ปญหาหลกการสนสทธ: ศกษาเปรยบเทยบ กรณกฎหมายลขสทธและสทธบตร

Problem of the Exhaustion of Rights: A Comparative Study Between Copyright Law and Patent Law

ปญหาหลกการสนสทธ: ศกษาเปรยบเทยบ กรณกฎหมายลขสทธและสทธบตร

Problem of the Exhaustion of Rights: A Comparative Study between Copyright Law and Patent Law

ณชพล สวรรณเวช

การคนควาอสระเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ ปการศกษา 2556

©2557

ณชพล สวรรณเวช สงวนลขสทธ

ณชพล สวรรณเวช. ปรญญานตศาสตรมหาบณฑต, กนยายน 2557, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพ. ปญหาหลกการสนสทธ: ศกษาเปรยบเทยบ กรณกฎหมายลขสทธและสทธบตร (80 หนา) อาจารยทปรกษา: ผชวยศาสตราจารย ดร.อรรยา สงหสงบ

บทคดยอ วตถประสงคของงานวจยนเพอศกษาถงประวตความเปนมาและแนวคดของหลกกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตรและการน าเขาซอน ทฤษฎ และความสมพนธของหลกการสนสทธโดยศกษาเปรยบเทยบกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตร ศกษาแนวค าพพากษา ศกษาขอบเขตและความจ าเปนของหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตรของไทยทมผลตอการน าเขาซอนสนคาอนมลขสทธและสทธบตร

จากการวจยพบวาการทประเทศไทยไมมบทบญญตเกยวกบการสนสทธในกฎหมายลขสทธนน ไมกอใหเกดปญหาในทางปฏบตเนองจากมแนวค าพพากษาวนจฉยไวเปนบรรทดฐานวาการใชหรอการจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมลขสทธภายหลงจากผทรงสทธไดจ าหนายหรอใหความยนยอมในการจ าหนายผลตภณฑสนคานนไมเปนการ ละเมดลขสทธ แตในทางทฤษฎนนยงไมมความชดเจนวาเปนการละเมดลขสทธหรอไม งานวจยนจงมขอเสนอแนะให ประเทศไทยบญญตกฎหมายในเรองหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธโดยชดแจง และควรเปนหลกการสนสทธในแบบ International Exhaustion ซงเหมาะสมกบสภาพสงคมและเศรษฐกจของประเทศไทยแลว เพราะประเทศไทยยงเปนประเทศก าลงพฒนา ทตองพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศ สวนหลกการสนสทธในสทธบตร พบวาประเทศไทยมพระราชบญญตสทธบตรทบญญตหลกไวโดยชดแจงแลว แมยงไมมแนวค าพพากษาในเรองน แตกควรเปนแนวทางในการบญญตกฎหมายเรองหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธตอไปดวย ค าส าคญ: หลกสนสทธ, การน าเขาซอน, การละเมดลขสทธ

Suwanwej, N. LL.M. September 2014, Graduate School, Bangkok University. Problem of the Exhaustion of Rights: A Comparative Study between Copyright Law and Patent Law (80 pp.) Advisor: Asst.Prof.Aunya Singsangob, Ph.D.

ABSTRACT

This research work is a study on the historical, background legal principles

about the exhaustion of rights concerning with the copyright law, patent law, and the parallel import. Also, theories and major relations between the exhaustion of rights in copyright law and that in the patent law, and the scope and necessity of legal principles about the exhaustion of laws in the copyright and patent laws that reveal their effects on the parallel imports of copyrighted or patented products and the Thai court ruling. The findings from this research shows that the absence of proisim of the exhaustion of rights under copyright law does not cause any practical problem in Thailand because the courts have the precedent that indicate that the use or sales of copyrighted or patented products after the subjects of law have sold or allowed the sales of such products is not the infringement of the laws. However, theoretically, there is no clarification that indicates whether such a case is the infringement of copyrights or not. The findings from this research suggest that Thailand should stipulate clear regulations about the exhaustion of right in the copyright law. This should also be the International Exhaustion which is appropriate to the social and economic conditions of Thailand because Thailand is a developing country, and reliant to technologies from foreign countries. For the principle of the exhaustion of right in the patent law, it finds that Thailand has the Patent Act that clearly euacts all the useful principles although there are no guidelines for court ruling. The principles of the exhaustion of right in the patent law should be applied to the exhaustion of right in the copyright law. Keywords: Exhaustion Of Rights, The Parallel Imports, Infringement Of Copyrights

ฉ

กตตกรรมประกาศ สารนพนธฉบบนส าเรจลงไดดวยความกรณาของทานอาจารยทปรกษาสารนพนธคอ ทานอาจารย ผชวยศาสตราจารย ดร.อรรยา สงหสงบ และทานอาจารย ดร.จมพล ภญโญสนวฒน รวมทงทานอาจารยทานอน ทไดสละเวลาแนะน าและใหความร ตรวจทานและแกไขขอบกพรองในงาน ตลอดจนการใหค าปรกษาซงเปนประโยชนแกผเขยน ผเขยนจงใครขอกราบขอบพระคณอาจารยทกทานมา ณ ทน และทส าคญคอ คณพอคณแมทไดใหความสนบสนนเรองทนการศกษาและก าลงใจตลอดมาโดยเฉพาะอยางยงในการท าสารนพนธฉบบน นอกจากน ขอขอบคณ เพอน ๆ และรนพชนปรญญาโทของมหาวทยาลยกรงเทพทใหขอเสนอแนะและขอแนะน าตลอดมา เพอใหสารนพนธฉบบนสมบรณยงขน ขอขอบพระคณครบ

ณชพล สวรรณเวช

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ง บทคดยอภาษาองกฤษ จ กตตกรรมประกาศ ฉ บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและความเปนมาของปญหา 1 1.2 วตถประสงค 5 1.3 ขอบเขตของการวจย 5 1.4 วธการศกษาวจย 5 1.5 สมมตฐานการศกษา 5 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6

บทท 2 ลกษณะทวไปของหลกสนสทธในทรพยสนทางปญญา 2.1 ประวตความเปนมาของหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา 10 2.2 ทฤษฎทเกยวของกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา 12

2.2.1 ทฤษฎการอนญาตโดยปรยาย 12 2.2.2 หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา 13

2.3 ขอบเขตของหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา 14 2.3.1 หลกดนแดนของสทธในทรพยสนทางปญญา 14

2.3.1.1 การสนสทธภายในประเทศ 15 2.3.1.2 การสนสทธภายในภมภาค 16 2.3.1.3 การสนสทธระหวางประเทศ 16

2.3.2 ขอบเขตของสทธในทรพยสนทางปญญาทระงบสนไป 17 2.3.2.1 ขอบเขตของสทธตามลขสทธทระงบสนไป 17 2.3.2.2 ขอบเขตของสทธตามสทธบตรทระงบสนไป 17

2.4 เจตนารมณของหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา 17 2.4.1 หลกประกนแกผทรงสทธในทรพยสนทางปญญา 17 2.4.2 หลกประกนแกผซอ 18 2.4.3 หลกประกนแกบคคลทสาม 18

ซ

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 3 กฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาตามอนสญญา หรอขอตกลงระหวาง ประเทศและตามกฎหมายประเทศไทยและกฎหมายตางประเทศ

3.1 หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาตามขอตกลงระหวางประเทศ 19 3.1.1 อนสญญาเบอรนวาดวยการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม 19

3.1.1.1 หลกการปฏบตเยยงคนชาต 19 3.1.1.2 หลกความคมครองโดยอตโนมต 20 3.1.1.3 หลกการคมครองโดยอสระ 20

3.1.2 ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา 24 3.2 หลกการสนไปซงสทธตามกฎหมายลขสทธ 26

3.2.1 การสนไปซงสทธตามลขสทธในประเทศ 26 3.2.1.1 การสนไปซงสทธตามลขสทธตามกฎหมาย 26 ประเทศไทย 3.2.1.2 การสนไปซงสทธตามลขสทธตามกฎหมาย 27 ประเทศสหรฐอเมรกา 3.2.1.3 การสนไปซงสทธตามลขสทธตามกฎหมาย 34 ประเทศองกฤษ

3.2.2 การน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธ 36 3.2.2.1 การน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธตามกฎหมาย 36 ประเทศสหรฐอเมรกา 3.2.2.2 การน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธตามกฎหมาย 38 ประเทศองกฤษ

3.3 หลกการสนไปซงสทธตามกฎหมายสทธบตร 39 3.3.1การสนไปซงสทธตามสทธบตรในประเทศ 39

3.3.1.1 การสนไปซงสทธตามสทธบตรตามกฎหมาย 39 ประเทศไทย 3.3.1.2 การสนไปซงสทธตามสทธบตรตามกฎหมาย 40 ประเทศสหรฐอเมรกา

ฌ

สารบญ (ตอ) หนา บทท 3 (ตอ) กฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาตามอนสญญา หรอขอตกลงระหวาง ประเทศและตามกฎหมายประเทศไทยและกฎหมายตางประเทศ

3.3.1.3 การสนไปซงสทธตามสทธบตรตามกฎหมาย 45 ประเทศองกฤษ

3.3.2 การน าเขาซอนสนคาอนมสทธบตร 46 3.3.2.1 การน าเขาซอนสนคาอนมสทธบตรตามกฎหมาย 46 ประเทศสหรฐอเมรกา 3.3.2.2 การน าเขาซอนสนคาอนมสทธบตรตามกฎหมาย 47 ประเทศองกฤษ

บทท 4 วเคราะหกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร 4.1 วเคราะหหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตรตามกฎหมายไทย 48

4.1.1 หลกสนสทธในกฎหมายลขสทธไทย 48 4.1.2 การน าเขาซอนสนคาอนมลขสทธไทย 52 4.1.3 หลกสนสทธในกฎหมายสทธบตรไทย 54

4.1.3.1 สทธบตรการประดษฐและอนสทธบตร 55 4.1.3.2 สทธบตรการออกแบบผลตภณฑ 56

4.1.4 การน าเขาซอนสนคาอนมสทธบตรไทย 57 4.1.5 เปรยบเทยบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตรไทย 58

4.2 การบงคบใชกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร 59 4.2.1 ความจ าเปนและแนวทางในการบงคบใชหลกกฎหมายเกยวกบหลก 59 สนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร

4.2.1.1 ความจ าเปนของการบงคบใชหลกกฎหมายเกยวกบ 59 การสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร 4.2.1.2 แนวทางในการบงคบใชหลกกฎหมายเกยวกบ 60 หลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร

4.2.1.2.1 ทฤษฎการอนญาตโดยปรยาย 60 4.2.1.2.2 ทฤษฎการสนสทธในทรพยสนทางปญญา 60

ญ

สารบญ (ตอ) หนา

บทท 4 (ตอ) วเคราะหกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร 4.3 ขอบเขตทเหมาะสมในการบงคบใชหลกการสนสทธในกฎหมาย 61 ลขสทธและสทธบตร

4.3.1 ผลดของหลกการสนสทธระหวางประเทศ 61 4.3.2 ผลเสยของหลกการสนสทธระหวางประเทศ 62

บทท 5 บทสรปและขอแนะน า 5.1 บทสรป 64 5.2 ขอเสนอแนะ 66

บรรณานกรม 68 ภาคผนวก ก ค าพพากษาศาลฎกาท 18294/2555 70 ภาคผนวก ข ค าพพากษาศาลฎกาท 2817/2543 73 ประวตผเขยน 80 เอกสารขอตกลงวาดวยการอนญาตใหใชสทธในรายงานการคนควาอสระ

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและความเปนมาของปญหา

ในปจจบน ทรพยสนทางปญญา เปนเรองทหลายประเทศตางใหความส าคญไมวาจะเปนประเทศพฒนาแลวหรอประเทศก าลงพฒนา เพราะทรพยสนทางปญญานนเออประโยชนตอผทรงสทธและประเทศทมความคมครองทรพยสนทางปญญา ในดานคมครองสทธแตเพยงผเดยวและคมครองเรองการละเมดทรพยสนทางปญญา

โดยทวไป สทธในทรพยสนทางปญญานนมอยหลายประการตามทกฎหมายก าหนดโดยมอยเพยงภายในระยะเวลาความคมครองสทธในทรพยสนทางปญญานนเทานนไมวาจะเปนลขสทธหรอสทธบตร เมอผทรงสทธในทรพยสนทางปญญามสทธแตเพยงผเดยวในการกระท าการใด ๆ ในทรพยสนทางปญญา นน ๆ ตามทกฎหมายก าหนด ผทรงสทธจงไดใชสทธของตนอยางเตมทเพอใหไดมาซงประโยชนสงสดตลอดระยะเวลาความคมครองทไดรบตามกฎหมาย ในการวจยนผวจยไดศกษาเกยวกบหลกการสนสทธ กลาวคอ เมอผทรงสทธไดจ าหนายสนคาทมสทธในทรพยสนทางปญญาไปแลวนน ควรหรอไมทผทรงสทธจะยงคงมสทธแตเพยงผเดยวในการควบคมการจ าหนายสนคานนตอไปอกตลอดระยะเวลาการคมครอง และถาไมมการสนสทธดงกลาว สทธแตเพยงผเดยวของผทรงสทธในการจ าหนายจะมมากเกนไปหรอไม

หลกการสนสทธ หรอ หลกความระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา (Exhaustion Doctrine) เกดขนเมอสทธในทรพยสนทางปญญา โดยอยรปแบบผลตภณฑสนคาท มลขสทธ หรอสทธบตร หรอ เครองหมายการคา ไดมการออกจ าหนายและเมอไดจ าหนายแลว มผลท าใหสทธในทรพยสนทางปญญาของสนคานนระงบสนไป โดยผทรงสทธไมมสทธหวงกน หามไมใหผซอสนคาดงกลาวน าออกจ าหนายตอไป และไมมสทธหวงกนไมใหผอนน าเขาสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญาดงกลาวดวย

ขอตกลงระหวางประเทศทเกยวกบทรพยสนทางปญญาแตเดม เชน อนสญญาเบอรนวาดวยการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม และ อนสญญากรงปารสวาดวยการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรม ตางกมไดมบทบญญตทกลาวถงกลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา สวนในขอตกลง ทรปส นน แมวาจะไดกลาวถงหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาไว แตกมไดมกฎเกณฑทแนนอนแตอยางใด โดยความตกลง TRIPS ในขอ 6 และ ขอ 28 ส าหรบประเดนหลกการสนสทธ โดยฉนทามตประเทศสมาชกในองคการการคาโลกไดสรปไววาหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญานนใหประเทศสมาชก ก าหนดไวในกฎหมายของตนอยางไรกได

2

แตเมอเดอนมนาคม ป ค.ศ. 2013 มคดระหวาง Kirtsaeng v. John Wiley & Sons1 โดย บรษท จอหน ไวลยแอนดซนส ส านกพมพชอดงของอเมรกา ไดยนฟองนาย สภาพ เกดแสง อาจารยของมหาวทยาลยชอดงในประเทศไทย ขณะไปศกษาตอปรญญาโท ทอเมรกา เมอป ค.ศ.1997 ในระดบปรญญาตร สาขาคณตศาสตร ณ มหาวทยาลยคอรแนล และศกษาตอในระดบปรญญาเอกทมหาวทยาลยเซาธเทรน แคลฟอรเนย ในขอหาละเมดลขสทธ จากการน าต าราเรยน 8 ปก ทพมพและจ าหนายในประเทศสงคโปรกลบเขามาขายในประเทศสหรฐอเมรกา ผานเวปไซต อเบย ในราคาถกกวาขายในประเทศสหรฐอเมรกา โดยศาลชนตนและศาลอทธรณของอเมรกา ไดพพากษาให บรษทจอหน ไวลย แอนด ซนส ชนะคด ตอมาในชนศาลฎกา ไดมค าพพากษา โดยมต 6 ตอ 3 เสยง โดยถอตามหลก สทธของผบรโภค ทสามารถท าการซอขายสนคาในโลกออนไลนได มประเดนทตองวนจฉยวา นายสภาพ เกดแสง สามารถซอสนคาอนมลขสทธโดยถกตองตามกฎหมายจากผทรงสทธซงเปนเจาของอยในสหรฐอเมรกาซงผลตจากตางประเทศเขามาขายตอในประเทศสหรฐอเมรกาไดหรอไม โดยศาลฎกา มความเหนวา มาตรา 109(a) ของกฎหมายลขสทธ ไมไดระบวาสนคาตองผลตในประเทศอเมรกาเทานน ถงจะอางหลกการสนสทธหลงจากการขายครงแรกได ศาลฎกาเหนวา Lawfully made under this title หมายถง การผลตถกตองตามกฎหมายสหรฐอเมรกา ไมจ าเปนตองผลตอยภายในประเทศสหรฐอเมรกา จงไดรบความคมครองตามหลกการสนสทธหลงจากการขายครงแรก เมอส านกพมพขายสนคาทมลขสทธไปแลว ผซอมสทธทจะน าสนคานนไปขายไดในภายหลง เจตนารมณของกฎหมายเพยงตองการแยกความแตกตางระหวางสงทถกกฎหมายกบสงทผดกฎหมายเทานน จงตดสนให ดร.สภาพ ชนะคด2 จากแนวฎกานเปนกรณทน าเขาสนคาจากตางประเทศเขามาขายภายในประเทศแขงกบผทรงสทธในผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทางปญญา หรอเรยกวาการน าเขาซอน

การน าเขาซอนกลายเปนปญหาในทางปฏบตและทางกฎหมายกเพราะการน าเขาซอนนนท าใหผประกอบการรายอน ๆ ไดก าไรสงและงายกวาโดยไมตองท าโฆษณาประชาสมพนธสนคานนแตอยางใด เนองจากภาระดงกลาวเปนภาระของผทรงสทธหรอผไดรบอนญาตทจะตองโฆษณาประชาสมพนธสนคานนอยแลว ผน าเขาจงมกจะอาศยประโยชนจากชอเสยงในตวสนคาทผทรงสทธหรอผไดรบอนญาตสรางสมเอาไวเปนประโยชนในทางการคาของตน การคาแขงโดยอาศยการน าเขาซอนจงเกดขนโดยทวไป3

1Kirtsaeng v. John Wiley & Sons Inc. (Docket No. 11-697, Opinion entered March 19, 2013).

2 คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, รายงานผลเสวนา เรอง คด ดร.สภาพ เกดแสง (กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2556), 3. 3 Cornish W.R., Intellectual Property: Patents,Copyright Trade Marks and Allied Rights

(London: Sweet & Maxwell), 38, อางถงใน สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย (วทยานพนธ นตศาสตร มหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2544), 3.

3 อยางไรกด การน าเขาซอนสนคาซงผลตในตางประเทศโดยไดรบอนญาตหรอไดรบความยนยอมจากผเปนเจาของทรพยสนทางปญญา (Grey Market Goods) นแมจะกอใหเกดการแขงขนทางการคาโดยเสรและเออประโยชนแกผบรโภค กตาม แตในขณะเดยวกนกกอใหเกดความขดแยงในเรองผลประโยชนของผประกอบการแตละรายดวย โดยมประเดนขอถกเถยงกนเกยวกบปญหาการน าเขาซอนในแงคณภาพของสนคา การแขงขนทไมเปนธรรม และการละเมดสทธในทรพยสนทางปญญา4

หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา โดยแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก หลกการสนสทธภายในประเทศ, ระหวางประเทศ เชน ประเทศไทย ญปน, ภายในภมภาค เชน สหภาพยโรป

หลกการสนสทธนน เปนหลกการทก าหนดวาสทธในการจ าหนายของผทรงสทธในทรพยสนทางปญญานนจะสนสดหรอไม หากสนสดจะสนสดลงเมอใด ดงนจงมผลตอการบรหารสทธของผทรงสทธ กลาวคอ เมอการจ าหนายในครงตอ ๆ ไปนน ไมถกควบคมโดยผทรงสทธแลว บคคลทวไปสามารถน าสนคานนออกจ าหนายตอไปได โดยไมเปนการละเมดสทธของผทรงสทธ จงมการน าสนคานนมาจ าหนายตอไปในราคาถกกวาหรอราคาเทากน ดงนนเมอมการจ าหนายสนคาเดยวกนในราคาทตางกน จงท าใหเกดปญหาในการตความขอบเขตของสทธในการจ าหนายขน วาผทรงสทธสามารถควบคมการจ าหนายตอไปไดหรอไม เพยงใดตวอยางเชน นาย ก มลขสทธในตวสนคา โมเดลตวการตนขายหวเราะ ในประเทศไทย และไดน าสนคานนออกจ าหนายในประเทศไทยและในตางประเทศโดยตงตวแทนจ าหนายในประเทศเวยดนามและประเทศ อน ๆ ตอมานาย ข ไดน าสนคาทวางจ าหนายโดยตวแทนจ าหนายในเวยดนามของนาย ก นนเขามาจ าหนายในประเทศไทยในราคาทถกกวาเลกนอยเพราะไมตองท าการโฆษณาประชาสมพนธสนคานนอกเนองจากนาย ก ไดด าเนนการดงกลาวจนเปนทรจกโดยทวไปแลว การกระท าของนาย ข ยอมมผลกระทบตอผลประโยชนของนาย ก เพราะนาย ก ไมสามารถควบคมการจ าหนายสนคานนไดอกตอไป นาย ก จงพยายามขดขวางการน าเขาซอนนน เพราะถอวาตนเปนผมสทธแตเพยงผเดยวในการจ าหนายสนคาของตน ตองไดรบอนญาตจากนาย ก กอน สวนนาย ข อางวา นาย ก ไดจ าหนายสนคานนไปแลว ไมควรมสทธในการควบคมการจ าหนายสนคาทตนวางจ าหนายไปแลวไดอก อกทงการกระท าของนาย ข กเปนการประกอบธรกจในทางการคาโดยปกต จงไมถอเปนการละเมดสทธของนาย ก และเมอเปนเชนน จงตองพจารณาวา สทธแตเพยงผเดยวในการจ าหนายของนาย ก นนมเพยงใดเพอทจะบอกไดวาการกระท าของนาย ข เปนการกระท าละเมดสทธของนาย ก หรอไมดงนน จะเหนไดวาการน าเขาซอนเปนปญหาส าคญทผทรงสทธพยายามปกปองใหสทธในการน าเขาเปนสทธแตเพยงผเดยวของตน

4 อรรยา สงหสงบ, “ปญหาของการใชกฎหมายลขสทธในการกดกนสนคาตลาดเกรย”, วารสารกฎหมาย

ทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ, (2555), 143.

4

จงอาจกลาวไดวาการน าเขาซอนกบหลกการสนสทธไปในทรพยสนทางปญญานมความเกยวของกนในลกษณะทหลกการสนสทธนเปนหลกการทก าหนดวาสทธในการจ าหนายของผทรงสทธระงบหรอไม เมอใด เปนหลกทก าหนดวาการน าเขาซอนนนเกดไดหรอไม หากน าหลกการนมาใชจะสงผลโดยตรงตอการบรหารสทธในการจ าหนาย กลาวคอ จะเปนการแกไขปญหาการน าเขาซอนและปญหาเรองราคาสนคาในการจ าหนายสนคาของผทรงสทธ

จากสภาพปญหาและการทมหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาบญญตไวในกฎหมายทรพยสนทางปญญาของไทยนนจะชวยขจดปญหาเกยวกบสทธในการจ าหนาย วาควรถอเปนสทธแตเพยงผเดยวของผทรงสทธ หรอไม บคคลอนควรมสทธในการจ าหนายเมอใด เปนการผกขาดทางตลาดหรอไม การน าเขาซอนสามารถท าไดหรอไม โดยประเทศไทย ในกรณลขสทธ ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 ปจจบนยงไมมบทกฎหมายเรองหลกสนสทธบญญตไวโดยชดแจง แตมแนวค าพพากษาศาลฎกาในเรองหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธ วางแนวไวเปนบรรทดฐานใน ค าพพากษาศาลฎกาท 18294/25555 โดยแนวฎกานไมไดวนจฉยและไมมประเดนในเรองการน าเขาซอน สวนในกรณสทธบตร ตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ.2522 ปจจบนไดมบทกฎหมายเรองหลกสนสทธบญญตไวแลว ในมาตรา 36 วรรคสอง (7) ทบญญตวา การใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย หรอนาเขามาในราชอาณาจกร ซงผลตภณฑตาม สทธบตร หากผทรงสทธบตรไดอนญาต หรอยนยอมใหผลต หรอขายผลตภณฑดงกลาวแลว (โดยแกไขโดยมาตรา 11 แหงพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 3) พ.ศ. 2542) ดงนน ในเรองการน าเขาซอนนนควรพจารณาและควรมแนวทางและขอบเขตอยางไร ทงนโดยค านงถงความจ าเปนและเหมาะสมตอประโยชนของผทรงสทธกบผบรโภคในประเทศไทยและตองศกษาถงผลกระทบตอผประกอบธรกจวาเปนอยางไร

แตอยางไรกตามแมการจ าหนายในครงตอๆไปนน ไมถกควบคมโดยผทรงสทธแลว บคคลทวไปสามารถน าสนคานนออกจ าหนายตอไปได โดยไมเปนการละเมดสทธของผทรงสทธ แตอาจเปนกระท าละเมดตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 ได ถาเปนกรณน าแผนซดออกขายหรอใหเชาโดยไมไดขอใบอนญาตจากนายทะเบยนกอน เพราะตามพระราชบญญตดงกลาว ตองไปขออนญาตจ านายทกระทรวงวฒนธรรม พรอมเสยคาธรรมเนยมกอน ดงนนในกรณ การขายหรอใหเชาแผนซด แมจะซอมาโดยชอบดวยกฎหมายและเปนแผนซดทถกตองดวยลขสทธแลวน าออกขาย แมจะกระท าไดตามหลกสนสทธ แตถาไมไดขอใบอนญาตจากนายทะเบยนกอน กผดกฎหมายตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 ได โดยกฎหมายฉบบนมเจตนารมณจะเอาผดกบผประกอบกจการคาภาพยนตรทไมไดรบอนญาต โดยเฉพาะตองการทจะควบคมไมไหมการลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรเพอออกไปจ าหนาย

5ค าพพากษาศาลฎกาท 18294/2555.

5 1.2 วตถประสงค

1.2.1 เพอศกษาถงประวตความเปนมาและแนวคดของหลกกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตรและการน าเขาซอน

1.2.2 เพอศกษาถงทฤษฎและความสมพนธระหวางหลกการสนสทธเปรยบเทยบกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตร

1.2.3 เพอศกษาขอบเขตและความจ าเปนของหลกกฎหมายเกยวกบการสนสทธในกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตรของไทย และศกษาวาหลกการสนสทธทเกยวกบการน าเขาซอนสนคาอนมลขสทธและสทธบตรนนวา ศาลไทยควรมแนวค าพพากษาค าวนจฉยในเรองนอยางไรและหลกการใดทมความเหมาะสมเปนธรรมและสอดคลองกนกบนโยบายทางเศรษฐกจของไทยในปจจบน ซงสมควรทจะน ามาเปนบรรทดฐานในการแกไขตวบทกฎหมายทเกยวของกบเรองดงกลาว

1.3 ขอบเขตของการวจย

ศกษาจากตวบทกฎหมาย ค าสง แนวปฏบต ค าพพากษาและค าวนจฉยของศาล พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ.2522 อนสญญากรงเบอรน ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (TRIPs) กฎหมายลขสทธประเทศสหรฐอเมรกา กฎหมายสทธบตรประเทศสหรฐอเมรกา กฎหมายลขสทธประเทศองกฤษ กฎหมายสทธบตรประเทศองกฤษ

1.4 วธการศกษา

การศกษาวจยนจะใชการวจยจากเอกสาร (Documentary Research) โดยบทบญญตของกฎหมายทเกยวของ ไดแก พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ.2522 ค าพพากษาศาลฎกาของประเทศไทย กฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาตามอนสญญาหรอขอตกลงระหวางประเทศ กฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตรของตางประเทศ และ ค าพพากษาศาลฎกาตางประเทศ หนงสอ บทความ ต าราทางวชาการ วารสารทเกยวของ รวมทงขอมลทไดทางเครอขายอนเทอรเนต หรอตามเวบไซตตาง ๆ

1.5 สมมตฐานการศกษา ส าหรบประเทศไทย กฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในลขสทธทมอยในขณะนไมปรากฎวาไดมการบญญตหลกการสนสทธในลขสทธไวโดยชดแจง มแตบญญตไวในมาตรา 36วรรคสอง (7) ของกฎหมายสทธบตร ดงนนเมอผทรงสทธไดจ าหนายหรอใหความยนยอมในการจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทางปญญาแลว สทธในทรพยสนทางปญญานนจะระงบหรอไม และมขอบเขตหรอเงอนไขเพยงใด เมอหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา มไดใชบงคบกบกฎหมายลขสทธของประเทศไทย ซง

6 น าไปสผลสรปของการวจยวา ประเทศไทยมความจ าเปนหรอไมทจะน าหลกการดงกลาวมาบญญตในกฎหมายลขสทธและถามความจ าเปนควรมขอบเขตหรอเงอนไขอยางใด 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการศกษา

1.6.1 ท าใหทราบถงประวตความเปนมาและแนวคดของหลกกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตรและการน าเขาซอน

1.6.2 ท าใหทราบถงทฤษฎและความสมพนธระหวางหลกการสนสทธเปรยบเทยบกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตร

1.6.3 ท าใหทราบถงขอบเขตและความจ าเปนของหลกกฎหมายเกยวกบการสนสทธในกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตรของไทย และท าใหทราบถงหลกการสนสทธทเกยวกบการน าเขาซอนสนคาอนมลขสทธและสทธบตรนน ศาลไทยควรมแนวค าพพากษาค าวนจฉยในเรองนอยางไรและหลกการใดทมความเหมาะสมเปนธรรมและสอดคลองกนกบนโยบายทางเศรษฐกจของไทยในปจจบน ซงสมควรทจะน ามาเปนบรรทดฐานในการแกไขตวบทกฎหมายทเกยวของกบเรองดงกลาว

บทท 2 ลกษณะทวไปของหลกความระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา

เนองจากกฎหมายทรพยสนทางปญญามวตถประสงคหลกประการหนงคอ เพอเปดโอกาสใหผ

ทรงสทธ แสวงหาประโยชน อนเปนการตอบแทนตอการคดคนสรางสรรคผลงานทางปญญา ดงนน เมอผทรงสทธไดน าผลตภณฑออกจ าหนาย หรอใชสทธดงกลาวดวยการยนยอมใหผอนน าผลตภณฑออกจ าหนาย กตองถอวาผทรงสทธไดท าการแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑนนแลว สทธในทรพยสนทางปญญาเหนอผลตภณฑนนจงควรระงบสนไป1

หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญาน ถกน ามาใชเปนครงแรกในราว ครสต ศตวรรษท 19 โดยศาลสงของประเทศสหพนธรฐเยอรมน กอนหนานน กฎหมายทรพยสนทางปญญาของประเทศเยอรมนใชหลกการอนญาตโดยปรยาย เชนเดยวกบกฎหมายคอมมอนลอวขององกฤษ แตการใชหลกการอนญาตโดยปรยายนน เปนการเปดโอกาสใหผทรงสทธใชสทธของตนเกนเลยไปจากสทธ ผกขาดตามกฎหมาย ดวยการก าหนดหามการใชประโยชนในสนคาท ไดออกจ าหนายแกสาธารณชน แลว อนเปนการจ ากดและกดขวางการ แขงขนทางการคา ดวยเหตผลดงกลาว ศาลสงเยอรมนจงไดน าหลกกฎหมายวาดวยการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญามาใช เพอปองกนการกระท าทเปนการหนวงเหนยวและกดขวางการคาเสรดงกลาว2

หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาถอวาเปนหลกการทชวยในการรบรองสทธของผทรงสทธและคมครองประโยชนอนชอบธรรมของบคคลภายนอก กลาวคอ ตราบใดทผทรงสทธยงมไดน าผลตภณฑสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญาออกจ าหนาย ผทรงสทธยอมมสทธทจะแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญานนแตเพยงผเดยว ในท านองกลบกน หลกการนกเปนหลกประกนแกบคคลผไดมาซงผลตภณฑสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญาวา เมอไดมาซงผลตภณฑดงกลาวมาโดยชอบ บคคลนนยอมสามารถทจะใชประโยชนจากผลตภณฑสนคานนไดโดยเสร โดยไมตองกลววาการใชประโยชนของตนจะเปนการละเมดสทธของผทรงสทธในทรพยสนทางปญญานน

แมวาหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาจะไดรบการยอมรบโดยกฎหมายของประเทศตาง ๆ เกอบทกประเทศทวโลก โดยนานาประเทศไดใหการรบรองหลกกฎหมายนในรปแบบของบทบญญตกฎหมายหรอแนวค าพพากษา อยางไรกตาม การใชหลกกฎหมายนกเปนโดยขาดหลกเกณฑทแนนอน โดยเฉพาะในเรองขอบเขตและความเหมาะสมในการใชบงคบ

1 จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร แนวความคดและบทวเคราะห, (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2543),

326.

2 เรองเดยวกน, 328.

8

สทธในทรพยสนทางปญญาเปนสทธตามกฎหมายอนมอยเหนอสง ตางๆ ทเปนผลตผลจากความคดสรางสรรคของมนษย เชน ความคด (Ideas) การประดษฐ (Inventions) การออกแบบ (Designs) เครองหมายทใชกบสนคาหรอบรการ(Trade and Service Marks) เปนตน3 โดยการไดมาซงสทธในทรพยสนทางปญญานนแตกตางกน โดยผทรงสทธในทรพยสนทางปญญาแตละประเภทมสทธทแตกตางกน กลาวคอ ผทรงสทธในกฎหมายลขสทธ โดยใหสทธแตผเดยว (Exclusive Right) ตอเจาของลขสทธ ไวในมาตรา 15 ของ พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในเรองการ ท าซ า ดดแปลง งานอนมลขสทธ หรอ เผยแพรงานดงกลาวตอสาธารณชนได และ ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง และอนญาตใหผอนใชสทธดงกลาว ในกรณกฎหมายลขสทธโดยศาลฎกาของประเทศสหรฐอเมรกาไดมค าพพากษาเมอวนท 19 มนาคม พ.ศ. 2556 ในคดระหวาง Kirtsaeng v. John Wiley & Sons โดยศาลฎกา ไดมค าพพากษาอนเปนการกลบหลกสนสทธเดมของอเมรกา จากหลกสนสทธภายในประเทศ เปนหลกสนสทธระหวาง ประเทศ โดยมต 6 ตอ 3 เสยง วาสนคาทผลตถกตองตามกฎหมายสหรฐอเมรกาไมจ าเปนตองผลตในสหรฐอเมรกาเทานน4 โดยถอตาม สทธของผบรโภค ทสามารถท าการซอขายสนคาในโลกออนไลนได โดยใหผเปนเจาของกรรมสทธในสนคา (Copies) ทผลตขนโดยชอบดวยกฎหมายภายใตกฎหมาย The Copyright Act ( lawfully made under this title ) สามารถจ าหนายหรอด าเนนการใด ๆ กบสนคานนอยางไรกได โดยไมตองไดรบอนญาตจากผทรงสทธ และสามารถใชสนคาทผลตและไดมาจากตางประเทศโดยชอบดวยกฎหมายรวมถงการน าเขามาในประเทศสหรฐอเมรกาดวย5 สวนในกรณผทรงสทธบตรนน (Exclusive Right) มสทธในการผลต ใช ขาย จ าหนาย และน าเขามาในราชอาณาจกร ตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 มาตรา 36 วรรคหนง โดยกรณน าเขามาในราชอาณาจกร ซงผลตภณฑตามสทธบตรนน หากผทรงสทธบตรอนญาต หรอยนยอมใหผลต หรอขายผลตภณฑดงกลาวแลว ท าใหผทรงสทธบตรสนสทธ ในผลตภณฑตามสทธบตรนนทนท ตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 มาตรา 36 วรรคสอง เมอเปรยบเทยบคดในเดอนพฤษภาคม 2556 ศาลฎกาของสหรฐอเมรกา ไดพพากษาในคดเมลดพนธพช กรณกฎหมายสทธบตร คดเลขท 11-796 ระหวาง Mr. Bowman v. Monsanto กรณสทธบตรถวเหลอง GMO ในสหรฐอเมรกา โดยศาลฎกาไดตดสนวา การทใครซอเมลดพนธทจดสทธบตรไป ไมสามารถจะเอา

3 จกรกฤษณ ควรพจน, ความสมพนธระหวางหลกกฎหมายวาดวยการ ระงบสนไปของสทธใน

ทรพยสนทางปญญากบการคาเสรระหวางประเทศ, (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2537), 101. 4 คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, รายงานผลเสวนา เรอง คด ดร.สภาพ เกดแสง, (กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2556), 1. 5 อรรยา สงหสงบ, “ปญหาของการใชกฎหมายลขสทธในการกดกนสนคาตลาดเกรย”, วารสารกฎหมายทรพยสน

ทางปญญาและการคาระหวางประเทศ, (2555), 143.

9 ไปท าซ าใหม (Reproduce) ดวยการเพาะปลกและเกบเกยว โดยไมไดรบความเหนชอบจากเจาของสทธบตร6 ศาลฎกามหมายเหตไวอยางชดเจนวา "จ ากดเฉพาะสถานการณทมาปรากฏในศาลเทานน ไมไดใชสาหรบทกรายทเกยวของกบสนคาท าซ าใหมดวยตวเอง (Self-replicating) ค าถามทตามมาคอ ศาลอนๆจะตความค าสงศาลฎกานอยางไร เนองจากศาลฎการะมดระวงมากในการจ ากดการตดสน โดยเสนอแนะวา ค าตดสนนไมครอบคลมไปถง สนคาทเกดซ าขนใหม (Self-replication) ทอยนอกเหนอการควบคมของผทซอเมลดพนธไป

การน าเขาซอน (Parallel Import) หมายถง การทผประกอบการรายหนงน าสนคาทชอบดวยกฎหมายในประเทศหนงโดยมากมกจะเปนประเทศทมราคาถกกวามาขายในอกประเทศหนงซงมกเปนประเทศทสนคานนมราคาแพงกวา หรอ หมายถงสถานการณทมการน าสนคาจากรฐหนงเขาไปจ าหนายในอกรฐหนง โดยภายในรฐทมการน าสนคาเขาไปจ าหนายนนไดม ผประกอบการรายอนจ าหนายสนคาประเภทเดยวกนนนอยแลว7

Parallel Import หรอการน าเขาซอน เปนกลไกทถกก าหนดไวในกฎหมาย เพอแกปญหาการไมสามารถเขาถงผลตภณฑทจ าเปน ขอตกลง เอฟทเอ เรองการจ ากดการน าเขาซอน การน าเขาซอนคอการน าสนคาทจ าหนายในตางประเทศเขามาขายแขงขนกบสนคาของผทรงสทธในประเทศ โดยทวไปบรรษทขามชาตมกจะขายสนคาในประเทศตาง ๆ ในราคาทแตกตางกน บคคลทสามอาจน าเขาสนคาของผทรงสทธทจ าหนายในราคาทถกกวาในตางประเทศเขามาขายในประเทศ อนเปนการตดราคา ซงจะท าให ผทรงสทธตองขายสนคาในประเทศในราคาทถกลง การน าเขาซอนจงเปนประโยชนตอผบรโภค เนองจากกอใหเกดการแขงขน และการลดการผกขาด ดวยเหตทผผลตสนคาทตองการจ าหนายผลตภณฑของตนในตางประเทศ มกจะจ าหนายสนคาโดยผานตวแทนจ าหนาย ซงตวแทนจ าหนายจะมความคนเคยกบตลาดในประเทศ นนๆ และมการโฆษณาประชาสมพนธ และจะสงซอสนคาจากผผลตเพอน าเขามาจ าหนายในประเทศในราคาทท าก าไรใหแกตน การทการตลาดของแตละประเทศมความแตกตางกน จงท าใหสนคาชนดเดยวกนทจ าหนายโดยตวแทนจ าหนายในประเทศตาง ๆ มราคาทแตกตางกน และดวยความแตกตางของราคาสนคาเชนน จงท าใหบคคลทมองเหนลทางท าก าไร ซอสนคาจากประเทศทมราคาถกไปจ าหนายในประเทศทมราคาแพง เพอหาก าไรจากสวนตางของราคา การน าเขาสนคาจากตางประเทศมาขายแขงกบตวแทนจ าหนายในลกษณะนเรยกวา การน าเขาซอน (Parallel Import) โดยผน าเขาซอนสามารถทจะเสนอขายสนคาชนดเดยวกนในราคาทต ากวาสนคาทจ าหนายโดยตวแทนจ าหนาย เนองจากผน าเขาซอนไมตองเสยคาใชจายในการโฆษณาสนคา ความจรงสนคาน าเขาซอนนน ในความเปนจรงกคอ สนคาทผลต

6 ส านกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศ ณ นครนวยอรก, ศกสทธบตรถวเหลอง GMO ในสหรฐฯ,

(กรงเทพฯ: ม.ป.พ., 2556). 7 จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร แนวความคดและบทวเคราะห, 319.

10 โดยผผลตรายเดยวกนกบสนคาทจ าหนายโดยตวแทนจ าหนาย หรอเปนสนคาทผลตดวยการรเหนยนยอมของผผลตนนเอง8

2.1 ประวตความเปนมาของหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา

แนวคดหลกการระงบสนไปในทรพยสนทางปญญา เกดขนครงแรกในประเทศสหรฐอเมรกาในป ค.ศ. 1873 โดยศาลของประเทศสหรฐอเมรกา ไดตดสนในคดละเมดสทธบตร ซงผรบโอนสทธบตรใน มลรฐหนง พยายามทจะขอใหศาลหามมใหผซอในอกมลรฐหนงน าผลตภณฑสนคานนเขามาจ าหนายในเขตพนททตนไดรบความคมครองวา เมอผรบโอนสทธบตรไดน าสนคาออกจ าหนายแลว ผซอสนคาสามารถน าสนคานนออกจ าหนายไดทกพนทในประเทศสหรฐอเมรกา9 โดยมเหตผลวาเมอผรบโอนสทธบตรไดน าผลตภณฑสนคาออกจ าหนายและไดเงนคาตอบแทนแลว ผซอสนคานนยอมสามารถน าผลตภณฑสนคาดงกลาวออกจ าหนายตอไปไดโดยไมถอวาการจ าหนายดงกลาวเปนการละเมดสทธบตร โดยศาลมองวาเมอผรบโอนสทธบตรไดรบคาตอบแทนหรอไดรบประโยชนจากการจ าหนายผลตภณฑสนคาแลว ผรบโอนสทธบตรไมมสทธหวงกน หามไมใหผซอน าสนคาดงกลาวออกจ าหนายอกแตอยางไร กตาม ศาลกไมไดใหเหตผลโดยชดแจงวา การน าผลตภณฑสนคาออกจ าหนายและไดเงนคาตอบแทนแลวเปนการละเมดสทธแตเพยงผเดยวของผทรงสทธ

ตอมาราว ค.ศ. 1902 ศาลสงของประเทศเยอรมน โดยกฎหมายทรพยสนทางปญญาของประเทศเยอรมนกอนหนานน มกฎหมายทมการเปดโอกาสใหผทรงสทธใชสทธของตนเกนเลยไปจากสทธ ผกขาดตามกฎหมาย ดวยการก าหนดหามการใชประโยชนในสนคาท ไดออกจ าหนายแกสาธารณชน แลว อนเปนการจ ากดและกดขวางการ แขงขนทางการคา ดวยเหตผลดงกลาว ศาลสงเยอรมนจงไดน าหลกกฎหมายวาดวยการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญามาใช เพอปองกนการกระท าทเปนการหนวงเหนยวและกดขวางการคาเสรดงกลาว10 และหลกการสนสนดงกลาวไดถกน ามาใชในหลายประเทศทวโลก โดยถกน าไปใชในกฎหมายทรพยสนทางปญญาหลายประเภท ไมวาจะเปน กฎหมาย ลขสทธ สทธบตร เครองหมายการคา การออกแบบผลตภณฑ

8 ด ารงควทค รตนฟวงศ, Parallel import หรอการน าเขาซอน คออะไร [Online], 2555. แหลงทมา

http://okmart.igetweb.com/index.php?mo=59&action=page&id=278911. 9Adams v. Burke, 84 US (17Wall.) 453 (1873), อางถงใน นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมาย

เกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา (วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง, 2541), 10 - 11.

10จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร แนวความคดและบทวเคราะห, 328.

11

โดยหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาเกดขนเมอมการจ าหนายครงแรก โดยการจ าหนายนนตองเกดขนในพนทเดยวกน คอ ภายในประเทศเทานน ดงนน หากมการจ าหนายผลตภณฑสนคาออกนอกพนท คอออกนอกประเทศ ตวอยางเชน บรษท ก. ผลตสนคาและมการจ าหนายสนคา โดยตองจ าหนายภายในประเทศ A ซงเปนทตงของบรษท ก. เทานน ดงนนหากมบรษท ข. ซงผลตสนคาและจ าหนายในประเทศ B แตไดน าสนคาดงกลาวมาจ าหนายในประเทศ A หรอ บรษท ก. ไดน าสนคามาจ าหนายในประเทศ B กไมมผลท าใหสทธของผทรงสทธในทรพยสนทางปญญาในรปแบบผลตภณฑสนคา ระงบสนไป เพราะไมไดจ าหนายหรอมการซอภายในพนทหรอภายในประเทศ

ตอมาไดมการกอตงประชาคมยโรป (The European Community) เมอป ค.ศ.1985 นกกฎหมายชาวเยอรมนสองคน คอ Koch และ Froschmaier ไดมแนวคดวา ผทรงสทธบตรควรแสวงหาประโยชนจากการจ าหนายผลตภณฑสนคาในครงแรก แตเพยงครงเดยวเทานน เพราะมฉะนนจะถอวาผทรงสทธบตรไดรบประโยชนซ าซอนกน หาก ผทรงสทธยงมสทธหรอถอเอาประโยชนในผลตภณฑสนคานนไดอก ซงถอวาเปนอปสรรคตอการคาเสรในภมภาค จงไดมการขยายหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา ใหมผลทวภมภาคยโรป มใชจ ากดอยภายในดนแดนของประเทศใดประเทศหนงเทานน

โดยศาลยโรปไดน าหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญามาใชทวภมภาคยโรป เพอประสานความขดแยงระหวางการใหความคมครองทรพยสนทางปญญากบหลกการเคลอนยายสนคาโดยเสรระหวางรฐ ซงเปนหลกการและนโยบายพนฐานของประชาคมยโรป11 โดยศาลยโรปถอวา เมอมการจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทางปญญาไมวาทใด ในภมภาคยโรปแลว สทธในทรพยสนทางปญญาของผลตภณฑนน ระงบสนไป เรยกหลกนวา หลกการสนสทธภายในภมภาค (Regional or Community Exhaustion of Right) โดยน ามาใชกบประเทศสมาชกในกลม European Free Trade Area (EFTA)

กรณเกยวกบผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทางปญญาของประเทศไทย ในเรองหลกการสนสทธนน มทงกรณเกยวกบ การละเมดลขสทธ สทธบตร และเครองหมายการคา โดยปจจบนมหลกกฎหมายเฉพาะในพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 และแนวค าพพากษาอย 2 เรอง โดยมเหตผลในแนวทางเดยวกน โดยจะน ามาพจารณาเปรยบเทยบโดยละเอยดตอไป

11

ดาราวรรณ ปกกาสง, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนไปซงสทธในเครองหมายการคาและการน าเขาซอนซงสนคาภายใตเครองหมายการคา (การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง, 2551), 15.

12 2.2 ทฤษฎทเกยวของกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา

กฎหมายของประเทศตาง ๆ มแนวคดทเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาแตกตางกนออกไป โดยอาจแบงไดเปน 2 แนว คอ

2.2.1 ทฤษฎการอนญาตโดยปรยาย (Implied License) ทฤษฎนเปนทฤษฎทใชกนในประเทศทใชระบบกฎหมายคอมมอนลอว เชน ออสเตรเลย

แคนาดา นวซแลนด และสหราชอาณาจกร ตามทฤษฎนถอวา หากผทรงสทธไดจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทางปญญา โดยไมไดก าหนดขอจ ากดในการใช หรอในการน าผลตภณฑนนออกจ าหนายตอไป ผซอสามารถทจะน าผลตภณฑสนคาออกจ าหนายโดยไมตองไดรบอนญาตจากผทรงสทธกอน และไมถอวาเปนการละเมดสทธในทรพยสนทางปญญา เพราะถอวา ผทรงสทธไดอนญาตใหผซอสามารถจ าหนายผลตภณฑสนคาตอไปไดโดยปรยาย ในทางกลบกน หากผทรงสทธไดก าหนดเงอนไขในการใชหรอจ าหนาย ผลตภณฑนน เอาไวในฉลากของสนคาทน ามาจ าหนาย โดยตองถอวาผซอมสทธเทาทเปนไปตามเงอนไขหรอขอก าหนดในฉลากเทานน หากผซอฝาฝนเงอนไขดงกลาว ถอวาเปนการละเมดทรพยสนทางปญญา แตหากไมมเงอนไขก าหนดไว ผซอยอมสามารถน าผลตภณฑสนคาออกจ าหนายตอไปได โดยถอวาผทรงสทธอนญาตใหจ าหนายตอไปโดยปรยาย12

ส าหรบกรณ ลขสทธ เมอเจาของลขสทธได น า โมเดล ตกตาหรอหนยนต ทดดแปลงมาจากหนงสอการตนญปน ออกจ าหนาย เชนนถอวา เจาของลขสทธไดยนยอมใหผซอสามารถแสวงหาประโยชนจาก โมเดล ตกตาหรอหนยนต นนได แตถาหาก เจาของลขสทธไดก าหนดเงอนไขในการจ าหนายไว เชน หามน าไปจ าหนายตอไป หรอ หามน าไปจ าหนายกบเขาไปในบางประเทศ ถาผซอฝาฝนเงอนไขดงกลาว ถอวาผซอละเมดลขสทธ13

ส าหรบกรณ สทธบตรกเชนเดยวกน เมอผทรงสทธบตรไดจ าหนาย ผลตภณฑสนคาอนมสทธบตร โดยเจาของสทธบตร ไดก าหนดเงอนไขในการจ าหนายไว เชน หามน าไปจ าหนายตอไป หรอ หามน าไปจ าหนายกบเขาไปในบางประเทศ ถาผซอฝาฝนเงอนไขดงกลาว ถอวาผซอละเมดสทธบตร แตถาไมไดก าหนดเงอนไขไว ผซอยอมสามารถน าสนคาอนมสทธบตร ออกจ าหนายตอไปได โดยถอวาผทรงสทธบตรไดอนญาตใหจ าหนายโดยปรยาย โดยภายใตทฤษฎการอนญาตโดยปรยายน การใชประโยชนในผลตภณฑสนคายงอยในอ านาจการควบคมของผทรงสทธ ผทรงสทธมสทธทจะเลอกและสงวนมใหผซอกระท าการบางอยางตามทผทรงสทธก าหนดไวได ดวยเหตน จงมผกลาววา ทฤษฎความยนยอมโดยปรยายนในความเปนจรงกคอ

12

เรองเดยวกน, 18. 13

นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 17.

13 หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาทผทรงสทธยงคงมสทธทจะเลอกใหสทธในทรพยสนทางปญญาสนไปหรอไม (Optional Exhaustion) นนเอง14 2.2.2 ทฤษฎการสนสทธในทรพยสนทางปญญา (Exhaustion of Intellectual Property Rights) ตามทฤษฎน เมอมการจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญา ทงกรณ ลขสทธ สทธบตร เครองหมายการคา ในครงแรก โดยผทรงสทธหรอดวยความยนยอมของผทรงสทธแลว สทธในทรพยสนทางปญญาทมอยเหนอผลตภณฑสนคาทวางจ าหนายสนสทธลงทนท (Automatic Exhaustion) แตสทธในทรพยสนทางปญญาทสนไปนนจะจ ากดเฉพาะแตสทธเหนอผลตภณฑสนคาทจ าหนายไปแลวเทานน มไดหมายความถงสทธเหนอผลตภณฑสนคาชนดนนทงหมดทมการวางจ าหนายในตลาด (Meaning an Individual Item, Not a Type of Product)15

หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญาน ถกน ามาใชเปนครงแรกในราวครสต ศตวรรษท 19 โดยศาลสงของประเทศสหพนธรฐเยอรมน โดยกฎหมายทรพยสนทางปญญาของประเทศเยอรมนกอนหนานน มกฎหมายทมการเปดโอกาสใหผทรงสทธใชสทธของตนเกนเลยไปจากสทธผกขาดตามกฎหมาย ดวยการก าหนดหามการใชประโยชนในสนคาทไดออกจ าหนายแกสาธารณชนแลว อนเปนการจ ากดและกดขวางการแขงขนทางการคา ดวยเหตผลดงกลาว ศาลสงเยอรมนจงไดน าหลกกฎหมายวาดวยการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญามาใช เพอปองกนการกระท าทเปนการหนวงเหนยวและกดขวางการคาเสรดงกลาว

หลกการสนสทธ หรอ หลกความระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา (Exhaustion Doctrine) เกดขนเมอสทธในทรพยสนทางปญญาโดยอยรปแบบผลตภณฑสนคาทมลขสทธ หรอสทธบตร หรอเครองหมายการคา ไดมการออกจ าหนายและเมอไดจ าหนายแลว มผลท าใหสทธในทรพยสนทางปญญาของสนคานนระงบสนไป โดยผทรงสทธไมมสทธหวงกน หามไมใหผซอสนคาดงกลาวน าออกจ าหนายตอไป และไมมสทธหวงกนไมใหผอนน าเขาสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญาดงกลาวดวย

หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญามความแตกตางกบทฤษฎการอนญาตโดยปรยาย กลาวคอ ตามทฤษฎการอนญาตโดยปรยาย สทธในทรพยสนทางปญญาเหนอผลตภณฑจะสนไปหรอไม ยอมอยภายใตอ านาจของผทรงสทธ ผทรงสทธในทรพยสนทางปญญามสทธเหนอผลตภณฑสนคา ผทรง

14

เรองเดยวกน, 19. 15 เรองเดยวกน, 20.

14 สทธ มสทธทจะจ าหนาย หรอรเหนยนยอมในการจ าหนายหรอไมกตาม16 แตตามหลกการสนสทธ สทธระงบทนท ทมการจ าหนายผลตภณฑ โดยไมตองค านงถงเงอนไขใดๆของผทรงสทธเลย

โดยทวไปแลว หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาน าไปใชกบทรพยสนทางปญญาทกประเภท แมสทธในทรพยสนทางปญญาแตละประเภทจะใหความคมครองแตกตางกน และอ านาจในการผกขาดในการประกอบธรกจการคาของผทรงสทธในทรพยสนทางปญญาแตละประเภทกมความแตกตางกน กลาวคอ ผทรงสทธในกฎหมายลขสทธ โดยใหสทธแตผเดยว (Exclusive Right) ในเรองการ ท าซ า ดดแปลง งานอนมลขสทธ หรอ เผยแพรงานดงกลาวตอสาธารณชนได และ ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง และอนญาตใหผอนใชสทธดงกลาว แตเจาของลขสทธไมสทธหามไมใหผอนใชงานอนมลขสทธ เชน อานงานวรรณกรรม ชมภาพยนตรอนมลขสทธ และในกรณผทรงสทธบตรนน (Exclusive Right) นอกจากมสทธใชงานอนมลขสทธแลว กมสทธในการผลต ใช ขาย จ าหนาย และน าเขามาในราชอาณาจกร โดยกรณน าเขามาในกราชอาณาจกร ซงผลตภณฑตามสทธบตรนน หากผทรงสทธบตรอนญาต หรอยนยอมใหผลต หรอขายผลตภณฑดงกลาวแลว ท าใหผทรงสทธบตรสนสทธ ในผลตภณฑตามสทธบตรนนทนท สวนเจาของเครองหมายการคา (Exclusive Right) ซงไดจดทะเบยน เปนผมสทธแตเพยงผเดยวในอนทจะใชเครองหมายการคานนส าหรบสนคาทไดจดทะเบยนไว

สทธในทรพยสนทางปญญาแตละประเภทแตกตางกน ท าใหขอบเขตของหลกการสนสทธในทรพยทางปญญาแตละประเภทแตกตางกนไป โดยขอบเขตของการสนสทธในทรพยสนทางปญญามความส าคญ โดยพจารณาวาเมอมการจ าหนายผลตภณฑสนคาแลว สทธของผทรงสทธแตละประเภทใดบาง ระงบสนไป และระงบภายใตขอบเขตใด ซงเปนสงส าคญในการวนจฉยและพจารณาในเรองของหลกการสนสทธ 2.3 ขอบเขตของหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา

แนวคดของหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญานน แมมการยอมรบภายใตกฎหมายอยหลายประเทศ แตหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาอยภายใตขอจ ากด 2 ประการคอ 1) ภายใตหลกดนแดนของสทธในทรพยสนทางปญญา และ 2) ขอบเขตของสทธในทรพยสนทางปญญา มรายละเอยดดงน

2.3.1 หลกดนแดนของสทธในทรพยสนทางปญญา (territorial Principle) ตามหลกดนแดนของสทธในทรพยสนทางปญญา การกระท าอนเปนการละเมดสทธในทรพยสน

ทางปญญาประเทศหนง หากกระท านอกดนแดนของประเทศดงกลาว กไมถอวาเปนการละเมดสทธใน

16 จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร แนวความคดและบทวเคราะห, 327.

15 ทรพยสนทางปญญาตามกฎหมายประเทศนน17 ดงนน เมอน าหลกดนแดนของสทธในทรพยสนทางปญญามาก ากบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญากจะมผลท าใหการสนสทธในทรพยสนทางปญญาถกจ ากดอยเพยงภายในดนแดนของประเทศทใหความคมครองเทานน18

โดยบางประเทศไมไดน าหลกดนแดนมาใชบงคบกบการสนสทธในทรพยสนทางปญญา โดยถอวาสทธในทรพยสนทางปญญาระงบสนไปเมอมการจ าหนายผลตภณฑสนคานอกประเทศโดยความยนยอมของผทรงสทธ จงมการแบงหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาออกเปน 3 ประเภท ดงน

2.3.1.1 การสนสทธภายในประเทศ (National หรอ Domestic Exhaustion of Rights) หลกการนวางอยบนพนฐานของหลกดนแดน (Territoriality Principle) กลาวคอ สทธ

ของเจาของทรพยสนทางปญญาทไดรบในแตละประเทศ ยอมมอยอยางสมบรณในดนแดนของแตละประเทศนนเทานน และการใชสทธ ในทรพยสนทางปญญาในดนแดนของประเทศดงกลาวยอมไมกระทบถงการใชในทรพยสนทางปญญานนในประเทศอน ๆ เพอท าความเขาใจเกยวกบหลกการสนสทธภายในประเทศ จงขอยกตวอยางในเรองของสทธบตรดงนคอ ในกรณทผทรงสทธบตรไดจดทะเบยนสทธบตรเอาไวในหลายประเทศ และไดท าการผลตสนคาตามทไดรบสทธบตรนนเพอจ าหนายในประเทศใดประเทศหนง สทธของผทรงสทธบตรทจะหวงกนและหามไมใหผอนจ าหนายสนคาดงกลาวตอไปนนยอมหมดสนไปเฉพาะในประเทศทผทรงสทธบตรไดวางจ าหนายสนคานนเทานน หากผทซอสนคาดงกลาวมความประสงคทจะสงสนคาดงกลาวเขาไปจ าหนายในประเทศอนใดทผทรงสทธบตรยงไมไดวางจ าหนายสนคานน บคคลดงกลาวจะตองไดรบอนญาตจากผทรงสทธบตรเสยกอน มฉะนน อาจถอไดวาการน าเขาและจ าหนายสนคานนเปนการกระท าทละเมดสทธของผทรงสทธบตรในประเทศนนกได19 หรอสรปไดวา กรณทเจาของสทธไดจ าหนายสนคาของตนในประเทศใดประเทศหนง สทธของเจาของสทธจะหมดสนไปเฉพาะในประเทศนน20

17

นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบ หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 25. 18

เรองเดยวกน, 25. 19

ภทรวตร นครานรกษ, การสนสทธ (Exhaustion of Rights) กบกฎหมายทรพยสนทางปญญา ฐบ[Online], 1 มถนายน 2550. แหลงทมา www.l3nr.org/posts/236843.

20 ฝายพฒนากฎหมาย ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา 2, การสนสทธในทรพยสนทางปญญา,

(กรงเทพฯ: ม.ป.พ. 2556).

16

2.3.1.2 การสนสทธภายในภมภาค (Regional or Community Exhaustion of Rights) หลกการนกลาวคอ เมอเจาของสทธในทรพยสนทางปญญาไดยนยอมใหมการจ าหนาย

สนคาในประเทศใดประเทศหนงในภมภาคนนแลว ผทไดรบสนคาดงกลาวมาโดยชอบยอมมสทธทจะจ าหนายสนคานนตอไปในประเทศอนใดในภมภาคนนไดโดยอสระ หลกการสนสทธภายในภมภาคนจะชวยสงเสรมใหนโยบายการรวมกลมกนทางดานการคา และเศรษฐกจของประเทศในภมภาคเดยวกนเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน เชน กลมประเทศใน สหภาพยโรป เปนตน ซงจะชวยท าใหการน าเขาและสงออกสนคาขามพรมแดนระหวางประเทศสมาชกดวยกนเปนไปอยางเสรและปราศจากขอจ ากดใด ๆ21 หรอสรปไดวา กรณทเจาของสทธไดจ าหนายสนคาของตนในประเทศใดประเทศหนงในภมภาค สทธของเจาของสทธจะหมดสนไปเฉพาะในภมภาค22 ถาตอไปประเทศไทยเขาเปน AEC ไทยควรใชหลกการสนสทธภายในภมภาคหรอไม เหนประเทศไทยควรใชหลกการสนสทธภายในภมภาค เพราะจะชวยท าใหการน าเขาและสงออกสนคาขามพรมแดนระหวางประเทศสมาชกดวยกนเปนไปอยางเสรและปราศจากขอจ ากดใด ๆ

2.3.1.3 การสนสทธระหวางประเทศ (International Exhaustion of Rights) หลกการนเปนหลกการทไดรบการสนบสนนจากหลายประเทศในเวทการเจรจาการคา

รอบอรกวย เชน ประเทศญปน ประเทศออสเตรเลย เปนตน แมประเทศไทยเองจะไมแสดงทาทอยางชดเจนในขณะทมการเจรจารอบดงกลาววา จะใหการสนบสนนหลกการสนสทธประเภทใด แตในภายหลงกไดใหการยอมรบหลกการสนสทธระหวางประเทศน โดยจะเหนไดจากการแกไขกฎหมายสทธบตรครงลาสดทไดมการเพมเตมหลกการในเรองนเขาไป ตวอยางของการสนสทธระหวางประเทศ เชน หากผทรงสทธบตรไดจ าหนายสนคาทผลตขนตามสทธบตรในประเทศใดประเทศหนงแลว ผทไดสนคานนมาโดยชอบ (เชน ซอสนคาจากทองตลาด เปนตน) ยอมมสทธทจะน าสนคาดงกลาวเขาไปยงประเทศใดเพอจ าหนายในประเทศนนได โดยไมตองขออนญาตจากเจาของสทธบตรกอน23 หรอสรปไดวา กรณทเจาของสทธไดจ าหนายสนคาของตนในประเทศใดประเทศหนง แตสทธของเจาของสทธจะหมดสนไปทวโลก24

21 ภทรวตร นครานรกษ, การสนสทธ (Exhaustion of Rights) กบกฎหมายทรพยสนทางปญญา. 22 ฝายพฒนากฎหมาย ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา 2, การสนสทธในทรพยสนทางปญญา. 23 ภทรวตร นครานรกษ, การสนสทธ (Exhaustion of Rights) กบกฎหมายทรพยสนทางปญญา. 24 ฝายพฒนากฎหมาย ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา 2, การสนสทธในทรพยสนทางปญญา.

17

2.3.2 ขอบเขตของสทธในทรพยสนทางปญญาทระงบสนไป ตามหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาเกดขนเมอสทธในทรพยสนทางปญญาโดยอยรปแบบ

ผลตภณฑสนคาทมลขสทธ หรอสทธบตร หรอเครองหมายการคา ไดมการออกจ าหนายและเมอไดจ าหนายแลว มผลท าใหสทธในทรพยสนทางปญญาของสนคานนระงบสนไป โดยผทรงสทธไมมสทธหวงกน หามไมใหผซอสนคาดงกลาวน าออกจ าหนายตอไป และไมมสทธหวงกนไมใหผอนน าเขาสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญาดงกลาวดวย และการน าออกจ าหนายดงกลาวไมถอวาเปนการละเมดทรพยสนทางปญญา

2.3.2.1 ขอบเขตของสทธตามลขสทธทระงบสนไป ในกรณของลขสทธนน เมอเจาของลขสทธไดจ าหนายงานอนมลขสทธแลว สทธในการ

จ าหนายงานอนมลขสทธซงเปนสวนหนงของสทธในการเผยแพรตอสาธารณชนกสนไป เจาของลขสทธไมสามารถหามมใหผซอน างานอนมลขสทธนนออกจ าหนายตอไปได แตสทธในการเผยแพรตอสาธารณชนประเภทอน เชน สทธในการแสดง หรอสทธในการแพรเสยงแพรภาพ ซงมใชการจ าหนายงานอนมลขสทธ สทธในการท าซ า สทธในการใหเชา และสทธทางศลธรรมของผสรางสรรค ไมไดระงบสนไปดวย

2.3.2.2 ขอบเขตของสทธตามสทธบตรทระงบสนไป ในกรณของสทธบตรนน ขอบเขตของการสนสทธนนกเปนไปในท านองเดยวกน

กลาวคอเมอผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรไดถกวางจ าหนายโดยผทรงสทธหรอดวยความยนยอมของผทรงสทธ สทธตามสทธบตรเหนอสนคาทถกวางจ าหนายนนยอมสนไป แตสทธทสนไปจะจ ากดอยเฉพาะเพยงสทธในการใชและสทธในการจ าหนายสนคาอนมสทธบตรเทานน สวนสทธในการผลตอนมสทธบตรนนไมระงบสนไป

2.4 เจตนารมณของหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา

หลกกฎหมายเกยวกบการสนสทธในทรพยสนทางปญญามเจตนารมณทส าคญ 3 ประการคอ เพอเปนหลกประกนแกผทรงสทธ ผรบโอน และบคคลทสาม ดงน

2.4.1 หลกประกนแกผทรงสทธในทรพยสนทางปญญา หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาจะเปนหลกประกนแกผทรงสทธวา เมอผทรงสทธยงไมได

น าผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทางปญญาออกจ าหนายในครงแรก ผทรงสทธยงไมสนสทธในทรพยสนทางปญญาส าหรบผลตภณฑสนคานน โดยยงสามารถแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคานนไดอย และหากไมมหลกการสนสทธ เชอไดเลยวา จะไมมผใด ซอผลตภณฑสนคาทตนไมสามารถแสวงหา

18 ประโยชนจากผลตภณฑสนคานน เวนแตผทรงสทธไมมความประสงคจะใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญา25

2.4.2 หลกประกนแกผซอ หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาจะเปนหลกประกนในการคมครองผรบโอนสทธ เพอทจะ

สามารถแสวงหาประโยชนซงสทธทางทรพยสนทางปญญาส าหรบผลตภณฑสนคานนอยางเตมท หากไมมหลกการสนสทธ การทผซอแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคาดงกลาว ถอเปนการละเมดสทธในทรพยสนทางปญญา เพราะการใชหรอจ าหนาย เปนสทธแตเพยงผเดยวของผทรงสทธ ดงนน เมอน าหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญามาใช ผซอกสามารถแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคานนไดอยางเตมท ไมวาการใชหรอน าออกจ าหนาย

2.4.3 หลกประกนแกบคคลทสาม หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาจะเปนหลกประกนในการคมครองบคคลทสามและ

ผบรโภค เพอทจะสามารถแสวงหาประโยชนซงสทธทางทรพยสนทางปญญาส าหรบผลตภณฑสนคานนอยางเตมท หากไมมหลกการสนสทธ บคคลทสามและผบรโภคโอนแสวงหาประโยชนจาผลตภณฑสนคาดงกลาว ถอเปนการละเมดสทธในทรพยสนทางปญญา เพราะการใชหรอจ าหนาย เปนสทธแตเพยงผเดยวของผทรงสทธ ดงนน เมอน าหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญามาใช บคคลทสามและผบรโภคกสามารถแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคานนไดอยางเตมท ไมวาการใชหรอน าออกจ าหนาย เพราะสทธในทรพยสนทางปญญานนไดระงบสนแลว

อยางไรกตาม ในกรณนนกกฎหมายคอมมอนลอวไดโตแยงวา หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญานนไมใชสงจ าเปน เพราะ เมอผทรงสทธไดจ าหนายผลตภณฑสนคาใหแกผรบโอนไปแลว ถอวาผรบโอนไดรบความยนยอมโดยปรยายในการน าผลตภณฑสนคานนออกจ าหนายและหากตอมาผซอได

จ าหนายผลตภณฑสนคานนใหแกบคคลทสามแลว ในกรณนถอวาผทรงสทธกบบคคลทสามมสญญาตอกนโดยปรยาย (Inplied Contract) วา ผทรงสทธไดอนญาตใหบคคลทสาม สามารถน าผลตภณฑสนคาออกจ าหนายได26

25 ดาราวรรณ ปกกาสง, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนไปซงสทธในเครองหมายการคาและการ

น าเขาซอนซงสนคาภายใตเครองหมายการคา, 17. 26

เรองเดยวกน, 18.

บทท 3 กฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาตามอนสญญาหรอ

ขอตกลงระหวางประเทศและตามกฎหมายประเทศไทยและกฎหมายตางประเทศ

หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาเปนหลกการทน ามาใชในการจ ากดขอบเขตของการใหความคมครองสทธในทรพยสนทางปญญาเพอมใหผทรงสทธบงคบใชสทธเกนกวาขอบเขตทกฎหมายใหความคมครอง กฎหมายทรพยสนทางปญญาของประเทศตาง ๆ และอนสญญาหรอขอตกลงระหวางประเทศ โดยสวนใหญมกจะมบทบญญตเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา หรอมแนวค าพพากษาทแสดงใหเหนถงขอบเขตของการบงคบใชสทธนน ในบทนจะไดกลาวถงบทบญญตและแนวค าพพากษาของศาลตางประเทศทเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาแตละประเภทนนมความแตกตางกน โดยมลกษณะดงน

3.1 หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาตามอนสญญาหรอขอตกลงระหวางประเทศ

3.1.1 อนสญญาเบอรนวาดวยการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม (Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (1886)) Berne Convention เปนอนสญญาพนฐานทก าหนดความคมครองลขสทธระหวางประเทศ อนไดแก วรรณกรรมและศลปกรรม งานในแผนกวรรณคด วทยาศาสตรและแผนกศลปะ ไมวาจะแสดงออกมาในรปแบบใด เชน ค าปาฐกถา ภาพยนตร แผนท งานสถาปตยกรรม เปนตน โดยประเทศภาคสมาชกไดตกลงกนทจะใหความคมครองแกผสรางสรรคในประเทศภาคสมาชกเหมอนกบผสรางสรรคทเปนคนชาตของตน และในขณะเดยวกนกมงหมายทจะท าใหกฎหมายลขสทธของแตละประเทศทมลกษณะแตกตางกนใหลกษณะคลายคลงท านองเดยวกน1 อนสญญาฉบบนมหลกการพนฐานส าคญ 2 ประการ โดยไดก าหนดบทบญญตวาตองมความคมครองขนต า และบทบญญตพเศษส าหรบประเทศก าลงพฒนา ดงน2

3.1.1.1 หลกการปฏบตเยยงคนชาต (Principle of National Treatment) มหลกวาประเทศสมาชกตองใหความคมครองงานอนมลขสทธแกคนชาตของภาค

สมาชกเชนเดยวกบคนชาตของตนเอง ดงบญญตไวในขอ 33

1 ไชยยศ เหมะรชตะ, รายงานผลการวจยปญหากฎหมายลขสทธ, (กรงเทพฯ: ม.ป.พ., 2539), 227.

2 สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย

(วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2544), 26. 3 Article 3 บญญตวา (1) The protection of this Convention shall apply to:

20

3.1.1.2 หลกความคมครองโดยอตโนมต (Principle of Automatic Protection) ความคมครองนนตองปราศจากเงอนไขและรปแบบใด ๆ ทงสน ดงบญญตไวในขอ

5(2)4 หลกความคมครองน เปนกรณทคมครองทมหลกวา ลขสทธนนไมจ าเปนตองมการจดทะเบยนหรอกระท าตามแบบพธใด ๆ5 เปนการคมครองทมผลทนททมการสรางสรรคงานอนมลขสทธเกดขน ซงหลกการดงกลาวเปนหลกทใชกนในกฎหมายลขสทธ หลายประเทศทวโลก

3.1.1.3 หลกการคมครองโดยอสระ (Principle of Independence of Protection)

ความคมครองนนตองเปนอสระจากความคมครองของประเทศทเปนตนก าเนดของงาน

(a) authors who are nationals of one of the countries of the Union, for their works, whether published or not; (b) authors who are not nationals of one of the countries of the Union, for their works first published in one of those countries, or simultaneously in a country outside the Union and in a country of the Union. (2) Authors who are not nationals of one of the countries of the Union but who have their habitual residence in one of them shall, for the purposes of this Convention, be assimilated to nationals of that country. (3) The expression “published works” means works published with the consent of their authors, whatever may be the means of manufacture of the copies, provided that the availability of such copies has been such as to satisfy the reasonable requirements of the public, having regard to the nature of the work. The performance of a dramatic, dramatico-musical, cinematographic or musical work, the public recitation of a literary work, the communication by wire or the broadcasting of literary or artistic works, the exhibition of a work of art and the construction of a work of architecture shall not constitute publication. (4) A work shall be considered as having been published simultaneously in several countries if it has been published in two or more countries within thirty days of its first publication.

4Article 5(2) บญญตวา The enjoyment and the exercise of these rights shall not be subject to any formality; such enjoyment and such exercise shall be independent of the existence of protection in the country of origin of the work. Consequently, apart from the provisions of this Convention, the extent of protection, as well as the means of redress afforded to the author to protect his rights, shall be governed exclusively by the laws of the country where protection is claimed.

5 ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, กฎกตกา WTO เลมทหา: ทรพยสนทางปญญา โครงการ WTO

Watch (จบกระแสองคการการคาโลก), (กรงเทพฯ: ม.ป.พ., 2552 ), 30.

21

สรางสรรค กลาวคอ ตองใหความคมครองแกเจาของลขสทธในงานอนมลขสทธโดยไมจ าเปนตองพจารณาวาความคมครองทเจาของไดรบในประเทศทงานเกดขนนน จะสมบรณหรอไม ดงบญญตไวในขอ 5(1)6 ความคมครองขนต า นนเปนบทบญญตทก าหนดลกษณะงานและสทธทจะไดรบความคมครอง รวมทงระยะเวลาความคมครองดวย งานทจะตองไดรบความคมครองตามมาตรฐานความคมครองขนต าทรวมถงการผลตงาน วรรณกรรม วทยาศาสตร ศลปะศาสตรไมวาจะแสดงออกมาในรปแบบใด ดงบญญตไวในขอ 2(1)7 โดยอนสญญาไดก าหนดสทธเดดขาดในงานแตละประเภทไวดวย นอกจากน Berne Convention ยงไดบญญตรวมถง ธรรมสทธ อนไดแก สทธทจะไดรบการอางองชอเจาของผลงานและสทธทหามการกระท าใดๆในทางมชอบ การตดทอนดดแปลงงาน หรอ การกระท าอนใดอนอาจกอใหเกดความเสยหายแกชอเสยงของเจาของผลงานดวย ดงบญญตไวในขอ 6 ทว8

6 Article 5(1) บญญตวา Authors shall enjoy, in respect of works for which they are

protected under this Convention, in countries of the Union other than the country of origin, the rights which their respective laws do now or may hereafter grant to their nationals, as well as the rights specially granted by this Convention.

7Article2(1) บญญตวา The expression “literary and artistic works” shall include every production in the literary, scientific and artistic domain, whatever may be the mode or form of its expression, such as books, pamphlets and other writings; lectures, addresses, sermons and other works of the same nature; dramatic or dramatico-musical works; choreographic works and entertainments in dumb show; musical compositions with or without words; cinematographic works to which are assimilated works expressed by a process analogous to cinematography; works of drawing, painting, architecture, sculpture, engraving and lithography; photographic works to which are assimilated works expressed by a process analogous to photography; works of applied art; illustrations, maps, plans, sketches and three-dimensional works relative to geography, topography, architecture or science.

8Article 6bis บญญตวา (1) Independently of the author's economic rights, and even after the transfer of the said rights, the author shall have the right to claim authorship of the work and to object to any distortion, mutilation or other modification of, or other derogatory action in relation to, the said work, which would be prejudicial to his honor or reputation.

(2) The rights granted to the author in accordance with the preceding paragraph shall, after his death, be maintained, at least until the expiry of the economic rights, and shall be exercisable by the persons or institutions authorized by the legislation of the country where protection is claimed. However, those countries whose legislation, at the moment of their ratification of or accession to this Act, does not provide for the protection after the death of the author of all the

22

ส าหรบระยะเวลาความคมครอง หลกทวไปแลวความคมครองนนตองมอยตลอดชวตของผสรางสรรคและรวมอก 50 ป ภายหลงจากทผสรางสรรคเสยชวต อยางไรกตาม กมขอยกเวนหลกทวไปก าหนดไวเชนกน เชน ในกรณงานทใชนามแฝงความคมครองงานนนจะมอย 50 ป ภายหลงการเปดเผยตอสาธารณชน เวนแตวางานทใชนามแฝงนนปราศจากซงขอสงสยเกยวกบลกษณะของเจาของผลงาน แตหากเจาของผลงานไดเปดเผยตนเองในชวงระยะเวลานน ความคมครองจะเปนไปตามหลกทวไป ส าหรบงานภาพยนตร ระยะเวลาความคมครองต าสด คอ 50 ป หลงจากไดมการน างานนนออกสสาธารณชน หรอ หลงจากมการสรางสรรคผลงานนนขน ในกรณทไมมการเผยแพรสสาธารณชน ในกรณ งานศลปประยกตและงานภาพถาย ระยะเวลาความคมครองต าสด คอ 25 ปนบจากการสรางสรรคผลงานนน9 เปนตน ดงบญญตในขอ 710

rights set out in the preceding paragraph may provide that some of these rights may, after his death, cease to be maintained. (3) The means of redress for safeguarding the rights granted by this Article shall be governed by the legislation of the country where protection is claimed.

9สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 30. 10Article 7 บญญตวา ”(1) The term of protection granted by this Convention shall be the

life of the author and fifty years after his death. (2) However, in the case of cinematographic works, the countries of the Union may provide that the term of protection shall expire fifty years after the work has been made available to the public with the consent of the author, or, failing such an event within fifty years from the making of such a work, fifty years after the making. (3) In the case of anonymous or pseudonymous works, the term of protection granted by this Convention shall expire fifty years after the work has been lawfully made available to the public. However, when the pseudonym adopted by the author leaves no doubt as to his identity, the term of protection shall be that provided in paragraph (1). If the author of an anonymous or pseudonymous work discloses his identity during the above-mentioned period, the term of protection applicable shall be that provided in paragraph (1). The countries of the Union shall not be required to protect anonymous or pseudonymous works in respect of which it is reasonable to presume that their author has been dead for fifty years. (4) It shall be a matter for legislation in the countries of the Union to determine the term of protection of photographic works and that of works of applied art in so far as they are protected as artistic works; however, this term shall last at least until the end of a period of twenty-five years from the making of such a work.

23

จากการศกษาบทบญญตของ Berne Convention นนพบวามบทบญญตวาดวยประเภทสทธ ขอจ ากด และอายความคมครองส าหรบงานแตละประเภทโดยสทธแตละประเภทนน มบทบญญตระบโดยชดเจนวาผสรางสรรคมสทธเดดขาดแตเพยงผเดยวในสทธนน เชน สทธในการแปล ตามขอ 811 สทธในการท าซ า ตามขอ 912 สทธในการเผยแพรและสทธทเกยวของ ตามขอ 11 ทว13

อยางไรกด ไมมบทบญญตใดใน Berne Convention ทบญญตเกยวกบ หลกการสน สทธในการจ าหนายส าเนาอนมลขสทธไว ผสรางสรรคสามารถบรหารสทธของตนไดโดยเดดขาดแตเพยงผเดยว เวนแตจะเขาขอยกเวนทอนสญญาก าหนดใหบคลอนสามารถใชสทธนน ๆ ของผสรางสรรคไดในเฉพาะกรณเทานน เชน การอางอง การน าไปใชประกอบการสอน และการระบแหลงทมาและชอผแตง สามารถกระท าได ตามบทบญญตในขอ 1014 เปนตน

(5) The term of protection subsequent to the death of the author and the terms provided by paragraphs (2), (3) and (4) shall run from the date of death or of the event referred to in those paragraphs, but such terms shall always be deemed to begin on the first of January of the year following the death or such event. ….”

11 Article 8 บญญตวา Authors of literary and artistic works protected by this Convention

shall enjoy the exclusive right of making and of authorizing the translation of their works throughout the term of protection of their rights in the original works.

12Article 9 บญญตวา (1) Authors of literary and artistic works protected by this Convention shall have the exclusive right of authorizing the reproduction of these works, in any manner or form. …”

13 Article 10bis บญญตวา (1) It shall be a matter for legislation in the countries of the

Union to permit the reproduction by the press, the broadcasting or the communication to the public by wire of articles published in newspapers or periodicals on current economic, political or religious topics, and of broadcast works of the same character, in cases in which the reproduction, broadcasting or such communication thereof is not expressly reserved. Nevertheless, the source must always be clearly indicated; the legal consequences of a breach of this obligation shall be determined by the legislation of the country where protection is claimed.

14 Article 10 บญญตวา (1) It shall be permissible to make quotations from a work which has already been lawfully made available to the public, provided that their making is compatible with fair practice, and their extent does not exceed that justified by the purpose, including quotations from newspaper articles and periodicals in the form of press summaries.

24

แมในป พ.ศ. 2539 สหรฐอเมรกาไดเสนอใหรวม สทธในการน าเขา ไวใน Bern Protocal โดยใหความคมครองทรพยสนทางปญญาในลกษณะเปนหลกการสนสทธระดบประเทศหรอระดบภมภาคในการประชม WIPO Diplomatic Conference on Certain Copyright and neighboring Rights Questions15 แตไดรบการคดคานจากกลมผเขารวมประชมน าโดยออสเตรเลย แคนนาดาและนวซแลนด และในทสดกมไดรวมเรองนเขาไวดวย16

3.1.2 ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (Agreement on Trade –Related Aspects of Intellectual Property Rights หรอ TRIPs)

ขอตกลงทวไปเกยวกบพกดอตราศลกากรและการคา (General Agreement on Tariff and Trade) หรอทเรยกกนวา (GATT) นนกเปนขอตกลงอกฉบบหนงทส าคญ โดยในเรองทรพยสนทางปญญานนบญญตเปนเพยงหลกการทวไปวารฐภาคสมาชกสามารถก าหนดมาตรการทจ าเปนส าหรบการบงคบใชกฎหมายเพอคมครองลขสทธ สทธบตร และเครองหมายการคาได โดยทกฎหมายนนตองไมขดตอบทบญญตของ GATT และตองไมเปนการเลอกปฎบตดวย17

(2) It shall be a matter for legislation in the countries of the Union, and for special agreements existing or to be concluded between them, to permit the utilization, to the extent justified by the purpose, of literary or artistic works by way of illustration in publications, broadcasts or sound or visual recordings for teaching, provided such utilization is compatible with fair practice. (3) Where use is made of works in accordance with the preceding paragraphs of this Article, mention shall be made of the source, and of the name of the author if it appears thereon.

15 Document No.CRNR/DC/82 dated December 20,1996.

16 สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 33

17 GATT;Article 20(D) บญญตวา Subject to the requirement that such measures are not

applied in a manner which would constitute a means of arbitrary or unjustifiable discrimination between countries where the same conditions prevail, or a disguised restriction on international trade, nothing in this Agreement shall be construed to prevent the adoption or enforcement by any contracting party of measures: (a).. (b).. (c)... (d) necessary to secure compliance with laws or regulations which are not inconsistent with the provisions of this Agreement, including those relating to customs enforcement, the enforcement

25

จากการประชมและเจรจาการคาหลาย ๆ ครงทผานมา ประเดนเรองความคมครองทรพยสนทางปญญารวมทงประเดนเรอง หลกการระงบสนไปในทรพยสนทางปญญา เปนประเดนทมการโตแยงกนเปนอยางมากและไมสามารถหาขอยตได อยางไรกดในป ค.ศ. 1990 (พ.ศ. 2533) ประธานกรรมการการเจรจา TRIPs (Chairman of the TRIPs Negotiations) ไดยนราง TRIPs ฉบบแกไขเมอเดอนตลาคม พ.ศ. 2533 และไดเพมเรองใหมเขาไปในรางฉบบนดวยนนคอ หลกการสนสทธ (Exhaustion of Rights)18

TRIPs ไมไดบญญตเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาไวชดแจง จะมแตเพยง ขอ 619 ซงระบไวแตโดยกวางเทานนเนองจากแตละรฐมความเหนตางกนในการจะน าหลกดงกลาวมาบญญตไวเปนมาตรฐาน ประกอบกบประเทศอตสาหกรรมอาจตองการพฒนาการผลตของตนในประเทศของตน ซงการดงกลาวจะประสบความส าเรจไดนน ตองสามารถปองกนการน าเขาซอนจากประเทศทสามารถผลตสนคาในราคาต ากวามใหเขามาในประเทศตนได 20 และการจะน าหลกการนมาใชนนมความแตกตางกนในแตละประเทศทงนขนอยกบวตถประสงค แนวนโยบาย และสภาพเศรษฐกจของรฐนน ๆ จงไดบญญตหลกเกณฑนไวโดยกวางเพอการเจรจาประสบผลส าเรจ21

บทบญญตใน TRIPs วาดวยเรองลขสทธและเครองหมายการคา22 กมไดบญญตในหลกการดงกลาวไวโดยเฉพาะ กลาวคอใหเปนไปตามขอ 6 สวนสทธบตรนนกเชนเดยวกนแมสาสทธเดดขาดของผ

of monopolies operated under paragraph 4 of Article II and Article XVII, the protection of patents, trade marks and copyrights, and the prevention of deceptive practices…”.

18

ในทสดไดบญญตความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (TRIPs)ไวในกรรมสารสดทาย พรอมทงไดมการจดตงองคการการคาโลก (WTO) ขนดวยพรอมกนนนเองโดยมผลบงคบใชเมอ 1 มกราคม พ.ศ. 2538 โดย TRIPs ไดวางหลกพนฐานไวสองประการ คอ

(1) หลกปฎบตเยยงคนชาต (Principle of National Treatment) (2) หลกปฎบตอยางชาตทไดรบความอนเคราะหยง (Principle of the Most-Favoured Nation Treatment)

quoted in WIPO,Agreement between the WIPO and WTO (1995 )etc.(Great Brtain:Cavendish Publishing Limited,1995), 13.

19Article 6 บญญตวา For the purposes of dispute settlement under this Agreement, subject to the provisions of Articles 3 and 4 nothing in this Agreement shall be used to address the issue of the exhaustion of intellectual property rights.

20

สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 37. 21

สมภาษณ ยรรยง พวงราช, รองปลดกระทรวงพาณชย , 19 มกราคม 2544, อางถงใน เรองเดยวกน, 37.

22 TRIPs Part II Sections 1&2.

26

ทรงสทธบตรในขอ 28 23 นน จะระบวา สทธในการน าเขา เปนสทธแตเพยงผเดยวของผทรงสทธบตร แตกมเชงอรรถเขยนไววา สทธในการน าเขานนใหพจารณาหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาตามขอ 6 ประกอบดวย24

อยางไรกด หากในแตละประเทศจ าน าหลกการดงกลาวมาใชเปนกฎหมายภายในกถอวากระท าได ไมถอวาตองหามตอบทบญญตดงกลาว ประเทศภาคสมาชกสามารถเลอกใชหลกการสนสทธไดตามเหนสมควร25

แมจะมการอภปรายและประชมในเรองปญหาและมาตรการการระงบขอพพาททระบใน TRIPs มาเปนระยะเวลานานและดเหมอนวาไมมขอยตไดอยางชดแจง และแมวาประเทศสหรฐอเมรกาซงเปนประเทศหนงทมบทบาทในการก าหนดทศทางของทรพยสนทางปญญาในอนสญญาและขอตกลงระหวางประเทศกตาม แตสหรฐอเมรกากยงคงใชมาตรการของตนเองวาดวยการน าเขากบประเทศคคาตอไปหากพบวาประเทศคคากบตนนนกระท าการใด ๆ อนไมใหความส าคญตอความเปนเจาของทรพยสนทางปญญาของคนชาตของตน26 3.2 หลกการสนไปซงสทธตามกฎหมายลขสทธ

3.2.1 การสนไปซงสทธตามลขสทธในประเทศ 3.2.1.1 การสนไปซงสทธตามลขสทธตามกฎหมายประเทศไทย

ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 ไมมหลกการสนสทธตามกฎหมายลขสทธ บญญตไว ทงสทธแตเพยงผเดยว (Exclusive Right) ตามมาตรา 15 กบญญตเพยงในเรองการ ท าซ า

23

Article 28 บญญตวา 1 A patent shall confer on its owner the following exclusive rights: (a) where the subject matter of a patent is a product, to prevent third parties not having the owner’s consent from the acts of: making, using, offering for sale, selling, or importing (6) for these purposes that product; (b) where the subject matter of a patent is a process, to prevent third parties not having the owner’s consent from the act of using the process, and from the acts of: using, offering for sale, selling, or importing for these purposes at least the product obtained directly by that process. 2. Patent owners shall also have the right to assign, or transfer by succession, the patent and to conclude licensing contracts.

24 This right, like all other rights conferred under this Agreement in respect of the

use,sale,importation or other distribution of goods,is subject to provisions of Article 6. 25

สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 38. 26

เรองเดยวกน, 38.

27

ดดแปลง งานอนมลขสทธ หรอ เผยแพรงานดงกลาวตอสาธารณชนได และ ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง และอนญาตใหผอนใชสทธดงกลาวเทานน และมแนวค าพพากษาศาลฎกาท 18294/2555 อนเกยวกบหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธ (โดยจะวเคราะหบทกฎหมายและแนวค าพพากษาฎกาทเกยวของ โดยละเอยดในบทถดไป)27

3.2.1.2 การสนไปซงสทธตามลขสทธตามกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกา การใหความคมครองแกเจาของงานอนมลขสทธในประเทศสหรฐอเมรกากอนป ค.ศ.1976 มครงในรปแบบของบทบญญตกฎหมายและแนวค าพพากษาของศาล และการใหความคมครองแกงานอนมลขสทธไมวาตามกฎหมายคอมมอนลอวหรอตามบทบญญตกฎหมาย มกจะเปนไปอยางไมมขอจ ากด เพอทจะจ ากดขอบเขตการใชสทธของเจาของลขสทธ ศาลสหรฐอเมรกา ในคด Bobbs-Merrill Co.v.Straus28 ไดน าหลกการขายครงแรกมาใช โดยขอเทจจรงในคดมอยวา โจทกเปนเจาของลขสทธในงานบทประพนธ โดยไดน าบทประพนธดงกลาวออกจ าหนาย โดยมเงอนไขในการจ าหนายวา ผซอมสทธน าบทประพนธออกจ าหนายตอไปได แตตองจ าหนายในราคาทไมต ากวาโจทกก าหนดไวเทานน จ าเลยไดซอบทประพนธดงกลาวไวเปนจ านวนมาก แตไดน าไปออกจ าหนายในราคาทต ากวาโจทกก าหนด โจทกจงฟองคดตอศาลวาจ าเลยละเมดลขสทธ โดยคดนศาลเหนวาเมอโจทกน างานออกจ าหนายครงแรกแลว โจทกยอมไมมสทธหวงกน หามไมใหจ าเลยน าบทประพนธออกจ าหนายตอไปเมอจะมเงอนไขบงคบไวกตาม หลกการทศาลน ามาใชจ ากดสทธของเจาของลขสทธน มแนวคดทวา เมอไดจ าหนายงานอนมลขสทธในครงแรกแลว สทธตามลขสทธนนยอมระงบสนไป หลกกฎหมายนเรยกวา “หลกการขายครงแรก” (First Sale Doctrine) โดยหลกนศาลสหรฐอเมรกาไดน ามาใช แมวาในขณะนนกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา จะไมมบญญตไว โดยศาลไดน ามาใชในฐานะหลกกฎหมายคอมมอนลอว เพอเปนหลกประกนแกผซอสนคา วาเมอซอสนคาโดยถกตองตามกฎหมายแลว ผซอสามารถท าอยางไรกบสนคานนกได ตามตองการ ไมวาเจาของลขสทธจะก าหนดเงอนไขใด ๆ ไวกตาม29 หลกการขายครงแรกถอวามความส าคญตอระบบกฎหมายลขสทธ เพราะหลกการขายครงแรกยงเปนหลกประกนแกบคคลทสาม ซงรบโอนสนคานนตอมาในภายหลง แลวไดจ าหนายสนคานนตอไป โดยไมเปนการละเมดลขสทธ ในท านองกลบกน หลกกฎหมายน กเปนหลกประกนแกเจาของ

27

โดยมรายละเอยดเพมเตม หนา 48.

28 Bobbs-Merrill Co.v.Straus 210 U.S.339 28 S.Ct. 722(1908), อางถงใน สรยา กาฬสนธ, หลกการ

ระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 66. 29 นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา (วทยานพนธ

นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง, 2541), 65.

28

ลขสทธดวย ในอนทจะกดกนไมใหบคคลอนแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธของตน กลาวคอ ตราบใดทเจาของลขสทธยงมไดน าส าเนางานอนมลขสทธของตนออกจ าหนาย เจาของลขสทธยอมมสทธในการกดกนผอนจากการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธนน30 ในป ค.ศ. 1976 ประเทศสหรฐอเมรกาไดปรบปรงกฎหมายลขสทธครงส าคญ สภาคองเกรสไดออกกฎหมายลขสทธ ฉบบป ค.ศ.1976 (Copyright Act of 1976) โดยน าหลกตามแนวค าพพากษาของศาล มาบญญตเปนกฎหมายเพอใหเกดความชดเจนยงขน31 โดยมาตรา 106(3) ไดบญญตถงสทธเดดขาดในการจ าหนายส าเนางานอนมลขสทธ (the exclusive right to distribute) วา32 ภายใตบงคบมาตรา 107 ถง มาตรา 120 เจาของลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวในการกระท าการหรออนญาตใหบคคลอนกระท าการดงตอไปน … (3) จ าหนายส าเนางานอนมลขสทธตอสาธารณชน โดยการขาย การโอนดวยวธอน ใหเชา ใหเชาซอ หรอใหยม สทธเดดขาดในการจ าหนายส าเนางานอนมลขสทธน ท าใหเจาของลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวในการขาย ใหเชา ใหเชาซอ ใหยม หรอโอนดวยวธอน อาจเรยกวาสทธเดดขาดในการเผยแพรตอสาธารณชน แนวคดของหลกการขายครงแรก ไดบญญตไวเปนขอจ ากดของสทธเดดขาด โดยมาตรา 109 (a)33 บญญตวา เมอเจาของลขสทธไดน าส าเนางานอนมลขสทธออกจ าหนายหรอใหความยนยอมในการวางจ าหนายส าเนางานนน ผซอหรอเจาของส าเนางานอนมลขสทธทไดถกผลตขนโดยชอบดวยกฎหมายนน มสทธทจะน าส าเนางานนนออกขายหรอจ าหนายจายโอนดวยวธอนตอไปได โดยไมถอวา

30 เรองเดยวกน, 66. 31 เรองเดยวกน, 66. 32

Copyright Act of s.106 บญญตวา Subject to section 107 through 120,the owner of copyright under this title has an exclusive rights to do and to authorize any of the folloeing: …. (3) to distribute copies or phonorecords of of the copied work to the pubic by sale or other transfer of ownership, or by rental,lease,or lending.

33 Copyright act of 1976 s.109(a) บญญตวา “Notwithstanding the provisions of section

106(3), the owner of a particular copy or phonorecord lawfully made under this title, or any person authorized by such owner, is entitled, without the authority of the copyright owner, to sell or otherwise dispose of the possession of that copy or phonorecord.”.

29

เปนการละเมดสทธเดดขาดในการจ าหนายของเจาของลขสทธ แมวาการจ าหนายจะไมไดรบความยนยอมจากเจาของลขสทธกตาม หลงจากกฎหมายลขสทธ ฉบบป ค.ศ.1976 มผลใชบงคบ ศาลสหรฐอเมรกา ไดอธบายหลกการขายครงแรกวา34 เมอเจาของลขสทธไดโอนกรรมสทธในส าเนางานอนมลขสทธใหแกบคคลใดแลวเจาของลขสทธยอมสญสนสทธในการจ าหนายส าเนานนอกตอไป ผซอยอมมสทธในการจ าหนายส าเนางานนนตอไปได อยางไรกตาม กฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา ฉบบป ค.ศ. 1976 กมหลกการทเปนขอยกเวนของหลกการขายครงแรกอยหลายประการ กลาวคอ35 ประการทหนง หลกการขายครงแรก น าไปใชเฉพาะกบส าเนางานอนชอบดวยกฎหมายเทานน หากเปนงานอนละเมดลขสทธแลวและไดจ าหนายงานตอไป การจ าหนายงานดงกลาวถอวาเปนการละเมดลขสทธ ประการทสอง ในกรณงานอนมลขสทธเปนสงบนทกเสยงหรอโปรแกรมคอมพวเตอร เจาของส าเนาไมอาจน าออกใหเชา ใหเชาซอ ใหยม หรอกระท าอนมลกษณะเดยวกน โดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ หลกนเปนไปตามมาตรา 109(b)(1)(A)36

34 United State v. Wise, 550 F.2d 1180 (9th cir.1977), อางถงใน นนทน อนทนนท, ปญหา

กฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทาง, 67. 35

เรองเดยวกน, 67. 36Copyright act of 1976 s.109(b)(1)(A) บญญตวา Notwithstanding the provisions of

subsection (a), unless authorized by the owners of copyright in the sound recording or the owner of copyright in a computer program (including any tape, disk, or other medium embodying such program), and in the case of a sound recording in the musical works embodied therein, neither the owner of a particular phonorecord nor any person in possession of a particular copy of a computer program (including any tape, disk, or other medium embodying such program), may, for the purposes of direct or indirect commercial advantage, dispose of, or authorize the disposal of, the possession of that phonorecord or computer program (including any tape, disk, or other medium embodying such program) by rental, lease, or lending, or by any other act or practice in the nature of rental, lease, or lending. Nothing in the preceding sentence shall apply to the rental, lease, or lending of a phonorecord for nonprofit purposes by a nonprofit library or nonprofit educational institution. The transfer of possession of a lawfully made copy of a computer program by a nonprofit educational institution to another nonprofit educational institution or to faculty, staff, and students does not constitute rental, lease, or lending for direct or indirect commercial purposes under this subsection.

30

อยางไรกตาม หลกการนมขอยกเวนหากการใหยมส าเนางานนนเปนการ กระท าของหองสมดหรอสถาบนการศกษาทไมมวตถประสงคเพอแสวงหาก าไร นอกจากนนหลกการนยงมขอยกเวนตามมาตรา 109(b)(1)(B)37 อก 2 กรณคอ กรณแรก หากโปรแกรมคอมพวเตอรเปนสวนประกอบของเครองจกรหรอผลตภณฑใด ๆ ซงไมสามารถทจะท าซ าโปรแกรมคอมพวเตอรไดระหวางการปฎบตการหรอการใชเครองจกรหรอผลตภณฑนนตามปกต เจาของเครองจกรหรอผลตภณฑนนสามารถน าเครองจกรหรอผลตภณฑนนออกใหเชาได กรณทสองคอ การใหเชาโปรแกรมคอมพวเตอรทมวตถประสงคของการใชงานอนจ ากด ประการทสาม หลกการขายครงแรกจะน าไปใชกบบคคลทไดมาซงกรรมสทธในส าเนางานอนมลขสทธเทานน ซงหลกการเชนนเปนไปตามมาตรา 109(d)38 ประการทส หลกการขายครงแรกไมน าไปใชกบการน าเขาส าเนา งานอนทลขสทธซงไดมาจากนอกประเทศสหรฐอเมรกาตามมาตรา 602(a)39 ซงก าหนดวาการน าเขาส าเนางานอนมลขสทธทไดมาจากนอกประเทศสหรฐอเมรกา โดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธนนถอเปนการละเมดสทธแตเพยงผเดยวในการจ าหนายส าเนางานอนมลขสทธ ตามมาตรา 10640

37

Copyright act of 1976 s.109(b)(1)(B) บญญตวา This subsection does not apply to— (i) a computer program which is embodied in a machine or product and which cannot be copied during the ordinary operation or use of the machine or product; or (ii) a computer program embodied in or used in conjunction with a limited purpose computer that is designed for playing video games and may be designed for other purposes.

38 Copyright act of 1976 s.109(d) บญญตวา The privileges prescribed by subsections (a) and

(c) do not, unless authorized by the copyright owner, extend to any person who has acquired possession of the copy or phonorecord from the copyright owner, by rental, lease, loan, or otherwise, without acquiring ownership of it.

39 Copyright act of 1976 s.602(a) บญญตวา Importation into the United States, without the

authority of the owner of copyright under this title, of copies or phonorecords of a work that have been acquired outside the United States is an infringement of the exclusive right to distribute copies or phonorecords under section 106

40Copyright act of 1976 s.106 บญญตวา Subject to sections 107 through 122, the owner of copyright under this title has the exclusive rights to do and to authorize any of the following: (1) to reproduce the copyrighted work in copies or phonorecords; (2) to prepare derivative works based upon the copyrighted work;

31

โดยมาตรา 602 มขอยกเวน การอนญาตใหมการน าเขา ส าเนาอนมลขสทธได 3 กรณดงน41

(1) การน าเขานนไดรบอนญาตจากรฐบาลสหรฐอเมรกาหรอเปนการน าเขาเพอใชในกจการของรฐบาลสหรฐอเมรกา

(2) การน าเขาเพอใชสอยสวนตว มใชเพอจ าหนาย (3) การน าเขาโดยองคกรทางการศกษาหรอศาสนา ซงไมมวตถประสงคเพอแสวงหาก าไร

คดตวอยางทนาสนใจมดงตอไปน ในคดระหวาง Kirtsaeng v. John Wiley & Sons42 โดยบรษทจอหน ไวลยแอนด

ซนสส านกพมพชอดงของอเมรกา ไดยนฟองนาย สภาพ เกดแสง อาจารยของมหาวทยาลยชอดงในประเทศไทย ขณะไปศกษาตอปรญญาโท ทอเมรกา เมอป ค.ศ. 1997 ในระดบปรญญาตร สาขาคณตศาสตร ณ มหาวทยาลยคอรแนล และศกษาตอในระดบปรญญาเอกทมหาวทยาลยเซาธเทรน แคลฟอรเนย ในขอหาละเมดลขสทธ จากการน าต าราเรยน 8 ปก ทพมพและจ าหนายในประเทศสงคโปรกลบเขามาขายในประเทศสหรฐอเมรกา ผานเวปไซต อเบย ในราคาถกกวาขายในประเทศสหรฐอเมรกา โดยศาลชนตนและศาลอทธรณของอเมรกา ไดพพากษาให บรษทจอหน ไวลย แอนด ซนส ชนะคด ตอมาในชนศาลฎกา ไดมค าพพากษา โดยมต 6 ตอ 3 เสยง โดยถอตามหลก สทธของผบรโภค ทสามารถท าการซอขายสนคาในโลกออนไลนได มประเดนทตองวนจฉยวา นาย สภาพ เกดแสง สามารถซอสนคาอนมลขสทธโดยถกตองตามกฎหมายจากผทรงสทธซงเปนเจาของอยในสหรฐอเมรกาซงผลตจากตางประเทศเขามาขายตอในประเทศสหรฐอเมรกาไดหรอไม โดยศาลฎกา มความเหนวา มาตรา 109(a) ของกฎหมายลขสทธ ไมไดระบวาสนคาตองผลตในประเทศอเมรกาเทานน ถงจะอางหลกการสนสทธหลงจากการขาย

(3) to distribute copies or phonorecords of the copyrighted work to the public by sale or other transfer of ownership, or by rental, lease, or lending; (4) in the case of literary, musical, dramatic, and choreographic works, pantomimes, and motion pictures and other audiovisual works, to perform the copyrighted work publicly; (5) in the case of literary, musical, dramatic, and choreographic works, pantomimes, and pictorial, graphic, or sculptural works, including the individual images of a motion picture or other audiovisual work, to display the copyrighted work publicly; and (6) in the case of sound recordings, to perform the copyrighted work publicly by means of a digital audio transmission.

41 สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 70.

42 Kirtsaeng v. John Wiley & Sons, Inc. (Docket No. 11-697, Opinion entered March 19,

2013).

32

ครงแรกได ศาลฎกาเหนวา Lawfully made under this title หมายถง การผลตถกตองตามกฎหมายสหรฐอเมรกา ไมจ าเปนตองผลตอยภายในประเทศสหรฐอเมรกา จงไดรบความคมครองตามหลกการสนสทธหลงจากการขายครงแรก เมอส านกพมพขายสนคาทมลขสทธไปแลว ผซอมสทธทจะน าสนคานนไปขายไดในภายหลง เจตนารมณของกฎหมายเพยงตองการแยกความแตกตางระหวางสงทถกกฎหมายกบสงทผดกฎหมายเทานน จงตดสนให ดร.สภาพ ชนะคด43 ในการพพากษาคดนศาลฎกาไดท า survey โดยพเคราะหถงผลกระทบทจะเกดขนหลายประการ หากให ดร.สภาพ แพคด แลวพพากษาวาเปนสทธของเจาของลขสทธ โดยมรายละเอยดดงน

ผลกระทบประการแรก หองสมดในประเทศสหรฐอเมรกานน น าเขาหนงสอจาก ตางประเทศปหนง มากกวา 200 ลานเลม เพอประโยชนในการศกษา ถาจะตองขออนญาตเจาของลขสทธทกครง และทงหมด จะตองเกดปญหากบหองสมดของประเทศสหรฐอเมรกาแน ผลกระทบประการตอมา คอปญหาเกยวกบการขายสนคามอสองทเกยวกบเทคโนโลย เชน พวกไอโฟน ไอเพด นาฬกา ทขายในตลาดออนไลน เชน อเบย จะเกดปญหาขน และ ปญหาเกยวกบการขายหนงสอมอสอง ซงมหลกเกณฑเปน 100 ปแลวในประเทศสหรฐอเมรกา จะเกดปญหาขน และ พพธภณฑ เชน รปภาพศลปะ ทน าเขามาจากตางประเทศ จะเกดปญหาขน และ ปญหาเกยวกบการคาปลก แลวน าเขามาขายตอในประเทศสหรฐอเมรกา มจ าหนายมาก และมเงนหมนเวยน หลายลานเหรยญ จะเกดปญหาขน คดนศาลฎกาใชหลกการสนสทธระหวางประเทศ อนเปนกรณท ดร.สภาพ ไดซอหนงสอจากเจาของลขสทธ ทตางประเทศคอประเทศสงคโปร ท าใหสทธอนมลขสทธในหนงสอนนระงบสนไปทนทเมอมการซอขาย ดร.สภาพ(ผซอ) มสทธทจะจ าหนายหนงสอนนตอไปไดหรอน าเขามาจ าหนายในประเทศสหรฐอเมรกากได อนเปนการกลบหลกเดมของประเทศสหรฐอเมรกา ทเคยใชหลกการสนสทธภายในประเทศ โดยกอนทศาลฎกาจะมค าพพากษา ผประกอบการ ในสหรฐอเมรกาหลายแหง แสดงความเหนวา หลกของ Frist sale doctrine ถอไดวาเปนกฎหมายทยงใหญของการคา (Magna Carta of commerce) โดยเนนวาภาคธรกจตองการความมนใจในการซอหรอขายสนคาทเปนของแทในตลาดของอเมรกาโดยไมถกฟองรองเรองการละเมดลขสทธไมวาจะเปนสนคาภายในประเทศหรอน าเขามาจากตางประเทศ ดงนน การตความของ First sale doctrine ทเหมาะสมจะท าใหเกดความมนคงปลอดภยกบภาคธรกจและบคคลทวไปเกยวกบสทธในการไดมาและขายตอไปในสนคาทผลตโดยเจาของลขสทธหรอโดยไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ภายใตกฎหมายลขสทธของประเทศสหรฐอเมรกาไมวาสนคานนจะผลตในประเทศหรอ

43

คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, รายงานผลเสวนา เรอง คด ดร.สภาพ เกดแสง, (กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2556), 3.

33

นอกประเทศสหรฐอเมรกากตาม44 โดยความเหนดงกลาวสอดคลองกบแนวค าพพากษาศาลฎกาใน หลายๆ ประเดน

คด L’Anza Research International V.QualityKing Distribs,Inc. (98 F.3d 11099 Cir.1996) คดนโจทกเปนผผลตชาวสหรฐอเมรกาไดผลตผลตภณฑบ ารงเสนผมและจ าหนายภายในประเทศผานรานเสรมสวยและสงจ าหนายทวโลกผานตวแทนจ าหนายชาวตางประเทศตอมามการน าสนคาดงกลาวทโจทกจ าหนายใหตวแทนในองกฤษเขามาในสหรฐอเมรกาและจ าหนายโดยจ าเลย ในรานคาปลก โจทกอางวาเปนการกระท าทละเมดมาตรา 602(a) และศาลตดสนวาสถานทวางจ าหนายนนเปนประเดนส าคญเพอพจารณาวามการขายครงแรกตามมาตรา 109(a) หรอไม โดยศาล เหนวา มาตรา 602(a) ถอเปนหลกวาเมอเจาของลขสทธสงสนคาไปจ าหนายตางประเทศยอมไมถอวามการขายครงแรกเกดขน โดยค าพพากษาน สรปไดวาหลกการระงบสนไปในกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกานนเปนแบบ National Exhaustion45

Digital Millennium Copyright Act 1998 (DMCA) DMCA เปนกฎหมายทม วตถประสงคในการจดการกบปญหาการละเมดลขสทธทางอนเทอรเนต โดยเฉพาะ โดยองคกรทรพยสนทางปญญาโลก (the World Intellectual Property Organization or WIPO) โดยทวตถประสงคทแทจรงของสนธสญญา และ DMCA ในฐานะกฎหมายอนวตการมไดมงเนนเรองสขสทธโดยตรง หากแตวา มงทจะพฒนามาตรการทางเทคโนโลย เพอใหปองกนการละเมดลขสทธใหกบผลงานสรางสรรค ในยคดจตอลน ทงนรวมถงการความเชอถอไดของการจดการกบขอมลอนมลขสทธ (the integrity of copyright management) โดย DMCA มงเนนเรองการพฒนามาตรการทางเทคนค ทใหปองกนการละเมดลขสทธ บญญตเรอง การหามการเจาะระบบปองกนการท าซ า (Anti Circumvention) และการตอตานการลกลอบคา (Anti Trafficking) งานอนละเมดลขสทธ กลายเปนเรองหลก หรอตวเอกใน DMCA ไป โดยมบทบญญตหลกทก าหนดกฎเกณฑในเรองตอไปน ดงน46

มาตรา 1201(a)(1) การหามมใหท าการเจาะระบบปองกนการท าซ า เชน การแครก (crack) หรอ แฮค (hack) ระบบปองกนการท าซ าในซด หรอ ดวด บทบญญตนเนนเรอง ระบบควบคมการเขาถง (access controls) งานอนมลขสทธ หรอการท าใหการท าซ ายากขน เพอปองกนการละเมดลขสทธโดยการท าซ า

44

อรรยา สงหสงบ, “ปญหาของการใชกฎหมายลขสทธในการกดกนสนคาตลาดเกรย”, วารสารกฎหมายทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ, (2555); 143.

45 สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 71-72. 46 เดชา กตตวทยานนท, การปองกนการละเมดสทธในทรพยสนทางปญญาทเผยแพรทางอนเทอรเนต

[Online] 2552. แหลงทมา http://www.decha.com/main/showTopic.php?id=2123.

34

มาตรา 1201(2)(2) การตอตานการลกลอบท าซ า (Anti trafficking) มงเนนเรอง access controls เชนกน

มาตรา 1201(b)(1) การตอตานการลกลอบใช (Anti trafficking) มงเนนเรอง ปองกน การใชงานทถกละเมดลขสทธ (use controls)

หลก First sale doctrine เปนหลกกฎหมายเฉพาะของอเมรกา เปนหลกทจ ากดสทธ ของผเปนเจาของลขสทธในการควบคมงานอนมลขสทธของตนหลงจากทมการขายครงแรกไปแลว ท าใหผซอสนคานนคนแรกมอสระทจะท าการ ใดๆ กบงานนนกได ไมวาจะเปนการใหยม เอาออกขายตอไป และ/หรอท าลาย หลกนเอามาใชกบอนเตอรเนตไดดวย (ในกรณของ DMCA) โดยถาเจาของลขสทธอนญาตใหบางคนคดลอกงานของเขาแลว เชนใหดาวนโหลดได กจะท าใหผคดลอกนนสามารถน างานนนไปขาย จ าหนายหรอใหเชา ไดโดยถกตองตามกฎหมาย เพอจะไมใหเกดลกษณะเชนน เจาของลขสทธตองก าหนดหามมใหมการท าส าเนาหรอคดลอกงานอนมลขสทธของตนไวในสญญาอนญาตใหใชสทธ

โดยมคดทนาสนใจไดน าเรอง First sale doctrine มายกขนเปนตอส กรณการขาย สนคาบนอนเตอรเนต (E-Bay)

คด Vernor v. Autodesk, Inc47 ระหวางบรษท AutoDesk ผผลตซอฟตแวร AutoCAD ทฟองรอง นายVernor พอคา E-Bay ทน าโปรแกรม AutoCAD มาตงประกาศขายไวในอนเตอรเนต ซอฟตแวรดงกลาวเปนของมลขสทธถกตอง ซงนาย Vernor ซอตอมาจากบรษททยกเลกการใชงานซอฟตแวรตวน เพราะเพงปรบรนเปนเวอรชนใหมไป แต AutoDesk ยนยนวา การกระท านเปนการละเมดลขสทธอยางชดเจน เพราะทงตวบรษท และนาย Vernor ตางไมใชเจาของซอฟตแวร ในขณะทฝาย Vernor เองกยก “หลกการขายครงแรก” (First-sale Doctrine) มาโตตอบ ซงวาดวยสทธการใชงานสนคา ตางๆ ทงหมดนน จะตกอยกบผบรโภคทนทหลงเกดการซอขาย นนหมายถง เขาสามารถน าไปใชงาน ท าลาย ขายตอ หรอบรจาคกได ซงเปนลกษณะเดยวกนกบเวลาทเราซอรถยนต หรอหนงสอนนเอง โดยศาลพพากษาใหบรษท AutoDesk ชนะคด โดยใหยดตามขอตกลงการใชงานของบรษท AutoDesk ทก าหนดไวตงแตแรก วาการจ าหนายซอฟตแวร มใชการใหสทธครอบครอง แตเปนสทธการใชงาน เมอผซอไมใชเจาของสนคา กไมมสทธในการขายตอแตอยางใด เปนการผดขอตกลงในการใชงาน และไมสามารถน าหลกการขายครงแรกมาปรบใชกบกรณนได

3.2.1.3 การสนไปซงสทธตามลขสทธตามกฎหมายประเทศองกฤษ กฎหมายลขสทธขององกฤษสองฉบบแรกในป พ.ศ.2454 และ พ.ศ.2499 (Copyright

Design and Patent Act 1911 and 1956) วางหลกวา การจ าหนายส าเนางานอนถอเปนการละเมดลขสทธนน ถอเอาเฉพาะส าเนางานอนละเมดลขสทธเทานนไมรวมถงส าเนางานอนทลขสทธโดยชอบดวย

47

Vernor v. Autodesk, Inc.

35

กฎหมาย48 และมการแกไขกฎหมายในป พ.ศ.2531 (Copyright,Design and Patent Act 1988) โดยไดน าหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญามาบญญตไวในมาตรา 18 49 บญญตวา

(1) การน าส าเนางานอนมลขสทธออกเผยแพรตอสาธารณชนถอวา เปนการกระท าทตองหามโดยลขสทธ ซงน าไปบงคบแกส าเนางานอนมลขสทธทกประเภท

(2) การน าส าเนางานอนมลขสทธออกเผยแพรตอสาธารณชนคอการกระท าแกส าเนาอนมลขสทธทยงไมเคยถกน าออกวางจ าหนายในสหราชอาณาจกรหรอทใดกตาม และไมรวมถง

a) การจ าหนาย การขาย การใหเชา หรอการใหยมส าเนางานอนมลขสทธในภายหลง หรอ b) การน าเขาส าเนางานนนเขามาในสหราชอาณาจกรในภายหลง ยกเวนในกรณของงานบนทกเสยง ภาพยนตร และโปรแกรมคอมพวเตอร การเผยแพรตอ

สาธารณชนอนเปนการกระท าทตองหามนน ใหรวมถงการใหเชาส าเนานนตอสาธารณชนดวย อกทงมาตรา 22 50 ยงไดก าหนดเพมเตมดวยวา บคคลทน างานอนละเมดลขสทธตอง

รบผดเมอละเมดกตอเมอมเหตอนควรเชอไดวาบคคลทน าเขานนรวางานนนเปนส าเนางานอนละเมดลขสทธ นอกจากนหากส าเนางานนนผลตในประเทศองกฤษ ตองพจารณาดวยวาเปนการฝาฝนสญญาอนญาตใหใชสทธแตเพยงผเดยว หรอไม หากเปนการฝาฝน ส าเนางานนนยอมถอเปนส าเนางานอนละเมดลขสทธดวย51

48

สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 80. 49Section 18 บญญตวา (1) The issue to the public of copies of the work is an act restricted

by the copyright in every description of copyright work. (2) References in this Part to the issue to the public of copies of a work are to the act of putting into circulation copies not previously put into circulation, in the United Kingdom or elsewhere, and not to- (a) any subsequent distribution, sale, hiring or loan of those copies, or (b) any subsequent importation of those copies into the United Kingdom; except that in relation to sound recordings, films and computer programs the restricted act of issuing copies to the public includes any rental of copies to the public.

50 Section 22 บญญตวา The copyright in a work is infringed by a person who, without the

licence of the copyright owner, imports into the United Kingdom, otherwise than for his private and domestic use, an article which is, and which he knows or has reason to believe is, an infringing copy of the work.

51Section 27 บญญตวา “… (2) An article is an infringing copy if its making constituted an infringement of the copyright in the work in question.

36

สรปไดวา เมอเจาของลขสทธไดน าส าเนางานอนมลขสทธออกจ าหนายแลว ไมวา ณ ท ใด ๆ กตาม เจาของส าเนางานอนมลขสทธยอมสามารถทจะน าส าเนางานดงกลาวออกเผยแพรตอสาธารณชนตอไป ไมวาจะเปนการน าส าเนางานนนออกจ าหนาย ขาย ใหเชา ใหยม หรอน าเขาส าเนางานทถกผลตขนโดยชอบดวยกฎหมายจากตางประเทศได โดยเจาของลขสทธไมสามารถขดขวางหรอควบคมการแสวงหาประโยชนจากส าเนางานอนมลขสทธนนไดอกตอไป52 แตอยางไรกตาม งานอนมลขสทธในบางประเภทเชน งานบนทกเสยง ภาพยนตร หรอโปรแกรมคอมพวเตอร เปนงานทสามารถท าซ าส าเนาไดโดยงาย กฎหมายจงก าหนดขอยกเวนไววา หามมใหเจาของส าเนาเชนวานน าส าเนางานดงกลาวออกใหเชา เวนแตไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ทงนเพอมใหเปนการขดตอการแสวงหาประโยชนของเจาของลขสทธ และเพอจงใจใหบคคลสรางสรรคงานอนมลขสทธ แตกรณเชนนไมน าไปใชกบส าเนางานอนมลขสทธทไดมากอนวนท 1 สงหาคม 198953

3.2.2 การน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธ กฎหมายลขสทธของแตละประเทศตางๆ มแนวทางเกยวกบการน าเขาซอนส าเรางานอนม

ลขสทธแตกตางกนไป ซงขนอยกบขอบเขตของหลกการสนสทธตามลขสทธของแตละประเทศ รวมทงหลกเกณฑในการพจารณาความหมายของส าเนางานอนละเมดลขสทธ ในสวนนจะไดศกษาถงขอบเขตการน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธตามกฎหมายของประเทศตาง ๆ เพอทจะน ามาเปรยบเทยบกบกฎหมายของประเทศไทยวามขอบเขตทแตกตางกนหรอไมเพยงใด

3.2.2.1 การน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธตามกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกา การน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธอยภายใตกฎหมายลขสทธ ค.ศ.1976 มาตรา

602(a)54 ซงบญญตวา “การน าเขาส าเนางานอนมลขสทธทไดมานอกสหรฐอเมรกาโดยไมไดรบอนญาต

(3) An article is also an infringing copy if- (a) it has been or is proposed to be imported into the United Kingdom, and (b) its making in the United Kingdom would have constituted an infringement of the copyright in the work in question, or a breach of an exclusive licence agreement relating to that work. (4) … (5) Nothing in subsection (3) shall be construed as applying to an article which may lawfully be imported into the United Kingdom by virtue of any enforceable Community right within the meaning of section 2(1) of the European Communities Act 1972.

52 นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 75.

53 เรองเดยวกน, 75.

54Copyright act of 1976 s.602(a) บญญตวา Importation into the United States, without the authority of the owner of copyright under this title, of copies or phonorecords of a work that

37

จากเจาของลขสทธถอวาเปนการละเมดสทธแตเพยงผเดยวในการจ าหนายส าเนางานอนมลขสทธตามมาตรา 106….”

เหตผลของการออกกฎหมายมาตรา 602 วาการน าเขาส าเนางานอนมลขสทธทไดมา นอกสหรฐอเมรกาโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธถอวาเปนการละเมดสทธ มาตรา 602 เปนการวางหลกเกณฑโดยค านงถงวาส าเนางานอนมลขสทธนนไดมาจากนอกประเทศสหรฐอเมรกาหรอไมเทานน หากน าเขามาจากนอกประเทศสหรฐอเมรกา เจาของลขสทธยอมฟองวากระท าละเมดลขสทธได55

แตในป 2013 ไดมแนวฎกาทพพากษาวา ส าเนางานอนมลขสทธนน สามารถน าเขามา จากนอกประเทศสหรฐอเมรกาได โดยไมเปนการละเมดลขสทธ โดยมรายละเอยดดงน คดระหวาง Kirtsaeng v. John Wiley & Sons โดยบรษทจอหน ไวลยแอนดซนสส านกพมพชอดงของอเมรกา ไดยนฟองนาย สภาพ เกดแสง อาจารยของมหาวทยาลยชอดงในประเทศไทย ขณะไปศกษาตอปรญญาโท ทอเมรกา เมอป ค.ศ. 1997 ในระดบปรญญาตร สาขาคณตศาสตร ณ มหาวทยาลยคอรแนล และศกษาตอในระดบปรญญาเอกทมหาวทยาลยเซาธเทรน แคลฟอรเนย ในขอหาละเมดลขสทธ จากการน าต าราเรยน 8 ปก ทพมพและจ าหนายในประเทศสงคโปรกลบเขามาขายในประเทศสหรฐอเมรกา ผานเวปไซต อเบย ในราคาถกกวาขายในประเทศสหรฐอเมรกา โดยศาลชนตนและศาลอทธรณของอเมรกา ไดพพากษาให บรษทจอหน ไวลย แอนด ซนส ชนะคด ตอมาในชนศาลฎกา ไดมค าพพากษา โดยมต 6 ตอ 3 เสยง โดยถอตามหลก สทธของผบรโภค ทสามารถท าการซอขายสนคาในโลกออนไลนได มประเดนทตองวนจฉยวา นาย สภาพ เกดแสง สามารถซอสนคาอนมลขสทธโดยถกตองตามกฎหมายจากผทรงสทธซงเปนเจาของอยในสหรฐอเมรกาซงผลตจากตางประเทศเขามาขายตอในประเทศสหรฐอเมรกาไดหรอไม โดยศาลฎกา มความเหนวา มาตรา 109(a) ของกฎหมายลขสทธ ไมไดระบวาสนคาตองผลตในประเทศอเมรกาเทานน ถงจะอางหลกการสนสทธหลงจากการขายครงแรกได ศาลฎกาเหนวา Lawfully made under this title หมายถง การผลตถกตองตามกฎหมายสหรฐอเมรกา ไมจ าเปนตองผลตอยภายในประเทศสหรฐอเมรกา จงไดรบความคมครองตามหลกการสนสทธหลงจากการขายครงแรก เมอส านกพมพขายสนคาทมลขสทธไปแลว ผซอมสทธทจะน าสนคานนไปขายไดในภายหลง เจตนารมณของกฎหมายเพยงตองการแยกความแตกตางระหวางสงทถกกฎหมายกบสงทผดกฎหมายเทานน จงตดสนให ดร.สภาพ ชนะคด56

have been acquired outside the United States is an infringement of the exclusive right to distribute copies or phonorecords under section 106….

55นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 86. 56

Kirtsaeng v. John Wiley & Sons, Inc. (Docket No. 11-697, Opinion entered March 19, 2013).

38

จะเหนไดวาการน าส าเนางานอนมลขสทธตามแนวค าพพากษาฎกาน นนไมตองไดรบ ความยนยอมจากเจาของลขสทธ โดยศาลฎกาสหรฐอเมรกา ไดน าหลกการขายครงแรกมาใชบงคบหากส าเนางานอนมลขสทธนนไดมาจากนอกประเทศสหรฐอเมรกา ดงนนแมวาส าเนางานอนมลขสทธนนไดถกวางจ าหนายในตางประเทศโดยเจาของลขสทธเองหรอวางจ าหนายโดยผไดรบอนญาตใหใชสทธกตาม กสามารถน าเขามาในประเทศสหรฐอเมรกาไดโดยไมตองไดรบความยนยอมจากเจาของลขสทธกอน ซงอาจจะขดกบหลกและเหตผลของการออกกฎหมายมาตรา 602

3.2.2.2 การน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธตามกฎหมายประเทศองกฤษ การน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธอยภายใตกฎหมายลขสทธ ค.ศ.1988 มาตรา 2757

บญญตวา “... (2) วตถทเปนส าเนางานอนละเมดลขสทธนนคอวตถทผลตขนโดยละเมดลขสทธ (3) วตถเชนวานใหถอวาเปนส าเนางานอนละเมดลขสทธ a) เมอวตถนนไดถกน าเขาหรอถกเสนอใหมการน าเขามาในสหราชอาณาจกร และ b) หากมการผลตวตถนนในสหราชอาราจกรจะถอวาการกระท านนเปนการละเมดลขสทธ หรอฝาฝนสญญาอนญาตใหใชสทธแตเพยงผเดยว”

ตามกฎหมายลขสทธ ค.ศ. 1988 มาตรา 27(3) นนการทจะพจารณาวา ส าเนางานอนม ลขสทธสามารถทจะน าเขาซอนมาในประเทศองกฤษไดหรอไม จะตองใชหลกเกณฑการพจารณาวา ผใดเปนผผลตส าเนางานอนมลขสทธนน และสมมตฐานตอไปวาหากผผลตส าเนางานนน ไดผลตส าเนางานดงกลาวขนในประเทศองกฤษ การกระท าดงกลาวจะเปนการละเมดลขสทธหรอฝาฝนสญญาอนญาตใหใชสทธแตเพยงผเดยวหรอไม ซงหากการกระท านนเปนการละเมดลขสทธหรอฝาฝนสญญาอนญาตใหใชสทธแตเพยงผเดยว เจาของลขสทธหรอผไดรบอนญาตใหใชสทธแตเพยงผเดยวกจะสามารถหามการน าเขาซอนส าเนางานอนมลขสทธนนได โดยไมตองค านงวาการวางจ าหนายส าเนางานอนมลขสทธในตางประเทศนนจะเปนไปดวยความยนยอมของเจาของลขสทธหรอไม ทฤษฎนเรยกวา ทฤษฎผผลตทแทจรง ซงถอวากฎหมายลขสทธขององกฤษน าหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญานอกประเทศมาใช

57copyright designs and patents act 1988 sec.27 บญญตวา

(2) An article is an infringing copy if its making constituted an infringement of the copyright in the work in question. (3) An article is also an infringing copy if— (a)it has been or is proposed to be imported into the United Kingdom, and (b)its making in the United Kingdom would have constituted an infringement of the copyright in the work in question, or a breach of an exclusive licence agreement relating to that work.

39

อยางมขอจ ากด เพราะหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญานอกประเทศจะถกน ามาใชตอเมอเจาของลขสทธหรอผไดรบอนญาตใหใชสทธในสหราชอาณาจกรกบผวางจ าหนายส าเนางานอนมลขสทธในตางประเทศเปนบคคลเดยวกน หรอส าเนางานอนมลขสทธนนไดถกวางจ าหนายเปนครงแรกในสหภาพยโรป58 3.3.หลกการสนไปซงสทธตามกฎหมายสทธบตร

3.3.1 การสนไปซงสทธตามสทธบตรในประเทศ 3.3.1.1 การสนไปซงสทธตามสทธบตรตามกฎหมายประเทศไทย

บทบญญตแหงพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 (ฉบบแกไขเมอป พ.ศ.2535) นนมไดก าหนดหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาไวโดยชดแจง อยางไรกตาม ในการแกกฎหมายสทธบตร เมอป พ.ศ.2542 โดยพจารณาพนธะกรณทไทยตองปรบบทกฎหมายภายในใหสอดคลองกบบทบญญตของ TRIPs ประกอบกบเพอสงเสรมใหมการคนควาและประดษฐผลตภณฑหรอกรรมวธใดขนใหม และการออกแบบผลตภณฑไดรบความคมครองการประดษฐและแบบผลตภณฑโดยหามมใหบคคลอนลอกเลยนแบบการประดษฐหรอออกแบบผลตภณฑนโดยมไดคาตอบแทน59 จงไดมการเพมหลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญานขน

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 (ฉบบแกไขเมอป พ.ศ. 2535 และ 2542)ไดน า หลกการสนสทธในสทธบตรมาบญญตไวโดยพจารณาตามบทบญญต TRIPs ขอ 6 60 ซงกลาวถงหลก Exhaustion of Rights ไวโดยกวางประกอบกบบทบญญต TRIPs ขอ 28 61 ทระบวาสทธในการใช ขาย

58

นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 94. 59

ประกาศในราชกจจานเบกษา, 2542, เลม 116 ตอนท 22 ก. 60TRIPs Article 6 บญญตวา For the purposes of dispute settlement under this

Agreement, subject to the provisions of Articles 3 and 4 nothing in this Agreement shall be used to address the issue of the exhaustion of intellectual property rights.

61 TRIPs Article 28 บญญตวา 1. A patent shall confer on its owner the following

exclusive rights: (a) where the subject matter of a patent is a product, to prevent third parties not having the owner’s consent from the acts of: making, using, offering for sale, selling, or importing (6) for these purposes that product; (b) where the subject matter of a patent is a process, to prevent third parties not having the owner’s consent from the act of using the process, and from the acts of: using, offering for sale, selling, or importing for these purposes at least the product obtained directly by that process.

40

น าเขา หรอการจ าหนายสนคาโดยวธ ใดๆ ใหพจารณาตามบทบญญต TRIPs ขอ 6 ดวยกลาวคอ การจ าน าหลกนมาใชหรอไมนน ขนอยกบการพจารณาของรฐนนๆเอง สรปไววา หลกการสนสทธ ในทรพยสนทางปญญานนใหประเทศสมาชก ก าหนดไวในกฎหมายของตนอยางไรกได และประเทศไทยเหนควรน ามาปรบใชเพอใหผลตภณฑ นนๆ ไดมการเผยแพรสตลาด และมบคคลอนน าไปจ าหนายตอซงจะเกดผลดตอผบรโภคและการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศ62ดงนน การน าหลกการสนสทธมาบญญตไวในมาตรา 36(7) จงเปนไปโดยสอดคลองกบขอ 6 ขอ 28 และเชงอรรถทายขอ 28 ของบทบญญต TRIPs (โดยจะวเคราะหบทกฎหมายทเกยวของ โดยละเอยดในบทถดไป)63

3.3.1.2 การสนไปซงสทธตามสทธบตรตามกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกา กฎหมายสทธบตร (Patent Act) มาตรา 27164 ของประเทศสหรฐอเมรกา ซงมการ

แกไขเพมเตมและ มผลใชบงคบเมอวนท 1 มกราคม ค.ศ. 1996 ไดบญญตหลกเกยวกบการกระท าอนเปนการละเมดสทธบตรนน โดยมหลกการวาบคคลตองรบผดในการละเมดสทธบตร ในกรณดงตอไปน (1) บคคลผผลต ใช เสนอขาย หรอขายผลตภณฑอนมสทธบตรภายในประเทศสหรฐอเมรกา หรอน า ผลตภณฑอนมสทธบตรเขามาในประเทศสหรฐอเมรการะหวางอายการคมครองสทธบตร โดยไมไดรบอนญาตจากผสทธบตร บคคลนนละเมดสทธบตรหรอทเรยกวาผกระท าละเมดโดยตรง (2) บคคลผใชใหผอนกระท าการอนเปนการละเมดสทธบตร ตองรบผดเชนเดยวกบผกระท าละเมด (3) บคคลผเสนอขาย ขายในประเทศสหรฐอเมรกา หรอน าเขามาในประเทศสหรฐอเมรกา ซงสวนประกอบของเครองจกร เครองมอทใชในการผลต สวนประกอบอนมสทธบตร วตถดบหรอเครองมอส าหรบใชในการปฏบตการตามกรรมวธอนมสทธบตรหรอประกอบสงอนเปนสาระส าคญของสงประดษฐ... จะตองรบผดฐานเปนผสวนรวมในการกระท าผด (4) บคคลผน าเขา เสนอขาย ขายหรอใชผลตภณฑทผลตขนในตางประเทศอนไดรบความคมครองตามสทธบตรกรรมวธในประเทศสหรฐอเมรกา โดยไมไดรบอนญาตจากผทรงสทธบตร (5) บคคลผผลตหรอขายสวนประกอบของสงประดษฐทไดรบความคมครองตามสทธบตรเพอน าไปประกอบในตางประเทศ

2. Patent owners shall also have the right to assign, or transfer by succession, the patent and to conclude licensing contracts.

62 สมภาษณ สนต รตนสวรรณ, รองอธบดกรมทรพยสนทางปญญา, 31 มกราคม 2544, อางถงใน

สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการ, 119. 63

โดยมรายละเอยดเพมเตม หนา 54 64

Section 271 บญญตวา whoever without authority …offers to sell orsells any patented invention ,within the United States or imports into the United States any patented invention during the term of the patent therefore,infringes the patent.

41

จะเหนไดวาตามกฎหมายสทธบตรของประเทศสหรฐอเมรกานน ผลต ใช ขาย หรอ เสนอขายผลตภณฑภายใตการอนญาตของผทรงสทธ แตกฎหมายสทธบตรมความแตกตางจากกฎหมายลขสทธ เพราะกฎหมายสทธบตรของสหรฐอเมรกา ไมมบทบญญตในการจ ากดสทธของผทรงสทธ ในกรณทผทรงสทธไดน าผลตภณฑภายใตสทธบตรออกจ าหนายในครงแรก เชนเดยวกบทปรากฎในกฎหมายลขสทธ65

ประเดนปญหาในเรองนกคอ เมอผทรงสทธบตรไดน าผลตภณฑภายใตสทธบตร ออกจ าหนายแลว ผซอจะใชและน าผลตภณฑนนออกจ าหนายตอไปได หรอไม ในปญหานศาลสหรฐอเมรกา ไดวนจฉยไวเชนเดยวกบศาลองกฤษวา เมอผทรงสทธบตรไดจ าหนายหรอใหความยนยอมในการจ าหนายผลตภณฑภายใตสทธแลวผทรงสทธบตรยอมสญสนสทธในการควบคมการใชผลตภณฑนนตอไป โดยถอวาผซอไดรบอนญาตใหใชสอยผลตภณฑใหใชสอยผลตภณฑนนโดยปรยาย66

โดยทฤษฎการอนญาตโดยปรยาย ผทรงสทธบตรจงมสทธก าหนดขอจ ากดการใช ผลตภณฑทผทรงสทธน าออกจ าหนายได67 เชน ผทรงสทธสามารถทจะก าหนดไวในสญญาซอขายระหวางผทรงสทธกบผซอวา หามมใหผซอใชผลตภณฑนนนอกพนทก าหนดไว หากผซอฝาฝนขอสญญาน นอกจากผซอจะตองรบผดฐานฝาฝนสญญา (Breach of Contract) แลว ผซอยงอาจตองรบผดฐานละเมดสทธบตรดวย

คดตวอยางทนาสนใจมดงตอไปน ในคด Quanta Computer, Inc v. LG Electronics, Inc,68 คดน LG Electronics

เปนเจาของสทธบตรหลายวธการและระบบส าหรบการประมวลผลขอมล ท าสญญากบบรษทอนเทล ใหท าและขายผลตภณฑของไมโครโปรเซสเซอรทใชสงประดษฐทจดสทธบตร นอกจากนขอตกลงใบอนญาตอยางชดเจนระบวาใบอนญาตไมไดรบอนญาตใหบคคลทสามใด ๆ ส าหรบการรวมผลตภณฑทไดรบใบอนญาตกบผลตภณฑอน ๆ (เชนส าหรบการรวมผลตภณฑไมโครโปรเซสเซอรของอนเทลกบสวนอน ๆ ของเครองคอมพวเตอร) โดยบรษท ควอนตมคอมพวเตอรทซอใบอนญาตผลตภณฑไมโครโปรเซสเซอรของบรษทอนเทลและด าเนนการผลตคอมพวเตอรทมพวกเขา ในการท าเชนบรษทควอนตมท าตามขอก าหนดของอนเทลซงจะน าไปสการปฏบตของวธการจดสทธบตรและท าใหระบบการจดสทธบตรทบรษทแอลจไดรบอนญาตใหบรษทอนเทล) โดยบรษทแอลจแลวไดฟองบรษทควอนตมส าหรบการละเมดสทธบตร โดยศาลฎกาพพากษาใหบรษทควอนตมชนะ ซงศาลทพพากษาเปนไปตามหลกการสนสทธ

65

นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 105. 66

United State v. Univis Lens Co.,316 U.S.241 (1942), อางถงใน เรองเดยวกน, 106. 67 เรองเดยวกน, 106. 68

Quanta Computer, Inc v. LG Electronics, Inc, 553 US 617 (2008).

42

ดงนผลตภณฑไมโครโปรเซสเซอรของบรษท LG Electronics ซงไดจดสทธบตรเทคโนโลย แลวขายผลตภณฑไมโครโปรเซสเซอร ดงกลาวใหกบบรษทอนเทลและตอมาบรษทอนเทล ไดขายใหกบบรษทควอนตมแลวเพราะฉะนนบรษท LG Electronics ไมสามารถควบคมวาบรษทควอนตมจะน าผลตภณฑไมโครโปรเซสเซอรไปใชในทางใดได ดงนจากค าพพากษาศาลขางตนจะเหนไดศาลพพากษาเปนไปตามหลกการสนสทธในกฎหมายสทธบตร

ศาลฎกาสหรฐอเมรกาไดวางหลกการขายครงแรก (First Sale Doctrine) ในคด Adams V. Burke69 วา หากผทรงสทธบตรไดจ าหนายสนคาเปนครงแรกภายใตสทธในสทธบตรจองตนแลวผทรงสทธบตร ไมมสทธหวงกนไมใหผอนจ าหนายสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญาในประเทศสหรฐอเมรกาไดอก และในคด Boesch V.Graff 70 ในอกยสบปตอมาศาลฎกาพพากษาวา Graff โจทกมสทธหาม Boesch จ าเลยซงซอสนคาหวตะเกยงไฟ จาก Hecht บรษททไดรบมอบอ านาจในการขายสนคาภายใตสทธบตรนนโดยชอบ จากโจทกในประเทศเยอรมนน มใหน าเขามาจ าหนายในประเทศสหรฐอเมรกาถงแมวาการประดษฐนนจะไดรบสทธบตรและไดรบความคมครองในทงสองประเทศและไมวาผทรงสทธจะไดรบคาตอบแทนหรอไมกตาม โดยศาลวางหลกวาผจ าหนายสนคาปลก ทอยในสหรฐอเมรกานนไมมสทธ สงซอ น าเขา หรอจ าหนายผลตภณฑภายใตสทธบตร Hecht บคคลผรบมอบอ านาจโดยจ าหนายสนคาปลกนนไมไดรบอนญาตจากผทรงสทธบตรในสหรฐอเมรกาไมได กลาวไดวา ศาลฎกาปฏเสธทจะใชหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญากบการขายสนคาภายใตสทธบตรนอกประเทศสหรฐอเมรกา71

ดงนจากค าพพากษาศาลขางตนจะเหนไดวากฎหมายสทธบตรสหรฐอเมรกาไดวางหลก ส าคญไวดงน

(1) สทธบตรสหรฐอเมรกาเปนไปตามกฎหมายสทธบตรสหรฐอเมรกาเทานนและจะไมถก ควบคมโดยกฎหมายสทธบตรของตางประเทศ

(2) สทธเหนอผลตภณฑภายใตสทธบตรจะสนไปเฉพาะเมอมการจ าหนายในประเทศอเมร เทานน กลาวคอเปนการใชหลกการสนสทธในระดบ National Exhaustion นนเอง72 และเมอเดอนพฤษภาคม 2556 ศาลฎกาของสหรฐอเมรกา ไดพพากษาในคดเมลดพนธพช คดเลขท 11-796 ระหวาง

69

Adams V.Burke 84 US (17Wall) 453 (1873), อางถงใน สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 64.

70 Boesch V.Graff,133US 697 (1890), อางถงใน เรองเดยวกน, 64.

71 เรองเดยวกน, 64.

72 เรองเดยวกน, 65.

43

Mr. Bowman v. Monsanto73 กรณสทธบตรถวเหลอง GMO ในสหรฐอเมรกา สงเกษตรกร Indiana Vernon Hugh Bowman อาย 75 ป ตองจายเงนใหกบ Monsanto มากกวา 84,000 เหรยญส าหรบการละเมดสทธบตรในการใชเมลดพนธรนทสองของ Monsanto ทซอมอสอง คดนมผลกระทบในวงกวางส าหรบ กรรมสทธของ “ชวต” และสทธของเกษตรกรในอนาคต ในคด Bowman ซอเมลดถวเหลองจาก grain elevator ทเมลดพนธมราคาถกกวาเมลดพนธใหมของ Monsanto GE (ดดแปลงพนธกรรม) ใหม และเมลดพนธพชทใชโดยทวไปส าหรบอาหารสตวมากกวาการเพาะปลก แหลงซอเมลดพนธของ Bowman ไดผสมและไมไดตดฉลาก อยางไรกตาม บางสวนเปนเมลด Monsanto จดสทธบตร “พรอมปลก” ศาลชนตนโดยผพพากษาในรฐอนเดยนา มค าสงตดสนให Mr. Bowman ช าระคาปรบใหแกบรษท Monsanto มากกวา 84,000 เหรยญสหรฐ ศาลอทธรณกลาง (The United States Court of Appeals for the Federal Circuit) ทมความเชยวชาญในคดสทธบตร ยนตามศาลชนตน กลาววา การท Mr. Bowman ไดเพาะปลกเมลดพนธนน เขาลวงละเมดสทธบตรของบรษท Monsanto จรง ตอมาโดยศาลฎกาไดตดสนวา การทใครซอเมลดพนธทจดสทธบตรไป ไมสามารถจะเอาไปท าซ าใหม (reproduce) ดวยการเพาะปลกและเกบเกยว โดยไมไดรบความเหนชอบจากเจาของสทธบตร ซงเปนการพพากษา วาไมใชสทธของผบรโภคแตเปนสทธของผทรงสทธบตร ตองไดรบอนญาตจากเจาของสทธบตรกอน แตแทนทจะท าใหค าตดสนดงกลาวเปนกฎโดยทวไป ศาลฎกามหมายเหตไวอยางชดเจนวา "จ ากดเฉพาะสถานการณทมาปรากฏในศาลเทานน ไมไดใชสาหรบทกรายทเกยวของกบสนคาท าซ าใหมดวยตวเอง (self-replicating) ค าถามทตามมาคอ ศาลอน ๆ จะตความค าสงศาลฎกานอยางไร เนองจากศาลฎการะมดระวงมากในการจ ากดการตดสน โดยเสนอแนะวา ค าตดสนนไมครอบคลมไปถง สนคาทเกดซ าขนใหม (self-replication) ทอยนอกเหนอการควบคมของผทซอเมลดพนธไป74

โดยคดนมขอโตแยงและตอตานพชทมการดดแปลงพนธกรรมทมอยมากมาย จงท าให การตดสนคดความในครงนกระทาไดโดยยากและอาจจะอยบนความซบซอนของกฎหมายสทธบตร ขอโตแยงหลกท Mr. Bowman ใชคอ “Patent Exhaustion” คอแนวคดทวาเมอวตถทจดสทธบตรไดถกขายไปแลว ผทถอสทธบตรไมสามารถควบคมวธการทจะนาไปใชตอได ศาลฎกายนยนกฎขอบงคบนเกยวของกบคดเมอป 2008 ชปคอมพวเตอรของบรษท LG Electronics ซงไดจดสทธบตรเทคโนโลย แลวขายชป (chip) ดงกลาวใหกบบรษท Intel และตอมาบรษท Intel ไดขายใหกบบรษทผผลตคอมพวเตอรอน ๆ ทใชชป (chip) ดงกลาว เพราะฉะนนบรษท LG Electronics ไมสามารถควบคมวา

73

Bowman V. Monsanto Co. (2013). 74

ส านกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศ ณ นครนวยอรก, ศกสทธบตรถวเหลองGMOในสหรฐฯ, (กรงเทพฯ: ม.ป.พ., 2556).

44

บรษทผผลตเหลานนจะนาชบ (chip) ไปใชในทางใด และในกรณเมลดพนธ Mr. Bowman โตแยงตอบรษท Monsanto วา บรษทไมมสทธในเมลดถวทไดขายใหกบโรงเกบเมลดพนธพชไปแลว75

ผลลพธจากป 1995-2011 คาใชจายเฉลยตอการปลกถวเหลอง 1 เอเคอร ปรบตว เพมขน 325% AP รายงานวา มากกวารอยละ 90 ของฟารมถวเหลองอเมรกนใช Monsanto “พรอมปลก” (Roundup Ready) ซงเมลดแรกทเขามาในตลาดในป 1996 Vandana Shiva ผเชยวชาญดานสทธบตรเมลดและผลกระทบตอเกษตรกรทวโลกไดเขยนไวเมอเรว ๆ น การควบคมความเขมขนของ Monsanto เหนอภาคเมลดพนธในประเทศอนเดยเชนเดยวกบททวโลกเปนทกงวลมาก สงนคอสงทเชอมกบการฆาตวตายของเกษตรกรในประเทศอนเดยไปส Monsanto กบ Percy Schmeiser ในแคนาดา ไปส Monsanto กบ Bowman ในสหรฐ และใหกบเกษตรกรในประเทศบราซลฟองรอง Monsanto เปนเงน 2.2 พนลานเหรยญ ในการจดเกบทไมเปนธรรมของคาสทธบตร ผานการจดสทธบตรเมลด Monsanto ไดกลายเปน “พระเจามชวต” ของโลกของเรา เกบคาเชาส าหรบการตออายการปลกจากเกษตรกร พอพนธแมพนธเดม

แตดเหมอนวาศาลยตธรรมของประเทศสหรฐอเมรกา จะอยฝายบรษท Monsanto ซง ไมยนยอมใหเกษตรกรอนเดยนาใชเมลดพนธถวเหลองทจดสทธบตรของบรษท Monsanto โดยไมจายคาธรรมเนยมใหกบทางบรษท ค าถามในคดน ระหวาง Mr. Bowman กบบรษท Monsanto ผถอสทธของสทธบตรของเมลดพนธและสงอน ๆ ทเมลดพนธเหลานนสามารถเพาะปลกและเตบโตนน ครอบคลมไปถงการเพาะในครงตอๆไปหรอไม ทงนศาลตระหนกวาผลการพจารณาคดน ไมเพยงแตจะกระทบตอกรณสทธบตรถวเหลองของบรษทMonsanto เทานน แตยงกระทบไปถงเกษตรกรรมยคใหมและภาคสวน อน ๆ เชน สทธบตรวคซนและซอฟทแวร เปนตน76

ผพพากษา Stephen G. Breyer กลาววา ยงมอกหลายอยางท Mr. Bowman สามารถ ท ากบเมลดพนธทเขาไดซอมา และเขาไดเปรยบเปรยวา จะมอย 2 สงทเขาไมสามารถทาได คอ คณไมสามารถนาเมลดพนธทคณซอแลวปาใสหนาเดก ๆ ได เพราะมกฎหมายทบอกวาคณไมสามารถทามนได พอมาถงตอนน ยงมอกกฎหมายหนงระบวาคณไมสามารถขยายพนธไดจากเมลดพนธเดมทเขาไดมการคดคนไวแลว77

ผพพากษา Sonia Sotomayor กลาววา รายละเอยดในสทธบตรเพยงแคอนญาตใหคณ ไดใชในสงทคณซอมา แตไมไดหมายความวาคณสามารถเพาะใหมไดจากเมลดพนธทคณซอมา78

75

เรองเดยวกน.

76 เรองเดยวกน.

77 เรองเดยวกน.

78 เรองเดยวกน.

45

3.3.1.3 การสนไปซงสทธตามสทธบตรตามกฎหมายประเทศองกฤษ โดยทวไปแลว สทธของผทรงสทธบตรตามกฎหมายของประเทศองกฤษนนกมลกษณะ

เชนเดยวกบสทธของผทรงสทธบตรตามกฎหมายของประเทศอนทวโลก กลาวคอ ผทรงสทธบตรมสทธแตเพยงผเดยวในการ ผลต ใช จ าหนาย หรอ น าเขาผลตภณฑภายใตสทธบตร ดงนน หากบคคลใดฝาฝนสทธเชนวานโดยไมไดรบอนญาตจากผทรงสทธบตร การกระท าของบคคลนนยอมเปนการละเมดสทธบตร เมอผทรงสทธบตรมสทธกดกนมใหผอนใชหรอจ าหนายผลตภณฑภายใตสทธบตร ปญหาทควรพจารณากคอ สทธของผทรงสทธบตรจะครอบคลมถงผลตภณฑประเภทใด กลาวคอ สทธตามสทธบตรนนจะมอยเหนอผลตภณฑภายใตสทธบตรทกประเภท หรอจ ากดแตเพยงผลตภณฑทผลตขนละเมดสทธบตรเทานน79

หากเปรยบเทยบระบบกฎหมายสทธบตรของประเทศองกฤษกบระบบกฎหมายของ ประเทศอนๆในทวปยโรป จะเหนไดวาประเทศในทวปยโรปถอวา เมอผทรงสทธน าผลตภณฑภายใตสทธบตรของตนออกจ าหนาย ผทรงสทธบตรจะไมมรสทธควบคมการใชผลตภณฑ หรอหามมใหผซอน าผลตภณฑออกจ าหนายตอไปตามหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา แตระบบสทธบตรของประเทศองกฤษมหลกการทแตกตางออกไป กฎหมายองกฤษไมไดรบเอาหลกการสนสทธมาใช โดยถอวาแมผทรงสทธบตรจะเปนผน าผลตภณฑภายใตสทธบตรออกจ าหนายดวยตนเองกตามผทรงสทธบตรกยงคงมสทธในการควบคมการใชและการจ าหนายผลตภณฑนนได 80

ในป พ.ศ. 2414 ศาลไดวางหลกการอนญาตโดยปรยาย ในคด Betts V. Willmott 81 คดน โจทกเปนผทรงสทธบตรในประเทศองกฤษไดจ าหนายผลตภณฑภายใตสทธบตรนนในประเทศฝรงเศส ตอมาจ าเลยไดน าผลตภณฑนนเขาจ าหนายในประเทศองกฤษ โจทกฟองศาลหามจ าเลยน าผลตภณฑสนคาของโจทกเขามาจ าหนายในองกฤษ ศาลพพากษาวาจ าเลยไมไดละเมดสทธของโจทก และสามารถน าผลตภณฑนนเขามาจ าหนายในองกฤษไดเพราะโจทกมไดมขอตกลงทชดแจงหามมใหจ าเลยท าเชนนน และตอมาอก 12 ปศาลยงคงน าหลกการดงกลาวมาปรบใชในคด Manufactures de Glaces V. Tilghman’s patent Sand Blast Co.82 โดยพพากษาวาผลตภณฑภายใตสทธบตรทถกจ าหนายโดยไมม

79

สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 102.

80 นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 102.

81 Betts V. Willmott (1871) LR 6Ch.A, 239, อางถงใน สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของ

สทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 78. 82

Manufactures de Glaces V. Tilghman’s patent Sand Blast Co. (1883) 25 Ch.D.1, อางถงใน เรองเดยวกน, 80.

46

ขอจ ากดสทธผซอ ยอมถอวาผขายไดมอบสทธเดดขาดใหผซอทจะท าประการใดกบผลตภณฑนนกไดไมเปนการละเมด

และในคด Stering Drug V.Beck 83 มขอเทจจรงในคดวา โจทกซงเปนผทรงสทธบตร ในประเทศองกฤษไดน าผลตภณฑภายใตสทธบตรออกจ าหนาย โดยไดก าหนดเงอนไขหามมใหผทซอผลตภณฑนนสงออกผลตภณฑไปจ าหนายยงตางประเทศ จ าเลยไดซอผลตภณฑของโจทก แตไดฝาฝนโดยสงผลตภณฑนนออกไปจ าหนายตางประเทศ ศาลพพากษาวา เมอโจทกไดก าหนดเงอนไขไวในขณะทจ าหนายผลตภณฑหามมใหผซอน าออกจ าหนายยงตางประเทศ และจ าเลยไดทราบขอหามนนแลว การกระท าของจ าเลยจงเปนการกระท าอนละเมดสทธบตรของโจทก

3.3.2 การน าเขาซอนสนคาอนมสทธบตร ในสวนนจะไดกลาวถงการน าเขาซอนผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรตามกฎหมายของประเทศ

ตางๆ ในสวนนจะไดศกษาถงขอบเขตการน าเขาซอนส าเนางานอนมสทธบตรตามกฎหมายของประเทศตางๆ เพอทจะน ามาเปรยบเทยบกบกฎหมายของประเทศไทยวามขอบเขตทแตกตางกนหรอไมเพยงใด

3.3.2.1 การน าเขาซอนสนคาอนมสทธบตรตามกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกา การน าเขาผลตภณฑสนคาอนไดรบความคมครองตามกฎหมายสทธบตรในประเทศ

สหรฐอเมรกา ตองไดรบอนญาตจากผทรงสทธบตร ดงนนหากมการน าผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรเขามาจ าหนายในประเทศสหรฐอเมรกา การกระท านนยอมเปนการละเมดสทธบตร โดยไมตองค านงถงวาผลตภณฑสนคานนจะผลตขนในตางประเทศโดยผทรงสทธบตรเองหรอดวยความยนยอมของผทรงสทธบตรหรอไม

โดยมค าพพากษาในคด Boesch v. Graff84 มขอเทจจรงวา บรษท Graff เปนผทรง สทธบตรในประเทศสหรฐอเมรกาและในประเทศเยอรมน บรษท Graff ไดแตงตงใหบรษท Hecht เปนตวแทนจ าหนายสนคาของตนในประเทศเยอรมน บรษท Boesch ไดซอผลตภณฑจากบรษท Hecht ในประเทศเยอรมนและไดเขามาจ าหนายในประเทศสหรฐอเมรกา บรษท Graff ขอใหศาลมค าสงหามการน าเขาสนคาดงกลาว ศาลสงของประเทศสหรฐอเมรกา ไดพพากษาวา บรษท Graff มสทธหามการจ าหนายผลตภณฑสนคานนในประเทศสหรฐอเมรกาภายใตสทธตามสทธบตร โดยใหเหตผลวา กรณไมอาจถอไดวาผทรงสทธบตรในประเทศสหรฐอเมรกา ไดยนยอมใหผซอน าผลตภณฑสนคานนเขามาจ าหนายในประเทศสหรฐอเมรกา ดวย การกระท าดงกลาวจงเปนการละเมดตอสทธของผทรงสทธบตรในประเทศสหรฐอเมรกา เพราะวาการจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรทไดจดทะเบยนไวในประเทศ

83

Stering Drug V.Beck (1973) R.P.C. 915, อางถงใน เรองเดยวกน, 79. 84Boesch v. Graff, อางถงใน นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสน

ทางปญญา, 116.

47

สหรฐอเมรกานน ไมอยภายใตการควบคมตามกฎหมายตางประเทศ ไมวาผทรงสทธจะไดรบคาตอบแทนการใชประโยชนในผลตภณฑสนคานนหอไมกตาม

และสรปไดวา ตามกฎหมายสทธบตรของประเทศสหรฐอเมรกา การจ าหนายผลตภณฑ สนคาอนมสทธบตรในตางประเทศ จะไมมผลทางกฎหมายหรอกระทบสทธของผทรงสทธบตรในประเทศสหรฐอเมรกา สทธตามสทธบตรเหนอผลตภณฑสนคาทผทรงสทธไดน าออกจ าหนายนนจะสนไปเฉพาะเมอมการจ าหนายผลตภณฑสนคาภายในดนแดนของประเทศสหรฐอเมรกาเทานน

3.3.2.2 การน าเขาซอนสนคาอนมสทธบตรตามกฎหมายประเทศองกฤษ กฎหมายสทธบตรขององกฤษก าหนดวา ผทรงสทธบตรมสทธแตเพยงผเดยวในการ

น าเขาผลตภณฑสนคาอนมสทธบตร การน าเขาผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรตองไดรบความยนยอมจากผทรงสทธบตร แตจากแนวค าพพากษาของศาลผทรงสทธบตรไมอาจหามการน าเขาซอนผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรไดทกกรณ แมกฎหมายสทธบตรขององกฤษจะใหสทธเดดขาดในการน าเขาแกผทรงสทธบตรกตาม แตจากแนวค าพพากษาของศาลองกฤษ กรณทผทรงสทธเปนผน าผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรออกจ าหนายในตางประเทศผทรงสทธบตรจะหามการน าผลตภณฑสนคานนเขามาจ าหนายในสหราชอาณาจกรไดกตอเมอผทรงสทธบตรไดก าหนดขอหามมใหผซอน าผลตภณฑสนคานนเขามาในสหราชอาณาจกรโดยชดแจง85

โดยมแนวค าพพากษา ในคด Betts v. Willmott86 มขอเทจจรงในคดวา โจทกซงเปนผ ทรงสทธบตรในประเทศองกฤษไดน าผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรออกจ าหนายทประเทศฝรงเศส จ าเลยไดซอผลตภณฑสนคาของโจทกและน าเขามาจ าหนายในประเทศองกฤษ โจทกจงฟองตอศาลวาการกระท าเชนนเปนการละเมดสทธบตรของโจทก และขอใหศาลหามจ าเลยมใหน าผลตภณฑสนคาดงกลาวเขามาจ าหนายในประเทศองกฤษ แตศาลพพากษาวา เมอโจทกไมมขอตกลงทชดแจงก าหนดหามมใหจ าเลยน าผลตภณฑสนคาเขามาจ าหนายในประเทศองกฤษ จ าเลยจงสามารถทจะน าผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรของโจทกเขามาจ าหนายในประเทศองกฤษได

จงสรปไดวา หากผทรงสทธบตรไดจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมสทธบตรในตางประเทศ แลว ศาลกจะถอวาผทรงสทธบตร ไดยนยอมใหผซอใช จ าหนาย หรอน าเขาผลตภณฑสนคานนโดยปรยาย ไมถอเปนการ

85

เรองเดยวกน, 118. 86

Betts v. Willmott อางถงใน เรองเดยวกน, 118.

บทท 4 วเคราะหกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร

4.1.วเคราะหหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตรตามกฎหมายไทย

4.1.1 หลกสนสทธในกฎหมายลขสทธไทย ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 ไมมหลกการสนสทธตามกฎหมายลขสทธ บญญตไว ทง

สทธแตเพยงผเดยว (Exclusive Right) ตามมาตรา 15 กบญญตเพยงในเรองการ ทาซา ดดแปลง งานอนมลขสทธ หรอ เผยแพรงานดงกลาวตอสาธารณชนได และ ใหเชาตนฉบบหรอสาเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง และอนญาตใหผอนใชสทธดงกลาวเทานน ดงนน การสนสทธตามกฎหมายลขสทธ สามารถตความหรอเทยบเคยงตามบทมาตราอนในกฎหมายลขสทธ ไดหรอไม และประเดนตวอยางของหลกการสนสทธตามกฎหมายลขสทธทควรศกษา ม สอง ประการ โดย ประการทหนง มประเดนวา เมอมการจาหนายผลตภณฑสนคาอนมลขสทธภายในประเทศแลวตอมา มผซอผลตภณฑสนคาดงกลาวไปแลว ผทซอนนสามารถนาสนคาดงกลาวออกจาหนายตอไปไดหรอไม ประการทสอง ถามการซอผลตภณฑสนคาดงกลาวจากตางประเทศ ผซอสามารถนาสนคาดงกลาวเขามาจาหนายภายในประเทศ ไดหรอไม โดยมหลกกฎหมายตามพระราชบญญต ลขสทธ พ.ศ. 2537 ทตองวนจฉยหลกดงกลาวดงน

ตามมาตรา 151 ภายใตบงคบ มาตรา 9 มาตรา 10 และ มาตรา 14 เจาของลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน

(1) ทาซาหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) ใหเชาตนฉบบหรอสาเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสง

บนทกเสยง (4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน (5) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (1) (2) หรอ (3) โดยจะกาหนด เงอนไขอยางใดหรอไมกได แต

เงอนไขดงกลาวจะกาหนดในลกษณะทเปนการจากด การแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได การพจารณาวาเงอนไขตามวรรคหนง (5) จะเปนการจากดการแขงขน โดยไมเปนธรรมหรอไม ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทกาหนดในกฎกระทรวง

ซง มาตรา 15 เปนเรองสทธแตเพยงผเดยวของเจาของลขสทธ ซงมสทธในฐานะเจาของลขสทธทจะกระทาได ตามมาตรา 15 (1) - (5) โดยตาม อนมาตรา (1) เรองการทาซาหรอดดแปลงนน กไมรวมถง

1 พระราชบญญต ลขสทธ พ.ศ. 2537.

49

ความหมายในเรองการจาหนายผลตภณฑสนคา เพราะการทาซา มความหมายเพยง คดลอกไมวาโดยวธ ใด ๆ เลยนแบบ ทาสาเนา ทาแมพมพ บนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกเสยงและภาพ จากตนฉบบ จากสาเนา หรอจากการโฆษณาในสวนอนเปนสาระสาคญ และหมายความถง คดลอกหรอทาสาเนา โปรแกรมคอมพวเตอรจากสอบนทกใด ไมวาดวยวธใด ๆ ในสวนอนเปนสาระสาคญเทานน สวนการ ดดแปลง หมายความวา ทาซาโดยเปลยนรปใหม ปรบปรงแกไขเพมเตม หรอจาลองงานตนฉบบในสวนอนเปนสาระสาคญโดยไมมลกษณะเปนการจดทางานขนใหม ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน และตามอนมาตรา (3) เรองการใหเชาตนฉบบหรอสาเนา กไมมความหมายรวมถงในเรองการจาหนายผลตภณฑสนคาเชนกน สวนตามอนมาตรา (2) เรองการเผยแพรตอสาธารณชน ถอวาเปนเรองของการจาหนายผลตภณฑสนคา เพราะการเผยแพรตอสาธารณชน ตามมาตรา 4 มความหมายวา ทาใหปรากฏตอสาธารณชน โดยการแสดง การบรรยาย การสวด การบรรเลง การทาใหปรากฏดวยเสยงและ หรอภาพ การกอสราง การจ าหนาย หรอโดยวธอนใดซงงานทไดจดทาขน

ดงนนตามพระราชบญญต ลขสทธ พ.ศ. 2537 นน แสดงใหเหนวา การเผยแพรตอสาธารณชนนน มความหมายรวมถง การจาหนาย ดวย ทาใหเจาของลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวในการจาหนายดวย

โดยประเดนทงสองประการทไดกลาวมาแลวขางตนมปญหาทตองวนจฉย ตามบทกฎหมายมาตรา 15 มสองแนวทางดงน

แนวทหนง เหนวา ผซอมแตเพยงกรรมสทธในสาเนางานอนมลขสทธนนเทานนแตไมมสทธในการนาสาเนางานอนมลขสทธออกจาหนายตอไป

แนวทสอง เหนวา หลกการสนสทธ เกดขนเมอสทธในทรพยสนทางปญญา โดยอยรปแบบผลตภณฑสนคาท มลขสทธ ไดมการออกจาหนายและเมอไดจาหนายแลว มผลทาใหสทธในทรพยสนทางปญญาของสนคานนระงบสนไป โดยผทรงสทธไมมสทธหวงกน หามไมใหผซอสนคาดงกลาวนาออกจาหนายตอไป และไมมสทธหวงกนไมใหผอนนาเขาสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญา แมผซอจะนาผลตภณฑสนคาดงกลาวจากตางประเทศเขามาจาหนายตอไปภายในประเทศกตาม การจาหนายตอไปของผซอกไมถอเปนการละเมดลขสทธ

บทกฎหมายทจะตองนามาวเคราะหตอไปคอ ขอยกเวนการละเมดลขสทธ มดงน มาตรา 322 การกระทาแกงานอนมลขสทธของบคคลอนตามพระราชบญญตน หากไมขดตอการ

แสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและ ไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร มใหถอวา เปนการละเมดลขสทธ

ภายใตบงคบบทบญญตในวรรคหนง การกระทาอยางใดอยางหนงแกงาน อนมลขสทธตามวรรคหนงมใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระทาดงตอไปน

2 พระราชบญญต ลขสทธ พ.ศ. 2537.

50

(1) วจยหรอศกษางานนน อนมใชการกระทาเพอหากาไร (2) ใชเพอประโยชนของตนเอง หรอเพอประโยชนของตนเองและบคคลอน ในครอบครวหรอ

ญาตสนท (3) ตชม วจารณ หรอแนะนาผลงานโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธ ในงานนน (4) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปนเจาของ ลขสทธในงานนน (5) ทาซา ดดแปลง นาออกแสดง หรอทาใหปรากฏ เพอประโยชนในการ พจารณาของศาลหรอ

เจาพนกงานซงมอานาจตามกฎหมาย หรอในการรายงานผลการ พจารณาดงกลาว (6) ทาซา ดดแปลง นาออกแสดง หรอทาใหปรากฏโดยผสอน เพอประโยชน ในการสอนของตน

อนมใชการกระทาเพอหากาไร (7) ทาซา ดดแปลงบางสวนของงาน หรอตดทอนหรอทาบทสรปโดยผสอน หรอสถาบนศกษา

เพอแจกจายหรอจาหนายแกผเรยนในชนเรยนหรอในสถาบนศกษา ทงน ตองไมเปนการกระทาเพอหากาไร

(8) นางานนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการสอบ ดงนน หากพจารณาเฉพาะแตมาตรา 32 วรรคหนง จะเหนไดวาการจาหนายสาเนางานอนม

ลขสทธทผลตขนโดยชอบดวยกฎหมายภายหลงจากทเจาของลขสทธไดนาสาเนางานนนออกจาหนายแลวยอมไมเปนการขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธของเจาของลขสทธและไมเปนการกระทบกระเทอนตอสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควรดวย เพราะเมอเจาของไดจาหนายหรอใหความยนยอมในการจาหนายสาเนางานอนมลขสทธแลว แสดงวาเจาของลขสทธไดแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธนน ดวยการรบคาตอบแทนจากราคาหรอคาสทธทไดรบนนแลว3

และตามมาตรา 32 วรรคสอง ไดระบการกระทาไวจาก อนมาตรา (1)-(8) โดยทกอนมาตรา ไมอาจพจารณา แยกออกจากมาตรา 32 วรรคหนงได โดยตองพจารณาประกอบกน ดงนน ขอยกเวนการละเมดลขสทธตามมาตรา 32 วรรคหนง ตองเปนการกระทาทระบไวในมาตรา 32 วรรคสอง ซงเปนกรณพเศษเฉพาะเรอง (Certain Special Cases) เทานน ทงนเพอมใหมขอยกเวนทกวางเกนไป4

ดงนน เมอไมเขาขอยกเวนอนใดอนหนง ตามมาตรา 32 วรรคสอง อนมาตรา (1) - (8) แลว การกระทาดงกลาวจงเปนการละเมดลขสทธ

3 นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา (วทยานพนธ

นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยรามคาแหง, 2541), 176. 4 ธชชย ศภผลศร, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2539), 203.

51

แตมแนวคาพพากษาศาลฎกาท 18294/25555 ในเรองความผดตอพระราชบญญตลขสทธ ซงเปนกรณท บรษท ฟจโกะ-เอฟ-ฟจโอะ โปร จากด โจทกรวม (ผเสยหาย) และ นางสาวดวงพร เอกพรผดง จาเลย โดย โจทกรวมเปนเจาของลขสทธในฐานะผสรางสรรคงานศลปกรรม ลกษณะงานจตรกรรมภาพการตนโดราเอมอน โดยบรษทแอนนเมชนอนเตอรเนชนแนล (ประเทศไทย) จากด ไดอนญาตใหบรษทเซยนหวไท จากด ใชสทธในภาพการตนโดราเอมอน เพอนาไปผลตรม เพอสงเสรมการขายผลตภณฑยหอมสทน โดยมเงอนไขวา ในการซอผลตภณฑดงกลาวครามหนงคราวใดในราคา 300 บาท ลกคาสามารถซอรมดงกลาวไดในราคา 59 บาท คดนโจทกฟองจาเลยวา จาเลยละเมดลขสทธของโจทกรวมดวยการนาสนคารม 19 คน ทมภาพการตนโดราเอมอน ซงมผทาซาหรอดดแปลงขนโดยละเมดลขสทธของโจทกรวมออกขาย เสนอขายหรอมไวเพอขายแกบคคลทวไปเพอแสวงหากาไรทางการคา แตเมอความปรากฏวาภาพการตนโดราเอมอน ทอยบนรมของกลางเปนภาพทไดรบอนญาตใหใชไดเพอสงเสรมการขายผลตภณฑ ยหอมสทนโดยถกตองแลว รมของกลางจงไมใชสนคาทมภาพการตนทมผกระทาขนโดยละเมดลขสทธของโจทกรวม ดงนน เมอจาเลยซอสนคายหอมสทน พรอมรมของกลาง จาเลยยอมสามารถนารมของกลางไปขาย เสนอขายหรอมไวเพอขายแกบคคลอนได โดยไมเปนความผดฐานละเมดลขสทธของโจทกรวมตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 มาตรา 31(1) เพราะเมอจาเลยไดซอรมของกลาง พรอมสนคายหอมสทนแลว ทาใหสทธในทรพยสนทางปญญาในรปแบบผลตภณฑสนคา (รมรปโดราเอมอน) ของผทรงสทธระงบสนไป เมอไดจาหนายสนคาแลว โดยผทรงสทธไมมสทธหวงกน หามไมใหผซอสนคาดงกลาวนาออกจาหนายตอไป และการนาออกจาหนายของจาเลยดงกลาวไมถอวาเปนการละเมดทรพยสนทางปญญา โดยคาพพากษาศาลฎกาดงกลาว ถอเปนการวนจฉยในเรองหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธของประเทศ

โดยจะนาแนวคาพพากษาศาลฎกาท 18294/2555 ในเรองความผดตอพระราชบญญตลขสทธ ซงมประเดนเรองหลกการสนสทธ มาวเคราะห ดงน

1. มประเดนทตองวนจฉยวา คดนใครเปนสรางสรรคและสรางสรรคงานประเภทใด เหนวา บรษท ฟจโกะ-เอฟ-ฟจโอะ โปร จากดเปนผสรางสรรค เพราะเปนผกอใหเกดงานอนมลขสทธ โดยเปนงานศลปกรรมประเภทจตรกรรม เพราะเปนภาพวาด การตน โดราเอมอน โดยไดมการโฆษณาครงแรกเมอวนท 1 ธนวาคม 2512 บรษท ฟจโกะ-เอฟ-ฟจโอะ โปร จากดจงเปนเจาของงานอนมลขสทธ และเมอนามาใชเพอประโยชนทางการคาจงเปนงานศลปะประยกต 2. มประเดนทตองวนจฉยตอไปวา รปการตนโดราเอมอนทอยบนรม เปนงานศลปประยกตทชอบดวยกฎหมายหรอไม เหนวา รปดงกลาวไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธแลว เพอใชสงเสรมการขายผลตภณฑยหอมสทนโดยถกตองแลว จงเปนงานศลปประยกตทชอบดวยกฎหมาย

5 คาพพากษาศาลฎกาท 18294/2555.

52

3. มประเดนทตองวนจฉยตอไปวา เมอมการจาหนายรมรปการตนโอราเอมอนไปแลว สทธในรมทมสทธภายใตทรพยสนทางปญญา จะระงบไปหรอไม เหนวา เมอมการจาหนายสนคารมไปแลวในการขายครงแรก ทาใหสทธของผทรงสทธระงบไปทนทเมอมการจาหนายครงแรก ผทรงสทธไมมสทธหวงกนไมใหนาสนคารมดงกลาวจาหนายตอไป เนองจากผทรงสทธไดแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธนน ดวยการรบคาตอบแทนจากราคาหรอคาสทธทไดรบนนแลว 4. มประเดนทตองวนจฉยตอไปวา เมอจาเลยผซอสนคารมรปโดราเอมอนดงกลาว มสทธจาหนายสนคาตอไปหรอไม เหนวา ผทรงสทธยอมมสทธทจะแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญานนแตเพยงผเดยว ในทานองกลบกน หลกการนกเปนหลกประกนแกจาเลยผซอ บคคลผไดมาซงผลตภณฑสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญาวา เมอไดมาซงผลตภณฑดงกลาวมาโดยชอบแลว จาเลยยอมสามารถทจะใชประโยชนโดยการจาหนายผลตภณฑสนคานนตอไปไดโดยเสร โดยไมตองกลววาการใชประโยชนของตนจะเปนการละเมดสทธของผทรงสทธในทรพยสนทางปญญานน จากแนววเคราะหฎกาทง 4 ขอ แสดงใหเหนถงเรองหลกการสนสทธ แมตามบทกฎหมายประเทศไทยจะยงไมไดบญญตโดยชดแจง แตถอเปนแนวคาพพากษาทวนจฉยเรองหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธ โดยเคยมแนวคาพพากษาฎกาท 2817/25436 ในคดทโจทกเปนผผลตสนคา ปตตะเลยน ในชอเครองหมายการคา WAHL วนจฉยในเรองเครองหมายการคา โดยศาลฎกาไดวนจฉยวา เมอผผลตสนคาทเปนเจาของเครองหมายการคาไดจาหนายสนคาของตนในครงแรก ซงไดรบประโยชนจากการใชเครองหมายการคานนจากราคาสนคาทจาหนายไปเสรจสนแลว จงไมมสทธหวงกนไมใหผซอสนคาซงประกอบการคาปกตนาสนคานนออกจาหนายอกตอไป ผขาย ไมมสทธหวงกนไมใหผซอนาเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาทแทจรงทผซอ ซอจากตวแทนจาหนายสนคาของผขาย ในประเทศสาธารณรฐสงคโปรมาจาหนายในประเทศไทยได โดยทงสองฎกา วนจฉยประเดนสาคญวา เมอผซอไดซอสนคาจากผทรงสทธแลว ทาใหสทธภายใตทรพยสนทางปญญาของผลตภณฑสนคานน ระงบสนไปทนท เมอมการจาหนาย ผทรงสทธไมมสทธหวงกนหามไมใหผซอนาสนคานนออกจาหนายตอไป และผลกระทบจากคาพพากษาศาลฎกาดงกลาว อาจมผลกระทบตอผประกอบการอน ๆ หรอหนวยงานอน ๆไมมากเทาไรนก เมอเทยบกบคาพพากษาศาลฎกาในตางประเทศ เชน ประเทศสหรฐอเมรกา

4.1.2 การน าเขาซอนสนคาอนมลขสทธประเทศไทย ในเรองการนาเขาซอนสนคาอนมลขสทธน ยงไมมบญญตกฎหมายโดยชดแจง ดงนน จงมนก

กฎหมายหลายทานมความเหนอยหลายแนวทาง ทงบอกวา เปนการละเมดลขสทธ ไมเปนการละเมดลขสทธและอน ๆ หลายแนวทางดวยกน

6 คาพพากษาฎกาท 2817/2543.

53

แตอยางไรกตามกฎหมายลขสทธของไทยมบทบญญตทเกยวของกบการนาเขาสนคาอนมลขสทธไวในมาตรา 31(4)7 โดยบญญตดงน

ผใดรอยแลวหรอมเหตอนควรรวางานใดทาขนโดยละเมดลขสทธของผอน กระทาอยางใดอยางหนงแกงานนนเพอหากาไร ใหถอวาผนนกระทาการอนละเมดลขสทธ ถาไดกระทาดงตอไปน

... (4) นาหรอสงเขามาในราชอาณาจกร จากบทบญญตกฎหมายดงกลาว ทานอาจารย นนทน อนทนนท ใหความเหนวากฎหมาย

ลขสทธของไทย ในสวนนไมไดสรางความกระจางชดเจน ใหแกผศกษากฎหมายและประชาชนทวไปแมแตนอย โดยเฉพาะอยางยงการกระทาตามมาตรา 31 นนถอวาเปนความผดทางอาญาตามมาตรา 70 แหงพระราชบญญตลขสทธ การตความบทบญญตมาตรา 31 จงตองเปนไปโดยเครงครดและไมตความโดยขยายความตวบทกฎหมาย เมอการบงคบใชกฎหมายลขสทธของไทยไดกระทาในฐานะทเปนกฎหมายอาญามาโดยตลอด กรณจงมความเปนไปไดวา เมอมคดความขนสการพจารณาของศาล ศาลอาจตความคาวา งานททาโดยละเมดลขสทธ ตามมาตรา 31(4) ใหความหมายถงเฉพาะแตเพยงงานททาขนโดยละเมดลขสทธตามกฎหมายไทยเทานน สวนงานททาขนโดยชอบดวยกฎหมายในตางประเทศ แมงานนนหากถกทาขนในประเทศไทยจะถอวาเปนการละเมดลขสทธ กไมถอวางานนนเปนงานททาขนโดยละเมดลขสทธได จงเหนวากฎหมายลขสทธของไทยในสวนนจะตองมความชดเจน8

โดยผเขยนเหนวา เมอพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดบญญตรองรบสทธแตเพยงเดยวไวหลายประการตามมาตรา 15 แตไมมการบญญตเกยวกบการรบรองสทธในการนาเขาไว ซงแตกตางจากกฎหมายคมครองทรพยสนทางปญญาประเภทอน เชน สทธบตรทบญญตรองรบสทธในการนาเขาไวอยางชดเจน จงอาจกลาวไดวา การทกฎหมายลขสทธไมไดบญญตรองรบสทธในการนาเขาไว เจาของลขสทธจงไมมสทธในการควบคมหรอหามการนาเขามาในประเทศไทย ซงสนคาทมลขสทธถกตองจากตางประเทศ ไมถอเปนการละเมดลขสทธ และในเรอการนาเขาซอนสนคาอนมลขสทธนยงไมมแนวคาพพากษาตามกฎหมายลขสทธเปนบรรทดฐานไว

โดยสรป จงบอกไดวากฎหมายลขสทธของไทยในเรองน ยงไมมความชดเจนของตวบทกฎหมายหรอแนวคาพพากษาวากฎหมายลขสทธไทยนน หามหรออนญาตใหมการนาเขาซอนสนคาอนมลขสทธไดและดวยเหตผลประการใด

7 พระราชบญญต ลขสทธ พ.ศ. 2537.

8 นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 185.

54

4.1.3 หลกสนสทธในกฎหมายสทธบตรประเทศไทย ตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ.2522 ไดบญญตเรองผทรงสทธบตรมสทธแตเพยงผเดยว ใน

มาตรา 36 วรรคแรก และไดมบทกฎหมายเรองหลกสนสทธบญญตไวแลวในมาตรา 36 วรรคสอง(7) (โดยแกไขโดยมาตรา 11 แหงพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 3) พ.ศ. 2542) ดงตอไปน

มาตรา 369 ผทรงสทธบตรเทานนมสทธดงตอไปน (1) ในกรณสทธบตรผลตภณฑ สทธในการผลต ใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย หรอนาเขามาใน

ราชอาณาจกรซงผลตภณฑตามสทธบตร (2) ในกรณสทธบตรกรรมวธ สทธในการใชกรรมวธตามสทธบตร ผลต ใช ขาย มไวเพอขาย

เสนอขายหรอนาเขามาในราชอาณาจกรซงผลตภณฑทผลตโดยใชกรรมวธตามสทธบตร ความในวรรคหนงไมใชบงคบแก … (7) การใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย หรอนาเขามาในราชอาณาจกร ซง ผลตภณฑตาม

สทธบตร หากผทรงสทธบตรไดอนญาต หรอยนยอมใหผลต หรอขายผลตภณฑ ดงกลาวแลว ดงนนตามมาตรา 36 วรรคแรก จะเหนไดวาสทธของผทรงสทธบตรเปนสทธทมขอบเขต

กวางขวางมาก เพราะสทธของผทรง สทธบตรนนครอบคลมถงผลตภณฑสนคาทกชนทผลตหรอใชกรรมวธตามสทธบตร ไมวาผลตภณฑสนคานนจะเปนผลตภณฑสนคาทผทรงสทธบตรผลตขนเอง ผลตภณฑสนคาทผทรงสทธบตรอนญาตใหผอนผลตขน หรอเปนผลตภณฑสนคาทผลตขนโดยละเมดสทธบตรกตาม10 การกระทาใด ๆ แกผลตภณฑดงกลาว ไมวาจะเปนการผลต ใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขายหรอนาเขามาในราชอาณาจกรซงผลตภณฑทผลตโดยใชกรรมวธตามสทธบตร ตองไดรบอนญาตจากผทรงสทธบตร

และตามมาตรา 36 วรรคสอง อนมาตรา(7) สาหรบสทธบตรการประดษฐและอนสทธบตรน กฎหมายบญญตใหผทรงสทธบตรการประดษฐและผทรงอนสทธบตรมสทธแตเพยงผเดยวในการผลต ใช ขาย มไวเพอขาย หรอเสนอขาย รวมทงนาเขาผลตภณฑตามสทธบตร โดยมขอยกเวนสทธวาหากผทรงสทธบตรไดอนญาตหรอยนยอมใหผลตหรอขายผลตภณฑดงกลาวแลว บคคลอนกยอมมสทธทจะใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย หรอนาเขามาในราชอาญาจกรได โดยไมถอเปนการละเมดสทธของผทรงสทธบตรอกตอไป แมการบญญตดงกลาวจะมไดระบไวเปนลายลกษณอกษรโดยชดแจงวาเปนหลกการระงบสทธระดบใด กไดรบการตความจากนกกฎหมายหลายทานวาการอนญาตหรอยนยอมของผทรงสทธนน

9 พระราชบญญต สทธบตร พ.ศ. 2522.

10 ยรรยง พวงราช, สทธบตร:กฎหมายและวธปฎบต, (กรงเทพฯ: บพธการพมพ, 2533), 98.

55

หมายความรวมถงกรณอนญาตหรอยนยอมทงในประเทศไทยและในตางประเทศดวยหรอเรยกไดวาเปนหลกการระงบสทธระดบ International Exhaustion นนเอง11

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 (ฉบบแกไขเมอป พ.ศ. 2535 และ 2542) ไดคมครองสทธบตรการประดษฐและการออกแบบผลตภณฑ โดยไดบญญต สทธแตผเดยวและขอยกเวนในสทธบตร และหลกสนสทธในสทธบตรเอาไว โดยมรายละเอยดดงน

4.1.3.1 สทธบตรการประดษฐและอนสทธบตร หลกการสนสทธตามมาตรา 36 (7) นเปนหลกการสนสทธระหวางประเทศ

(International Exhaustion of Rights) กลาวคอ เมอผทรงสทธบตรไดขาย อนญาตหรอยนยอมใหขายสนคาทไดรบสทธบตรไมวาจะในประเทศไทยหรอประเทศอนใดแลว ผทซอสนคานนจากทองตลาดยอมมสทธทจะนาสนคาดงกลาวเขามาในประเทศไทยเพอขายตอไปได โดยไมถอเปนการละเมดสทธของผทรงสทธบตรแตอยางใด และผทรงสทธบตรไมมสทธทจะควบคมหรอตดตามบงคบเอาแกสนคาดงกลาวไดอกตอไป12

การตความวาเปนหลกการระดบ (International Exhaustion of Rights) นนเปนการตความตามตวอกษร กลาวคอ มาตรา 36(7) ไมไดระบเปนการอนญาตหรอยนยอมใหผลตหรอขายผลตภณฑในอาณาเขตใด จงอนมานไดวาเปนการอนญาตหรอยนยอมใหผลตหรอขายในทใดกได ไมจากดเฉพาะในประเทศไทย13 อยางไรกด หากจะตความวาการผลตหรอขายนนเปนการอนญาตหรอยนยอมใหกระทาในประเทศไทย กไมจาเปนตองมมาตรานเลย เพราะการอนญาตหรอยนยอมภายในประเทศนนเปนสทธโดยชอบทผทรงสทธจะกระทาไดอยแลว ไมจาเปนตองนามาบญญตไวเปนขอยกเวนในมาตรานเลย แตการบญญตอนมาตรานเปนการนาหลก Exhaustion of Rights มาบญญตไว14 โดยประเทศกาลงพฒนาสวนใหญกมกจะเลอกหลกการ International Exhaustion เพอประโยชนสงสดของประเทศ การพจารณาเรองหลกการสนสทธมกจะตองพจารณาควบคไปกบเครองหมายการคาดวยเพราะผลตภณฑทไดรบสทธบตรนนโดยมากแลวจะมเครองหมายการคาตดอยดวย ดงนนการนาหลกนมาใชจงตองสอดคลองกน

11

สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย (วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2544), 121.

12 ภทรวตร นครานรกษ, การสนสทธ (Exhaustion of Rights) กบกฎหมายทรพยสนทางปญญา

[Online], 1 มถนายน 2550. แหลงทมา www.l3nr.org/posts/236843. 13

สมภาษณ สนต รตนสวรรณ, รองอธบดกรมทรพยสนทางปญญา, 31 มกราคม 2544, อางถงใน สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 122.

14 รายงานการประชมคณะกรรมการรางกฎหมาย, 2542.

56

ทงกฎหมายสทธบตรและเครองหมายการคา โดยสรป จงเหนไดวา การตความวากฎหมายสทธบตรนาหลก International Exhaustion มาใชจงชอบแลว15

ในกรณอนสทธบตร กฎหมายใหสทธแตเพยงผเดยวของผทรงสทธบตรเชนเดยวกบผทรงสทธบตรทกประการ ไวในบทบญญตมาตรา 65 ทศ16

สาหรบสทธบตรการประดษฐและอนสทธบตรนนยงไมมแนวคาพพากษาทเกยวของในเรองหลกการสนสทธเอาไวในทนดวย

4.1.3.2.สทธบตรการออกแบบผลตภณฑ หลกการสนสทธ ตามมาตรา 36 (7) นนอาจจะใชบงคบแตเฉพาะในเรองของสทธบตร

การประดษฐและอนสทธบตรโดยไมครอบคลมถงสทธบตรการออกแบบผลตภณฑแตอยางใด โดยจะเหนไดจากบทบญญตในมาตรา 63 ซงกาหนดถงสทธของผทรงสทธบตรแบบผลตภณฑรวมถงขอยกเวนสทธเอาไวเปนการเฉพาะในลกษณะเดยวกบมาตรา 36 ประกอบกบมาตรา 6517 ซงกาหนดใหนาเอาบทบญญตในเรองของสทธบตรการประดษฐมาใชบงคบกบเรองของสทธบตรการออกแบบผลตภณฑโดยอนโลมนน กไมไดกาหนดใหนาเอามาตรา 36 มาปรบใชบงคบกบสทธบตรการออกแบบผลตภณฑแตอยางใด ดงนน เมอการแกไขกฎหมายสทธบตรครงลาสดไดเพมเตมหลกการสนสทธเอาไวแตเพยงในมาตรา 36 โดยไมไดมการแกไขเพมเตมมาตรา 63 แตอยางใด ปญหาทอาจเกดขนจากการบงคบใชกฎหมายฉบบนตอไปกคอ หลกการสนสทธระหวางประเทศจะใชบงคบกบกรณของสทธบตรการออกแบบผลตภณฑดวยหรอไม18

15

สรยา กาฬสนธ, หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย, 122. 16

มาตรา 65 ทศ บญญตวา ใหนาบทบญญต มาตรา 6 มาตรา 8 มาตรา 9 มาตรา 10 มาตรา 11 มาตรา 12 มาตรา 13 มาตรา 14 มาตรา 15 มาตรา 16 มาตรา 17 มาตรา 18 มาตรา 19 มาตรา 19ทว มาตรา 20 มาตรา 21 มาตรา 22 มาตรา 23 มาตรา 25 มาตรา 26 มาตรา 27 มาตรา 28 มาตรา 35ทว มาตรา 36 มาตรา 36ทว มาตรา 38 มาตรา 39 มาตรา 40 มาตรา 41 มาตรา 42 มาตรา 43 มาตรา 44 มาตรา 45 มาตรา 46 มาตรา 47 มาตรา 47ทว มาตรา 48 มาตรา 49 มาตรา 50 มาตรา 50ทว มาตรา 51 มาตรา 52 มาตรา 53 และ มาตรา 55 ในหมวด 2 วาดวยสทธบตรการประดษฐ มาใชบงคบ ในหมวด 3 ทว วาดวยอนสทธบตรโดยอนโลม

17 มาตรา 65 ใหนาบทบญญต มาตรา 10 มาตรา 11 มาตรา 12 มาตรา 13 มาตรา 14 มาตรา 15

มาตรา 16 มาตรา 19 มาตรา 20 มาตรา 21 มาตรา 22 มาตรา 27 มาตรา 28 มาตรา 29 มาตรา 31 มาตรา 32 มาตรา 33 มาตรา 34 มาตรา 37 มาตรา 38 มาตรา 39 มาตรา 40 มาตรา 41 มาตรา 42 มาตรา 43 มาตรา 44 และ มาตรา 53 ในหมวด 2 วาดวยสทธบตรการประดษฐมาใช บงคบในหมวด 3 วาดวยสทธบตรการออกแบบผลตภณฑโดยอนโลม.

18 ภทรวตร นครานรกษ, การสนสทธ (Exhaustion of Rights) กบกฎหมายทรพยสนทางปญญา.

57

สาหรบในประเดนปญหาขางตนน อาจสรปความเหนออกไดเปนสองแนวทางคอ แนวทางแรก ไดแก ควรตความบทบญญตของกฎหมายตามตวอกษรหรอตามความมง

หมายของบทบญญตนน ๆ อยางเครงครด กลาวคอ เมอการแกไขปรบปรงกฎหมายสทธบตรในครงดงกลาวมการเพมเตมหลกการสนสทธเอาไวแตเพยงในมาตรา 36 ซงใชบงคบแตเฉพาะในเรองของสทธบตร การประดษฐและอนสทธบตรโดยไมนาไปใชบงคบโดย อนโลมกบบทบญญตในเรองของสทธบตรการออกแบบผลตภณฑ จงนาทจะแสดงใหเหนถงเจตนารมณของผรางกฎหมายวา ไมไดมความประสงค ทจะใหหลกการสนสทธมผลใชบงคบกบเรองสทธบตรการออกแบบผลตภณฑดวย ดงนน การตความตามแนวทางนจงมผลทาใหผทรงสทธบตรยงคงเปนผมสทธแตเพยงผเดยวทจะขายหรอนาเขามาในราชอาณาจกร ซงผลตภณฑทใชแบบผลตภณฑทไดรบสทธบตร และบคคลอนใดทประสงคจะนาเขาและจาหนายผลตภณฑดงกลาว ซงแมจะซอมาจากทองตลาดโดยผทรงสทธบตรเปนผวางจาหนายเองกตาม กจะตองไดรบอนญาตจากผทรงสทธบตรกอน19

แนวทางทสอง ไดแก ควรตความโดยอาศยเทยบเคยงบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยง เนองจากกรณปญหาดงกลาว ถอไดวาเปนกรณทไมมบทกฎหมายหรอจารตประเพณแหงทองถนทจะยกมาปรบกบคดได ดงนน จงจาเปนตองนาบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยงอนไดแก บทบญญตแหงมาตรา 36 (7) ในเรองของสทธบตรการประดษฐ มาปรบใชกบกรณปญหาขางตน ดงนน การตความตามแนวทางนจงมผลทาใหผทรงสทธบตรไมมสทธทจะควบคมหรอตดตามบงคบเอาแกสนคาทตนนาออกวางจาหนายไปแลวอกตอไป กลาวคอ บคคลทไดสนคานนมาโดยชอบยอมมสทธทจะนาเขาและจาหนายซงสนคาดงกลาวในประเทศไทยไดโดยไมจาเปนตองขออนญาตจากผทรงสทธบตรอก20

สาหรบสทธบตรการออกแบบผลตภณฑนนยงไมมแนวคาพพากษาทเกยวของในเรองหลกการสนสทธเอาไวในทนดวย

4.1.4 การน าเขาซอนสนคาอนมสทธบตรประเทศไทย เมอป 2542 ไดมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตสทธบตรพ.ศ. 2522 โดยไดบญญตรองรบการ

สนสทธในกฎหมายสทธบตรวาการใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย หรอนาเขามาในราชอาณาจกรซงผลตภณฑตามสทธบตร ไมเปนการละเมดสทธของผทรงสทธหากผทรงสทธบตรไดอนญาตหรอยนยอมใหผลตหรอขายผลตภณฑดงกลาวแลว (มาตรา 36 วรรคสอง (7))

มาตรา 3621 ผทรงสทธบตรเทานนมสทธดงตอไปน

19

เรองเดยวกน. 20

เรองเดยวกน. 21

พระราชบญญต สทธบตร พ.ศ. 2522.

58

(1) ในกรณสทธบตรผลตภณฑ สทธในการผลต ใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย หรอนาเขามาในราชอาณาจกรซงผลตภณฑตามสทธบตร

(2) ในกรณสทธบตรกรรมวธ สทธในการใชกรรมวธตามสทธบตร ผลต ใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขายหรอนาเขามาในราชอาณาจกรซงผลตภณฑทผลตโดยใชกรรมวธตามสทธบตร

ความในวรรคหนงไมใชบงคบแก … (7) การใช ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย หรอนาเขามาในราชอาณาจกร ซง ผลตภณฑตาม

สทธบตร หากผทรงสทธบตรไดอนญาต หรอยนยอมใหผลต หรอขายผลตภณฑ ดงกลาวแลว หลกการสนสทธตามมาตรา 36 (7) นเปนหลกการสนสทธระหวางประเทศ (International

Exhaustion of Rights) กลาวคอ เมอผทรงสทธบตรไดขาย อนญาตหรอยนยอมใหขายสนคาทไดรบสทธบตรไมวาจะในประเทศไทยหรอประเทศอนใดแลว ผทซอสนคานนจากทองตลาดยอมมสทธทจะนาสนคาดงกลาวเขามาในประเทศไทยเพอขายตอไปได โดยไมถอเปนการละเมดสทธของผทรงสทธบตรแตอยางใด และผทรงสทธบตรไมมสทธทจะควบคมหรอตดตามบงคบเอาแกสนคาดงกลาวไดอกตอไป22

ดงนน การนาเขาซอนสนคาอนมสทธบตรจากตางประเทศเขามาจาหนายในประเทศไทยนน สามารถทาได โดยไมถอเปนการละเมดสทธของผทรงสทธบตร เพราะมบทกฎหมายบญญตไวโดยชดแจงแลว

4.1.5 เปรยบเทยบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตรไทย ปจจบนหลกการสนสทธตามกฎหมายประเทศไทย มบทบญญตทชดแจงตามพระราชบญญต

สทธบตร พ.ศ. 2522 มาตรา 36 วรรคสองอนมาตรา (7) เทานน (แกไขโดยมาตรา 11 แหงพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 3) พ.ศ. 2542) โดยตามกฎหมายทรพยสนทางปญญาฉบบอน ยงไมมหลกการสนสทธโดยชดแจง โดยเหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทการเจรจาการคาพหภาครอบอรกวยทนานาประเทศไดทาความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาและจดตงองคการการคาโลกไดเสรจสนลงและมผลใชบงคบแลว ทาใหประเทศไทยซงเปนภาคสมาชกองคการการคาโลก มพนธกรณทจะตองออกกฎหมายอนวตการใหสอดคลองกบความตกลงดงกลาว เพอใหการคมครองทรพยสนทางปญญาเปนไปอยางมประสทธภาพและโดยทการคมครองทรพยสนทางปญญาอยางมประสทธภาพจะทาใหนกประดษฐไดรบผลตอบแทนความมานะอตสาหะอยางเหมาะสม อนจะทาใหนกประดษฐมกาลงใจทจะประดษฐคดคนเพอความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอไป โดยเฉพาะอยางยง การใหมบทบญญตวาดวยอนสทธบตร ซงใหการคมครองการ

22

ภทรวตร นครานรกษ, การสนสทธ (Exhaustion of Rights) กบกฎหมายทรพยสนทางปญญา.

59

ประดษฐทมเทคโนโลยไมถงขนาดทจะไดรบสทธบตรนนจะเปนประโยชนตอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหสงขนและแพรหลายยงขน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน23

โดยจากเหตผลดงกลาวจงมการบญญตหลกการสนสทธขน และแนวโนมของหลกการสนสทธตามพระราชบญญต สทธบตร พ.ศ. 2522 อาจเปนแนวทางในการบญญตเรองหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธ โดยบญญตในลกษณะเปนขอยกเวน ของสทธแตเพยงผเดยว (Exclusive Right) ในมาตรา 15 เรองการ ทาซา ดดแปลง งานอนมลขสทธ หรอ เผยแพรงานดงกลาวตอสาธารณชนได และ ใหเชาตนฉบบหรอสาเนางาน โดยลกษณะในการบงคบใชหลกการสนสทธในกฎหมายในลขสทธ ควรมแนวทางเดยวกบแนวคาพพากษาของศาลฎกา เชนคาพพากษาศาลฎกาท 18294/2555 ซงไดกลาวมาแลว และควรมหลกเกณฑเชนเดยวกบกฎหมายสทธบตร เพอเปนการแกไขปญหาการนาเขาซอนสนคาอนมลขสทธ

ดงนนเมอเปรยบเทยบหลกการสนสทธตามกฎหมายลขสทธและสทธบตร นนควรจะมหลกการทคลายๆกน โดยกฎหมายลขสทธควรมแนวบทบญญตเชนเดยวกบกฎหมายสทธบตร เพอความชดเจนในการบงคบใช และควรเปนไปตามแนวคาพพากษาไดวนจฉยไวเปนบรรทดฐานไว

4.2 การบงคบใชกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร

4.2.1 ความจ าเปนและแนวทางในการบงคบใชหลกกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมาย ลขสทธและสทธบตร

4.2.1.1 ความจ าเปนของการบงคบใชหลกกฎหมายเกยวกบการสนสทธในกฎหมาย ลขสทธและสทธบตร

หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา (Exhaustion Doctrine) เปนหลกกฎหมายทถกกาหนดขนเพอคมครองสาธารณประโยชน และเพอสงเสรมการใชสทธในทรพยสนทางปญญา ภายใตหลกน สทธในทรพยสนทางปญญาทมอยเหนอผลตภณฑใดยอมระงบสนไป เมอผทรงสทธไดนาผลตภณฑทอยภายใตการคมครองของสทธนนออกจาหนาย กลาวอกนยหนงคอ เมอผทรงสทธไดจาหนายสนคาไปแลว ผทรงสทธกไมมสทธทจะบงคบใชสทธในทรพยสนทางปญญาตอผซอสนคานนอก เนองจากสนคาดงกลาวไดปลอดจากสทธผกขาดใดๆตามหลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา และผซอสนคากมสทธทจะจดการอยางใด ๆ กบสนคานนได รวมทงอาจนาสนคานนออกจาหนายแขงขนกบสนคาของผทรงสทธไดดวย24

23

หมายเหต ของพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 3) พ.ศ. 2542.

24 จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร แนวความคดและบทวเคราะห, (กรงเทพฯ: นตธรรม,

2543), 324.

60

และหากไมมหลกกฎหมายเชนนกจะทาใหบคคลอนนอกจากผทรงสทธไมสามารถแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญาไดอยางเตมท แมวาผลตภณฑสนคาทผซอหรอบคคลทสามไดรบมานนจะเปนผลตภณฑทแทจรงซงผทรงสทธในทรพยสนทางปญญาไดนาออกจาหนายดวยตนเองหรอใหความยนยอมในการจาหนายผลตภณฑสนคานนกตาม25

4.2.1.2 แนวทางในการบงคบใชหลกกฎหมายเกยวกบหลกสนสทธในกฎหมาย ลขสทธและสทธบตร

แนวทางในการบงคบใชหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตรไทย มอย 2 ทฤษฎ คอ

4.2.1.2.1 ทฤษฎการอนญาตโดยปรยาย (implied license) ภายใตหลก การอนญาตโดยปรยาย การทผทรงสทธในทรพยสนทางปญญานา

ผลตภณฑสนคาภายใตสทธนนออกจาหนาย ยอมมความหมายโดยปรยายวา ผทรงสทธไดใหความยนยอมแกผซอ ในอนทจะแสวงหาประโยชนอยางใด ๆ จากผลตภณฑนน โดยกฎหมายทรพยสนทางปญญาของประเทศตาง ๆ โดยสวนใหญจะมบทบญญต หรอมแนวคาพพากษา วาดวยหลกการสนสทธ เกอบทงสน โดยหลกการอนญาตโดยปรยายนใชในประเทศองกฤษ26

โดยศาลไทยอาจนาหลกดงกลาวมาใช โดยเปดโอกาสใหผทรงสทธกาหนดหามมใหผซอทาการใชประโยชนอยางใดอยางหนงในผลตภณฑสนคา เชน การเขยนไวในฉลากผลตภณฑสนคาวา หามผซอนาสนคาออกจาหนายตอไป หากผซอสนคาฝาฝนขอตกลงดงกลาว ถอวาผซอสนคาละเมดทรพยสนทางปญญาของผทรงสทธ

4.2.1.2.2 ทฤษฎการสนสทธในทรพยสนทางปญญา โดยกฎหมายไทย ตามพระราชบญญต สทธบตร พ.ศ. 2522 มาตรา 36 วรรค

สองอนมาตรา (7) ไดบญญตหลกการสนสทธไวโดยชดแจงแลว ดงนนในการวนจฉยเรองนจงเปนไปตามกฎหมายสทธบตรและการนาไปใชกบกฎหมายลขสทธนน ผเขยนเหนวาควรเปนไปตามแนวเดยวกน แมปจจบนพระราชบญญต ลขสทธ พ.ศ. 2537 ยงไมไดบญญตโดยชดแจง แตตามกฎหมายลขสทธไดมแนวคาพพากษาศาลฎกา เรอง รมโดราเอมอน วางเปนบรรทดฐานในเรองหลกการสนสทธเอาไว ซงกมหลกการเชนเดยวกบหลกการสนสทธตามกฎหมายสทธบตรและมแนวทางเดยวกนกบแนวคาพพากษาศาลฎกา คด ปตตะเลยน ในชอเครองหมายการคา WAHL โดยมหลกดงน เมอผผลตสนคาทเปนเจาของเครองหมายการคาไดจาหนายสนคาของตนในครงแรก ซงไดรบประโยชนจากการใชเครองหมายการคานนจากราคาสนคาทจาหนายไปเสรจสนแลว จงไมมสทธหวงกนไมใหผซอสนคาซงประกอบการคาปกตนา

25

นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 210. 26

จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร แนวความคดและบทวเคราะห, 327.

61

สนคานนออกจาหนายอกตอไป และการทผซอจาหนายสนคาตอไปนนกไมถอวาเปนการละเมดทรพยสนทางปญญา

4.3.ขอบเขตทเหมาะสมในการบงคบใชหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตร

จากบทบญญตกฎหมายไทย ตามพระราชบญญต สทธบตร พ.ศ. 2522 โดยมรายละเอยดในขอ 1.2.1 และ แนวคาพพากษาฎกาท 2817/2543 ในคด ปตตะเลยน ในชอเครองหมายการคา WAHL นนแสดงใหเหนวา หากผทรงสทธไดจาหนายสนคาทผลตขนในประเทศใดประเทศหนงแลว ผทไดสนคานนมาโดยชอบ ยอมมสทธทจะนาสนคาดงกลาวเขาไปยงประเทศใดเพอจาหนายในประเทศนนได โดยไมตองขออนญาตจากเจาของสทธบตรกอน หรอทเรยกวา หลกการสนสทธระหวางประเทศ (International Exhaustion of Rights)

โดยการนาหลกการสนสทธดงกลาวมาใชในประเทศไทยนน มผลอยางไร มรายละเอยดทนาสนใจดงตอไปน

เหตผลทสนบสนนหลกการสนสทธระหวางประเทศกคอ เมอเจาของทรพยสนทางปญญาไดวางจาหนายหรอใหความยนยอมในการวางจาหนายสนคาไมวาจะในประเทศใด ๆ กตาม เจาของทรพยสนทางปญญานนยอมไดรบผลประโยชนตอบแทนในความคดสรางสรรค หรอการประดษฐคดคนของตนแลว ดงนน จงไมควรยนยอมใหเจาของทรพยสนทางปญญา ตดตามใชสทธในทรพยสนทางปญญากบสนคาทตนไดวางจาหนายและไดตกเปนกรรมสทธของบคคลอนโดยชอบตอไปอก นอกจากน หลกการสนสทธระหวางประเทศยงชวยสงเสรมใหมการแขงขนทางการคาอยางเสรและเปนธรรม โดยการปองกนไมใหมการกดกนการเขาสตลาดของคแขงขน ซงยอมจะสงผลดตอสาธารณชนทวไปในทสดโดยเฉพาะในแงของการกอใหเกดการแขงขนกนทางดานราคา27

4.3.1 ผลดของหลกการสนสทธระหวางประเทศ นกกฎหมายฝายทสนบสนนการนาหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาระหวางประเทศมาใช

บงคบนนไดใหเหตผลวา การอนญาตใหมการนาเขาซอนโดยนาหลกการสนสทธระหวางประเทศมาใชจะกอใหเกดผลด ดงตอไปน28

4.3.1.1 หลกการสนสทธระหวางประเทศสามารถขจดอปสรรคทางการคาทเกดขนจา การใชความคมครองสทธในทรพยสนทางปญญาไดในระดบหนงเพราะจะทาใหผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทางปญญาจากประเทศหนงสามารถทจะเคลอนยายไปยงอกประเทศหนงไดโดยผทรงสทธไมสามารถขดขวางการนาเขาซอนสนคานน โดยเฉพาะอยางยงในกรณทผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทาง

27

ภทรวตร นครานรกษ, การสนสทธ (Exhaustion of Rights) กบกฎหมายทรพยสนทางปญญา. 28

นนทน อนทนนท, ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา, 215.

62

ปญญานนเปนสนคาทมอายการใชงานในเวลาจากดหรอเปนสนคาทอาจเสอมเสยไดงาย การนาเขาซอนจะเปนการลดความสญเสยทางเศรษฐกจได ทงยงเปนการประหยดทรพยากรของโลกดวย

4.3.1.2 การนาหลกการสนสทธระหวางประเทศมาใชจะทาใหเกดการแขงขนดานราคา ระหวางสนคาทมการวางจาหนายในประเทศกบสนคาทถกนาเขาซอน ซงจะมผลทาใหผบรโภคมโอกาสไดเลอกซอสนคาในราคาถกลง

4.3.1.3 หลกการสนสทธระหวางประเทศจะสามารถควบคมผทรงสทธไมใหใชสทธใน ทรพยสนทางปญญาเกนไปกวาทกฎหมายมงประสงคทจะใหความคมครอง เพราะเมอมการนาเขาซอนจะทาใหผทรงสทธไมสามารถกาหนดราคาสนคาในแตละประเทศใหมความแตกตางกน โดยอาศยเหตผลจากการทไดรบความคมครองในทรพยสนทางปญญานน

4.3.1.4 หลกการสนสทธระหวางประเทศจะทาใหสนคาในประเทศทมการนาเขาซอน ความหลากหลายยงขน ซงผบรโภคจะสามารถเลอกซอสนคาทมขนาดบรรจ ราคา หรอคณภาพไดตามความตองการของตนเอง ไมใชจากดอยแตเฉพาะเพยงสนคาทผทรงสทธนาออกจาหนายในตลาดของประเทศนนเทานน

4.3.2 ผลเสยของหลกการสนสทธระหวางประเทศ นกกฎหมายฝายทคดคานการนาหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญาระหวางประเทศมาใช

บงคบนนไดใหเหตผลวา การอนญาตใหมการนาเขาซอนโดยนาหลกการสนสทธระหวางประเทศมาใชจะกอใหเกดผลเสย ดงตอไปน29

4.3.2.1 การนาหลกการสนสทธระหวางประเทศมาใชบงคบจะเปนการกระทบกระเทอน ตอการลงทนของผทรงสทธ ทงนเนองจากการไดมาซงทรพยสนทางปญญานน ผทรงสทธจะตองใชงบประมาณจานวนมหาศาลทงในการวจยและพฒนาสนคา และการพฒนาทรพยากรมนษย หากอนญาตใหมการนาเขาซอนจะทาใหผทรงสทธสญเสยรายไดไป ทงทยงไมไดรบคาตอบแทนอยางพอดตอการลงทนเพอใหไดมาซงทรพยสนทางปญญานน

4.3.2.2 หลกการสนสทธระหวางประเทศจะเปนการขดขวางตอการสงเสรมการประดษฐ ในประเทศทมการนาเขาซอน ทงนเนองจากผบรโภคสามารถทจะเลอกซอหาสนคาจากตางประเทศไดโดยงายจงขาดแรงจงใจในการประดษฐสนคาใหม ๆ เขาสตลาด

4.3.2.3 หลกการสนสทธระหวางประเทศจะทาใหเกดการเอาเปรยบทางการคา เพราะผ ทรงสทธตองเสยเวลาและคาใชจายจานวนมากในการโฆษณา การบรการหรอสงเสรมการขาย แตในขณะทผนาเขาซอนจะอาศยความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ ทไมตองเสยคาใชจายในสวนนในการกาหนดราคาสนคาใหตาลง

29

เรองเดยวกน, 216.

63

4.3.2.4 หลกการสนสทธระหวางประเทศจะทาใหผบรโภคเกดความสบสนในคณภาพ ของสนคา หากสนคาทนาเขามคณภาพแตกตางกบสนคาทมการวางจาหนายในประเทศ ซงจะทาใหผบรโภคเสยเวลาและคาใชจายในการตรวจสอบคณภาพของสนคา และหากสนคานนเปนสนคาทมคณภาพตากวาสนคาทมการวางจาหนายอยกอนหรอสนคาทไมมรบประกนหรอใหบรการหลงการขายกจะเปนการทาลายชอเสยงทางการคาของผทรงสทธดวย

4.3.2.5 หลกการสนสทธระหวางประเทศเปนการขดตอหลกดนแดนของทรพยสนทาง ปญญา กลาวคอ ในกรณนเปนการโตแยงตามหลกความเปนอสระของสทธบตรและความสมบรณของสทธบตรนนเปนไปตามกฎหมายของประเทศทใหความคมครองเทานน

บทท 55.1.บทสรปและขอแนะน ำ

5.1.1 บทสรป การน าหลกการเกยวกบการสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตรมาปรบใชในแตละประเทศ

นน ตองพจารณาตามความเหมาะสม ตามสภาพเศรษฐกจ และกฎหมายในประเทศนน ๆ และพจารณาวารฐประสงคจะใหความคมครองผทรงสทธหรอผบรโภคเปนส าคญ โดยจะมรายละเอยดและขอจ ากดอยางไรนนคงจะแตกตางกนไปในแตละหลกการทเลอกใช และอาจแตกตางกนในลกษณะขอบเขตของการน าไปใชดวย กลาวคอ บางประเทศอาจจะใชหลกการน โดยแบงหลกการสนสทธเปนสามประเภทใหญๆ คอ (1) การสนสทธภายในประเทศ (National หรอ Domestic Exhaustion of Rights) (2) การสนสทธภายในภมภาค (Regional Exhaustion of Rights) และ (3) การสนสทธระหวางประเทศ (International Exhaustion of Rights)

ส าหรบในประเทศไทยนน ในปจจบนมกฎหมายทรพยสนทางปญญาทน าหลกการสนสทธมาบญญตไวชดเจน คอ กฎหมายตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ.2522 ไดมบทกฎหมายเรองหลกสนสทธบญญตไวแลวในมาตรา 36 วรรคสอง(7) (โดยแกไขโดยมาตรา 11 แหงพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 3) พ.ศ. 2542) กรณจะตางจาก พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทไมมหลกการนบญญตไวอยางชดเจน แตในกฎหมายลขสทธน มแนวค าพพากษาศาลฎกาท 18294/2555 เรองรมรปโดราเอมอน เปนกรณทจ าเลยไดซอรมของกลาง พรอมสนคายหอมสทนแลว ท าใหสทธในทรพยสนทางปญญาในรปแบบผลตภณฑสนคา (รมรปโดราเอมอน) ของผทรงสทธระงบสนไป เมอไดจ าหนายสนคาแลว ซงเปนการพพากษาเรองกลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธไวเปนบรรทดฐาน

จากการศกษาหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตรทงจากอนสญญาและขอตกลงระหวางประเทศ กฎหมายลขสทธและสทธบตรในประเทศสหรฐอเมรกา องกฤษ และเยอรมนน และการน าเขาซอนในกฎหมายลขสทธและสทธบตรในประเทศสหรฐอเมรกา องกฤษ เปรยบเทยบกบกฎหมายลขสทธและสทธบตรไทยแลว การพจารณาวาประเทศไทยจะน าหลกใดมาปรบใชกบกฎหมายลขสทธและสทธบตร อยางไรนน จะเหนไดวาในกรณกฎหมายสทธบตรการประดษฐ ไดน าหลกการสนสทธในระดบระหวางประเทศ (International Exhaustion of Rights) มาบญญตไว ดงรายละเอยดปรากฏในบทท 4 ซงเหนไดวาเหมาะสมดแลว โดยสทธของผทรงสทธควรมจ ากด เมอจ าหนายสนคาหรอผลตภณฑของตนกถอวาไดรบประโยชนจากสทธในทรพยสนทางปญญาแลว เมอผทรงสทธไดใชสทธจ าหนายของตนไปแลว ผซอหรอไดรบโอนสนคาหรอผลตภณฑดงกลาวควรมสทธโดยอสระทจะใชสนคาหรอผลตภณฑทตนไดมาโดยชอบนน ประกอบกบประชากรสวนใหญของประเทศอยในฐานะเปนผบรโภคมากกวาเปนผทรงสทธในทรพยสนทางปญญา

65

การน าหลกดงกลาวมาปรบใชจงเปนการสงเสรมและสนบสนนใหเกดประโยชนตอสวนรวมมากกวา หากพจารณาสทธของผทรงสทธเอง อาจกลาวไดวาเปนการสรางสมดลยใหเกดขนระหวางสทธของผทรงสทธกบประโยชนสาธารณะ กลาวคอ ผทรงสทธยงคงมสทธแตเพยงผเดยวในสทธอน ๆ อยทกประการ เวนแตเพยงสทธจ าหนายเทานนทมการจ ากดสทธเพอใหเกดประโยชนแกผบรโภคอนเปนประชากรสวนใหญของประเทศดงกลาว

กรณทตองศกษาเพมเตม คอ ในกรณกฎหมายลขสทธและกฎหมายสทธบตรส าหรบการออกแบบผลตภณฑ ซงไมไดบญญตหลกการสนสทธไวนน ควรน าหลกใดมาปรบใช ในกรณน เหนวาเพอใหสอดคลองกบกฎหมายฉบบทกลาวมาแลวขางตน ควรน าหลกการสทธสนสทธในระดบระหวางประเทศ (International Exhaustion of Rights) มาปรบใช โดยควรบญญตไวใหชดแจงเชนเดยวกนเพอก าหนดใหเปนอยางเดยวกนและปองกนปญหาการบงคบใชกฎหมายในภายหลง

สทธของผทรงสทธในกฎหมายลขสทธและสทธบตรนน คอ สทธแตเพยงผเดยวในการทจะกระท าการใดๆ ตามบทบญญตทกฎหมายก าหนดเหนอผลตภณฑสนคาภายใตทรพยสนทางปญญาของตนโดยบคคลอนจะมสทธเชนวานนไดกเฉพาะแตในกรณเปนการกระท าตามขอยกเวนของกฎหมายเทานน เชน ใชการประดษฐของบคคลอนเพอประโยชนในการศกษาตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ฉบบแกไข พ.ศ. 2535 และ 2542 หรอการคดลอกงานลขสทธบางสวนโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธงานนนตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เปนตน ซงสทธขางตนนรวมถงสทธจ าหนายดวย การทกฎหมายใหถอเปนสทธแตเพยงผเดยวของผทรงสทธมผลท าใหผทรงสทธสามารถบงคบใชสทธไปในทางทเปนอปสรรคตอการคาเสรระหวางระหวางประเทศได บคคลใดตองการแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคาอนมสทธในทรพยสนทางปญญานนตองไดรบอนญาตจากผทรงสทธในทกกรณ แมวาบคคลนนจะไดกระท าตอผลตภณฑทผทรงสทธไดน าออกจ าหนายหรอใหความยนยอมในการจ าหนายนนกตาม กฎหมายของประเทศตาง ๆ จงตองมบทบญญตหรอแนวค าพพากษาของศาลในการใหความคมครองผซอหรอบคคลทสามในการแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคานน หากปรากฏวาผซอหรอบคคลทสามดงกลาวไมไดรบอนญาตใหแสวงหาประโยชนในผลตภณฑสนคานนจากผทรงสทธโดยชดแจง ซงแบงไดเปน 2 แนวทางคอ

1.ทฤษฎการอนญาตโดยปรยาย กลาวคอ ทฤษฎนถอวาเมอผทรงสทธในทรพยสนทางปญญาไดจ าหนายหรอใหความยนยอมใน

การจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมทรพยสนทางปญญาแลว ยอมถอวาผทรงสทธไดรบอนญาตใหผซอใช หรอน าผลตภณฑสนคานนออกจ าหนายตอไปไดโดยปรยาย และเมอผซอไดจ าหนายผลตภณฑสนคานใหแกบคคลทสาม ในกรณเชนนกจะถอวาผทรงสทธมสญญากบบคคลทสามนนโดยปรยายใหบคคลทสามนนสามารถทจะใชหรอจ าหนายผลตภณฑสนคานนได แตภายใตทฤษฎการอนญาตโดยปรยายนผทรงสทธสามารถทจะควบคมการใชหรอการจ าหนายผลตภณฑนนไดหากผทรงสทธไดก าหนดเงอนไขอยางใด ๆ ไว

66 โดยชดแจง และเงอนไขเชนวานจะมผลผกพนถงบคคลทสามดวย หากบคคลทสามไดทราบเงอนไขทผทรงสทธก าหนดไวในขณะทซอผลตภณฑสนคานน

2.หลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา กลาวคอ เมอพจารณาในแงผลประโยชนของผทรงสทธ ในกรณน าหลกการสนสทธมาใช สทธของบคคลดงกลาวจะถกจ ากดลงทนททมการขายครงแรก ท าใหไดรบผลกระทบคอไมสามารถควบคมการจ าหนายไดอกตอไป เพราะสทธในทรพยสนทางปญญาเหนอผลตภณฑสนคาทถกวางจ าหนายนนยอมระงบสนไปในทนท ผทรงสทธไมสามารถก าหนดเงอนไขกบผซอหรอบคคลทสามในการใชหรอจ าหนายผลตภณฑสนคานน ผซอหรอบคคลทสามจงแสวงหาประโยชนจากผลตภณฑสนคานนไดโดยไมตองไดรบอนญาตจากผทรงสทธตอไป

การน าหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญามาใชนนมความแตกตางจากการใชหลกการอนญาตโดยปรยาย กลาวคอ ถาน าหลกการสนสทธ มาปรบใช ผลทเกดขนคอ เกดการจ าหนายไดตอไปโดยเสรทนททมการจ าหนายครงแรกของผทรงสทธ สวนหลกการอนญาตโดยปรยาย นน การจ าหนายตอไปโดยเสรสามารถกระท าไดตลอดเวลาตราบเทาทผทรงสทธมไดก าหนดเงอนไขในการจ าหนายไว ความแตกตางของหลกทงสองจงอยทปจจยในการก าหนดการสนสดของสทธในการจ าหนาย โดยหลกการสนสทธ จะเปนตวก าหนดการสนสดของสทธในการจ าหนาย ในขณะทหลกการอนญาตโดยปรยาย ผทรงสทธเปนผก าหนดการสนสดดวยตนเองโดยก าหนดเงอนไขในการจ าหนายสนคานน การสนสดของสทธจงเกดทเวลาตางกน อยางไรกด เมอมการขายครงแรกตามหลกการสนสทธ หรอผทรงสทธ มไดก าหนดเงอนไขใด ๆ เกยวกบการจ าหนายไว ตามหลกการอนญาตโดยปรยาย แลวผลในทางปฏบตยอมเหมอนกนคอ มการจ าหนายสนคานนไดตอไปโดยเสร โดยมค าพพากษาศาลฎกาคด Kirtsaeng v. John Wiley & Sons ทกลาวถงเรอง หลกการขายครงแรก และการน าเขาซอน ดงรายละเอยดปรากฏตามบทท 3

5.1.2 ขอเสนอแนะ การทประเทศไทยไมมบทบญญตเกยวกบการสนสทธในกฎหมายลขสทธนน กอใหเกดปญหา

ในทางทฤษฎวาการใชหรอการจ าหนายผลตภณฑสนคาอนมลขสทธภายหลงจากผทรงสทธไดจ าหนายหรอใหความยนยอมในการจ าหนายผลตภณฑสนคานนเปนการละเมดลขสทธหรอไม แตอยางไรกตามในทางปฏบตมแนวค าพพากษาวนจฉยไวเปนบรรทดฐาน ใหมการสนสทธภายหลงจากผทรงสทธไดจ าหนายหรอใหความยนยอมในการจ าหนายผลตภณฑสนคาลขสทธนน ไมถอวาเปนการละเมดลขสทธ ดงนนปญหาเกยวกบหลกการสนสทธในกฎหมายลขสทธนนมปญหาวา ควรน าหลกการสนสทธแบบใดมาใชในกฎหมายลขสทธ โดยในกรณของกฎหมายสทธบตรนนไดบญญตหลกการสนสทธไว

ในมาตรา 36 วรรคสอง (7) โดยชดแจงแลว โดยเปนการตความตามตวอกษรในลกษณะของหลกการสนสทธในแบบ International Exhaustion ซงเหมาะสมกบสภาพสงคมและเศรษฐกจของประเทศไทยแลว เพราะประเทศไทยยงเปนประเทศก าลงพฒนา ประชาชนสวนใหญมฐานะยากจนและ

67 เศรษฐกจของประเทศไทยมขนาดเลก และยงตองพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศ อกทงประชาชนสวนใหญของประเทศยงเปนผน าเขาสนคาจากตางประเทศ ดงนนการทจะหลกการสนสทธแบบใดมาปรบใชใหเหมาะสมกบกฎหมายประเทศไทยนน ตองเพอประโยชนตอสาธารณะและตอผบรโภคและผน าเขาผลตภณฑสนคา การน าหลก International Exhaustion มาบญญตนนจงสอดคลองกบเหตผลดงกลาว โดยกฎหมายลขสทธ เหนควรน าหลกการดงกลาวมาบญญตไวใหเปนลายลกษณอกษรเชนเดยวกบกฎหมายสทธบตร

บรรณานกรม คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2556). รายงานผลเสวนา เรอง คด ดร.สภาพ เกดแสง.

กรงเทพฯ: ม.ป.พ. จตฤด วระเวสส. (2555). สรปยอหลกกฎหมายทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ.

กรงเทพฯ: อภโชต. จรศกด รอดจนทร. (2555). สทธบตร หลกกฎหมายและแนววธปฏบตเพอการคมครองการประดษฐ

และการออกแบบผลตภณฑ. กรงเทพฯ: แอคทฟ พรน. จกรกฤษณ ควรพจน. (2537). ความสมพนธระหวางหลกกฎหมายวาดวยการ ระงบสนไปของสทธ

ในทรพยสนทางปญญากบการคาเสรระหวางประเทศ. กรงเทพฯ: นตธรรม. จกรกฤษณ ควรพจน. (2543). กฎหมายสทธบตร แนวความคดและบทวเคราะห.

กรงเทพฯ: นตธรรม. จนทมา ธนาสวางกล. (2529). การใชงานลขสทธโดยชอบธรรม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ไชยยศ เหมะรชตะ. (2539). รายงานผลการวจยปญหากฎหมายลขสทธ. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. เดชา กตตวทยานนท. (2552). การปองกนการละเมดสทธในทรพยสนทางปญญาทเผยแพรทาง

อนเทอรเนต. สบคนจาก http://www.decha.com/main/showTopic.php?id=2123. ดาราวรรณ ปกกาสง. (2551). ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนไปซงสทธในเครองหมายการคา

และการน าเขาซอนซงสนคาภายใตเครองหมายการคา. สารนพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยรามค าแหง.

ด ารงควทค รตนฟวงศ. (2555). Parallel import หรอการน าเขาซอน คออะไร. สบคนจาก http://okmart.igetweb.com/index.php?mo=59&action=page&id=278911.

ธชชย ศภผลศร. (2539). ค าอธบายกฎหมายลขสทธ. กรงเทพฯ: นตธรรม. นวฒน มลาภ. (2529). กฎหมายลขสทธ กฎหมายเครองหมายการคาและกฎหมายสทธบตร.

กรงเทพฯ: ม.ป.พ. เนตบณฑตยสภา ในพระบรมราชปถมภ. (2555). ต ารากฎหมายทรพยสนทางปญญา. กรงเทพฯ:

ดานสทธาการพมพ. นนทน อนทนนท. (2541). ปญหากฎหมายเกยวกบหลกการสนสทธในทรพยสนทางปญญา.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยรามค าแหง. ภทรวตร นครานรกษ. (2550). การสนสทธ (Exhaustion of Rights) กบกฎหมายทรพยสนทาง

ปญญา. สบคนจาก www.l3nr.org/posts/236843.

69 ฝายพฒนากฎหมาย ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา 2. (2556). การสนสทธใน

ทรพยสนทางปญญา. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. ยรรยง พวงราช. (2533). สทธบตร: กฎหมายและวธปฎบต. กรงเทพฯ: บพธการพมพ. วส ตงสมตร. (2545). ค าอธบาย กฎหมายเครองหมายการคา. กรงเทพฯ: นตธรรม. สรยา กาฬสนธ. (2544). หลกการระงบสนไปของสทธในทรพยสนทางปญญา: สทธในการจ าหนาย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ส านกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศ ณ นครนวยอรก. (2556). The New York Times. ม.ป.ท:

ม.ป.พ. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. (2552). กฎกตกา WTO เลมทหา: ทรพยสนทางปญญา

โครงการ WTO Watch (จบกระแสองคการการคาโลก). กรงเทพฯ: ม.ป.พ. อรรยา สงหสงบ. (2555). ปญหาของการใชกฎหมายลขสทธในการกดกนสนคาตลาดเกรย วารสาร

กฎหมายทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ.

70

ภาคผนวก ก.

71

ค าพพากษาศาลฎกาท 18294/2555

วนท 3 เดอน ธนวาคม พทธศกราช 2555

พนกงานอยการ ส านกงานอยการสงสด โจทก ระหวาง บรษทฟจโกะ-เอฟ-ฟจโอะ โปร จ ากด โจทกรวม

นางสาวดวงพร เอกพรผดง จ าเลย

เรอง ความผดตอพระราชบญญตลขสทธ

โจทกรวม อทธรณคดคาน ค าพพากษา ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลาง ลงวนท 20 เดอน กนยายน พทธศกราช 2554 ศาลฎกา รบวนท 4 เดอน เมษายน พทะศกราช 2555 โจทกฟองวา บรษทฟจโกะ-เอฟ-ฟจโอะ โปร จ ากด ผเสยหายเปนนตบคคล ตามกฎหมายประเทศญปนและมภมล าเนาอยในประเทศญปนตลอดระยะเวลาการสรางสรรคงาน ผเสยหายเปนเจาของลขสทธในฐานะผสรางสรรคโดยเปนผท าหรอกอใหเกดงานสรางสรรค ประเภทงานศลปกรรม ลกษณะงานจตกรรม ภาพการตน โดราเอมอน และไดมการโฆษณาครงแรกเมอวนท 1 ธนวาคม 2512 ทประเทศญปน ซงเปนประเทศภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธทประเทศไทยเปนภาคอยดวย เมอวนท 18 กรกฎาคม 2553 เวลากลางวน จ าเลยละเมดลขสทธในงานดงกลาวของผเสยหาย โดยการน ารม 19 คน ทมภาพการตน โดราเอมอน ซงมผท าซ าหรอดดแปลงขนโดยละเมดลขสทธ ของผเสยหาย ออกขาย เสนอขาย หรอมไวเพอขายแกบคคลทวไป อนเปนการกระท าเพอแสวงหาหาก าไรในทางการคา โดยจ าเลยรอยแลวหรอมเหตอนควรรวาสนคาดงกลาว เปนงานทไดท าขนโดยละเมดลขสทธของผเสยหาย และโดยไมไดรบอนญาตจากผเสยหาย เหตเกดทแขวงทววฒนา เขตทววฒนา กรงเทพมหานคร เจาพนกงานจบกมจ าเลยพรอมยดรม 19 คน ดงกลาวเปนของกลาง และขอใหลงโทษตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 4, 6, 8, 15, 27, 31, 61, 70, 75, 76, 78 ใหของกลางทละเมดลขสทธ ตกเปนของเจาของลขสทธ และสงจายเงนคาปรบฐานละเมดลขสทธกงหนงใหแกผเสยหายซงเปนเจาของลขสทธ จ าเลยใหการปฎเสธ ระหวางพจารณา บรษทฟจโกะ-เอฟ-ฟจโอะ โปร จ ากด ผเสยหาย ยนค ารองขอเขารวมเปนโจทก ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลางมค าสงอนญาต ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลางพจารณาแลวพพากษายกฟอง

72

โจทกรวมอทธรณตอศาลฎกา ศาลฎกาแผนกทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศตรวจส านวนประชมปรกษาแลว ขอเทจจรงเบองตนรบฟงเปนยตไดวา โจทกรวมเปนเจาของลขสทธในฐานะผสรางสรรคประเภทงานศลปกรรม ลกษณะงานจตกรรมภาพการตนโดราเอมอน ตามวนเวลา เกดเหตจ าเลยขายรมทมภาพการตนโดราเอมอนของกลางตามวตถพยานหมาย ว.จ.1 จ านวน 19 คน โดยรมของกลางดงกลาวบรษทแอนนเมชนแนล (ประเทศไทย) จ ากด ไดรบอนญาตใหบรษทเซยนหวไท จ ากด ใชสทธในภาพการตนโดราเอมอน เพอน าไปผลตรมเพอสงเสรมการขายผลตภณฑยหอมสทน โดยมเงอนไขวา ในการซอผลตภณฑดงกลาวคราวหนงคราวใดในราคา 300 บาท ลกคาสามารถแลกซอรมดงกลาวไดในราคา 59 บาท ระยะเวลาสงเสรมการขายเรมตงแตวนท 1 เมษายน 2552 ถงวนท 31 กรกฎาคม 2552 ตามสญญาอนญาตใหใชสทธในการสงเสรมการขายเอกสารหมาย จ.ร.1 รมดงกลาวสามารถจ าหนายไดตามทระบไวในเงอนไขตามสญญาหมาย จ.ร.2 มปญหาตองวนจฉยตามอทธรณของโจทกรวมวา จ าเลยกระท าความผดตามฟองโจทกหรอไม โดยโจทกรวมอทธรณวา เงอนไขตามสญญาอนญาตใหใชสทธในการสงเสรมการขายเอกสารหมาย จ.ร. 1 ระบใหสามารถจ าหนายสนคาไดตามเอกสารหมาย จ.ร. 2 เทานน จ าเลยซอสนคายหอมสทนพรอมรมของกลาง จงมสทธเพยงใชสอย ไมสามารถน ามาจ าหนายได การทจ าเลยน ามาจ าหนายเพอการคาจงเปนการละเมดลขสทธของโจทกรวม เหนวา คดนโจทกบรรยายฟองวา จ าเลยละเมดลขสทธของโจทกรวมดวยการน าสนคารม 19 คน ทมภาพการตนโดราเอมอน ซงมผท าซ าหรอดดแปลงขนโดยละเมดลขสทธของโจทกรวมออกขาย เสนอขายหรอมไวเพอขายแกบคคลทวไปเพอแสวงหาก าไรทางการคา อนเปนความผดตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 31(1) ประกอบมาตรา 70 วรรคสอง แตเมอความปรากฏวาภาพการตนโดราเอมอนทอยบนรมของกลางเปนภาพทไดรบอนญาตใหใชไดเพอสงเสรมการขายผลตภณฑยหอมสทนโดยถกตองแลว รมของกลางจงไมใชสนคาทมภาพการตนทมผกระท าขนโดยละเมดลขสทธของโจทกรวม ดงนน ไมวาจ าเลยจะน ารมของกลางไปขาย เสนอขายหรอมไวเพอขายแกบคคลอน ยอมไมเปนความผดฐานละเมดลขสทธของโจทกรวมตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 31(1) ทศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลางพพากษายกฟองจงชอบแลว อทธรณของโจทกรวมฟงไมขน พพากษายน นายสมควร วเชยรวรรณ นายอราม เสนามนตร นายไมตร ศรอรณ

73

ภาคผนวก ข.

74

ค าพพากษาศาลฎกาท 2817/2543

ระหวาง บรษท วอหล คลปเปอร คอรปอเรชน จ ากด กบพวก โจทก บรษท พ.ซ.แอล. จ ากด จ าเลย

โจทกท 1 ซงจดทะเบยนเปนนตบคคลทประเทศสหรฐอเมรกา เปนผผลตสนคาปตตะเลยนโดยใชเครองหมายการคาจดทะเบยนในประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศไทย ค าวา "WAHL" โจทกท 1 ยอมเปนผมสทธแตผเดยวในอนทจะใชเครองหมายการคานนส าหรบสนคาปตตะเลยน ท าใหโจทกท 1 มสทธหวงกนไมใหผอนน าเครองหมายการคาของโจทกท 1 ไปใชโดยมชอบ วตถประสงคของการใชเครองหมายการคากบสนคากเพอแยกความแตกตางระหวางสนคาของเจาของเครองหมายการคานนกบสนคาของผอนและเพอระบวาสนคานนเปนของเจาของเครองหมายการคาดงกลาว ซงเปนประโยชนในการจ าหนายสนคาของตนการทมผซอสนคาของเจาของเครองหมายการคาเพอน าไปจ าหนายตอไป กเปนเรองปกตธรรมดาในการประกอบการคา เมอผผลตสนคาทเปนเจาของเครองหมายการคาไดจ าหนายสนคาของตนในครงแรก ซงไดรบประโยชนจากการใชเครองหมายการคานนจากราคาสนคาทจ าหนายไปเสรจสนแลว จงไมมสทธหวงกนไมใหผซอสนคาซงประกอบการคาปกตน าสนคานนออกจ าหนายอกตอไป โจทกท 1 ไมมสทธหวงกนไมใหจ าเลยน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาทแทจรงทจ าเลยซอจากตวแทนจ าหนายสนคาของโจทกท 1 ในประเทศสาธารณรฐสงคโปรมาจ าหนายในประเทศไทยได แมกลองบรรจสนคาปตตะเลยนซงมเครองหมายการคาค าวา "WAHL" จะมซองกระดาษทมเครองหมายการคาเดยวกนหอหมกลองและมใบรบประกนทมเครองหมายการคาเดยวกนระบชอทอยของจ าเลยวาเปนศนยบรการ กเปนเครองหมายการคาทแสดงวาสนคาปตตะเลยนในกลองหรอหบหอนนเปนสนคาของโจทกท 1 จ าเลยเพยงแตเปนผใหบรการรบซอมปตตะเลยนใหเทานน มใชแสดงวาจ าเลยเปนเจาของหรอผมสทธใชเครองหมายการคาของโจทกท 1 การกระท าของจ าเลยไมเปนการละเมดสทธในเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ของโจทกท 1 โจทกท 2 เปนผน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ของโจทกท 1 จากประเทศสหรฐอเมรกามาจ าหนายในประเทศไทยโจทกท 1 ไมไดตงใหโจทกท 2 เปนตวแทนจ าหนายสนคาทมเครองหมายการคาดงกลาวของโจทกท 1 ในประเทศไทยแตเพยงผเดยว โจทกท 2 จงเปนเพยงผน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาดงกลาวจากโจทกท 1 มาจ าหนายในประเทศไทยผหนงเทานน

จงฟงไมไดวา การทจ าเลยน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" เขามาจ าหนายในประเทศไทยเปนการใชสทธซงมแตจะกอใหเกดความเสยหายแกโจทกท 2 อนเปนการละเมดตอโจทกท 2 ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 421 โจทกฟองขอใหบงคบจ าเลยใชคาเสยหายแกโจทกทงสองเปนเงน 4,000,000 บาท พรอมดอกเบยอตรารอยละ 7.5 ตอป นบแตวนฟอง

75

เปนตนไปจนกวาจะช าระเสรจ ใหจ าเลยช าระเงนแกโจทกท 2 เดอนละ 1,000,000 บาท นบแตวนฟองเปนตนไปจนกวาจ าเลยจะหยดจ าหนายสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" รวมทงหามสงหรอน าเขามาจ าหนายหรอเสนอจ าหนายซงปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" หรอใชเครองหมายการคาดงกลาวของโจทกท 1 ไมวาดวยประการ ใดๆ ตอไป และหามพมพขอความ ใดๆ บนเอกสารโดยมชอยหอ " WAHL" กบใหจ าเลยรวบรวมเกบสนคาปตตะเลยนทละเมดสทธของโจทกทงสอง ซงวางจ าหนายในทองตลาดและอยในความครอบครองของจ าเลยสงมอบตอเจาพนกงานบงคบคดเพอจดการท าลายเสย

จ าเลยขอใหยกฟอง ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลางพพากษายกฟองโจทกทงสอง โจทกทงสองอทธรณตอศาลฎกา

ศาลฎกาแผนกคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศวนจฉยวา"ขอเทจจรงเบองตน

ทคความมไดโตแยงกนในชนนฟงไดวา โจทกท 1 จดทะเบยนเปนนตบคคลทประเทศสหรฐอเมรกาเปนผผลตสนคาปตตะเลยนโดยใชเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ซงโจทกท 1 จดทะเบยนเครองหมายการคาดงกลาวไวในประเทศสหรฐอเมรกาแลว และเมอป 2527 โจทกท 1 ไดจดทะเบยนเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ส าหรบใชกบสนคาปตตะเลยนในประเทศไทย ทงไดขอตออายการจดทะเบยนเครองหมายการคาเมอป 2537 ดวย ตามทะเบยนเครองหมายการคาเมอวนท 5 กมภาพนธ 2538 โจทกท 1 มอบใหโจทกท 2 เปนตวแทนยนค าขอแจงความจ านงขอรบความคมครองเครองหมายการคาตามประกาศกระทรวงพาณชยวาดวยการสงสนคาออกไปนอกและการน าสนคาเขามาในราชอาณาจกร พ.ศ. 2530โจทกท 2 เปนผน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" จากโจทกท 1 มาจ าหนายในประเทศไทยนานประมาณ 12 ป แลว โดยจะบรรจในวสดหอหม 2 แบบ คอแบบบรรจอยในกลองพลาสตกใสพรอมหวและบรรจอยในลงโฟมหอหมดวยกลองกระดาษ เมอป 2537 จ าเลยไดน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" จากบรษททเปนตวแทนจ าหนายสนคาของโจทกท 1 ในประเทศสาธารณรฐสงคโปรเขามาจ าหนายในประเทศไทยดวย ตามใบขนสนคาขาเขา ตอมาเมอวนท 9 ตลาคม 2539 โจทกท 2 น าเจาพนกงานต ารวจไปตรวจคนบรษทโอ.เอ.ไอ. จ ากด พบสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ทบรรจในวสดหอหม 2 แบบเชนเดยวกบทโจทกท 2 น าเขามาจ าหนาย แตไดเพมซองกระดาษหอหมกลองกระดาษบรรจสนคาปตตะเลยนอก

ชนหนง โดยซองกระดาษนนพมพขอความโฆษณาเปนรปปตตะเลยนซอนอยบนธงชาตประเทศสหรฐอเมรกาและมภาษาไทยก ากบวา "ของแทตองมใบรบประกน 1 ป"กบทมมลางดานขวามเครองหมายการคาของโจทกท 1 เปนภาษาองกฤษค าวา " WAHL" สขาวบนพนสเหลยมสแดง และยงมใบรบประกนสนคาซงมชอและทอยของจ าเลยระบวาเปนศนยบรการพมพไว โจทกท 2 ไมไดไปคนและยดสนคาปตตะ

76

เลยนทมเครองหมายการคา ค าวา " WAHL" ทส านกงานของจ าเลย มปญหาทตองวนจฉยชนนวา การทจ าเลยน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคา ค าวา " WAHL" เขามาจ าหนายในประเทศไทยเปนการละเมดสทธในเครองหมายการคาของโจทกท 1 กบละเมดตอโจทกท 2 และจะตองรบผดตอโจทกทงสองหรอไมเพยงใด โดยโจทกทงสองอทธรณวา การใชหลกกฎหมายเกยวกบการละเมดสทธในเครองหมายการคาจ าเปนตองพจารณาพระราชบญญตเครองหมายการคาควบคกบประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เพราะลกษณะของสทธในเครองหมายการคานนเปนสทธเดดขาดทกฎหมายใหความคมครองแกเจาของเครองหมายการคาทจะใชเครองหมายการคานนไดแตผเดยว ดงนนการละเมดสทธจะเกดขนเมอผอนไดใชเครองหมายการคานนโดยไมไดรบอนญาต ไมวาการใชนนจะไดกระท าโดยจงใจใหเจาของเครองหมายการคาเสยหาย หรอโดยประมาทเลนเลออนเปนผลใหเจาของเครองหมายการคาเสยหายหรอไม และไมวาจะเกดผลเสยหายแกเจาของเครองหมายการคาขนจรงหรอไม การทจ าเลยซอสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" จากประเทศสาธารณรฐสงคโปรและน าเขามาจ าหนายในประเทศไทยแขงกบโจทกทงสอง โดยมการท าหบหอและซองกระดาษทพมพรปปตตะเลยน เครองหมายการคาค าวา " WAHL" และขอความวา "ของแทตองมใบรบประกน 1 ป"กบใบรบประกนซงระบชอทอยของจ าเลยเปนศนยบรการโดยไมไดรบอนญาตจากโจทกทงสอง ท าใหโจทกทงสองจ าหนายสนคาในประเทศไทยไดนอยลงเปนการละเมดสทธของโจทกทงสอง โจทกทงสองยอมมอ านาจฟองรองบงคบจ าเลยใหระงบการละเมดสทธหรอชดใชคาเสยหายทเกดขนไดนน เหนวา เมอขอเทจจรงฟงไดวา โจทกท 1 เปนผผลตสนคาปตตะเลยนโดยใชเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ซงโจทกท 1 ไดจดทะเบยนเครองหมายการคาดงกลาวไวทประเทศสหรฐอเมรกา และเมอป 2527 โจทกไดจดทะเบยนเครองหมายการคาดงกลาวส าหรบใชกบสนคาปตตะเลยนในประเทศไทย แลวไดตออายการจดทะเบยนในป 2537 ตามทะเบยนเครองหมายการคา โจทกท 1 ผซงไดจดทะเบยนเปนเจาของเครองหมายการคาดงกลาวยอมเปนผมสทธแตผเดยวในอนทจะใชเครองหมายการคานนส าหรบสนคาปตตะเลยนตามทจดทะเบยนไว สวนการทโจทกท 2 ไดไปยนค าขอแจงความจ านงรบความคมครองเครองหมายการคาดงทโจทกท 2 น าสบกท าในฐานะเปนตวแทนของโจทกท 1 จงไมท าใหโจทกท 2 มสวนเปนเจาของสทธในเครองหมายการคารวมกบโจทกท 1 แตอยางใด โจทกท 2 คงเปนเพยงผน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ของโจทกท 1 เขามาจ าหนายในประเทศไทยเทานน ดงนน จงมปญหาทตองแยกพจารณาประการแรกวา จ าเลยละเมดสทธในเครองหมายการคาของโจทกท 1 หรอไม และประการทสองวา จ าเลยกระท าละเมดตอโจทกท 2 อยางใดหรอไม ในปญหาทวาจ าเลยละเมดสทธในเครองหมายการคาของโจทกท 1 หรอไมนน แมตามพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 มาตรา 44 จะใหการคมครองสทธของโจทกท 1 ในฐานะทเปนเจาของเครองหมาย

การคาค าวา " WAHL" ตามทไดจดทะเบยนไวแลวกตาม แตกเปนเพยงการคมครองโดยใหสทธแกโจทกท 1 เพยงผเดยวในอนทจะใชเครองหมายการคาส าหรบสนคาปตตะเลยนตามทไดจดทะเบยนไว

77

ซงท าใหโจทกท 1 มสทธหวงกนไมใหผอนน าเครองหมายการคาของโจทกท 1 ไปใชโดยมชอบเทานน และเมอพจารณาประกอบกบบทบญญตตามพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 มาตรา 4 ทบญญตวา "เครองหมายการคาหมายความวา เครองหมายทใชหรอจะใชเปนทหมายหรอเกยวของกบสนคา เพอแสดงวา สนคาทใชเครองหมายการคาของเจาของเครองหมายการคานนแตกตางกบสนคาทใชเครองหมายการคาของบคคลอน" ยอมเหนไดวา วตถประสงคของการใชเครองหมายการคาตามบทบญญตดงกลาวคอการใชเครองหมายการคากบสนคาเพอแยกความแตกตางระหวางสนคาของเจาของเครองหมายการคานนกบสนคาของผอนและเพอระบวาสนคานนเปนของเจาของเครองหมายการคาดงกลาว ซงเปนประโยชนแกเจาของเครองหมายการคานนในการจ าหนายสนคาของตน เพราะการใชเครองหมายการคากบสนคาเชนนท าใหประชาชนทนยมเชอถอในสนคาและเครองหมายการคาของเจาของเครองหมายการคานนไดอาศยเครองหมายการคาดงกลาวในการพจารณาเลอกซอสนคาของเจาของเครองหมายการคานนไดถกตองตามความประสงคของตน และการทมผซอสนคาของเจาของเครองหมายการคาเพอน าไปจ าหนายตอไปกเปนเรองปกตธรรมดาในการประกอบการคา ดงน เมอผผลตสนคาทเปนเจาของเครองหมายการคาไดจ าหนายสนคาของตนในครงแรกซงเปนการใชสทธแตผเดยวในการใชเครองหมายการคานนกบสนคาของตนเพอประโยชนในการจ าหนายสนคาโดยไดรบประโยชนจากการใชเครองหมายการคานนจากราคาสนคาทจ าหนายไปเสรจสนแลว จงไมมสทธหวงกนไมใหผซอสนคาซงประกอบการคาตามปกตน าสนคานนออกจ าหนายอกตอไป คดนขอเทจจรงรบฟงไดยตวา สนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ทจ าเลยน าเขามาวางจ าหนายในประเทศไทยเมอป 2537 ตามใบขนสนคาขาเขาเปนสนคาทมเครองหมายการคาทแทจรงของโจทกท 1 โดยจ าเลยซอสนคาจากผขายสนคาใหจ าเลยทประเทศสาธารณรฐสงคโปรซงเปนตวแทนจ าหนายสนคาของโจทกท 1 เชนกน กรณจงเปนเรองทจ าเลยซอสนคาดงกลาวของโจทกท 1 เขามาจ าหนายโดยมไดกระท าการใด ๆ โดยมชอบไมวาจะเปนการปลอมหรอเลยนเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ของโจทกท 1 หรอน าเขามาในราชอาณาจกร จ าหนาย เสนอจ าหนายหรอมไวเพอจ าหนายซงสนคาทมเครองหมายการคาปลอมหรอทเลยนเครองหมายการคาของโจทกท 1ดงกลาว อนอาจเปนความผดตามพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534มาตรา 108, 109 และมาตรา 110(1) หรอประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 273, 274และมาตรา 275 แตอยางใด ทงการทจ าเลยซอสนคาของโจทกท 1 จากตวแทนจ าหนายสนคาของโจทกท 1 ในประเทศสาธารณรฐสงคโปรและน าเขามาจ าหนายในประเทศไทยนน กเกดจากการทโจทกท 1 ไดใชสทธในเครองหมายการคาของตนโดยใชเครองหมายการคากบสนคาเพอจ าหนายโดยไดรบประโยชนตอบแทนในการขายสนคานนเสรจสนไปแลว นอกจากนเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ทตดอยทสนคาของโจทกท 1 นนกยงคงเปนเครองหมายทแสดงถงแหลงก าเนดและความเปนเจาของสนคาของโจทกท 1 ตามทโจทกท 1 ไดใชเครองหมายการคานนเพอจ าแนกสนคาของตนอยเชนเดม ดงนน โจทกท 1 จงไมมสทธหวงกนไมใหจ าเลยน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทแทจรงทมเครองหมาย

78

การคาของโจทกท 1 ซงมใชเครองหมายการคาปลอมหรอทเลยนเครองหมายการคาของโจทกท 1 มาจ าหนายในประเทศไทยไดการกระท าของจ าเลยดงกลาวถอไมไดวาเปนการใชเครองหมายการคาอนเปนการละเมดสทธแตผเดยวของโจทกท 1 ในการใชเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ส าหรบสนคาปตตะเลยนตามทไดจดทะเบยนไวตามพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 มาตรา 44 ดงทโจทกทงสองอทธรณ สวนกรณทกลองบรรจสนคาปตตะเลยนซงมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ทโจทกทงสองอางวาจ าเลยน าเขามาจ าหนายดวย ซงมซองกระดาษพมพรปปตตะเลยนซอนอยบนธงชาตประเทศสหรฐอเมรกา มขอความรบประกนกบมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" หอหมกลองและมใบรบประกนระบชอทอยของจ าเลยวาเปนศนยบรการเพมขนมาอกนน กเปนสนคาทยดไดจากบรษทโอ.เอ.ไอ. จ ากด แมใบรบประกนจะมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" อยกเปนเครองหมายการคาทยงแสดงวาสนคาปตตะเลยนในกลองหรอหบหอนนเปนสนคาของโจทกท 1 เชนกน จ าเลยเพยงแตเปนผใหบรการรบซอมปตตะเลยนใหเทานน มใชเปนการแสดงวาจ าเลยเปนเจาของหรอผมสทธใชเครองหมายการคาของโจทกท 1 ดงกลาวแตอยางใด สวนการทโจทกท 1 ไดรบการคมครองเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ตามทไดยนค าขอแจงความจ านงขอรบความคมครองเครองหมายการคาไวเมอวนท 5 กมภาพนธ 2539 นน กปรากฏวาในขอ 5 ของเอกสารดงกลาวไดระบไวชดแจงวา เปนการคมครองทมใหผใดน าสนคาทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ปลอมหรอเลยนแบบเขามาในหรอสงออกจากประเทศไทยเทานน มไดหาผใดน าเขาหรอสงออกสนคาทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ทแทจรงของโจทกท 1 แตอยางใด การกระท าของจ าเลยดงวนจฉยมาขางตน จงไมเปนการละเมดสทธในเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ของโจทกท 1 สวนปญหาทวาจ าเลยกระท าละเมดตอโจทกท 2 หรอไมนน เหนวา แมตามทางน าสบของโจทกท 2 จะไดความวา โจทกท 2 เปนผน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ของโจทกท 1 ซงสงโดยตรงจากโจทกท 1 ทประเทศสหรฐอเมรกามาจ าหนายในประเทศไทยเปนเวลาประมาณถง 12 ป แลวกตามแตโจทกท 2 กมไดมเอกสารใด ๆ มาน าสบยนยนวาโจทกท 1 ไดตงใหโจทกท 2 เปนผแทนจ าหนายสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL"แตผเดยวในประเทศไทย ในทางตรงกนขาม นางสาวอารยา พรประเสรฐกลผรบมอบอ านาจโจทกท 2 กลบเบกความตอบทนายจ าเลยรบวา กอนวนท 19 กรกฎาคม 2539 โจทกท 1 ไมไดตงใหโจทกท 2 เปนผแทนจ าหนายสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ของโจทกท 1 ในประเทศไทยแตเพยงผเดยวเมอปรากฏวากอนวนท 19 กรกฎาคม 2539 โจทกท 1 ไมไดตกลงตงโจทกท 2ใหเปนผแทนจ าหนายสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ของโจทกท 1 เพยงผเดยวในประเทศไทยแลว โจทกท 2 จงเปนเพยงผน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" จากโจทกท 1 มาจ าหนายในประเทศไทยผหนงเทานนและจากหลกฐานการน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" ตามใบขนสนคาขาเขาปรากฏวา จ าเลยน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" จากตวแทนจ าหนายของโจทกท 1 ทประเทศสาธารณรฐสงคโปรมาจ าหนายใน

79

ประเทศไทยในวนท 28มกราคม 2537 ซงนางสาวพจนย สมณะ กรรมการจ าเลยทเปนทงพยานโจทกท 2 และพยานจ าเลยกเบกความวา เมอสงสนคามาแลว จ าเลยไมไดสงสนคาเขามาอกเลย ดงนน จง

ฟงไมไดวา การทจ าเลยน าเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาค าวา " WAHL" เขามาจ าหนายในประเทศไทยดงกลาว เปนการใชสทธซงมแตจะกอใหเกดความเสยหายแกโจทกท 2 อนเปนการมชอบดวยกฎหมาย จงยงถอไมไดวาจ าเลยไดกระท าละเมดตอโจทกท 2 ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 421 ทศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลางวนจฉยวาจ าเลยไมไดละเมดสทธในเครองหมายการคาหรอกระท าละเมดตอโจทกทงสองแลวพพากษายกฟองโจทกชอบแลว อทธรณของโจทกทงสองฟงไมขน"

พพากษายน พนจ เพชรรง สมคด ไตรโสรส สรชาต บญศรพนธ

80

ประวตผเขยน

ชอ นายณชพล สวรรณเวช อเมล i_chitaka74@hotmail.com ประวตการศกษา นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ พ.ศ. 2549

เนตบณฑตไทย