครยกหาง

หมายถง คนทชอบยกตวเอง, คนโออวด

หมาหยอกไก

หมายถง ชายทชอบหยอกลอหญงสาวในเชงช

สาวเปนทเลนทจรง

ชางเทาหนา

หมายถง มความสาคญเพราะเปนผนา

ดววใหดหาง ดนางใหดแม, ดชางใหดหาง ดนาง

ใหดแม

หมายถง ใหรจกพจารณาผหญงทจะเลอกเปน

คครอง โดยดจากนสยใจคอและความประพฤต

ของมารดา

ตกมาตาย

หมายถง แพ, เสยเชง

มาดดกะโหลก

หมายถง มกรยากระโดกกระเดกลกลนหรอไม

291



เรยบรอย (มกใชแกผหญง)



รกววใหผก รกลกใหต

หมายถง จะเลยงดลกใหดตองดแลใกลชด

ไมปลอยปละละเลย

ววลมตน

หมายถง คนทไดดแลวลมฐานะเดมของตน

ววสนหลงหวะ, ววสนหลงขาด

หมายถง คนทมความผดตดตว ทาใหคอย

หวาดระแวง

ววหายลอมคอก

หมายถง ของหายแลวจงจะเรมปองกน,

เรองเกดขนแลวจงคดแกไข


หมายถง เรองเดอดรอนเกายงไมทนหมด


แพะรบบาป

หมายถง คนทรบเคราะหกรรมแทนผอนททา

กรรมนน

แกะดา

หมายถง คนททาอะไรผดเพอนผดฝงในกลม

นนๆ (ใชในทางไมด)

292

จากการศกษาแสดงใหเหนวา สานวนสามารถสะทอนใหเหนลกษณะพนธสตวทพบ

ในทงสองประเทศและยงสะทอนใหเหนถงความแนบแนนกบธรรมชาตของคนทง 2 ประเทศทมมา

อยางยาวนาน เมอพจารณาจะพบวา เนองจากสงคมพมาและสงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรม ทง

สานวนพมาและสานวนไทยจงนาสตวทใชแรงงานในการเพาะปลกมาเปรยบเทยบเหมอนกนมวว

ควาย เปนตน นอกจากนยงมสานวนทนาสตวเลยงมาเปรยบเทยบเปนจานวนมากโดยเฉพาะหมา

และแมว แสดงใหเหนวามนษยกบสตวมความสมพนธเกยวของกนมาตงแตในอดต สอดคลองกบ

คากลาวของรชน ซอโสตถกล (2551: คานา) ทไดกลาวถงสตวในสานวนไววา “มนษยกบสตวม

ความสมพนธเกยวของกนมาชานานแลว โดยเฉพาะอยางยงสตวทมนษยเลยงไวดวยวตถประสงค

ตางๆ มนษยเลยงสตวไวเปนเพอน เชน สนข แมว บางคนนยมเลยงสตวไวดเลนหรอเพอความ

เพลดเพลน เชน นก ปลา นอกจากนมนษยยงเลยงสตวไวใชงาน เชน ชาง มา วว ควาย ฯลฯ และใน

ประเทศทอากาศหนาวยงเลยงสตวไวเพอเอาขนมาทาเปนเครองนงหมอกดวย เชน ขนแกะ” สานวน

ทกลาวในขางตนจงแสดงใหเหนวาชาวพมาและชาวไทยมความผกพนกบสตวมากจนสามารถนา

ลกษณะและพฤตกรรมของสตวมาเปรยบเปนสานวนได

5.1.4 ลกษณะของพนธพช

นอกจากลกษณะของพนธสตวแลว ลกษณะของพนธพชกสามารถสะทอนสภาพทาง

ธรรมชาตของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและประเทศไทยไดเปนอยางด เนองจาก

ลกษณะภมประเทศและภมอากาศของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและประเทศไทย

ไมไดแตกตางกนมากนก ลกษณะของพนธพชทพบในสานวนพมาและสานวนไทยจงเปนพนธพช

ทวไปทสามารถพบไดในเขตเมองรอนเชนเดยวกบพนธสตวดงไดกลาวมาแลว

จากการศกษาพบวา ชาวพมาและชาวไทยรบประทานขาวเปนอาหารหลกจงปรากฏ

สานวนทเกยวกบขาวเปนจานวนมาก คอ สานวนพมากลาววา ကယလငကလြ ဖြႏငဆနကြ /kó-lìn ká

lwɛ phwɛ hnîn hsàn kwɛ/ หลงผวของตน หางเหนแกลบและขาว, ဆနျဖဆနေကာငး ေထာငးမသ ၊

လတ႔သေဘာ ေပါငးမသ /hsàn-phyù hsàn-kaun thaun hmá ɵí lù dó ɵə-bɔ paun hmá ɵí/ ขาวสาร

ขาวขาวสารด ตาดจงร ใจของคนทงหลาย คบดจงร, ထမငးအသက ခနစရက ၊ ေရအသက တစမနက /tə-min ʔə-ɵɛʔ khwə-nə-yɛʔ yè ʔə-ɵɛʔ tə-mə-nɛʔ/ อายของขาว เจดวน อายของนา หนงเชา และ

ဖးတနးလးတနး တနေဆာငမနး /phoŋ-doŋ-loŋ-doŋ də-hsàun-moŋ/ ขาวออกรวงในเดอนพฤศจกา-

ยน สวนสานวนไทยกลาววา ขาวแดงแกงรอน, ขาวยากหมากแพง, ขาวใหมปลามน, ทบหมอขาว

ตวเอง และหนตกถงขาวสาร

293

นอกจากน ทงในสงคมพมาและสงคมไทยยงปลกพชผกผลไมทมลกษณะคลายคลง

กน ไมวาจะเปนไมเถา ไดแก นาเตา ฟกทอง และเถาวลยเปรยง ไมลมลก ไดแก ขง ขา ขม น ขาว

พรก ผกช กระเทยม ถว งา กลวย กระเจยบ สบปะรด กก และออย ไมตน ไดแก ไทร โพธ งว ลาน

ตาลโตนด หมาก สะเดา กมบก ไผ กระถนพมาน มะขาม มะมวง มะตม และชา ผลตผลของไมตน

และสวนของเชอราทออกเปนดอก ไดแก หนอไมและเหด

พชผกผลไมเหลานลวนเปนพชพนธในเขตรอน แตสงทนาสนใจกคอ พชพนธท

ปรากฏในสานวนสามารถสะทอนสภาพวถชวตของคนทงสองชนชาตทผกพนกบธรรมชาตเหลาน

ได เชน สานวนพมากลาววา ေရႊခဥေပါငလကျခား ၾကကသားနင မလေပါင /shwè-chìn-pàun lɛʔ -cha

cɛʔ-ɵa hnîn mə-lɛ pàun/ ใบกระเจยบทองระหวางมอ ไมยอมแลกดวยเนอไก สานวนนแสดงให

เหนคานยมของชาวพมาทนยมกนใบกระเจยบ ใบกระเจยบมรสชาตเปรยว ใชทาเปนนาซปแกรส

เลยน เพราะชาวพมานยมกนอาหารทมนามนหรอรสชาตมน ดงนน ซปใบกระเจยบจงเปนทนยม

อยางมาก วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 175) กลาววา “ใบกระเจยบปรงเปนอาหาร

ไดทงตมและผด หากตมจะเรยกวา ฉงบองฮงโฉ (ခဥေပါငဟငးခ /chìn-pàun hin-chò/) หรอนามา

ผดเรยกวา ฉงบองจอ (ခဥေပါငေၾကာ /chìn-pàun cɔ/) ใบกระเจยบจดไดวาเปนอาหารประจาสารบ

ชวยเจรญอาหารและแกเลยนไปในตว” ในฐานะทผวจยไดไปพานกอยทเมองยางก ง ประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ทาใหสงเกตเหนวา ปจจบนชาวพมายงคงนยมรบประทานซปใบ

กระเจยบ (ခဥေပါငဟငးခ /chìn-pàun hin-chò/) คกบอาหารหลก ซงสามารถพบซปใบกระเจยบได

ตามรานอาหารทวไป โดยรานอาหารสวนใหญจะตกซปใบกระเจยบใหลกคาโดยไมคดเงนและ

ลกคาสามารถขอเพมไดตามความตองการ

สานวนพมาสานวนตอมาทมความนาสนใจ คอ สานวน လကဖကတစရး ၊ ကြမးရးတစ

ညာ /lɛʔ-phɛʔ tə-yo kun-yo tə-hñà/ ใบชาหนงกาน กานหมากหนงขว

หมายถง หากใบชาดเพยง

แคหนงกานกไดรบรสชาตเชนเดยวกบหมากหากมรสชาตดกไมตองกนในปรมาณมาก สานวนน

แสดงใหเหนคานยมของคนพมาทยงนยมกนหมาก (ကြမးယာ /kun-yà/) และดมนาชา (လကဖကေရ

ၾကမး /lɛʔ-phɛʔ yè can/) ตงแตอดตจวบจนปจจบน จงอาจถอเปนวฒนธรรมดานการกนอยางหนง

ของชาวพมา ดานวฒนธรรมการกนหมากนน ปจจบนผวจยพบวารฐบาลของประเทศสาธารณรฐ

ใบกระเจยบมลกษณะเปนแฉกเหมอนงามระหวางนวมอ

คาวา ညာ /hñà/ ผวจยแปลวา ‘ขว’ ตามการนยามศพทของอรนช นยมธรรม และวรช นยมธรรม แตโดยปรยายแลว

สานวน ကြမးရးတစညာ /kun-yo tə-hñà/ ‘กานหมากหนงขว’ หมายถง การกนหมากเพยงจานวนนอยนด อาจเปนเพยงเสยวหนงของ

หมากหนงลกเทานน

294

แหงสหภาพเมยนมารมความพยายามในการจดระเบยบเรองการกนหมากของประชาชนในประเทศ

อยพอสมควร เนองจากตองการใหชาวพมามระเบยบวนยเรองการคายชานหมากหรอการบวนนา

หมากทงในสถานททเหมาะสม รฐบาลจงพยายามตดปายหามบวนนาหมากในสถานทราชการและ

ในทสาธารณะบางสถานท เชน โรงภาพยนตร โรงละคร หางสรรพสนคา ฯลฯ จะจดเตรยมถงขยะ

เพอใหลกคาทกนหมากไดบวนนาหมากลงในถงขยะนนโดยเฉพาะ เพราะคนพมาบางคนกนหมาก

มาตงแตวยรนจนกระทงวยหนมสาว วยผใหญ และวยชรา การจะหามไมใหชาวพมากนหมากยอม

เปนเรองทยากยง ปจจบนหากน งรถเทยวชมในเมองตางๆ ของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมารกจะพบรานขายหมากคาหรอ ကြမးယာဆင /kun-yà-hsàin/ วางขายหมากคาอยทวบรเวณ

และในบางครงพอคาขายหมากคากจะนาหมากคาบรรจใสถงเดนขายตามทองถนนและขายบน

รถโดยสารประจาทางขณะรถตด สวนวฒนธรรมการดมชานนยงพบทวทกทของประเทศสาธารณ-

รฐแหงสหภาพเมยนมาร เพราะชาวพมานยมดมชาเปนอยางมาก รานชาใหญๆ ทเปดในชมชนจะ

เปดแทบตลอดทงวนทงคนทเดยว รานนาชาของพมาจงเปนแหลงรวมผคนทสญจรไปมา รวมทง

เปนแหลงสาหรบพบปะสงสรรคของเพอนฝงทนยมมาน งดมชาเพอถกเถยงประเดนความรหรอ

ขาวสารตางๆ ทเกดขนในประเทศและทวโลก ปจจบนพบวารานนาชาไมไดขายเฉพาะนาชาเพยง

อยางเดยว แตยงขายอาหารประเภทตางๆ และกบแกลมทสามารถนามากนรวมกบนาชาไดดวย เชน

ปาทองโก (အၾကာေကြး /ʔì-cà-kwe/), ซาลาเปา (ေပါကစ /pâuʔ-zì/), โรต (ပလာတာ /pə-là-dà/), โรต

โอง (နျပား /nàn-pya/) ฯลฯ

สวนสานวนไทยทพอจะแสดงใหเหนพชพนธทมเฉพาะในประเทศไทย คอ สานวน

“เลกพรกขหน” หมายถง เลกแตเกงกลาสามารถ, เลกแตมพษสง สานวนเลกพรกขหนมาจากการนา

คณสมบตของพรกขหนทมขนาดเลก แตมรสชาตเผดรอนมาเปรยบกบคนหรอสงอนๆ ทมขนาด

เลก แตมความสามารถมาก หรอสตวขนาดเลกแตมพษรนแรง สาเหตทกลาววาพนธพรกชนดนเปน

พนธพชทปลกเฉพาะในประเทศไทย เพราะพรกขหนเปนผลตผลทางการเกษตรทชาวพมารบจาก

ประเทศไทยเขาไป พรกทพบในพมาจะเปนพรกทนาเขาไปจากประเทศอนๆ เชน ไทย บงคลาเทศ

อนเดย ฯลฯ และหากเดนตามตลาดสดในพมาจะพบพรกกะเหรยง พรกชฟา มากกวาพรกขหน

เพราะพรกชนดนมรสชาตเผดรอนจงไมเปนทนยมของชาวพมาเทาใดนก เพราะชาวพมาสวนใหญ

ไมนยมรบประทานอาหารทมรสชาตเผด แตจะนยมรบประทานทมรสชาตมนหรอนยมใสนามนลง

ไปในอาหาร พรอมกนนยงนยมรบประทานอาหารทใสผงชรส (အခမန႔ /ʔə-cò-hmôŋ/) ทาใหไม

ปรากฏการกลาวถงพรกขหนในสานวนพมา

295

นอกจากนยงมสานวนไทยทมาจากคาพยากรณครงกรงเกา คอ สานวน “กระเบองจะ

เฟองฟลอย นาเตานอยจะถอยจม” สานวนนหมายถง จะเกดเหตอาเพศในบานเมอง คนชวจะรงเรอง

ขณะทคนดจะตกอบ สานวนนเปนสานวนทนาของ 2 สง คอ “กระเบอง” และ “นาเตา” มาเปรยบ

กบของทมนาหนกมากและของทมนาหนกนอยตามลาดบ โดยปกตแลวกระเบองจะมนาหนกมาก

หากนาไปถวงในนายอมจะจมลงไป แตในสานวนนกระเบองกลบลอยขนมา เปรยบเสมอนคนชวท

เฟองฟ มฐานะและขาราชบรวาร ขณะทนาเตาทมนาหนกเบากลบจมนา เปรยบไดกบคนดทตกตา

ถกกลนแกลงไมใหเปนใหญหรอไดทาความด พนธพช “นาเตา” นแมวาจะปรากฏในสานวนพมา

ดวยแตกจะนาไปเปรยบเทยบในลกษณะของความอดมสมบรณของพชพนธทางธรรมชาตมากกวา

ทจะนามาเปรยบกบสงอน

ตารางท 62 สานวนพมาและสานวนไทยทสะทอนลกษณะของพนธพช


ေဆြေကာငးလင တစစလယ ၊ မးၾကြယလင တစစေလာငး ၊ ဘးေကာငးမ စငခ ၊ လငေကာငးမ စရ

/hswè kaun hlyìn tə-sə-lɛ myo cwɛ hlyìn

tə-sə-laun bu kaun hmá sìn khàn lìn kaun

hmá sàn yá/

ถาเพอนด หนงสะแหล ถาญาตรวย หนงสะลาว

ถานาเตาด หางรานรองรบ ถามผวด ไดเสวยสข

หมายถง ถามญาตมตรดอยางนอยความเปนอยก

ไมขดสน ถาไดผวด ตนกไดเสวยสข

ဘးေကာငးလင စငခ ၊ လငေကာငးမ စရ

/bu kaun hlyìn sìn khàn lìn kaun hmá sàn

yá/


หมายถง หากนาเตาดสรางหางรานรองรบ หาก

ไดผวด เมยยอมไดเสวยสข

ဘးတစရာအေပါကက ပတလ႔ရသည ၊ ပါးစပတစေပါကက ပတလ႔မရ

/bu tə-yà ʔə-pâuʔ kò pêiʔ ló yá ɵì bə-sáʔ tə-


หมายถง เกดเหตอาเพศในบานเมอง คนชวจะ

รงเรอง คนดจะตกอบ

ขงกรา ขากแรง

หมายถง ตางจดจานพอๆ กน, ตางกมอารมณ

รอนพอๆ กน, ตางไมยอมลดละกน

ขม นกบปน

หมายถง ชอบววาทกนอยเสมอเมออยใกลกน,

ไมถกกน



ขาวยากหมากแพง

หมายถง ภาวะขาดแคลนอาหาร, ทพภกขภย

ขาวใหมปลามน

หมายถง อะไรทเปนของใหมกถอวาด, นยมเรยก

ชวงเวลาทสามภรรยาเพงแตงงานกนใหมๆ วา

296

ตารางท 62 สานวนพมาและสานวนไทยทสะทอนลกษณะของพนธพช (ตอ)


pâuʔ kò pêiʔ ló mə-yá/

นาเตามรเปนรอย ปดได ปากมเพยงรเดยว ปด

ไมได

หมายถง ปดความลบไมอย

စငေကာငးေသာ ဖရေကာငး၏ ၊ အရငေကာငးေသာ ကၽြနေကာငး၏

/sìn kaun ɵɔ phə-yòŋ kaun ʔí ʔə-shìn kaun

ɵɔ cùn kaun ʔí/

หากรานด ผลฟกยอมด หากเจานายด ขาทาส

ยอมด

หมายถง ถารานด ผลฟกยอมเลอยพาดได

ถาเจานายกนดอยด ขาทาสยอมไดกนดอยดไป

ดวย, ผนอยตองพงผใหญ

၀ါဆလေျပာငး ၊ မေကာငးေဖြးေဖြး ၊ မးေအးေအး

/wà-hsò-lá pyaun mí-jaun phwe-phwe mo

ʔe-ʔe/ เปลยนเขาสเดอนกรกฎาคม เถาวลยเปรยงแนน

ขนด ฝนชมเยน

หมายถง เมอเขาสชวงเดอนกรกฎาคม ดอก

เถาวลยเปรยงขาวนวลจะบานสะพรง ฝนตกชม

ฉา อากาศเยนชมชน

ခငးစမးႏင မလင ၊ သၾကငမ ကယၾကင

/chin-sein hnîn mèin-ɵə-lìn ɵù-cìn hmà kò-

cìn/

ขงและขา ผอนชอบพอ ตนชอบพอ

หมายถง หากใครดดวยกทาดตอบ ใครรายดวยก

รายตอบ

ระยะขาวใหมปลามน

ทบหมอขาวตวเอง

หมายถง ตดอาชพ, ทาลายหนทางทามาหากน





หมายถง ลกษณะทคนผวดาแตงตวดวยเสอผาส

แดง



เลกพรกขหน

หมายถง เลกแตเกงกลาสามารถ, เลกแตมพษสง

ผกชโรยหนา

หมายถง การทาความดเพยงผวเผน

หวเดยวกระเทยมลบ

หมายถง ตวคนเดยวโดดเดยวไมมพวกพอง


หมายถง การทาอะไรสองอยางพรอมกนโดยไม

รอบคอบหรอชกชา อาจเกดความเสยหายได

กลวยๆ

หมายถง งายมาก

297



ကယလငကလြ ဖြႏငဆနကြ

/kó-lìn ká lwɛ phwɛ hnîn hsàn kwɛ/

หลงผวของตน หางเหนแกลบและขาว

หมายถง เพยงแคสามของตนเพยงคนเดยว

บรรดาชายอนกไรคา

ဆနျဖဆနေကာငး ေထာငးမသ ၊ လတ႔သေဘာ ေပါငးမသ

/hsàn-phyù hsàn-kaun thaun hmá ɵí lù dó

ɵə-bɔ paun hmá ɵí/

ขาวสารขาวขาวสารด ตาดจงร

ใจของคนทงหลาย คบดจงร

หมายถง ขาวสารดไมดเพยงตาดกรได แตจตใจ

คนยากแทหยงถง ตองคบหากนดจงจะรวาด

หรอไมด ထမငးအသက ခနစရက ၊ ေရအသက တစမနက /tə-min ʔə-ɵɛ ʔ khwə-nə-yɛʔ yè ʔə-ɵɛʔ tə-

mə-nɛʔ/

อายของขาว เจดวน อายของนา หนงเชา

หมายถง รางกายคนเราขาดนาไมได


/phoŋ-doŋ-loŋ-doŋ də-hsàun-moŋ/


หมายถง ในเดอนพฤศจกายนเปนเดอนทตนขาว

ออกรวง

ငါးပတ ပပပပ ၊ ငရတ စပစပ

/ŋa-páʔ pôuʔ-pôuʔ ŋə-yôuʔ sáʔ-sáʔ/



ปอกกลวยเขาปาก

หมายถง งาย, สะดวก


หมายถง คนทชอบพดเอะอะแสดงวาเกง แตไม

กลาจรง

ตาเปนสบปะรด

หมายถง ตาของพรรคพวกทคอยสอดสองดแล

เหตการณอยรอบขาง

รมโพธรมไทร

หมายถง ทพง, ผทใหความคมครองและความ

อบอนใจ

298



ของปลาเนาได

ဥသစတစတငး ႏမးတစတငး

/ʔôuʔ-shíʔ tə-tin hnan tə-tin/

มะตมหนงตน งาหนงตน

หมายถง ผหญงมจานวนมากกวาผชาย

ေရႊခဥေပါငလကျခား ၾကကသားနင မလေပါင

/shwè-chìn-pàun lɛʔ-cha cɛʔ-ɵa hnîn mə-lɛ

pàun/

ใบกระเจยบทองระหวางมอ

ไมยอมแลกดวยเนอไก

หมายถง ชาวพมานยมกนใบกระเจยบ

ေတာသလငး ျမစတြငး သငျဖးခငး

/tɔ-ɵə-lin myíʔ dwin ɵìn-phyu khin/

แมนาในเดอนกนยายน ปเสอกก

หมายถง แมนาในเดอนกนยายน คลนนาจะสงบ

นงมากเหมอนปเสอกกเอาไว

ၾကသာ အစဥခသည ၊ လမာ အစဥမခ

/càn ɵà ʔə-sìn chò ɵí lù hmà ʔə-sìn mə-chò/

ออยเทานน หวานตลอด คนนน ไมหวานตลอด

หมายถง ออยเทานนทมความหวานอย

ตลอดเวลา แตใจของคนนนอาจไมดอยเสมอ

ေညာငေစေလာက လ ၊ ေညာငပငၾကးေလာက ရ

/ñàun-sé lâuʔ hlù ñaun-pìn-ci lâuʔ yá/

บรจาคประมาณเมลดไทร ไดบญประมาณตน

ไทรใหญ

‘ตน’ (တငး /tin/ เปนหนวยตวง มคาเทากบ 16 ปย)

299



หมายถง หากมเจตนาทจะทาบญ แมบรจาคเพยง

นอยนด แตกไดกศลยงใหญ

ေညာငပငၾကးေလာက လ ၊ ေညာငေစေလာက ရ

/ñaun-pìn-ci lâuʔ hlù ñàun-sé lâuʔ yá/

บรจาคประมาณตนไทรใหญ ไดบญประมาณ

เมลดไทร

หมายถง หากไมมเจตนาในการทาบญ แมวาจะ

ทาบญมากมายเพยงใดกไดรบกศลเพยงนอยนด

တပ႔တြ ၊ ေပါကလငကငး ၊ ထနးရညနငး

/də-bó-dwɛ pâuʔ lɛ ŋòŋ kin than-yè nin/

กมภาพนธ เปลยนจากหบเปนบาน เหยยบ

นาตาล

หมายถง กมภาพนธเปนเดอนทดอกงวบาน คน

เหยยบตาลโตนดกจะขนเหยยบเอานาตาลโตนด

လကပဖးခန ေခြးရးခန

/lɛ ʔ-pàn phu chèin khwe yu chèin/


หมายถง เดอนกมภาพนธ เดอนมนาคมเปน

ชวงเวลาทดอกงวบานและหมาเปนบา

ေပ တစသး ၊ ကး တစသား

/pè tə-ɵi ci tə-ɵa/

ลาน หนงผล กา หนงลก

หมายถง ในชวงชวตของตนลานจะออกผลเพยง

ครงเดยว สวนกากออกลกเพยงครงเดยวเชนกน

ေပျဖစလငခ ၊ တျဖစလငႏ

/pè phyíʔ hlyìn khàn tù phyíʔ hlyìn hnàn/


300




လကဖကတစရး ၊ ကြမးရးတစညာ

/lɛ ʔ-phɛʔ tə-yo kun-yo tə-hñà/


หมายถง หากใบชาด เพยงแคหนงกานกไดรบ

รสชาตเชนเดยวกบหมากหากมรสชาตดกไม

ตองกนในปรมาณมาก

ခစေသာကား သကာ ၊ မနးေသာကား တမာ

/chíʔ ɵɔ-ka ɵə-kà moŋ ɵɔ-ka tə-mà/

เมอรก นาตาลเคยว เมอเกลยด สะเดา

หมายถง ยามรกคาพดคาจากออนหวาน

แตยามเกลยดนนคาพดขมเหมอนสะเดา

တမာတစခက သြားတစသက

/tə-mà tə-khɛʔ ɵwa tə-ɵɛʔ/

สะเดาหนงกาน ฟนหนงอาย

หมายถง กานของสะเดาจะทาใหฟนแขงแรง

ตลอดชวต




หมายถง ในเดอนกมภาพนธ ตนสะเดาจะแตก

ใบออนซงเปนเวลาเดยวกนกบชวงเวลาท

นกแกววางไข

ႏတကေတာ ပားသကာ ၊ စတကေတာ ခါးတမာ

/hnôuʔ kə-dɔ pya ɵə-kà sêiʔ kə-dɔ kha tə-mà/

ปากนน นาผงเคยว ใจนน สะเดาขม

301




ေရ႕မာ တမာ ၊ ေနာကမာ ခတက ၊ စးပြားတက

/shé hmà tə-mà nâuʔ hmà khàn tɛʔ si-bwa tɛʔ/

ดานหนา สะเดา ดานหลง กมบก คาขน

หมายถง หนาบานควรปลกตนสะเดา และหลง

บานควรปลกตนกมบก จะทาใหเศรษฐกจทบาน

ด ทามาคาขน

ရငကဖက ဓဇဂ ၊ လကဖက အရက ၊ ဓားကဖက ၀ါးမက

/shìn kò phyɛ ʔ də-zɛʔ lù kò phyɛʔ ʔə-yɛʔ

da kò phyɛʔ wa myɛʔ/

พระเสยเพราะธชคคสตร คนเสยเพราะเหลา

มดดาบเสยเพราะตาไมไผ

หมายถง พระเณรเสยหายเพราะธชคคสตร คน

เสยหายเพราะเหลา มดดาบเสยหายเพราะตาไมไผ

သစအဖား ၊ ၀ါးအရငး

/ɵíʔ ʔə-phya wa ʔə-yin/

ตนไมปลายยอด ไมไผลาตน

หมายถง หากตดตนไมทาฟนควรตดทปลายยอด

ไมจะตดงายกวาลาตน สวนไมไผนนใหตดทลา

ตนจะดทสด

ေႏြ ထေနာငး ၊ ေဆာငး မနကညး

/nwè thə-naun hsaun mə-ji/


หมายถง ในฤดรอน กงกานของตนกระถน

พมานจะสะพรงไปดวยใบ สวนในฤดหนาว กง

กานของตนมะขามจะสะพรงไปดวยใบทแผกง

302



ใหรมเงา

အသားတြင ၀က ၊ အသးတြင သရက ၊ အရြကတြင လကဖက

/ʔə-ɵa dwìn wɛʔ ʔə-ɵi dwìn ɵə-yɛʔ

ʔə-ywɛʔ dwìn lə-phɛʔ/

ในบรรดาเนอ เนอหม ในบรรดาผลไม มะมวง

ในบรรดาใบไม ใบชา

หมายถง ในบรรดาเนอทงหลาย เนอหมมรสชาต

ดทสด ในบรรดาผลไมทงหลาย มะมวงมรสชาต

ดทสด ในบรรดาใบไมทงหลาย ใบชามรสชาตด

ทสด

မသးႏစ ၊ မစသးလ

/hmò ɵoŋ-hníʔ hmyíʔ ɵoŋ-lá/


หมายถง หลงจากคลอดลก ผหญงตองหลกเลยง

การกนเหด 3 ป และหลกเลยงการกนหนอไม

เปนเวลา 3 เดอน

จากการศกษาสะทอนใหเหนวาลกษณะของพนธพชทพบในสงคมพมาและสงคมไทย

มความคลายคลงมากกวาแตกตางกน สาเหตเพราะประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและ

ประเทศไทยอยในเขตรอน ทาใหพนธพชทพบเปนพนธพชเขตรอนดวยไมวาจะเปนไมเถา

ไมลมลก ไมตนและผลผลตอนๆ ของไมตน ทงน สานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวาทง

ชาวพมาและชาวไทยตางกรบประทานขาวเปนอาหารหลกจงปรากฏสานวนทนาขาวมาเปรยบเทยบ

เปนจานวนมาก แตสงทแตกตางกนและสะทอนผานสานวน คอ วฒนธรรมการกนพชพนธตางๆ ท

เพาะปลกไดในประเทศของตน เชน ชาวพมานยมดมชาและกนหมากมาตงแตอดตและปจจบนก

ยงคงนยมอยางตอเนอง ทาใหสานวนพมายงมการกลาวถงใบชาและหมากอยมาก ขณะทสานวน

ไทยไมคอยปรากฏสานวนทเกยวกบการดมชาหรอการกนหมากแลว แมวาในอดตคนไทยจะนยม

กนหมากเชนเดยวกน แตเมอสภาพสงคมไทยเปลยนแปลงไป คนไทยกนหมากนอยลง การนาพนธ

303

พชชนดนมากลาวเปรยบเปนสานวนสงสอนบตรหลานจงอาจทาไดยาก เพราะคนรนใหมอาจไมม

จนตภาพจงไมสามารถเขาใจคาสงสอนนนๆ ไดอยางลกซง จงอาจกลาวไดวาพชพนธทปรากฏใน

สานวน นอกจากจะสะทอนใหเหนสภาพวถชวตของชาวพมาและชาวไทยทผกพนกบธรรมชาต

แลว ยงสามารถสะทอนใหเหนคานยมทเปลยนแปลงไปไดอกดวย

5.1.5 สมนไพรและยา

ภาพสะทอนทางธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทยอกประการหนง

คอ สานวนทกลาวถงสมนไพรและยา เพราะสมนไพรและยาเปนภมปญญาของบรรพบรษทนา

ผลผลตจากธรรมชาตมาใชเพอรกษาโรคใหหายขาดได แสดงใหเหนถงความรความเขาใจธรรมชาต

รอบตว

จากการศกษาปรากฏวา สานวนพมาปรากฏสานวนทกลาวถงสมนไพรและยามากกวา

สานวนไทย สาเหตทเปนเชนนนาจะมาจากสภาพสงคมของชาวพมาทยงนยมรกษาโรคตางๆ ดวย

ยาแพทยแผนโบราณ วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 190) กลาววา “โดยทวไปชาว

พมายงคงนยมการรกษาแบบแผนโบราณควบคไปกบการรกษาดวยแผนปจจบน หากเปนความ

เจบปวยเลกนอย อาท ปวดหว ปวดทอง และเจบคอ ชาวบานมกอาศยการรกษาพนบาน ตอเมอเปน

โรครายจงจะหนไปพงวธการรกษาสมยใหม แตถาไมอาจเยยวยาดวยวธสมยใหมไดแลว กจะหวน

กลบมาพงการรกษาพนบานดงเดม สมนไพรจงเปนทงทางเลอกแรกและทางเลอกสดทายของชาว

พมา โดยเฉพาะในชนบท” ปจจบนแมวาการแพทยแผนสมยใหมจะกาวหนาไปพอสมควร แตชาว

พมากยงคงพงยาจากแพทยแผนโบราณ และความรเกยวกบยานไดสะทอนผานสานวน ไดแก

สานวน ႏြယျမကသစပင ေဆးဖက၀င /nwɛ myɛʔ ɵíʔ-pìn hse-bɛʔ-wìn/ เถาวลย หญา ตนไม เขา

ตารบยา, တနေဆး ၊ လြနေဘး /tàn-hse lùn be/ พอดเปนยา มากไปเปนภย, သးတတလင ေဆး ၊

မသးတတလင ေဘး /ɵoŋ táʔ hlyìn hse mə-ɵoŋ táʔ hlyìn be/ ถาใชเปนกเปนยา ถาใชไมเปนก

เปนอนตราย, အစာလညး ေဆး ၊ ေဆးလညး အစာ /ʔə-sà lɛ hse hse lɛ ʔə-sà/ อาหารคอยา ยาคอ

อาหาร, အနာႏငေဆး ကကေအာငေပး /ʔə-nà hnîn hse kâiʔ ʔàun pe/ โรคและยา ใหตรงกน, အငးေကာငးလင တစကြက ၊ ေဆးေကာငးလင တစစက /ʔin kaun hlyìn tə-kwɛʔ hse kaun hlyìn

tə-sɛʔ/ ถายนตด หนงดวง ถายาด หนงหยด, အသကၾကးလင ဆငစးပါ /ʔə-ɵɛʔ ci hlyìn hsìn si pà/

ถาอายมาก ขชาง สานวนนหมายถง เมออายมากตองพงพาใบเถาของตน ဆငးတးမႏြယ /hsìn-doŋ-

mə-nwɛ/ สานวนทงหมดทกลาวถงยาและสมนไพรของชาวพมานแสดงใหเหนวาชาวพมามความร

เรองยาสมนไพรเปนอยางด อกทงยงตระหนกถงคณและโทษของยาสมนไพรหรอธรรมชาตทอย

ใกลตวดวย

304

สวนสานวนไทยทกลาวถงยาอยางชดเจนมเพยงสานวนเดยว คอ “หวานเปนลม ขม

เปนยา” หมายถง คาชมมกไรสาระ ทาใหลมตวขาดสต แตคาตมกเปนประโยชน ทาใหไดคด โดย

สานวนนนาลกษณะของสงทเปนนามธรรมมาเปรยบกบสงทเปนรปธรรม คอ นา “คาพดของคน”

ซงเปนนามธรรม เปนคาสงสอนทไมสามารถจบตองได มาเปรยบเปนรปธรรม คอ “ลม” และ “ยา”

โดยคาพดทเปนคากลาวชมนนมกใหความชมฉาใจ, ความสบายใจแกผฟงเชนเดยวกบลมบางเบาท

พดมาตองกายกใหความเยนสบาย แตหากผทไดรบคาชมมวแตหลงระเรงไปกบคาชมเหลานน ไม

รจกพฒนาตนเองอยเสมอ คาชมเหลานนกสามารถทารายตวของผไดรบคาชมได ตางกบคาตกเตอน

คาดดาวากลาวสงสอนทแมจะเปนคาไมรนห ไมถกใจผทถกอบรมสงสอนเทาใดนก แตผทอบรมสง

สอนมกจะกลาวดวยความหวงด อยากใหผถกอบรมสงสอนปรบปรงแกไข และพฒนาตนเองขนไป

อก ฉะนน คาพดทขมเสมอนยาเหลานจงมกเปนประโยชนตอตวผฟงมากกวาคาชม

ตารางท 63 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานสมนไพรและยา


ႏြယျမကသစပင ေဆးဖက၀င

/nwɛ myɛʔ ɵíʔ-pìn hse-bɛʔ-wìn/

เถาวลย หญา ตนไม เขาตารบยา

หมายถง ตนไมทงหมดเปนยา

တနေဆး ၊ လြနေဘး

/tàn-hse lùn be/

พอดเปนยา มากไปเปนภย

หมายถง ควรมความพอด (ของบางอยางกนมาก

ไปเปนอนตราย)

သးတတလင ေဆး ၊ မသးတတလင ေဘး

/ɵoŋ táʔ hlyìn hse mə-ɵoŋ táʔ hlyìn be/

ถาใชเปนกเปนยา ถาใชไมเปนกเปนอนตราย

หมายถง สงทมทงคณและโทษ มผลทงทางบวก

และลบ

အစာလညး ေဆး ၊ ေဆးလညး အစာ

/ʔə-sà lɛ hse hse lɛ ʔə-sà/

อาหารคอยา ยาคออาหาร


หมายถง คาชมมกไรสาระ ทาใหลมตวขาดสต

แตคาตมกเปนประโยชน ทาใหไดคด

305

ตารางท 63 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานสมนไพรและยา (ตอ)


หมายถง อาหารบางชนดกเปนยา ยาบางชนดก

เปนอาหารได

အနာနငေဆး ကကေအာငေပး

/ʔə-nà hnîn hse kâiʔ ʔàun pe/

โรคและยา ใหตรงกน

หมายถง ยาสามารถรกษาอาการเจบปวยได จง

ควรใหยาทตรงกบโรค

အနာမသ ေဆးမရ

/ʔə-nà mə-ɵí hse mə-shí/

ไมรจกโรค ไมมยารกษา

หมายถง ไมรตนเหตยอมแกไขไมได

အသကၾကးလင ဆငစးပါ

/ʔə-ɵɛʔ ci hlyìn hsìn si pà/

ถาอายมาก ขชาง

หมายถง เมออายมากตองพงพาใบเถาของตน

ဆငးတးမႏြယ /hsìn-doŋ-mə-nwɛ/

အငးေကာငးလင တစကြက ၊ ေဆးေကာငးလင တစစက

/ʔin kaun hlyìn tə-kwɛ ʔ hse kaun hlyìn tə-sɛʔ/


หมายถง ของดไมตองใชจานวนมากกม

ประสทธภาพ

จากการศกษาแสดงใหเหนวาสานวนพมากลาวถงสมนไพรและยามากกวาสานวน

ไทย ผลการศกษาสะทอนใหเหนวา ชาวพมามวถชวตทผกพนกบธรรมชาตมากจงสามารถศกษา

สรรพคณของสมนไพร และนามาเปนยารกษาโรคได ทงน ในขณะทผวจยพานกอยในเมองยางกง

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ผวจยสงเกตเหนวา ตามทองตลาดหรอตามแหลงชมชน

306

จะมหมอชาวบานนายาสมนไพรพนบานมาวางจาหนาย บางเปนเปลอกไมหรอสวนอนๆ ทตากจน

แหงแลวมาวางจาหนาย บางเปนนามนทสกดออกมาจากสวนตางๆ ของพช มฤทธในการรกษาโรค

ตางกนไป บางเปนใบพชสมนไพรสดทมสรรพคณและวธการใชแตกตางกน วถชวตเหลานสะทอน

ใหเหนวาคนพมายงนยมการรกษาโดยใชภมปญญาชาวบานแบบดงเดมอยมาก สาเหตอกประการ

หนงททาใหชาวพมาเลอกใชยาสมนไพรมากกวายาแผนปจจบน เพราะประสทธภาพในการรกษา

โดยใชยาสมนไพรมประสทธภาพดเทยบเทายาแผนปจจบน และเมอเปรยบเทยบกบราคาของยา

สมนไพรกบยาแผนปจจบนพบวา ยาสมนไพรสวนใหญมราคาถกกวายาแผนปจจบนและสามารถ

เกบรกษาไวไดนาน แตกมยาสมนไพรบางชนดทเปนสมนไพรหายากจงมราคาสง วถชวตทผกพน

กบธรรมชาตอยางแนบแนนนจงสะทอนผานสานวนพมาซงไดกลาวถงสมนไพรและยาไวหลาย

สานวนดวยกน ขณะทสานวนไทยปรากฏเพยงสานวน “หวานเปนลม ขมเปนยา” ซงแมวาสานวนน

จะนายามาเปรยบเทยบดวย แตกไมไดสะทอนใหเหนสภาพวถชวตทผกพนกบธรรมชาตแตอยางใด

สาเหตอาจเปนเพราะสานวนนนายามาเปรยบเทยบเปนคาพดทไมไพเราะรนห ไมไดมการกลาวถง

สรรพคณดานอนในดานการรกษา จงอาจกลาวไดวา สานวนพมาสามารถสะทอนใหเหนสภาพ

วถชวตของคนพมาทใกลชดกบธรรมชาตไดมากกวาสานวนไทย

5.1.6 ดาราศาสตร

นอกจากสภาพภมประเทศ ภมอากาศ พนธสตว พนธพช สมนไพรและยาแลว ทงชาว

พมาและชาวไทยยงมสานวนทสะทอนใหเหนความแนบแนนของคนในสงคมกบธรรมชาตอกอยาง

หนง คอ ดาราศาสตร

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2554: 431) ไดใหความหมายของคาวา ดารา-

ศาสตรไววา “ดาราศาสตร หมายถง วชาวาดวยดาว (อ. astronomy)” ความรเรองดวงดาวนพบได

อยางชดเจนในสานวนพมาทกลาววา “ခနစစဥၾကယေျပာင အျမးေထာင သနးေခါငခနသ႔ ေရာက

/khwə-nə-sìn cɛ pyàun ʔə-myi thàun ɵə-khàun-chèin ɵó yâuʔ/ ดาวลกไกเดน หางตง เวลาเทยง

คนมาถง หมายถง เมอสวนหางของดาวลกไกโผลขนบนทองฟา แสดงวาเปนเวลาเทยงคน” เปนการ

แสดงใหเหนถงวถชวตของชาวพมาทผกพนกบธรรมชาต มการสงเกตสภาพแวดลอมหรอลกษณะ

ทางธรรมชาตของดวงดาวเพอใชบอกเวลา สวนสานวนไทยไดนาเอาลกษณะของดวงดาวมาเปรยบ

เปนสานวนเรยกบคคลทมลกษณะโดดเดนดานใดดานหนง คอ สานวน “ดาวลอมเดอน” หมายถง ผ

ทแวดลอมผทโดดเดน และสานวน “ดาวรง” หมายถง นกรองหรอนกแสดงทกาลงมชอเสยงโดงดง

อ. เปนอกษรยอบอกทมาของคา คอ มาจากภาษาองกฤษ

307

เปนการนาดวงดาวมาเปรยบเพอแสดงความหมายอนมากกวาความหมายหลก อยางไรกตาม การนา

ธรรมชาต คอ ดวงดาวมาเปรยบเทยบนกพอจะทาใหเหนไดวา สงคมพมาและสงคมไทยยงมสภาพ

วถชวตทแนบแนนกบธรรมชาตอยมาก

ตารางท 64 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานดาราศาสตร


ခနစစဥၾကယေျပာင အျမးေထာင သနးေခါငခနသ႔ ေရာက /khwə-nə-sìn cɛ pyàun ʔə-myi thàun ɵə-

khàun-chèin ɵó yâuʔ/


หมายถง เมอสวนหางของดาวลกไกโผลขนบน

ทองฟา แสดงวาเปนเวลาเทยงคน



ดาวรง


โดงดง

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยแสดงใหเหนวา สานวนพมากลาวถงความร

ดานดาราศาสตรโดยตรง คอ การดเวลาจากดวงดาว สวนสานวนไทยไมไดกลาวถงดวงดาวโดยตรง

แตนาลกษณะทางกายภาพของดวงดาว คอ นาลกษณะของวตถทเหนเปนดวงมแสงระยบระยบใน

ทองฟาเวลามดมาเปรยบกบคนทมความโดดเดนกวาผอน สะทอนใหเหนวาทงคนพมาและคนไทย

ตางกมความชางสงเกตธรรมชาตรอบตวและสามารถนามาประดษฐเปนสานวนใชเพอตกเตอนหรอ

สงสอนลกหลานได

อนง จากการศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย

ในแงของลกษณะทางภมประเทศ ภมอากาศ พนธสตว พนธพช สมนไพรและยา รวมทงดารา-

ศาสตร แสดงใหเหนวา ทงสานวนพมาและสานวนไทยสามารถสะทอนใหเหนสภาพความเปนอย

ของคนทง 2 ชนชาตไดเปนอยางด กลาวคอ คนพมาและคนไทยสามารถปรบเปลยนวถชวตตาม

สภาพภมประเทศและสภาพภมอากาศ มการใชแรงงานสตวเพอชวยทนแรงการเพาะปลกและรน

ระยะเวลาการเดนทาง หรอแมแตการขนสงสนคาตางๆ มการผลตพาหนะ เชน เกวยน เรอ แพ ฯลฯ

เพอชวยใหการเดนทางคมนาคมทงทางบกและทางนามความสะดวกรวดเรวยงขน และเนองจาก

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและประเทศไทยเปนประเทศในเขตเมองรอนเหมอนกน

จงทาใหพชพนธทเพาะปลกหรอขนเองตามธรรมชาตไมมความแตกตางกนเทาใดนก เชนเดยวกบ

พนธสตวทพบกมกจะเปนพนธสตวทพบไดในประเทศเขตรอน

308

จากการศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตจากสานวนพมากบสานวนไทย เปนทนา

สงเกตวา สานวนพมามการกลาวถงสานวนทระบเฉพาะเจาะจงสภาพภมอากาศทสมพนธกบสภาพ

แวดลอมหรอพฤตกรรมของคนทตองปรบเปลยนไปตามฤดกาลนนๆ ซงสานวนในลกษณะนไม

ปรากฏในสานวนไทย แสดงใหเหนวาสานวนพมาสามารถสะทอนใหเหนสภาพวถชวตของคนพมา

ทใกลชดกบธรรมชาตไดมากกวาสานวนไทย ผลการศกษาดานลกษณะภมอากาศนสอดคลองกบ

การศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตอก 2 ดานตอมา คอ ดานสมนไพรและยา และดานดาราศาสตร

เพราะจากการศกษาพบวา สานวนพมาสามารถสะทอนใหเหนภมปญญาชาวบานดงเดมของคนพมา

ทมกนาพชผกสมนไพรทมอยในธรรมชาตมาใชรกษาโรค จงพบสานวนทนาสมนไพรและยามา

เปรยบเทยบมากกวาสานวนไทย สวนดานดาราศาสตรพบวาสานวนพมานาลกษณะการดเวลาจาก

ดวงดาวมาเปรยบเปนสานวนส งสอนลกหลานใหรจกชางสงเกต ขณะทสานวนไทยไมไดนา

ลกษณะของดวงดาวทไดจากการสงเกตมาใชส งสอนลกหลานโดยตรงแตใชเปรยบถงบคคลทม

ความโดดเดนอกทหนง ทงน ผวจยตงขอสงเกตวาลกษณะทางธรรมชาตทคนไทยนามาเปรยบใช

สงสอนลกหลานสวนใหญจะมลกษณะเปนคาคมหรอคาขวญมากกวาการเปรยบเปนสานวน

จากการศกษาจงสามารถสรปไดวา สานวนพมาและสานวนไทยสามารถสะทอนให

เหนวาคนพมายงมความสมพนธอนแนบแนนกบธรรมชาตมากกวาคนไทย ทงนอาจเปนเพราะ

สงคมไทยรบเอาความเจรญและสงทนสมยเขามามากกวาสงคมพมา ทาใหคนไทยเรมมการ

ปรบเปลยนวถชวตจากสงคมเกษตรกรรมเปนสงคมอตสาหกรรมมากยงขน ขณะทสงคมพมายง

เปนสงคมแบบเกษตรกรรม คนพมาตองพงพงธรรมชาตและตองรจกปรบตวใหเขากบสภาพ

แวดลอมเพอใหสามารถดารงชวตอยได ดงนน สานวนพมาทพบสวนใหญจงยงสะทอนลกษณะทาง

ธรรมชาตทสมพนธกบวถชวตของคนพมาไวไดเปนอยางด

5.2 ภาพสะทอนทางวถชวตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย

นอกจากภาพสะทอนทางธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทยแลว

ภาพสะทอนทางวถชวตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทยกเปนอกประเดนหนงทมความ

นาสนใจ เพราะชวยใหสามารถเขาใจโลกทศน คานยม สภาพสงคม วฒนธรรม ประเพณ ตลอดจน

ภมปญญาของคนทงสองชนชาตได ผวจยไดแบงผลการศกษาดานภาพสะทอนทางวถชวตออกเปน

ประเดนๆ ซงมรายละเอยด ดงตอไปน

309

5.2.1 สภาพวถชวตทวไป

5.2.1.1 การสรางบานเรอน, ทอยอาศย

เนองจากสภาพภมประเทศ ภมอากาศ และสภาพวถชวตทผกพนกบธรรมชาต

ทาใหทงชาวพมาและชาวไทยสรางบานเรอนทมนคงแขงแรง โดยมกสรางบานบรเวณรมนาและยก

พนบานใหสงเพอใหมใตถนสาหรบเกบเครองมอการเกษตร สาหรบเลยงสตว และเพอปองกนนา

ทวม แมวาปจจบนบานเรอนของชาวพมาและชาวไทยจะเปลยนจากเรอนไมเปนบานทสรางดวย

ปนซเมนตและวสดกอสรางอนๆ แลวกตาม แตจากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา

สานวนของคนทงสองชนชาตยงคงสะทอนใหเหนถงรองรอยการสรางบานเรอนในอดต คอ การ

สรางบานเรอนโดยการยกพนบานใหสง ลกษณะการสรางบานเชนนพบมากในสานวนไทย ไดแก

สานวนกนบนเรอน ขบนหลงคา, หวกระไดไมแหง (หวบนไดไมแหง) และตกกระไดพลอยโจน

สานวนเหลานลวนสะทอนใหเหนการสรางบานเรอนทมลกษณะยกพนสง เพราะมการกลาวถง

บนไดหรอในสมยกอนเรยกวา “กระได”

นอกจากนยงมสานวนทแสดงใหเหนวาคนไทยใหความสาคญกบการสราง

บานเรอนมากกคอ สานวน “ปลกเรอนผดคดจนเรอนทลาย เลอกผวผดคดจนตวตาย” หมายถง จะ

ทาอะไรในสงทเปนหลกเปนฐานจะตองคดตองทาใหด เพราะหากผดพลาดแลวจะมทกขมาก

สานวนนจงสามารถสะทอนใหเหนแนวคดเรองการสรางบานเรอนของคนไทย เพราะคนไทยม

ความเชอวาการสรางบานเปรยบเสมอนการวางรากฐานของชวต ฉะนน บานทมรากฐานมนคง

แขงแรงยอมนาความสขสาราญใจมาใหแกผอยอาศย

สวนสานวนพมาทแสดงใหเหนลกษณะการสรางทอยอาศยนนมไมมากนก

สานวนทพอจะแสดงใหเหนถงการสรางบานแบบยกพนบานใหสงกคอ สานวน ေလကားသးထစ

ဆငးလင လပျဖစသည /hlè-ka ɵoŋ-thíʔ hsin hlyìn lù-pyò phyíʔ ɵì/ แมลงบนไดไปสามขน

กลายเปนหนมโสด เพราะสานวนนมการกลาวถง ေလကား /hlè-ka/ หรอบนไดทใชสาหรบขนลง

นอกจากนยงมสานวนทนาสนใจ คอ สานวน အမေနာကေဖး ေစးဆငတည /ʔèin nâuʔ phe ze-hsàin

tì/ หลงบาน สรางตลาดรานคา เปนสานวนทแสดงใหเหนถงสภาพวถชวตของชาวพมาทนยมปลก

พชผกสวนครวไวใชประกอบเปนอาหาร โดยการใชพนทสวนหลงบานใหเปนประโยชน เพอชวย

ประหยดคาใชจายในการซอพชผกมาประกอบอาหารไดอกทางหนง

310

ตารางท 65 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานการสรางบานเรอนหรอทอยอาศย


ေလကားသးထစဆငးလင လပျဖစသည

/hlè-ka ɵoŋ-thíʔ hsin hlyìn lù-pyò phyíʔ ɵì/

แมลงบนไดไปสามขน กลายเปนหนมโสด

หมายถง ผชายทแตงงานแลวแตทาตวเหมอน

หนมโสด

အမေနာကေဖး ေစးဆငတည

/ʔèin nâuʔ phe ze-hsàin tì/

หลงบาน สรางตลาดรานคา

หมายถง พนทวางบรเวณหลงบานควรปลก

พชผกผลไมไวกน



หวกระไดไมแหง, หวบนไดไมแหง

หมายกถง มแขกมาเยยมเยอนอยเสมอ (มกใช

หมายถงบานทมลกสาวสวย หรอบานผมอานาจ

วาสนา)

ตกกระไดพลอยโจน

หมายถง เมอพลาดไปแลวกยอมเลยตามเลย เพอ

ไมใหเสยเชง

ปลกเรอนผดคดจนเรอนทลาย เลอกผวผดคดจน

ตวตาย

หมายถง จะทาอะไรในสงทเปนหลกเปนฐาน

จะตองคดตองทาใหด เพราะหากผดพลาดแลว

จะมทกขมาก

อนง จากการสงเกตของผวจยพบวา สานวนพมามกไมกลาวถงการสรางบาน

เรอน แตจะกลาวถงการสรางเมองหรอตอกยาเรองประวตศาสตรของชนชาตเสยมากกวา สาเหตท

เปนเชนนอาจเนองมาจากบรรพบรษของชาวพมาตองการใหลกหลานภาคภมใจในความยงใหญ

และความรงเรองของประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารทมประวตศาสตรมาอยางยาวนาน

อกทงเปนการสรางจตสานกใหคนในชาตมความสมครสมานสามคค เพราะชาวพมามกมปญหา

เรองกลมชาตพนธและการรวมตวของคนในชาตมาตลอดตงแตอดตจนถงปจจบน ดงนน สานวน

ลกษณะนจงปรากฏเฉพาะสานวนพมา ไดแก สานวน ျမနမာအစ တေကာငးက /myàn-mà ʔə-sá

də-kaun ká/ เรมแรกของพมา เมองตะกอง หมายถง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

เรมตน ณ เมองตะกอง, အတ ကစ ေကာ ေအး မႏေလး /ʔôuʔ cíʔ cɔ ʔe màn-də-le/ อฐ อดแนน

โดงดง ชมเยน มณฑะเลย หมายถง กษตรยมนดง ไดสรางเมองมณฑะเลยเปนราชธาน ในปศกราช

1221, ပဂရာဇ၀င တတထမးေျပာရ /bə-gàn yà-sə-wìn dôuʔ than pyɔ yá/ ประวตเมองพกาม ตอง

311

แบกไมพด หมายถง เมองพกามมประวตศาสตรและพงศาวดารมากมาย หากจะโตเถยงกนกไมจบ

ไมสน ดงนนจงอาจมการกระทบกระทงกน, ျမနမာမန ပဂေရာကဖးရမည /myàn-mà hmàn bə-gàn

yâuʔ-phu yá myì/ ชาวพมาแท ตองเคยไปเมองพกาม หมายถง เมองพกามเปนมรดกทางวฒนธรรม

ของชาวพมา หากเปนชาวพมาตองเคยไปเยอนเมองน, လညး၀ငရးသ တညည ၊ ပဂဘရားေပါငး /hlɛ-

win-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn phə-ya paun/ เสยงเพลาเกวยน ดงเอยดอาด รวมอยทเจดยเมอง

พกาม หมายถง เจดยในเมองพกามมทงสน 4,446 องค หรอเจดยในเมองพกามมทงสน 4,446,733

องค

ตารางท 66 สานวนพมาทกลาวถงการสรางเมองหรอประวตศาสตรของชาวพมา





หมายถง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารเรมตน ณ เมองตะกอง




หมายถง กษตรยมนดง ไดสรางเมองมณฑะเลยเปนราชธาน ในปศกราช 1221

ပဂရာဇ၀င တတထမးေျပာရ

/bə-gàn yà-sə-wìn dôuʔ than pyɔ yá/

ประวตเมองพกาม ตองแบกไมพด

หมายถง เมองพกามมประวตศาสตรและพงศาวดารมากมาย หากจะโตเถยงกนกไมจบไมสน ดงนน

จงอาจมการกระทบกระทงกน

ျမနမာမန ပဂေရာကဖးရမည

/myàn-mà hmàn bə-gàn yâuʔ-phu yá myì/


หมายถง เมองพกามเปนมรดกทางวฒนธรรมของชาวพมา หากเปนชาวพมาตองเคยไปเยอนเมองน

312

ตารางท 66 สานวนพมาทกลาวถงการสรางเมองหรอประวตศาสตรของชาวพมา (ตอ)



/hlɛ-win-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn phə-ya paun/


หมายถง เจดยในเมองพกามมทงสน 4,446 องค, เจดยในเมองพกามมทงสน 4,446,733 องค

จากการศกษาสะทอนใหเหนวา คนพมาและคนไทยมแนวคดเรองการสราง

บานเรอนเหมอนกน กลาวคอ ทงคนพมาและคนไทยในสมยกอนนยมสรางบานเรอนแบบยกพนสง

สาเหตอาจมาจากปจจยหลายประการ เชน เพอใหมใตถนสาหรบเกบเครองมอการเกษตร เพอใหม

พนทสาหรบเลยงสตว หรอแมแตเพอปองกนนาทวมยามหนานาหลาก การสรางบานเรอนใหม

ความมนคงแขงแรงจงมความจาเปนอยางมาก นอกจากนจากการศกษายงสะทอนใหเหนวา สานวน

พมามกมงเนนเรองการสรางเมองซงเปนรากฐานของการสรางประเทศ เปนการกลาวเนนยาใหคน

พมาตระหนกวาตนมตนกาเนดมาจากแหลงเดยวกนจงควรมความรกใครสามคคกน สาเหตทเปน

เชนนเพราะประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารมกประสบปญหาเรองการปกครองของกลม

ชาตพนธมาแตในอดต ขณะทสานวนไทยไมพบสานวนทมความหมายในลกษณะน สานวนจงไม

เปนเพยงคาทกลาวสบตอกนมาแตในอดตเทานน แตยงทาหนาทขดเกลาคนในสงคมใหตระหนกร

และสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข

5.2.1.2 การประกอบอาชพ

ดงทกลาวไวแลวในหวขอ 5.1.4 เรองลกษณะของพนธพชวาทงชาวพมาและ

ชาวไทยรบประทานขาวเปนอาหารหลก ดงนน อาชพหลกของชาวพมาและชาวไทยกคอ อาชพ

เกษตรกรรมหรอการใชทดนเพาะปลกพชตาง ๆ รวมทงการเลยงสตวและการประมง สานวนพมา

กลาวถงการเพาะปลกและการใชสตวเพอเปนแรงงานชวยไถคราด ไดแก สานวน မးရြာမ ပးသာမည

/mo-ywà hmá pyo ɵà mì/ เมอฝนตก จะเพาะปลก, ေစသညကၽြန ၊ ထြနသညႏြား /zè ɵí cùn thùn ɵí

nwa/ ทาสทใชงาน ววทไถคราด, မးႏငႏြားသး အစးမရ /mo hnîn nwa ɵo ʔə-so mə-yá/ ฝนและวว

พอพนธ ควบคมไมได, သမးတစေကာင ႏြားတစေထာင /ɵə-mi tə-kàun nwa tə-thàun/ ลกสาวหนง

ตวคน ววหนงพน นอกจากนยงมสานวนทกลาวถง “คนนา” แสดงใหเหนวา ชาวพมาปลกขาวไว

รบประทานและเพอจาหนายดวย ไดแก สานวน ဆညတကနသငး ၊ တညတဟငး /hsì dɛ kàn-ɵin tì

313

dɛ hin/ คนนาทคนดน แกงทตง และสานวน ေတာသလငးမး ကနသငးကး /tɔ-ɵə-lin mo kàn-ɵin

co/ ฝนเดอนกนยายน คนนาพงทลาย

นอกจากนชาวพมายงประกอบอาชพคาขายซงเปนอาชพททามานานเชนเดยว

กบอาชพเกษตรกรรม ชาวพมาเชอวาการคาขายถอเปนการทาบญอยางหนง เพราะชาวพมาถอวา

อาชพคาขายเปนอาชพทสจรต อกทงยงสามารถสรางบญสรางกศลดวยสนคาทตนนามาคาขายได

คอ การคากาไรแตพอด เมอมโอกาสกจะแถมสนคาหรอผลผลตใหกบลกคา สานวนพมาจงมคา

กลาววา မလတတ ေစးေရာငး /mə-hlù táʔ ze-yaun/ ไมสามารถทาทานได ขายของ หมายถง หาก

ไมสามารถบรจาคทานไดใหประกอบอาชพคาขาย และสานวน ကသလလညးရ ၊ ၀မးလညး၀ /kú-ɵò

lɛ yá wan lɛ wá/ กศลกได ทองกอม หมายถง การทางานบางอยาง (งานททาดวยกศลกรรม)

นอกจากจะสามารถหาเลยงปากเลยงทองไดแลว ยงไดกศลอกดวย นอกจากนยงมสานวนทสะทอน

ใหเหนวามการคาขายและการลงทนในสงคมพมา คอ สานวน ကနရးလင တစေခါက ၊ လငကနရး

လင တစသကလးေမာက /kòŋ shoŋ hlyìn tə-khâuʔ lìn kòŋ shoŋ hlyìn tə-ɵɛʔ loŋ hmâuʔ/ ถา

คาขายขาดทน ครงเดยว ถาผว(เลอกผด)ขาดทน(พลาดพลง)ทงชวต หมายถง การคาขายหากขาดทน

เพยงครงเดยวยงสามารถหากาไรกลบมาได แตการเลอกคครอง หากเลอกผดจะตองทนทกขไปทง

ชวต, ေရာငးသတစဆယ ၊ ၀ယသငါးကပ /yaun-ɵù tə-hsɛ wɛ-ɵù ŋa cáʔ/ ผขายขายสบ(จต) ผซอซอ

หาจต หมายถง ตองรจกตอรองราคา, ေလေမာ ေလနငလက ၊ ေငြေမာ ေငြႏငလက /hlè myɔ hlè

hnîn lâiʔ ŋwè myɔ ŋwè hnîn lâiʔ/ เรอลอย ไลตามดวยเรอ เงนลอย ไลตามดวยเงน หมายถง หาก

เรอลอยออกจากฝง ตองใชเรออกลาไลตาม ถาทาการคาแลวขาดทนกตองใชเงนอกกอนลงทนซาอก

อนง สานวนพมายงกลาวถงอาชพรบราชการ เชน หมอ คร ทนายความ อกทง

ยงกลาวถงชางฝมอซงตองใชความชานาญในการประดษฐผลงานดวย ไดแก สานวน ေရ႕ေန ပေစ ၊

သမား အေစ /shé nè pyò sè ɵə-ma ʔò sè/ ทนายความ ขอใหหนม ชางฝมอ ขอใหแก หมายถง

ทนายความหากอายยงนอย จะมความฉลาดคลองแคลวในการวาคดความ แตหากเปนชางฝมอ ควร

มอายมากจงจะมประสบการณและความชานาญ และสานวน ဆရာမား သားေသ /hsə-yà mya ɵa-

ɵè/ หมอมาก ลกตาย หมายถง มากคนกมากความ เพราะตางคนตางความคด จงไมสามารถตกลงกน

ได สานวนนมความหมายตรงกบสานวนไทย คอ “มากหมอมากความ” ในทนผวจยขอยกตวอยาง

เพยงสานวนทเกยวกบหมอ ทนายความ และชางฝมอเทานน สวนสานวนทกลาวถงคร ผวจยได

รวบรวมและยกตวอยางพรอมอธบายสานวนไวในหวขอท 5.2.2.1.3

314

สวนอาชพหลกของชาวไทยกคอ การเกษตรกรรม เพราะคนไทยกรบประทาน

ขาวเปนอาหารหลก ทาใหมสานวนทกลาวถงการเพาะปลกขาวและชาวนาเปนจานวนมาก คอ

สานวนชาวนากบงเหา, ทานาบนหลงคน, บานนอกคอกนา, เอาหไปนา เอาตาไปไร, หลงสฟา หนา

สดน, หวานพชหวงผล และกระดกสนหลงของชาต สานวน “กระดกสนหลงของชาต” ถอไดวาเปน

สานวนทกลาวยกยองอาชพเกษตรกรรมเปนอยางยง คอ “ชาวนาและเกษตรกร” เพราะชาวนาเปนผ

ปลกขาวใหคนภายในชาตไดกนดมสข กระดกสนหลงของชาตจงมความหมายเปรยบถงสวนท

สาคญ, สวนทเปนพลงคาจน บญสร สวรรณเพชร (2538: 19–20) กลาวถงสานวนนไววา “กระดก

สนหลงของชาต คอ สงทเปนสวนสาคญของประเทศชาต สามารถทาใหชาตดารงคงอยหรอพฒนา

ไปไดดวยด ประเทศไทยเรายงคงเปนประเทศเกษตรกรรม ชาวนาและเกษตรกรยงมความสาคญอย

มาก เหนไดจากการทประเทศไทยสงออกสนคาทสาคญ ไดแก ขาวและผลผลตทางการเกษตรอยาง

อน ดงนนจงถอวาชาวนาเปนกระดกสนหลงของชาต เหมอนกบการทคนเราทรงตวอยไดเพราะม

กระดกสาคญชวยรางกายเอาไวฉนนน” นอกจากน สานวนทสะทอนใหเหนถงการเลยงสตว คอ

สานวน “ววหายลอมคอก” หมายถง ของหายแลวจงจะเรมปองกน, เรองเกดขนแลวจงคดแกไข

ในทนพอจะทาใหเหนภาพไดวา สมยกอนคนไทยเลยงววควายไวในคอก หลงจากใชแรงงานทน

แรงในการเพาะปลก ดงนน อาชพเกษตรกรรมจงยงคงเปนอาชพหลกของคนไทยนบตงแตอดตจวบ

จนปจจบน

นอกจากนยงพบการกลาวถงอาชพคาขายจากสานวน “ทนหายกาไรหด”

หมายถง หมดทงทนทงกาไร และสานวน “เขาเนอ” หมายถง ขาดทน, เสยเปรยบ ทงนสนนษฐานวา

ในอดตชาวไทยนาจะตดตอคาขายกบชาวจนทางนา มการเดนเรอเพอแลกเปลยนสนคากนจงม

สานวนทนาลกษณะของเรอสาเภาของจนทแลนดวยใบมาเปรยบในสานวน “ชกใบใหเรอเสย”

สานวนนแมจะไมไดมความหมายเกยวกบการคาขาย แตพอจะทาใหเหนลกษณะของการเดนทาง

คมนาคมทางนาทตองใชเรอ อาจเพอคาขายแลกเปลยนสนคาหรอเพอทาการประมงซงถอเปนอาชพ

สาคญในประเทศทมลกษณะภมประเทศเปนทราบลมรมฝงแมนาหรอมพนทตดชายทะเล สานวนท

สะทอนใหเหนวามการทาการประมง คอ สานวนจบปลาสองมอ จบปใสกระดง และเหวยงแห

สานวนทง 3 สานวนนแมจะไมไดมความหมายเกยวกบการทาการประมง แตสงทนามาเปรยบก

สามารถสะทอนใหเหนวาประเทศไทยมการประกอบอาชพทาการประมงดวย

315

ตารางท 67 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานการประกอบอาชพ


ေတာသလငးမး ကနသငးကး

/tɔ-ɵə-lin mo kàn-ɵin co/

ฝนเดอนกนยายน คนนาพงทลาย

หมายถง ในเดอนกนยายน ฝนตกหนกมากจน

ดนคนนาพงทลายลงมา

ဆညတကနသငး ၊ တညတဟငး

/hsì dɛ kàn-ɵin tì dɛ hin/

คนนาทคนดน แกงทตง

หมายถง ทาอะไรกใหเอาใจใส (เหมอนคนดน

ในนา หากทาไมดยอมพงลงมา สวนแกงหากตง

ไฟไวแลวไมใสใจ หมอแกงกอาจจะไหมได)






မးရြာမ ပးသာမည

/mo-ywà hmá pyo ɵà mì/

เมอฝนตก จะเพาะปลก

หมายถง หากฝนตกพอเพยง ตนขาวจะเจรญ

เตบโต

မးႏငႏြားသး အစးမရ

/mo hnîn nwa ɵo ʔə-so mə-yá/




ชาวนากบงเหา

หมายถง ทาคณแกคนพาลจะเปนผลรายแก

ตนเอง



บานนอกคอกนา

หมายถง เรยกคนทเปนชาวไรชาวนาอยนอกกรง

หรอเมองหลวงวา คนบานนอก, คนบานนอก

ขอกนา หรอ คนบานนอกคอกนา

กระดกสนหลงของชาต

หมายถง สวนทสาคญ, สวนทเปนพลงคาจน

หลงสฟา หนาสดน

หมายถง ทตองตรากตราทางานหนก

มกหมายถง ชาวไรชาวนา ซงในเวลาทาไรทานา

หลงตองสกบแดด และหนาตองกมลงดน


หมายถง แสรงทาเปนไมรไมเหนไมสนใจ


หมายถง ใหผลประโยชนแกผอนเพอหวง

ผลตอบแทน

ววหายลอมคอก

หมายถง ของหายแลวจงจะเรมปองกน, เรอง

เกดขนแลวจงคดแกไข

316

ตารางท 67 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานการประกอบอาชพ (ตอ)


သမးတစေကာင ႏြားတစေထာင

/ɵə-mi tə-kàun nwa tə-thàun/


หมายถง สาวโสดหนงคนดแลยากเสมอนการ

ดแลฝงววเปนพนตว การมลกสาวจงเปนภาระ

หนก

ကနရးလင တစေခါက ၊ လငကနရးလင တစသကလးေမာက

/kòŋ shoŋ hlyìn tə-khâuʔ lìn kòŋ shoŋ hlyìn


ถาคาขายขาดทน ครงเดยว ถาผว(เลอกผด)

ขาดทน(พลาดพลง)ทงชวต

หมายถง การคาขายหากขาดทนเพยงครงเดยวยง

สามารถหากาไรกลบมาได แตการเลอกคครอง

หากเลอกผดจะตองทนทกขไปทงชวต

မလတတ ေစးေရာငး

/mə-hlù táʔ ze-yaun/


หมายถง หากไมสามารถบรจาคทานไดให

ประกอบอาชพคาขาย

ကသလလညးရ ၊ ၀မးလညး၀

/kú-ɵò lɛ yá wan lɛ wá/


หมายถง การทางานบางอยาง (งานททาดวยกศล

กรรม) นอกจากจะสามารถหาเลยงปากเลยงทอง

ไดแลว ยงไดกศลอกดวย

ทนหายกาไรหด

หมายถง หมดทงทนทงกาไร

เขาเนอ

หมายถง ขาดทน, เสยเปรยบ





หมายถง หมายจะเอาใหไดทง 2 อยาง, เสยงทา

การ 2 อยางพรอมๆ กน ซงอาจไมสาเรจทง 2

อยาง

จบปใสกระดง

หมายถง ยากทจะทาใหอยนงๆ ได

เหวยงแห

หมายถง ทาอยางเดาใหคลมไปหมด

มากหมอมากความ

หมายถง หลายคนกมความเหนแตกตางกน เปน

หลายอยางจนตกลงกนไมได

317

ตารางท 67 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานการประกอบอาชพ (ตอ)


ေရာငးသတစဆယ ၊ ၀ယသငါးကပ

/yaun-ɵù tə-hsɛ wɛ-ɵù ŋa cáʔ/

ผขายขายสบ(จต) ผซอซอหาจต

หมายถง ตองรจกตอรองราคา

ေလေမာ ေလနငလက ၊ ေငြေမာ ေငြနငလက

/hlè myɔ hlè hnîn lâiʔ ŋwè myɔ ŋwè hnîn lâiʔ/


หมายถง หากเรอลอยออกจากฝง ตองใชเรออก

ลาไลตาม ถาทาการคาแลวขาดทนกตองใชเงน

อกกอนลงทนซาอก

ေရ႕ေန ပေစ ၊ သမား အေစ

/shé nè pyò sè ɵə-ma ʔò sè/

ทนายความ ขอใหหนม ชางฝมอ ขอใหแก

หมายถง ทนายความหากอายยงนอย จะมความ

ฉลาดคลองแคลวในการวาคดความ แตหากเปน

ชางฝมอ ควรมอายมากจงจะมประสบการณและ

ความชานาญ

ဆရာမား သားေသ

/hsə-yà mya ɵa-ɵè/

หมอมาก ลกตาย

หมายถง มากคนกมากความ เพราะตางคนตาง

ความคด จงไมสามารถตกลงกนได

จากการศกษาสะทอนใหเหนวา คนพมาและคนไทยมการประกอบอาชพทไม

แตกตางกนเทาใดนก กลาวคอ ทงชาวพมาและชาวไทยประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก รวมทง

มการเลยงสตวและการประมงดวย นอกจากนยงมการคาขายเปนอาชพรองลงมา คนพมาสวนใหญ

จะประกอบอาชพคาขายเพราะเชอวาเปนอาชพสจรตทสามารถหาเลยงปากทองได อกทงยงสามารถ

ทาทานไดดวย คอ การคากาไรแตพอด เมอมโอกาสกลดราคาหรอแถมผลผลตใหลกคาแตพอควร

318

ขณะทสานวนไทยแมจะไมสะทอนแนวคดเรองการทาทานดวยการคาขาย แตสานวนไทยกสามารถ

สะทอนใหเหนวาสงคมไทยมการคาขายแลกเปลยนสนทงทางบกและทางนา นอกจากน สานวน

พมาและสานวนไทยยงสะทอนใหเหนวามการประกอบอาชพรบราชการเหมอนกน คอ อาชพหมอ

แตสานวนพมามการกลาวถงอาชพทนายความดวย ในขณะทสานวนไทยไมปรากฏการกลาวถง

อาชพนแตอยางใด จงอาจกลาวไดวา ภาพสะทอนดานการประกอบอาชพของคนพมาและคนไทย

ไมมความแตกตางกนเทาใดนก

5.2.1.3 อาหารการกน

ดานอาหารการกนของชาวพมาและชาวไทยนนมทงความเหมอนและความ

แตกตางกน วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 174) กลาววา “ชาวพมาทวไปนยมบรโภค

ขาวเจาเปนอาหารหลกเชนเดยวกบชาวไทยภาคกลาง สวนกบขาวกมทงแกง ตม ผด และนาพรก จง

ดคลายกบอาหารไทย เวนแตองคประกอบและรสชาตของอาหารจะแตกตางจากอาหารไทยอย

พอควร”

จากการศกษาพบวา สานวนพมาและสานวนไทยมการกลาวถงขาวสารและสง

อนๆ ทเกยวของกบขาวหรอการประกอบอาหาร กลาวคอ สานวนพมากลาวถง “หมอซะแหลหวน”

(စလယ၀င /sə-lɛ-wìn/) เปนชอหมอชนดหนงของชาวพมา มกใชสาหรบหงขาวหรอประกอบอาหาร

อนๆ นอกจากนยงพบการใชหนวยตวงขาวของชาวพมาทเรยกวา “สะแหล” (စလယ /sə-lɛ/) เปน

หนวยตวงขาวสาร (1 สะแหล=2 กระปอง) มาใชเปรยบในสานวนดวย ไดแก สานวน ဆနျဖဆန

ေကာငး ေထာငးမသ ၊ လတ႔သေဘာ ေပါငးမသ /hsàn-phyù hsàn-kaun thaun hmá ɵí lù dó ɵə-bɔ

paun hmá ɵí/ ขาวสารขาวขาวสารด ตาดจงร ใจของคนทงหลาย คบดจงร, စလယ၀င ဖငမမညးခငက

ကြ /sə-lɛ-wìn phìn mə-mɛ khìn-ká kwɛ/ ซะแหลหวน (ชอหมอชนดหนงของพมา) กนยงไมทน

ดากแตก และสานวน ေဆြေကာငးလင တစစလယ ၊ မးၾကြယလင တစစေလာငး ၊ ဘးေကာငးမ စငခ ၊

လငေကာငးမ စရ /hswè kaun hlyìn tə-sə-lɛ myo cwɛ hlyìn tə-sə-laun bu kaun hmá sìn khàn

lìn kaun hmá sàn yá/ ถาเพอนด หนงสะแหล ถาญาตรวย หนงสะลาว ถานาเตาด หางรานรองรบ

ถามผวด ไดเสวยสข ดงนนจงอาจกลาวไดวา ชาวพมามความพยายามนาเอาสงตางๆ มาเปรยบเปน

สานวนเพอใชสงสอนลกหลาน อกทงยงสามารถสะทอนสภาพสงคมของตนเองไดอยางแยบคาย

สวนสานวนไทยมการกลาวถง “หมอ” ทใชสาหรบหงขาวเชนกน คอ สานวน

“กนหมอไมทนดา” และเมอพจารณาความหมายของสานวนนกพบวามความหมายเหมอนสานวน

พมาทวา စလယ၀င ဖငမမညးခငက ကြ /sə-lɛ-wìn phìn mə-mɛ khìn-ká kwɛ/ ซะแหลหวน (ชอ

319

หมอชนดหนงของพมา) กนยงไมทนดากแตก หมายถง อยกนกนฉนสามภรรยาไมนานกทะเลาะ

ววาทหรอหยารางกนจงควรพจารณาใหรอบคอบกอนจะสรางครอบครว นอกจากนยงพบสานวนท

สะทอนใหเหนวา คนไทยรบประทานขาวและใหความสาคญกบขาว คอ สานวนขาวแดงแกงรอน

ขาวยากหมากแพง และสานวนขาวใหมปลามน

นอกจากขาวแลวยงมสานวนพมาทกลาวถง “เกลอ” และ “กะป” ไดแก สานวน

ဆားမပါသညဟငး အရသာကငး /hsa mə-pà ɵí hin ʔə-yá-ɵà kin/ แกงทไมใสเกลอ ปราศจากรสชาต

สานวนนสะทอนใหเหนถงเรองรสชาตของอาหาร เพราะชาวพมาไมนยมรบประทานอาหารทมรส

หวาน แตมกจะรบประทานอาหารทมรสเคมเปนหลก นอกจากนชาวพมายงชอบกนกะป (ငါးပ /ŋa-

pí/) เพราะเปนอาหารทหากนคอนขางยาก เนองจากกะปทมคณภาพดจะมราคาคอนขางสง วรช

นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 177) กลาววา “กะปทมชอเสยงของพมาคอ กะปจากเมอง

มะรด เขตมณฑลตะนาวศร รองลงมากจากเมองเควในรฐยะไขและเมองพะสม” สานวนทกลาวถง

กะป คอ สานวน ငါးပနငေလာက ၊ ေရႊႏငေကာက /ŋa-pí hnîn lâuʔ shwè hnîn câuʔ/ กะปและหนอน

ทองและหนหมายถง ของทคกน ขาดกนไมได สงทนาสนใจอกอยางหนงกคอ ชาวพมานยมกน

อาหารทมรสชาตมนหรอใสนามนมาก ทงนเพราะชาวพมาไมนยมกนอาหารทใสกะทเหมอนชาว

ไทย ทาใหรสชาตอาหารขาดความหวานมนไป ดงนน ชาวพมาจงเพมรสชาตใหอาหารดวยการเตม

ผงชรสและนามนลงในอาหารแทน โดยเฉพาะอยางยงนามน หากไปเทยวตามเมองตางๆ และไปลม

ลองอาหารพมามกพบวา ชาวพมาจะใสนามนในแกงจนทวม หรอบางครงกใสนามนในอาหาร

ประเภทยา รวมถงเผอกและมนตมดวย การกนอาหารรสชาตมนหรอกนนามนสะทอนในสานวนท

กลาววา အဆစားလ႔ အသားမျဖစ /ʔə-hsì sa ló ʔə-ɵa mə-phyíʔ/ กนอาหารรสชาตมน ไมเปนเนอ

(ไมอวน) หมายถง คนบางคนแมจะกนอาหารทมรสชาตมนหรอมนามนมาก แตกไมอวน และ

สานวน ဆပါလင လႊစာပင ေကာငးစျမ /hsì pà hlyìn hlwə-sà-pìn kuan sə-myɛ/ ถาใสนามน ขเลอย

ดแนนอน หมายถง หากใสนามน อาหารจะมรสชาตด (คนพมาชอบกนนามน จงมกใสนามนลงใน

อาหาร แมแตขเลอยหากใสนามนลงไปกยงมรสชาต)

นอกจากน ชาวพมายงนยมรบประทานอาหารทมรสชาตเปรยวดวย คอ อาหาร

จาพวกยาและอาหารทปรงดวยใบกระเจยบ เชน สานวน ေရႊခဥေပါငလကျခား ၾကကသားႏင မလေပါင

/shwè-chìn-pàun lɛʔ-cha cɛʔ-ɵa hnîn mə-lɛ pàun/ ใบกระเจยบทองระหวางมอ ไมยอมแลกดวย

เนอไก สานวนนแสดงใหเหนวาชาวพมาชอบรสชาตเปรยวของใบกระเจยบมาก และจากการศกษา

ยงพบวา ชาวพมาไมนยมรบประทานอาหารทมรสชาตเผดรอน จะมเพยงบางรฐของพมาเทานนท

นยมรบประทานอาหารทมรสชาตเผดรอน เชน รฐยะไข (ရခငပညနယ /yə-khàin pyì-nɛ/)

320

สวนรสชาตอาหารไทยนนจะเปนรสชาตหวานมน เพราะชาวไทยนยมรบประ-

ทานอาหารทปรงดวยกะท ทงแกงและขนมหวาน นอกจากน ชาวไทยยงรบประทานอาหารทม

รสชาตเผด โดยเฉพาะชาวไทยภาคใตจะนยมรบประทานอาหารรสชาตเผดรอน การรบประทาน

อาหารทมรสชาตเผดรอนนมปรากฏในสานวน “ถงพรกถงขง” หมายถง เผดรอนรนแรง และเปนท

นาสงเกตวา สานวนไทยกลาวถง “เกลอ” ในหลายสานวนดวยกน ไดแก สานวนแกงจดจงรคณ

เกลอ กดกอนเกลอกน เกลอเปนหนอน และสานวนใกลเกลอกนดาง สาเหตทมการกลาวถงเกลอ

อาจเปนเพราะในอดตเกลอถอเปนวตถดบทมราคาและมคณคา เนองดวยคนไทยมกใชเกลอเพอชวย

ถนอมอาหารใหสามารถเกบไวรบประทานไดนาน แมในปจจบนคนไทยกยงนาเกลอมาถนอม

อาหารและใชในอตสาหกรรมอาหารอกหลายชนด ทงน กลาณรงค ศรรอต (2521: 1) กลาวถง

คณสมบตของเกลอไววา “เกลอกบมนษยเรานนมความคนเคยกนมานานแลว และการใชเกลอใน

การถนอมอาหารหรอปรงอาหารไดใชกนมาแตโบราณ จนถงปจจบนนเกลอกยงเปนปจจยสาคญใน

การถนอมอาหาร โดยเฉพาะอาหารจาพวกของเคมทชนชาวเอเชยชอบ และอกประการหนงททาให

เกลอมบทบาทสาคญในอตสาหกรรมอาหารกเพราะวาวธการใชไมยงยาก อกทงเกลอราคาถกและ

ทาไดงาย”

นอกจากนยงมวฒนธรรมการกนอกอยางหนงทเปนวฒนธรรมรวมของชาว

พมาและชาวไทย คอ วฒนธรรมการกนหมาก ดงไดกลาวแลวในหวขอ 5.1.4 วาชาวพมาชอบกน

หมากและดมชา ปจจบนกยงคงกนหมากอยจงปรากฏสานวนทสะทอนวฒนธรรมการกนหมาก คอ

สานวน လကဖကတစရး ၊ ကြမးရးတစညာ /lɛʔ-phɛʔ tə-yo kun-yo tə-hñà/ ใบชาหนงกาน กานหมาก

หนงขว หมายถง หากใบชาด เพยงแคหนงกานกไดรบรสชาตเชนเดยวกบหมากหากมรสชาตดกไม

ตองกนในปรมาณมาก สวนสานวนไทยไมไดกลาวถงหมากโดยตรง แตกลาวถง “ปน” ซงเปน

สวนประกอบหนงของการกนหมาก ในสานวน “กนปนรอนทอง” หมากถง ทาอาการมพรธขนเอง,

แสดงอาการเดอดรอนขนเอง ทนาสนใจ คอ สานวน “กนปนรอนทอง” มาจากภมปญญาในการหา

วธจบตกแกของคนไทยสมยกอน บญสร สวรรณเพชร (2538: 143–144) ไดอธบายถงทมาของ

สานวนนไววา “สานวนนเกดจากความเขาใจทวา ตกแกนนเมอกนปนเขาไปแลวมนจะเกดอาการ

รอนทองขนมา วธจบตกแกวธหนงกคอ ใชปนทกนกบหมากคลกกบยาฉน หรอยาตงทชาวบาน

สมยกอนใชมวนใบตองสบ แลวกเอาตดเขากบปลายไมยาวๆ แหยไปทปากตกแกทมนเกาะอยตาม

บนหลบเพดานหรอตามฝาเรอน ตกแกจะเอาปากงบปนกบยานนเขาไป แลวกจะรองแอกๆ อาปาก

กวาง ทาใหเหนขางในปากของมนมสแดง เชอกนวาเปนอาการรอนทองของมน เพราะมนกนเอา

ปนกบยาสบเขาไป” คนไทยจงนาลกษณะของตกแกนมาเปรยบเปนสานวนหมายถงคนททา

ความผดอยางใดอยางหนงแลวเกดอาการระแวงวาผอนจะรเขาจงแสดงพรธออกมา สานวนนจงถอ

321

เปนสานวนเกาทแสดงวฒนธรรมและภมปญญาของคนไทยไดเปนอยางด แมวาคนไทยสวนใหญ

จะรเพยงความหมายของสานวน แตไมรถงทมาของสานวนแลว

อนง จากการศกษายงพบวา ชาวพมามวธการสงเกตวธการปรงอาหารและนามา

ประดษฐเปนถอยคาสานวนเพอใชสงสอนลกหลานใหรจกสงเกตดวย คอ สานวน ငါးပတ ပပပပ ၊

ငရတ စပစပ /ŋa-páʔ pôuʔ-pôuʔ ŋə-yôuʔ sáʔ-sáʔ/ ปลาคาว เนาเนา พรก เผดเผด หมายถง ความ

เผดของพรกสามารถกลบกลนของปลาเนาได และสานวน ပစြနအေကြး ၊ ငါးအေႏြး /bə-zùn ʔə-kwe

ŋa ʔə-nwe/ กงโคงงอ ปลาอน หมายถง ในการปรงอาหาร มขอสงเกตวาอาหารสกหรอไม หากเปน

เนอกงเมอสกกจะโคงงอ หากเปนเนอปลาเพยงแคอนๆ กกนไดแลว

ตารางท 68 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานอาหารการกน


ဆနျဖဆနေကာငး ေထာငးမသ ၊ လတ႔သေဘာ ေပါငးမသ

/hsàn-phyù hsàn-kaun thaun hmá ɵí lù dó

ɵə-bɔ paun hmá ɵí/

ขาวสารขาวขาวสารดตาดจงร ใจของคนทงหลาย

คบดจงร

หมายถง ขาวสารดไมดเพยงตาดกรได แตจตใจ

คนยากแทหยงถง ตองคบหากนดจงจะรวาด

หรอไมด

စလယ၀င ဖငမမညးခငက ကြ

/sə-lɛ-wìn phìn mə-mɛ khìn-ká kwɛ/

ซะแหลหวน (ชอหมอชนดหนงของพมา)

กนยงไมทนดากแตก

หมายถง ควรคดใหรอบคอบกอนสรางครอบครว

ေဆြေကာငးလင တစစလယ ၊ မးၾကြယလင တစ စေလာငး ၊ ဘးေကာငးမ စငခ ၊ လငေကာငးမ စရ



hmá sàn yá/



ขาวยากหมากแพง

หมายถง ภาวะขาดแคลนอาหาร, ทพภกขภย


หมายถง อะไรทเปนของใหมกถอวาด, นยม

เรยกชวงเวลาทสามภรรยาเพงแตงงานกนใหมๆ

วา ระยะขาวใหมปลามน

กนหมอไมทนดา

หมายถง อยกนกนฉนสามภรรยาไมนานก

ทะเลาะววาทหรอหยารางกน



เลกพรกขหน

หมายถง เลกแตเกงกลาสามารถ, เลกแตมพษสง

322

ตารางท 68 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานอาหารการกน (ตอ)






ဆားမပါသညဟငး အရသာကငး

/hsa mə-pà ɵí hin ʔə-yá-ɵà kin/

แกงทไมใสเกลอ ปราศจากรสชาต

หมายถง แกงทไมใสเกลอยอมไมมรสชาต

ျမနရာ ဟငးေကာငး

/myèin-yà hin kaun/

ความอรอย แกงด

หมายถง ถาอรอยกเปนแกงด ถาชอบกเปนญาต

มตร

ေရႊခဥေပါငလကျခား ၾကကသားနင မလေပါင

/shwè-chìn-pàun lɛʔ-cha cɛʔ-ɵa hnîn mə-lɛ

pàun/

ใบกระเจยบทองระหวางมอ

ไมยอมแลกดวยเนอไก

หมายถง ชาวพมานยมกนใบกระเจยบ

လကဖကတစရး ၊ ကြမးရးတစညာ

/lɛ ʔ-phɛʔ tə-yo kun-yo tə-hñà/


หมายถง หากใบชาด เพยงแคหนงกานกไดรบ

รสชาตเชนเดยวกบหมากหากมรสชาตดกไมตอง

กนในปรมาณมาก

กดกอนเกลอกน

หมายถง ใชชวตอยางแรนแคนมาก

แกงจดจงรคณเกลอ

หมายถง เมอเกดความตองการหรอความจาเปน

จะใชสอยจงนกถงคนนนหรอสงนน




ใกลเกลอกนดาง

หมายถง มองขามหรอไมรคาของดทอยใกลตว

ซงจะเปนประโยชนแกตน กลบไปแสวงหาสง

อนทดอยกวา

กนปนรอนทอง

หมายถง ทาอาการมพรธขนเอง, แสดงอาการ

เดอดรอนขนเอง

อดเปรยวไวกนหวาน

หมายถง อดใจไวกอนเพราะหวงสงทดกวา

ขางหนา

323



အသားတြင ၀က ၊ အသးတြင သရက ၊ အရြကတြင လကဖက

/ʔə-ɵa dwìn wɛʔ ʔə-ɵi dwìn ɵə-yɛʔ

ʔə-ywɛʔ dwìn lə-phɛʔ/

ในบรรดาเนอ เนอหม ในบรรดาผลไม มะมวง

ในบรรดาใบไม ใบชา

หมายถง ในบรรดาเนอทงหลาย เนอหมมรสชาต

ดทสด ในบรรดาผลไมทงหลาย มะมวงมรสชาต

ดทสด ในบรรดาใบไมทงหลาย ใบชามรสชาตด

ทสด

အဆစားလ႔ အသားမျဖစ

/ʔə-hsì sa ló ʔə-ɵa mə-phyíʔ/

กนอาหารรสชาตมน ไมเปนเนอ(ไมอวน)

หมายถง คนบางคนแมจะกนอาหารทมรสชาต

มนหรอมนามนมาก แตกไมอวน

ဆပါလင လႊစာပင ေကာငးစျမ

/hsì pà hlyìn hlwə-sà-pìn kuan sə-myɛ/

ถาใสนามน ขเลอย ดแนนอน

หมายถง หากใสนามน อาหารจะมรสชาตด

ငါးပတ ပပပပ ၊ ငရတ စပစပ

/ŋa-páʔ pôuʔ-pôuʔ ŋə-yôuʔ sáʔ-sáʔ/



ของปลาเนาได

ပစြနအေကြး ၊ ငါးအေႏြး

/bə-zùn ʔə-kwe ŋa ʔə-nwe/

กงโคงงอ ปลาอน

324



หมายถง ในการปรงอาหาร มขอสงเกตวาอาหาร

สกหรอไม หากเปนเนอกงเมอสกกจะโคงงอ

หากเปนเนอปลาเพยงแคอนๆ กกนไดแลว ငါးပႏငေလာက ၊ ေရႊႏငေကာက

/ŋa-pí hnîn lâuʔ shwè hnîn câuʔ/



จากการศกษาสะทอนใหเหนวา ดานอาหารการกนของคนพมาและคนไทยนน

มทงความเหมอนและความแตกตางกน กลาวคอ คนพมาและคนไทยกนขาวเปนอาหารหลก

เหมอนกน มการใชเกลอชวยถนอมอาหารเหมอนกน ขาวและเกลอจงเปนวตถดบทสาคญและมคา

นอกจากนคนพมาและคนไทยยงมวฒนธรรมการกนหมากพลทเปนวฒนธรรมรวมกนมาตงแตสมย

โบราณ สานวนของคนทง 2 ชนชาตจงพบการนาวฒนธรรมการกนหมากพลมาเปรยบเทยบใน

สานวนดวย แมวาปจจบนคนไทยจะไมนยมกนหมากแลวกตาม สวนความแตกตางทพบคอ รสชาต

ของอาหาร เพราะคนพมาไมนยมรบประทานอาหารทมรสชาตหวาน แตจะนยมรบประทานอาหาร

ทมรสชาตเคม เชน กะป ผงชรส นอกจากนยงนยมรบประทานอาหารทมรสชาตมนหรอใสนามน

ในปรมาณมาก เพราะคนพมาไมนยมรบประทานอาหารทประกอบดวยกะทเหมอนคนไทย จงอาศย

รสชาตมนจากนามนเปนหลก สวนรสชาตเปรยวทคนพมานยมมกเปนรสชาตเปรยวทมาจากใบ

กระเจยบ จากการศกษาพบวาคนพมานยมรบประทานแกงใบกระเจยบเพอแกเลยนจากอาหารทม

รสชาตมน ขณะทคนไทยนยมรบประทานอาหารทมรสชาตหวานมนและเผดรอนมากกวาคนพมา

ซงรสชาตหวานมนทคนไทยนยมไมไดมาจากการใสผงชรสและนามน แตมาจากกะทและนาตาล

5.2.1.4 สขภาพอนามย

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 (2556: 1241, 1368) ไดนยาม

ความหมายของคาวา “สขภาพ” และ “อนามย” ไววา สขภาพ น. ภาวะทปราศจากโรคภยไขเจบ เชน

อาหารเพอสขภาพ การสบบหรเปนอนตรายตอสขภาพ, อนามย น. ความไมมโรค, สขภาพ ว.

เกยวกบสขภาพ, ถกสขลกษณะ, เชน ขาวอนามย กรมอนามย, สะอาดปราศจากสารพษเจอปน เชน

ว. เปนอกษรยอบอกชนดของคาตามหลกไวยากรณ คอ คาวเศษณ (คณศพทหรอกรยาวเศษณ)

325

ผกอนามย จากการศกษาดานสขภาพอนามยพบวา ทงชาวพมาและชาวไทยตางกใหความสาคญกบ

สขภาพอนามยของตนเองในดานตางๆ

ดานสขภาพอนามยของชาวพมา จากสานวนพบวา คนพมาในสมยกอนใชกาน

สะเดาแปรงฟน เพราะเชอวาสะเดามสรรพคณเปนสมนไพร กานของสะเดาจงชวยใหฟนแขงแรง

ได จงมสานวน တမာတစခက သြားတစသက /tə-mà tə-khɛʔ ɵwa tə-ɵɛʔ/ สะเดาหนงกาน ฟนหนง

อาย นอกจากนชาวพมายงทาความสะอาดเสอผา ขาวของเครองใช และบานเรอนใหสะอาดหมดจด

อยเสมอ การรกษาสขภาพอนามยนสะทอนจากสานวน မသလင ေမး ၊ မစငလင ေဆး /mə-ɵí hlyìn

me mə-sìn hlyìn hse/ ถาไมร ใหถาม ถาไมหมดจด ใหลาง สานวนนแมจะมความหมายไมตรง

กบสงทนามาเปรยบ แตกพอจะอนมานไดวา ชาวพมารกษาความสะอาดของสงของตางๆ อยเสมอ

อกสานวนหนงทนาสนใจ คอ สานวน သတငးကၽြတတြင ၊ ပလငေဆးမး ၊ ရြာသြနးျဖး /hɵə-din-jûʔ

twìn pə-lìn hse mo ywà ɵun phyo/ ในเดอนตลาคม ลางบลลงกดวยนาฝน รดราดไดสมบรณ

สานวนนนอกจากจะแสดงใหเหนถงการดแลรกษาความสะอาดของฐานพระพทธรปแลว ยงเปน

การเปรยบใหเหนวาในเดอนตลาคมนนเปนชวงฤดฝน ทาใหมฝนตกหนกจนสามารถนาพระพทธ-

รปมาลางนาฝนไดตลอดทงเดอน

ดานการดแลความสะอาดของรางกาย ในสานวนพมามการกลาวถงชวงเวลาท

เหมาะสมในการอาบนาชาระรางกาย รวมถงชวงเวลาทเหมาะสมในการสระผม เพราะคนพมาให

ความสาคญกบการรกษาอณหภมของรางกายใหปกตอยเสมอ อบลรตน พนธมนทร (2553: 49)

กลาววา “คนพมามกอาบนากอนออกจากบาน และสระผมอาบนาเฉพาะตอนกลางวนชวงทม

แสงแดดอบอนเทานน เมอเสรจธระกลบเขาบานมดคา ไมมแสงแดด อากาศเยน คนพมาจะไมสระ

ผมหรออาบนาเดดขาด เพราะเชอวาถารางกายกระทบความเยน จะเปนสาเหตทาใหปวยไขไมสบาย

ถงตายได” สานวนพมาทสะทอนใหเหนความเชอเรองน ไดแก สานวน ေရခး၍ ေသသညမသာသာ

ရသည ၊ ေရမခး၍ ေသသညမသာ မရ /yè-cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà ɵà shí ɵì yè-mə-cho ywé ɵè ɵí

mə-ɵà mə-shí/ หากอาบนาผด อาจถงตายได หากไมอาบนา ไมถงตาย หมายถง ไมควรอาบนา

ขณะทปวย นอกจากนยงมสานวนทมความหมายเกยวกบวนทควรอาบนาสระผม และวนทไมควร

อาบนาสระผมหลงฟนไขดวย คอ สานวน ငါသားေရႊေတာင ေရကေရာင ၊ ေအာငစျဖး ေရခးရက /ŋá-

ɵa shwè-tàun yè kò shàun ʔàun-sàn-phyo yè-cho yɛʔ/ ลกชายขาชเหวตาว(ชอคน) หลกเลยงนา

อาวสนโพย(ชอคน) วนอาบนา หมายถง เมอฟนจากไข วนทไมควรอาบนา คอ วนจนทร วนศกร

วนพธ และวนเสาร วนทควรอาบนา คอ วนอาทตย วนองคาร และวนพฤหสบด และสานวน ကရင

သားေမြး ၊ ေခါငးမေဆးႏင ၊ အးစညတး ျပးေအာငေဆး /kə-yìn-ɵa mwe gaun mə-hse-hnîn ʔo-sì ti

326

byi ʔàun hse/ ชาวกะเหรยงคลอด ไมใหสระผม ใหตกลองยาว แลวจงสระ หมายถง วนทไมควร

สระผม คอ วนจนทร วนพธ วนศกร และวนพฤหสบด วนทควรสระผม คอ วนอาทตย วนองคาร

และวนเสาร (ผวจยไดอธบายรายละเอยดของสานวนทง 2 สานวนไวแลวในบทท 3)

อนง ชาวพมายงใหความสาคญกบสขภาพอนามยทเกยวกบโรคและการดาเนน

ชวต โดยชาวพมาเชอวาหากรกษาสขภาพของจตใจใหแจมใสอยเสมอ ยอมทาใหรางกายและ

หนาตาดออนกวาวย อกทงยงทาใหอายยนอกดวย ความเชอเหลานปรากฏในสานวน စတပ ကယႏ

/sêiʔ pyò kò nú/ ใจหนม กายสาว(ออน) หมายถง ถาจตใจรางเรงแจมใส รางกายมกดออนวย และ

สานวน ေပာေပာေန ေသခ /pyɔ-pyɔ nè ɵè khɛ/ อยอยางสนกสนาน ตายยาก หมายถง ผทม

ความสข จตใจแจมใสอยเสมอจะมอายยนยาว สวนเรองโรคภยไขเจบ ชาวพมามองวา สงประเสรฐ

สงสดของมนษยกคอการไมมโรคภยไขเจบ เพราะโรคบางชนดเมอเกดขนแลวกสามารถตดตอและ

แพรกระจายไปยงคนอนได จงตองรกษาสขภาพรางกายใหแขงแรงอยเสมอ นอกจากน เมออายมาก

ขนกอาจทาใหเปนโรคไดงายกวาชวงวยหนมสาว ฉะนน ชาวพมาจงมกเตอนเรองโรคภยไขเจบอย

เสมอ โดยโรคทผหญงตองระมดระวงเปนพเศษ คอ โรคทเกยวกบเลอดประจาเดอน สวนโรคท

ผชายตองระมดระวงเปนพเศษ คอ โรคทเกยวกบไขขอและปสสาวะ คาตกเตอนเหลานปรากฏอย

ในสานวนพมา เชน สานวน အာေရာဂ ပရမ လာဘ /ʔà-yɔ jàn pə-yə-màn là-bàn/ ปราศจากโรค

ประเสรฐ(แหง)ลาภ, တစေယာကကစ တစရာ /tə-yâuʔ kə-sá tə-yà/ เรมจากหนงคนเปนหนงรอย,

၀မးတစလးေကာငး ေခါငးမခ /wan tə-loŋ kaun gaun mə-khɛ/ ทองปกตด ไมปวดหว, မနးမမာ မး ၊

ေယာကားမာ ဆး /mein-má hmà mi yâuʔ-ca hmà hsi/ ผหญง ไขทบฤด ผชาย ปสสาวะ และ

สานวน ေယာကား ဒလာ ၊ မနးမ မးယပ /yâuʔ-ca dù-là mein-má mi-yáʔ/ ผชาย ปวดขอ ผหญง

ประจาเดอน

สวนสานวนไทยทปรากฏภาพสะทอนเกยวกบดานสขภาพอนามยมไมมากนก

สวนใหญจะเปนสานวนทกลาวเปรยบถงลกษณะอาการ เชน สานวน “หายวนหายคน” หมายถง

ฟนจากการเจบไขอยางรวดเรว และสานวน “สามวนดสวนไข” หมายถง เจบออดๆ แอดๆ อยเสมอ

สานวนทง 2 สานวนนแสดงใหเหนถงความชางสงเกตของคนไทยทนาลกษณะอาการเจบปวยมา

เปรยบเปนสานวน เพอชวยใหผใชสานวนเกดจนตภาพและเขาใจความหมายไดอยางงายดาย

อนง สานวนไทยทมความนาสนใจเกยวกบดานสขภาพอนามย คอ สานวน

“เรอนสามนาส” สานวนนเปนสานวนทมทมาจากคตโบราณ มกใชเพอสอนผหญงใหเปนแมบาน

แมเรอนทด “เรอนสาม” ไดแก เรอนพกอาศย เรอนชะตา และเรอนผม สวน “นาส” ไดแก นาใช

นาอบ นาเตาปน และนาใจ (ผวจยไดอธบายสานวนนพรอมยกตวอยางประกอบไวแลวในบทท 4)

327

ตารางท 69 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานสขภาพอนามย


မသလင ေမး ၊ မစငလင ေဆး

/mə-ɵí hlyìn me mə-sìn hlyìn hse/


หมายถง ถาไมรใหถามจงจะไดความร ถามภาระ

ใหรบสะสาง

သတငးကၽြတတြင ၊ ပလငေဆးမး ၊ ရြာသြနးျဖး

/hɵə-din-jûʔ twìn pə-lìn hse mo ywà ɵun phyo/

ในเดอนตลาคม ลางบลลงกดวยนาฝน รดราดได

สมบรณ

หมายถง ในเดอนตลาคมมฝนตกอดมสมบรณ

ควรนาฐานพระพทธรปมาลางทาความสะอาด

ในชวงน

ေရခး၍ ေသသညမသာသာ ရသည ၊ ေရမခး၍ ေသသညမသာ မရ

/yè-cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà ɵà shí ɵì yè-mə-

cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà mə-shí/

หากอาบนาผด อาจถงตายได หากไมอาบนา

ไมถงตาย

หมายถง ไมควรอาบนาขณะทปวย


/ŋá-ɵa shwè-tàun yè kò shàun ʔàun-sàn-phyo

yè-cho yɛʔ/



หมายถง เมอฟนจากไข วนทไมควรอาบนา คอ

วนจนทร วนศกร วนพธ และวนเสาร วนทควร

อาบนา คอ วนอาทตย วนองคาร และวน

หายวนหายคน

หมายถง ฟนจากการเจบไขอยางรวดเรว




หมายถง คตโบราณทใชสอนแมบานแมเรอน

(เรอนสาม ไดแก เรอนพกอาศย เรอนชะตา และ

เรอนผม สวนนาส ไดแก นาใช นาอบ นาเตาปน

และนาใจ)

328

ตารางท 69 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานสขภาพอนามย (ตอ)


พฤหสบด


/kə-yìn-ɵa mwe gaun mə-hse-hnîn ʔo-sì ti

byi ʔàun hse/

ชาวกะเหรยงคลอด ไมใหสระผม ใหตกลองยาว

แลวจงสระ

หมายถง วนทไมควรสระผม คอ วนจนทร วน

พธ วนศกร และวนพฤหสบด วนทควรสระผม

คอ วนอาทตย วนองคาร และวนเสาร

တမာတစခက သြားတစသက

/tə-mà tə-khɛʔ ɵwa tə-ɵɛʔ/

สะเดาหนงกาน ฟนหนงอาย

หมายถง กานของสะเดาจะทาใหฟนแขงแรง

ตลอดชวต

စတပ ကယႏ

/sêiʔ pyò kò nú/

ใจหนม กายสาว(ออน)

หมายถง ถาจตใจรางเรงแจมใส รางกายมกด

ออนวย

ေပာေပာေန ေသခ

/pyɔ-pyɔ nè ɵè khɛ/

อยอยางสนกสนาน ตายยาก

หมายถง ผทมความสข จตใจแจมใสอยเสมอจะ

มอายยนยาว

အာေရာဂ ပရမ လာဘ

/ʔà-yɔ jàn pə-yə-màn là-bàn/

329

ตารางท 69 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานสขภาพอนามย (ตอ)


ปราศจากโรค ประเสรฐ(แหง)ลาภ

หมายถง ความไมมโรคคอลาภอนประเสรฐ

တစေယာကကစ တစရာ

/tə-yâuʔ kə-sá tə-yà/

เรมจากหนงคนเปนหนงรอย

หมายถง สงใดถาเรมจากคนกสามารถ

แพรกระจายไปได เชน ขาว เชอโรค ฯลฯ

မနးမမာ မး ၊ ေယာကားမာ ဆး

/mein-má hmà mi yâuʔ-ca hmà hsi/

ผหญง ไขทบฤด ผชาย ปสสาวะ

หมายถง โรคของผหญงมกเกยวกบเลอด (โรค

ไขทบฤด) โรคของผชายมกเกยวกบปสสาวะ

(โรคปสสาวะขด)

ေယာကား ဒလာ ၊ မနးမ မးယပ

/yâuʔ-ca dù-là mein-má mi-yáʔ/

ผชาย ปวดขอ ผหญง ประจาเดอน

หมายถง เมออายมากขน ผชายมกเปนโรคท

เกยวกบไขขอ สวนผหญงมกจะเปนโรคเกยวกบ

เลอดประจาเดอน

၀မးတစလးေကာငး ေခါငးမခ

/wan tə-loŋ kaun gaun mə-khɛ/

ทองปกตด ไมปวดหว

หมายถง หากการขบถายเปนปกต ไมปวดหว

ยอมปราศจากโรค, ระวงการกนอยทาให

สขภาพด

330

จากการศกษาจะเหนไดวา สานวนพมาทกลาวเกยวกบสขภาพอนามยมมากกวา

สานวนไทย โดยสานวนพมาจะมงเนนเรองการดแลรกษาสขภาพอนามยทางชองปากและรางกาย

การดแลรกษาความสะอาดของเสอผา ตลอดจนขาวของเครองใชภายในบาน ทงนอาจเปนเพราะคน

พมามความพยายามเสรมสรางสขลกษณะทดใหกบคนในสงคม เนองจากในอดตคนพมายงไมม

แนวความคดเรองการดแลรกษาสขลกษณะทดเทาทควร ภาพสะทอนทปรากฏจากสานวนพมาจง

สะทอนใหเหนความพยายามเกยวกบการดแลรกษาสขภาพอนามยมากกวาสานวนไทย นอกจากน

คนพมายงใหความสาคญกบสขภาพอนามยทเกยวกบโรคและการดารงชวต โดยชาวพมาเชอวาหาก

รกษาสขภาพของจตใจใหแจมใสอยเสมอ ยอมทาใหรางกายและหนาตาดออนกวาวย อกทงยงทาให

อายยนอกดวย สานวนพมาจงมขอตกเตอนทไมปรากฏในสานวนไทย ไดแก วนทควรหรอไมควร

อาบนาสระผม โรคของผหญงและผชายทควรระมดระวง เปนตน

5.2.1.5 กฬาและการละเลน

จากการศกษาพบกฬาและการละเลนหลายชนดดวยกน โดยสานวนพมาปรากฏ

สานวนทสะทอนการกฬาและการละเลนเพยง 2 สานวน คอ ၾကကမာ အရး ၊ လမာ အမး /cɛʔ hmà

ʔə-yo lù hmà ʔə-myo/ ไกทกระดก คนทตระกล หมายถง ไกจะมความกลาหาญในการตอสจกต

หรอไมมกขนอยกบเชอสายของมน เชนเดยวกบความประพฤตหรอนสยของคน มกเปนไปตาม

เผาพนธ สานวนนสะทอนใหเหนการเลนกฬา “ชนไก” กฬาชนดนเปนกฬาทไดรบความนยมอยาง

แพรหลายในประเทศแถบเอเชย ชาวพมาและชาวไทยนยมเลนไกชนมาตงแตในอดต

สานกงานปศสตวจงหวดพษณโลก (2548: 1) กลาววา “กฬาไกชนหรอตไก

เปนทนยมแพรหลายในประเทศแถบเอเชยมายาวนาน คอ ไทย พมา ลาว เขมร มาเลเซย ฟลปปนส

และอนโดนเซย กฬาไกชนไดแพรหลายไปอกหลายประเทศของโลก” ดวยเหตน สานวนไทยจงม

สานวนทสะทอนใหเหนการเลนกฬาไกชนเชนเดยวกน คอ “ไกรองบอน” หมายถง ผทอยในฐานะ

ตวสารองซงจะเรยกมาใชเมอไรกได, “ไกออน” หรอ “ไกออนสอนขน” หมายถง ผมประสบการณ

นอย ยงไมรทนเลหเหลยมของคน และสานวน “สจนเยบตา” หรอ “สยบตา” หมายถง สจนถงทสด,

สไมถอย (กรอนมาจากสานวนเกยวกบการตไกซงถกตจนตองเยบตาวา สจนเยบตา)

สานวนพมาอกสานวนทกลาวถงการเลนประเภทหนง คอ “พนน” เปนการเลน

เอาเงนหรอสงอนโดยอาศยความฉลาด ความชานาญ เลหเหลยม ไหวพรบ และฝมอ รวมทงโชค

ดวย สานวนพมาทปรากฏไมไดกลาวถงการเลนพนนชนดใดชนดหนงอยางเฉพาะเจาะจง เพยงแต

กลาวถงผเลนพนนวา คาพดของนกเลงการพนนนนไมสามารถเชอถออะไรได ดงสานวน ကစား

331

သမား စကားမတည /gə-za-ɵə-ma zə-ga mə-tì/ ผเลน คาพดไมมนคง หมายถง คาพดของนกการ

พนน ไมมความมนคง ขณะทสานวนไทยนาลกษณะของลกบาศกทคางอยในเตงมาใชเปรยบเทยบ

เปนสานวน “คางเตง” หมายถง คางอย, ไมสาเรจลลวง “ลกบาศก” ทวานเปนอปกรณในการเลน

สกา หรอทชาวตะวนตกเรยกวา Backgammon เปนเครองเลนการพนนอยางหนงทใชลกบาศกทอด

แลวเดนตวสกาตามแตมลกบาศก กรยาเปรยบวา “คางเตง” จงมทมาจากการเลนสกาทผเลนทอด

ลกบาศกคางอยในเตง

สวนการเลนอกประเภทหนงทตองใชกระดานเลนและใชไหวพรบเชนเดยวกบ

การเลนสกาทปรากฏในสานวนไทย คอ การเลน “หมากรก” ปรากฏในสานวน “ดตามาตาเรอ”

หมายถง มความรอบคอบระมดระวง และสานวน “ไมดตามาตาเรอ” หมายถง ไมพจารณาให

รอบคอบ การเลนหมากรกถอเปนการเลนชนดหนงทใชตวหมากซงมรปและชอตางกน ไดแก ขน

เรอ มา โคน เมด และเบย เดนบนกระดานสเหลยมจตรสหรอทคนไทยเรยกวา กระดานหมากรก

เขาใจวาเปนการเลนชนดหนงของคนไทยทเลนกนมาชานานจนบรรพบรษนามาเปรยบเปนสานวน

ใชสงสอนลกหลานในภายหลง

นอกจากน ในสานวนไทยยงพบสานวนทมทมาจากกฬาชกมวยและกฬาแขงมา

คอ สานวน “แขวนนวม” และสานวน “โคงสดทาย” ปจจบนสานวนแขวนนวมถกนามาเปรยบกบ

การหยดหรอเลกทาอะไรบางอยางมากกวาจะใชในความหมายตรงซงหมายถง “เลกชกมวย” ทงน

คนไทยในสมยกอนไมไดใชนวมสวมใสเพอปองกนแรงกระแทก จะใชกเพยงแตผาพนมอเทานน

สานวน “แขวนนวม” นคาดวาเปนสานวนทเกดขนใหมหลงจากทกฬามวยไทยถกยกระดบใหเปน

มวยสากล และตองใชนวมสวมใสในการตอส สวนสานวน “โคงสดทาย” เปนสานวนทมาจากการ

แขงมา สานวนนมความหมายโดยปรยายหมายถง มความพยายามอยางเตมท เพราะในการแขงขน

วงมา โคงสดทายของการวงถอเปนโคงทสาคญทสด เปนระยะทางทจะตดสนการแขงขนวามาตวใด

มฝเทาดกจะวงนามาคแขงทอาจวงเบยดเสยดกนมา

อนง จากการศกษาสานวนไทยพบสานวนทตรงกบเนอเพลงของการละเลน

พนบาน คอ สานวน “เกบเบยใตถนราน” มาจากเนอเพลงของการละเลนพนบานของไทยชนดหนง

คอ “การละเลนรรขาวสาร” ทมเนอรองวา “รรขาวสาร สองทะนานขาวเปลอก เลอกทองใบลาน คด

ขาวใสจาน เกบเบยใตถนราน พานเอาคนขางหลงไว” (งามพศ ล มสวสด, 2557) เนอรองนเขาใจวา

อาจมการเพมเตมไปในภายหลง เพราะจากการศกษาจากปทานกรมกฬาพนเมองของกรมพลศกษา

กระทรวงศกษาธการ (2525: 577) ทไดรวบรวมกฬาและการละเลนพนเมองไว ปรากฏวา เพลงรร

332

ขาวสารเดมมเนอรองแตเพยงวา “รรขาวสาร สองทะนานขาวเปลอก เลอกฆองใบลาน พานคนขาง

หลงไว” อยางไรกตาม การเพมเตมเนอเพลงเปนเพยงขอสงเกตของผวจยเทานน

ตารางท 70 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานกฬาและการละเลน


ၾကကမာ အရး ၊ လမာ အမး

/cɛʔ hmà ʔə-yo lù hmà ʔə-myo/

ไกทกระดก คนทตระกล

หมายถง ไกจะมความกลาหาญในการตอสจกต

หรอไมมกขนอยกบเชอสายของมน เชนเดยวกบ

ความประพฤตหรอนสยของคน มกเปนไปตาม

เผาพนธ

ကစားသမား စကားမတည

/gə-za-ɵə-ma zə-ga mə-tì/


หมายถง คาพดของนกการพนน ไมมความ

มนคง

ไกรองบอน

หมายถง ผทอยในฐานะตวสารองซงจะเรยกมา

ใชเมอไรกได

ไกออน, ไกออนสอนขน

หมายถง ผมประสบการณนอย ยงไมรทนเลห

เหลยมของคน

สจนเยบตา, สยบตา

หมายถง สจนถงทสด, สไมถอย (กรอนมาจาก

สานวนเกยวกบการตไกซงถกตจนตองเยบตาวา

สจนเยบตา)

คางเตง

หมายถง คางอย, ไมสาเรจลลวง (มาจากการเลน

สกาทผเลนทอดลกบาศกคางอยในเตง)


หมายถง มความรอบคอบระมดระวง (มกใชใน

ความปฏเสธ)

ไมดตามาตาเรอ

หมายถง ไมพจารณาใหรอบคอบ

แขวนนวม

หมายถง เลกชกมวย,โดยปรยายหมายถงเลก หยด

โคงสดทาย

หมายถง ชวงสดทายของการแขงขน ซงมความ

333

ตารางท 70 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานกฬาและการละเลน (ตอ)


พยายามทจะเอาชนะอยางเตมท (มทมาจากการ

แขงมา)

เกบเบยใตถนราน

หมายถง เกบเลกผสมนอย, ทาอะไรทประกอบ

ดวยสวนเลกสวนนอย โนนบางนบาง จนสาเรจ

เปนรปเปนรางขนมา

จากการศกษาจะเหนไดวา สานวนพมาและสานวนไทยสามารถสะทอนใหเหน

กฬาและการละเลนของคนในสงคมได โดยกฬาทสงคมพมาและสงคมไทยมรวมกน คอ การเลน

กฬาชนไก เพราะกฬาชนไกถอเปนกฬาทไดรบความนยมอยางแพรหลายในประเทศแถบเอเชย

นอกจากน สานวนพมาและสานวนไทยยงสะทอนใหเหนวาคนพมาและคนไทยยงเลนการพนน

ทงน ในสานวนพมาไมไดกลาวอยางเฉพาะเจาะจงวาเปนการพนนชนดใด พบการกลาวแตเพยงวา

คาพดของนกเลงการพนนไมอาจเชอถอได ขณะทสานวนไทยมสานวนทมาจากการเลนสกา คอ

สานวน “คางเตง” การเลนสกานนาจะไดรบอทธพลมาจากชาวตะวนตก แสดงใหเหนวาคนไทยม

การตดตอสอสารกบชาวตะวนตกมานานแลว นอกจากนในสานวนไทยยงปรากฏสานวนทมทมา

จากกฬาชกมวยและกฬาแขงมาซงกฬาชกมวยของไทยเปนกฬาทไดรบความนยม และเปนกฬาทม

ชอเสยงเปนอยางมาก อกทงยงพบสานวนไทยทมเนอความตรงกบเนอรองเพลงประกอบการละเลน

ของไทย คอ “การละเลนรรขาวสาร” แสดงใหเหนวา ภาพสะทอนทปรากฏจากสานวนเหลานยอม

สะทอนใหเหนถงวฒนธรรมพนบานทคงความเปนเอกลกษณของสงคมนนๆ ไวได

5.2.1.6 กฎหมาย

จากการศกษาภาพสะทอนวถชวตทางดานกฎหมายพบวา สานวนพมาปรากฏ

ภาพสะทอนดานนพอสมควร สวนสานวนไทยปรากฏภาพสะทอนดานนไมมากนก สานวนพมาม

การกลาวถงอาชพทเกยวของกบการรกษากฎหมายหรอตดสนคดความ คอ อาชพทนายความ และ

ผพพากษา ปรากฏในสานวน ေရ႕ေန ပေစ ၊ သမား အေစ /shé nè pyò sè ɵə-ma ʔò sè/ ทนาย-

ความ ขอใหหนม ชางฝมอ ขอใหแก, ခငခငခနခန သခမန /chîn-chîn chèin-chèin ɵú-khə mèin/

พจารณาไตรตรอง ผมปญญา (ดานคดความ) และสานวน ႏငးႏငးခနခန သခမန /hnain-hnain-

chèin-chèin ɵú-khə-mèin/ ชงใจเปรยบเทยบ ผมปญญา (ดานคดความ) สาเหตทมการกลาวถง

334

ทนายความ และผพพากษา เพราะผประกอบอาชพทง 2 อาชพนจะตองมความรอบร รอบคอบ และ

มความยตธรรม เพอใหสามารถรกษาความถกตองไวได ไมเชนนนแลวอานาจของเงนอาจชนะ

กฎหมายได ดงสานวนพมาทวา ေငြမား တရားႏင /ŋwè mya tə-ya nàin/ เงนมาก ชนะกฎหมาย

นอกจากนยงมสานวนทสะทอนใหเหนถงนสยอะลมอลวย รกความสงบสนตของชาวพมาจาก

สานวน ၾကးသညအမ ငယေစ ၊ ငယသညအမ ပလပေစ /ci ɵí ʔə-hmú ŋɛ sè ŋɛ ɵí ʔə-hmú pə-

láʔsè/ คดทใหญทาใหเลก คดทเลกขอใหปลอยปละ(ยกฟอง) เพราะชาวพมาไมชอบใชวธการ

รนแรงแกผกระทาผด แตกมสานวนทแสดงใหเหนวา ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารม

ความเดดขาดทางดานกฎหมาย คอ ผกระทาผดไมสามารถรอดพนจากเงอมมอของกฎหมายไปได

ปรากฏในสานวน ရာဇ၀တေဘး ေျပးမလြတ /yà-zə-wúʔ-be pye mə-lúʔ/ ภยคดอาญา หนไมพน

หมายถง บานเมองหรอประเทศยอมมกฎหมายคมครอง ผทลวงละเมดคดอาญายอมไดรบโทษ

อนง จากการศกษาพบวามสานวนพมาทกลาวถงกฎหมายของประเทศสาธารณ

รฐแหงสหภาพเมยนมารในสมยโบราณ คอ สานวน ေရအဆး ၊ ကနးတစ၀က /yè ʔə-hsoŋ koŋ tə-

wɛʔ/ ในนา(สญเสย)ทงหมด บนบกครงเดยว หมายถง หากสมบตสญหายในนา หากใครเกบไดก

ตองสญเสยทรพยสมบตนนทงหมด แตหากทาสมบตสญหายบนบก จะไดรบคนครงหนง Ms. Shun

Lae Win (ေဒၚရႊနးလ၀ငး /dɔ-shun-lɛ-win/, สมภาษณ, 15 ตลาคม 2558) กลาววา “สานวนนเปน

สานวนทมาจากกฎหมายโบราณของพมาซงปจจบนไมมกฎหมายนปรากฏใชแลว แตนามากลาว

เปรยบเปนสานวนใชเพอปลอบใจแกผททาสงของหลนหายวา ของททาหลนหายไปแลวยากทจะได

คนจงควรทาใจวาเปนเรองธรรมดาทของใชบางอยางจะหลนหายไปบาง ไมควรรอนใจ แตหากได

คนกถอวาเปนโชคด”

สวนสานวนไทยทปรากฏภาพสะทอนทางดานกฎหมายนนมอยเพยง 2 สานวน

คอ สานวน “บานเมองมขอมแป” และสานวน “ความววไมทนหาย ความควายเขามาแทรก” สานวน

“บานเมองมขอมแป” เปนสานวนทมทมาจากโครงสรางของบานเรอนไทยในสมยกอน คอ

บานเรอนไทยสมยกอนมกสรางโดยมขอและแปไมเพอใชคายนโครงของหลงคา กสมา รกษมณ

และคณะ (2553: 175) กลาววา “ขอเปนไมยดหวเสาตามขวาง แปเปนไมยดหวเสาตามยาว ตวเรอน

จะทรงรปเปนเรอนอยไดเพราะมขอกบแปยดหวเสาเรอนไวทกดาน” สานวน “บานเมองมขอมแป”

จงเปนสานวนทนาโครงสรางของบานเรอนมาเปรยบกบโครงสรางของสงคมวา หากสงคมใดไมม

กฎหมายคมครองดแลความสงบเรยบรอย สงคมนนยอมมแตความวนวาย ดวยคนในสงคมไมอยใน

กฎระเบยบ สงคมและประเทศชาตจงควรมกฎหมายคมครอง

335

อนง สานวน “ความววไมทนหาย ความควายเขามาแทรก” เปนสานวนทมทมา

จากนทาน ขนวจตรมาตรา (2541: 109) ไดกลาวถงสานวนนไววา “สานวนความววไมทนหาย

ความควายเขามาแทรก มนทานเลาประกอบเปนใจความวา เกดคดลกววพพาทกนระหวางชายสอง

คน พระเจาแผนดนทรงชาระความยงไมทนเสรจ เกดเรองควายในระหวางชายทงคนนอก” ตอมาจง

ใชสานวนนเปรยบเทยบกบกรณอนๆ ดวย ในความหมายวา เรองเดมยงสะสางไมเสรจกเกดเรอง

ใหมซอนขนมาอก

ตารางท 71 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานกฎหมาย









ခငခငခနခန သခမန

/chîn-chîn chèin-chèin ɵú-khə mèin/

พจารณาไตรตรอง ผมปญญา (ดานคดความ)

หมายถง ผพพากษาตองมสตปญญาในการ

พจารณาไตรตรองคดความตางๆ

ႏငးႏငးခနခန သခမန

/hnain-hnain-chèin-chèin ɵú-khə-mèin/

ชงใจเปรยบเทยบ ผมปญญา (ดานคดความ)

หมายถง ผพพากษาตองมสตปญญาคดพจารณา

ไตรตรอง

ေငြမား တရားႏင

/ŋwè mya tə-ya nàin/

เงนมาก ชนะกฎหมาย

หมายถง เงนทตองใชจายหรอเสยเปนลาดบไป

บานเมองมขอมแป

หมายถง บานเมองหรอประเทศยอมมกฎหมาย

คมครอง


หมายถง เรองเดอดรอนเกายงไมทนหมด


336

ตารางท 71 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตดานกฎหมาย (ตอ)


ในเมอจะทาธระอยางใดอยางหนงใหสาเรจ,

ยคทปกคลมดวยอคตธรรม เปนยคทเงนชนะ

กฎหมาย

ၾကးသညအမ ငယေစ ၊ ငယသညအမ ပလပေစ

/ci ɵí ʔə-hmú ŋɛ sè ŋɛ ɵí ʔə-hmú pə-láʔsè/

คดทใหญทาใหเลก คดทเลกขอใหปลอยปละ

(ยกฟอง)

หมายถง เมอเกดคดใหญควรทาใหคดความนน

เลกลง เมอเกดคดความเลกๆ ควรคลคลายใหคด

ความนนหายไป

ရာဇ၀တေဘး ေျပးမလြတ

/yà-zə-wúʔ-be pye mə-lúʔ/

ภยคดอาญา หนไมพน

หมายถง บานเมองหรอประเทศยอมมกฎหมาย

คมครอง ผทลวงละเมดคดอาญายอมไดรบโทษ

ေရအဆး ၊ ကနးတစ၀က

/yè ʔə-hsoŋ koŋ tə-wɛʔ/

ในนา(สญเสย)ทงหมด บนบกครงเดยว

หมายถง หากสมบตสญหายในนา หากใครเกบ

ไดกตองสญเสยทรพยสมบตนนทงหมด แตหาก

ทาสมบตสญหายบนบก จะไดรบคนครงหนง

จากการศกษาภาพสะทอนวถชวตทางดานกฎหมายพบวา สานวนพมาปรากฏ

ภาพสะทอนดานนพอสมควร สวนสานวนไทยปรากฏภาพสะทอนดานนไมมากนก สานวนพมา

กลาวถงอาชพทเกยวของกบการรกษากฎหมายหรอตดสนคดความในขณะทสานวนไทยไมกลาว

ถงอาชพเหลาน คอ อาชพทนายความ และผพพากษา สาเหตทสานวนพมาเนนยาอาชพทง 2 อาชพ

เพราะชาวพมามองวาผประกอบอาชพทง 2 อาชพนจะตองมความรอบร รอบคอบ และมความ

337

ยตธรรมเปนอยางมาก สะทอนใหเหนวาสงคมพมามความเดดขาดทางดานกฎหมายเพราะกฎหมาย

เปนสงทคมครองคนในสงคม ผรกษากฎหมายตองมคณสมบตครบถวนจงจะสามารถรกษาอานาจ

กฎหมายไวได นอกจากนนแลวสานวนพมายงพบการกลาวถงกฎหมายโบราณในสานวนดวย คอ

สานวน ေရအဆး ၊ ကနးတစ၀က /yè ʔə-hsoŋ koŋ tə-wɛʔ/ ในนา(สญเสย)ทงหมด บนบกครงเดยว

สะทอนใหเหนวาสงคมพมามรองรอยการใชกฎหมายควบคมคนในสงคมมาตงแตสมยโบราณ

ขณะทสานวนไทยไมพบกลาวถงกฎหมายโบราณในสานวนแตอยางใด สานวนไทยทพบการ

กลาวถงกฎหมายมอยเพยง 2 สานวนเทานนคอ สานวน “บานเมองมขอมแป” และ “ความววไมทน

หาย ความควายเขามาแทรก” สานวนไทยทง 2 สานวนพอจะสะทอนใหเหนไดวา คนไทยมความ

พยายามนาสงทอยใกลตวมาเปรยบเปนสานวน กลาวคอ สานวน “บานเมองมขอมแป” นา

โครงสรางสวนหลงคาซงเปนโครงสรางสาคญของบานเรอนมาเปรยบกบโครงสรางของสงคมท

ตองมกฎหมายดแลคมครอง สงคมจงจะสงบสขได เชนเดยวกบสานวน “ววหายลอมคอก” ทนาการ

สรางคอกลอมสตวมาใชเลาประกอบนทาน เพอแสดงใหเหนวาเมอเกดคดความขนในสมยกอน

กษตรยจะเปนผตดสนคดความนนๆ สะทอนใหเหนวาในอดตสงคมไทยมการปกครองระบอบพอ

ปกครองลก กฎหมายจงมความสาคญในฐานะชวยจดระเบยบคนในสงคมใหอยในกฎระเบยบทคน

ในสงคมแตละสงคมกาหนดไว

5.2.2 ความสมพนธของคนในสงคม

5.2.2.1 ความสมพนธระหวางบคคลทวไป

5.2.2.1.1 กษตรยกบขาราชบรพาร/ราษฎร

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร เปนประเทศทเคยมการปกครอง

โดยระบอบกษตรยกอนทจะตกเปนอาณานคมขององกฤษ บญเทยม พลายชมภ (2549: 53) กลาวถง

โครงสรางสงคมพมากอนตกเปนอาณานคมวา “กอนองกฤษยดครองพมาเปนอาณานคม เพอทาให

พมาเปลยนแปลงตามแบบทองกฤษนามาปกครองนน พมามโครงสรางทางสงคมทเปนเอกลกษณ

เฉพาะพมา คอ มระบบกษตรย มพทธศาสนาทมอทธพลในสงคมอยางมาก มขนนางขาราชการ

ปกครองดแลประชาชนตามระบบไพร ทาส เครอญาตอปถมภ” ดวยเหตน ในสานวนพมาจงปรากฏ

สานวนทกลาวถงชนชนกษตรยและความสมพนธของกษตรยกบไพรฟาประชาชน สานวนท

กลาวถงกษตรยมกจะกลาวถงในแงของพระราชอานาจ ความกลาหาญ ความมบญญาธการและ

บารม พระราชจรยวตรทกษตรยพงปฏบต เชน การมสจจวาจา ความกลาหาญ การเขาพธอภเษกเพอ

เสวยราชย การชวยเหลอราษฎรเมอตกทกขไดยาก ฯลฯ สวนสานวนทกลาวถงขาราชบรพารหรอ

ผอยใตอานาจของกษตรยจะเปนสานวนทกลาวถงพระราชอานาจ ตกเตอนใหผอยใตพระราช

338

อานาจตองมความระมดระวงตนทงการกระทาและคาพดอยเสมอ เพราะกษตรยสามารถใชอานาจ

ตดสนชวตของขาราชบรพารได จงมสานวนกลาววา မငးတ႔မကေစာငး အေၾကာငးမေရြး /min dó

myɛʔ-saun ʔə-caun mə-ywe/ กษตรยชาเลองตา ไมเลอกเรอง หมายถง อยใกลผมอานาจตองระวง,

မငးတ႔စကား မးၾကးသြား /min dó zə-ga mo-co ɵwa/ คาพดกษตรย คมเหมอนสายฟา หมายถง

คาตรสของกษตรยมความเดดขาดและรวดเรวเหมอนดงฟาผา และสานวน မငးခေယာကား ကမးနား

သစပင /min-khá-yâuʔ-ca kan-na ɵíʔ-pín/ ขาราชบรพาร ไมใกลฝ ง หมายถง ใกลความตาย

ขณะเดยวกนหากกระทาความดความชอบกจะทาใหเปนทโปรดปรานของกษตรย ดงสานวน မငး

လလက မငးၾကက /min lò-lâiʔ min câiʔ/ ตามใจกษตรย กษตรยทรงโปรด หมายถง รจกเอาใจผม

อานาจยอมไดประโยชน

สานวนพมาทมความนาสนใจกคอ สานวน မမငးျဖမနမနေျပာ /mə-min-

phyù hmàn-hmàn pyɔ/ สานวนนเปนสานวนทหากถายถอดความหมายตามรปคาแลวจะได

ความหมายวา กษตรยผทรงธรรม ตรสแตความสตย แตหากพจารณาถงความหมายทแทจรงกลบ

หมายถง จานวน นาหนกของระฆงยกษมนกน (မငးကြနး /min-kun/) คอ ประมาณ 55,555 ปตตา

(1 ปตตา=1.633 กโลกรม) สาเหตทผวจยนามาจดกลมอยในหมวดความสมพนธระหวางกษตรยกบ

ขาราชบรพารหรอราษฎรดวยนนเปนเพราะสงทนามาเปรยบและเรยงตอกนเปนสานวนสามารถ

สะทอนใหเหนความรสกของชาวพมาทยกยองเชดชกษตรยทมสจจวาจา

ตารางท 72 สานวนพมาทสะทอนความสมพนธระหวางกษตรยกบขาราชบรพารหรอราษฎร


ေၾကာက လြ ၊ ရ မငးျဖစ

/câuʔ lwɛ yɛ min phyíʔ/


หมายถง ถากลวจะพลาดโอกาส เสยประโยชนบางอยางไป แตหากมความเสยสละและความกลา

หาญกสามารถเปนกษตรยได

မငးမာ သစၥာ ၊ လမာ ကတ

/min hmà ɵíʔ-sà lù hmà gə-dí/

กษตรย(ตองรกษา)สจจะ คน(ตองรกษา)สญญา

หมายถง หากเปนกษตรยตองมวาจาสตย หากเปนคนตองรกษาสญญา

မမငးျဖမနမနေျပာ


339

ตารางท 72 สานวนพมาทสะทอนความสมพนธระหวางกษตรยกบขาราชบรพารหรอราษฎร (ตอ)



หมายถง นาหนกของระฆงยกษมนกน (မငးကြနး /min-kun/) คอ ประมาณ 55,555 ปตตา

(1 ปตตา=1.633 กโลกรม)

ရဟနးမာ သကၡာ ၊ မငးမာ ဘသက

/yə-han hmà ɵêiʔ-khà min hmà bêiʔ-ɵêiʔ/

ภกษ สกขา กษตรย อภเษก

หมายถง ตองทาหนาทของตน

ေၾကြးတင ဘရငဆပလမမည

/cwe tìn bə-yìn hsáʔ lêin-mɛ/

คางหน กษตรยคงจะชดใชให

หมายถง ในสมยกอนหากราษฎรมหนสนตดคาง เมอเปลยนรชสมย กษตรยพระองคใหมทขน

ครองราชยยอมเปนผทาหนาทชดใชหนเกาให

ေယာကားေကာငး ေမာငးမတစေထာင

/yâuʔ-ca kaun maun-má tə-thàun/

ผชายด สนมหนงพน

หมายถง ผชายทมความสามารถในการหาทรพยสนเงนทอง ยอมเปนทพงพาของผอน

မေကာငးသက ပယ ၊ ေကာငးသက ကယ

/mə-kaun ɵù kò pɛ kaun ɵù kò kɛ/

คนไมด คดออก(ไมคบ) คนด ชวยเหลอ

หมายถง ใหคบแตคนทด เปนกลยาณมตร สวนคนทไมดใหเลกคบเสย เพราะอาจนาเราไปสทาง

เสอมเสยได, หากคนไมด กษตรยกจะยายออกจากตาแหนง หากคนด เทพนตและกษตรยมก

ชวยเหลอ

လမငးဘနးၾကး နတမငးမေနနင

/lù-min phoŋ-ci náʔ min mə-nè nàin/

คนมบารมมาก นตไมสามารถอยดวยได

หมายถง คนทมอานาจบารมมาก นตกไมสามารถดแลได (สมยกอนกษตรยมอานาจมากกวานต)

340

ตารางท 72 สานวนพมาทสะทอนความสมพนธระหวางกษตรยกบขาราชบรพารหรอราษฎร (ตอ)


မငးတ႔ထြက ရကရာဇာ

/min dó thwɛ ʔ ywɛʔ yà-zà/

กษตรยออก(เดนทาง) วนราชา

หมายถง วนทกษตรยเสดจประพาส คอ วนมงคล

ယၾတာေကာငးက မငးေလာငးေပာက

/yə-də-yà kaun ká min-laun pyâuʔ/

การสะเดาะเคราะหด วาทพระราชาสาบสญ

หมายถง หากมการเตรยมความพรอมยอมเกดขอผดพลาดขนนอย

မငးတ႔စကား မးၾကးသြား

/min dó zə-ga mo-co ɵwa/

คาพดกษตรย คมเหมอนสายฟา

หมายถง คาตรสของกษตรยมความเดดขาดและรวดเรวเหมอนดงฟาผา

မငးတ႔မကေစာငး အေၾကာငးမေရြး

/min dó myɛ ʔ-saun ʔə-caun mə-ywe/

กษตรยชาเลองตา ไมเลอกเรอง

หมายถง อยใกลผมอานาจตองระวง

မငးခေယာကား ကမးနားသစပင

/min-khá-yâuʔ-ca kan-na ɵíʔ-pín/


หมายถง ใกลความตาย

မငးလလက မငးၾကက

/min lò-lâiʔ min câiʔ/

ตามใจกษตรย กษตรยทรงโปรด

หมายถง รจกเอาใจผมอานาจยอมไดประโยชน

341

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา ภาพสะทอนทางวถชวต

ดานความสมพนธระหวางกษตรยกบขาราชบรพารหรอราษฎรปรากฏเฉพาะในสานวนพมาเทานน

โดยสานวนพมาทกลาวถงกษตรยมกจะกลาวถงกษตรยในแงของพระราชอานาจ ความกลาหาญ

ความมบญญาธการและบารม รวมทงพระราชจรยวตรทกษตรยพงปฏบต สานวนเหลานสามารถ

สะทอนใหเหนความรสกของบรรพบรษชาวพมาทยงยกยองเทดทนกษตรยของตน แมวาปจจบน

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารจะไมมระบอบกษตรย อกทงยงเปลยนแปลงระบอบการ

ปกครองเปนแบบประชาธปไตยแลวกตาม สวนสาเหตทไมพบสานวนไทยทกลาวถงความสมพนธ

ระหวางกษตรยกบขาราชบรพารหรอราษฎร อาจเปนเพราะคนไทยนาความสมพนธในรปแบบของ

ผทมอานาจกบผทอยใตอานาจมาแสดงเปนความสมพนธของเจานายกบบาวไพรมากกวาจะ

กลาวถงพระราชอานาจของกษตรยโดยตรงซงผวจยจะกลาวในหวขอตอไป

5.2.2.1.2 ผมอานาจกบผอยใตอานาจ

จากการศกษาสานวนไทยทง 577 สานวน เปนทนาสงเกตวา แมวาประเทศ

ไทยจะมการปกครองระบอบกษตรยเปนระยะเวลายาวนานเชนเดยวกบประเทศสาธารณรฐแหง

สหภาพเมยนมาร แตสานวนไทยไมปรากฏสานวนทกลาวถงกษตรยแมแตสานวนเดยว สาเหตท

เปนเชนนอาจเปนเพราะคนชาวไทยนาความสมพนธของผทมอานาจกบผทอยใตอานาจมาเปรยบใช

มากกวาจะกลาวถงอานาจของกษตรยโดยตรง ความสมพนธของผทมอานาจกบผทอยใตอานาจใน

ทนอาจหมายถง ความสมพนธในรปแบบของเจานายกบบาวไพรหรอผบงคบบญชากบผใตบงคบ

บญชา เชน สานวนขาพงเจา บาวพงนาย, กบเลอกนาย, แขนซายแขนขวา, ปลาใหญกนปลาเลก, ไม

ซกงดไมซง, ลกไกอยในกามอ, เสยงนกเสยงกา ฯลฯ

สานวนไทยทพอจะสะทอนใหเหนวาสงคมไทยเปนสงคมทมระบบกษตรย

ระบบขนนาง ระบบไพรทาส และระบบอปถมภกคอ สานวนลกทานหลานเธอ, บญหนกศกดใหญ

และสานวนสบพอคาไมเทาพระยาเลยง สานวน “ลกทานหลานเธอ” สานวนนแสดงใหเหนวา

สงคมไทยมการแบงชนชน คาวา “ทาน” และ “เธอ” เปนเครองบงชใหเหนถงการจดลาดบชนของ

คนไทยสมยกอน คอ เจานาย ขนนาง ไพรหรอสามญชน และทาส “ลกทานหลานเธอ” จงหมายถง

เชอสายของชนชนเจานายหรอขนนาง แตปจจบนใชเปรยบเปนลกหลานของผมอานาจ อาจกน

ความหมายกวางออกไปวาสามารถทาสงตางๆ ตามอาเภอใจได โดยทคนอนๆ ตองระมดระวงไมให

เปนทขดใจ และมกนาสานวนนมาใชเชงประชดประชน

342

สวนสานวน “บญหนกศกดใหญ” เปนสานวนทมความหมายวา มฐานนดร

ศกดสงและอานาจวาสนายงใหญ อมรา พงศาพชญ และปรชา ควนทรพนธ (2539: 147) กลาวถง

การแบงลาดบชนในสงคมไทยไววา “การแบงลาดบชน แบงออกเปน 4 ประเภท คอ ยศ (ชนตาม

ตาแหนง) ตาแหนง (ตาแหนงทางราชการ) ราชทนนาม (ชอพระราชทาน) และศกดนา” คาวา ‘ศกด’

ในสานวนบญหนกศกดใหญจงหมายถง ‘ศกดนา’ ซงเปนเครองบงชฐานะของคนไทยในสมยกอน

วามอานาจในการถอครองไรนาเทาใด ผใดมการถอครองศกดนามากกแสดงวามยศศกดสง

อมรา พงศาพชญ และปรชา ควนทรพนธ (2539: 148) กลาววา “คนใดทตาแหนงสงเรยกวาผนนม

ยศศกด ‘ยศ’ หมายถง ชนตาแหนงทไดรบพระราชทาน ‘ศกด’ หมายถง อานาจและกาลง วธหนงท

จะจดวาผใดเปนชนชนสง เรยกวาผนนเปนคนมบญ บญเทยบไดกบศกดเพราะเปนสงทคนสามารถ

ใชอานาจใหเปนทยอมรบ” ดงนน สานวนบญหนกศกดใหญจงสามารถสะทอนใหเหนถงสภาพ

สงคมของคนไทยในสมยกอนทมการยอมรบเรองอานาจยศศกดนา อกทงยงผนวกกบความเชอเรอง

บญกรรมททามาแตชาตปางกอนซงสงผลใหคนเกดมาในชนชนทไมเทาเทยมกน ปจจบนสานวนน

มกนาไปเปรยบกบบคคลทมอานาจวาสนามากกวาบคคลทมฐานนดรศกดสง นอกจากนยงม

สานวน “สบพอคาไมเทาพระยาเลยง” ทนาคาวา “พระยา” คอ ยศของขนนางไทยในสมยกอน มาใช

ในการเปรยบเทยบกบอาชพรบราชการดวย คาวา “พระยา” จงสามารถสะทอนใหเหนสภาพสงคม

ในระดบการปกครองของไทยทมระดบชนชนลดหลนกนมา บญสร สวรรณเพชร (2541: 322) ได

กลาวถงสานวนนไววา “สานวนนเปนสานวนเกา ในสมยกอนไมมอาชพใดทมเกยรตสงสงและม

ฐานะดเทากบรบราชการ โดยเฉพาะขาราชการระดบสง เพราะไดเฝาใกลชดพระเจาแผนดน ทาใหม

อภสทธตางๆ เหนอสามญชนหรอราษฎรธรรมดามาก สวนพอคาในสมยนนแมจะรารวยสกเพยง

ไหนกไมมอภสทธหรออานาจขนมาได” ปจจบนแมวาสภาพสงคมไทยจะเปลยนแปลงไป อาชพรบ

ราชการไมไดสรางความมงคงรารวยไดเทยบเทาอาชพคาขาย แตกพบการใชสานวนนอย

สวนสานวนพมานอกจากจะมสานวนทกลาวถงความสมพนธของกษตรย

กบขาราชบรพารหรอราษฎรในแงของอานาจและดานอนๆ ดงทกลาวถงในหวขอ 5.2.2.1.1 แลว

ยงปรากฏสานวนทกลาวถงความสมพนธของผมอานาจกบผอยใตอานาจอกดวย ลกษณะทปรากฏม

ทงเจานายกบบาวไพร และกลาวถงเพยงขาทาส สานวนทกลาวถงความสมพนธของเจานายกบบาว

ไพร ไดแก สานวน အရငျမငမ ကြနျမင /ʔə-shìn myîn hmá cùn myîn/ เจานายสง ขาทาสสง และ

สานวน စငေကာငးေသာ ဖရေကာငး၏ ၊ အရငေကာငးေသာ ကၽြနေကာငး၏ /sìn kaun ɵɔ phə-yòŋ

kaun ʔí ʔə-shìn kaun ɵɔ cùn kaun ʔí/ หากรานด ผลฟกยอมด หากเจานายด ขาทาสยอมด สวน

สานวนทกลาวถงเฉพาะคณลกษณะของขาทาส ไดแก สานวน ေခြးလမၼာ အျမးကပ ၊ ကြနလမၼာ

ေနာကဆတ /khwe lèin-mà ʔə-myi-kôuʔ cùn lèin-mà nâuʔ-hsôuʔ/ หมาฉลาด หางตก ทาสฉลาด

343

ถอยหลง, ျမငး အနးခြ ၊ ကၽြန ကလား ၊ မယား ေတာသ /myin ʔoŋ-gùn cùn kə-la mə-ya tɔ-ɵù/

มา (ส)เปลอกมะพราว ทาส แขก เมย ชาวปา, ေၾကြးတင ကၽြနျဖစ /cwe tìn cùn phyíʔ/ คางหน เปน

ทาส และสานวน ေစသညကၽြန ၊ ထြနသညႏြား /zè ɵí cùn thùn ɵí nwa/ ทาสทใชงาน ววทไถคราด

สาเหตทพบสานวนในลกษณะนเปนเพราะสงคมพมาในอดตมระบบกษตรย ระบบไพรทาส และ

ระบบอปถมภเชนเดยวกบสงคมไทย ทงน สานวนพมาทมความนาสนใจ คอ สานวน ျမငး အနးခြ ၊

ကၽြန ကလား ၊ မယား ေတာသ /myin ʔoŋ-gùn cùn kə-la mə-ya tɔ-ɵù/ มา (ส)เปลอกมะพราว

ทาส แขก เมย ชาวปา เพราะสานวนนนอกจากจะกลาวถงคณสมบตของขาทาส คอ แขกหรอกะลา

(ကလား /kə-la/) วามความอดทนสงแลว ยงมการกลาวถงวธเลอกหาบคคลและสตวทคนพมาเชอวา

จะมความอดทนและความซอสตยควรคาแกการดแลหรอครอบครองดวย คอ เมย (မယား /mə-ya/)

และมา ( မငး /myin/) คนพมาเชอวาหากเลอกเมยตองเลอกชาวปา (ေတာသ /tɔ-ɵù/) เพราะมความ

ขยนขนแขง ซอสตย และไมฟมเฟอยเหมอนชาวเมอง แตหากเลอกมา ตองเลอกมาทมสเปลอก

มะพราว (အနးခြေရာင /ʔoŋ-gùn-yàun/) เพราะจะมฝเทาดและมความอดทนในการวงมากทสด

สานวนนจงสามารถสะทอนคานยมและความเชอของชาวพมาไดเปนอยางด

ตารางท 73 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางผมอานาจกบผอยใตอานาจ


အရငျမငမ ကြနျမင

/ʔə-shìn myîn hmá cùn myîn/

เจานายสง ขาทาสสง

หมายถง หากเจานายเจรญกาวหนา ขาทาส

บรวารกพลอยเจรญกาวหนาไปดวย





ยอมด

หมายถง ถารานด ผลฟกยอมเลอยพาดได ถา

เจานายกนดอยด ขาทาสยอมไดกนดอยดไปดวย,

ผนอยตองพงผใหญ




หมายถง ผทตองการเปลยนผบงคบบญชาอย

เรอยๆ

ลกทานหลานเธอ

หมายถง ลกหลานเจานายหรอผมอานาจ

บญหนกศกดใหญ

หมายถง มฐานนดรศกดสงและอานาจวาสนา

ยงใหญ

แขนซายแขนขวา

หมายถง บรวารหรอผใตบงคบบญชาทเปนหว

344

ตารางท 73 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางผมอานาจกบผอยใตอานาจ

(ตอ)


ေခြးလမၼာ အျမးကပ ၊ ကြနလမၼာ ေနာကဆတ

/khwe lèin-mà ʔə-myi-kôuʔ cùn lèin-mà

nâuʔ-hsôuʔ/

หมาฉลาด หางตก ทาสฉลาด ถอยหลง

หมายถง หมาทฉลาดเมออยขางกายเจานาย หาง

ของมนจะตก ทาสทเฉลยวฉลาด ยอมเขาเฝานาย

อยางรใจ โดยไมตองคอยบอกกลาวทกอยาง


/myin ʔoŋ-gùn cùn kə-la mə-ya tɔ-ɵù/





ေၾကြးတင ကၽြနျဖစ

/cwe tìn cùn phyíʔ/

คางหน เปนทาส

หมายถง ถาไมสามารถชดใชหนสนได ใน

สมยกอน ลกหนตองไปเปนทาสรบใชเจาหน

เพอชดใชหนสนนน






เรยวหวแรง เปรยบเสมอนแขนซายแขนขวา


หมายถง ประเทศหรอคนทมอานาจ หรอผใหญ

ทกดขขมเหงผออนแอหรอผนอย

ไมซกงดไมซง

หมายถง เปนผนอยหรอมฐานะตาไปคดคานผม

อานาจ ยอมไมสาเรจ มแตจะเปนอนตราย

ลกไกอยในกามอ

หมายถง ผทตกอยภายใตอานาจ ไมมทางหน

หรอทางตอส

เสยงนกเสยงกา

หมายถง ความเหนของคนทไมมอานาจ



345

จากการศกษาแสดงใหเหนวา ความสมพนธระหวางผมอานาจกบผอยใต

อานาจทพบในสานวนพมาและสานวนไทยสวนใหญเปนความสมพนธระหวางเจานายกบบาวไพร

สะทอนใหเหนวาในอดตสงคมพมาและสงคมไทยเปนสงคมทมโครงสรางเปนระบบชนชน คอ ม

ระบบกษตรย ระบบขนนาง ระบบไพรทาส และระบบอปถมภ แตเมอสงคมพมาและสงคมไทยไมม

ระบบไพรทาสแลวความสมพนธทปรากฏในสานวนจงเปลยนเปนความสมพนธระหวาง

ผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา คอ เจานายกบลกนอง สานวนทพบจงมกกลาวถงหนาทของผม

อานาจกบผใตอานาจทดวาควรวางตวอยางไรใหเหมาะสมกบฐานะหนาทของตน เพราะตางฝายตาง

กตองพงพาอาศยกนอยตลอดเวลา

5.2.2.1.3 ครกบศษย

จากการศกษาดานความสมพนธของครกบศษยในสงคมพมาและสงคมไทย

พบวา ครกบศษยมความสมพนธกนอยางแนบแนน เพราะครเปนผอบรมส งสอนวชาความรตางๆ

ใหแกศษย ศษยจงตองใหความเคารพนบถอครดจบดามารดา ในสงคมพมาถอวาครมความสาคญ

เปนอยางมาก เพราะครถอเปน 1 ในอนนตคณทง 5 ประการ (အနႏငါးပါး /ʔə-nàn-dá-ŋa-pa/) อน

ไดแก พระพทธ พระธรรม พระสงฆ บดามารดา และครบาอาจารย อนนตคณทง 5 ประการนชาว

พมาจะใหความเคารพสงสดโดยการกราบไหว ชเวโยเดย (2544: 8) กลาววา “โดยธรรมเนยมของ

พมาแลว ชาวพมาจะกราบไหวเฉพาะกบอนนตคณ 5 และเทพเทานน ชาวพมาไมยกมอไหวบคคล

ทวไป ดงนนในเวลาทกทายกน ชาวพมามกจะยม พยกหนา หรอจบมอกนเทานน” การกราบไหวคร

บาอาจารยจงเปนสงสาคญในสงคมพมาเพราะถอเปนการแสดงความนอบนอม แสดงความเคารพ

อยางสงสด อกทงยงเปนการแสดงใหเหนวาบคคลนนรจกบญคณตอผมพระคณ สานวนพมาท

แสดงใหเหนถงความสมพนธของครกบศษย ไดแก สานวน ဆရာထက တပညလကေစာငးထက

/hsə-yá thɛʔ də-bɛ lɛʔ-saun-thɛʔ/ ครเกง ศษยฟาดฟนเกง, ဆရာေကာငးတပည ပနးေကာငးပန /hsə-

yà kaun də-bɛ pan kaun pàn/ อาจารยด ศษย(เหมอนม)ดอกไมดทด, တပညညာ ဆရာရငကး /də-

bɛ hñà hsə-yà yìn-co/ เหนใจศษย ครอกแตก และสานวน တပညမေကာငး ဆရာေခါငး /də-bɛ mə-

kuan hsə-yá guan/ ศษยไมด หวของคร

สวนสานวนไทยทกลาวถงความสมพนธของครกบศษย ไดแก สานวนศษย

มคร ศษยคดลางคร ศษยนอกคร และสานวนหวลานนอกคร สานวนทง 4 สานวนทพบสะทอนให

เหนวา สงคมไทยกใหความสาคญกบครบาอาจารยเชนเดยวกบสงคมพมา สาเหตเพราะครใหทงวชา

ความรและอบรมสงสอนดานจรยธรรม ทาใหศษยตองเคารพครเสมอนบดามารดา สานวนทกลาว

ยกยองคร คอ สานวน “ศษยมคร” เพราะสานวนนหมายถง คนเกงทมครเกง แตคนเราไมสามารถม

346

ความฉลาดทงทางสตปญญาและการดาเนนชวตไดหากปราศจากผอบรมส งสอน ครจงมความ

สาคญอยางยง เปนทนาสงเกตวา สานวนอก 3 สานวน คอ ศษยคดลางคร ศษยนอกคร และหวลาน

นอกคร เปนสานวนทกลาวมงเนนถงศษยมากกวาคร ทงนอาจเปนเพราะสานวนทงหมดเปนสานวน

ทมจดมงหมายเพอใชสงสอนหรอตกเตอนลกหลานใหมความเคารพตอครบาอาจารย กลาวคอ ตอง

เชอฟงคาสงสอน ไมกระทาตนไมเหมาะสมหรอปฏบตผดแผกไปจากคาส งสอนของครบาอาจารย

เพราะหากปฏบตตนผดไปจากแบบแผนทนยมกนมากอาจเกดอนตรายได นอกจากน สงคมไทยยง

ไมยอมรบผทไมรจกบญคณตอผมพระคณ สานวน “ศษยคดลางคร” จงเปนสานวนทใชเพอตาหนผ

ทมงคดจะทารายครบาอาจารย และใชเพอหามปรามไมใหลกหลานประพฤตปฏบตตนเชนนน

ตารางท 74 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางครกบศษย


ဆရာထက တပညလကေစာငးထက

/hsə-yá thɛʔ də-bɛ lɛ ʔ-saun-thɛʔ/

ครเกง ศษยฟาดฟนเกง

หมายถง ถาครเกง ศษยยอมเกงกวาคร, คนทม

ความสามารถเพราะมครด

ဆရာေကာငးတပည ပနးေကာငးပန

/hsə-yà kaun də-bɛ pan kaun pàn/

อาจารยด ศษย(เหมอนม) ดอกไมดทด

หมายถง หากอาจารยมความสามารถ ลกศษย

ยอมเปนคนด ไดรบคาชมไปดวย

တပညညာ ဆရာရငကး

/də-bɛ hñà hsə-yà yìn-co/

เหนใจศษย ครอกแตก

หมายถง หากครผอนปรนใหศษย สกวนหนงก

จะตองเสยใจในภายหลง

တပညမေကာငး ဆရာေခါငး

/də-bɛ mə-kuan hsə-yá guan/

ศษยไมด หวของคร

หมายถง ทาใหผอนเดอดรอน

ศษยมคร

หมายถง คนเกงทมครเกง


หมายถง ศษยเนรคณทมงคดจะทาลายลาง

ครบาอาจารย

ศษยนอกคร

หมายถง ศษยทประพฤตไมตรงตามคาสงสอน

ของครบาอาจารย, โดยปรยายหมายถง ผท

ประพฤตไมตรงตามแบบฉบบทนยมกนมา

หวลานนอกคร

หมายถง ผทปฏบตผดแผกไปจากคาสงสอนของ

ครบาอาจารยหรอแบบแผนทนยมกนมา

347

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา คนพมาและ

คนไทยใหความสาคญกบวชาความรเหมอนกน บรรพบรษของคนพมาและคนไทยจงใหความ

เคารพนบถอครมาก เพราะครเปนผอบรมส งสอนวชาความรตางๆ ใหแกศษย ครจงเปรยบเสมอน

บดามารดาของศษย ความสมพนธระหวางครและศษยทพบจงเปนความสมพนธแบบชวยเหลอ

เกอกลกน ครตองอบรมสงสอนและใหความรกความเมตตาตอศษย ศษยตองใหความเคารพนบถอ

และเชอฟงคาสงสอนของคร ดงนนหากศษยคนใดประพฤตตนไมเหมาะสมหรอคดรายตอครบา-

อาจารยยอมไมไดรบการยอมรบจากคนในสงคม สานวนจงใชเพอส งสอนใหศษยรจกกตญ รคณ

และประพฤตตนเปนคนด ไมทาใหครเดอดรอน ในขณะทครกตองรจกหนาทของตนและทาหนาท

ของตนใหดทสด

5.2.2.1.4 ผชายกบผหญง

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา สานวนของคนทง 2 ชน-

ชาตไดกลาวถงความสมพนธระหวางผชายกบผหญงไวเปนจานวนมาก ลกษณะของสานวนทพบม

ทงขอควรปฏบตและควรหลกเลยง ไดแก การปฏบตตวระหวางหนมสาว การเลอกคครองท

เหมาะสม ลกษณะหนาททผชายและผหญงพงปฏบต ความเชอและขอหามของผชายและผหญง

ตลอดจนโรคภยไขเจบทผชายและผหญงตองระมดระวงเปนพเศษ

ขอควรปฏบตระหวางหนมสาวทสะทอนจากสานวนพมาและสานวนไทย

พบวา สานวนสวนใหญมงเนนใหตระหนกถงความสาคญของการวางตวใหเหมาะสมเมอหนมสาว

ตองอยดวยกน เพราะวยหนมสาวเปนวยทเหมาะแกการเลอกคครอง สานวนพมากลาววา ခစျခငး

အစ မကစက /chíʔ-chin ʔə-sá myɛʔ-sì ká/ เรมตนของความรก เรมจากดวงตา ดงนน หนมสาวท

ใกลชดกนมากๆ จงอาจเกดความรกใครกนได ดงสานวน မနးမေယာကား ၊ ျမငဖနမားေသာ ၊ သနား

ခစခင ၊ စတကၽြမး၀င /mein-má yâuʔ-ca myìn phàn mya ɵɔ ɵə-na chíʔ-khìn sêiʔ-cun-wìn/

ผหญงผชาย เหนกนมากๆ กอใหเกดความรกความสงสาร ความสนทสนม, ေတြ႔ဖနမားေတာ ယဥ ၊

ျမငဖနမားေတာ လ /twé phàn mya dɔ yìn myìn phàn mya dɔ hlá/ พบบอยกอใหเกดความคนเคย

เหนกนมากๆ กอใหเกดความสวย และสานวน မငဖနမား ယဥပါး /myìn phàn mya yìn pa/ เหนกน

มากๆ ไดเสยกน สานวนไทยกลาววา นาตาลใกลมด ใครจะอดได ดวยเหตน สานวนไทยจงม

สานวนทกลาวหามไมใหชายหญงทาสงทยงไมสมควรแกวยหรอยงไมถงเวลา ดงสานวน “ชงสก

กอนหาม” สานวนนมกนามาใชเปนคาสอนหรอเตอนสตวา อยาชงสกกอนหาม

348

เมอหนมสาวเกดความรกใครชอบพอกน การเลอกคครองทเหมาะสมจงเปน

สงจาเปน เพราะคครองทดจะสามารถนาพาชวตไปในทางทดได ขณะเดยวกนหากเลอกคครอง

ผดพลาดกอาจทาใหทงชวตพงทลายได โดยเฉพาะผหญงเมอแตงงานแลวหากมเหตใหตองหยาราง

หรอแตงงานใหมจะถกมองวาไมด ทงน สานวนพมาและสานวนไทยกลาวตรงกนวา ผชายทบวชถง

3 ครงและผหญงทแตงงานถง 3 ครงไมนาคบหา ดงสานวนพมาวา သးေကာငးေျပာငးေသာရင ၊ သး

လငေျပာငးေသာမနးမ /ɵoŋ caun pyaun ɵɔ shìn ɵoŋ lìn pyaun ɵɔ mein-má/ พระเปลยนสามวด

ผหญงเปลยนสามผว สานวนไทยกลาววา “ชายสามโบสถ หญงสามผว” ดงนนกอนเลอกคครองจง

ตองปฏบตตามธรรมเนยมของสงคมนนๆ สานวนไทยกลาววา “เขาตามตรอก ออกตามประต”

หมายถง ทาตามธรรมเนยมในเรองการสขอ สวนสานวนพมากลาวเปนเชงตกเตอนวา မေကာငး

လညးခ ၊ ေကာငးလညးစ /mə-kaun lɛ khàn kaun lɛ sàn/ ไมดตองรองรบ ดกไดเสวยสข หมายถง

ถาเลอกคครองไมด ตนกไดรบผลเสย แตหากเลอกคครองทด ตนกไดรบความสขสบาย จากการ

สงเกตพบวา การแตงงานนาจะเปนสงททงคนพมาและคนไทยใหความสาคญเปนอยางมาก จง

ปรากฏสานวนอนๆ ทมความหมายสอถงการแตงงานและการครองเรอน เชน สานวนพมากลาววา

ေသာငေနာက ဆထးပါ /yàun nâuʔ sə-doŋ pà/ ขางหลงหยาว สะโดง หมายถง ตามธรรมเนยมของ

ชาวพมา เมอตองแตงงานออกเรอน ฝายหญงตองออกเรอนไปอยบานฝายชาย คอ ผหญงตองทา

หนาทเปนผตามหรอทาหนาทเปนชางเทาหลง สวนสานวนไทยเปรยบการแตงงานเสมอนการได

เปนทองแผนเดยวกน และเปรยบคบาวสาวทมความเหมาะสมกนวา เหมาะสมกนราวกบกงทองใบ

หยก

ดานลกษณะหนาททผชายและผหญงพงปฏบต จากการศกษาพบวา สานวน

พมาไดกาหนดบทบาทหนาทของผชายและผหญงไวอยางชดเจน กลาวคอ ผชายตองมหนาทดแล

ครอบครวและประเทศชาต สวนผหญงตองมหนาทใหกาเนดบตรและอบรมส งสอนใหเปนคนด

ของสงคม ทาใหมสานวน ေယာကား ဓားေသြး ၊ မနးမ သားေမြး /yâuʔ-ca da-ɵwe mein-má ɵa-mwe/

ผชาย ลบดาบ ผหญง คลอดลก การคลอดลกของผหญงนนอาจมอนตรายถงชวต สานวนพมาจง

เปรยบการคลอดลกของผหญงวาอนตรายเทยบเทากบการขแพของผชาย ดงสานวน ေယာကား

ေဖာငစး ၊ မနးမ မးေန /yâuʔ-ca phàun-si mein-má mi-nè/ ผชาย ขแพ ผหญง อยไฟ นอกจากน

ผชายยงมหนาทบวชเรยนหรอใฝหาวชาความรนอกบาน เพราะผชายสมยกอนตองมความรเพอใช

ประกอบอาชพ สวนผหญงกจะตองเรยนรวชาทเกยวกบงานบานงานเรอน หนงในนนคอ “การทอ

ผา” เพราะในอดตผหญงตองทอผาเพอใหสมาชกในครอบครวสวมใส ผหญงททอผาไมเปนก

เปรยบเสมอนคนพการทไรความสามารถในการครองเรอน ดงสานวนพมาทกลาววา ေယာကား

စာမတတလင အကနး ၊ မနးမ ရကကနးမတတလင အကး /yâuʔ-ca sà mə-táʔ hlyìn ʔə-kan mein-

349

má yɛʔ-kan mə-táʔ hlyìn ʔə-co/ ผชาย ถาอานหนงสอไมออก ตาบอดหหนวก ผหญง ถาทอผาไม

เปน พการ สวนสานวนไทยไมไดกาหนดบทบาทหนาทของผชายและผหญงไวอยางชดเจนเหมอน

สานวนพมา จะกลาวกแตเพยงกรยาอาการของผชายและผหญงไวอยางกลางๆ คอ สานวน

“ทอดสะพาน” และสานวน “เลนหเลนตา” เปนสานวนทแสดงกรยาอาการ การแสดงออกฉนชสาว

เมอชายหญงอยากมปฏสมพนธกน

สวนความเชอและขอหามของผชายและผหญงปรากฏในสานวนพมา

โดยเฉพาะสานวน ေယာကားတ႔ဘနး လကရး ၊ မနးမတ႔ဘနး ဆထး /yâuʔ-ca dó phoŋ lɛʔ-yoŋ

mein-má dó phoŋ sə-doŋ/ บารมของผชาย ตนแขน บารมของผหญง มวยผม เปนความเชอทมา

จากนทานของชาวพมาซงแทจรงแลวคงเปนกศโลบายอยางหนงทไมใหผหญงนอนหนนแขนของ

ผชาย เพราะแขนของผชายใชเพอถออาวธปองกนตว หากมโจรผรายหรอขาศกบกมาในยามวกาล

ผชายจะไดถออาวธโดยถนด สวนผหญงนนถอวาผมเปนของสง เปนสงทชวยสงเสรมราศบน

ใบหนา อกทงยงเปนเครองแสดงใหเหนถงความเอาใจใสดแลตนเอง เพราะผหญงทมผมสลวยเงา

งามยอมดแลบานเรอนไดด เปนทหมายปองของผชาย นอกจากนบรรพบรษชาวพมายงนาขอสงเกต

ลกษณะบางประการของคนมาประดษฐเปนสานวนดวย ความวา ေယာကားပငး ေကာခငး ၊ မနးမ

ပငး ေျခဆငး /yâuʔ-ca pyin cɔ-khin mein-má pyin chè-hsin/ ผชายขเกยจ เอนหลง ผหญงขเกยจ

เหยยดเทา เปนสานวนทบอกลกษณะของคนทมความขเกยจ ไมควรนามาเปนคครอง เพราะผชายท

ขยนจะตองไปทางาน ไมพกผอนอยบาน สวนผหญงทมความขยนอดทนตองทางานบาน ไมน ง

เหยยดเทาอยเฉยๆ นอกจากน สานวนพมายงกลาวหามไมใหรกกบคนนอกหมบานหรอคนตางถน

ตางแดน เพราะไมสามารถรนสยใจคอของผนนได ดงสานวน ပ၀ါပါး ၾကကသားထပေတာ စြနးတတ

တယ ၊ တစရြာသား ရညးစားလပေတာ လြမးရတကတယ /pə-wà pa cɛʔ-ɵa dôuʔ dɔ sun táʔ dɛ tə-

ywà-ɵa yi-sa lôuʔ dɔ lun yá tɛʔ dɛ/ ผาผนบางหอเนอไกยอมเปรอะเปอน รกคนตางหมบานยอม

ถวลหา หมายถง ไมควรรกกบผทอยไกลกน เพราะเราไมสามารถมองเหนลกษณะนสยและ

พฤตกรรมของเขาไดวาเขาเปนคนดหรอไม สวนสานวนไทยใหระมดระวงคนรกเกาทอาจทาให

ชวตคหรอครอบครวแตกหกได เพราะคนไทยเปรยบความรกของชายหญงทเคยรกใครหรอเคยได

เสยกนมากอนวา เปรยบเสมอน “ถานไฟเกา” ทยงมความรอนคกรนอย สามารถตดไฟเมอไหรกได

เสมอนชายหญงทแมจะเลกรางกนไป แตเมอมาพบกนอกครง ยอมรกใครหรอปลงใจกนไดงายจง

ควรระมดระวง เพอใหไมเกดปญหาในภายภาคหนา

350

ดานโรคภยไขเจบทผชายและผหญงตองระมดระวงเปนพเศษ สานวนพมา

กลาววา မနးမမာ မး ၊ ေယာကားမာ ဆး /mein-má hmà mi yâuʔ-ca hmà hsi/ ผหญง ไขทบฤด ผชาย

ปสสาวะ และ ေယာကား ဒလာ ၊ မနးမ မးယပ /yâuʔ-ca dù-là mein-má mi-yáʔ/ ผชาย ปวดขอ

ผหญง ประจาเดอน หมายถง ผชายตองระมดระวงโรคทเกยวกบปสสาวะและไขขอกระดก สวน

ผหญงตองระมดระวงโรคทเกยวกบเลอดประจาเดอน เชน โรคไขทบฤด

ตารางท 75 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางผชายกบผหญง


ခစျခငးအစ မကစက

/chíʔ-chin ʔə-sá myɛʔ-sì ká/

เรมตนของความรก เรมจากดวงตา

หมายถง ความรกความเมตตาตองเรมจากการมอง

မနးမေယာကား ၊ ျမငဖနမားေသာ ၊ သနားခစခင ၊ စတကၽြမး၀င

/mein-má yâuʔ-ca myìn phàn mya ɵɔ ɵə-na

chíʔ-khìn sêiʔ-cun-wìn/

ผหญงผชาย เหนกนมากๆ กอใหเกดความรก

ความสงสาร ความสนทสนม

หมายถง ความรกเกดจากความใกลชดพดคย

ျမငဖနမား ယဥပါး

/myìn phàn mya yìn pa/

เหนกนมากๆ ไดเสยกน

หมายถง ผหญงผชายหากไดพบเจอกนมากๆ

ยอมรกใครชอบพอกน

ေတြ႔ဖနမားေတာ ယဥ ၊ ျမငဖနမားေတာ လ

/twé phàn mya dɔ yìn myìn phàn mya dɔ hlá/

พบบอยกอใหเกดความคนเคย เหนกนมากๆ

กอใหเกดความสวย

หมายถง ยงพบกนบอยยงคนเคย ยงเหนกนบอย

ยงสวย


หมายถง ชายหญงทใกลชดกนมากยอมหามใจ

ไมใหรกกนไดยาก

ชงสกกอนหาม

หมายถง ทาสงทยงไมสมควรแกวยหรอยงไมถง

เวลา (มกหมายถงการลกลอบไดเสยกนกอน

แตงงาน), ใชเปนคาสอนหรอเตอนสตวา อยาชง

สกกอนหาม


หมายถง ผทบวชแลวสกถง 3 หนหรอผหญงทม

สามถง 3 คน ใชพดเปนเชงตาหนวา เปนคนท

ไมนาคบ, ใชพดตาหนเหยยดหยามวาเปนหญง

ไมด



ทองแผนเดยวกน

หมายถง เกยวดองกนโดยการแตงงาน

กงทองใบหยก

หมายถง เหมาะสมกน (ใชแกหญงกบชายทจะ

แตงงานกน)

351

ตารางท 75 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางผชายกบผหญง (ตอ)


ငယကခစ အနစတစရာ မေမသာ

/ŋɛ ká chíʔ ʔə-hníʔ tə-yà mə-mé ɵà/

รกตงแตเดก หนงรอยป ไมมวนลม

หมายถง ผทมความรก ความเมตตากนมาตงแต

เยาววย ไมมวนลมกนได แมเวลาผานมานานก

ตาม (มกใชกบครกหรอความรกในเชงชสาว)

သးေကာငးေျပာငးေသာ ရင ၊ သးလငေျပာငးေသာ မနးမ

/ɵoŋ caun pyaun ɵɔ shìn ɵoŋ lìn pyaun ɵɔ

mein-má/



สามถง 3 คน เปนคนทไมนาคบหาสมาคม

เพราะแสดงวาคนนนตองมขอบกพรอง

မေကာငးလညးခ ၊ ေကာငးလညးစ

/mə-kaun lɛ khàn kaun lɛ sàn/

ไมดตองรองรบ ดกไดเสวยสข

หมายถง ถาเลอกคครองไมด ตนกไดรบผลเสย

แตหากเลอกคครองทด ตนกไดรบความสขสบาย

ေသာငေနာက ဆထးပါ

/yàun nâuʔ sə-doŋ pà/

ขางหลงหยาว สะโดง

หมายถง ตามธรรมเนยมของชาวพมา เมอตอง

แตงงานออกเรอน ฝายหญงตองออกเรอนไปอย

บานฝายชาย คอ ผหญงตองทาหนาทเปนผตาม

หรอทาหนาทเปนชางเทาหลง

ေယာကား ဓားေသြး ၊ မနးမ သားေမြး

/yâuʔ-ca da-ɵwe mein-má ɵa-mwe/

ทอดสะพาน

หมายถง แสดงกรยาทาทางเปนทานองอยาก

ตดตอดวย, (โบ) ใชผอนเปนสอเขาไปตดตอทา

ความสนทสนมกบผทตนตองการคนเคย

เลนหเลนตา

หมายถง ชายตาดฉนชสาว

ถานไฟเกา

หมายถง ชายหญงทเคยรกใครหรอเคยไดเสยกน

มากอน แมเลกรางกนไป เมอมาพบกนยอมรก

ใครหรอปลงใจกนไดงายขน

352



ผชาย ลบดาบ ผหญง คลอดลก

หมายถง ผชายมหนาทปองกนประเทศ

สวนหนาทสาคญของผหญงองอาจไมแพผชาย

นนคอ การคลอดลก

ေယာကား ေဖာငစး ၊ မနးမ မးေန

/yâuʔ-ca phàun-si mein-má mi-nè/

ผชาย ขแพ ผหญง อยไฟ

หมายถง การคลอดลกเปนอนตรายตอชวตของ

ผหญงเฉกเชนเดยวกบการทผชายตองลองแพใน

ลานา

ေယာကား စာမတတလင အကနး ၊ မနးမ ရကကနးမတတလင အကး

/yâuʔ-ca sà mə-táʔ hlyìn ʔə-kan mein-má

yɛʔ-kan mə-táʔ hlyìn ʔə-co/

ผชาย ถาอานหนงสอไมออก ตาบอดหหนวก

ผหญง ถาทอผาไมเปน พการ

หมายถง คนทไมรจกหนาทของตนยอมไร

ประโยชน

ေမာငေကာငးစား ႏမ မးဖေခာင ၊ ႏမေကာငးစား ေမာင အမဥးခနး

/màun kaun sa hnə-má mi-phò chàun

hnə-má kaun sa màun ʔèin-ʔu-khan/

นองชายกนดอยด นองสาว(อยใน)หองครว

นองสาวกนดอยด นองชาย(อยใน)หองพระ

หมายถง ผหญงตองเปนผสนบสนนสงเสรม

ผชาย

ေမာငတစထမး မယတစရြက

/màun tə-than mɛ tə-ywɛʔ/

353



ผชายหนงแบก ผหญงหนงเทน

หมายถง ชวยกนทางาน, ชวยกนทามาหากน

ေယာကားတ႔ဘနး လကရး ၊ မနးမတ႔ဘနး ဆထး

/yâuʔ-ca dó phoŋ lɛʔ-yoŋ mein-má dó phoŋ

sə-doŋ/

บารมของผชาย ตนแขน บารมของผหญง มวยผม

หมายถง อานาจบารมของผชายอยทตนแขน

สวนสงาราศของผหญงอยทมวยผม

ဥသစတစတငး ႏမးတစတငး

/ʔôuʔ-shíʔ tə-tin hnan tə-tin/

มะตมหนงตน งาหนงตน

หมายถง ผหญงมจานวนมากกวาผชาย

မနးမၾကကေတာ ေမာလကကာ ၊ ေယာကားၾကကေတာ စကစကလာ

/mein-má câiʔ dɔ hmyɔ lâiʔ kà yâuʔ-ca câiʔ dɔ

sâiʔ-sâiʔ là/

ผหญงชอบ ตองรอคอย ผชายชอบ เขามาตรงๆ

หมายถง ผหญงหากชนชอบใครกตองเปนฝาย

รอคอย ผชายหากชนชอบหญงใด สามารถเขา

ไปหาไดในทนท

ေယာကားပငး ေကာခငး ၊ မနးမပငး ေျခဆငး

/yâuʔ-ca pyin cɔ-khin mein-má pyin chè-hsin/


หมายถง ผชายเมอขเกยจจะนงเอนหลง เพราะ

ผชายทขยนจะตองไปทางาน ไมพกผอนอยบาน

สวนผหญงเมอขเกยจจะนงเหยยดเทา เพราะ

ผหญงทมความขยนอดทนตองทางานบาน

354



ပ၀ါပါး ၾကကသားထပေတာ စြနးတတတယ ၊ တစရြာသား ရညးစားလပေတာ လြမးရတကတယ

/pə-wà pa cɛʔ-ɵa dôuʔ dɔ sun táʔ dɛ tə-ywà-

ɵa yi-sa lôuʔ dɔ lun yá tɛʔ dɛ/

ผาผนบางหอเนอไกยอมเปรอะเปอน รกคนตาง

หมบานยอมถวลหา

หมายถง ไมควรรกกบผทอยไกลกน เพราะเรา

ไมสามารถมองเหนลกษณะนสยและพฤตกรรม

ของเขาไดวาเขาเปนคนดหรอไม

မနးမမာ မး ၊ ေယာကားမာ ဆး

/mein-má hmà mi yâuʔ-ca hmà hsi/

ผหญง ไขทบฤด ผชาย ปสสาวะ

หมายถง โรคของผหญงมกเกยวกบเลอด (โรค

ไขทบฤด) โรคของผชายมกเกยวกบปสสาวะ

(โรคปสสาวะขด)

ေယာကား ဒလာ ၊ မနးမ မးယပ

/yâuʔ-ca dù-là mein-má mi-yáʔ/

ผชาย ปวดขอ ผหญง ประจาเดอน

หมายถง เมออายมากขน ผชายมกเปนโรคท

เกยวกบไขขอ สวนผหญงมกจะเปนโรคเกยวกบ

เลอดประจาเดอน

นอกจากน จากการศกษาพบวายงมสานวนพมาและสานวนไทยจานวนหนง

ทกลาวถงบทบาทหนาทของผชายหรอผหญงเพยงอยางเดยว ผวจยจงไดรวบรวมและอธบายไวใน

ทน เนองจากบางสานวนเปนสานวนทกลาวถงผชายหรอผหญงโดยตรง เชน สานวนพมาทกลาววา

တစခ ကြယ တစမယေမ /tə-chòŋ kwɛ tə-mɛ mé/ หนงพมไมบง ลมหนงหญง หรอสานวน

ေယာကားတ႔လ႔လ ေသခါမေလာ /yâuʔ-ca dó lôŋ-lá ɵè khà hmá shɔ/ ความพยายามของผชาย เมอ

ตายจงลดลง เปนสานวนทใชเปนความเปรยบกลาวถงเฉพาะผชายเทานน ไมนาสานวนเหลานไป

355

กลาวเปรยบกบผหญง เชนเดยวกบสานวนไทยทกลาววา “เฒาหวง” จะหมายความถงชายสงอายทม

เลหเหลยมหรอกลอบายหลอกหญงสาวเพอกามารมณเทานน หรอสานวน “หนตกถงขาวสาร” เปน

สานวนทใชเปรยบกบผชายทไดแตงงานกบผหญงทมฐานะเทานน ไมไดใชเพอเปรยบกบผหญงทม

ฐานะไมดไปแตงงานกบผชายทมฐานะรารวยแตอยางใด

ตารางท 76 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงผชายหรอใชเฉพาะกบผชาย


တစခကြယ တစမယေမ

/tə-chòŋ kwɛ tə-mɛ mé/

หนงพมไมบง ลมหนงหญง

หมายถง ผชายแคพนพมไมกลมผหญงเสยแลว

ေယာကားေကာငး ေမာငးမတစေထာင

/yâuʔ-ca kaun maun-má tə-thàun/

ผชายด สนมหนงพน

หมายถง ผชายทมความสามารถในการหา

ทรพยสนเงนทอง ยอมเปนทพงพาของผอน

ေယာကားတခြန ၊ လရညမြနက ၊ ေကာငးကငတမြတ ၊ ၾကယကဆြတလညး ၊ မလြတစတမး ၊ ရျမလမး

/yâuʔ-ca də-gùn lù yì-mùn ká kaun-kìn tə-mûʔ

cɛ kò hsûʔ lɛ mə-lûʔ zə-dan yá myɛ lan/

ผชาย(ตองอยบน)ยอดธงสาย คนตองมอธยาศย

ทองฟามน กปลดดวงดาว ไมหลดพนคาสญญา

ยอมไดหนทาง

หมายถง ความพยายามของผชายไมมทสนสด

ေယာကားတ႔လ႔လ ေသခါမ ေလာ

/yâuʔ-ca dó lôŋ-lá ɵè khà hmá shɔ/

ความพยายามของผชาย เมอตายจงลดลง

หมายถง ผชายมความวรยะอตสาหะอยางไม

ลดละ

จบมอถอแขน

หมายถง ฉวยโอกาสลวงเกนหญงดวยการจบมอ

จบแขน

เฒาหวง

หมายถง ชายสงอายทมเลหเหลยมหรอกลอบาย

หลอกหญงสาวเพอกามารมณ




หมาหยอกไก

หมายถง ชายทชอบหยอกลอหญงสาวในเชงช

สาวเปนทเลนทจรง

ผชายพายเรอ

หมายถง ผชายทวไป

กนไขแดง

หมายถง ผชายไดความบรสทธของผหญง



356

ตารางท 76 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงผชายหรอใชเฉพาะกบผชาย (ตอ)


ေလကားသးထစဆငးလင လပျဖစသည

/hlè-ka ɵoŋ-thíʔ hsin hlyìn lù-pyò phyíʔ ɵì/

แมลงบนไดไปสามขน กลายเปนหนมโสด

หมายถง ผชายทแตงงานแลวแตทาตวเหมอน

หนมโสด

မဘကလက မကဘကပါ

/má bɛʔ lâiʔ mâiʔ phɛʔ pà/

เขาขางผหญง เปนสงโงเงา

หมายถง การเชอฟงคาพดของผหญงเปนสงท

โงเงา

လမၼာမ အမပါသည

/lèin-mà hmá ʔèin pà ɵì/

ถาฉลาด พามาบาน

หมายถง เมอทางานหาทรพยมาไดตองประหยด

เงนและนากลบมาบาน, หากเจอผหญงดทม

ความฉลาดและประหยดใหแตงงานกบผหญง

คนนน

สวนสานวนทกลาวถงผหญงหรอใชเฉพาะกบผหญงกมความนาสนใจเปน

อยางยง เพราะตงแตในอดตจนถงปจจบน ผหญงถกกาหนดบทบาทใหคอยสนบสนนผชาย ม

สถานภาพเปนผตาม ฉะนน สานวนพมาและสานวนไทยทพบสวนใหญจงเปนสานวนทกลาวถง

การวางตวและการประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมตามคตนยมของสงคมมากกวาผชาย

สานวนทมความนาสนใจ คอ สานวนทมความหมายเกยวกบการแตงงาน

ของผหญง เพราะจากการศกษาพบวา ทงสานวนพมาและสานวนไทยกลาวเนนยาใหเหนวาการ

แตงงานมความสาคญ เพราะผหญงทไมไดแตงงานจะไมไดรบการยอมรบจากสงคมเทาทควร ดง

สานวนพมาทกลาววา ေရႊမရတဘရား လမရေသ /shwè mə-shí dɛ phə-ya lù mə-yò-ɵè/ พระพทธ-

รป/เจดยทไมปดทอง คนไมนบถอ หมายถง ผหญงทไมมสาม คนไมเคารพ นอกจากน ชวงอายท

357

เหมาะสมในการแตงงานหรอเหมาะสมทจะมคครองกมความสาคญเชนเดยวกน สานวนพมากลาว

วา ႏစဆယေကာအစတပငး အရြယေတာတစဆတဟငး /hnə-hsɛ-cɔ ʔə-sêiʔ pain ʔə-ywɛ-dɔ tə-

hsêiʔ hain/ ยสบกวาเปนหนงสวนเสยว แกเกนวยแตงงาน หมายถง ผหญงทมอาย 20 ขนไปถง

ประมาณ 25 ปแลว หากยงไมแตงงานกถอวาแกเกนไปเสยแลว และสานวน သမးကညာ အခါ

မလငေစႏင /ɵə-mi kə-ñà ʔə-khà mə-lîn sè hnîn/ หญงสาวแรกรน เวลาไมควรเลยไป หมายถง เมอ

ถงวยทควรแตงงาน ผหญงไมควรเพกเฉย สวนสานวนไทยกลาววา “ขนคาน” หมายถง หญงทมอาย

มากแลวแตยงไมมค และสานวน “ขายไมออก” หมายถง ไมมใครมาขอแตงงาน เปนสานวนทแสดง

ใหเหนวา สงคมไทยกใหความสาคญกบการแตงงานของผหญงไมตางกบสงคมพมา

นอกจากการแตงงานแลว การมบตรกเปนหนาทสาคญของผหญง สานวน

พมากลาวถงการคลอดลกวา တစသားေမြး တစေသြးလ /tə-ɵa mwe tə-ɵwe hlá/ คลอดลกหนงคน

หนงเลอดสวย หมายถง ผหญงเมอคลอดลกแลว จะดมเลอดฝายสวยงามยงขน และนอกจากนยงม

สานวนทกลาวถงขอควรหลกเลยงหลงการคลอดบตรไววา ใหหลกเลยงการกนเหด 3 ป และ

หลกเลยงการกนหนอไมเปนเวลา 3 เดอน ดงสานวน မသးႏစ ၊ မစသးလ /hmò ɵoŋ-hníʔ hmyíʔ

ɵoŋ-lá/ เหดสามป หนอไมสามเดอน สวนสานวนไทยกลาวถงการครองเรอนวาผหญงควรดแล

ตนเองและสภาพบานเรอนใหสะอาดอยเสมอ จงมคตโบราณทใชเพอสอนหญงวา “เรอนสามนาส”

หมายถง คตโบราณทใชสอนแมบานแมเรอน (เรอนสาม ไดแก เรอนพกอาศย เรอนชะตา และเรอน

ผม สวนนาส ไดแก นาใช นาอบ นาเตาปน และนาใจ) แมวาปจจบนสภาพสงคมจะเปลยนไป แต

ภาพสะทอนจากสานวนกพอจะทาใหเหนไดวา ทงสงคมพมาและสงคมไทยตางใหความสาคญกบ

ผหญงทตองทาหนาทของตนเองใหสมบรณ พรอมทจะสนบสนนผชายในดานตางๆ ดงสานวนพมา

ทกลาววา ေမာငေကာငးစား ႏမ မးဖေခာင ၊ ႏမေကာငးစား ေမာင အမဥးခနး /màun kaun sa hnə-má

mi-phò chàun hnə-má kaun sa màun ʔèin-ʔu-khan/ นองชายกนดอยด นองสาว(อยใน)หองครว

นองสาวกนดอยด นองชาย(อยใน)หองพระ หมายถง ผหญงตองเปนผสนบสนนสงเสรมผชาย

ตารางท 77 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงผหญงหรอใชเฉพาะกบผหญง


စပယေကာငးလင ပနခငသမားသည ၊ အရြယ ေကာငးလင ၾကခငသမားသည

/sə-bɛ kaun hlyìn pàn-chìn ɵù mya ɵì ʔə-

ywɛ kaun hlyìn càn-chìn ɵù mya ɵì/

ถามะลด คนทงหลายอยากนามาทดห

ถาอยในวยทด คนทงหลายกอยากคดเลง

ขนคาน

หมายถง หญงทมอายมากแลวแตยงไมมค

เขยวๆ แดงๆ

หมายถง กลมผหญงทแตงตวหลากส

358

ตารางท 77 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงผหญงหรอใชเฉพาะกบผหญง (ตอ)


หมายถง ผหญงเมอถงวยสาวควรระวงตว เพราะ

ผชายหากเหนหญงสาวสวยกอยากไดมา

ครอบครอง

မနးမေကာငး ပနးပန တစပြငတန

/mein-má kaun pan pàn tə-pwîn tàn/

ผหญงด แซมผมดอกเดยว มคา

หมายถง หากเปนหญงทมรปรางคณลกษณะ

เพยบพรอม เพยงนาดอกไมดอกเดยวมาแซมผม

กดสงคา

မနးမမာယာ သကးဖာ

/mein-má mà-yà ɵɛ ko phyà/

มารยาหญง ทรายเกาผนเสอ

หมายถง ผหญงมจรต เลหกลมาก (เปรยบมารยา

หญงเทากบเมดทรายบนเสอถงเกาผน)

တစသားေမြး တစေသြးလ

/tə-ɵa mwe tə-ɵwe hlá/

คลอดลกหนงคน หนงเลอดสวย

หมายถง ผหญงเมอคลอดลกแลว จะดมเลอด

ฝายสวยงามยงขน

ႏစဆယေကာအစတပငး အရြယေတာတစဆတ ဟငး /hnə-hsɛ-cɔ ʔə-sêiʔ pain ʔə-ywɛ-dɔ tə-hsêiʔ

hain/

ยสบกวาเปนหนงสวนเสยว (အစတ /ʔə-sêiʔ/ ม

คาประมาณ 1 สวนใน 4 สวน) แกเกนวยแตงงาน

หมายถง ผหญงทมอาย 20 ขนไปถงประมาณ

25 ปแลว หากยงไมแตงงานกถอวาแกเกนไป

ตทองเคลอนท

หมายถง ผหญงทแตงเครองประดบจาพวก

ทองคามากเกนพอด

ผหญงยงเรอ

หมายถง ผหญงทวไป

มาดดกะโหลก

หมายถง มกรยากระโดกกระเดกลกลนหรอไม

เรยบรอย (มกใชแกผหญง)

แมสอแมชก ไมไดเจาตวเอาววพนหลก

หมายถง หญงทไปตดตอระหวางชายหญงแตไม

สาเรจ ในทสดกตกเปนภรรยาของชายนนแทน

ใสตะกราลางนา

หมายถง ทาใหหมดราค, ทาใหหมดมลทน

(ใชแกผหญงทมราคคาว)

มารยารอยเลมเกวยน

หมายถง มจรต เลหกลมากมาย


หมายถง คตโบราณทใชสอนแมบานแมเรอน

(เรอนสาม ไดแก เรอนพกอาศย เรอนชะตา และ

เรอนผม สวนนาส ไดแก นาใช นาอบ นาเตาปน

และนาใจ)

สวยแตรป จบไมหอม

หมายถง มรปรางงาม แตความประพฤตทาท

วาจา และกรยามารยาทไมด

359



เสยแลว

မနးမတ႔ဣေျႏၵ ေရႊေပးလ႔မရ

/mein-má dó ʔèin-də-rè shwè pe ló mə-yá/

ผหญงสารวม(กลสตร) ใหทองไมได(ไม

สามารถตมลคาได)

หมายถง ผหญงทมความเปนกลสตรยอมมคา

มากกวาทรพยสมบต

မနးမဖက ျပညပက

/mein-má phyɛʔ pyì pyɛʔ/

ผหญงทาลาย ประเทศชาตเสยหาย

หมายถง ความยวยวนของผหญงทาใหประเทศ

เสยหายได, หากสามไมมความสามารถ เมอ

ภรรยาเขาควบคม อาจกระทบถงกจการงานได

မနးမ လ မလ အပရာထမာ ၾကညရ

/mein-má hlá mə-hlá ʔêiʔ-yà-thá hmà cí yá/

ผหญง สวย ไมสวย ดไดเมอตนนอน

หมายถง ผหญงจะงามหรอไม ใหดขณะทยง

ไมไดเสรมเตมแตงความงามบนใบหนา

မသးႏစ ၊ မစသးလ

/hmò ɵoŋ-hníʔ hmyíʔ ɵoŋ-lá/


หมายถง หลงจากคลอดลก ผหญงตองหลกเลยง

การกนเหด 3 ป และหลกเลยงการกนหนอไม

เปนเวลา 3 เดอน

ရညးစားတစေထာင ၊ လငေကာငတစေယာက

/yi-za tə-thàun lìn kàun tə-yâuʔ/

คนรกหนงพน ผวตนหนงคน

หวกระไดไมแหง, หวบนไดไมแหง

หมายถง มแขกมาเยยมเยอนอยเสมอ (มกใช

หมายถงบานทมลกสาวสวย หรอบานผมอานาจ

วาสนา)

ขายไมออก

หมายถง ไมมใครมาขอแตงงาน

360



หมายถง ผหญงแมจะมคนรกเปนหลายคน แต

เมอตองเลอกคครองแลว กสามารถเลอกสามได

เพยงคนเดยวเทานน

ေရႊမရတဘရား လမရေသ

/shwè mə-shí dɛ phə-ya lù mə-yò-ɵè/

พระพทธรป/เจดยทไมปดทอง คนไมนบถอ

หมายถง ผหญงทไมมสาม คนไมเคารพ

သမးကညာ အခါမလငေစနင

/ɵə-mi kə-ñà ʔə-khà mə-lîn sè hnîn/

หญงสาวแรกรน เวลาไมควรเลยไป

หมายถง เมอถงวยทควรแตงงาน ผหญงไมควร

เพกเฉย







ကးလငမ ၊ ငယလငခ

/ci hlyìn hmì ŋɛ hlyìn chì/

ถาโตพงพา ถาเดกอมช

หมายถง หากแตงงานกบคนทอายมากกวาตนก

จะเปนทพงพาได แตหากแตงงานกบคนทมอาย

นอยกวาตนกจะตองคอยทะนถนอมดแล

361

จากการศกษาสะทอนใหเหนไดวา ความสมพนธระหวางผชายกบผหญงท

ปรากฏในสานวนพมาและสานวนไทยเปนความสมพนธแบบชายเปนใหญ เพราะทงสงคมพมาและ

สงคมไทยยงมองวา ผหญงเปนสมบตของผชายจงมฐานะเปนผตามและคอยสนบสนนผชายเทานน

แมในปจจบนสงคมโลกจะเปลยนไป ผหญงเขามามบทบาทในดานตางๆ มากขน แตแนวความคด

เรองชายเปนใหญกยงคงฝงรากลกอยในสงคม โดยเฉพาะในสงคมพมาทมกกาหนดบทบาทของ

ผหญงใหมหนาทเปนภรรยาทดของสามและแมทดของลก ตองทางานทกอยางภายในบาน และตอง

เคารพเชอฟงสามอยางเครงครด เมอพจารณาสานวนทกลาวถงบทบาทหนาทของผชายหรอผหญง

เพยงอยางเดยวพบวา สานวนพมาสะทอนใหเหนวาคนพมายกยองผชายทมความสามารถ และความ

วรยะอตสาหะ ทงน สาเหตทสงคมพมากลาวยกยองผชายมากอาจเปนเพราะสงคมพมามแนวคด

เรองการยกยองวรบรษผเปนนกรบ ดงนนสานวนทใชกลาวส งสอนผชายจงมกเปนการปลกฝง

คณสมบตบางประการทคนในสงคมคาดหวงใหผชายมคณสมบตนนๆ เชน ความเพยรพยายาม

ความกลาหาญ ความเสยสละ ฯลฯ ขณะทสานวนไทยไมพบแนวคดเรองการยกยองผชายเทา

สานวนพมาแตกลบพบวา สานวนทกลาวถงผชายสวนใหญจะมความหมายในเชงส งสอนเกยวกบ

หนาททพงปฏบตและไมควรประพฤตปฏบต สงทพงปฏบต เชน การใหเกยรตผหญง การปฏบต

ตามธรรมเนยมเรองการสขอ ฯลฯ สงทไมควรปฏบต เชน ไมกระทาสงทยงไมสมควรแกเวลา ไมใฝ

สงจนเกนตว ฯลฯ สวนบทบาทหนาทของผหญงทปรากฏในสานวนพมาและสานวนไทยพบวา คน

ทง 2 ชนชาตมการกาหนดบทบาทหนาท ของผหญงไวคลายคลงกน คอ ผหญงตองแตงงานมบตร

จงจะทาหนาทไดอยางสมบรณ ตองทาหนาทเปนผตามทดและมกรยามารยาทเรยบรอยงดงาม

ฉะนนจงอาจกลาวไดวา สานวนทกลาวถงผหญงมกเปนสานวนทกาหนดบทบาทหนาท รวมทงการ

วางตวและการประพฤตปฏบตใหเหมาะสมตามคตนยมของคนในสงคม

5.2.2.2 ความสมพนธระหวางบคคลในครอบครว

5.2.2.2.1 พอแมลก

สถาบนครอบครวเปนสถาบนพนฐานของสงคม เมอชายหญงตกลงปลงใจ

จะสรางครอบครวดวยกนแลว ยอมหมายถงการแตงงานและการทาหนาทในการอบรมเลยงดบตร

ใหเตบโตเปนคนดของสงคมได จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา มสานวนท

กลาวถงความสมพนธอนใกลชดแนบแนนระหวางพอแมลก สานวนสวนใหญกลาวถงบทบาท

หนาทของพอแมและลกทพงปฏบตตอกน เนองจากหนาทสาคญของพอแมคอการอบรมเลยงดลก

ใหความรกความเมตตาและความเอาใจใส ดงนนทงสานวนพมาและสานวนไทยจงมสานวนทกลาว

เกยวกบการเลยงดลกเปนจานวนมาก เพราะหากพอแมคนใดบกพรองในหนาทกจะทาใหลกเปน

362

ภาระของสงคม สานวนพมากลาววา အငယတညးက ၊ မဆးမေသာ ၊ မဘတစလည ၊ ရနသမည၏ /ʔə-

ŋɛ thɛ ká mə-hsoŋ-má ɵɔ mí-bá tə-lɛ yàn-ɵù mì ʔí/ ตงแตยงเลก ครนไมส งสอน พอแมยอม

เปนศตร หมายถง หากพอแมไมอบรมสงสอนลกตงแตยงเลก พอแมนนยอมไดชอวาเปนศตรของ

ลก และ လလမၼာသား ယဥပါး ၊ လမကသား ရမးကား /lù-lêin-mà-ɵa yìn pa lù-mâiʔ-ɵa yan ka/ คน

ฉลาด ลกสภาพ คนโง ลกเมาเอดตะโร หมายถง คนทฉลาดยอมสามารถสงสอนเลยงดลกใหเปนคน

สภาพเรยบรอยได คนโงไมสามารถส งสอนลกได ขณะทสานวนไทยกลาววา “รกววใหผก รกลก

ใหต” หมายถง จะเลยงดลกใหดตองดแลใกลชด ไมปลอยปละละเลยดงนนพอแมจงเปรยบเสมอน

ครคนแรกของลก ดงทสานวนพมากลาววา လကဥးဆရာ မညထကစြာ ၊ ပဗၺာစရယ မႏငဖ /lɛʔ-ʔu hsə-

yà mì thâiʔ-swà pôuʔ-bà sə-yí-yá mí hnîn phá/ ครคนแรก อยางเหมาะสม บพจรยา แมและพอ

หมายถง แมและพอเปนครคนแรกของลก

นอกจากน สานวนพมายงเนนใหเหนความรกความผกพนทพอแมมตอลก

ดงเหนไดจากสานวนทกลาวเปรยบถงลกวาเปรยบเสมอนเลอดในอก ทาใหมสายใยทไมสามารถ

ตดทงได คอ สานวน ရငေသြးဟက ခစမ၀ /yìn-ɵwe hù ká chíʔ-mə-wá/ อนวาเลอดในอก รกไมอม

และสานวน ေတာငးဆးပလးဆးသာ ပစရးရသည ၊ သားဆးသမးဆး ပစရးထးစမရ /taun hso pə-loŋ

hso ɵà pyíʔ-yo shí ɵì ɵa hso ɵə-mi hso pyíʔ-yo thoŋ-sàn mə-shí/ กระบงรายกระเชอรายเทานน

ททงได ลกชายรายลกสาวราย ไมมขนบทจะตองทง แตหากลกมความประพฤตไมดกตองสงไปอย

วด ดงสานวน မေကာငး ေကာငးပ႔ /mə-kaun caun pó/ ไมด สงไปวด หมายถง ขาวของเครองใชใน

บานทไมด นาไปบรจาคถวายวด, ลกทมความประพฤตไมด หากอยากใหวานอนสอนงายใหสงไป

อยทวด ขณะทสานวนไทยกลาววาลกเปรยบเสมอน “เลอดในอก” เชนเดยวกน เพราะพอแมเลยงด

มาตงแตยงเปนทารก หรอ “เลยงมาตงแตตนเทาฝาหอย” แตหากลกมความประพฤตไมดกสามารถ

ตดขาดความสมพนธกนได ดงสานวน “เลอดกอนเดยวตดทงได” และสานวน “ตดหางปลอยวด”

นอกจากนสานวนพมายงสะทอนใหเหนคานยมการมลกชาย เพราะลกชาย

สามารถทดแทนบญคณโดยการบวชทดแทนคณพอแมได สานวนพมากลาววา သားေကာငးတစ

ေယာက ေကာကေကာငးတစေစ /ɵa kaun tə-yâuʔ câuʔ kaun tə-sé/ ลกชายดหนงคน อญมณดหนง

เมด และ သားဆး အေမတေပေပ /ɵa hso ʔə-mè tə-pè-pè/ ลกชายเกเร แมเดอดรอนใจ สวนลกสาว

นนชาวพมาเปรยบการเลยงดวาลาบากยากเขญเหมอนการเลยงดววถง 1,000 ตว ดงสานวน သမး

တစေကာင ႏြားတစေထာင /ɵə-mi tə-kàun nwa tə-thàun/ ลกสาวหนงตวคน ววหนงพน หมายถง

สาวโสดหนงคนดแลยากเสมอนการดแลฝงววเปนพนตว การมลกสาวจงเปนภาระหนก สอดคลอง

กบคากลาวของวรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 252) ทกลาววา “พมานยมลกชาย

363

เพราะสามารถบวชทดแทนคณได ใครไดลกชายเปนคนหวปกจะคยไดวาเปน ‘ตาฉง’ (သားရင /ɵa-

shìn) แปลวา ‘เจาของบตรชาย’ สวนลกหญงนนดจะเหนคาตางจากชาย ลกสาวจงถอเปนความ

กงวลปนความหวง”

จากคากลาวในขางตนแสดงใหเหนวา ชาวพมามคานยมใหลกชายบวชเพอ

ไดบารงพระพทธศาสนาสบไปเชนเดยวกบชาวไทยทนยมบวชลกชายใหอยใตรมกาสาวพสตร การ

บวชลกชายจงถอเปนหนาทอยางหนงของพอแม ทาใหพอแมไดทาหนาทของตนอยางสมบรณ

ขณะเดยวกนกเปนหนาทของลกทจะไดทดแทนคณของพอแม เพราะเชอวาการบวชจะทาใหพอแม

ไดอานสงสแหงบญมาก ชาวไทยจงมสานวนทเกยวกบการบวชวา “เหนชายผาเหลอง” หมายถง ม

โอกาสไดจดการบวชลกหลาน นอกจากน ชาวพมายงเชออกดวยวาหากลกคนแรกเกดวนเสารจะนา

แตเรองเดอดเนอรอนใจมาใหพอแม ดงปรากฏในสานวน သားဥးစေန မးလေမႊ /ɵa-ʔu sə-nè mi lò

hmwè/ ลกคนแรก(ทเกด)วนเสาร รบกวน(รอน)ดงไฟ

อนง นอกจากหนาทของพอแมทตองปฏบตตอลกแลว ลกกมหนาททตอง

ปฏบตตอพอแมเชนเดยวกน กลาวคอ ลกตองเชอฟงคาสงสอน ตองใหความเคารพ และตองกตญ

รคณ เลยงดพอแมยามแกเฒาหรอในยามทพอแมเจบปวย สานวนพมากลาววา ေကၽြးတ႔ေကၽြးလည ၊

ေမြးတ႔ေမြးလည /cwe-dôŋ-cwe-hlɛ mwe-dôŋ-mwe-hlɛ/ เลยงดตอบเลยงดกลบ ชบเลยงตอบชบ

เลยงกลบ หมายถง พอแมเลยงดอมชลกอยางไร เมอทานแกตวลง บรรดาลกหลานกตองดแล

ปรนนบตทานเพอตอบแทนบญคณ นอกจากนสานวนพมายงกลาวเปรยบวาบญคณของพอแมนน

ยงใหญดงเขาพระสเมร และแมแตพระพทธเจาผเปนพระบรมศาสดาแหงพระพทธศาสนากยงไม

อาจทดแทนคณของพระมารดาไดหมดสน ดงสานวนทวา မဘေကးဇး ျမငးမရဥး /mí-bá ce-zu

myin-mò ʔu/ บญคณของพอแม สงเทายอดเขาพระสเมร และ ျမတစြာဘရားေသာမ ႏ ႔တစလးဖးသာ

ေက /myáʔ-swà-phə-ya ɵɔ hmá nó tə-loŋ pho ɵà cè/ แมแตพระพทธเจา นมเพยงหนงขางกมคาไม

จบสน ดงนนในสงคมพมาจงใหความสาคญกบพอแมมากกวาสงอนใด แมแตสามหรอภรรยากไมม

ความสาคญเทยบเทาพอแมได ดงสานวนทวา မယားေသက အစားရ၏ ၊ မဘေသျငား အစားမရ /mə-

ya ɵè ká ʔə-sa yá ʔí mí-bá ɵè ña ʔə-sa mə-yá/ เมยตายไดสงทดแทน พอแมตายไมไดสงทดแทน

หมายถง หากเมยตายไป สามารถแตงงานใหมได แตหากวาพอแมตายไป ไมมสงใดมาทดแทนทาน

ได สวนสานวนไทยกลาวถงบญคณของพอแมวา ทานไดเลยงดเรามาเปนอยางด ใหขาวปอนนา ลก

จงตองรจกบญคณของ “ขาวแดงแกงรอน” ทพอแมเหนอยยากหามาบารงเลยงเราได หากลกคนใดม

ความประพฤตไมดหรอไมรจกตอบแทนบญคณของพอแมหรอผมพระคณ มกจะถกตาหนวา “กน

บนเรอน ขบนหลงคา” หมายถง เนรคณ

364

ตารางท 78 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางพอแมลก


အငယတညးက ၊ မဆးမေသာ ၊ မဘတစလည ၊ ရနသမည၏

/ʔə-ŋɛ thɛ ká mə-hsoŋ-má ɵɔ mí-bá tə-lɛ

yàn-ɵù mì ʔí/

ตงแตยงเลก ครนไมสงสอน พอแมยอมเปนศตร

หมายถง หากพอแมไมอบรมสงสอนลกตงแตยง

เลก พอแมนนยอมไดชอวาเปนศตรของลก

လလမၼာသား ယဥပါး ၊ လမကသား ရမးကား /lù-lêin-mà-ɵa yìn pa lù-mâiʔ-ɵa yan ka/

คนฉลาด ลกสภาพ คนโง ลกเมาเอดตะโร

หมายถง คนทฉลาดยอมสามารถสงสอนเลยงด

ลกใหเปนคนสภาพเรยบรอยได คนโงไม

สามารถสงสอนลกได

လကဥးဆရာ မညထကစြာ ၊ ပဗၺာစရယ မႏငဖ

/lɛ ʔ-ʔu hsə-yà mì thâiʔ-swà pôuʔ-bà sə-yí-yá

mí hnîn phá/

ครคนแรก อยางเหมาะสม บพจรยา แมและพอ

หมายถง แมและพอเปนครคนแรกของลก

ရငေသြးဟက ခစမ၀

/yìn-ɵwe hù ká chíʔ-mə-wá/

อนวาเลอดในอก รกไมอม

หมายถง ลก, พอแมยอมรกลกไมจบสน

ေတာငးဆးပလးဆးသာ ပစရးရသည ၊ သားဆးသမးဆး ပစရးထးစမရ /taun hso pə-loŋ hso ɵà pyíʔ-yo shí ɵì ɵa hso

ɵə-mi hso pyíʔ-yo thoŋ-sàn mə-shí/

กระบงรายกระเชอรายเทานนททงได

รกววใหผก รกลกใหต

หมายถง จะเลยงดลกใหดตองดแลใกลชด ไม

ปลอยปละละเลย

เลอดในอก

หมายถง ลก

เลยงมาตงแตตนเทาฝาหอย

หมายถง เลยงดมาตงแตยงเปนทารก

เลอดกอนเดยวตดทงได

หมายถง ลกคนเดยวตดทงได ในเมอมความ

ประพฤตไมเปนทพอใจพอแม

ตดหางปลอยวด

หมายถง ตดขาดไมเกยวของ ไมเอาเปนธระอก

ตอไป

ลกไมหลนไมไกลตน


สอนลกใหเปนโจร

หมายถง ไมวากลาวอบรมสงสอนลกใหเปนคน

ด เมอลกไปลกขโมยของใครมาไดกลบชมเชย

วาเกง ในทสดลกกกลายเปนโจร

เหนชายผาเหลอง

หมายถง มโอกาสไดจดการบวชลกหลาน

เปนตน ในพระพทธศาสนา ถอวาไดบญมาก



365

ตารางท 78 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางพอแมลก (ตอ)


ลกชายรายลกสาวราย ไมมขนบทจะตองทง


ကယဥမ ဥထင

/kó-ʔú hmá ʔú thin/

คดถงแตไขของตน

หมายถง พอแมมกจะคดถงแตลกของตน

မေကာငး ေကာငးပ႔

/mə-kaun caun pó/

ไมด สงไปวด

หมายถง ขาวของเครองใชในบานทไมด นาไป

บรจาคถวายวด, ลกทมความประพฤตไมด หาก

อยากใหวานอนสอนงายใหสงไปอยทวด

သား၏ရပရည ၊ သတာမညသား ၊ ေရၾကညခမးျမ ၊ တစေပါကကက ၊ မဘတ႔၀မး ၊ ျငမးစတမး

/ɵa ʔí yôuʔ-yè ɵí-dà mì-ɵa yè-cì chan-myá

tə-pâuʔ cá ká mí-bá dó wan ñein sə-dan/

หนาตาของลก ชมเยนแจมใส นาใสเยน หนง

หยดหยาด พอแมตางชนใจ สงบสนต

หมายถง จตใจของพอแมทกคนเมอไดเหนหนา

ลก ยอมสขสดชนเหมอนไดสมผสนาใสสะอาด

หยาดหยดลงมาใหคลายเหนอยลา

ေျမးကားအဖား ၊ သားကားအရငး

/mye ka ʔə-phya ɵa ka ʔə-yin/

หลานเปนปลาย ลกเปนลาตน




366



အမယတ ႏတၾကမး ၊ အဖယတ လကၾကမး

/ʔə-mí yôuʔ hnôuʔ-can ʔə-phá yôuʔ lɛʔ-can/



ႏြားရသသ ႏြာေၾကာငပ ၊ သားရသသ သားေၾကာငပ

/nwa shí ɵə ɵù nwa câun bù ɵa shí ɵə ɵù ɵa

câun bù/

ผทมวว ยอมเดอดรอนเพราะวว ผทมลก ยอม

เดอดรอนเพราะลก

หมายถง ถาเลยงสตว สตวยอมนาความเดอดรอน

มาให ถามลก ลกยอมนาความเดอดรอนมาให

(ใชพดแสดงความเหนใจ)

သားဥး အရး

/ɵa-ʔu ʔə-yu/


หมายถง พอแมยอมรกลกคนแรกเหมอนคนบา,

ลกคนแรกบาๆ บอๆ

တစမေပါက တစေယာကထြနး

/tə-mí pâuʔ tə-yâuʔ thun/

คลอดจากแมคนหนง โดดเดนหนงคน

หมายถง ในบรรดาลกทคลอดจากแมคนหนงนน

ยอมมลกหนงคนทปรากฏโดดเดนออกมา

(ทงในทางทดและไมด)

သားသမးမေကာငး မဘေခါငး

/ɵa ɵə-mi mə-kaun mí-bá gaun/

ลกไมด หวพอแม

หมายถง ทาใหผอนเดอดรอน

367



သားေကာငးတစေယာက ေကာကေကာငးတစေစ

/ɵa kaun tə-yâuʔ câuʔ kaun tə-sé/

ลกชายดหนงคน อญมณดหนงเมด

หมายถง หากมลกชายดเพยงหนงคนก

เปรยบเสมอนมอญมณทมคาสงหนงเมด

သားဆး အေမတေပေပ

/ɵa hso ʔə-mè tə-pè-pè/

ลกชายเกเร แมเดอดรอนใจ

หมายถง ถาลกชายเกเร แมยอมเดอดรอนใจ

သမးတစေကာင ႏြားတစေထာင

/ɵə-mi tə-kàun nwa tə-thàun/


หมายถง สาวโสดหนงคนดแลยากเสมอนการ

ดแลฝงววเปนพนตว การมลกสาวจงเปนภาระ

หนก

သားဥးစေန မးလေမႊ

/ɵa-ʔu sə-nè mi lò hmwè/

ลกคนแรก(ทเกด)วนเสาร รบกวน(รอน)ดงไฟ

หมายถง ลกคนแรกหากเกดวนเสารจะนาแต

เรองเดอดเนอรอนใจมาใหพอแม

ေကၽြးတ႔ေကၽြးလည ၊ ေမြးတ႔ေမြးလည

/cwe-dôŋ-cwe-hlɛ mwe-dôŋ-mwe-hlɛ/

เลยงดตอบเลยงดกลบ ชบเลยงตอบชบเลยงกลบ

หมายถง พอแมเลยงดอมชลกอยางไร เมอทาน

แกตวลง บรรดาลกหลานกตองดแลปรนนบต

ทานเพอตอบแทนบญคณ

368



မဘေကးဇး ျမငးမရဥး

/mí-bá ce-zu myin-mò ʔu/

บญคณของพอแม สงเทายอดเขาพระสเมร

หมายถง บญคณของพอแมหาทเปรยบไมได

ျမတစြာဘရားေသာမ ႏ႔တစလးဖးသာေက

/myáʔ-swà-phə-ya ɵɔ hmá nó tə-loŋ pho ɵà cè/

แมแตพระพทธเจา นมเพยงหนงขางกมคา

ไมจบสน

หมายถง พระคณของแมยงใหญ

မယားေသက အစားရ၏ ၊ မဘေသျငား အစားမရ

/mə-ya ɵè ká ʔə-sa yá ʔí mí-bá ɵè ña ʔə-sa

mə-yá/

เมยตายไดสงทดแทน พอแมตายไมไดสงทดแทน

หมายถง หากเมยตายไป สามารถแตงงานใหม

ได แตหากวาพอแมตายไป ไมมสงใดมาทดแทน

ทานได

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา ความสมพนธ

ระหวางพอแมลกเปนความสมพนธขนพนฐานของมนษย สานวนพมาและสานวนไทยสะทอนให

เหนวาบรรพบรษของคนทง 2 ชนชาตพยายามสรางสานวนเพอใชกาหนดบทบาทหนาทของพอแม

และลกใหประพฤตปฏบตตามหรอหลกเลยงไมใหกระทาพฤตกรรมบางอยาง อกทงบางสานวนยง

แสดงใหเหนผลเสยของการไมปฏบตตามคาสงสอนของคนรนกอน จากการศกษาสานวนสะทอน

ใหเหนหนาทของพอแมทควรปฏบตตอลก คอ พอแมตองอบรมเลยงดลกใหลกเตบโตเปนคนดของ

สงคมและสามารถใชชวตอยรวมกบผอนไดอยางมความสข เพราะหากพอแมบกพรองตอหนาท

ของตนเองยอมสงผลกระทบตอลกและสงคมในอนาคต สวนลกกมหนาททตองปฏบต คอ ตอง

ตงใจศกษาเลาเรยน เชอฟงคาสงสอนของพอแม ใหความเคารพพอแมอยางสมาเสมอ ไมทาใหพอ

แมเดอดรอน และตองมความกตญ รคณ โดยเฉพาะความกตญ รคณนเปนคณธรรมอนประเสรฐ

ทลกตองปฏบตตอพอแม ผใดไมมคณธรรมในขอนมกถกตาหนและไมไดรบการยอมรบจากคนใน

369

สงคม อนง เนองจากสงคมพมาและสงคมไทยเปนสงคมพระพทธศาสนาเหมอนกน สานวนของคน

ทง 2 ชนชาตจงสามารถสะทอนความเชอเรองการบวชวาเปนการตอบแทนคณของพอแมวธหนง

เพราะพอแมจะไดอานสงสจากการบวชลกชายมาก อกทงยงเปนการชวยธารงรกษาพระพทธศาสนา

ใหอยคสงคมสบไปดวย

5.2.2.2.2 สามภรรยา

สานวนพมาและสานวนไทยไดกลาวถงความสมพนธระหวางสามและ

ภรรยาไวอยางนาสนใจ เนองดวยสามและภรรยาตองปรนนบตดแลซงกนและกน อกทงยงตองทา

หนาทของสามและภรรยาทดใหสมบรณครบถวน การเลอกชายหนมหรอหญงสาวมาใชชวตค

รวมกนจงเปนสงทมความสาคญเปนอยางยงโดยเฉพาะผหญง เพราะหากเลอกสามผดพลาดแลวจะ

แกไขไดยาก ทงสานวนพมาและสานวนไทยมสานวนทกลาวตรงกนวา ကနရးလင တစေခါက ၊ လင

ကနရးလင တစသကလးေမာက /kòŋ shoŋ hlyìn tə-khâuʔ lìn kòŋ shoŋ hlyìn tə-ɵɛʔ loŋ hmâuʔ/

ถาคาขายขาดทน ครงเดยว ถาผว(เลอกผด)ขาดทน(พลาดพลง)ทงชวต และสานวนไทยวา ปลกเรอน

ผดคดจนเรอนทลาย เลอกผวผดคดจนตวตาย นอกจากนชาวพมายงมสานวนทใชเพอเตอนสตใน

การเลอกคครอง คอ สานวน အမေထာငမ ဘရားတည ၊ ေဆးမငရညစတထး /ʔèin-dàun-hmú phə-ya

tɛ hse-hmin-yè sôuʔ-tho/ การแตงงาน การสรางเจดย การสกลายสก หมายถง กอนลงมอทาควรใช

สตพจารณาใหด เพราะบางสงเมอทาผดพลาดไปแลว แกไขไดยาก (ชาวพมาถอวา 3 สง คอ การ

แตงงาน การสรางเจดย การสกลายสก เปนสงทสาคญ หากพลาดพลงไป ไมอาจแกไขไดจงควรชง

ใจใหดกอนลงมอทา) แสดงใหเหนวาชาวพมาและชาวไทยใหความสาคญกบการเลอกคครองเปน

อยางมาก

การเลอกคครองสาหรบผหญงพมาถอวาเปนสงสาคญเปนอยางมาก เพราะ

ชวตของผหญงจะขนอยกบสาม เมอแตงงานมครอบครว ผหญงจะตองฝากทงชวตไวกบผชาย

สาเหตทเปนเชนนเพราะสงคมพมายงถอคตเรองชายเปนใหญอยมาก ฉะนนจงปรากฏสานวนพมาท

กลาวถงบทบาทหนาทของภรรยาทตองปฏบตตอสามเปนจานวนมาก อกทงยงมสานวนทแสดงให

เหนวา สามชาวพมามสทธในตวภรรยาทกประการ เชน สานวน မယားေနစ ေၾကာငေသမ /mə-ya nè

sá càun ɵè hmá/ เรมอยกบเมย แมวตาย หมายถง สามทตองการแสดงอานาจใหภรรยาหวาดกลว

และสานวน မယားႏငႏြား မသနားရ /mə-ya hnîn nwa mə-ɵə-na yá/ เมยและวว ไมควรสงสาร

หมายถง หากสงสารเมยและววจะทาใหควบคมยาก สานวนพมาเนนยาวา ภรรยาตองนบถอสาม

เสมอนเปนพระในบาน หรอทชาวพมาเรยกวา အမဥးနတ /ʔèin-ʔu-náʔ/ “เทพประจาบาน” (หมายถง

บดาหรอสาม) ดงปรากฏในสานวนพมาทวา သားကသခင ၊ လငကဘရား /ɵa kò ɵə-khìn lìn kò

370

phə-ya/ ลกชายคอเจานาย ผวคอพระ หมายถง สาหรบผหญงชาวพมา ลกชายเปรยบเสมอนเจานาย

ทตองใหความสาคญอยเสมอ สวนสามกเปรยบเสมอนพระในบานทตองใหความเคารพนบถอ

สอดคลองกบคากลาวของศรพชร ฌาณเชาววรรธ และมง ตนดา เตง (2557: 30) ทกลาววา “สานวน

ภาษตพมามกสะทอนใหเหนถงสงคมทผชายเปนใหญ มบทบาทหนาทสาคญ มคณคาและมสทธ

ดานตางๆ ในสงคมมากกวาผหญง นอกจากน สานวนภาษตพมายงแสดงอยางชดเจนวา สตรม

ขอกาหนดและกฎเกณฑในการวางตวใหเหมาะสมตามคตนยมของสงคมมากกวาบรษ”

สวนสานวนไทยทมความหมายเกยวกบสามภรรยาสวนใหญจะเปนการ

กลาวถงการรวมมอรวมใจกนทามาหากน การปรองดอง ไมขดคอกนในเรองทตองปรกษาหารอกน

ดงสานวน รวมหอลงโรง ชายหาบหญงคอน ผวหาบเมยคอน และสานวนวาอะไรวาตามกน อกทง

ยงมสานวนทกลาวเปรยบถงระยะแรกเรมในการอยกนเปนสามภรรยากนวาเปนชวง “ขาวใหมปลา

มน” หมายถง ชวงเวลาทสามภรรยาเพงแตงงานกนใหมๆ สานวนพมามสานวนทมความหมายใกล

กบสานวน “ขาวใหมปลามน” ความวา ကားကေလေသြး ေ၀းတယထင /ca ká lè ɵwe we dɛ thin/

ระหวางชองลม คดวาไกล (ใชกบครกหรอคสามภรรยาทเพงแตงงานกนใหมๆ) และนอกจากนทง

สานวนไทยและสานวนพมายงมสานวนทใชกลาวตาหนคสามภรรยาทอยกนกนไมนานกมปญหา

ทะเลาเบาะแวงหรอหยารางกนวา “กนหมอไมทนดา” หมายถง อยกนกนฉนสามภรรยาไมนานก

ทะเลาะววาทหรอหยารางกน และสานวน စလယ၀င ဖငမမညးခငက ကြ /sə-lɛ-wìn phìn mə-mɛ

khìn-ká kwɛ/ ซะแหลหวน (ชอหมอชนดหนงของพมา) กนยงไมทนดากแตก หมายถง ควรคดให

รอบคอบกอนสรางครอบครว อยางไรกตาม ชาวไทยกยงยดคตนยมแบบชาวพมา คอ ใหผชายเปน

ผนาหรอเปนชางเทาหนา สวนผหญงเปนผตามหรอชางเทาหลงอยนนเอง

ตารางท 79 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางสามภรรยา





ถาคาขายขาดทน ครงเดยว ถาผว(เลอกผด)

ขาดทน(พลาดพลง)ทงชวต



ปลกเรอนผดคดจนเรอนทลาย เลอกผวผดคดจน

ตวตาย

หมายถง จะทาอะไรในสงทเปนหลกเปนฐาน

จะตองคดตองทาใหด เพราะหากผดพลาดแลว

จะมทกขมาก

กนหมอไมทนดา

หมายถง อยกนกนฉนสามภรรยาไมนานก

371

ตารางท 79 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางสามภรรยา (ตอ)



အမေထာငမ ဘရားတည ၊ ေဆးမငရညစတထး

/ʔèin-dàun-hmú phə-ya tɛ hse-hmin-yè

sôuʔ-tho/

การแตงงาน การสรางเจดย การสกลายสก

หมายถง กอนลงมอทาควรใชสตพจารณาใหด

เพราะบางสงเมอทาผดพลาดไปแลว แกไขไดยาก

ဘးေကာငးလင စငခ ၊ လငေကာငးမ စရ

/bu kaun hlyìn sìn khàn lìn kaun hmá sàn yá/


หมายถง หากนาเตาดสรางหางรานรองรบ หาก

ไดผวด เมยยอมไดเสวยสข

ေဆြေကာငးလင တစစလယ ၊ မးၾကြယလင တစ စေလာငး ၊ ဘးေကာငးမ စငခ ၊ လငေကာငးမ စရ



hmá sàn yá/





အမနးခငးေကာငးမ လငေကာငးရ

/ʔèin ni chin kaun hmá lìn kaun yá/

บานใกลกนจะด ไดผวด

หมายถง ใหหาสามทอยใกลตว เพราะเราจะเหน

พฤตกรรมและลกษณะนสยของคนนนโดย

ตลอดวาดหรอไมด

ทะเลาะววาทหรอหยารางกน


หมายถง อะไรทเปนของใหมกถอวาด, นยม

เรยกชวงเวลาทสามภรรยาเพงแตงงานกนใหมๆ

วา ระยะขาวใหมปลามน

ชายหาบหญงคอน, ผวหาบเมยคอน

หมายถง ชวยกนทามาหากนทงผวทงเมย

รวมหอลงโรง

หมายถง อยกนกนฉนผวเมย, แตงงานกน

วาอะไรวาตามกน

หมายถง ปรองดองกน, ไมขดคอกน, วาอะไรวา

ตามกนจะเกดความเจรญมงคง (มกใชแกคสาม

ภรรยา)

เสยทองเทาหว ไมยอมเสยผวใหใคร

หมายถง ไมยอมยกสามใหหญงอน แมจะแลก

กบสงของหรอทรพยสนเงนทองจานวนมากก

ตาม




เลอกนกมกไดแร

หมายถง เลอกมากมกจะไดทไมด (มกใชพด

ตาหนผเลอกคครอง)

372



မယားေနစ ေၾကာငေသမ

/mə-ya nè sá càun ɵè hmá/

เรมอยกบเมย แมวตาย

หมายถง สามทตองการแสดงอานาจใหภรรยา

หวาดกลว

မယားႏငႏြား မသနားရ

/mə-ya hnîn nwa mə-ɵə-na yá/

เมยและวว ไมควรสงสาร

หมายถง หากสงสารเมยและววจะทาใหควบคม

ยาก

သားကသခင ၊ လငကဘရား

/ɵa kò ɵə-khìn lìn kò phə-ya/

ลกชายคอเจานาย ผวคอพระ

หมายถง สาหรบผหญงชาวพมา ลกชาย

เปรยบเสมอนเจานายทตองใหความสาคญอย

เสมอ สวนสามกเปรยบเสมอนพระในบานท

ตองใหความเคารพนบถอ

ကယလငကလြ ဖြႏငဆနကြ

/kó-lìn ká lwɛ phwɛ hnîn hsàn kwɛ/

หลงผวของตน หางเหนแกลบและขาว

หมายถง เพยงแคสามของตนเพยงคนเดยว

บรรดาชายอนกไรคา

လငကြာမနးမ တသသ ၊ လငေသမနးမ တတတ

/lìn kwà mein-má tə-ɵá-ɵá lìn ɵè mein-má

tə-tá-tá/

ผหญงหยารางผว(แมหมายผวหยาราง) แตงแตม

ผหญงผวตาย(แมหมายผวตาย) ถวลหา

ลนกบฟน

หมายถง การกระทบกระทงกนบางแตไมรนแรง

ของคนทใกลชดกน

ชางเทาหนา

หมายถง มความสาคญเพราะเปนผนา

373



หมายถง ผหญงทหยารางกบสามจะเอาแตแตงตว

ใหสวยงามเพอหาสามใหม แตหากผหญงทสาม

ตายกจะถวลหาแตสามทลวงลบไป

နးတကကကက ေ၀းတသကသက

/ni-də-cɛʔ-cɛʔ we-tə-ɵɛʔ-ɵɛʔ/

ใกลบอยๆ ไกลทงชวต

หมายถง ผทมความสนทสนมกนมากหรอคสาม

ภรรยา หากอยใกลกนกมปากเสยงกน หากอย

ไกลกนกอยดวยความคดถง

ေျပာဖနမား မယားစကားေအာင

/pyɔ phàn mya mə-ya zə-ga ʔàun/

คาพดมากมาย คาพดเมยชนะ

หมายถง ถาภรรยาปากหวานกเอาชนะใจสามได

မန႔သာ ေ၀စားနငသည ၊ လငက မေ၀ငနင

/môŋ ɵà wè-sa nàin ɵì lìn kò mə-wè-hŋá

nàin/

ขนมเทานนทสามารถแบงกนกนได ผว ไม

สามารถแบงได

หมายถง ไมยอมยกสามใหหญงอน

လငစေရြး လငေခြးနငညား

/lìn sàn ywe lìn khwe hnîn ña/

เลอกผวมาก ไดผวเหมอนหมา

หมายถง เลอกสามมากเกนไป สดทายไดสามท

ใชไมได

လငဆး မယား တဖားဖား

/lìn-hso mə-ya tə-pha-pha/

ผวเลว เมยเหนอย

374



หมายถง ถาไดสามไมด ภรรยายอมเดอดรอน

ไมมทสนสด

လငမယားခစေတာ ရနျဖစ

/lìn mə-ya chíʔ dɔ yàn phyíʔ/

ผวเมยรกกน ทะเลาะกน

หมายถง เปนสามภรรยากนยอมมเรองทะเลาะ

เบาะแวงกน

မယားထ ဓားၾကည

/mə-ya thí da cí/

สมผสเมย ดมด

หมายถง หากภรรยาถกสมผสหรอถกดหมนจาบ

จวง สามยอมไมสามารถควบคมความโกรธได

လငႏငမယား လာႏငသြား

/lìn hnîn mə-ya shà hnîn ɵwa/


หมายถง การกระทบกระทงกนบางแตไมรนแรง

ของคนทใกลชดกน

အသြငမတ အမသမျဖစ

/ʔə-ɵwìn mə-tù ʔèin-ɵù mə-phyíʔ/

รปรางสณฐานไมเหมอนกน เปนภรรยาไมได

หมายถง หากสามภรรยาจรตไมตรงกนกไม

สามารถเปนสามภรรยากนได

မခငမ ဥခင

/mə-khìn hmá ʔú kìn/

เมอรกนาง (กตอง)รกไข

หมายถง เมอรกใครลมหลงในตวภรรยา กตอง

375



รกลกของเธอดวย

ငါး ငါးသေလာက ၊ မယား ဆေတာက

/ŋa ŋa-ɵə-lâuʔ mə-ya zə-dâuʔ/


หมายถง ในบรรดาปลาทงหลาย ปลาตะลมพก

เปนปลาทมรสชาตดทสด เชนเดยวกบผหญงท

ควรหามาเปนภรรยาจะตองมซะเดาก


/myin ʔoŋ-gùn cùn kə-la mə-ya tɔ-ɵù/





ၾကားကေလေသြး ေ၀းတယထင

/ca ká lè ɵwe we dɛ thin/

ระหวางชองลม คดวาไกล

หมายถง ครกเมอหางกนเพยงชองลมพดผานก

คดวาหางไกลกน

စလယ၀င ဖငမမညးခငက ကြ

/sə-lɛ-wìn phìn mə-mɛ khìn-ká kwɛ/

ซะแหลหวน (ชอหมอชนดหนงของพมา)

กนยงไมทนดากแตก

หมายถง ควรคดใหรอบคอบกอนสราง

ครอบครว

376

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา ความสมพนธ

ระหวางสามภรรยาเปนความสมพนธระดบครอบครวทตองดแลซงกนและกน เพราะเมอชายหญง

ตกลงปลงใจจะใชชวตครวมกนแลวยอมตองปรบตวเขาหากนและชวยเหลอเกอกลกนในยามทกข

ยาก สานวนพมาสะทอนใหเหนสภาพสงคมของชาวพมาทมแนวคดแบบชายเปนใหญอยางฝงแนน

ฉะนน เมอพจารณาความหมายของสานวนทสะทอนใหเหนความสมพนธของสามและภรรยากจะ

เหนไดวา มสานวนพมาทกลาวถงบทบาทหนาทของสามและภรรยาไมเทาเทยมกน บางสานวน

สะทอนใหเหนความคดของสามทสามารถแสดงอานาจและสทธในตวของภรรยาได ขณะทภรรยา

ตองพยายามปฏบตตามหนาททสามกาหนดไว สวนสานวนไทยแมจะมลกษณะสงคมคลายคลงกบ

พมา แตเมอพจารณาความหมายสานวนกลบพบวา มสานวนไทยเพยงสานวนเดยวเทานนทกลาวถง

ผนาวามความสาคญเหมอนเปน “ชางเทาหนา” ทงน ความหมายไมไดระบชดวาผนาทวานตองเปน

เพศชายหรอเพศหญง จงอาจกลาวไดวาแนวความคดเรองชายเปนใหญของคนไทยเปดกวางกวาของ

คนพมา

5.2.2.2.3 ญาตพนองและมตรสหาย

จากการศกษาพบวาสานวนพมาและสานวนไทยไดกลาวถงความสมพนธ

ระหวางญาตพนองและมตรสหายวามความสาคญเชนเดยวกบสามภรรยา สาเหตอาจเปนเพราะทง

สงคมพมาและสงคมไทยมระบบเครอญาตและระบบอปถมภมาอยางชานาน ทาใหทง 2 ชนชาตตาง

ใหความสาคญกบญาตพนองและมตรสหายมาก สานวนพมากลาวถงความสาคญของญาตพนองวา

ญาตพนองนนเปรยบเสมอนรมไมใหญ แตใหรมเงาไดมากกวารมเงาของตนไม เพราะญาตพนองจะ

เปนผคอยชวยเหลอเจอจนเราในยามทเดอดรอน ฉะนนญาตพนองจงตองมความสามคคกลมเกลยว

กน ไมขดแยงกน เพราะไมมผใดอยไดโดยไรญาตขาดมตร ดงสานวนทวา သစရပ၀ါးရပထက ေဆြ

ရပမးရပက ပေအးသည /ɵíʔ-yêiʔ-wa-yêiʔ thɛʔ hswè-yêiʔ-myo-yêiʔ ká pò ʔe ɵì/ รมเงาของญาตพ

นอง รมเยนกวารมเงาตนไม, အေရးၾကး ေသြးနး /ʔə-ye-ci ɵwe-ni/ เรองสาคญ สายเลอดใกลชด,

ေဆြခငးထပ ျမတ ၊ မးခငးျခ လ /hswè-chin tháʔ myáʔ myo-chin chòŋ lòŋ/ มตรสหายแตงงาน

กนประเสรฐ ญาตมตรปกคลมปลอดภย และสานวน မေခၚခငသာ ေနလ႔ရသည ၊ မေတာခငဘ ေနလ႔

မရ /mə-khɔ chìn ɵà nè ló yá ɵì mə-tɔ chìn bɛ nè ló mə-yá/ เพยงไมพดคยดวย อยได ไมเกยว

ดองดวย อยไมได ขณะทสานวนไทยกลาวถงความสาคญของญาตพนองวาญาตพนองยอมดกวาคน

อนเพราะ “เลอดขนกวานา” หรอสานวน “เรอลมในหนอง ทองจะไปไหน” หมายถง คนในเครอ

ญาตแตงงานกน ทาใหทรพยมรดกไมตกไปอยกบผอน สานวนนแสดงใหเหนวาคนไทยสมยกอน

นยมแตงงานในเครอญาตเพอไมใหสมบตตกแกผอน ดงจะเหนไดจากการทชนชนกษตรยหรอชน

377

ชนขนนางมกจะมลกมาก และใหลกหลานของตนกบมตรสหายแตงงานกนเพอรกษาผลประโยชน

ทางการเมองและอานาจ ทาใหสามารถบรหารปกครองคนไดงายยงขน

สานวนพมาสะทอนใหเหนถงความสมพนธของญาตพนองวา พนองมความ

สาคญเปนอยางยง คอ สานวน အစကၾကး အဖအရာ ၊ အစမၾကး အမအရာ /ʔə-kò-ci ʔə-phə ʔə-yà

ʔə-má-ci ʔə-mí ʔə-yà/ พชายคนโต ตาแหนงของพอ พสาวคนโต ตาแหนงของแม เพราะชาวพมา

มคานยมวา พตองเปนผดแลทกอยางภายในบานรองจากพอแม โดยเฉพาะบานทมพชายคนโตจะถอ

วาทกคนตองใหความเคารพพชายคนโต เนองจากเปนผทมอานาจรองมาจากพอซงเปนเทพประจา

บาน (အမဥးနတ /ʔèin-ʔu-náʔ/) นอกจากนนแลว สานวนพมายงกลาวอกวา ေမာငေကာငးစား ႏမ မးဖ

ေခာင ၊ ႏမေကာငးစား ေမာင အမဥးခနး /màun kaun sa hnə-má mi-phò chàun hnə-má kaun sa

màun ʔèin-ʔu-khan/ นองชายกนดอยด นองสาว(อยใน)หองครว นองสาวกนดอยด นองชาย(อย

ใน)หองพระ หมายถง หากผหญงภายในบานสามารถดแลงานบานงานเรอนไดเปนอยางด ผชายท

อยในบานกจะไดกนดอยดไปดวย

สานวนไทยนอกจากจะสะทอนใหเหนความสาคญของญาตพนองแลว ยง

สะทอนใหเหนวา คนไทยใหความสาคญกบมตรสหายดวย สานวนไทยมสานวนเปรยบวา “คน

เดยวหวหาย สองคนเพอนตาย” หมายถง หากคดทาอะไรเพยงคนเดยวยอมไมรอบคอบ การมเพอน

รวมคดรวมปรกษาจะชวยใหเราสามารถรอดพนจากอนตรายหรออปสรรคใดๆ ได อกทงยงเปรยบ

คนไมมพวกพองวาเปรยบเสมอนกระเทยมทลบเพราะมเพยงกลบเดยวนอกนนลบฝอหมด ทงน

สานวน “หวเดยวกระเทยมลบ” บางครงมตอวา “กลบเดยวกระเทยมโทน” สวนสานวนพมาเปรยบ

คนทไมมพวกพองวา เหมอนหนเลกๆ เพยงตวเดยวเทานน ดงสานวน တစေကာငၾကြက တစမကႏာ

/tə-kàun cwɛʔ tə-myɛʔ -hnà/ หนหนงตว หนงหนา หมายถง คนทไรพอแมญาตพนองยอมรสก


ตารางท 80 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธของญาตพนองและมตรสหาย



/ɵíʔ-yêiʔ-wa-yêiʔ thɛʔ hswè-yêiʔ-myo-yêiʔ ká

pò ʔe ɵì/


เลอดขนกวานา

หมายถง ญาตพนองยอมดกวาคนอน

หอง အမဥးခနး /ʔèin-ʔu-khan/ ในทนคอ “หองพระ” ถอเปนหองทมความสาคญทสดของบาน

378

ตารางท 80 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธของญาตพนองและมตรสหาย (ตอ)


หมายถง การมญาตพนองรกใครกนจะชวยเหลอ


အေရးၾကး ေသြးနး

/ʔə-ye-ci ɵwe-ni/

เรองสาคญ สายเลอดใกลชด

หมายถง เมอมปญหาสาคญ ญาตพนองจะตอง

สามคคกลมเกลยวกน

ေဆြခငးထပ ျမတ ၊ မးခငးျခ လ

/hswè-chin tháʔ myáʔ myo-chin chòŋ lòŋ/

มตรสหายแตงงานกนประเสรฐ ญาตมตร

ปกคลมปลอดภย

หมายถง หากญาตมตรแตงงานและอยอยาง

สามคคกลมเกลยว คนในบานยอมรสกปลอดภย

မေခၚခငသာ ေနလ႔ရသည ၊ မေတာခငဘ ေနလ႔မရ /mə-khɔ chìn ɵà nè ló yá ɵì mə-tɔ chìn bɛ

nè ló mə-yá/

เพยงไมพดคยดวย อยได ไมเกยวดองดวย อย

ไมได

หมายถง บรรดาญาตมตรนน หากไมพดคยดวย

อยได แตหากไมยงเกยวเลย ทาไมได

အမးနညးလင မကယႏင ၊ အဖးနညးလင မ၀ယႏင

/ʔə-myo nɛ hlyìn mə-cɛ -hnîn ʔə-pho nɛ

hlyìn mə-wɛ-hnîn/

ถาญาตมตรนอย อยาเสยงดง ถามลคานอย อยาซอ

หมายถง ถาญาตมตรนอยอยาทะนงตน ถาของม

เรอลมในหนอง ทองจะไปไหน

หมายถง คนในเครอญาตแตงงานกน ทาให

ทรพยมรดกไมตกไปอยกบผอน




หมายถง ญาตมตร สามภรรยา บตรธดา

เพอนรวมงาน หรอคนในบาน คดคดทรยศ

ตดญาตขาดมตร

หมายถง ตดขาดจากกน

คนเดยวหวหาย สองคนเพอนตาย

หมายถง คนเดยวทาอะไรกอาจเปนอนตรายได

ถามเพอนรวมคดรวมปรกษากจะดขน

หวเดยวกระเทยมลบ

หมายถง ตวคนเดยวโดดเดยวไมมพวกพอง

379



มลคานอยไมควรซอ เพราะจะเสยไดงาย

အစကၾကး အဖအရာ ၊ အစမၾကး အမအရာ

/ʔə-kò-ci ʔə-phə ʔə-yà ʔə-má-ci ʔə-mí

ʔə-yà/

พชายคนโต ตาแหนงของพอ พสาวคนโต

ตาแหนงของแม

หมายถง นองตองใหความเคารพพชายดจพอ

เคารพพสาวดจแม สวนพตองใหความดแลนอง

ดวยความรก

ေမာငေကာငးစား ႏမ မးဖေခာင ၊ ႏမေကာငးစား ေမာင အမဥးခနး

/màun kaun sa hnə-má mi-phò chàun

hnə-má kaun sa màun ʔèin-ʔu-khan/

นองชายกนดอยด นองสาว(อยใน)หองครว

นองสาวกนดอยด นองชาย(อยใน)หองพระ

หมายถง ผหญงตองเปนผสนบสนนสงเสรม

ผชาย

ေဆြေကာငးလင တစစလယ ၊ မးၾကြယလင တစစေလာငး ၊ ဘးေကာငးမ စငခ ၊ လငေကာငးမ စရ

/hswè kaun hlyìn tə-sə-lɛ myo cwɛ hlyìn tə-

sə-laun bu kaun hmá sìn khàn lìn kaun hmá

sàn yá/





380



ေရႊရမ မးေတာခငသည

/shwè shí hmá myo-dɔ chìn ɵì/

มเงนทองจงมพนอง


တစေကာငၾကြက တစမကႏာ



หมายถง คนทไรพอแมญาตพนองยอมรสก



คนไทยตางกใหความสาคญกบญาตพนองและมตรสหาย เพราะในอดตสงคมพมาและสงคมไทยม

ลกษณะครอบครวเปนครอบครวขนาดใหญ มพอแมญาตพนองอาศยอยรวมกน ญาตพนองจงม

ความสาคญในฐานะทพง ชวยเหลอซงกนและกน ดแลกนทงในยามทกขและสข สวนมตรสหายนน

คนพมาและคนไทยมองวาการมกลยาณมตรทดยอมนาพาไปสความสาเรจและความเจรญรงเรอง

สวนมตรทไมดกไมควรคบหาสมาคมเพราะอาจนาความเดอดรอนมาใหได

5.2.2.2.4 บรรพบรษ/ปยาตายายและลกหลาน

สานวนพมาและสานวนไทยกลาวถงความสมพนธระหวางบรรพบรษหรอ

ปยาตายายกบลกหลานไวหลายสานวนดวยกน สานวนสวนใหญจะกลาวถงลกษณะของความ

ประพฤตหรอเชอสายของลกหลานทสบมาจากบรรพบรษ กลาวคอ พอแมปยาตายายเปนเยยงไร

ลกหลานกมกจะเปนเยยงนน ไมวาจะสบมาทางสายเลอดหรอความประพฤตกสามารถแสดงใหเหน

ลกษณะของวงศวานได ดงสานวนพมาทกลาววา ဘမးဘးတ /phá myo pho tù/ เหมอนปเชอสายพอ

และสานวน အေပြးျမင အပငသ ၊ အေသြးျမင အသြငသ /ʔə-pwe myìn ʔə-pìn ɵí ʔə-ɵwe myìn ʔə-

ɵwìn ɵí/ เหนเปลอก รตนไม เหนความสามารถ รรปพรรณสณฐาน สวนสานวนไทยกลาววา “เชอ

ไมท งแถว” และ “เทอกเถาเหลากอ” นอกจากนยงมสานวน “สกลรนชาต” หมายถง ตระกลผด

สานวนนบางครงพบใชวา “ตระกลมลชาต” หรอ “ตระกลรนชาต”

381

ความสมพนธของปยาตายายและลกหลานสะทอนใหเหนในสานวนพมาวา

แมลกจะมสายเลอดทใกลชดกวาหลาน แตปยาตายายยอมรกและอยากเลยงดหลานมากกวาลก คอ

รกยงกวารก ดงสานวนพมาทวา ေျမးကားအဖား ၊ သားကားအရငး /mye ka ʔə-phya ɵa ka ʔə-yin/

หลานเปนปลาย ลกเปนลาตน หมายถง ลกยอมมสายเลอดทใกลชดกวาหลาน และสานวน သား

အခစ ေျမးအႏစ /ɵa ʔə-chíʔ mye ʔə-hníʔ/ ลก(เปน)ทรก หลาน(เปน)แกน หมายถง สาหรบปยาตา

ยายนน แมลกจะเปนทรกแตยอมรกหลานมากกวาลก สวนสานวนไทยนอกจากจะกลาวถงความ

สมพนธระหวางบรรพบรษหรอปยาตายายกบลกหลานแลว ยงมสานวน “เหนชายผาเหลอง” เปน

สานวนทสะทอนใหเหนวา ปยาตายายตองมหนาทในการทานบารงศาสนา โดยการสงเสรมและ

เตรยมการใหลกหลานของตนไดบวชเขาเปนสวนหนงในพระพทธศาสนา

ตารางท 81 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางบรรพบรษหรอปยาตายาย

และลกหลาน


ဘမးဘးတ

/phá myo pho tù/

เหมอนปเชอสายพอ

หมายถง ลกหลานยอมมความประพฤตเหมอน

บรรพบรษ

အေပြးျမင အပငသ ၊ အေသြးျမင အသြငသ

/ʔə-pwe myìn ʔə-pìn ɵí ʔə-ɵwe myìn

ʔə-ɵwìn ɵí/

เหนเปลอก รตนไม เหนความสามารถ


หมายถง เปนไปตามบรรพบรษ บรรพบรษตน

วงศตระกลเปนอยางไร เชอสายสบมากเปน

อยางนน

ေျမးကားအဖား ၊ သားကားအရငး

/mye ka ʔə-phya ɵa ka ʔə-yin/

หลานเปนปลาย ลกเปนลาตน


เชอไมทงแถว

หมายถง เปนไปตามบรรพบรษ

เทอกเถาเหลากอ

หมายถง เชอสายวงศตระกลทสบเนองตอกนมา

สกลรนชาต

หมายถง ตระกลผด




382

ตารางท 81 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางบรรพบรษหรอปยาตายาย

และลกหลาน (ตอ)


သားအခစ ေျမးအႏစ

/ɵa ʔə-chíʔ mye ʔə-hníʔ/

ลก(เปน)ทรก หลาน(เปน)แกน

หมายถง สาหรบปยาตายายนน แมลกจะเปนท

รกแตยอมรกหลานมากกวาลก


คนไทยมความสมพนธระดบครอบครวอยางแนบแนน โดยความสมพนธระหวางปยาตายายกบ

ลกหลานทปรากฏในสานวนพมาและสานวนไทยสวนใหญเปนการกลาวเปรยบใหเหนลกษณะ

ความประพฤตหรอเชอสายของลกหลานทสบมาจากบรรพบรษ กลาวคอ หากบรรพบรษหรอปยา

ตายายมความประพฤตด สามารถประพฤตตนเปนแบบอยางแกลกหลานไดกจะทาใหลกหลาน

ยดถอเปนแนวทางปฏบต และสามารถนาแบบอยางทดนนไปส งสอนลกหลานรนตอๆ ไปได

ในทางตรงกนขามหากบรรพบรษหรอปยาตายายมความประพฤตไมด ลกหลานกอาจปฏบตตาม

ฉะนน ไมวาปยาตายายจะรกลกหลานเพยงใดกตองรกแตพอดและรกในทางทเหมาะสม

5.2.2.2.5 พอตาแมยายและลกเขยลกสะใภ

สานวนพมาสะทอนใหเหนความสมพนธของพอตาแมยายกบลกเขย

ลกสะใภมากกวาสานวนไทย แตความสมพนธทปรากฏในสานวนพมาสวนใหญจะเปนการกลาว

ในเชงประชดประชน เพราะดงทกลาวไวแลววา สงคมพมาเปนสงคมทมระบบเครอญาตและระบบ

อปถมภ ฉะนน ผใหญจะตองใหความรกความเมตตาแกผนอย ในขณะเดยวกนผนอยกตองใหความ

เคารพนบถอผใหญ โดยเฉพาะในระบบเครอญาตซงเปนระบบทมมาอยางชานาน หนมสาวชาวพมา

เมอรกกนกตองอยในสายตาของพอแมตลอด ครนเมอจะแตงงานกน พอแมและญาตผใหญของทง

สองฝายมกมอทธพลตอลกหลานของตนเปนอยางมาก อบลรตน พนธมนทร (2553: 63) ไดกลาวถง

ธรรมเนยมการเลอกคครองและการแตงงานของหนมสาวพมาไววา “คนทรกกนนนตองมความ

คลายคลงกนจงจะเหมาะสม อยดวยกนได ถารกกนแลว คนรกจะปนใจใหใครอนไมได เมอมการ

สขอ ฝายชายตองเขาหาผใหญโดยเฉพาะเขาทางแมของฝายหญง สวนธรรมเนยมการเลอกคของ

หนมสาวชาวพมา ตองเชอฟงความคดเหนของผใหญ ถาผใหญเหนดเหนงามจงแตงกนได ถาผใหญ

383

ไมเหนดวยกแตงกนไมได” ดงนน สถานภาพของพอตาแมยายกบลกเขยลกสะใภจงมความ

เกยวของกนอยางหลกเลยงไมได

สานวนพมามสานวนทกลาวเชงตกเตอนส งสอนลกเขยลกสะใภใหมความ

เคารพพอตาแมยาย หรออาจกลาวเชงตาหนหากไมปฏบตตามคานยมทคนในสงคมปฏบตกนมา

เชน สานวน သမးမရခင အေမက ဖာလလပ ထပေပၚတင ၊ ရျပနေတာ ဖာလခငး နငး /ɵə-mi mə-yá-

khìn ʔə-mè kò phyà lò lêiʔ thêiʔ-pɔ-tìn yá-pyàn-dɔ phyà lò khin nin/ ยงไมไดลกสาว มวน

เสอใหแมทนบนหว ไดลกสาวแลว กลบปเสอเหยยบ และสานวน အသးလ အပငကခင ၊ သမးလ

အေမကတင /ʔə-ɵi lò ʔə-pìn kò chàin ɵə-mi lò ʔə-mè kò tàin/ อยากไดผล บนตน อยากไดลก

สาว รองขอจากแม นอกจากนยงมสานวนพมาทสะทอนใหเหนถงคานยมของคนพมาเมอแตงงาน

กนแลวฝายหญงมกยายไปอยบานของฝายชาย แตหากฝายชายไมสามารถดแลฝายหญงได และตอง

ยายเขามาอยบานของฝายหญงกจะไดรบคาตาหนและคาดแคลนจากพอแมของฝายหญง รวมทง

ญาตผใหญและบคคลทวไปดวย ดงสานวน ေယာကၡမအမထက သမကသဖြယ မကႏာငယ /yâuʔ-khə-

má ʔèin thɛʔ ɵə-mɛʔ ɵə-phwɛ myɛʔ-hnà-ŋɛ/ ในบานพอตาแมยาย ลกเขย นอยหนา หมายถง ถา

ลกเขยอาศยอยรวมกนกบภรรยาของพอตาแมยายจะรสกนอยหนา เพราะแสดงวาตนไมสามารถ

ทางานหาเลยงดลกสาวของเขาได

สวนสานวนไทยมสานวน “ดววใหดหาง ดนางใหดแม” หรอสานวน “ดชาง

ใหดหาง ดนางใหดแม” ทสะทอนใหเหนคานยมในการเลอกคครองของชายไทย เพราะชายไทยใน

สมยกอนจะพจารณาเลอกคครองจากมารดาของผหญงดวย เนองจากผหญงในสมยกอนจะเรยนร

งานบานงานเรอนและการครองตนจากมารดาเทานน หากบานใดมความสะอาดเรยบรอย มารดาม

ความประพฤตด ไมนนทาวารายผอน พดจาไพเราะออนหวาน และครองใจสามได ลกสาวกยอม

ไดรบการอบรมสงสอนมาดเฉกเชนมารดาของตน สานวนนบางครงมคากลาวตอไปวา “ดววใหด

หาง ดนางใหดแม ดใหแนถงปยาตายาย”

ตารางท 82 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางพอตาแมยายและลกเขย

ลกสะใภ


သမးမရခင အေမက ဖာလလပ ထပေပၚတင ၊ ရျပနေတာ ဖာလခငး နငး

/ɵə-mi mə-yá-khìn ʔə-mè kò phyà lò lêiʔ

thêiʔ-pɔ-tìn yá-pyàn-dɔ phyà lò khin nin/

ดววใหดหาง ดนางใหดแม, ดชางใหดหาง ดนาง

ใหดแม

หมายถง ใหรจกพจารณาผหญงทจะเลอกเปน

384

ตารางท 82 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธระหวางพอตาแมยายและลกเขย

ลกสะใภ (ตอ)


ยงไมไดลกสาว มวนเสอใหแมทนบนหว

ไดลกสาวแลว กลบปเสอเหยยบ

หมายถง ผชายบางคนเมอรกชอบหญงสาว แต

ยงไมไดแตงงานกจะแสรงทาเปนเคารพนบถอ

แมของฝายหญง แตเมอไดลกสาวเขาแลวกลบ

ไมเคารพเชนเดม

အသးလ အပငကခင ၊ သမးလ အေမကတင

/ʔə-ɵi lò ʔə-pìn kò chàin ɵə-mi lò ʔə-mè

kò tàin/

อยากไดผล บนตน อยากไดลกสาว รองขอจากแม

หมายถง เมออยากไดผลไมใหโคนตน เมออยาก

ไดลกสาวใหเขาหาแมฝายหญง

ေယာကၡမအမထက သမကသဖြယ မကႏာငယ

/yâuʔ-khə-má ʔèin thɛʔ ɵə-mɛʔ ɵə-phwɛ

myɛʔ-hnà-ŋɛ/

ในบานพอตาแมยาย ลกเขย นอยหนา

หมายถง ถาลกเขยอาศยอยรวมกนกบภรรยาของ

พอตาแมยายจะรสกนอยหนา เพราะแสดงวาตน

ไมสามารถทางานหาเลยงดลกสาวของเขาได

คครอง โดยดจากนสยใจคอและความประพฤต

ของมารดา

จากการศกษาพบวา สานวนพมาสะทอนใหเหนความสมพนธของพอตา

แมยายกบลกเขยลกสะใภมากกวาสานวนไทย แตความสมพนธทปรากฏในสานวนพมาสวนใหญ

จะเปนการกลาวในเชงประชดประชนหรออาจกลาวเชงตาหนหากลกเขยลกสะใภไมมความเคารพ

นบถอพอตาแมยาย โดยเฉพาะลกเขยตองมความพยายามแสดงใหพอตาแมยายเหนวาตนมความ

รบผดชอบเพยงพอทจะดแลลกสาวของพวกเขาได ดงนน คนพมาจงมกกลาวชนชมสามทสามารถ

ดแลภรรยาไดเปนอยางด ขณะเดยวกนกกลาวตาหนหากสามไมสามารถดแลภรรยาใหมความสขได

385

สวนสานวนไทยกลาวถงการพจารณาเลอกคครองโดยดจากความประพฤตของแมฝายหญง โดยเชอ

วาหากแมของฝายหญงมความประพฤตดลกสาวยอมมความประพฤตดไปดวย

5.2.2.2.6 พอแมกบลกเลยง

นอกจากสานวนทแสดงใหเหนความสมพนธระหวางบคคลในครอบครว

แบบพอแมลกแลว ลกเลยงกเปนความสมพนธอกรปแบบหนงของสมาชกในครอบครว เพราะ

ลกเลยง คอ ลกทตดพอหรอแมมา หรอการทครอบครวใดครอบครวหนงนาลกของคนอนซงไมใช

ลกของตนทางสายเลอดมาเลยงเปนลก ภาพสะทอนของลกเลยงทปรากฏในสานวนจงเปนการ

กลาวถงในแงของความไมไววางใจ ใหระมดระวงผอนทไมใชลกแทๆ เพราะแมวาจะรกและเลยงด

เปรยบเสมอนลกเทาใด แตถงอยางไรกไมใชลกในไส ดงสานวนพมาทกลาววา ၀မးႏငမလြယ သားမ

မည /wan hnîn mə-lwɛ ɵa mə-mɛ/ ไมไดตงทอง ไมใชลก สวนสานวนไทยมสานวนกลาววา

“หอกขางแคร” และสานวน “เลยงลกเสอลกจระเข”

ตารางท 83 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความสมพนธของพอแมกบลกเลยง


၀မးႏငမလြယ သားမမည

/wan hnîn mə-lwɛ ɵa mə-mɛ/

ไมไดตงทอง ไมใชลก

หมายถง จะรกอยางไรกไมใชลกในไส

หอกขางแคร

หมายถง คนใกลชดทอาจคดรายขนมาเมอไรก

ได มกใชแกลกเลยงทตดมากบพอหรอแม, ศตร

ทอยขางตว

เลยงลกเสอลกจระเข

หมายถง บารงเลยงดลกศตรหรอลกคนพาล จะ

ไดรบความเดอดรอนในภายหลง


คนไทยมองความสมพนธระหวางบคคลในครอบครวหรอพอแมกบลกเลยงเหมอนกน กลาวคอ คน

พมาและคนไทยมองวา แมลกเลยงจะเปนสวนหนงของครอบครวแตกไมมความสนทสนมเทาลกท

สบมาจากสายเลอดแทจรงได ดงนนสานวนพมาและสานวนไทยทกลาวถงลกเลยงจงมความหมาย

ในแงลบมากกวาแงบวก

386

5.2.3 ความเชอ

จากการศกษาภาพสะทอนดานความเชอทปรากฏในสานวนพมาและสานวนไทย

ผวจยแบงผลการศกษาภาพสะทอนดานความเชอออกเปน 3 ประเดน คอ 1. ความเชอเกยวกบอานาจ

เหนอธรรมชาต 2. ความเชอทางพทธศาสนา และ 3. ความเชออนๆ สามารถอธบายรายละเอยดได


5.2.3.1 ความเชอเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาต

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา ภาพสะทอนดานความเชอ

เกยวกบอานาจเหนอธรรมชาตทปรากฏเปนความเชอทเกยวกบโชคชะตา อานาจวาสนา สงศกด-

สทธ ภตผวญญาณ ลางสงหรณหรอนมต ตลอดจนฤกษยามในการเดนทาง ดงน

สานวนพมาและสานวนไทยทสะทอนใหเหนความเชอเกยวกบเรองโชคชะตา

และอานาจวาสนามหลายสานวนดวยกน สานวนพมาสวนใหญกลาวถงโชคชะตาและอานาจวาสนา

โดยมแนวคดเชอมโยงกบแนวคดเรองกรรมทผนนไดกระทาไวทงในอดตและปจจบน สานวนบาง

สานวนกลาวถงโชคชะตาวามความสมพนธกบกศลกรรมในปจจบนจงตองเรงสรางกรรมด เพราะ

ผลของกศลกรรมจะชวยหนนนาใหชวตของผประกอบกศลกรรมมสภาพชวตทดขน เชน สานวน တစသကတစခါ ၊ စနးဇာတာ ၊ လမာထစျမ /tə-ɵɛʔ tə-khà san-zà-tà lù hmà thá sə-myɛ/ หนงชวต

หนงครง ดวงชะตา(ของ)คนตองขน, ကမရ ဉာဏရတငးမြ /kàn mə-shí ñàn shí dain mwɛ/ กรรมไมม

มสตปญญากลาบาก และสานวน ကရမ တတ ၊ ဉာဏရမ ျမတ /kàn shí hmá táʔ ñàn shí hmá

myáʔ/ หากมกรรม สามารถ หากมสตปญญา ประเสรฐ นอกจากน ชาวพมายงเชออกดวยวา หาก

ตะวนลบฟาแลวใหจดไฟถวายพระพทธรปในบานจะทาใหโชคด ทามาคาขายรงเรอง มอานาจ

บารมอยเสมอเหมอนเปลวเทยนทสองสวางบนหงพระทบชานน ดงปรากฏในสานวน ေန၀ငမးလက

စးပြားတက /nè-wìn-mi-lɛʔ si-bwa-tɛʔ/ ตะวนลบฟาแลวจดไฟ คาขน

ขณะทสานวนไทยมสานวนทกลาวถงโชคชะตาและอานาจวาสนาเชนเดยวกน

สานวนไทยเปรยบคนทโชคดเมอไดลาภหรอยศตาแหนงใดๆ มาอยางไมรตวลวงหนามากอนวา

เปรยบเสมอนม “ราชรถมาเกย” สวนกศลกรรมหรอบญทกระทามาแตอดตชาตมกนามาใชเปรยบ

ในสานวนตางๆ แสดงใหเหนวาคนไทยมความเชอเกยวกบเรองภพชาตและการส งสมบญเหมอน

คนพมา ทาใหในชาตภพนแมคนเราจะเกดมาเปนคนทมอวยวะหรอรปกายเหมอนกน แตบญกรรม

ททาไวในอดตชาตจะสงผลใหคนเรามรปรางหนาตา รวมทงยศถาบรรดาศกดแตกตางกน ดง

สานวนบญทากรรมแตง, บญมาวาสนาสง, บญหนกศกดใหญ, แขงเรอแขงแพแขงได แขงบญแขง

วาสนาแขงไมได และสานวนกนบญเกา

387

นอกจากเรองการประกอบกศลกรรมแลว จากการศกษาพบวาทงสานวนพมา

และสานวนไทยตางสะทอนใหเหนความเชอเรองวาสนาทคนเรามตอกน คอ “เนอค ” หรอ

“คครอง” คนพมาเชอวาเนอคเกดจากการดลบนดาลของเทพนต (နတ /náʔ/) ทาใหชายหญงทม

วาสนาตอกน ไดพบเจอกน และอยรวมเคยงกนโดยไมมผใดสามารถฝนดวงชะตาได สาเหตเกดจาก

ชายหญงคนนไดรวมทาบญกรวดนากนมาตงแตอดตชาต ทาใหในชาตภพนไดพบเจอกนอก ดง

ปรากฏในสานวน နတေရးတဖးစာ လျပငရာမခ /náʔ ye dɛ phu-zà lù pyìn-yà mə-khàn/ นต(ผ/เทพ)

เขยนเนอค คนแกไขไมได, နဖးစာ ရြာလည /nə-phu-zà ywà-lɛ/ เนอค หมนหาไปรอบ, ဘယလပင

ဆေတာငး ေၾကာငးပါမေပါငး /bɛ-lò pìn hsú-taun caun pà hmá paun/ ขอพรอยางไร เรองราวนาพามา

คบหา และสานวน ကသလေရစက အဆကမကြာ /kú-ɵò yè-sɛʔ ʔə-hsɛʔ mə-kwà/ กศลผลบญ

กรวดนา สมพนธไมหาง สวนสานวนไทยกลาวถงคนทเปนเนอคกนวา “คแลวไมแคลวกน”

หมายถง ผทเคยสรางบญกศลรวมกน เคยเปนคกนมากอนยอมไมแคลวคลาดกน

อนง นอกจากสานวนพมาจะกลาวถงบญวาสนาของคนทจะมาเปนคครองกน

แลว ในสานวนพมายงปรากฏความเชอของคนพมาทเชอวา คนทเปนเนอคกนนนตองมดวงชะตาท

สมพงศกนจงจะสามารถแตงงานอยกนกนได ခစစ၀ငး (/chíʔ-sàn-wìn/, 2003: 89 อางถงใน อบล-

รตน พนธมนทร, 2553: 62) ไดกลาวถงความเชอเรองการแตงงานไววา คนพมามหลกการพจารณา

วาทงสองฝายมความเหมาะสมกน เปนเนอคกนหรอไมโดยดจากวนเกด ถาวนเกดสมพงศกน

แตงงานกนไปเชอวาชวตจะเจรญกาวหนา มอายยนยาวทงค วนทถอวาสมพงศกนมดงน





สวนวนทไมสมพงศ ไมควรแตงงานกน ถาขนดงดนแตงจะทาใหอายสน

ทามาคาขายไมเจรญ ไดแก





388

ความเชอเหลานปรากฏอยในสานวนพมาทง 3 สานวน คอ สานวน ဥးသာစန-

ပနး ၊ ဒနးလကရာ ၊ မတဖကသာ /ʔu-ɵà-sèin-pan dan hlá kò shà mêiʔ-phɛʔ ɵà/ อตา(ชอคน) หา

ดอกหางนกยง ดอกดน เนอค หมายถง คนทเกดวนอาทตยและวนศกร วนองคารและวนพฤหสบด

วนเสารและวนพธ วนจนทรและวนราห ควรแตงงานกน, ဓမၼာေသာက ၊ အငး၀ရာဇာ ၊ အမေထာငဖက

၊ အသကမရညရာ /də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà ʔèin-thàun phɛʔ ʔə-ɵɛʔ mə-shè-yà/ ธรรมะโศกา

องวะราชา คสมรส อายไมยนยาว หมายถง คนทเกดวนเสารไมควรแตงงานกบคนทเกดวน

พฤหสบด คนทเกดวนศกรไมควรแตงงานกบคนทเกดวนจนทร คนทเกดวนอาทตยไมควรแตงงาน

กบคนทเกดวนพธ คนทเกดวนราห (วนพธภาคบาย) ไมควรแตงงานกบคนทเกดวนองคาร เพราะ

อายจะไมยน และสานวน ေအာငပကလား ၊ ေဆြသားေတာရငး ၊ နဖကခငး /ʔàun-pá kə-la hswè-ɵa

dɔ-yin nàn-phɛʔ-chin/ อาวปะ(ชอคน)เปนแขก ญาตมตรทสนทสนมมาก เหมาะสมกน หมายถง

คนทเกดวนอาทตยและวนพฤหสบด วนจนทรและวนพธ วนองคารและวนศกร วนเสารและวนราห

เปนวนทควรคบหาเปนมตรหรอเปนคครองกน

ตารางท 84 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาต


တစသကတစခါ ၊ စနးဇာတာ ၊ လမာထစျမ

/tə-ɵɛʔ tə-khà san-zà-tà lù hmà thá sə-myɛ/

หนงชวตหนงครง ดวงชะตา(ของ)คนตองขน

หมายถง ในชวตของคนเรา ตองมสกครงหนงท

โชคด

ကမရ ဉာဏရတငးမြ

/kàn mə-shí ñàn shí dain mwɛ/

กรรมไมม มสตปญญากลาบาก

หมายถง ถาไมมโชค พยายามเพยงใดกทาไม

สาเรจ ကရမ တတ ၊ ဉာဏရမ ျမတ

/kàn shí hmá táʔ ñàn shí hmá myáʔ/

หากมกรรม สามารถ หากมสตปญญา ประเสรฐ

หมายถง ผทมกศลกรรมหรอบญเกาด ยอมม

พรสวรรค มความสามารถ ผทมสตปญญาเปน

ราชรถมาเกย

หมายถง โชค ลาภ หรอยศ ตาแหนง มาถงโดย

ไมรตวหรอคาดฝนมากอน


หมายถง บญหรอบาปททาไวในชาตกอนเปน

เหตทาใหรปรางหนาตาหรอชวตของคนเราใน

ชาตนสวยงาม ด ชว เปนตน

บญมาวาสนาสง

หมายถง เมอมบญ อานาจวาสนากมาเอง

บญหนกศกดใหญ

หมายถง มฐานนดรศกดสงและอานาจวาสนา

ยงใหญ

389

ตารางท 84 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาต (ตอ)


สงประเสรฐ

ဘနးၾကးလ႔ သကမရည ၊ သကရညလ႔ ဘနးမၾကး

/phoŋ-ci ló ɵɛʔ mə-shè ɵɛʔ shè ló phoŋ mə-ci/

บญบารมมาก อายไมยน อายยน ไมมบญบารม

หมายถง คนบางคนมบญบารมมากแตอายไมยน

ขณะทคนบางคนอายยน แตกลบไมมบญบารม

ေန၀ငမးလက စးပြားတက

/nè-wìn-mi-lɛʔ si-bwa-tɛʔ/

ตะวนลบฟาแลวจดไฟ คาขน

หมายถง เมอตะวนลบฟาใหจดไฟถวายพระ

จะทาใหมโชคลาภ

နတေရးတဖးစာ လျပငရာမခ

/náʔ ye dɛ phu-zà lù pyìn-yà mə-khàn/

นต(ผ/เทพ)เขยนเนอค คนแกไขไมได

หมายถง ถาเปนเนอคกนแลว ไมมใครมาทาลาย

ดวงชะตาได


/nə-phu-zà ywà-lɛ/


หมายถง ผทเคยสรางบญกศลรวมกน เคยเปนค

กนมากอนยอมไมแคลวคลาดกน

ဘယလပငဆေတာငး ေၾကာငးပါမေပါငး

/bɛ-lò pìn hsú-taun caun pà hmá paun/

ขอพรอยางไร เรองราวนาพามาคบหา

หมายถง หากมวาสนาตอกนยอมนาคนมาคบหา

กน แตหากไมมวาสนาตอกนจะขอพรอยางไร

กไมไดพบเจอกน


ไมได



กนบญเกา

หมายถง ไดรบผลแหงความดททาไวแตปาง

กอน (มกใชเปนสานวนอปมาแกคนทนอนกน

นงกนสมบตเกา)

คแลวไมแคลวกน

หมายถง ผทเคยสรางบญกศลรวมกน เคยเปนค

กนมากอนยอมไมแคลวคลาดกน

390



ကသလေရစက အဆကမကြာ

/kú-ɵò yè-sɛʔ ʔə-hsɛʔ mə-kwà/

กศลผลบญ กรวดนา สมพนธไมหาง

หมายถง เพราะในชาตภพกอนเคยทากศลผลบญ

รวมกน ในชาตภพปจจบนจงไดกลบมาพบเจอ

กนอก




หมายถง คนทเกดวนอาทตยและวนศกร

วนองคารและวนพฤหสบด วนเสารและวนพธ

วนจนทรและวนราห ควรแตงงานกน


/də-mà ɵɔ-ká ʔin-wá yà-zà ʔèin-thàun phɛʔ

ʔə-ɵɛʔ mə-shè-yà/


หมายถง คนทเกดวนเสารไมควรแตงงานกบคน

ทเกดวนพฤหสบด คนทเกดวนศกรไมควร

แตงงานกบคนทเกดวนจนทร คนทเกดวน

อาทตยไมควรแตงงานกบคนทเกดวนพธ คนท

เกดวนราห (วนพธภาคบาย) ไมควรแตงงานกบ

คนทเกดวนองคาร เพราะอายจะไมยน



อาวปะ(ชอคน)เปนแขก ญาตมตรทสนทสนม

มาก เหมาะสมกน

391



หมายถง คนทเกดวนอาทตยและวนพฤหสบด

วนจนทรและวนพธ วนองคารและวนศกร วน

เสารและวนราห เปนวนทควรคบหาเปนมตร

หรอเปนคครองกน

นอกจากความเชอเรองโชคชะตาและอานาจวาสนาแลว สานวนพมาและ

สานวนไทยยงสะทอนใหเหนความเชอเรองสงศกดสทธ ภตผวญญาณ ลางสงหรณหรอนมต

ตลอดจนฤกษยามในการเดนทางดวย สานวนพมาสะทอนใหเหนความเชอเรองสงศกดสทธและ

ภตผวญญาณผาน “นต (နတ /náʔ/)” ซงถอเปนเทพหรอผทตายราย ดงทวรช นยมธรรม และอรนช

นยมธรรม (2551: 144) ไดใหนยามความหมายของคาวา “นต” ไววา “นตในสงคมพมา หมายถง

วญญาณศกดสทธของผตายราย เปนภตผเปนทพงของปถชนทวไป นตทเปนภตผจะมฐานะกงเทพ

กงผ คอ อยระหวางเทพและผ มระดบสงกวาผทวไป แตไมเทยบเทาเทวดา”

ความเชอเรองนตเปนความเชอทอยคกบสงคมพมามานาน สาเหตทเปนเชนน

เพราะกอนทจะมพระพทธศาสนาเขามาสสงคมพมา ชาวพมานบถอนตเปนเทพและภตผ อนจะนา

ความสขและความทกขมาใหแกตนเองได ฉะนน ชาวพมาจงเชอและเกรงกลวตออานาจบารม

ของนตมาก พวงนล คาปงส และคณะ (2541: 82) กลาววา “ในอดตกาลกอนทจะมการนาพทธ

ศาสนาเขามาสพมานน ในหมชนชาวพนเมองมการถอคตการบชาภตผกนอยางแพรหลาย

แมกระทงทกวนน นตทง 37 ตนกยงดารงอยในความเชอทางศาสนาของชาวพมา สวนใหญเปนภต

และปศาจทช วราย มกสรางความเดอดรอนใหกบผทไมใหความเคารพนบถอ ชาวพมาจงตอง

ออนวอนและสกการะ บชานตเหลานดวยการถวายดอกไม เงนทอง และอาหาร” ความเชอเรองนต

จงถกนามาเปรยบในสานวนพมาหลายสานวนดวยกน ไดแก สานวน တရား နတေစာင /tə-ya náʔ

sâun/ ธรรมะ นต (ผ/เทพ) ดแล, လၾကမးလင နတၾကမးမခႏင /lù-can hlyìn náʔ-can mə-kàn hnàin/

ถาคนเลว นตเลวกยอมแพ, သေတာေကာငး နတေကာငးမ /ɵù-dɔ-kaun náʔ-kaun má/ คนด ผ/เทพด

คาจน, လမငးဘနးၾကး နတမငးမေနႏင /lù-min phoŋ-ci náʔ min mə-nè nàin/ คนมบารมมาก นตไม

สามารถอยดวยได, လလမ နတလ ၊ နတလမ ျဂဟမ /lù lò hmá náʔ lò náʔ lò hmá jò-má/ คน

ตองการ นตตองการ หากนตตองการ สาเรจผล และสานวน လ႔အလ နတမလကႏင /lú-ʔə-lò náʔ

mə-lâiʔ nàin/ ความตองการของคน นตกตามไมไหว

392

สานวนไทยนาสงศกดสทธและภตผมาใชเปรยบเปนสานวนเชนเดยวกนกบ

สานวนพมา ดวยเหตทคนไทยเชอวาสงศกดสทธ คอ สงหรอภาวะทเชอวามอานาจเหนอธรรมชาต

สามารถบนดาลใหเปนไปหรอใหสาเรจไดดงปรารถนา ดงปรากฏเปนสานวน “บนบานศาลกลาว”

นอกจากน คนไทยยงเปรยบสงศกดสทธเปนสานวน “ของสง” คอ ไมควรลบหลหรอเหยยดหยาม

หากไมมความเชอเกยวกบสงนน เพราะคนไทยสวนใหญเชอวาสงศกดสทธสามารถบนดาลทงคณ

และโทษแกผทเคารพบชาและไมเคารพบชาได นอกจากนยงมสานวนทนาความเชอเรองภตผมา

เปรยบเทยบในสานวน ไดแก สานวนคนดผคม, ปลาผลก ปลกผน ง, ผเขาผออก และผซาดาพลอย

สานวนทมความนาสนใจในทน คอ สานวน “ผซาดาพลอย” เพราะสานวนนนาคาวา “ดา” หมายถง

“ผเรอน” เปนภาษาไทยถนอสานมาใชเปรยบในสานวนดวย แสดงใหเหนถงรากเหงาทางภาษาและ

ความเชอของคนไทยทสบทอดมาตงแตสมยโบราณ อกสานวนทมความนาสนใจ คอ สานวน “นา

เกลยดนาชง” ศภสรา ปนยาพร (2556: 79) กลาวถงความเชอเกยวกบสานวนนไววา “หากทกเดก

แรกเกดหรอเดกทยงเลกวานารก จะทาใหวญญาณรายหรอภตผปศาจไดยนจงอยากไดเดกหรอทารก

ทนารกนนไปอยดวย” ดงนน เมอเจอเดกแรกเกดทมหนาตานารกนาชง คนไทยจะทกเดกวา “นา

เกลยดนาชง” ถอเปนการแกเคลดนนเอง

นอกจากน ทงสานวนพมาและสานวนไทยยงสะทอนใหเหนความเชอเรองลาง

สงหรณหรอนมต ดงปรากฏในสานวนพมาวา ဇမၺဒပ နမတထြနး /sə-bù-dêiʔ nə-mêiʔ thun/ ชมพ-

ทวป ปรากฏในนมต หมายถง ตองใหความสาคญกบนมต หรอลางสงหรณ สวนคนไทยเชอวาหาก

ผใดดวงถงฆาตหรอชะตาขาดจะไมมเงาหว ความเชอนถกนามาเปรยบเปนสานวน “ไมมเงาหว”

หมายถง เปนลางวาจะตายราย อกสานวนทแสดงใหเหนวาคนไทยเชอเรองลางสงหรณ คอ สานวน

“จ งจกทก” โดยคนไทยสมยกอนจะไมออกไปทาศกสงครามหรอออกจากบานหากมเสยงจ งจกรอง

ทกหรอมจงจกตกลงมาตายตอหนา เพราะเชอวาเปนลางบอกเหตไมด ปจจบนสานวนนถกนามา

เปรยบในความหมายวา แมจะเปนคาตกเตอนเพยงเลกนอยแตกควรรบฟง สวนความเชอเรองฤกษ

ยามในการเดนทางปรากฏเฉพาะในสานวนพมา คอ สานวน မငးတ႔ထြက ရကရာဇာ /min dó thwɛʔ

ywɛʔ yà-zà/ กษตรยออก(เดนทาง) วนราชา หมายถง วนทกษตรยเสดจประพาส คอ วนมงคล และ

สานวน ေသာၾကာေရေၾကာငး မသြားေကာငး /ɵâuʔ-cà yè-caun mə-ɵwa-kaun/ เสนทางนาวนศกร ไม

ควรเดนทาง หมายถง ในวนศกรไมควรเดนทางทางนา

393



တရား နတေစာင

/tə-ya náʔ sâun/

ธรรมะ นต (ผ/เทพ) ดแล

หมายถง ผทมธรรมะ เทพยอมคมครอง

လၾကမးလင နတၾကမးမခႏင

/lù-can hlyìn náʔ-can mə-kàn hnàin/

ถาคนเลว นตเลวกยอมแพ

หมายถง คนทมนสยชวชามาก นตเลว (ผหรอ

เทพของพมา) กยอมรามอ ไมทาอนตราย

သေတာေကာငး နတေကာငးမ

/ɵù-dɔ-kaun náʔ-kaun má/

คนด ผ/เทพดคาจน

หมายถง คนทาดมกไมมภย, คนทาดเทวดายอม

คมครอง

လမငးဘနးၾကး နတမငးမေနနင

/lù-min phoŋ-ci náʔ min mə-nè nàin/

คนมบารมมาก นตไมสามารถอยดวยได

หมายถง คนทมอานาจบารมมาก นตกไม

สามารถดแลได(สมยกอนกษตรยมอานาจ

มากกวานต)

လလမ နတလ ၊ နတလမ ျဂဟမ

/lù lò hmá náʔ lò náʔ lò hmá jò-má/

คนตองการ นตตองการ หากนตตองการ

สาเรจผล

หมายถง คนดทตงอยในศลธรรมยอมเปนทเคารพ

รกของคนและเทพนต

ของสง

หมายถง สงศกดสทธ, ผสงศกด

บนบานศาลกลาว

หมายถง ขอรองใหสงศกดสทธชวยเหลอ

คนดผคม

หมายถง คนทาดเทวดายอมคมครอง

ปลาผลก ปลกผนง

หมายถง พยายามทาใหมเรองราวขนมา,

พยายามทาเรองทจบใหกลบเปนเรองขนมาใหม

ผเขาผออก

หมายถง เดยวดเดยวราย, ไมคงท

ผซาดาพลอย

หมายถง เคราะหเดมรายหนกอยแลว ยงม

เคราะหอนซาเขามา ทาใหเคราะหหนกยงขน



ไมมเงาหว

หมายถง เปนลางวาจะตายราย

จ งจกทก


394



လ႔အလ နတမလကႏင

/lú-ʔə-lò náʔ mə-lâiʔ nàin/

ความตองการของคน นตกตามไมไหว

หมายถง ตองการไดมากกวาทไดมาแลว

ဇမၺဒပ နမတထြနး

/sə-bù-dêiʔ nə-mêiʔ thun/


หมายถง ตองใหความสาคญกบนมตหรอ

ลางสงหรณ

မငးတ႔ထြက ရကရာဇာ

/min dó thwɛ ʔ ywɛʔ yà-zà/

กษตรยออก(เดนทาง) วนราชา

หมายถง วนทกษตรยเสดจประพาส คอ วนมงคล

ေသာၾကာေရေၾကာငး မသြားေကာငး

/ɵâuʔ-cà yè-caun mə-ɵwa-kaun/

เสนทางนาวนศกร ไมควรเดนทาง

หมายถง ในวนศกรไมควรเดนทางทางนา

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา คนพมาและคน

ไทยมความเชอเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาตทงเหมอนและแตกตางกน ความเชอเกยวกบอานาจ

เหนอธรรมชาตทเหมอนกนม ความเชอเกยวกบโชคชะตา อานาจวาสนา สงศกดสทธ ภตผวญญาณ

และลางสงหรณหรอนมต สวนความเชอทแตกตางกน คอ ความเชอเรองฤกษยามในการเดนทางซง

พบเฉพาะในสานวนพมาเทานน

ความเชอเกยวกบโชคชะตาและอานาจวาสนาทคนพมาและคนไทยเชอเหมอน

กน ไดแก ความเชอเรองบญกรรมททาไวตงแตอดตชาตซงสงผลถงชวตความเปนอยในปจจบนชาต

ความเชอเรองคครองหรอเนอค และความเชอเรองชาตภพ ดานความเชอเรองสงศกดสทธและภตผ

วญญาณพบวา คนพมาสะทอนความเชอเรองสงศกดสทธและภตผวญญาณผาน “นต (နတ /náʔ/)”

395

คอ เทพหรอผทตายราย สวนคนไทยเชอวาสงศกดสทธ คอ สงหรอภาวะทเชอวามอานาจเหนอ

ธรรมชาตซงสามารถบนดาลใหเปนไปหรอสาเรจดงปรารถนาได รวมทงใหโทษไดเชนเดยวกบ

ภตผวญญาณของไทยทสามารถใหทงคณและโทษได ดานความเชอเรองลางสงหรณหรอนมตเปน

ความเชอทคนพมาและคนไทยใหความสาคญ เพราะเชอวาลางสงหรณอาจเกดจากเทพหรอสงศกด-

สทธชวยคมครองใหรอดพนจากอนตราย ฉะนน เมอเกดลางสงหรณวาจะเกดเหตการณทไมดขน

คนพมาและคนไทยจะพยายามแกไขหรอหลกเลยงไมใหเกดเหตการณทไมดนน สวนความเชอเรอง

ฤกษยามทพบเปนความเชอเรองวนมงคล (วนราชา) และความเชอเรองการเดนทางทางนา ความเชอ

เหลานพบเฉพาะในสานวนพมาเทานน

5.2.3.2 ความเชอทางพทธศาสนา

เนองจากทงสงคมพมาและสงคมไทยนบถอพระพทธศาสนาเปนศาสนาประจา

ชาต ทาใหสานวนของทง 2 ชนชาตสะทอนความเชอบางประการเกยวกบพระพทธศาสนา

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา สานวนพมาและสานวนไทยสะทอนมมมองความ

เชอทางศาสนาคลายคลงกน ไดแก ความเชอเรองความชว–ความด, นรก–สวรรค กรรมและการ

เวยนวายตายเกด (สงสารวฏ, วฏสงสาร) การสรางบญกศลหรอการทาทาน ซงสามารถอธบาย

รายละเอยดได ดงตอไปน

5.2.3.2.1 ความชว–ความด, นรก–สวรรค

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา ทงคนพมาและคนไทยม

ความเชอเรองผลของการกระทากรรมชวและการกระทากรรมด โดยคนพมาเชอวาผทกระทากรรม

ชวยอมไดรบผลแหงการกระทานนไมทางใดกทางหนง แมวาเมอกระทากรรมชวแลวจะไมมผใด

พบเหน แตกรรมชวนนกจะปรากฏอยในใจของผกระทาเสมอ ดงสานวน ကယေကာငးလင ကယစ ၊

ကယမေကာငးလင ကယခ /kò kaun hlyìn kò sàn kò mə-kaun hlyìn kò khàn/ ถาตนด ตนเสวย

สข ถาตนไมด ตนไดรบ, ကတ အကးေပး /kàn tù ʔə-co pe/ กรรมเหมอน ใหผล (ใหผลเชนเดยว

กบการกระทา) และสานวน ကယတရား ကယစရင /kó-tə-ya kò-sì-yìn/ ธรรมะในตน ตดสนตน

ขณะทผกระทากรรมดยอมไดรบผลตอบแทนแหงการกระทานน สานวนพมากลาววาผทกระทา

ความดยอมไดรบคายกยองสรรเสรญไมจบสน แมวารางกายจะดบสญไปแลว แตความดจะคงอย

เสมอ ดงสานวน ကမၻာေၾကေသာလညး ဥဒါနးမေက /kàn-bà cè ɵɔ-lɛ ʔú-dan mə-cè/ แมวาโลกจะ

ยอยยบกตาม อมตะวาจาไมหมดสน สานวนพมาจงเปนสานวนทใชเพอสงสอนลกหลานใหเปนคน

ดทงทางกาย วาจา และใจ คนพมาเชอวาผทกระทาแตความด เมอตายไปกจะไดไปอยในภพภมทด

อยในทอนประเสรฐ โดยเฉพาะผทยอมเสยสละเพอประเทศชาต คนพมาจะยกยองเยยงวรบรษ

396

ดงปรากฏในสานวน ရေသာ မေသ ၊ ေသေသာ ငရမလား /yɛ ɵɔ mə-ɵè ɵè ɵɔ ŋə-yɛ mə-la/ เมอ

กลาหาญ ไมตาย เมอตาย ไมตกนรก แตหากผใดกระทาความชว คนพมาเชอวาคนผนนจะตกนรก

และไดรบความทรมานอยางมาก คนพมาจงนาความเชอนมาเปรยบเทยบเปนสานวนเพอใชตกเตอน

ลกหลานไมใหกระทาความชว สานวนพมาจงปรากฏคาวา ငရ /ŋə-yɛ/ “นรก” หลายสานวนดวยกน

เชน ဥစၥာေပာက ငရေရာက /ʔôuʔ-sà pyâuʔ ŋə-yɛ yâuʔ/ ทรพยหาย ตกนรก, ဆငးရ ငရမေၾကာက

/hsìn-yɛ ŋə-yɛ mə-câuʔ/ ยากจน ไมกลวนรก, ၀ဋမာအျမ ၊ ငရမာအပ /wúʔ hmà ʔə-myɛ ŋə-yɛ

hmà ʔə-pɛ/ วฏฏะ(กรรม) ไมหางหาย นอกเหนอนรก

เมอพจารณาสานวนไทยพบวา คนไทยมความเชอเรองผลของการกระทา

ความชว–ความด และความเชอเรองนรก–สวรรคคลายคลงกบคนพมา โดยคนไทยเชอวาผทกระทา

ความดยอมไดรบผลดตอบแทน สวนผทกระทาความชวกจะไดรบแตความทกข เสมอนไฟทเผา

ไหมอยในใจ ดงสานวน “สวรรคในอก นรกในใจ” ผทกระทาความดแมจะไมมใครเหนแตกควร

กระทาความดตอไป คนไทยเปรยบการกระทาความดทไมมใครยกยองวา เปรยบเสมอนการ “ปด

ทองหลงพระ” เพราะหากมแตคนทปดทองหนาพระ พระพทธรปองคนนกจะงดงามสมบรณไมได

อกสานวนทมความหมายในลกษณะเดยวกน คอ สานวน “ทาคณไมขน” แตสานวนนมกใชในเชง

ประชดประชนหรอผพดแสดงอาการนอยเนอตาใจทไมมใครเหนคณคาของสงทตนกระทา

อยางไรกตาม คนไทยกยงมแนวความคดเกยวกบการกระทาความดและการ

กระทาความชว โดยเฉพาะอยางยง การกระทาความชวซงคนไทยถอวาเปนบาปกรรมตอผกระทา

และผอน ทงโดยตงใจหรอไมไดตงใจ ดงสานวน ของหายตะพายบาป, ทาคณบชาโทษ โปรดสตว

ไดบาป, แพะรบบาป นอกจากน คนไทยไดนาความเชอเรองนรก–สวรรค มาเปรยบเทยบเปน

สานวนเชนเดยวกบคนพมา คอ สานวน “ตกนรกทงเปน” และสานวน “ชวกปชวกลป”

อนง สานวน “ชวกปชวกลป” เปนสานวนทมาจากความเชอทางพระพทธ

ศาสนาทเชอวาผททากรรมหนกหรออนนตรยกรรมจะตองตกนรกเปนระยะเวลานานมาก

อนนตรยกรรมม มาตฆาต (การฆามารดา), ปตฆาต (การฆาบดา), อรหนตฆาต (การฆาพระ

อรหนต), โลหตปบาท (การทารายพระพทธเจาจนถงพระโลหตหอ) และสงฆเภท (การทาลายสงฆ,

ยสงฆใหแตกกน) ทงน ราชบณฑตสถาน (2545: 22) อธบายสานวน “ชวกปชวกลป” ไววา “คาวา

กป มาจากภาษาบาล สวนคาวา กลป มาจากภาษาสนสกฤต ทง 2 คามความหมายเหมอนกนวา

ระยะเวลาอายของโลก คอ ระยะเวลาตงแตสรางโลกจนถงเกดไฟประลยกลปไหมโลกหมด เรยกวา

1 กป หรอ 1 กลป เวลา 1 กป นบดวยการเปรยบเทยบวา มทแหงหนงกวาง 1 โยชน ยาว 1 โยชน ม

กาแพงโดยรอบสง 1 โยชน เอาเมลดผกกาดบรรจไวใหเตม ทก 100 ปใหเอาเมลดผกกาดออกไป 1

397

เมลด เมลดผกกาดหมดจากทนนเมอไรนบเทากบเวลา 1 กป เวลา 1 กปจงเปนเวลาทนานเกนจะนบ

ได” สานวน “ชวกปชวกลป” จงถกนามาใชเปรยบกบระยะเวลาทนานมาก และมกพบใชวา “ตก

นรกชวกปชวกลป”

ตารางท 85 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองความชว–ความดและนรก–สวรรค


ကယေကာငးလင ကယစ ၊ ကယမေကာငးလင ကယခ

/kò kaun hlyìn kò sàn kò mə-kaun hlyìn

kò khàn/

ถาตนด ตนเสวยสข ถาตนไมด ตนไดรบ

หมายถง คนเราหากเปนคนด ยอมไดรบ

ผลประโยชน เสวยสขจากกศลกรรมทไดกระทา

ไว ในทางกลบกน หากกระทาแตความชว ยอม

ไดรบผลแหงกรรมชวนน

ကတ အကးေပး

/kàn tù ʔə-co pe/

กรรมเหมอน ใหผล

หมายถง การทาความดความชวกเหมอนกบการ

ไดรบผลดและผลเสย, ทาดไดดทาชวไดชว

ကယတရား ကယစရင

/kó-tə-ya kò-sì-yìn/

ธรรมะในตน ตดสนตน

หมายถง ความดหรอความชวอยทใจตนเอง

เพราะหากกระทาความชว จตใจยอมไมสงบสข

လမတန ကခ

/lù mə-tàn kàn chá/

คนไมคควร โทษกรรม

หมายถง คนทไมมความสามารถกมกกลาวโทษ

กรรม


หมายถง ความสขทเกดจากการทาความดหรอ

ความทกขทเกดจากการทาความชว ยอมอยในใจ

ของผทาเอง

ปดทองหลงพระ

หมายถง ทาความดแตไมไดรบการยกยอง

เพราะไมมใครเหนคณคา

ทาคณไมขน

หมายถง ทาความดตอผอน แตผนนไมเหน

ความด

กลบเนอกลบตว

หมายถง เลกทาความชว หนมาทาความด

ผกชโรยหนา

หมายถง การทาความดเพยงผวเผน

ของหายตะพายบาป

หมายถง ของหายหรอเขาใจวาหายแลวเทยว

โทษผอน

ทาคณบชาโทษ โปรดสตวไดบาป

หมายถง ทาความดตอผอน แตกลบเปนโทษแก

ตนเอง, ทาดแตกลบเปนราย

398

ตารางท 85 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองความชว–ความด

และนรก–สวรรค (ตอ)


ကမၻာေၾကေသာလညး ဥဒါနးမေက

/kàn-bà cè ɵɔ-lɛ ʔú-dan mə-cè/

แมวาโลกจะยอยยบกตาม อมตะวาจาไมหมดสน

หมายถง แมวาโลกนจะสญสนไป แตบคคลททา

ความดนนจะไดรบการยกยองจากคนรนหลงไม

รจบสน

ရေသာ မေသ ၊ ေသေသာ ငရမလား

/yɛ ɵɔ mə-ɵè ɵè ɵɔ ŋə-yɛ mə-la/


หมายถง ผทมความกลาหาญองอาจ แมตายไป

คนกจะสรรเสรญยกยอง และเพราะเปนการตาย

ทประเสรฐจงมกไดไปอยในททประเสรฐ


ဆငစြယမန ပးမစား

/hsìn-swɛ hmàn po mə-sa/

งาชางแท หนอนไมกน


စတထားတတ ျမတ

/sêiʔ tha táʔ myáʔ/

วางใจใหประเสรฐ

หมายถง ถารกษาใจใหตงมนอยในความดงาม

ได กจะไดรบแตสงประเสรฐ

အေၾကာကရသည

/ʔə-shɛʔ shí hmá ʔə-câuʔ shí ɵì/

เมอมความอาย ยอมมความกลว

หมายถง เมอมความละอายในการทาความชว

แพะรบบาป

หมายถง คนทรบเคราะหกรรมแทนผอนททา

กรรมนน

ปลอยตามบญตามกรรม

หมายถง ปลอยใหเหตการณเปนไปเองโดยทไม

แกไข ไมเขาไปยงเกยว หรอไมรบผดชอบ

ตกนรกทงเปน

หมายถง ไดรบความลาบากแสนสาหส เชน คน

ทไดรบโทษทณฑเรอนจา



399

ตารางท 85 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองความชว–ความด

และนรก–สวรรค (ตอ)


ยอมมความกลวทจะทาสงนน

ဥစၥာေပာက ငရေရာက

/ʔôuʔ-sà pyâuʔ ŋə-yɛ yâuʔ/

ทรพยหาย ตกนรก

หมายถง ของหายหรอเขาใจวาหายแลวโทษผอน

ဆငးရ ငရမေၾကာက

/hsìn-yɛ ŋə-yɛ mə-câuʔ/

ยากจน ไมกลวนรก

หมายถง หากยากจนยอมไมกลวตกนรก แมตอง

ทาอกศลกรรมกขอเพยงสามารถเลยงปากเลยง

ทองได

၀ဋမာအျမ ၊ ငရမာအပ

/wúʔ hmà ʔə-myɛ ŋə-yɛ hmà ʔə-pɛ/

วฏฏะ(กรรม) ไมหางหาย นอกเหนอนรก

หมายถง คนเราไมสามารถหลกหนจากกรรมท

ตนกอไวได

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวาคนพมาและคน

ไทยมความเชอเรองนรก–สวรรคเหมอนกน ความเชอนเปนความเชอทมอทธพลมาจากพระพทธ

ศาสนาทเชอวาผกระทากรรมดจะไดไปอยในภพภมทด เชน สวรรคชนตางๆ ตามกศลกรรมทเคย

สรางไว สวนผทกระทาแตความชวตองไดรบโทษทณฑตามอกศลกรรมทตนเคยกอขน ความเชอ

เรองนรก–สวรรคจงเปนความเชอทางพระพทธศาสนาทใชเพอควบคมคนในสงคมใหประพฤตตน

อยในศลธรรม ตงมนอยในคณงามความด เพราะหากคนในสงคมเชอเรองกรรมและเกรงกลวตอ

บาปหรอการกระทาผด สงคมกจะสงบสข จงอาจกลาวไดวาบรรพบรษของคนพมาและคนไทยแฝง

คาสงสอนไวอยางแยบคายดวยสานวนทใชสงสอนลกหลานเหลาน

400

5.2.3.2.2 กรรมและการเวยนวายตายเกด (สงสารวฏ, วฏสงสาร)

หลกกรรมและการเวยนวายตายเกด (The Law of Karma and Rebirth) เปน

หลกคาสอนหนงในทางพระพทธศาสนา วศน อนทสระ (2532: 128) กลาววา “หลกกรรมกบ

สงสารวฏหรอการเวยนวายตายเกดมความสมพนธกนอยางใกลชด หลกกรรมจะดารงอยไมไดหรอ

ถาไดกไมสมบรณ ถาไมมเรองสงสารวฏ” จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา

เนองจากสงคมพมาและสงคมไทยนบถอพระพทธศาสนานกายเถรวาทเหมอนกน จงมหลกความ

เชอนปรากฏใหเหนในสานวน เพอใชควบคมคนในสงคมใหกระทาแตความด ไมประมาทในการ

ดาเนนชวต และรกษาศลสรางกศล จนบรรลนพพานซงเปนจดประสงคสงสดในพทธศาสนา คอ

การดบกเลสและไมเวยนวายตายเกดอกตอไป

สานวนพมากลาวถงกรรมไววา “กรรม” (က /kàn/) คอ ผลของการกระทาท

อาจสงผลตอเนองไดทงในอดต ปจจบน และอนาคต การดาเนนชวตของคนทกคนจงมกรรมเปน

เครองกาหนด ดงสานวนพมาทวา ကသာလင အမ ၊ ကသာလင အဖ /kàn ɵà hlyìn ʔə-mí kàn ɵà

hlyìn ʔə-phá/ กรรมเทานน(เปน)แม กรรมเทานน(เปน)พอ, သတ၀ါတစခ ကတစခ /ɵáʔ-tə-wà tə-

khù kàn tə-khù/ สตวหนงอยาง กรรมหนงอยาง, သေဗၺ သတာ ကမၼသကာ /ɵáʔ-be ɵáʔ-tà kàn-má

ɵə-kà/ สรรพสง สตวทงหลาย กรรมของตน, ျပလငအသစ ၊ ျဖစလငအေဟာငး /pyú hlyìn ʔə-ɵíʔ

phyíʔ hlyìn ʔə-haun/ หากสงทกระทา ใหม หากสงทเปน เกา, ေရးက၀ပါက ခနစရက ၊ ကာလ၀ပါက

ေနာကပးတက /she-ká wí-bɛʔ khwə-nə-yɛʔ kà-lá wí-bɛʔ nâuʔ-po-tɛʔ/ วบากกรรมแตหนหลง เจด

วน กาลวบาก ตอตามมา สานวนเหลานลวนมความหมายถงกรรมทสามารถสงผลดและผลเสยตอ

ผกระทาได สตวโลกทงหลายมกรรมทแตกตางกนจงมชวตความเปนอยทแตกตางกนตามผลแหง

กรรมของตน คนไทยมความเชอเรองกรรมเหมอนคนพมา สานวนไทยกลาวถงกรรมวา “บญทา

กรรมแตง” หมายถง บญหรอบาปททาไวในชาตกอนเปนเหตทาใหรปรางหนาตาหรอชวตของ

คนเราในชาตนสวยงาม ด ชว เปนตน และหากคนใดเกดมาเปนคนรารวย มชวตทสขสบายกม

สานวนเปรยบวา “คาบชอนเงนชอนทอง” คอ มความรารวยมากมาแตกาเนดซงอาจเกดจากกศล

กรรมทกระทาไวในอดตชาต นอกจากน สานวนไทยยงมสานวนทหมายถง การปลอยวางสงตางๆ

ใหเปนไปตามแตกรรมทผนนไดกระทาไว คอ สานวนตามยถากรรม ปลอยตามบญตามกรรม และ

ลอยแพ แตสานวน “ลอยแพ” มกนาไปใชเชงประชดประชนหรอในสถานการณทไมดมากกวาการ

ปลอยวางสงตางๆ ใหเปนไปตามกรรม คอ ปลอยใหตกระกาลาบากตามยถากรรม

401

สาหรบความเชอเรองการเวยนวายตายเกดนน คนพมาเชอวาสตวทกชนดม

การเวยนวายตายเกด คนพมาจงเชอเรองชาตภพและมสานวนพมาบางสานวนทสะทอนใหเหน

ความเชอเรองชาตภพ เชน สานวน ကသလေရစက အဆကမကြာ /kú-ɵò yè-sɛʔ ʔə-hsɛʔ mə-kwà/

กศลผลบญ กรวดนา สมพนธไมหาง, မရလ႔ မလ ၊ မလလ႔ မရ /mə-shí ló mə-hlù mə-hlù ló mə-

shí/ ไมบรจาคเพราะไมม ไมมเพราะไมบรจาค และสานวน အဖနငါးရာ ငါးကမၻာ /ʔə-phàn ŋa-yà ŋa

kàn-bà/ ซาอกหารอย หาโลก นอกจากน คนพมายงสรางสานวนเพอเตอนสตใหดารงชวตอยดวย

ความไมประมาท คอ ใหมสตอยทกขณะจตและมองสงตางๆ ดวยจตใจทไรอคต มองถงสจธรรม

ของสงตางๆ บนโลกวาไมมความเทยงแทยงยน ดงนน สานวนพมาจงมสานวนทกลาวถงความไม

แนนอนของสรรพสง รวมทงมงเนนใหตระหนกวาการเกดแกเจบตายเปนปกตธรรมดาของโลก

เชน สานวน ပစၥညးသခၤါရ ၊ လသခၤါရ /pyíʔ-si ɵìn-khə-yá lù ɵìn-khə-yá/ สงขารของสงของ สงขาร

ของคน, ေသတစေန႔ ေမြးတစေန႔ /ɵè tə-né mwe tə-né/ ตายวนเดยว เกดวนเดยว, တစသကမာ

တစခါေသရစျမ /tə-ɵɛʔ hmà tə-khà ɵè yá sə-myɛ/ หนงชวต ตายเพยงครงเดยว, ျဖစျပနပကျပန

ေလာကဓ /phyíʔ pyàn pyɛʔ pyàn lɔ-kə-dàn/ เดยวดเดยวราย โลกธรรม, ျဖစလင ပကတတသည

/phyíʔ hlyìn pyɛʔ táʔ ɵì/ เปนไดกเสยได สวนสานวนไทยกลาวถงการเกดแกเจบตายวาเปนเรอง

ปกตของมนษย ชวตจงมความไมแนนอน เชน สานวน “สามวนดสวนไข” หมายถง เจบออดๆ

แอดๆ อยเสมอ, “ไมใกลฝง” หมายถง แกใกลจะตาย, ใกลความตาย ดงนน สานวนพมาและสานวน

ไทยจงสะทอนความเชอเรองกรรมและการเวยนวายตายเกดคลายคลงกน

ตารางท 86 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองกรรมและการเวยนวายตายเกด


ကသာလင အမ ၊ ကသာလင အဖ

/kàn ɵà hlyìn ʔə-mí kàn ɵà hlyìn ʔə-phá/

กรรมเทานน(เปน)แม กรรมเทานน(เปน)พอ

หมายถง การกระทาใดๆ ทมผลตอผกระทานนๆ

เพราะมนษยมกรรมเปนทพง

သတ၀ါတစခ ကတစခ

/ɵáʔ-tə-wà tə-khù kàn tə-khù/

สตวหนงอยาง กรรมหนงอยาง

หมายถง สตวทงหลายยอมมกรรมเปนของ

ตนเอง


หมายถง บญหรอบาปททาไวในชาตกอนเปน

เหตทาใหรปรางหนาตาหรอชวตของคนเราใน

ชาตนสวยงาม ด ชว เปนตน

คาบชอนเงนชอนทอง

หมายถง เกดมาเปนคนรารวย

เคราะหซากรรมซด

หมายถง มเคราะหกรรม

402

ตารางท 86 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองกรรมและการเวยนวายตายเกด (ตอ)


သေဗၺ သတာ ကမၼသကာ

/ɵáʔ-be ɵáʔ-tà kàn-má ɵə-kà/

สรรพสง สตวทงหลาย กรรมของตน

หมายถง สรรพสตวทงหลายยอมเปนไปตาม

กรรมของตน

ျပလငအသစ ၊ ျဖစလငအေဟာငး

/pyú hlyìn ʔə-ɵíʔ phyíʔ hlyìn ʔə-haun/

หากสงทกระทา ใหม หากสงทเปน เกา

หมายถง มนษยทกคนยอมไดรบผลจากการ

กระทาของตนเอง

ေရးက၀ပါက ခနစရက ၊ ကာလ၀ပါက ေနာကပးတက

/she-ká wí-bɛʔ khwə-nə-yɛʔ kà-lá wí-bɛʔ

nâuʔ-po-tɛʔ/

วบากกรรมแตหนหลง เจดวน กาลวบาก

ตอตามมา

หมายถง วบากกรรมแตหนหลงจะสนองในเจด

วน แตวบากกรรมในปจจบนจะตดตามมาในวน

ขางหนา

ကသလေရစက အဆကမကြာ

/kú-ɵò yè-sɛʔ ʔə-hsɛʔ mə-kwà/

กศลผลบญ กรวดนา สมพนธไมหาง

หมายถง เพราะในชาตภพกอนเคยทากศลผลบญ

รวมกน ในชาตภพปจจบนจงไดกลบมาพบเจอ

กนอก

၀ဋမာအျမ ၊ ငရမာအပ

/wúʔ hmà ʔə-myɛ ŋə-yɛ hmà ʔə-pɛ/

วฏฏะ(กรรม) ไมหางหาย นอกเหนอนรก

ตามยถากรรม

หมายถง เปนไปตามกรรม, สดแตจะเปนไป

ปลอยตามบญตามกรรม

หมายถง ปลอยใหเหตการณเปนไปเองโดยทไม

แกไข ไมเขาไปยงเกยว หรอไมรบผดชอบ

ลอยแพ

หมายถง ปลอยใหตกระกาลาบากตามยถากรรม



ไมใกลฝง

หมายถง แกใกลจะตาย, ใกลความตาย

403



หมายถง คนเราไมสามารถหลกหนจากกรรมท

ตนกอไวได

မရလ႔ မလ ၊ မလလ႔ မရ

/mə-shí ló mə-hlù mə-hlù ló mə-shí/

ไมบรจาคเพราะไมม ไมมเพราะไมบรจาค

หมายถง คนทไมทาบญบรจาคทานเพราะอางวา

ไมมทรพยสมบตทจะบรจาคทานในชาตภพน

ในชาตภพหนากจะยากจน ไมมทรพยสมบต

เชนเดมอก

အဖနငါးရာ ငါးကမၻာ

/ʔə-phàn ŋa-yà ŋa kàn-bà/

ซาอกหารอย หาโลก

หมายถง ผทฆาตวตายตองทาอยางนนซาไปซา

มาหารอยภพชาต

တစသကမာ တစခါေသရစျမ

/tə-ɵɛʔ hmà tə-khà ɵè yá sə-myɛ/

หนงชวต ตายเพยงครงเดยว

หมายถง ในชวตของคนเรา เกดครงเดยว ตาย

ครงเดยว จงไมควรกลวความตาย

ေန႔ျမင ညေပာက

/né myìn ñá pyâuʔ/

กลางวนเหน กลางคนหาย

หมายถง เพงเหนกนอยหลดๆ กมาดวนตายจาก

ไปเสยแลว

မငးခေယာကား ကမးနားသစပင

/min-khá-yâuʔ-ca kan-na ɵíʔ-pín/


404



หมายถง ใกลความตาย

ေသကမေရာက သကမေပာက

/ɵè kàn mə-yâuʔ ɵɛʔ mə-pyâuʔ/

ยงไมถงทตาย ไมสญเสยชวต

หมายถง คนเราหากไมถงทตายยอมไมตาย

ေသတစေန႔ ေမြးတစေန႔

/ɵè tə-né mwe tə-né/


หมายถง มเกดกตองมตาย ดงนนไมควรกลว

ความตาย

ပစၥညးသခၤါရ ၊ လသခၤါရ

/pyíʔ-si ɵìn-khə-yá lù ɵìn-khə-yá/

สงขารของสงของ สงขารของคน

หมายถง สงขารของสงของและคนไมเทยง

ျဖစျပနပကျပန ေလာကဓ

/phyíʔ pyàn pyɛʔ pyàn lɔ-kə-dàn/

เดยวดเดยวราย โลกธรรม

หมายถง ไมมความแนนอน

ျဖစလင ပကတတသည

/phyíʔ hlyìn pyɛ ʔ táʔ ɵì/

เปนไดกเสยได

หมายถง ไมมอะไรแนนอน

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวาคนพมาและคน

ไทยมความเชอเรองกรรมและการเวยนวายตายเกดเหมอนกน เพราะความเชอนเปนความเชอทม

อทธพลมาจากพระพทธศาสนาเชนเดยวกบความเชอเรองนรก–สวรรค ทงน คนพมาและคนไทย

มองวากรรมและการเวยนวายตายเกดเปนสงทเกดขน ตงอย และดบไป ชวตคนจงไมมความ

405

แนนอน สานวนพมาและสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองนจงมกเปนสานวนทใชเพอเตอนสต

ใหคนมงทาแตความดหรอกศลกรรม และเตอนไมใหใชชวตดวยความประมาท รเทาทนความ

เปลยนแปลงทจะเกดขน เพราะหากคนทกคนในสงคมยอมรบกฎแหงการเปลยนแปลงขอน สงคมก

จะดาเนนตอไปไดอยางสนตสข

5.2.3.2.3 การสรางบญกศล/การทาทาน

นอกจากความเชอเรองการกระทาความชว–ความด,นรก–สวรรค, กรรมและ

การเวยนวายตายเกดแลว จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยยงพบความเชอเกยวกบการ

สรางบญกศลหรอการทาทานในรปแบบตางๆ สาหรบชาวพมานนการสรางบญกศลและการส งสม

บญเปนสงทพทธศาสนกชนควรปฏบตอยางยง เพราะการสรางบญกศลจะชวยเกอหนนใหชวตม

ความสข จตใจสงบ มปญญาแจมใส เปนทรกของเพอนมนษยรวมทงเทพนตทตนนบถอ ชาวพมา

นยมสรางบญกศลโดยการบรจาคทาน ขนแรกคอการประกอบอาชพทสจรต ไมคดโกงและเอา

เปรยบผอน ชาวพมาเชอวาการคาขายเปนอาชพทสจรตและสามารถทาทานไดอยางหนง เพราะหาก

ประกอบอาชพคาขายกจะสามารถแบงปนสนคาหรอลดราคาใหผซอได สานวนพมากลาววาการไม

คากาไรจนเกนควร นอกจากทาใหสามารถเลยงปากเลยงทองของตนเองและครอบครวไดแลว ยงได

บญกศลอกดวย ดงสานวน ကသလလညးရ ၊ ၀မးလညး၀ /kú-ɵò lɛ yá wan lɛ wá/ กศลกได ทองก

อม และสานวน မလတတ ေစးေရာငး /mə-hlù táʔ ze-yaun/ ไมสามารถทาทานได ขายของ สาเหต

ทเปนเชนนเพราะชาวพมาเชอวา ความรารวยตองเกดจากการให ยงใหผอนมากกจะยงสงเสรมให

ตนรารวยมากยงขน ฉะนน การบรจาคหรอการทาทานเพยงนอยนดกสามารถไดรบกศลทยงใหญ

ไดหากเกดจากกศลจต ดงสานวน ေညာငေစေလာက လ ၊ ေညာငပငၾကးေလာက ရ /ñàun-sé lâuʔ hlù

ñaun-pìn-ci lâuʔ yá/ บรจาคประมาณเมลดไทร ไดบญประมาณตนไทรใหญ หมายถง หากมเจตนา

ทจะทาบญ แมบรจาคเพยงนอยนด แตกไดกศลยงใหญ ในทางตรงกนขาม หากทาบญเพอหวงผล

หรอทาดวยจตอนไมบรสทธแลว แมจะทาบญดวยเงนทองทรพยสมบตมากมายกไมสามารถไดรบ

บญแหงกศลจตได ดงสานวนทวา ေညာငပငၾကးေလာက လ ၊ ေညာငေစေလာက ရ /ñaun-pìn-ci lâuʔ

hlù ñàun-sé lâuʔ yá/ บรจาคประมาณตนไทรใหญ ไดบญประมาณเมลดไทร หมายถง หากไมม

เจตนาในการทาบญ แมวาจะทาบญมากมายเพยงใดกไดรบกศลเพยงนอยนด

นอกจากนชาวพมายงเชออกดวยวา การบรจาคทานหรอการทาสรางบญ

กศลจะชวยใหชวตมความเปนอยทดทงชาตภพนและชาตภพหนา ชาวพมาเชอวาหากชาตนมความ

เปนอยทลาบากและไมบรจาคทานกจะทาใหชาตหนามฐานะยากจนเชนเดม และหากมทรพยสน

เงนทองพอจะบรจาคไดแตกลบไมคดทาทานชวยเหลอผทเดอดรอนกวาบาง เมอตายไปกจะมแต

406

ความทกขยาก ดงสานวน မရလ႔ မလ ၊ မလလ႔ မရ /mə-shí ló mə-hlù mə-hlù ló mə-shí/ ไม

บรจาคเพราะไมม ไมมเพราะไมบรจาค และสานวน ေရဘးနငဖနပမပါ ေႏြခါမသ ၊ ဒါနနငသလမပါ

ေသခါမသ /yè-bu hnîn pə-náʔ mə-pà nwè-khà-hmá-ɵí dà-ná hnîn ɵì-lá mə-pà ɵè-khà-hmá-ɵí/

กระตกนาและรองเทาไมพกพา ครนรอนจะรสก ทานและศลไมสราง ครนตายจะรสก นอกจากการ

บรจาคทานดวยการคาขายและบรจาคทรพยสนเงนทองแลว ชาวพมายงนยมสรางอโบสถและเจดย

เพอถวายเปนพทธบชาแดพระพทธศาสนาดวย ดงปรากฏในสานวนพมาวา သကၤနးမာ ကထန ၊

ေကာငးမာ သမ /ɵìn-kan hmà kə-thèin caun hmà ɵèin/ จวร กฐน วด อโบสถ และสานวน

လညး၀ငရးသ တညည ၊ ပဂ ဘရားေပါငး /hlɛ-win-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn phə-ya paun/ เสยง

เพลาเกวยน ดงเอยดอาด รวมอยทเจดยเมองพกาม

การบรจาคทานอกประการหนงซงถอเปนความเชอของชาวพมาทมมาอยาง

ยาวนาน คอ การบรจาคทานดวยนา เพราะชาวพมาเชอวา การบรจาคทานดวยนาจะทาใหไดรบพร

10 ประการ ไดแก อายยน, รปรางสวย, รารวยสขสบาย, มพละกาลงด, มสตปญญาด, มจตใจผองใส,

มชอเสยงโดงดง, มขาราชบรพารมาก, ไมกระหายนา และไปมาไดสะดวกรวดเรวไมตดขด ดง

สานวน ေရအကးဆယပါး မေတာငးဘျပည /yè ʔə-co hsɛ-pa mə-taun pɛ pyí/ ประโยชนของนาสบ

ประการ ไมตองขอพรใดๆ หมายถง การทาทานดวยนาจะไดรบอานสงส 10 ประการโดยไมตองขอ

พรอนใด

สวนการสรางบญกศลทสะทอนจากสานวนไทย เปนการสรางบญโดยการ

“ขนทรายเขาวด” ถอเปนประเพณทมมาแตโบราณ เพราะคนไทยเชอวาเมอเราเขาไปทาบญทวด

แลวจะนาเอาทรายบรเวณลานวดตดรองเทาออกมาดวย ฉะนน ทกๆ ป คนไทยจงนยมขนทรายกลบ

เขาไปเพอกอเจดยทรายในบรเวณวดในชวงเทศกาลสงกรานต นอกจากจะเปนการสรางบญกศล

ถวายวดตามแนวความเชอทางพทธศาสนาแลว ยงชวยใหผคนในชมชนรวมถงญาตพนองไดพบปะ

พดคย สานสมพนธของคนในชมชนและครอบครวใหแนนแฟนขนอกดวย จากการศกษาสานวน

พมาไมพบสานวนทกลาวถงประเพณกอกองทรายหรอการขนทรายเขาวด เพราะในสงคมพมาม

ธรรมเนยมการถอดรองเทากอนเขาไปในบรเวณวดและเจดย

สานวนไทยทสะทอนการสรางบญกศลของคนไทยอกวธหนงคอ สานวน

“หนหนาเขาวด” สานวนนมความหมายวามงหนาเขาวดเพอถอศลฟงเทศน แสดงใหเหนวาวดเปน

สถานทสาคญทใชเปนทยดเหนยวจตใจของคนไทยมาชานาน เพราะวถชวตของคนไทยใน

สมยกอนมกผกพนกบวดมาตงแตเกดจนตาย ไมวาจะเปนการตงชอทเปนมงคลจากพระภกษสงฆท

พอแมหรอญาตผใหญเคารพนบถอ การโกนผมไฟเมออายครบ 1 เดอน การบวชลกหลานเขาสรม

407

กาสาวพสตร การทาบญในวนสาคญทางพระพทธศาสนา การทาพธศพเมอถงแกความตาย ฯลฯ

พธกรรมเหลานลวนเชอมโยงผกพนกบวดและพระสงฆทงสน คนไทยในสมยกอนจงมความผกพน

กบวดมาก แมวาปจจบนความเชอของคนไทยและความผกพนทมตอวดจะเสอมคลายลง แตคนไทย

กยงคงใหความสาคญกบวดเพราะเปนศาสนสถานทเปนศนยกลางของชมชน และดงไดกลาวแลววา

การบวชพระเปนการบารงพระพทธศาสนา เปนการทาหนาทของพทธศาสนกชนทด นอกจากนน

ยงเปนการสนองความเชอของคนไทยวา การบวชจะทาใหพอแมไดอานสงสแหงบญมาก จงปรากฏ

สานวนไทยทเกยวกบการบวชวา “เหนชายผาเหลอง” สวนสานวน “ชายสามโบสถ หญงสามผว”

นอกจากจะสะทอนวาสงคมไทยมการบวชพระแลว สานวนนมกนาไปใชเพอตาหนคนทไมนาคบ-

หาสมาคม เพราะแสดงวาคนนนตองมขอบกพรองบางประการ สานวนนคนพมามกลาวเชนเดยว

กบคนไทย คอ သးေကာငးေျပာငးေသာရင ၊ သးလငေျပာငးေသာမနးမ /ɵoŋ caun pyaun ɵɔ shìn ɵoŋ

lìn pyaun ɵɔ mein-má/ พระเปลยนสามวด ผหญงเปลยนสามผว

อนง จากการศกษาสานวนไทยยงพบสานวนทเกยวกบการทาบญสรางกศล

แตมความหมายเชงตาหนผทมลกษณะไมพงประสงค คอ การทาบญเพอหวงผล ไมไดทาดวยใจ

บรสทธหรอการเขาวดฟงธรรมรกษาศล แตไมสามารถนาศลทไดฟงนนไปปรบใชในการดาเนน

ชวตได ดงสานวน “ทาบญเอาหนา” และสานวน “มอถอสาก ปากถอศล”

ตารางท 87 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองการสรางบญกศลหรอการทาทาน


ကသလလညးရ ၊ ၀မးလညး၀

/kú-ɵò lɛ yá wan lɛ wá/


หมายถง การทางานบางอยาง (งานททาดวยกศล

กรรม) นอกจากจะสามารถหาเลยงปากเลยงทอง

ไดแลว ยงไดกศลอกดวย

မလတတ ေစးေရာငး

/mə-hlù táʔ ze-yaun/


หมายถง หากไมสามารถบรจาคทานไดให

ประกอบอาชพคาขาย


หมายถง การทาบญกศลโดยวธนาหรอขนทราย

ไปกอพระทรายทวด, หาประโยชนใหสวนรวม

หนหนาเขาวด

หมายถง มงหนาเขาวดเพอถอศลฟงเทศน

เปนตน






408

ตารางท 87 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชอเรองการสรางบญกศลหรอการทาทาน (ตอ)


ဥစၥာ ကေစာင

/ʔôuʔ-sà kàn sâun/

ใชกรรมดแลทรพยสน

หมายถง ถาอยากรารวย มทรพยสนเงนทอง ตอง

หมนทากศลกรรม

ေညာငေစေလာက လ ၊ ေညာငပငၾကးေလာက ရ

/ñàun-sé lâuʔ hlù ñaun-pìn-ci lâuʔ yá/

บรจาคประมาณเมลดไทร ไดบญประมาณตน

ไทรใหญ

หมายถง หากมเจตนาทจะทาบญ แมบรจาคเพยง

นอยนด แตกไดกศลยงใหญ

ေညာငပငၾကးေလာက လ ၊ ေညာငေစေလာက ရ

/ñaun-pìn-ci lâuʔ hlù ñàun-sé lâuʔ yá/

บรจาคประมาณตนไทรใหญ ไดบญประมาณ

เมลดไทร

หมายถง หากไมมเจตนาในการทาบญ แมวาจะ

ทาบญมากมายเพยงใดกไดรบกศลเพยงนอยนด

ဘနးၾကးလ႔ သကမရည ၊ သကရညလ႔ ဘနးမၾကး

/phoŋ-ci ló ɵɛʔ mə-shè ɵɛʔ shè ló phoŋ mə-ci/

บญบารมมาก อายไมยน อายยน ไมมบญบารม

หมายถง คนบางคนมบญบารมมากแตอายไมยน

ขณะทคนบางคนอายยน แตกลบไมมบญบารม

ဘရားဖကေတာ အသကရည

/phə-ya phɛʔ dɔ ʔə-ɵɛʔ shè/

เคยงขางพระพทธเจา อายยน

หมายถง คนทมพระพทธเจาเปนทพง

เขาหาพระธรรมอายยน



ไมด

ทาบญเอาหนา

หมายถง ทาบญเพออวดผอน ไมใชทาดวยใจ

บรสทธ

มอถอสาก ปากถอศล

หมายถง มกแสดงตววาเปนคนมศลมธรรม แต

กลบประพฤตชว

409



တစမးရလ႔ တစပလ ၊ တ႔ရမးေတာငသ တနငရးလား

/tə-mu yá ló tə-pɛ hlù dó shan tàun-ɵù tù

nàin yo la/

ไดรบหนงม บรจาคหนงแป จะมใครเหมอนชาว

ฉานหรอไม

หมายถง ชาวฉาน (ရမး /shan/) ชอบทาบญทา

ทานมาก หากไดเงนมากจะนาเงนจานวนถง

ครงหนงของเงนทไดมานนเพอใชสาหรบทาบญ

เปนศรทธาของชาวฉานทไมมผใดเหมอน

မရလ႔ မလ ၊ မလလ႔ မရ

/mə-shí ló mə-hlù mə-hlù ló mə-shí/

ไมบรจาคเพราะไมม ไมมเพราะไมบรจาค

หมายถง คนทไมทาบญบรจาคทานเพราะอางวา

ไมมทรพยสมบตทจะบรจาคทานในชาตภพน

ในชาตภพหนากจะยากจน ไมมทรพยสมบต

เชนเดมอก

ေရဘးနငဖနပမပါ ေႏြခါမသ ၊ ဒါနနငသလမပါ ေသခါမသ

/yè-bu hnîn pə-náʔ mə-pà nwè-khà-hmá-ɵí

dà-ná hnîn ɵì-lá mə-pà ɵè-khà-hmá-ɵí/

กระตกนาและรองเทาไมพกพา ครนรอนจะรสก

ทานและศลไมสราง ครนตายจะรสก

หมายถง หากไมพกพากระตกนาและรองเทา

เมออากาศรอนกจะไดรบความทกข เชน

กระหายนา และหากไมสรางบญสรางกศลรกษา

ศล เมอตายไปจะไดรบความทกขเชนเดยวกน

410



သကၤနးမာ ကထန ၊ ေကာငးမာ သမ

/ɵìn-kan hmà kə-thèin caun hmà ɵèin/


หมายถง การถวายจวรใหถวายชวงทอดกฐนจะ

ถอวาดทสด สวนการทาบญถวายวด ใหสราง

อโบสถถวายจะประเสรฐทสด


/hlɛ-win-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn phə-ya

paun/


พกาม



ေရအကးဆယပါး မေတာငးဘျပည

/yè ʔə-co hsɛ-pa mə-taun pɛ pyí/

ประโยชนของนาสบประการ ไมตองขอพรใดๆ

หมายถง การทาทานดวยนาจะไดรบอานสงส 10

ประการโดยไมตองขอพรอนใด ไดแก อายยน,

รปรางสวย, รารวยสขสบาย, มพละกาลงด, ม

สตปญญาด, มจตใจผองใส, มชอเสยงโดงดง, ม

ขาราชบรพารมาก, ไมกระหายนา, ไปมาได

สะดวกรวดเรวไมตดขด



mein-má/


411






จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา ชาวพมานยมสราง

บญกศลโดยการบรจาคทาน อาจบรจาคดวยการขายของ ทรพยสนเงนทอง หรอบรจาคทานดวยนา

และการสรางอโบสถหรอเจดย จากการศกษาพบวาแนวคดเรองการบรจาคทานดวยนาและการสราง

เจดยถวายเปนพทธบชาแกพระพทธศาสนานเปนแนวคดทพบเฉพาะในสานวนพมาเทานน เพราะ

คนพมาเชอวาการบรจาคทานดวยนาจะทาใหไดรบพร 10 ประการ คอ อายยน, รปรางสวย, รารวย

สขสบาย, มพละกาลงด, มสตปญญาด, มจตใจผองใส, มชอเสยงโดงดง, มขาราชบรพารมาก, ไม

กระหายนา และไปมาไดสะดวกรวดเรวไมตดขด สวนการสรางเจดยเปนความเชอทสบเนองมา

ตงแตสมยโบราณ เจดยจานวนมากในเมองพกามเปนหลกฐานทางประวตศาสตรทสะทอนใหเหน

ถงความรงเรองทางพระพทธศาสนาทผนวกกบความเชอ ความเสอมใสศรทธาของคนพมาในสมย

นน สวนการสรางบญกศลทสะทอนจากสานวนไทย เปนการสรางบญโดยการ “ขนทรายเขาวด” ถอ

เปนประเพณทมมาแตโบราณ ประเพณนไมปรากฏในสานวนพมาเพราะสงคมพมามธรรมเนยมการ

ถอดรองเทากอนเขาเขตวดหรอเจดย นอกจากน คนไทยยงนยมเขาวดฟงเทศนและรกษาศลอกดวย

ดงนนอาจกลาวไดวา แมคนพมาและคนไทยจะมวธการสรางบญกศลทแตกตางกนไปตามความเชอ

ของคนแตละสงคม แตสงหนงทมความแนบแนนและเปนทยดเหนยวจตใจของคนในสงคมทงสอง

กคอ “พระพทธศาสนา” ขอปฏบตทงหลายทเกดขนจากความเชอทางพระพทธศาสนาจงเปนภาพ

สะทอนใหเหนวถชวตของคนพมาและคนไทยวา ความเชอทางพระพทธศาสนาไดยงรากลกลงไป

ในจตใจของคนทง 2 ชนชาต และความเชอเหลานจะถกสบทอดตอไปใหชนรนหลงดวยคาสอนท

แฝงไวในสานวน

5.2.3.3 ความเชออนๆ

นอกจากความเชอเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาตและความเชอทางพทธศาสนา

แลว ผวจยยงเหนวาทงสานวนพมาและสานวนไทยยงมความเชออนๆ ทไมสามารถจดอยในกลม

ความเชอเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาตและความเชอทางพทธศาสนาได ผวจยจงขอกลาวถงความ

เชอเหลานพรอมกบอธบายพอสงเขป ดงน

412

นอกจากความเชอเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาตและความเชอทางพทธศาสนา

แลว สานวนพมายงสะทอนใหเหนถงความเชอเรองวนทควรหรอไมควรสระผม, วนทควรหรอไม

ควรอาบนา, วนทไมควรตดผม, คาพดทไมควรพด ตลอดจนความเชอเรองธาตและดาวประจาวนท

สามารถรกษาคนทมธาตและดาวประจาวนเหมอนกนได สานวนทสะทอนใหเหนความเชอเรอง

วนทควรหรอไมควรสระผม คอ สานวน ကရငသားေမြး ၊ ေခါငးမေဆးႏင ၊ အးစညတး ျပးေအာငေဆး

/kə-yìn-ɵa mwe gaun mə-hse-hnîn ʔo-sì ti byi ʔàun hse/ ชาวกะเหรยงคลอด ไมใหสระผม ใหต

กลองยาวแลวจงสระ สานวนนเปนสานวนทมลกษณะเปนคารหสจงมความหมายไมตรงตาม

ตวอกษร ความหมายของสานวนนกลาวถงวนทไมควรสระผม คอ วนจนทร วนพธ วนศกร และวน

พฤหสบด สวนวนทควรสระผม คอ วนอาทตย วนองคาร และวนเสาร สาเหตทเปนเชนนเพราะชาว

พมาเชอวารางกายของคนเราเปนธาตไฟจงมความรอนอยในรางกาย หากถกความเยนมากๆ จะทา

ใหไมสบายได โดยเฉพาะอยางยงบรเวณศรษะซงเปนจดสาคญของรางกาย ดงนนใน 1 สปดาห ชาว

พมาจงกาหนดใหสระผมเพยง 3 วนเทานน Mr. Nyan Lin (ေမာငဉာဏလငး /màun-ñàn-lin/,

สมภาษณ, 30 กรกฎาคม 2558) กลาววา “บางครงหากชาวพมาคนใดมอาการตวรอนหรอมไข พอ

แมอาจหามลกไมใหสระผมทงสปดาห เมอหายปวยแลวจงสามารถสระผมได” นอกจากน วรช

นยมธรรม และอรนช นยมธรรม (2551: 204) ยงกลาวถงความเชอเรองการสระผมอกดวยวา “ใน

การสระผมนน ชาวพมากาหนดไววาควรสระในเวลาสาย บาย หรอในเวลาทมแดด และหามสระใน

เวลาพลบคาหรอกลางคน หรอเวลาทเพงโดนแดดกลบมา เพราะจะทาใหไมสบายไดงาย”

ความเชอดานตอมาทสะทอนจากสานวนพมา คอ ความเชอเรองวนทควรหรอ

ไมควรอาบนา สานวนพมากลาววา ငါသားေရႊေတာင ေရကေရာင ၊ ေအာငစျဖး ေရခးရက /ŋá-ɵa

shwè-tàun yè kò shàun ʔàun-sàn-phyo yè-cho yɛʔ/ ลกชายขาชเหวตาว(ชอคน) หลกเลยงนา

อาวสนโพย(ชอคน) วนอาบนา หมายถง เมอฟนจากไข วนทไมควรอาบนา คอ วนจนทร วนศกร

วนพธ และวนเสาร วนทควรอาบนา คอ วนอาทตย วนองคาร และวนพฤหสบด สานวนนเปน

สานวนทมลกษณะเปนคารหสเชนเดยวกน แตเมอพจารณาทความหมายแลวปรากฏวา เปน

ความหมายทเกยวกบขอหามและขอควรปฏบตในการดาเนนชวต เพราะการกาหนดวนทควร

หรอไมควรอาบนากมจดประสงคเชนเดยวกบการกาหนดวนทควรหรอไมควรสระผม คอ ตองการ

ปองกนไมใหเกดความเจบไขไดปวยขนกบลกหลาน นอกจากน สานวนพมายงกลาวอกดวยวา

ေရခး၍ ေသသည မသာသာ ရသည ၊ ေရမခး၍ ေသသညမသာ မရ /yè-cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà ɵà shí

ɵì yè-mə-cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà mə-shí/ หากอาบนาผด อาจถงตายได หากไมอาบนา ไมถงตาย


413

ความเชอดานตอมา คอ วนทไมควรตดผม ดงปรากฏในสานวน ေမြးေန႔ေသာ

ၾကာ ၊ တနလၤာ ၊ ေကသာဆျဖတ ၊ မျပအပ /mwe-né ɵâuʔ-cà tə-nìn-là kè-ɵà hsà pháʔ mə-pyú-ʔáʔ/

วนเกด วนศกร วนจนทร ไมควรตดผม หมายถง ควรหลกเลยงการโกนหวและการตดผมในวนเกด

ของตนเอง วนศกร และวนทรจนทร เพราะจะทาใหเปนโรคไดงาย อบลรตน พนธมนทร (2553:

80–81) ไดกลาวถงสานวนนไววา “ถาตดผมหรอโกนหวในวนดงกลาวเชอวาจะไมสบาย ตอง

หลกเลยงวนทมสญลกษณเปนสตวคอหนตะเภาซงกคอวนศกร และวนทมสญลกษณเปนเสอคอวน

จนทร สวนวนอนๆ สามารถตดผมหรอโกนหวได ไดแก วนอาทตยสญลกษณคอครฑ วนองคาร

สญลกษณคอสงห วนพธ(เชา)สญลกษณคอชาง วนพธ(บาย)สญลกษณคอราห วนพฤหสบด

สญลกษณคอหน และวนเสารสญลกษณคอพญานาค”

ความเชออกประการหนงทปรากฏในสานวนพมา คอ ความเชอเรองคาพด

เพราะชาวพมาเชอวา หากพดจาเปนลางไมดหรอกลาวถงเหตการณไมดบอยๆ กสามารถทาใหเกด

เหตการณนนขนจรงได ผใหญหรอคนเฒาคนแกจงมกเตอนลกหลานเปนสานวนวา စကားေနာက

တရားပါ /zə-ga nâuʔ tə-ya pà/ คาพดภายหลง ใสความหมาย หมายถง หามพดอะไรทไมด เพราะ

อาจเกดขนจรงในภายหลงได

นอกจากน จากการศกษายงพบความเชอเรองธาตหรอดวงดาวประจาวนของ

คน (ဓာတႏငန /dáʔ hnîn nàn/) โดยชาวพมาเชอวา คนทมธาตหรอดวงดาวประจาวนเหมอนกนจะ

สามารถชวยเหลอแกไขกนไดหากมปญหาหรอเหตการณคบขน ในขณะเดยวกนกสามารถทาราย

กนไดงายกวาคนทมธาตตางกน ดงปรากฏในสานวน ဓာတတနတ ေဆးကယ ၊ နတသတက အေသရ

/dáʔ-tù nàn-tù hse kò yù nàn-tù ɵáʔ ká ʔə-ɵè yá/ ธาตเหมอนกนดาวประจาวนเหมอนกน เปนยา

รกษาดาวประจาวนเหมอนกนฆา(แกไข)ได เอาชนะได หนงสอ ျမနမာဆရးစကား /myàn-mà hsò-yo

sə-ka/ ของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996: 298) ไดอธบาย

ความหมายของธาตหรอดวงดาวประจาวน ไววา “ดวงอาทตยและดาวเสารซงเปนธาตไฟกด ดวง

จนทรและดาวพฤหสบดซงเปนธาตดนกด ดาวองคารและดาวราหซงเปนธาตลมกด ดาวพธและดาว

ศกรซงเปนธาตนากด ลวนมธาตทเหมอนกนจงสามารถคบเปนมตรกนได”

สวนความเชออนๆ ทปรากฏในสานวนไทย เปนความเชอเกยวกบศาสตรทาง

ดานเวทมนตรคาถาหรอไสยศาสตร พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 (2556: 1276)

ไดใหความหมายของคาวา “ไสย, ไสย-” ไววา “น. ลทธอนเนองดวยเวทมนตรคาถาซงเชอวาไดมา

ในทนดาวประจาวนของคนทเกดธาตไฟ คอ วนอาทตยและวนเสาร, คนทเกดธาตดน คอ วนจนทรและวนพฤหสบด,

คนทเกดธาตลม คอ วนองคารและวนพธภาคบาย (วนราห), คนทเกดธาตนา คอ วนพธภาคเชาและวนศกร

414

จากพราหมณ” สวนคาวา “ไสยเวท, ไสยศาสตร” หมายถง “น. ตาราทางไสย, วชาทางไสย” ความ

เชอเกยวกบเวทมนตรคาถานอยคกบคนไทยมานาน ดงจะเหนไดจากวรรณกรรมไทยบางเรอง เชน

ลลตพระลอ, ขนชางขนแผน ฯลฯ ซงไดกลาวถงความเชอเรองเวทมนตรคาถาไวในเนอเรอง

สานวนไทยกปรากฏความเชอทางไสยศาสตรเชนเดยวกน คอ สานวน “รอนวชา” หมายถง เกด

ความเรารอนเนองจากคาถาอาคมจนอยไมเปนปรกต, เรารอนอยากจะแสดงวชาความรพเศษหรอ

คาถาอาคมจนผดปรกตวสย และสานวน “ลมเพลมพด” หมายถง อาการทเจบปวยโดยไมรสาเหต

มกเขาใจกนวาถกกระทา

ตารางท 88 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชออนๆ



/kə-yìn-ɵa mwe gaun mə-hse-hnîn ʔo-sì ti

byi ʔàun hse/

ชาวกะเหรยงคลอด ไมใหสระผม ใหตกลองยาว

แลวจงสระ

หมายถง วนทไมควรสระผม คอ วนจนทร วน

พธ วนศกร และวนพฤหสบด วนทควรสระผม

คอ วนอาทตย วนองคาร และวนเสาร


/ŋá-ɵa shwè-tàun yè kò shàun ʔàun-sàn-phyo

yè-cho yɛʔ/



หมายถง เมอฟนจากไข วนทไมควรอาบนา คอ

วนจนทร วนศกร วนพธ และวนเสาร วนทควร

อาบนา คอ วนอาทตย วนองคาร และวน

พฤหสบด

รอนวชา

หมายถง เกดความเรารอนเนองจากคาถาอาคม

จนอยไมเปนปรกต, เรารอนอยากจะแสดงวชา

ความรพเศษ หรอคาถาอาคมจนผดปรกตวสย

ลมเพลมพด

หมายถง อาการทเจบปวยโดยไมรสาเหต มก

เขาใจกนวาถกกระทา

415

ตารางท 88 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนความเชออนๆ (ตอ)


ေရခး၍ ေသသညမသာသာ ရသည ၊ ေရမခး၍ ေသသညမသာ မရ

/yè-cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà ɵà shí ɵì yè-mə-

cho ywé ɵè ɵí mə-ɵà mə-shí/

หากอาบนาผด อาจถงตายได หากไมอาบนา

ไมถงตาย


ေမြးေန႔ေသာၾကာ ၊ တနလၤာ ၊ ေကသာဆျဖတ ၊ မျပအပ

/mwe-né ɵâuʔ-cà tə-nìn-là kè-ɵà hsà pháʔ

mə-pyú-ʔáʔ/

วนเกด วนศกร วนจนทร ไมควรตดผม

หมายถง ควรหลกเลยงการโกนหวและการตด

ผมในวนเกดของตนเอง วนศกร และวนทร

จนทร เพราะจะทาใหเปนโรคไดงาย

စကားေနာက တရားပါ

/zə-ga nâuʔ tə-ya pà/

คาพดภายหลง ใสความหมาย

หมายถง หามพดอะไรทไมด เพราะอาจเกดขน

จรงในภายหลงได

ဓာတတနတ ေဆးကယ ၊ နတသတက အေသရ

/dáʔ-tù nàn-tù hse kò yù nàn-tù ɵáʔ ká

ʔə-ɵè yá/

ธาตเหมอนกนดาวประจาวนเหมอนกน เปนยา

รกษา ดาวประจาวนเหมอนกนฆา(แกไข)ได

เอาชนะได

หมายถง ธาตเหมอนกน ดวงดาวประจาวน

เหมอนกน สามารถชวยเหลอแกไขกนได

416

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา ความเชออนๆ ท

ผวจยกลาวถงในหวขอนเปนความเชอทไมไดเกยวกบอานาจเหนอธรรมชาตและความเชอทางพทธ

ศาสนา ดงนนความเชอทปรากฏในสานวนพมาและสานวนไทยในหวขอนจงเปนความเชอเฉพาะ

ของคนแตละสงคม ความเชอทปรากฏจากสานวนพมาและสานวนไทยจงมความแตกตางกน โดย

ความเชอทปรากฏในสานวนพมาม ความเชอเรองวนทควรหรอไมควรสระผม วนทควรหรอไมควร

อาบนา วนทไมควรตดผม คาพดทไมควรพด และความเชอเรองธาตและดาวประจาวนทสามารถ

รกษาคนทมธาตและดาวประจาวนเหมอนกนได สวนความเชอทปรากฏจากสานวนไทยเปนความ

เชอทมาจากศาสตรแขนงหนง ถอวาเปนศาสตรทวาดวยเวทมนตรคาถา คอ “ไสยศาสตร” ซง

ปรากฏเพยง 2 สานวนเทานน คอ สานวน “รอนวชา” และสานวน “ลมเพลมพด”

5.2.4 ศลปะ ดนตร นาฏศลป

จากการศกษาภาพสะทอนดานศลปะ ดนตร และนาฏศลปทปรากฏจากสานวนพมา

และสานวนไทยพบวา ศลปะทปรากฏในสานวนพมาเปนการกลาวถงชางสบหมของพมา (ပနးဆယ

မး /pan-hsɛ-myo/) และการสกลาย (ေဆးမငေၾကာငထး /hse-hmin-càun-tho/) โดยงานชางสบหมถอ

เปนศลปะแขนงหนงทชาวพมาใหความสนใจและยกยองผทประกอบอาชพเหลานมาก เพราะงาน

ชางสบหมเปนงานทสามารถสะทอนใหเหนรากเหงาทางวฒนธรรมของชาวพมา บางครงศลปะของ

ชางสบหมกไดแสดงใหเหนถงเรองราวทางประวตศาสตรและประเพณของชาวพมาทสบทอดมา

ตงแตครงบรรพบรษ ทาใหชาวพมาเกดความภาคภมใจในชาตของตนเอง สานวนทสะทอนใหเหน

การยกยองชางสบหมของชาวพมา คอ สานวน ဘရားမတင ၊ နတမ၀င ၊ လတြငဆယပြငပနး /pə-ya

mə-tìn náʔ mə-wìn lù dwìn hsɛ pwîn pan/ ไมไดใชเพอถวายพระ ไมไดใชเพอถวายนต สบดอก-

ไมบาน หมายถง คาวา ပနးဆယမး /pan-hsɛ-myo/ ไมไดหมายถง ดอกไม 10 ชนด แตในสานวนน

มความหมายวา ชางสบหมของพมา (ပနးဆယမး /pan-hsɛ-myo/) เปนชางทมความรดานหตถศลป

และศลปะชนสงของพมา นอกจากนยงมสานวนทกลาวถงชางฝมอวาตองสงสมประสบการณและม

ความชานาญในการทางานชางแตละชนดเปนอยางมาก คอ สานวน ေရ႕ေန ပေစ ၊ သမား အေစ /shé

nè pyò sè ɵə-ma ʔò sè/ ทนายความ ขอใหหนม ชางฝมอ ขอใหแก เพราะหากชางไมมความ

ชานาญและประสบการณทสงมากพอแลว งานทไดจะไมประณตงดงาม สานวนพมากลาวถงชาง

วาดภาพทมความชานาญมากวา ေဆးစကကရာ အရပထင /hse sɛʔ-cá-yà ʔə-yôuʔ thìn/ หยาดสตก

ปรากฏภาพ หมายถง ชางวาดภาพทมความชานาญ เพยงสตกลงไปกสามารถสรางสรรคใหเปน

ภาพวาดได

417

ศลปะอกแขนงทพบจากสานวนพมา คอ ศลปะการสกลายหรอการสกยนต ดงจะเหน

ไดจากสานวน အမေထာငမ ဘရားတည ၊ ေဆးမငရညစတထး /ʔèin-dàun-hmú phə-ya tɛ hse-hmin-

yè sôuʔ-tho/ การแตงงาน การสรางเจดย การสกลายสก และสานวน အငးေကာငးလင တစကြက ၊

ေဆးေကာငးလင တစစက /ʔin kaun hlyìn tə-kwɛʔ hse kaun hlyìn tə-sɛʔ/ ถายนตด หนงดวง ถา

ยาด หนงหยด จากสานวนทงสองนจะเหนไดวา มการนาศลปะการสกลายและยนตมากลาวเปรยบ

ในสานวน แสดงใหเหนวาในสงคมพมายงใหความสาคญกบศลปะแขนงนอย นอกจากน สานวน

พมายงมสานวนทกลาวถงนาฏศลป คอ การแสดงละครและหนกระบอก โดยดานการแสดงละคร

มกจะเปนการกลาวถงผแสดงละครวาตองแสดงละครใหสมบทบาทและตองแสดงอยางเตม

ความสามารถ สวนการแสดงหนกระบอกนนผเชดหนตองมเสยงชดเจนจงจะสามารถถายทอด

เรองราวทผแสดงตองการเสนอตอผชมได ดงปรากฏในสานวน သဏၭာနလပ သရပတရမည /ɵə-dàn

lôuʔ ɵə-yôuʔ tù yá mì/ แสดงรปสณฐาน เหมอนสวมบทบาท, ဇာတသမားလာလင မတသားစရာ

ပါရမည ၊ ဇာတ သမားျပနလင မတသားစရာ ကနရမည /záʔ-ɵə-ma là hlyìn hmáʔ-ɵa-sə-yà pà yá

mì záʔ-ɵə-ma pyìn hlyìn hmáʔ-ɵa-sə-yà càn yá mì/ ถานกแสดงมา ตองพกพาสงทนาจดจามา ถา

นกแสดงกลบ ตองหลงเหลอสงทนาจดจานนไว และสานวน ရပေသးမာ အသ ၊ ဇာတမာ ဟန /yôuʔ-

ɵe hmà ʔə-ɵàn záʔ hmà hàn/ หนกระบอก/หนเชด เสยง ละคร ทวงทา

เมอศกษาความหมายของสานวนไทยกลบไมพบสานวนทมความหมายเกยวกบศลปะ

ดนตร และนาฏศลป แตเมอพจารณาสงทนามาเปรยบเทยบในสานวนพบวา มการนาเครองดนตรท

มในสงคมไทยมาใชเปรยบเปนสานวนดวย คอ ป ขลย ซอ และกลอง ดงปรากฏในสานวน เปนป

เปนขลย สซอใหควายฟง ราไมดโทษปโทษกลอง และสานวนไมมปมขลย แสดงใหเหนวา คนไทย

ใหความสาคญกบเครองดนตรไทย อกทงยงสามารถนาเครองดนตรเหลานมกลาวเปรยบเปน

สานวนไดอยางแยบคาย นอกจากเครองดนตรดงทไดกลาวมาขางตนแลว ยงมสานวนทแสดงให

เหนมหรสพชนดหนงทนยมเลนในสงคมไทย คอ “การเชดหน” ในสานวน “เปนหนใหเชด”

ขนวจตรมาตรา (2513: 613) ไดกลาวถงทมาของสานวนนไววา “มลของสานวนมากจากการเลนหน

เชน หนใหญ หนกระบอก ซงมคนเชดตวหนอยเบองหลง จะใหตวหนทาทาอยางไรกแลวแตคนเชด

ทงสน” แสดงใหเหนวา ทงสงคมพมาและสงคมไทยกมการแสดงหนเชดเชนเดยวกน

นอกจากน สานวนไทยยงมสานวน “ดาวรง” ผวจยสนนษฐานวาสานวนนเปนสานวน

ทเพงเกดขนใหม เพราะจากการตรวจสอบการบญญตศพทพบวา คาวา “ดาว” เพงพบการบญญต-

ศพทความหมายวา “เรยกบคคลทเดนในทางใดทางหนง” ในพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. 2525 (2531: 301) เปนการบญญตคาเพมเตมจากความหมายเดม คอ “ดาว” หมายถง “สงทเหน

418

เปนดวงมแสงระยบระยบในทองฟาเวลามด นอกจากดวงอาทตยและดวงจนทร” และเปนทนา

สงเกตวา พบการบญญตคาวา “ดารา” หมายถง “เรยกบคคลทแสดงนาหรอมชอเสยงในศลปะการ

แสดงในทางใดทางหนง” ในพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 (2531: 301) เพมเตม

จากการบญญตความหมายเดมวา “ดาว, ดวงดาว” ดวยเชนเดยวกน ปจจบนสานวน “ดาวรง” มกถก

นาไปใชเรยกนกรองหรอนกแสดงทกาลงมชอเสยงโดงดง

ตารางท 89 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานศลปะ ดนตร นาฏศลป


ဘရားမတင ၊ နတမ၀င ၊ လတြငဆယပြငပနး

/pə-ya mə-tìn náʔ mə-wìn lù dwìn hsɛ pwîn

pan/

ไมไดใชเพอถวายพระ ไมไดใชเพอถวายนต สบ

ดอกไมบาน

หมายถง คาวา ပနးဆယမး /pan-hsɛ-myo/

ไมไดหมายถง ดอกไม 10 ชนด แตในสานวนน

มความหมายวา ชางสบหมของพมา

(ပနးဆယမး /pan-hsɛ-myo/) เปนชางทมความร

ดานหตถศลปและศลปะชนสงของพมา








ေဆးစကကရာ အရပထင

/hse sɛʔ-cá-yà ʔə-yôuʔ thìn/

หยาดสตก ปรากฏภาพ

หมายถง ชางวาดภาพทมความชานาญ เพยงสตก

ลงไปกสามารถสรางสรรคใหเปนภาพวาดได

เปนปเปนขลย

หมายถง ถกคอกน, เขากนไดด

สซอใหควายฟง

หมายถง แนะนาคนโงยอมไมเกดประโยชน

ราไมดโทษปโทษกลอง

หมายถง ทาไมดหรอทาผดแลวไมยอมรบ

กลบโทษคนอน

ไมมปมขลย

หมายถง ไมมเคา

เปนหนใหเชด

หมายถง อยในฐานะหรอตาแหนงทตองทา

ตามทเขาสง

ดาวรง


โดงดง

419

ตารางท 89 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานศลปะ ดนตร นาฏศลป (ตอ)



/ʔèin-dàun-hmú phə-ya tɛ hse-hmin-yè sôuʔ-

tho/




အငးေကာငးလင တစကြက ၊ ေဆးေကာငးလင တစစက

/ʔin kaun hlyìn tə-kwɛ ʔ hse kaun hlyìn tə-sɛʔ/


หมายถง ของดไมตองใชจานวนมากกม

ประสทธภาพ

သဏၭာနလပ သရပတရမည

/ɵə-dàn lôuʔ ɵə-yôuʔ tù yá mì/

แสดงรปสณฐาน เหมอนสวมบทบาท

หมายถง นกแสดง เมอทาการแสดงกตองแสดง

ใหสมบทบาท

ဇာတသမားလာလင မတသားစရာ ပါရမည ၊ ဇာတသမားျပနလင မတသားစရာ ကနရမည

/záʔ-ɵə-ma là hlyìn hmáʔ-ɵa-sə-yà pà yá mì

záʔ-ɵə-ma pyìn hlyìn hmáʔ-ɵa-sə-yà càn yá mì/

ถานกแสดงมา ตองพกพาสงทนาจดจามา ถา

นกแสดงกลบ ตองหลงเหลอสงทนาจดจานนไว

หมายถง เมอนกแสดงมาแสดงละครกตองแสดง

ละครอยางเตมท เพราะเมอพวกเขากลบไปแลว

สงทหลงเหลออยในความทรงจาของผชม คอ

ความประทบใจ

420

ตารางท 89 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนดานศลปะ ดนตร นาฏศลป (ตอ)


ရပေသးမာ အသ ၊ ဇာတမာ ဟန

/yôuʔ-ɵe hmà ʔə-ɵàn záʔ hmà hàn/

หนกระบอก/หนเชด เสยง ละคร ทวงทา

หมายถง หากเลนหนกระบอกหรอหนเชด ผเชด

ตองมเสยงชดเจน หากเลนละคร ผเลนตองม

ทวงทาทออนชอยสงางาม

จากการศกษาภาพสะทอนดานศลปะ ดนตร และนาฏศลปทปรากฏจากสานวนพมา

และสานวนไทยพบวา ภาพสะทอนดานศลปะทปรากฏในสานวนพมาเปนการกลาวถงชางสบหม

และการสกลายของพมา ขณะทสานวนไทยไมพบการกลาวถงศลปะดงกลาวในสานวน แมวา

ประเทศไทยจะมชางสบหมและการสกลายเชนเดยวกบประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

แตกลบพบการนาเครองดนตรไทยมาใชเปรยบเปนสานวน เครองดนตรทพบ ไดแก ป ขลย ซอ และ

กลอง สวนภาพสะทอนดานนาฏศลปทมความเหมอนกน คอ “การแสดงหนเชด” เพราะการแสดง

หนเชดถอเปนมหรสพประจาชาตของเกอบทกประเทศท วโลก นอกจากน ภาพสะทอนดาน

นาฏศลปทพบในสานวนพมาสวนใหญจะกลาวถงการแสดงละครและการรายราแบบพมา ขณะท

สานวนไทยจะเนนไปทการนาละครโขนมาเปรยบในสานวน อกทงยงมการนาลกษณะทาทางการ

แสดงของผแสดงละครมาเปรยบเปนสานวนดวย แสดงใหเหนวา ทงสานวนพมาและสานวนไทย

ตางกนาเอาสงทเปนเอกลกษณในสงคมของตนมาเปรยบเปนสานวน

5.2.5 ขอควรประพฤตปฏบตและไมควรประพฤตปฏบต

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา สานวนสวนใหญมความหมายในเชง

ตกเตอนสงสอนจงปรากฏสานวนทเปนขอควรประพฤตปฏบตและขอควรหลกเลยงไมใหประพฤต

ปฏบต ในหวขอนผวจยจะวเคราะหสานวนทมความหมายเปนขอควรประพฤตปฏบตและไมควร

ประพฤตปฏบตของแตละสงคมเปนประเดนควบคกนไป ซงมรายละเอยดดงตอไปน

5.2.5.1 ความมานะพยายามและความเกยจคราน

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา บรรพบรษของคนทงสองชน

ชาตมงเนนใหลกหลานมความมานะพยายาม อดทนบากบ น และตงใจจรงจนกวาจะประสบ

ความสาเรจ สานวนพมาทมความนาสนใจ คอ ၾကးစားက ဘရားျဖစ /co-za ká phə-ya phyíʔ/ เพยร

421

พยายาม เปนพระพทธเจา และสานวน သညးညညးခ နဗၺာနေရာက /ɵɛ-ñi-khàn nêiʔ-bàn yâuʔ/ ม

นาอดนาทน ถงนพพาน เพราะสานวนทงสองนาความเพยรพยายามของพระพทธเจาในการบรรล

นพพานมาเปรยบเทยบ แสดงใหเหนถงความวรยะอตสาหะอนยงใหญแหงการบาเพญเพยรบารม

ของพระพทธเจา แมวาการบรรลนพพานของคนทวๆ ไปจะกระทาไดยากยง แตชาวพมามความเชอ

วา ไมมสงใดเกนความพยายามของมนษย ฉะนน ความเพยรพยายามจงเปนสงประเสรฐทพงปฏบต

เพราะจะนาไปสความสาเรจในทสด ในทางตรงขามชาวพมามองวาความเกยจครานเปนสงทนา

รงเกยจ เพราะผทเกยจครานยอมไมประสบความสาเรจ จงมสานวนทกลาวเชงประชดประชนความ

พยายามของคนเกยจครานวา มกเปนความพยายามเพยงชวครเทานน อกทงยงมสานวนกลาวถง

ลกษณะของคนเกยจครานดวย ดงสานวน လပငးလ႔လ တစခဏ /lù-pyin lôŋ-lá tə-khə-ná/ ความ

เพยรของคนขเกยจ เพยงชวคร และสานวน ေယာကားပငး ေကာခငး ၊ မနးမပငး ေျခဆငး /yâuʔ-ca

pyin cɔ-khin mein-má pyin chè-hsin/ ผชายขเกยจ เอนหลง ผหญงขเกยจ เหยยดเทา

ขณะทสานวนไทยมการกลาวถงความเพยรพยายามเชนเดยวกน เพราะคนไทย

มองวาความพยายามเปนบอเกดแหงความสาเรจในชวต สานวนไทยทมความนาสนใจ คอ สานวน

“เขนครกขนภเขา” เพราะสานวนนหมายถงการทางานทยากลาบากอยางยง ตองใชความเพยร

พยายามและความอดทนสง บางครงงานนนกเกนกาลงความสามารถหรอสตปญญาของผทา แต

หากมความเพยรพยายามแลว แมงานทยากลาบากกสามารถสาเรจลลวงได นอกจากนยงมสานวน

ไทยทใชกลาวเปรยบกบผทไมมความมานะพยายามหรอมความเกยจคราน สานวนทยกมานลวน

เปนสานวนทใชเพอประชดประชนหรอใชตาหน คอ สานวน หนกไมเอา เบาไมส, ใจปลาซว, นอน

กนบานกนเมอง และสานวนขเกยจสนหลงยาว แสดงใหเหนวาคนไทยใหความสาคญกบความเพยร

พยายามของคน และตาหนผทเกยจครานเชนเดยวกบคนพมา

ตารางท 90 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความมานะพยายามและความ

เกยจคราน


အခနရခက လ႔လစက

/ʔə-chèin shí khâiʔ lôŋ-lá sâiʔ/

ขณะทมเวลา ตงความพยายาม

หมายถง เมอมเวลาควรทมเทความพยายาม

ၾကးစားက ဘရားျဖစ

/co-za ká phə-ya phyíʔ/

เขนครกขนภเขา

หมายถง ทางานทยากลาบากอยางยงโดยตองใช

ความเพยรพยายามและอดทนอยางมาก หรอบาง

ทกเกนกาลงความสามารถหรอสตปญญาของตน

422


เกยจคราน (ตอ)


เพยรพยายาม เปนพระพทธเจา

หมายถง ถามความขยนหมนเพยร แมแต

พระพทธเจากสามารถเปนได

သညးညညးခ နဗၺာနေရာက

/ɵɛ-ñi-khàn nêiʔ-bàn yâuʔ/

มนาอดนาทน ถงนพพาน

หมายถง มความพยายามกมความสาเรจ

စာမတတလင လမးမာဖတ

/sà mə-táʔ hlyìn lan hmà pháʔ/

ถาอานหนงสอไมออก อานทถนน

หมายถง ใหมความพยายาม (สมยกอนหาก

ไมไดเรยนหนงสอ หรออานหนงสอไมออก ให

ไปอานปายหรอขอความใดๆ กไดทตนเหน หาก

อานรมถนนคงมคนผานไปมา ผรหนงสอจะแก

คาเหลานนให หากอานออกเสยงผด)

ေတာငၾကး ဖ၀ါးေအာက

/tàun ci phə-wa ʔâuʔ/

ภเขาใหญ อยใตองเทา

หมายถง หากมความพยายามยอมมความสาเรจ

(เปรยบเสมอนภเขาจะสงสกเพยงใดกสามารถ

ปนขนไปได)

လငးၾကး ေလေအာက

/hlain-ci hlàn ʔâuʔ/

คลนใหญ อยใตเรอ

หมายถง ควรมความมานะพยายาม

บกนาลยไฟ

หมายถง พยายามฝาฟนอนตรายไป

บกปาฝาดง

หมายถง พยายามตอสอปสรรคตางๆ

หมายมนปนมอ

หมายถง มงมนจะเขาทาหรอจดการหรอเขา

ถอเอาใหได

กมหนากมตา

หมายถง ทาโดยไมมองดสงอน, ทาโดยตงใจ



423




အနာခမ အသာစရမည

/ʔə-nà khàn hmá ʔə-ɵà sàn yá mì/

มความอดทน ไดยงกวาการเสวยสข

หมายถง ทนลาบากในตอนแรก ตอไปกจะสบาย

ကယေရးၾကက သကလေကာငးခ

/kò ye-còŋ ká ɵɛʔ-lòŋ kaun khɛ/

ตนประสบ อดทนตอความทกขยาก

หมายถง เมอประสบเหตธระสาคญใดๆ ใหใช

ความรความสามารถและความอดทนในการ

แกไขดาเนนการ

ကယေရးၾက သကလေကာငးျမ

/kò ye-còŋ ɵɛʔ-lòŋ kaun myɛ/

ตนประสบ อดทนมนคง

หมายถง เมอประสบเหตอนใดใหใช

ความสามารถและความอดทนอยางถงทสด

တကယလပလင အဟတျဖစ

/tə-kɛ lôuʔ hlyìn ʔə-hôuʔ phyíʔ/

ถาตงใจทาจรง กเปนจรงได

หมายถง ถามความอดทน ความตงใจจรงทจะทา

อะไรบางอยาง ยอมประสบความสาเรจ

သြားဖနမား ခရးေရာက

/ɵwa phàn mya khə-yi yâuʔ/

มงไปไมยอทอ ถงจดหมาย

หมายถง มวรยะอตสาหะยอมทาสาเรจ

လပငးလ႔လ တစခဏ

/lù-pyin lôŋ-lá tə-khə-ná/

ใจปลาซว

หมายถง ใจเสาะ, ไมอดทน, ยอมแพงาย

นอนกนบานกนเมอง

หมายถง นอนตนสายดวยความเกยจคราน

(ใชเปนคาประชด)

ขเกยจสนหลงยาว

หมายถง เรยกคนเกยจครานเอาแตนอน

424




ความเพยรของคนขเกยจ เพยงชวคร

หมายถง คนทเกยจคราน หากมความเพยร

พยายามกเปนความพยายามเพยงชวขณะ

ေယာကားပငး ေကာခငး ၊ မနးမပငး ေျခဆငး

/yâuʔ-ca pyin cɔ-khin mein-má pyin chè-hsin/


หมายถง ผชายเมอขเกยจจะนงเอนหลง เพราะ

ผชายทขยนจะตองไปทางาน ไมพกผอนอยบาน

สวนผหญงเมอขเกยจจะนงเหยยดเทา เพราะ

ผหญงทมความขยนอดทนตองทางานบาน

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา คนพมาและคนไทยม

แนวคดเรองความมานะพยายาม จากสานวนจะเหนไดวา ทงคนพมาและคนไทยกลาวยกยองผทม

ความมานะพยายามและตาหนผทมความเกยจคราน ดงนน ความเพยรพยายามจงเปนขอควร

ประพฤตปฏบตเพราะจะนาไปสความสาเรจ ขณะทความเกยจครานเปนสงทควรหลกเลยง เพราะผ

ทเกยจครานยอมไมประสบความสาเรจในชวต

5.2.5.2 ความกลาหาญและความขลาดกลว

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา สานวนพมามงเนนเรองความ

กลาหาญมากกวาสานวนไทย สาเหตอาจเปนเพราะคนพมานบถอผทมความกลาหาญวาเปนวรบรษ

สามารถกอบกประเทศชาตได คนพมาจงยกยองและใหเกยรตผทมความกลาหาญซงถอเปน

คณธรรมขอหนงทบรรพบรษชาวพมาพยายามปลกฝงแนวคดใหลกหลาน ทาใหสานวนพมาม

เนอหาเกยวกบความกลาหาญหลายสานวนดวยกน คอ สานวน ရေသာ မေသ /yɛ ɵɔ mə-ɵè/ เมอกลา

หาญ ไมตาย, ရေသာမေသ ၊ ေသေသာ ငရမလား /yɛ ɵɔ mə-ɵè ɵè ɵɔ ŋə-yɛ mə-la/ เมอกลาหาญ ไม

ตาย เมอตาย ไมตกนรก, ေၾကာက လြ ၊ ရ မငးျဖစ /câuʔ lwɛ yɛ min phyíʔ/ กลว ผดพลาด กลา เปน

กษตรย, ေၾကာကလင လာဘလြ ၊ ရလင လာဘရ /câuʔ hlyìn láʔ lwɛ yɛ hlyìn láʔ yá/ ถากลว พลาด

ลาภ ถากลา ไดลาภ และสานวน လပရလင ခရရမည /lôuʔ yɛ hlyìn khàn yɛ yá mì/ ถากลาทา ตอง

425

กลารบ สวนสานวนพมาทกลาวถงความกลวนนไดกลาวไวอยางนาสนใจวา ေၾကာကတတ ၀နကငး

/câuʔ táʔ wùn kin/ ขลาดกลว ไรภาระ หมายถง ผทหวาดกลว คดถงอนตรายเอาไวลวงหนา ยอม

หางไกลจากภยอนตรายนน แสดงใหเหนวาคนพมายกยองผทมความกลาหาญและไมนยมคนทม

นสยออนแอหรอขขลาด แตพยายามสงสอนลกหลานใหนาความออนแอหรอความหวาดกลวทมอย

นนมาสรางเปนเกราะปองกนอนตรายตนเองจากภยภายนอก

ขณะทสานวนไทยแมจะมสานวนทกลาวถงความกลาหาญไมมากนก แตกพอ

แสดงใหเหนวา คนไทยยกยองผทมความกลาหาญเชนเดยวกบคนพมา ดงสานวน “กรงศรอยธยาไม

สนคนด” และสานวน “ใจดสเสอ” คอ เมอตองเผชญกบอนตรายใดๆ กตามตองมสตควบคมจตใจ

ใหกลาแกรงจะทาใหผานพนอนตรายนนไปได สาเหตทสานวนไทยมสานวนทกลาวถงความกลา

หาญไมมากนกอาจเปนเพราะเมอพจารณาความหมายของสานวนกลบพบสานวนทกลาวในเชง

ตาหนผทมความขลาดกลวแทน แสดงใหเหนวาคนไทยไมนยมผทมนสยขขลาด ไมสามารถควบคม

สตเมอตองเผชญกบความกลวได เมอมผใดแสดงกรยาอาการเชนนน คนไทยมกกลาวเชงประชด

หรอตาหนวากลวจน “ขหดตดหาย” หรอ “ตตนกอนไข” นอกจากนคนไทยยงนาลกษณะอาการเมอ

คนเกดความตกใจกลวมาเปรยบเปนสานวนดวย คอ สานวน “ขนหวลก” หมายถง อาการทตกใจ

หรอกลวมาก จนรสกคลายกบผมตงชนขน และสานวน “หนาถอดส” หมายถง หนาเผอดลงเมอม

อาการตกใจ กลว หรอผดหวง

ตารางท 91 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความกลาหาญและความขลาดกลว


ရေသာ မေသ

/yɛ ɵɔ mə-ɵè/

เมอกลาหาญ ไมตาย

หมายถง ผทมความกลาหาญองอาจ แมตวจะ

ตายไปแตชอกยงคงอยใหคนรนหลงสรรเสรญ

ရေသာ မေသ ၊ ေသေသာ ငရမလား

/yɛ ɵɔ mə-ɵè ɵè ɵɔ ŋə-yɛ mə-la/



หมายถง ในยามคบขนจะมคนเกงกลาสามารถ

ชวยไวได

ใจดสเสอ

หมายถง ทาใจกลา บงคบจตใจไมใหหวนไหว

เมอเผชญอนตรายรายแรง

ขหดตดหาย

หมายถง ใชเปนสานวนประกอบคา กลว วา

สานวน ‘หนาถอดส’ มทมาจากปลากด เพราะเมอนาปลากดมากดกน หากปลาตวไหนกลวอกฝายหนง สของตวปลา

จะเปลยนเปนซดเผอดลงทนท

426

ตารางท 91 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความกลาหาญและความขลาดกลว (ตอ)


หมายถง ผทมความกลาหาญองอาจ แมตายไป

คนกจะสรรเสรญยกยอง และเพราะเปนการตาย

ทประเสรฐจงมกไดไปอยในททประเสรฐ


လပရလင ခရရမည

/lôuʔ yɛ hlyìn khàn yɛ yá mì/

ถากลาทา ตองกลารบ

หมายถง เมอกลากระทากตองกลายอมรบผล

ของการกระทานน

ေၾကာက လြ ၊ ရ မငးျဖစ

/câuʔ lwɛ yɛ min phyíʔ/


หมายถง ถากลวจะพลาดโอกาส เสยประโยชน

บางอยางไป แตหากมความเสยสละและความ

กลาหาญกสามารถเปนกษตรยได

ေၾကာကလင လာဘလြ ၊ ရလင လာဘရ

/câuʔ hlyìn láʔ lwɛ yɛ hlyìn láʔ yá/

ถากลว พลาดลาภ ถากลา ไดลาภ

หมายถง ถากลาจะไดรบโอกาสและ

คณประโยชนมากมาย แตหากกลวโอกาส

เหลานนกจะหลดมอไป

ေၾကာကတတ ၀နကငး

/câuʔ táʔ wùn kin/

ขลาดกลว ไรภาระ

หมายถง ผทหวาดกลว คดถงอนตรายเอาไว

ลวงหนา ยอมหางไกลจากภยอนตรายนน

กลวจนขหดตดหาย หมายความวา กลวมาก

ตตนกอนไข

หมายถง กงวลทกขรอนหรอหวาดกลวในเรองท

ยงไมเกดขน

ขนหวลก

หมายถง อาการทตกใจหรอกลวมาก จนรสก

คลายกบผมตงชนขน

หนาถอดส

หมายถง หนาเผอดลงเมอมอาการตกใจ กลว

หรอผดหวง

427

จากการศกษาสานวนไทยและสานวนพมาสะทอนใหเหนวา คนพมาและคน

ไทยมแนวคดเรองความกลาหาญเหมอนกน แตสานวนพมามงเนนเรองความกลาหาญมากกวา

สานวนไทย เพราะคนพมามแนวคดเรองการยกยองวรบรษ คนพมาจงยกยองและใหเกยรตผทม

ความกลาหาญ และไมนยมคนทมนสยออนแอหรอขขลาด แตพยายามสงสอนลกหลานใหนาความ

ออนแอหรอความหวาดกลวทมอยนนมาสรางเปนเกราะปองกนตนเองจากภยภายนอก สวนสานวน

ไทยทกลาวถงความกลาหาญมจานวนไมมากนก สาเหตเพราะสานวนไทยสวนใหญมความหมาย

ในเชงประชดประชนหรอตาหนผทมความขลาดกลวเสยมากกวา จงพอสรปไดวาคนไทยมแนวคด

ยกยองผทมความกลาหาญเชนเดยวกบคนพมา

5.2.5.3 ความกตญ และความอกตญ

สานวนพมากลาวถงความกตญ วาเปนสงทควรประพฤตปฏบต โดยเฉพาะ

อยางยงกบผทมพระคณ ไมวากบพอแม ครบาอาจารย หรอผใหความอปการะในดานตางๆ สานวน

พมากลาววา တစလတစားဖး သ႔ေကးဇး /tə-lôuʔ sa-phu ɵú-ce-zu/ เคยกนหนงคา ขอบคณเขา

หมายถง ใหรจกตอบแทนบญคณผมพระคณ แมวาจะเปนสงเลกนอยกควรตอบแทนและไมควรลม

บญคณของผมพระคณ สวนบญคณของพอแมนน คนพมาเปรยบวาไมอาจหาสงใดมาประมาณได

เปรยบเสมอนความสงของยอดเขาพระสเมรหรอแมแตพระพทธเจาซงเปนศาสดาของพระพทธ

ศาสนากไมอาจทดแทนคณของพระมารดาไดหมดสน ดงสานวน မဘေကးဇး ျမငးမရဥး /mí-bá ce-

zu myin-mò ʔu/ บญคณของพอแม สงเทายอดเขาพระสเมร และสานวน ျမတစြာဘရားေသာမ

ႏ ႔တစလးဖးသာေက /myáʔ-swà-phə-ya ɵɔ hmá nó tə-loŋ pho ɵà cè/ แมแตพระพทธเจา นมเพยง

หนงขางกมคาไมจบสน ดงนน คนพมาจงกลาวตาหนผทไมรจกตอบแทนบญคณของผมพระคณวา

ေကးဇးရမ ေကးစြပသည /ce-zu shí hmá ce-sûʔ-ɵì/ มบญคณ ไมรจกบญคณ หมายถง อกตญ หรอ

เนรคณ

สวนสานวนไทยมสานวนทกลาวถงบญคณของผมพระคณวา “ขาวแดงแกง

รอน” เปนการกลาวตกเตอนไมใหลมบญคณของผมพระคณทเลยงดใหขาวใหนา สานวนทกลาว

ถงผอกตญ ไมรจกทดแทนบญคณ มกจะเปนการกลาวประณามหรอกลาวตาหน ไดแก สานวน

หนกแผนดน, ศษยคดลางคร, เกลอเปนหนอน, ไสเปนหนอน และกนบนเรอน ขบนหลงคา ทงน

สานวนทปรากฏพอจะสะทอนใหเหนวา สงคมไทยมแนวคดเรองความกตญ และความอกตญ

คลายคลงกบสงคมพมา

428

ตารางท 92 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความกตญ และความอกตญ


တစလတစားဖး သ႔ေကးဇး

/tə-lôuʔ sa-phu ɵú-ce-zu/

เคยกนหนงคา ขอบคณเขา

หมายถง ใหรจกตอบแทนบญคณผมพระคณ

မဘေကးဇး ျမငးမရဥး

/mí-bá ce-zu myin-mò ʔu/

บญคณของพอแม สงเทายอดเขาพระสเมร

หมายถง บญคณของพอแมหาทเปรยบไมได

ျမတစြာဘရားေသာမ ႏ႔တစလးဖးသာေက

/myáʔ-swà-phə-ya ɵɔ hmá nó tə-loŋ pho ɵà cè/

แมแตพระพทธเจา นมเพยงหนงขางกมคา

ไมจบสน

หมายถง พระคณของแมยงใหญ

ေကၽြးတ႔ေကၽြးလည ၊ ေမြးတ႔ေမြးလည

/cwe-dôŋ-cwe-hlɛ mwe-dôŋ-mwe-hlɛ/

เลยงดตอบเลยงดกลบ ชบเลยงตอบชบเลยงกลบ

หมายถง พอแมเลยงดอมชลกอยางไร เมอทาน

แกตวลง บรรดาลกหลานกตองดแลปรนนบต

ทานเพอตอบแทนบญคณ

ေကးဇးရမ ေကးစြပသည

/ce-zu shí hmá ce-sûʔ-ɵì/

มบญคณ ไมรจกบญคณ

หมายถง คนบางคนไมรจกตอบแทนบญคณของ

ผทเคยมพระคณหรอผทเคยทาประโยชนใหแก

ตน



หนกแผนดน

หมายถง ไมรคณของแผนดนทอาศย, ทรยศตอ

บานเมองของตน, เสนยดสงคม


หมายถง ศษยเนรคณทมงคดจะทาลายลาง

ครบาอาจารย


หมายถง ญาตมตร สามภรรยา บตรธดา

เพอนรวมงาน หรอคนในบาน คดคดทรยศ



429

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา สานวนของคนทง

2 ชนชาตกลาวถงคณธรรมดานความกตญ ไว สาเหตเนองมาจากทงสงคมพมาและสงคมไทยเปน

สงคมทมระบบอปถมภและระบบอาวโส คนพมาและคนไทยจงมความนอบนอมและใหความ

สาคญกบเรองความกตญ รคณเปนอยางมาก ผทไมมคณธรรมในขอนมกถกกลาวประณามและ

ไมไดรบการยอมรบจากคนในสงคม

5.2.5.4 ความซอสตยและความคดโกง

คณธรรมดานความซอสตยนนเปนคณธรรมอยางหนงทคนทง 2 ชนชาตให

ความสาคญ จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา สานวนพมาไดกลาวถงคณธรรมขอน

ไวอยางตรงไปตรงมา คอ ရးရးကင ၊ ျမငျမငၾက /yo-yo cîn myîn-myîn càn/ ประพฤตอยางซอสตย

คดอยางสงสง แตทนาสนใจคอ คนพมาไดนาคณธรรมขอนมาเปรยบเปนสานวนใชเตอนสต

ลกหลานใหมความระมดระวงเกยวกบการประพฤตตนอยางซอสตยวาไมควรซอสตยจนเกนไปจน

ดเซอหรอเขลาไมทนคน สานวนพมาจงกลาววา ရးလြနးေတာအ /yo lun dɔ ʔá/ ซอตรงเกนไป

(กลายเปน)ทม หมายถง คนทมความซอตรงเกนไปยอมไมด นอกจากน คนพมายงตกเตอนลกหลาน

วา แมความซอสตยจะเปนขอควรพงปฏบตกตาม แตในโลกแหงความเปนจรงกไมควรไววางใจใคร

งายๆ เพราะแมคนทเราคดวาเขาซอสตย, ซอตรง หรอคนใกลตวทเราไววางใจมากกอาจตระบดสตย

ได ดงนนจงมสานวนพมากลาววา လရးဆတာ သခၤငးမာသာရ /lù-yo hsò-dà ɵin-jain hmà ɵà shí/

คนซอสตย มเพยงทสสาน/ปาชา หมายถง ในโลกนไมมคนทซอสตยสจรตจรงๆ ทงน สานวนพมา

ไมมสานวนใดทมความหมายถงความคดโกงอยางตรงไปตรงมา

ขณะทสานวนไทยกมสานวนทใชเตอนสตลกหลานใหมความระมดระวง

เกยวกบการประพฤตตนอยางซอสตยวาไมควรซอสตยจนเกนไปเชนเดยวกบสานวนพมา คอ

สานวน “เถรตรง” หมายถง ซอหรอตรงจนเกนไปจนไมมไหวพรบ สาเหตทกลาวเชนนอาจเปน

เพราะบรรพบรษเกรงวา ลกหลานอาจไมทนเลหเหลยมของคนเจาเลหทาใหเสยผลประโยชนหรอ

ไดรบความเดอดรอนได ความซอสตยจงเปรยบเหมอนดาบสองคมทมทงผลดและผลเสย ตองม

อยางพอด คอ ไมซอจนเขลาไมทนคน นอกจากน สานวนไทยยงกลาวถงความคดโกงไวหลาย

สานวนดวยกน ไดแก สานวนลมมวย, หนาซอใจคด, ยอมแมวขาย, ตบตา, นกตอ สานวนเหลาน

ลวนนาไปใชตาหนแกผทประพฤตปฏบตตนโดยไรความซอสตย คอ ไมซอสตยทงตอตนเองและ

ตอผอน ทาใหผอนไดรบความเดอดรอน การคดโกงจงเปนพฤตกรรมทไมควรกระทาเปนอยางยง

430

ตารางท 93 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความซอสตยและความคดโกง


ရးရးကင ၊ ျမငျမငၾက

/yo-yo cîn myîn-myîn càn/

ประพฤตอยางซอสตย คดอยางสงสง

หมายถง ผทมความประพฤตทซอสตย

มความคดทสงสง ยอมมชวตทเจรญรงเรอง

ရးလြနးေတာအ

/yo lun dɔ ʔá/

ซอตรงเกนไป(กลายเปน)ทม

หมายถง คนทมความซอตรงเกนไปยอมไมด

လရးဆတာ သခၤ ငးမာသာရ

/lù-yo hsò-dà ɵin-jain hmà ɵà shí/

คนซอสตย มเพยงทสสาน/ปาชา

หมายถง ในโลกนไมมคนทซอสตยสจรตจรงๆ

เถรตรง

หมายถง ซอหรอตรงจนเกนไป, ไมมไหวพรบ,

ไมรจกผอนผนสนยาว, ไมรจกผอนหนกผอนเบา

ลมมวย

หมายถง สมยอมหรอทาใหสมยอมกนในทางท

ไมสจรต

หนาซอใจคด

หมายถง มสหนาดซอๆ แตมนสยคดโกง

ยอมแมวขาย

หมายถง ตกแตงคนหรอสงของทไมดหรอมคา

นอยโดยมเจตนาจะหลอกลวงใหผอนเชอวาด

ตบตา

หมายถง หลอกหรอลวงใหเขาใจผด

นกตอ

หมายถง คนททาหนาทตดตอหรอชกจงหลอก

ลอคนอนใหหลงเชอ (ใชในทางไมด)


ไทยมแนวคดเรองความซอสตยวาเปนขอควรปฏบตเหมอนกน คนพมาและคนไทยไดนาคณธรรม

ขอนมาเปรยบเปนสานวนใชเตอนสตลกหลานใหมความระมดระวงเกยวกบการประพฤตตนอยาง

ซอสตยวา ไมควรซอสตยจนเกนไปจนดเซอหรอเขลาไมทนคน เพราะอาจทาใหตนเองเดอดรอนใน

ภายหลงได คณธรรมเรองความซอสตยนจงเปนขอควรปฏบตแตผปฏบตตองใชสตพจารณาให

รอบคอบ สวนการคดโกงถอเปนขอควรหลกเลยง เพราะนอกจากจะสรางความเดอดรอนใหแก

ตนเองแลวยงสรางความเดอดรอนใหแกผอนดวย

431

5.2.5.5 การมสตและความประมาท

การมสตรคดคอความไมประมาท มความรอบคอบ และดาเนนชวตดวยความ

ระมดระวง ไมวาจะเปนทงทางกาย วาจา และจตใจ สวนความประมาทคอพฤตกรรมทตรงขามกน

ผทดาเนนชวตโดยความประมาทมกจะนาความเดอดรอนมาสตนเองและผอน ดงนน บรรพบรษจง

สรางสานวนทมความหมายเกยวกบการมสตและความประมาทไวใชเพอตกเตอนส งสอนลกหลาน

ใหดาเนนชวตไดอยางปกตสข ไมเบยดเบยนทงตอตนเองและผอน จากการศกษาสานวนพมาและ

สานวนไทยพบวา ทงสานวนพมาและสานวนไทยตางกลาวถงการมสตรคด พจารณาไตรตรองสง

ตางๆ ทเกดขนอยเสมอ นนคอการวางตนอยในความไมประมาท สานวนพมากลาวอยางตรงไปตรง

มาวา သတဆ ပသညမရ /ɵə-ɵí hsò pò ɵì mə-shí/ คาวาสต ไมมมากไป หมายถง ควรมสตทกขณะ

สวนสานวนไทยกลาววา “กาแพงมห ประตมตา” หมายถง การพดหรอทาอะไรตองระมดระวง และ

“ดตามาตาเรอ” หมายถง ใหมความรอบคอบระมดระวง

ตารางท 94 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการมสตและความประมาท


သတဆ ပသညမရ

/ɵə-ɵí hsò pò ɵì mə-shí/

คาวาสต ไมมมากไป

หมายถง ควรมสตทกขณะ

တမမေယာငႏင နက ၊ လြယမေယာငႏင ခက

/tèin mə-yàun hnîn nɛʔ lwɛ mə-yàun hnîn

khɛʔ/

ทาทางเหมอนตน(กลบ)ลก ทาทางเหมอนงาย

(กลบ)ยาก

หมายถง ใหมความระมดระวงและเตรยมพรอม

อยเสมอ

ထသြားျပနၾကည

/thá ɵwa pyàn cí/






หมายถง มความรอบคอบระมดระวง (มกใชใน

ความปฏเสธ)

ไมดตามาตาเรอ

หมายถง ไมพจารณาใหรอบคอบ


หมายถง การทาอะไรสองอยางพรอมกนโดยไม

รอบคอบหรอชกชา อาจเกดความเสยหายได

สมสสมหา

หมายถง ซมซาม, ไมระมดระวงใหด, ไมดใหด

432

ตารางท 94 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการมสตและความประมาท (ตอ)


ေၾကြးေပးလငဆး ၊ ေတာငးလငမနး

/cwe pe hlyìn hsoŋ taun hlyìn moŋ/ถาใหหนก

สญเสย ถาขอกโดนเกลยด

หมายถง หากใหผอนยมเงนตองคดใหรอบคอบ

တတားအ ေမာငက မေလာကႏင ၊ စကားဆ ေတာငလ မေမာကႏင

/də-da ʔò hmàun kò mə-shâuʔ hnîn zə-ga-

hsò tàun lò mə-mâuʔ-hnîn/

สะพานเกา เวลามด อยาเดน คาพดคาจา

อยาโอหงเทาภเขา

หมายถง จะทาอะไรใหระมดระวงตวไวกอน

ႏတေၾကာငေသ ၊ လကေၾကာငေၾက

/hnôuʔ câun ɵè lɛʔ câun cè/


หมายถง จะทาการสงใดควรมสต ระมดระวงตว

อยเสมอ





အစားမေတာ တစလတ ၊ အသြားမေတာ တစလမး

/ʔə-sa mə-tɔ tə-lôuʔ ʔə-ɵwa mə-tɔ tə-hlan/

กนไมพอเหมาะหนงคา เดนไมพอเหมาะหนง

กาว

หมายถง ตองระมดระวง (หากกนไมระวงเพยง

หนงคาหรอเดนไมระวงเพยงหนงกาวกอาจ

กอใหเกดอนตรายได)

433

ตารางท 94 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการมสตและความประมาท (ตอ)


အထားလြယ သၾကြယလကေဆာ

/ʔə-tha lwɛ ɵù-cwɛ lɛ ʔ hsɔ/

วางไวงาย คนรวยมอไว

หมายถง ควรระมดระวงทรพยสนของตน

သဒၶါလြနေတာ တဏာကၽြ

/ɵə-dà lùn dɔ tàn-hnà cùn/

ศรทธามากไป ถลาเปนตณหา

หมายถง หากศรทธามากจนเกนไป กอาจ

กลายเปนความลมหลงได ตองมสตพจารณา


မကစ အကင ၊ ၀မး အခင

/myɛ ʔ-sí ʔə-cîn wan ʔə-chîn/


หมายถง ควรฝกการนอนใหเปนนสย ควรฝก

ทองดวยการพจารณาของทจะกนเขาไป


ไทยมแนวคดเรองการมสตวาเปนขอควรปฏบตเหมอนกน สวนความประมาทเปนขอควรหลกเลยง

ไมใหประพฤตปฏบต แสดงใหเหนวาทงคนพมาและคนไทยตางนาคาสอนของพระพทธเจาเรอง

การดารงตนอยางมสตทกขณะจตมาปรบใชในชวตประจาวนและสรางเปนสานวน เพอส งสอน

ลกหลานและควบคมคนในสงคมใหสามารถดาเนนชวตไดอยางมสนตสข

5.2.5.6 การใหอภยและความพยาบาท

การใหอภยเปนธรรมะประจาใจขอหนงทมนษยทกคนพงมและพงปฏบต

เพราะการใหอภยเปนการฝกอบรมจตใจอยางหนงทชวยใหผฝกปฏบตรสกสงบ จากการศกษา

สานวนของทง 2 ชนชาตพบวา ทงสานวนพมาและสานวนไทยไดกลาวถงการใหอภยในรปแบบ

ตางๆ รวมถงผลดของการใหอภย และผลเสยของการอาฆาตพยาบาทผอน สานวนพมากลาวถงการ

กระทาใดๆ วา เมอจะกระทาการใดๆ กตามใหนกถงใจเขาใจเรากจะทาใหเรามความเหนอกเหนใจ

434

ผอนมากยงขน และสามารถใหอภยผอนไดเมอเขากระทาความผด ดงสานวน သ႔စတကလ ကယစတ

ႏငႏငး /ɵú-sêiʔ kò lò kó-sêiʔ hnîn hnain/ ใจเขาเปรยบเทยบกบใจตน สานวนนมความหมาย

คลายคลงกบสานวนไทยวา “เอาใจเขามาใสใจเรา” นอกจากนสานวนพมายงนาหลกของความรก

และความเมตตาทมนษยทกคนควรมใหกนมาใช เพอใหคนเราสามารถใหอภยผอนไดงายยงขน

ดงสานวน တစဥးေမတာ တစဥးမာ /tə-ʔu myíʔ-tà tə-ʔu hmà/ คนหนงเมตตา คนหนง(เมตตาตอบ),

လြမးစရာေပၚလင နာစရာနငေဖာက /lwan-sə-yà pɔ hlyìn nà-sə-yà hnîn phyâuʔ/ ถาเกดความถวลหา

ความเจบแคนกหายไป, ခစစက ရညေစ ၊ မနးစက တေစ /chíʔ sá kò she-sè moŋ sá kò tò-sè/ ความ

รก ขอใหยนยาว ความเกลยด ขอใหสน และสานวน ခစစက ရညေစ ၊ ရနစက တေစ /chíʔ sá kò she-

sè yàn sá kò tò-sè/ ความรก ขอใหยนยาว ความบาดหมาง ขอใหสน นอกจากนสานวนพมายง

มงเนนใหเหนผลเสยของการไมรจกอภย การอาฆาตพยาบาทตอผอน การคดรายปองรายผอน

เพราะสงเหลานมกนาความเดอดรอนมาสตวของผกระทาเอง ดงนนการใหอภยจงเปนหนทางทด

ทสด สานวนทปรากฏจงมความหมายในเชงสงสอนหรอตกเตอนไมใหกระทาสงไมด คอ สานวน

သတစပါးမေကာငးၾက ကယမာ ေဘးဒဏထ /ɵù-tə-pa mə-kaun càn kó hmà be-dàn thí/ คนทคดไมด

ภยยอมมาถงตน และสานวน သ႔က ကယဖက ကယပငပက /ɵú kò kò phyɛʔ kò pìn pyɛʔ/ ตนทาราย

เขา ตนเสยหาย

สวนสานวนไทยนนนอกจากสานวน “เอาใจเขามาใสใจเรา” แลวยงมสานวนท

แสดงใหเหนวธผอนปรนไมใหเกดการกระทบกระทงกน คอ สานวน “บวไมชา นาไมขน” และ

“ผอนหนกผอนเบา” วธการนเปนลกษณะหนงของคนไทยทรจกผอนปรนอยางละมนละมอม อน

เปนหลกการอยรวมกนและการใหอภย สานวนไทยยงมสานวนทกลาวคลายกบสานวนพมาวา “รก

ยาวใหบน รกสนใหตอ” หมายถง รกจะอยดวยกนนานๆ ใหตดความคดอาฆาตพยาบาทออกไป รก

จะอยกนสนๆ ใหคดอาฆาตพยาบาทเขาไว สานวนนสะทอนใหเหนวา คนทงสองสงคมตางม

แนวคดทใกลเคยงกน คอ ตองรจกใหอภยซงกนและกน ไมอาฆาตพยาบาทและเบยดเบยนกน จงจะ

ทาใหคนเราสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข

ตารางท 95 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการใหอภยและความพยาบาท


သ႔စတကလ ကယစတႏငႏငး

/ɵú-sêiʔ kò lò kó-sêiʔ hnîn hnain/

ใจเขาเปรยบเทยบกบใจตน

หมายถง จะทาอะไรตองนกถงจตใจของผอนดวย

เอาใจเขามาใสใจเรา

หมายถง ใหรจกเหนใจผอน


หมายถง รจกผอนปรนเขาหากน

435

ตารางท 95 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการใหอภยและความพยาบาท (ตอ)


တစဥးေမတာ တစဥးမာ

/tə-ʔu myíʔ-tà tə-ʔu hmà/

คนหนงเมตตา คนหนง(เมตตาตอบ)

หมายถง หากมความเมตตากบคนอนยอมไดรบ

ความเมตตาตอบ

လြမးစရာေပၚလင နာစရာနငေဖာက

/lwan-sə-yà pɔ hlyìn nà-sə-yà hnîn phyâuʔ/

ถาเกดความถวลหา ความเจบแคนกหายไป

หมายถง เมอเกดความรกความเมตตา

ความเจบแคนยอมหายไป

ခစစက ရညေစ ၊ မနးစက တေစ

/chíʔ sá kò she-sè moŋ sá kò tò-sè/

ความรก ขอใหยนยาว ความเกลยด ขอใหสน

หมายถง คนเราหากมความรกกขอใหมนคง

ยนยาว หากมความเกลยดขอใหรบคลคลาย

ไมควรคดแคน อาฆาตกน

ခစစက ရညေစ ၊ ရနစက တေစ

/chíʔ sá kò she-sè yàn sá kò tò-sè/

ความรก ขอใหยนยาว ความบาดหมาง ขอใหสน

หมายถง คนเราหากมความรกกขอใหมนคง

ยนยาว หากมความบาดหมางขอใหรบคลคลาย

ไมควรคดแคน อาฆาตกน

သတစပါးမေကာငးၾက ကယမာ ေဘးဒဏထ

/ɵù-tə-pa mə-kaun càn kó hmà be-dàn thí/

คนทคดไมด ภยยอมมาถงตน

หมายถง คนทคดแตจะทาลายหรอปองรายผอน

ยอมมภยมาถงตน

มให กระทบกระเทอนใจกน รจกถนอมนาใจ

ไมใหขนเคองกน

ผอนหนกเปนเบา

หมายถง ลดความรนแรงลง, ลดหยอนลง


หมายถง รกจะอยดวยกนนานๆ ใหตดความคด

อาฆาตพยาบาทออกไป รกจะอยกนสนๆ ใหคด

อาฆาตพยาบาทเขาไว

วนพระไมมหนเดยว

หมายถง วนหนายงมโอกาสอก (มกใชพดเปน

เชงอาฆาต)

เอาปนหมายหว

หมายถง ผกอาฆาตไว, คาดโทษไว, เชอแนวาจะ

เปนไปตามทคาดหมายไว, ประมาทหนาวาไมม

ทางจะเอาดได

ใสไฟ

หมายถง ใหรายผอนทาใหไดรบความเสยหาย

436

ตารางท 95 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการใหอภยและความพยาบาท (ตอ)


သ႔က ကယဖက ကယပငပက

/ɵú kò kò phyɛ ʔ kò pìn pyɛʔ/

ตนทารายเขา ตนเสยหาย

หมายถง ทารายผอนแตสรางความเสยหายใหแก

ตนเองดวย


ไทยมแนวคดเรองการใหอภยวาเปนขอควรปฏบตเหมอนกน สานวนพมาแสดงใหเหนการใชหลก

ของความรกและความเมตตาทมนษยทกคนควรมใหกน เพอใหสามารถอภยผอนไดงายยงขน สวน

สานวนไทยแสดงใหเหนวธผอนปรนไมใหเกดการกระทบกระทงกน เปนลกษณะของคนไทยท

รจกผอนปรน, อะลมอลวย เมอใหอภยผอนได จตใจผใหกจะแจมใสขนดวย การใหอภยจงเปนขอ

ควรปฏบตเพราะการใหอภยเปนหนทางทดทสดสาหรบการแกปญหาตางๆ

5.2.5.7 การพงพาตนเองและการพงพาอาศยผอน

บรรพบรษของคนพมาและคนไทยยดมนพทธศาสนสภาษตบทหนงเสมอ คอ

အတာဟ အတေနာနာေထာ /ʔə-tà-hí ʔáʔ-tə-nɔ-nà-thɔ/ “อตตา ห อตตโน นาโถ” หมายถง ตนเปนท

พงแหงตน เพราะคนทงสองชนชาตเชอวาไมมผใดสามารถชวยเหลอและเปนทพงพาใหเราได

ตลอดเวลา ดงนน การพงพาตนเองจงเปนสงประเสรฐสดทควรปฏบต ทงสานวนพมาและสานวน

ไทยจงมสานวนทกลาวถงการพงพาตนเอง สานวนพมากลาววา လသာ ပဓာန /lù ɵà pá-dà-ná/ คน

เทานน สาคญ สวนสานวนไทยกลาววา “พงลาแขงตวเอง, อาศยลาแขงตวเอง”

นอกจากน ทงสานวนพมาและสานวนไทยยงกลาวถงการพงพาอาศยผอน

สานวนพมาสะทอนใหเหนสภาพสงคมพมาทมความเกอกล กลาวคอ ผนอยตองพงพาผใหญหรอผ

ทดอยอานาจกวามกจะพงพาผทมอานาจมากกวา ดงปรากฏในสานวน စငေကာငးေသာ ဖရေကာငး၏

၊ အရငေကာငးေသာ ကၽြနေကာငး၏ /sìn kaun ɵɔ phə-yòŋ kaun ʔí ʔə-shìn kaun ɵɔ cùn kaun ʔí/

หากรานด ผลฟกยอมด หากเจานายด ขาทาสยอมด นอกจากน สานวนพมายงกลาววาการพงพาญาต

มตรยอมพงพาไดมากกวาผอน เพราะญาตมตรเปรยบเสมอนรมไมใหญเอาไวพงพง รมเงาของญาต

มตรสามารถปกปกรกษายามเราเดอดรอนได ดงนน รมเงาของญาตมตรจงรมเยนกวาเงาของตนไม

ดงสานวน သစရပ၀ါးရပထက ေဆြရပမးရပက ပေအးသည /ɵíʔ-yêiʔ-wa-yêiʔ thɛʔ hswè-yêiʔ-myo-yêiʔ

437

ká pò ʔe ɵì/ รมเงาของญาตพนอง รมเยนกวารมเงาตนไม นอกจากน ชาวพมามองวาคนแปลกหนา

ถาหากเปนคนดกสามารถนบถอพงพาเสมอนเปนญาตพนองไดเชนเดยวกน จงมสานวนกลาววา

သစမးေကာငးလင ေဆြမးမသာ /ɵù-zein kaun hlyìn hswè-myo mə-ɵà/ คนแปลกหนาหากดกเปน

ญาตพนอง และเปนทนาสงเกตวา สานวนพมายงมสานวนทนาสนใจเกยวกบการพงพาคนอนวา

အားနာလင အားပါ /ʔa-nà hlyìn ʔa-pà/ ถาเกรงใจ วางเปลา หมายถง หากมความเกรงใจมากเกนไป

อาจสญเสยผลประโยชน สานวนนแสดงใหเหนวา ชาวพมามองวาแมการพงพาตนเองจะเปนสงด

แตเมอถงคราวจาเปนตองพงพาผอนเนองจากปญหาหรอความเดอดรอนนนเกนกวากาลงของตนท

จะแกไขไดกควรเรงรบดาเนนการขอความชวยเหลอผอน มเชนนนอาจทาใหเราไมสามารถแกไข

ปญหาได อกทงยงสญเสยผลประโยชนทตนควรไดรบอกดวย

คนไทยมองการพงพาอาศยกนของคนในสงคมไมตางจากสงคมพมาเทาใดนก

จงปรากฏสานวนตางๆ ทมความหมายเกยวกบการพงพาอาศยกน คนไทยมองวาคนเราไมสามารถ

อาศยอยไดเพยงลาพง ตองพงพาอาศยกนเหมอน “นาพงเรอ เสอพงปา” นอกจากน สงคมไทยยงม

แนวคดเรองการพงพาเหมอนสงคมพมา คอ ผนอยตองพงพาผใหญหรอผทมอานาจมากกวา และผ

ทดอยอานาจกวาตองมความออนนอมถอมตน ไมคดคดเนรคณเมอสามารถพงพาตนเองไดแลว ดง

สานวน หนรอนมาพงเยน รมโพธรมไทร ขาพงเจา บาวพงนาย และฝากเนอฝากตว ทงน ผทคด

เนรคณมกถกตาหนจากคนในสงคม สานวนไทยมสานวนทกลาวเชงตาหนผทเนรคณและไมเชอฟง

คาแนะนาตกเตอนจากผทเคยใหทพงพงวา “ปกกลาขาแขง” สวนสานวนพมากลาววา ေထာကထား

လင ေႏာငယက ၊ ေျမာကစားလင ေရာငတက /thâuʔ-tha hlyìn hnâun-shɛʔ hmyâuʔ-sa hlyìn yâun-

tɛʔ/ ถาเหนใจ รบกวน ถาสงเสรม เหลง

ตารางท 96 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการพงพาตนเองและ

การพงพาอาศยผอน


လသာ ပဓာန

/lù ɵà pá-dà-ná/

คนเทานน สาคญ

หมายถง คนเทานนทจะสามารถแกไขปญหา

ตางๆ ได, พงตวเองได ไมตองพงใคร


พงลาแขงตวเอง, อาศยลาแขงตวเอง

หมายถง ชวยตนเอง



พระมาลยมาโปรด

หมายถง ผทมาชวยเหลอในยามทกาลงตกทกข

438


การพงพาอาศยผอน (ตอ)





ยอมด

หมายถง ถารานด ผลฟกยอมเลอยพาดได ถา

เจานายกนดอยด ขาทาสยอมไดกนดอยดไปดวย,

ผนอยตองพงผใหญ


/ɵíʔ-yêiʔ-wa-yêiʔ thɛʔ hswè-yêiʔ-myo-yêiʔ ká

pò ʔe ɵì/


หมายถง การมญาตพนองรกใครกนจะชวยเหลอ


သစမးေကာငးလင ေဆြမးမသာ

/ɵù-zein kaun hlyìn hswè-myo mə-ɵà/

คนแปลกหนาหากด กเปนญาตพนอง

หมายถง คนแปลกหนาหากเปนคนด สามารถ

พงพาไดมากกวาญาตพนอง

အားနာလင အားပါ

/ʔa-nà hlyìn ʔa-pà/

ถาเกรงใจ วางเปลา

หมายถง หากมความเกรงใจมากเกนไปอาจ

สญเสยผลประโยชน

ေထာကထားလင ေႏာငယက ၊ ေျမာကစားလင ေရာငတက

ไดยากไดทนทวงท

หนรอนมาพงเยน

หมายถง หนจากททมความเดอดรอนมาอาศยอย

ในททมความสงบสข

รมโพธรมไทร

หมายถง ทพง, ผทใหความคมครองและความ

อบอนใจ




หมายถง มอบตวใหอยในความดแลหรอ

อปการะของผอน

ปกกลาขาแขง

หมายถง พงตวเองได, เปนคาทผใหญมกใช

กลาวเชงตาหนตเตยนผนอย

439


การพงพาอาศยผอน (ตอ)


/thâuʔ-tha hlyìn hnâun-shɛʔ hmyâuʔ-sa hlyìn

yâun-tɛʔ/

ถาเหนใจ รบกวน ถาสงเสรม เหลง

หมายถง คนบางคนเมอเหนใจกจะรบกวนใหเรา

ชวยเหลอ คนบางคนเมอสงเสรมกจะทะนงตน


ไทยมแนวคดเรองการพงพาตนเองมากกวาการพงพาอาศยผอน เพราะคนพมาและคนไทยมองวา

หากเกดปญหาขนตองรจกแกไขดวยตนเองกอนอยางสดความสามารถ แตหากไมสามารถแกไขได

ดวยกาลงของตนเองกตองพงพาผอน อาจเปนเจานาย พนอง ญาตมตรสหาย ฯลฯ ผคนเหลานลวน

ใหความชวยเหลอเราได เพราะสงคมพมาและสงคมไทยเปนสงคมทมการพงพาอาศยกน เปนสงคม

ทมความเกอกล ทงน ผพงพาตองมความนอบนอมถอมตนและระลกคณของผทใหความชวยเหลอ

อยเสมอ เมอปญหานนๆ ไดรบการแกไขหรอคลคลายไปในทางทดแลวกตองรรกตอบแทนบญคณ

ไมคดคดเนรคณผทใหความชวยเหลอ เพราะหากกระทาเชนนนกจะไดรบการตาหนจากคนใน

สงคม สานวนพมาและสานวนไทยจงปรากฏสานวนทมความหมายเปนขอหามไมใหพงพาผอน

มากจนเกนไป อกทงผทพงพาผอนตองรตอบแทนบญคณของผทใหความชวยเหลอตนในยามทกข

ยากอกดวย

5.2.5.8 ความประหยดอดออมและความฟมเฟอย

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา ทงสานวนพมาและสานวน

ไทยสะทอนใหเหนแนวคดเรองความประหยดอดออม การใชจายเงนอยางเหมาะสม ไมฟมเฟอย

สรยสรายหรอใชจายเกนความจาเปน สานวนพมากลาววา ေခၽြတာစေဆာငး သေဌးေလာငး /chwè-tà

sú-hsaun ɵə-the laun/ ประหยดอดออม วาทเศรษฐ สวนสานวนไทยกลาววา “เกบเบยใตถนราน”

สานวนพมาทมความนาสนใจ คอ สานวน ေခါငးတစရာသားစား /gaun tə-yà ɵa

sa/ กนเนอรอยหว Ms. Shun Lae Win (ေဒၚရႊနးလ၀ငး /dɔ-shun-lɛ-win/, สมภาษณ, 15 ตลาคม

2558) กลาววา “สานวนนเปนสานวนทมาจากนทานของชาวพมา เรองมอยวา ชายชราคนหนงมลก

440

ชายอย 2 คน เมอใกลตายไดสงเสยลกชายทงสองวา ေခါငးတစရာသားစား /gaun tə-yà ɵa sa/ ‘กนเนอ

รอยหว’ พชายไมเขาใจความหมายของพอ จงทาตามคาสงสอนดวยการกนเนอจากสตวใหญจนครบ

100 หว ทาใหเขายากจนลงอยางรวดเรว เพราะสตวเหลานนลวนมราคาสง สวนนองชายไปรม

แมนา เพอหากงและปลาตวเลกๆ มากนทกวนจนครบ 100 หวเชนเดยวกบพชาย แตเขากลบไม

ยากจนลง เพราะไมตองหาเงนเพอซอสตวมากน อกทงยงนาสตวนนไปขายไดอกดวย” จากนทาน

ดงกลาวจะเหนไดวา ชาวพมาใหความสาคญกบการประหยดอดออมมาก เหตการณจากสานวนนยง

สอดคลองกบสานวนพมาอกสานวนหนง คอ လမကႏငေငြ အတမေန /lù-mâiʔ hnîn ŋwè ʔə-ɵù mə-

nè/ คนโงและเงน ไมควรอยดวยกน หมายถง คนโงไมสามารถส งสมทรพยไดเหมอนดงตวละคร

พชายในนทาน

สวนสานวนไทยนอกจากจะมสานวนหมายถงการประหยดอดออม คอ สานวน

เกบเบยใตถนรานแลว ยงมสานวนกลาวเปรยบความฟมเฟอยวา “บานปลาย” และ “ถงแตก”

สานวนทงสองนมกนาไปใชเปรยบกบคนทมลกษณะนสยสรยสราย ไมรจกประมาณเงนทตองใช

จาย ทาใหตนเองตองเดอดรอนในภายหลง

ตารางท 97 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความประหยดอดออมและความ

ฟมเฟอย


ေခါငးတစရာသားစား

/gaun tə-yà ɵa sa/


หมายถง ใหกนสตวเลกๆ เชน ปลาตวเลกๆ กง

ตวเลกๆ จะไดประหยดคาใชจาย

ေရးထးလညး မပယႏင ၊ ေစးသးလညး မလြယနင

/she-thoŋ lɛ mə-pɛ-hnîn ze-ɵoŋ lɛ mə-lwɛ-

hnîn/

ขนบเดมกอยาทง กนใชกอยางาย

หมายถง ควรเชอฟงขนบธรรมเนยมจารตแต

โบราณไวบางชวตจะไดไมทกขยาก สวนการใช

จายการกนอยกควรไตรตรองใหถถวน หากไม

ไตรตรองเวลาใชจายแลวจะตกทกขไดยากใน

เกบเบยใตถนราน

หมายถง เกบเลกผสมนอย, ทาอะไรท

ประกอบดวยสวนเลกสวนนอย โนนบางนบาง

จนสาเรจเปนรปเปนรางขนมา

บานปลาย

หมายถง ขยายออกไปมากกวาทตงใจไวเดม,

ขยายเรองเลกใหกลายเปนเรองใหญโตออกไป,

ใชเงนเกนกวาทประมาณหรอกาหนดไว

ถงแตก

หมายถง หมดทนทรพย หมดเงน แตกเปน

เพยงชวคราว

441

ตารางท 97 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความประหยดอดออมและความ

ฟมเฟอย (ตอ)


ภายหนา

ေခၽြတာစေဆာငး သေဌးေလာငး

/chwè-tà sú-hsaun ɵə-the laun/

ประหยดอดออม วาทเศรษฐ

หมายถง หากรจกประหยดและเกบออมเงน ยอม

เปนเศรษฐได






ขนมา

လမကႏငေငြ အတမေန

/lù-mâiʔ hnîn ŋwè ʔə-ɵù mə-nè/

คนโงและเงน ไมควรอยดวยกน

หมายถง คนโงไมสามารถสงสมทรพยได


ไทยมแนวคดเรองการประหยดอดออมวาเปนสงทควรประพฤตปฏบต เพราะการใชจายอยาง

ประหยดหรอใชจายแตพอควรแกฐานะจะไมทาใหตนเองเดอดรอนในภายหลง เมอเทยบกบผทม

ความฟมเฟอย ไมรจกเกบหอมรอมรบแลว ผทใชจายอยางประหยดยอมสามารถวางแผนชวตของ

ตนเองไดดกวา ความประหยดอดออมจงเปนลกษณะนสยทบรรพบรษของคนทง 2 ชนชาตพยายาม

ปลกฝงใหกบลกหลานของตน จงมการสรางสานวนเพอตกเตอนใหรจกประมาณตนและใชจาย

อยางพอควรตามอตภาพของตนเอง

442

5.2.5.9 การประมาณตนและการโออวด


ไทยสะทอนใหเหนแนวคดเรองการประมาณตนและการโออวด โดยสงคมพมาและสงคมไทยมอง

วาคนทรจกประมาณตน เจยมตวหรอสานกในฐานะของตนเสมอจะประสบความสาเรจในชวต

เพราะไมคดทาอะไรเกนฐานะหรอความสามารถของตนเอง สานวนพมากลาววา ျဖစ သမ

အေၾကာငး အေကာငးခညးပ /phyíʔ ɵə-hmyá ʔə-caun ʔə-kaun chi bɛ/ เทาทเปนอย เทานนกดแลว

และ ေရာငရတငးတမ လ႔စညးစမ /yâun-yɛ tin-tèin lú-si-sèin/ พอใจในสงทตนม คนยอมสบายใจ

สวนสานวนไทยกลาววา “นกนอยทารงแตพอตว” และ “แขงเรอแขงแพแขงได แขงบญแขงวาสนา

แขงไมได”

นอกจากน ทงสานวนพมาและสานวนไทยยงกลาวตาหนคนทมความโออวด

ถอตน เพราะกรยาอาการเชนนเปนกรยาอาการทไมนาชนชมเทาใดนก สานวนพมากลาววา လေျပာ

မသန ၊ လသန မေျပာ /lù-pyɔ mə-ɵàn lá ɵàn mə-pyɔ/ คนพด ไมเชยวชาญ คนเชยวชาญ ไมพด,

ကယကယကယေဖာ မသေတာ /kó-kò-kò phɔ mə-ɵù dɔ/ เรองตน ตนเผย ไมเหมอนกน ฯลฯ ขณะท

สานวนไทยนาพฤตกรรมของสตว คอ “สนข” มาเปรยบกบพฤตกรรมโออวดของคนวา หมาขไมม

ใครยกหาง ยกหางตวเอง และหมาเหาไมกด ทงน สานวนเหลานมกถกนาไปใชกลาวเชงตาหนหรอ

ประชดประชนคนทชอบยกตนเหนอผอนหรอชอบพดจาโออวดความรความสามารถของตนให

ผอนฟง

ตารางท 98 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการประมาณตนและการโออวด


ျဖစသမအေၾကာငး အေကာငးခညးပ

/phyíʔ ɵə-hmyá ʔə-caun ʔə-kaun chi bɛ/

เทาทเปนอย เทานนกดแลว

หมายถง พอใจในสงทตนมอย

ေရာငရတငးတမ လ႔စညးစမ

/yâun-yɛ tin-tèin lú-si-sèin/

พอใจในสงทตนม คนยอมสบายใจ

หมายถง รจกประมาณตน, รจกพอใจในสงทม

อยกมความสข


หมายถง การจะทาสงใดควรทาแตพอสมฐานะ

ของตนเอง


ไมได



ววลมตน

หมายถง คนทไดดแลวลมฐานะเดมของตน

443

ตารางท 98 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการประมาณตนและการโออวด (ตอ)


ေျခာကတငးလညး မေၾကာကႏင ၊ ေျမာကတငးလညး မေျမာကႏင

/châuʔ dain lɛ mə-câuʔ-hnîn

hmyâuʔ dain lɛ mə-myâuʔ-hnîn/

ทกครงทข อยากลว ทกครงทยกยอ อยาเหลง

หมายถง ตองรจกประมาณตน,

มสตไมขลาดกลวกบคายวยและคาข

ไมลมหลงกบคาสรรเสรญเยนยอ

ငါႏငငါသာ ႏငးစရာ

/ŋà hnîn ŋà ɵà hnain sə-yà/


หมายถง มความทะนงตนมากจนเกนไป จงมก

นาผอนมาเปรยบเทยบกบตน

ပညာလြနေသာ မာန

/pyìn-ñà lùn ɵɔ mà-ná/

เมอมความรมาก ทะนงตน

หมายถง ผทมความรมาก ยอมมความทะนงตน

ကယကယကယေဖာ မသေတာ

/kó-kò-kò phɔ mə-ɵù dɔ/

เรองตน ตนเผย ไมเหมอนกน

หมายถง เรองทตนทากบเรองทตนโออวดนนไม

เหมอนกน


/man-də-le zə-ga yàn-gòŋ ʔə-cwa mɔ-lə-

myàin ʔə-sa/

มณฑะเลย ภาษา ยางกง โออวด เมาะลาไย

อาหาร

ผดแปดสาแหรก

หมายถง ผทถอตววามเชอสายเกาแก หรอคนท

กรดกรายทาตวอยางผด

หมาขไมมใครยกหาง

หมายถง คนทชอบยกตวเอง, คนโออวด

ยกหางตวเอง

หมายถง ยกตวเองวาดวาเกง

หมาเหาไมกด

หมายถง คนทดแตสงเสยงเอะอะอวดเกง แตไม

ยอมตอสหรอโตตอบ

ทาบญเอาหนา

หมายถง ทาบญเพออวดผอน ไมใชทาดวยใจ

บรสทธ

444

ตารางท 98 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการประมาณตนและการโออวด (ตอ)


หมายถง คนมณฑะเลยเปนคนใชคาพดเกง (ม

ฝปากด) คนยางกง ชอบวางทาและโออวด สวน

คนเมาะลาไยเปนคนททาอาหารไดรสชาตดและ

มชอเสยงเรองอาหาร

လေျပာ မသန ၊ လသန မေျပာ

/lù-pyɔ mə-ɵàn lá ɵàn mə-pyɔ/

คนพด ไมเชยวชาญ คนเชยวชาญ ไมพด

หมายถง คนพดมากมกไมลงมอทา คนทมความ

เชยวชาญยอมไมโออวด แตลงมอทาเลย


ไทยมแนวคดเรองการประมาณตนวาเปนขอควรประพฤตปฏบต สวนการโออวดเปนขอควร

หลกเลยง เพราะคนพมาและคนไทยมองวาผทรจกประมาณตน เจยมตวหรอสานกในฐานะของตน

เสมอจะประสบความสาเรจในชวต เพราะไมคดทาอะไรเกนฐานะหรอความสามารถของตนเอง คอ

รความสามารถและขอจากดของตนเองดกวาการกลาวอางโออวดแลวไมปฏบตจรง สานวนพมา

และสานวนไทยจงมสานวนเชงตาหนผทมความโออวดวาเปนพฤตกรรมทไมเหมาะสม และมก

นาไปใชสงสอนลกหลานไมใหมพฤตกรรมดงกลาว

5.2.5.10 ความมนาใจเออเฟอเผอแผและความเหนแกตว

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา สานวนพมาและสานวนไทย

ไดกลาวถงแนวคดเรองความมนาใจเออเฟอเผอแผและความเหนแกตวไวอยางนาสนใจ

สานวนพมาทนาสนใจ คอ အရပေကာငးမ အေလာငးလ /ʔə-yáʔ kaun hmá ʔə-

laun hlá/ ทอยด ศพสวย หมายถง หากอยในสถานททผคนรวมมอรวมใจ คอยชวยเหลอซงกนและ

กน เมอตายกจะมคนชวยกนทาศพให สานวนนแสดงใหเหนวาคนพมามนาใจเออเฟอเผอแผแกกน

ตงแตเกดจนกระทงวาระสดทายของชวต อกสานวนทนาสนใจ คอ ေျခႏစေခာငးလညး မကယရာ ၊

သ႔ေလေမာလညး မဆယရာ /chè hnə-chaun lɛ mə-kɛ-yà ɵú-hlè myɔ lɛ mə-hsɛ-yà/ มขาสองขา

ไมควรชวย เขาลอยเรอมา ไมควรก หมายถง ไมควรชวยเหลอคนบางประเภท เพราะอาจกอปญหา

445

ในภายภาคหนาได Ms. Shun Lae Win (ေဒၚရႊနးလ၀ငး /dɔ-shun-lɛ-win/, สมภาษณ, 15 ตลาคม

2558) กลาววา สานวนนมนทานประกอบสานวนวา ชายคนหนงอยกนภรรยามานาน วนหนงมชาย

อกคนลอยเรอมาเทยบฝงใกลบานของสามภรรยาคน ภรรยาเขาชวยเหลอและตอมาทงสองเกดรก

ใครชอบพอกนจงหนตามกนไป ทงใหสามตองอยอยางทกขยากและตรอมใจ สานวนนจงเปน

สานวนทแสดงใหเหนวา ควรมสตพจารณาในการชวยเหลอผอนดวย เพราะแมวาการมนาใจ

เออเฟอเผอแผจะเปนสงประเสรฐ แตสาหรบคนบางประเภทนนกไมควรชวยเหลอ

สวนสานวนไทยทนาสนใจ คอ สานวน “ขนทรายเขาวด” สานวนนสามารถ

สะทอนใหเหนสภาพสงคมของคนไทยได เพราะเมอคนไทยไปทาบญทวดมกจะสวมรองเทาไป

ทาบญดวย บางครงจงมเศษทรายตดรองเทากลบบาน ในชวงเทศกาลสงกรานตหรองานบญตางๆ

คนไทยจงนยมขนทรายเขาวดเพอเปนการสรางบญกศล อกทงยงเชอวาเปนการนาทรายทตดรองเทา

ไปกลบมาคนแกวดอกดวย ประเพณขนทรายเขาวดจงเปนประเพณเฉพาะของคนไทยจนปรากฏ

เปนสานวน “ขนทรายเขาวด” ซงปจจบนสานวนนมความหมายวา หาประโยชนใหสวนรวม สวน

สาเหตทคนพมาไมมสานวนนเพราะคนพมามธรรมเนยมการถอดรองเทากอนเขาสบรเวณวดและ

เจดยตางๆ

ตารางท 99 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความมนาใจเออเฟอเผอแผและ

ความเหนแกตว


ေျခြမ ရသည

/chwè-hmá yàn ɵì/

ปลดถงรอบขาง

หมายถง รจกแบงปน, ใหถงคนรอบขาง

တစေယာကတစလက ေကာငးသားလက

/tə-yâuʔ tə-lɛʔ caun-ɵa lɛʔ/

หนงคนหนงมอ มอนกเรยน

หมายถง ถาชวยกนทาคนละไมคนละมอ งานก

เสรจอยางงายดาย โดยไมเหนดเหนอย

အရပေကာငးမ အေလာငးလ

/ʔə-yáʔ kaun hmá ʔə-laun hlá/

ทอยด ศพสวย

คนละไมคนละมอ

หมายถง ตางคนตางชวยกนทา




เปนหเปนตา

หมายถง ชวยสดบตรบฟงและดแลรกษาแทน

ตวใครตวมน

หมายถง ตางคนตางเอาตวรอดหรอรบผดชอบ

ตวเอง, ไมเกยวของหรอชวยเหลอกน

446


ความเหนแกตว (ตอ)


หมายถง หากอยในสถานททผคนรวมมอรวมใจ

คอยชวยเหลอซงกนและกน เมอตายกจะมคน

ชวยกนทาศพให

သ႔အကးေဆာင ကယအကးေအာင

/ɵú-ʔə-co-hsàun kó-ʔə-co-hsàun/

บรการเขา บรการเรา

หมายถง ทาประโยชนเพอคนอน ประโยชนกจะ

ตกอยกบตวเราดวย

ေျခႏစေခာငးလညး မကယရာ ၊ သ႔ေလေမာလညး မဆယရာ

/chè hnə-chaun lɛ mə-kɛ-yà ɵú-hlè myɔ lɛ

mə-hsɛ-yà/

มขาสองขาไมควรชวย เขาลอยเรอมา ไมควรก

หมายถง ไมควรชวยเหลอคนบางประเภท

เพราะอาจกอปญหาในภายภาคหนาได

ႏတခလင လကတ

/hnôuʔ-chò hlyìn lɛʔ tò/

หากปากหวาน มอสน

หมายถง ผทมวาจาออนหวาน แตตระหนถเหนยว

အလၾကးက အရနညး

/ʔə-lò ci ká ʔə-yá nɛ/

ยงอยากไดมาก ยงไดนอย

หมายถง โลภมากลาภหาย

မစားရက ေလာကတက

/mə-sa yɛʔ lâuʔ tɛʔ/

ไมกลากน หนอนขน

ตาโต

หมายถง อาการทตาเบกกวางเพราะอยากไดเมอ

เหนเงน เปนตน, แสดงอาการอยากไดเมอเหน

เงน เปนตน



สบเลอดสบเนอ

หมายถง เรยกเอาเงนหรอทรพยสนของผอนดวย

อาการขดรดหรอเอารดเอาเปรยบอยางยง

มอใครยาวสาวไดสาวเอา

หมายถง แยงผลประโยชนมาใหไดมากทสด

หาเศษหาเลย

หมายถง หาประโยชนเลกๆ นอยๆ, เบยดบงเอา

สวนทเหลอเลกๆ นอยๆ ไว, บางทกใชในทางช

สาว

มอไมพาย เอาเทารานา

หมายถง ไมชวยทาแลวยงขดขวางการทางาน

ของผอน

หมาหวงกาง

หมายถง คนทหวงสงทตนเองไมมสทธจะได

ชบมอเปบ

หมายถง ฉวยประโยชนจากคนอนโดยไมได

ลงทนลงแรง

447


ความเหนแกตว (ตอ)


หมายถง อยาเสยดายของบางอยางจนเกนควร

นกสองหว

หมายถง คนททาตวฝกใฝเขาดวยทง 2 ฝายทไม

เปนมตรกนโดยหวงประโยชนเพอตน


หมายถง ใหผลประโยชนแกผอนเพอหวง

ผลตอบแทน


ไทยสะทอนใหเหนแนวคดเรองความมนาใจเออเฟอเผอแผตอกนของคนในสงคมวาเปนขอควร

ประพฤตปฏบต สวนความเหนแกตวนนจะทาใหสงคมขาดความชวยเหลอเกอกล ผทมลกษณะนสย

เชนนจะไมเปนทรกใครของคนในสงคม จงเปนลกษณะนสยทไมควรประพฤตปฏบต

5.2.6 การใชวาจาหรอคาพด

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวามสานวนทมความหมายเกยวกบการ

ใชวาจาหรอคาพดทควรประพฤตปฏบตและไมควรประพฤตปฏบตเปนจานวนมาก ผวจยจงแยก

หวขอนออกมาจากหวขอ 5.2.5 เพอสามารถอธบายรายละเอยดไดดยงขน ทงน จากการศกษาพบวา

สานวนทมความหมายเกยวกบคาพดสวนใหญมกจะสมพนธกบกรยามารยาทและกาลเทศะดวย

สานวนพมากลาวตรงกบสานวนไทยวาคาพดสามารถแสดงใหเหนถงการอบรมสงสอนของผพดได

ดงสานวน စကားစကား ေျပာဖနမား ၊ စကားထက ဇာတျပ /zə-ga zə-ga pyɔ-phàn mya zə-ga thɛ ká

zà-dí pyá/ บทสนทนา คาพดมากมาย คาพดแสดงถนกาเนด สานวนไทยวา “สาเนยงสอภาษา กรยา

สอสกล”

ขอควรประพฤตปฏบตเกยวกบการใชวาจาหรอคาพดทพบในสานวนพมาสวนใหญ

มกเปนสานวนทมความหมายเกยวกบการแนะนาเรองการใชคาพดใหเหมาะสม เชน ควรพดแต

ความจรงหรอรกษาสจจะทใหไวกบผอน, ควรระมดระวงเรองคาพดเพราะเมอพดออกไปแลวไม

สามารถแกไขคาพดเหลานนได, ควรพดในสงทควรพดเมอมโอกาสทเหมาะสม ดงนนการพดหรอ

ปากของคนเราจงมความสาคญทสด ดงสานวน ႏတခ သတစပါး /hnôuʔ-chò shò tə-pa/ ปากหวาน

448

สาเรจหนงประการ นอกจากนยงมสานวนทใชเพอกลาวหามหรอใหหลกเลยงคาพดบางประการท

อาจทาใหเกดปญหาแกผพดในภายหลงได เชน ไมควรพดโออวดตนหรอยกตนเหนอผอน, ไมควร

พดไปหวเราะไป เพราะแมวาเรองทพดจะมความสาคญแคไหน แตเมอพดไปหวเราะไปกจะทาให

เรองนนดไมนาเชอถอ, ไมควรพดสงทรมาทงหมด แตควรเลอกพดเฉพาะสงทมประโยชนและจะ

ไมนาภยมาสตน, ไมควรพดตรงเกนไปหรอพดเรองทอาจทาใหผฟงกระทบกระเทอนใจ, ไมควร

เปดเผยความลบใหผอนรหรอพดความลบขณะทมผอนอยในบรเวณนนดวย นอกจากน คนพมายง

ตกเตอนเรองคาพดของคนบางประเภทวา ไมควรใสใจกบคาพดนนมากนก เชน คนโลภมกจะม

วาจาออนหวาน ชางเอาใจชางเจรจา จงไมควรลมหลงไปกบคารมหรอคาเยนยอเหลานน, คนทม

โทสะมากมกจะมคาพดทหยาบกระดางจงควรหลกเลยงการเจรจากบคนประเภทน, คนทชอบนนทา

วารายผอนใหหลกเลยงการคบหาสมาคม เพราะคนเหลานมกจะนนทาผอนอยเสมอ จงหาความ

จรงใจไมได, คนทเปนนกเลงการพนนควรหลกเลยงคบหาสมาคม เพราะคนพมาเชอวาคาพดของ

นกเลงการพนนไมสามารถเชอถอได ฯลฯ

ขอควรประพฤตปฏบตเกยวกบการใชวาจาหรอคาพดทพบในสานวนไทยสวนใหญ

มกเปนสานวนทมความหมายเกยวกบการแนะนาเรองการใชคาพดใหเหมาะสมและระมดระวงเรอง

คาพดเชนเดยวกบสานวนพมา กลาวคอ ควรพดแตสงทเปนประโยชน หากสงทพดไมมประโยชนก

ควรนงเฉยดกวา, ควรพดแตพอด ไมพดเรองเพอเจอไรสาระและพดขยายความเกนความจรง, ควร

พดจาไพเราะออนหวานและวางตวใหเหมาะสมโดยเฉพาะผหญง เพราะหากมเพยงรปรางหนาตาท

งดงาม แตกรยามารยาทไมงดงามกอาจโดนตาหนไดวา “สวยแตรป จบไมหอม” นอกจากนยงม

สานวนทใชเพอกลาวหามหรอใหหลกเลยงคาพดบางประการทอาจกอใหเกดปญหาแกผพดใน

ภายหลงไดดวย เชน ไมควรพดจาโผงผางไมเกรงใจใคร, ไมควรพดตอปากตอคาโดยเฉพาะอยางยง

กบผใหญ, ไมควรพดสอเสยดหรอยยงใหคนอนทะเลาะกน, ไมควรพดนอกเรอง, ไมควรพดวกไป

วนมาจนทาใหผฟงสบสน, ไมควรพดมากเกนความจาเปน, ไมควรพดนนทาวารายและพดโกหก,

ไมควรพดสงทตนไมรจรงหรอฟงไมไดความแจมชด, ไมควรพดโออวดหรอยกยอตนวาดเหนอ

ผอน ฯลฯ

ตารางท 100 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการใชวาจาหรอคาพด


စကားစကား ေျပာဖနမား ၊ စကားထက ဇာတျပ

/zə-ga zə-ga pyɔ-phàn mya zə-ga thɛ ká

zà-dí pyá/

สาเนยงสอภาษา กรยาสอสกล

หมายถง คาพดและกรยาบอกใหรถงการเลยงด

อบรมศกษา

449

ตารางท 100 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองการใชวาจาหรอคาพด (ตอ)


บทสนทนา คาพดมากมาย คาพดแสดงถนกาเนด

หมายถง ภาษาทพดแสดงใหเหนถนกาเนด,

คาพดและกรยาบอกใหรถงการเลยงดอบรมศกษา

ဆေရးရက ဆအပလ

/hsò-ye shí ká hsò ʔáʔ lá/

หากมเรองทสาคญจะพด พดใหเหมาะสม

หมายถง ควรไตรตรองกอนจะพด

မနတာေျပာ သစၥာ

/hmàn dà pyɔ ɵíʔ-sà/

พดความจรง มสจจะ

หมายถง ควรพดแตสงทเปนความจรงและตงอย

บนสจจะ

မငးမာ သစၥာ ၊ လမာ ကတ

/min hmà ɵíʔ-sà lù hmà gə-dí/

กษตรย(ตองรกษา)สจจะ คน(ตองรกษา)สญญา

หมายถง หากเปนกษตรยตองมวาจาสตย หาก

เปนคนตองรกษาสญญา

မငးတ႔စကား မးၾကးသြား

/min dó zə-ga mo-co ɵwa/

คาพดกษตรย คมเหมอนสายฟา

หมายถง คาตรสของกษตรยมความเดดขาดและ

รวดเรวเหมอนดงฟาผา

ၾကမးကၽြလင ႏတရသည ၊ စကားလြနလင ႏတ၍မရ /can cwàn hlyìn nôuʔ yá ɵì zə-ga lùn hlyìn

nôuʔ ywé mə-yá/



พดดเปนศรแกปาก

หมายถง พดดเปนทนยมชมชอบ

ปากเปนเอก เลขเปนโท

หมายถง การพดดเปนสงทสาคญทสด

พดไปสองไพเบย นงเสยตาลงทอง

หมายถง พดไปไมมประโยชน นงเสยดกวา

หวานอมขมใน

หมายถง พด ทา หรอแสดงใหเหนวาดแต

ภายนอก แตในใจกลบตรงขาม

บานาลาย

หมายถง ชอบพดเพอเจอ พดพลาม

ใสไข

หมายถง อาการทพดขยายความใหเกนความจรง

เอานาเยนเขาลบ

หมายถง ใชคาพดออนหวานหวานลอม

ชกแมนาทงหา

หมายถง พดจาหวานลอม ยกเหตผลตางๆ เพอ

โนมนาวใหไดสงทประสงค (แมนาทงหาใน

สานวนน หมายถง แมนาสายใหญในอนเดย 5

สาย ไดแก คงคา ยมนา อจรวด สรภ และมห)

450



หากถลาพน ถอนออกได หากพดลวงเกน ถอน

ออกไมได

หมายถง คาพดเมอพดไปแลวจะแกไขไมได

ตองระวงเรองคาพด

စကားနညး ရနစ

/zə-ga nɛ yàn sɛ/

พดนอย ภยซา (ภยนอย)

หมายถง คาพดเปนภยตอผพดได

ဆခေစ ျမေစ

/hsò khɛ sè myɛ sè/

พดใหยาก ขอใหมนคง

หมายถง ในการพดควรพดใหยากและนอยทสด

แตกขอใหคาพดนนมนคง

ေသခာမ ေရရာသည

/ɵè-chà hmá yè-yà ɵì/

แนนอน จดเจน

หมายถง คนทมคาพดมนคง

ခစေစလ ခတြငးလကေလးသစ ၊ မနးေစလ ခတြငးလကေလးသစ

/chíʔ sè lò khàn twin lɛʔ le ɵíʔ moŋ sè lò

khàn twin lɛʔ le ɵíʔ/

ปากเพยงนวสชน ทาใหรกได ปากเพยงนวส

ชนกทาใหเกลยดได

หมายถง ปากเปนสงสาคญททาใหคนอนรก

หรอเกลยดเรากได

สวยแตรป จบไมหอม

หมายถง มรปรางงาม แตความประพฤตทาท

วาจา และกรยามารยาทไมด

ขวานผาซาก

หมายถง โผงผางไมเกรงใจใคร (ใชแกกรยาพด)

ตอความยาว สาวความยด

หมายถง พดกนไปพดกนมาใหมากเรองเกน

สมควร

ตอปากตอคา

หมายถง พดสวนตอบไปทนท, ตอบโตดวย

ถอนหงอก

หมายถง พดวาผใหญเพราะผใหญทาใหหมด

ความนบถอยาเกรง

เถยงคาไมตกฟาก

หมายถง พดคาเถยงคา ไมหยดปาก

บางชางย

หมายถง คนทชอบพดสอเสยดยยงใหเขาแตกกน






ชาวพมาเปรยบปากมความกวางเพยงนวสนว คอ มขนาดไมใหญมาก แตกสามารถสรางทงคณและโทษใหกบผพดได

451



မေျပာမျပး မတးမျမည

/mə-pyɔ mə-pyi mə-ti mə-mì/

ไมพดไมจบ ไมตไมมเสยง

หมายถง พดในสงทควรพด

ႏတခ သတစပါး

/hnôuʔ-chò shò tə-pa/


หมายถง ถาปากหวานทาอะไรกสาเรจ

ေျပာဖနမား မယားစကားေအာင

/pyɔ phàn mya mə-ya zə-ga ʔàun/

คาพดมากมาย คาพดเมยชนะ

หมายถง ถาภรรยาปากหวานกเอาชนะใจสามได

တတားအ ေမာငက မေလာကႏင ၊ စကားဆ ေတာငလ မေမာကႏင

/də-da ʔò hmàun kò mə-shâuʔ hnîn zə-ga-

hsò tàun lò mə-mâuʔ-hnîn/

สะพานเกา เวลามด อยาเดน คาพดคาจา อยา

โอหงเทาภเขา

หมายถง จะทาอะไรใหระมดระวงตวไวกอน

ေထာငတနသညစကား ရယေပါ

/thàun-dàn ɵí zə-ga yì pɔ/

คาพดมลคาเปนพน หวเราะเสย

หมายถง คาพดนนแมจะมมลคามาก แตหากพด

ไปหวเราะไป คาพดกไรคา

ထငတငးလညး မဆႏင ၊ ၀ငတငးလညး မမႏင

/thìn dain lɛ mə-hsò-hnîn wìn dain lɛ mə-

myò- hnîn/

พดเปนนย

หมายถง พดออมๆ โดยไมบอกเรองราวตรง ๆ

พายเรอในหนอง, พายเรอในอาง

หมายถง คด ทา หรอพดวกวนกลบไปกลบมา

พดจนลงหลบ

หมายถง พดมากจนผฟงเบอ

หวเดดตนขาด

หมายถง คาพดแสดงการยนยนอยางเดดเดยว

แมจะตายกไมยอมเปลยนใจ


หมายถง แกตวเกง มวธหลบหลก พดลดเลยวเอา

ตวรอดจนคนอนเอาผดไมได

จดไตตาตอ

หมายถง พดหรอทาสงใดสงหนง บงเอญไป

โดนเอาเจาตวหรอผทเปนเจาของเรองนนเขา

โดยผพดหรอผทาไมรตว

แทงใจดา

หมายถง พดตรงกบความในใจของผฟง

นาทวมปาก

หมายถง พดไมออกเพราะเกรงจะมภยแกตน

หรอผอน

ปลาหมอตายเพราะปาก

หมายถง คนทพดพลอยจนไดรบอนตราย

452



ทกครงทคด อยาพด ทกครงทเขา(กน) อยากลน

หมายถง ทาอะไรควรคานงถงกาลเทศะ และผล

ทจะตามมา

အစားသာ အကနစား ၊ စကားက အကနမေျပာႏင

/ʔə-sa ɵà ʔə-kòŋ sa zə-ga kò ʔə-kòŋ mə-

pyɔ-hnîn/

อาหารเทานนทกนหมดได คาพด อยาพดทงหมด

หมายถง พดมากจะเปนอนตราย

၀စေဘဒ ထတငးရ

/wə-zì-bè-dá thí tain shá/

คาพด กระทบทงหมด

หมายถง ไมควรพดกระทบผอน เพราะอาจนา

ผลเสยมาใหตนเองได

ရကစကမ ေၾကကြ

/yɛʔ-sɛʔ hmá cè-kwɛ/

รายกาจ เศราโศก

หมายถง คาพดไมด สามารถสรางความเจบปวด

โกรธแคนแกผฟงได

ဟတတာဆ နာလခခက အမကထြက

/hôuʔ dà hsò nà-lò khàn-khɛʔ ʔə-myɛʔ thwɛʔ/

พดตรงๆ ฟงยาก โกรธงาย

หมายถง บางครงการพดตรงๆ กทาใหผฟงไม

พอใจ

ဘးတစရာအေပါကက ပတလ႔ရသည ၊ ပါးစပတစေပါကက ပတလ႔မရ

/bu tə-yà ʔə-pâuʔ kò pêiʔ ló yá ɵì bə-sáʔ

tə-pâuʔ kò pêiʔ ló mə-yá/

ปากคนยาวกวาปากกา

หมายถง พดเลาลอไปตางๆ จนเกนความจรง

ปากบอน

หมายถง คนทชอบพดชอบฟองเรองของคนอน

ปากปราศรย ใจเชอดคอ

หมายถง พดดแตใจคดราย

ปากวามอถง

หมายถง พอพดกทาเลย


หมายถง พดจาออนหวานแตไมจรงใจ

ปากหอยปากป

หมายถง ชอบนนทาเลกนนทานอย, ไมกลาพด,

พดไมขนหรอพดไมมใครสนใจฟง(ใชแกผนอย)

ไปอยางนาขน ๆ

หมายถง พดแกตวหลบเลยงไปอยางขางๆ ค ๆ

พดเปนนาไหลไฟดบ

หมายถง พดคลองเหลอเกน

ฟงไมไดศพท จบไปกระเดยด

หมายถง ฟงไมไดความแจมชด แลวเอาไปพด

ตอหรอทาผดๆ พลาดๆ

ฟนฝอยหาตะเขบ

หมายถง รอฟนเรองไมดทเกดขนนานมาแลวมา

พดใหเสยใจ

453



นาเตามรเปนรอย ปดได ปากมเพยงรเดยว

ปดไมได

หมายถง ปดความลบไมอย

ေရ႕က ဖး ၊ ေနာကက ေပၚ

/shé ká phoŋ nâuʔ ká pɔ/

ขางหนาปกปด ขางหลงเปด

หมายถง เรองไมดยงพยายามปกปดเอาไวกยง

เปดเผยออกมา

ေန႔ေျပာ ေနာကၾကည ၊ ညဥေျပာ ေအာကၾကည

/né pyɔ nâuʔ cí ñîn pyɔ ʔâuʔ cí/

พดกลางวน ใหดขางหลง พดกลางคน ใหด

ขางลาง

หมายถง ควรระมดระวงเรองการพด

ကစားသမား စကားမတည

/gə-za-ɵə-ma zə-ga mə-tì/


หมายถง คาพดของนกการพนน ไมมความ

มนคง

ေလာဘၾကးလင ခၽြ ၊ ေဒါသၾကးလင ဆ

/lɔ-bá-ci hlyìn chwɛ dɔ-ɵá-ci hlyìn hsɛ/


หมายถง คนทโลภมาก วาจามกจะออนหวาน

คนทมโทสะมาก วาจามกจะหยาบคาย

ကရ ခနစရက ၊ ခးမြမး ခနစရက

/kɛ-yɛ khwə-nə-yɛʔ chi-mun khwə-nə-yɛʔ/

ตเตยน เจดวน ชมเชย เจดวน

ลนสองแฉก

หมายถง ทพดสบปลบเชอถอไมได

สวมหนากากเขาหากน

หมายถง แสรงทาหรอแสรงพดดตอกน


หมายถง คนทชอบพดเอะอะแสดงวาเกง

แตไมกลาจรง

454



หมายถง อยาเอาใจใสคาพดของคน เพราะหาก

ตเตยนเจดวน กอาจชมเชยเพยงเจดวนเชนกน

เปนคาพดเพยงชวครชวยาม

ႏတကေတာ ပားသကာ ၊ စတကေတာ ခါးတမာ

/hnôuʔ kə-dɔ pya ɵə-kà sêiʔ kə-dɔ kha tə-mà/

ปากนน นาผงเคยว ใจนน สะเดาขม


จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวามสานวนทมความหมายเกยวกบการ

ใชวาจาหรอคาพดทควรประพฤตปฏบตและไมควรประพฤตปฏบตเปนจานวนมาก สะทอนใหเหน

วาคนพมาและคนไทยใหความสาคญกบการใชคาพด สงเกตไดจากสานวนพมาทมความหมาย

เกยวกบการแนะนาเรองการใชคาพดใหเหมาะสมมกจะสมพนธกบกรยามารยาทและกาลเทศะดวย

สวนสานวนไทยทมความหมายเกยวกบการใชวาจาหรอคาพดทควรประพฤตปฏบตกสะทอน

แนวคดเหมอนกบสานวนพมา คอ แนะนาเรองการใชคาพดใหเหมาะสมและระมดระวงเรองคาพด

ทอาจทาใหตนเองและผอนเดอดรอนได

5.2.7 ความรสตปญญา

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา ทงสานวนพมาและสานวนไทย

สะทอนใหเหนวาคนทงสองชนชาตใหความสาคญกบความรสตปญญาเปนอยางมาก สานวนพมา

สามารถสะทอนใหเหนวา คนพมาใหความสาคญกบความรและสตปญญา เพราะคนพมาเปรยบ

ปญญาความรดง “หมอทอง” (ေရႊအး /shwè ʔo/) ทเตมไปดวยเพชรนลจนดา ใชเทาไหรกไมหมด

คอ หากมปญญาความรกสามารถนาความรนนไปใชเพอเลยงปากเลยงทองของตนได การมความร

ตดตวจงมคามากกวาทรพยสนเงนทอง เพราะฉะนนบรรพบรษชาวพมาจงส งสอนลกหลานให

แสวงหาความรใสตวอยเสมอ จนมสานวนกลาววา ပညာလ အသညမရ /pyìn-ñà lò ʔò ɵì mə-shí/

อยากมความร ไมมคาวาแก ทงน การแสวงหาความรตองเขาหาผรดวยกรยาอาการทนอบนอม ไม

โออวดทะนงตน จงจะทาใหไดรบความรใหมๆ อยเสมอ นอกจากนสานวนพมายงนาพฤตกรรม

ของสตว คอ “ปลวก” (ျခ /chá/) ทขยนขนแขงในการสรางรงของมนมาเปรยบกบการส งสมปญญา

ความรทตองสงสมไปเรอยๆ ดงสานวนพมาทกลาววา ျခက ပတ ပမာျပ /chá kò pòŋ ɵú pə-mà pyú/

455

จงทาเหมอนปลวก สวนผทไมมความเพยรพยายามแสวงหาความรใสตนกมกจะตกเปนเบยลางของ

ผอนเสมอ

อนง สานวนพมายงไดกลาวถงอาชพบางอาชพทตองใชสตปญญา ความรความ

สามารถเปนพเศษ เชน ผพพากษา (တရားသၾကး /tə-ya-ɵù-ji/) ซงตองมสตปญญาในการพจารณา

ไตรตรองคดความตางๆ อยางรอบคอบ ดงปรากฏในสานวน ခငခငခနခန သခမန /chîn-chîn chèin-

chèin ɵú-khə mèin/ พจารณาไตรตรอง ผมปญญา (ดานคดความ) และสานวน ႏငးႏငးခနခန သခ

မန /hnain-hnain-chèin-chèin ɵú-khə-mèin/ ชงใจเปรยบเทยบ ผมปญญา (ดานคดความ)

ขณะทสานวนไทยมสานวนเปรยบคนทชอบแสวงหาความรหรอหมกมนอยกบการ

อานหนงสอวา “หนอนหนงสอ” แสดงใหเหนวาคนไทยมความพยายามแสวงหาความรมาตงแตใน

อดต นอกจากนยงมคากลาวเปรยบผทมปญญาความรความสามารถ แตไมโออวดวา “คมในฝก” คอ

เปรยบเสมอนมดดาบทผานการลบอยเสมอ แตจะปรากฏประโยชนเมอจาเปนตองใชงานเทานน

สานวนนมกนาไปใชกลาวชมเชยผทมความรแตไมโออวดทะนงตน ขณะทผรนอยแตสาคญตนวาร

มากจงเยอหยงในความรของตนจนไมฟงคาแนะนาของผอนจะถกกลาวเปรยบวาเหมอน “กบใน

กะลาครอบ” คอ มวสยทศนไมกวางไกล และรแบบ “งๆ ปลาๆ” คอ รอยางผวเผน, รไมจรง

นอกจากนยงพบสานวนทใชเชงตาหนผทมความรมากแตไมรจกนาความรนนมาใชประโยชน คอ

สานวน “ความรทวมหว เอาตวไมรอด” และสานวนกลาวเปรยบผทไมมความรวา “สมองขเลอย,

หวขเลอย” ดงนน ปญญาความรจงมความสาคญตอคนทกคนเปนอยางมาก

ตารางท 101 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความรสตปญญา


ဥစၥာဟသည မကလညမး ၊ ပညာဟသည ျမတေရႊအး

/ʔôuʔ-sà hù ɵì myɛʔ hlɛ myo pyìn-ñà hù ɵì

myáʔ shwè ʔo/

ทรพยสมบตคอมายากลชนดหนง ปญญาคอ

หมอทองอนประเสรฐ

หมายถง มปญญาดกวามทรพย

အသကေမြးမ တစခပညာ ကယစပါ

/ʔə-ɵɛʔ mwe hmú tə-khú pyìn-ñà kò sì pà/

การเลยงชพ ตองมวชาชพอยางหนงตดตว


หมายถง คนทชอบหมกหมนอยกบการอาน

หนงสอ

คมในฝก

หมายถง มความรความสามารถ แตเมอยงไมถง

เวลากไมแสดงออกมาใหปรากฏ

กบในกะลาครอบ

หมายถง ผมความรและประสบการณนอย แต

456

ตารางท 101 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนแนวคดเรองความรสตปญญา (ตอ)


หมายถง คนตองมปญญาความรเพอเลยงชพ

အသကဉာဏေစာင

/ʔə-ɵɛʔ ñàn sâun/

ดแลชวตดวยสตปญญา

หมายถง ถาใชสตปญญาในการดารงชวต อายจะ

ยนยาว

မရတာထက မသတာခက

/mə-shí dà thɛʔ mə-ɵí dà khɛʔ/

ไมรลาบากกวาไมม

หมายถง ไมมความรเลวรายยงกวาการไมม

ทรพยสนเงนทอง

ပညာလေသာ မပငးႏင ၊ ဥစၥာလေသာ မျငငးႏင

/pyìn-ñà lò-ɵɔ mə-pyin-hnîn ʔôuʔ-sà lò-ɵɔ

mə-ñin-hnîn/

หากอยากมความร อยาขเกยจ หากอยากมทรพย

สมบต อยาปฏเสธ

หมายถง เมออยากมความรกจงขยนใฝหาความร

อยเสมอ เมออยากมทรพยสมบตกอยาโอหง

ใหทาตวนอบนอมอยเสมอ

ပညာလ အသညမရ

/pyìn-ñà lò ʔò ɵì mə-shí/

อยากมความร ไมมคาวาแก

หมายถง ไมมผใดแกเกนวยทจะหาความร

ခရမာလညး အဆန ၊ လမာလညး အၾက

/khə-yú hmà lɛ ʔə-hsàn lù hmà lɛ ʔə-càn/

หอยยอมมเนอ คนยอมมความคด

สาคญตนวามความรมาก

งๆ ปลาๆ

หมายถง มความรอยางผวเผน, รเพยงเลกๆ

นอยๆ, รไมจรง

ความรทวมหว เอาตวไมรอด

หมายถง มความรมากแตไมรจกใชความรให

เปนประโยชน

สมองขเลอย, หวขเลอย

หมายถง ปญญาทบ

457



หมายถง คนเราตองมความสามารถและ

สตปญญา

ပညာက လေသာ ပညာရက ယဥ

/pyìn-ñà kò lò-ɵɔ pyìn-ñà shí kò shìn/

เมออยากมความร เขาหาผมความร

หมายถง หากอยากมความรกตองไปหาผทม

ความร

ပညာရာ ပမာ သဖနးစား

/pyìn-ñà shà bə-mà ɵù phoŋ-sa/

หาความรเหมอนขอทาน

หมายถง ควรมความนอบนอมในการหาความร

ใสตน

မသလင ေမး ၊ မစငလင ေဆး

/mə-ɵí hlyìn me mə-sìn hlyìn hse/


หมายถง ถาไมรใหถามจงจะไดความร ถามภาระ

ใหรบสะสาง






ขนมา

ပညာမရ သ၏၀နထမး

/pyìn-ñà mə-shí ɵù ʔí wùn-dan/

ไมมปญญา แบกรบภาระของเขา

458



หมายถง หากไมมความรกตองเปนขาทาสของ

ผอน

ကယေရးၾကက သကလေကာငးခ

/kò ye-còŋ ká ɵɛʔ-lòŋ kaun khɛ/

ตนประสบ อดทนตอความทกขยาก

หมายถง เมอประสบเหตธระสาคญใดๆ ใหใช

ความรความสามารถและความอดทนในการ

แกไขดาเนนการ

ကရမ တတ ၊ ဉာဏရမ ျမတ

/kàn shí hmá táʔ ñàn shí hmá myáʔ/

หากมกรรม สามารถ หากมสตปญญา ประเสรฐ

หมายถง ผทมกศลกรรมหรอบญเกาด ยอมม

พรสวรรค มความสามารถ ผทมสตปญญาเปน

สงประเสรฐ

ခငခငခနခန သခမန

/chîn-chîn chèin-chèin ɵú-khə mèin/

พจารณาไตรตรอง ผมปญญา (ดานคดความ)

หมายถง ผพพากษาตองมสตปญญาในการ

พจารณาไตรตรองคดความตางๆ

ႏငးႏငးခနခန သခမန

/hnain-hnain-chèin-chèin ɵú-khə-mèin/

ชงใจเปรยบเทยบ ผมปญญา (ดานคดความ)

หมายถง ผพพากษาตองมสตปญญาคดพจารณา


တတသညပညာ မေနသာ

/táʔ ɵí pyìn-ñà mə-nè ɵà/

ผมปญญา ไมอยเฉย

459



หมายถง ผทมความรความสามารถยอมไม

สามารถอยนงเฉยได เมอมโอกาสกอยากแสดง

ปญญาความรของตนใหผอนเหน

ပညာရရင ပြလယတင

/pyìn-ñà yɛ-yîn bwɛ lɛ tîn/

ผมปญญายอมองอาจ ทามกลางการชมนม

หมายถง ผทมความรยอมอยอยางทะนงองอาจ

ทามกลางคนหมมาก

ပညာရ ေတြးၾကညလင ေျပးၾကညသညထက မနသည

/pyìn-ñà shí twe cí hlyìn pye cí ɵì thɛʔ

hmàn ɵì/

ผมปญญา หากใชความคดไตรตรองด ยอม

ถกตองกวาการวงไปด

หมายถง ผมปญญายอมใชความคดพจารณา


ပညာရအမက ျပငမထြက

/pyìn-ñà shí ʔə-myɛʔ pyìn mə-thwɛʔ/

ความโกรธของผมปญญา ไมออกมาขางนอก

หมายถง ผมปญญายอมควบคมโทสะของตนได

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา คนพมาและคนไทยม

แนวคดยกยองผทมปญญาความร เพราะปญญาความรเปนสงประเสรฐทชวยแกไขปญหาตางๆ ใหด

ขนได คนพมาและคนไทยสมยกอนจงนยมแสวงหาความรจากแหลงความรตางๆ ผชายมกแสวงหา

ความรดวยวธการบวชเรยน เพราะนอกจากจะไดศกษาความรตางๆ จากตาราแลว ยงไดเรยนร

วธการใชชวตและการปฏบตตนอยในศลธรรมจากพระภกษสงฆผถายทอดวชาความรให สวน

ผหญงมกจะแสวงหาความรจากมารดาของตน ความรทไดจงมกเปนความรเรองงานบานงานเรอน

และการครองเรอนอยางไรใหครอบครวมความสข ปจจบนผหญงสามารถแสวงหาความรจากแหลง

460

ตางๆ ได มสทธเสรภาพในการแสวงหาความรมากยงขน แหลงความรจงไมใชจากตวบคคลเพยง

อยางเดยวเทานน ปจจบนผหญงตองแสวงหาความรเชนเดยวกบผชายจงจะสามารถหาเลยงชพของ

ตนได จากการศกษาสานวนสะทอนใหเหนวา คนพมาและคนไทยมกกลาวตาหนผทมความเกยจ

ครานหรอไมพยายามแสวงหาความรใสตน แสดงใหเหนวา แนวคดเกยวกบการแสวงหาความรของ

คนพมาและคนไทยยงคงสบทอดอยในสงคมตงแตอดตจนถงปจจบน

5.2.8 ลกษณะภาษาและวรรณกรรม

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา มเพยงสานวนพมาเทานนทกลาวถง

ลกษณะภาษาและวรรณกรรม สานวนพมากลาวถงลกษณะภาษาพมาทมลกษณะเฉพาะ คอ คาบาง

คาในภาษาพมาจะมรปเขยนไมตรงกบเสยงอาน ฉะนน ผเรยนภาษาพมาจงตองมความเพยรพยายาม

จดจาคาตางๆ เพอใหสามารถเขยนไดอยางถกตอง รวมทงอานออกเสยงไดอยางถกตองดวย ดง

สานวน ေရးေတာအမန ဖတေတာအသ /ye dɔ ʔə-hmàn pháʔ dɔ ʔə-ɵàn/ เขยนถกตวสะกด อานตาม

เสยง นอกจากนยงมสานวนทกลาวถงลกษณะทางไวยากรณ (သဒၵါ /ɵə-dà/) ของภาษาพมาอกดวย

เพราะการเรยนไวยากรณภาษาพมามความสาคญเปนอยางมาก เนองจากภาษาพมามหลกไวยากรณ

ทงภาษาพดและภาษาเขยนจงตองเขาใจไวยากรณของภาษาพมากอน มเชนนนจะเรยนภาษาพมา

ไมได ดงสานวนพมาทกลาววา သဒၵါမႏင စာမကငႏင /ɵə-dà mə-nàin sà mə-kàin-hnîn/ ไมได

ไวยากรณ อยาจบหนงสอ และสานวน သဒၵါမတတ စာမတတ /ɵə-dà mə-táʔ dà mə-táʔ/ อาน

ไวยากรณไมได อานหนงสอไมได

ภาพสะทอนดานวรรณกรรมมสานวนพมากลาวไววา စာေပျမငမ လမးျမငမည ၊ စာေပ

ေပာကက လမးေပာကမည /sà-pè myîn hmá lù-myo myîn mɛ sà-pè pyâuʔ ká lù-myo pyâuʔ mɛ/

วรรณกรรมสง คนกจะสง วรรณกรรมสญหาย คนกจะสญหาย สานวนนแสดงใหเหนวาคนพมาให

ความสาคญกบวรรณกรรมของชาต เพราะหากวรรณกรรมเจรญรงเรอง คนกจะมความรงโรจนไป

ดวย แตหากวรรณกรรมสญสน ความคดของคนกจะตนเขน ฉะนน คนพมาจงพยายามอนรกษ

วรรณกรรมของตนไว ในสมยโบราณมการจารวรรณกรรมลงบนใบลาน สวนในปจจบนเมอ

เทคโนโลยมความทนสมยมากขน คนพมากเผยแพรวรรณกรรมของตนโดยการตพมพออกมาให

ลกหลานไดศกษา นอกจากน วรรณกรรมยงทาหนาทบางอยางในสงคมดวย เชน ในยคทสงคมพมา

ยงมระบอบการปกครองแบบเผดจการ วรรณกรรมการเมองเปนสอหนงในการเรยกรองและปลก

เราผคนใหลกขนตอสกบอานาจทไมชอบธรรม ดงนนจงมสานวนพมากลาววา ဓားသြားထက

ကေလာငသြားထက /da ɵwa thɛʔ kə-làun ɵwa thɛʔ/ คมปลายปากกา คมกวามด

461

นอกจากนยงมสานวนทเกยวกบการเขยนบนทกวา ႏတတစရာ စာတစလး /hnôuʔ tə-

yà sà tə-loŋ/ ปากหนงรอย หนงสอหนงตว หมายถง คาพดจากปากเปนรอยคายงไมมความหนก-

แนนเทากบการเขยนเพยงหนงครง ดงนน ผใหญจงสงสอนลกหลานใหจดบนทกความรเพอปองกน

การลม เปนการสรางลกษณะนสยใหลกหลานใฝรไปในตว และสานวนทนาสนใจ คอ สานวน စာ

တစလး ဘရားတစဆ /sà tə-loŋ phə-ya tə-hsù/ หนงสอ(อกษร)หนงคา พระพทธรป/เจดยหนงองค

หมายถง ใหนบถอตวอกษรเหมอนนบถอพทธรปหรอเจดย, ใหเหนความสาคญของตวหนงสอ

สานวนนแสดงใหเหนวา คนพมาใหความสาคญกบปญญาความรมาก แมวาตวหนงสอจะเปนเพยง

เครองมอทางภาษาในการจดบนทกตาราความรตางๆ แตชาวพมากใหความเคารพตวอกษรเหลาน

บางพนถนของพมายงมความเชอวา ใหเกบหนงสอไวในทสง และหามเดนขามกองหนงสออกดวย

ตารางท 102 สานวนพมาทสะทอนใหเหนลกษณะภาษาและวรรณกรรมของพมา


ေရးေတာအမန ဖတေတာအသ

/ye dɔ ʔə-hmàn pháʔ dɔ ʔə-ɵàn/

เขยนถกตวสะกด อานตามเสยง

หมายถง ภาษาพมาบางคามลกษณะรปเขยนไมตรงกบเสยงอาน ดงนนจงควรเขยนใหถกตอง และ

อานออกเสยงใหถก

သဒၵါမႏင စာမကငႏင

/ɵə-dà mə-nàin sà mə-kàin-hnîn/

ไมไดไวยากรณ อยาจบหนงสอ

หมายถง เมอไมเชยวชาญไวยากรณกไมสามารถเขาใจวรรณกรรม

သဒၵါမတတ စာမတတ

/ɵə-dà mə-táʔ dà mə-táʔ/

อานไวยากรณไมได อานหนงสอไมได

หมายถง หากไมรไวยากรณกยากทจะทาความเขาใจตารบตารา

စာေပျမငမ လမးျမငမည ၊ စာေပေပာကက လမးေပာကမည

/sà-pè myîn hmá lù-myo myîn mɛ sà-pè pyâuʔ ká lù-myo pyâuʔ mɛ/

วรรณกรรมสง คนกจะสง วรรณกรรมสญหาย คนกจะสญหาย

หมายถง ถาวรรณกรรมเจรญรงเรอง คนกจะมความรงโรจนไปดวย แตหากวรรณกรรมสญสน

ความคดของคนกจะตนเขน

462

ตารางท 102 สานวนพมาทสะทอนใหเหนลกษณะภาษาและวรรณกรรมของพมา (ตอ)


ဓားသြားထက ကေလာငသြားထက

/da ɵwa thɛʔ kə-làun ɵwa thɛʔ/

คมปลายปากกา คมกวามด

หมายถง หอกดาบเปนอาวธทใชในการตอส แตในดานวรรณกรรมนน อาวธทใชเพอปลกเราผคน

คอ ปลายปากกา (ปลายปากกาทใชเขยนมความนากลวกวาอาวธ)

ႏတတစရာ စာတစလး

/hnôuʔ tə-yà sà tə-loŋ/

ปากหนงรอย หนงสอหนงตว

หมายถง คาพดจากปากเปนรอยคา ยงไมมความหนกแนนเทากบการเขยนเพยงหนงครง

စာတစလး ဘရားတစဆ

/sà tə-loŋ phə-ya tə-hsù/

หนงสอ(อกษร)หนงคา พระพทธรป/เจดยหนงองค

หมายถง ใหนบถอตวอกษรเหมอนนบถอพทธรป/เจดย คอ ควรเหนความสาคญของตวหนงสอ

5.2.9 สถานทสาคญ

ในประเดนนผวจยไดจาแนกออกเปน 2 ประเดน คอ 1. ศาสนสถาน และ 2. เมองสาคญ

ซงสามารถอธบายรายละเอยดไดดงน

5.2.9.1 ศาสนสถาน

เนองจากสงคมพมาและสงคมไทยเปนสงคมแหงพระพทธศาสนา ดงนน

สถานทสาคญทปรากฏในสานวนจงเปนศาสนสถาน คอ “วด” หรอสถานทประกอบพธกรรมทาง

ศาสนา ไมวาจะเปนอโบสถ (โบสถ), เจดย โดยเฉพาะในสานวนพมาจะปรากฏสานวนทนาเจดยมา

เปรยบเทยบ รวมทงสานวนทมความหมายเกยวกบเจดยเปนจานวนมาก สาเหตทเปนเชนน เปน

เพราะในสมยโบราณชาวพมานยมสรางเจดยถวายเปนพทธบชา ดวยเชอวาอานสงสแหงการสราง

เจดยนนจะหนนนาใหไปเกดในภพภมทด สวนสานวนไทยพบวา สานวนไทยสวนใหญจะกลาวถง

วดและความสมพนธของวดกบคนในชมชน แสดงใหเหนวาวดเปนศนยรวมจตใจของพทธศาสนก-

ชน วดจงเปนศาสนสถานทมความผกพนกบคนไทยมาอยางยาวนาน ทาใหคนไทยนาศาสนสถานน

มาใชเปรยบในสานวนเปนจานวนมาก

463

ตารางท 103 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตทมความสมพนธกบศาสนสถาน


မေကာငး ေကာငးပ႔

/mə-kaun caun pó/

ไมด สงไปวด

หมายถง ขาวของเครองใชในบานทไมด นาไป

บรจาคถวายวด, ลกทมความประพฤตไมด หาก

อยากใหวานอนสอนงายใหสงไปอยทวด

မသာတစေခါက ေကာငးဆယေခါက

/mə-ɵà tə-khâuʔ caun hsɛ-khâuʔ/

ศพหนงครง วดสบครง

หมายถง แมวาจะไปดศพเพยงครงเดยวกทาให

ไดสต (สงเวชสต) เทากบการเขาวดฟงธรรมถง

สบครง

သကၤနးမာ ကထန ၊ ေကာငးမာ သမ

/ɵìn-kan hmà kə-thèin caun hmà ɵèin/


หมายถง การถวายจวรใหถวายชวงทอดกฐนจะ

ถอวาดทสด สวนการทาบญถวายวด ใหสราง

อโบสถถวายจะประเสรฐทสด



mein-má/








ไปวดไปวาได

หมายถง มรปรางหนาตาดพอจะอวดเขาได

หนหนาเขาวด

หมายถง มงหนาเขาวดเพอถอศลฟงเทศน เปนตน

ตดหางปลอยวด

หมายถง ตดขาดไมเกยวของ ไมเอาเปนธระอก

ตอไป





ไมด

464

ตารางท 103 สานวนพมากบสานวนไทยทสะทอนวถชวตทมความสมพนธกบศาสนสถาน (ตอ)



/ʔèin-dàun-hmú phə-ya tɛ hse-hmin-yè sôuʔ-tho/






paun/


พกาม



จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยสะทอนใหเหนวา วดเปนศาสน-

สถานทสาคญของคนพมาและคนไทยเชนเดยวกน เพราะคนพมาและคนไทยนบถอพระพทธ

ศาสนาเปนศาสนาประจาชาต ดงนน สงทสะทอนจากสานวนจงเปนความผกพนของศาสนสถาน

กบคนในชมชน เพราะในอดตวดเปนแหลงศนยรวมจตใจของคนในชมชน เมอมงานบญหรอ

ประเพณสาคญกมกไปจดงานทวด แมวาปจจบนความสมพนธระหวางคนกบศาสนสถานจะไม

แนบแนนเทาใดนก เนองจากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป แตจากการศกษาสานวนพมาและ

สานวนไทยกพอจะแสดงใหเหนวา คนพมาและคนไทยยงใหความสาคญกบศาสนสถานแหงนมาก

จงยงคงนาวดมาเปรยบในสานวนเพอใชสงสอนลกหลานอยจนปจจบน

5.2.9.2 เมองสาคญ


ไทยตางนาเมองสาคญในประวตศาสตรมาใชเปรยบเปนสานวน เมองสาคญทพบในสานวนพมา

คอ มณฑะเลย ยางกง เมาะลาไย พกาม และตะกอง สวนเมองสาคญทพบในสานวนไทย คอ กรงศร

อยธยา ซงสามารถอธบายความสาคญของเมองตางๆ ไดดงน

465

เมองมณฑะเลย (မႏေလးျမ႔ /man-də-le myó/) เปนเมองหลวงเกาของประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร พวงนล คาปงส (2541: 163) กลาววา “มณฑะเลยถกสรางขนในป

1857 (พ.ศ. 2400) โดยพระเจามนดง (Mindon) เพอใหเปนไปตามคาพยากรณโบราณของพทธ

ศาสนา และสรางเสรจเปนทางการป 1859 (พ.ศ. 2402)” เมองมณฑะเลยจงเปนศนยรวมของ

เศรษฐกจ การคมนาคม ศาสนา การเมองการปกครองมาตงแตในอดต สานวนพมาทกลาวถงเมอง

มณฑะเลยมสานวน အတ ကစ ေကာ ေအး မႏေလး /ʔôuʔ cíʔ cɔ ʔe màn-də-le/ อฐ อดแนน โดงดง

ชมเยน มณฑะเลย, အသကရညေစလ မနးေတာငရပခ /ʔə-ɵɛʔ shè sè lò man-tàun yêiʔ khò/ อยากอาย

ยนยาว พกพงรมเงาของภเขามณฑะเลย และ မႏေလး စကား ၊ ရနကန အၾကြား ၊ ေမာလျမင အစား

/man-də-le zə-ga yàn-gòŋ ʔə-cwa mɔ-lə-myàin ʔə-sa/ มณฑะเลย ภาษา ยางกง โออวด เมาะ-

ลาไย อาหาร

เมองยางกง (ရနကနျမ ႔ /yàn-gòŋ myó/) เปนเมองหลวงเกากอนทจะมการยาย

เมองหลวงไปทเมองเนปดอว (ေနျပညေတာျမ႔ /nè-pyì-dɔ myó/) เมอวนท 6 พฤศจกายน พ.ศ. 2548

(กตต โลหเพชรตน, 2555: 77) เมองยางกงจงเปนเมองหลวงเกาทมประวตศาสตรความเปนมา

ยาวนาน มสถานทสาคญทางดานวฒนธรรม ดานศาสนา และดานการเมองการปกครองตงอยเปน

จานวนมาก อกทงยงเปนเมองทเปนทประดษฐานขององคพระมหาเจดยชเวดากอง (ေရႊတဂေစတ

ေတာ /shwè-də-gòŋ zè-dì-dɔ /) มหาเจดยคบานคเมองของชาวพมา จงทาใหชาวยางกงจงมความ

ภาคภมใจในประวตศาสตรอนยาวนานของตน แตชาวเมองอนมกมองวาคนเมองยางกงเปนพวก

ชอบโออวดจงมสานวนกลาววา မႏေလး စကား ၊ ရနကန အၾကြား ၊ ေမာလျမင အစား /man-də-le zə-

ga yàn-gòŋ ʔə-cwa mɔ-lə-myàin ʔə-sa/ มณฑะเลย ภาษา ยางกง โออวด เมาะลาไย อาหาร

เมองเมาะลาไย (ေမာလျမငျမ႔ /mɔ-lə-myàin myó/) เปนเมองทาสาคญทางตอน

ใตของพมา (เมองเมาะลาไยอยในรฐมอญซงตงอยรมทะเล) เปนเมองทมความสาคญทางเศรษฐกจ

และอดมไปดวยอาหารทะเลและผลไมรสชาตด จนมสานวนพมากลาววา မႏေလး စကား ၊ ရနကန

အၾကြား ၊ ေမာလျမင အစား /man-də-le zə-ga yàn-gòŋ ʔə-cwa mɔ-lə-myàin ʔə-sa/ มณฑะเลย

ภาษา ยางกง โออวด เมาะลาไย อาหาร หมายถง หากกลาวถงเมองเมองเมาะลาไยแลว ชาวพมาจะ

นกถงรสชาตของอาหารเปนลาดบแรก เพราะมความสดใหมและมใหเลอกหลากหลาย

เมองพกาม (ပဂျမ႔ /bə-gàn myó/) เปนเมองแหงรากฐานทางวฒนธรรมของชาว

พมา สรางขนโดยพระเจาอโนรธาผรวบรวมแผนดนพมาใหเปนปกแผนในราวศตวรรษท 11 พกาม

จงถอเปนเมองแบบอยางความรงเรอง ตลอดจนเปนแมแบบของการเมองการปกครองในยคตอๆ มา

ชาวพมาจงมความภาคภมใจในประวตศาสตรของตนและเมองพกามเปนอนมาก จนมสานวนพมา

466

กลาววา ပဂရာဇ၀င တတထမးေျပာရ /bə-gàn yà-sə-wìn dôuʔ than pyɔ yá/ ประวตเมองพกาม ตอง

แบกไมพด หมายถง เมองพกามมประวตศาสตรและพงศาวดารมากมาย หากจะโตเถยงกนกไมจบ

ไมสน ดงนนจงอาจมการกระทบกระทงกน นอกจากน เมองพกามยงเปนเมองทรมรวยดวยอารย

ธรรมโบราณและมการสรางเจดยเปนจานวนมากจนไดรบขนานนามวา “เมองแหงทะเลเจดย”

ฉะนนผทเปนชาวพมาตองเคยไปเยอนดนแดนแหงนสกครงหนงในชวต ดงปรากฏในสานวน

ျမနမာမန ပဂေရာကဖးရမည /myàn-mà hmàn bə-gàn yâuʔ-phu yá myì/ ชาวพมาแท ตองเคยไปเมอง

พกาม และสานวน လညး၀ငရးသ တညည ၊ ပဂဘရားေပါငး /hlɛ-win-yo ɵàn tə-ñàn-ñàn bə-gàn

phə-ya paun/ เสยงเพลาเกวยน ดงเอยดอาด รวมอยทเจดยเมองพกาม

เมองตะกอง (တေကာငးျမ႔ /də-kaun myó/) เชอวาเปนเมองแหงแรกของประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร อบลรตน พนธมนทร (2553: 142) กลาววา “เมองตะกองตงอย

พกดเสนลองตจด 96 องศา 11 ลปดา และเสนละตจดเหนอ 23 องศา 30 ลปดา อยในเขตภาคสะกาย

ขนไปทางเหนอของมณฑะเลย หางจากเมองมณฑะเลย 127 ไมล ปจจบนเปนเพยงหมบานเลกๆ แต

คนพมายงคงถอวา เรมสรางบานแปงเมองทเมองน” สานวนทสะทอนใหเหนความเชอของคนพมา

วาเมองตะกองเปนจดเรมตนของการสรางบานเมอง คอ สานวน ျမနမာအစ တေကာငးက /myàn-mà

ʔə-sá də-kaun ká/ เรมแรกของพมา เมองตะกอง

เมองกรงศรอยธยา เปนเมองราชธานโบราณของไทยในชวงป พ.ศ. 1893–2310

ถอเปนศนยกลางทางการปกครองของราชอาณาจกร อกทงยงเปนศนยรวมของการคา เศรษฐกจ การ

คมนาคม ศาสนา และวฒนธรรมประเพณตางๆ ปจจบนเปนจงหวดหนงในภาคกลางของประเทศ

ไทย เปนแหลงปลกขาวและแหลงโบราณสถานทสาคญของประเทศ สานวนไทยทกลาวถงเมองน

คอ สานวน “กรงศรอยธยาไมสนคนด”

ตารางท 104 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงเมองสาคญ





หมายถง กษตรยมนดง ไดสรางเมองมณฑะเลย

เปนราชธาน ในปศกราช 1221


หมายถง ในยามคบขนจะมคนเกงกลาสามารถ

ชวยไวได

เทยบเปนปค.ศ. โดยการบวกดวย 638 เพราะปศกราชของพมาจะนอยกวาครสตศกราช 638 ป

467

ตารางท 104 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงเมองสาคญ (ตอ)


အသကရညေစလ မနးေတာငရပခ

/ʔə-ɵɛʔ shè sè lò man-tàun yêiʔ khò/

อยากอายยนยาว พกพงรมเงาของภเขามณฑะเลย

หมายถง ถาอยากมอายยนยาวใหไปพกพงทภเขา

มณฑะเลย เพราะมความรมรน อกทงยงม

ศาสนสถานมากมายใหเคารพบชา


/man-də-le zə-ga yàn-gòŋ ʔə-cwa mɔ-lə-

myàin ʔə-sa/


หมายถง คนมณฑะเลยเปนคนใชคาพดเกง

(มฝปากด) คนยางกง ชอบวางทาและโออวด

สวนคนเมาะลาไยเปนคนททาอาหารไดรสชาตด

และมชอเสยงเรองอาหาร

ပဂရာဇ၀င တတထမးေျပာရ

/bə-gàn yà-sə-wìn dôuʔ than pyɔ yá/

ประวตเมองพกาม ตองแบกไมพด

หมายถง เมองพกามมประวตศาสตรและ

พงศาวดารมากมาย หากจะโตเถยงกนกไมจบ

ไมสน ดงนนจงอาจมการกระทบกระทงกน



paun/


พกาม



468

ตารางท 104 สานวนพมากบสานวนไทยทกลาวถงเมองสาคญ (ตอ)


ျမနမာမန ပဂေရာကဖးရမည

/myàn-mà hmàn bə-gàn yâuʔ-phu yá myì/


หมายถง เมองพกามเปนมรดกทางวฒนธรรม

ของชาวพมา หากเปนชาวพมาตองเคยไปเยอน

เมองน




หมายถง ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ

เมยนมารเรมตน ณ เมองตะกอง

จากการศกษาสานวนพมาและสานวนไทยพบวา สานวนพมากลาวถงเมองสาคญตางๆ

ไวมากวาสานวนไทย ผวจยสนนษฐานวาสาเหตทชาวพมากลาวเนนยาและใหความสาคญกบเมอง

ตางๆ เปนอยางมาก เนองจากบรรพบรษชาวพมาตองการเนนยาประวตศาสตรความเปนชาตของตน

ทมมาอยางยาวนานใหลกหลานเกดความภาคภมใจและเกดความสามคคกน สานวนพมากลาววา

ชาวพมามแหลงกาเนดมาจากแหลงเดยวกน คอ “เมองตะกอง” (တေကာငးျမ႔ /də-kaun myó/) ดง

สานวน ျမနမာအစ တေကာငးက /myàn-mà ʔə-sá də-kaun ká/ เรมแรกของพมา เมองตะกอง

สานวนพมาทกลาวถงเมองสาคญเหลานจงใชเพอสงสอนใหคนในชาตเกดความรกความสามคคกน

รวมทงสรางความภาคภมใจใหคนพมารนหลงไดอนรกษชอเสยงและวฒนธรรมของเมองตางๆ ให

คงอยสบไป สวนสานวนไทยพบการกลาวถงเมองสาคญเพยงสานวนเดยวเทานน คอ “กรงศร

อยธยาไมสนคนด” สาเหตทเปนเชนนผวจยสนนษฐานวา เนองจากกรงศรอยธยาเปนราชธานของ

ไทยยาวนานถง 417 ปทาใหชาวไทยมความผกพนกบราชธานแหงน แมวาปจจบนจะเหลอเพยง

รองรอยทางประวตศาสตรใหเหนถงความเจรญรงเรองในอดตเทานน สานวน “กรงศรอยธยาไมสน

คนด” จงถอเปนสานวนทบนทกรองรอยความคดของบรรพบรษชาวไทยไวเพอใชสงสอนลกหลาน

ในรนตอๆ มา และหวงวาคนรนใหมจะอนรกษสานวนนไวใชสบไป

469

อนง จากการศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตทปรากฏจาก

สานวนพมากบสานวนไทย แสดงใหเหนวาสวนใหญสงคมพมาและสงคมไทยมภาพสะทอนทาง

ธรรมชาตและวถชวตทคลายคลงกน ผลการศกษาครงนสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว แมวา

ภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตบางประการจะแตกตางกนบาง แตเปนลกษณะทางสงคมพมา

และสงคมไทยทตองมลกษณะเฉพาะตวของสงคมนนๆ ถอเปนเอกลกษณทางสงคม การศกษา

สานวนในแงของภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจงทาใหสามารถเขาใจแนวความคดของคน

พมาและคนไทยไดเปนอยางด เมอเขาใจพนฐานความคดของคนทง 2 ชนชาตแลว การศกษาครงน

อาจนาไปสความเขาใจและการพฒนาการศกษาภาษาดานอนๆ ใหลมลกตอไปได

470

บทท 6

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบลกษณะทวไปของสานวนพมากบ

สานวนไทย ศกษาเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย และศกษา

เปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยศกษา

เปรยบเทยบเฉพาะสานวนพมากบสานวนไทยทรวบรวมไดจากหนงสอสานวนพมาและสานวน

ไทยและไดตรวจสอบกบผบอกภาษาทง 2 ภาษาแลววายงเปนสานวนทใชอยในปจจบนจานวน

1,135 สานวน แบงเปนสานวนพมา 558 สานวน และสานวนไทย 577 สานวน

การศกษาเปรยบเทยบลกษณะท วไปของสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยแบง

การศกษาลกษณะทวไปของสานวนออกเปน 2 ประเดน คอ 1. การศกษาโครงสรางของสานวนพมา

กบสานวนไทย และ 2. ลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทย

การศกษาโครงสรางของสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยแบงโครงสรางของสานวน

เปนตอนๆ โดยพจารณาจากความสมบรณของเนอความในสานวนเปนเกณฑการแบงตอน

ผลการศกษาพบวา สานวนพมามเนอความตงแต 1–4 ตอน เนอความของสานวนแตละตอนม

โครงสรางเปนคา วล และประโยค สวนสานวนไทยมเนอความตงแต 1–2 ตอน เนอความของ

สานวนแตละตอนมโครงสรางเปนคา วล และประโยคเหมอนกน แตเมอพจารณาโครงสรางสานวน

แยกยอยพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนคามลกษณะเปนคามลพยางคเดยวหรอคามลหลาย

พยางคเรยงตอกนในแตละตอน ขณะทสานวนไทยทมโครงสรางเปนคามลกษณะเปนคาประสม คอ

นาคามลตงแต 2 คาขนไปมาประสมกนแลวกลายเปนคาใหมทมความหมายใหมขนมาอกคาหนง

เมอพจารณาสานวนทมโครงสรางเปนวลพบวา สานวนพมาทมโครงสรางเปนวลม 3 ประเภท คอ

นามวล กรยาวล และวเศษณวล สวนสานวนไทยทมโครงสรางเปนวลม 4 ประเภท คอ นามวล

กรยาวล วเศษณวล และบพบทวล นอกจากน เมอพจารณาสานวนทมโครงสรางเปนประโยคพบวา

สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคม 3 ประเภท คอ ประโยคสามญ ประโยคความรวม และ

ประโยคแตง สวนสานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคมเพยง 2 ประเภท คอ ประโยคสามญ และ

ประโยคความรวม ผวจยสงเกตวา สาเหตทสานวนไทยไมมโครงสรางเปนประโยคแตง เนองจาก

471

สานวนไทยทพบเปนสานวนทมเนอความสนกระชบ คอ มเนอความตงแต 1–2 ตอนเทานน

โครงสรางทพบในสานวนไทยจงเปนโครงสรางทไมซบซอนมากนก กลาวคอ สานวนไทยม

โครงสรางสวนใหญเปนคาหรอวล หากเปนประโยคกมกเปนประโยคสามญหรอประโยคความรวม

ทมเนอความสมบรณในตอน จงไมปรากฏสานวนไทยทมโครงสรางเปนประโยคแตง ขณะท

สานวนพมาทมโครงสรางเปนประโยคแตงนนผวจยตงขอสงเกตวา สานวนทมโครงสรางเปน

ประโยคแตงมกมลกษณะเปนกาพยกลอน หรอทเรยกวา ကဗာ /gə-byà/ ทาใหสานวนพมาม

โครงสรางซบซอนกวาสานวนไทย

การศกษาลกษณะการใชคาในสานวนพมากบสานวนไทยพบวา ลกษณะการใชคาใน

สานวนพมาและสานวนไทยมทงทเหมอนและแตกตางกน ลกษณะการใชคาทเหมอนกนม 5

ประการ คอ 1. การใชคาซากน 2. การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน 3. การใชคา

ทมความหมายตรงขามกน 4. การใชคาสมผสกน และ 5. สานวนทไมมการใชคาสมผส สวนลกษณะ

การใชคาทแตกตางกน คอ สานวนพมามการใชคารหส ในทนหมายถงสานวนทมความหมายไมตรง

ตวอกษร เปนเพยงการนาคามาเรยงตอกนเพอใหจางายเทานน แตตองตความหมายของสานวนอก

ชนหนงจากรหสของคา การใชคารหสจงเปนลกษณะเฉพาะทปรากฏในสานวนพมาเทานน

อยางไรกตาม ผลการศกษาครงนสอดคลองกบสมมตฐานของการวจยเพยงบาง

ประการเทานน กลาวคอ ผวจยตงสมมตฐานวาโครงสรางของสานวนพมาและสานวนไทยมความ

แตกตางกนมากกวาความเหมอนกน และสวนใหญมลกษณะการใชคาเหมอนกนมากกวาแตกตางกน

แตผลการศกษาพบวา โครงสรางของสานวนพมาและสานวนไทยมความเหมอนกนมากกวาแตกตาง

กน กลาวคอ แมสานวนพมาและสานวนไทยจะเปนภาษาตางตระกลกน มโครงสรางทางไวยากรณ

บางประการแตกตางกน แตเมอศกษาโครงสรางสานวนกลบพบวา สานวนพมาและสานวนไทยม

โครงสรางหลกของสานวนเปนคา วล และประโยคเหมอนกน แมวาเมอแบงแยกยอยจะมลกษณะ

โครงสรางทแตกตางกนบาง แตพอจะสรปไดวา โครงสรางของสานวนพมาและสานวนไทยมความ

เหมอนกนมากกวาแตกตางกน สวนดานการศกษาเปรยบเทยบลกษณะการใชคาในสานวนพมากบ

สานวนไทยพบวา ผลการศกษาสอดคลองกบสมมตฐานของการวจย เพราะสานวนสวนใหญม

ลกษณะการใชคาเหมอนกนมากกวาแตกตางกน คอ สานวนพมากบสานวนไทยมลกษณะการใชคา

เหมอนกน 5 ประการ คอ การใชคาซากน การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน การ

ใชคาทมความหมายตรงขามกน การใชคาสมผสกน และสานวนทไมมการใชคาสมผส สวนลกษณะ

การใชคาทแตกตางกนมเพยงประการเดยวเทานน คอ “การใชคารหส” ซงพบเฉพาะในสานวนพมา

472

การศกษาเปรยบเทยบความหมายและวธการใชสานวนพมากบสานวนไทย ผวจยแบง

การศกษาตามการจดกลมทางความหมายออกเปน 2 ประเภท คอ 1. สานวนพมากบสานวนไทยทม

ความหมายตรงหรอคลายคลงกน และ 2. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายไมตรงหรอไม

คลายคลงกน

จากการศกษาพบวา สานวนพมาทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนกบสานวนไทยม

3 ลกษณะ คอ 1. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนและสงทนามา

เปรยบเทยบเหมอนกนทกประการ 2. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลง

กนแตสงทนามาเปรยบเทยบเหมอนกนบางประการ และ 3. สานวนพมากบสานวนไทยทมความ-

หมายตรงหรอคลายคลงกนแตสงทนามาเปรยบเทยบตางกน ทงน ในแตละประเดนผวจยจาแนก

ความหมายและจดกลมตามสงทนามาเปรยบเทยบ พรอมทงยกตวอยางวธการใชสานวนควบคกน

ไป ผลการศกษาพบวา สานวนไทยทมความหมายตรงหรอคลายคลงกนสวนใหญจะมวธการใช

สานวนทคลายคลงกนดวย กลาวคอ สานวนบางสานวนใชเพอตกเตอนส งสอนใหคนในสงคม

ปฏบตตนในทางทดโดยใชสานวนเพอเปรยบใหเหนผลดของการปฏบตตาม หรอแสดงใหเหน

ผลเสยของการไมปฏบตตาม บางสานวนใชกลาวเพอประชดประชนหรอกลาวเพอตาหนคนใน

สงคมทประพฤตปฏบตตนผดแผกไปจากบรรทดฐานทคนในสงคมนนๆ วางไว และบางสานวนใช

เพอแนะนา เปนขอคด หรอแนวทางในการดาเนนชวต ทงน จากการศกษาพบวา สานวนพมาและ

สานวนไทยสวนใหญมกนาการกระทาของคนมาเปรยบเทยบโดยตรง เพอใหผฟงเกดจนตภาพไดด

และสามารถเขาใจความหมายสานวนไดงายยงขน ผลการศกษาดานนจงสอดคลองกบสมมตฐาน

การวจยขอ 2 คอ สานวนพมาและสานวนไทยสวนใหญนาการกระทาของมนษยมาเปรยบเทยบ

และใชในเชงตกเตอนสงสอน

สวนการศกษาสานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายไมตรงหรอไมคลายคลงกน

นน เนองจากผวจยไมสามารถนาสานวนพมาและสานวนไทยมาจดกลมทางความหมายตามสงท

นามาเปรยบเทยบได ผวจยจงนาแนวความคดของโวจลนส (Voegelins, 1957: 1–58, อางถงใน ไทร

งาม ประมวลศลปชย, 2532: 6–7) มาประยกตใชเพอจดหมวดหมของสานวนพมากบสานวนไทย

ผลการศกษาพบวาสามารถแบงหมวดหมทางความหมายของสานวนไดออกเปน 4 หมวดใหญๆ คอ

1. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบธรรมชาต 2. สานวนพมากบสานวนไทยทม

ความหมายเกยวกบพฤตกรรมของมนษย 3. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบจตใจ

อารมณ ความรสกนกคดของมนษย และ 4. สานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบ

ความสมพนธของบคคล

473

ผลการศกษาพบวา สานวนพมาทมความหมายเกยวกบธรรมชาตทพบสวนใหญมก

กลาวถงสภาพภมอากาศในแตละชวงเดอนอยางชดเจน แสดงใหเหนวา ชาวพมาเปนคนชางสงเกต

และมวถชวตทผกพนกบธรรมชาตอยางแนบแนน นอกจากนยงมสานวนพมาบางสานวนทไมได

กลาวถงฤดกาลหรอชวงเดอนอยางชดเจน แตสามารถคาดเดาฤดกาลหรอชวงเดอนไดจากธรรมชาต

เชนเดยวกน เชน สานวน လကပဖးခန ေခြးရးခန /lɛʔ-pàn phu chèin khwe yu chèin/ “ชวงเวลาท

ดอกงวบาน หมาเปนบา” หมายถง เดอนกมภาพนธ เดอนมนาคมเปนชวงเวลาทดอกงวบานและ

หมาเปนบา, ရာသမသ ပနးႏငည /yà-ɵì mə-ɵí pan hnîn hñí/ “ไมรฤดกาล ปรกษาดอกไม”

หมายถง หากไมทราบวาขณะนนเปนชวงฤดกาลใด ใหสงเกตจากดอกไมซงมกจะบานตามฤดกาล

ฯลฯ สวนสานวนไทยกลบไมมสานวนทมความหมายเกยวกบธรรมชาต แมวาสานวนไทยจะใช

ลกษณะทางธรรมชาตมาใชเพอเปรยบเทยบ แตเมอพจารณาทความหมายของสานวนแลว กลบไม

พบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบธรรมชาต จงอาจกลาวไดวา สานวนทมความหมายเกยวกบ

ธรรมชาตเปนลกษณะเฉพาะของสานวนพมาทมการกลาวถงทรพยากรทางธรรมชาตรวมกบฤดกาล

ผลการศกษาสานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมของมนษย

พบวา สานวนทมความหมายเกยวกบพฤตกรรมทแสดงใหเหนวถชวตและสภาพสงคมของแตละ

สงคม อนมความเปนเอกลกษณโดดเดนเฉพาะตว ไมวาจะเปนเรองของการทาบญใหทาน การม

วถชวตทสมพนธกบธรรมชาต การใหความสาคญกบบคคลหรอเมองตางๆ ทสะทอนจากสานวน

พมาแสดงใหเหนถงความภาคภมใจของคนในชาต สวนสานวนไทยพบประเพณและวฒนธรรมบาง

ประการทนาสนใจ เชน การขนทรายเขาวด การไหว การตอนรบแขก หรอแมแตการเปรยบอปมา

การยอแยงกบพธศพของชนชาวมอญ สงเหลานลวนสะทอนใหเหนถงสภาพวถชวตของคนพมา

และคนไทยวามสภาพวถชวต รวมทงมการมองโลกและสงคมของตนเองอยางไร โลกทศนเหลาน

ลวนปรากฏใหเหนอยในสานวนของคนทงสองชนชาต

ผลการศกษาสานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบจตใจ อารมณ

ความรสกนกคดของมนษยสะทอนใหเหนวา สานวนของคนทงสองชนชาตสามารถแสดงใหเหนถง

สงทมคณคาทางจตใจ อารมณ ความรสกนกคด คานยม และความเชอของผคนในแตละสงคม

โดยเฉพาะอยางยง ความเชอทเกยวของกบพระพทธศาสนา เชน ความเชอเรองการทาบญทาทาน

ดวยนาของพมา ความเชอเรองพระมาลยในคมภรมาลยสตรของไทย ความเชอเรองชาตภพซงเปน

ความเชอรวมกนของคนพมาและคนไทย แสดงใหเหนวาทงคนพมาและคนไทยตางยดถอหลกทาง

พระพทธศาสนาในการดาเนนชวต นอกจากน ยงมความเชอเรองวนทสมพงศและไมสมพงศกน

474

ความเชอเรองวนทควรหรอไมควรตดผมโกนหว ความเชอเรองไสยศาสตร ความเชอเหลานลวน

ปรากฏอยในสงคมและถายทอดสลกหลานผานภาษา นนคอ “สานวน” ของคนทงสองชนชาต

ผลการศกษาสานวนพมากบสานวนไทยทมความหมายเกยวกบความสมพนธของ

บคคล ไมวาจะเปนความสมพนธในระดบครอบครว ความสมพนธตามตาแหนงหนาท ความ

สามารถ หรอความสมพนธตามการเมองการปกครอง แสดงใหเหนวาคนในสงคมพมาและ

สงคมไทยตองมการตดตอสมพนธกนอยางหลกเลยงไมได ดงนนคนในสงคมจงตองรจกปรบตวเขา

หากน จงจะสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข ผลการศกษาทนาสนใจในประเดนน คอ สานวน

พมาไมปรากฏสานวนทมแสดงความสมพนธตามการเมองการปกครองเทาใดนก อาจเปนเพราะ

เรองการเมองการปกครองของชาวพมาเปนเรองทมความละเอยดออนจงไมมสานวนทสะทอน

ความสมพนธตามการเมองการปกครองชดเจนเหมอนสานวนไทย

ดานการศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมากบ

สานวนไทย ผวจยไดแบงการศกษาเปรยบเทยบออกเปน 2 ประเดน คอ 1. ภาพสะทอนทาง

ธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย และ 2. ภาพสะทอนทางวถชวตทปรากฏจาก

สานวนพมากบสานวนไทย

ผลการศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทย ใน

แงของลกษณะทางภมประเทศ ภมอากาศ พนธสตว พนธพช สมนไพรและยา รวมทงดาราศาสตร

แสดงใหเหนวา ทงสานวนพมาและสานวนไทยสามารถสะทอนใหเหนสภาพความเปนอยของคน

ทง 2 ชนชาตไดเปนอยางด กลาวคอ คนพมาและคนไทยสามารถปรบเปลยนวถชวตตามสภาพ

ภมประเทศและสภาพภมอากาศ มการใชแรงงานสตวเพอชวยทนแรงการเพาะปลกและรน

ระยะเวลาการเดนทาง หรอแมแตการขนสงสนคาตางๆ มการผลตพาหนะ เชน เกวยน เรอ แพ ฯลฯ

เพอชวยใหการเดนทางคมนาคมทงทางบกและทางนามความสะดวกรวดเรวยงขน และเนองจาก

ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารและประเทศไทยเปนประเทศในเขตเมองรอนเหมอนกน

จงทาใหพชพนธทเพาะปลกหรอขนเองตามธรรมชาตไมมความแตกตางกนเทาใดนก เชนเดยวกบ

พนธสตวทพบกมกจะเปนพนธสตวทพบไดในประเทศเขตรอน

อนง จากการศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตจากสานวนพมากบสานวนไทย ผวจย

สงเกตวา สานวนพมามการกลาวถงสานวนทระบเฉพาะเจาะจงสภาพภมอากาศทสมพนธกบสภาพ

แวดลอมหรอพฤตกรรมของคนทตองปรบเปลยนไปตามฤดกาลนนๆ ซงสานวนในลกษณะนไม

ปรากฏในสานวนไทย แสดงใหเหนวาสานวนพมาสามารถสะทอนใหเหนสภาพวถชวตของคนพมา

475

ทใกลชดกบธรรมชาตมากกวาสานวนไทย ผลการศกษาดานลกษณะภมอากาศนสอดคลองกบ

การศกษาภาพสะทอนทางธรรมชาตอก 2 ดานตอมา คอ ดานสมนไพรและยา และดานดาราศาสตร

เพราะจากการศกษาพบวา สานวนพมาสามารถสะทอนใหเหนภมปญญาชาวบานดงเดมของคนพมา

ทมกนาพชผกสมนไพรทมอยในธรรมชาตมาใชรกษาโรค จงพบสานวนทนาสมนไพรและยามา

เปรยบเทยบมากกวาสานวนไทย สวนดานดาราศาสตรพบวาสานวนพมานาลกษณะการดเวลาจาก

ดวงดาวมาเปรยบเปนสานวนส งสอนลกหลานใหรจกชางสงเกต ขณะทสานวนไทยไมไดนา

ลกษณะของดวงดาวทไดจากการสงเกตมาใชส งสอนลกหลานโดยตรงแตใชเปรยบถงบคคลทม

ความโดดเดนอกทหนง ทงน ผวจยตงขอสงเกตวาลกษณะทางธรรมชาตทคนไทยนามาเปรยบใช

สงสอนลกหลานสวนใหญจะมลกษณะเปนคาคมหรอคาขวญมากกวาการเปรยบเปนสานวน

จากการศกษาจงสามารถสรปไดวา สานวนพมาและสานวนไทยสามารถสะทอนให

เหนวาคนพมายงมความสมพนธอนแนบแนนกบธรรมชาตมากกวาคนไทย ทงนอาจเปนเพราะ

สงคมไทยรบเอาความเจรญและสงทนสมยเขามามากกวาสงคมพมา ทาใหคนไทยเรมมการ

ปรบเปลยนวถชวตจากสงคมเกษตรกรรมเปนสงคมอตสาหกรรมมากยงขน ขณะทสงคมพมายง

เปนสงคมแบบเกษตรกรรม คนพมาตองพงพงธรรมชาตและตองรจกปรบตวใหเขากบสภาพ

แวดลอมเพอใหสามารถดารงชวตอยได ดงนน สานวนพมาทพบสวนใหญจงยงสะทอนลกษณะทาง

ธรรมชาตทสมพนธกบวถชวตของคนพมาไวไดเปนอยางด

สวนผลการศกษาภาพสะทอนทางวถชวตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทยใน

ดานตางๆ ไมวาจะเปนสภาพวถชวตทวไป ความสมพนธของคนในสงคม ความเชอ ศลปะ ดนตร

นาฏศลป ขอควรประพฤตปฏบตและไมควรประพฤตปฏบต การใชวาจาหรอคาพด ความร

สตปญญา ลกษณะภาษาและวรรณกรรม และสถานทสาคญ ชวยใหสามารถเขาใจโลกทศน คานยม

สภาพสงคม วฒนธรรม ประเพณ ตลอดจนภมปญญาของคนทงสองชนชาตได ทงน ภาพสะทอน

ทางวถชวตทปรากฏจากสานวนพมากบสานวนไทยสวนใหญจะสะทอนสภาพวถชวตทคลายคลง

กน เพราะสงคมพมาและสงคมไทยมโครงสรางพนฐานทางสงคมทคลายคลงกน คอ เปนสงคมแหง

การเกษตรกรรม นบถอพระพทธศาสนาเปนศาสนาประจาชาต เปนสงคมทมระบบอปถมภและ

ระบบอาวโส ฯลฯ แมวาภาพสะทอนทางวถชวตบางประการจะแตกตางกนบางแตกเปนลกษณะทาง

สงคมทตองมลกษณะเฉพาะตวของสงคมนนๆ เชน แนวคดเรองความเปนรฐชาตหรอการสราง

ความเปนปกแผนของคนพมามกสะทอนผานสานวนมากกวาของคนไทย เพราะสงคมพมายงคงม

ปญหาเรองกลมชาตพนธมากกวาสงคมไทย จงปรากฏสานวนทใชเพอแสดงความเปนอนหนงอน

เดยวกนหรอสรางความภมใจใหกบคนในชาตมากกวาสานวนไทย สานวนจงมหนาทไมเพยงแต

476

แสดงรากเหงาทางภาษา แตยงมหนาทสะทอนใหเหนโลกทศน คานยม สภาพสงคม วฒนธรรม

ประเพณ ตลอดจนภมปญญาของคนในสงคม การศกษาสานวนของสงคมใดจงเปนการเรยนรและ

ทาความเขาใจความคดของคนในสงคมนนดวย

อนง ผลการศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถชวตจากสานวนพมา

กบสานวนไทยสอดคลองกบสมมตฐานของการวจยขอ 3 คอ สานวนพมาและสานวนไทยสวนใหญ

จะสะทอนใหเหนสภาพทางธรรมชาตและสภาพวถชวตของสงคมพมาและสงคมไทยทคลายคลงกน

อภปรายผลการวจย

การศกษาเปรยบเทยบสานวนพมากบสานวนไทยครงน เนองจากผวจยศกษา

เปรยบเทยบเฉพาะสานวนพมากบสานวนไทยทรวบรวมไดจากหนงสอสานวนพมาและสานวนไทย

และไดตรวจสอบกบผบอกภาษาทง 2 ภาษา ในระดบ 3 ชวงอายแลววายงเปนสานวนทใชอยใน

ปจจบนจานวน 1,135 สานวน ทาใหผลการศกษาเปรยบเทยบดานภาพสะทอนทางธรรมชาตและวถ

ชวตจากสานวนพมากบสานวนไทยทพบในงานวจยนเปนเพยงสวนหนงของสภาพสงคมและ

วฒนธรรมของคนทง 2 ชนชาตเทานน อยางไรกตาม ผลการศกษาวจยครงนสามารถแสดงใหเหน

ลกษณะรวมและลกษณะเฉพาะของสานวนพมากบสานวนไทย กลาวคอ ลกษณะรวมทสานวนพมา

และสานวนไทยมเหมอนกน คอ ลกษณะโครงสรางทางภาษาและลกษณะการใชคา เชน การใชคา

ซากน การใชคาทมความหมายคลายกนหรอทานองเดยวกน การใชคาทมความหมายตรงขามกน

การใชคาสมผสกน สวนลกษณะเฉพาะ เชน การใชคารหสทเปนลกษณะเฉพาะซงปรากฏในสานวน

พมาเทานน ทงนเพราะสานวนสรางขนจากคตความคดของบรรพบรษทพยายามนาถอยคาตางๆ มา

เรยบเรยงเขาดวยกนเพอใชควบคมคนในสงคม สานวนจงมลกษณะเปนคาคลองจอง ผกปมใหคด ม

การใชภาษาเพอชวยใหผฟงสามารถจดจาไดงาย หรอแมกระทงสรางสานวนเปนปรศนาเพอใหผฟง

ถอดรหสความหมายทแฝงอยในสานวนนนๆ ผลการศกษาครงนจงสอดคลองกบคากลาวของ ว ถ

กม จ (2550: 2) ทกลาววา สานวนมลกษณะเปนคาคลองจอง คาคม ผกปมใหคด เปนปรศนา บางทก

แฝงไวดวยปรชญาชวต ขอคด ขอพงปฏบตเพอสรางสานกสงคม แสดงถงภมปญญาของมนษยแต

ละชนชาต สวนลกษณะเฉพาะทปรากฏจากสานวน อาจเปนโลกทศน คานยม สภาพสงคม

วฒนธรรม ประเพณ ตลอดจนภมปญญาบางประการทแตกตางกนซงเปนผลมาจากลกษณะทาง

สงคมของคนแตละสงคมทตองมเอกลกษณเฉพาะตวของสงคมนนๆ การศกษาสานวนภาษาใดก

ตามจงไมอาจศกษาเฉพาะเนอหาหรอลกษณะทวไปของสานวนเพยงอยางเดยวได แตตองศกษา

สภาพสงคมวฒนธรรมจากภาษานนดวย การศกษาเปรยบเทยบสานวนจงทาใหสามารถเขาใจทง

477

สภาพสงคมวฒนธรรมของตนเองและผอนไดเปนอยางด การศกษาเปรยบเทยบสานวนจงม

ประโยชนในแงของการสรางความเขาใจอนดของคนแตละสงคม อนจะเปนพนฐานของการศกษา

และการพฒนาความสมพนธในดานอนๆ ตอไป

ขอเสนอแนะ

1. ควรมการศกษาเปรยบสานวนไทยกบสานวนตางประเทศอนๆ ทยงไมมผใดศกษา

เปรยบเทยบมากอน เชน สานวนเขมร สานวนฟลปปนส สานวนอนโดนเซย ฯลฯ เพราะจะชวยให

สามารถเขาใจพนฐานความคดของคนในสงคมนนๆ และนาไปสการพฒนาดานอนตอไป

2. ควรศกษาเปรยบเทยบสานวนไทยกบสานวนตางประเทศทเกดขนใหม เพอให

สามารถเขาใจแนวความคดและสภาพสงคมวฒนธรรมของคนแตละสงคมทมการเปลยนแปลงไป

ตามสภาพสงคมนนๆ

3. ควรศกษาเปรยบเทยบการแปรการใชสานวนไทยกบสานวนตางประเทศตามปจจย

สงคม เชน อาย เพศ ถนทอยอาศย ระดบการศกษา ฯลฯ เพอใหสามารถเขาใจการใชสานวนทม

ความสมพนธกบปจจยทางสงคม

478

รายการอางอง

กรมพลศกษา. (2525). ปทานกรมกฬาพนเมอง. กรงเทพฯ: กรมพลศกษา.

กลาณรงค ศรรอต. (2521). เกลอ คณสมบตและการใชในอตสาหกรรมอาหาร. พมพครงท 2.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กาชย ทองหลอ. (2533). หลกภาษา. พมพครงท 8. กรงเทพฯ: อมรการพมพ.

กตต โลหเพชรตน. (2555). ตานานการสรางและยายเมองหลวงทวโลก. กรงเทพฯ: กาวแรก.

กสมา รกษมณ และคณะ. (2553). สานวนไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สานกวชาการและ

มาตรฐานการศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน.

ขน เมยว ชด. (2545). หลากรสเรองเมองพมา. แปลจาก Colourful Myanmar.

แปลโดย หอม คลายานนท. กรงเทพฯ: ดรม แคชเชอร กราฟฟค.

งามพศ ลมสวสด. (2557). การละเลนของไทย. เขาถงเมอ 10 มนาคม, เขาถงไดจาก

http://www.krungampit.com/?page_id=105

ฉน หยงหลน. (2526). “สานวนจนและสานวนไทย: การศกษาเปรยบเทยบ.” วทยานพนธ

มหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชเวโยเดย [นามแฝง]. (2544). “พดพมา–รจกพมา.” รจกพมา 3, 14 (เมษายน): 8.

ซนชล ควน. (2537). “สานวนเกาหลและสานวนไทย.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชา

ภาษาไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ดเรกชย มหทธนะสน. (2529). ถอยคาสานวน แนวคดเชงภาษาศาสตร. กรงเทพฯ: สกญญา.

ไทรงาม ประมวลศลปชย. (2532). “วฒนธรรมภาษาของคายมทปรากฏในพจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

นราธปประพนธพงศ, พระเจาบรมวงศเธอ, กรมพระ. (2550). พระราชพงศาวดารพมา.

พมพครงท 2. นนทบร: ศรปญญา.

นพนธ ทรายเพชร. (2555). มหศจรรยมนษยกบดวงดาว. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: ว.พรนท.

บญเทยม พลายชมภ. (2549). พมา: ประวตศาสตร อารยธรรมและความสมพนธระหวางประเทศ.

กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

บญสร สวรรณเพชร. (2541). อธบายสานวน สภาษต และคาพงเพยไทย. กรงเทพฯ: เรอนแกว

การพมพ.

ประคอง ขนทอง. (2541). สบตานานสานวนไทย เลม 1. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.

479

ปรมา มลลกะมาส และณฐมา พงศไพโรจน. (2551). “ลกษณะรวมทางภาษาในสภาษตภาษา

องกฤษและภาษาไทย.” ใน รวมบทความภาษต สานวน คาพงเพย: บทศกษา

ครอบครวและคณธรรมในวฒนธรรมนานาชาต, 117 – 170. ธรนช โชคสวณช,

บรรณาธการ. กรงเทพฯ: คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปยมาภรณ สดสงวน. (2545). “ศกษาเปรยบเทยบสานวนทใชสตวสอความหมายในภาษาฝรงเศส

และภาษาไทย.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาฝรงเศสศกษา มหาวทยาลย

ศลปากร.

พวงนล คาปงส และคณะ. (2541). พมา (สหภาพเมยนมาร). กรงเทพฯ: หนาตางสโลกกวาง.

เมย เมยะ ขาย และเรณ เหมอนจนทรเชย. (2543). ภาษต คาพงเพย และสานวนพมา–ไทย.

กรงเทพฯ: สหธรรมก.

ยพด เสตพรรณ. (2542). ภมศาสตรประเทศไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: พศษฐการพมพ.

รชน ซอโสตถกล. (2551). สานวน ภาษต และคาพงเพยของไทยทนาสตวมาเปรยบ.

พมพครงท 5. กรงเทพฯ: แอคทฟ พรนท.

______________. (2544). สานวนและภาษตองกฤษทนาสตวมาเปรยบเทยบ. กรงเทพฯ:

พลอยเพลท.

______________. (2526). สานวนองกฤษและสานวนไทยทมความหมายคลายคลงกน. กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

______________. (2534). สภาษตองกฤษ–คาสอนใจของไทยทมความหมายคลายคลงกน.

กรงเทพฯ: แสงศลปการพมพ.

ราชบณฑตยสถาน. (2531). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. พมพครงท 4.

กรงเทพฯ: ราชบณฑตยสถาน.

______________. (2556). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554. กรงเทพฯ:

ศรวฒนาอนเตอรพรนตง.

______________. (2553). ภาษต คาพงเพย สานวนไทย. พมพครงท 15. กรงเทพฯ:

อรณการพมพ.

______________. (2554). สานวนไทย. กรงเทพฯ: ไอเดย สแควร.

แลนดร ลอสฟน กวกา. (2545). “สานวนโรมาเนยและสานวนไทย: การศกษาเปรยบเทยบ.”

วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

480

วรรณดา ถงแสง. (2545). “การศกษาเปรยบเทยบสานวนจนกบสานวนไทยทมคาบอกอวยวะ‘ตา’.”

วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภาษาจน คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

วศน อนทสระ. (2532). หลกกรรมและการเวยนวายตายเกด. พมพครงท 8. กรงเทพฯ:

สภาการศกษามหามกฏราชวทยาลย มหาวทยาลยพระพทธศาสนา.

วจตรมาตรา, ขน [นามแฝง]. (2541). สานวนไทย. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: เอเชยเพรส.

วรช นยมธรรม. (2539). “ฤดกาลของพมา.” รจกพมา 1, 1 (กรกฎาคม-สงหาคม): 4.

วรช นยมธรรม และอรนช นยมธรรม. (2551). เรยนรสงคมและวฒนธรรมพมา. พษณโลก:

ตระกลไทย.

ว ถ กม จ. (2550). “การเปรยบเทยบสานวนเวยดนามกบสานวนไทย.” วทยานพนธมหาบณฑต

สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ศรพชร ฌานเชาววรรธน. (2557). โลกทศนของคนพมาจากภาษต. พษณโลก: มหาวทยาลย

นเรศวร.

ศภสรา ปนยาพร. (2556). คนไทยถอขอหามอยาทา. กรงเทพฯ: ไทยควอลตบคส.

สานกงานปศสตวจงหวดพษณโลก. (2548). ไกชนนเรศวร: สตวเอกลกษณเมองพษณโลก.

พษณโลก: สานกงานปศสตว.

สมาล ศรปานเงน. (2543). “การศกษาเปรยบเทยบสานวนจนทมคาวา “xin” กบสานวนไทยทม

ความหมายตรงกน.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภาษาจน

คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรยา รตนกล. (2531). นานาภาษาในเอเชยอาคเนย ภาคท 1. นครปฐม: ศนยวจยวฒนธรรมเอเชย

อาคเนย มหาวทยาลยมหดล.

______________. (2548). นานาภาษาในเอเชยอาคเนย: ภาษาตระกลไท. กรงเทพฯ: สหธรรมก.

โสภนา ศรจาปา. (2545). “มองสภาษต สานวน คาพงเพยไทยบนพนฐานทางวฒนธรรมของ

สภาษต สานวนเวยดนาม”. ภาษาและวฒนธรรม 22, 2 (กรกฎาคม–ธนวาคม):

86–102.

เหรา รยเหยง. (2547). “การศกษาเปรยบเทยบสานวนไทยทมคาวา ‘หว’ กบสานวนจนทม

ความหมายตรงกนหรอคลายคลงกน.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชา

ภาษาไทย คณะมนษยศาสตร และสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

เหวยน ท ซง. (2554). “สานวนไทยและสานวนเวยดนาม: การศกษาเปรยบเทยบ.” วทยานพนธ

มหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยนเรศวร.

481

อมรา พงศาพชญ และปรชา ควนทรพนธ. (2539). ระบบอปถมภ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

อรนช นยมธรรม และวรช นยมธรรม. (2550). พจนานกรมไทย–พมา. พษณโลก: ตระกลไทย.

______________. (2550). พจนานกรมพมา–ไทย. พษณโลก: ตระกลไทย.

อาซมอฟ, ไอแซก. (2557). ถาม–ตอบเรองโลกและจกรวาล. กรงเทพฯ: สารคด.

อบลรตน พนธมนทร. (2556). การศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนทางสงคมวฒนธรรมลานนาและ

พมาผานภาษตโบราณ. (รายงานการวจย). เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.

______________. (2553). มองสงคมและวฒนธรรมพมาผานภาษตโบราณ. (รายงานผลการวจย).

เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.

______________. (2538). “สานวนพมาและสานวนไทย: การศกษาเชงเปรยบเทยบ.”

ราลกพระคณ (กนยายน): 254–272.

อบลรตน พนธมนทร และอแตะลวน. (2545). ไวยากรณภาษาพมา ขนพนฐาน. เชยงใหม:

มหาวทยาลยเชยงใหม.

อปกตศลปสาร, พระยา. (2544). หลกภาษาไทย: อกขรวธ วจวภาค วากยสมพนธ ฉนทลกษณ.

พมพครงท 10. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

อรา เดนวภยเลศลา. (2548). “การศกษาเปรยบเทยบสานวนทมคาวา เงน ทอง และของมคาใน

ภาษาจนกบภาษาไทย.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภาษาจน

คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เอกรตน อดมพร. (2553). 2,000 สภาษตไทย. กรงเทพฯ: เรองแสงการพมพ.

เอกรตน อดมพร และสทธโรจน วงศวทยาเจรญพฒนา. (2550). 2,000 สานวนไทย. กรงเทพฯ:

ธนธชการพมพ.

ฮเดโอะ ฮราโนะ. (2550). “การศกษาเปรยบเทยบสานวนญปนกบสานวนไทยทมคาเกยวกบสตวส

เทา.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Unity. (၂၀၀၉). ျမနမာစကားပႏငဆ႐းစကား. ရနကန: ဥးဝငးေကာထြနး.

ျမနမာစာအဖြ႔ဥးစးဌာန. (၂၀၁၃). ခရးေဆာငျမနမာ အဘဓာန. တတယအႀကမပႏပျခငး. ေနျပညေတာ: ျမနမာစာအဖြ႔ဥးစးဌာန.

______________. (၁၉၉၆). ျမနမာဆ႐းစကား. ရနကန: တကသလမားပႏပတက.

ေရခမးစငဓေလ, เอกสารประกอบการเรยนของ YANGON UNIVERSITY OF FOREINGN

LANGUAGES. (2014). ม.ป.ท.

482

การสมภาษณ

Aye Aye Kyin (ေဒၚေအးေအးကင (/dɔ-ʔe-ʔe-cìn/). (2558). อาจารยประจาภาควชาภาษาไทยของ

Yangon University of Foreign Language: YUFL. สมภาษณ, 10 กรกฎาคม.

______________. (2558). อาจารยประจาภาควชาภาษาไทยของ Yangon University of Foreign

Language: YUFL. สมภาษณ, 30 กรกฎาคม.

Nyan Lin (ေမာငဉာဏလငး /màun-ñàn-lin/). (2558). นกศกษา. สมภาษณ, 30 กรกฎาคม.

Shun Lae Win (ေဒၚရႊနးလ၀ငး /dɔ-shun-lɛ-win/). (2558). อาจารยประจาภาควชาภาษาไทยของ

Yangon University of Foreign Language: YUFL. สมภาษณ, 30 กรกฎาคม.

______________. (2558). อาจารยประจาภาควชาภาษาไทยของ Yangon University of Foreign

Language: YUFL. สมภาษณ, 15 ตลาคม.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

หนวยเสยงและสทอกษรทใชในงานวจย

485

หนวยเสยงและสทอกษรทใชในงานวจย

งานวจยนนาสานวนพมามาถายถอดเปนสทอกษรโดยใชหนวยเสยงและสทอกษรจาก

หนงสอไวยากรณภาษาพมาขนพนฐานของอบลรตน พนธมนทร และอแตะลวน (2545: 21–29) ซง

แบงหนวยเสยงในภาษาพมาออกเปน 3 ชนด คอ 1. หนวยเสยงพยญชนะ 2. หนวยเสยงสระ และ 3.

หนวยเสยงวรรณยกต ดงตอไปน

1. หนวยเสยงพยญชนะ

หนวยเสยงพยญชนะในภาษาพมาแยกไดเปน 2 ชนด ไดแก

1.1 หนวยเสยงพยญชนะตน แบงออกเปน 2 ชนด คอ

1.1.1 หนวยเสยงพยญชนะตนเดยว หนวยเสยงชนดนแยกไดเปน

1.1.1.1 หนวยเสยงพยญชนะตนเดยวแท

1.1.1.2 หนวยเสยงพยญชนะตนเดยวทเกดจากพยญชนะตนควบกลาไมแท

1.1.2 หนวยเสยงพยญชนะตนควบกลา หนวยเสยงชนดนแยกไดเปน

1.1.2.1 หนวยเสยงพยญชนะตนควบกลาสองเสยง

1.1.2.2 หนวยเสยงพยญชนะตนควบกลาสามเสยง

1.2 หนวยเสยงพยญชนะทาย แบงออกเปน 2 ชนด คอ

1.2.1 หนวยเสยงพยญชนะทายพยางคเปน

1.2.2 หนวยเสยงพยญชนะทายพยางคตาย

1.1 หนวยเสยงพยญชนะตน

หนวยเสยงพยญชนะตน คอ หนวยเสยงทปรากฏตนคาหรอตนพยางค แบงเปน 2 ชนด คอ

1.1.1 หนวยเสยงพยญชนะตนเดยว คอ หนวยเสยงทปรากฏตนคาหรอตนพยางค

เพยงเสยงเดยว แบงเปน 2 ชนด ดงน

1.1.1.1 หนวยเสยงพยญชนะตนเดยวแท คอ หนวยเสยงพยญชนะตนทเกดจาก

พยญชนะตนเพยงตวเดยว มทงหมด 22 หนวยเสยง ดงน

หนวยเสยง อกษรแทนเสยง ตวอยาง ความหมาย

1. /p/ ပ ေပ /pè/ เปอน

2. /ph/ ဖ ဖး /phu/ เคย

486


3. /b/ ဗ ၊ ဘ ဗ /bòŋ/ กลอง

ဘ /bɛ/ เปด

4. /m/ မ မငး /min/ กษตรย

5. /w/ ၀ ၀ါး /wa/ เคยว, ไมไผ

6. /ɵ/ သ သား /ɵa/ ลกชาย

7. /t/ ဋ ၊ တ ဋကာ /tì-gà/ ฎกา

တ /tú/ ปลอม

8. /th/ ဌ ၊ ထ ဌာန /thà-ná/ กรม, กอง

ထား /tha/ ไว

9. /d/ ဍ ၊ ဒ ဒါ /dà/ น, นน

ဎ ၊ ဓ ဓမၼ /də-má/ ธรรมะ

10. /n/ ဏ ၊ န နား /na/ พกผอน

11. /l/ လ ၊ ဠ ေလ /lè/ ลม

12. /s/ စ စား /sa/ กน

13. /hs/ ဆ ဆ /hsì/ นามน

14. /z/ ဇ ၊ စ ဇနး /zə-ni/ ภรรยา

ေစး /ze/ ตลาด

15. /ñ/ ည ညမ /ñì-má/ นองสาว

ျင ျငမ /ñèin/ สงบ

16. /y/ ယ ၊ ရ ယာ /yà/ ขวามอ

ေရ /yè/ นา

17. /k/ က ကမာ /kə-mà/ หอยนางรม

18. /kh/ ခ ခး /khu/ เดด

19. /g/ ဂ ၊ ဃ ဂါထာ /gà-thà/ คาถา

ေဃာသ /gɔ-ɵá/ โฆษะ

20. /ŋ/ င ငါး /ŋa/ ปลา

21. /ʔ/ အ အ /ʔù/ ลาไส

22. /h/ ဟ ဟာသ /hà-ɵá/ ตลก

487

1.1.1.2 หนวยเสยงพยญชนะตนเดยวทเกดจากพยญชนะตนควบกลาไมแท คอ

หนวยเสยงพยญชนะตนเดยวทเกดจากการนาพยญชนะตงแต 2 ตวขนไปมาเรยงกน การออก

เสยงแทนทจะออกทกเสยงพรอมกนเปนหนวยเสยงพยญชนะตนควบกลา แตกลบกลายเปนหนวย-

เสยงเดยวเพยงเสยงเดยว ม 4 หนวยเสยง คอ


1. /c/ ၾက ၾကား /ca/ ไดยน

က ကား /ca/ เสอ

2. /ch/ ျခ ေျခ /chè/ ขา

ခ ခစ /chíʔ/ รก

3. /j/ ျဂ ျဂဟ /jò/ ดาวเคราะห

ဂ ဂင /jìn/ ลกขาง

4. /sh/ ယ ယဥ /shìn/ เปรยบเทยบ

ရ ရငး /shin/ ใส

လ လ /shàn/ (นา)ทวม

သ သ /shò/ สาเรจผล

1.1.2 หนวยเสยงพยญชนะตนควบกลา คอ หนวยเสยงพยญชนะตนตงแต 2 หนวย-

เสยงขนไปมาเรยงกน ในภาษาพมามหนวยเสยงพยญชนะตนควบ 2 ชนด ไดแก

1.1.2.1 หนวยเสยงพยญชนะตนควบสองเสยง คอ การนาหนวยเสยงพยญชนะ

ตน 2 หนวยเสยงมาเรยงกน การอกกเสยงจะออกพรอมๆ กน 2 หนวยเสยง ดงตวอยาง

หนวยเสยง พยญชนะตนควบกลาสองเสยง ตวอยาง ความหมาย

1. /kw_/ က ควบ - ြ ကြာ /kwà/ แยก, หาง

2. /khw_/ ခ ควบ - ြ ခြာ /khwà/ ออกจาก

3. /gw_/ ဂ ควบ - ြ ေဂြး /gwe/ กงชนดหนง

ใชทากะป

4. /ŋw_/ င ควบ - ြ ေငြ /ŋwè/ เงน

5. /sw_/ စ ควบ - ြ စြမး /swan/ ความสามารถ

6. */hsw_/ ဆ ควบ - ြ ဆြမး /hsun/ ภตตาคาร

7. */zw_/ ဇ ควบ - ြ ဇြနး /zun/ ชอน

488

หนวยเสยง พยญชนะตนควบกลาสองเสยง ตวอยาง ความหมาย

8. */ñw_/ ည ควบ - ြ ညြတ /ñúʔ/ กม, โนม 9. */tw_/ တ ควบ - ြ တြန႔ /tûn/ หด 10. /thw_/ ထ ควบ - ြ ထြငး /thwin/ แกะ, สลก 11. /mw_/ မ ควบ - ြ ေမြး /mwe/ เกด 12. /hŋ_/ င ควบ - ငက /hŋɛʔ/ นก

13. /hn_/ န ควบ - ႏမး /hnan/ เมลดงา

14. /hm_/ မ ควบ - မ /hmò/ เหด

15. /hl_/ လ ควบ - လညး /hlɛ/ เกวยน

16. /py_/ ပ ควบ ျ- ျပ /pyá/ แสดง

ပ ควบ - ေပာက /pyâuʔ/ หาย

17. /phy_/ ဖ ควบ ျ- ျဖတ /phyáʔ/ ขาม

ဖ ควบ - ဖား /phya/ ไข, เปนไข

18. /my_/ မ ควบ ျ- ျမက /myɛʔ/ หญา

မ ควบ - ေမာက /myâuʔ/ ลง

หมายเหต หนวยเสยงควบกลาทมเครองหมาย * เมอปรากฏในพยางคทประสมกบเสยงสระ - ြန /ùn/

หรอ - ြတ ၊ - ြပ /ûʔ/ สวนใหญเสยงควบกลา /w/ จะหายไปคอจะไปรวมกบเสยงสระ /ú/ ซงมฐานท

เกดของเสยงเดยวกน

1.1.2.2 หนวยเสยงพยญชนะตนควบสามเสยง คอ การนาพยญชนะตนมา

เรยงตอกน 3 หนวยเสยง การออกเสยงจะออกพรอมๆ กนทง 3 หนวยเสยง ดงตวอยาง

หนวยเสยง พยญชนะตนควบกลาสามเสยง ตวอยาง ความหมาย

1. /hnw_/ န ควบ -ႊ ႏႊာ /hnwà/ ปอก(เปลอก)

2. /pyu_/ ပ ควบ ျ -ႊ ျပႊတ /pyûʔ/ รวมเปนกลม

3. /hmy_/ မ ควบ - ေမာ /hmyɔ/ ปลง

4. /hly_/ လ ควบ - လပ /hlyáʔ/ สองประกาย

489

1.2 หนวยเสยงพยญชนะทาย

หนวยเสยงพยญชนะทาย คอ หนวยเสยงทปรากฏทายคาหรอทายพยางค แบงเปน 2 ชนด

คอ หนวยเสยงพยญชนะทายพยางคเปน และหนวยเสยงพยญชนะทายพยางคตาย

1.2.1 หนวยเสยงพยญชนะทายพยางคเปน ไดแก _မ ၊ _န ၊ - และ _င ၊ _ဥ ซงจะ

ไปประสมกบสระตางๆ ทาใหไดหนวยเสยงสระหลากหลาย เชน /_an/, /_ein/, /_in/ ฯลฯ

หนวยเสยง พยญชนะทายพยางคเปน ตวอยาง ความหมาย

1. /_an/ _မ ကမး /kan/ ฝง

_န ကန /kàn/ เตะ

- က /kàn/ กรรม

2. /_ein/ _မ စမး /sein/ ดบ

_န ကနး /kein/ บชา,

ตงไวในทบชา

3. /_in/ _င ကင /kìn/ ยาง

_ဥ စဥး /sin/ สบ(หม)

1.2.2 หนวยเสยงพยญชนะทายพยางคตาย ไดแก _က ၊ _စ ၊ _တ ၊ _ပ ซงจะไป

ประสมกบสระตางๆ ทาใหเสยงสนลง หนวยเสยงพยญชนะทายพยางคตายจงเปนเสยงกกบรเวณ

เสนเสยง /ʔ/ การออกเสยงพยญชนะทายพยางคตายจงไมออกเตมเสยงเหมอนภาษาไทย แตจะออก

เหมอนเหลอเสยงทายอยเพยงครงเดยว ดงตวอยาง

หนวยเสยง พยญชนะทายพยางคตาย ตวอยาง ความหมาย

1. /_ɛʔ/ _က ခက /khɛʔ/ ยาก

2. /_aiʔ/ - က ၾကက /câiʔ/ ชอบ

3. /_iʔ/ _စ စစ /síʔ/ ตรวจ

ႏစ /hníʔ/ สอง

4. /_aʔ/ _တ ၊ _ပ ပတ /páʔ/ วน, รอบ

5. /_ouʔ/ - တ ၊ - ပ သပ /ɵôuʔ/ ยา

6. /_eiʔ/ - တ ၊ - ပ အပ /ʔêiʔ/ นอน

490

2. หนวยเสยงสระ

หนวยเสยงสระในภาษาพมามทงสน 22 หนวยเสยง ดงน

หนวยเสยง รปสระ ตวอยาง ความหมาย

1. */á/ – က /ká/ รา, เตน

/à/ _ာ ၊ _ါ နာ /nà/ เจบ, ปวด

/a/ _ား ၊ _ါး နား /na/ ห

หมายเหต หนวยเสยงสระทมเครองหมาย * คอ /á/ ไมปรากฏรปสระ แตพยญชนะพมาทกตวจะ

ประสมดวยสระน และพยญชนะบางตวยงมความหมายดวย

2. /í/ _ မ /mí/ ถก, สมผส

/ì/ _ ၊ _ည န /nì/ แดง

/i/ _း လး /hli/ หน

3. /ú/ - ၊ လ /lú/ แยง

/ù/ - ၊ ပ /pù/ รอน

/u/ - း ၊ း ကး /ku/ ขาม, วาย

4. /è/ ေ- ေပ /pè/ เปอน

/é/ ေ- ေမ /mé/ ลม

/e/ ေ-း ေမး /me/ ถาม

5. /ɛ/ - ႏ /hnɛ/ ป

/ɛ/ - မ႔ /hmɛ / ไฝ

/ɛ/ _ယ ကယ /kɛ/ ชวยเหลอ

6. /ò/ - ၊ - ယ ခ /chò/ เขา(สตว)

/ó/ - ႔ ၊ - ယ ႏ႔ /nó/ นม

/o/ - း မး /mo/ ฝน

7. /ɔ/ ေ–ာ ေမာ /mɔ/ เหนอย

/ɔ/ ေ–ာ ေဆာ /hsɔ/ ซน

/ɔ/ ေ–ာ ေကာ /kɔ/ กาว

8. /àn/ _မ ၊ _န ၊ - ကန /kàn/ เตะ

/an/ _မး ၊ _နး ဖမး /phan/ จบ

/ân/ _မ ၊ _န႕ ၊ -႕ ႏ႔ /hnân/ ทว

491

หนวยเสยง รปสระ ตวอยาง ความหมาย

9. /_ɛʔ/ _က တက /tɛ ʔ/ ขน

10. /_âuʔ/ ေ–ာက ေကာက /kâuʔ/ เกบ

11. /_âiʔ/ - က ကက /kâiʔ/ กด

12. /_ìn/ _င ၊ _ဥ ခဥ /chìn/ เปรยว

/_in/ _ငး ၊ _ဥး မငး /min/ กษตรย

/_în/ _င ၊ _ဥ ဆင /hsîn/ เรยกมา

13. /_àin/ - င ဆင /hsàin/ ราน

/_ain/ - ငး တငး /tain/ วด, ชง

/_âin/ - င ခင /châin/ สวนทเวาเขาขางใน

14. /_àun/ ေ–ာင ေအာင /ʔàun/ สาเรจ

/_aun/ ေ–ာငး ေမာငး /maun/ ขบ(รถ)

/_âun/ ေ–ာင ေစာင /sâun/ รอ, คอย

15. /_áʔ/ _ပ ၊ _တ အပ /ʔáʔ/ เขม

16. /_òŋ/ - ၊ -န ကန /kòŋ/ หมด

/_oŋ/ -း ၊ -နး သး /ɵoŋ/ สาม

/_ôŋ/ -႔ ၊ -န႔ မန႔ /môŋ/ ขนม

17. /_èin/ _န ၊ _မ အမ /ʔèin/ บาน

/_ein/ _နး ၊ _မး လမး /lein/ ทา(ส)

/_êin/ _န႔ ၊ _မ႔ လမ /lêin/ มวน

18. /_êiʔ/ _တ ၊ _ပ အတ /ʔêiʔ/ ถง, กระเปา

19. /_ùn/ - ြန ၊ - ြမ ထြန /thùn/ ไถ

/_un/ - ြနး ၊ - ြမး ကၽြနး /cun/ เกาะ

/_ûn/ - ြန႔ ၊ - ြမ စြန႔ /sûn/ ทง

20. /ûʔ/ - ြတ ၊ - ြပ ရြတ /yûʔ/ สวด(มนต)

21. /ôuʔ/ -ပ ၊ -တ လပ /lôuʔ/ ทา

22. /íʔ/ _စ ျမစ /myíʔ/ แมนา

492

3. หนวยเสยงวรรณยกต

หนวยเสยงวรรณยกตในภาษาพมาม 4 หนวยเสยง คอ

3.1 หนวยเสยงวรรณยกตสง ประสมสระเสยงสน ในพยางคปดจะปรากฏเสยง /ʔ/ หรอเสยง

หยดทคอหอย แตถาเปนพยางคเปดจะไมมเสยงน วรรณยกตนเทยบไดกบวรรณยกตตรของไทย ดง

ตวอยาง

ตวอยางคา การออกสยง ความหมาย

က /ká/ รา, ฟอน

လ /lá/ เดอน

မ /má/ ยก

နတ /náʔ/ ผ, เทวดา

လက /lɛʔ/ แขน

3.2 หนวยเสยงวรรณยกตตา ประสมสระเสยงยาว เทยบไดกบวรรณยกตเสยงเอกของไทย



လာ /là/ มา

နာ /nà/ เจบ, ปวด

ခါ /khà/ ยาม (เวลา)

หมายเหต ดงไดกลาวแลววาการออกเสยงวรรณยกตเสยงน อาจออกเปนเสยงจตวาคอในตอนเรมตน

ระดบเสยงตาแลวตวดปลายเสยงทายพยางคใหสงขน กไมทาใหความหมายเปลยนแตอยางใด

3.3 หนวยเสยงวรรณยกตกลาง ประสมสระเสยงยาว การออกเสยงอาจคอนไปทางสงกได

กากบดวยสญลกษณ (း) เทยบไดกบวรรณยกตเสยงสามญของไทย ดงตวอยาง


ငါး /ŋa/ ปลา

စား /sa/ กน

အား /ʔa/ วาง

หมายเหต การออกเสยงวรรณยกตเสยงนหากออกเสยงสงคลายเสยงตรกไมทาใหความหมายเปลยน

493

3.4 หนวยเสยงวรรณยกตสงตก ถาพยางคปดนนเปนพยางคตายทประสมดวยสระ ေ–ာက ၊

- က ၊ _တ ၊ _ပ ၊ –တ ၊ –ပ หรอพยางคเปนทประสมดวยสระ ေ–ာင ၊ - င ၊ _မ ၊ _န ၊ -န ၊ -မ ၊ - ม -

กากบใหออกเสยงสน เสยงทไดจะคลายกบเสยงสงตกหรอเสยงโทในภาษาไทยแทนทจะเปนเสยง

ตร ดงตวอยาง


ေစာင /sâun/ รอ, คอย

မန႔ /môŋ/ ขนม

ေျခာက /châuʔ/ แหง

အက /ʔâiʔ/ อบอาว

သပ /ɵêiʔ/ กลอม

လပ /lôuʔ/ ทา

ภาคผนวก ข

อกษรและเสยงในภาษาพมา

495

อกษรและเสยงในภาษาพมา

เนองจากผวจยเหนวาอกษรและเสยงในภาษาพมาเปนประเดนทควรศกษา เพราะจะ

ชวยใหสามารถเขาใจลกษณะทางไวยากรณของภาษาพมาไดดยงขน ผวจยจงขอกลาวถงอกษรและ

เสยงในภาษาพมาพอสงเขปเทานน อบลรตน พนธมนทร และอแตะลวน (2545: 6–19) ไดกลาวถง

อกษรและเสยงพยญชนะ สระ และวรรณยกตในภาษาพมาไว ดงตอไปน

1.1 พยญชนะในภาษาพมา

1.1.1 พยญชนะเดยว ภาษาพมาม 33 ตว มทเกดของเสยงและลกษณะการออก

เสยงตางกนไป ดงน

1.1.1.1 พยญชนะซงมทเกดของเสยงทรมฝปาก โดยรมฝปากทงสองอยชด

ตดกน เกดการกกลมช วขณะจากนนลมจะถกบงคบใหพนออกมาอยางเรวและแรง พยญชนะ

ดงกลาว ไดแก

พยญชนะพมา การออกเสยง เทยบกบพยญชนะไทย

ပ /pá/ ป

ဖ /phá/ ผ

ဗ /bá/ พ


ဘ /bá/ ภ

พยญชนะ ပ /pá/ และ ဖ /phá/ เปนพยญชนะอโฆษะ(ไมกอง) (voiceless) สวน

พยญชนะ ဗ /bá/ และ ဘ /bá/ เปนพยญชนะโฆษะ(กอง) (voiced) นอกจากน ပ /pá/ ยงตางจาก ဖ

/phá/ คอ ဖ /phá/ เปนพยญชนะทมลมเพม(ธนต) (aspirated)

หากลมถกบงคบใหพนออกทางชองจมก จะเกดเปนพยญชนะ คอ


မ /má/ ม

หากหอรมฝปากทงสองใหมลกษณะกลม เกดเปนชองใหลมผานโดยสะดวกจะ

ไดพยญชนะ คอ

496


၀ /wá/ ว

1.1.1.2 พยญชนะซงเกดทฟน โดยปลายล นจะแทรกอยระหวางฟนบนและ

ฟนลาง ลมทมาจากปอดจะถกบบใหผานชองแคบในลกษณะเสยดแทรก พยญชนะดงกลาว ไดแก


သ /ɵá/ ส

1.1.1.3 พยญชนะซงเกดทปมเหงอก โดยการยกปลายล นแตะปมเหงอก

จากนนลมจะถกบงคบใหพงออกมาอยางแรงและเรว พยญชนะกลมน ไดแก


ဋ /tá/ ฏ

ဌ /thá/ ฐ

ဍ /dá/ ฑ

ဎ /dá/ ฒ

တ /tá/ ต

ထ /thá/ ถ

ဒ /dá/ ท

ဓ /dá/ ธ

พยญชนะ ဋ /tá/, ဌ /thá/, တ /tá/, ထ /thá/ เปนพยญชนะอโฆษะ(ไมกอง) (voice

less) สวน ဍ /dá/, ဎ /dá/, ဒ /dá/, ဓ /dá/ เปนพยญชนะโฆษะ(กอง) (voiced) นอกจากน พยญชนะ ဋ

/tá/ และ တ /tá/ ตางจาก ဌ /thá/ และ ထ /thá/ คอ ဌ /thá/, ထ /thá/ เปนพยญชนะทมลมเพม(ธนต)

(aspirated)

หากลมถกบบใหผานชองแคบออกทางปากในลกษณะเสยดแทรก จะได

พยญชนะ คอ


စ /sá/ จ

ဆ /hsá/ ฉ

ဇ /zá/ ช

စ /zá/ ฌ

497

พยญชนะ စ /sá/ และ ဆ /hsá/ เปนพยญชนะอโฆษะ(ไมกอง) (voiceless) สวน

ဇ /zá/ และ စ /zá/ เปนพยญชนะโฆษะ(กอง) (voiced) นอกจากน စ /sá/ ตางจาก ဆ /hsá/ คอ ဆ /hsá/ เปนพยญชนะทมลมเพม(ธนต) (aspirated)

หากลมถกบงคบผานชองจมกจะทาใหเกดพยญชนะ คอ


ဏ /ná/ ณ

န /ná/ น

หากลมถกดนใหออกสองขางลน พยญชนะกลมน ไดแก


လ /lá/ ล

ဠ /lá/ ฬ

1.1.1.4 พยญชนะซงเกดทเพดานแขง โดยยกล นสวนกลางแตะบรเวณ

เพดานแขง หากลมถกบงคบใหผานออกทางชองจมก จะเปนพยญชนะเสยงนาสก ไดแก


ည /ñá/ ญ

หากใชลนสวนกลางยกสมผสเพดานแขง จากนนบงคบลมใหออกทางปากจะ

ไดพยญชนะ คอ


ယ /yá/ ย

ရ* /yá/ ย

*หมายเหต พยญชนะ ရ /yá/ นน หากเปนคายม เชน ยมจากภาษาบาล สนสกฤต

หรอในบางถนของพมา เชน ระไข จะออกเสยงเปน /rá/

1.1.1.5 พยญชนะซงมทเกดทเพดานออน โดยการยกล นสวนหลงแตะ

เพดานออน จากนนลมจะถกบงคบใหพนออกมาอยางแรงและเรว พยญชนะกลมน ไดแก

498


က /ká/ ก

ခ /khá/ ข

ဂ /gá/ ค

ဃ /gá/ ฆ

พยญชนะ က /ká/ และ ခ /khá/ เปนพยญชนะอโฆษะ(ไมกอง) (voiceless) สวน

ဂ /gá/ และ ဃ /gá/ เปนพยญชนะโฆษะ(กอง) (voiced) และ ခ /khá/ เปนพยญชนะทมลมเพม(ธนต)

(aspirated)

หากลมถกพนออกทางจมก จะไดพยญชนะเสยงนาสก คอ


င /ŋá/ ง

1.1.1.6 พยญชนะซงมทเกดทเสนเสยง ทเกดของพยญชนะกลมนจะอย

บรเวณเสนเสยง และจะมการปดกกลมทบรเวณนในขณะทอวยวะภายในปากไมมการปดกกลมใดๆ

หากมการปดกกลมช วคร แลวลมถกบงคบใหพนออกมาอยางเรวและแรง

พยญชนะทได คอ


အ /ʔá/ อ

หากบงคบลมใหผานออกมาในลกษณะเสยดแทรก จะไดพยญชนะ คอ


ဟ /há/ ห

ขอสงเกต การออกเสยงพยญชนะภาษาพมานน พยญชนะทเปนเสยงไมกอง

(voiceless) อาจเปลยนเปนเสยงกอง (voiced) เชน /p/ เปลยนเปน /b/ หรอ /t/ เปลยนเปน /d/ เปนตน

499

ตารางท 105 ลกษณะของการออกเสยงและทเกดเสยงพยญชนะเดยวในภาษาพมา

1.1.2 พยญชนะควบกลา พยญชนะควบกลา (ဗညးတြ /byi-twɛ/) คอ พยญชนะ

เดยวควบกบพยญชนะ 4 ตว ดงน

1.1.2.1 – ယ /yá/ เมอเปนพยญชนะควบกลาใชสญลกษณ - เรยก ยะปน (ယပင /yá-pîn/)

1.1.2.2 – ရ /yá/ เมอเปนพยญชนะควบกลาใชสญลกษณ ျ- เรยก ยะยด (ရရစ /yá-yíʔ/)

1.1.2.3 – ၀ /wá/ เมอเปนพยญชนะควบกลาใชสญลกษณ - ြ เรยก วะแซว (၀ဆြ /wá-swɛ/)

1.1.2.4 – ဟ /há/ เมอเปนพยญชนะควบกลาใชสญลกษณ -

เรยก ฮะโท (ဟထး /há-tho/)

ทเกดของเสยง

ลกษณะของ

การออกเสยง

รมฝปาก ฟน

ปลายล น

ปมเหงอก

ปลายล น

เพดานแขง

ลนสวนกลาง

เพดานออน

ล นสวนหลง เสนเสยง

เสยงระเบด

-กอง –ลม

+ลม

+กอง

ပ /p/

ဖ /ph/

ဗ ဘ /b/

ဋ တ /t/

ဌ ထ /th/

/d/ ဍ ဎ ဒ ဓ

က /k/

ခ /kh/

ဂ ဃ /g/

အ /ʔ/

เสยงเสยดแทรก -กอง –ลม

+ลม

+กอง

သ /ɵ/ စ /s/

ဆ /hs/

ဇ စ /z/

ဟ /h/

เสยงนาสก မ /m/ ဏ န /n/ ည /ñ/ င /ŋ/

เสยงขางล น လ ဠ /l/

เสยงกงสระ ၀ /w/ ယ ရ /y/

500

ตวอยางพยญชนะควบกลา

พยญชนะเดยว พยญชนะควบ ตวอยางคา

က ျ- ၾကက /cɛʔ/* ‘ไก’

က - ကး /ci/* ‘อกา’

ခ ျ- ေျခ /chè/* ‘เทา’

ခ - ခင /chìn/* ‘อยาก’

ရ - ရ /shí/* ‘ม’

လ - , - လာ /shà/* ‘ลน’

လ - ြ လြ /lwá/ ‘ขาวละมน’

လ - လ /hlá/ ‘สวย, มาก’

လ - ြ , - လႊ /hlwá/ ‘เลอย’

จากตวอยางขางตน หากพจารณาตามรปจะเหนวาพยญชนะควบกลาในภาษา

พมา มการนาเอาพยญชนะมาเรยงกน 2–3 ตว ถาออกเสยงพรอมๆ กนกจะเปนพยญชนะควบกลาแท

แตถาเปลยนเปนเสยงอนเพยงเสยงเดยว เชน ตวอยางทมเครองหมาย * เรยกวา พยญชนะควบกลาไม

แท หรอพยญชนะตนเดยว

1.1.3 พยญชนะทาย (အသတဗညး /ʔə-ɵáʔ-byi/) คอ พยญชนะซงอยในตาแหนง

ทายกากบดวยตวการนต (အသတ /ʔə-ɵáʔ/) แสดงเสยงหยดทายพยางค ไดแก _က , _စ , _တ , _ပ หรอเสยงนาสก ไดแก _င , _ဥ , _န , _မ ทาใหเกดเสยงสระตางๆ ขน ดงตวอยาง

พยญชนะตน พยญชนะทาย ตวอยางคา

စ _က စက /sɛ ʔ/ ‘เครองยนต’

ျမ _စ ျမစ /myíʔ/ ‘แมนา, ราก’

န _တ နတ /náʔ/ ‘เทพนต’

အ _ပ အပ /ʔáʔ/ ‘เขม’ ခ _င ခင /khìn/ ‘รกชอบ’

စ _ဥ စဥ /sìn/ ‘ทก’

က _န ကန /càn/ ‘เหลอ’

လ _မ လမး /lan/ ‘ถนน’

501

1.2 สระในภาษาพมา

สระในภาษาพมาม 2 ชนด คอ สระลอย และสระจม

1.2.1 สระลอย คอ สระทยงไมประสมกบพยญชนะ เมอปรากฏหนาสดของ

พยางคหรอปรากฏตวเดยวโดดๆ จะใชรป ดงน

အ အာ ဣ ဤ ဥ ဥ

/ʔá/ /ʔà/ /ʔí/ /ʔì/ /ʔú/ /ʔù/

ဧ အ ၾသ ေၾသာ အ အား

/ʔè/ /ʔɛ/ /ʔɔ/ /ʔɔ/ /ʔàŋ/ /ʔa/

1.2.1 สระจม คอ สระทเมอประสมกบพยญชนะแลว สระบางตวมการเปลยน

แปลงรป ดงน

ตารางท 106 ตวอยางสระจมเมอประสมกบพยญชนะพมา

สระลอย สระจม ตวอยางเมอประสมพยญชนะ

အ /ʔá/

အာ /ʔà/

ဣ /ʔí/

ဤ /ʔì/

ဥ /ʔú/

ဥ /ʔù/

ဧ /ʔè/

အ /ʔɛ/

ၾသ /ʔɔ/

–

_ာ , _ါ /ʔà/

_ , _ည /ʔí/

_ , _ည /ʔì/

- , /ʔú/

- , /ʔù/

ေ- /ʔè/

- /ʔɛ/

ေ–ာ /ʔɔ/

က /ká/

ကာ /kà/ , ခါ /khà/

က /kí/

က /kì/

က /kú/

က /kù/

ေက /kè/

က /kɛ/

ေကာ /kɔ/

นอกจากสระดงกลาวแลว ตาราไวยากรณของพมายงแบงสระเปน 2 ชนดตาม

ลกษณะการเปลงเสยง กลาวคอ กลมแรกเปนกลมสระทมการเปลงเสยงโดยอสระ เรยก สระมลฐาน

กบอกกลมเปนสระทสมพนธกบพยญชนะทายเสยงหยดหรอพยญชนะทายนาสก

1. สระมลฐานหรอสระเปด คอ สระทไมประสมดวยพยญชนะทายเสยงหยด

หรอเสยงนาสก มการออกเสยงโดยอสระ ตาราไวยากรณของพมาแบงสระมลฐานออกเปน 3 ชนด

คอ สระเสยงสน (ประสมวรรณยกตตร) สระเสยงยาว (ประสมวรรณยกตเอก) และสระเสยงหนก

(ประสมวรรณยกตสามญ) ดงน

502

ตารางท 107 สระมลฐานหรอสระเปดของภาษพมา

สระมลฐาน

สระเสยงสน สระเสยงยาว สระเสยงหนก

အာ /ʔá/

အ /ʔá/

အ /ʔí/

အည /ʔí/

အ /ʔú/

ေအ /ʔé/

အ /ʔɛ /

ေအာ /ʔɔ/

အ႔ /ʔó/

အာ /ʔà/

အ /ʔì/

အည /ʔì/

အ /ʔù/

ေအ /ʔè/

အယ /ʔɛ /

ေအာ /ʔɔ/

အ /ʔò/

အား /ʔa/

အး /ʔi/

အညး /ʔi/

အး /ʔu/

ေအး /ʔe/

အ /ʔɛ/

ေအာ /ʔɔ/

အး /ʔo/

2. สระทมพยญชนะทายหรอสระปด คอ สระทประกอบกบพยญชนะทายเสยง

หยด /ʔ/ หรอเสยงนาสก /m/ , /n/ , /ŋ/ ดงตวอยาง

สระทมพยญชนะทายเสยงหยด ตวอยาง

_ပ အပ /ʔêiʔ/ ‘นอน’

-ပ လပ /lôuʔ/ ‘ทา’

- က စက /sâiʔ/ ‘ปลก’

ေ–ာက ေမာက /myâuʔ/ ‘ลง’

สวนสระทมพยญชนะทายเปนเสยงนาสกนน ตาราไวยากรณพมาแบงตามการ

ออกเสยงเปน 3 ชนด คอ สระเสยงสน สระเสยงยาวและสระเสยงหนกเชนเดยวกบสระมลฐาน ดงน

ตารางท 108 สระทมพยญชนะทายเปนเสยงนาสกในภาษาพมา

สระนาสก


အန႔ /ʔân/

အမ အင /ʔîn/

အဥ

အန /ʔàn/

အမ အင /ʔìn/

အဥ

အနး /ʔan/

အမး အငး /ʔin/

အဥး

503

ตารางท 108 สระทมพยญชนะทายเปนเสยงนาสกในภาษาพมา (ตอ)

สระนาสก


အန႔ /ʔêin/

အမ အန႔ /ʔôŋ/

အမ အင /ʔâin/

အြန႔ /ʔûn/

အြမ ေအာင /ʔâun/

အန /ʔèin/

အမ အန /ʔòŋ/

အမ အင /ʔàin/

အြန /ʔùn/

အြမ ေအာင /ʔàun/

အနး /ʔein/

အမး အနး /ʔoŋ/

အမး အငး /ʔain/

အြနး /ʔun/

အြမး ေအာငး /ʔaun/

1.3 วรรณยกตในภาษาพมา

วรรณยกตในภาษาพมาม 4 หนวยเสยง บางหนวยเสยงมหนวยเสยงยอย เชน

วรรณยกตสามญ ซงเปนวรรณยกตระดบกลางคอนไปทางสง จากการสงเกตพบวามการออกเสยง

แตกตางกน โดยเฉพาะเพศหญงมกออกเสยงสงจนคลายเสยงตร เชน

လား ‘ไหม, หรอ’ (คาถาม) ออกเสยงวา /la/ หรอ /lá/

သြား ‘ไป’ ออกเสยงวา /ɵwa/ หรอ /ɵwá/

စား ‘กน’ ออกเสยงวา /sa/ หรอ /sá/

จากตวอยางวรรณยกตขางตนจะออกเปนเสยงสามญหรอตรกได ไมทาให

ความหมายเปลยน เสยงวรรณยกตตรในกรณนจงไมถอเปนเสยงสาคญ เปนเพยงเสยงยอยของเสยง

สามญเทานน เชนเดยวกบเสยงวรรณยกตเอกซงเปนเสยงตาระดบ จากการสงเกตพบวา หากปรากฏ

ในคาเดยวๆ ยงไมปรากฏรวมกบคาอนในบรบทใดๆ อาจออกเสยงเปนเสยงตาขนหรอเสยงจตวา

เชน

လာ ‘มา’ ออกเสยงวา /là/ หรอ /lǎ/

ေရ ‘นา’ ออกเสยงวา /yè/ หรอ /yě/

မာ ‘ท’ (สถานท, บรเวณ) ออกเสยงวา /hmà/ หรอ /hmǎ/

504

จากตวอยางวรรณยกตขางตนจะออกเปนเสยงเอกหรอจตวากไมทาใหความ-

หมายเปลยน เสยงจตวาจงไมถอเปนเสยงสาคญในภาษาพมา เปนเพยงเสยงยอยของเสยงเอกเทานน

ดงนนขอสรปเรองเสยงวรรณยกตของภาษาพมาวามจานวนทงสน 4 หนวยเสยง ดงน

1.3.1 วรรณยกตตร ปรากฏกบสระเสยงสนในพยางคเปด ทายพยางคจะไม

ปรากฏเสยงหยดคอหอย /ʔ/ แตถาพยางคปดมตวสะกดเปนพยางคตายจงจะมเสยงหยดดงกลาว

วรรณยกตนใชสทสญลกษณ / -/ / ดงตวอยาง


က /ká/ ‘เตน, ฟอน’

လ /lá/ ‘เดอน’

မ /má/ ‘ยก’

ရပ /yáʔ/ ‘หยด’

စပ /sáʔ/ ‘เผด’

1.3.2 วรรณยกตเอก ปรากฏกบสระเสยงตายาว ใชสทสญลกษณ / -\ /



လာ /là/ ‘มา’

နာ /nà/ ‘เจบ, ปวด’

ပါ /pà/ ‘ม’

1.3.3 วรรณยกตสามญ ปรากฏกบสระเสยงคอนไปทางสง ภาษาพมากากบดวย

สญลกษณ (း) แตสทสญลกษณไมมการใชเครองหมายใดๆ ดงตวอยาง


လား /la/ ‘ไหม, หรอ’ (คาถาม)

သြား /ɵwa/ ‘ไป’

စား /sa/ ‘กน’

1.3.4 วรรณยกตโท ปรากฏในพยางคทประสมดวยสระและพยญชนะทายทเปน

พยางคตาย ไดแก _ပ ၊ _တ , - ြပ ၊ - ြတ , ေ–ာက , - က , –ပ ၊ –တ สวนพยางคเปน ไดแก _မ ၊ _န႔ ၊

-႕ , _င ၊ _ဥ , - င , ေ–ာင , -႔ ၊ -န႔ , _န႔ ၊ _မ႔ , - ြန႔ ၊ - ြမ ดงตวอยาง

505


ေကာက /kâuʔ/ ‘เกบ’

ပတ /pêiʔ/ ‘ปด’

ေစာင /sâun/ ‘รอ, คอย’

မန႔ /môŋ/ ‘ขนม’

ภาคผนวก ค

รายชอหนงสอและวารสารตนฉบบภาษาพมา

507

รายชอหนงสอและวารสารตนฉบบภาษาพมา

เนองจากงานวจยนนาตวอยางวธการใชสานวนพมามาจากหนงสอ ျမနမာဆရးစကား

ของกระทรวงศกษาธการประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (1996) ตวอยางวธการใช

สานวนทยกมาแสดงในงานวจยนมทมาจากหนงสอและวารสารตนฉบบภาษาพมาหลายแหลง

ดวยกน ผวจยจงขอรวบรวมรายชอหนงสอและวารสารตางๆ ไว สาหรบผสนใจศกษาเพมเตม ดงน

ကးကားေသာသတငးစာ ၊ ဂာနယ ၊ မဂၢဇငး ၊ စာေစာငမား

ตารางท 109 รายชอหนงสอพมพ วารสาร นตยสาร จลสารฉบบภาษาพมาทใชอางองในงานวจย

အမတစဥ အတမတ စာအပအမည ၁ က၀တခြန က၀တခြနမဂၢဇငးမား ၂ ဂာနယေကာ ဂာနယေကာမဂၢဇငးမား ၃ ေငြတာရ ေငြတာရမဂၢဇငးမား ၄ စာဗမာန စာဗမာနမဂၢဇငးမား ၅ ဒဂန ဒဂနမဂၢဇငးမား ၆ ျမ၀တ ျမ၀တမဂၢဇငးမား ၇ သာေရာင သာသနာေရာငျခညမဂၢဇငးမား ၈ ေသြးေသာက ေသြးေသာကမဂၢဇငးမား

ကးကားေသာကမးမား

ตารางท 110 บรรณานกรมหนงสอฉบบภาษาพมาใชในงานวจย

အမတစဥ အတမတ ကမးအမည ၊ ကမးျပသ ၊ ကမးၿပးႏစ ပႏပတကႏင ပႏပႏစ ၁ ကး စတဓမၼသာရကးခနးပ႕။ ရငမဟာရ႒သာရ။

(၈၈၅) ႏငငေတာဗဒၶသာသနာအဖြ႕။ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၅၇။

၂ စကား(ေဇာ) စကား။ ဒဂနေတေဇာ။ (၁၃၁၀) သဓမၼ၀တ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၁၀။

၃ စစသား စစသားဂဏရည(ဒ)။ စာေပဗမာန စာတညးအဖြ႕၀ငမား။ (၁၃၁၄)

စာေပဗမာန၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၅၀။

၄ ဆတ စာေပဆရ၀တတမား။ ေသာတာေဆြ။ (၁၃၃၀)

ေသာတာစာေပ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၆၈။

၅ ဆယႏစတြ ဆယႏစေစာငတြ။ ဆရာညြန႔၊ ကေငြလင-စေဆာငး။ (၁၂၉၁)

ျပညႀကးမ႑င၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၂၉၁။

၆ ေဇာ ရာေဇာ၀ါဒကမး။ မေရြးဆရာေတာ။ (၁၁၉၄)

ေလာကပါလ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၂၉၅။

508

ตารางท 110 บรรณานกรมหนงสอฉบบภาษาพมาใชในงานวจย (ตอ)

အမတစဥ အတမတ ကမးအမည ၊ ကမးျပသ ၊ ကမးၿပးႏစ ပႏပတကႏင ပႏပႏစ ၇ ေဇာခပ ေဇာဂစာေပါငးခပ(ပ)။ (၁၂၉၇-ခန႔) စာေပႏငစာနယဇငးအဖြ႕၊

ရနကနၿမ႕။ ၁၉၉၄။ ၈ ဏပ မဏရတနာပကမး။ ရငစႏၵလကၤာ။ (၁၁၄၃) မဂၤလာ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၆၈။ ၉ ေဒတ ေဒသနာနတကမး။ ရငအရယ၀သ။

(၁၂၈၆) ျမနမာျပညစာပႏပ အလပသားမားအသငး။ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၂၅။

၁၀ နမာ နတမာလာကမး။ လယတပ႑တဥးေမာင ႀကး။ (၁၂၉၁)

မဟႏၵ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၂၉၁။

၁၁ ေနာ ေမာငတာေနာ (ပ၊ ဒ)။ ေမာငဘသင။ (၁၂၆၈)

မဂၤလာတငး၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၅၉။

၁၂ ႏငလပၾက ႏငငေတာလပၾကမ။ ေဒါကတာေမာငေမာင။ (၁၃၂၉)

ေရႊဟသၤာ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၇၄။

၁၃ ႏြယျမက သစပင

ျမနမာလ႕၀ကေဆး၀ါးႏင အသး၀ငႏြယ ျမကသစပင။ ေမာငယဥႏြယ။ (၁၃၄၆)

စပယဥး၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၈၄။

၁၄ ပါးစပ ပါးစပရာဇ၀င။ ေမာပဆရာသနးႀကး။ (၁၂၇၅-ခန႔)

ရငရငႏ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၁၆။

၁၅ ပဂေဟာ ပဂရကသတပတေဟာေျပာခကမား။ ေရးေဟာငးသေတသန။ (၁၃၂၃)

ျပညေထာငစျမနမာႏငင ပႏပေရးႏငစာေရးကရယာ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၂၃။

၁၆ ျဖတေကာ ျဖတစႏငေကာစေကး။ ေသာတာေဆြ။ (၁၃၁၅)

ဥးဘရႏငသမးမား၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၅၃။

၁၇ မဃ မဟာသတကာရမဃေဒ၀လကၤာသစ။ မနလညဆရာေတာ။ (၁၂၆၆)

ျပညႀကးမ႑င၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၁၂။

၁၈ မဟာဆန မဟာဆနခငသျပဇာတ။ ေမာငသနးဟန (ေဇာဂ)။ (၁၂၉၃)

န႔သာ ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၆၅။

၁၉ ေမေကာ သကေ၀ေမေကာ(ပ)။ ေဒါကတာထြနးေရႊ။ (၁၃၂၃-ခန႕)

ႀကးပြားေရး၊ မႏေလးၿမ႕။ ၁၉၆၁။

၂၀ မငျမ မဂၤလာအျမေတစာေစာင။ အရငစႏၵေဇာတ။ (၁၃၁၄)

ျမနမာအလငး၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၁၄။

၂၁ မငးရင မငးေဇယရႏမတဆရတႏင ရငသခဆရတ။ မငးေဇယရႏမတ။ (၉၄၀) ရငသခ။ (၉၆၀)

ဟသာ၀တ၊ မႏေလးၿမ႕။ ၁၂၈၂။

၂၂ ေမာင၀ေကး သပၸေမာင၀စာေပယဥေကးမ။ သပၸေမာင၀။ (၁၂၉၁)

စာေပဗမာန၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၃၈။

၂၃ မဥၨရ

အနဂၣသာရမဥၨရ ယပလတရားစာ (ပ၊ ဒ၊ တ၊ စ၊ မ)။ အရငနာဂ၀သ။ (၁၂၉၆)

ပဋကတေတာျပန႔ပြားေရး၊ မႏေလးၿမ႕။ (ပ၊ ဒ) ၁၃၁၄။ (တ) ၁၃၁၅။ (စ) ေလာကဓ၊

509

ตารางท 110 บรรณานกรมหนงสอฉบบภาษาพมาใชในงานวจย (ตอ)

အမတစဥ အတမတ ကမးအမည ၊ ကမးျပသ ၊ ကမးၿပးႏစ ပႏပတကႏင ပႏပႏစ ရနကနၿမ႕။ (မ) ေယာဂ၊

ရနကနၿမ႕။ ၂၄ ျမနမာဖတစာ ဒတယတနးျမနမာဖတစာသစ။ ေကာငးသး

စာအပေကာမတ။ (၁၃၄၉) စာေပဗမာန၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၈၇။

၂၅ မာ အဘဓမၼာမာေတာပေဆာငးပါးဋကာ (ပ)။ (၁၂၇၉)

ျမနမာႏငင ကးသနးေရာငး ၀ယေရး၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၂၇၉။

၂၆ ယဥပေဒသာ ဆယႏစလရာသ ျမနမာယဥေကးမ ပေဒသာ။ ဖးရာဇာစာတညးအဖြ႕။ (၁၃၄၆)

ေအာငခေဌး၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၈၄။

၂၇ လအႏစ လမေရးအႏစသာရ (၁၀၀)။ သတငးစာ အယဒတာ ၃-ဥး။ (၁၃၂၀)

ေရႊျပညေအး၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၅၈။

၂၈ ေလာကစ ေလာကပညာစြယစကမး။ ဥးခစထြနး-စေဆာငး။ (၁၃၃၆)

ဂႏၶမာ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၇၄။

၂၉ ေလာကညြန႔ ေလာကမဂၤလာညြန႔ေပါငးကမး။ စေလဥးပည။ (၁၂၂၅-ခန႔)

ပညာမဥၨ၊ ရနကနၿမ႕။

၃၀ လြမး လြမးမေျပ (ပ)။ တာရနေဆြ။ (၁၃၁၀) ေမာရ၀တ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၁၀။

၃၁ လြယအတ အရးလြယအတစာတမး။ ေမာပဆရာသနးႀကး။ (၁၂၉၅-ခန႔)

ေခတရာစာပႏပတက၊ ရနကနၿမ႕။

၃၂ ၀ဇယ ၀ဇယျပဇာတ။ စေလဥးပည။ (၁၂၂၅-ခန႔) ဟသာ၀တ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၀၉။

၃၃ ေ၀ါလ ေ၀ါဟာရလနတဒပန။ သေတာဆငမဟာေဇယသခၤယာ။ (၁၁၉၂)

ျမနမာဘာရာ၊ မႏေလးၿမ႕။ ၁၂၆၁။

၃၄ သတသန သတသႏၷစယကမး။ ညကနးေကာငးဆရာေတာ။ (၁၂၉၆-ခန႔)

ျပညႀကးမ႑င၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၃၁၅။

၃၅ သေတသန သေတသနသရပျပအဘဓာန။ အရငၾသ ဘာသာဘ၀သ။ (၁၃၁၇၊ ၁၃၁၈-ခန႔)

ပညာနႏၵ၊ ရနကနၿမ႕။

၃၆ သနးေမ ေမာငဘသနး၊ မသနးေမ (ဒ)။ ၀နစာေရးဥးႀကး။ (၁၂၆၆)

ေဇယမဂၤလာ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၂၇၆။

၃၇ အညမည လႏငပတ၀နးကငတ႔၏ အညမညသေဘာဘရား။ (၁၃၂၆)

ပါတပႏပတက၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၆၃။

၃၈ အာကာတစခြင အာကာတစခြငေျမျပငတစ၀နး။ မငးသ၀ဏ။ (၁၃၄၆)

ေရႊဟသၤာ၊ ရနကနၿမ႕။ ၁၉၈၄။

၃၉ အ(ယာ) ဥးယာဆအခငးမား။ ဥးယာ။ (၁၁၃၈) တကေနလငး၊ မႏေလးၿမ႕။ ၁၉၅၈။

၄၀ အငဋ အဂၤ၀ဇၨာဋကာႀကး။ ခငႀကးေဖာ။ (၁၁၂၀-ခန႔)

ရတနာဒပ၊ မႏေလးၿမ႕။ ၁၃၀၂။

510

ประวตผวจย

ชอ–สกล นางสาวพชญดา ผกากรอง

ทอย 77 หมท 6 ตาบลนาเหรง อาเภอนบพตา จงหวดนครศรธรรมราช 80160

ประวตการศกษา

ปการศกษา 2554 สาเรจการศกษาปรญญาศลปศาสตรบณฑต (เกยรตนยมอนดบ 1)

สาขาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ปการศกษา 2555 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

คณะอกษรศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การศึกษาเปรียบเทียบสํานวน...

Documents