University of Groningen

Dissertatio medica inauguralis de osteomalacia universali feminarum atque de pelvis figuraemutationibus quae ex ea orianturSwaagman, Albertus Hinderikus

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.

Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of record

Publication date:1843

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):Swaagman, A. H. (1843). Dissertatio medica inauguralis de osteomalacia universali feminarum atque depelvis figurae mutationibus quae ex ea oriantur. [S.l.]: [S.n.].

CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

Download date: 23-07-2019

DISSERTATIOM E D I C A I N A U G U R A L I S

D E

OSTEOMALACIA LNIVERSALI FEMIMBllA T Q D E

D E P E L T IS FIG U K A E M U TA TIO N IBU S, QUAE EX E i . O R IA N T U R ,

QÜAM ,

F A V E N T E S UMMO N U M I N E ,EX A Ü C T O R 1T A T E

R E C T O R I S M A G N 1 F 1 C I

L U D O V 1 C I G E K L A C I I I P A B E 1 I J ,Phil. Theor. Mag, L ilt. H um an, et Theol. Doei.

atque Theol, P ro f- Ordin.

HEC KON

AMPLISSIMI SENATUS ACADEMICI CONSENSÜ,ET

NOBILISSIMAE FACÜLTATIS MED1CAE DECRETO,

f J r o ( Ö r a b u 2 D o c < o r i ö ,SÜMMISQUE IN MEDICINA UCHVORIBÜS

AC PR1VILEGIIS,

IN A C A D E M I A G R O N I N G A N A , RITE AC LEGITIME CONSEQUENDIS,

PUBLICO FACÜLTATIS EXAM ISJ OFFEBT

ALBEHTll Hi:\lII( lM SWAH; !IAï,GR0-1IÏGAÏDS.

A. D. 'VIII Martii A. n d c c c x l i i i . Hora XII.

G R O N I N G A E ,Typ» P. S. BABGBOOBN.

o w A T O ' a e s i e '

't. : s . r t »

• f: . , ■ ' ■ ■ ■ . i <.'".'1*1 f . J V. . i « . n t: J

, »• * ■‘1 'f J II Y 0 1? * t * ! r « :ï / k ,

i n j tu ï r •

.

Hüü :Cï'

'■

•• . u . - i . r j/

; v

, a j d /\ t t <i ii a.*< 5 6 C » * * * 3 •

P A R E N T I B U S%

OP T I MIS C A R I S S I M I S

SACRUM.

»Es gehört zu den grössten Bereicherungen, welche die Arz- »neikunde unserer Tage der ininjer herrlicher aufblühenden «pathologisclien Anatomie verdankt, dass sie uns ju r Eotdeckung »der Erweichung als einer neuer KrankheitsgatluDg gefurht hat, «welche in grosser Ailgemeinheit sich über alle Gewebe und xdrgane des Organismus erstreckt, und hierin wohl kaum einer aandern nachstehen m öchte.”

Dr. c. G. HESSE.

P R I G F I T I O .

J d summos in Medicina honores consequendos disser- tationem componere L ex jubet.

lam diu cogitaveram quidnam eligerem, diuque incudem inter et malleum haesi; multa enim quidem mpererant in disciplina inedica, quae vel sedula perscruta- tione vel accuratiori elaboratione indigebant, verum non omnia pertractanda viribus juvenilibus idonea sunt, nec omnia aeque placent. Dnbitanti itaque quamnam elige­rem dissertationis materiam, tandem inito consilio cum Clar. J. B a a r t d e la F a i l l e , mihi maxime arrisit disserere d e O s t e o m a l a c i a u n i v e r s a l i f e m i n a r u i n , nec non quaedam adjungere de m u t a t i o n i b u s f i - g u r a e q u a s s u b e a t p e l vis ex i 11 o m o r b o mihi proposui. — Omittam conxuetudinem plures errorum excusationes afferendi, kaud dubitans, quin L . B . in hocce opusculo a juvene elaborato, doctam atque eru- ditam invenire non credat commentationem.

i

Priusquam ver o tractationem hujus tpeciminis ag- grediar, pium mihi incumbitofficium, hac data occasi- one, gratissimo animo beneficia memorare in me collata a Praeceptoribus aestumatissimis S. E. S t r a t i n g h , J. B a a r t d e l a F a i l l e , et A. A. S e b a s t i a n . Accipile Firi Clarissimi! gratias meas quam maximas, quae Vobis debere profiteor, non solum pro utilissima egregiaque vestra institutione , sed etiam pro humanitate vestra, quibtis omnibus Fobis me obstrictum sentio. Fes- trorum meritorum — grates dignas persolcere meae opis non esse sentio — numqnam immemor erit animus grati discipuli.

Tibi inprimis Vir Clar. d e la F a i 11 e l Promo­tor aestumatissime! pro tot et tan tis, qmbtuTme conm decorasti benevolentiae testimoniis, gtatissimum obtestor animum; — quominus Tibi itaque tantas referam gra­tias, quantas Tibi debere sentio, vitae -impedit brevitas.D. O. M. Te diutissime in hujus Academiae orna- mentum , artium et doctrinarum decus , atque universam hominum salutem, incolumem servet.

Nec minus hac occasione ad Vos impellor, Yiri Clar. v a n S w i n d e r e n , v a n H a l l et E r m e r i n s l qui me ad studia medica rite intelligenda praepara- vistis et erudistis: accipite Viri Clar.! gratias quam maximas pro omnibus beneficiis in me collocatis, e pectore grati discipuli. Inprimis Tibi, vir Clar. E r- m e r i n s ! nec non Tibi Doet. G l e u n s ! qui ad phy- sicas et astronomicas disciplinas animum excitavistis; semper illud gratum mihi erit recordari, quantum fructüs, quantumque utilitatis e vestra egregia, institu­tione hauserim.

VII

Ingrati animi essem, nisi etiam Tibi Vir\Clar. d e W a a l ! gratias quam maximas agerem, pro institutione, benevolentia et um icitia, quibus me semper Tibi de- vinctum sentio; non possum, quin Te quoqne carissi- mos inter Prneceptores nominem Teqw>\ semper grata memoria co lam.

JSeutiquam autem possum, quin e t / Vobis gratias referam, Viri Doet. T r e s l i n g et N a n n i n g a ! qidppe qui tanta cum humanitate atque amicitia,%mihi'quoque occasionem praebuistis aegrotos visitandi paiurienti- busque adstandi, quibus jam saepissime Praeceptorum lectiones comprobatas vidi.

Simul occasionem aegregiam non omittam, publice declarandi gratias, quas Tibi debeo, Fir Doet. K a n ! que me ad lectiones Academicas praeparasti, quique adolescentis ingenium excita sti, cujusque^erga me bene• ficiorum nunquam immemor ero.

Etiam Tibi Vir Doet. Co h e n ! qui mihi fere inde ab initio usque ad finem academici decursüs, semper fu isti amicus docens, multa maltaque debeo; omnia quae beneficia in me collocata nunquam e memoria excident.

Vos denique nunquam obliturus Fratres carissimi! Amici fidelissimi! qui me amore et amicitia vestrd omare voluistis. vivite felices! et ut mei memores sitis, oro rogoque.

a c iT S J t - a t iV I M t t H K

> -,V.>

« n s u . r è j j r * «-

^ • n i v m » » tteb •rv< w p B M W U M B» S É j C W afjM JK M

M t n f B M H M ' . m «• ,

X T K I'» ■> ,. ;. 11 ■■ • < . •-. -i , \ , ■*.

»t- .4 : .' ' ■

litt'atw'iUi

« u a i i t^ è » , 4». *Ó - -■ a ».?.«* »#*>’ <»-r';>"'.'ia ifc 'Bri^filUri 9

— «itimwW: 'ai -.'iW;' ^3*mM^#8SRmfrmr i-rrP-;1—' ** •>*««* wHOfca >rrwM>< -AUWfi,1 '« W üh

•sSi jUi.lt:tt' **.- - iI VI»- •«*«»

«fc .w fl ,!.»•• ••*»* •ib .p y i\L\.ligv»! .t^ww? vmMhtattoi».r>m ‘ ■ •w*»v ifc irflAWIII»! .!. ' >>

■

DISSERTATIOJIED1CA ■lilGHMLIS

D B

O ST E O M A L A C IA U N IV E R S A L I F E M IN A R U M

A T Q U E

DE PELVIS FIGURAE MUTATIOMBÜS QUAE EX EA ORIANTUR.

INTRODU GTIO.

jr 1.

Q raeca voce O s te o m a l a c i a e (ex o g t io v os , et n a l a x i c t

mollities) intelligltur ea morbosa conditio ossium, qua proportio inter partes gelatinosas et terrenas — quae con- stituunt „ipsius osseae naturae basin et soliditatis funda- mentum,” uti inquit Cl. d e F r e m e r y 1) — est mutata, id-

1) Cf. N. C. d e F r e m r r i j , Diss. de M utationibus figurae Pelvis, praesertim d e iisq u a e ex ossium emollitione oriunlur. Lugd. Bat. 1793. p . 52.

1

2

que ita ut substantiarom terrenarum quantitas sit diminiita et duritiem et soliditatem deperdiderint ossa, flexibilitate autem saepe siraul adauctÉL

Sed eodem sub nomine „Osteomalaciae" a variis Medicis varii sunt descripti morbi, qui vero om nes ad 4 referri possunt classes. Morbi illi enim distinguendi sunt 1° ia Osteomalaciam unicersaletn adultorum, de qua plurima exstant exempla; 2° in Osteomalaciam partia- lem, quam descripserunt R e n a r d 2 ) , van d e r H a a r 3) cet. Ille morbus etiam occurrit tamquam fungus arti- culorum, ubi capita ossium ambo emolliuntur 4 ) , ut et tamquam caries carnosa 5); 3° in Osteomalaciam infantum sive rhachiticam , et denique 4° in Osteomalaciam congenitam, quam v. c. Doet. E c k n i a n n descripsit 6).

2) Cf. Neues Journal der Practischen Arzneykunde und lf/'im d- arzneykunst, herausg. von C. W . [Iu f e l . i n tl, KJ. XIII. No. V. p. 88; sub, t i t : Z w ei Falie von glücklich gchcille Knocheneruei- chunq bei Erwachsen. m it Bemerk. v. R e n a r d .

3) Cf. J . v. tl. D a s r , E ine Entiiindung und Erweichung des Schien- und tf'adenbeins, und eine da ra u f erfo/gende Vereilerunq dieses Knochens — et etiam — Beobacht 3. E ine E n tzündung , Geschwulst, Erweichung und Krummwerden des Schenkelknochens etc. in Sammlung auserlescner Abhandl. von C. 31. K o c h , 3er Theil p , 486-500.

4) CL B e r n s t e i n , Pracl. Handb. f u r J f'u n d a rzte Btl. III. C o n r a d i , Dissertatio inaugur. Mcdic. Chirurg, de Ostcomalacia. G ötting. 179G. sect. IV p. 31.

5) Cf. B e r n s t e i n , l. c. Tin. I. ïi ie l i t e r , Anfangsgriinde d. W undarznetjkunst, T,m. I. Caries. ‘

6) Cf. 0 . J . E c k r a a n n , V iss. sist. casus aliguot Osteorna- laciae. Upsal 1788.

3

Osteomalacla universalis adultorum (ampliore sensu) morbus esse videtur, qui tam viros quam feminas afficit ; sed docuit experientia eo morbo corripi saepius inuliebrem sexum, rarius virilem, ita ut in scdecim exeraplis ter tantum de viris fiat mentio 7). Jure merito Osteomalaciae illius universalis adultorum species propria dici debet ille morbus, quo solummodo feminae corripiantur et quidem vulgo eae, quae non serael edidissent prolem. Morbus ille maxime co- haeret cum systemate uterino, ideoque jure merito vocatur „Osteom. univ. f e m i n a r u m ab aliis etiam simplici nomine ,,Osteomalar,iaé' describitur, licet hoc nomen non sufficiens est, siquidera non species, sed genus morbi ea voce determinetur. Multi Medici banc ob rem alias pro» posuerunt denominationes, quarum autem nulla magis pla­cet et sufficiens est ad determinandum nostrum morbum, quam illa „Osteomalaciae universalis feminarurri' (K i- I ia n) vel „Osteomalaciae f eminarum (Mos e r et Bu s ch). Omnes aliae denominationes uti: „ Rhachitis adultorum” (Frank) , Ossium emollitio morbosa" ( Ke r b e r t ) , „Ma- lacosteon" (ab A n g l i s s c r i p t o r i b u s ) , „Carnifica- tio O ssium „ O steosarcosis ,” ( P l a n c k et de F r e - m e ry), „Osteomalacia adultorum s.Cachectica,” (Acre 1, E c k m a n n ) „Rnachialgia Osteosarcosis,” ( S a n v a g e s ) , „Paroxia f l e x i l i s (Mas on G o o dj , „Osteomalacia acquisita adultorum ,” ( H a r l e s s ) , probant hoscejscrip- tores non recte cognovisse indolein morbi, siquidem saepius neglexerunt (id, quod nomen non raro jam indi-

7) Cf. C o n r a d i , Diss. cit. p . 22.

]*

é Ê

§ 2.

4

cat) rationem quae exstat inter systema generationis morbumque de quo agamus.

§ 3.

Nomine Osteomalaciae feminarum itaque equidem intelligerem emollitionem ossium illam, quae solummodo invadat feminas, idque eas, quarum systema generationis optime viget; — cujusque symptomata, 'causae, signa anatomico - pathologica, sedes, indolis ut et prngnosis atque curatio valde differunt ab ea ossium emolliti- one, quae nonnunquam etiam apud viros observatur. Eodem itaque cum ju re , quocum contra sententiam Cla- rissimi C a p u r o n statui debeat, febrem puerperalem nonnisi Puerperis infligere, etiam statuendum mihi videtur illa emollitionis ossium specie (OsteomalaciA strictiore sensu) nonnisi feminas fertilitatis aetate corripi.

Morbus ille non raro ex initio localis est, sed momentis nocentibus perdurantibus, semper per totum ossium systema propagatur, quam ob rem omni sensu cum Clar. K i l i a n eum morbum nominare possimus Osteomalaciam univer- salem feminarum. Verbum illud unit er sa lis igitur non significat: morbum omni casu afficere universum ossium systema; significat, illud systema semper totum affectum iri, si causae nocentes perdurent. De eo morbo univer- sali in priore opusculi sectione agam, et quidem de ejus symptomatibus, decursu, signis anatomico-pathologicis , causis, indole, prognos! et curatione; in altera sectione exponere conabor effectum illius morbi in figuram et conformationem pelvis. — Lectores Benevoli aequi judi— cent opus juvenile, et si me errasse videant, illis erro- ribus indulgeant.

S B 3 T I O I.

DE OSTEOMALACIA UNIVERSALI FEMINARUM.

i a i ’ i t i .

DE SÏM PT G M ATfBU S’.

§ 4.

In ter symptomata quibus primum Osteomalacia se palam faciat, pertinent dolores illi vagi, vulgo vehementissimi, qui rbeumaticorum vel arthriticorum dolorum ad instar, periodice occurrunt, modo augentur, modo imminuuntur et nonnunquam remittunt; raro etiam continui sunt, uti inter aiios in casu quodam A u d i b e r t i i 8).

8) Casus ilie legitur apud J . P. F r a n k , D i'u . de Rhachitide acuta et adultorum transl. in E ju i Delect. Opusculorum Medicor, Tm . V. p . 315 seq.

6

Dolores isti vulgo incipiunt in regione sacro- lumbari ut et sympbyseos sacro - iliacae; abhinc et superiora versus propagantur ad humeros usque, et] des- cendunt. usque ad pedis dorsum, dum per totam pel vim extenduntur.

Quamvis illi dolores cum rheumaticis et arthriticis doloribus valde conveniant, ita ut secundum nonnullos non ab iis distingui possent, tarnen, ex eorum vehe- mentia, et loco quo oriuntur, et propagatione et exten- sione, aliisque signis, differentia certa exstare mihi vide- tur. Clar. K i I i a n, licet ipse maximam eam convenien- tiam adesse concedat, hac de re ita monet: „W er j.übrigens die Schmerzen bei der Osteomalacie genau „gesehen hat, wird sie nicht leicht wieder verkennen, „denn sie sind volikomnten characteristisch, und das „unverwerflichste Zeichen der beginnenden Krankheit 9).” Secundum nonnullos scriptores, inter quos Doet. H e s s e 10), morbus ille etiam oriri posset absque doloribus istis, cujus rei tamen nullura exemplutb credo constare; omnes saltem casus mihi cogniti eam oppugnant sententiam; etiam omnes fere qui hoc de morbo scripserunt tam antiquiores quam recentiores, in eo a Doet. H e s s e dif- ferunt Sic jam virDoct C o n r a d i quum de Osteomala- cia adultoruni scripsit „huic morbo,” inquit ,.proprium „symptoma quod in omnibus exemplis ab omnibus ob-

Cf. K i l i a i i , B eitia je zu ,eincr q a a t tr n Kcnutniss der al~ geineinen Knochenerwtich. tl, F rw iu i und ihres E infiusset a u f das BecktH. Iloiin 18‘20. p. 13.

10) Cf. C. H e s s e , Ucber die Erweichung der G ew ebtundO ija n i tics memchl. K örptrs !827. |i. 14D.

7

„servatum est, in eo consistit quotl aegroti' doloribus „arthriticis et Theumaticis similibus iisdemque crudelissi* „mis crucientur 1 1 ) et omnes recentiores inte# quos Cl. K i l i a n 12), B u s c h l 3 ) , M o s e r l 4 ) , S c h m i d t l 5 ) aliique hac in re conveniunt.

Nocturno tempore, praesertim in lecto calido, dolores nonnunquani augentur et pressione intolerabiles reddnntur, ita ut tandem minimum ne stragulorum quidem contac- tum pati' nequeat aegrota 16) dum etiam levissimo motu vebementissimi redduntur, adeoque ut omnia ejus ossa frangi putet aegrota. •

§ 5.

Vulgo paullo post aliud cbaracteristicum symptoma sese palam facit, nempe incessus difficilis; illud symp­toma inopinato oritur, atque in nullo casu deësse solet. Difficultas illa ingrediendi, cujus initio extremitates paralysi correptae videntur, partim a diminuta nmsculo- rum vi, partim etiam a doloribus minimo motu provoca- tis , partim denique et praesertim ab emollitione ossium

11) Cf. C o n r a d i , Diss. cit. p. 10 § 8.12) Cf. E ju s l. c. p. 13.13) Cf. B u s c h , Geschlechtsl. d. t r i b e s . Th. 2. p . 477,14) Cf. Encyclopudisches l i urttrbucJi der Medicinischen IVis~

senschaften td. a. D. \V. H. B u s c h , J . F . D i e f f e n b a c l i ,E , H o m , J . C . J ü n g k e toj 11. F . L i i A , J . M u l l e r et E. O s a n n Bd. JX V I. 1842. p . 155.

15) Cf. C. C. S c h r a i d t , Encyclupadie d. Gesammt. Medtc. lVer Bd. 1842. p .191 .

16) Cf. C o n r a d i , D ist. t il . p. 10. j 8.

8

ipsa pendet, qui resistentia pelvis ac columnae vertebra- rum dirainuitur, eorum ossium forma mutatur eorumque conjunctiones relaxuntur, (ad quod Clar. K i I i a n primus attendit, quodque maximi momenti esse videtur); — porro etiam ossa quodammodo locum mutant, quo punc­tum barycoceotficum totius corporis dislocetur, et facul- tas servandi corporis aequilibrium quodammodo perdatur. Constat opus esse musculis, ut ossibus insertis motus producant, duobus punctis insertionis, quorum unum fixum esse debet, dum alterum movetur. Quum autera ossibus pelvis emollitis, punctum fixum .musculorum, qui a pelvi ad inferiores decurrunt extremitates, magis minusve de- perdatur, sponte ergo sequitur, motus illorum musculorum rite perfici non posse. Sub ingressu enim suramd diflï- cultate membra posteriora anteriora versus moventur; difficulter de solo elevantur et quasi posttrahuntur.

§ 6.

Nonnulli scriptores causam hujus difficilis incessus derivarunt tantum a musculorum debilitate, sive a para- lytica affectione extremitatum inleriorum; alii soiummodo a doloribus motu provocatis, alii denique et ab hoc et ab illo, dum multi conditionem ossium plane neglexerunt. Mihi autem haec conditio pelvis ossium, nempe emoljitio et conjunctionum relaxatio, maximi momenti esse videtur, et praesertim symphyseos sacro - iliacae relaxationem cum Cl. K i 1 i a n primariam hlc habeo causam. Primo loco nimirum aegrotae ipsae causam huic regioni adscribunt. „Sie b e s c b r e i b e n a i t Clar. K i l i a n , „das „Hinderniss als in der hinteren Wand det Beckens lie*

9

„gend als eine Haltungslosigkeit der festen Theile „daselbst, wodurcb ihnen hauptsachlich das Nachziehen „des beim ausscbreiten Zurückgebliebenen Fusses zu „einem unsachlich beschwerlichen, und mit Scbmerzen in s,dem Becken verbundenen Geschafte gemacht wird 17).” Secundo loco idem etiam eo probari mibi videtur, quod, si os sacrum vel sustentione vel laterali compressione pelvis firmetur, ea diQicultas tollitur, aut saltem incessus multo facilior redditur, uti testèrunt K i l i a n 18), M o- s e r l 9 ) , S c h m i d t 2 0 ) , B u s c h 21) aliique.

Denique si ad incessüs mutationem ipsam rite at- tendamus , magis adhuc sententia prolata probatur, ad quod recte etiam attendit Doet. M os e r , dicens: „Wenn „der Gang allein in Folge einer Muskelschwache oder „LShmung der untem Extremitaten erschwert wird, dann „zeigt der ubriche Körper eine um so steifere, festere „Haltung, und die Kranken suchen grade die Knochen

I„der einzelnen Gelenke in eine solche Richtung zu ein- „ander zu bringen, dass sie sich gegenseitig stiitzen, „und die Muskeln hierzu «eniger in Anspruch'genommen „werden. Bei dem regelmassigen Gange ist, wahrend „der eine Fuss in einem Bogen nach vorn gefiihrt wurde, „der andere in einer ausgestreckten Stellung, und tr&gt ,,allein den ganzen Körper. In dieser Krankheit aber „vermag der ruhende F uss, wegen der losen Becken-

17) Cf. E ju s op. cit. p. 14.18) Cf. /. c. p. 14.19) Cf. Enctjclop. JVorterb, d. Medic, W issensch. Eerlin . Bd.

XXVI. p. 1,57, 15P.20) Cf. Encyclop. d, Gesammt. Medicin IV erB d. 1342. p. 191,21) Cf. B u . c h , G esM echtthb. d. Ureib. Th 2. p. 478.

10

„verbindungen die Last des Kürpers nicht zu tragen, und „sinkt bei dem Versuche den andern Fuss von demErd- „boden zu erheben, ein; würde er in eine ausgestreckte „oder gerade Richtung gebracht, so würde er noch kraf- „tiger gegen die Beckenknochen der betreffenden Seite „andrücken und das Uebel steigem. Die Kranke scheut „daher vorzüglich bei dem Gehen die Verschiebung der „Beckenknochen von einander, vermeidet es , den an- „dern Fuss zu erheben um die Last des Kürpers nicht „allein auf dem andern rnhen zu lassen, und wendet die „Körperhalfte des ruhenden Fusses nach vorn, um dem „Drucke desseiben entgegen zu wirken; sie beugt das „Knie und den Oberkfirper durch Contraction der Mus- „keln, um durch dieselben eine grössere Stütze zu er­lan g en , und um hierdarch, so wie durch die EinwSrts» „beugung und Addnction <>es ganzen Beines, dLe Becken- „knochen fester gegen einander zu drficken und sich so „einen festeren Haltepunkt zu verschaffen 22).” Adden­dum tamen est flexionem iiiam genu ut et superioris corporis partis saepissime non volnntario sed involunta- rio modo oriri, ita ut extensionem perficere nequeant aegrotae. —

Accedit denique quod difficultas ingrediendi in rati- one emollitionis, ut et conjunctioDum relaxationis ossium pelvis increscit, ita ut jam cito motus nonnisi fulcimen- torum ope peragi possint, et tandem lectum tenere debe- ant aegrotae.

22) Cf. Encyclop. JFörterb, der Med. kF iu tm th» lid . XXVI. p. 157. <

/

11

Dein in lucem prodeunt perturbationes functionura variarum, praesertim digestionis; appetitus non raro dejec» tus, diminuta corporis nutritio, flatus et ructus, sedes irregulares, color faciei antea floridus deperditur et livi- dus fit, facies peculiarem nonnunquam ostendit expressi» onem, saepe veheraens cepbalaea oritur; quies nocturna cohibetur, cujus rei peculiare quoddam exemplum offert casus a Mo r a n d i o filio primo descriptus23); extremifates frigescunt et nonnunquam magis minusve sensum amit- tunt 24), cohaesio omnium partium minor fit, rigiditas et vis musculorum diminuuntur, cutis magis sicca et durior redditur et contrahitur, idque ita ut nonnunquam oriantur rup. tiones; sudoris excretio vuïgo supprimitur , vel si erumpit fere semper ejus quantitas diminuta es t, ejusque qualitas mutata: nonnunquam enim est acida; urinae excretio vulgo aucta‘25) est, cujus rei causa forsan in sublata cutis func-

23) Cf. Ihslo irc de l ' Academie Royale des Sciences 1764. et Memoires p . 208, qui casus etiam descriplus est in Opere t i t . : Samm lung auserlesen. Abhandl. ed. a K o c h , Brl. II. p. 503. sub ti tu lo : Geschichte und Zergliederumj einer F rau deren Knochen tm e widernaturliche Krummung angenommen hatten. — Fem ina de quo hic agitur per 3 annos non dorraiebat(?),

24) Sic in ter nlios in casu a Doet. S e h e n c k descripto leg i- tu r : »Sie mussle ganz kruinm gebuckt liegen und kónnte von «Schm erien keinen Fusz bew egen; dabei waren ihre üeine kalt »und taub ,” Cf, v o n S i e b o l d ’s Jo urna l f ü r Geburtshülfe, Fraucnzim iner- und Kinder krankheiten, Bd. V. p . 465,

25) A u d i b e r t ridebat in iVosocomio quod P i s a e est, fem i- nam Osleomalacia correptam, quae quoTÏs raomento urinam emiU tere debebat. - Cf. J . P. F r a n k , D iu u rs . de Rhacliilide acuta

§ 7.

12

tione est; urina ipsa est mutata, turbida, et semper deponit sedimentura quoddam, maxima parte ex Carbonate et Phosphate Calcis constans, cujus maximum exemplum affert casus memorabilis feminae S u p i o t, pluribus locis descriptus 26). Secundum Clar. Ki l i an sedimentum illud praesertim obvenit in ea specie Osteomalaciae, quam flexilem sive ceream vocat27); ejus quautitas eo major esse

et adultorum in Delect. Opuscul. Medic, Lipsiae 1790 Tom. V. p . 315.

26) Conferanlur Histoire de l’ Academie Royale des Sciences. Paris 1753. p. 114. — Mémoires p. 541. Tab. XXII & XXIII. — M or a n d , Itisto ire de la Maladie singuliere et de l ’ examen du Cadavre d ’ une fèm m e, devenue tout a fa i t contrefaite par un ramollissement general des os. Paris 1752. — M. N a v i e r , O b- tervations thèoriques et pracliques tu r l ' amollissement des os en general, et sur cela qui a eté observé dans la fem me S u p i o t . Paris 1755. — M o r a n d , Lettre d M onsieur L e r o y sur l ’ his­toire de la fem m e S u p i o t 1753. — A m b r. H o s t ij, iu Philo- sophical Transactions. Vol XLVJI1. P. I. p. 26 etc. De ejus fe - rainae urina M o r a n d i u s sequentia d ic i t : »Dès les com m en- »cemens de la m aladie de la feinrae S u p i o t , on observa dans »ses urines un sédim ent blanc, terreux, crétacé, lequel exposé a sdiflérentes epreuves a paru tenir de la nature du gypse. Cetle •fem nie en a rendu une prodigieuse quantité; et lorsqu’ elle en srendoit beaucoup, elle disoit que ses m em bres travailloient. C ’ est »ainsi q u ’ elle expriinoit la contraction des muscles par laquelle »les paities se ployoient involuntairem ent. Enfin cette matière sé tan t mèlée avec differens acides, tels que le vinaigre distillé et aautres y devenoit soluble.” Cf. Memoires 1753, p , 550.

Cum Clar. Auctorsuo tempore justam compositionem chem icam ejus urinae sedimenti ignoraret, non dubitandum illud gypseum sedim entum fuisse Phosphas vel Carbonas Calcis,

27) Cf. K i 1 i a n l, c. p, 14.

13

videtur, qao vehementiores praccesserint dolores; et ab altera parte ossa eo ilexibiliora reddi videntur, quo ma­jor adsit copia ejus sedimenti 28). Quantitas calcariae materiae aucta ansam dat nonnunquam cal cu lis urinariis in vesica formandis uti nonnulii invenienint 29).

Non raro systema nerveum dein afficitur; incitabili- tas augetur, nonnunquam animi depressio observatur, aegrota vuïgo est tristis, e t , praesértim si morbus magis evolutus est, apathiam profert circa omnia qui eam cir- cumdent aut ei offerantur, quibus omnibus denique vita ei fit tam molesta et intolerabilis, ut mortem exoptet.

§ 8.

Morbo magis evoluto, saepissinie oriuntur fracturae variae, quae modo frequentius, modo rarius obveniunt et vulgo facile, nonnunquam tamen difficiüime curantur, quia calli formatio non apte obtiuet. Vir Clariss. K i l i a n banc ob rem duas distinguit species, scilicet Osteomalaciam flexilem sive ceream et Ost. fracturosam 30). Fracturae illae nonnunquam ruinimo motu oriuntur, uti v. c. reversi- one aegrotae in lecto; imo etiam non raro ossa, quae in normali conditione rarissime frangi solent (uti v. c. pelvis ossa) ejusmodi causa exili franguntur, uti exemplum pro- bat a Clar. S a n d i f o r t i o descriptum31). —

28) Cf. C o n r a d i , Disscrt• cit. § 9. p. 10.29) Cf. E e k m a n □, Dissert. cit. p. 16.30) Cf. K i l U n , U c, p. 26.31) Cf, Museum Anatom icum Acad. Lugd. B a t , descript. ab

E d . S a n d i f o r t . Tol. I. p. 127-129.

14

Per seintelligitur, hacce ossium emollitione,si ad certum pervenerit gradum, corporis staturam mutari; abhinc ergo variae illae deformationes vel totius corporis, vel nonnul- larum ejus partium. Primo loco et jam initio morbi pelvis forma mutatur, dein etiam columnae vertebrarum , quae ad latera, vel quod saepius obtinet, ad anteriorem partem curvatur, et efficit ut vulgo in eo morbo mcntum pectori apponatur.

Nonnunquam etiam, licet rarius, per musculorum con- tractiones extremitates suam deperdunt rtaturalem direc- tionem, adeoque curvantur, distorquentur et flectuntur ut variae difformitates inde ortum habeant. Nulliim hac de re exstat exeniplum clarius, casu illo petnotissimo femi- nae S u p i o t . „En effet,” i nqui tMorandius , „du vivant „de la femme S u p i o t , elle avoit son pied a cóté de „I* oreille et tourné de fa^on que la plante servoit de „coussinet a sa tète lorsqu’ elle reposoit de ctf cóté 32).”

Insuper fere semper genua flectuntur et contractio musculorum illorum flexoriorum nonnunquam adeo insigais est, ut calx nates attingat et extremitates vix et ne vix quidem extendi possint, uti constat exemplo a Docb K o t t m a n n i o descripto 33) aliisque. Incurvationes illas inter et emollitionis ipsorum ossium gradum ratio exstat

32) Cf. M im oirti de VAcademie Royale des Sciences etc. Paris 1753. p. 548. Tab. XXII & XXIII..

33) Cf. t o d S i e b o l d ’s Jo u rn a l fü r Geburtshülfe, Frauen— zim m er- und Kinderkrankh. Bd. III. p. 310. Licet scriptor ille dicit (p. 314) Rhachitidenr et Scropbulosin causas fuisse ejus rae- tamorphoseos systematis ossium , tamen non dubilandum m ihi Ti- detur quio Osteomalacia hic adfuerit.

15

direct.'i; progrediente enim morbo progreditur quoque incurvatio.

Si denique vertebrae dorsi emolliantur, costae dislo- cantur cavitasque pectoris coarctatur, multaque alia oriun­tur symptomata, et quidem praesertim : respiratio difficilis, anxietas summa, astbmatica symptomata, uti et saepe haemoptoë, palpitationes cordis, cet.

§ 9.

Aliud symptoma nostro morbo proprium et ad signa pathognomica pertinens eo consistit, quod longitudo corporis magis magisque diminuatur: illo signo jam satis differt Osteomalacia a Rhachitide, quod etiam concedit Doet. H e s s e , licet ille vir convenientiam inter utrumque mor­bum magnam habeat. „Bei der 'eigentlich sogenannten „Osteomalacie, ” inquit „findet meist Verfeürzung des „Knocbens statt, bei Rhachitis sind sie oft platt 34).” Gradns quo longitudo corporis diminuatur omnino differt, idque i ta , ut nonnunquam totius corporis longitudo a capite ad calcem vix et ne vix quidem 2-3 ped. adae- quet35); constat nimirum omnibus observationibus longi*

34) Cf, C. C . H e s s e , Ueber die Erweichung der Gewebe und Organe des Menschl. Körpers. Leipi. 1827. p. 145.

35) Sic In casu a C lar. B u s c h descripto longitudo ea adae— quabat “ 4 pedes 4 poll. et 2 lin»; longitudo totius trunci ab osse occipitis usque ad apicem coccygis ossis erat ZU 17 poll. 2 lin . In eo casu columna vertebrarum ita currata et dim inuta erat ut m entum fossam cardiacam attingeret. Cf. B u s c h , Geburtshülfl, Abhandlung, nebst einer Nachricht über die Academische E n tb in - dungsanstalt zu M arburg. Marb. 1826. p . 241. — B u s c h , G t-

16

tudinem corporis temper aliquid diminui, dum tamen haec diminutio nonnunquam fit momentosissima. Recte ergo dicit Doet. S c h m i d t : „Endlich verkleinert sich „wirklich die Statur, und die Frau wird zum Kruppel 36).” Sed ex omnibus fere observationibus simul patet prae­sertim superiorem partem corporis, et quidem truncum longitudine imminui, extremitates autem ut plurimum suam retinere longitudinem.

Etiam in viris adultis, emollitione ossium correptis, idem illud phaenomenon vulgo observatur, uti pluribus exem- plis comprobavit Clar. L o b s t e i n 37) , quodque etiam aperte patet casu illo a B a u d a , anno 1650, observato, quo „musculi,” uti inquit de H a e n , „se in tantam par- „vitatem contraxerunt, ut infantis triennis longitudinem „haberet 38)."

schlechtsl. d. H 'tib . T h. 2. p. 495. — Doet. F r a n k casum d e - scripsit quo « longitudo” uti inqu it «corporis continuo dim inue» sb a tu r, collum hum eris insideb.it, hi ipsi in alarura formam in— ■surgebant, pectus dorsumque in gibbos elevabantur» spina v e rte - «bralis ossaque ilia varios in gyros contorquebantUr, donec tandem »ad infantis quadriennis fcre parvitatem reducta febre hectica •consum eretur infelix ,” — Cf. J . P. F r a n k , Disc. de Rhachit. acut. et adult. in Delect. Opusc. Med. Lipsiae Tom. V. p . 313.__ Conspexil etiam ille Vir Doet, feminam quinquaginta fereanriorum quae pridem recto instructa longoque satis corpore ad nanae brevitatem reducta fuit. Cf. id. op. p. 312. Et plura hac de re exem pla afferri possunt.

3G) Cf. C. C. S c h m i q t , Encijelop. d, Gesammt. Medicin. Bd. I . 2ter Halfte p . 456.

37) Cf. L o b s t e i n , A natom . Patholog, 2er Theil (Deutsch Ton N euhrohr) p . 170-171.

38) Cf. A n t . d e H a e n , Praelect. in 11. f i o e r h a v . In s titu t. Patholog. edit. a TV a s s e n b e r g . Tom. I. p. 123.

17

Denique difforraitas ad illum evolutionis gradum usque nonnunquam pervenit, ut forma humana vix dignosci possit.

§ 10.

Tandem magis magisque functiones pulmonum, cordis , aliorumque organorum ad vitam sustinendam tam neces- sariorum cobibentur, febricula oritur cum; pulsu celeri et parvo, rubor os circumdat, calor ardens per totam cor­poris superficiem dispergitur, sudor matutino tempore erum- p i t , femina nonnunquam val de emaciatur, et ex morbo dolorifico et miserrimo, qui saepe jam per plures annos duraverit, tollitur morte diu jam exoptaté., cuique diar- rhoeae et haemorrhagiae colliquativae vulgo praecedunt.

2

C A P l T II.

1) K C II K S U S M 0 R B I.

§ 11.

Morbus noster, licet rulgo inopinato absque ullis sympto- matibus antecedentibus oriatur, atque ita acutis morbis non prorsus absimilis videatur, tarnen semper chronice decurrit. Nulium exemplum mihi saltem est cognitum quo non talis decursus observatus sit/idquod a variis scriptoribus, in- ter quos Clar. K i I i a n 39), B u s c h 40) , M os e r 41) K l o s e41*) aliique, confirmatur. — Exstant quidem casus quibus emollitio ossium acutiore modo decurrebat, quique nomine „Osteomalaciae” descripti sunt, sed quos hac de re legi casus non pertinent ad Osteomalaciam univer- salem feminarum. Sic inter alios van d e r H a a r talem descripsit casum42), de quo Clar. L o b s te in dicit:

39) Cf. K i l i a n , l. c. p. II-40) Cf. B u s c h , GcschUchtsl.d.lf'cibes. 2ter Tlieil p. 483 § 248.41) Cf. Encyclopadisch W örtt:rb, d, Medic. W''tssensch. Bd.

XXVI. p . 158.41*) Cf. Allgemeine Eiicijctopadie der W issensch. u . Künste

edit. a J . S. Eisch und J . G. Gruber. III Sect. O-Z. herausg. T. 91. H. E. Meijer und L. F . Kamlz. Th. VII. Art. Osteomalacia.

42) Cf. K o c h , Sammlung Auserletener Abhundl. Bd. III. p. 486.

19

„Diess ist also ein sehr ausgesprochener Fall von acuter „Osteomalacie ” etc. 43). Verum si attendamus ad symp- toinata et causas, ad sedem et curationem morbi, ad aegrotae aetatem (15-16 annorum), ad ea quae morbum antecesserint aliaque, nullum tune dubium superesse mihi videtur, quin ille morbus non pertineat ad morbum de quo hic est quaestio.

§ 12.

De tempore quo Osteomalacia maximum gradum acquirat, nil certi constare videtur; vulgo tamen per plures annos durat. Mihi non cognitum est exemplum quo Ion- gius, quam in casu a M o r a n d i o Sen. descripto, perdura- verit morbus, quo casu nempe per viginti annos plus minusve perdurasse videtur 44). Doet. S c h m i d t narrat se vidisse in Aluseo Anatomico-Pathologico Universitatis Yindobonensis sceleton cujusdam feminae, quae 28 annos nata Osteomalacia correpta fuisset, cujusque capitis ossa jam 18 menses post partum , — quando morbus summum jam acquisiverat gradum, — fuerint emollita 45).

Saepissime in eo morbo Stasis observatur, qua de- cursus valde mutatur. * SI talis stasis obtinet (quod etiam in morbi casibus salis evolutis locum habere potest, si

43) Cf. I . o b s t e i n , Anatvm . Pal hol. (D eutschvon Neuhrohr)t 2ter T lieil. |>. 172

44) Cf. Histoire de l ' Acad. Rotj. d. Sciences. 1761. et Me­moires p. 208. — S a i l l a n t , in H istoire de la Sociélé R o ya lt de Medicine 1776. p .316. — et K o c h , Samrnl. auserl. Abhandl. 2ter Theil. p. 503 seq.

45) Cf. S c h m i d t , E ncyclop. d. Gesammt. Med. Bd. I. 2 ter Halfte, Art. Becken.

2*

20

aegrota causis nocentibus non amplius exposita sit), multa, licet non omnia evanescunt symptomata; sic incessns eadem saepe conditione manet, nec pejor nec etiam vix raelior redditur, cet. In meliorem partem tanien in tali conditione vergunt digestio , aliaeque functiones , antea majori minorive gradu laesae, quo fit ut conditio generalis („das Allgemeinbefinden ” uti Germani dicere soIent)me- lior reddatur. — Sed si etiam unum tantum momentum nocens damna afferre pergat, nunquam ea stasis locum habebit , sed e contra morbus magis magisque accrescet et progredietur.

§ 13.

Omnes scriptores eo conveniunt, et ex omnibus mihi cognitis observationibus patet, Osteomalaciam nostram ■nitium babere in pelvis ossibus 46). Clar. Ki l i an , qui tot ad veram cognitionem morbi attulit, hac de re etiam non dubifat, quum ait: )(Mir scheint es durchaus „nicht dem geringsten Zweifel zu unterliegen, dass die „Osteomalacie ihren eigentlichen Heerd in den Knochen „des Beckens habe, in ibnen anfange und von ihnen ,sich über das ganze Knochensystem ausbreite.” Illud

verum esse, probari videtur observatione quod ossa, quo magis a pelvi distent, eo minus emolliantur, id quod

4<!) Cf. K i l i a n , /. c. p 8. — S c l i m i d t , Encyclop. d. Ge- sainmt. Med. lTter Bd. 1842 p. 191. — Mo s e r , E ncyclup. U/ <irtcrb^ d. Mcd. IF issenstha/t. Bd. XX' I. — B u s c h , Gescklechtsl. des W r i». 2 ler Theil. — Klose in Allgemeine Encijcloptidie der W issetu schafte u . Künste herausg. von J . S. E r s e U und J . (5. G r u b e r 111 Scct. 0 -Z h tra u sj. y. M. U. E. M e i e r und L. F. K a m t » . T li. M l. Otieoma'acia.

21

praesertim patet ex casibus, quos descripseruntLudwi- g i u s 4 7 ) , M o r a n d i u s 4 8 ) aliique! — Pars pel vis quae prima afficitur, mihi videtur ess« os sacrum: illud cre- derem 1°. eo , quod dolores ut et alia symptomata in illa regione primuni et per excellentiam sese palam faciant, 2°. etiam eo, quod ex omnibus fere observatio- nibus constet, illud os magis quam omnia alia ossa dif- formari. Id etiam valet de iis casibus, quibus solummodo pelvis ossa affecta cernabantur, dum nonnunquam pelvis co- arctatio tantum fere per illius ossis conformationem pravam et mutationem producta videretur. Et 3°. ad illud est at- tendendum f quod symptomata longe leviora reddantur, si os sacrum sustineatur, — quod praesertim valet de difficili ingressu in initio morbi, quando de aliorum ossium affec- tione nulla adhuc exstant symptomata.

§ 14.

Morbus itaque in osse sacro vulgo incipiens, ad alia ossa transit. Primo loco ut plurimum ossa pubis vel inmediate afficiuntur, vel mediate, hoc est, prius afficie- batur os ilium, et ab illo osse morbus ad ossa pubis progreditur, et abhinc ossa ischii et os coccygis emolli- tione corripiuntur. Sed jam iuitio morbi vulgo etiam

47) Cf. C h r i s t . G o t l i e b L u d w i g , Programma quo ob- servata in sectione cadaveris fem inac cujus ossa emollita erant proponit. Lips. 1757 trans!, in D isput at. ad morbor. historiam ei curationem facien/es, quas collegit, edidit et recensuit A 1 b. II a 1- l e r u s , Tom. T I. !758. p . 325.

48) Cf. Histoire et Memoires de l’ Academie Royale des Scicne. etc. 1753. p, 541 seq.

\ 22

lumborum vertebrae patiuntur, dein vertebrae dorsales, quo facto , columna vertebrarum varias acquirit curvaturas. Postea etiam costae nonnunquam ut [et èternum emolliun- tur, quo fit ut cavitas pectoris saepius suramo gradu coarctetur, organaque thoracis in suis functionibus absol- vendis valde cohibeantur. Ocius serius vulgo afficiuntur extremitatum ossa (licet rarius quam ossa columnae ver- tebralis) ,"et affectionis illius symptomata durante vita nonnunquam luculenter palam se faciunt. Clar. Ki l i an saepissime inferiorum extremitatum ossa non curvari recte dicit, etiamsi emollitione sint inquinata; et multis exem- plis veritatem rei probari, adjungit. Illud phaenomenon non aliud explicandum mihi videtur, quam ex antagonisticè actione musculorum, eorumque vi valde imminutè. Ossa inferiorum extremitatum multo citius affici videntur atque etiam frequentius quam ossa superiorum extremitatum; et mihi non cognitum est exemplum, quo ossa brachii fuissent emollita, absque ea inferiorum extremitatum affec- tione, dum autem inversa ratione res quidem observata est. Progrediente semper morbo, colli vertebrae quoque afficiuntur; licet semper peractê vertebrantm dorsalium emollitione et minore vehementiae gradu , uti optime patet ex observationibus JV1 o ra n d i i 49), Sand i f o r t i i 50), L u d w i g i i S l ) aliorumque. Capitis ossa autem rarissime

49) Mo r a n d i u s hac <Ie re ait : jL es Terlébres des lombes netoient plus molles que celles du dos, ct celles-ci plus que xcelles du co l.” Cf. Memoires de l ' A cad. lioya t. 1753. p . 545.

50) Cf. /. c. Vol. I et II. No. 89G.

51) Etiam L u d w i g i u s recte ad eam reru attendit. *In ossibus itaquo truncum cons'.iluentibus ” inqu it sprim o colum -

23

emolliuntur , cujus rei causa forsan in eo est quaerenda, quod ante morbi propagationem ad cranium, difformitates aliorum ossium tales jam produxerint laesiones variarum functionum (praesertim organorum pectoris et abdominis), quibus mors induceretur. Morbum tamen etiam ad ea ossa nonnunquam progredi, pluribus probatur exemplis; imo in casu feminae S u p i o t ipsa ossicula auditus ut et ossa petrosa (quae maximam habent duritiem) emoilita invenit M o r a n d i u s 52). — Dentes nunquam eo morbo emolliri videntur, quod jam monet Doet. Conr ad i , quum a i t : „Dentes quod mirum est nil omnino detrimenti „capiunt, certe omnibus hujus morbi exemplis, naturali „duritie praediti erant ’’ 53), id quod etiam omnes recen- tiores scriptores confirmant.

§ 15.

Mirandum sane, in decursu hujus morbi nullas oriri laesiones functionum uteri; et si etiam observatae sint' vtales laesiones, nunquam ex morbi ipsius vi, sed magis ex debilitate generali ortum habuisse videntur.

Sic vulgo nulla abnormitas menstruationis observatur, et Jicet etiam casus exstant (uti ille a M or a n d io jun :

»nam spinae dorsi conspiciebamus, cujus vertebrae omnes eodem »modo ut os sacrum etidentem referebant m olliliem , colli tamen «Tertebrae paullo duriores eran t.” Cf. L u d w i g , Programma citat. in A l b . H a l l e r i D isput, ad morborum histor, et euration fa c ien t. Tom. VI. 1758. p . 332.

52) Cf. Memoires de l ’ Acad. R o y . d. Scieru. elc. 1753. p, 544,53) Cf. C o n r a d i , Diss. c it. p. 13.

24

descriptus 54), quibus ea functio quodammodo laesa fuerit, ratio tamen laesionem illam inter et Osteomalaciam ipsam minus aperta videtur.

Cupiditas coeundi eadem manet et aegrotae ei resis- tere non valent, licet sciant talem coitum saepe mortem producturum e sse : imo etiam concipiendi facultas nullo modo diminuitur, uti patet ex permultis exemplis femi- narum, jam majore minorive gradu Osteomalaciae cor- reptarum 55); rem varii recentiores scriptores con-

54) Cf. Memoires de V Acad, Roijal, 1764, — ltisto ire de la Sociélè lio ya l. de Mcdic• 1776, p, 316. — K o c h , Samm l• auserl• Abhandl. B<1. H. p. 305.

55) Vide casus a W o o d obserratos et descriptos in Med,, and P h ys. Journal, 1801. Oct. No. XXXII. — Jo urna l der A uslö 'id . M ediz. L ittera t. Bd. I. S . 215, 225. — B. 3 I e s d a g , V iss. de P a rtu difficili instrum . stcanlib. absolv. Gron. 1810. p. 2 6 -2 8 .— Casura a Y a u g h a n i o observatum -et descript. in op. t i l . : Case and observat. on the hydrophob, to w hic’t is annexed au account o f the Cesarian S ic t. Lond. 177R. p. 74. — Casum A u d i b e r t i i descrip t. in D ehct. opuscui. med. ed, a J , P, F r a n k , Tom. V , p . 315. aliosque, C lar. B u s c h hac de re ait: »W as den G r- «schlechtstrieb betrifft, so erscheint derselbe keinesweges, u n ler- •d rü ck t, wie man es bei dem Zuslande des Orgnnismus erwarten «sollte, er ist Tielinehr in hohem Grade gesteigrrt, und die «Kranken geben sich dem Beyschlaf, trotz aller Ermohnungen »von seiten des Arztes, dass die Schwangerschaft das ü e b e l sicher »steigern werde, trotz der Gefahren und Schm erzen, welchen sie »bei der frülieren Geburt unterworfen waren, h i n ; wir (inden »oft Falie, in denen der Bejschlaf ausgeübt w ird, obgleich der sK örperschon soyerunstaltet ist,dass dieses auf gewöhnliche weise «nicht geschehen, und d i eKi anke nur durcli eine eigenthüm liche »Lagc die E inführung des JHannlichen Gliedes m öglich machen

25

firmant. — Etiam graviditas ipsa, licet morbum valde adaugeat, vulgo tamen regulariter decnrrit; saepissime tamen ob pelvis coarctationem , uterus in pelvis cavitatem rite extendi nequit, sed superne vergit, i taut i l lam formam accipiat, quam nostro idiomate ,,Hangbuik” nominemus. Etiam partus rite absolvi dicitur, si a pelvis minore ma- jorive coarctatione mechanice non perbiberetur, id quod tamen fere semper locum habet, ita ut artis auxiiio indi-

get. Functiones uteri ad partum semper autem rite se babent, et ejus visceris contractiones non solum defi- nito tempore, sed etiam regulariter et magno cum vi- gore procedunt, imo saepe fortiores redduntur, adeo ut uteri vita aucta videri posset 56). — Denique puerpe-

•koorite. Auch die Conceptionsfahigkeit wird in der Krankheit »nicht b e e in trach te t; Osteomalacische Frauen werden vielm ehr asehr leicht beschwangert, obgleich oft sclion die Verunslaltung »des Beckeris einen solchen Grad erreicht hatte , dass das M ann- »liche Glied in d ieS cheide gar nicht eindringen k o n n te : es s\w \»uns Falie b e la n n t geworden, in denen Frauen unter solcheni»Verhalltnissen schnell, schon bei dem ersten Coitus, nach der sfrüheren EntbinduDg wiedeiura concip irten .” Cf. B u s c h , Geschlechtsl, d. W eïb . 2ler Th. p. 481 >82.

5G) Ab iis etiam derivanda forsan sunt sequenlia phaenom ena, quae secundum Clar. K i l i a n semper in eo morbo exstaut :

1*. Abortus in talibus individuis rarissime observatur.2«. Infantes sem per per debitum tempus ab iis geruritur, e t in

illis infantibus millum observatur signum nutritionis defectus 3». Jn pelvi maxime diflorm ata, imo durante operatfone satis

d iuturna, uterus contractiones fortiores sem per perficit.4°. Nunquam laesiones occurrunt in quinta partus perio d o ;

nunquam Metrorrhagiae, ta liaq u e ; et denique 5 . Etiam lochiorum fluxus vulgo debita quantitate et rcgulari

modo procedit. Cf. K i l i a n , l. c. p. 1G-17.

i

26

rium, lactatio ut et lochiorum fluxus raro eo morbo tur- bantur 57).

57) »!Vur wenn die Krankheit sehr weit Yorgeschritten,” in ­qu it Clar. B u s c h ( Geschlechtsl. d. l^ e ib . T h. II. p . 482) »der •Organism us heftig erschüttert ist, die Brüste sehr geschwunden »sind, und ein nllgem einer kachectischer Zustand sich entwickelt »hat, da müssen natürlich alle diese Functionen in höherera tirade vleiden, abei n icht direct durch den Einfluss der Osteomalacie »auf die tieschlechtsorgane,”

C A F U T III.

*CE SIGNIS ANATOMICO-P ATIIOLOGICIS.

§ 10.

Sectiones cadaveris feminarum quae Osteomalaciae mor- tuae sunt, varia ostenderunt phaenomena, praesertim quoad substantiae osseae ipsius mutationem. In nonnullis enim casibus color ossium fere niger erat, in aliis magis normalis, albus; modo observabantur ossa magis sicca, modo substantia in pulpaceam massam converta videbatur ; nunc ossa erant valde fragilia, levi attactu frangebantur, et permultae fracturae cernabantur, quae jam durante vita ortae fuerint et pro parte in normam fuerint redactae, nunc autem in Osteomalaciae gradibus summis, nullum fracturae indicium observabatur, et ossa fuerint valde flexilia. INonnulli observarunt ossa graviora fieri per morbum, dum multi alii ea leviora reddi statuerunt, alii observarunt ossium pelluciditatem diminui, alii e contra majorem pelluciditatem per morbum oriri dixerunt; in multis casibus ossa valde compressa erant et longitudine

28

valde diminuta, in aliis vero observationibus hac de re vix aliquid constabat; cet. 58).

§ 17.

Nonnulli Medici illamm differentiarum causam habe- bant varium morbi stadium quo aegrota versaretur, vel va- rium gradum emollitionis ; haec est opinio Clar. B u s ch 59), M a i j o 6 0 ) , Doet. H e s s e ö l ) allorumque. Sed Clar. K i l i a n primus duas ejus morbi species exstare statuit, quarum unam nominavit Osteomalaciam flexilem sive cereatn, alteram Osteomalaciam fracturosam 62). Non­nulli Medici cum Clar. B u s c h ut e t M a i j o consentiunt, alii autem cum Clar. KililCn statuunt revera adesse duas species Osteomalaciae. Contra illas sententias dubia movere mihi liceat. Si enim verumesset, uti Clar. B u s c h voluit, differentiam repetendam esse a vario stadio morbi, tune omnibus iis casibus quibus morbus regularem de- cursum habuerat atque varia ea stadia ergo transgressus fuerat, semper fracturarum indicia observari deberent, id quod observationibus non omnino probatur.

58) Haecce omnia maxime patent, si ▼nrii inter se comparentur c«sus, et Clar. l i u s c l i qui eodem tempore duos obserT.irit Osteo- malaciae casus, ad liane peculiarem diil’erentiam primus jam recte ntlem lit. Cf. D. W , II. l i u s c h , Geburtshülftiche Abhandl. nebst einen Xachricht ïtber die Acad. Entbindungsanst. zu M arburg. Marburg 1826. p. 103, 201, 252, 254-255 cet.

59) Cf. B u s c h , das Geschlechtsl. d. IVeib. 2ter Theil.60) Cf. 31 a ij o , Ontlines o f hurnan Pathology. Lond. 1835.

Tom . I.

61) Cf. I. c. p. 145.62) Cf. K i l i a n , l. c. p. 26.

29

Sententia Clar. K i l i a n quodammodo etiam dubi- tanda videtur, siquidem observatio docuit fracturas obveniri posse etiamsi Osteomalacia flexilis adesset; imo secundum Doet. M os e r observatae sunt in illa Osteomalaciae specie fracturae pelvis ossium , quae fere nunquam producuntur in sano corpore, nisi causis quas mors sequatur, —• quam ob rem etiam in iis quamdam fragilitatem adfuisse non negandum videtur. Et praeterea in aliis exemplis et signa Osteomalaciae flexilis et tractu- rosae simul sunt observata 63).

G3) iloc m ihi saitem videtur obtinuissc iu casu a L u d wi «; i o descripto (C f. /. c. p. 3114), in quo vcostae omnes adeo molles »et flexiles deprehendebantur, ut instar chartae m ulliplicis et »conglutinatae (Pappe) faciie et sine fracturae metu introrsum et «extrorsum iiecli p o ssen t/* in quo porro nossa innom inala adeo vmoilia eraut ut ievioii digili inpressione ita cedebant, ut foveas »impressas ad tem pus retinerent,* ’ imo de quo Scriptor ipse d icit »quod mirum videhatur quo modo aegra sine fractura Tel notabiii »inflexione extrem itatuui ossium primo raotus ad incessum re q u i- »sitos, posteo vero cum lectulo sem per aflixa esset, inveisionem »corporis necessiriam praeitare potueriU ” In eo casu, quo certa signa Osteomalaciae llexilis aderant, tamen inversione cadaveris, os femoris frangebatur, adeoque ut recte statuisse mihi videar hoc in casu adfuisse et flexilis et fracturosa Osteom alacia; et illud non ita loeum haberet, si revera duas varias e t sem per d is - junclas species effecisset morbus — L u d w i g i u s fracturam eam ab inversione cadaveris rudius forte suscepta derivat, quod tam en dubitandum esset, si v^rum sit quod statuit C lar. K i l i a n , dicens in illa specie morbi nonnisi per causam vehem entissim am fractu­ras oriri. Cf. II a l l e r i D isputat. cit. p. 334 et K i l i a n , Op• cit• p. 27.

30

Quidquid autem si t , iis casibus , quibus multae observatae sunt fracturae ossium, plura alia sigDa simul obvenisse' videntur, quae autem deërant iis casibus quibus non adfuerit talis fragilitas. Diversa signa itaque quae secundum Clar. K i l i a n aliosque, inter duas eas species exstant, breviter et tabellario modo bic commu- nicabo.

S I G N A

Osteomalaciae un iverta li* f em inarum

flexilts sive cereae. fracturosae

1®. Ossa sunt valde emollita, 1°. Ossa externe non eamvulgo cerae ad instar; ma- ostendunt emollitionis gra-ximam habent flexilitatem; dum; digiti pressione nondigiti ope facile comprimun- tam facile comprimuntur ettu r, ita ut fovea perdiu re- foveae non ita relinqnuntur;liquatur, scalpelli ope facil- flexilitatem quamdam qui-lime persecari possunt. Ab dem possident, tamen multoillonim ossium magna flexi- minore gradu, et nonnisilitate et mollitie summa, in recent! conditione.Clar. Ki l i a n illam speciem vocavit Osteom. flexilem s. ceream.

§ 18.

2°. In flexili Osteomalacia 2°. In ea specie fragilitas quidem obvenire possunt nonnunquam maximum ac-

31

flexilis «ive cereae. fracturosae.

fracturae , multo tamen rario- quirit gradum, idque ita, utres sunt, et secundum Clar. saepe post mortem permultaK i l i a n non producuntur,nisi indicia fracturarum obser-causis talibus vehementissi- ventur65) etiam ossium,quaemis, quibus in minore gradu in sana conditione rarissime,jam ossa crassiora et va- et nonnisi vehementissimolidiora sanarum feminarum impetu franguntur, uti pelvisfrangerentur 64). ossa 66)], taliaque. In iis

64) Uli jam antea d ix i, tali modo oppositas esse mihi non videntur eae species, quam ob rem consentio Doet. M o s e r quum dicit: »Iïier— »bei ist K i l i a n jedoch jedenfalls zu weit "e*jan<jen; so voilkommen »stehen sich die beiden Arten der Knochenerweichung nicht « e - »genube^.,, lile vir Doet. Osteomalaciam fracturosam porro forsan ortam habet ex combinatione aiicujus morbi dyscrasici cum ver» sive flexili Osteomalacia, ad quam hypothesin tirinandam adducit duos casus observatos a Clar. B u s c h , quorum uno qui ad Osteo­malaciam fracturosam peitin e t, revera siiuul Scorbutus aderat. Cf. Opus c it. p . 171 et 172.

65) Cum ea Osteomalacia fracturosa confundi autem non debet ea ossium aifectio, qua friabilitas tam viris quam feminis nonnun­quam accedit.

66) Valde m em orabilem {hac de re exemplum descripsit J . C l a u d e R e n a r d in op. tit. : Rammollissement remarquable dea os du tronc d ’une fem me. Mayence 1804, quo ingens num erus frac— turarum observatus fu it. E tiam plures ortae fuerunt fracturae tam pelvis quam aliorum ossium in casu a C lar. S a n d i f o r t i o de - scripto. Cf. Museum A.natom. A ca d . Lugd. B a t. descriptum ab E d u a r d o S a n d i f o r t , Vol. I. p . 127-129.

SIGNA

Osteomalaciae u n iverta lis fem inarum

I

32

SIGNA

unieerta lis f eminarumOtteomalaciae

flexilts sive cereae.

3°. Secundum Clar. K i- I i a n 68), curatio fracturarum bac in specie difficillima est, quam ob rem solummodo de hac specie valent verba, quae scripsit Doet. Cumi n de Os* teomalacia in genere, nempe: ,Jn schlimmen Fallen kom- „men bei den erweichten „Knochen Fracturen vor, de- „ren Wiedervereinigung der „geschickstesten und artz- „lichen Hülfe ungeachtet, „nicht gelingt.” 69) Princeps

fracturosae.

autem exili causü, v.g. levi motu in lecto, imo respira- tionis motu, saepissime cos • tae franguntur 67).

3°. In hac specie, qua tam facile oriuntur fracturae, vis medicatrix Naturae et ars etiam illas facile curant.

Calli formatio hic optima est’, quantitate satis magna secernitur, atque magnam acquirit duritiem; unde illud etiam derivari debet, quod ossa nunquam eo loco ite- rum frangantur, quo antea fracta fuissent, cujus rei saltem nullum exemplum Clariss. K i l i a n cognitum

67) In continuo motu costarura respirationis negotio existere m ihi ride tu r causa fracturarum , quibus costae tam multiplici ratione Tulgo affectae sunt, uti casibus illis a R e n a r d i o , S a u d i - f o r t i o , aiiisque observatis optime patet,

68) Cf. E ju s op. cit. p. 23.

69) Cf. 'Encyclopadie der Pradisch . lUedic. Neunte Liefer, ^ /r /.jllh acb itis p. 573.

33

SIGNA

Osteomalaciae un iversa lis fem inarum

flexilis sive cereae.

causa hujus difficllis curatio- nis exstare videtur eo , quod calli prava forniatio semper locum habet, unde etiam de- rivandae sunt Pseudarthro- ses , quae vulgo ex iis frac- turis oriantur.

fracturosae.

est 70) , nec etiam casibus mihi cognitis videri licet. Hanc ob rem in ea specie Osteomalaciae nunquam Pseudarthroses inventae sunt.

4°. Color horum ossium emollitorum vulgo est fuscus, colori hepatis non dissimilis, nonnunquam magis nigres- cens, vel etiam rubescens; aliquando ossa etiam osten- dunt flavum colorem, fusco- canum, ravidum, aut ex al- bido-flavescentem.

4°. Ossa in quibus multae observatae sunt fracturae vulgo colorem albidiorem ostenderunt quam in nor» mali conditione , imo non- nunquam ossa ex albosplen- dida observata sunt; non­nunquam etiam color parum a naturali differt71).

5°. Pelluciditas quam non- nulla ossa in normali statu ostendunt, secunduniClar. Ki­l i an diminuitur, imo etiam plane evanescit, quod prae^ sertim valet de illis ossibus

5°. Pelluciditas in ossibus vulgo adaucta observatur, ita ut nonnunquam per ossa antea non pellucida lux transeat. — „Die Knochen ” inquit Clar. K i l i a n „sind

70) Ct. E jus op. cit. p . 23.71) Cf. H e s s e , Ueber die Erwcichuwj der Organe und Gewebc

des Menschl. Körpers p. 145»

3

34I

SIGNA

Osteomalaciae unioersalts fem in a ru m '

flexilis sive cereae.

quae in normali statu locum quemdam ostendunt pelluci- dum , t . c. o ssa ilium cet.

6°. Pondus specificum o s­sium in hac specie O steo ­m alaciae parum m utatur, et paullo levius invenitur, sed nonnunquam ita ut vix animad - verti possit, imo rarissim is in casibus pondus ossium adauc- tum videtur, uti in casibus a Clar. N a e g e l e , 73) S t e i n 73*) aliisque observa tis. Ibi scil. pelvis cum 3 inferioribus vertebris_lumborum adaequa- b a t pondusUnc.XXII,dum pon-

fracturosae.

„an allen diinnen S te llen , „hauptsachlich des B e c-

„kens durchsich tig” 72).

6°. Pondus ^specificum ossium in ea specie vulgo adeo diminuitur, ut facile ea diminutio observari p o s-s it.

Sic in casu a R e n a r - d i o 74) observato , capitis plus trunci pondus non ma- ju s erat quam 1,050904 Kilogr. ut e t sceleton cu- jusdam feminae O steom a- laciÉt mortuae, conservatum in Museo Anatomico Herbi-

72) Cf. K i l i a n , l. c . p. 24.73) Cf. N a e g e l e , E rfa h r. und Abhandl. au» dem Gebiete

der K rankh, d. li^eibl. Gesclilechtes ; Mannheim 1812. Al>h. T l .

73*) C la r . S t e i n qui casuin descripsit Osteomalaciae flexi

l is , hac ile re n a r ra t : peWis poudus multo majus fuisse, quam

i l lud pelviutn no rm alium p raepara ta rum . Cf. C . W . S t e i n Ge- schichte einer Kaisergeburt in einer practischen //"’ahmehmung. Cassel 1783. p 3 4 - 3 5 . —

74) Cf. J . C l a u d e R e n a r d , Rammollissement remarquable iles os du tronc d 'u n e femme. Mayence 1804.

\

35

SIGNA

O steom alaciae u n ive rsa lis f em inarum flexilis sive cereae. fracturosae,

d u s femineae pelvis normalis polensi tam leve e ra t , u t p l u s minusve es t Unc. X IV / 3 - in aquae superfleiem n ata- X V /s (29 y ,«30 Va Lotb '75). re t 76).

7°. In haece specie con- 7°. H ic diminutio longitu-tractio ut ita dicam ossium, dinis corporis non eum g ra -qua multo breviora redduntur, dum acquirit. Non tarnenad multo majorem gradum cogitandum es t nullam hicaccrescit. Hoc p rae ter alios diminutionem observari, namsatis pa te t duobus casibus hoc revera aliter docuit e x -a Clar. B u s c h observa tis, p erien tia , sed nunquam taliqui etiam ad eam rem jam modo obvenit, ut corporisattendit 77). longitudo ad formam nana-

nim ad instar decrescat.

8°. Denique Clar. K i l i a n 8°. O s s a e a specie O steo-primus ad aliud discrimen malaciae affecta, aëri expo-attendit 78). O ssa nempe, s i t a , facile exsiecantur, e tsi ea specie emollita sunt quidem intra brevissimume t aëri exponuntur, nonnisi tem poris spatium , dumlentissime exsiccantur, e t sensu externo nunquam a li-nonnunquam per longum tem - quid o leosi, adiposi velporis spatium aliquid oleo* melligeni percipitur. s i , ad iposi, vel etiam m el- ligeni reservant.

75) Cf. K i l i a o , l. c. p. 25.

76) Cf , K i l i a n l. c p . 25 in aotam .

77) Cf. B u s c h , Geburtshülfl. Abhandl. etc. 1826, p , 252-53,

78) Cf. E ju s op. cit. p . 27.3*

/

36

Signis diversarum Osteom alaciae specieruni anato- - m ico-pathologicis nunc enum eratis, resta t ut nonnulla

a lia , in iis nonnunquam observata, commemorem.Periosteum vulgo quodammodo crassius, laxius o s ­

sibus adhaerens observatur et saepe (uti in casu L u d - w i g i i 79) ) , quibusdam locis plane ab o sse distat. N exus cum osse saepius adeo est exilis, ut facile perios­teum ab ossium substantia detrahi possit. P rae te rea mem brana ea vulgo multis vasis correptatur. Superficies ossium aliquando est aspera, dum ossa l a t a , (praesertim ossa cranii) multo crassiora vulgo redduntur quam in normali s ta tu , quod de omnibus casibus O steom alaciae flexilis constare mihi videtur. Diploë majorem evolu- tionis gradum acquirit, pressione nonnunquam exstilla t fluidum quoddam rubrum; pars corticalis ossium majore minorive gradu d e ë s t , nonnunquam pars externa super- est,tenu issim um solummodo cylindraceum tubulum quasi form ans, nonnunquam in copticali substantia observati sunt pori , e quibus destillabat fluidum quoddam tenue absque u llo odore80). — Canalis medullaris vulgo am - plior redditur ejusque vasa sanguifera maxime evolvuntur. In substantia medullari ipsa nonnunquam cavitates cellu- larum ad instar repertae sun t, quae fluidum tenue, non­nunquam mellis consistentiam habens, subrubrum, sanguini extravasato com mixtum, contineliant.

79) Cf. I l a l l e r i D isputat. ad morb. hist. t t cural. Jac, T om .

VI. 1758. p. 330.

80) Cf. Enajclopiidie der Pract. Medic, N eun le Lief. A r t . I thachilis adullorum.

§ 19.

37

P raete rea orania o ssa emollita peculiarem et proprium spargunt odorem si exsiccata sun t, idque odorem , qui

tam characteristicus es t secundura Clar. K i l i a n , „dass uti inquit „wenn man überhaupt noch ausser der Form „d e r Knochen , ein diagnostisches Kennzeichen b ed iirfe , „d ieses a ls sehr genügend angesehen werden konnte”81). I lle vir Clar. eum tamen odorem plane describere non po tu it, siquidem alius non exstare t quocum ille odor com parari posset.

§ 20.

Multi Medici p raeterea chemicas mutationes hisce in ossibus indagare conati sunt. Ex experim entis a B o s - t o c k i o 8 2 ) institu tis, pondus partium terrenarum in o s ­sibus em ollitis adaequat */5- ’/8 partem totius ossis pon- deris, dum in naturali sanaque conditione, earum partium pondus ae^juale esse t = V2 part. totius ponderis ossium, quod jam Clar. S o e m m e r i n g i u s rec te annotuit 83). Invenit Doet. B o s t o c k i u s in decom positione alicujus

81) Cf. E ju s l. c. p. 27.

82) Cf. Ma ij o, Outlines o f human Pathology, Lond . 1835. Tom. I . — B u s c h , Gcschlechtsl. d . h^eib. 2 ter T h e i l , — M o s e r

in Encyclop. IVórterb. d. Med. tf'issensch. Bd. X Ï V I . p . 'IGO.

— S c h m i d t , Encyclopadie d. Gesammt. Medic. IV ter Bd. 1842. p , 1 89 ; cet.

83) »Alteram en im d im id iam ossium p a r t e m ” inqu i t Clar .

S o e m m e r i n j i u s »e gela t ina , al teram vero e terra calcaria,

»acido Phosphoreo f ixo , et parliculis ferreis j u n c la , ideoque usta »in calcem YÏYam ab ire nescia, constitu i , analysis docet .” Cf.

S o e m m e r i n g , de Corporis humani fabrica . T o m . I, O s t e o - l o g ia. p. 1.

38

vertebrae dorsi cujusdam feminae O steom alacia mortuae in 100 ejus p a rtiu m :

Cartilaginis . . .Geiatinae et Adipis P hospbat. Calcis Sulphat. Calcis .Carbon. Calcis . P hospbat. Magnet-'.

57,25 84)22.513.6

4,7 1,13 0,82

Doet. R e e s 85) sequentia invenit in 100 pt.In em ollita conditione. In normali conditione.

subst. te rren : — subst. aniui. subst. terren : — subst. anim.Fibula 32,50 . . . . 67,50 . . . . 60,02 Costae 30,00 . . . . 70,00 . . . . 57,49 Fertebr. 26,13 . . . . 73,87 . . . . 57,42

G m e lin 86) ex analysi costarum sequentia invenit in 100 p a r t . :

In costis.M ateriei organicae gelatin. . . 49,77 .A d ip i s ................................................11,63 .P hospbat. C a l c i s ........................ 33,60 .Carb. C a lc i s ....................................4,60 .Sulph. SodaeMur. Sodae J ..............................0,40Carb. Sodae

. . . . 39,98.

. . . . 42,51.

. . . . 42,58.

vertebrarum que

In vertebris. . . . 74,64.. . . # 5,26.. . . 13,25.. . . 5,95.

. . . 0,90.

84) In nonnul l is cit ilis operibus erra tum ir ivenitur , quum ' loco

5 7 ,25 in iis leg i tu r 75 ,25 .85) Cf. S c h m i d t 9 Jahrbuch. Bd. XXXII. S, 8. — S c h m i d t

Encijcl. der Gtsamrnf. Med. Bd. IV. S. 189.

86) Cf. M o s e r , in Eiicijclop. W órterb. d. Mcd. IVissensch. Bd. XXVI. p. 170.

i

39

Hisce itaque etiam probatur, quod caeteroquin sa tis co iista t, vertebras m agis eo morbo affici quam costae aliaque o ssa ,{ q u ae telam minus spongiosam habent.

§ 21.

Quod attinet mutationes partium mollium hoc in m orbo , parum certura hac de re constare mihi videtur. Prim ariae mutationes viscerum sunt eae , quae in situ eorum observantur, id quod facile intelligitur, si solum- modo ad curvationes attendatur columnae vertebrarum e t ad conformationes totius trunci.

Nonnunquam invenierunt Medici calculos in vesica ut et in Tenum pelvi, variae magnitudinis variaeque fo rm ae, ad quod phaenomenon inprimis M o r a n d i u s in sao tractatu 87) maxime attendit. — P ra e te re a alii hepar perm agnum , hypertrophicum viderunt, quod fere de omni­bus casibus constat, quodque inter alios memorabile fuit in observationibus a S a i l l a n t 88) , L u d w i g i o 89) t

87) C f . ; / . ' e. p. 549-550.

88) »Die L e b e r ” ( leg imus i n o p e r e K o c h , Sarnmlung auserl. Abhandl. 1 it. S a i l l a n t , Geschichte und Zergliederung em tr F rau deren 'Knochen e tc . ; 2 te r Theil . p. S.03. seq.) »war seh r au sg ed eh n t

»und“ bestan(l |b los aus e ine r k lü m p r ig ten S u b s t a m , d ie d u rch d ie

«Qaute diesesjj E ingew eides zusam m engeha l teu w u r d e ; ” — C f.

p. 507.89) L u d w i g i u s hac de re ita m o n u i t : «Hepat is lobus

«sinis ter sive m i n o r ” inqu i t sdextro longe m ajor a p p a r e b a t ; i n -

»c ip iebat?en im a sede vesiculae fe l leae e t l igam en tum m agnum

»cum implicata Vena Umbilicali in l igam en tum , vulgo sua - «penso i ium d ic tu m , m uta ta , a la tere externo vesiculae h u ju s , m lra

«sa tis jvarie ta te s itus inducta , ex cu rreba t , cu m alias hoc l i g a m e n -

« tu m j in j in c is u r a m agna h epa t is , scil. ad in te rnam pa r tem vesiculae

40

B u s c h 9 0 ) , aliisque d escrip tis , dum etiam idem obser- vaverunt P l a n k 91) , P r i n g e 1 92) aliique. Pulm ones nonnunquam quodammodo emollitae sunt e t magna copia

• fe l leae et loco non n ih il distante collocetur : l i inc in nostro casu

»aut haec incisura prorsus def ic iebat , aut fellea vesicula, in incisura •m a g n a h ae ren s , adsum enda erat . P rim o tam en in tu itu tantum

• lo b u s hepa t is d ex te r s. m agnus Tidebatur esse m in o r altero ; cu m

•e n i r a in hanc rem accuratius in q u i re rem u s , diclus lobus in nostra

•g ibbosa su b costis spuriis ita assurgebat , u t convexa sua pnrle

•d iap l i ragma cum insigni elevat ione in thoracem p ro t ru d e re t , id e o -

»que uti T ere esse solel, respectu sinis tri major de p re h e n d e re tu r .

•H ic e t iam lobus inferiori suo m argine renem dex t ru m ex situ

»suo q u odam m odo diniOTebat; id , quod eo magis in incurTato

• h u ju s cadaveris statu fieri potuerat , cum et os i leum ab hac •dex tra parte e le ra tu m renem quoque a l iquan tum protrusisse t , et

»ex consuela sede an tro rsum et in trorsum versus sp inara dorsi et

•m ajo ra vasa in abdom ine excu r ien t ia produxisset. Uepat is lobus

«sinis ter p e r filamenta longa cum diaphragm ale cohaerebat , dexter

•a u te m cum eodem f i rm ite r coaluerat .” Cf. H a 11 e r i , D isput, ad morb. hist. et curat. fa c . T om . VI. p. 328-329.

90) »Die L e b e r ” in qu i t C lar . B u s c h in casu fem inae S o -

p h i a e G r a t e r »war aber weit grösser als g ew öhn lich , so dass

»sie so wohl d a ru m , als auch wegen der R a u m T e r k l e i n e r u n g durch

•d ie V e r k u r z u n g des Ziumpfes, auch d ie l i nke Seite e in n a h m ;

• s ie war ü b e r h a u p t ro n b leicher F a rb e , ïo rzug l ich aber d e r rechte •L ap p en . Die ebenfalls blassgefarbte Gallenblase e n t h i e l t k e i n e

• G a l l e . ” Cf. B u s c h , Geburtsh. Abhandl. etc. p. 244. In altero

casu fem inae K a t h i r i n a e K n i e s e h e p a r l o n g e m inus o b se r -

vavit Clar . B u s c h . »Die L e b e r ” inqu i t . Clar. »war u n g e w ö h n -

• l ich k l e i n , welk u n d b le ich , besonders b le ich war d e r rechte

•L e b e r la p p e u . ’’ Cf. I. c, p . 191.

91) Cf. E ju s Dissert. sistens osteosarcoseos morbum. T u b in g .

1781.92) Cf. Philos. Transact. Tom. J L V I I I . p. 297.

41

sanguinis in earum vasis reperta e s t ; musculi nonnunquam in adiposam m aterlam erant converti, ita ut in ea vix e t ne vix quidem musculorum indicia inveniri possent 93). E tiam cor et vasa quodammodo em ollita reperta su n t, sed in multis exem plis viscera integra e t parum m utata fuerunt.

93) Cf. casum a S a i l l a n t obse rva tum , in o p . K o c h , Siimmf.

auserl. Abh. 2 ter Bd. p. 507. aüosque.M o i a n d i u s de musculorum mula tione ila m o n e t : »EfFective-

»m ent , le vaste ex te rne , le fascia la ta , le grêle an lé r ieu r , é to ient

»plus courts, plus fermes, et plus épais que dans 1’ élat n a tu re l ,

otandis que leurs antagonis tes , le b iceps , le d e m i-n e rv e u x , le

n d e m i-m e m b ra n e u x , le grêle in le rn e , le cou tur ie r , é to ien t t rè s

xminces , fort a longés, et se déch iro ien t a i s é m e n t ; ceux des e x t r é -

»mités supérieures avoient a peu près la m ê m e d isposit ion; le

»delto ïde, par exem ple , étoit fort raccourci et assez fe rm e , le

»grand ro n d , mol et lache. Tout cela s ’ exp l ique a isém en t par

»le recourbem ent des os, suivant la direction vicieuse q u ’ ils

•avoient su iv ie .” Cf. Memoires de l' Acad. R o y . 1753. p. 548.

e A P U T IV.

I ) E C A ü S I S M O R B I .

§ 22.

A. Causae praedisponentes.

O m n es qui scripserunt de feminarum O steom alaciè uni- versali eo conveniunt, quod praesertim eae feminae, quae morbo inter breve tem poris spatium ediderint infantes , eo multos corrip iantur; — ideo ad causas praedisponentes primo loco referendus videtur partus saepe repetitus.

Inter 40 casus quos hunc in finem comparavi, erant 2 feminae quae post octavum , 7 quae post septimum partum morbo corripiebantur 94) , 5 feminae afOciebantur post sextum partum , 8 post tjuintum 95) , 5 post quartum, 2 post te rtium , 4 post secundum , quarum una sem el abortum passa fuerat, 4 post primum partum, dum apud 3

34) Harum fem inarum una in sexto partu 3 ed idera t infantes ,

ita ut j a m 9 infaotum m ater esset, an tequam morbus e rum pieba t .

Casus ille descrip tus est a Doet. K o 11 m a n n i o in t . S i e b o l d ' s

Journa l f ü r Geburtshülfe etc. Bd. III. Slück 11, p. 305 seq .

95) Harum fem inarum una in postremo partu 2 edidera t proles.

Cf. casus, q u e m descripsit Doet. J . U. S c h e n c k ia Journal f ü r Geburtshülfe etc. ed i t , a -von S i e b o l d Bd. V. S t . I II ,

p , 461. *eq.

43

feminas ille morbus e ru p u it , quae nondum peperissent. Quum nunc numerus feminarum quae sex ties vel pluries pepererunt multo es t m inor, quam ille earum, quae b i s , t e r , vel quater infantes ediderin t, exinde sequitur mor­bum illum praesertim evolvi apud (em inas, quae foecun- ditate excellant, id quod omnes etiam scriptores testantur. E x observationibus omnibus mihi cognitis illud autem probari non v ide tu r, quod Clar. K i l i a n se observasse te s ta tu r , quum nem pe: „A ls eine sonderbare Züfallig- „ k e it,” inquit „führe ich bier den Um stand an , dass in „d e r viel grosseren H alfte von bekannt genordenen F a l- „len der O steom alacie, das U ebel sich' nachAder G eburt „d es fünften K indes zu entvrickeln pflegte 96). ” P o tius ex observationibus concludendum mihi videtur illud, quod praedispositio ad huncce morbum eo m ajor f it, quo sae­pius citiusque femina partum ahso lverit, qua in re itaque m agis convenio cum Clar. B u s c h ut et Doet. M o s e r 97).

9G) C f l .c . pag . 10.

97) » W i r miissen zwar die Zabl furif ,” in qu i t Clar. B u s c h ,

»wenn K i l i a n ’s Angabe sich als r ich tig erweisen sollte , fu r

»eine durchaus zufailige ha l len , kö n n en es abe r als etwas ganz

»Bestimmtes a n s eh en , dass die F ra u en , w e lc h e a n d e r Osteomalacie

» e rk rank ten , fast alle schon m e h re re , zuweilen sogar yiele K inder

»geboren hal ten , dem E in ü u sse de r Schw angerschaf t oftmals u n t e r -

avvorfen w aren , und somit schon m ehre re Male d ie G eb u r t u n d das

» W ochenbe tte durchgem ach t hattenj w i r k ö n n e n auch noch h in z u fü -

»gen , dass da , wo die Schw angerschaften schnell h in te r e inande r

i fo lg ten , die Osteomalacie sich am le ich tes te n ausbilde te u n d am

»leichtes ten bis zu e in em h ö h e re n Grade en twickelte . Es sche in t

adieser Umstand yornehm lich darauf h in zu d eu ten , dass die Vor-

»gange des w eiblichen Zeugungsverm ögens u n d nam entl ich e ine

vallzugrosse F ru c h tb a rk e i t , T o n wesentl ichem Ein i lusse auf die

44

E xstan t autem casus pauci quidem , quibus feminae quae nunquam pepererint, nihilominus morbo corripie- bantur, uti patet de puella ante nonnullos dies in hospi- cio hujus urbis a me observa ta, quam , ae ta te 18 anno- rum, eo morbo correptam vidi, licet menstruationis signa hucusque non observata fuissent. T ales feminas tamen fere sem per jam ante morbi originem sive venerea , sive alifi dyscrasia correptas faisse, atque praesertim eas vi- tam valde luxuriosam antea duxisse , non inprobabile videtur £ licet tamen in casu mox memorato b a c d e r e n i l certi constare videatur; id quod etiam valere de casu a Clar. B u s c h ut et de eo a L u d w i g i o observato quidem probabilius est 98). Clar. K i l i a n putat, mor­bum , qui nonnunquam ta les afilcit puellas , e t quoad decursum morbi e t praesertim etiam quoad m uta-

»E rzeugung d e r K rankheit se ien, so dass diese ih rem W e s e n

»nach in n ig mit derse lben in Beziehung s te he .” Cf. B u s c h ,

Gesehlechtsl. d. II'cib . T h . 2. p. 475. Et eadem fere hac de re

scrips it Doet. J l o s e r . Cf. Encyclop, W&rterb. d . Medic. W is - stntch. Bd. XXVI, p. 154.

98) In casu en im a Clar . B u s c h descripto, puella y i x a e ta -

tem recupera t 13 annoru in adeoque u t hic non cog i tandum sit ad

■vitam luxur iosam . Cf. B u s c h , GeschUchlsl. d. JVeib. Th . 2.

p . 519-20 . In al tero casa puella > nullam maculam vitae m inus

•honestae sibi in u s s e r a t , nu l laque venereae lab is , vel contagii

• s im il is , indic ia , nec in il la , nec in pa ren t ibas , q a a n tu m ex e jus

ta ib ic is cognoscere p o tu i , t im quam deprehensa fueran t” u ti in ­

qu i t L u d w i g i u s . Cf. E ju s Programma quo observata in sed . cadav. fem inae cujus oss• emoll. erant '17i>7. transl. in D isput, ad morborum hist. et curat. facient. quas edid, A . H a 11e r u s . T om ,

VI, p. 327, Eae puellae tam en q u idem cachecticae fuisse r i -

d en tu r .

45

iiones figurae pelvis ex ea o rtas, valdequam differre ab eo qui invadit feminas quae jam pepererin t, e t ad argumentum affert casum a F r a n k i o commendatum; quo tairfen casu non illud probari mihi videtur99). In genere tamen hoc certum quidem habeo, quod in iis casibus qu i­bus morbus proveniat apud feminas quae nondum p e p e re ­rint, m utationes ossium pelvis multo minores sin t ratione Iiabita ad mutationes caeterorum ossium quam in corpore feminarum',^quae jam inlantes ed id eran t, antequam morbo correptae fuissent: — hoc etiam ex casibus a Clar. B u s c h et L u d v r i g i o descriptis omnino patet. — Clar. K i l i a n porro testa tu r se nunquam morbum observasse qui post primum partum ortus fuerit 100), cujus rei tamen in eodem illo casu F r a n k i i exemplum constare mihi v ide tu r, dum prae terea 3 casus a Clar. B u s c h d e - scripti sententiam Clar. K i l i a n omnino oppugnant 101).

99) Non video e i descriptione ejus casus F r a n k i i (q n e m Clar . K i l i a n hic citavit) i l lud p ro b a r i : nam non d u b i ta n d u m

videtur q u in m orbus ortus sil post partum , ita ut ex eo casu

nun probari possit , coriformationem pelvis eo morbo p roduc tam ,

in talibus feminis quae nondum pepererint differre a conforma—

tione pelvis ea rum fem in a ru m , quae post partum m orbo cor­

reptae fueran t. Casus ille leg i tu r in J . P. F r a n k , D tlect. Opusc. Medic. T o m . V. p . 313-14 .

100) Cf. I. c. pag. 9 -10 .

101) >Eine 28jahrige Predigersftau ” inqu i t Clar . B u s c h ,

•hatte e inm al geboren , und von dem W o ch en b e l te an hatte die

aK rankheit b egonnen , welche end l ich bis zur vo l lkom m enen U n -

xfahigkei t zu gehen s l ieg .” e‘c . — Die 23jahrige Frau eines Kauf* »manns hatle vor 2 j a h r e n ihre erste E n tb in d u n g le ich t u n d

•g lü ck l ich üb e rs tan d en , nnd im W o ch en b e t te hat ten sich die

Y itae tem pore fertili ergo morbum vulgo evo lv i, observatione ab omni parte probatur. L icet autem in provectiore ae ta tc nonnunquam proveniat ossium emolli- tio (uti inter alios casus a I) a]v. v a n G e s s c h e r d e - scriptus 102) probat), exinde tamen non concludi po test casum pertinere ad O steom alaciam , de qua hic est quaes- t io ; nam sym ptom ata, decursus, prim a s e d e s , indoles, causae cet. illius morbi, revera differre videntur a pbae- nomenis Osteom alaciae genuinae. Porro morbus obve- nire videtur saepius in ultimis fertilitatis annis, rarius in prioribus; illud etiam probare videtur id quod dixim us, sc ilic e t: partus saepe repetitos causam primariam sis tere

•e rs ten spuren des Uebels gezeigt, welches a l lm ï l ig bis zu einer

s b e d e u te n d e n Höhe s t ieg .” 'e tc . — »Die 38 jahr ige P rau eines

«K aufm anns halte n u r e inm al Tor 9 Ja h ren ohne Schw ier igke i t

«geboren , aber schon Ton d e m W oohenbe t le an Schinerzen nnd

«Beschwerde die un te rn Extrem ita len zu g e b rauchen , gefulilt .

«Sie liatte verschiedene Aerzte zu Bathe gezogen, u n d d ie t e r -

«schiedenstep C o ren an g ew e n d e t , u n te r andern a u c h c e n Leberth ran

«gegen die angebliche G ich t , dech alles Vergebens , u n d als ich nun

«hinzu gezogen w n rd e , w urde sie au f Sc ir rhus Recti behandel t .

«Die U n te r su ch u n g e r g a b je d o c h , dass der verineintlicbe Sc ir rhus

«Recti n u r in d e r ung eh en ren K iü m m u n g des K rcuzbeines b e -

« s ta n d , n n d dass e in sehr h ohe r Grad von Osteomalacie v o rh a n -

» den w a r .” etc. — Cf. B u s c h , Geschlechlsl. d, W eib. T he i l I f .

p. 521-22 . No. 2, 3 . & 4.102) Cf. D a v i d v a n G e s s c h e r , Heellcund. W aarnemingen.

t fansl , in Verhandelingen van het Provinciaal Utrechtsch Genoots. v . K unst, en W etens. Dl, I . p. 228, sub . t it . Zonderlinge ontaar­ding van het beengestel, bij eetie hoogbejaarde vrouw.

47

ad morbi evolutionem. — In 34 casibus bit morbus or­tus es t ae ta te 10-20 annorum , bis 2 0 -2 5 ; quater 25-30, septies 3 0 -3 5 , decies inter^ 3 5 -4 0 , sexties 4 0 -4 5 , e t semel 45 -50 aeta tis ann is,quod quidem quodam m odo, non autem ab omni parte cum observationibus Clar. K i l i a n convenit 103). Numerus earum observationum vero nimis exiguus e s t , u t iis certa conclusio depromi posset.

§ ‘24.

Fem inae quae facillime e t citissim e partus antece-

dentes absolverunt, saepius morbo corripi videntur, quam eae quae sem per difficillimum partum edant.

Inter perplures casus non [unum compertum h a b e o , quo partus omnes antecedentes difficulter absoluti sint.

In universum morbo corripiuntur feminae, quae prosperè gaudeant sanitate quarumque habitus et vires florentes sunt. Secundum Clar. K i l i a n non nïsi ejusmodi feminae

103) C lar . K i l i a n n em p e hac de re ita m o n e t . »Aas e ine r

ssorgfaltigen Z asam m ens te l lung d e r b i s j e t z t ü b e r d ie a l lgem eine

•K n o ch en e rw e ich a n g d e r F rauen bekannt gew ordenen F a l ie , geh t

»al» fests tehende Thatsache hervoj-, dass d iese lbe beinalie n iem ats

s in den ers ten Zwanziger J a h re n , n u r se l ten in den Ielzteren Z w an -

•z iger J a h re n , am allerhautigsten ln den Dreiss iger J a h re n de» •L ebens sich aoszab ilden pilegt . In den ersten Vierzigern a n d

•n am eu t l ich bis zum 42sten n n d 43»ten J a h re , ha t m an e ine n ich t

»unbedeu teode Anzahl T o n Beobachtungen ü be r die Osteomalacie

• a a fg e z e ic h n e t ; al lein auch n icht e in einziger Fall ist b e k a n n t

•g ew orden , wo sich das Uebel erst in d e n letzten Vierzigern a n g e - • fangen hatte za zeigen. Cf. I. c. p. 7 -8 .

48

O steom alaciè corriperentur 104), id -quod tamen L u d - w i g i i 105) B u s c h 106) N a e g e l e 107) aliorumque observationibus non confirmatur. — „ G e i v ö h n l i c h i n ­quit Clar. K i I i ajn , „zeichneten sich auch früherhin „d iese Personen durch ihre wohlgefalligen G esichtszüge »,aus 108).” — H aec omnia igitur si vera sun t, conclusio fiat necesse e r it: feminas pulcherrimas inprimis morbo corripi. Primo adspectu hoc quidem mirum v id e tu r ; accuratius tamen rem contemplanti explicatio non diflici' lis erit. Constat enim (uti vidimus) praesertim feminas fertilissim as et facillime partum ed en te s , proclives esse p rae aliis in O steom alaciam ; e t inde ergo explicandum phaenom enon, quare pulcherrimae feminae ut plurimum morbo corripiantur. Inter pulchritudinem nimirum e t fe r- tilitatem ratio directa e x s ta t , uti et inter pulchritudinem e t decursum felicem negotii partus 109).

104) Cf. K i l i a n Bcijtraege e lc . p. 10.

105) In casu a L o d w i g i o descripto, puella e i inferioris

sortis jhom in ibus n a ta , sem per macilento et imhecil l i corporis

h a b i t a praedita fuer.it. Cf. Programma cilala transl . in D isput, ad morb. hist. et curat. f a c ■ edit . ab A. H a l l e r o 1758* Tom.

VI. p. 327

106) Cf. casus feminae K a t h a r i n a e K n i e s e , a Clar.

B u s c h descrip t . in E ju s G eburtshülfliche Abhandl. etc. Marb.

1826. p. 169.107) Cf. N a e g e l e E rfahrung. und Abhandl. aus dem Gebiele

der Krankheit. des IFeiblichen Geschlechtes. Manheim 1812.

108) Cf. l .c . p. 10 .109) Clar. B a s c h hac de re d ic i t : » Je vo l lkom m ener die

•w a h re w eibliche Schönheit ist , desto grösser ist d ie F rü c h tb a r -

»keit im A l lgerae inen , a n d desto le ich te r wird d ie S c h w a n g e r -

•scnaft , d ie G e b a r t n n d das W o c h e n b e t t e r t rag e n , w enn n icht

• e in e seh r rerfe iner te Lebensweise eine solche S te ig e ra n g der

49

B. Causae occasionales.Inter causas occasionales primum locum occupant:

graviditas e t inprimis puerperium. R aro tantum offen- duntur exempla, quibus morbus prodierit extra graviditatem aut puerperium. De tem poris spatio autem inter partum et primum morbi vestigium , parum afferri p o te s t , quum multi scriptores hac de re non accurate m oneant; in un i­versum tamen magis minusve constare v ide tu r, morbum in primis 20 diebus post partum prodire et quidem s a e ­pius durante lochiorum fluxu, qua in re etiam fere oni- nes conveniant scriptores 110). R arius quidem m orbus durante graviditate oritur; nonnunquam autem morbus non amplius proced it, ejus sym ptom ata m agis m agisque evanes- cunt et stasis morbi observatur. H aec sym ptom ata con- valescentiae per plures annos nonnunquam observantur, donec nova graviditas oboriens morbi sym ptom ata fere sem per iterum provocet, dum si stasis ea non intret, m or­bus ipse sem per vehementior reddatur, ita quidem ut intra breve tem poris spatium saepius nunc omnia ossa affician- tur e t emolliantur. Ex eo jam intelligitur primum offi-

»Receptivita t bew irkt ha l , dus d a d u ic h die g en ann ten Yorgange

se inen b edcu tenden E ind ruck auf das f tervensyslem hei vorbringen

» k ö n n e n .” e tc . — C f . B u s c h , Lthrbuch d. Gcburtskunde. Berl in

1342. p. 27. § 51.110) Clar. K i l i a n , qu i h ic i n re e l iam consen t i l , hic a d -

j u n g i t , rarioribus il l is casibus , qu ibus m orbus proyenit apud feruinas quae n o ndum p epe re r in t , semper p r ima symptomata in

menstruatioqis periodo sese palam facere. Cf. E ju s Bcytraege etc. p . 12.

§ -25.

4

50

cinm M edici esse in talibus casibus feminam abhortere a c o i tu l l l ) . Nam si progrediente morbo, nova accedat g rav id itas , summum gradum brevi contrahit m orbus quo prognosis ergo infaustissim a redditur.

§ 26.

Ad causas occasionales porro referendum est refri- gerium , praesertim ex aëre hum ido, unde derivandum illud , quod inprimis ta les afficiantur feminae, quae cubi - culos frig idos, hum idos, et obscuros inhahitent. Illae causae vero tum maximam habere videntur efficaciam, si feminae durante fluxu lochiorum ut et mensium, iis exponantur. — Etiam aër impurus, defectus stimulorum vitalium tam externorum (uti lu c is , caloris c e l ) quam internorum, (uti potuum , ciborum , aliorumque) ad causas illas pertinent. Denique etiam animi affectus deprimen- t e s , e t inter eos quam maxime te rro r , angor, egestas, m iseria, aliiq. ceteris causis conjuncti, ansam certe p ra e - bent ut morbus originem babeat, id quod eo jam proba- t u r , quod e t in casu a Doet. F r a n k , e t in duobus casi­bus a Clar. K i l i a n observa tis , morbo corriperentur feminae in carcere detentae. Ab iis causis tamen om* nino derivare non posse mihi v id e o r , quare m orbus in nonnullis regionibus frequentius quam in aliis obveniat 112).

111) Si praelerea ad pericula a t teodam us , quae sequeo tem

par tum concom iten tur , certe nu l lum officium Medici iu Loc morbo

m ajoris m om en ti qu am illud videtur .

112) Doet. M o s e r hac de re ita m o u e t : »Da die Knochenei w e i -

»chung der Frauen in e in igen G egendeo hau l iger sich *eigt, als ia

51

Nonnulli Medici primarias causas O steom alaciae uni« versalis hahent Arthritidem , Syphilitidem , Scorbutum , S crophulosin , cet. E as causas maximam habere effica- ciam in producenda emollitione ea, quae nonnunquam apud viros feminasque non fertiles observatu r, c red o ; — si tamen observationes O steom alaciae colligam us, facilis erit conclusio, illas causas non adeo magni e sse haben- das, siquidem ex omnibus pateat, praesertim feminas p e r- fectissim a san ita te gaudentes morbo affïci.

E rror M edicorum , qui maximam morbi causam A r. thritidem h a b e n t, forsan eo ortus e s t , quod d o lo re s , qui per longissimum temporis spatium prim a indicia ossium emollitionis antecedant, sem per pro arthriticis doloribus haberentur, quo etiam fiebat, ut saepius aegro tas antiarthri- ticis rem ediis curare vellent M edici: imo Doet. C o n r a d i similitudinem eorum dolorum cum iis , qui Osteomalaciain

«anderen (so ist sie in England und dem s ü d i ich e a F rankre ich

abesonders h a u f ig ) , so ist es ungew iss , ob der E influss d e r h ie r

»genannten K rankhei tsm om ente als bedeutend angesehen w erden

•m usse . Es schein t n ich t , dass die m eteoro log isc lnn Verhaltnisse

a de r e inzelnen G eg en d e n in denen die K rau k h e i t vorzugsweise

«haufig ist, allein als bed ingende Momenle angesehen w erden

» kön n en , da j e n e bald raeh r nörd l ich , bald m e h r südlich in der

»Nahe von Gewassern oder von dense lben en tfe rn t ge lager t s ind .

»E inen grössern E influss muss m an d e D terrestrischen E inf lüssen

»und der Lebensweise zuschre iben, so wie d e r BeschafFenheit de r

•genossenen N ah ru n g sm it te l .” Cf, Eticyel. W ö r ttrb . der Med•

ff^issensck. Bd. XXVI. p . 155. — In eo et iam convenit Clar.

B u s c h . Cf . B u s c h Geschlechlsl. dt U^eib, 2 te r Th- p. 511.

4*

§ 27.

t

52

concomitantur, hujus rei argumentum habet 113). Docuit experientia ia A rthritide copium P bosphatis Calcis in o s ­sibus vulgo adaugeri, in O steom alacia sem per dirainui. E t unde explicandum. quare morbus nunquam fere obse r. vetur ex tra fertilitatis ae ta te m , quare ille feminis sit proprius, quare fere sem per post partum oriatur, quare feminae sanissim ae praesertim afficiantur cet. ? L ice t itaque non negandum s i t , A rthritide eniollitionem ossium produci p o s se , tamen id certum habeo , Osteomalaciam nostram vix e t ne vix quidem ab Arthritide produci.

Etiam Luem V eneream non tam magni facio inter causas O steom alaciae , quanti nonnulli voluerunt. P rae te r ea, quae mox de A rthritide attuli, insuper bic oppugnant observationes quibus consta t, nec ante morbi orig inem , nec durante ejus decursu laesiones functionum u te ri, m enstruationis, aut concipiendi facu ltatis, graviditatis aut puerperii obtinuisse. Jam vidimus e contra etiam in magnis Osteom alaciae gradibus, omnia ea fere sem per optima se habere 114). Luem veneream tamen saepius causam nostri morbi esse p o sse , derivari po test jam ex e o , quod eae feminae praesertim , quarum system a generationis maxime irritetur, praesertim etiam morbo corripiuntur, dum etiam casus a D o e t V a l s a 1 v a e 115), F r a n k l l G ) aliisque

113) CF. C o n r a d i Diss. cit. pag , 14,

114) Cf. ea , quae feguntur § 15, pag. 23-26.

115) »)lulier i quae annura exegerat q u in q u a g e s im u m , dolor »oboftus est ad maxil lam iu ferio rem , cum m ulti in terdurn sa n -

sg u in i s f luxu adeo ut candenti ferro admoto h u n c compescere

vcogitarent , ni per se (andern desiisset. Brevi post tempore d o -

»lores ad ossa vexare m ulie rem c o e p e r u n t : quos cum d iu pertulisse t,

• in c e p i t , quo t iescunque movebatur , q uer i , om nia sibi ossa f ra n g i ;

53

descrip ti, satis probant eniollitionem omnium ossium ex venerea labe oriri posse. — Quoad causam scorbuticam haec eadem valere videntur. L icet enim verum sit quod Clar. S o e m m e r i n g i u s 11 7 ), d e F r e m e r ij 1 1 8 ), aliique tes ta ru n t, nem pe ossa ex scorbutica causa eniol- liri p o sse , tamen vix unquam Scorbutus causa fuisse videtur Osteom alaciae. — Si verum foret sententia D oet. F r a n k , qui Osteomalaciam morbum esse sta tu it cum R hachitide identicum, tune certe causam scrophulosam maxinii h aberem us; attam en quum non consentio cum iis, qui hanc identitatem sta tu an t, quum porro rariores sunt casus quibus certe pate t Scropbulosin fuisse causam, eam non tam magni habere possum. E xstan t tam en casus, quibus feminae scrophulosae morbo corripiebantur, inter quos tantum nomino casuni a Doet. K o t t m a n n obser-

»et sane qui aderan t , tune c rep itum ad articulos aud ieban t . Ad

»baec il lud posten accessit, ut inferiorum ar tuum ossa llccti c o e -

ep e r in t , quasi essent cerea, e t ad l ev em etiam motura dolere ,

»>lortuae deinuni inventa sun t ossa inn o m in a ta , fem oiis , t ib iae ,

se t quae cranii fornicem efficiunt, non secus ac si e x crassiore

spapyro essent , l l e x ib i l i a ; superf icie au tem spongiosa e r a n t ; ad

vm editu l l ium vero qu ibusda ra locis cariosa.” Cf. J . E a p t i s t a e

M o r g a g n i De sedib. et causis morborum. L ib . IV, E pis t . LVI1I.

No. 4.

116) Cf. Delect. Opusc. Medic. Tom. .V. p . 313.117) S o e m m e r i n g i u s j a m d i e i t : »Jfec m inus p roprio

«modo ossa Scorbutus corrum pit . Mollia, spongiosa t iu n t , q u in

vsponte hoc loco in cartilaginosam massam soluta , f r a n g u n tu r .”

Cf. E jus op: de Corporis humani fabrica . T o m .I . § LXXX.pag.88.

118) Cf. N. C . d e F r e r a e r i j , Diss. de mutation. figurae pelvis, praes. de iis, quae ex ossium emollitione oriuntur. L u g d .

Bat. 1793. $ XXXVIII. p. 56.

54

vaturo, ubi femina multa habebat ulcera scrophulosa 119). Clar, B u s c h casuro narrat cujusdam puellae scrnphu- losae 13 anooruni, quae Osteonialaciè corripiehatur 120).

119) Cf. Journa l f ü r Geburtshülfe etc. edil . i . t o d S i e b o l d . Bd. III. p. 306.

120) Cf. B u s c h Geschlechtsl d. J f'tib . T h . II. p . 519-20 .

9

C A P V T V.

H I N 0 I) L E M O R B I .

§ 28.

IU m nes qui de Osteom alacia sc rip se ru n t, summa cura determ inare conati sunt causam proximam et indolem illius morbi. Quum autem baec iodagatio summis tene- bris prem atur, factum est, ut to t fere ortae sint hypothe­s e s , quot fuerunt scriptores. Inter antiquiores praesertim cognitae sunt hypotheses M o r a n d i i 121) , L u d o - v i c i l 2 2 ) , H u n t e r i 1 2 3 ), M o r g a g n i 1 2 4 ), H e r i - s a n t i s l 2 5 ) , J a e g e r 126) pluriumque aliorum , quarum plures commemoravit Doet. C o n r a d i 127), simul con-

1 2 T) Cf. Histoire et Memoires de i ' Acad, Hoijal. d . Scietic. 1753. p . 541. seq.

122) C r . op. cit. p. 417.

123) Cf. Jo urna l de Medicine. p . 459.124) Cf. I. c. Epis t. LVIII e t LXVIII.

125) Cf. Memoires 1758. p. 322 e t 419 seq.

126) Cf. E jus Diss. Acid. Phosph. tam quam tnorb. quorum­dam causam proponens. S tu ttg . 1794.

127) Cf. /. c. p . 17-20.

56

tra eas varia opponens argumenta. Mihi non proposui eas oinnes hic commemorare et upponere, nec veterioris, nec recentioris temporis ; sed breviter hic respondebo ad questionem, an Osteom alacia sit morbus cum Rhachitide identicus, e t qaaenam hypothesis inter omnes mihi videa- tur maxime probabilis.

§ 29.

J . H u n t e r u s primus fuit, qui inter Osteomalaciam e t Rhachitidem magnam inveniri dixerit analogiam , ita ut crediderit apud adu ltos, eo morbo rhachitico affec tos, emollitionem ad majorem pervenire gradum , e t ossa ten- dinum ad instar llexibilia fieri ex defectu te rrae calcariae; dum apud infantes sem per terreneae partes rem an en t, quo certo gradu formam suam non amittunt o ssa 128). J . P F r a n k m agis adhuc rem ex ten d it, nullam, uti videtur, differentiam videns inter Osteomalaciam et R ha­chitidem , quare primum morbum etiam descripsit nomine „ R h a c h i t i s a d u l t o r u m . " IIS). Etiam d u V e rn e y eandem sententiam habuisse videtur 130). — Si tamen accuratius utrumque inter se com paremus m orbum , non dubitandum videtur, quin inter eos magna exs te t differentia; si enim aetatem q u i illi morbi proveniant, e t sym ptom ata, causas , sedem , signa anatom ico-pathologica cet. utrius-

128) Cf. Jo urna l de Medicin. de Londrcs 17C-7. Pars I, et J . P .

F r a n k , Dissert. de lihachil. acut. et adultorum. L ipsiac ia E ju s Dtlecf. ojjusc. medicorvm. Toin. V. p ;(13.

129) Cf. opus. cit. p. 312.

130) Cf. d u V e r n e y , Over de Gebreken der Beenderen, vertaald door M. I l o u t t u y n , 1756. 2de 01. p , 251.

que morbi com putem us, mox magnam observabimus discrepantiam .

A. Quoad aetutem qua illi morbi obvenian t:E x observationibus constat Osteom alaciam sem per

obvenire in feminis a d u ltis , et non dubitandum quin adsit nexus quidam system atis generationis inter e t morbum illum ; — Iïhachitis tamen es t morbus aetati puerili pro- prius. S i vero contra illud dictum casus afferantur, qui - bus emollitio ossium ante pubertatis aetatem jam o b ser- varetur, respondendum erit , eos casus saepe ad O ste o ­malaciam nostram non pertinere, quod cuivis sa tis patebit, qui a tte n ti meute ejusmodi casus com paret cum nostro morbo. Si vero alii afferunt, ex varia ae ta te quü morbi obveniant, non ad differentiam eos morbos inter concludi p o s s e , — tune respondebimus, id certe fieri posse, si unus alterve eorum morborum cum system ate quod-tin, in bac illave ae ta te p ra e ta le sc e n te , maxime cohaereat, uti in O steom alacia nostra obtinet cum system ate g e n e ­rationis. R ecte etiam liane ob rem Doet. M o s e r : „E ben „so «en ig ,” inquit, „w ie man die nervüsen Zuliille junger ^.Madchen für hysterische ansehen dar f , wird man die „R bachitis junger M adchen als Knochenertveichung dar» „thun dürfen, ” 131).

B. Quoad symptomata: constat dolores illos, vehem en- tissim os, arth riticos, perforantes e t pungeutes, qui sem per in O steom alaciae decursu observan tu r, in R hachitide vulgo deësse ; dum ab altera parte raro vel unquam vix ullum scrophuloseos symptoma aliave quae R hach iti-

131) Cf. Encyclop. W ó rttrb . d. M td. W istem ch . Bd. XXVI.

p. 173.

58

dem sem per an tecedun t, ante O steom alaciae eruptionem observari posset. E tiam abreviatio ossium, licet quidem vario in gradu, sem per tamen in O steom alacia, nunquam e contra in Rbachitide observato r, quod etiam Doet. H e s s e l 3 2 ) non om isit, qui ceteroquin nullam observ&sse videtur differentiam inter eos morbos.

C. Quoad causas:Ad prim arias causas Osteom alaciae tam praedispo-

n e n te s , quam occasionales, pertinent graviditas e t puer- perium ; — hocce morbo praesertim corripiuntur feminae sa n a e , optime evolutae et ro b u stae ; — porro e t animi affectiones dep rim en tes , e t refrigerium e t stimulorum vitalium defectus ad causas O steom alaciae p e rtin en t, quarum autem nu llam , nisi ulteriorem causam habere possim us R hachitid is. — Infantes qui eo morbo corri­piuntur sunt deb ilissim i, et apud eos se m p e r, jam ante morbi p raesen tiam , sym ptom ata cujusdam affectionis to ­tius Organismi se se palam fecerunt.

D. Quoad oriundi locum: O steom alacia sem per primo afficiuntur o ssa pelvis , u t e t inferior vertebrarum columnae pars , ideo sem per hae partes inprimis em ol- liuntur e t difformantur; R bachitide autem primo affici videntur ossa capitis u t e t extrem itatum , dum saepe gradu sa tis magno ad es t m orbus, absque ullis indicüs cujusdam pelvis difformationis. — Ad differentiam ex oriundi loco diverso maxime attendit Clar. K i l i a n : „D ieses hüchst m erkw ürdiger V erhalltniss ” inquit „aus „welchen vvir e rse h e n , n ie es namentlich gerade die

132) Cf. H e s s e , . Uebtr die Erweichung der Gewtbe u . Organt d. mtfnschl. K örp. p . 145.

59

„zw ei Endpuncte der Colurona vertebralis s in d , in „welchen sich diese beiden , sich in so fernen L ebens- „perioden , und unfer so verschiedenen Erscheinungen „entwickelnden Krankheitsforraen erzeugen und fortpflan- „zen , möge von dem Physiologen und dem Pathologen „doch j a genau in ’s Auge gefasst werden : S ie ist es „hauptsach lich , von welcher vieler A usschluss erw artet „w erden kann ” 133). — Secundum Clar. B u s c h ut et Doet. M o s e r , in R hachitide insuper inprimis afficiuntur E p ip h y se s , — in O steom alacia e contra D iaphyses ossium cylindraceorum 134).

E . Quoad signa anatomico • pathologica :Sectiones cadaverum etiam magnam demonstr&runt

differentiam. N am praeter abreviationem illara O steom ala­ciae propriam, de quo supra est dictum, in eo morbo emollitio longe superiorem attingit gradum quam in R hachitide > „quodque in eo morbo” inquit Clar. d e F r e m e r i j , „nunquam >,inveniri ceream emollitionem, sententia jam era t auctoris, „qui primo de hoc morbo s c r ip s it , G l i s s o n i i ” 135). O ssa ex rhachitica causa em ollita, sem per in cartilagi- neam m assam mutata sunt inven ta , dum O steom alacia ipsa mutantur in membranosum quasi tubulum , fluido quodam sanguineo, oleoso, vel inelligeno, fusco-flavescente colorato, repletum . In ossibus ex O steom alacia emolli* tis, signa sem per adsunt magni irritationis gradus (vaso- rum multiplicatio in periosteo aliaque), non ita in R ha-

133) Cf. E ju s l. c. p. 8134) Cf. Encyclop. W örterb. d. Med. W issensch. Bd, XXVI.

p . 174. — B u s c h Geschhchtsl. d. W e ib . Th . II.

135)- Cf. N. C . d e F r e m e r i j , Diss. t t t . p. 30 . — V a n

S w i e t e n , Comment. i a B o e r h a r i i Aphorism . T om . V. p, 600 .

60

chitide. Infantes rhachitici sem per habent cutem ten er- r in iam , per quam sanguis transpare t, in feminis autem Osteom alacia correptis cutis valde crassa es t e t contracfa, m agisque dura. cet.

F . Denique quoad prognosin e t curationem, valde etiam differunt morbi. P rognosis in Osteom alacia infaustis» sim a e s t , casu felicissimo progressus morbi cobibentur, sed veracuratio vix unquam sequitur, siquidem sem per rem aneat praedispositio ad eum morbum adeo expressa , u t vulgo lev issim i etiam causA de novo majorique vi incipiat. — Prognosis e contra in R bachitide fausta fere sem per est, e t curatio vulgo facile obtinet. Oninia iila rem edia anti- scrophulosa, quae adeo excellant in Rbachitide, in O steo - m alacia autem , — quidquid hac de re nonnulli etiam dixe- r i nt , — te s te experien tia , parum modo juvare videntur.

S i itaque oninia ea colligamus, non am plius dubitan- dum mihi videtur de differentia notabili inter O steom a­laciam e t Rhachitidem . Quidquid saltem alii Medici de magna convenientia, ut e t de identitate utriusque morbi scrip serin t, consentio cum Clar. L o b s t e i n quum dicit : „Ich kann es nicht b e rg e n , dass ich nicht geneigt b in , „d ieser Ansicht beizu tre ten” 136).

§ 30 .

Nonnulli scriptores indolem O steom alaciae in pravê nutritione ossium sitam esse sta tuunt; facile tamen quis- que in te llig it, ex prava nutritione non sa tis declarari morbi indolem. In hocce morbo pravam nutritionem

136) Cf. L o b s t e i n , op. a t . Bd. II . p . 172.

61

ossium obtinere, non es t quod dubitem us: nam indagatio . nes chemicae docuernnt, substantiarum terrenarum quan- titatem in ossibus eo morbo dim inni; e t haec dimiuutio certe producitur vel auctd absorp tione, vel imminutè appositione, vel utr&que causa sintul. H aec omnia autem non sut’ficere ad indolent morbi declarandam , facile jam in te llig itu r, si tantum cojjitemus in R bacbitide idem illud o b tinere , e t p raeterea nonnisi feminas e t quidem sanis* sim as optimeque nutritas Osteom alacia corripi. Hic enu- m erare omnes hypotheses quae de indole prolatae s u n t , non possum , sed breviter communicabo eam hypothesin quae mihi maxime omnium arridet e t sufficiens v id e tu r, sententiam volo viri Doet. M o s e r. x

Ille vir Doet. enim sequenti modo m o n e t: » VVir „sehen” inquit „das W esen der K nochenerueichung der „Frauen a ls eine durch ein anomal auf das Knochen* , .system reizend einvvirkendes G eschlechtsverm ögen b e - „dingte Reizung an, durch vvelche Reizung und durch die „hierdurch zu dem K nochensystem hingeleitete ander- „w eitige K rankheitsstoffe, die Knochen eine krankhafte „B eschaffenheit und Form annehmen " 137). Printo loco Doet. M o s e r itaque in hacce sua hypothesi su p p o n it, quamdam vim inesse system ati generationis ad morbum producendum; et secundo loco, ejus system atis vim h abe t quamdam irritationem ; — quibus in rebus maxime cumillo viro Doet. consentiendum mihi v id e tu r , quum non desunt argum enta, quibus haec sententia probetur :

1°. enim morbus solummodo feminis e s t proprius.

137) Cf. Enctjclop. W örtcrb . d. Med. W issensch. Bd. XXVI. p . 177.

2°. Nunquam fere O steom alacia an te fertilita tis aetatem vel post eam oritur.

3°. Morbo praesertim eae feminae corripiuntur, quae magnum in lucem ediderunt infantum numerum.

4°. P rim a morbi sym ptom ata fere sem per durante graviditate vel puerperio se se palam fac iu n t, dum si m orbus apud taJes feminas, quae nondum pepererint, sit o b se rv a tu s , prima sua sym ptom ata menstruationis tem - pore proferret 138).

5°. Si (uti nonnunquam fit) s ta sis morbi o b tinea t, nova grav id itate obortè iterum sem per de novo quasi incipit m orbus, e t multo vehem entiora redduntur s y m p ­tom ata.

6°. den ique, sed es morbi e s t in p e lv i , cujusque partis ossa nonnunquam valde mutari affectione quadam system atis generationis, experien tia saepius docuit 139).

E x hisce sa tis constare v ide tu r, non absque omni ju re cum Doet. M o s e r accipiendam esse quamdam vim, sitam in system ate generationis. Nunc tamen porro

62I

138) Cf. K i l i a n , Beytraege etc. p. 12.

139) Ex sequeo t ibus hoc j a m probari v i d e t u r :

1*. Ex sententia D u p u y t r e n ossa o m n iu m fem in a ru m , quae

Carcinomate u ter i passae s u n t , valde m u tan tu r et m ax im e fragilia

re d d u n tu r .

2*. Pelvis feminea formara suam pecu l ia rem , ab ea v i ro rum

pe lv ium m axim e d ive rsam , tune temporis acqu ir i t , quando systema

genera tionis m ax im e evolvitur, i taque ineun te pubertat is a e ta ie .—

(N. C . d e F r e m e r i j . I. c. — M o s e r , l. c. p. 176) .3*. In gravidita te pelvis ossa l iunt fortiora et crass iora , e o ru m -

qu e coojunctiones debil iores r e d d u n tu r , ita ut n o n n u n q u am q u t e -

dam mobilitas ossium oriatur ( M o s e r p. 1 7 6 ) cet.

t \

probandum resta t, illa vi ossa irritari, eamque vim ipsam

e sse irritationem .

§ 31.

P a te t jam ex antecedentibus, nostrum morbum sem per evolvi quando system a generationis versetur sta tu m agis minusve irritato, v. c. durante menstruationis periodo (li­cet rarius), e t saepius durante graviditate et lochiorum effluxu. Vidimus jam antea quamnam vim excerceat irritatio , v. c. grav id itatis, in hujus morbi p rogressus; vidimus etiam morbum praesertim ta les corripientem fe­minas , quarum system a generationis saep ius irritatione fuit obnoxium ; vidimus porro in decursu morbi nunquam laesiones in system ate generationis obvenire, imo con- sentiendum esse verbis : „D ass das Leben des U terus quae inquit Clar. K i l i a n „nicht nur nicht im fernsten „gesto rt w ird , sondern im gegentheil sich kraftiger als .,je en tfa lte t, und hiervon auch das gü ltigste Zeugniss „in den wicbtigsten Augenblicken seiner V errichtung ab- „ leg t 140),” ex quibus omnibus jam qu&dam cum certi- tudine concludi po test ad vim irritantem illius system atis.

E t revera si rite attendam us ad sym ptom ata m orbi, ad signa anatom ico-pathologica in ossibus observata, cet. etiam in iis irritationis signa observabim us; nam :

1°. Sem per emollitionem ossium antecedunt dolores v ehem entes, pungentes, arden tes.

2°. Nonnunquam partes circum jacentes intumescuut e t ru b escu n t, uti optime mihi patuit de extrem itatis e i-

63

140) Cf. K i 1 i a n /. c p. 16.

64

nistrae inferioris partibus, in puella de qu& jam antea m em oravi, id quod etiam ab aliis observatum luit 141).

3°. Quum observationibus constet ex subinflam- inatoria conditione periostei nonnunquam produci emolli- tionem ossium 14 2 ), forsan idem etiam statuendum est de irrita tione ejusdent membrani.

4°. Aucta densitas periostei ejusque color ruberior, uti e t vasorum sanguiferorum major num erus, tam in periosteo quam in ossium substantia ip sa , c e t . , haec omnia irrita tam conditionem illarum partium certe p ro- bant.

5°. L ic e t de curatione morbi hucusque parum constet, tamen abstinentia omnium eorum quae irritan t, pediluvia sa lina , ususque Calomelanos cum Opio a m ultis M edicis optim e habentur 143). Ex ejusmodi argum eutis ad irri.

111) S ic in te r al ios f f l o r a n d i u s ita n a r ra t : »Les mains

»qu i étoient séclies dans le temps des grandes douleurs , sont

Dtoujours en f lées , e t sont d ’ une si grande sensib il i té , q u ’ elles »supportent avec peine le contact du d rap : la m ain droite , qui

»est a qu e lq u es égards moins contrainte et moins geuée que la

«gauche, es t , toutes clioses* égales, plus douloufeuse. Les dou­

c e u r s sont p lus cons tam ment lixes aux genoux qu e p a r to u t ; elles

rau gn ien ten t quelquefo is en proport ion de la rougeur et de 1’ e n -

» f lu re .” Cf. Memoires de l’ Acad. R o ij, d. Sciences e tc . 1764. p. 209-210.

142) Hoc in te r alia exempla proliant duo casus, quos desc r ip -

sit v a n d e r H a a r in Samm l. auserl. Abhandl. e tc . 3 ter T he i l p 486-492.

143} C f . M o s e r in E nc. W örterb . d. med. W issensch. Bd.

XXVI. p. 182. — C u m i n , in Enctjcl, der Pract. Medicin. 9e

Lief. Art. Rhachitis adultorum . — S c h m i d t , Encycl. d . Ge- sam m t. Medic. IV te r Bd. p . 192. — Busch, Geschlechlsl, des W eib . T h . II. p . 516. — aliique.

65

tatiouem ossium concludere incongruum non apparet. E t istam irritationem insequitur sponte nutritionis deprava- tio ; quo autem haec conste t, hucusque rite indicari non potest. Dicamus ergo etiam hac de re : „Multum adhuc

resta t operis , multumqoe restab it; nec ulli nato post „m ille secula praecludetur occasio aliquid adhuc ad ji- „c iend i” 144). Qui scriptores de emollitione ossium in genere scripserin t, u t e t qui Rhachitidem et O s te o ­malaciam identicos vel sim iles morbos habuerin t, fere omnes causam proximam emoljitionis posuerunt in nimia productione cujusdam ac id i, e t quidem phosphorici. A t- tamen si argumenta quibus hanc sententiam probare couentur recenseamus , facile elucescit ea partim quidem valere de rhachitica emollitione, non autem de O steom a- lacia , quod inter alia sa tis probatur iis quae afifert Doet. K e i l e r 145). In universum non video ununi afferri posse argumentum stahile, quo 'pateret ju re statutum fuisse a Pathologis quibusdam, causam Osteom alaciae feminarum proximam sitam esse in acidi cujusdam praesen tia abnor- mali. Antequam autem finem imponam huic c a p iti, non possum quin m ea faciam verba Doet. H e s s e , quum a it: „Miichten Alle , tvelche diese Untersuchungen fo rtse tzen , „von der Ueberzeugung sich leiten la ssen , dass es für „jetz t heilsam er is t , d ie Enveichung in allen ihren E r- „scbeinungen kennen zu lerneD, als durch übereilte T be- „orieen L icht darüber verbreiten zu wollen ” 146).

144) Cf. S e n e c a , Epist. L.ViV.

145) Cf. K e i l e r , Quaesliones M tdicat — Ouaesl, p rima: de ossium emollitione morbosa. Lugd. Bat. 1816. § XI p. 10 seq,

146) Cf* l l e s s e , Ueber die Erw dchuntj d. Geueb. tt.O rgan ,

des menscht. hörpers. p. 21 f).

5

C A I * II T ti.

P R O G Pf 0 S I S.

§ 32.

M o rs hoc in morbo rarius obtinet ex ipsius morbi v i , sed pluries ex ejus effectibus, scilicet ex difformatione ossium , inprimis eo rum , quae cavitates ta les constituant, quales organa includant ad vitam sustinendam perneces- saria. E x inde jam sequitur prognosin faustiorem esse si solummodo pelvis ossa emollita sin t, pejorem si etiam vertebrae affectae observentur, ut e t ossa quae pectoris cavitatem constituan t, quia tune sem per laesiones addu- cantur functionibus medullae sp ina lis , co rd is , pulmonum aliorumque organorum.

Differt porro prognosis secundum emollitionis gradum, e t quidem pro parte e o , quoniam incurvationes et dif- form ationes, ut et etiam nonnunquam fracturae iteratae o ssium , cum eorum mollitie progrediantur, e t pro parte etiam e o , quoniam inter emollitionis statum e t conditio- nem universalem feminae ratio directa observetur. R ecte Doet C o n r a d i : „S i om nia” inquit „corporis ossa in- „curvata et mollia s in t , uti in laudatissimo illo feminae

„ S u p i o t exem plo, oninis recuperandae sanitatis spes „prorsus evanuit. 147).”

✓

§ 33.

Quoad prognosin, quae specta t curationem , facile infausta haec dici potest. —■ Nam primo vera curatio . què peractS omnes functiones rite iterum absolvantur, ontnes- que facultates ta les restituantur, quales antea fuerint, taiis curatio vix unquam obtinuit. Inde etiam factum e s t u t multi M edici eam non vocent curationem, sed potius sta - sin morbi. „E ine so vollkommene H eilungim ersten F alie” inquit Clar. B u s c h , „dass die F rau durch eine nachfolgende „Schw angerschaft nicht vreiter gefahrdet w e rd e , gelingt „selten, wohl aber darf man boffen , die G esundheit insoweit „w ieder herzustellen , d a s s , wenn nicht schadliche U rsa- „chen einn irken , die Kranke durch keine weiteren K rank- „heitserscheinungen belastig t \v ird” 148). — Secundo: etiam si morbi sym ptom ata m agis m agisque decrescan t, ossaque anteriorem duritiem recuperen t, tamen vulgo taleS rem anent difformationes, quales mortera saepissim e indu- cunt. — Denique tertio : post morbi curationem m agis minusve felicem , praedispositio tanta autem relinquitur, ut levissim a imo causa saepius sufficiens sit ad rep ro - ducendum morbum ; tune autem vulgo majore vi p rogre- ditur. Sem per itaque in ejusmodi casibus morbus noster habendus est hostis dorm iens, qui, si somno susc ite tu r,

67

147) Cf. C o n r a d i Diss. de Osteomalacia. $ 30. p. 23.

148) Cf. B u s c h , Geschlechtsl. d. IKeib. T h . II. $2G2. p .513.

5*

68

viribus restauratis de novo progrediatur e t difficillime a M edico vincatur.

§ 34.

P raesertim tum prognosis es t infausta , si durante stasi aut duran te decursu morbi, de novo obtineat gravidi- t a s ; e t hoc quidem fit partim e o , quia morbus nunc vel de novo excitetur, vel ad gradum longe vebementiorem evolvatur; e t partim e o , quia ob pelvis coarctationem partus sem per difficilis e s t , saepiusque tantum instru- mentorum secantium ope absolvi p o te s t, quod si fieri d e b e a t , omni spe boni excessus fere depravata es t in- felix!49). — Sed et talibus in casibus prognosin tamen non

140) Recte hac J e re C lar . K i l i a n : « E rfo l lg t” inqu i t »nach

»der e inge tre tenen Osteomalacie keine nene Schw angerschaft , und

» lebt die Kranke n icht in a lU uunguns tigen Lebensverhall tn issen ,

»nament)ich aber bef inde t sie sich in e ine r t rockenen, he l len ,

»der Mittagssonne ausgesetzten W o h n u n g so ist es irn höchsten

»G rade w ahrsche in lich , dass die Osteomalacie nach und nach in

» ih re r A u sb re i tung beschrankt w erden, und e inen w ahren und

«dauernden Sti l ls tand machen werde. — Tri t t aber nun von n eu em »eine Schwangerschaft e in , so werden alle i lo lfnungen, welche

s in a n mit Recht n ah ren zu k ön t ien g laub te , m i t e in e m Male v e r - »n ich te t , das sc h lu m m ern d e Uebel wird m it erneur te r W u th los-

»breclien , u n d j e naher das Ende d e r Schwangerschaft r iickt, urn

»so deu t l icher zeigen sich die S puien davon : die Schm erzen die

»m an für im m e r beschwichtet g laub te , k eh ren von n euem w ied r r ,

•d ie se lbe I lu lf losigkeit in d en Bewegungen erfolgt und zeigt nur

»zu deutl ich d em A erz te ,dass die K rankhe i t von n euem begoonen

»hat. Dieses jed o ch s iud nu r d ie Vorlaufer grösserer L e id en ,

»welclie in d e m W o ch en b e t te erfolgen w erd en , d e n n die grössten • V erh ee ru n g en der Osteomalacie finden unbes tre i tbar wahrend

69

plane desperatam e s se , inter alios maxime probatur casu quodam , quem descrlpsit Doet. J . H S c h e n k , ubi nar- ra tu r, sex infantibus a femina per viam naturalem in lucem ed itis , septimum tamen infantem ob pelvis coarc- tationem ex O steom alacia o rtam , sectionis caesareae ope ex utero remotum fu isse , et dein nova iterum graviditate o b o rti, octavum infantem per ruptum uterum in abdominis cavum expulsum fu is se : Laparotom ia instituebatur et quidem iterum bono cum successu 150).

§ 35.

Ratione e a , qua in universum durante morbi decursu sym ptom ata morbi increscant, etiam prognoseos conditio ceteroquin habetur. Nulla autem vitae spes superest, si febris hectica ut e t colliquationis signa observentur, tune enim miseriarum termino proxima e s t aeg ro ta , e t q u i terminus inducitur mors avide ab infelici flagitatur.

»derselben s ta ll .” — Et porro : »Bei den höchslen Graden, ron

«Missbildung des Beckens durch d ie Osteomalacie, b le ib t wenu »die Krnuen schw aoger werden und d e r Zeitpunc t d e r G ebur t

sh e ra n n a h t , kein anderes Mittel zu ih re r E n tb in d u n g ü b r ig , als

ader Kaiserschnitt . In den bei weiten m eis ten Kallen je d o c h ,

»iu welchen man zti d ieser o linehin so hóchst gefabrvollen O pera -

vt ion, zu diesem lelzten von der Ptl icht gebo tenen Veisuche das

akumraervolle Daseyn zu fr is tea , se ine Zuiluch t n ah ra , w urde das

«m utterl iche L ebeu das schleunige Opfer desse lben , weshalb man

swoli l auch in soichen Fullen die Prognose nie anders als hóchst

«uaguns t ig und zweifelhaf t s te llen k a n n .” Cf. I. c. p. 15 et

p . 21.150) Cf. de eo casu m axim e mernorabil i , Ju urna l f 'ur Geburls-

h'ulfe etc ^dit . a v o n S i e b o l d . Bd. V. S tuck III . p. 461 et

Bd. VI. S tück II. p . 377 seq.

D E C U R A T I O N E M O R B I .

( I I* I T VII.

§ 36.

C u ra tio O steom alaciae (uti jam est dictum) dinicillime tantum perfici po test, e t pauca hucusque exempla exstant, quibus rem edia utilia se praestiterint. Cogniti quidem sunt casus quibus curatio, vel potius, quibus sub usu AK caliorum vel Acidorum aliorumque remediorum stasis morbi adduceretur. verum longe plures sunt ca su s, quibus nil effecerint remedia. Q uaestio itaque sem per e s t , num quidem curatio eorum medicamentorum usu peracta sit, an potius vi medicatrici N aturae ipsd. P osterio r opinio veritati non absimilis v idetur, siquidem , adhibitd medi­camentorum quadam copia, nobis non liceat s ta tu e re : p o s t h o c e r g o p r o p t e r hoe . E t in su p er, si medicamentis adscribere vim insignem nobis ratum videa- tu r , quomodo t um, rogo , si solummodo ad duas rem e­diorum classes mox allatas attendam us, a se invicem in proprietatibus tantum d iversas, quomodo inquam , eorum actiones ad curationem perficiendani explicare posse-

I

71

m us? 1 5 1 ).— Clar. K i l i a n omnibus casibus quibus curatio secuta e s t , eam tantum adscribit vi niedicatrici N aturae, imo statuit, nil boni hucusque efficisse hac in re artem nostram , salutiferam in universum. „H artnack ig ,” inquit „ha t sie sich s te ts allen V ersuchen en tgegengestem m t, „und die hippocratische K unst, und das eifrigste B estre- „ben ihrer P rie s te r verhünt, denn in jenen nicht gar „seltenen F allen , wo nach einmal eingetretener O steo - „m alacie keine neue Schw angerschaften erfolgten, w elches „die Hauptbedingung zum Stillestehen der K rankheit i s t , „erfo lg te d ieses lediglich und ganz a lle in , ohne allen „arztlichen B eistand , durch die heilende K raft der N atur, „und unter Mitwirkung gunstiger ausserer V erhaltn isse , „vorzüglich aber einer trockenen B ehausung und einer „k raftigen , jedoch leicht verdaulichen Nahrung. ” 152). Quum tamen permultis in casibus ante curationem et durante ea varia rem edia adhibuerunt M edici, ideo non certe constare mihi videtur illud, quod vult vir ille C la- rissim us, sc ilicet: semper in felicibus casibus omnia et

151) »Die A lk a l ië n ” inqu i t Clar. B u s c h »hat m a n , in d e m

»nian sich auf chem ische T heorien s tu t i le , em pfohlen , und

»;jlauble h ie rdu rch das ïu r S aureh i ldung h in n e ig e n d e K n o c h e n -

•gew ebe iu verbessern j wenn uns nun auch die Aqua Calcis in

• e in ig e n Fal len seh r gute Dienste geleis le t ha t , so zeigten sich

»uns doch h a u t ig e r d ie Süuren sehr zw eckmass ig , so dass w e n ig -

»stens die chem ische YVirksamkeit der Aqua Calcis bestri t ten w e r -

»den m u s s ; sie kann nur wo eine Saure in den ersten W e g e n

•sich be l inde t , palliativ L in d e ru n g gew ahren und durch Y er -

•besse rung d e r Verdauung gunst ig auf den Organismus e in w i rk e u .”

Cf. B u s c h , Geschlechlsl. d. W eib . T h . II. p. 517.

152) Cf. I. c. p. 20.

7*2

unice tribuenda esse vi medicatrici N a tu ra e , nil autem p erp e trasse Medicorum auxilium et operam.

§ 37.

Quum multi uti vidimus Medici majorem minoremve similitudinem Rhachitidem inter et Osteom alaciam statue- r in t, inde factum e s t , ut etiam hoc in morbo varia ad- hiherentur rem edia antirhachitica 153). Quum tamen, me jud ice, et ex opinione antecessorum praeclarorum , multo inter se differat uterque m orbus, jam a priori statuerem , methodum illam curandi parum ulilitatis hic praestituram esse . S ed e t revera docuit experientia antirhachitica saepius nil bic efficere. Amplius itaque d isserere de illis m edicamentis adhibendis , non opus erit. S ed varii M edici de uno medicamento inter illa praesertim disse* ru n t, statuuntque in Osteom alaciae cura hoc utilissimum esse rem edium , puto Oleum Jecoris Aselli. R evera etiam exstare videntur casus, quibus Oleum illud aliquid juvasse dici debet 154), sed quoniam multis in casibus ab aliis M e-

153) Cf. F r a n c . K e i l e r , Quaeshoues M td . inaug. Lugd.

Bat. 1816. 4o. Om est . prima. De ossium emollitione morbo sa. p.

1 8-20 .

154) Sic Doet. J . H . S c l i e n e k in ter alios ta lem casum narrat:

»I)es J . H. Ehefrau von S. bei S ieg en , e ine schwachliche (von

« Juge nd a u f gegen den E ind ruck der Kalte und Feuch tigkeit

«krankhaf t em pfangl iche und im m er zu R heum atism en geneig t

»gew esene) W eibspe rson von 3 6 J a h re n , wurde im F n ih j a h r 1819

» ( im letzten W ochenbe tO von Gliederschm erzen er gr iffen , die

*sich nach dem G ebrauche schvj-eisstreibender Mittel zwar im

»Allgem einen w ieder verloren, aber deslo heft iger im Kreuze

•concen tr i r ten . Hier w iderstaoden sie auf das Hart nackigste eine

73

dicis observatis (inter quos solummodo varios eos nomino a Clar. B u s c h observatos 155), nil efficiebat illud

»JJengevon Aerzten und Nichtarzten vcrordne te r Mittel. Sie musste

»ganz k ru m m gebiickt l iegen oder s i izé n , und konnte von S cn m er - »zen keincn Fuss bew eg e n , dabei waren ihre C e in e .k a l t und

»taub Aller nachtl ichen R uhe l»er*;ubt, kam sie *j**.nz vod KiaC-

»ten und zehrte bis au f ll.iut und K nochea ab

»Jni October 1820 schril? sie in dieser, t raurigen Lage zum C c -

•b rauche des L e b e r th rm s tm 1 m h tn 3 nal les Tages e ineu LofTel »voll davon ein. Anfangs wurde sie davon gel inde abgefülirf ,

«hernach em pfand sie davon e ine a n g en eh m e W a rn .e des ganzen

» K örpers r w eicher bald eine gelinde Ausdunstung folgte.»Naeh Yerlauf von drei W o c h e n v c rm iude i te n sich scbon die

«Kreuzschmerzen, und nach sechs W oohen ste i l te sich w ieder « W a n n e und e rhöb te s G e fü h l in den un te ien E x trem ita ien e i n ; sie

»war ganz wieder im Stande sich aufzuricblen und g e s tu u t an die

» W a n d e in d e r S tube herum zugehen Zugleicli erhoite sie sich

»an Fleisch u n d Kraften sich (bar. Ihre m ona tüche Periode floss

ï u n t e r dem Gebrauche des Thrans rege lm ass ig , und sie bem erk te

»keine w idernatü»üche Y erm eh ru n g d e r s e lb e n .— lm F ru h ja h r !52 l

»war sie wieder so vollkommen hergeste l i t , dass sie ihren Garten

ag raben und Aiies dar in mit e igner Hand b ^ t e l i e n konn te , se it-

»dem is t sie auch gesuud g e b l ie b e n , nur geh t sie zum Merkmal

» ihres Uebels noch etwas g e k iü m m t e in h e r .7' — Cf. U u f e l a n d ,

Journa l etc. Deoemberstück No. II. p 42, quo plura hac de re

leg u n tu r casus.

Eo casu revera exs(itisse Osteomalaciam p roba tur ex pecuiiari

pelvis difïormitale , quam ob rem anno 1823 Sec.io Caesarea i n -

s t i tu e b a tu r . Cf. J . H. S c h e n c k in Jo urna l f ü r GtJhirtshülfe etc. von E l . v o n S i e b o l d Bd. V. St, III . p. 461-609. Cf. porro

quod scripsit idem Auctor in B d .T f . p .396 ubi de partu 8vo e jusdem

fem inae narrat oleique usum sum m opere com m endat .

155) Cl, B u s c h plura exem pia at tu l i t , qu ibus Oleum Jecor.

n i l juvasse videtur . Cf. Gcschccht&l, d. l ie ib . T h . IJ. p. 519-26.

No, 2 , 3 , 4 et 12.

74

medicamentum , etiam de ejus vi in O steom alacia curandè dubitandum mihi videtur, saltem non cum iis consentien- dum esse puto, qui tamquam specificum remediura habue- fint Oleum Jecoris. Doet. v a n C a m p aliique Oleoilli adscribunt proprietatem emolliendi ossa 155*).

§ 38.

Omnes fere scriptores qui recentiore tem pore egerint de Osteom alaciae curatione, monuerunt e t laudaverunt methodum, quam adhibere solet Clar. B u s c h , quamque igitur concinne hic proferre non inutile duxi.

In primo stadio nempe, puerperio absoluto, danda sunt S alia reso lventia , uti Tartr. P o tass , Acet. P o tass . etc. commixta extractibus resolventibus, uti Extract. Taraxaci, —• Graminis, — G entianae, cet. Iis rem ediis vulgo sym p- tom ata febrilia, quae initio nonnunquam observantur, eva- nescunt. Dein uti oportet aegrotam Calom elane cum Opio (gr. II Calom. cum V4-Vi gr. Opii) bis vel te r de d ie , e t quidem per 10 dies ; si tamen jam ante decimum diem incipientis salivationis indicia oboriantur, ab iis m edica- mentis mox abstinendum est, e t danda iterum sunt resol­ventia, durante duobus hebdomadibus. lllo tem poris spatio p rae te r la p so , de novo detur Calomel cum Opio per 10 d ie s , nisi ante decimum diem salivationis sym ptom ata iterum prodeant. Tem pore illo absoluto, refugiendum es t de novo ad resolventia. S ic agatur donec dolores mi* nores minoresque reddan tu r, id quod saepe jam fit si

155*) Cf. B o e r h a a t f , Tijdschrift voor G enets-, H eel-, Ver­los- en Artsetiijm engkunde , door G. C . v a n d e K a s t e e l e e n

L. S. A. H o l t r o p . Amsterd. 2de |aa rg . 6de A l le r . Dec. 1842

p . 285. Pl. X en XI.

75

bis vel te r Calomelane usa fuerit aegra. Durante illorum medicamentorura usu simul adhibeantur balnea calida , sa lin a , com posita ex L ib. III vel IV Salis cu linaris, alterno d i e ; vel etiam si fieri possit balnea marina.

Dein utatur femina Acido Phosphorico e t continuet cum balneis, dum Medici es t monere feminam ut a coitu abstinea t, graviditatem que funestam sic p raecaveat.— Me* dicum ,si advenit morbo jam in secundum stadium perducto, Calomel praescribere non oportet. Eo tem pore non solum caveat aegrota ne nova oriatur graviditas, verum etiam a lactatione abstineat. Interne nunc dentur reso lven tia , u t sic obstructiones abdominales solvantur, symptomata* que febrilia evanescant, et postea iterum Acidum P h o s - phoricum adhibeatur (bis vel quater de die 10 .20 guttulae). U sus illius medicamenti per longum tem pus continuari

debet, e t hujusce remedii usu solo nonnunquam curatio obtinuisse videtur. Aliis casibus simul praescribantur am ara , ut e t tonica v. c. Q uassia , Trifolium , G en tiana, China, aliaque ; etiam F erri p raeparata optime nunc agunt, si saltem congestiones nimiae eorum usum non vetent. B alnea salina vel marina hic simul adhibenda sunt, nec non balnea ferracea, praesertim Pyrm ont, saltem in talibus casibus quibus ob congestiones ad caput pectusque non nocent. P rae te rea contra varia sym ptom ata quae nonnun­quam oboriuntur, sym ptom atice agendum es t 156).

§ 39. *

L ice t vero haec medicamenta a multis laudentur M edicis, nonnuilisque casibus optim e eg isse videantur,

156) Cf. B u s c h , Geschlechtsl• d . W eib* T h . II. p. 515-19.

§ 266 e t 267.

76

tamen fatendum e s t , alios etiam exstare casus quibus parum solummodo juvarunt. Talibus in casibus nisi in om nibus, \a riis indicationibus obedire debet M edicus; — ad quas in genere pertinere mihi videntur seq u en tes:

Ia. es t Imlicatio causa lis, q u i scilicet agam us con­tra causam remotam. — In permultis quidem casibus causa rem ota incognita e s t; sed si (uti aliquando fit) cau- sa e illius non iguarus es t M edicus, si v. c. compertum habet morbum ortum fuisse vel ex causa venerea , vel ex scorbutica, vel ex scrophu losa , vel ex rheum atica cet., tune sem per laudandus erit usus vel antisyphilitico- rum , vel antiscorbuticorum , vel antiscrophulosorum , vel antirheumaticorum aliorumve medicamentorum aptorum.

II». est Imlicatio radicalis, q u i agatur in causam proximam morbi. Quum, uti m onui, causa proxima hic exstare videtur in irritatione ossium , producti quidam anormali saepe irritatione system atis generationis, talia rem edia adhibenda erunt quorum usu ea irritatio diminuatur quem ad finera N arco tica , Antispasm odica , taliaque saepius indicata sunt rem edia, dum simul ab) omnibus iis, quae irritabilitatem totius corporis augeant abstineat aeg ro ta , et praesertim ab iis quae irritationem in 6ystem ate generationis producunt uti a coitu talibusque.

III». Indicatio es t ut e a , quae deprim ant sy s tem a­tis nervei v ire s , anioveantur ut e t etiam oninia, quae tanquam momenta nooentia agant. A e r, quem haurit aegrota, purus e t siccus esse d eb e t, domum quam inha- b itet, radiis solaribus (quibus duo afferuntur principes s ti­muli: calor e t lumen) expositam esse opo rte t, motus si fieri p o ss it, sub divo perficiantur, varia animi pathem ata, uti angor, eg e s ta s , m iseria aliaque removeantur.

V

IV-i. Indicatio in eo consistere mihi v idetur, ut contra varia sym ptom ata quodammodo agam us, vehemen- tissim os dolores diminuamus, debilitatis organorum diges- tionis ut et obstructionis signa, quae saep ius in decursu morbi occurrunt, to llam us, quem in finem R oboran tia , e t Resolventia in usum vocari debent et inprimis ex - tracta am ara primum occupent locum. — D iaeta s it blanda et praesertim talibus utatur femina cibis, quales facile digerantur cet.

V '. Indicatio est ut, morbo feliciter sublato, femina de periculo graviditatis moneatur et cum viro non coeat. Ejusmodi indicationibus rite observatis, forsan melius morbi curatio perficietur, quam variorum medicamentorum specificorum (uti dicuntur) farragine.

77

;1

S E 3 TIO II.

DE MUTATIONIBÜS FIGURAE QÜAS SUBEAT PELVIS

EX OSTEOMALACIA.

§ 1.

/Q uum mojbus de quo primè sectione egim us, priroum sem per ossa pelvis invadat, ita etiam m utationes quas subeant ossa eodem morbo, omnium primum e t p raeser­tim in pelvis ossibus in lucem prodeurit. O ssa ea nimi- rum vario modo prem untur, flectuntur atque curvantur; cavitas pelvis vario modo inde coarctatur atque mutatur; ita ut apud fem inas, quae antea facillime ediderint p ro- les per naturalem v iam , saltem si morbus ad .magnum pervenerit g radum , tantum arte instrumentisque quidem secantibus partus absolvi queat. P e lv is , pars quae totius ossei system atis maxime subire videtur mutationes 1)

1) Hoc satis probatur plurim is observationibus viri Clar. N a e - g e l e et O t t o descriptis in op. t it : D as sehrög Ver eng te Bet ken ntbst einem Anhange über die wichtig sten Fehler des IVeiblichen Beckens überhaupt, Jttaint, 1839, p. 59.

79

itaque etiam jnostro morbo maxime mutatur, e t peculiarem acquirit formam quam scrip tores ju s ta denom'matione os- teomalaticam dicere solent. L icet vero peculiaris illa difformatio non ab omni parte in omni pelvi eadem ob- servetur, signa characteristica quaedam tamen exstant, e quibus in plurim is casibus facile et certe habere possim us O steom alaciam causam ejus difformationis. V ideam us itaque fusius de memorafè illa peculiari difformatione.

§ 2.

A. Mutationes quas subeant Ossa llium.Quamquam mutationes illae in A rte O bstetricia non

tanti sint momenti, quanti m utationes quae in pelvi minore obveniant habendae sun t, sem per tamen peculiaria signa O steom alacii producta quoque ossa llium ostendunt. Primo loco hic in conspectum venit mutata ossium direc- tio, quae nempe eo consistit, quod ossa m agis ad per* pendiculum locentur, atque se invicem appropinquentur. Ita diam eter transversa pelvis majoris sponte e t n ecessa- rius minor redditur. H aec mutatio variis in casibus vario gradu observatur, quae differentia et a vario ipsius O s teom alaciae g rad u , e t etiam a varia causarum actione producentium e s t repetenda. Non improbabilis videtur sententia eorum virorum , qui statuerin t eam directionem summis O steom alaciae gradibus plane perpendicularem fieri 2). Raro tamen quoad hanc directionis ossium mu- tationem , exceptiones quoque occurrunt, imo observati

21 Cf. K i l i a n , B eytraeye . etc. p . 30. — M o s e r in E ncycl. J f'ö rtirb . d. fllcd. JV issm sch, I!<1. XXVf. p. 1C3. — B u s c h ,

6 'esih/eck/sl d. I V tib. T h , II. e tc .

80

sunt ca su s, quibus eadem ossa directionem m agis hori- zontalem ostenderunt 3).

P rae te rea margines superiores ossium interiora ver­sus flectuntur, u t e t eorum pars superior: inde ossa m agis excavantur, e t canalis quaedam , sive potius sulcus oritur „in der Art,” uti inquit Clar. N a e g e l e , „w ie ein „zusam niengeknicktes Stuck P appe 4) quem sulcum Clar. K i l i a n nominare proposuit S u lc u m i l ia cum 5). Ille sulcus decurrit a superiore et exteriore ad inferiorem jnteriorem que parte i» , hoc est, fere in directione spinae anterioris superioris ossis Ilium versus Sympbysin sacro- iliac am , e t eo profundior re d d itu r , quo m ajor s it dif- formationis gradus o s s is 6). Secundum Clar. K i l i a n ille sulcus semper in uno alterove eorum ossium ohservare- tur 7), qua in re tamen non consentit Clar. B u s c h , qui s ta tu it , eum saepe deësse eumque pendere a protm sione o ssis Sacri, u t e t a coarctatione diametri transversae aperturae superioris pelvis minoris 8). Illius sulci forma optim e imitatur , si v. c. pelvis arte em ollita tali modo manuum ope com prehendatur, ut pollices inter spinas anteriores ossium Ilium superiores et inferiores, caete-

3) Cf. B u s c h , Geslechlsl d IVeib. p. 486,— Ejtis Lchib . d. Geburlsk. 4 -4ull. Berlin 1842 p.271. $59!). — J l o s e r , /.r.p.1C5.

4) Cf. IV # e g e l e , D as sehrtig verengte B ecken. etc. p. 91.

5) Cf. E jus /. c. p. 30.

6) C f M a y g r i e r , Volledige Verzameling van AJbeeld. uit den geheelen omvang der Theor. en Pract, Verlosk. etc. vertaald

door Doet. S . J . G a l a m a . Amst. 1838, p. 40. — N a e g e l e ,

D as schrag verengt. Becken p. 93-94.

7) Cf, E ju s . op, cit. p. 30.

8 ) B u s c h , Geschlechtsl, d. IV ab . 1 h. II. p. 480.

81

rique digiti ad superficiem posteriorem jux ta tuberosita- tem eorumdem ossium apponantur atque sic pelvis quo» dammodo comprimatur 9).

§ 3.

Ex sen tentia Viri Clar. K i l i a n praesertim in llium osse dextri lateris sulcus dictus observatur, imo nunquam eo latere d e ë s t, sed quidem s in is tro lO ), qua in re tamen plures non consentiunt, v. c. Clar. B u s c h , Doet. M o s e r aliique, qui omnes eum non primarium sed secundarium signum difformationis haben t, dum saepe plane deëst I I ) . N ec etiam convenit illa sententia cum observationibus Clar. N a e g e l e , qui statuit difformationem pelvis inprimis majore gradu occurrere in sinistra pelvis parte 12). Mihi autem maxime probabile, imo certum videtur, illum sulcum modo uno, modo altero la tere majorem observari; d e - scriptiones enim variarum pelvium me saltem tale quid docuerunt, qua in re itaque consentiam observationibus variis a Clar. B u s c h factis 13). E t p rae terea etiam ex

9) Cf. B u s c h , /. c. — K i l i a n , Beytraege, p. 30.

10) Cf. K i l i a n , /. c. p. 30.

11) C f . B u s c h , Geschlechtsl• des Jf^eib. T h . II. p. 486, —

M o s e r in Encyclop. H 'órterb . der Mtdic, JVissensch. Bd. XXVï.

p . 164.

12) Cf. N a e g e l e , E rfahrung . u . Abhandl. aus d. Gtbitte der K rankh. des weibl* Geschlechtcsm Manheim 1812, p . 436.

13) Il le vir Clar . hac de re sequen t ia m o n e t : »Ieh halte j e -

•doch 99 inqu i t »diese it lissbildung im Allgem einen n icht für

•cons tan t , auch scheint in Bezug auf e in e r Se i tenha lf te des B ec-

»kens kein bes t im inter Gesetz obzuw alten , wie dieses d ie V erg le i-

%

82

causis quibus ille sulcus producitur, non video, quare nuu- quani deësse t in dextro osse Ilium , quidem in sinistro. Porro hic attendendum videtur ad illud, Clar. K i l i a n ipsum suam sententiam quodammodo oppugnare; quum enim statu it eum sulcum fere sem per majore gradu adesse in dextro osse Ilium atque in eo nunquam deësse, in alio loco scripsit de eo su!cu : „Nur kommt sie nicht ,.immer auf beiden Seiten gleichlormig geliildet vor, und

,.nicht seiten sieh t man sogar an der einen oder der „anderen Seite kaura eine Spur derselben” 14), quod itaque tam de dextro quam de sinistro osse Ilium valet.

§ 4.

B. Mutationes ossis Sacri.Inter omnia ossa, os Sacrum ex O steom alacia maxime

difformatur: nam illius ossis magnitudo (tam quoad al- titudinem , quam quoad latitudinem), curvatio et situs, ra* tione habité ad ce tera ossa, valdequam mutantur, id quod non mirandum, si attendam us ad morbi primam, primitivam se d e m , quam in osse Sacro esse non dubitamus.

O ssis Sacri aucta curvatio valde differt. Nonnun­quam enim talem acquirit gradum, ut apex ossis Coccygis anteriora versus flec ta tu r, atque in pelvim adscendat (cujus rei inter alia exempluin videas in pelvi a Clar.

S a n d i f o r t i o descrip ta 15), ita u t ad promontorium fere

•c l iu n g d e r Zahlreict ien von rair untersucliten Osleoraal.iciscUen

•B e ck en bew eis l .” Cf. B u s c h , Ges. d tVeib. p. 48*3.

14) Cf. Ejus lieytroegc etc. p . 30,15) Cf. M useum-Aiiataintcum desc. at>. Ed. S a n d i f o r t . Vol. I.

p . 128.

83

apponetur. Adauctio curvaturae praesertim eo producitur, quod os Saerum loco quodam conflectatur, e t illa con- flexio inprimis locum habere so le t in regione secundam vertebram spuriain inter e t tertiam . Constat tamen ex varüs observationibus dictum illum locum sem per unum

eundemque non esse. R ei hujusce causa secundum Clar. K i l i a n 16) sita e s t in emollitionis g radu , partim etiam in positione quam durante morbo aegrota vulgo baberet, partim denique in sitüs mutatione ipsius ejus ossis. Nonnunquam conflexio ossis Sacri loco magis inferius

sito o b se rv a tu r, rarissim e illa obtinet supra illum locum, cujusque rei aliud exemplum mihi non est cognitum, quam

illud quod affert Clar. K i I iari, quo casu nem pe conflexio

in medio foramine superiore o ssis Sacri observata est 17).Excepta hac curvaturi aucta alia ossis Sacri mutatio

sem per o bserva tu r, nempe mutatio s itu s ossis, ratione habita ad cetera pelvis o ssa : haec mutatio rite jam a Clar. B u r n s es t descripta 18). Promontorium nem pe profundius inter ossa llium d escen d it, atque simul in

cavitatem pelvis p ro trud itu r, adeo ut ad o ssa pubis accedat. Hujus rei memorabilia exenipla offerunt: pelvis e gypso a Uoct. d e F r e m e r i j commemorata 19) pe l- vesque a Clar. S a n d i f o r t i o 2 0 ), V a u g h a n i o 2 1 ),

16) E jus Beylraetjt pIc. p 35.

17) Cf. /. c* j). Ü5.

18) Cf. J . B u r i i s, the Priuciplts o f M idw iftrij eic Ed. VI.

p. 33 seq. — J . ft u r u s , Grundst.tze der G cburtsk . aus d. Eogl. v. K ó l p i o . p 37 seq .

19) Cf. N. C. d e F r e m e r i j , Dissert, cit9 § XXXIX. j». 60 61,

20) Cf. Museum A natom uuni Lu«*d. Bat. Vol. I. p. 1*27.

*21) Cf. G. V a ii g h a n , Case aud observatiovs on Ihe h yd tu -

6*

84

B u s c h 22) , K i l i a n 23 ), S t e i n 2 4 ) aliisque descriptae. Ad hujus mutationis gradum quodammodo definiendum

Clar. B u r n s sequentia p ro fe rt: in pelvi bene fo rm ata , linea quae transversd directione per aperturam pelvis

superiorem est ducta e t promontorium atting it, transibit per Sym physin sacro-iliacam vel per punctum quoddam ad dimidium pollicis ante illam sym physin s ita m ; sed

linea eadem in pelvi ex O steom alacia difformatd transi­bit per acetabula vel per punctum quoddam ante ace ta-

bula situm ; — linea e media linea ileo-pectinea unius

lateris ad idem punctum lateris oppositi d u c ta , in pelvi bene formatd fem ined, pl. min- 1-1 % poll. ante promon­torium decurrit, sed in pelvi ex OsteomalaciA difformatd per prom ontorium , imo etiam post illud transibit 25). — Mutatio ea in situ ossis Sacri fere sem per difformatio

e s t princeps et maxime constans inter varias pelvis affec* tiones per O steom alaciam , e t ex sententia viri Clar. K i l i a n , — qui ea inprimis snam fundaverit theoriam totius pelvis difformationis ex O steom alacia, — sem per

phobia to which is annexed au accovnt o f the Cesar. Sect. etc. 1778. Lond,

22) CF. B u s c h , Geburtshü'fliche uibhandlung. e tc. 1826 p 246.

23 ) In ea pelvi, a Clar . K i 1 i a n descrip ta , vertebrae cum osse

Sacro ita descenseran t , ut l inea a m edia parte cristae ossis fl ium

u n iu s ad eam oppositi lateris ducta , per raediam partem transiret corporis secundae lum borum vertebrae, d u m iu normali pelvi haec

linea fere sem per p e r in tervertebralem substantiam quartae q u in ta e -

que vertebrae lu m borum transeat. — Cf. /. c. p , 52 et Tab . ano.

24) Cf. G . W . S t e i n , Geschichte einer Kaisergeburt etc. Cassel 1783. pag. 28-30.

25) Cf. J , B u r n s Opus. cit. Ed. Vf. |4. 33 seq

85

eadera et arcta es t ratio inter illud vitium e t universales figurae mutationes quas subeat pelvis 26). F acile ea in- trusio ossis sacri observari p o te s t , si talem comparemtis pelvim cum altera quadam pelvi norm ali, sique illarum superficics posteriores dorsales invicem apponamus et

nunc solummodo ad primum foramen sacrale utriusque

pelvis attendamus.

§ 5-

C. Mutationes ossium Pubis.Peculiarem etiam difforniationem subeunt ossa Pubis.

Jam primo adspectu facile dignoscitur haec inquinatio; atque signum adeo characteristicum pelvis osteom alacicae praebet, ut a nemine negligeretur.

Kami pubis ossium horizontales nimirum distantia ' / j - l ' / i pollicum , imo rarioribus in casibus m ajore dis­tantia a synchondrosi, — ut e t etiam rami eorumdem ossium descenden tes, eo loco fere quo transeant in ra ■ mos adscendentes ossium Ischit, intropremuntur et flec- tu n tu r; sym physis pubis m agis ad anteriora cogitur, ita ut eae partes o sse a e , quae inter sym physin et flexionis locum sitae sun t, m agis paralleliter decurrant. Germani ju re merito hanc difformitatem „der Schnabel" vocant. Gradus istius difformationis iterum valde differt; nonnun­quam enim conflexio vix observatur, saepe tamen lucu- lentius in adspectum venit, e t nonnunquam ossa invicem apponuntur, ita ut parvam tantum inter se reliquerint rimam, cujus amplitudo vix urethrae capacitatem superet,

26) Cf. K i l i a n , B ajtrucyt etc. p. 34.

86

quo facto itaque Catheterism us maxima sem per difficul- ta te e t sum m i prudentia institua tu r, necesse est.

Secundum Clar. K i l i a n ad eam difformationem utri» usque la te r is , ossa aequalem sem per afferunt p artem : „IJie M issbildung” inquit , und Verunstaltung des Beckens „m ag noch so gross und noch so ausgedehnt se y n , so „w ird man doch s te ts bem erken , dass sovvohl die rechte „w ie die linke Beckenhalfte einen vollkomnien gleich „grossen Theil 7.u der Bildung des eben besprochenen „S chnabels beitragen w ird , so zw ar , dass das Einkni- „cken der Knochenparthien an der einen S eite beinahe „ganz genau an derselben S telle geschieht, an w elcher „e s an der entgegengesetzten s ta lt findet, und mithin „d ie beiden Halften d ieses Schnabels beinahe* viillig „genau eine und dieselbe G rösse haben 27).” Hac ta­men re cum eo non conveniunt Clar. B u s c h 28), Doet. M o s e r 29) aliique, et ex mea opinioue maximo quidem jure. Nam si solummodo ad varias attendam us obser- va tio n es, inter quas tantum enumerabo duos casus a Doet. W i n c k e I 30) ob se rv a to s , casus a Clar. N a e -

27) Cf. K i l i a n , Beytraege etc. p. 38. *

28) Clar . B u s c h , de ea difTorinatiune serjuentia monet :

»0er llorizontalast u n d absteiyende .4st d e r Scham beine werden

•h ie rb e i ungefahr e inen Zoll weit vor der S ch am beinverb indung

«e ingebogen , wobei die V erk rum inung auf d e r jeinen Seite oft

"sta k f r ist n!s au f der a n d e r e n Cf. Geschlechtsl. d I f ’t ib , T h . II. p. 48P.

2!)) C f . E ncydop . W órterb. d. JVisstnsih. Bd, X XVI, j>. 1G4.

30) In casu priori i juem descripsit Doet. W i n e k e l , d ex t r i , _

iu altero casu e contra siuistri latei is ram i hor i ionta les , ut et des-

cenden tcs ossium magis e iau t intropressi. Cf. Aeue Zeilachnft

87

g e l e 31), a Clar. S t e i n 32), a Doet. M e ij e r 33) d e-

scriptos, pelvin in opere Clar. M a y g r i e r 3 4 ) delineatam , cet. sa tis haec viri Clarissim i sen tentia refutatur.

§ 6.

D. Mutationes ossium Ischii.O ssa Ischii per O steom alaciae processum summ o-

pere inter se accedentes cernuntur: diam eter transversa

exifüs pelvis valde itaque imminuitur. H aec coarctatio vulgo primaria e s t , quae in to ta pelvi occurrat, ac non-

nunquam talem contrahit gradum ut tubera Ischii ossium

f ü r Gebvrtihiilfc, ed it . a D. W* H. B u s c h , d ’ O u t r e p o n l ,

r . R i t g e n el t . S i e b o l d . Berlin 1842, Bd. XII. Heft III.

p . 374-378.

31) Cf. N a e g e l e , Erfahrum j: u . Abhandiung: elc. Manheim

1812, Tab. I II en IV. — e t iam , Das schrag vereng le Becken elc.

1839. p. 97. Tab. XV.

32) Cf. S t e i n , Geschichte einer fCaisergeb, in einer pract. W ahm ehm : — Cassel 1783. p . 10 et Tab . allat. — Scr ip tor ille

hac de re m o n e l : »Die Schenkel der Schoosbeine ( ram i pubis)

»selbst m ach ten , sta tt ihre Concavita t, von d e r Syrophysis aus

vfortzusetzeu, v ie lm ehr eine C o n v e i i t a t in d ie B eckenhöhle h e r—

»ein , u n d m a r war die convexe L in ie , welche d e r rechte S c h e n -

ske l des Schoosbeines b i lde te , m erk l ich s ta rk e r , als die C onve-

«xita t des linken Schenke ls d e r S ch o o sb e in e ” etc.

33) Cf. V a n S i e b o l d , Journal f ü r Geburtshülfe etc. Bd.

I II . S tuck I . p. 227-300. Tab. II. fig. I -V .

34) Cf. M a y g r i e r , Verloskundige AJbeeldmgcn, Pl . X, fig. I.

I

88

revera sibi apponantur, partesque inter Sym physin pubis ossium e t tubera ipsa sitae longitudinale foramen quod- dam tantum relinquant e quo urinae excretio locum ha- bere po test 35). Nonnunquam ossa Ischii ut e t vicina o ssa talem adhuc habent flexibilitatem, ut digitorum ope facile a se rem overi possin t 36).

P a rs posterior ossium Ischii vulgo valde e s t reflexa, eodem m odo, quo eadem pars ossium llium eandem difformationem ostendat. Inde formam semicircularem

Incisurarum ischiadicarum , tam majoris quam minoris mutari in formam anguli magis minusve acu ti, facile elucet. 37)

35) Cf- C. C. S c h m i d t , Encyclop. d. Gesammt. Medicin Bd. I. Halfte II. p. 455. — B u s c h , Gcschlcchlsl. d. W cib . 2 ter

T h e i l . p. 488.

36) Cf. S c h m id t , op. cit. Bd. I. p. 456,

37) C l . P raeceptor d e l a F a i l l e in l t c ' io o ib u s Obstetriciis

nobis re tu l i t , se t e r illuro m o rb u m , in nostra Patr ia felici ter satis

r a ru ra , observasse . P r im u m et valde m em orab i lem casum ante

5 annos v idera t , cu m uxor cujusdam sutoris, habitans in pago

Rolde, elevatissimo loco sanae , arenosae et siccae Provinciae D re n -

th in a e , ejus aux i l ium im p lo rav e ra t ; gaudens ceterum conditione

domestica et fortunarum satis fausta, diaeta et c.ibis nu tr ien tibus

fruens , in hab ita t ione non h u m id a , e t l iucdum sanita te fe re i l l i -

b a ta ; licet in infantia v ideatur fuisse scrophulosa, — Sexies illa

fem ina felici ter et facile edideia t p iolern; ul t ima vice ante 9 m e n ­

fes ; i l loque infante duos inenscs nato, laborare incepera t do lo r i -

bus arthri l ic is , e t , u t i pu tabat , conti nu n lum bagine . Diaphoreticis

usa fuera t, e t venaiu secari ipsa jussera t , siue levaniine : — brevi

incessus sensim h eb a t difficilior; et in fr ic t iooei cum Balsamo de

89

§ 7.

E . Mutationes Acetabulorum.Ad m utationes, de quibus hic es t se rm o, denique

pertinent vitia acetabulorum. H aec enim in teriora, supe-

Riga, et — suadente qnodara 3Iedico — cu m l in im en to volatili

par i ter non ju v e ra n t . Cl. d e l a F a i 11 e , eam tune p r im u m v i -

dens , valde d eb i l i ta tam , difficul’er in c e d e n te m , corpore parum

inclinato ossibusque i l iü m m obil ibus , febricula insuper labo ran tem ,

d ignovit O steomalaciam, lactat ionem vetavit, et cum diaeta n u t r i -

ente eupep ta , suasit usum Subcarbonat . Ferr i , ad dr . ii de d ie ,

et Olei Jecoris ter de die c o c h le a r .— Rediens post 8 h ebdom ades ,

nullo fere modo am plius aegra - incedere p o t u i t ; corpus valde erat incurvatum ad locum ult imae verlebrae lu m b a r is ; ins ign i ter d e -

b ilitata, vir ibus vero digestionis integris gaudens , O m nia tune

criteria aderan t gravidita tis , et exploratione non solum haec se

manifesiabat , verum quo<jue coarctata pelvis apertura inferior , et

solito m inor d istantia tuberurn ossium isch ium in ter se. — C on—

tinuatus usus d ic torum reraediorum et s imul Corticis Peruv ian i , cum diaeta nu tr ien te , usu carnis et ceriv isiae, adeo tam en ill ius

condit ionem em endaveran t , u t , cum graviditas ad se p t im u m m e n -

sem pervenisset , multo majore facilitate et commodo huc se c o o -

ferre et incedere potuer i t , mohil i tas ossium i l iu m non am plius

tam esset conspicua, ipsa m ulto hilar ior , et roelioris sanitatis probe

conscia, optima spe n i tens par tum se exspectare nfïirmaret , qu em

tam en difficilem certissime fu tu ru m , Cl* d e l a F a i l i e a u g u ra -

rabatur. — Etiam debito tempore dolores ad pa r tum incep e ru n t ; et

postquam p e r t r iduurn fiustra exspectaverat Obste trix , tandem

arcessitus vir Doet. R e i l i n g h , sum m a difficultate Forcipis ope

foetum qu idem m ortuum e x t r a x i t ; sed intra J horae post pa r tum

misera femina j a m an im u m e f l lav i t ; an forsan ex haemorrhagid

uteri atonici exhausta , an alia ex causa, non p a tu i t , cum sect io -

90

riora ut e t quodamntodo posteriora versus coguutur,

atque in ter se appropinquantur, quae m utatio , si aegrota

morbi ip sius vi vel effectu mortem non su b eat, talem ta n ­dem acquireret gradum, ut acetabula in unum locum cum promontorio convenirent, ap e rtu ri pelvis deletè e t to tè pelvi transm utata in tres aperturas vel rimas, uti recte sc rip - sit Clar. B u r n s 37*). L inea ab uno latere ad alterum

per pelvin difformatam ita ducta, ut promontorium attingat, ante acetabula decurret, dum in pelvi normali plus minusve

transit per Sym physin sacro-iliacam, cujus differentiae causa quaerenda es t et in majore protrusione promon- torii et in retropressione acetabulorum. Intropressione ut e t inprimis retropressione, acetabulorum cavitates anteriora m agis spectant.

nem Cadaveris , quae ouuc adhuc io Drenthia fere n u n q u a m co n -

ced i tu r , hoc quoque in m em orab ili casu cognati negaver in t .

Aóte duos annos CU d e l a F a i l l e v idit prope h anc u rb em

fem ina iu , Osteomalacia pe tr is laborantem etiam post nonnullos par ­

tus fe lices, cu ique in u lt im o partu Doet. T e l i e g e n a d s t i t e r a t :

— explora tio , qu am pertaesa illa femina aegre adm il tebat , Talde

notabilein j a m ossium isch ium deformitatem m an ifes tavera t ; sed

u lter iorem sanandi m o d u m aegra tenaciter respuit.

T a n d e m in l lo sp i t io p au p e ru m hujus urbis nunc puella deg i t 19

circiter an n o ru m , gravi j a m Osteomalacia laborans ; quae tam en d e -

bita curand i adh ib i ta methodo incedere nunc incip it , postquam per

p lures m enses crura fere moTere non amplius potuerat . De hac

r e rb u lu m j a m d ix i ad pag. 4i.37*) Cf. J . B u r d s, op. cit. p. 33.

91

§ 8.

Mutationibus itaque breviter ind icatis, quae singula

spectent o s sa , quorum concursu cavitas pelvis compona- tu r , resta t ut illas m utationes contemplemur quas haec

cavitas ipsa subeat. F acile enim intelligitur ex compres* sione ut et difformatione singulorum o ss iu m , cavitatis pelvis formant ipsam summo gradu mutari. M utationes ex O steom alacia productae maxime eo consistunt, quod to ta pelvis, si la teraliter spectetur, corapressa appareat, ita ut pelvis aperturarum omniunt diam etri transversae summo gradu imminuantur. M utationes conjugatarum valde dif- ferunt; quum enim conjugata aperturae pelvis superioris, protrusione ossis Sacri vulgo est imminuta, e t saepius adhuc eo minor redd itu r, quod rami horizontales ossium pubis invicem apponantur (quo iit ut plurimis in casibus diam eter ea non a Sym physi ossium pub is, sed potius ab eo loco sit m etienda quo obtineat rantorum appositio),

conjugata e contra aperturae secundae sem per major red d itu r; rei causa in adaucta excavatione ossis Sacri

sita est.D iam eter recta exitus pelvis iterum magis imminuta

observatur, idque ex m ajore intropressione partis inferi- oris ossis Sacri ut et ossis Coccygis. S ed maxima vulgo omnium est coarctatio diametri transversae exitus pelv is; nonnunquam enim plane d eësse videtur.

Figurae aperturae pelvis minoris superioris in nor* rnali pelvi quodammodo cordiformis 38), in difformata pelvi

38) C f L. F. t Kr o r i e p , Theor. P t a d . Handb. d. G t- burtsh. etc. Ed. VI, W e im a r 1818, $ 37, p , 78. fig. I.

92

triangularis e s t A multis Gerinanis scriptoribus „K ar- „tenherzahnlich ” vocatur haec fo rm a , quamque Clar.

S t e i n primus com paravit (e t maximo cum jure) cum

figura pilei tricornis 39) unde e tiam ' plures scrip to­res eam vocarunt „Huthform,” „Chapeau a trois com es ” etc. F igura aperturae pelvis mediae in naturali pelvi elliptica 40), in difformatê pelvi magis oblongatur, ita ut

magnitudo ejus axeos majoris au g ea tu r, minoris vero imminuatur. Etiam figura exitüs pelvis in diflformata pelvi

maxime mutatur e t a lateribus valde coarctatur. — P ra e ­te rea bic sunt enum erandae m utationes quas subeat linea

a rcu a ta , quae sc ilicet suam arcuatam formam am ittat et conflexione ramorum horizontalium ossium Pubis in qua- tuor quasi dividatur p a r te s , quarum duae posteriores a Sym pbysi sacro-iliaca ad inflexionis locum ramorum bori-

zontalium utriusque lateris decu rran t, quarumque alterae duae minores partes ab eo loco ad Syocbondrosin ossium pubis se extendant.

A lterationes foraminis obturatorii in variis difformatis pelvibus quodammodo differunt, e t a variis mutationibus

ossium pendent quibus foramen constituatur; sem per tamen foramina illa ab utroque latere ad se accedunt, et quidem, quod facile intelligitur, eadem ratione qua ossa inter se appropinquentur, quibus constituuntur. Sic figura mutari so le t, ut duo quasi distingui possint m arg ines, quorum

33) Cf. G . W . S t e i n , GeschichU einer Iianerqeburt. Cassel 1783. p . 3!).

40) Cf. L. F. v. F r o r i e p , Lchrb. <1. G tb u rh k . p. 78. $ 37. l ig. II.

93

posterior acetabulo proximus , anteriora v ersu s , quorum alter os sacrum sp e c ta t4 1 ).

Aliud signum isti difformationi pelvis p roprium , e s t

diminutio arcus pub is, qui vulgo in acutum angulum m u- ta tu r ; imo nonnunquam arcus plane fere e v a n esc it, rima

tantum exigud inter eas partes o sseas re lic td , per quam digitus vix et ne vix quidem introduci p o ss i t , id quod inter alios locum babuit in casu a Doet. K o t t m a n o

descripto 42).Externo adspectu prae terea anteriorem pelvis partem

observabim us elevatam , et exteriora versus coactam, dum pars pelvis posterior e contra sem per e s t humilior u t e t

in trop ressa , quibus omnibus inclinatio pelvis vulgo e s t

imminuta.

§ 9.

R a tio , qu& eae m utationes figurae pelvis sib i suc- cedant, sequens mihi v id e tu r: P rim o o ssis Sacri con- junctio cum Ilium ossibus relaxatu r, i ta ut quodammodo

inter ea ossa d esce n d a t, e t sim ul os ipsum emollitum m agis curvatur : hae m utationes jam magno quodam gradu

41) C f . K i l i a n , Beylraeqe elc. f* 39.

42) »Die ab s te igenden Scham beinas te ” inquit Doet. K o 11-

i n a n n »ve re in ig ten s ich unter e inem solchen spitzen W in k e l , das j

»sie fast parallel ve r l ie fen , und in die dadurch geb i lde te schmale

«Spalte auch n ich t e in F inger du rch g e fu rh t w erden k o n n te .”

Cf. Journa l f ü r Gebiirtsh'ulfe e l c . e d i t . a t o d S i e b o l d , Bd, Hf. p. 305 seq.

94

adesse possunt absque aliorum ossium morbosè affectione. Paullo post nunc etiam ossa Ischii emolliuntur ac com-

prim untur, simul cum ram is horizontalibus et descenden- tibus ossium P ub is ad interiora prem untur, quibus fit ut sym pbysis pubis anteriora versus simul protrudatur atque rostcllum formetur, e t arcus pubis imminuatur, ita ut jam tota. pelvis a lateribus su is quodammodo com- p ressa ac coarcta ta cernatur.

Coarctatio pelv is variis itaque occurrit gradibus et

tres distinxerunt gradus O b ste trica to re s ; priore nempe gradu maxima coarctatio consistit in exitu p e lv is , cujus nempe diam eter transversa ad 3 pollices e s t im m inuta, dum introitus diam eter parum vulgo mutetur. In secundo gradu etiam intruïtüs ut et aperturae pelvis m ediae dia- m etri transversae m inores red d u n tu r, dum denique in tertio au* summo difformationis gradu rami horizontales

ossium Pubis et ossium Ischii tubera cet. ita com pressa

sun t, ut inter se maxime appropinquentur aut imo se attingant 43).

§ 10.

L icet omnia signa m em orata pelvi ex Osteom alaciè difformatae tantum sint propria e t characteristica, ita ut

ex iis pelvis e R bachitide difformata a pelvi de q u i nos

agam us, facile sa tis vulgo distingui possit, tamen cogi- tandum es t ex observatione nonnullorum illorum signo-

43) Cf. B u s c h . Geschlechtsl• d. IVeib. 2 ler Th. p. 490.

95

rum , neque imo ex omnibus simul suintis sem per con- cludi posse, difformationis cujusdam causam fuisse O s- teomaiaciam. Nam primo „m ultip lex” recte inquit Doet. d e F r e m e r i j 44) „docuit ex p e rien tia , idem v itiun i, „eandem structurae degenerationem in pelvi produci et „posse et so lere a causis longe d i v e r s i s s i m i s i t a ut non omnibus in casibus valent ea, quae Clar. B u s c h de pelvi difformatft sc rip se r it, nem pe : „D as rhachitische „B ecken, in welchen G rade es auch beschrankt seyn „m ag , behalt stets seine eigenthüm liche Form und „E igenschaften , welche genau zu kennen durchaus noth- „w endig is t , weil man dadurch das R esu lta t der g e - „burtshülflichen Untersuchung vervol Istandigen kann. Jed e „Erweichung der Beckenknochen durch irgend eine Ur-

„sache , in der Kindheit vor dem Eintritte der P uberta t, ,,w ird fibrigens s te ts die Form der Beckenbeschrankung „veranlassen , w elche wir bei dem rhachitischen Becken „ lin d en .— D as O steom alacische Becken in jedem G rade „der Beschrankung behalt stets seine eigenthüm liche „ F o rm , deren genaue Kenntniss die Bestimmung des „G rades der Enge des Beckens bei der Geburtshülfli* „chen Untersuchung sehr erleichtert. Jede Erweichung „der Beckenknochen nach vollendeter P u b e r ta t , durch „w elche Ursachen sie auch bewirkt w ird , z. B. G ich t, „S co rb u t, u. s. w. bringt stets d iese eigenthüm liche

„Form hervor, welcher die R hachitische als vor der

4 i ) CF. N. C . J c F r e m e r i j , D iss , de M uf a/ton. figurae I tlv is elc. j>. 13.

96

„Pubertü t in der Kind heit envorben, gegenübersteh t 45).*’ H aecce autem non de omnibus casibus valere verba,

maxime probatur e memorabili casu a Clar. N a e g e Ie descrip to , ubi pelvis difformatio valdequam conveniebat cum forma pelvis ex O steom alacia orta 46), licet vere

45J Cf. B u s c h , Lchrbuch d. Geburtsk. 4e Aufl 1842. $ 592

et 598. pag, 268 et 271.

46) Casus ille leg itur in opere Clar . N a e g e l e tit . Das v schrag vercngte Becken etc. p . 85-90. De pelvi ea difformata Clar.

sequenti m odo n a n a t : »Sieht man von oben au f das Breken,

«welche Ansicht au f der Tafel XII. w iedergegeben ist und auf

«welcher A. die obere V erbindungsflache am Körper des 3ten

» L en d en w iib e is bezeichne t, so stell t der Beckeneingang d ie Form

«eines Karten-IIerzes m it s tumpfer Spitze d a r , dessen oberer Theil

«oder Basis stark einwarts gebogen ist.

»Die u n genann ten Beine sind auflal lend klein und sclimal und

»in dem Masse, Mie die un te rn G liedm assen , im W ach s th u m zu-

« rückgeb l ieben . D,ie Huftbeine ersche inen , wie durch e inen Diuck

«von h in te n nach vom zusammengepress t , und zeigen an ihrer

« inne rn Flache e in e , vou oben nach un ten und yon aussen nach

« innen zulaufende Binne oder Furche , ahn l ich e in e m gebogenen

«oder v ie lm ehr geknickten S tuck Pappe. S ie s in d , wie d iess bei

«Rhachitischen die Regel is t , in grösserm U m fange u n d in hóherm

«G rade d u rch sch e in e n d , als diess beim norm algeb i lde ten Knochen

«statt hat . U eberhaup t zeigen die Knochen dieses Beckens nebst

«den 3 da ran bef ind l ichen L end en w irb e ln , sowie die übr igen

«Knochen Yollkommen den d u n n e n , gracilen , schlanken Bau, der

«den ihach i t isehen Knochen eigen ist. Von d e r spina anterior

« inferior zum h in te rn E nde der l inea innom inata ossis i l iu m , an

«beiden S e i ie n , 2 ” . Vom tuber ischii zur erhabensten Stelle

«der crista oss. i l ium a n d e r rechten Seite 6 ” , an d e r l inken 5 ”

« 7 ,M (die N orm ist 7 ” 5 ’” ) und vom tuber ischii zu d e r Stelle

97

judicare m ih iv ideor, si non aliam causam iilius difforma­tionis assumam quam Rhachitidem . N am in eo casu nul-

«der l inea i l io -p ec t in e a , wo der K ö rp e r des Schoossbeines an das

«Ilüftbein g renz t , auf d e r rech ten Seite 3 ” , au f d e r l in k en 2 " «11” ’ (d ie Norm 3 ” 6 ’” ) . Der tuber des l in k en Siizbeines s teht

«etwas h ö h e r , als de r des rech ten , und d e r aufste igende Ast

«jenes S itzbeines ist s t a r t e r gebogen , als der des anderu . Die

«Höhe der symphysis p u b i s I S ” *.

* Das Kreuzbein ist samrnt d en L end en w irb e ln so t ie f h e r a b -

«gedrangt, dass d e r obere Rand d e r sym physis pubis der Mitte des

«Körpers des vierten L endenw irbe ls gegenubers teh t . E ine L in ie ,

van se iner in n e rn Flache von der Mitte. des P rom ontor ium ’s zu

»der Stelle gezogen, wo das 2te K reuzw irbelbein m i t d e m 3ten

t s ich ve rb inde t , ist als gerade anzunehrnen . Die B iegung des

«Kreuzbeines beg in n t m i t se in em 3 teu W irb e l und ist so s tark ,

«dass d ie E n tfe rnung des apex von der S telle d e r Y erb in d u n g

>des l s t e n m it dem 2ten K reuzwirbel nu r 15*'* und vom P ro - x n o n to r iu m P ’ 9 V»** betragt. An der obern IJalfte se iner inne rn

«FJache ist es in der Mitte d e r Quere nach gew olb t .

«Von e iner spina anterior superior ossis i l ium zur andern

«8” 7” \

>Eine zwischen diesen beiden Puncten gezogene gerade L in ie

«schneidet den Körper des vorletzten L e ndenw irbe ls 3m tie f u n te r

«se iner obern Y erb indungsi lache

»Am Beckeneingange : vom K örper des rechten Schoossbeines

«zu dem mit ihm in e ine r I ïorizontalebene l iegenden vordern

«Rande d e r u n te rn Verb indungsf lache des v ier ten L e n d e n w i r -

«bels ............................................................................ *— 5 W.

«Dieselbe Distanz an der andern Seite . . — 6 %’**. «Vom obern Rande der symphysis pubis zu d em m it ihm in e iner

«Horizontalebene l iegenden K örper des voiletzten L e n d e n w i r -

«bels • • • t • • i 0 • • 1 1 *

> und d ie E o tfe rnuog der qu e ren Aeste de r Schoossbeine von

7

98

lum O steom alaciae feminarum vestigium observatum fuit, (juam ob rem non consentiendum esse mibi videtur cum Clar. B u s c h , qui eam difformationem tam a Rbachitide

quam ab O steom alacia ortam sta tu it 47). Etiam Clar. N a e g e l e ipse non dubitare videtur, quin sola R hachitis fuerit causa hujus difformationis 48). Nonne autem eo casu observata sun t: peculiaris ea com pressio ossium lliu m , sulcus iliacus , dcscensus ossis Sacri inter llium o ssa , ejusque aucta curvatio , intropressio porro ramorum honzontalium P ubis ossium, appropinquatio ossium Ischii,

imminutio arcus pub is, aliaque signa characteristica quae

propria dicuntur pelvi difformatae ex nostro morbo 1

E t revera plura insuper hac de re exstan t exempla, quibus difformatio pelvis e rhachitica causa m agis m i-

nusve convenire probatur cum difformatione ex O steom a­lacia o r ta , cujusque rei Doet. W a l l a c h plura affert documenta 49). Sic etiam in pelvi rhachiticae puellae a viro Cl. d u P u i descrip ti, uti monuit Doet. d e F r e ­m e r i j 50), diam eter transversa valde imminuta e ra t; in

»e inander , unweit de r G eg en d , wo diese lben aus d em K orper

sjedes Schoossbeines herTorgehen . . • . 1 ” 7 ”’.

v Am Beckenausgange: r o n e inem tube r iscbii zum andern 1 " 5'/»” ’.

ïgröss te A n n ah e ru n g der aufsteigenden Aeste derS i tz b e in e 1” 1” ’.

>von wo aus d iese lben sich etwas nach Aussen b ieg eu .” Cf.

N a e g e l e , das schrag Verengt. Becken etc. p. 8 9 -90 .

47) Cf. B u s c h , Geschlcchtsl. d . H t'.tb. Tliei l 11.

48) C f | N a e g e l e , das schrag Verengte Becken etc. j). 94.

49) Cf. W a l l a c h , Questiones de Osteomalacia. Cnssellis 1836.

50) Cf. N. C, d e F r e m e r i j , Diss. cit. p. 38.

I

/

casu a Doet. L o r i n s e r ö l ) descripto transversa d ia­m eter exitus adaequabat IV 2 poll., ita ut vix digiitiS per vaginam introduci p o s s e t , dum porro idem sa tis p roba- tur casu Clar. H e n n e 5 2 ) , sce le tis a Clar. S t o l t z ob- se rv a tis , casu Clar. B e t s c h I e r , scele to in collectione viri Clar. J. V . v. K r u m b h o l z conservato 5 3 ) , sceleto rhachitico a Clar. S a n d i fo r t i o 54) descrip to , eet. E t idem illud, quod hic valet de simili difformatione in pelvi rhachitica e t osteom alacica, idem etiam valet

\ ratione inversa. Sem per itaque attendendum es t si le- gamus de pelvi difformatÉt et coarctatd ad verba Clar. N a e g e l e uti a it: .,D ass die Erkenntniss der B ec „ken -E nge, ihrem G rade, sowie insbesondere auch „ihrer A rt n a c h , eine eben so schivierige , als in „practischer Beziehung w ichtige S ache sei vvird kein „erfahrener G ebtirtshelfer in A brede stellen. — Eben „so wichtig w ürde es für den G eburtshelfer se y n , den „krankhaften H ergang , wodurch d ieses U ebel erzeugt „w ïrd , ganz abgesehen von deni In te re sse , w elches die „K enntniss d ieses P rocesses für ihn als Pathologen „ h a t, müglichst Schritt für Schritt zu verfolgen und „das ganze Bild der Entstehungsw eise vom Beginn bis „znr hiichsten S tufe tief seinem G edachtnisse einzupragen, „wenn *wir mit S icherheit darauf rechnen dürften : dass „d ie gleichnamige Krankheit immer dieselben Spureu zu-

99

51) Cf. Journa l jü r Geburtshülftc elc. Iierausg. v. A. E v o n

S i e b o i d . l id , III. p. 100.52) Cf. id opus. Bd. VII. p. 070-992. /

53) Cf. N a e g e l e , das schróg verengt» Becken. p. 95-9<>.

54) Cf. Museum Anatom , L. B. Vol, I & 11. p . 120. No. 2.

7*

100

„riicklasse, dasselbe G eprag immer dem Becken aufdrücke „und es nicht ïvage, sich aus dem G eleise zu entfernen, .,in welchem sie als einer unabiinderlichen Bahn nach „den Vorschriften der Schule sich bew egen soll. L eider „ ist d iess aber nicht d e rF a l l , leider scheinen der N atur „d ie G renzen, wodurch man sie von der ihr so eigen- „thüm lichen M anchfaltigkeit abgeschnitten zu haben „w ahn te , nicht geraumig genug; sie überschrelte t die» „selben und künmiert sich nicht um unsere B ecken - „Classification. Durch diese Unart der N atur werden „begreiflicher W eise Irrthiim er und Fehlschliisse unver- „m eid lich , neon man Selbstvertrauen genug oder hin- „Ifinglich R espect vor der alten L ehre besitz t, um aus „ U n b e k a n n t en F a c to r e n ein b e k a n n te s P r o - „ d u e t herleiten zu wollen. — Und das erkühnt man „sich doch eigentlich, wenn man die Vorstellung, vrelche „die Beschreibungen so m ancher L ehrbücher uns z. B. ,.von den V eranderungen geben , welche durch R hachitis „die Becken erfah ren , für ein Evangelium h a lt , zuver- „sichtlich desshalb zur Untersuchung sch re ite t, und was „entw eder nur unter grosser Schwierigkeit oder gar „nicht zu erforschen is t , durch die P han tasie nach jenem „Schem a erzetz t und ausschm ückt 55).

§ 11.

Diagnosis difformitatis osteom alacicae pelvis non valde difficilis e s t , saltem si majore gradu adsit morbus; difficillima tam en , si minore gradu ex s te t; e t difficilior

55) Cf. N a e g e l e , das schiiij verengte B etken . p. 91.

101

in genere ex sententia Clar. B u s c h 56) quam diagnosis pelvis difformatae e Rhachitide.

Quoad difformitatis osteom alacicae effectum in gra- viditatis negotium e t decursum , constare mihi videtur il- lud, quod saep e imo sem per fere uterus externus, qui ob pelvis coarctationem non in ejus cavitatem recipi p o ss it, super Pubis ossa valde procliveat, uti inter alios maxime pate t e casibus a K o t t m a n n i o 5 7 ) , M e i j e r 5 8 ) , S c h e n k 5 9 ) , S t e i n 6 0 ), B u s c h 6 1 ) , W i n k e l 62) aliisque descriptis.

56) Cf . B u s c h , Gtburtnh, Abhandl. cle. 182G. p , 175.

57) Cf. t . S i e b o l d , Journal f ü r G eburtshilfe elc. B<1. III

S t . fl. p. 306.58) Cf. id. o j i. Bd. III , p . 227.50) Doel. S c h e o c k inpr im is ad il lud phaenom enon a lteodil:

»Ist neh m lich ” inqu i t »der Beckeneingang in dem Grade m iss -

»bi!det und veren;;t , dass e r den entleer ten G eb a rm u t te r d ie A nf-

•n a l im e verweigert , so wird d ie hochschw angere noch t ie l

•w e n ig e r e in en S tu tzpunkt ani .S cha inhogen l in d e n , sie wird

«ilaher in d e r Uegel nach ro rn u b e rh an g en oder e in e n H a n g e -

xbnuc.h fo rm iren . — So lange die Heupelin ein -wohlgestaltetes

«Becken hatte , bat te sie in 5 Schwangerschaflen nichts m i t Han—

•g ebauch ru th u n . Dieser ste ilte sich erst in der le t i len S c h w a n -

«gerschaft , nachdein das Becken g e l i t ten , in höhem Grade e i n . ”

Cf. v o n S i e b o l d ’s Journa l etc. B d .V . p. 564 et Bd. VI. p. 377

Tab. II et III .60) »lch fand ” in q u i t Clar . S t e i n hac de re «sie noch bejr

»guten K raflen , aber mit e iu e m , des g a ru l ichen Abganges d e s W a s -

»ser ungeach te t , noch ï iem lich s ta rk en und betrachtl ich u b e rh i in -

»genden Leihe , massen die Bauchhaut, un ten u b e rh a lb den Schoos-

sb e in e n , e ine sehr tiefe u n d breite Falte sch lug . (Die G eb a ren d e

ssagte : Sie hatte seit ih ren l e l ï te rn schw eren und u ng lück l ichen

•W o c h e n e inen etwas starken Leib b e h a l t e n ,u n d ih n seit d e r Zeit

102

Effectus denique in ipsum partum differt pro vario coarctationis gradu. A rtis auxilium pro vario gradu itaque varium quoque e s se debet 63). Maximo gradu si ex s te t pelvis coarctatio sive infans v iv a t, sive mortuus habeatur, Sectio caesarea simul es t indicata ejusque operationis vero prognosis hic praesbrtim est inlaustissima, siquidem mor bus ipse vulgo non evauescat et femina igitur omni spe boni eventüs deprivata sit 64). Nonnulli M edici, inter quos W e i d m a n n , rogarun t, num forsan tali in casu, quo ossa pelv is sub partu adhuc in cm ollita versarentur con- d itione, versione foetus in pedes ejusque extractione vel alia mechanica ra tio n e , num eo modo forsan apertura pelvis coarctata m agis minusve dilatari posse t ? Hoc certe non incongruus foret, si antea Medico liceret frag i-

«im m er so überh an g en d m i t e iner Hautfalte ge tragen . ,>) Cf. G. W .

S t e i n , Geschichlt: einer Kaisergcburt. etc: Cassel 1783. p, 0.

61) In c a s u fem inae S o p h i a e G r a l e r d e s c u b e n d o , Clar .

B u s c h hac de re ita m onel :t »Die ,auj»sere U nte rsuehung iiess

»den Uterus gnuz u b e r das von beiden S e i ten , besouders in den «Schoos- und D a n n b e in e n , zusam m engedruck te B ecken, e rhoben

^Êrscbeinen, w ahrend er nach Yorn und l inks so uberh ir ig , dass

»der Bauch auf d em l in k e n Oberschenkel fest au i lag , u n d dort

»die Ep ide rm is in der Grösse eines Anhtgroschenstuekes a b g e -

r sch eu e r t , und d ie Haut o b e rü a e h ü c h gnngranescir t hatte . Cf.

B u s c h , GebürUh♦ Abhandl. elc. 1826. p 216,

G2) Cf. JSeue ZciL sdn ift der G tbn ilsk . Iierausg. von B u s c h ,

— d ’ O u t r e p o n t , — v o n R i t g e n , — und v o n S i e b o 1 d .

Bd. .XII. Heft III . p. 331.

63) Cf. B u s c h , Lthrb . d. G tburU k.m 4e A u ü . 1842. § 108-612.

p 275.64) Cf. B u s c h , Geburibhïi'Jl. Abhandl, tic . 1826. p. 205 —

et e tiam E jus Lehrb. d. Geburtsk . p. .510. $1027 C .

103

litatis gradum ossium rite detinire. Forsan autem casi* bus O steom alaciae cereae indicatum es t ejusmodi costi- lium si sententia Clar. K i l i a n , ea morbi formd nonnisi post vehementiasimum impetum oriri ossium fracturas certa pronunciari p o sse t, qua tamen re non consentien- dum esse cum eo viro Clar. vidimus. A ttam en quum sem per periculum obstat fracturarum ossium pelv is, ad quod recte attendit Clar. B u s c h 65) e t p rae terea etiam fo e tu s , versione u t et extractione tali in casu m oriretur, illud propositum pugnat contra omnes regulas obste tric ias, licet etiam rariores exsten t c a su s , quibus N atura talem mechanicam dilatationem sub partu effecisse videatur, uti descripserunt H o f f m e i s t e r 66) , N o u - ry 6 7 ) , cet.

§ 12.

Nonnulli M edici peculiarem formam quam acquirit pelvis in O steom alacia, a morbo ipso derivarun t, quae tam en sententia non tantum nimis hypothetica v idetur, sed praeterea cum veritate non convenit. Nam uti jam vidimus, pelvis m utationes quoad formam non sem per sunt eaedem , et morbus nonnunquam magno gradu saev iit, dum tamen parum mutata fuit pelvis, uti inter alios L u d - w i g i i casus probat.

Prim ariam causam ejus mutationis censeo gravitatem corporis. Constat enim superiorem partem totius corporis stante homine sustineri a capitibus Fem oris ossium. Sup-

65) Cf. id. op. § 592. (». 263 et § 598 |>. 271.66) Cf. R u s t , Marjazin d, Gcsammt. lle ilk . B d .X fT . Hft. Hf.67) Cf. Gaztttc fthdic, de Paris. 1831. I\o. XXXII.

ponamus itaque ossa pelvis esse emollita eorumque con- junctiones re la x a ta s , exinde eadem ossa comprimi atque introrsum ut et quodammodo superne eedere, sponte elucet.

H aec intropressio inprimis in Synostosi pubo iliaca e t pubo iscbiadica locum habebit, partim ob majorem tenuita tem , partim ob relaxationem earum partium. ita ut forma aperturae pelvis superioris m agis in triangnlarem mutetur. Uti vero to ta superior corporis pars a Fem oris ossium capitibus su stin e tu r, sic eliain to ta columna ver- tebrarum cum ca]>ite superioribusque partibus in osse Sacro suae gravitatis vim excercet. Quum autem co­lumna vertebrarum variis modis curvatur, et quidem ita ut curvatura quam facit cum osse Sacro externe s i t concava , interne convexa, exinde se q u itu r , ossibus pelvis emollitis, sacrum os ad interiora et inferiora cedere debere.

Clar. K i l i a n eam causam non tam ma^ni esse s ta tu it , e t ille vir inprimis intrusionem et protrusionem ossis Sacri in pelvis cavitatem maxiniam causam totius pelvis difformationis habet. Argumenta quae hanc in rem affert, praesertim sunt sequentia:

I. Nonnullis in c a s ib u s , quibus feminae jam initio morbi et per plures annos lecto affixae fu issen t, (ubi igitur de laterali compressione Fem oris ossium capitibus non cogitandum sit) pelvis tamen difformatio eodem gradu observata est. — S ednonne , quaeso, perm ultis imo plu- rimis in casibus cogitandum est, difformationem ortan ijam fuisse antequam feniina lectum tenere debuisset ? Inter perplures quos enumeravimus c a s u s , ad eum attendam us fem inae S o p h i a e G r a t e r , cujus vertebrae dorsi jam niagno emollitionis gradu versabanlur dum femina tamen

104 *

105

adhuc cedere e t sta re posse t 68) , eerte concludendum inde est, feminas incedere et s ta re posse, licet pelvis ossa omnino sint emollita. —• Nonne p rae terea maxime probabile imo certum e s t , talibus in casibus quibus fe - minae per plures annos nec s ta re nec incedere potuissent, tam en durante eo tem pore id quidem perfici conantur fulcimentorum aliorumve auxiliorum ope? nonne certum est, quod si solummodo per minimum tem poris spatium id fiat o ssa pelvis valde emollita mox introprem erentur ? E t quo modo tubcrum ossium Ischii intropressio cet. explicaremus. nisi haec ossa, dum femina adhuc incederet intropressa credam us? — U t brevis sim eo argumento certe aliquid afferri quod pugnat contra pressionem capi- tum ossium Fem oris quam causam lateralis pelvis coarc- tationis mihi non videtur.

II. Alterum argumentum quod affert Clar. K i l i a n es t illud , quod rami ossium Pubis utriusque lateris eodem modo eodemque gradu in tropressi sunt adeoque eandem partem aequalem rostelli efficiunt. — Hoc tamen argu­mentum variis observationibus oppugnare jam antea vi­dimus 69).

III. Aliud denique argumentum quod Clar. K i l i a n affert, es t quod acetabula sem per in recta directione atque in eodem plano ad eandem altitudinem sita su n t, id quod non ita esse t si pressio ossium Fem oris fuerit causa illorum mutationum, quum constat in stan te homine corpus magis in uno quam in altero osse prem ere. — Etiam si haec obser-

08) Cf. B u s c h , Geburtsh. Ab'hand!. 1826. p . 214 s e q ,

60) Cf. ea quae le;;un lu r de ea d iffo imatione Sect . II , ij 5 , p . 85 87.

106

vatio verum sit e t si hoe quidem contra lateralem p res- sionein capitum quam causam pelvis difformationis afferri p o s s e t , tamen eodem cum jure hoc argumentum valet contra pressionem ossis Sacri. P erp lu res enim sunt ob- servationes quibus os Sacrum non perpendiculariter intrusum est inter ossa Ilium , quibus tamen Acetabulorum m utationes casdem observavimus.

P ra e te re a contra sententiam Clar. K i l i a n sequentia opponenda mihi videntur a rgum en ta :

1°. O s Sacrum maxime omnium pelvis ossium est emollitum , quod Clar. K i l i a n ipse te s ta tu r : ita ut illius ossis pressione ossa duriora loco mutari nequeant.

2°. O ssis Sacri latitudo valdequam es t im m inuta, e t etiam in naturali sta tu basis illius ossis non tam lata e sse mihi v ide tu r, ut ab ea talis difformitas totius pelvis produci posset.

3°. Conjunctio inter os Sacrum e t Ilium ossa valde­quam es t relaxata unde effectus intrusionis ossis Sacri in difformationem anterioris pelvis partis valdequam dimi- nuitur, ad quod recte etiam attenderunt Clar. B u s c h 70) et Doet. M o s e r 71).

4°. R atio directa inter intrusionem ossis Sacri e t difformationem totius pelvis non sem per exstat.

5°. D irectione qua os Sacrum in ce te ra ossa premit difformatio anterioris pelvis partis non produci posset. Circulare enim quoddam corpus nunquam formam trian- gularem recuperare po test, cujus latera ad interiora versus fere sem per sunt co n iex a , nisi pressione ex tribus saltem punctis, cet.

70) Cf. B u s c h , Oeschltehhl, d. JVeib. T h . II, p . 486.

71) Cf- E iuijcI H 'örlrrb. d. Mtd. / / ' is tin u b . B d .X X V I . p. 186.

107

L icet itaque non negandtim mihi videtur, intrusionem ossis Sacri aliquid conferre, ad totius pelvis difformatio- n e m , eam tam en non tanti habeo , quanti habetur a Clar. K i l i a n .

Doet. M o s e r aliud argumentum insuper affert contra capitum ossium Fem oris pressionem , consideratam tamquam causam hujus lateralis compressionis pelvis, nem pe illud, quod in rhachiticis infantibus, qui jam sta re et incedere possunt (adeoque pressioni ossium Femorum in pelvis ossa emollita expositi sunt) nunquam tamen com pressio lateralis pelv is ossium observalur, sed e contra eadem forma pelvis producitur ac apud eos qui nondum incedere nec sta re possunt 72). L icet verum quidem sit, talibus in casibus quibus infantes rhachitici incedere jam pos­su n t, nihilominus tamen pelvim eandem habere formam, (transversi auctè) , hoc argumento autem non probatur, pressionem Femorum ossium in difformandam pelvim ex OsteomalaciÉt em ollitani, inefficacem esse . Nam primo attendendum es t in R hachitide sem per prius extremitatum ossa inferiorum emolliri quam ossa pelvis 73) ita ut saepe jam ante emollitionem ossium p e lv is , ingressus cohi- beatur ab emollitione Femorum ossium. Accedit quod in juniori ae ta te nmlta adhuc superest cartilago in pelvi e t quidem praesertim in acetabuli fundo, quae cartilago non m utatur a morbis, quibus ossa afficiuntur, saltem in longe minore gradu et lentius, quod itaque etiam de morbo rhachitico valet cujus morbi causa in cartilagine fere iners est. Cartilagine itaque se naturaliter habente et plusquam ossa emollita in illa ae ta te resistente, corporis

72) Cf. E ncyc JV órtn b d.Dhd* Jf isscnsch. Bd. XXVI. p. 170.

73) Cf. B u s c h , Geburtsh A bhandlung . 1826. p. 252.

108

gravitas quoad acetabulorum intropressionem minorem so r- tie tur effectum, adeoque ut transversae diametri superioris coarctatio nulla sit. Accedit porro quod etiam musculorum conditio hoc in morbo talis e s t , ut extrem itates inferiores m otus difficulter perficiant. aut plane non perficere possint, qua in re nova hic reperitur causa, quare hoc in morbo transversae diametri minus coarctatae observentur 74).

P rae te r enum eratas causas difformationis p e lv is , hic alia formam pelvis continuo nitens causa , nempe muscu­lorum actio in conspectum venit. L icet quidem haecce causa non tanti sit habenda. quanti prima fronte quidem v idere tu r, nonnullorum tamen musculorum actio certe non absque omni vi censenda e s t , quod inprimis valet de musculis abdom inalibus, quorum contractionibus totus truncus cu rva tu r, pelvis anterior pars e leva tu r, ejusque cavitas m agis horizontalis redditur itaque ejus inclinatio imminuitur.

Etiam musculi interni iliaci non absque omni vi videntur e sse in producendum et adaugendum sulcum iliacum. S i solummodo attendatur ad peculiarem antro- versionem trunci feminarum, inagno gradu morbo affecta- rum , ad flexionem extremitatum inferiorum , quae signa sem per durante morbi decursu observentur, exinde jam concludere possum us, inter omnes in tali conditione actuosi e sse musculos iliacos'internos. P rae te rea aliorum musculorum varia ac tio , varii m o tu s , varius corporis h ab itu s , cet. nonnunquam non absque vi esse posse in mutandam pelvis iiguram, facile elucet.

T A N T U M .

74) Cf. «le om n ib u s i i s : N. C. d e F r e m e r i j , D iss , c it. p.

4 b - i 7 .

T H E S E S .

I .

In te r cerehellum et organa g en ita lia aliquam ra - tionem exsistere, m axim e probabile quidem m ih i v id e tu r , licet nondum co n tig er it, illam rationem accuratius indicare.

II.

Recte Cl. J. M u l l e r : nDass die E lectrische n K raft von den Inneroation g a n z verschieden i s t *

Ilandb. d, P hys d. Menschen. Bd. [. p. 648,

III.

nMotus cordis in p r im is quidem reg iiu r it* nnerois, quos a, neroo sym pathico cor accipit, verum ntamen extra potestatem nec cerebri e s t , nec me~ ndullae sp ina lis

S e b a s t i a n , E l. P hys, spec. corp. hum. § 195.

110

I V.

P robab ilio r m ih i oidetur sententia eorum, qu i nervum glossopharynyeum g u stu i inservire exis- titn en t, quam eorum, qui idem illu d sta tu erin t de ramo lin g u a li neroi tr iyem in i.

V .

ï>Man heile niem als nach den Namen der Krank- nheit, sondern nach Indicationen.'"

Ric h l e r./

VI.

A st hm a t is K oppii causam saepissim e in ab- tiorm ali m agm tudm e glandulae Thym i pogilam esse, non neyandum m ih i videtur.

VII .' . . 1

Non consentio cum iis qui Tussin conoulsioamad morbos in jlam m atorios pertinere d ixerin t.

V III .

Licet mayna quidem sirnilitudo constet in ter A sthm a M illa r i et A nginam membranaceam, eos morbos tamen non id e u tic o s esse statuo.

IX.

Calomel est ejfficax remedium in A ngina mem- branacea et nunquam fere contraindicatum , n isi in magno Scrophulosis gradu .

111

X.\

P otius consentirem cum iis, qui Noma ad u l- cera gangraenosa re fera n t, quam <‘um iis ( H e s s e ,

K l a a t s c h aliisque) qui eurn morbum ad Malaco- se# pertinere statuant.

XI.

Sym ptom ata Anginae pectoris saepe prodire videntur e morbis organicis cordis, majorumque vasffrum sanguiferorum . S i ta lia v itia organica ad t i n t , morbus diu ja m du raverit, s i paroxysm i c iliu s redeant et aegrotus aetatem ja m liabeat sa tis prooectam , — semper prognosin valde infaustam statuo.

XII.

Non tneam facio sententiam H u n t . e r i , F r a n -

k i i aliorumque, qui sta tuan t : Osteomalaciam uni- versalem fem inarum esse morbum cum Rhachitide identicum.

XIII .

Non consentio cum i i s , q u i , s i pelo is cavitas valde est coarctata ejusque ossa sunt em ollita . p a r­tum absolvere proposuerint versione foetus in pedes ejusque extractione.

112

X I V .

Sunt qui s ta tu a n t, s i Sectio caesarea ob pelvis coarctationem indicata quidem esse t , sed prop ter morbos m a tris v. c. en teritidem , aliam ve irtjlam- m a tio n em , sive a sc ilid em , vel tussin vehementem cet.Jieri non p o s s i t , Synchondrotomia m nunc multo m inore vitae d iscrim ine in s titu i posse; ( S a l o m o n ,

R i t g e n a l i i q u e ; ) — nunquam. tarnen in ta libu s ca­sibus eam operationem indicatam esse statuo.

X V .

Causam proxim am rupturae u teri saepius in constrictione u teri spasmodica sitam esse m ih i valde probabile videtur.

X V I.

Injectiones ir r ita n te s , inductio d ila ta toru m in urethra taliaque non semper convenire m ih i v i - dentur ad curandam Orchitidem , quae vulgo JBlen- norrhoeam urethrae com itatur.

AAN MIJNEN BROEDER

A. H. S W A A G M A NBIJ ZIJNE

PROMOTIE.

H e il , mijn Broeder! ’t uur is daar, Dat den Doctorgraad U geeft;D’ eerkroon U verwerven doet In het vak , waarvoor gij leeft.H eil, mijn Broeder! ’t uur breekt aan , Dat U eene nieuwe baan ,Blij te m oé, zal in doen gaan.

W eet nogtans, dat ook voor U Elke roos haar’ doornen heeft!W at betrekking toch of stand,(Zeg m ij), die geen moeiten geeft ?W is ! w at werk m’ op aarde d o et,’t Heeft zijn zuur, en ’t heeft zijn zoet, ’t Heeft zijn suiker en zijn roet.

8

Ook het uwe is geenszins vrij Van onaangenaam bezwaar; W anbetaling, schraal’ practijk, Rustverstoring, smetgevaar,Afgunst, laster is ’t en nijd ,Menig onverdiend verwijt,W aar ge aan onderhevig zijt.

Grievend is ’t voora l, wanneer (Als gij gaarne helpen w i l t ,Maar helaas ! niet helpen k u n t , )’t Onverstand U nog bedilt,Kind of broeder, man o f vrouw , Razende van smart en rouw ,U wel haast vervloeken zou.

M aar, o neen ! niet meer daarvan;Nu ook iets van ’t rein genot Dat uw ’ ed’le werkkring biedt;Als gij hier ’t ellendigst lot Met Gods hulp verzachten m oogt, D aar een stroom van tranen droogt, Ginds den dood te dooden poogt.

Smaak het'heil dat weldoen schenkt, Smaak het steeds in groote maat; Denk, dat gij (zoowel als ik , )In de dienst van Jezus staa t;

Jezus, die zoo graag genas,Ook wanneer ’t een zondaar was In wiens oog Hij lijden las.

En vroeg Jezus ’t hart van elk Door Hem van den dood gered,0 ! dat ieder, d ie n st; helpt,Ook zijn hart op Jezus zett’ ;M a a r ... daar stuift mijn dichtvonk heen! Zegen, Broeder! op uw' schreén,Blijven wij als Broeders één!

Oudwoude 1843. T. S W .UCM .IS.

V. D. M.

AAN MIJNEN VRIENDf ’ *«k f*f ’' / ' '■> f '-•*

A. H. S W A A G M 1 N

B IJ ZIJNB BEVORDERING TOT

l££3DIGrIiT2L23 DOSTOH.

V riend! schoon ver van U gescheiden,Doet uw’ vreugde ook mij verblijden

Op dezen langgewenschten d a g ,Die U voor ’t eerst als Doctor zag;

Met blijde harten deelen wij Uw feestvreugd, ja geloof het vrij f

Laat U w hart van blijdschap gloeijen ,Nu Gij zooveel vreugd’ ziet bloeijen !

Geniet, hetgeen U meest bekoort,Doch zóó dat niets uw ’ vreugd’ verstoort.

Pluk dan de bloem , daar zij nog bloeit; Schep vreugde, uit zuivre bron gevloeid!

Menschenliefde en medelijden#Mogen immer U geleiden,

DAdr, waar de onschuld troost’ loos w een t, W orde door U hulp verleend,

Lenig der bedrukten n o o d ,En vernietig ziekte en dood.

V riend! gehoorzaam steeds hun klagen ,W il nooit, waar gij hulp biedt vragen:

»W at trek ik voor mijn dienstbetoon?” Geenszins naar eenig aardsche loon

Vraagt immer zuiv’re menschenmin,Ze is vrij van zucht naar vuil gewin.

De Hemel zegene uw streven,Niet slechts voor U alleen te leven ,

Maar anderen ter hulp gesneld;Ook in ’t geluk , dat hen verzelt,

U als in ’t uwe te verblijn,En zóó een menschenvriend te zijn.

W il zóó streven, voorwaarts streven;W ijd den broed’ren heel uw leven;

D enk, hoe ’t om U heen ook stormt,De Hemelvader, die ons vormt

Tot hoogere volkomenheid,Loont ’s menschen vriends barmhartigheid.

Dan klinkt ü eens, van 't werken m oé,Der dankb’re vrienden stem nog to e :

»HeiI U ! gij zijt op ’s levensbaan »AIs heerlijk voorbeeld voorgegaan;

ïOntvang dan n u , voor ’s Hoogsten troon ,»Ook voor uw edel werk het lo o n !”

G a, zóó der toekomst m eedig tegen ,Ken steeds den Heer in al uw ’ w egen ,

Dan ziet ge om ’t hoofd eens lauw’ren winden, Die tijd noch eeuwigheid verslinden ,

Dan ziet ge aan ’t eind’ voor U bereid De kroone der menschlievendheid.

Lutjebroek 1843. JU L , A D R U M I .

V. D. M.

i l

'W IJ Ifi fll W l ' a f t a s t e toA' • i'

E R R A T U M

Pag 42. leguntur verba : quae morbo in te r breve temporis spa tium ed ider io t in fa n te s , eo roultos c o r r ip ia n tu r ;legantur: quae multos in te r breve tem por is spatium ed ider in t in f a n te s , eo m orbo co r r ip ian tu r ;

4